О проекте Закона Республики Казахстан "Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 1 июня 2005 года N 548

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан
"Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан"

Настоящий Закон регулирует общественные отношения, определяет права и обязанности граждан и медицинских работников в области охраны здоровья.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в
настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) анатомический дар - пожертвование органов и тканей;
2) биологическая смерть - прекращение жизнедеятельности организма, при которой жизненно важные функции необратимо угасли;
3) донор - человек, труп человека, животное, от которых производится забор донорской крови, ее компонентов, иного донорского материала (спермы, яйцеклетки), а также изъятие ткани и (или) органов (части органов) для трансплантации к реципиенту;
4) инвазивные методы диагностики - методы диагностики заболеваний с помощью исследований, осуществляемых путем проникновения во внутреннюю среду организма человека;
5) консилиум - исследование больного с целью установления диагноза, определения тактики лечения и прогноза заболевания с участием не менее трех врачей;
6) медицинский учет - регистрация в организации здравоохранения обращений пациента к медицинскому работнику в профилактических целях, в связи с заболеванием, беременностью и другими случаями, связанными с жизнью и здоровьем;
7) межсекторальное взаимодействие - скоординированная совместная работа государственных органов, организаций и общественных объединений, направленная на охрану здоровья населения и обеспечение функционирования медицинских служб;
8) реципиент - пациент, которому производится переливание донорской крови или ее компонентов, введение мужского или женского донорского материала (спермы или яйцеклетки) либо трансплантация органа (части органа) или ткани от донора;
9) тканевая совместимость - биохимическое свойство органических тканей, способствующее их приживлению к тканям другого организма;
10) тканевые компоненты - составные части ткани или органа, используемые при приготовлении лекарственных средств и других биологически активных добавок;
11) трансплантация - пересадка, приживление тканей и (или) органов (части органов) на другое место в организме или в другой организм;
12) уполномоченный орган в области здравоохранения - государственный орган, осуществляющий государственное регулирование в области охраны здоровья граждан, санитарно-эпидемиологического благополучия, в сфере обращения лекарственных средств, по контролю за качеством медицинских услуг, медицинской и фармацевтической науки и образования (далее - уполномоченный орган);
13) эвтаназия - удовлетворение просьбы больного об ускорении его смерти какими-либо действиями или средствами, в том числе введением лекарственных или иных средств, а также прекращением искусственных мер по поддержанию его жизни в случаях неблагоприятного исхода заболевания.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан об
охране здоровья граждан

1. Законодательство Республики Казахстан об охране здоровья граждан основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются положения международного договора.

Статья 3. Основные принципы государственной политики в
области охраны здоровья граждан

Государственная политика Республики Казахстан в области охраны здоровья граждан проводится на основе следующих основных принципов:
1) доступности оказания медицинской помощи;
2) солидарной ответственности государства, работодателей и граждан за сохранение и укрепление индивидуального и общественного здоровья;
3) обеспечения оказания гарантированного объема бесплатной медицинской помощи гражданам Республики Казахстан;
4) профилактической направленности медицинской помощи;
5) межсекторального взаимодействия.

Статья 4. Организация охраны здоровья граждан

1. Охрана здоровья граждан в Республике Казахстан обеспечивается государственными органами, а также организациями, независимо от формы собственности и физическими лицами.
2. Доступность и получение гарантированного объема бесплатной медицинской помощи гражданам обеспечиваются уполномоченным органом, местными исполнительными органами области (города республиканского значения, столицы), организациями здравоохранения и физическими лицами, занимающимися частной медицинской практикой, имеющими соответствующий государственный заказ.

Статья 5. Общественные объединения в сфере охраны
здоровья граждан в Республике Казахстан

Профессиональные союзы, ассоциации врачей и провизоров, средних медицинских работников, производителей медицинской и фармацевтической продукции, Общество Красного Полумесяца Республики Казахстан и другие общественные объединения в соответствии с их уставами принимают участие в обеспечении охраны здоровья граждан в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 6. Ответственность работодателей за создание
условий, обеспечивающих сохранение и
укрепление здоровья работников

1. Работодатели, независимо от форм собственности, ответственны за создание условий, обеспечивающих сохранение и укрепление здоровья работников в соответствии с трудовым законодательством Республики Казахстан.
2. Работодатели несут ответственность за организацию проведения обязательных и периодических медицинских осмотров работников.

Статья 7. Обеспечение санитарно-эпидемиологического,
экологического благополучия и радиационной
безопасности населения

1. Санитарно-эпидемиологическое, экологическое благополучие и радиационная безопасность населения обеспечиваются проведением мероприятий государственными органами и работодателями в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
2. Местные исполнительные органы области (города республиканского значения, столицы) Республики Казахстан, с целью предупреждения и профилактики заболеваний, обеспечивают через средства массовой информации информирование населения о влиянии на жизнь и здоровье людей выявленных факторов медико-санитарного, экологического, природного, техногенного, производственного характера.
3. Военно-медицинские и медицинские службы уполномоченных органов в области внутренних дел, обороны, чрезвычайной ситуации, национальной безопасности о выявленных факторах, перечисленных в пункте 1 настоящей статьи, информируют уполномоченный орган, местные исполнительные органы областей (города республиканского значения, столицы) Республики Казахстан.

Глава 2. Государственное регулирование отношений в
сфере охраны здоровья граждан

Статья 8. Компетенция Правительства Республики
Казахстан в области охраны здоровья граждан

Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает и обеспечивает реализацию основных направлений государственной политики в области охраны здоровья граждан;
2) обеспечивает разработку государственных программ в области охраны здоровья граждан;
3) утверждает отраслевые (секторальные) программы в области охраны здоровья граждан;
4) издает в пределах своей компетенции нормативные правовые акты в области охраны здоровья граждан;
5) утверждает перечень гарантированного объема бесплатной медицинской помощи;
6) утверждает перечень социально значимых заболеваний и заболеваний, представляющих опасность для окружающих;
7) утверждает правила направления граждан Республики Казахстан на лечение за рубеж за счет бюджетных средств.

Статья 9. Компетенция уполномоченного органа в области
здравоохранения

Уполномоченный орган:
1) обеспечивает формирование и реализацию государственной политики в области охраны здоровья граждан;
2) осуществляет межотраслевую координацию, а также взаимодействие с общественными организациями по реализации государственных, отраслевых (секторальных) программ по охране здоровья и формированию здорового образа жизни;
3) утверждает порядок проведения профилактических медицинских осмотров;
4) утверждает перечень видов заболеваний и отдельных категорий населения, при амбулаторном лечении которых лекарственные средства и специализированные продукты детского и лечебного питания отпускаются по рецептам бесплатно или на льготных условиях;
5) утверждает перечень заболеваний, лечение которых запрещается в негосударственном секторе здравоохранения;
6) устанавливает порядок выдачи листа или справки о временной нетрудоспособности;
7) утверждает правила медицинского освидетельствования и проведения смены пола для лиц с расстройствами половой идентификации;
8) определяет порядок применения новых методов и средств профилактики, диагностики, лечения и медицинской реабилитации;
9) разрабатывает и утверждает периодические протоколы диагностики и лечения;
10) определяет порядок проведения доклинических испытаний, медико-биологических экспериментов и клинических исследований;
11) утверждает порядок и условия изъятия, консервации, проведения трансплантации тканей и (или) органов (части органов) от человека к человеку, от трупа к человеку и от животных к человеку;
12) определяет перечень медицинских противопоказаний к помещению детей в дома ребенка и учебно-воспитательные организации общего назначения.

Статья 10. Компетенция местных исполнительных органов
областей (города республиканского значения,
столицы) в области охраны здоровья граждан

Местные исполнительные органы областей (города республиканского значения, столицы) Республики Казахстан:
1) осуществляют мероприятия, необходимые для укрепления здоровья, воспроизводства здорового потомства, профилактики заболеваний и обеспечения санитарно-эпидемиологического
благополучия на соответствующей территории;
2) организуют развитие массового физкультурно-оздоровительного движения и участие населения в ведении здорового образа жизни;
3) реализуют государственные, отраслевые (секторальных), региональные программы в области охраны здоровья в пределах своей компетенции;
4) организуют оказание населению первичной медико-санитарной, квалифицированной и специализированной медицинской помощи, в том числе профилактику и лечение социально значимых заболеваний и заболеваний, представляющих опасность для окружающих, включая лекарственное обеспечение, в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.

Глава 3. Права и обязанности граждан, иностранных лиц и
лиц без гражданства в области охраны здоровья

Статья 11. Право граждан на медицинскую помощь

1. Граждане Республики Казахстан имеют право на:
1) получение гарантированного объема бесплатной медицинской помощи в соответствии с перечнем, утверждаемым Правительством Республики Казахстан;
2) дополнительные медицинские услуги сверх гарантированного объема бесплатной медицинской помощи за счет своих личных средств, средств организаций, системы добровольного медицинского страхования и иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
Оказание платных медицинских услуг в медицинских организациях и физическими лицами, занимающимися частной медицинской практикой, осуществляется в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан;
3) обеспечение лекарственными средствами в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи;
4) получение медицинской помощи за рубежом за счет бюджетных средств;
5) удостоверение факта временной нетрудоспособности. Факт временной нетрудоспособности удостоверяется документом - листом или справкой нетрудоспособности;
Лист нетрудоспособности предоставляет гражданам право на освобождение от работы и получение пособия по временной нетрудоспособности.
Справка о временной нетрудоспособности предоставляет гражданам право на освобождение от работы без получения пособия;
6) санитарно-эпидемиологическое, экологическое благополучие и радиационную безопасность.
Государство обеспечивает сохранение благоприятной окружающей среды, которая не оказывает отрицательного влияния на состояние здоровья настоящего и будущего поколений.
2. Граждане бесплатно обеспечиваются скорой медицинской помощью при состояниях, угрожающих жизни и здоровью.
3. Лица с расстройствами половой идентификации имеют право на смену пола.
4. Права граждан в области охраны репродуктивного здоровья регулируются отдельным законом.

Статья 12. Право беременных женщин и матерей на охрану
здоровья

1. Материнство в Республике Казахстан охраняется и поощряется государством.
2. Беременные женщины имеют право на бесплатные консультацию, обследование, лечение и диспансерное наблюдение в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи по сохранению беременности и рождению здорового ребенка.
Беременные женщины обеспечиваются лекарственными средствами бесплатно для лечения отдельных видов заболеваний на амбулаторном уровне, влияющих на репродуктивное здоровье и здоровье ребенка в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
3. Женщина, не состоящая в браке, имеет право самостоятельно решать вопрос о материнстве и, в целях планирования семьи и охраны ее здоровья, свободного выбора современных методов предупреждения нежелательной беременности.
4. Охрана материнства обеспечивается:
1) проведением ежегодных медицинских осмотров, диспансеризации и оздоровлением женщин репродуктивного возраста;
2) предоставлением работающим женщинам отпусков по беременности и родам;
3) лечением по медицинским показаниям основных заболеваний, непосредственно влияющих на репродуктивную функцию женщин и здоровье детей, при поступлении в стационар по уходу за больным ребенком.
5. Режим рабочего времени и условия труда беременных женщин и кормящих матерей устанавливаются в соответствии с трудовым законодательством Республики Казахстан.

Статья 13. Право детей на охрану здоровья

1. Государство обеспечивает охрану здоровья детей в приоритетном порядке, реализует их право на условия жизни, необходимые для физического, умственного, духовного, нравственного и социального развития.
2. Государственные органы, работодатели обеспечивают развитие сети специальных медицинских и детских реабилитационных, оздоровительных организаций и создают необходимые условия для их деятельности.
3. Дети имеют право на обязательные периодические медицинские осмотры и постоянное диспансерное наблюдение, лечение и оздоровление в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.
4. При амбулаторном лечении отдельные категории детей по отдельным видам заболеваний обеспечиваются лекарственными средствами в порядке, предусмотренном законодательством о лекарственных средствах.
5. При стационарном лечении детей:
1) матери (отцу) или иному лицу, непосредственно осуществляющему уход за детьми в возрасте до 3 лет, нуждающимся по заключению врачей в дополнительном уходе, предоставляется возможность находиться с ними в медицинской организации с выплатой пособия по временной нетрудоспособности в связи с уходом за заболевшим членом семьи;
2) кормящая грудью мать обеспечивается бесплатным питанием в медицинской организации на весь период пребывания в стационаре по уходу за ребенком.
6. Дети школьного возраста в период стационарного, восстановительного, санаторного лечения имеют право на непрерывное образование в условиях стационара, реабилитационного центра, санатория.
7. Дети с дефектами физического или психического развития, а также ВИЧ-инфицированные дети, имеют право на получение бесплатной медико-социальной, психологической, дефектологической, педагогической, логопедической помощи в специализированных детских организациях.
8. Дети в Республике Казахстан имеют право на получение знаний и воспитания в области охраны их репродуктивного здоровья.
9. ВИЧ-инфицированные дети имеют право на пребывание в домах ребенка и учебно-воспитательных организациях общего назначения.

Статья 14. Право граждан на информацию о состоянии
своего здоровья и факторах, влияющих на
здоровье

1. Граждане имеют право на:
1) получение необходимой информации о состоянии своего здоровья, здоровья супруга (супруги), своих детей и родителей, если иное не установлено законами Республики Казахстан;
2) безвозмездное получение от государственных органов, организаций и лечащего врача, в пределах их компетенции, достоверной информации о методах профилактики, диагностики, лечения и реабилитации, факторах, влияющих на здоровье, включая состояние окружающей среды, условия труда, быта и отдыха;
3) получение от объектов фармацевтической деятельности, занимающихся розничной реализацией лекарственных средств, а также медицинских организаций информации о качестве, безопасности и эффективности лекарственных средств;
4) получение информации от организаций здравоохранения о возможных методах, способах лечения и последствиях клинических исследований.
2. Информацию о состоянии здоровья гражданина представляет врач, проводящий обследование и лечение.

Статья 15. Право граждан на отказ от оказания
медицинской помощи

1. Гражданин или его законный представитель имеют право отказаться от оказания медицинской помощи, за исключением случаев, предусмотренных статьей 16 настоящего Закона.
2. При отказе от оказания медицинской помощи, гражданину или его законному представителю, в доступной для него форме, должны быть разъяснены возможные последствия.
3. Отказ от оказания медицинской помощи, с указанием возможных последствий, оформляется записью в медицинской документации и подписывается гражданином либо его законным представителем, а также медицинским работником.
В случае не подписания гражданином либо его законным представителем отказа от оказания медицинской помощи, соответствующая запись об этом в медицинской документации осуществляется и подписывается медицинским работником.

Статья 16. Оказание медицинской помощи без согласия
граждан

1. Оказание медицинской помощи без согласия гражданина допускаются в отношении лиц:
1) находящихся в шоковом, коматозном состоянии, не позволяющем выразить свою волю;
2) страдающих заболеваниями, представляющими опасность для окружающих;
3) страдающих тяжелыми психическими расстройствами;
4) страдающих психическими расстройствами (заболеваниями) и совершившим общественно опасное деяние, в порядке, определяемом уполномоченным органом.
2. Согласие на медицинскую помощь в отношении лиц, не достигших возраста 18 лет, и граждан, признанных в установленном законом порядке недееспособными, дают их законные представители. При отсутствии законных представителей решение об оказании медицинской помощи принимает консилиум, а при невозможности собрать консилиум - непосредственно медицинский работник с последующим уведомлением должностных лиц медицинской организации и законных представителей.
3. Оказание медицинской помощи без согласия граждан продолжаются до исчезновения оснований, предусмотренных пунктом 1 данной статьи, или по решению суда.

Статья 17. Обязанности граждан по сохранению и
укреплению здоровья

1. Для предупреждения распространения инфекционных заболеваний, представляющих опасность для окружающих, граждане обязаны выполнять предписания медицинских работников, органов и организаций здравоохранения.
2. Лица, находящиеся на стационарном и амбулаторном лечении, обязаны соблюдать режим, действующий в медицинских организациях.
3. Граждане Республики Казахстан обязаны проходить бесплатные профилактические медицинские осмотры.
4. Беременные женщины в сроки до 12 недель беременности обязаны становиться на медицинский учет.

Статья 18. Обязанности граждан, больных заболеваниями,
представляющими опасность для окружающих

1. Граждане, больные заболеваниями, представляющими опасность для окружающих, обязаны по требованию медицинских организаций проходить обследование и лечение.
2. В случае уклонения от обследования и лечения граждане, больные заболеваниями, представляющими опасность для окружающих, подвергаются освидетельствованию и лечению в принудительном порядке.
3. Основания и порядок направления граждан, страдающих заболеваниями, представляющими опасность для окружающих, на принудительное лечение регулируются законами Республики Казахстан.
4. Граждане, больные заболеваниями, представляющими опасность для окружающих, и осведомленные об этом, обязаны при обращении за медицинской помощью информировать медицинский персонал о своем заболевании.

Статья 19. Права и обязанности иностранцев и лиц без
гражданства на охрану здоровья в Республике
Казахстан

1. Иностранцы и лица без гражданства, находящиеся на территории Республики Казахстан, получают медицинскую помощь на платной основе в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
2. Иностранцы и лица без гражданства, находящиеся на территории Республики Казахстан, несут те же обязанности в сфере охраны здоровья, что и граждане Республики Казахстан.

Глава 4. Особенности оказания медицинской и
медико-социальной помощи отдельным категориям
граждан

Статья 20. Оказание медицинской помощи военнослужащим,
работникам органов внутренних дел и
национальной безопасности

Военнослужащим, работникам органов внутренних дел и национальной безопасности медицинская помощь оказывается военно-медицинскими и медицинскими организациями этих ведомств. При их отсутствии по месту прохождения службы или месту жительства или при отсутствии в ведомственных медицинских организациях соответствующих отделений, специалистов либо специального оборудования медицинская помощь оказывается в медицинских организациях уполномоченного органа и местных исполнительных органов области (города республиканского значения, столицы) Республики Казахстан, в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.

Статья 21. Оказание медицинской помощи больным
туберкулезом

1. Больные туберкулезом подлежат обязательному медицинскому наблюдению и лечению, обеспечиваются необходимыми лекарственными средствами в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.
2. Больные заразной формой туберкулеза подлежат обязательной госпитализации и лечению.

Статья 22. Оказание медицинской помощи больным диабетом
и злокачественными опухолевыми заболеваниями

Больные диабетом и злокачественными опухолевыми заболеваниями подлежат обязательному медицинскому наблюдению, лечению и обеспечению необходимыми лекарственными средствами в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.

Статья 23. Оказание медицинской помощи больным
инфекциями, передаваемых преимущественно
половым путем, СПИДом и ВИЧ-инфицированным

1. Медицинская помощь больным инфекциями, передаваемых преимущественно половым путем, оказывается в порядке, определяемом уполномоченным органом.
2. Медицинская помощь больным СПИДом и ВИЧ-инфицированным осуществляется в соответствии с отдельным законом Республики Казахстан.

Статья 24. Оказание медико-социальной помощи лицам,
страдающим психическими расстройствами
(заболеваниями)

Оказание медико-социальной помощи лицам, страдающим психическими расстройствами (заболеваниями), и их реабилитация осуществляются в порядке, установленном отдельным законом Республики Казахстан.

Статья 25. Оказание медицинской помощи гражданам,
свобода которых ограничена

Гражданам, отбывающим наказание по приговору суда вне места лишения свободы, помещенным в специальные учреждения (изолятор временного содержания, следственный изолятор), медицинская помощь оказывается в порядке, определяемым уполномоченным органом и уполномоченными органами в области внутренних дел, уголовно-исполнительной системы, национальной безопасности и обороны.

Глава 5. Права и обязанности медицинских работников при
оказании медицинской помощи

Статья 26. Профессиональные права медицинских
работников

1. Медицинские работники имеют право на профессиональную деятельность по специальности и в соответствии с уровнем квалификации.
2. Вмешательство в профессиональную деятельность медицинских работников со стороны государственных органов и других организаций, а также граждан запрещается, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.

Статья 27. Профессиональные обязанности медицинских
работников

Медицинские работники обязаны:
1) информировать пациента о возможности выбора методов и способов лечения, а также используемых средствах и изделиях медицинского назначения, если таковой выбор предусмотрен результатами обследования;
2) оказывать медицинскую помощь в соответствии со своими служебными обязанностями;
3) соблюдать тайну сведений о болезнях, интимной и семейной жизни граждан, ставших им известными при исполнении профессиональных обязанностей. Раскрытие этой информации допускается в случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан;
4) выполнять другие обязанности, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.

Глава 6. Регулирование отдельных отношений в
медицинской деятельности

Статья 28. Порядок хирургического вмешательства,
переливания крови и применения инвазивных
методов диагностики

1. Хирургические операции, переливание крови, инвазивные методы диагностики применяются с письменного согласия больных.
Больным, страдающим психическими расстройствами, признанным судом недееспособными, лицам, не достигшим восемнадцатилетнего возраста, хирургические операции, переливание крови, инвазивные методы диагностики проводятся с письменного согласия их законных представителей.
2. Согласие может быть отозвано за исключением тех случаев, когда медицинские работники по жизненным показаниям уже приступили к медицинскому вмешательству и его прекращение невозможно в связи с угрозой для жизни и здоровья данного лица.
3. В случаях, когда промедление выполнения хирургического вмешательства, переливания крови, инвазивных методов диагностики угрожает жизни больного, а получить согласие указанных лиц не представляется возможным, решение принимает врач или врачебная комиссия.

Статья 29. Проведение доклинических испытаний и
медико-биологических экспериментов,
клинических исследований, применение новых
методов и средств профилактики, диагностики,
лечения и медицинской реабилитации

1. Доклинические испытания и медико-биологические эксперименты проводятся на животных.
2. Клинические исследования на человеке могут проводиться только с его письменного согласия либо по договору между ним и организацией здравоохранения, при условии получения положительных результатов доклинических испытаний и медико-биологических экспериментов на животных.
Клинические исследования прекращаются на любом этапе по требованию испытуемого, а также в случаях возникновения угрозы его жизни, здоровью.
3. Применение новых методов и средств профилактики, диагностики, лечения и медицинской реабилитации возможно при условии получения положительных результатов клинических исследований.

Статья 30. Определение биологической смерти. Условия
отключения поддерживающей жизнь аппаратуры

1. Констатация смерти осуществляется врачом или фельдшером.
2. Биологическая смерть констатируется на основании совокупности следующих признаков:
1) остановки сердечной деятельности;
2) прекращения дыхания;
3) прекращения функций центральной нервной системы.
3. Искусственные меры по поддержанию жизни могут быть отключены только:
1) в случае констатации биологической смерти;
2) при необратимой гибели головного мозга, зафиксированной консилиумом врачей-специалистов, при условии письменного единогласного согласия близких родственников и (или) законных представителей.
4. Запрещается участие лиц, обеспечивающих изъятие органов и тканей для последующей трансплантации, в констатации биологической смерти.

Статья 31. Эвтаназия

Осуществление эвтаназии запрещается независимо от любых обстоятельств.

Статья 32. Проведение патологоанатомического вскрытия

1. Патологоанатомическое вскрытие проводится в целях получения данных о причинах смерти и уточнения диагноза заболевания.
2. При отсутствии подозрения на насильственную смерть и наличии письменного заявления родственников или иных законных представителей, либо волеизъявления самого умершего, высказанного при его жизни, выдача трупа разрешается без проведения вскрытия.
3. По требованию близких родственников или законного представителя умершего патологоанатомическое вскрытие может быть произведено независимыми организациями здравоохранения в порядке, установленном уполномоченным органом.

Статья 33. Анатомический дар

1. Анатомический дар может быть сделан дарителем посредством нотариально заверенного завещания и становится действительным после его смерти.
2. Сведения об анатомическом даре разглашению не подлежат.
3. В качестве анатомического дара, помимо пожертвованных органов и тканей, признаются также трупы лиц, неопознанные и невостребованные в течение 45 дней.
4. Анатомический дар может быть использован в научных, научно-практических и учебных целях для проведения биомедицинских исследований.

Статья 34. Изъятие тканей и (или) органов (части
органов) для трансплантации

1. Донором по трансплантации тканей и (или) органов (части органов) может быть человек, труп человека, а также животное.
2. Принудительное изъятие тканей и (или) органов (части органов) человека и их пересадка запрещаются. Лица, допустившие такие деяния, привлекаются к ответственности в соответствии с законами Республики Казахстан.
3. Ткани и (или) органы (части органов) человека для трансплантации не могут быть предметом сделок.
4. Вывоз тканей и органов (части органов) человека за пределы Республики Казахстан запрещается.
5. Живым донором может быть лицо, находящееся с реципиентом в генетической связи или имеющее с ним тканевую совместимость, прошедшее всестороннее медицинское обследование и получившее заключение консилиума врачей-специалистов о возможности изъятия у него тканей и (или) органов (части органов).
У живого донора с его письменного согласия, с нотариально засвидетельственной подписью, может быть изъят для трансплантации один из парных органов, часть органа или ткани, отсутствие которых не повлечет за собой необратимого расстройства здоровья.
6. Изъятие тканей и (или) органов (части органов) у умерших лиц для целей трансплантации может быть произведено только при констатации биологической смерти, зафиксированной консилиумом врачей-специалистов, при условии наличия данного при жизни письменного согласия, с нотариально засвидетельственной подписью, на изъятие после смерти своих тканей и (или) органов (части органов) для трансплантации.
7. Медицинское заключение о необходимости трансплантации тканей и (или) органов (части органов) дается консилиумом врачей соответствующей организации здравоохранения.
8. Трансплантация тканей и (или) органов (части органов) осуществляется с письменного согласия реципиента либо законного представителя несовершеннолетнего реципиента либо реципиента, признанного судом недееспособным.
Реципиент должен быть предупрежден о возможных осложнениях для его здоровья в связи с предстоящей трансплантацией.
9. Изъятие тканей и (или) органов (части органов) от трупов производится в организациях здравоохранения. Консервация и трансплантация тканей и (или) органов (части органов) допускается только в государственных организациях здравоохранения.
10. Лицо, изъявившее согласие на изъятие своих тканей и (или) органов (части органов), вправе требовать от организаций здравоохранения полной информации о возможных осложнениях для его здоровья в связи с предстоящим оперативным вмешательством по изъятию тканей и (или) органов (части органов).
11. Донор имеет право получать лечение, в том числе медикаментозное, в организации здравоохранения в связи с проведенной операцией по изъятию тканей и (или) органов (части органов) в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.
12. Трансплантация инфицированных тканей и (или) органов (части органов) запрещается.
13. Реципиент, изъявивший согласие на пересадку тканей и (или) органов (части органов), вправе требовать от организаций здравоохранения полной информации о возможных осложнениях для его здоровья в связи с предстоящим оперативным вмешательством по трансплантации тканей и (или) органов (части органов).
14. Реципиент имеет право получать лечение, в том числе медикаментозное, в организации здравоохранения в связи с проведенной операцией в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.
15. Врачам и иным сотрудникам организаций здравоохранения запрещается разглашать сведения о доноре и реципиенте.

Глава 7. Заключительные положения

Статья 35. Ответственность за нарушение
законодательства Республики Казахстан об
охране здоровья граждан

Лица, виновные в нарушении законодательства Республики Казахстан об охране здоровья граждан, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 36. Порядок введения в действие настоящего
Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие со дня его официального опубликования.
2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 19 мая 1997 года "Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., N 10, ст. 109; 1998 г., N 14, ст. 201; N 24, ст. 434; 1999 г., N 8, ст. 247; N 23, ст. 927; 2002 г., N 6, ст. 71; 2004 г., N 2, ст. 9).

Президент
Республики Казахстан

"Қазақстан Республикасында азаматтардың денсаулығын сақтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 1 маусымдағы N 548 Қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
"Қазақстан Республикасында азаматтардың денсаулығын сақтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжілісiнің қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

Қазақстан Республикасының Заңы Қазақстан Республикасында
азаматтардың денсаулығын сақтау туралы

Осы Заң денсаулық сақтау саласындағы қоғамдық қатынастарды peттейді, азаматтар мен медицина қызметкерлерiнің құқықтары мен мiндеттерiн айқындайды.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) анатомиялық сый - ағзалар мен тiндер беру;
2) биологиялық өлiм - организмнің өмiрлік маңызды функцияларының қайтымсыз сөнiп, тіршілігінiң тоқтауы;
3) донор - донорлық қан, оның құрамдас бөлiктерi, өзге де донорлық материал (ұрық, ұрық клеткасы) алу, сондай-ақ қабылдаушыға ауыстырып қондыру жүргiзу үшiн тiндер мен (немесе) ағзалар (ағзаның бөлiктерi) алынатын адам, адамның мәйiтi, жануар;
4) диагностиканың инвазивтік әдiстерi - адам ағзасының iшкi ортасына ену жолымен iске асырылатын зерттеу әдiстерiнiң көмегімен ауруды айқындау әдiстерi;
5) консилиум - кемiнде үш дәрiгердiң қатысуымен диагноз қою, емдеу тактикасын және ауру болжамын анықтау мақсатында ауруды зерттеу;
6) медициналық есеп - алдын алу мақсатында, ауыруына, жүктілігіне және өмiр мен денсаулыққа қатысты басқа да жағдайларына байланысты медицина қызметкерiне келушілердi денсаулық сақтау ұйымында тiркеу;
7) сектораралық өзара қарым-қатынас - халықтың денсаулығын сақтауға және медициналық қызметтердiң жұмысын қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік органдардың, ұйымдар мен қоғамдық бiрлестiктердiң үйлестірiлген бiрлескен жұмысы;
8) реципиент - донорлық қан немесе оның құрамдас бөлiктерi құйылатын, ер немесе әйел адамның донорлық материалы (ұрығы немесе ұрық клеткасы) не донордан ағза (ағзаның бөлiктерi) немесе тiндер ауыстырылып қондырылатын емделушi;
9) тін сәйкестігi - органикалық тiндердiң басқа организмнiң тіндерiне көндiгуiне ықпал ететiн биохимиялық қасиеттерi;
10) тін компоненттерi - дәрілік заттарды және басқа да биологиялық белсендi препараттарды дайындау кезiнде пайдаланылатын тін немесе ағзаның құрамдас бөлiктерi;
11) трансплантация - тiндердi және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) организмнің басқа жерiне немесе басқа организмге қайта қондыру, көндiктiру;
12) денсаулық сақтау саласындағы уәкілеттi орган - азаматтардың денсаулығын сақтау, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы, дәрілік заттар айналымы, медициналық қызметтің сапасын бақылау, медициналық және фармацевтикалық ғылым мен бiлiм беру саласындағы мемлекеттік реттеудi жүзеге асыратын мемлекеттік орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган);
13) эвтаназия - науқастың қандай да бір дәрілік немесе басқа заттарды енгiзу, соның iшiнде ауру салдарының жағымсыз болжамы болған жағдайда тiршілiгiн сақтау жөніндегi жасанды шараларды тоқтату арқылы өз өлiмiн тездету және жанға батпай басталуы туралы өтiнiшiн қанағаттандыру.

2-бап. Азаматтардың денсаулығын сақтау туралы
Қазақстан Республикасының заңнамасы

1. Азаматтардың денсаулығын сақтау туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерінен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

3-бап. Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы
мемлекеттік саясаттың негiзгi принциптерi

Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы Қазақстан Республикасының мемлекеттiк саясаты мынадай негiзгi принциптердің негiзiнде жүргiзiледi:
1) медициналық көмек көрсетудiң қолжетiмдiлігі;
2) мемлекеттің, жұмыс берушiлер мен азаматтардың жеке және қоғамдық денсаулығын сақтау мен нығайтуға ынтымақтасқан жауапкершілігі;
3) Қазақстан Республикасының азаматтарына тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемiн көрсетудi қамтамасыз ету;
4) медициналық көмектiң алдын алу бағыттылығы;
5) сектораралық өзара іс-қимылдар.

4-бап. Азаматтардың денсаулығын сақтауды ұйымдастыру

1. Қазақстан Республикасындағы азаматтардың денсаулығын сақтауды мемлекеттік органдар, сондай-ақ меншiк нысанына қарамастан ұйымдар мен жеке тұлғалар қамтамасыз етедi.
2. Азаматтарға тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемiнiң қолжетiмділігi мен оны алуды уәкiлетті орган, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдары, денсаулық сақтау ұйымдары, тиiсті мемлекеттік тапсырысы бар жеке медицина практикасымен айналысатын тұлғалар қамтамасыз етедi.

5-бап. Қазақстан Республикасындағы азаматтардың
денсаулығын сақтау саласындағы қоғамдық
бiрлестіктер

Өздерiнiң жарғыларына сәйкес кәсіптік одақтар, дәрiгерлер мен провизорлар қауымдастығы орта медицина қызметкерлерi, медициналық және фармацевтикалық өнiм өндiрушiлер, Қазақстан Республикасының Қызыл Жарты Ай Қоғамы мен басқа да қоғамдық бiрлестіктер Қазақстан Республикасының заңына сәйкес азаматтардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз етуге қатысады.

6-бап. Қызметкерлердiң денсаулығын сақтау мен
нығайтуды қамтамасыз ету жағдайын жасауға
жұмыс берушiлердiң жауаптылығы

1. Жұмыс берушiлер меншік нысанына қарамастан Қазақстан Республикасының еңбек заңнамаларына сәйкес қызметкерлердiң денсаулығын сақтау мен нығайтуды қамтамасыз ету жағдайын жасауға жауапты.
2. Жұмыс берушiлер қызметкерлердiң мiндетті және мерзiмдiк медициналық тексерiлуден өтуiн ұйымдастыруға жауап бередi.

7-бап. Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық
экологиялық салауаттылығы мен радиациялық
қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету

1. Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық экологиялық салауаттылығы мен радиациялық қауiпсiздiгi мемлекеттік органдар мен жұмыс берушiлердiң Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес iс-шараларды өткiзуi арқылы қамтамасыз етіледi.
2. Қазақстан Республикасының облыстарының (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары аурудың алдын алу және оның профилактикасы мақсатында бұқаралық ақпарат құралдары арқылы медициналық-санитарлық, экологиялық, табиғи, техногендiк, өндiрiстік сипаттағы анықталған факторлардың адамдардың өмiрi мен денсаулығына әсер етуi туралы хабардар етудi қамтамасыз етедi.
3. Өкiлетті органдардың әскери-медициналық және медициналық қызметтерi iшкi iстер, қорғаныс, төтенше жағдайлар, ұлттық қауiпсiздiк саласындағы әскери-медициналық және медициналық қызметтер осы баптың 1-тармағында аталған анықталған факторлар туралы уәкiлетті органды, Қазақстан Республикасының облыстарының (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілiктi атқарушы органдарын хабардар етедi.

2-тарау. Азаматтардың денсаулығын сақтау
саласындағы қатынастарды мемлекеттiк реттеу

8-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң азаматтардың
денсаулығын сақтау саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың негiзгі бағыттарын әзiрлейдi және жүзеге асуын қамтамасыз етедi;
2) азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы мемлекеттік бағдарламаларды әзiрлеудi қамтамасыз етедi;
3) азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы салалық (секторлық) бағдарламаны бекiтедi;
4) өзiнiң құзыретi шегiнде азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы нормативтік құқықтық актiлердi шығарады;
5) тегін медициналық көмектiң кепiлдi көлемiнiң тiзбесiн бекiтедi;
6) әлеуметтік елеулi аурулар мен айналасындағылар үшiн қауiп төндiретiн аурулардың тiзбесiн бекiтедi;
7) Қазақстан Республикасының азаматтарын бюджеттік қаражаты есебiнен шетелде емделуге жiберу ережесiн бекiтедi.

9-бап. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті
органның құзыретi

Уәкілетті орган:
1) азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы мемлекеттiк саясаттың құрастырылуы мен iске асырылуын қамтамасыз етедi;
2) денсаулық сақтау және салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiндегі мемлекеттік, салалық (секторлық) бағдарламаларды iске асыру бойынша қоғамдық ұйымдармен салааралық үйлестiрудi, сондай-ақ өзара iс-қимылды жүзеге асырады;
3) алдын алу медициналық тексерулер жүргiзу тәртiбiн бекiтедi;
4) амбулаториялық емдеу кезінде дәрілiк заттар мен балаларға арналған және шипалы тағамдық арнаулы азық-түлiк рецепт бойынша тегiн және жеңiлдiктi жағдайда босатылатын науқастар түрлерiнің және тұрғындардың жекелеген санаттарының тiзбесiн бекiтедi;
5) мемлекеттік емес денсаулық сақтау ұйымдарында емдеуге тыйым салынатын аурулардың тiзбесiн бекiтедi;
6) уақытша еңбекке жарамсыздық парағын немесе анықтамасын беру тәртiбiн белгiлейдi;
7) жыныстық ұқсастандыру бұзылушылығы бар адамдарды медициналық куәландыру мен жынысын ауыстыру ережесiн бекiтедi;
8) алдын алу, диагностикалау, емдеу мен медициналық оңалтудың жаңа әдiстерi мен құралдарын қолдану тәртiбiн белгiлейдi;
9) диагностика мен емдеудiң кезеңдік хаттамаларын әзiрлейдi және бекiтедi;
10) клиникаға дейiнгi сынақтар, медициналық-биологиялық тәжiрибелер мен клиникалық зерттеулер жүргiзу тәртiбiн белгілейдi;
11) тiндердi және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) алу, бұзылудан сақтау, адамнан адамға, мәйiттен адамға және малдан адамға ауыстырып қондырудың тәртiбi мен шарттарын бекiтедi;
12) балаларды балалар үйі мен жалпыға бiрдей оқу-тәрбие ұйымдарына орналастыруға медициналық қарсы айғақтардың тiзбесiн белгілейдi.

10-бап. Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың) жергілiктi атқарушы органдарының
құзыретi

Қазақстан Республикасының облыстарының (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергіліктi атқарушы органдары:
1) сәйкес аумақта денсаулық сақтауды нығайтуға, денi сау ұрпақтың тууына, аурулардың алдын алу мен санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылықты қамтамасыз етуге қажеттi шараларды жүзеге асырады;
2) көпшiлiк дене шынықтыру-сауықтыру қозғалысын дамыту мен халықтың салауатты өмiр салтын енгiзуге қатысуын ұйымдастырады;
3) өзiнiң құзыреті шегiнде денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттiк, салалық (секторлық), өңiрлiк бағдарламаларды iске асырады;
4) халыққа медициналық-санитарлық, білікті және мамандандырылған медициналық көмек, оның iшiнде тегін медициналық көмектiң кепiлдi көлемі шеңберiндегі дәрілiк қамтамасыз етудi қоса алғанда әлеуметтік елеулi аурулар мен айналасындағылар үшiн қауiп төндiретiн аурулардың алдын алу мен емдеудi ұйымдастырады.

3-тарау. Азаматтардың, шетел азаматтары мен
азаматтығы жоқ адамдардың денсаулық сақтау
саласындағы құқықтары мен мiндеттерi

11-бап. Азаматтардың медициналық көмек aлу құқығы

1. Қазақстан Республикасы азаматтарының:
1) Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен тiзбесiне сәйкес тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемiн алуға;
2) өздерiнiң жеке қаражаты, ұйымдардың, ерiктi медициналық сақтандыру жүйесiнiң және Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған өзге де көздер қаражаты есебiнен тегiн медициналық көмектiң кепілдi көлемiнен тыс қосымша медициналық қызметтi пайдалануға;
Медициналық ұйымдар мен жеке меншiк медициналық тәжiрибемен айналысатын жеке тұлғалардың ақылы медициналық қызмет көрсетуi Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады;
3) тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемi шеңберiнде дәрілік заттармен қамтамасыз етілуіне;
4) бюджет қаражаттары есебiнен шет елдерде медициналық көмек алуға;
5) уақытша еңбекке жарамсыздық фактiсін куәландыруға құқығы бар. Уақытша еңбекке жарамсыздығы құжатпен - еңбекке жарамсыздық парағымен немесе анықтасымен куәландырылады.
Еңбекке жарамсыздық парағы азаматтарға жұмыстан босауға және уақытша еңбекке жарамсыздығы бойынша жәрдемақы алуға құқық бередi.
Уақытша еңбекке жарамсыздығы туралы анықтама азаматтарға жәрдемақы алусыз жұмыстан босауға құқық бередi;
6) санитарлық-эпидемиологиялық, экологиялық салауаттылыққа және радиациялық қауiпсiздiкке құқығы бар.
Мемлекет қазiргi және болашақ ұрпақтың денсаулық жағдайына керi әсер етпейтiн айналадағы ортаны сақтауды қамтамасыз етедi.
2. Өмiрi мен денсаулығына қауiп төнген жағдайда азаматтар жедел медициналық жәрдеммен тегiн қамтамасыз етіледi.
3. Жыныстық ұқсастандыру бұзылушылығы бар адамдардың жынысын ауыстыруға құқығы бар.
4. Азаматтардың ұрпақты болуын сақтау саласындағы құқықтары жеке заңмен реттеледi.

12-бап. Жүктi әйелдер мен аналардың денсаулықтарын
сақтау құқығы

1. Қазақстан Республикасында ана болуды мемлекет қорғайды және марапаттайды.
2. Жүктi әйелдер тегiн медициналық көмектің кепілдi көлемiнiң шеңберiнде тегiн консультация алуға, тексерiлуге, емделуге және жүктілiктi сақтау мен денi сау бала туу үшiн диспансерлiк бақылауда болу құқығы бар.
Жүктi әйелдер ұрпақты болу денсаулығына және баланың денсаулығына әсер ететiн аурулардың жекелеген түрлерiн амбулаториялық деңгейде емдеуге арналған дәрілік заттармен Қазақстан Республикасының Үкіметі белгiлеген тәртiппен тегін қамтамасыз етіледi.
3. Некеге тұрмаған әйел ана болу туралы мәселенi өзi шешуiне және, отбасын жоспарлау мен денсаулығын сақтау мақсатында, қаламаған жүктіліктi ескертудiң қазiргi күнгi әдiстерiн ерiктi таңдауына құқығы бар.
4. Ананы қорғау:
1) ұрпақты болу жасындағы әйелдердi жыл сайынғы медициналық тексеру жүргiзу, диспансерлеу және сауықтыру;
2) жұмыс iстеп жүрген әйелдерге жүктілігі мен босануына байланысты демалыстар беру;
3) ауру баланы күтiп-бағу үшiн стационарға түскенде әйелдердiң ұрпақ жаңғырту функциясына және балалардың денсаулығына тiкелей әсер ететiн негiзгi ауруларды медициналық айғақтар бойынша емдеу арқылы қамтамасыз етiледi.
5. Жүктi әйелдер мен бала емiзетiн аналарды жұмысқа орналастыру және жұмыс уақыты режимi Қазақстан Республикасының еңбек заңнамаларына сәйкес белгiленедi.

13-бап. Балалардың денсаулығын сақтау құқығы

1. Мемлекет балалардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауды жүзеге асырады, олардың дене бiтiмi, ақыл-ойы, рухани, адамгершiлiк және әлеуметтiк дамуы үшiн қажетті тұрмыс жағдайларына құқықтарын қамтамасыз етедi.
2. Мемлекеттiк органдар, жұмыс берушілер арнаулы медицина және балаларды сауықтыру ұйымдарының желiсiн дамытуды қамтамасыз етедi, олардың жұмыс iстеуi үшін қажетті жағдайлар жасайды.
3. Балалар мiндетті мерзімдік медициналық байқаулардан өтіп тұруға және тұрақты диспансерлiк бақылауда болуға, тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемi шеңберiнде емделуi және сауықтырылуы тиiс.
4. Аурудың жекелеген түрi бойынша амбулаториялық емдеген кезде балалардың жекелеген санаттары дәрілік заттар туралы заңнамада көзделген тәртiппен дәрілік заттармен қамтамасыз етiледi.
5. Балаларды стационарлық емдеу кезiнде:
1) дәрiгерлердiң қорытындысы бойынша қосымша күтiп-бағуды қажет ететiн 3 жасқа дейiнгі балаларды медициналық ұйымдарда емдеу кезiнде анасына (әкесiне) немесе баланы күтіп-бағуды тiкелей жүзеге асыратын өзге адамға ауырып қалған отбасы мүшесiн күтіп-бағуға байланысты еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша жәрдемақы төленiп, онымен бiрге болу мүмкiндiгi беріледі;
2) баланы омырау сүтiмен тамақтандыратын ана баланы күтiп-бағу үшiн стационарда болған кезеңде медицина ұйымында тегiн тамақпен қамтамасыз етiледi.
6. Мектеп жасындағы балалардың стационарлық, қалпына келу, санаториялық емделу кезеңiнде стационар, оңалту орталығы, санаторий жағдайында үзіліссiз бiлiм алу құқығы бар.
7. Дене бiтiмiнiң немесе психикасының жетiлуiнде кемiстігі бар, сондай-ақ АҚТҚ-ны жұқтырған балалардың мамандандырылған балалар ұйымдарында медициналық-әлеуметтік, психологиялық, дефектологиялық, педагогикалық, логопедтік жәрдем алуға құқығы бар.
8. Қазақстан Республикасындағы балалардың ұрпақты болу денсаулығын қорғау саласында бiлiм алуға және тәрбиеленуге құқығы бар.
9. АҚТҚ-ны жұқтырған балалардың балалар үйлері мен жалпыға арналған оқу-тәрбиелеу ұйымдарында болуына құқығы бар.

14-бап. Азаматтардың өзiнiң денсаулығының жай-күйi
және денсаулыққа әсер ететiн факторлар туралы
ақпараттар алу құқығы

1. Азаматтардың:
1) егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгiленбесе, жұбайы (зайыбы), өз балалары мен ата-аналары денсаулығының жай-күйi туралы ақпарат алуға;
2) алдын алу және емдеу әдiстерi туралы, денсаулыққа әсер ететін факторлар туралы, оның ішінде қоршаған opтa, еңбек, тұрмыс және демалыс жағдайлары туралы мемлекеттiк органдардан, ұйымдардан және емдеушi дәрiгерден өз құзыретi шегiнде толық ақпаратты өтеусіз алуға;
3) дәрілік заттарды бөлшек сатумен айналысатын фармацевтикалық қызмет объектілерінен, сондай-ақ медициналық ұйымдардан дәрiлiк заттардың сапасы, қауiпсiздігі мен тиiмділігі туралы толық ақпарат алуға;
4) денсаулық ұйымдарынан мүмкiн болатын емдеу әдiстерi, тәсілдерi туралы және клиникалық зерттеулердiң салдары туралы ақпараттар алуға құқығы бар.
2. Азаматтардың денсаулығының жай-күйi туралы ақпаратты тексеру мен емдеудi жүргізетiн дәрiгер бередi.

15-бап. Азаматтардың медициналық көмектен бас тарту
құқығы

1. Азаматтың немесе оның заңды өкiлiнiң осы Заңның 16-бабында көзделген жағдайлардан басқа уақытта, медициналық көмектен бас тартуға құқығы бap.
2. Медициналық көмектен бас тартқан жағдайда азаматқа немесе оның заңды өкiлiне, оларға жетiмдi түрде, аурудың ықтимал салдары туралы түсiндiрiлуi тиiс.
3. Медициналық көмектен бас тарту, оның ықтимал зардаптары көрсетіле отырып, медициналық құжаттамада жазбаша ресiмделедi және оған азамат немесе оның заңды өкiлi, сондай-ақ медицина қызметкерi қол қояды.
Азамат немесе оның заңды өкiлi медициналық көмектен бас тартуы туралы қол қоймаған жағдайда, ол туралы медициналық құжатта медициналық қызметкер тиiсті жазба енгiзiп, қол қояды.

16-бап. Азаматтардың келiсімінсiз медициналық
көмек көрсету

1. Азаматтың немесе оның заңды өкiлiнiң келiсiмiнсiз:
1) өз еркiн бiлдiруге мүмкiндiк бермейтiн есеңгіреген, ес-түссіз жағдайдағы;
2) айналасындағы адамдарға қауiп төндiретiн аурулардан зардап шегуші;
3) психикасының ауыр бұзылушылығынан зардап шегушi;
4) психикалық бұзылушылықтан зардап шегушi және қоғамға қауiптi iс-әрекет жасаған адамдарға уәкiлетті орган белгiлеген тәртiппен медициналық көмек көрсетуге жол беріледi.
2. 18 жасқа толмаған адамдарға және заңдарда белгіленген тәртiппен iс-әрекетке қабілетсiз деп танылған азаматтарға қатысты медициналық көмек көрсетуге келiсiмдi олардың заңды өкiлдерi бередi. Заңды өкiлдерi болмаған жағдайда медициналық көмек көрсету туралы шешімдi консилиум қабылдайды, ал консилиумды жинау мүмкiн болмаған жағдайда тiкелей медицина қызметкерi, медицина ұйымының лауазымды адамдарын және заңды өкілдердi кейiннен хабардар ете отырып, қабылдайды.
3. Азаматтардың келiсiмiнсiз медициналық көмек көрсету осы баптың 1-тармағында қарастырылған негiздер жойылғанша немесе сот шешiмi шыққанша жалғаса бередi.

17-бап. Азаматтардың денсаулығын сақтау және нығайту
жөнiндегі мiндеттерi

1. Айналасындағыларға қауiп төндiретiн жұқпалы аурулардың таралуын болдырмау үшiн азаматтар медицина қызметкерлерiнiң, денсаулық сақтау органдары мен ұйымдарының ұйғарымдарын орындауға мiндетті.
2. Стационарлық және амбулаториялық емдеудегi адамдар медициналық ұйымдардағы қолданыстағы режимдi сақтауға мiндеттi.
3. Қазақстан Республикасының азаматтары алдын алу медициналық тексерулерден өтуге мiндетті.
4. Жүкті әйелдер жүктiлiктiң 12 аптасына дейiнгi мерзiмде медициналық есепке тұруға мiндеттi.

18-бап. Айналасындағыларға қауiп төндiретiн аурулармен
ауыратын азаматтардың міндеттерi

1. Айналасындағыларға қауiп төндiретiн аурулармен ауыратын азаматтар медициналық ұйымдардың талабы бойынша тексеруден өтуге және емделуге мiндеттi.
2. Азаматтар тексеру мен емдеуден бас тартқан жағдайда, олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген еркінен тыс тәртiппен куәландыру және емдеуге тартылады.
3. Айналасындағыларға қауiп төндiретiн аурулармен ауыратын азаматтарды мәжбүрлеп емдеуге жiберудiң негiзi мен тәртiбi Қазақстан Республикасының заңнамаларымен реттеледi.
4. Айналасындағыларға қауiп төндiретін аурулармен ауыратын және одан хабардар болып отырған азаматтар медициналық көмек сұраған кезде медицина персоналына өзiнiң ауыруы туралы айтуға мiндеттi.

19-бап. Қазақстан Республикасындағы шетелдiктер мен
азаматтығы жоқ адамдардың денсаулық сақтауға
арналған құқықтары мен мiндеттерi

1. Қазақстан Республикасының аумағындағы шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар медициналық көмектi Қазақстан Республикасының Yкiметi белгіленген тәртiппен ақылы негiзде алады.
2. Қазақстан Республикасының азаматтары сияқты Қазақстан Республикасының аумағындағы шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар денсаулық сақтау саласындағы міндеттердi орындайды.

4-тарау. Азаматтардың жекелеген санаттарына
медициналық және медициналық-әлеуметтiк
көмек көрсету ерекшелiктерi

20-бап. Әскери қызметшiлер мен iшкі iстер және ұлттық
қауiпсiздiк органдарының қызметкерлерiне
медициналық көмек көрсету

Әскери қызметшiлер мен iшкi iстер және ұлттық қауiпсiздiк органдарының қызметкерлерiне медициналық көмектi осы ведомстволардың әскери-медицина ұйымдары көрсетедi. Қызметiн өткерiп жатқан орындарда немесе тұрғылықты жерiнде олар болмаса немесе ведомстволық медицина ұйымдарында тиiстi бөлімшелер, мамандар немесе арнайы жабдықтар болмаса, медициналық көмек тегін медициналық көмектiң кепілдi көлемi шеңберiнде уәкiлетті органның және облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергіліктi атқарушы органдарының медицина ұйымдарында көрсетiледi.

21-бап. Туберкулезбен ауыратын науқастарға
медициналық-әлеуметтiк көмек көрсету

1. Туберкулезбен ауыратындар міндеттi диспансерлiк бақылауға және емдеуге жатады, тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемi шеңберiнде қажетті дәрілік заттармен қамтамасыз етiледi.
2. Туберкулездiң жұқпалы түрiмен ауыратындар мiндетті түрде жатқызуға және емдеуге жатады.

22-бап. Диабетпен және қатерлi iсiкпен ауыратын
науқастарға медициналық көмек көрсету

Диабетпен және қатерлi iсiкпен ауыратындар тегін медициналық көмектiң кепілдi көлемi шеңберiнде медициналық бақылауға, емдеуге және қажетті дәрілік заттармен қамтамасыз етуге жатады.

23-бап. Көбiне жыныстық жолмен берілетiн жұқпалы
аурулармен, ЖҚТБ және АҚТҚ жұқпаларымен ауыратын
науқастарға медициналық көмек көрсету

1. Көбiнесе жыныстық жолмен берілетiн жұқпалы аурулармен, ЖҚТБ және АҚТҚ жұқпаларымен ауыратындарға медициналық көмек уәкiлеттi орган белгiлеген тәртіппен көрсетіледi.
2. ЖҚТБ және АҚТҚ жұқпаларымен ауыратын науқастарға медициналық көмек Қазақстан Республикасының жеке заңына сәйкес жүзеге acырылады.

24-бап. Психикалық бұзылудан (аурудан) зардап шегетiн
адамдарға медициналық-әлеуметтiк көмек көрсету

Психикалық бұзылудан (аурудан) зардап шегетiн адамдарға медициналық-әлеуметтік көмек көрсету және оларды оңалту Қазақстан Республикасының жеке заңымен белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады.

25-бап. Бас бостандығы шектеулi азаматтарға медициналық
көмек көрсету

Сот үкімі бойынша жазасын бас бостандығынан айырған орыннан басқа жерде өтеп жүрген, арнайы мекемелерге орналастырылған азаматтарға медициналық көмек денсаулық сақтау, iшкi iстер, қылмыстық-атқару жүйесi, ұлттық қауiпсiздік және қорғаныс саласындағы уәкілетті органдар белгілеген тәртiппен көрсетіледi.

5-тарау. Медициналық көмек көрсету кезiндегі медицина қызметкерлерiнiң құқықтары мен мiндеттерi

26-бап. Медицина қызметкерлерiнің кәсiптiк құқықтары

1. Медицина қызметкерлерінің мамандығы бойынша және білiктілiк деңгейiне сәйкес кәсiптiк қызметтi iске асыруға құқығы бар.
2. Медицина қызметкерлерiнiң кәсiптiк қызметiне мемлекеттік органдар мен басқа ұйымдардың, сондай-ақ азаматтардың тарапынан, Қазақстан Республикасының заңнамаларында қарастырылғаннан тыс жағдайларда, араласуына тыйым салынады.

27-бап. Медицина қызметкерлерiнің кәсiптiк мiндеттерi

Медицина қызметкерлерi:
1) егер мұндай таңдау тексеру нәтижесi бойынша қарастырылған болса, онда пациентті емдеудiң әдiстерi мен амалдарын, сондай-ақ пайдаланылатын медициналық мақсаттағы құралдар мен бұйымдарды таңдау мүмкiндiгі бар екендігі туралы хабардар етуге;
2) өзiнiң қызметтiк мiндеттерiне сәйкес медициналық көмек көрсетуге;
3) өздерiнiң кәсіптік міндеттерiн орындау кезiнде белгілi болған азаматтардың ауруы, жыныстық қатынасы мен отбасылық өмiрi туралы деректердi сақтауға мiндеттi. Бұл деректердi Қазақстан Республикасының заңнамаларында қарастырылған жағдайларда ғана айтуға жол беріледi;
4) Қазақстан Республикасының заңнамаларында қарастырылған басқа да мiндеттердi орындауға мiндетті.

6-тарау. Медициналық қызметтегi жеке
қатынастарды реттеу

28-бап. Хирургиялық араласу тәртiбi, қан құю және
диагностиканың инвазивтік әдiстерiн қолдану

1. Хирургиялық операциялар, қан құюлар және диагностикалаудың инвазивтік әдiстерiн қолдану аурудың жазбаша келiсiмi бойынша қолданылады.
Психикалық бұзылумен ауыратын, сот жұмысқа қабылетсiз деп тапқан аурулар, он сегiз жасқа толмаған адамдарға хирургиялық операциялар, қан ауыстырып құю, диагностиканың инвазивтiк әдiстерi олардың заңды өкілдерiнiң жазбаша келiсiмдерi бойынша жасалады.
2. Медицина қызметкерлерi өмiрлiк айғақтар бойынша медициналық араласуға кiрiсiп кетсе және оны тоқтату емделушi адамның өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiретiн жағдайлардан басқа кезде, келiсiм керi қайтарып алынуы мүмкiн.
3. Хирургиялық араласу, қан құю, диагностиканың инвазивтiк әдiсiн қолдануды кешіктiру аурудың өмiрiне қауiп төндiрген, аталған адамдардан келiсiм алу мүмкiндiгi болмаған жағдайда, шешiмдi денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртiппен, дәрiгер немесе дәрiгерлiк комиссия қабылдайды.

29-бап. Клиникаға дейiнгi сынау мен
медициналық-биологиялық тәжiрибелердi,
клиникалық зерттеулердi жүргiзу және алдын
алудың, диагностиканың, емдеу мен медициналық
оңалтудың жаңа әдiстерi мен құралдарын қолдану

1. Клиникаға дейiнгi сынау және медициналық-биологиялық тәжiрибелер жануарларға өткiзіледi.
2. Адамдарға клиникалық зерттеу жасау жануарларға жасалған клиникаға дейінгi сынақтар мен медициналық-биологиялық тәжiрибелердiң оң нәтижелерiн алған жағдайда, ол және денсаулық сақтау ұйымы арасында жасалған шарт бойынша жазбаша келiсiм берген жағдайда ғана жасалады.
Жасалып жатқан клиникалық зерттеулер адамның талабы бойынша кез-келген кезеңде, сондай-ақ оның өмiрi, денсаулығына қауiп төнген жағдайда тоқтатылады.
3. Алдын алудың, диагностиканың, емдеу мен медициналық оңалтудың жаңа әдiстерi мен құралдарын қолдану клиникалық зерттеулердiң оң нәтижелерiн алған жағдайда ғана мүмкiн болады.

30-бап. Биологиялық өлiмдi анықтау. Өмiрдi қолдап тұрған
аппаратураларды iстен шығару шарттары

1. Өлiмнiң растығын дәрiгер немесе фельдшер айқындайды.
2. Донордың биологиялық өлiмiн растау мынадай белгiлердiң жиынтығы негiзiнде расталады:
1) жүрек қызметінiң тоқтауы;
2) демнiң бiтуi;
3) орталық жүйке жүйесi қызметiнiң тоқтауы.
3. Өмiрдi қолдап тұрған жасанды шаралар:
1) биологиялық өлiмi расталған жағдайда;
2) дәрiгер-мамандардың консилиумында расталған мидың түпкілікті өлуi жағдайында, жақын туыстарының және (немесе) заңды өкілдерiнiң жазбаша бiрауызды келiсiмi болған жағдайда өшірiлуi мүмкiн.
4. Биологиялық өлiмдi растауға ағзалар мен тiндердi ауыстырып қондыру үшiн алуды қамтамасыз ететiн адамның қатысуына тыйым салынады.

31-бап. Эвтаназия

Кез-келген жағдайға қарамастан эвтаназияны жүзеге асыруға тыйым салынады.

32-бап. Патологоанатомиялық союды жүргізу

1. Патологоанатомиялық союды өлiмнiң себептерi туралы деректер мен ауыру диагнозын нақтылау мақсатында жүргiзiледi.
2. Зорлықпен өлтiрiлгендiгiне күмән болмаған жағдайда және туыстарының немесе заңды өкiлдерiнiң жазбаша өтiнiшi болған жағдайда, не өлген адамның тiрi кезiнде өз еркiмен көңiл бiлдiруiмен сою жүргiзiлмей-ақ мәйiттi беруге рұқсат етiледi.
3. Өлген адамның жақын туыстарының немесе заңды өкiлiнiң талабы бойынша уәкiлетті орган белгiлеген тәртiппен тәуелсiз денсаулық сақтау ұйымдары патологоанатомиялық сою жүргiзуi мүмкiн.

33-бап. Анатомиялық сый

1. Анатомиялық сый сығалаушының нотариалдық куәландырылған өсиетнамасы арқылы жасалуы мүмкiн және ол өлгеннен кейiн күшiне енедi.
2. Анатомиялық сый туралы деректер жария етуге жатпайды.
3. Берiлген ағзалар мен тiндерден басқа 45 күн iшiнде анықталмаған және қажет етiлмеген мәйiттер де анатомиялық сый ретiнде танылады.
4. Анатомиялық сый биомедициналық зерттеулер өткiзу үшiн ғылыми, ғылыми-практикалық және оқу мақсаттарында қолданылуы мүмкін.

34-бап. Ауыстырып қондыру үшiн тiндердi және (немесе)
ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) алу

1. Адам, адамның мәйiтi, сондай-ақ жануарлар тiндер мен ағзаларды ауыстырып қондыру жөнiндегi донор бола алады.
2. Адамдардың тiндерi мен ағзаларын ерiктен тыс және (немесе) басқадай алу мен оларды ауыстырып қондыруға тиым салынады. Бұндай әрекетке жол берген адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапқа тартылады.
3. Ауыстырып қондыруға арналған адамның тiндерi мен ағзалары (ағзаның бөлiктерi) мәмiлелердiң заты болуға тиiс емес.
4. Адамдардың тiндерi мен ағзаларын Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығаруға тиым салынады.
5. Реципиентпен генетикалық байланыстағы немесе онымен тiндiк үйлесiмдiлiгi бap, жан-жақты медициналық тексеруден өткен және оның ағзалары (ағзаларының бөлiктерiн) мен (немесе) тiндерiн алуға болатындығы туралы дәрiгер-мамандардың консилиум қорытындысын алған адам тiрi донор бола алады.
Қолының анықтығын нотариус куәландырған жазбаша келiсiмi бар тiрi донордан алып қойғаннан кейiн оның болмауы денсаулыққа орны толмас бұзылуға әкеп соқтырмайтын қос ағзаның бiрi, ағза немесе тiннiң бөлiгi алынуы мүмкін.
6. Дәрiгер-мамандардың консилиумында расталған биологиялық өлiм кезiнде ғана және өлген адам тiрi кезiнде ол өлгеннен кейiн өзiнiң тіндерi және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiгiн) реципиентке ауыстырып қондыру үшін жазбаша келiсiм берген жағдайда өлген адамның тiнi және (немесе) ағзалары (ағзасының бөлiгi) ауыстырып қондыру мақсатында алынады.
7. Тiндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) ауыстырып қондырудың қажеттілігі туралы медициналық қорытынды тиiстi денсаулық сақтау ұйымы дәрiгерлерінің консилиумында берiледi.
8. Тiндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) ауыстырып қондыру реципиенттің немесе кәмелеттік жасқа жетпеген реципиенттің, немесе Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерiнде белгiленген тәртiппен сот жұмысқа қабылетсіз деп таныған реципиенттің заңды өкiлiнiң жазбаша келiсiмiмен iске асырылады.
Реципиент алда жасалатын ауыстырып қондыруға байланысты оның денсаулығына тиетін асқынулар болуы туралы ескертілуi керек.
9. Мәйiттен тiндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) алу денсаулық сақтау ұйымдарында iске асырылады. Тіндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiгiн) бұзылудан сақтау мен ауыстырып қондыру тек қана мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдарында iске асыруға жол беріледі.
10. Тiндерi және (немесе) ағзаларын (ағзаның бөлiктерiн) алуға тiлек білдiрген адамдар, алда болатын тiндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiгiн) алуға оперативтiк араласуға байланысты оның денсаулығына әсер етуi мүмкiн асқынулар туралы денсаулық сақтау ұйымынан толық ақпараттар талап етуге құқығы бар.
11. Донор тiндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiгiн) алу жөнiндегі операцияларды өткiзуге байланысты денсаулық сақтау ұйымдарында тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемi шеңберiнде емделуге, оның iшiнде медикаментоздық ем алуға құқығы бар.
12. Жұқтырулары бар тiндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiгiн) ауыстырып қондыруға тиым салынады.
13. Тіндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) ауыстырып қондыруға келiсiм беруге ниеттенген реципиент тiндер және (немесе) ағзаларды (ағзаның бөлiктерiн) ауыстырып қондыру жөнiнде алда болатын операциялық араласуға байланысты оның денсаулығына келтiрiлуi мүмкін асқынулар туралы денсаулық сақтау ұйымынан толық ақпарат талап етуiне құқығы бар.
14. Реципиент жасалған операцияға байланысты тегін медициналық көмектiң кепiлдi көлемi шеңберiнде ем, оның iшiнде медикаментоздық ем алуға құқығы бар.
15. Денсаулық сақтау ұйымының дәрiгерлерi мен басқа да қызметкерлерге донор мен реципиент туралы деректердi жария етуге тыйым салынады.

7-тарау. Қорытынды ережелер

35-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының
денсаулығын сақтау туралы заңнаманы
бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтау туралы заңнаманы бұзған тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

36-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртiбi

1. Осы Заң ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енедi.
2. "Қазақстан Республикасындағы азаматтардың денсаулығын сақтау туралы" Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 19 мамырдағы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 10, 109-құжат; 1998 ж., N 14, 201-құжат; N 24, 434-құжат; 1999 ж., N 8, 247-құжат; N 23, 927-құжат; 2002 ж., N 6, 71-құжат; 2004 ж., N 2, 9-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті