Об утверждении Программы "Дети Казахстана" на 2007-2011 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 21 декабря 2007 года № 1245. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 марта 2011 года № 266

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 18.03.2011 № 266.

В соответствии с подпунктами 1) и 2) статьи 6 Закона Республики Казахстан от 8 августа 2002 года "О правах ребенка в Республике Казахстан" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ :

1. Утвердить прилагаемую Программу "Дети Казахстана" на 2007-2011 годы (далее - Программа).

2. Центральным и местным исполнительным органам Республики Казахстан, а также заинтересованным организациям:
1) обеспечить реализацию Программы;
2) ежегодно, к 10 января и 10 июля, по итогам полугодия представлять в Министерство образования и науки Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы.

3. Министерству образования и науки Республики Казахстан, ежегодно к 20 января и 20 июля, по итогам полугодия представлять в Правительство Республики Казахстан сводную информацию о ходе реализации Программы.

4. Признать утратившим силу постановление Правительства Республики Казахстан от 26 июля 2006 года N 706 "О проекте Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе "Дети Казахстана" на 2006-2011 годы".

5. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 21 декабря 2007 года N 1245

Программа
"Дети Казахстана" на 2007-2011 годы

Астана, 2007 год

Содержание

1. Паспорт Программы
2. Введение
3. Анализ современного состояния проблемы
4. Цель и задачи Программы
5. Основные направления и механизмы реализации Программы
6. Необходимые ресурсы и источники финансирования
7. Ожидаемые результаты от реализации Программы
8. План мероприятий на 2007-2009 годы по реализации Программы

1. Паспорт Программы

Сноска. Раздел 1 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 02.02.2009 N 103 .

Наименование Программа "Дети Казахстана" на
Программы 2007-2011 годы (далее - Программа)

Основание для Постановление Правительства Республики
разработки Казахстан от 25 августа 2006 года N 822
"О Среднесрочном плане социально-
экономического развития Республики Казахстан
на 2007-2009 годы (второй этап)";
рекомендации 33-й сессии Комитета по правам
ребенка Организации Объединенных Наций;
реализация положений Конвенции ООН о правах
ребенка, Декларации и Плана действий "Мир,
пригодный для жизни детей", принятых на 27-й
специальной сессии Генеральной Ассамблеи
Организации Объединенных Наций по положению
детей (Нью-Йорк, 8-10 мая 2002 года);
пункт 1, 2 статьи 6 Закона Республики
Казахстан "О правах ребенка в Республике
Казахстан"

Разработчик Министерство образования и науки
Республики Казахстан

Цель Улучшение качества жизни детей путем
обеспечения социальных и правовых гарантий

Задачи Совершенствование законодательства Республики
Казахстан в области охраны прав и защиты
интересов детей;
обеспечение межведомственного взаимодействия
с государственными органами, международными
и неправительственными организациями;
обеспечение условий для получения
качественных образовательных, медицинских и
социальных услуг детьми всех категорий;
формирование комплексной системы мер для
охраны прав детей, находящихся в трудной
жизненной ситуации;
совершенствование системы предупреждения
детской безнадзорности, беспризорности и
профилактики правонарушений среди
несовершеннолетних;
предупреждение социального сиротства;
создание условий, способствующих реализации
прав детей на отдых, досуг, участие в
культурной и творческой жизни

Необходимые Объем расходов государственного бюджета,
ресурсы и необходимых для реализации Программы,
источники их составит: 10295,445 млн. тенге, из них:
финансирования за счет средств республиканского
бюджета - 2 425,219 млн. тенге:
2007 год - 306,955 млн. тенге;
2008 год - 586,615 млн. тенге;
2009 год - 510,857 млн. тенге;
2010 год - 510,857 млн. тенге;
2011 год - 509,935 млн. тенге;
за счет средств местных
бюджетов - 7870,226 млн. тенге:
2007 год - 1,200 млн. тенге;
2008 год - 525,259 млн. тенге;
2009 год - 3663,353 млн. тенге;
2010 год - 2409,684 млн. тенге;
2011 год - 1270,730 млн. тенге
Объемы финансирования Программы будут
уточняться при утверждении республиканского
и местных бюджетов на соответствующий
финансовый год.
Кроме того, предполагается привлечение
технической и грантовой помощи международных
организаций, коммерческих банков и
предпринимательских структур в качестве
спонсорской поддержки неправительственных
организаций, общественных фондов и иных
источников, не запрещенных законодательными
актами Республики Казахстан

Ожидаемые В результате реализации Программы в
результаты Республике Казахстан до 2011 года будет
от реализации сформирована эффективно функционирующая
Программы казахстанская система охраны прав и защиты
интересов детей, которая создаст условия для
улучшения качества жизни и развития детского
населения всех категорий, отвечающая
международным нормам и стандартам.
На первом этапе (2007-2009 годы) будут :
разработаны и внесены соответствующие
изменения и дополнения в действующие
нормативные правовые акты Республики
Казахстан по вопросам охраны прав и защиты
интересов детей;
открыты региональные органы по защите прав
детей;
проведены исследования по актуальным
проблемам защиты прав детей;
разработан мониторинг и введен контроль по
вопросам охраны прав и защиты интересов
детей;
разработана методическая литература по
правовому просвещению детей и их родителей,
а также для специалистов, работающих с
детьми;
созданы социальные центры для детей по
профилактике и предупреждению наихудших форм
детского труда в рамках пилотных проектов;
открыты 3 специальные коррекционные
организации образования в трех областях с
охватом 520 детей с ограниченными
возможностями и детей - инвалидов;
снижена численность безнадзорных и
беспризорных детей на 16,7 % за счет
открытия 1 реабилитационного центра в одной
области с ежегодным охватом 250
несовершеннолетних, оставшихся без попечения
родителей;
открыты 3 детские деревни семейного типа в
трех областях для проживания детей в
условиях, приближенных к семейным, с охватом
90 детей-сирот и детей, оставшихся без
попечения родителей;
открыты 4 дома юношества в четырех областях
с целью создания условий для социальной
адаптации 324 выпускников детских домов;
открыты 5 детских домов семейного типа в
пяти областях с охватом 340 детей;
расширена на 30 % сеть детских общественных
организаций по интересам для обеспечения
досуга.
На втором этапе (2010-2011 годы) будут :
усилен контроль за соблюдением
законодательства в части охраны прав детей
и защиты интересов детей;
внедрены региональные программы по
исполнению положений Конвенции ООН о правах
ребенка;
создан банк данных социологических
исследований по вопросам защиты прав детей;
введено в качестве показателя при проведении
государственной аттестации деятельности
организаций и органов различной ведомственной
принадлежности соблюдение правовых норм по
защите прав и законных интересов детей;
усовершенствована организация работы по
вопросам охраны прав детей путем
сотрудничества с заинтересованными
ведомствами и неправительственными
организациями;
созданы условия для искоренения наихудших
форм детского труда;
снижена численность безнадзорных и
беспризорных детей на 16,8 % за счет
открытия 2 реабилитационных центров с
ежегодным охватом 350 несовершеннолетних,
нуждающихся в социальной адаптации и
реабилитации;
обеспечено поэтапное сокращение учреждений
для детей-сирот и детей, оставшихся без
попечения родителей;
открыты 3 детские деревни семейного типа в
трех областях для проживания в условиях,
приближенных к семейным, с охватом 200
детей-сирот и детей, оставшихся без
попечения родителей;
открыты 8 домов юношества в двух областях с
целью социальной адаптации 380 выпускников
детских домов;
открыты 10 детских домов семейного типа в
шести областях с охватом 225 детей;
открыты 2 специальные коррекционные
организации образования в двух областях с
охватом 250 детей с ограниченными
возможностями и детей-инвалидов;
осуществлено дальнейшее развитие детских
общественных организаций по интересам

Сроки 2007-2011 годы:
реализации 1 этап - 2007-2009 годы,
Программы 2 этап - 2010-2011 годы

2. Введение

Государство признает детство важным этапом в жизни человека и исходит из принципов приоритетности подготовки детей к полноценной жизнедеятельности в обществе.
Республика Казахстан в 1994 году ратифицировала Конвенцию о правах ребенка (далее - Конвенция). В целях реализации положений данной Конвенции, Декларации тысячелетия Организации Объединенных Наций и Плана действий "Мир, пригодный для жизни детей", принятых на специальной сессии Генеральной Ассамблеи Организации Объединенных Наций по положению детей (Нью-Йорк, 8-10 мая 2002 года), в республике проведена определенная работа.
Данная Программа разработана в связи с выполнением Республикой Казахстан обязательств, вытекающих из международных норм, регулирующих вопросы охраны прав детей.
В рамках Программы предполагается создание эффективной системы взаимодействия заинтересованных государственных структур, местных исполнительных органов и неправительственных общественных организаций с целью улучшения качества жизни детей.
В рамках Программы будут обеспечиваться адресность мероприятий, направленных на охрану прав и защиту интересов детей всех категорий, исполнение положений Конвенции, Закона Республики Казахстан от 8 августа 2002 года N 345-II "О правах ребенка в Республике Казахстан" и других нормативных правовых документов, направленных на охрану прав и защиту интересов детей.
В Программе определены основные направления государственной политики в области охраны прав и защиты интересов детей и комплексная система мер обеспечения социальных и правовых гарантий для детского населения всех категорий.
Необходимость принятия Программы обусловлена тем, что ее реализация позволит сохранить и развить социальные приоритеты, обеспечивающие детям всех категорий равный доступ к системе образования, качественное медицинское обслуживание и оздоровление, защиту от всех форм пренебрежительного отношения, жестокости и эксплуатации, право на отдых, досуг, культурную и творческую жизнь.

3. Анализ современного состояния проблемы

Республикой Казахстан в соответствии со статьей 4 Конвенции приняты законодательные, административные и другие меры для осуществления норм, определенных Конвенцией.
Имплементация международных норм в области обеспечения прав и интересов детей находит свое отражение в дальнейшем развитии и совершенствовании законодательства Республики Казахстан. Общие принципы и нормы Конвенции включены в Конституцию Республики Казахстан, Уголовный , Уголовно-процессуальный и Уголовно-исполнительный кодексы Республики Казахстан. Был принят целый комплекс законов, основной сферой применения которых стали права и интересы детей: " О правах ребенка в Республике Казахстан", " Об образовании ", " Об охране здоровья граждан ", " О социальной и медико-педагогической коррекционной поддержке детей с ограниченными возможностями", " О детских деревнях семейного типа и домах юношества", " О браке и семье ", " О профилактике правонарушений среди несовершеннолетних и предупреждении детской безнадзорности и беспризорности", а также другие нормативные правовые акты.
В целях более детальной и полной гармонизации международных и национальных норм были внесены поправки, дополнения и изменения в действующие законодательные акты Республики Казахстан. Реализации прав детей способствуют ратифицированные Казахстаном факультативные протоколы к конвенциям, касающимся участия детей в вооруженных конфликтах, торговли детьми, детской проституции и детской порнографии, а также запрещения и принятия немедленных мер по искоренению наихудших форм детского труда.
Государственная политика в отношении соблюдения прав детей обеспечивает дальнейшее развитие законодательства Республики Казахстан в целях его полного соответствия принципам и положениям Конвенции.
Существует ряд норм Конвенции, не имплементированных в национальное законодательство. Так, например, не решен вопрос предоставления детям-беженцам особой защиты.
В соответствии с рекомендациями, данными Республике Казахстан на заседании 33-й специальной сессии Комитета по правам ребенка Организации Объединенных Наций, в январе 2006 года создан Комитет по охране прав детей Министерства образования и науки Республики Казахстан, основной задачей которого является реализация государственной политики по обеспечению охраны прав и законных интересов детей.
Особое внимание уделяется мобилизации ресурсов для наиболее полного выполнения норм Конвенции. Экономический рост Республики Казахстан способствует приоритетному финансированию в интересах детей государственной политики в области обучения, воспитания, охраны здоровья, культуры, физической культуры и спорта, социального обслуживания и социальной защиты.
Несмотря на определенные достижения в области охраны прав и защиты интересов детей, в настоящее время не все дети различных категорий имеют возможность пользоваться в полной мере имеющимися у них правами.
Местные исполнительные органы города республиканского значения, столицы, района (города областного значения) осуществляют свои функции по опеке и попечительству в отношении несовершеннолетних через местные уполномоченные органы образования и здравоохранения в соответствии со статьей 106 Закона Республики Казахстан "О браке и семье". На начало 2007 года численность населения в республике в возрасте до 18 лет составила 4 922 715 детей, однако число специалистов органов опеки и попечительства составляет всего 180 специалистов: на одного специалиста возлагаются обязанности по охране прав 27 349 детей. Как показывает мировая практика, количество специалистов по охране детства определяется из расчета один специалист на 5000 детей.
Создание эффективной системы межведомственной координации и контроля деятельности организаций образования со стороны уполномоченного органа, представителями которого на местах станут органы опеки и попечительства, будет эффективным механизмом, позволяющим улучшить качество жизни детей и создающим условия для их развития.
Отсутствие единой системы сбора сведений и постоянного мониторинга не позволяет регулярно отслеживать и оценивать результаты выполнения норм Конвенции и эффективность проводимых мероприятий.
Внедрение механизма постоянного мониторинга и контроля позволит реализовать выполнение норм Конвенции и выявить эффективность участия государственных органов в мероприятиях по обеспечению прав детей.
Остается открытым вопрос доступа детей к образованию. По состоянию на начало 2007 года в Республике Казахстан функционировало 1391 дошкольных организаций с охватом 230,8 тыс. детей или 27,6 %. Сеть дошкольных организаций в сравнении с 2003 по 2006 год увеличилась всего на 108 единиц: в 2004 году на 25 единиц, в 2005 году на 77 единицы, в 2006 году на 6 единиц. Контингент детей в организациях дошкольного воспитания по сравнению с 2003 годом увеличился на 70,1 тыс. детей, охват детей организациями дошкольного воспитания в возрасте от 1 года до 6 лет на 1 октября 2006 года составляет всего 27,6 %. В этой связи необходимо дальнейшее совершенствование реформ в системе дошкольного воспитания с учетом развития низкозатратных форм дошкольного образования.
В республике выявлено более 150 тыс. детей с ограниченными возможностями. Для обеспечения эффективного доступа детей данной категории к получению образования в республике действует 101 специальная коррекционная организация образования, где обучаются 17 030 детей, что составляет лишь 23,3 % от общего их числа.

Динамика развития сети и контингента
специальных коррекционных организаций образования

Год	Количество организаций	Количество детей (тыс.)
2001	103	18,9
2002	102	19,1
2003	102	19,1
2004	102	18,6
2005	102	17,8
2006	101	17,0

Несмотря на то, что в республике система специального образования последовательно расширяется, еще не все нуждающиеся дети имеют доступ к нему. В настоящее время в общеобразовательных школах республики обучаются около 65 тыс. детей, которые не получают своевременную квалифицированную помощь специалистов. Только в 766 специальных классах общеобразовательных школ созданы условия для обучения 6883 детей с интеллектуальными нарушениями и задержкой психического развития.
Имеет место острая нехватка учебников и учебно-методических пособий, специальных технических средств обучения для детей с недостатками слуха, зрения, опорно-двигательного аппарата, речи.
Необходимо разработать и внедрить меры по поддержке программ специального образования для решения проблем в вопросах обучения, воспитания детей с ограниченными возможностями и привлечения их к активному и равному участию в культурной жизни, выявления талантливых детей-инвалидов в сфере художественного творчества, спорта.
Дети, проживающие в интернатных организациях, имеют ограниченный доступ к информационным ресурсам, таким, как современные издания, учебники, периодическая печать, Интернет, не получают на должном уровне компьютерные знания, а также знания по иностранным языкам.
На сегодня одной из актуальных проблем является состояние здоровья детей подросткового периода, социальная значимость которого обусловлена необходимостью подготовки к профессиональной деятельности, созданию семьи.
Право ребенка на охрану здоровья обеспечивается следующими мерами: совершенствованием законодательства Республики Казахстан в области охраны здоровья ребенка, пропагандой и стимулированием здорового образа жизни детей, обеспечением контроля за состоянием здоровья ребенка, его родителей и профилактикой детских заболеваний.
В течение последних пяти лет доля расходов от валового внутреннего продукта на систему здравоохранения в республике увеличилась с 1,92 % в 2001 году, до 2,19 % в 2006 году. Несмотря на это, в республике ежегодно регистрируется около 5 млн. случаев заболеваний у детей до 18-летнего возраста. По итогам ежегодных профилактических медицинских осмотров подростков (12-18 лет) более 53 % из числа диагностируемых детей страдают заболеваниями органов пищеварения, зрения, костно-мышечной системы, дыхания, нервной и эндокринной систем.

Общая заболеваемость детей (до 14 лет) по
отдельным классам и группам болезней в Республике Казахстан
в 2005-2006 годы (число заболеваний, зарегистрированных
впервые в жизни на 100 000 чел. детского населения)

Основные группы болезней	2005 год	2006 год
новообразования	80,9	82,1
болезни крови, кроветворных органов и отдельные нарушения с вовлечением иммунного механизма	3645,3	6003,6
эндокринные болезни, расстройства питания и обмена веществ	1518,4	1776,1
психические расстройства и расстройства поведения	239,3	222,2
болезни нервной системы	2669,3	2752,7
болезни органов дыхания	55451,4	54507,7
болезни органов пищеварения	6289,3	6775,1
болезни кожи и подкожной клетчатки	5373,1	5279,7
болезни костно-мышечной системы и соединительной ткани	1242,7	1321,8
травмы и отравления	3719,3	3320,5

Как видно из представленной таблицы, заболеваемость среди детей растет и увеличивается с возрастом. Процент заболеваемости среди школьников в возрасте до 14 лет составляет 19,3 %. Число здоровых детей к окончанию школы из года в год уменьшается.
Одной из причин заболеваемости является нарушение требований санитарных норм и правил, отсутствие или плохое питание в школах.
Сохраняется высокий уровень детской инвалидности. За 9 месяцев 2007 года первичная инвалидность среди детей составила 5,2 тыс. детей (в 2006 году - 5,7 тыс. детей). В структуре детской инвалидности превалируют врожденные пороки развития (32,9 %), болезни нервной системы (23,9 %).
Существенной остается проблема, связанная с воспитанием детей-инвалидов, а именно ограничение возможности матери ребенка работать, так как работодатели могут не принять на работу женщин, занятых уходом за ребенком вследствие необходимости создания для них специальных условий работы.
Остается высокой смертность от несчастных случаев, травм и отравлений. Ежегодно регистрируется до 200 тысяч несчастных случаев и травм среди детей до 14 лет, в 1,2 % случаев, приводящих к инвалидности.
Имеют место низкая укомплектованность медицинскими кадрами и слабая материально-техническая база детских лечебно-профилактических организаций. В связи с этим необходимо разработать и внедрить меры по усилению безопасности и охраны жизни и здоровья школьников.
Приоритетность получения детьми социально направленных медицинских услуг заключается в следующем: медицинское обеспечение должно осуществляться не в рамках имеющихся в распоряжении средств, а с учетом существующих стандартов здравоохранения.
Особую тревогу вызывает отсутствие мер по профилактике рискованных форм поведения, опасных для здоровья и жизни подростков.
Среди несовершеннолетних обостряются проблемы употребления алкоголя, курения и наркомании: в республике по состоянию на начало 2007 года официально зарегистрировано более 54 тысяч потребителей наркотиков, в числе которых более 4-х тысяч - дети в возрасте 14-17 лет.
На 1 декабря 2006 года зарегистрирован 7279 ВИЧ-инфицированный, в том числе детей до 14 лет - 126, от 15 до 19 лет - 549 детей, а также зарегистрированы 287 детей, рожденные ВИЧ-инфицированной матерью.
Учитывая то, что работа по профилактике форм поведения, опасных для жизни и здоровья подростков, не имеет системного характера, необходимо для реализации адресных мероприятий шире привлекать гражданский сектор.
Государственная политика в отношении детей реализуется в условиях экономического и политического реформирования в стране. В соответствии с происходящими в Казахстане позитивными изменениями принимаются адекватные меры по улучшению положения детей в обществе.
Несмотря на это, остаются проблемы снижения роли социального института семьи, растет число родителей, ведущих асоциальный образ жизни.
По данным Министерства внутренних дел Республики Казахстан число родителей, привлеченных к административной и уголовной ответственности, за 9 месяцев 2005 года составило 181 человек, 2006 года - 223, 2007 года - 185. Число случаев внебрачной рождаемости, которая влечет за собой отказ от детей, составило на начало 2005 года у несовершеннолетних девушек (на 100000 рожениц) 23,5 %, у матерей в возрасте до 20 лет - 49,2 %.
Коэффициент детей в возрасте от рождения до 17 лет, родители которых находятся в разводе, в сравнении с 2001 годом увеличился с 5,2 до 7,0 в 2006 году.
Причинами такого положения дел являются снижение роли семьи в нравственно-духовном формировании личности ребенка, а также ответственности родителей за воспитание детей, материальные и жилищные трудности, особенно молодых семей, недостаточное взаимодействие школы, семьи и общества, слабая пропаганда ценности семьи и семейного воспитания.
Опыт зарубежных государств показывает, что необходимы создание единой комплексной системы управляемой помощи детям и семьям, обновление и расширение перечня услуг, направленных на поддержку детей всех категорий.
В ряде таких стран, как Россия, Чехия, Латвия, Румыния, Болгария, Албания, Дания, Швеция, уже созданы новые формы работы с детьми и семьями - "социальный патронаж", центры социального обслуживания семьи и детей. Деятельность данных служб направлена на социальное, психологическое, медицинское и правовое сопровождение детей и семей во всех сферах жизни общества. Международный опыт в вопросах социального сопровождения семьи и защиты детей от всех форм насилия может быть заимствован Казахстаном.
Острой социальной проблемой остается насилие по отношению к детям, различные формы эксплуатации детей, детская беспризорность и безнадзорность. На 1 января 2007 года на учете в инспекциях по делам несовершеннолетних состоят более 19 тысяч детей с девиантным поведением.
Ежегодно в республике выявляются около 10 тысяч безнадзорных и беспризорных детей.
По данным органов внутренних дел республики в результате злоупотребления алкоголем и другими вредными веществами, небрежного отношения с детьми, отказа от обеспечения нормальных условий для роста и развития детей с 2001 года более 5-ти тысяч родителей были лишены родительских прав, только за 9 месяцев 2007 года количество родителей, лишенных родительских прав составляет 815 человек.
Государственные органы стали уделять больше внимания работе по выявлению и предотвращению фактов насилия в отношении детей, но имеющиеся ресурсы для искоренения данной проблемы не используются в полной мере. По результатам социологического исследования, проведенного в 2005 году Ассоциацией социологов и политологов Республики Казахстан, 70 % детей испытывают насилие со стороны сверстников, 38 % - со стороны учителей, 18 % - со стороны родителей. С 2003 года по декабрь 2006 года по данным Министерства внутренних дел Республики Казахстана к уголовной ответственности по статье 137 Уголовного Кодекса Республики Казахстан "Неисполнение обязанностей по воспитанию несовершеннолетних и жестокое обращение с детьми" привлечены 370 родителей.
Согласно данным Третьей межправительственной конференции стран Европы и Центральной Азии, которая состоялась в июне 2006 года (г. Паленсия, Испания), уровень детской смертности в результате грубого обращения в Бельгии, Чешской Республике, Венгрии и Франции в 4 - 6 раз выше соответствующего среднего показателя в развитых странах.
Полученный в странах данного региона опыт работы предполагает введение ряда мер по предотвращению насилия в отношении детей. Это приведение национальных законов в полное соответствие с международными нормами, введение административных мер по практическому применению норм законов, разработка и внедрение образовательных программ для целевых групп населения, создание механизмов отчетности по выявлению фактов насилия в отношении детей, информирование и сотрудничество с общественными структурами в вопросах искоренения насилия в отношении детей.
Социальная дезадаптация несовершеннолетних, оказавшихся в трудной жизненной ситуации, и, как следствие, увеличивающиеся безнадзорность, беспризорность, преступность среди детей и подростков, а также их вовлечение в наихудшие формы детского труда, опасны как для самих несовершеннолетних, так и для окружающих. Наличие большого количества дезадаптированных детей представляет угрозу для будущего страны.
В этой связи особую значимость приобретает вопрос координации деятельности многих заинтересованных служб, принимающих участие в судьбе несовершеннолетнего, вступившего в конфликт с законом или нуждающегося в защите своих прав. Взаимодействие всех структур является механизмом, обеспечивающим социально-правовую направленность работы с такими детьми.
Внедрение комплекса социальных и правовых механизмов, которые объединят деятельность правоохранительных органов и суда, с одной стороны, лечебно-реабилитационных и социально-психологических государственных и негосударственных служб, с другой стороны, позволит реализовать рекомендации Комитета по правам ребенка Организации Объединенных Наций о необходимости принятия соответствующих мер для содействия в реабилитации и социальной реинтеграции несовершеннолетних, совершивших противоправные действия.
Будущее Казахстана в условиях глобализации, масштабных социально-экономических изменений общества определяется уровнем воспитания, обучения, физического и духовного развития детей, подготовки их к жизни.
Однако, несмотря на принятый Казахстаном целый комплекс законов, основной сферой применения которых стали права и интересы детей, еще имеются проблемы и нерешенные вопросы.
Не снижается рост социального сиротства. На 1 января 2007 года в Казахстане свыше 51-й тысячи детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей. Из них более 31-й тысячи живут в семьях у опекунов, около 2-х тысяч переданы на патронатное воспитание. Более 18 тысяч содержатся в детских домах и интернатах на полном государственном обеспечении. Из общего числа лишь чуть более 3-х тысяч (16,7 %) - это "круглые сироты". Остальные 15 тысяч (83,3 %) - это социальные сироты при живых родителях (дети-подкидыши, отказные дети, дети, чьи родители лишены родительских прав, находятся в местах лишения свободы, на длительном лечении, в розыске). В настоящее время в структуре различных министерств Республики Казахстан находятся организации, занимающиеся вопросами охраны прав детей.
Так, в структуре Министерства образования и науки Республики Казахстан находятся 722 интернатные организации для детей, в том числе детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, с охватом 79674 детей.
В системе здравоохранения функционируют 26 домов ребенка с охватом 2105 детей.
В системе социальной защиты функционируют 19 домов - интернатов для детей-инвалидов с охватом 1294 детей.
В правоохранительной системе функционируют 18 центров временной изоляции и реабилитации несовершеннолетних с охватом 9883 детей.
Деятельность этих организаций направлена на достижение единой цели: сохранение и укрепление физического и нравственного здоровья воспитанников. При этом задачи вышеуказанных организаций разные и предполагают оказание социальных, медицинских, правовых и прочих услуг по определенной специфике, присущей данным организациям. Отсутствие единых подходов, скоординированности действий не позволяет реализовать защиту прав ребенка, оказавшегося по различным причинам в подобной организации.
В детских домах и интернатах для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, проживают 18198 несовершеннолетних.
Сегодня в республике функционируют 6 детских деревень семейного типа, 23 дома семейного типа. Всего 17,4 % из числа проживающих в них детей являются сиротами, большую часть детей, нуждающихся в защите государства, составляют социальные сироты, чьи родители лишены родительских прав, находятся в местах заключения или тяжело больны.
Рост числа детей этой категории ведет к увеличению количества организаций для детей-сирот: домов ребенка, детских домов, школ-интернатов, приютов и т.д. В сравнении с 2001 годом их число возросло на 40 единиц, а число детей в них - на 63,6 %.
Как показывает анализ, во многих странах Западной Европы долгосрочное воспитание детей в подобных организациях уступило место их краткосрочному содержанию в специальных организациях (приютах) с последующим воссоединением ребенка со своей семьей или передачей в семью, взявшую его на воспитание. В качестве причин, послуживших резкому сокращению масштабов использования в Европе организаций для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, называют изменение взглядов на права детей в обществе, повышение стоимости воспитания на базе стационарных учреждений по сравнению со стоимостью семейного воспитания, недоверие со стороны общества и невысокие результаты работы организаций данной формы социального обеспечения.
Поэтапное сокращение организаций для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, является необходимой мерой для успешной социальной адаптации детей данной категории.
Действенным механизмом реализации данного процесса является устройство воспитанников в семьи граждан или создание условий, приближенных к семейным.
С 1999 года по 2007 год на усыновление (удочерение) гражданам Республики Казахстан передано 20001 ребенок, родственникам-иностранцам - 347, иностранцам - 6014 детей.
С 1999 года по 2007 год переданы под опеку и попечительство в семьи граждан Республики Казахстан более 31 тысячи детей.
Однако в настоящее время не определена норма о назначении и выплаты опекунам и попечителям пособия на содержание ребенка, оставшегося без попечения родителей, что сдерживает процесс передачи детей из детских домов в семьи опекунов, требует совершенствования нормативная правовая база по защите жилищных прав несовершеннолетних. Сегодня лишь 12,8 % детей, воспитывающихся в детских домах и интернатах, имеют закрепленное за ними жилье.
Одним из механизмов процесса сокращения организаций для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, должно стать расширение системы патроната, являющегося формой альтернативного воспитания, позволяющего сократить число воспитанников детских домов. В настоящее время патронатным воспитанием охвачены всего 1791 ребенок. На эти цели из средств республиканского бюджета в 2004 году было выделено 244 млн. 682 тыс. тенге, в 2005 году только из средств местного бюджета - 348 млн. 352 тыс. тенге.
Право детей на отдых, досуг и культурную деятельность реализуется в республике через сеть внешкольных организаций. Это дома школьников, студии детского и юношеского творчества, станции и базы юных техников, туристов, натуралистов, детские музыкальные, спортивные школы, школы искусств, клубы по интересам, спортивные, оздоровительные, туристические лагеря и другие.
Активизировался процесс приобщения детей к искусству путем создания соответствующих условий в организациях образования: лицеях, гимназиях, средних общеобразовательных школах с углубленным обучением искусству, профильных и художественных классах.
В настоящее время в республике функционирует 541 внешкольная организация, из них 208 - в сельской местности, около 700 дворовых клубов, 5,5 тысяч спортзалов, свыше 9 тысяч спортивных площадок. Несмотря на это, охват детей школьного возраста внешкольными организациями в республике составляет всего 11 %, в том числе 5,6 % в сельской местности.
Незанятость подростков во внеучебное время, недостаточно развитая сеть подростковых клубов, спортивных секций, недостатки в организации летнего отдыха, дворовой досуговой деятельности и, особенно, в привлечении старших подростков к активному общественно-полезному труду являются основными причинами асоциального поведения детей.
В связи с этим, для развития дополнительного образования детей всех категорий во внеурочное время необходимо укрепление внешкольных организаций соответствующими кадровыми, материальными, методическими ресурсами.
Исходя из принципов приоритетности подготовки детей к полноценной жизни в обществе и развития у них общественно значимой и творческой активности, необходимо продолжить развитие сети досуговых центров, общественных детских объединений, обеспечить доступ детей всех категорий в учреждения культуры и отдыха с участием неправительственных общественных организаций.
Особую значимость в республике приобретает вопрос профилактики и предупреждения эксплуатации детского труда.
По данным Международной организации труда к сферам и формам эксплуатации детского труда в Республике Казахстан относятся: выполнение тяжелых работ в сельском хозяйстве, строительстве, на предприятиях частной формы собственности, где детский труд используется без учета возраста и с нарушением договорных обязательств. Требует дополнительного изучения вопрос использования в республике детского труда в крестьянских и фермерских хозяйствах.
В связи с этим, соответствующим уполномоченным органам необходимо провести исследования на предмет использования детского труда в крестьянских и фермерских хозяйствах, привлечения детей к занятию проституцией, попрошайничеством, а также использования при наркотрафике и продажи их с целью получения прибыли.
Эффективным механизмом для искоренения эксплуатации детей наихудшими формами труда является сотрудничество заинтересованных государственных органов со средствами массовой информации, международными и неправительственными общественными организациями.
Анализ современного состояния детства показывает, что требуется принятие комплексных мер по преодолению негативных явлений, проведению кардинальных организационных и структурных преобразований, просвещению общества в вопросах охраны прав и защиты интересов детей, подготовке специалистов в соответствии с современными социально-экономическими и политическими требованиями и с целью улучшения качества жизни детей.

4. Цель и задачи Программы

Целью Программы является улучшение качества жизни детей путем обеспечения социальных и правовых гарантий.
Основными задачами Программы являются:
совершенствование законодательства Республики Казахстан в области охраны прав и защиты интересов детей;
обеспечение межведомственного взаимодействия с государственными органами и неправительственными организациями;
обеспечение условий для получения качественных образовательных, медицинских и социальных услуг детьми всех категорий;
формирование комплексной системы мер для охраны прав детей, находящихся в трудной жизненной ситуации;
совершенствование системы предупреждения детской безнадзорности, беспризорности и профилактики правонарушений среди несовершеннолетних;
предупреждение социального сиротства;
создание условий, способствующих реализации прав детей на отдых, досуг, участие в культурной и творческой жизни.

5. Основные направления и механизм реализации Программы

Программа будет реализована в период с 2007 по 2011 годы. Программа будет реализована в два этапа:
первый этап: 2007-2009 годы;
второй этап: 2010-2011 годы.
Реализация Программы связана с социально-экономическим развитием страны и будет осуществляться по следующим основным направлениям.

5.1. Совершенствование законодательства Республики Казахстан
в области охраны прав и защиты интересов детей

В целях правового обеспечения процесса улучшения качества жизни детей всех категорий будут приняты следующие меры:
на первом этапе (2007-2009 годы):
проведен анализ национального законодательства на предмет его соответствия положениям, ратифицированных Республикой Казахстан международных договоров в области охраны прав детей с привлечением представителей неправительственных организаций к участию в экспертизе законопроектов, касающихся прав детей;
разработаны и внесены соответствующие изменения и дополнения в действующие нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам охраны прав и защиты интересов детей;
на втором этапе (2010-2011 годы):
обеспечено дальнейшее совершенствование законодательства Республики Казахстан в части охраны прав и защиты интересов детей;
усилен контроль за соблюдением законодательства в части охраны прав детей и защиты интересов детей;
разработаны методические сборники по актуальным проблемам в сфере защиты прав детей;
разработаны и внедрены региональные программы по исполнению положений Конвенции.

5.2. Обеспечение межведомственного взаимодействия
с заинтересованными министерствами, ведомствами
и неправительственными организациями

С целью эффективной реализации государственной политики в области охраны прав и защиты интересов детей предусматриваются:
на первом этапе (2007-2009 годы):
обеспечение взаимодействия с центральными, местными исполнительными органами, неправительственными организациями в вопросах охраны прав и защиты законных интересов детей;
проведение международных, республиканских научно-практических конференций, семинаров по актуальным проблемам в области охраны прав и защиты интересов детей;
открытие региональных органов по защите прав детей;
на втором этапе (2010-2011 годы):
дальнейшее совершенствование межведомственной координации в вопросах охраны прав и защиты интересов детей всех категорий;
создание банка исследований по вопросам охраны прав и защиты детей для распространения и обмена опытом на региональном и республиканском уровнях;
введение в качестве показателя при проведении государственной аттестации деятельности организаций и органов различной ведомственной принадлежности соблюдения правовых норм по защите прав и законных интересов детей.

5.3. Обеспечение условий для получения детьми качественных
образовательных, медицинских и социальных услуг

В рамках данного направления будут созданы условия для получения детьми качественных образовательных, медицинских, социальных услуг и осуществлены следующие меры:
на первом этапе (2007-2009 годы):
проведены социологические исследования по обеспечению прав детей на получение качественных образовательных, медицинских и социальных услуг;
разработан комплекс мер по обеспечению правового просвещения детей всех категорий и их семей путем методического обеспечения по вопросам охраны прав и защиты интересов детей;
открыты (реконструкция) коррекционные организации образования для детей с ограниченными возможностями;
на втором этапе (2010-2011 годы):
осуществлен контроль по обеспечению детей всех категорий образовательными, медицинскими, социальными услугами;
введена система мониторинга обеспечения прав несовершеннолетних, находящихся в пенитенциарных организациях, на получение образовательных и медицинских услуг, способствующих их полной адаптации в обществе;
разработаны и внедрены меры по социальной интеграции детей-инвалидов;
открыты (реконструкция) коррекционные организации образования для детей с ограниченными возможностями.

5.4. Формирование комплексной системы мер для охраны прав детей,
находящихся в трудной жизненной ситуации, предупреждения
безнадзорности, беспризорности и профилактики правонарушений
среди несовершеннолетних

В целях формирования комплексной системы мер для охраны прав детей и совершенствования системы предупреждения детской безнадзорности, беспризорности и профилактики правонарушений среди несовершеннолетних (безнадзорных и беспризорных, проживающих в семьях и находящихся в социально опасном положении, подвергающихся насилию и эксплуатации, злоупотребляющих психотропными средствами и психотропными веществами, алкоголем), находящихся в трудной жизненной ситуации, будут осуществляться следующие меры:
на первом этапе (2007-2009 годы):
проведены социологические исследования по изучению причин, способствующих совершению особо опасных преступлений несовершеннолетними, с целью принятия эффективных мер по профилактике рискованных форм поведения опасных для здоровья и жизни детей, а также мер по профилактике правонарушений среди несовершеннолетних;
разработаны методические пособия, рекомендации по выявлению детей, находящихся в трудной жизненной ситуации, по вопросам профилактики и искоренения наихудших форм детского труда;
созданы социальные центры для детей по профилактике и искоренению наихудших форм детского труда в рамках пилотных проектов Международной организации труда в Алматинской и Южно-Казахстанской областях;
проведены республиканские конференции, акции по актуальным вопросам защиты прав детей, находящихся в трудной жизненной ситуации;
открыты реабилитационные центры для несовершеннолетних, оставшихся без попечения родителей;
на втором этапе (2010-2011 годы):
введена система учета безнадзорных, беспризорных детей, в том числе и не учащихся детей;
разработана и введена в практику методика оценки эффективности деятельности подразделений по делам несовершеннолетних;
организована "школа нравственно-духовного роста человека" для детей, оказавшихся в трудной жизненной ситуации;
открыты реабилитационные центры для несовершеннолетних, оставшихся без попечения родителей.

5.5. Предупреждение социального сиротства

Для полной адаптации в обществе детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, предполагаются:
на первом этапе (2007-2009 годы):
проведение исследований о состоянии положения детей, проживающих в организациях для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;
разработка и внедрение системы выявления и учета потенциальных усыновителей (удочерителей) путем создания единой информационной системы с дальнейшим обеспечением программы "Попечительство";
разработка методических пособий по своевременному выявлению детей, оставшихся без попечения родителей;
разработка основных форм деинституционализации организаций для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей и развитие альтернативных форм устройства детей данной категории в гостевые, приемные и патронатные семьи;
введение дополнительных специалистов по вопросам охраны прав и защиты интересов детей в областных департаментах и управлениях образования;
совершенствование профилактической работы по предупреждению социального сиротства путем создания телевизионных и радио программ по предупреждению сиротства, пропаганде ценности семьи и семейного воспитания;
открытие детских деревень, детских домов семейного типа, домов юношества;
на втором этапе (2010-2011 годы):
осуществление постоянного мониторинга и контроля охраны прав детей, воспитывающихся в патронатных семьях;
дальнейшее развитие альтернативных форм устройства детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;
открытие детских деревень, детских домов семейного типа, домов юношества.

5.6. Создание условий, способствующих реализации прав детей
на участие в культурной и творческой жизни

Обеспечение условий для реализации прав детей на развитие творческих способностей, участие в культурной и общественной жизни, отдых и досуг предусматривается следующими мерами:
на первом этапе (2007-2009 годы):
разработка и внедрение мер по защите детей от информации и материалов, наносящих вред их духовному развитию;
разработка и внедрение мониторинга реализации права детей на отдых;
внедрение комплекса мер по обеспечению права детей всех категорий на всестороннее участие в культурной и творческой жизни путем проведения международных, республиканских детских конференций, форумов, конкурсов, фестивалей;
на втором этапе (2010-2011 годы):
создание условий для участия в культурной жизни детей с ограниченными возможностями;
содействие развитию детских социальных инициатив, направленных на участие детей в жизни общества и государства, формирование основ гражданской демократической культуры;
проведение исследований национального законодательства по вопросу государственной поддержки детских социальных инициатив, детского общественного движения и детских общественных организаций.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

Сноска. Раздел 6 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 02.02.2009 N 103 .

Объем расходов республиканского и местного бюджета, необходимых для реализации Программы, составит 10295,445 млн. тенге, из них:
за счет средств республиканского бюджета - 2425,219 млн. тенге:
2007 год - 306,955 млн. тенге;
2008 год - 586,615 млн. тенге;
2009 год - 510,857 млн. тенге;
2010 год - 510,857 млн. тенге;
2011 год - 509,935 млн. тенге;
за счет средств местных бюджетов - 7870,226 млн. тенге:
2007 год - 1,200 млн. тенге;
2008 год - 525,259 млн. тенге;
2009 год - 3663,353 млн. тенге;
2010 год - 2409,684 млн. тенге;
2011 год - 1270,730 млн. тенге.
Объемы финансирования Программы будут уточняться при утверждении республиканского и местных бюджетов на соответствующий финансовый год.
Кроме того, предполагается привлечение технической и грантовой помощи международных организаций, коммерческих банков и предпринимательских структур в качестве спонсорской поддержки неправительственных организаций, общественных фондов и иных источников, не запрещенных законодательными актами Республики Казахстан.

7. Ожидаемые результаты от реализации Программы

В результате реализации Программы в Республике Казахстан до 2011 года будет сформирована эффективно функционирующая казахстанская система охраны прав и защиты интересов детей, которая создаст условия для улучшения качества жизни и развития детского населения всех категорий, отвечающая международным нормам и стандартам.
На первом этапе (2007-2009 годы) будут :
разработаны и внесены соответствующие изменения и дополнения в действующие нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам охраны прав и защиты интересов детей;
открыты региональные органы по защите прав детей;
проведены исследования по актуальным проблемам защиты прав детей;
разработан мониторинг и введен контроль по вопросам охраны прав и защиты интересов детей;
разработана методическая литература по правовому просвещению детей и их родителей, а также для специалистов, работающих с детьми;
созданы социальные центры для детей по профилактике и предупреждению наихудших форм детского труда в рамках пилотных проектов;
открыты 3 специальные коррекционные организации образования в трех областях с охватом 520 детей с ограниченными возможностями и детей-инвалидов;
снижена численность безнадзорных и беспризорных детей на 16,7 % за счет открытия 1 реабилитационного центра в одной области с ежегодным охватом 250 несовершеннолетних, оставшихся без попечения родителей;
открыты 3 детские деревни семейного типа в трех областях для проживания детей в условиях, приближенных к семейным, с охватом 90 детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;
открыты 4 дома юношества в четырех областях с целью создания условий для социальной адаптации 324 выпускников детских домов;
открыты 5 детских домов семейного типа в пяти областях с охватом 340 детей;
расширена на 30 % сеть детских общественных организаций по интересам для обеспечения досуга.
На втором этапе (2010-2011 годы) будут :
усилен контроль за соблюдение законодательства в части охраны прав детей и защиты интересов детей;
внедрены региональные программы по исполнению положений Конвенции ООН о правах ребенка;
создан банк данных социологических исследований по вопросам защиты прав детей;
введено в качестве показателя при проведении государственной аттестации деятельности организаций и органов различной ведомственной принадлежности соблюдение правовых норм по защите прав и законных интересов детей;
усовершенствована организация работы по вопросам охраны прав детей путем сотрудничества с заинтересованными ведомствами и неправительственными организациями;
созданы условия для искоренения наихудших форм детского труда;
снижена численность безнадзорных и беспризорных детей на 16,8 % за счет открытия 2 реабилитационных центров с ежегодным охватом 350 несовершеннолетних, нуждающихся в социальной адаптации и реабилитации;
обеспечено поэтапное сокращение учреждений для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;
открыты 3 детские деревни семейного типа в трех областях для проживания в условиях, приближенных к семейным, с охватом 200 детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;
открыты 8 домов юношества в двух областях с целью социальной адаптации 380 выпускников детских домов;
открыты 10 детских домов семейного типа в шести областях с охватом 225 детей;
открыты 2 специальные коррекционные организации образования в двух областях с охватом 250 детей с ограниченными возможностями и детей-инвалидов;
осуществлено дальнейшее развитие детских общественных организаций по интересам.

8. План мероприятий на 2007-2009 годы
по реализации Программы

Сноска. Раздел 8 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 02.02.2009 N 103 .

N	Мероприятия	Форма завершения	Ответственные исполнители	Срок исполне- ния	Предпола- гаемые расходы (млн. тенге)	Источ- ники финан- сирова- ния
1	2	3	4	5	6	7
1. Совершенствование законодательства Республики Казахстан в области охраны прав и защиты интересов детей
1	Осуществить анализ национального законодательства на предмет его соответствия положениям, ратифициро- ванных Республикой Казахстан международных договоров в области охраны прав детей и выработать предложения по дальнейшему совершенствованию законодательства с учетом, проведенного анализа	Предложения в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МЗ, МВД, МТСЗН, ГП (по согласованию), НПО (по согласованию)	III квартал 2008 года	Не требуются
2	Разработать и внести в Правительство Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О социальных услугах"	Проект Закона Республики Казахстан	МТСЗН (созыв), МОН, МЗ, НЦПЧ (по согласованию)	I квартал 2008 года	Не требуются
3	Привлекать представи- телей НПО к участию в экспертизе законо- проектов, социологичес- ких исследований, касающихся прав детей	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МЗ, МТСЗН, ГП (по согласованию), НПО (по согласованию)	20 июля 2008-2009 годов	Не требуются
4	Подготовить предложения по дальнейшему совершенствованию законодательства Республики Казахстан в области развития и поддержки альтернативных форм семейного воспитания детей, оставшихся без попечения родителей	Предложения в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МЗ, МВД, НЦПЧ (по согласованию), ГП (по согласованию)	20 ноября 2008 года	Не требуются
5	Подготовить предложения по внесению изменений и дополнений в нормативные правовые акты, регули- рующие деятельность реабилитационных и коррекционных организаций для детей с ограниченными возможностями (центры дневного пребывания, ресурсные центры и т.д.)	Предложения в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МТСЗН, МЗ	IV квартал 2008 года	Не требуются
2. Обеспечение межведомственного взаимодействия с заинтересованными министерствами, ведомствами и неправительственными организациями
6	Участвовать в разработке и реализации проектов международных органи- заций по вопросам охраны прав и защиты интересов детей	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН	20 июля 2009 года	Не требуются
7	Провести международную конференцию "Планирова- ние бюджета и финансиро- вание государственных программ на национальном уровнях в интересах детей и семьи"	Информация в МОН	Детский фонд ООН ЮНИСЕФ (по согласованию)	II квартал 2007 года		За счет вне- бюджет- ных средств
8	Провести республиканский семинар-совещание в городе Астане "Защита прав и законных интересов несовершен- нолетних в области международного усыновления" для специалистов органов опеки и попечительства	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МЗ, МИД, МВД, НЦПЧ (по согласованию), ГП (по согласованию), Детский фонд ООН ЮНИСЕФ (по согласованию), НПО (по согласованию)	20 января 2008 года		За счет вне- бюджет- ных средств
9	Организация деятельности Комитета по охране прав детей и его территориальных органов	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН	20 января 2008-2009 годов	2007 год - 230,967 2008 год - 468,700 2009 год - 468,700	Респуб- ликан- ский бюджет
3. Обеспечение условий для получения детьми качественных образовательных, медицинских и социальных услуг
10	Обеспечить проведение социологических исследований по вопросам охраны прав и защиты интересов детей	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), НПО (по согласованию)	20 января 2008-2009 годов	2007 год - 5,075; 2008 год - 5,075; 2009 год - 5,075	Респуб- ликан- ский бюджет
11	Разработка и издание научно-методических журналов, книг по правам ребенка	Публикации	МОН (созыв), НПО (по согласованию)	2007-2008 годы	2007 год - 7,328; 2008 год - 18,050	Респуб- ликан- ский бюджет
12	Организовать Летнюю школу по социальной работе "Охрана прав детей" в Восточно- Казахстанской области	Информация в МОН	Акимат Восточно- Казахстанской области, НПО (по согласованию)	III квартал 2007 года		За счет вне- бюджет- ных средств
13	Изучить ситуацию о доступности медицинских и социальных услуг для детей-мигрантов, а также их вовлечение в детский труд	Информация в МОН	МТСЗН (созыв), МЗ	III квартал 2008 года	Не требуются
14	Открыть (реконструировать) специальные коррекционные организации образования	Информация в МОН	Акиматы областей	IV квартал 2009 года	Актюбин- ская область: 2009 год - 726,247 Костанай- ская область: 2009 год - 540,000 Мангис- тауская область: 2009 год - 1218,500	Местный бюджет
4. Формирование комплексной системы мер для охраны прав детей, находящихся в трудной жизненной ситуации, предупреждения безнадзорности, беспризорности и профилактики правонарушений среди несовершеннолетних
15	Обеспечить разработку и издание научно- методических пособий, рекомендаций в сфере охраны прав и защиты интересов детей	Публикации	МОН (созыв), НПО (по согласованию)	2007-2008 годы	2007 год - 7,329; 2008 год - 18,050	Респуб- ликан- ский бюджет
16	Обеспечить проведение социологических исследований по вопросам профилактики право- нарушений среди несовершеннолетних	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МВД, НПО (по согласованию)	20 июля 2008-2009 годов	2007 год - 5,075; 2008 год - 5,075; 2009 год - 5,075	Респуб- ликан- ский бюджет
17	Развивать волонтерское движение среди представителей гражданского сектора по оказанию помощи детям, находящимся в трудной жизненной ситуации	Информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы	ежегодно	Не требуются
18	Изучить опыт работы региональных комиссий по делам несовершеннолетних и защите их прав	Информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы	III квартал 2008 года	Не требуются
19	Изучить состояние специальных организаций образования и организаций образования с особым режимом содержания для несовершеннолетних с девиантным поведением	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МВД, МЗ, НЦПЧ (по согласованию), ГП (по согласованию), Казахстанская криминоло- гическая ассоциация (по согласованию)	20 января 2009 года	Не требуются
20	Создать социальные центры для детей по профилактике и предупреждению наихудших форм детского труда в рамках пилотных проектов	Информация в МОН	Акиматы Алматинской и Южно-Казахстан- ской областей, МОТ (по согласованию), НПО (по согласованию)	III квартал 2008 года		За счет вне- бюджет- ных средств МОТ
21	Создать службу поддержки семьи в ВКО	Информация в МОН	Акимат ВКО, Детский фонд ООН ЮНИСЕФ (по согласованию), НПО (по согласованию)	I квартал 2008 года		За счет вне- бюджет- ных средств
22	Открыть реабилитационные центры для несовершенно- летних, оставшихся без попечения родителей	Информация в МОН	Акиматы областей	декабрь 2008 года	Актюбин- ская область: 2008 год - 57,530	Местный бюджет
5. Предупреждение социального сиротства
23	Разработка и тиражирование на электронных носителях законодательной базы Республики Казахстан по правам ребенка	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), НПО (по согласованию)	20 июля 2008-2009 годов	2007 год - 7,329; 2008 год - 18,050	Респуб- ликан- ский бюджет
24	Обеспечить проведение социологических исследований по вопросам профилактики социального сиротства	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), НПО (по согласованию)	20 июля 2008-2009 годов	2007 год - 5,075; 2008 год - 5,075; 2009 год - 5,075	Респуб- ликан- ский бюджет
25	Провести исследование о состоянии детей в интернатных учреждениях Республики Казахстан	Информация в МОН	Детский фонд ООН ЮНИСЕФ (по согласованию), НПО (по согласованию)	IV квартал 2007 года		За счет вне- бюджет- ных средств
26	Разработать основные направления стратегии деинституционализации детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МЗ, МВД, акиматы областей, городов Астаны и Алматы, Детский фонд ООН ЮНИСЕФ (по согласованию), НПО (по согласованию)	20 июля 2008 года		За счет вне- бюджет- ных средств
27	Составить и утвердить коммуникационный план с целью повышения просвещения населения о положениях Конвенции ООН о правах ребенка и предупреждения социального сиротства	Коммуника- ционный план	Детский фонд ООН ЮНИСЕФ (по согласованию), МОН, МКИ, МТСЗН, МЗ, МВД, МИД	IV квартал 2007 года		За счет вне- бюджет- ных средств
28	Создать теле- и радио программы по предупреждению социального сиротства, пропаганде ценности семьи и семейного воспитания	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), МКИ, акиматы областей, городов Астаны и Алматы	ежегодно, до 20 января	2007 год - 16,986 2008 год - 16,989 2009 год - 16,989	Респуб- ликан- ский бюджет
29	Разработать техническую спецификацию единой информационной системы "Попечительство"	Техническая спецификация	МОН	IV квартал 2007 года	2007 год - 2,000	Респуб- ликан- ский бюджет
30	Обеспечить текущее обслуживание программного обеспечения для обработки сведений о детях, оставшихся без попечения родителей, и граждан, желающих принять ребенка на воспитание в свою семью	Информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы	10 января и 10 июля 2008-2009 годов	Акмолин- ская область: 2009 год - 0,061 Актюбин- ская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 Алматин- ская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 Атырау- ская область: 2008 год - 0,060 2009 год - 0,071 Восточно- Казах- станская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 Жамбыл- ская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 Западно- Казах- станская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 Караган- динская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 Костанай- ская область: 2008 год - 0,059 2009 год - 0,074 Павлодар- ская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 Северо- Казах- станская область: 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 г. Алматы 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061 г. Астана 2008 год - 0,061 2009 год - 0,061	Местный бюджет
31	Ввести дополнительных специалистов по вопросам охраны прав и защиты интересов детей в областных, городских департаментах, управлениях, районных отделах образования	Информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы	10 января и 10 июля 2008-2009 годов	Актюбин- ская область: 2008 год - 0; 2009 год - 9,779; Алматин- ская область: 2008 год - 0; 2009 год - 51,339; Восточно-Казах- станская область: 2008 год - 0; 2009 год - 48,037; Жамбылс- кая область: 2008 год - 0; 2009 год - 14,712; Западно- Казах- станская область: 2008 год - 0; 2009 год - 16,674; Караган- динская область: 2008 год - 0; 2009 год - 42,607; Костанай- ская область: 2008 год - 0; 2009 год - 14,712; Манги- стауская область: 2008 год - 0; 2009 год - 11,402; г.Алматы: 2008 год - 0; 2009 год - 26,447; г.Астана: 2008 год - 0; Северо- Казах- станская область: 2009 год - 10,454	Местный бюджет
32	Развивать альтернативные формы устройства детей- сирот и детей, оставшихся без попечения родителей (патронатные семьи)	Информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы	10 января и 10 июля 2008-2009 годов	Не требуются
33	Оказывать правовую и консультационную помощь родителям или лицам, их заменяющим, в вопросах охраны прав и защиты интересов детей	Информация в МОН	МВД (созыв), МТСЗН, МЗ, акиматы областей, городов Астаны и Алматы	10 июля 2008-2009 годов	Не требуются
34	Внедрить обучающую программу для патронатных воспитателей "Школа приемных родителей"	Информация в МОН	Детский фонд ЮНИСЕФ (по согласованию), акиматы областей, городов Астаны и Алматы	IV квартал 2007 года	Не требуются
35	Открытие детских деревень для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей	Решения акимов, информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы	10 января и 10 июля 2008-2009 годов	Алматин- ская область: 2009 год - 187,200 Караган- динская область: 2009 год - 140,400 (начало строи- тельства) Павлодар- ская область: 2008 год - 300,000; г. Астана 2009 год - 187,200	Местный бюджет
36	Открыть Дома семейного типа для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей	Решения акимов, информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы	10 января и 10 июля 2008-2009 годов	Актюбин- ская область: 2009 год - 25,000 Западно- Казах- станская область: 2009 год - 30,000 Кызылор- динская область: 2009 год - 25,000 Павлодар- ская область: 2008 год - 7,000 г. Алматы 2009 год - 187,200	Местный бюджет
37	Открыть Дома юношества для выпускников детских домов, школ-интернатов для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей	Информация в МОН	Акиматы областей	10 января и 10 июля 2008-2009 годов	Восточно- Казах- станская область: 2007 год - 1,200 2009 год - 10,000 (начало строи- тельства); Жамбыл- ская область: 2009 год - 91,875 Караган- динская область: 2009 год - 11,000 Мангис- тауская область: 2008 год - 160,000 Павлодар- ская область: 2009 год - 20,000	Местный бюджет
6. Создание условий, способствующих реализации права детей на участие в культурной и творческой жизни
38	Обеспечить проведение социологических исследований по реализации прав детей на участие в культурной и творческой жизни	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН (созыв), НПО (по согласованию)	20 июля 2008-2009 годов	2007 год - 5,075; 2008 год - 5,075; 2009 год - 5,075	Респу- бли- канский бюджет
39	Обеспечить разработку и выпуск научно-популярных видеороликов, иллюстри- рованных альбомов, открыток, мультфильмов по правам детей	Видеоролики, альбомы, открытки, мультфильмы	МОН (созыв), НПО (по согласованию)	2008 год	2008 год - 18,050	Респуб- ликан- ский бюджет
40	Разработать программу "Научно-методическое обеспечение социализации школьников в системе дополнительного образования"	Информация в Правительство Республики Казахстан	МОН	20 января 2008 года	2007 год - 2,848	Респуб- ликан- ский бюджет
41	Обеспечить проведение республиканских конкурсов ("Болашак Жұлдызы", "Балалық шақ досы - Друг детства", "Таң шолпан")	Приказ МОН	МОН (созыв), МКИ, акиматы областей, городов Астаны и Алматы	20 января 2008-2009 годов	2007 год - 11,868; 2008 год - 8,426; 2009 год - 4,868	Респуб- ликан- ский бюджет
42	Содействовать реализации программы НПО "Special Olympics" в Казахстане по обеспечению здорового образа жизни, социальной адаптации, реабилитации и интеграции в общество детей с ограниченными возможностями	Информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы, МТСЗН НПО "Special Olympics" в Казахстане (по согласованию)	10 января и 10 июля 2008-2009 годов	Не требуются
43	Изучить международный опыт деятельности детских НПО и детского общественного движения по защите прав детей	Информация в МОН	Акиматы областей, городов Астаны и Алматы, НПО (по согласованию)	III квартал 2008 года	Не требуются
	Всего средств республиканского и местного бюджетов:				2007 год - 308,155 2008 год - 1111,874 2009 год - 4174,210 Итого: 5594,239
	В том числе:				2007 год - 306,955 2008 год - 586,615 2009 год - 510,857 Итого: 1404,427	Респуб- ликан- ский бюджет
					2007 год - 1,200 2008 год - 525,259 2009 год - 3663,353 Итого: 4189,812	Местный бюджет
					2007 год - 169,760 Итого: 169,760	Вне- бюджет- ные сред- ства

Примечания :
*Объемы расходов, финансируемых за счет республиканского и местных бюджетов на 2007-2011 годы, будут определяться (уточняться) в соответствии с Законом Республики Казахстан "О Республиканском бюджете" и решениями маслихатов на соответствующий финансовый год, отражаться в бюджетных программах государственных органов.
Кроме того, предполагается привлечение технической и грантовой помощи международных организаций, коммерческих банков и предпринимательских структур в качестве спонсорской поддержки неправительственных организаций, общественных фондов и иных источников, не запрещенных законодательными актами Республики Казахстан

Расшифровка аббревиатур :

ГП - Генеральная прокуратура Республики Казахстан;
МОН - Министерство образования и науки Республики Казахстан;
МВД - Министерство внутренних дел Республики Казахстан;
МЗ - Министерство здравоохранения Республики Казахстан;
МИД - Министерство иностранных дел Республики Казахстана;
МКИ - Министерство культуры и информации Республики Казахстан;
МТСЗН - Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан;
МТС - Министерство туризма и спорта Республики Казахстан;
МОТ-ИПЕК - Международная Организации Труда - Международная Программа по Искоренению
Детского Труда;
НЦПЧ - Национальный центр по правам человека Республики Казахстан;
НПО - неправительственные организации;
ЮНИСЕФ - Детский фонд Организации Объединенных Наций в Казахстане

2007-2011 жылдарға арналған "Қазақстан балалары" бағдарламасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 21 желтоқсандағы N 1245 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 наурыздағы № 266 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2011.03.18 № 266 Қаулысымен.

"Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы Заңының 6-бабының 1) және 2) тармақшаларына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ :

1. Қоса беріліп отырған 2007-2011 жылдарға арналған "Қазақстан балалары" бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдары, сондай-ақ мүдделі ұйымдар:
1) Бағдарламаны іске асыруды қамтамасыз етсін;
2) жыл сайын, 10 қаңтарға және 10 шілдеге Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.

3. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі жыл сайын, 20 қаңтарға және 20 шілдеге жарты жылдықтың қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы жиынтық ақпарат берсін.

4. "2006-2011 жылдарға арналған "Қазақстан балалары" мемлекеттік бағдарламасы туралы" Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығының жобасы туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 26 шілдедегі N 706 қаулысының күші жойылды деп танылсын.

5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2007 жылғы 21 желтоқсандағы
N 1245 қаулысымен
бекітілген

2007 - 2011 жылдарға арналған
"Қазақстан балалары" бағдарламасы Астана, 2007 жыл

Мазмұны

1. Бағдарламаның паспорты
2. Кіріспе
3. Проблеманың қазіргі жай-күйін талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері
5. Бағдарламаның негізгі бағыттары мен іске асыру тетігі
6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері
7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер
8. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі 2007 - 2009 жылдарға
арналған іс-шаралар жоспары

1. Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның 2007 - 2011 жылдарға арналған "Қазақстан
атауы балалары" бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама)

Әзірлеу үшін "Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық
негіздеме дамуының 2007 - 2009 жылдарға арналған орта
мерзімді жоспары (екінші кезең) туралы" Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 25 тамыздағы N
822 қаулысы ;
Біріккен Ұлттар Ұйымы Бала құқықтары жөніндегі
комитетінің 33-сессиясының ұсынымдары;
Бала құқықтары туралы конвенцияның ережелерін,
балалардың жағдайы жөніндегі БҰҰ Бас
Ассамблеясының 27-арнайы сессиясында (Нью-Йорк,
2002 жылғы 8-10 мамыр) қабылданған "Балалардың
өмір сүруі үшін жарамды әлем" атты Декларацияны
және Іс-қимыл жоспарын іске асыру;
"Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары
туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының
1, 2-тармағы

Әзірлеуші Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Мақсаты Балалардың өмір сүру сапасын әлеуметтік және
құқықтық кепілдіктерді қамтамасыз ету жолымен
жақсарту

Міндеттері Балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау
саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасын
жетілдіру;
мемлекеттік органдармен, халықаралық және үкіметтік
емес ұйымдармен ведомствоаралық өзара іс-әрекетті
қамтамасыз ету;
барлық санаттағы балалардың сапалы білім,
медициналық және әлеуметтік қызметтерді алуы үшін
жағдай жасау;
өмірде қиын жағдайға тап болған балалардың
құқықтарын қорғау үшін шаралардың кешенді жүйесін
қалыптастыру;
кәмелетке толмағандар арасында балалар
қадағалаусыздығының, панасыз қалуының және құқық
бұзушылықтарының алдын алу жүйесін жетілдіру;
әлеуметтік жетімдіктің алдын алу;
балалардың демалу, бос уақытын өткізу, мәдени
және шығармашылық өмірге қатысу құқықтарын іске
асыруға ықпал ететін жағдайлар жасау

Қажетті Бағдарламаны іске асыру үшін қажетті бюджет
ресурстар және шығыстарының көлемі 10295,445 млн. теңгені
оларды құрайды, оның ішінде:
қаржыландыру республикалық бюджет қаражаты есебінен 2 425,219
көздері млн. теңге:
2007 жылы - 306,955 млн. теңге;
2008 жылы - 586,615 млн. теңге;
2009 жылы - 510,857 млн. теңге;
2010 жылы - 510,857 млн. теңге;
2011 жылы - 509,935 млн. теңге;
жергілікті бюджеттердің қаражаты есебінен
7870,226 млн.теңге:
2007 жылы - 1,200 млн. теңге;
2008 жылы - 525,259 млн. теңге;
2009 жылы - 3663,353 млн. теңге;
2010 жылы - 2409,684 млн. теңге;
2011 жылы - 1270,730 млн. теңге.
Бағдарламаны қаржыландыру көлемі тиісті қаржы
жылына арналған республикалық және жергілікті
бюджеттерді бекіту кезінде нақтыланатын болады.
Сонымен қатар, үкіметтік емес ұйымдарды, қоғамдық
қорларды және Қазақстан Республикасының заңнамалық
актілерінде тыйым салынбаған өзге де көздерді
демеушілік қолдау ретінде халықаралық ұйымдардың,
коммерциялық банктер мен кәсіпкерлік құрылымдардың
техникалық және гранттық көмегін тарту көзделеді

Бағдарламаны Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде Қазақстан
іске асырудан Республикасында 2011 жылға дейін халықаралық
күтілетін нормалар мен стандарттарға жауап беретін балалар
нәтижелер қауымының барлық санаттарының өмірі мен дамуының
сапасын жақсарту үшін жағдай жасайтын балалардың
құқықтары мен мүдделерін қорғаудың тиімді жұмыс
істейтін қазақстандық жүйесі қалыптастырылады
Бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар) :
Қазақстан Республикасының қолданыстағы нормативтік
құқықтық актілеріне балалар құқықтары мен
мүдделерін қорғау мәселелері бойынша тиісті
өзгерістер мен толықтырулар әзірленеді және
енгізіледі;
Қазақстан Республикасы Үкіметі жанынан Кәмелетке
толмағандардың ісі мен олардың құқықтарын қорғау
жөніндегі ведомствоаралық комиссия құрылады;
балалардың құқықтарын қорғау жөніндегі өңірлік
органдар ашылады;
балалар құқықтарын қорғаудың өзекті мәселелері
бойынша зерттеулер жүргізіледі;
балалар құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері
бойынша мониторинг әзірленеді және бақылау
жүргізіледі;
балалардың және олардың ата-аналарының, сондай-ақ
балалармен жұмыс істейтін мамандардың құқықтық
білімдерін жетілдіру үшін әдістемелік әдебиет
әзірленеді;
пилоттық жобалар шеңберінде бала еңбегінің ең нашар
нысандарының алдын алу және сақтандыру жөніндегі
балаларға арналған әлеуметтік орталықтар құрылады;
үш облыста мүмкіндігі шектеулі және мүгедек
520 баланы қамтитын 3 арнайы түзеу білім беру
ұйымдары ашылады;
бір облыста жыл сайын ата-аналарының
қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмаған 250
баланы қамтитын 1 оңалту орталығын ашу есебінен
қадағалаусыз және панасыз қалған балалардың саны
16,7 %-ға төмендейді;
жетім және ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған
90 баланы қамтитын отбасылық тұрмысқа
жақындатылған жағдайда тұру үшін үш облыста отбасы
үлгісіндегі 3 балалар ауылы ашылады;
балалар үйлерінің 324 бітірушісіне әлеуметтік
бейімдеу үшін жағдай жасау мақсатында төрт облыста
4 жасөспірімдер үйі ашылады;
бес облыста 340 баланы қамтитын отбасы үлгісіндегі
5 балалар үйі ашылады;
мүдделері бойынша бос уақыттарын өткізу
үшін балалар қоғамдық ұйымдарының желісі 30 %-ға
кеңейтіледі.
Екінші кезеңде (2010 - 2011 жылдар) :
балалар құқықтары мен мүдделерін қорғаудағы
заңнаманың сақталуына бақылау күшейтіледі;
БҰҰ бала құқықтарын қорғау Конвенциясының
ережелерін орындау бойынша өңірлік бағдарламалар
енгізіледі;
балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша
әлеуметтік зерттеулердің мәліметтер банкісі
құрылады;
әртүрлі ведомстволық бағыныстағы ұйымдар мен
органдар қызметіне мемлекеттік аттестаттауды
жүргізу кезінде балалардың құқықтары мен заңды
мүдделерін қорғау жөніндегі құқықтық нормаларды
сақтау көрсеткіш ретінде енгізіледі;
мүдделі ведомстволармен және үкіметтік емес
ұйымдармен ынтымақтастық жолымен балалардың
құқықтарын қорғау мәселелері бойынша жұмыстарды
ұйымдастыру жетілдіріледі;
бала еңбегінің ең нашар нысандарын жою үшін жағдай
жасалады;
жыл сайын әлеуметтік бейімдеу мен оңалтуға мұқтаж
кәмелетке толмаған 350 баланы қамтитын 2 оңалту
орталығын ашу есебінен қадағалаусыз және панасыз
қалған балалардың саны 16,8 %-ға төмендейді;
жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз
қалған балаларға арналған мекемелерді
кезең-кезеңімен қысқарту қамтамасыз етіледі;
жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған 200
баланы қамтитын отбасылық тұрмысқа жақындатылған
жағдайда тұру үшін үш облыста отбасы үлгісіндегі
3 балалар ауылы ашылады;
балалар үйлерінің 380 бітірушісін әлеуметтік
бейімдеу мақсатында екі облыста 8 жасөспірімдер
үйі ашылады;
алты облыста 225 баланы қамтитын отбасы
үлгісіндегі 10 балалар үйі ашылады;
екі облыста мүмкіндігі шектеулі балалар
мен мүгедек 250 баланы қамтитын 2 арнайы
түзеу-білім беру ұйымдары ашылады;
мүдделері бойынша балалар қоғамдық ұйымдарын одан
әрі дамыту жүзеге асырылады.

Бағдарламаны 2007-2011 жылдар:
іске асыру 1 кезең - 2007 - 2009 жылдар;
мерзімдері 2 кезең - 2010 - 2011 жылдар

Ескерту. 1-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2009.02.02. N 103 Қаулысымен.

2. Кіріспе

Мемлекет балалық шақты адам өмірінің маңызды кезеңі деп таниды және балаларды қоғамдағы толыққанды тіршілік әрекетіне даярлау басымдығы қағидаттарын негізге алады.
Қазақстан Республикасы 1994 жылы Бала құқықтары туралы конвенцияны (бұдан әрі - Конвенция) ратификациялады. Осы Конвенция ережелерін, балалардың жағдайы жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының арнайы сессиясында (Нью-Йорк, 2002 жылғы 8-10 мамыр) қабылданған "Балалардың өмір сүруі үшін жарамды әлем" атты БҰҰ-ның мыңжылдық Декларациясын және Іс-қимыл жоспарын іске асыру мақсатында республикада айтарлықтай жұмыстар жүргізілді.
Аталған бағдарлама Қазақстан Республикасының балалар құқықтарын қорғау мәселелерін реттейтін халықаралық нормалардан туындайтын міндеттемелерін орындауына байланысты әзірленді.
Бағдарлама шеңберінде балалардың өмір сүру сапасын жақсарту мақсатында мүдделі мемлекеттік құрылымдардың, жергілікті атқарушы органдардың және үкіметтік емес қоғамдық ұйымдардың өзара іс-қимылының тиімді жүйесін құру көзделеді.
Бағдарлама шеңберінде балалардың барлық санаттарының құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған іс-шаралардың атаулылығы, Конвенция ережелерінің, "Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы N 345-ІІ Заңының және балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған басқа да нормативтік құқықтық құжаттардың орындалуы қамтамасыз етіледі.
Бағдарламада балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары және балалар қауымының барлық санаттары үшін әлеуметтік және құқықтық кепілдіктерді қамтамасыз етудің кешенді шаралар жүйесі айқындалды.
Бағдарламаны қабылдау қажеттігі оны іске асыру балалардың барлық санаттарына білім беру жүйесіне тең қол жетімділікті, сапалы медициналық қызмет көрсету мен сауықтыруды, немқұрайлы қарым-қатынастың, қатыгездік пен еңбекті пайдаланудың барлық нысандарынан қорғауды, балалардың демалуын, бос уақытын өткізуді, мәдени және шығармашылық өмірге құқықтарын қамтамасыз ететін әлеуметтік басымдықтарды сақтауға және дамытуға мүмкіндік беретіндігімен сипатталады.

3. Проблеманың қазіргі жай-күйін талдау

Қазақстан Республикасы Конвенцияның 4-бабына сәйкес Конвенцияда белгіленген нормаларды жүзеге асыру үшін заңнамалық, әкімшілік және басқа да шараларды қабылдады.
Балалардың құқықтары мен мүдделерін қамтамасыз ету саласындағы халықаралық нормаларды имплементациялау Қазақстан Республикасының заңнамасын одан әрі дамыту мен жетілдіруде өз көрінісін табуда. Конвенцияның жалпы қағидаттары мен нормалары Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының Қылмыстық , Қылмыстық-іс жүргізу және Қылмыстық-атқару кодекстеріне енгізілді. Негізгі қолданылу аясы балалардың құқықтары мен мүдделері болатын заңдардың тұтас кешені: " Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы ", " Білім туралы ", " Азаматтардың денсаулығын қорғау туралы ", " Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы ", " Отбасы үлгісіндегі балалар ауылы және жасөспірімдер үйлері туралы ", " Неке және отбасы туралы ", " Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың профилактикасы мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы " Қазақстан Республикасының заңдары, сондай-ақ басқа да нормативтік құқықтық актілер қабылданды.
Халықаралық және ұлттық нормаларды неғұрлым егжей-тегжейлі және толық үйлестіру мақсатында Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамалық актілеріне түзетулер, толықтырулар мен өзгерістер енгізілді. Балалардың құқықтарын іске асыруға Қазақстан ратификациялаған балалардың қарулы тартыстарға қатысуына, балалар саудасына, балалар жезөкшелігі мен балалар порнографиясына, сондай-ақ балалар еңбегінің ең нашар нысандарына тыйым салу және оларды жою жөніндегі шұғыл шараларға қатысты конвенцияларға факультативтік хаттамалар ықпал етеді.
Балалардың құқықтарын сақтауға қатысты мемлекеттік саясат Қазақстан Республикасы заңнамасының Конвенцияның қағидаттары мен ережелеріне толық сәйкес болуы мақсатында оны одан әрі дамытуды қамтамасыз етеді.
Конвенцияның ұлттық заңнамада имплементацияланбаған бірқатар нормалары бар. Мысалы, босқын балаларды ерекше қорғау мәселесі шешілмеген.
Біріккен Ұлттар Ұйымы Бала құқықтары жөніндегі комитетінің 33-ші арнайы сессиясының отырысында Қазақстан Республикасына берілген ұсынымдарға сәйкес 2006 жылғы қаңтарда Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитеті құрылды, оның негізгі міндеті балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асыру болып табылады.
Конвенцияның нормаларын мейлінше толық орындау үшін басты назар ресурстарды жұмылдыруға бөлінеді. Қазақстан Республикасының экономикалық өсуі балалар мүддесіне орай оқыту, тәрбиелеу, денсаулығын сақтау, мәдениет, дене тәрбиесі мен спорт, әлеуметтік қызмет көрсету және әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты басым қаржыландыруға ықпал етеді.
Балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласындағы бірқатар жетістіктерге қарамастан қазіргі кезде түрлі санаттағы балалардың барлығы өздерінде бар құқықтарды толық пайдалануға мүмкіндігі жоқ.
Республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органдары кәмелетке толмаған балаларға қатысты қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі өздерінің қызметтерін "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 106-бабына сәйкес жергілікті білім беру және денсаулық сақтау уәкілетті органдары арқылы жүзеге асырады. 2007 жылдың басында республикадағы 18 жасқа дейінгі халықтың саны 4 922 715 баланы құрады, ал қорғаншы және қамқоршы органдары мамандарының саны небәрі - 180: бір маманға 27 349 баланың құқығын қорғау бойынша міндеттеме жүктеледі. Әлемдік практика көрсетіп отырғандай, балаларды қорғау жөніндегі мамандардың саны 5000 балаға бір маман есебінен айқындалады.
Жергілікті жерлердегі өкілдері қорғаншы және қамқоршы органдар болатын уәкілетті органның тарапынан білім беру ұйымдарының қызметін ведомствоаралық үйлестіру мен бақылаудың тиімді жүйесін құру балалардың өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік беретін және олардың дамуы үшін жағдай жасайтын тиімді тетік болады.
Мәліметтерді жинаудың бірыңғай жүйесі мен тұрақты мониторингінің болмауы Конвенция нормаларының орындалу нәтижелерін және өткізілетін іс-шаралардың тиімділігін үнемі қадағалауға және бағалауға мүмкіндік бермейді.
Тұрақты мониторинг пен бақылау тетігін енгізу Конвенция нормаларын орындауды іске асыруға және балалар құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларға мемлекеттік органдардың тиімді қатысуын анықтауға мүмкіндік береді.
Балалардың білім алуға қол жетімділігі мәселесі толық шешімін таппай отыр. 2007 жылдың басындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасында 230,8 мың баланы немесе 27,6 % қамтитын 1391 мектепке дейінгі ұйым жұмыс істеді. Мектепке дейінгі ұйымдардың желісі 2003 пен 2006 жылдар аралығын салыстырғанда небәрі 108 бірлікке, атап айтқанда: 2004 жылы - 25 бірлікке, 2005 жылы - 77 бірлікке, 2006 жылы 6 бірлікке ұлғайды. Мектеп жасына дейінгі тәрбие беру ұйымдарындағы балалар контингенті 2003 жылмен салыстырғанда 70,1 мың балаға артты, мектеп жасына дейінгі тәрбие беру ұйымдарында 1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды қамту 2006 жылғы 1 қазанға небәрі 27,6 %-ды құрады. Осыған байланысты мектепке дейінгі білім берудің аз шығынды нысандарын дамытуды ескере отырып, мектепке дейінгі тәрбие беру жүйесіндегі реформаларды одан әрі жетілдіру қажет.
Республикада мүмкіндігі шектеулі 150 мыңнан астам бала анықталды. Аталған санаттағы балалардың білім алуға тиімді қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін республикада 101 арнайы түзеу-білім беру ұйымы жұмыс істейді, онда 17030 бала оқиды, бұл олардың жалпы санының 23,3%-ын ғана құрайды.

Арнайы түзеу-білім беру ұйымдарының желісі мен
контингентінің даму серпіні

Жыл	Ұйымдардың саны	Балалардың саны (мың)
2001	103	18,9
2002	102	19,1
2003	102	19,1
2004	102	18,6
2005	102	17,8
2006	101	17,0

Республикада арнайы білім беру жүйесінің біртіндеп кеңейтілуіне қарамастан, мұқтаж балалардың бәрі бірдей оған қол жеткізе алмайды. Қазіргі уақытта республиканың жалпы білім беретін мектептерінде 65 мыңдай бала мамандардың білікті көмегінсіз оқиды. Жалпы білім беретін мектептердің 766 арнайы сыныптарында ғана ақыл-ой кемістіктері бар және психикалық дамуы тежелген 6883 баланы оқыту үшін жағдай жасалған.
Есту, көру, тірек-қимыл аппаратында, сөйлеу қабілетінде кемшілігі бар балалар үшін оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдардың, арнайы техникалық оқыту құралдарының аса тапшылығы орын алып отыр.
Мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқыту, тәрбиелеу және оларды мәдени өмірге белсенді және тең қатыстыруға көркем шығармашылық, спорт саласында талантты мүгедек балаларды анықтауға қатысты проблемаларды шешу үшін арнайы білім беру бағдарламаларын қолдау жөніндегі шараларды әзірлеу және енгізу қажет.
Интернаттық ұйымдарда тұратын балалар қазіргі заманғы басылымдар, оқулықтар, мерзімді баспасөз, Интернет сияқты ақпараттық ресурстарға қол жеткізуі шектеулі, лайықты деңгейде компьютерлік білім, сондай-ақ шет тілдері бойынша білім алмайды.
Бүгінгі таңда жасөспірімдік кезеңдегі балалардың денсаулық жағдайы өзекті проблемалардың бірі болып табылады, оның әлеуметтік маңыздылығы кәсіби қызметке және отбасын құруға дайындалу қажеттілігінен туындайды.
Баланың денсаулығын сақтауға құқығы мынадай: Қазақстан Республикасының бала денсаулығын сақтау саласындағы заңнамасын жетілдірумен, балалардың салауатты өмір салтын насихаттаумен және оған ынталандырумен, баланың, оның ата-анасының денсаулық жағдайын бақылауды қамтамасыз ету және балалар дертінің алдын алу сияқты шаралармен қамтамасыз етіледі.
Соңғы бес жылдың ішінде республикада жалпы ішкі өнімге шаққандағы денсаулық сақтау жүйесіне қарастырылған шығыстардың үлесі 2001 жылғы 1,92 %-дан 2006 жылы 2,19 %-ға дейін ұлғайды. Осыған қарамастан республикада жыл сайын 18 жасқа дейінгі балаларда 5 миллионға жуық аурулар тіркеледі. Жасөспірімдерді (12-18 жас) жыл сайынғы алдын ала медициналық тексерулердің қорытындылары бойынша диагностикадан өтетін балалардың 53%-дан астамы ас қорыту, көру органдарының, сүйек-бұлшық ет жүйесінің, тыныс алу, жүйке және эндокриндік жүйелері ауруларынан зардап шегеді.

Қазақстан Республикасындағы 2005-2006 жылдарда
жекелеген аурулар сыныптары мен топтары бойынша
балалардың (14 жасқа дейінгі) жалпы науқастануы
(100 000 балаға шаққанда өмірінде бірінші
рет тіркелген аурулардың саны)

Аурулардың негізгі топтары	2005 жыл	2006 жыл
жаңа пайда болған ісіктер	80,9	82,1
қан, қан түзу органдарының аурулары және иммунды жүйеге қатысты жекелеген ауытқулар	3645,3	6003,6
эндокринді аурулар, тамақтану мен зат алмасудың бұзылуы	1518,4	1776,1
психиканың және мінез-құлықтың бұзылуы	239,3	222,2
жүйке жүйесі аурулары	2669,3	2752,7
тыныс алу органдарының аурулары	55451,4	54507,7
ас қорыту органдарының аурулары	6289,3	6775,1
тері және тері асты жасушаларының аурулары	5373,1	5279,7
сүйек-бұлшық ет жүйесінің және дәнекер ұлпасының аурулары	1242,7	1321,8
жарақаттар және улану	3719,3	3320,5

Ұсынылған кестеден көрсетілгендей, балалар арасында аурушаңдық артуда және жасына қарай көбеюде. 14 жасқа дейінгі оқушылар арасындағы аурушаңдық 19,3%-ды құрайды. Жылдан жылға мектеп бітірушілер арасында денсаулығы жақсы балалардың саны азаюда.
Аурушаңдықтың басты себептерінің бірі мектептерде санитарлық нормалар мен ережелер талаптарының бұзылуы, тамақтанудың болмауы немесе нашарлығы болып табылады.
Балалар мүгедектігінің жоғары деңгейі сақталуда. Балалар арасындағы алғашқы мүгедектік 2007 жылдың 9 айында 5,2 мың баланы (2006 жылы - 5,7 мың бала) құрады. Балалар мүгедектігінің құрылымында туа біткен кемістіктердің дамуы (32,9%), жүйке жүйесінің аурулары (23,9%) басым.
Мүгедек балаларды тәрбиелеуге, атап айтқанда, ауру баланы өсіру үшін қажетті арнайы жағдай жасаумен айналысатын ананы жұмыс берушінің жұмысқа қабылдамауымен, байланысты проблема өзекті болып отыр.
Жазатайым-оқиғалардан, жарақаттар мен уланудан болатын өлім-жітім жоғары болып отыр. Жыл сайын 14 жасқа дейінгі балалар арасында 200 мыңға жуық жазатайым оқиғалар мен жарақаттар тіркеледі, олардың 1,2%-ы мүгедектікке алып келеді.
Балаларды емдеу-сауықтыру ұйымдарының медицина кадрларымен толық қамтылмауы және материалдық-техникалық базасының нашарлығы орын алып отыр. Осыған байланысты оқушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өмірі мен денсаулығын қорғау жөніндегі шараларды әзірлеу және енгізу қажет.
Балалардың әлеуметтік бағыттағы медициналық қызметтерді алу басымдылығы мына жағдаймен анықталуға тиіс: медициналық қамтамасыз ету қолда бар қаражат мөлшерімен емес, денсаулық сақтаудың қазіргі стандарттарын ескере отырып жүзеге асырылуға тиіс.
Жасөспірімдердің денсаулығы мен өміріне қауіпті жағымсыз мінез-құлық түрлерінің алдын алу шараларының болмауы ерекше алаңдаушылық туғызады.
Кәмелетке толмағандардың арасында алкогольді ішімдік ішу, шылым шегу, нашақорлық проблемасы шиелінісіп отыр: 2007 жылдың басындағы жағдай бойынша республикада 54 мыңнан астам есірткіні пайдаланушылар ресми тіркелді, олардың 4 мыңнан астамы - 14-17 жастағылар.
2006 жылдың 1 желтоқсанына АҚТҚ жұқтырған 7279 адам тіркелді, оның ішінде 14 жасқа дейінгі - 126 бала, 15-тен 19 жасқа дейінгі - 549 бала, сондай-ақ АҚТҚ жұқтырған аналардан туған 287 бала тіркелді.
Жасөспірімдердің өміріне және денсаулығына қауіпті мінез-құлық түрлерінің алдын алу жөніндегі жұмыстың жүйелі сипатқа ие емес екендігін ескере отырып, атаулы іс-шараларды іске асыру үшін азаматтық секторды кеңінен тарту қажет.
Балаларға қатысты мемлекеттік саясат елімізде экономикалық және саяси реформалау жағдайында іске асырылуда. Қазақстанда болып жатқан оң өзгерістерге сәйкес балалардың қоғамдағы жағдайын жақсарту жөнінде бара-бар шаралар қабылданып отыр.
Осыған қарамастан әлеуметтік отбасы институты рөлінің құлдырау проблемасы сақталып отыр, теріс өмір салтын ұстанатын ата-аналардың саны өсуде.
Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің мәліметі бойынша әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікке тартылған ата-аналардың саны 2005 жылдың 9 айында - 181 адамды, 2006 жылы - 223 адамды, 2007 жылы - 185 адамды құрады.
Балалардан бас тартуға әкеп соғатын некесіз бала туу саны 2005 жылдың басында кәмелетке толмаған қыздар арасында (100000 мың босанғандарға шаққанда) - 23,5 %-ды, 20 жасқа дейінгі аналар арасында 49,2%-ды құрады.
Ата-анасы ажырасқан туылғаннан 17 жасқа дейінгі балалардың коэффициенті 2006 жылы 2001 жылмен салыстырғанда 5,2-ден 7,0-ге өсті. Мұндай жағдайдың себептері баланың жеке басының адамгершілік-рухани қалыптасуында отбасы рөлінің, сондай-ақ балаларды тәрбиелеуде ата-аналар жауапкершілігінің төмендеуі, материалдық және тұрғын үй-жай қиындықтары, әсіресе жас отбасыларында, мектеп, отбасы және қоғамның өзара іс-қимылының өткіліксіздігі, отбасы құндылығы мен отбасы тәрбиесін насихаттаудың осалдығы болып табылады.
Шет мемлекеттердің тәжірибесі балалар мен отбасыларға басқарылатын көмектің біртұтас кешенді жүйесін құру, балалардың барлық санаттарын қолдауға бағытталған қызметтер тізбесін жаңарту және кеңейту қажеттігін көрсетеді.
Ресей, Чехия, Латвия, Румыния, Болгария, Албания, Дания, Швеция сияқты бірқатар елдерде балалармен және отбасылармен жұмыс істеудің жаңа нысандары - "әлеуметтік патронаж", отбасы мен балаларға әлеуметтік қызмет көрсету орталықтары құрылған. Осы қызметтердің жұмысы балалар мен олардың отбасыларын қоғам өмірінің барлық салаларында әлеуметтік, психологиялық, медициналық және құқықтық сүйемелдеуге бағытталған. Қазақстан отбасын әлеуметтік сүйемелдеу мен балаларды зорлық-зомбылықтың барлық нысандарынан қорғау мәселелеріндегі халықаралық тәжірибені пайдалануы мүмкін.
Балаларға қатысты зорлық-зомбылық, балалар еңбегін қанаудың әртүрлі нысандары, балалар қараусыздығы мен қадағалаусыздығы әлеуметтік проблема күйінде қалып отыр. 2007 жылдың 1 қаңтарына девиантты мінез-құлықты 19 мыңнан астам бала кәмелетке толмағандар істері жөніндегі инспекцияларда есепте тұр.
Жыл сайын республикада 10 мыңдай қараусыз және қадағалаусыз бала анықталып отыр.
Республиканың ішкі істер органдарының деректері бойынша алкогольді және басқа да зиянды заттарды қолдану, балаға немқұрайлы қарау, балалардың өсуі мен дамуы үшін дұрыс жағдай жасаудан жалтару нәтижесінде 2001 жылдан бері 5 мыңдай ата-ана ата-аналық құқықтарынан айырылса, тек қана 2007 жылдың 9 айында ата-аналық құқықтарынан айрылған ата-аналар саны 815 адамды құрады.
Мемлекеттік органдар балаларға қатысты зорлық-зомбылық көрсету фактілерін анықтау және жою бойынша жұмыстарға баса назар аудара бастады, алайда қолда бар ресурстар осы проблеманы жою үшін толыққанды күйде пайдаланылмай отыр. Қазақстан Республикасының Әлеуметтанушылар мен саясаттанушылар қауымдастығы 2005 жылы жүргізген әлеуметтік зерттеулердің нәтижелері бойынша балалардың 70%-ы құрдастарының тарапынан, 38 %-ы мұғалімдер тарапынан, 18 %-ы ата-аналар тарапынан жәбірлеушілікті бастан кешіп отыр. 2003 жылдан бастап 2006 жылдың желтоқсан айына дейінгі Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің мәліметі бойынша Қазақстан Республикасының Қылмыстық істер кодексінің 137-бабы бойынша "Кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу міндеттерін орындамағаны және балаларға қатыгездік танытқаны үшін" 370 ата-ана қылмыстық жауапкершілікке тартылды.
2006 жылғы маусымда өткен Еуропа және Орталық Азия елдерінің үшінші үкіметаралық конференциясының (Паленсия қаласы, Испания) деректеріне сәйкес Бельгияда, Чех Республикасында, Венгрияда және Францияда дөрекі қарым-қатынас салдарынан болатын балалар өлімінің деңгейі дамыған елдердегі тиісті орташа көрсеткіштен 4-6 есе жоғары.
Осы өңір елдерінен алынған жұмыс тәжірибесі балаларға қатысты зорлық-зомбылықты болдырмау жөнінде бірқатар шаралар енгізуді көздейді. Бұл ұлттық заңдарды халықаралық нормаларға сәйкес келтіру, заң нормаларын практикалық қолдану жөніндегі әкімшілік шараларды енгізу, халықтың мақсатты топтары үшін білім беру бағдарламаларын әзірлеу және енгізу, балаларға қатысты зорлық-зомбылық фактілерін анықтау жөніндегі есептілік тетіктерін жасау, балаларға қатысты зорлық-зомбылықты жою мәселелерінде қоғамдық құрылымдарға ақпарат беру және олармен ынтымақтастық орнату.
Өмірде қиын жағдайға тап болған кәмелетке толмағандарды әлеуметтік бейімделмеу және соның салдары ретінде балалар мен жасөспірімдердің арасында ұлғайып отырған қадағалаусыздығы, панасыздығы, қылмыстылығы сонымен қатар оларды бала еңбегінің ең нашар түріне тарту кәмелетке толмағандар үшін де, қоршаған орта үшін де қауіпті. Бейімделмеген балалар санының көп болуы елдің болашағы үшін қауіп төндіреді.
Осыған байланысты заңмен ымыраға келмеген немесе өз құқықтарын қорғауға мұқтаж кәмелетке толмаған баланың тағдырында көптеген мүдделі қызметтердің жұмысын үйлестіру ерекше маңыздылыққа ие болады. Барлық құрылымдардың өзара іс-қимыл жасауы осындай балалармен әлеуметтік-құқықтық бағыттағы жұмысты қамтамасыз ететін тетік болып табылады.
Бір жағынан, құқық қорғау органдары мен соттың қызметін, екінші жағынан емдеу-оңалту және әлеуметтік-психологиялық мемлекеттік және мемлекеттік емес қызметтерді біріктіретін әлеуметтік және құқықтық тетіктер кешенін енгізу Біріккен Ұлттар Ұйымының Бала құқықтары жөніндегі комитетінің құқыққа қарсы әрекет жасаған кәмелетке толмағандарды оңалту және әлеуметтік қайта кіріктіруге жәрдемдесу үшін тиісті шаралар қабылдау қажеттігі туралы ұсынымдарын іске асыруға мүмкіндік береді.
Қазақстанның жаһандану, қоғамның ауқымды әлеуметтік-экономикалық өзгеруі жағдайындағы болашағы балаларды тәрбиелеу, оқыту, олардың дене бітімі мен рухани дамуы, оларды өмірге дайындау деңгейімен айқындалады.
Алайда, Қазақстанның тұтас заңдар кешенін қабылдағанына қарамастан, оларды балалар құқықтары мен мүдделері аясында қолдануда проблемалар мен шешілмеген мәселелер бар.
Әлеуметтік жетімдіктің өсуі төмендемей отыр. 2007 жылдың 1 қаңтарына Қазақстанда 51 мыңнан астам жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар бар. Олардың 31 мыңнан астамы қамқоршылар отбасы тәрбиесінде, 2 мыңдай бала патронаттық тәрбиеге берілді. 18 мыңнан астамы балалар үйлері мен интернаттарда мемлекеттің толық қамқорлығында. Осындай балалардың 3 мыңнан астамы (16,7%) - "нағыз жетімдер". Қалған 15 мыңы (83,3%) - ата-анасы тірі әлеуметтік жетімдер (тастанды балалар, ата-анасы бас тартқан, ата-аналық құқығынан айырылған, бас бостандығынан айыру орындарында, ұзақ емдеудегі, іздеудегі ата-аналардың балалары).
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының әртүрлі министрліктерінің құрылымында балалардың құқықтарын қорғау мәселелерімен айналысатын ұйымдар бар.
Мәселен, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің құрылымында балаларға, оның ішінде 79674 баланы қамтитын жетім балалар мен ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған 722 интернаттық ұйым бар.
Денсаулық сақтау жүйесінде 2105 баланы қамтитын 26 балалар үйі жұмыс істейді.
Әлеуметтік қорғау жүйесінде 1294 баланы қамтитын мүгедек балаларға арналған 19 интернат үйі жұмыс істейді.
Құқық қорғау жүйесінде 9883 баланы қамтитын кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау мен оңалтудың 18 орталығы жұмыс істейді.
Бұл ұйымдардың қызметі ортақ мақсатқа: тәрбиеленушілердің дене және рухани денсаулығын сақтауға және нығайтуға бағытталған. Бұл ретте жоғарыда көрсетілген ұйымдардың міндеттері әртүрлі және осы ұйымдарға тән белгілі бір ерекшелік бойынша әлеуметтік, медициналық, құқықтық және өзге де қызметтер көрсетуді болжайды. Бірыңғай тәсілдердің, іс-әрекеттің үйлесімділігінің болмауы әртүрлі себептермен осындай ұйымға тап болған баланың құқықтарын қорғауды іске асыруға мүмкіндік бермейді.
Жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған балалар үйлері мен интернаттарда кәмелетке толмаған 18198 бала тұрады.
Бүгін республикада отбасы үлгісіндегі 6 балалар ауылы, отбасы үлгісіндегі 23 үй жұмыс істейді. Осында тұратын балалардың небәрі 17,4%-ы жетім балалар болып табылады, мемлекеттік қорғауды қажет ететін балалардың басым бөлігін әлеуметтік жетімдер құрайды: олардың ата-аналары ата-ана құқығынан айырылған, қамау орындарындағы адамдар немесе ауыр науқастар.
Бұл санаттағы балалар санының өсуі жетім балаларға арналған ұйымдардың: сәбилер үйлері, балалар үйлері, мектеп-интернаттар, паналау үйлері және т.б. санының ұлғаюына әкеледі. 2001 жылмен салыстырғанда балалар үйінің саны - 40 бірлікке, ал ондағы балалардың саны 63,6 %-ға өсті.
Талдау көрсеткендей, Батыс Еуропаның көптеген елдерінде балаларды ұзақ мерзім бойы ұқсас ұйымдарда тәрбиелеу баланы өз отбасына кейіннен қайта қоса немесе оны тәрбиесіне алған отбасына бере отырып, оларды арнайы ұйымдарда (паналау үйлерінде) қысқа мерзімге ұстауға ауысты. Еуропада жетім балалар мен ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарды пайдалану ауқымының күрт қысқаруына әкелген себептер ретінде: Балалардың қоғамдағы құқықтарына көзқарастардың өзгеруін, тәрбиенің отбасылық құнымен салыстырғанда стационарлық мекемелер базасында тәрбиелеу құнының артуын, қоғам тарапынан сенімсіздікті және ұйымдар жұмысының әлеуметтік қамтамасыз етудің осы нысанының төмен нәтижелерін атайды.
Жетім балалар мен ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарды кезең-кезеңмен қысқарту осы санаттағы балаларды ойдағыдай әлеуметтік бейімдеу үшін қажетті шара болып табылады.
Тәрбиеленушілерді азаматтардың отбасыларына орналастыру немесе отбасылыққа жақындатылған жағдай жасау осы процесті іске асырудың пәрменді тетігі болып табылады.
1999 жыл мен 2007 жыл аралығында Қазақстан Республикасының азаматтарына бала асырап алуға 20001 мың бала, шетелдік туыстарына - 347, шетелдіктерге - 6014 мың астам бала берілген.
1999 және 2007 жылдар аралығында Қазақстан Республикасы азаматтарының отбасыларының қорғауына және қамқорлығына 31 мыңнан астам бала берілген.
Алайда, қазіргі уақытта ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланы күтіп-бағуға қамқоршылар мен қорғаншыларға жәрдемақы төлеу және тағайындау туралы норма анықталмағандықтан, балалар үйлерінен қорғаншылар отбасына беру процесі тежеліп отыр, кәмелетке толмағандардың тұрғын үйге құқықтарын қорғау жөніндегі нормативтік құқықтық база жетілдіруді талап етеді. Бүгінде балалар үйлерінде және интернаттарда тәрбиеленіп жатқан балалардың 12,8%-да ғана бекітілген тұрғын-жайлары бар.
Балалар үйлері тәрбиеленушілерінің санын қысқартуға мүмкіндік беретін баламалы тәрбие нысандарының бірі ретіндегі патронат жүйесін кеңейту жетім балалар мен ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарды қысқарту процесі тетіктерінің бірі болуға тиіс. Қазіргі уақытта патронаттық тәрбиемен небәрі 1791 бала қамтылған. Бұл мақсатқа республикалық бюджет қаражатынан 2004 жылы 244 млн. 682 мың теңге, 2005 жылы жергілікті бюджет қаражатынан 348 млн. 352 мың теңге бөлінген.
Балалардың демалуға, бос уақытты өткізуге және мәдени қызметке құқығы республикада мектептен тыс ұйымдардың желісі арқылы іске асырылады. Бұлар - оқушылар үйлері, балалар мен жасөспірімдер шығармашылығы студиясы, жас техниктер, туристер, натуралистер станциялары мен базалары, балалардың музыкалық, спорт мектептері, өнер мектептері, қызығушылығы бойынша клубтар, спорттық, сауықтыру, туристік лагерьлер және басқалар.
Білім беру ұйымдарында: лицейлерде, гимназияларда, өнерді тереңдетіп оқытатын жалпы орта білім беретін мектептерде, бейіндік және көркемсурет сыныптарында тиісті жағдай жасау арқылы балаларды өнерге баулу процесі жанданды.
Қазіргі кезде республикада 541 мектептен тыс ұйым, оның 208-і ауылдық жерлерде, 700-ге жуық аула клубтары, 5,5 мың спорт залы, 9 мыңнан астам спорт алаңы жұмыс істейді. Алайда, мектептен тыс ұйымдардың мектеп жасындағы балаларды қамтуы республикада небәрі 11%-ы, оның ішінде ауылдық жерде 5,6 %-ды құрайды.
Жасөспірімдердің оқудан тыс уақытта бос болуы, жасөспірімдер клубтары, спорт секциялары желісінің жеткілікті дамымауы, жазғы демалысты, ауладағы бос уақытты және әсіресе, ересек жасөспірімдерді белсенді қоғамдық пайдалы еңбекке тартуды ұйымдастырудағы кемшіліктер балалардың теріс әлеуметтік мінез-құлқы себептерінің бірі болып табылады.
Осыған байланысты барлық санаттағы балалардың қосымша білім алуын дамыту үшін сабақтан тыс уақытта мектептен тыс ұйымдарды тиісті кадрлық, материалдық, әдістемелік ресурстармен нығайту қажет.
Балалардың қоғамда толыққанды өмір сүруіне және оларда қоғамдық маңызды және шығармашылық белсенділікті дамыту дайындығы басымдықтары қағидаттарын негізге ала отырып, бос уақытты өткізу орталықтары, қоғамдық балалар бірлестіктері желілерін дамытуды жалғастыру, барлық санаттағы балалардың мәдени және демалыс мекемелеріне қол жеткізуін үкіметтік емес ұйымдардың қатысуымен қамтамасыз ету қажет.
Республикада бала еңбегінің алдын алу және алдын-ала сақтандыру мәселесі ерекше маңыздылыққа ие болып отыр.
Халықаралық еңбек ұйымының деректері бойынша Қазақстан Республикасында бала еңбегін пайдаланудың салалары мен нысандарына мыналар жатады: бала еңбегі жасы ескерілместен, шарттық міндеттемелерді бұза отырып пайдаланылатын ауыл шаруашылығында, құрылыста, жеке меншік нысанындағы кәсіпорындарда ауыр жұмыстарды атқару. Республикада шаруа және фермерлік қожалықтарында бала еңбегін пайдалану мәселесі қосымша зерттеуді талап етеді.
Осыған байланысты тиісті уәкілетті органдарға шаруа, фермерлік қожалықтарда бала еңбегін пайдалануға, балаларды жезөкшелікпен, қайыр сұраумен айналысуға, сондай-ақ пайда табу мақсатында наркотрафик кезінде пайдалану және оны сатуға зерттеу жүргізу қажет.
Мүдделі мемлекеттік органдардың бұқаралық ақпарат құралдарымен, халықаралық және үкіметтік емес қоғамдық ұйымдарымен ынтымақтастығы балаларды жұмыстың ең сорақы түрлеріне пайдалануды жоюдың тиімді тетігі болып табылады.
Балалықтың қазіргі кездегі жай-күйін талдау теріс құбылыстарды еңсеру, түбегейлі ұйымдық және құрылымдық қайта құруларды жүргізу, балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мәселелері бойынша қоғамды оқу-ағарту, балалардың өмір сүру сапасын жақсарту мақсатында мамандарды қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайларға сәйкес даярлау жөнінде кешенді шаралар қабылдауды талап ететінін көрсетеді.

4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Бағдарламаның негізгі мақсаты - балалардың өмір сүру сапасын әлеуметтік және құқықтық кепілдіктермен қамтамасыз ету жолымен жақсарту.
Бағдарламаның негізгі міндеттері:
балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау саласында Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру;
мемлекеттік органдармен, үкіметтік емес қоғамдық ұйымдармен ведомствоаралық өзара іс-қимылды қамтамасыз ету;
балалардың барлық санаттарының сапалы білім, медициналық қызметтер және әлеуметтік қызметтерді алуы үшін жағдай жасау;
өмірде қиын жағдайға тап болған балалардың құқықтарын қорғау үшін кешенді шаралар жүйесін қалыптастыру;
кәмелетке толмағандар арасында балалар қадағалаусыздығының, панасыздығының алдын алу және құқық бұзушылықтарының алдын алу жүйесін жетілдіру;
әлеуметтік жетімдіктің алдын алу;
балалардың дем алу, бос уақытын өткізу, мәдени және шығармашылық өмірге қатысу құқықтарын іске асыруға ықпал ететін жағдайлар жасау болып табылады.

5. Бағдарламаның негізгі бағыттары мен іске асыру тетігі

Бағдарлама 2007 мен 2011 жылдар аралығында іске асырылады. Бағдарлама екі кезеңде іске асырылады:
бірінші кезең: 2007-2009 жылдар;
екінші кезең: 2010-2011 жылдар.
Бағдарламаны іске асыру елдің әлеуметтік-экономикалық дамуымен байланысты және мынадай негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылатын болады.

5.1. Балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру

Балалардың барлық санаттарының өмір сүру сапасын жақсарту үдерісін құқықтық қамтамасыз ету мақсатында мынадай шаралар қабылданатын болады:
бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
балалардың құқықтарын қорғауға қатысты заңдар жобасына сараптама жасауға қатысуға үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерін тарта отырып, балалардың құқықтарын қорғау саласында Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық келісім-шарттардың ережелеріне сәйкестендіру мақсатында ұлттық заңнамаға талдау жүргізу;
балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мәселелері жөніндегі Қазақстан Республикасының қолданыстағы нормативтік құқықтық актілеріне тиісті өзгерістер мен толықтырулар әзірлеу және енгізу;
екінші кезеңде (2010-2011 жылдар):
балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғауда Қазақстан Республикасының заңнамасын одан әрі жетілдіру;
балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғауда заңнаманың сақталуына бақылауды күшейту;
балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласында өзекті мәселелер жөніндегі әдістемелік жинақтарды әзірлеу және басып шығару;
Конвенция ережелерін орындау жөніндегі өңірлік бағдарламаларды әзірлеу және енгізу.

5.2. Мүдделі министрліктермен, ведомстволармен, үкіметтік емес қоғамдық ұйымдармен ведомствоаралық өзара іс-қимылды қамтамасыз ету

Балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты тиімді іске асыру мақсатында мыналар көзделеді:
бірінші кезеңде (2007-2009 жылдар):
Қазақстан Республикасының Үкіметі жанынан кәмелетке толмағандардың ісі мен олардың құқықтарын қорғау жөніндегі ведомствоаралық комиссия құру;
балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мәселелерінде орталық және жергілікті атқарушы органдармен, үкіметтік емес қоғамдық ұйымдармен өзара іс-қимылды қамтамасыз ету;
балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласында өзекті мәселелер жөніндегі халықаралық, республикалық ғылыми-практикалық конференциялар, семинарлар өткізу;
екінші кезеңде (2010-2011 жылдар):
балалар қауымының барлық санаттарының құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мәселелеріндегі ведомствоаралық үйлестіруді одан әрі жетілдіру;
өңірлік және республикалық деңгейде тәжірибе тарату және алмасу үшін балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері жөніндегі зерттеулер банкін құру;
түрлі ведомстволық ұйымдар мен органдар қызметін мемлекеттік аттестаттан өткізу кезінде балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау жөніндегі құқықтық нормаларды сақтауды көрсеткіш ретінде енгізу.

5.3. Балалардың сапалы білім, медициналық және әлеуметтік
қызметтерді алуы үшін жағдайды қамтамасыз ету

Осы бағыттың шеңберінде сапалы білім, медициналық және әлеуметтік қызметтерді алуы үшін жағдай жасалады және мынадай шаралар іске асырылады:
бірінші кезеңде (2007-2009 жылдар):
балалардың сапалы білім, медициналық және әлеуметтік қызметтерді алу құқықтарын қамтамасыз ету бойынша әлеуметтік зерттеулер жүргізіледі;
барлық санаттағы балаларды және балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері бойынша олардың отбасыларын әдістемелік қамтамасыз ету жолымен құқықтық ағартуды қамтамасыз ету бойынша кешендік шаралар әзірленеді;
мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған түзеу-білім беру ұйымдары ашылады;
екінші кезеңде (2010-2011 жылдар):
балалардың барлық санаттарын білім беру, медициналық, әлеуметтік қызметтер көрсетумен қамтамасыз ету жөніндегі бақылау жүзеге асырылады;
пенитенциярлық ұйымдардағы кәмелетке толмағандардың қоғамға бейімделуіне ықпал ететін білім және медициналық қызметтер алу құқықтарын қамтамасыз ету мониторингі жүйесі енгізіледі;
мүгедек балаларды әлеуметтік кіріктіру жөніндегі шаралары әзірленеді және енгізіледі;
мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған түзеу-білім беру ұйымдары ашылады (қайта жаңартылады).

5.4. Өмірде қиын жағдайға тап болған балалардың құқықтарын қорғау, кәмелетке толмағандар арасындағы қадағалаусыздықтың, панасыздықтың және құқық бұзушылықтардың алдын алу үшін кешенді шаралар жүйесін қалыптастыру

Балалар құқықтарын қорғауға арналған кешенді шаралар жүйесін қалыптастыру және өмірде қиын жағдайға тап болған кәмелетке толмағандар (әлеуметтік жағынан қауіпті ахуалдағы отбасыларында тұратын, зорлық-зомбылыққа және еңбегін пайдалануға ұшыраған, психотроптық құралдар мен психотроптық заттарды, алкогольді пайдаланатын қадағалаусыз және панасыз балалар) арасындағы балалардың қадағалаусыздығы мен панасыздығын ескерту және құқық бұзушылықтарының алдын алу жүйесін жетілдіру мақсатында мынадай шаралар жүзеге асырылатын болады:
бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
балалардың денсаулығы мен өміріне қауіпті тәуекел мінез-құлық нысандарының алдын алу, сондай-ақ кәмелетке толмағандардың арасында құқық бұзушылықтың алдын алу жөніндегі тиімді шараларды қабылдау мақсатында кәмелетке толмағандардың аса қауіпті қылмыс жасауларына ықпал ететін себептерін зерделеу жөніндегі зерттеулер жүргізіледі;
өмірде қиын жағдайға тап болған балаларды анықтау бойынша ұсынымдар, бала еңбегінің ең жаман нысандарының алдын алу және жою мәселелері жөнінде әдістемелік ұсынымдар әзірленеді;
Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстарында Халықаралық еңбек ұйымының пилоттық жобалары шеңберінде бала еңбегінің ең нашар нысандарының алдын алу және жою мәселелері жөніндегі балаларға арналған әлеуметтік орталықтар құрылады;
өмірде қиын жағдайға тап болған балалардың құқықтарын қорғаудың өзекті мәселелері жөнінде республикалық конференциялар, акциялар өткізіледі;
ата-анасының қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмағандарға арналған оңалту орталықтары ашылады;
екінші кезеңде (2010 - 2011 жылдар):
қадағалаусыз, панасыз балаларды, соның ішінде оқымайтын балаларды есепке алу жүйесі енгізіледі;
кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі бөлімшелер қызметінің тиімділігін бағалаудың практикасы әзірленеді және енгізіледі;
өмірде қиын жағдайға тап болған балаларға арналған "адамның адамгершілік-рухани даму мектебі" ұйымдастырылады;
ата-анасының қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмағандарға арналған оңалту орталықтары ашылады.

5.5. Әлеуметтік жетімдіктің алдын алу

Жетім балалар мен ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды қоғамға толықтай бейімдеу үшін:
бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарда тұратын балалардың жағдайы туралы зерттеулер жүргізу;
"Қамқоршылық" бағдарламасын одан әрі қамтамасыз ететін біртұтас ақпараттық жүйені құру жолымен әлеуметтік бала асырап алушыларды анықтау және есепке алу жүйесін әзірлеу мен енгізу;
ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды уақытылы анықтау жөніндегі әдістемелік оқу құралын әзірлеу;
жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарды бірте-бірте қысқартудың негізгі нысандарын әзірлеу және осы санаттағы балаларды қонақжай, қабылдау және патронат отбасыларына орналастырудың баламалы нысандарын дамыту;
облыстық білім департаменттері мен басқармаларында балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері жөніндегі қосымша мамандарды енгізу;
жетімдіктің алдын-алу, отбасы және отбасылық тәрбие құндылығын насихаттау жөнінде теледидарлық және радио бағдарламалар құру жолымен әлеуметтік жетімдіктің алдын алу бойынша профилактикалық жұмыстарды жетілдіру;
отбасылық үлгідегі балалар ауылдарын, балалар үйлерін, жасөспірімдер үйлерін ашу;
екінші кезеңде (2010-2011 жылдар):
патронаттық отбасыларында тәрбиеленетін балалардың құқықтарын қорғаудың тұрақты мониторингі мен бақылауды жүзеге асыру;
жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орналастырудың баламалы нысандарын одан әрі дамыту;
балалар ауылдарын, отбасы үлгісіндегі балалар үйлерін, жасөспірімдер үйлерін ашу болжанып отыр.

5.6. Балалардың мәдени және шығармашылық өмірге қатысу құқықтарын іске асыруға ықпал ететін жағдайлар жасау

Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға, мәдени, қоғамдық өмірге қатысуға, демалысқа және бос уақытын өткізуге құқықтарын іске асыруға арналған жағдаймен қамтамасыз ету үшін мынадай шаралар көзделеді:
бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
балалардың рухани дамуына зиянын тигізетін ақпарат пен материалдардан оларды қорғау жөніндегі шараларды әзірлеу және енгізу;
балалардың демалу құқығын іске асыру жөніндегі мониторингті әзірлеу және енгізу;
халықаралық, республикалық балалар конференцияларын, форумдар, конкурстар, фестивальдер өткізу жолымен балалардың барлық санаттарының мәдени және шығармашылық өмірге жан-жақты қатысу құқығын қамтамасыз ету жөнінде шаралар кешенін енгізу;
екінші кезеңде (2010 - 2011 жылдар):
мүмкіндігі шектеулі балалардың мәдени өмірге қатысуына жағдай жасау;
балалардың қоғам мен мемлекеттің өміріне қатысуға, азаматтық демократиялық мәдениеттің негізін қалыптастыруға бағытталған балалардың әлеуметтік бастамаларын дамытуға одан әрі ықпал ету;
балалардың әлеуметтік бастамаларын, балалардың қоғамдық қозғалысын және балалардың қоғамдық ұйымдарын мемлекеттік қолдау мәселелері жөніндегі ұлттық заңнамаларға зерттеулер жүргізу.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері

Бағдарламаны іске асыру үшін қажетті республикалық және жергілікті бюджет шығыстарының көлемі 10295,445 млн. теңгені құрайды, оның ішінде:
республикалық бюджет қаражаты есебінен - 2425,219 млн. теңге:
2007 жылы - 306,955 млн. теңге;
2008 жылы - 586,615 млн. теңге;
2009 жылы - 510,857 млн. теңге;
2010 жылы - 510,857 млн. теңге;
2011 жылы - 509,935 млн. теңге;
жергілікті бюджеттердің қаражаты есебінен - 7870,226 млн. теңге:
2007 жылы - 1,200 млн. теңге;
2008 жылы - 525,259 млн. теңге;
2009 жылы - 3663,353 млн. теңге;
2010 жылы - 2409,684 млн. теңге;
2011 жылы - 1270,730 млн. теңге.
Бағдарламаны қаржыландыру көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту кезінде нақтыланатын болады.
Сонымен қатар, үкіметтік емес ұйымдардың, қоғамдық қорлардың және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тыйым салынбаған өзге де көздердің демеушілік қолдауы ретінде халықаралық ұйымдардың, коммерциялық банктер мен кәсіпкерлік құрылымдардың техникалық және гранттық көмегін тарту көзделеді.
Ескерту. 6-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2009.02.02. N 103 Қаулысымен.

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер

Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде Қазақстан Республикасында 2011 жылға дейін халықаралық нормалар мен стандарттарға жауап беретін балалар қауымының барлық санаттарының өмірі мен дамуының сапасын жақсарту үшін жағдай жасайтын балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың тиімді жұмыс істейтін қазақстандық жүйесі қалыптастырылады.
Бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
Қазақстан Республикасының қолданыстағы нормативтік құқықтық актілеріне балалар құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері бойынша тиісті өзгерістер мен толықтырулар әзірленеді және енгізіледі;
Қазақстан Республикасы Үкіметі жанынан Кәмелетке толмағандардың ісі мен олардың құқықтарын қорғау жөніндегі ведомствоаралық комиссия құрылады;
балалардың құқықтарын қорғау жөніндегі өңірлік органдар ашылады;
балалар құқықтарын қорғаудың өзекті мәселелері бойынша зерттеулер жүргізіледі;
балалар құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері бойынша мониторинг әзірленеді және бақылау жүргізіледі;
балалардың және ата-аналардың, балалармен жұмыс істейтін мамандардың құқықтық білімдерін жетілдіру үшін әдістемелік әдебиет әзірленеді;
пилоттық жобалар шеңберінде бала еңбегінің ең нашар нысандарының алдын алу және сақтандыру жөніндегі балаларға арналған әлеуметтік орталықтар құрылады;
үш облыста 520 мүмкіндігі шектеулі және мүгедек балаларды қамтитын 3 арнайы түзеу білім беру ұйымдары ашылады;
жыл сайын ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған 450 кәмелетке толмаған баланы қамтитын 1 оңалту орталығын ашу есебінен қадағалаусыз және панасыз қалған балалардың саны 16,7 %-ға төмендейді;
90 жетім және ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды қамтитын отбасылық тұрмысқа жақындатылған жағдайда тұру үшін үш облыста отбасы үлгісіндегі 3 балалар ауылы ашылады;
балалар үйлерінің 324 түлегіне әлеуметтік бейімдеу үшін жағдай жасау мақсатында төрт облыста 4 жасөспірімдер үйі ашылады;
бес облыста 340 баланы қамтитын отбасы үлгісіндегі 5 балалар үйі ашылады;
қызығушылықтары бойынша бос уақыттарын өткізу үшін балалар қоғамдық ұйымдарының желісі 30 %-ға кеңейтіледі.
Екінші кезеңде (2010-2011 жылдар):
балалар құқықтары мен мүдделерін қорғаудағы заңнаманың сақталуына бақылау күшейтіледі;
БҰҰ бала құқықтарын қорғау Конвенциясының қағидаларын орындау бойынша өңірлік бағдарламалар енгізіледі;
балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша әлеуметтану зерттеулерінің деректер банкі құрылады;
әр түрлі ведомстволық тиесілілік ұйымдары мен органдары қызметіне мемлекеттік аттестаттауды жүргізу кезінде балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау жөніндегі құқықтық нормаларды сақтау көрсеткіш ретінде енгізіледі;
мүдделі ведомстволармен және үкіметтік емес ұйымдармен ынтымақтастық жолымен балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша жұмыстарды ұйымдастыру жетілдіріледі;
бала еңбегінің ең нашар нысандарын жою үшін жағдайлар жасалады;
жыл сайын әлеуметтік бейімдеу мен оңалтуға мұқтаж 350 кәмелетке толмаған баланы қамтитын 2 оңалту орталығын ашу есебінен қадағалаусыз және панасыз қалған балалардың саны 16,8 %-ға төмендейді;
жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мекемелерді кезең-кезеңмен қысқарту қамтамасыз етіледі;
200 жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қамтитын отбасылық тұрмысқа жақындатылған жағдайда тұру үшін үш облыста отбасы үлгісіндегі 3 балалар ауылы ашылады;
балалар үйлерінің 380 түлегін әлеуметтік бейімдеу мақсатында екі облыста 8 жасөспірімдер үйі ашылады;
алты облыста 225 баланы қамтитын отбасы үлгісіндегі 10 балалар үйі ашылады;
екі облыста мүмкіндігі шектеулі және мүгедек 250 баланы қамтитын 2 арнайы түзеу-білім беру ұйымдары ашылады;
мүдделері бойынша балалар қоғамдық ұйымдарын одан әрі дамыту жүзеге асырылады.

8. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі 2007-2009 жылдарға
арналған іс-шаралар жоспары

Ескерту. 8-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2009.02.02. N 103 Қаулысымен.

N	Іс-шаралар	Аяқталу нысаны	Орындау- ға жауапты- лар	Орын- далу мер- зімі	Болжамды шығындар (млн. теңге)	Қаржы- ланды- ру көзде- рі
1	2	3	4	5	6	7
1. Балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру
1	Ұлттық заңдардың Қазақстан Респу- бликасы ратифика- циялаған балалар құқықтарын қорғау саласындағы халықаралық шарттардың ереже- леріне сәйкесті- гіне талдауды жүзеге асыру және жүргізілген тал- дауларды ескере отырып, заңнаманы одан әрі жетілді- ру бойынша ұсы- ныстар әзірлеу	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ұсыныстар	БҒМ (жи- нақтау), ДСМ, ІІМ, Еңбекми- ні, БП (келісім бойынша), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 жылғы III тоқсан	Талап етілмейді
2	"Әлеуметтік қыз- меттер туралы" Қазақстан Респуб- ликасы Заңының жобасын әзірлеу және Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарауына енгізу	Қазақстан Республи- касы Заңының жобасы	Еңбекмині (жинақ- тау), БҒМ, ДСМ, АҚҰО (келісім бойынша)	2008 жылғы I тоқсан	Талап етілмейді
3	Балалар құқықта- рына қатысты заң жобаларын, әлеу- меттік зерттеу- лерді сараптама жасауға ҮЕҰ өкілдерін тарту	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ДСМ, Ең- бекмині, БП (келі- сім бой- ынша), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 - 2009 жылғы 20 шілде	Талап етілмейді
4	Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды отбасылық тәрбие- леудің баламалы нысандарын дамыту және қолдау көр- сету саласындағы Қазақстан Респуб- ликасының заңна- масын одан әрі жетілдіру бойынша ұсыныстар даярлау	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ұсыныстар	БҒМ (жи- нақтау), ДСМ, IIМ, АҚҰО (келісім бойынша), БП (келі- сім бой- ынша)	2008 жылғы 20 қараша	Талап етілмейді
5	Мүмкіндігі шек- теулі балаларға арналған оңалту және түзеу ұйым- дарының (күндізгі орналастыру орта- лықтары, ресурс- тық орталықтар және т.б.) қызме- тін реттейтін нормативтік құқықтық актілер- ге өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөнінде ұсыныстар әзірлеу	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ұсыныстар	БҒМ (жи- нақтау), Еңбекми- ні, ДСМ	2008 жылғы IV тоқсан	Талап етілмейді
2. Мүдделі министрліктермен, ведомстволармен және үкіметтік емес ұйымдармен ведомствоаралық өзара байланысты қамтамасыз ету
6	Балалар құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелері бойынша халықара- лық ұйымдардың жобаларын әзір- леуге және іске асыруға қатысу	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ	2009 жылғы 20 шілде	Талап етілмейді
7	"Балалар мен от- басы мүдделері үшін ұлттық дең- гейдегі мемлекет- тік бағдарлама- ларды бюджеттік жоспарлау және қаржыландыру" атты халықаралық конференция өткізу	БҒМ-ге ақпарат	БҰҰ-ның ЮНИСЕФ Балалар қоры (келісім бойынша)	2007 жылғы II тоқсан		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен
8	Астана қаласында қорғаншы және қамқоршы органдар мамандарына ар- налған»"Халықара- лық бала асырап алу саласындағы кәмелетке толма- ғандардың құқық- тары мен заңды мүдделерін қорғау" атты республикалық семинар-кеңес өткізу	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ДСМ, СІМ, ІІМ, АҚҰҚО (келісім бойынша), БП (келісім бойынша), БҰҰ-ның ЮНИСЕФ Балалар қоры (келісім бойынша), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 жылғы 20 қаңтар		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен
9	Балалардың құқық- тарын қорғау ко- митеті мен оның аумақтық органда- рының қызметін ұйымдастыру	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ	2008 - 2009 жылғы 20 қаңтар	2007 жыл - 230,967; 2008 жыл - 468,700; 2009 жыл - 468,700
3. Балалардың сапалы білім, медициналық және әлеуметтік қызметтерді алуы үшін жағдайлар жасау
10	Балалардың құқық- тарын және мүдде- лерін қорғау мә- селелері бойынша әлеуметтік зерт- теулер жүргізуді қамтамасыз ету	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 - 2009 жылғы 20 қаңтар	2007 жыл - 5,075; 2008 жыл - 5,075; 2009 жыл - 5,075	Респуб- ликалық бюджет
11	Баланың құқықтары бойынша ғылыми- әдістемелік жур- налдар, кітаптар әзірлеу және басып шығару	Басылым- дар	БҒМ (жи- нақтау), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2007 - 2008 жылдар	2007 жыл - 7,328; 2008 жыл - 18,050	Респуб- ликалық бюджет
12	Шығыс Қазақстан облысында»"Бала- лар құқықтарын қорғау" атты әлеуметтік жұмыс бойынша Жазғы мектеп ұйымдастыру	БҒМ-ге ақпарат	Шығыс Қазақстан облысы әкімдігі, ҮЕҰ (келісім бойынша)	2007 жылғы III тоқсан		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен
13	Мигрант-балалар үшін медициналық және әлеуметтік қызметтердің қол жетімділігі жағ- дайын зерделеу, сондай-ақ оларды балалар еңбегіне тарту	БҒМ-ге ақпарат	Еңбекмині (жинақ- тау), ДСМ	2008 жылғы III тоқсан
14	Арнайы түзету білім беру ұйымдарын ашу (қайта жаңарту)	БҒМ-ге ақпарат	Облыс әкімдік- тері	2009 жылғы IV тоқсан	Ақтөбе облысы: 2009 жыл - 726,247 Қостанай облысы: 2009 жыл - 540,000 Маңғыстау облысы: 2009 жыл - 1218,500	Жергі- лікті бюджет
4. Өмірде қиын ахуалға тап болған балалардың құқықтарын қорғау, оларды қадағалаусыздықтан, бақылаусыздықтан сақтандыру және кәмелетке толмағандар арасында құқық бұзушылықтардың алдын алу үшін шаралардың кешенді жүйесін қалыптастыру
15	Балалардың құқық- тарын және мүдде- лерін қорғау са- ласында ғылыми- әдістемелік құралдар, ұсыным- дар әзірлеу және басып шығаруды қамтамасыз ету	Басылым- дар	БҒМ (жи- нақтау), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2007 - 2008 жылдар	2007 жыл - 7,329; 2008 жыл - 18,050	Респуб- ликалық бюджет
16	Кәмелетке толма- ғандардың арасын- дағы құқық бұзу- шылықтардың алдын алу мәселелері бойынша әлеумет- тік зерттеулер жүргізуді қамта- масыз ету	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ІІМ, ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 - 2009 жылғы 20 шілде	2007 жыл - 5,075; 2008 жыл - 5,075; 2009 жыл - 5,075	Респуб- ликалық бюджет
17	Өмірде қиын ахуалға тап болған балаларға көмек көрсету жөніндегі азамат- тық секторлардың өкілдері арасында волонтерлық қозғалысты дамыту	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар- дың, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	Жыл сайын	Талап етілмейді
18	Кәмелетке толма- ғандар ісі және олардың құқықта- рын қорғау жөнін- дегі өңірлік комиссиялардың жұмыс тәжірибеле- рін зерделеу	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар- дың, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 жылғы III тоқсан	Талап етілмейді
19	Девианттық мінез- құлықты кәмелетке толмағандарға арналған арнайы білім беру ұйым- дарының ерекше тәртіптегі арнайы білім беру ұйым- дарының жай-күйін зерделеу	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ІІМ, ДСМ, АҚҰО (келісім бойынша), БП (келісім бойынша), Қазақстан криминал- истикалық қауымдас- тығы (келісім бойынша)	2009 жылғы 20 қаңтар	Талап етілмейді
20	Пилоттық жобалар шеңберінде бала еңбегінің ең нашар нысандары- ның алдын алу және сақтандыру жөніндегі бала- ларға арналған әлеуметтік орталықтар құру	БҒМ-ге ақпарат	Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыста- рының әкімдік- тері, ХЕҰ (келісім бойынша), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 жылғы III тоқсан		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен ХЕҰ
21	ШҚО-да отбасын қолдау қызметін құру	БҒМ-ге ақпарат	ШҚО әкімдігі, БҰҰ-ның ЮНИСЕФ Балалар қоры (келісім бойынша) ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 жылғы I тоқсан		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен
22	Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмаған балалар- ға арналған оңал- ту орталықтарын ашу	БҒМ-ге ақпарат	Облыс әкімдік- тері	2008 жылғы жел- тоқсан	Ақтөбе облысы: 2008 жыл - 57,530	Жергі- лікті бюджет
5. Әлеуметтік жетімдіктің алдын алу
23	Баланың құқықтары туралы Қазақстан Республикасының заңнамалық база- сын әзірлеу және электронды тасы- малдаушылармен тарату	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 - 2009 жылдар 20 шілде	2007 жыл - 7,329; 2008 жыл - 18,050	Респуб- ликалық бюджет
24	Әлеуметтік жетім- діктің алдын алу мәселелері бойын- ша әлеуметтік зерттеулер жүргі- зуді қамтамасыз ету	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 - 2009 жылғы 20 шілде	2007 жыл - 5,075; 2008 жыл - 5,075; 2009 жыл - 5,075	Респуб- ликалық бюджет
25	Қазақстан Респуб- ликасындағы интернаттық мекемелердегі балалардың жай-күйіне зерттеу жүргізу	БҒМ-ге ақпарат	БҰҰ-ның ЮНИСЕФ Балалар қоры (келісім бойынша) ҮЕҰ (келісім бойынша)	2007 жылғы ІV тоқсан		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен
26	Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды деинституционали- зациялау страте- гиясының негізгі бағыттарын әзірлеу	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ДСМ, ІІМ, облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері, БҰҰ-ның ЮНИСЕФ Балалар қоры (келісім бойынша) ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 жылғы 20 шілде		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен
27	Балалар құқықта- рын қорғау туралы БҰҰ Конвенциясы- ның ережелері ту- ралы жұртшылықтың білімін арттыру және әлеуметтік жетімдіктің алдын алу мақсатында коммуникативтік жоспар құру және бекіту	Коммуни- кативтік жоспар	БҰҰ-ның ЮНИСЕФ Балалар қоры (келісім бойынша), БҒМ, Мәдениет- мині, Ең- бекмині, ДСМ, ІІМ, СІМ	2007 жылғы IV тоқсан		Бюджет- тен тыс қаражат есебі- нен
28	Әлеуметтік жетім- діктің алдын алу, отбасы құндылығы мен отбасылық тәрбиені насихат- тау жөнінде теле-және радио бағдарламалар жасау	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), Мәдениет- мині, облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	Жыл сайын 20 қаң- тарға дейін	2007 жыл - 16,989; 2008 жыл - 16,989; 2009 жыл - 16,989	Респуб- ликалық бюджет
29	"Қорғаншылық" бірыңғай ақпарат- тық жүйесінің техникалық специ- фикациясын әзірлеу	Техника- лық специфи- кация	БҒМ	2007 жылғы IV тоқсан	2007 жыл - 2,000	Респуб- ликалық бюджет
30	Ата-анасының қам- қорлығынсыз қал- ған балалар мен баланы өз отба- сында тәрбиелеуге қабылдауға ниет білдіруші азамат- тар туралы мәлі- меттерді өңдеуге арналған бағдар- ламалық қамтама- сыз етудің ағым- дық қызмет көрсе- туін қамтамасыз ету	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 10 қаңтар және 10 шілде	Ақмола облысы: 2009 жыл - 0,061 Ақтөбе облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Алматы облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Атырау облысы: 2008 жыл - 0,060 2009 жыл - 0,071 Шығыс Қазақстан облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Жамбыл облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,060 Батыс Қазақстан облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Қарағанды облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Қостанай облысы: 2008 жыл - 0,059 2009 жыл - 0,074 Павлодар облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Солтүстік Қазақстан облысы: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Алматы қ.: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061 Астана қ.: 2008 жыл - 0,061 2009 жыл - 0,061	Жергі- лікті бюджет
31	Облыстық, қалалық білім департа- менттерінде, басқармаларында, аудандық білім бөлімдерінде ба- лалардың құқықта- ры мен мүдделерін қорғау мәселелері бойынша қосымша мамандарды енгізу	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 10 қаңтар және 10 шілде	Ақтөбе облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 9,779; Алматы облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 51,339; Шығыс Қазақстан облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 48,037; Жамбыл облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 14,712; Батыс Қазақстан облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 16,674; Қарағанды облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 42,607; Қостанай облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 14,712; Маңғыстау облысы: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 11,402; Алматы қ.: 2008 жыл - 0; 2009 жыл - 26,447; Астана қ.: 2008 жыл - 0; Солтүстік Қазақстан облысы: 2009 жыл - 10,454	Жергі- лікті бюджет
32	Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орналастырудың баламалы нысанда- рын дамыту (патронаттық отбасылар)	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар- дың, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 10 қаңтар және 10 шілде	Талап етілмейді
33	Ата-аналарға немесе оларды алмастыратын тұлғаларға балалардың құқықтарын және мүдделерін қорғау мәселелері бойынша құқықтық көмек көрсету және кеңес беру	БҒМ-ге ақпарат	ІІМ (жи- нақтау), Еңбекми- ні, ДСМ, облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 10 шілде	Талап етілмейді
34	"Асырап алушы ата-аналар мектебі" атты патронаттық тәрбиешілерге арналған оқыту бағдарламасын енгізу	БҒМ-ге ақпарат	БҰҰ-ның ЮНИСЕФ Балалар қоры (келісім бойынша), облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2007 жылғы IV тоқсан	Талап етілмейді
35	Жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған балалар ауылдарын ашу	Әкімдер- дің шешімде- рі, БҒМ-ге ақпарат	Облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 10 қаңтар және 10 шілде	Алматы облысы: 2009 жыл - 187,200 Қарағанды облысы: 2009 жыл - 140,400 (құрылыс- тың баста- луы) Павлодар облысы: 2008 жыл - 300,000 Астана қ.: 2009 жыл - 187,200	Жергі- лікті бюджет
36	Жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған Отбасы- лық үлгідегі үйлер ашу	Әкімдер- дің шешімде- рі, БҒМ-ге ақпарат	Облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 10 қаңтар және 10 шілде	Ақтөбе облысы: 2009 жыл - 25,000 Батыс Қазақстан облысы: 2009 жыл - 30,000 Қызылорда облысы: 2009 жыл - 25,000 Павлодар облысы: 2008 жыл - 7,000 2009 жыл - 7,000 Алматы қ.: 2009 жыл - 187,200	Жергі- лікті бюджет
37	Жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған балалар үйлерінің, мектеп -интернаттардың бітірушілері үшін Жасөспірімдер үйлерін ашу	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар- дың әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 10 қаңтар және 10 шілде	Шығыс Қазақстан облысы: 2007 жыл - 1,200 2009 жыл - 10,000 (құрылыс- тың басталуы) Жамбыл облысы: 2009 жыл - 91,875 Қарағанды облысы: 2009 жыл - 11,000 Маңғыстау облысы: 2008 жыл - 160,000 Павлодар облысы: 2009 жыл - 20,000	Жергі- лікті бюджет
6. Балалардың мәдени және шығармашылық өмірге қатысу құқығын іске асыруы үшін жағдайлар жасау
38	Балалардың мәдени және шығармашылық өмірге қатысу құ- қығын іске асыруы үшін әлеуметтік зерттеулер жүргі- зуді қамтамасыз ету	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ (жи- нақтау), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 - 2009 жылдар 20 шілде	2007 жыл - 5,075; 2008 жыл - 5,075; 2009 жыл - 5,075	Респуб- ликалық бюджет
39	Балалардың құқық- тары туралы мультфильмдер, ашықхаттар, безендірілген альбомдар, ғылыми -насихаттаушы бейнероликтер әзірлеу және басып шығаруды қамтамасыз ету	Бейнеро- ликтер, альбом- дар, ашықхат- тар, мульт- фильмдер	БҒМ (жи- нақтау), ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 жыл	2008 жыл - 18,050	Респуб- ликалық бюджет
40	"Қосымша білім беру жүйесіндегі оқушыларды әлеу- меттендіруді ғы- лыми-әдістемелік қамтамасыз ету" атты бағдарлама әзірлеу	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	БҒМ	2008 жылғы 20 қаңтар	2007 жыл - 2,848	Респуб- ликалық бюджет
41	Республикалық конкурстарды ("Болашақ Жұлдызы", "Балалық шақ досы - Друг детства", "Таң шолпан") өткізуді қамтамасыз ету	БҒМ-нің бұйрығы	БҒМ (жи- нақтау), Мәдениет- мині, облыстар- дың, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері	2008 - 2009 жылдар 20 қаңтар	2007 жыл - 11,868; 2008 жыл - 8,426; 2009 жыл - 4,868	Респуб- ликалық бюджет
42	Мүмкіндігі шек- теулі балалар қоғамына салауат- ты өмір салтын, әлеуметтік бейім- деу, оңалту және интеграциялауды қамтамасыз ету бойынша Қазақстандағы "Special Olympics" ҮЕҰ бағдарламасын іске асыруына жәрдем көрсету	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері, Еңбекми- ні, Қазақс- тандағы "Special Olympics" ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 - 2009 жылдар 10 қаңтар және 10 шілде	Талап етілмейді
43	Балалардың құқық- тарын қорғау жө- ніндегі балалар- дың ҮЕҰ қызметі- нің және балалар- дың қоғамдық қозғалысының халықаралық тәжірибесін зерделеу	БҒМ-ге ақпарат	Облыстар, Астана және Алматы қалалары- ның әкім- діктері ҮЕҰ (келісім бойынша)	2008 жылдың III тоқ- саны	Талап етілмейді
	Республикалық және жергілікті бюджеттердің барлық қаражаты:				2007 жыл - 308,155; 2008 жыл - 1111,874; 2009 жыл - 4174,210 Жиыны: 5594,239
	Соның ішінде:				2007 жыл - 306,955 2008 жыл - 586,615 2009 жыл - 510,857 Жиыны: 1 404,427	Респуб- ликалық бюджет
					2007 жыл - 1,200 2008 жыл - 525,259 2009 жыл - 3663,353 Жиыны: 4189,812	Жергі- лікті бюджет
					2007 жыл - 169,760 Жиыны: 169,760	Бюджет- тен тыс қаражат

Ескертпелер:

*2007-2011 жылдарға арналған республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен қаржыландырылатын шығыстар көлемі Қазақстан Республикасының»"Республикалық бюджет туралы" Заңына және мәслихаттардың тиісті қаржы жылына арналған шешімдеріне сәйкес анықталатын (нақтыланатын) болады, мемлекеттік органдардың бюджеттік бағдарламаларында көрсетіледі.
Бұдан басқа, үкіметтік емес ұйымдардың, қоғамдық қорлардың және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тыйым салынбаған өзге де көздердің демеушілік қолдауы ретінде халықаралық ұйымдардың, коммерциялық банктер мен кәсіпкерлік құрылымдардың техникалық және гранттық көмегін тарту көзделеді.

Аббревиатуралардың толық жазылуы:

БП - Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы;
БҒМ - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;
ІІМ - Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі;
ДСМ - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі;
СІМ - Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі;
Мәдениетмині - Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат
министрлігі;
Еңбекмині - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты
әлеуметтік қорғау министрлігі;
ТСМ - Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігі;
ХЕҰ-ИПЕК - Халықаралық еңбек ұйымы - Бала еңбегін жою
жөніндегі халықаралық бағдарлама;
АҚҰО - Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық;
ҮЕҰ - Үкіметтік емес ұйымдар;
ЮНИСЕФ - Қазақстандағы Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар қоры.