Об утверждении Программы по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и стимулированию экспорта в Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 октября 2010 года № 1145.

      В целях реализации постановления Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 302 "Об утверждении Плана мероприятий Правительства Республики Казахстан по реализации Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Программу по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и стимулированию экспорта в Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы (далее - Программа).

      2. Министерству экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан совместно с заинтересованными министерствами, акиматами областей, городов Астаны и Алматы обеспечить надлежащее и своевременное выполнение мероприятий, предусмотренных Программой.

      Сноска. Пункт 2 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      3. Заинтересованным министерствам, акиматам областей, городов Астаны и Алматы один раз в год, не позднее 15-го февраля года, следующего за отчетным годом представлять в Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан информацию о ходе реализации мероприятий, предусмотренных Программой.

      Сноска. Пункт 3 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      3-1. Агентству Республики Казахстан по статистике принять меры по публикации на ежеквартальной основе не позднее 25 числа месяца, следующего за отчетным кварталом индикаторов для местных исполнительных органов, указанных в приложении 1 к Программе по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и стимулированию экспорта в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной настоящим постановлением.

      Сноска. Постановление дополнено пунктом 3-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      4. Министерству экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан представлять в Правительство Республики Казахстан один раз в год, не позднее 25-го марта года, следующего за отчетным годом сводную информацию о выполнении мероприятий, предусмотренных Программой.

      Сноска. Пункт 4 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      5. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан - Министра индустрии и новых технологий Республики Казахстан Исекешева А.О.

      6. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр


Республики Казахстан

К. Масимов


  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 30 октября 2010 года № 1145

Программа
по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических
зон и стимулированию экспорта в Республике Казахстан на
2010 - 2014 годы
1. Паспорт Программы

      Сноска. Раздел 1 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      Наименование Программа по привлечению инвестиций,

      развитию специальных экономических зон

      (далее - СЭЗ) и стимулированию экспорта в

      Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы

      Основание для Стратегический план развития Республики

      разработки Казахстан до 2020 года, утвержденный

      Указом Президента Республики Казахстан от

      1 февраля 2010 года № 922;

      Государственная программа по форсированному

      индустриально-инновационному развитию

      Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы,

      утвержденная Указом Президента Республики

      Казахстан от 19 марта 2010 года № 958

      (далее - ГПФИИР).

      Разработчик Министерство индустрии и новых технологий

      Республики Казахстан

      Цель программы Создание привлекательных условий для

      прямых инвестиций в несырьевые

      экспортоориентированные и

      высокотехнологичные производства и

      интеграция в мировую торговую систему

      через продвижение экспорта обработанных

      товаров

      Задачи программы Совершенствование условий привлечения

      инвестиций. Продвижение положительного

      инвестиционного имиджа Казахстана.

      Создание новых СЭЗ и индустриальных зон

      (далее - ИЗ).

      Улучшение нормативно-правовой базы по

      регулированию деятельности СЭЗ. Содействие

      развитию и продвижению экспорту

      казахстанской продукции путем обеспечения

      сервисной поддержки экспортерам.

      Оказание финансовой поддержки экспортерам.

      Сроки реализации 2010 - 2014 годы

      Целевые индикаторы К концу 2014 года планируется:

      1. Увеличение количества привлеченных

      целевых инвесторов из списка компаний,

      включенных в Global – 2000.

      2. Увеличение прямых иностранных инвестиций

      (далее – ПИИ) в обрабатывающую

      промышленность не менее чем на 10 %.

      3. Увеличение отечественных и иностранных

      инвестиций в несырьевые секторы экономики

      (обрабатывающая промышленность, переработка

      сельскохозяйственной продукции, услуги) не

      менее чем на 2 раза к 2020 году.

      4. Увеличение объема прямых иностранных

      инвестиций (далее – ПИИ) к валовому

      внутреннему продукту (далее – ВВП) на пять

      процентных пункта.

      5. Диверсификация источников инвестиций

      (7 основных стран инвесторов с долей каждой

      страны 5 % и более).

      6. Заключение соглашений с иностранными

      государствами о поощрении и взаимной защите

      инвестиций.

      7. Исключен постановлением Правительства

      РК от 26.11.2014 № 1235.
      8. Создание до конца 2011 года двух СЭЗ:

      в городе Караганде на базе Индустриального

      парка (для развития металлургии и

      металлообработки) и "Приграничная

      торгово-экономическая зона "Хоргос –

      Восточные ворота", как основной части

      логистического каркаса Западная Европа –

      Западный Китай (для развития различных

      видов обрабатывающих производств и

      транспортно-логистических услуг).

      9. Создание до конца 2014 года трех

      Индустриальных зон (далее – ИЗ) в

      Актюбинской, Восточно-Казахстанской и

      Южно-Казахстанской областях с различной

      отраслевой направленностью.

      10. Увеличение количества участников на ИЗ

      до 42 к 2015 году.

      11. Увеличение инвестиций в несырьевое

      экспортоориентированное и

      высокотехнологичное производство со

      среднегодовым темпом роста объемов

      освоенных инвестиций в основной капитал

      предприятий за период с 2008 по 2014 годы

      на территориях СЭЗ составит не менее 40 %.

      12. Увеличение инвестиций в производство со

      среднегодовым темпом роста объемов

      освоенных инвестиций в основной капитал

      предприятий на территориях ИЗ за период с

      2008 по 2014 годы составит не менее 20 %.

      13. Увеличение роста объемов производства

      товаров и услуг (работ) на территориях СЭЗ

      в 2014 году по отношению к 2008 году на 80 %.

      14. Увеличение ежегодного роста объемов

      производства товаров и услуг (работ) на

      территориях ИЗ в 2014 году по отношению к

      2008 году составит не менее 20 %.

      15. Увеличение ежегодного роста количества

      рабочих мест на территории СЭЗ составит не

      менее 15 %.

      16. К 2015 году увеличение стоимостного

      объема несырьевого (обработанного) экспорта

      – не менее чем на 30 % к уровню 2008 года.

      Объемы и источники Совокупный объем финансирования всех

      финансирования мероприятий за счет средств

      республиканского бюджета составит

      19 559 962 тыс. тенге, в том числе на:

      мероприятия по привлечению прямых

      иностранных инвестиций - 1 382 596 тыс.

      тенге;

      мероприятия по развитию и созданию СЭЗ и

      ИЗ - 13 506 395 тыс. тенге;

      мероприятий по стимулированию экспорта -

      4 670 971 тыс. тенге.

2. Введение

      Привлечение инвестиций является одним из наиболее важных факторов, определяющих экономический рост и повышение конкурентоспособности национальной экономики, а также способствующих ее интеграции в мировые производственные процессы. Приток иностранных инвестиций в экономику принимающей страны может ускорить развитие предприятий, повысить качество человеческого капитала, создать новые рабочие места, привлечь передовые технологии и стимулировать их распространение в смежные отрасли. Поэтому в последние два десятилетия отмечается усиление конкуренции за глобальные инвестиции, что, в свою очередь, ставит перед государством задачу по разработке и проведению комплексных мер экономической политики, направленных на повышение привлекательности страны для инвестиций.

      В условиях преодоления мирового финансового кризиса 2008 - 2009 годов государству необходимо скорректировать свою инвестиционную политику так, чтобы использовать существующие в мире возможности по привлечению прямых иностранных инвестиций, нуждающихся в стабильных и доходных рынках. Кроме того, основной задачей политики по привлечению инвестиций в рамках индустриально-инновационного развития страны должно стать их перераспределение из добывающего в перерабатывающий сектор экономики.

      Наряду с интеграцией в глобальные рынки, для решения задач по развитию экспортоориентированных обрабатывающих секторов экономики требуется формирование эффективной системы продвижения экономических интересов и оперативного устранения торговых и неторговых барьеров на внешних рынках, а также дальнейшее развитие институтов продвижения обработанного экспорта.

      Как известно, Республика Беларусь, Республика Казахстан и Российская Федерация в соответствии с договором от 6 октября 2007 года образован таможенный союз.

      Формирование таможенного союза предусматривает создание единой таможенной территории, в пределах которой не применяются таможенные пошлины и ограничения экономического характера, за исключением специальных защитных, антидемпинговых и компенсационных мер. В рамках таможенного союза применяется единый таможенный тариф и другие единые меры регулирования торговли товарами с третьими странами.

      В свете создания таможенного союза вопросы инвестиционной привлекательности Казахстана выходят на передний план в конкуренции за инвестиции. Инвестиционный климат Казахстана должен быть как минимум не менее привлекательным, чем в других странах-участниках таможенного союза.

      В рамках таможенного союза для Казахстана сохраняются инвестиционные преференции на освобождение от уплаты таможенных платежей на оборудование и комплектующие, ввозимые для реализации инвестиционных проектов на территории Республики Казахстан.

      Таким образом, в Казахстане уже сегодня созданы и ведется серьезная работа по дальнейшему улучшению условий для создания производств, ориентированных не только на внутренний рынок, но также и на соседние страны, в первую очередь на страны таможенного союза.

      Программа по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и стимулированию экспорта в Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы (далее - Программа) разработана в соответствии с ключевыми направлениями Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2020 года, утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 1 февраля 2010 года № 922 "О Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2020 года", а также в соответствии с Планом мероприятий по реализации Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 302 "Об утверждении Плана мероприятий Правительства Республики Казахстан по реализации Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы".

      Программа является логическим продолжением проводимой государством политики по диверсификации экономики, и интегрировала в себя основные подходы Стратегии индустриально-инновационного развития на 2003 - 2015 годы. Программа направлена на построение комплексной системы стимулирования притока прямых иностранных инвестиций в отечественное производство с высокой добавленной стоимостью, а также на построение системы государственного стимулирования и поддержки экспортной ориентации отечественного производства с высокой добавленной стоимостью.

      Построение системы, стимулирующей и благоприятствующей притоку инвестиций, развитию СЭЗ и экспорта, будет осуществляться через реализацию системных мер экономической политики на макроуровне, а также селективных мер на основе реализации индивидуального подхода, мер сервисной поддержки конкретных секторов экономики, групп предприятий и проектов. Системные меры экономической политики будут концентрироваться на формировании привлекательного инвестиционного макроклимата и законодательной базы, мерах по обеспечению конкурентных условий привлечения прямых иностранных инвестиций в несырьевые сектора экономики, а также мерах по повышению производительности и конкурентоспособности национальных производителей. Селективные меры будут осуществляться на основе индивидуального (адресного) подхода в работе с иностранными инвесторами, комбинированного пакета мер финансовой и сервисной поддержки экспортоориентированных секторов, предприятий и проектов, а также будут направлены на создании положительного инвестиционного имиджа страны на международных рынках капитала. В рамках программы для привлечения инвестиций в экономику страны будут приниматься специальные меры по развитию специальных экономических зон.

      Государство будет системно выстраивать свое взаимодействие с бизнесом на основе формирования эффективных институтов сотрудничества, как на республиканском, так и региональном уровнях. Построение сотрудничества будет опираться на принципы активной и устойчивой инициативы всех заинтересованных сторон, постоянно действующего конструктивного диалога и соблюдения баланса национальных и отраслевых интересов.

      Реализация Программы будет осуществляться в тесной координации с другими отраслевыми программами, принятых во исполнение ГПФИИР, а также в поддержании прямой обратной связи с бенефициарами программы и другими сторонами, задействованными напрямую или косвенно в процесс реализации.

      В рамках реализации ГПФИИР предусмотрена реализация проектов по Карте индустриализации, для которой необходимо около 7 085 млрд. тн. (48,2 млрд. долларов США), из них подтвержденная сумма 5 803 млрд. тенге (39,5 млрд. долларов США).

3. Анализ текущей ситуации

3.1. Оценка текущей ситуации по привлечению инвестиций, развитию СЭЗ и стимулированию экспорта, а также их влияния на социально-экономическое и общественно-политическое развитие страны

      Оценка привлечения инвестиций.

      Задача обеспечения устойчивого и сбалансированного экономического роста республики на основе диверсификации экономики и повышения ее конкурентоспособности в условиях ограниченности внутренних финансовых ресурсов невозможно реализовать без построения стимулирующей политики привлечения прямых иностранных инвестиций.

      Инвестиции оказывают существенное влияние на социально-экономическое развитие страны. Инвестиции на макроуровне являются основой для осуществления политики расширенного воспроизводства, структурной перестройки производительного сектора и сбалансированного развития всех отраслей экономики, внедрения инноваций, обеспечения конкурентоспособности экономики страны. Инвестиции на микроуровне необходимы для расширения и развития производства, повышения его технического уровня, снижения морального и физического износа основных фондов, повышения, качества и конкурентоспособности продукции, а также уменьшения экологического воздействия на окружающую среду.

      Согласно данным Национального Банка Республики Казахстан, за 17 лет независимости с 1993 по 2009 годы в экономику Казахстана привлечено 108,05 млрд. долларов США (рис. 1). Необходимо отметить, что за первые 12 лет было привлечено всего 34,2 млрд. долларов США, а за последние 5 лет - 73,9 млрд. долларов США (рост в 2,2 раза). Повышение интереса зарубежных инвесторов к экономике Казахстана подтверждают данные за последние три года (годы мирового финансового кризиса), за 2007 - 2009 годы приток ПИИ в республику составил 56,6 млрд. долларов США, тогда как за 1993 - 2006 годы - 51,4 млрд. долларов США (прирост на 10,2 %). Вместе с тем, за период 2004 - 2009 годы валовой отток прямых инвестиций из Казахстана за рубеж составил 14,2 млрд. долларов США. За период 2004 - 2009 годы наибольший отток отечественного капитала наблюдается в направлении Нидерландов (7,2 млрд. долларов США), Российской Федерации (1,4 млрд. долларов США) и Швейцарии (0,8 млрд. долларов США).

      Динамика привлечения ПИИ в страну и их влияние на социально-экономическое развитие представлены в таблице 1, из которой видно, что на протяжении 2005 - 2009 годы объем ПИИ к ВВП страны составлял от 11,6 % до 17,6 %, а их прирост наблюдается в последние 3 года. Однако, как показывает опыт развитых стран, для обеспечения стабильного экономического роста объем инвестиций к ВВП должен быть в пределах 30-40 %.



      Рисунок 1. Объем привлеченных ПИИ за 1993 - 2009 годы,

      млрд. долларов США (по данным Национального Банка Республики

      Казахстан)

      Таблица 1. Динамика инвестиций и их влияние на макропоказатели страны

Наименование показателей

2005 год

2006 год

2007 год

2008 год

2009 год

ВВП страны, млн. долларов США

57 123,7

81 003,3

104 853,5

133 440,7

107 715,3

ВОС по балансовой стоимости,

млн. долларов США

39 679,6

54 075,6

70 806,4

92 306,4

н.д.

Инвестиции в основной

капитал, млн. долларов США

18 219,3

22 400,8

27 679,5

35 003,1

30 826,6

ПИИ, млн. долларов США

6 618,6

10 623,6

18 452,6

19 755,2

18 428,8

Темпы роста ПИИ, %

79,6

160,5

173,7

107,1

93,3

ПИИ, все страны мира,

млрд. долларов США

973,3

1 461,1

1 978,8

1 697,4

н.д.

Доля ПИИ Казахстана в ПИИ

всех стран мира, %

0,7

0,7

0,9

1,2

-

Численность населения РК на

начало года, тыс. чел.

15 219,3

15 396,9

15 571,5

15 776,5

16 055,7

Приток ПИИ на душу

населения, долларов США /чел.

434,9

690,0

1 185,0

1 252,2

1 149,2


      По данным Агентства Республики Казахстан по статистике инвестиции в основной капитал за 2005 - 2009 годы выросли почти на 70 % с 18,2 до 30,8 млрд. долларов США (Таблица 1). Общий объем инвестиций в основной капитал составляет от 32 % в 2005 году до 28 % в 2009 году от ВВП страны. Данный показатель является индикатором воздействия инвестиций на производство, так как учитывает инвестиции при непосредственном поступлении средств в основной капитал предприятия от нерезидентов.

      Темпы роста объемов привлечения ПИИ остаются нестабильными в течение всего анализируемого периода. Необходимо отметить, что в 2008 году доля притока ПИИ в Казахстан составляла всего 1,2 % от притока ПИИ во все страны мира.

      Объем привлеченных на душу населения ПИИ в 2009 году составил 1 149,2 долларов США/чел., что более чем в 2,5 раза больше показателя 2005 года, но на 8,2 % ниже значения 2008 года. Объем накопленных привлеченных ПИИ (inward FDI stock) за период 1993 - 2009 годы на душу населения в Казахстане составил 6 737,66 долларов США/чел.

      Анализ объемов привлеченных ПИИ по странам-инвесторам представлен в таблице 2, согласно которым видно, что основной объем ПИИ (63,5 % всех ПИИ за период 1993 - 2009 годы) поступил из развитых стран таких, как Нидерланды (19,9 %), США (18,5 %), Великобритания (8,4 %), Франция (5,4 %), Италия (4,4 %), Канада (3,6 %) и Швейцария (3,3 %). Кроме того, достаточно крупными странами-инвесторами в экономику Казахстана являются Россия (3,7 %), Китай (3,5 %) и Южная Корея (3,1 %), а также существенен вклад инвестиционного капитала, поступившего из оффшорных зон (Виргинские острова - 5,6 %). Доли остальных стран не значительны и составляют не более 3 %. Общее число стран, инвестировавших в экономику Казахстана, превышает список в более чем 116 государств.

      Таблица 2. Объемы привлеченных ПИИ по странам-инвесторам

Страна

2005 год

2006 год

2007 год

2008 год

2009 год

Всего

(1993-2009

годы)

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

дол-

ларов

США

%

млн.

дол-

ларов

США

%

Итого все страны

6 618,6

100

10 623,6

100

18 452,6

100

19 755,2

100

18 428,8

100

108 045,7

100

1. Нидерланды

1 549,2

23,4

2 886,0

27,2

3 148,0

17,1

4 352,1

22,0

6 146,4

33,4

21 472,6

19,9

2. США

1 131,5

17,1

1 708,9

16,1

2 453,2

13,3

2 076,1

10,5

1 910,6

10,4

19 989,9

18,5

3. Великобритания

-61,1

-0,9

860,5

8,1

916,8

5,0

1 909,6

9,7

958,1

5,2

9 025,0

8,4

4. Виргинские

острова

268,8

4,1

503,9

4,7

2 465,4

13,4

1 040,3

5,3

1 179,1

6,4

6 070,4

5,6

5. Франция

774,7

11,7

802,3

7,6

1 022,6

5,5

1 203,8

6,1

1 308,9

7,1

5 887,5

5,4

6. Италия

306,6

4,6

376,1

3,5

517,2

2,8

693,1

3,5

653,0

3,5

4 707,5

4,4

7. Россия

223,5

3,4

502,7

4,7

785,3

4,3

893,9

4,5

573,9

3,1

3 967,1

3,7

8. Канада

247,0

3,7

437,1

4,1

314,1

1,7

1 053,2

5,3

582,4

3,2

3 869,2

3,6

9. Китай

216,1

3,3

362,9

3,4

358,2

1,9

692,5

3,5

708,7

3,8

3 802,9

3,5

10. Швейцария

103,4

1,6

234,6

2,2

633,2

3,4

182,9

0,9

449,3

2,4

3 521,4

3,3

Итого 10 стран

4 759,7

71,9

8 674,9

81,7

12 614,1

68,4

14 097,5

71,4

14 470,3

78,5

82 313,6

76,2


      Потоки инвестиций из приведенных стран не являются устойчивыми и имеют сильную динамику колебаний в течение рассматриваемого периода (2005 - 2009 годы), что, скорее всего, связано с особенностями реализации инвестиционного плана компаний-инвесторов.

      Объем и структура привлеченных ПИИ по отраслям экономики за период 1993 - 2009 годов приведены в таблице 3, согласно которой 37,5 % всех прямых инвестиций были направлены в отрасль экономики "Операции с недвижимым имуществом, аренда и услуги предприятиям" (более 70 % которых приходится на деятельность по проведению геологической разведки и изысканий), 35 % - в горнодобывающую промышленность, менее 10 % - в обрабатывающую промышленность и 6 % - в финансовый сектор. Кроме того, малая часть зарубежных прямых инвестиций пришлась на развитие торговли и ремонта автомобилей и изделий домашнего пользования (5 %), деятельности профессиональных организаций и ассоциаций (2,6 %), гражданского строительства (1,8 %) и транспорта и связи (1,5 %). На долю остальных отраслей приходится чуть более 1 % всех ПИИ. Такое распределение ПИИ по отраслям, прежде всего, связано с высоким уровнем рентабельности сырьевого сектора экономики.

      Отраслевая структура привлечения ПИИ за период 2005 - 2009 годов в целом сохраняется и совпадает с отраслевой структурой за период 1993 - 2009 годов, что еще раз подтверждает приоритетность притока инвестиций в соответствии с уровнями доходности в отраслях.

      Таблица 3. Отраслевой объем и структура привлеченных ПИИ (по данным Национального Банка Республики Казахстан):

Наименование вида

деятельности

2005 год

2006 год

2007 год

2008 год

2009 год

Всего

(1993-2009

годы)

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

долла-

ров

США

%

млн.

дол-

ларов

США

%

млн.

долла-

ров

США

%

Итого

6 618,6

100

10 623,6

100

18 452,6

100

19 755,2

100

18 428,8

100

108 045,7

100

Операции с

недвижимостью

(геологоразведка)

3 647,8

55,1

5 551,0

52,3

6 982,2

37,8

8 107,8

41,0

10 691,4

58,0

40 555,6

37, 5

Горнодобывающая

п-ть

1 796,6

27,1

2 396,1

22,6

5 390,5

29,2

3 204, 1

16,2

4 540,6

24,6

37 817,5

35,0

Обрабатывающая

п-ть

303,6

4,6

642,4

6,0

1 061,2

5,8

1 918,3

9,7

1 444,6

7,8

10 132,8

9,4

Финансовый сектор

107,9

1,6

452,7

4,3

2 962,5

16,1

1 933,6

9,8

614,6

3,3

6 457,7

6,0

Ремонт автомобилей

и изделий

домашнего

пользования

381,4

5,8

739,3

7,0

1 235,5

6,7

1 208,3

6,1

1 064,0

5,8

5 369,8

5,0

Профорганизации

51,1

0,8

93,2

0,9

99,0

0,5

2 410,2

12, 2

33,9

0,2

2 763,0

2,6

Строительство

94,0

1,4

367,8

3,5

478,8

2,6

435,8

2,2

242,3

1,3

1 940,8

1,8

Транспорт и связь

98,1

1,5

300,6

2,8

182,4

1,0

271,2

1,4

168,4

0,9

1 613,1

1,5

Энергия, газ и

вода

119,5

1,8

26,7

0,3

36,6

0,2

124,1

0,6

-513,5

-2,8

373,0

0,3

Прочие виды

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

360,8

0,3

Гостиницы/

рестораны

5,8

0,1

10,2

0,1

49,6

0,3

37,1

0,2

80,2

0,4

292,4

0,3

Социальная сфера

11,5

0,2

6,3

0,1

-0,9

0,0

66,3

0,3

4,3

0,0

244,5

0,2

Сельское хозяйство

1,2

0,0

37,3

0,4

-24,9

-0,1

38,5

0,2

58,1

0,3

124,6

0,1


      Складывающиеся диспропорции по отраслям и сферам закрепляются диспропорциями на уровне экономического развития регионов из-за крайне неравномерного регионального распределения капиталовложений. Так, по данным Агентства по статистике Республики Казахстан, на долю Алматы, Астаны, Прикаспийского и еще ряда регионов (Западно-Казахстанская, Атырауская, Актюбинская, Мангистауская и Кызылординская области), где сосредоточены предприятия горнодобывающей промышленности, приходится около 60 % всех инвестиционных вложений страны. В целом в этих регионах работает более 80 % всех предприятий с долевым участием иностранных инвесторов или полностью принадлежащих иностранным инвесторам.

      Вместе с тем, в условиях преодоления результатов мирового финансового кризиса, по мнению экспертов ООН и Всемирного банка, Казахстан сегодня входит в число наиболее привлекательных для иностранных инвестиций стран мира.

      Республика Казахстан первая среди стран СНГ получила рейтинги инвестиционного класса от международных рейтинговых агентств Moody's (в 2002 году), Standard&Poor's и Fitch (в 2004 году). Казахстан включен в список 25 наиболее инвестиционно-привлекательных стран согласно рейтингу международно-признанной консалтинговой компании AT Kearney.

      Государство поставило перед собой задачу войти в число 50 наиболее конкурентоспособных стран мира. Согласно отчету Всемирного экономического форума за 2009/2010 год Казахстан занимает 67 позицию в Глобальном индексе конкурентоспособности.

      Однако благоприятные условия инвестирования (включая предоставление налоговых льгот и преференций, гарантий от изменений в законодательстве) не способствовали интенсивному росту инвестиций в сельское хозяйство, строительство, сферу обслуживания и другие отрасли. В настоящее время диспропорции в развитии различных отраслей казахстанской экономики продолжают увеличиваться. Отраслевые диспропорции негативно сказываются и на развитии различных регионов Казахстана. Вероятно, для того чтобы способствовать росту инвестиционной активности в сельском хозяйстве, обрабатывающей промышленности и других отраслях экономики необходимо внесение изменений в казахстанское законодательство в области стимулирования инвестиций.

      Казахстан с 2010 года приступил к реализации ГПФИИР. В рамках данной программы разработаны отраслевые программы, которые предусматривают ускоренное развитие приоритетных отраслей экономики. В каждой отрасли определены "ниши" для производства продукции с последующей на внутреннем и внешнем рынках.

      Горно-металлургическая промышленность.

      Горно-металлургическая промышленность является одним из основных секторов экономики страны. Емкость рынка отрасли горно-металлургического комплекса в 2009 году составила 15,5 млрд. долларов США. Доля импорта составила 38 % или 5,6 млрд. долларов.

      В Казахстане достаточно большие запасы различных видов минерального сырья. В стране ведется добыча и переработка железных, марганцевых, хромитовых руд, руд цветных металлов - меди, цинка, титана, магния, золота и других.

      Вместе с тем, необходимо увеличить переработку по основным видам добываемого минерального сырья для получения продукции с высокой добавленной стоимостью.

      Так, в цветной металлургии планируется увеличить переработку глинозема до 1500 тыс. тн, производство первичного алюминия до 250 тыс. тн, меди (руды и концентраты) - 578 тыс. тн, цинка - 36 тыс.тн.

      В черной металлургии переработку стали на 6 млн. тн., феррохрома и ферросиликохрома - 440 тыс. тн.

      Важным компонентом вовлечение в переработку сформировавшихся ранее отходов - это, в частности, забалансовые руды, которые на сегодняшний день заскладированы в виде отвалов на горно-обогатительных комбинатах. Так, в настоящее время накоплено более 20 млрд. тн. промышленных отходов. Современные технологии позволяют из такого сырья получать окатыши или брикеты, пригодные для передела.

      В горно-металлургической промышленности на сегодняшний день имеется 30 "нишевых" проектов с общей суммой необходимого финансирования 1 012 285 млн. тн.

      Химическая промышленность.

      Емкость рынка химической промышленности в 2008 году составила 3,4 млрд. долларов США. Импорт составляет 2,4 млрд. долларов США или почти 80 % от объема рынка, это в основном товары с высокой добавленной стоимостью, в том числе: изделия из резины и пластмасс, парфюмерные, моющие и чистящие средства.

      К "нишевым" проектам в базовой неорганической химии можно отнести калийные удобрения - 400 тыс. тн., кальцинированную соду - 350 тыс. тн и цианид натрия - 100 тыс. тн. В базовой органической химии (нефтехимии) поливинилхлорид - 15 тыс. тн., полиэтиленгликоль - 10 тыс. тн., органические кислоты - 120 тыс. тн. Также специальные химикаты и бытовую химию, в том числе: порошкообразные, пестициды и другие.

      В химической промышленности на сегодняшний день имеется 13 "нишевых" проектов с общей суммой необходимого финансирования 1 857 051 млн. тн.

      Машиностроение.

      Емкость рынка машиностроения в 2008 году составила 16,6 млрд. долларов, из которых основную долю занимает импорт машиностроительной продукции 15,4 млрд. долларов или 88 % от объема рынка, и составляет 41 % в общей структуре всего казахстанского импорта товаров.

      Важно отметить, что импорт на сумму около 9,2 млрд. долларов США приходится на 4 подотрасли машиностроения - это транспортное (4,128 млрд. долл. США), электротехническое (2,736 млрд. долл. США), нефтегазовое (1,695 млрд. долл. США) и сельскохозяйственное машиностроение (625 млн. долл. США).

      Из вышесказанного следует, что существует большой потенциал для предпринимателей, желающих организовать производство продукции машиностроения на территории Казахстана.

      В машиностроении на сегодняшний день имеется 4 "нишевых" проекта, однако сумма финансирования по ним не определена.

      Стройиндустрия.

      Перспективным видится развитие промышленности строительных материалов. Казахстан располагает достаточными запасами разнообразного сырья для выпуска строительных материалов.

      Следует отметить, что сегодня, в Казахстане не производят листовое стекло для остекления жилых, общественных и промышленных зданий. Вместе с тем, прогнозируется, что потребность в листовом стекле возрастет с 22,2 млн. м2 в 2010 году до 35,0 млн. м2 в 2014 году.

      В стройиндустрии на сегодняшний день имеется 14 "нишевых" проектов с общей суммой необходимого финансирования 77 812 млн. тн.

      Фармацевтика.

      Казахстан заинтересован в развитии собственной фармацевтической промышленности.

      В рамках программы индустриально-инновационного развития планируется, увеличение к концу 2014 года доли отечественных лекарственных средств на внутреннем рынке до 50 %.

      Сегодня, в Казахстане видится перспективным производство 400 наименований лекарственных препаратов на производственных предприятиях по международным стандартам GMP.

      В фармацевтической промышленности на сегодняшний день имеется 3 "нишевых" проекта с общей суммой необходимого финансирования 2 550 млн. тн.

      Альтернативная энергетика.

      В Казахстане есть огромный потенциал развития альтернативной электроэнергетики.

      По разным оценкам, ветропотенциал составляет около 920 млрд. кВтч, гидропотенциал - 8 млрд. кВтч, потенциал солнечной энергии - 15 млрд. кВтч.

      В период с 2010 по 2014 годы планируется ввести ветроэлектростанции мощностью - 255 МВт, малые гидроэлектростанции - 91,37 МВт и солнечных установок - 6 МВт.

      В сфере возобновляемых источников энергии на сегодняшний день имеется 14 "нишевых" проекта с общей суммой необходимого финансирования 108 000 млн. тн.

      Легкая промышленность.

      Согласно статистическим данным за 2008 год, объем рынка по продукции легкой промышленности (текстильных изделий, одежды, кожаной продукции) составил 1 643 млрд. долларов США. Казахстанские предприятия легкой промышленности (производство текстильных изделий, одежды, кожаной продукции) произвели товаров и услуг на 188 млн. долларов США.

      Соответственно, отечественные товаропроизводители покрывают 11,4 % казахстанского рынка продуктов легкой промышленности.

      Однако следует учесть, что импорт одежды и других текстильных изделий до образования Таможенного союза осуществлялся физическими лицами по принципу челночной торговли. Соответственно реальное положение может существенно отличаться от данных официальной статистики.

      В соответствии с правилами Таможенного союза, введено ограничение на беспошлинный ввоз физическими лицами товаров для личного пользования стоимостью не более 1500 Евро. Таким образом, ожидается существенная активизация предприятий легкой промышленности внутри стран-участниц Таможенного союза.

      Оценка развития специальных экономических зон

      Всего в Казахстане создано 6 СЭЗ, которые условно можно разделить на группы: 1) промышленно-производственные зоны - "Морпорт Актау", "Онтүстік", "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк" и "Астана - новый город" в части индустриальной субзоны (ИЗ города Астаны); 2) сервисные - "Бурабай" и "Астана - новый город" в части строительной субзоны; 3) технико-внедренческая зона - "Парк информационных технологий". Кроме того, созданы две ИЗ в городах Астана и Караганда, при этом ИЗ города Астаны включена в состав СЭЗ "Астана - новый город".

      Мировой опыт свидетельствует о том, что создание СЭЗ и ИЗ является фактором ускоренного экономического роста за счет активизации международного товарооборота, мобилизации инвестиций, углубления интеграционных экономических процессов.

      На сегодняшний день существуют проблемы, не позволяющие СЭЗ Казахстана реализовать в полной мере свои преимущества.

      К ним можно отнести такие факторы как:

      неэффективность регулирования и управления;

      привлечение инвесторов в инфраструктуру;

      отсутствие учета индивидуальных особенностей зон;

      бюрократизация;

      низкая эффективность бюджетных затрат.

      В целях устранения ключевых барьеров реализации преимуществ СЭЗ и создания основ для формирования конкурентоспособных СЭЗ в Казахстане ведется работа по разработке законопроекта "О специальных экономических зонах в Республике Казахстан". В результате предлагаемого законопроекта возникнут следующие преимущества в создании и осуществления деятельности каждой СЭЗ:

      слияние Администраций и управляющей компании;

      субаренда недвижимости для участников СЭЗ;

      отдельные льготы для каждой СЭЗ;

      принцип "автоматического одобрения";

      процедура создания и конверсии СЭЗ;

      схема финансирования;

      услуга "одного окна".

      В рамках создания Таможенного союза установлен переходный период по таможенным льготам для свободных экономических зон.

      Так, для резидентов казахстанских СЭЗ, зарегистрированных до 1 мая 2010 года, сохраняются все действующие тарифные льготы, а также национальные критерии достаточной переработки до 1 января 2017 года.

      Для резидентов СЭЗ, которые будут зарегистрированы до 1 января 2012 года, товары, вывозимые с территории СЭЗ на остальную территорию Таможенного союза, будут освобождаться от обложения таможенными пошлинами, при условии соблюдения критериев достаточной переработки, устанавливаемых Комиссией Таможенного союза.

      Данные меры направлены на сохранение инвестиционной привлекательности казахстанских СЭЗ путем предоставления льгот по таможенным пошлинам.

      1. СЭЗ "Астана - Новый город", создана в июне 2001 года. Цель создания - ускоренное развитие города Астаны путем привлечения инвестиций и использования передовых технологий в строительстве, а также создания современной инфраструктуры, а также создание высокоэффективных, в том числе высокотехнологичных и конкурентоспособных производств, освоения выпусков новых видов продукции.

      Основной целью деятельности СЭЗ определено ускоренное строительство нового административно-делового центра столицы и открытие новых производств в Индустриальном парке.

      В настоящее время в Индустриальном парке действует завод по сборке локомотивов Товарищество с ограниченной ответственностью "Locomotiv Leasing" с производственной мощностью 100 тепловозов в год.

      Создано - 327 рабочих мест.

      В 2010 году на территории Индустриального парка планируется ввести в эксплуатацию 5 проектов, на которых будет создано порядка 500 рабочих мест. Будет создано более 7 500 рабочих мест.

      На сегодняшний день территория СЭЗ состоит из нового административно-делового центра и Индустриального парка. Новый административно-деловой центр расположен преимущественно на левобережье реки Есиль - его территория составляет 5 302,5 га. Территория Индустриального парка составляет 598,4 га.

      По состоянию на сегодняшний день на территорию СЭЗ привлечено 976,6 млрд. тенге. Структура привлеченных инвестиций выглядит следующим образом: 556,7 млрд. тенге составляют частные инвестиции, оставшиеся 419,9 млрд. тенге было инвестировано государством в строительство социально-культурных объектов и инфраструктуры. На сегодняшний день освоено 702,5 млрд. тенге, из них частных 344,7 млрд. тенге, государственных - 357,8 млрд. тенге.

      В настоящее время в Индустриальном парке города Астаны заявлено 39 проектов на общую сумму более 1,1 млрд. долларов США. Планируется, что на 39 проектах будет создано более 7 500 рабочих мест. На вышеуказанных проектах планируется ежегодно производить продукцию на общую сумму 700 млн. долларов США. Ежегодная сумма налоговых отчислений данных проектов составит 33,3 млн. долларов США.

      Реализация проектов в Индустриальном парке направлена на создание производств по выпуску резиновых и пластмассовых изделий, строительных материалов, изделий из дерева, стекла, поликристаллического кремния, продуктов питания, сборке локомотивов и т.д.

      Из 39 проектов 17 проектов будут заняты строительной отраслью, 5 проектов складским хозяйством и вспомогательной транспортной деятельностью, 5 проектов производством машин, оборудований и бытовых электроприборов, 5 проектов химической промышленностью и производством фармацевтической продукции, 2 проекта выпуском мебели, и 5 проектов - производством пищевых продуктов.

      От Индустриального парка в городе Астана в Республиканскую Карту индустриализации вошли такие проекты как: завод по сборке локомотивов (Товарищество с ограниченной ответственностью "Locomotiv Leasing") и фармацевтической фабрика (Акционерное общество "Химфарм"). В региональную карту Индустриализации вошел проект - завод по производству сэндвич панелей (Товарищество с ограниченной ответственностью "Кровля НС").

      В настоящее время строительство инфраструктуры Индустриального парка завершено на 85 %. Общая стоимость 1-ой и 2-ой очереди строительства составляет 118,6 млн. долларов США. Окончание строительства инфраструктуры запланировано на декабрь 2010 года.

      2. СЭЗ "Морпорт Актау" создана в апреле 2002 года. Цель создания - для ускоренного развития региона для активизации вхождения экономики республики в систему мировых хозяйственных связей, создания высокоэффективных, в том числе высокотехнологичных и конкурентоспособных производств, освоения выпусков новых видов продукции, привлечения инвестиций, совершенствования правовых норм рыночных отношений, внедрения современных методов управления и хозяйствования, а также решения социальных проблем.

      Отраслевая направленность: 1) производство бытовых электрических приборов; 2) производство изделий из кожи; 3) химическая промышленность; 4) производство резиновых и пластмассовых изделий; 5) производство прочих неметаллических минеральных продуктов; 6) металлургическая промышленность; 7) производство готовых металлических изделий; 8) производство машин и оборудования; 9) производство нефтехимической продукции.

      СЭЗ "Морпорт Актау" к 2014 году будет состоять из шести субзон. На первом этапе, к 2013 году, планируется завершить строительство инфраструктуры в субзоне № 3. Так, на территории данной субзоны, в октябре текущего года планируется сдача соединительных железнодорожных и погрузочных путей, наружных сетей водоснабжения и канализации, контрольно-пропускных пунктов, ограждения и сетей электроснабжения.

      В настоящее время на территории СЭЗ "Морпорт Актау" реализованы 3 проекта на общую сумму инвестиции в 93 млн. долларов США, в том числе:

      завод морских металлических конструкций (Товарищество с ограниченной ответственностью "Keppel Kazakhstan") с объемом выпуска 6 тыс. тонн продукции в год;

      завод по выпуску труб нефтяного сортамента (Акционерное общество "ArcelorMittal Tubular Products Aktau"), проектной мощностью - 60 тыс. тонн продукции в год;

      завод стекловолокнистых труб на эпоксидной основе (Товарищество с ограниченной ответственностью "АЗСТ"), проектная мощность - 400 тыс. метров трубной продукции в год.

      Кроме названных, на стадии реализации находится еще 9 проектов, по трем из них ведется строительство, пять - на стадии проектирования, реализация одного одобрена решением Экспертного совета СЭЗ "Морпорт Актау".

      Участниками СЭЗ "Морпорт Актау" выпускается следующая продукция:

      трубные стеллажи;

      стекловолокнистые трубы;

      строительные стальные конструкции.

      При этом, в производстве участвуют - 1361 человек.

      Налоговые поступления в результате деятельности СЭЗ с начала функционирования составили 27 688 тыс. тенге.

      3. СЭЗ "Парк информационных технологий", был создан Указом Президента Республики Казахстан от 18 августа 2003 года № 1166 "О создании специальной экономической зоны "Парк информационных технологий".

      Цель создания - создание высокоэффективных, в том числе высокотехнологичных и экспортоориентированных производств в сфере, информационных технологий, освоение выпуска новых видов продукции в данной сфере.

      На данный момент количество функционирующих предприятий на территории Специальной экономической зоны "Парк информационных технологий" (далее - СЭЗ "ПИТ") составляет - 27 предприятий.

      Предприятия занимаются производством жидкокристаллических телевизоров и мониторов, персональных компьютеров, ноутбуков, серверов, разработкой программных продуктов, полупроводниковых приборов и других изделий электронной техники.

      Количество созданных рабочих мест - 848.

      Объем выпущенной продукции на территории СЭЗ с 2007 по 2010 годы составил - 8 673 млн. тенге.

      Сумма налоговых отчислений с 2006 по июль 2010 года - 1 440 млн. тенге.

      Несмотря на незавершенную инфраструктуру, СЭЗ воздействует положительно на экономику региона.

      Отраслевая направленность: 1) развитие отрасли информационных технологий; 2) производство новых информационных технологий; 3) освоения выпусков новых видов продукции в сфере информационных технологий.

      В сентябре 2006 года состоялось открытие 1-ой очереди СЭЗ в виде имущественного комплекса, состоящего из 4 зданий: 4-х этажного офисного помещения, 2-х производственных модулей, столовой, а также отдельно стоящей котельной. Данные помещения были подключены к существующей инфраструктуре поселка Алатау и Института ядерной физики.

      В настоящее время Министерством совместно с Акционерным обществом "Национальный инновационный фонд" и Акционерным обществом "Центр инжиниринга и трансферта технологий" ведется работа по корректировке концепции СЭЗ ПИТ и Технико-экономического обоснования с учетом изменения территории в 2009 году до 163,02 га. В качестве участников СЭЗ ПИТ зарегистрирована 31 компания, Экспертным советом к осуществлению деятельности на территории СЭЗ ПИТ допущено 55 проектов.

      4. СЭЗ "Оңтүстік" создана Указом Президента Республики Казахстан от 6 июля 2005 года № 1605 "О создании специальной экономической зоны "Оңтүстік" и является системообразующим компонентом пилотного кластера по производству хлопчатобумажной пряжи и ткани в Южно-Казахстанской области.

      Цель создания - обеспечение развития текстильной промышленности.

      На сегодняшний день в СЭЗ "Оңтүстік" реализованы два инвестиционных проекта, торжественный запуск которых состоялся 28 июня текущего года:

      Проект "Комплексная автоматизированная прядильно-крутильная фабрика", Товарищество с ограниченной ответственностью "Оху Textile" по производству гребенной и кардной пряжи. Проект предусматривает увеличение доли переработки местного хлопка волокна, развитие текстильной промышленности региона и страны, положительное влияние на смежные отрасли экономики.

      Проект "Организация производства гигроскопической ваты, хлопковой целлюлозы и технической карбоксометилцеллюлозы из хлопкосодержащего сырья", Товарищество с ограниченной ответственностью "Хлопкопром-Целлюлоза". Производство будет основано на хлопковом сырье, производимом в Южно-Казахстанской области, что послужит дополнительным стимулом к развитию хлопкового кластера Казахстана.

      При реализации проектов создано 497 новых рабочих мест.

      В конце 2010 года планируется реализация инвестиционного проекта Акционерного общества "Ютекс-KZ" по производству пряжи и готовых тканей, который создаст 1041 новых рабочих мест.

      При выходе на проектную мощность трех предприятий планируется выпуск готовой продукции на сумму 15 753,14 млн. тенге.

      Основные преимущества СЭЗ "Оңтүстік":

      выгодное географическое положение - близость к крупнейшим рынкам-импортерам продукции легкой промышленности (Россия, Китай, Индия);

      Южно-Казахстанская область единственный регион на пространстве Таможенного Союза, где выращивается хлопок;

      растущий спрос на внутреннем и мировом рынках на такие виды товаров, как хлопчатобумажная пряжа, хлопчатобумажные ткани, ткани из шерсти, трикотажные изделия;

      расширение рынка сбыта до 170 миллионов населения за счет вступления в Единый Таможенный Союз;

      развитие производств по переработке сырья (хлопок, шерсть, кожа);

      наличие транспортной и энергетической инфраструктуры.

      Отраслевая направленность: 1) изготовление хлопчатобумажных нитей и всех видов пряжи; 2) ткацкое производство; 3) отделочно-красильное производство; 4) производство готовых текстильных изделий; 5) производство одежды (трикотаж, спецодежда и др.); 6) производство ковров, ковровых изделий и гобеленов; 7) производство хлопковой целлюлозы и ее производных; 8) производство высококачественной бумаги из хлопкового сырья; 9) производство изделий из кожи.

      Территория СЭЗ имеет выгодное местоположение относительно транспортной инфраструктуры. В настоящее время завершено строительство инженерной инфраструктуры. Завершено строительство магистральных сетей водопровода и канализации, электроснабжение, телефонизация, газоснабжение.

      5. СЭЗ "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк" создан в декабре 2007 года. Территория СЭЗ составляет 3 475,9 га. Цель создания - развитие нефтехимических производств по глубокой переработке углеводородного сырья Казахстана на основе инновационных технологий.

      Отраслевая направленность: 1) развитие нефтехимических производств по глубокой переработке углеводородного сырья Казахстана на основе инновационных технологий; 2) формирование современной высокотехнологической инфраструктуры для обеспечения эффективной деятельности нефтехимических производств.

      В апреле 2008 года создана Администрация СЭЗ. На текущий момент Министерством нефти и газа совместно с заинтересованными сторонами отрабатываются инвестиционные проекты для реализации в рамках СЭЗ.

      6. СЭЗ "Бурабай" создан в январе 2008 года. Цель создания - создание высокоэффективной и конкурентоспособной туристической инфраструктуры, способной обеспечить и удовлетворить потребности прибывающих казахстанских и зарубежных туристов. Отраслевая направленность: 1) развитие туристической отрасли; 2) организация и развитие культурно-познавательного, оздоровительного, экологического, делового, спортивного и других видов туризма.

      На сегодняшний день завершены работы по ограждению территории СЭЗ, ведутся работы по строительству инфраструктурных ресурсов - электричество, водопровод, канализация.

      Перспективы развития - компания оператор Товарищество с ограниченной ответственностью "Borovoe Tourism city" представила альтернативный проект застройки, который включает в себя отель с количеством номеров 150, казино и оздоровительный центр. Приблизительная площадь строительства - 2000 кв. метров. Предварительный бюджет проекта - 60 млн. долл. США. Предполагаемая дата начала строительства - апрель 2010 года.

      На сегодняшний день инвестиционные проекты отсутствуют.

      7. Индустриальная зона города Караганды. В настоящее время идет строительство инфраструктуры Индустриального парка в городе Караганда "Металлургия - Металообработка".

      В 2007 - 2009 годы в соответствии с разработанными проектными документами выполнены строительно-монтажные работы по следующим объектам:

      1. Объекты внешнего электроснабжения (1 пусковой комплекс): Подстанция "Индустриальный парк "Металлургия - Металлообработка" 220/35/6 кВ мощность 126 МВт; двухцепная ВЛ-220 кВ Подстанция "Нура" - Подстанция "Индустриальный парк "Металлургия - Металлообработка" протяженностью 34 км.;

      2. Подъездные железнодорожные пути общей протяженностью 12 км и станция Индустриальная.

      В 2010 году планируется строительство следующих объектов: объекты энергетического хозяйства; внутриплощадочные и наружные сети, инженерные сооружения водопровод и канализации. Параллельно с работой по созданию инфраструктуры Индустриального парка с потенциальными инвесторами прорабатываются вопросы реализации ими проектов на территории парка. Так достигнута договоренность с компанией HANKOOK (Республика Корея) по строительству завода по производству медной продукции на территории Индустриального парка города Караганды.

      Кроме того, на сегодняшний день официально подтвердили намерения по размещению предприятий следующие потенциальные инвесторы: Совместное предприятие "Социально-предпринимательская корпорация "Сарыарка - Крюковский вагонно-строительный завод" - выпуск колесных пар (100 га), Совместное предприятие "Социально-предпринимательская корпорация "Сарыарка - КТЖ" - выпуск грузовых вагонов, Товарищество с ограниченной ответственностью "Темир мен мыс" - выпуск сварных труб (2,05 га), Товарищество с ограниченной ответственностью "Азия инвест ЛТД" - выпуск железобетонных шпал (5-7 га), Товарищество с ограниченной ответственностью "Maxtel trade" - переработка черных металлов (15 га).

      В настоящее время проводятся переговоры с Акционерным обществом "Азия Авто" по строительству на территории Индустриального парка автосборочного производства на площади 100 га, а также с российской компанией Соллерс по организации автосборочного производства.

      8. Международный центр приграничного сотрудничества "Хоргос". Создание МЦПС "Хоргос" предполагает формирование территории безвизового посещения граждан двух, а также третьих стран для деловых встреч, ознакомления с промышленной продукцией, производимой в Казахстане, Китае и в странах СНГ, заключения торговых сделок и проведения досуга.

      В Центре предполагается создание порядка 6 тыс. рабочих мест, ориентировочный поток людей - более 9 тысяч посетителей.

      Параллельно со строительством объектов инфраструктуры Центра предполагается строительство коммерческих объектов за счет частных инвестиций, объемы строительства и технические нагрузки которых также существенно возросли.

      Для обеспечения функционирования Центра до конца текущего года определены первоочередные объекты, строительство которых ведется в данное время.

      Вместе с этим, активно ведутся работы по привлечению зарубежных инвесторов к освоению казахстанской части Центра, регулярно организуются и проводятся презентации для всех заинтересованных в реализации проекта иностранных и отечественных компаний.

      Оценка развития экспорта

      На протяжении ряда лет внешняя торговля Казахстана являлась одним из основных локомотивов экономического роста страны, увеличившись за период 2005 - 2009 годы в 1,6 раз с 45,2 до 71,6 млрд. долл. США, соответственно (таблица 4). Благоприятная внешнеэкономическая конъюнктура на мировых товарных рынках способствовала стабильному притоку финансовых ресурсов в казахстанскую экономику, обеспечивая повышение ключевых экономических показателей страны. Прирост ВВП за период 2005 - 2009 годы составил 109,3 % с 7,6 до 15,9 трлн. тенге, а объем внешнеторгового оборота к ВВП страны вырос с 79,1 % в 2005 году до 81,7 % в 2008 году и только в 2009 году снизился до 66,5 %. За этот период прирост ОПП составил 69,9 % с 5,3 до 8,9 трлн. тенге, а доля внешней торговли в ООП возросла со 114,3 % до 118,3 %.

      Основной объем внешней торговли Казахстана приходится на экспорт товаров, доля которого несколько сократилась с 61,6 % в 2005 году до 60,3 % в 2009 году в условиях мирового финансового кризиса 2008 - 2009 годов. В стоимостном выражении объем экспорта республики с 2005 по 2009 годы вырос на 55,1 % с 27,9 до 43,2 млрд. долл. США, вместе с тем, в сравнении с 2008 год объем экспорта в 2009 году сократился на 39,3 % с 71,2 до 43,2 млрд. долл. США, соответственно. Падение объемов экспорта в стоимостном выражении связано, в первую очередь, со снижением потребительского спроса на мировых рынках и падением цен на основные энергоносители и сырьевые ресурсы, являющиеся ключевыми экспортными статьями страны.

      Сегодня около 1 000 казахстанских компаний осуществляют экспортные операции, из которых почти 750 экспортируют обработанную продукцию.

      Анализ общей структуры экспорта показывает, что основную долю экспорта составляет вывоз сырьевых товаров около 70 - 72 % в период 2005 - 2009 годов, а доля экспорта обработанных товаров сохраняется на уровне 28 - 30 %. При этом, в рассматриваемом периоде наблюдается сохранение общей тенденции снижения доли экспорта обработанных товаров и в ВВП страны с 13,7 % в 2005 году до 11,1 % в 2009 году и в общем объеме экспорта с 28,1 % до 27,8 %, соответственно.

      Таблица 4. Динамика внешнеторгового оборота республики за 2005 - 2009 годы:

Наименование показателя

2005 год

2006 год

2007 год

2008 год

2009 год

ВВП страны, млрд. тенге

7 590,6

10 213,7

12 849,8

16 052,9

15 887,8

ВВП страны, млн. долл. США

57 123,7

81 003,3

104 853,5

133 440,7

107 713,9

Объем промышленной продукции,

млрд. тенге

5 253,0

6 509,9

7 815,9

10 196,2

8 925,2

Объем промышленной продукции,

млн. долл. США

39 531,9

51 629,0

63 777,2

84 756,4

60 510,1

Внешнеторговый оборот, млн.

долл. США

45 201,2

61 927,2

80 511,7

109 072,6

71 604,4

Доля внешней торговли в ВВП, %

79,13

76,45

76,78

81,74

66,48

Доля внешней торговли в ОПП, %

114,3

119,9

126,2

128,7

118,3

Экспорт товаров, млн. долл. США

27 849,0

38 250,3

47 755,3

71 183,6

43 195,8

Импорт товаров, млн. долл. США

17 352,2

23 676,9

32 756,4

37 889,0

28 408,7

Доля экспорта во внешней

торговле, %

61,6

61,8

59,3

65,3

60,3

Доля импорта во внешней

торговле, %

38,4

38,2

40,7

34,7

39,7

Экспорт обработанного товара,

млн. долл. США

7 810,5

11 211,2

14 677,4

20 054,6

12 000,1

Экспорт сырьевого товара,

млн. долл. США

20 038,5

27 033,3

33 077,9

51 117,4

31 195,7

Доля обработанного экспорта в

ВВП, %

13,67

13,84

14,00

15,03

11,14

Доля сырьевого экспорта в ВВП, %

35,08

33,37

31,55

38,31

28,96

Доля обработанного экспорта в

общем экспорте, %

28,05

29,31

30,73

28,17

27,78

Доля сырьевого экспорта в

общем экспорте, %

71,95

70,67

69,27

71,81

72,22


      Темпы роста ВВП страны и экспорта сырьевых и обработанных товаров за период 2005 - 2009 годы показывают (табл. 5 и рис. 2) высокую степень зависимости динамики роста ВВП от темпов роста экспорта и, в первую очередь, от вывоза сырья (нефти, газа, руд и первичных металлов, зерна и т.д.). Как видно из рисунка, глубокий спад темпов роста сырьевого и обработанного экспорта в 2009 году привел к существенному спаду темпов роста ВВП.

      Таблица 5. Темпы роста ВВП и экспорта страны за 2005 - 2009 годы

Наименование показателя

2005

год

2006

год

2007

год

2008

год

2009

год

Темпы роста реального ВВП страны, %

109,7

110,7

108,9

103,3

101,2

Темпы роста обработанного экспорта, %

-

143,5

130,9

136,6

59,8

Темпы роста сырьевого экспорта, %

-

134,9

122,4

154,5

61,0




      Рисунок 2. Темпы роста ВВП и экспорта страны за 2005 - 2009 годы.

      Структурный анализ экспорта по товарным группам согласно Классификации по широким экономическим категориям приведен в таблице 6. Основными сырьевыми экспортными товарными группами Казахстана за последние 5 лет, являлись минеральное сырье, продукты животного и растительного происхождения, руды и концентраты из металлов, а также текстильное сырье, которые в общей сумме составляют 99,92-99,97 % всего сырьевого экспорта.

      Таблица 6. Структура сырьевого и обработанного экспорта страны по товарным группам:

Наименование товарных

групп

2005 год

2006 год

2007 год

2008 год

2009 год

млн. $

%

млн. $

%

млн.

$

%

млн.

$

%

млн.

$

%

Экспорт товаров всего,

в т.ч.:

27 849,0

100,0

38 244,4

100,0

47 755,3

100,0

71 172,0

100,0

43 195,8

100,0

Сырьевой экспорт, в т.ч.:

20 038,5

72,0

27 033,3

70,7

33 077,9

69,3

51 117,4

71,8

31 195,7

72,2

Минеральное сырье

19 286,6

69,3

25 869,9

67,6

31 071,6

65,1

48 527,7

68,2

30 073,9

69,6

Продукты живот-ва и

растен-ва

317,7

1,1

671,9

1,8

1 441,4

3,0

1 809,2

2,5

790,5

1,8

Руды и концентраты из

металлов

254,8

0,9

291,8

0,8

368,9

0,8

633,3

0,9

216,3

0,5

Текстильное сырье

167,0

0,6

185,3

0,5

184,0

0,4

133,1

0,2

88,6

0,2

Прочие сырьевые товары

2,5

0,0

4,5

0,0

9,6

0,0

10,5

0,0

23,3

0,1

Кожевенное сырье и

пушнина

9,0

0,0

9,2

0,0

1,3

0,0

1,4

0,0

1,8

0,0

Сырье для химической

отрасли

0,7

0,0

0,3

0,0

0,2

0,0

1,7

0,0

0,7

0,0

Сырье для машиностроения

0,2

0,0

0,3

0,0

0,8

0,0

0,5

0,0

0,6

0,0

Древесина и

лесоматериалы

0,0

0,0

0,0

0,0



0,0

0,0

0,0



0,0

Обработанный экспорт,

в т.ч.:

7 810,5

28,0

11 211,2

29,3

14 677,4

30,7

20 054,6

28,2

12 000,1

27,8

Металлы и изделия из них

4 164,3

15,0

5 867,7

15,3

7 807,2

16,3

10 177,8

14,3

5 268,6

12,2

Продукция химической отрасли

923,8

3,3

1 590,3

4,2

1 886,5

4,0

2 470,6

3,5

2 273,7

5,3

Минеральные продукты

1 266,7

4,5

1 641,0

4,3

2 204,5

4,6

3 459,6

4,9

1 878,5

4,3

Прочие обработанные

товары

404,9

1,5

699,4

1,8

730,7

1,5

875,2

1,2

939,5

2,2

Продовольственные товары

361,3

1,3

391,9

1,0

602,5

1,3

1 172,0

1,6

851,9

2,0

Машины и оборудование

358,5

1,3

673,2

1,8

944,4

2,0

1 283,9

1,8

399,2

0,9

Изделия из кожи и пушнины

245,6

0,9

228,6

0,6

346,0

0,7

449,4

0,6

316,8

0,7

Текстиль и текстильные

изделия

46,9

0,2

77,4

0,2

109,9

0,2

100,5

0,1

25,6

0,1

Изделия из древесины

24,5

0,1

21,3

0,1

25,8

0,1

34,1

0,0

25,5

0,1

Строительные материалы

8,6

0,0

17,4

0,0

18,7

0,0

29,7

0,0

17,2

0,0

Обувь и галантерейные

товары

5,4

0,0

3,1

0,0

1,2

0,0

1,9

0,0

3,7

0,0


      В состав, определяющий обработанный экспорт, за рассматриваемый период входит более широкий спектр товарных групп - это металлы и изделия из них, продукция химической отрасли, минеральные продукты, продовольственные товары, машины и оборудование, текстиль и изделия из него, а также прочие обработанные товары, не вошедшие в другие группы, которые в совокупности дают 99,51 - 99,69 % всего экспорта обработанных товаров.

      В целом, структурный анализ сырьевого и обработанного экспорта по укрупненным экономическим категориям показывает, что основным экспортным товарным группам, определяющим весь экспорт Казахстана, относится сырье или продукция с первичной (невысокой) степенью обработки - это минеральные сырье и продукция из него, металлы и изделия из них, продукция химической отрасли, животноводства и растениеводства. При этом можно отметить, что в течение 2005 - 2009 годов главные статьи обработанного экспорта с высокой добавленной стоимостью - машины и оборудование, готовые продовольственные товары - составляют всего 2,6-3,5 % от общего экспорта страны или 0,7-2,5 млрд. долл. США.

      Динамика казахстанского экспорта пяти обработанных товаров с высокой добавленной стоимостью (мука пшеничная, масло подсолнечное, аккумуляторы и трансформаторы электрические, насосы жидкостные) за период 2005 - 2009 годы и 1 квартал 2010 года представлена в таблице 7. Как видно из таблицы, в докризисный период экспорт практически всех этих товаров существенно вырос со 176,5 до 924,3 млн. долларов США (на 423,7 %) и только в 2009 год и 1 квартале 2010 год наблюдается уменьшение стоимостного объема совокупного экспорта 5 товаров.

      Таблица 7. Динамика экспорта 5-и обработанных товаров

Описание

продукции

(код ТН ВЭД)

2005

год

2006 год

2007 год

2008 год

2009 год

1 кв.

2009

год

1 кв. 2010

год

млн.

$

млн.

$

%

млн. $

%

млн.

$

%

млн.

$

%

млн.

$

млн.

$

%

Мука пшеничная

(1101)

142,3

172,3

21,1

339,1

96,8

849,2

150,4

574,5

-32,3

133,2

97,7

-26,7

Аккумуляторы

электрические

(8507)

20,8

23,4

12,5

44,5

90,2

45,3

1,8

13,3

-70,6

1,6

5,2

225,0

Масло

подсолнечное

(1512)

7,5

10,4

38,7

12,0

15,4

6,3

-47,5

24,6

290,5

1,9

11,6

510,5

Трансформаторы

электрические

(8504)

2,0

4,7

135,0

7,3

55,3

18,6

154,8

7,5

-59,7

2,2

1,0

-54,5

Насосы

жидкостные

(8413)

3,9

6,7

71,8

4,6

-31,3

4,9

6,5

6,6

34,7

2,5

2,0

-20,0

Итого 5

товаров

176,5

217,5

23,2

407,5

87,4

924,3

126,8

626,5

-32,2

141,4

117,5

-16,9


      Пищевые продукты (мука и масло) экспортируются, в первую очередь, в страны Центральной Азии (Афганистан, Кыргызстан, Таджикистан и Узбекистан), испытывающие острый недостаток в продуктах питания. География экспорта машиностроительной продукции (аккумуляторов, трансформаторов и насосов) несколько шире - это Россия, Белоруссия, Украина и Армения, что связано с наличием спроса, основанного на общей технологической зависимости предприятий машиностроения союзных республик.

3.2. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз для привлечения инвестиций, развития специальных экономических зон и состояния экспорта

      SWOT-анализ привлечения инвестиций в Казахстан

Сильные стороны

Слабые стороны

1. Благоприятный бизнес-климат

страны, поддерживаемый экономической

и политической стабильностью.

2. Высокая инвестиционная

привлекательность страны, вследствие

наличия богатых природных и

минеральных ресурсов.

3. Выгодное географическое

положение Казахстана к крупным

потребительским рынкам Центральной

и Передней Азии, России, Индии и

Китая.

4. Осознание приоритетности

государственной инвестиционной

политики.

5. Формирование специализированных

институтов и их ресурсной базы,

направленных на содействие притоку

инвестиций.

1. Отсутствие системности в

проведении государственной

инвестиционной политики.

2. Нестабильность

законодательства страны и

отсутствие механизмов,

обеспечивающих соблюдение

законов и договорных отношений.

3. Слабоконкурентные условия по

привлечению инвестиций

(таможенный и валютный режим).

4. Неразвитость инфраструктуры,

обеспечивающей привлечение

инвестиций (специальных зон,

финансовой, банковской,

информационно-аналитической,

консалтинговой, транспортной и

пр.).

5. Нестабильность системы

государственного управления,

связанной с привлечением

инвестиций.

6. Визовый режим.

Возможности

Угрозы

1. Выход на позицию регионального

лидера по объемам привлечения

инвестиций.

2. Создание положительного

инвестиционного имиджа страны на

мировых рынках капитала.

3. Построение системной и

последовательной государственной

политики по привлечению инвестиций.

4. Формирование эффективной

государственной и частной

инфраструктуры по привлечению

инвестиций.

5. Обеспечение устойчивого и

сбалансированного экономического

роста страны за счет

перераспределения инвестиций из

добывающего в перерабатывающий

сектор экономики.

6. Ресурсы Национального агентства

по экспорту и инвестициям "Kaznex

Invest"

1. Утрата инвестиционной

привлекательности страны в

результате истощения сырьевой

базы.

2. Сохранение высокорисковой

экономики из-за сохранения

сырьевой диспропорции экономики

и направленности инвестиций.

3. Утрата имеющегося

промышленно-производственного

потенциала развития страны,

из-за низких объемов инвестиций

в основной капитал.

4. Закрепление отрицательного

инвестиционного имиджа страны,

вследствие отсутствия четкой

государственной политики и ее

реализации по привлечению

инвестиций.

5. Прямые потери

государственного бюджета из-за

неэффективного применения

средств, направленных на

привлечение инвестиций.

6. Коррупция (на таможенном

посте, при оплате налогов).


      SWOT-анализ развития СЭЗ в Казахстане

Сильные стороны

Слабые стороны

1. Благоприятный бизнес-климат

страны, поддерживаемый

экономической и политической

стабильностью.

2. Наличие богатых природных и

минеральных ресурсов в стране.

3. Выгодное географическое

расположение Казахстана к крупным

потребительским рынкам Центральной

Азии и России.

1. Неэффективность регулирования

и управления.

2. Привлечение инвесторов в

инфраструктуру.

3. Отсутствие учета

индивидуальных особенностей зон.

4. Бюрократизация.

5. Низкая эффективность бюджетных

затрат.

Возможности

Угрозы

1. Выход на рынки Таможенного союза

и других стран.

2. Достижение индикаторов ГПФИИР

к 2015 году.

Утрата инвестиционной

привлекательности СЭЗ в

результате неэффективной

государственной политики.


      SWOT-анализ развития казахстанского экспорта

Сильные стороны

Слабые стороны

1. Быстрые темпы роста общего

экспорта.

2. Наличие системы государственной

поддержки экспорта (страхование,

кредитование, продвижение и

развитие).

3. Близкое расположение к крупным

рынкам сбыта (Китай, Индия, Россия,

Западная и Центральная Азия).

4. Расширение доступного рынка

сбыта в рамках Таможенного союза.

5. Наличие (недооцененного)

мирового спроса на существующую

казахстанскую продукцию

1. Неразвитость маркетинговых и

консалтинговых услуг при

экспорте, а также отсутствие

информации о внешних рынках.

2. Неразвитость экспортного

финансирования.

3. Усложненность таможенных

процедур.

4. Неразвитость экспортной

инфраструктуры.

5. Неготовность предприятий к

экспорту (проблемы с

маркетингом, обменом релевантной

информации, управлением,

качеством, кадрами, обеспечением

сырьем, энергоснабжением,

отсутствием положительного

торгового имиджа и др.)

Возможности

Угрозы

1. Увеличение объемов и темпов

роста обработанного экспорта.

2. Создания эффективной

государственной системы содействия

развитию и продвижению экспорта.

3. Повышение знаний и умений

казахстанских предприятий при

осуществлении экспортных операций.

4. Участие в гуманитарных поставках

без посредников.

5. Развитие частной инфраструктуры

поддержки и развитие экспорта в

условиях его расширения

1. Сохранение сырьевой

направленности экономики и

соответственно закрепление

сырьевой направленности

экспорта.

2. Закрепление отрицательного

торгового имиджа страны,

предприятий и их продукции в

условиях неразвитости

государственной поддержки

экспорта и неготовности бизнеса

к внешней торговле.

3. Сохранение недоступности

государственной и частной

поддержки экспорта в длительной

перспективе.

4. Сохранение формального

подхода государства в поддержке

и развитии экспорта.

5. Утрата сырьевого, кадрового,

научного и предпринимательского

потенциала развития экспортного

производства высоких переделов


      Слабые стороны:

      1. В настоящее время в СЭЗ отсутствует механизм привлечения профессиональной управляющей компании, полномочия между дирекциями и управляющими компаниями по действующему закону не разграничены, а также отсутствует единый государственный орган управления (фактически у каждой СЭЗ собственный госорган управления).

      2. Инвестиционная привлекательность казахстанских СЭЗ в настоящее время недостаточно высока, так как условия их функционирования не ориентированы на реальные потребности и интересы инвесторов.

      Предполагается снятие отраслевой привязки специальных экономических зон, основным критерием для компаний станут экспортная направленность производства и производительность труда. Основным стимулом участия инвестора в СЭЗ является наличие специальных преференций и льгот, делающих осуществление деятельности в СЭЗ экономически привлекательным. На сегодняшний день действующее законодательство о СЭЗ содержит не достаточное количество стимулов, способствующих привлечению сторонних инвесторов к решению наиболее актуальных задач, не благоприятствует реализации потенциала СЭЗ Республики Казахстан.

      3. Перечень разрешенных видов ОКЭД для СЭЗ ограничивает привлечение участников к деятельности СЭЗ. Также при рассмотрении инвестиционных проектов для СЭЗ, идет ориентация на крупные инвестиционные проекты. В функционировании СЭЗ наблюдается недостаточное количество специализированных услуг для участников СЭЗ.

      4. При осуществлении деятельности СЭЗ наблюдается большое количество согласований между дирекциями СЭЗ и уполномоченными организациями. Для открытия производства на территории СЭЗ инвесторам приходится дожидаться утверждения их в качестве участников СЭЗ свыше 1 года.

      5. Для создания и завершения строительства СЭЗ происходит медленное выделение бюджетного финансирования. Также, при создании наблюдается низкая результативность бюджетных затрат (строятся пустующие конференц-залы вместо инфраструктуры).

      Сильные стороны:

      1. В настоящее время в Республике Казахстан наблюдается поддержка бизнес-климата страны - уделяется большое внимание развитию предпринимательства. Для развития экономики в целом, с целью защиты и поддержки субъектов предпринимательства проводятся реформы, устанавливающие законодательным путем определенные льготы. Однако, предпринимаемые меры не достаточны для развития промышленной и региональной политики.

      В Республике Казахстан успех проводимых реформ в Казахстане во многом зависит от умелого поиска и нахождения приоритетных направлений промышленной и региональной политики, которые на сегодняшний день еще не до конца сформировались. В такой ситуации одним из позитивных шагов на пути трансформации экономики может стать организация национальной системы свободных экономических зон.

      2. В Республике Казахстан наличие богатых природных и минеральных ресурсов играет решающую роль на экономические принципы районирования, осуществляющихся на основе общественно-территориального разделения труда, способствующих в условиях сегодняшнего становления и завтрашнего развития рыночной экономики повышению его производительности и на этой базе лучшему удовлетворению многообразных потребностей общества. Дифференцированный потенциал природных ресурсов является одним из ключевых факторов развития и сложения территориальной структуры казахстанской экономики. Поэтому отраслевая специализация регионов, связанная с особенностями их природно-ресурсного потенциала дает предпосылки развитию СЭЗ.

      3. Выгодное месторасположение Республики Казахстан между потребительскими рынками стратегических партнеров дает возможность участвовать в многосторонних международных экономических проектах, что способствует региональной интеграции. В таких благоприятных условиях очень важно развивать СЭЗ для увеличения экономического потенциала республики.

      Угрозы:

      В результате малоэффективной государственной политики, могут возникнуть такие факторы, влияющие на утрату инвестиционной привлекательности как: неэффективностью управления СЭЗ, нестабильностью налогового законодательства для резидентов СЭЗ, бюрократизация, постоянные изменения структуры управления всеми СЭЗ, большое количество согласований между дирекциями СЭЗ и уполномоченными организациями, медленное выделение бюджетного финансирования.

      Возможности:

      1. В результате вхождения Республики Казахстан в состав Таможенного союза, для участников создаваемых СЭЗ открывается выход на новые рынки сбыта произведенной продукции.

      2. Предлагаемые меры позволят привлечь инвесторов и достигнуть индикаторов ГПФИИР, а именно:

      объем инвестиций в производство на территориях СЭЗ составит 1 трлн. 588 млрд. тенге;

      объем производства товаров и услуг - 718 млрд. тенге, в том числе экспорт продукции не менее 50 % от объема выпускаемой продукции;

      увеличится количество участников СЭЗ до 160.

      Таким образом, SWOT-анализ привлечения инвестиций, развития СЭЗ и стимулирования казахстанского экспорта показывает, что не учет приведенных слабых сторон может привести к реализации в дальнейшем приведенных угроз в привлечения инвестиций, развития СЭЗ и стимулирования экспорта. В тоже время использование сильных сторон, имеющихся при экспорте казахстанской продукции, может привести к реализации тех возможностей, которые приведены в данной таблице.

3.3. Основные проблемы, тенденции и предпосылки привлечения инвестиций, развития специальных экономических зон и экспорта

      Основные проблемы в привлечении инвестиций.

      Существует ряд ключевых проблем, оказывающих негативную роль при формировании инвестиционного климата, к которым можно отнести следующие:

      1. Несоответствие объемов инвестиций потребностям экономики.

      2. Географические диспропорции инвестиционной активности.

      3. Значительная неравномерность отраслевой инвестиционной активности.

      4. Низкий уровень инвестиций в основной капитал.

      Несмотря на определенную положительную динамику притока инвестиций в экономику Казахстана, не происходит существенного изменения структуры инвестиций. Так, на основе укрупненного анализа отраслевой структуры 100 крупнейших компаний-инвесторов Казахстана по объемам продаж видно, что на нефтегазовую промышленность приходится наибольшее количество крупных предприятий-инвесторов. В отраслях топливно-энергетического и минерально-сырьевого комплексов инвестиционная активность значительно выше, чем в большинстве предприятий реального сектора экономики, производящих продукцию конечного потребления.

      Анализ причин ограниченного притока инвестиций в страну также основан на оценках самих зарубежных инвесторов и специализированных социологических организаций.

      По оценкам отечественных и зарубежных специалистов, инвесторов отталкивают, прежде всего, такие факторы, как:

      недостаточное число свободных экономических зон в стране;

      нестабильность законодательной базы в целом;

      отсутствие финансирования для инвестиционных проектов;

      неразвитость рынка деловой информации;

      неразвитость транспортной инфраструктуры.

      Согласно данным обследований Консультационной Службы по иностранным инвестициям, у инвесторов в целом сложились неблагоприятные представления о стране, что и отражается на фактическом притоке иностранных инвестиций. В частности, по этим обследованиям приводятся такие негативные факторы как:

      несовершенная система отбора инвестиционных проектов, что заставляет потенциальных инвесторов отказываться от дальнейших вложений инвестиций;

      отношение к иностранным инвесторам не как к желаемым предпринимателям, а как к источнику финансовых средств, налоговых поступлений или взяток;

      запутанность, противоречивость, непоследовательное применение или полное игнорирование законодательства. Отсутствие надежных механизмов, обеспечивающих соблюдение законов и договорных отношений;

      отсутствие организованной инвестиционной службы, предоставляющей потенциальным инвесторам нужную информацию или содействующей организации предпринимательской деятельности;

      несоответствие инфраструктуры потребностям иностранных фирм;

      нестабильный, постоянно меняющийся налоговый режим для юридических лиц.

      Социологический опрос, проведенный среди крупнейших западных инвесторов Международным центром по налогам и инвестициям (далее - МЦНИ), выявил следующие пять причин, по которым Казахстан представляет для них деловой интерес: крупный рыночный потенциал; изобилие природных ресурсов; стратегическое деловое местоположение; желание определить других конкурентов в регионе; размер потенциальной прибыли от инвестиций. А наиболее привлекательным оказались: резервы нефти и газа; производство; сфера услуг (включая бухгалтерский учет и юридические услуги); потребительская кооперация.

      В то же время иностранных инвесторов сдерживают, а иногда и отпугивают бюрократические методы решения деловых вопросов, финансовый риск, частая смена законодательных актов по хозяйственным отношениям и слабая правовая инфраструктура, отсутствие распределительных каналов.

      По мнению МЦНИ, имеются недоработки в работе по привлечению инвестиций государственных органов, ответственных за политику привлечения и использования иностранного капитала. Из-за низкого уровня организации управления:

      не принята государственная Программа привлечения и использования инвестиций;

      существующая законодательная база не только не направлена на стимулирование инвесторов из-за рубежа, но в отдельных случаях препятствует им;

      отсутствует четкая система управления иностранными инвестициями;

      отсутствует системная работа с иностранными инвесторами.

      Слабость государственного регулирования вопросов привлечения международного предпринимательского капитала, постоянные реорганизации центрального ведомства, занимающегося вопросами иностранного капитала, разброс прав, компетенции, ответственности по многочисленным ведомствам, запутанность их функций также отрицательно действуют на мнение иностранных инвесторов.

      В итоге можно отметить, что, согласно мнению зарубежных инвесторов и исследовательских организаций, на настоящий момент проводимая государством работа по привлечению инвестиций является не достаточной и не системной, требует улучшения ее организации и концентрации усилий государства по привлечению инвестиций путем создания специализированного органа по представлению интересов страны и экономики на международном рынке капиталов.

      В рамках ГПФИИР планируется развитие производств с высокой добавленной стоимостью в 13 отраслях промышленности (нефтегазохимическая, горно-металлургическая, машиностроительная, агропромышленная, туристическая, фармацевтическая, химическая, космическая, стройиндустриальная, легкая, атомная, инфокоммуникационная и транспортная отрасли). Помимо проектов, предусмотренных в карте индустриализации, требующих финансирования в каждой отраслевой программе, также определены "нишевые" проекты, по которым отсутствуют инициатор и источник финансирования.

      Основные проблемы функционирования СЭЗ.

      На текущий момент имеется ряд проблем, препятствующих успешному развитию СЭЗ.

      Первое - неэффективность регулирования и управления СЭЗами. Что касается уполномоченного органа по СЭЗ, то на сегодняшний день управление СЭЗами рассредоточено в "разных руках". Так, уполномоченным органом СЭЗ "Астана - новый город" является Акимат города Астаны, СЭЗ "Морпорт "Актау" - Акимат Мангистауской области, СЭЗ "Оңтүстік" - Акимат ЮКО, СЭЗ "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк" - Министерство нефти и газа Республики Казахстан, СЭЗ "Бурабай" - Министерство туризма и спорта Республики Казахстан и лишь по отношению к СЭЗ "Парк информационных технологий" - Министерство индустрии и новых технологий является уполномоченным органом. Хотя, Законом "О специальных экономических зонах в Республике Казахстан" предусмотрено наличие единого уполномоченного органа по СЭЗ, которым является Министерство индустрии и новых технологий.

      Второе - отсутствие необходимой инфраструктуры на территориях СЭЗ. Согласно действующему Закону о СЭЗ земельные участки, на которых создаются СЭЗ, должны быть обеспечены необходимой инженерной инфраструктурой. Однако в настоящее время государством не осуществляется достаточное финансирование для обеспечения зон инженерной инфраструктурой.

      Третье - это налогообложение. Следует отметить, что основная идея и привлекательность СЭЗ заключается именно в предоставлении льготного налогообложения на ее территории. Тем не менее, в связи с введением нового Налогового кодекса упразднена налоговая льгота по НДС, которая привела к снижению привлекательности СЭЗ.

      В настоящее время на территориях казахстанских СЭЗ предусмотрены налоговые льготы (100 %-е освобождение от уплаты корпоративного подоходного налога, земельного налога и налога на имущество).

      При этом, у инвесторов фактически отсутствует возможность воспользоваться льготой по земельному налогу. Поскольку в соответствии с действующим законодательством, уплату земельного налога осуществляют ее собственники. Однако согласно Закону "О СЭЗ", земельные участки в период функционирования СЭЗ не подлежат продаже и иному отчуждению, а предоставляются во временное возмездное землепользование (аренда). При этом за пользование земельными участками, участники СЭЗ обязаны уплачивать плату за пользование, так как освобождение от внесения платы за пользование земельным участком законодательством не предусмотрено.

      В этой связи, необходим пересмотр подходов к функционированию СЭЗ на территории Республики Казахстан. Для этого Министерством совместно с Акционерным обществом "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "Kaznex Invest" во исполнение поручения Главы государства, данного 29 января 2010 года во время ежегодного послания народу Казахстана, совместно с заинтересованными государственными органами, акиматами, организациями ведется разработка нового законопроекта "О специальных экономических зонах в Республике Казахстан". Заложенная в данном законопроекте нормативная база позволит обеспечить решение проблемных вопросов развития СЭЗ в Республике Казахстан, а также достичь значений целевых индикаторов, установленных ГПФИИР.

      Основные проблемы развития экспорта.

      Результаты диагностики 200 казахстанских предприятий пищевой, химической и машиностроительной отраслей промышленности показали, что экспортно-регуляторная среда и ряд общих ограничений и проблем с которыми сталкиваются предприятия, затрудняют работу предприятий и препятствуют развитию их экспортного потенциала. В связи с этим можно выделить следующие барьеры и проблемы, негативно влияющие на производственную деятельность, а также на развитие и продвижение экспорта продукции:

      1. Неразвитость маркетинговых и консалтинговых услуг, отсутствие информации о рынках. Особо острым вопросом для развития и расширения экспорта является неразвитость маркетинговых служб предприятий, а также отсутствие доступных консалтинговых услуг в сфере поиска и продвижения продукции на экспорт. В Казахстане отсутствует информация о существующем за рубежом спросе на товары и услуги, о требованиях, предъявляемых к экспортируемой другими странами продукции, мерам таможенного и не таможенного регулирования; за рубежом - об имеющихся экспортных возможностях Казахстана.

      2. Дороговизна заемных средств. Одной из значительных проблем для предприятий Казахстана является дороговизна заемных средств. Ставки вознаграждения по кредитам банков второго уровня являются высокими, а условия получения кредита жесткими. По аннуитетной схеме расчета графика погашения в конце расчетного периода сумма погашения в разы превышает сумму кредита. Отсутствие у большинства малых и средних предприятий ликвидных активов и надежного залогового обеспечения, отсутствие положительной кредитной истории удорожает кредитные ресурсы для них, чем в среднем на рынке.

      3. Сложности при осуществлении таможенных процедур. Существующие таможенные процедуры и формальности превышают общепринятые нормы в иностранных государствах и создают барьеры в торговле, что подтверждается данными отчета Всемирного Банка "Doing Business" за 2010 год, согласно которым экспортные издержки в Казахстане составляют 89 дней (3 005 долл. США), а количество документов для проведения экспортной операции составляет 11. В этом рейтинге Казахстан занимает предпоследнее 182 место в списке исследуемых стран. Согласно Индексу Транспортной Логистики (LPI), разработанному Всемирным Банком, Казахстан находится на 62 месте из списка 155 стран. Политика экспортного продвижения связана с торговой политикой в области импорта.

      4. Острый дефицит квалифицированных рабочих кадров. Большинство казахстанских компаний испытывают острый недостаток в управленческих, инженерных и квалифицированных рабочих кадрах, что связано с неадекватной современным требованиям системой материальной и нематериальной мотивации труда работников. Это не позволяет казахстанским предприятиям производить конкурентоспособную продукцию, отвечающую мировым стандартам, а в целом успешно конкурировать на международном рынке.

      5. Проблемы с транспортировкой продукции. Удаленность Казахстана от морских портов существенно повышает транспортные расходы. Кроме того, для экспортеров существуют проблемы, связанные с нехваткой обычных и специальных железнодорожных вагонов, их простой из-за удаленности и низкой пропускной способности таможенных постов. Данное обстоятельство приводит к дополнительным издержкам предприятия. Отрасль требует реструктуризации и внедрения новых форм экономических отношений: грузоотправитель - перевозчик-государство.

      6. Слабая политико-дипломатическая поддержка казахстанских компаний при выходе на внешние рынки. Слабо используются возможности поддержки экспортеров посольствами в стране пребывания и в рамках двусторонних межправительственных комиссий по торгово-экономическому и научно-техническому сотрудничеству, которые являются инструментом лоббирования экономических интересов страны на внешних рынках.

      7. Отсутствие налаженного обмена информацией между организациями в части экспорта, отсутствие информации о государственных программах и инструментах поддержки отечественного производителя, внешние риски при экспорте казахстанской продукции. В регионах существует недостаток информации о принятых и реализуемых государственных программах и инструментах поддержки отечественного производителя по причине отсутствия четко налаженного обмена информацией между государственными органами и частным сектором. Кроме того, отсутствует координация и взаимодействие между организациями, предоставляющими услуги по продвижению экспорта. Текущая ситуация характеризуется отсутствием эффективно функционирующей системы продвижения казахстанского экспорта, несмотря на то, что основные элементы институциональной инфраструктуры имеются. Некоторые предприятия вынуждены сворачивать свою деятельность за рубежом в связи с политической нестабильностью в той или иной стране.

      8. Трудности в оценке реального обработанного экспорта казахстанской продукции из-за ограниченной доступности таможенной статистики. Из-за отсутствия общего доступа к детальной информации данные объемов экспорта обработанной продукции существенно завышены. Казахстанские предприятия, компании, при проведении анализа своих рынков, также сталкиваются с проблемой, связанной с неполной детализацией наименования их товаров на уровне 10-го знака ТН ВЭД.

      Некоторые проблемы продиагностированных предприятий и их доля от общего числа опрошенных предприятий в процентах по итогам 2008 года приведена на рисунке 3.



      Рисунок 3. Проблемы предприятии при экспорте продукции и их доля от общего числа опрошенных предприятий

      Перечисленные проблемы действующих казахстанских предприятий при осуществлении производства товаров, обеспечении их качества, ценообразовании на них и экспорте, требуют проведения как системных, так и селективных мер государственной поддержки на регулярной основе. Эти меры определяют регуляторное, финансовое, консалтинговое и обучающее направления государственной поддержки содействию развитию и продвижению экспорта казахстанской обработанной продукции.

3.3.1 Анализ инновационно-технологического развития привлечения инвестиций, специальных экономических зон и экспорта

      Сноска. Раздел 3 дополнен подразделом 3.3.1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      Новый импульс для развития инноваций был дан с началом реализации Государственной программы по форсированному индустриально—инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденный Указом Президента Республики Казахстан от 19 марта 2010 года № 958. На этом фоне произошли заметные изменения в показателях инновационно-технологического развития. Значительном фактором является 20-кратное увеличения иностранных инвестиций в технологические инновации – с 2,1 до 40 млрд. тенге, доля которых теперь составляет около 20 %. Примерно на треть вырос объем выпускаемой инновационной продукции – с 142,1 до 235,9 млрд.тенге.

      В рамках выстроенной системы привлечения ПИИ в предстоящие годы будет решен ряд проблемных вопросов, препятствующих полноценной деятельности центров обслуживания инвесторов (далее - ЦОИ), созданных во всех регионах страны в качестве структурных подразделений или дочерних предприятий социально-предпринимательских корпораций соответствующего региона. ЦОИ являются фронт-офисами для операционного обслуживания инвесторов и будут осуществлять прямое общение с клиентом (получение первичных документов, необходимых контактов и другой информации для начала продвижения проекта), а также обеспечивать оперативное и правильное реагирование на обращение иностранных инвесторов на местах.

      ЦОИ будут регулярно проводить обсуждения с действующими инвесторами в регионах страны с целью обеспечения их необходимыми условиями для деятельности.

      Помимо усиления ЦОИ, в рамках растущей глобальной конкуренции за ПИИ планируется расширение полномочий национального оператора по привлечению инвестиций.

      По оценкам экспертов Национальной академии наук США, которые исследовали благосостояние Казахстана, Казахстан располагает большими возможностями, позволяющими использовать науку и технологии для повышения конкурентоспособности экономики и улучшения инвестиционного климата страны.

      Сегодня для инвесторов Казахстан по прежнему в большей степени привлекателен для вложений сырьевой сектор. Пока сырьевой сектор остается высокодоходным и привлекательным для иностранных инвесторов, привлечь их в низкодоходный несырьевой сектор, в частности в сферу обрабатывающей промышленности требует много усилий со стороны государства. Поэтому первостепенная задача государства – формирование лучших в регионе условий для инвесторов, ориентированных на обрабатывающую промышленность. Считается целесообразным для несырьевого сектора ввести такую важную для инвесторов норму, как стабильность законодательства, так как в обрабатывающей промышленности больше факторов риска.

      При этом необходимо акцентировать внимание на создании производства на территориях специальных экономических и индустриальных зонах. По международным меркам сырьевая направленность экономики Казахстана является изъяном ее структуры.

3.4. Анализ действующей политики государственного регулирования по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и экспорта

      Анализ государственного регулирования инвестиционной деятельности.

      Сегодня в Казахстане создана вся необходимая правовая база для осуществления инвестиционной деятельности. Так в 2003 году был принят Закон Республики Казахстан "Об инвестициях" (далее - Закон), который в полной мере регламентирует правовые и экономические основы стимулирования инвестиций. Данный закон, по оценкам международных экспертов, является одним из лучших законов в области инвестиций среди стран с переходной экономикой.

      Законом гарантирована полная защита прав инвесторов и стабильность заключенных контрактов, а также очень четко регламентирована работа государственных органов в отношении инвесторов (свободное движение капитала, репатриация капитала, свобода использования прибыли, право частной собственности на землю, в том числе и для иностранных компаний).

      Также в Законе определены меры государственной поддержки инвестиций, осуществляемые в приоритетных отраслях экономики Казахстана. Меры государственной поддержки инвестиций распространяются в равной степени как на отечественных, так и на иностранных инвесторов.

      Так, при реализации проектов в несырьевом секторе экономики Казахстана инвесторам предоставляются следующие виды инвестиционных преференций:

      1) освобождение от обложения таможенными пошлинами ввозимого для реализации инвестиционного проекта оборудования и комплектующих к нему;

      2) государственные натурные гранты (в качестве государственных натурных грантов могут передаваться земельные участки, здания, сооружения, машины и оборудование);

      3) инвестиционные налоговые преференции.

      В рамках Закона всего за 1 полугодие 2010 года заключено 16 контрактов на осуществление инвестиций, предусматривающие предоставление инвестиционных преференций.

      Общий объем инвестиций составляет 18,6 млрд. тенге, в том числе приобретение и монтаж оборудования и комплектующих к нему на сумму 15,2 млрд. тенге. При этом общая льготируемая сумма в результате освобождения от уплаты таможенных пошлин (потери бюджета) составляет 1,53 млрд. тенге, что составляет 8,2 % от общего объема инвестиций (10 % от общего объема ввозимого оборудования и комплектующих к нему).

      Согласно новому Налоговому кодексу Республике Казахстан упрощен порядок применения инвесторами налоговых инвестиционных преференций, а именно, упразднен ранее существовавший порядок получения инвестиционных преференций, которые предоставлялись лишь с момента заключения контракта с уполномоченным органом (Комитет по инвестициям).

      Инвестиционные налоговые преференции заключается в отнесении на вычеты стоимости объектов преференции и последующих расходов на реконструкцию и модернизацию. При этом срок переноса убытков увеличен с 3 до 10 лет, что позволит получить пользу от преимуществ инвестиционных налоговых преференций.

      Помимо мер инвестиционного законодательства, направленных на поощрение и защиту инвестиций на территории Казахстана, Правительством страны подписано двусторонних соглашений о взаимной защите и поощрений инвестиций с 44 страной, среди которых Сербия, США, Объединенное Королевство Великобритания, Германия, Франция, Россия, Нидерланды, Турция, Иордания, Катар и т.д., а также одно многостороннее соглашение между странами-членами ЕврАзЭС.

      Особое значение приобретает взаимодействие с иностранными партнерами на институциональной основе, что свидетельствует о пристальном внимании к иностранным инвесторам. Подтверждением тому является действующий с 1998 года Совет иностранных инвесторов, заседания которого проводятся 2 раза в год под личным председательством Президента Республики Казахстан Нурсултана Назарбаева. В целях совершенствования правовых условий для эффективного функционирования Указом Президента Республики Казахстан от 24 ноября 2003 года № 1234 были внесены изменения в Положение о Совете иностранных инвесторов при Президенте Республики Казахстан, который направлен на представление и обеспечение защиты интересов иностранных инвесторов на государственном уровне.

      Кроме того, следует отметить, как одну из мер государственной поддержки инвестиций софинансирование проектов через государственные финансовые институты развития (Национальный инновационный фонд, Корпорация по страхованию экспортных кредитов и инвестиций, Банк Развития Казахстана, Инвестиционный фонд Казахстана, Акционерное общество "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "Kaznex Invest"). Основной целью их деятельности является содействие диверсификации национальной экономики через создание системы развития и поддержки бизнеса на всех уровнях и эффективное управление инвестиционными ресурсами.

      Кроме того, значительную роль в ускорении диверсификации экономики страны и обеспечении устойчивого развития регионов играют социально-предпринимательские корпорации (далее - СПК), осуществляющие свою деятельность в 7 макрорегионах Казахстана. Каждая корпорация представляет собой региональный институт развития, управляющий переданными государственными активами в соответствующем регионе страны, включая участки неосвоенных земель и месторождения. СПК создана в статусе национальной компании и исполняют роль генератора проектов, привлекающего инвестиции на их реализацию. Доступ к финансовым, земельным, технологическим ресурсам и внешним рынкам будет привлекать бизнес к участию в проектах СПК. С помощью СПК иностранные компании также имеют возможность создать с участием казахстанских партнеров совместные предприятия в стране, где использование зарубежных технологий и отечественного сырья позволит повысить конкурентоспособность выпускаемой продукции.

      С 1 января 2010 года начал функционировать Таможенный союз трех стран - России, Белоруссии и Казахстан. Создание такого союза представляет ряд положительных преимуществ для потенциальных иностранных инвесторов в Казахстане, так как позволяет расширить рынки сбыта, уменьшить транспортные и таможенные расходы при экспорте товаров.

      В рамках ГПФИИР определены основные приоритеты и механизмы реализации государственных мер по стимулированию притока инвестиций на пятилетний период.

      Анализ государственного регулирования деятельности СЭЗ

      Новое развитие получили такие инструменты экономического стимулирования, как индустриальные и специальные экономические зоны (далее - СЭЗ). На сегодняшний день в Казахстане создано шесть специальных экономических зон: 1) "Морпорт Актау" по транспортно-логистическим услугам; 2) "Астана - Новый город" по строительству и производству строительных материалов; 3) Парк информационных технологий под городом Алматы; 4) "Оңтүсік" в Южно-Казахстанской области - по развитию текстильной промышленности; 5) Национальный индустриальный нефтехимический технопарк в Атырауской области; и 6) СЭЗ "Бурабай" - по развитию туристического кластера в 200 км от города Астаны.

      В этих СЭЗ инвесторам предоставляются земельные участки, обеспеченные необходимой инфраструктурой для эффективной организации новых производств. На территории зон действует режим свободной таможенной зоны, а также предусмотрены значительные налоговые льготы (по КПН, земельному налогу, налогу на имущество), что позволяет не только стимулировать инвестиции в обрабатывающий сектор, но и определять месторасположение точек промышленного роста в соответствии с государственной экономической и региональной политикой.

      Управление СЭЗ осуществляется центральными и местными исполнительными государственными органами. На сегодняшний день эффективность такого подхода недостаточна: отсутствует единый орган управления, так как фактически каждой СЭЗ есть собственный госорган управления.

      Что касается центральных исполнительных органов, то физическая отдаленность от предмета регулирования создает определенную долю погрешности в анализе и трактовке информации поступающей от дирекций СЭЗ.

      Закон Республики Казахстан от 6 июля 2007 года "О специальных экономических зонах в Республике Казахстан" (далее - Закон) определяет порядок и условия создания, функционирования и упразднения специальных экономических зон на территории страны.

      Согласно действующему Закону СЭЗы создаются в целях: развития и поддержки отраслей экономики; ускоренного развития регионов и решения социальных проблем; повышения эффективности предпринимательской деятельности; привлечения инвестиций, технологий и современного менеджмента; создания высокоэффективных и конкурентоспособных производств.

      Анализ государственного регулирования экспорта

      Внешняя торговля в наибольшей степени подвержена нестабильности в мировой экономической системе. В 2008 - 2009 годы мировая экономика переживала период беспрецедентной финансовой нестабильности, который сопровождался самым тяжелым с 1945 года глобальным экономическим спадом и обвалом показателей торговли. Почти все страны оказались затронутыми этим кризисным процессом. Кризисные явления в мировой экономике обусловили снижение в 2009 году объемов торговли Казахстана с зарубежными странами.

      В целях противодействия негативным последствиям мирового финансового кризиса многими государствами были приняты различные антикризисные меры, в том числе меры во внешнеэкономической сфере, касающиеся, прежде всего: изменения ставок таможенных пошлин; снижение уровня налоговой нагрузки на экспорт; введение и снятие нетарифных ограничений; усиление финансовой поддержки экспорта; содействия притоку иностранных инвестиций и др.

      В 2009 году Межгосударственным советом ЕврАзЭС (высшим органом ТС) также был принят ряд решений по таможенно-тарифному регулированию внешнеторговой деятельности.

      С 1 января 2010 года в законную силу вступили некоторые нормативные акты, регулирующие внешнеторговую деятельность в условиях Таможенного союза. В частности, был принят Единый таможенный тариф (ЕТТ) Таможенного союза.

      В целях обеспечения адекватной защиты отечественного производства в связи с углублением кризисных явлений Межгосударственным советом ЕврАзЭС (высшим органом ТС) были увеличены ставки импортных таможенных пошлин. Данные меры были приняты в частности, в отношении:

      готового стекла в целях поддержки отечественных производителей безопасного стекла, увеличения производства, а также обеспечения внутреннего рынка строительных материалов, мебели, транспортных средств качественным и безопасным стеклом;

      кабельно-проводниковой продукции, в целях повышения конкурентоспособности отечественных товаропроизводителей и поддержки предприятий наукоемких отраслей;

      в целях защиты отечественных товаропроизводителей пищевых продуктов введена специфическая часть таможенной пошлины на импорт дрожжей активных;

      котлов центрального отопления.

      Ставки таможенных пошлин не только повышались, но и понижались. Сохранение открытых рынков является одним из мер, направленных на преодоление мирового кризиса:

      в целях обеспечения предприятий, занимающихся производством плодово-ягодной продукции необходимым количеством саженцев плодовых культур, было предусмотрено снижение таможенных пошлин на импорт саженцев плодовых культур, тепличного оборудования, фольги алюминиевой, молочной сыворотки;

      в целях снижения затрат отечественных производителей, связанных с импортом сырья, а также в целях стимулирования развития производства готовой продукции, снижены ставки таможенных пошлин на ввоз сырья и комплектующих, не производимых в республике, для текстильной, строительной отраслей, производства кабельно-проводниковой и электросиловой продукции, производства соков и безалкогольных напитков.

      Кроме того, были предприняты меры по снижению налоговой нагрузки на экспорт, связанные с необходимостью стимулирования вывоза товара и увеличения рентабельности поставок на экспорт в условиях падения мировых цен. При этом стимулирование вывоза применяется в отношении основных экспортных статей, прежде всего, нефти и нефтепродуктов.

      Вместе с тем, предприняты меры по стимулированию экспорта в рамках как сервисной, так и финансовой поддержки экспортеров, направленные на продвижение казахстанской продукции на внешние рынки:

      организация участия казахстанских предприятий в международных профильных выставках путем возмещения затрат предприятий по аренде экспозиционных площадей;

      организация обучающих тренингов для сотрудников предприятий по наиболее востребованным для экспортеров тематикам;

      организация торговых миссий казахстанских предприятий в зарубежные страны;

      организация посещений специалистами казахстанских предприятий производств иностранных экспортеров с целью ознакомления с их организацией;

      информационно-маркетинговая поддержка экспортеров (страновые обзоры, бриф-анализы товарных позиций по конкретным зарубежным рынкам, инструктивные материалы в помощь экспортерам и др.);

      совместно с Торгово-промышленной палатой прорабатывается вопрос о создании Выставочно-коммерческого центра Республики Казахстан на базе Павильона № 11 ОАО "ГАО "Всероссийский выставочный центр" в городе Москве;

      торговым представительством Республики Казахстан в Российской Федерации проводятся анализ и презентации торговых и инвестиционных возможностей Казахстана в сотрудничестве с Россией.

      В рамках ГПФИИР определены основные приоритеты и механизмы реализации государственных мер по содействию развитию и продвижению обработанного экспорта на пятилетний период.

      В целом, действующая правовая база не обеспечивает концентрацию и необходимую степень агрессивности государственной политики в области диверсификации производства и экспорта, и не отражает целей развития экспортоориентированности, провозглашаемых государством. Существующее законодательство имеет скорее регулирующий, нежели стимулирующий или поддерживающий характер. Основной закон, призванный стимулировать развитие внешнеторговых операций, Закон Республики Казахстан от 12 апреля 2004 года № 544 "О регулировании торговой деятельности", не содержит положений, касающихся поддержки и стимулирования развития и продвижения экспорта. Даже название Закона отражает направленность его регламентации.

3.5. Обзор позитивного зарубежного опыта по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и экспорта, применимого к условиям Казахстана.

      Мировой опыт привлечения инвестиций.

      Для того чтобы оценить эффективность привлечения инвестиций в Казахстан необходимо рассмотреть каковы общие тенденции привлечения ПИИ по другим регионам и странам мира.

      На глобальных потоках ПИИ во всем мире чрезвычайно серьезно сказался финансово-экономический кризис. Ожидается, что приток таких инвестиций сократится с 1,7 трлн. долларов США в 2008 году до менее чем 1,2 трлн. долларов США в 2009 году, в 2010 году он несколько восстановится (до 1,4 трлн. долларов США) и в 2011 году возобновит свой рост (приблизительно до 1,8 трлн. долларов США).

      Кризис изменил направления потока и объема ПИИ (табл. 8): инвестиции в развивающиеся страны и страны с переходной экономикой резко увеличились, а их доля в глобальных потоках ПИИ в 2008 году достигла 43 %. Отчасти это было обусловлено одновременным значительным сокращением притока ПИИ в развитые страны (29 %). В Африке приток инвестиций достиг рекордного уровня, причем наиболее высокие темпы его прироста были отмечены в Западной Африке (прирост на 63 % против 2007 года); ввоз инвестиций в Южную, Восточную и Юго-Восточную Азию увеличился на 17 % и побил новый рекорд; приток ПИИ в Западную Азию продолжал увеличиваться шестой год подряд; ввоз инвестиций в Латинскую Америку и Карибский бассейн вырос на 13 %; а увеличение притока ПИИ в Юго-Восточную Европу и СНГ было зафиксировано восьмой год подряд. Тем не менее, в 2009 году потоки ПИИ сократятся во всех регионах.

      Темпы роста притока ПИИ по регионам мира наглядно отражают изменение направления инвестиций - в 2008 году в условиях снижения объемов притока ПИИ в целом в мире (на 14,2 %) и в развитые страны (на 29,1 %), наблюдается существенный прирост объемов инвестиций в развивающиеся страны (на 17,3 %) и страны СНГ (на 25,9 %).

      Мировое лидерство по объемам привлечения ПИИ в 2008 году (табл. 9) сохранилось за США (24,5 % от суммы "Топ 20"), далее идут Франция (9,1 %) и Китай (8,4 %). Значительно выросли объемы притока ПИИ в Россию, Италию, Швецию, Индию и Саудовскую Аравию.

      Международный опыт по организации сервисной поддержки инвесторов и содействие в привлечении инвестиций достаточно многообразен. В настоящее время Агентства по привлечению инвестиций успешно работают в более чем 160 странах мира.

      Таблица 8. Динамика притока ПИИ по регионам и странам мира

Регион/страна

Приток ПИИ, млрд. долларов США

2003 год

2004 год

2005 год

2006

год

2007

год

2008

год

Всего

2003

2008

годы

Все страны мира

565,2

734,9

973,3

1 461,1

1 978,8

1 697,4

7 410,7

1. Развитые страны

361,3

414,2

613,1

972,8

1 358,6

962,3

4 682,3

Европа

279,8

227,7

506,1

631,7

899,6

518,3

3 063,2

Япония

6,3

7,8

2,8

-6,5

22,5

24,4

57,3

США

53,1

135,8

104,8

237,1

271,2

316,1

1 118,1

Другие развитые страны

22,0

42,8

-0,6

110,4

165,3

103,4

443,3

2. Развивающиеся страны

184,0

290,4

329,3

433,8

529,3

620,7

2 387,5

Африка

20,9

22,1

38,2

57,1

69,2

87,6

295,1

Латинская Америка

45,8

95,1

77,1

93,3

127,5

144,4

583,2

Азия

116,9

172,9

213,8

282,1

331,4

387,8

1 504,9

Западная Азия

11,3

20,5

43,6

67,6

77,6

90,3

310,9

Восточная Азия

72,7

106,3

116,2

131,8

150,4

187,0

764,4

Южная Азия

8,2

10,7

14,4

27,8

34,0

50,7

145,8

Юго-Восточная Азия

24,7

35,5

39,6

55,0

69,5

59,9

284,2

Океания

0,4

0,3

0,2

1,3

1,3

0,9

4,4

3. Юго-Восточная Европа и СНГ

19,9

30,3

30,9

54,5

90,9

114,4

340,9

Юго-Восточная Европа

4,1

3,5

4,8

9,9

12,8

10,9

46,0

Страны СНГ

15,8

26,8

26,1

44,7

78,1

103,5

295,0

Доля от общемировых потоков

ПИИ, %








Развитые страны

63,9

56,4

63,0

66,6

68,7

56,7

63,2

Развивающиеся страны

32,6

39,5

33,8

29,7

26,7

36,6

32,2

Юго-Восточная Европа и СНГ

3,5

4,1

3,2

3,7

4,6

6,7

4,6

Темпы роста притока ПИИ, %








Развитые страны

-

114,6

148,0

158,7

139,7

70,8

-

Развивающиеся страны

-

157,8

113,4

131,7

122,0

117,3

-

Юго-Восточная Европа и СНГ

-

152,3

102,0

176,4

166,8

125,9

-

Все страны мира

-

130,0

132,4

150,1

135,4

85,8

-


      Таблица 9. Топ 20 стран по притоку ПИИ

Страна

Приток ПИИ

2007 год

2008 год

млрд. долларов

США

%

млрд. долларов

США

%

1

США

271

19,7

316

24,5

2

Франция

158

11,5

118

9,1

3

Китай

84

6,1

108

8,4

4

Великобритания

183

13,3

97

7,5

5

Россия

55

4,0

70

5,4

6

Италия

28

2,0

66

5,1

7

Гонконг

54

3,9

63

4,9

8

Бельгия

111

8,1

60

4,6

9

Австралия

44

3,2

47

3,6

10

Бразилия

35

2,5

45

3,5

11

Канада

108

7,9

45

3,5

12

Швеция

22

1,6

44

3,4

13

Индия

25

1,8

42

3,3

14

Саудовская Аравия

24

1,7

38

2,9

15

Германия

56

4,1

25

1,9

16

Япония

23

1,7

24

1,9

17

Сингапур

32

2,3

23

1,8

18

Мексика

27

2,0

22

1,7

19

Нигерия

12

0,9

20

1,5

20

Турция

22

1,6

18

1,4


Итого 20:

1374

100,0

1291

100,0


Казахстан

18,5

1,3

19,8

1,5


      К функциям таких агентств можно отнести: строительство имиджа; поиск и генерирование инвестиций; прединвестиционная поддержка (сопровождение) инвестора; информационная деятельность по инвестиционным возможностям и экспортной продукции.

      Малайзия, Malaysian Industrial Development Authority (МIDА) - государственное агентство, координирующее и частично контролирующее несколько министерств, вносит предложения в парламент, влияет на регионы. Годовой бюджет организации $ 91 млн., штат более 600 сотрудников. Государственный орган, полностью финансируется государством, имеет 19 зарубежных представительств.

      Корея, Invest Korea - координирует инвестиционную деятельность, влияет на губернаторов через составление отчетов, оценивающих работу регионов. Годовой бюджет организации $ 234 млн. Организация, полностью финансируется государством.

      Австралия, Austrade - координирует инвестиции, деятельность в правительстве и в регионах, утверждает инвестиционные проекты, вносит рекомендации парламенту и премьеру, поддерживает все внешнеэкономические связи. Годовой бюджет организации $ 185 млн., штат - 1 841 сотрудников. Организация создана при Министерстве торговли и инвестиций, полностью финансируется государством, комиссии от инвесторов не получает, имеет 110 представительств в 60 странах.

      Эти организации является важнейшим механизмом привлечения ПИИ, который выступает ключевым звеном в формировании образа страны как адресата инвестиций, улучшении инвестиционного климата и активном привлечении иностранных инвесторов.

      Обзор международного опыта показывает, что страны, преуспевшие в привлечении ПИИ, проводили политику, направленную на создание для инвесторов благоприятных условий и помогающую им вести бизнес, не подвергаясь излишнему риску. Однако это подразумевает не только предоставление льгот (освобождение от уплаты ввозной таможенной пошлины и налогов, финансовые субсидии, снижение ставок импортных таможенных пошлин и т.д.), но и проведение стабильной макроэкономической политики. Для улучшения инвестиционного климата государству необходимо гарантировать сохранения стабильности макроэкономического климата, улучшать условия для ведения бизнеса и повысить их предсказуемость, предпринимать меры по борьбе с коррупцией и бюрократией.

      Принимая во внимание, что главная задача инвестиций состоит в служении долгосрочным целям развития и повышении конкурентоспособности необходимо обеспечить четкую связь между политикой привлечения иностранных инвестиций и промышленной политикой. Поэтому льготы в отношении инвестиций должны разрабатываться и предоставляться правительством исходя из планов относительного того, какую промышленную структуру страна хотела бы иметь в будущем, поскольку для каждой из отраслей существует свой набор специфических факторов, определяющих ее привлекательность для инвесторов. Например, согласно опросу компаний, проведенному Ernst&Young о привлекательности инвестирования, иностранные фирмы, ориентированные на высокотехнологичные отрасли и оказание бизнес услуг очень чувствительны к таким факторам, как наличие хорошей телекоммуникационной инфраструктуры (очень важно для 61,5 % опрошенных компаний) и уровню квалификации рабочей силы (очень важно для 53 % из них). Компании, ориентированные на промышленное производство, очень чувствительны к экономической эффективности (издержки на рабочую силу очень важны для 50 % опрошенных фирм), налоговой нагрузке, вопросам, связанным с регулированием и относящимся к области права. Поэтому льготы для инвесторов должны предоставляться целенаправленно в зависимости от мотивов инвестиций и перспектив развития того или иного сектора, а развитие инфраструктуры (физической и промышленной), стимулирование развития кластеров, инвестиции в человеческий капитал могут серьезно способствовать притоку инвестиций в сектора с высокой долей добавленной стоимости.

      В части фискальных поощрений ПИИ предлагаем рассмотреть успешный опыт Китая.

      Удерживаемый правительством Китая на протяжении длительного периода политический курс на стабильность реформ, не вызывает сегодня у инвесторов сомнений. В настоящее время в Китае создана гибкая система льгот, учитывающая множество оттенков, как внешних экономических взаимосвязей, так и внутренних, между производителями и государством.

      Так, инвестиции в низко рентабельные отрасли, депрессивные, отдаленные районы получают освобождение, полное или частичное, на пять лет, а затем на десять лет - скидки на сумму подоходного налога в размерах от 15 до 30 процентов.

      На предприятиях промышленности, транспорта и связи со сроком финансирования более 10 лет первые два года ставка подоходного налога равна нулю, с третьего по пятый может быть снижена до 50 %. Кроме того, на предприятиях с новейшими технологиями этот срок решением управления зоны может быть снижен до 50 % на протяжении 6-8 лет.

      Предприятия, экспортирующие 70 % продукции, после окончания льгот платят подоходный налог в размере 10 %. Если, реинвестируемая часть прибыли вложена в сельское хозяйство, строительство, инфраструктуру, высокие технологии и экспортно-ориентированные производства, то возврат изъятой суммы подоходного налога составляет 100 %.

      Плата за землю также имеет дифференциацию ставок по районам и видам производств.

      Льготы, по китайскому законодательству получают и суммы инвестиционных средств, направляемых на реинвестиции.

      Таким образом, в Китае на данном этапе развития - сосуществования частного бизнеса и государства, создались уникальные взаимовыгодные отношения, следствием чего явилось гибкая экономическая политика и жесткая законодательная база. Гибкость экономической политики Китая обусловлена желанием государства создать благоприятные условия всем категориям инвесторов, как собственным, так и иностранным. Жесткость законов, позволила уравнять возможности всех игроков рынка и создать одинаковые правили игры, невзирая на приоритеты - интересы государственных структур и частного бизнеса. Жесткая борьба с проявлениями коррупции, позволила Китаю практически устранить препоны и бюрократические проволочки в оформлении инвестиционных проектов и документации в различных сферах деятельности. Дифференцированный подход в налогообложении различных видов деятельности, позволил стимулировать развитие самых необходимых сфер в экономике.

      Исходя из имеющегося опыта стран, преуспевших в привлечении инвестиций, можно выделить следующие моменты:

      создание специальной службы поддержки инвесторов, уже пришедших в страну (aftercare services), которая бы помогала им решать проблемы, возникающие в ходе реализации их проектов (налогообложение, регулирование на рынке труда и т.д.) и оказывала помощь в решении спорных вопросов, возникающих в результате взаимодействия с государственными органами, могло бы повысить привлекательность страны для инвестиций;

      такие стимулы для инвесторов как предоставление государством грантов (на найм рабочей силы, НИОКР, обучение и т.д.) могли бы способствовать притоку в страну инвестиций с чистого листа, особенно в депрессивные регионы;

      поскольку инвестиции очень чувствительны к налоговой нагрузке, необходимо рассмотреть возможность расширение существующих налоговых преференций, а также улучшить отношение налоговой службы к инвесторам;

      необходимо проработать вопрос безвизового режима для руководителей и представителей управленческого звена, а также высококвалифицированных специалистов высокотехнологичных компаний из указанных стран для проведения переговоров, ознакомления с производством, заключения сделок. Основанием для въезда на территорию Республики Казахстан без предъявления визы будет являться приглашение Комитета по инвестициям.

      принимая во внимание, что Казахстан относительно небольшое государство, необходимо рассмотреть целесообразность существования шести свободных экономических зон. Во-первых, такого рода зоны могут создавать эффекты подобные китайскому "раундтриппингу", когда внутренние инвестиции направляются за границу, а затем возвращаются назад в виде иностранных, для получения льгот предусмотренных режимом СЭЗ. Во-вторых, политика создания СЭЗ должна быть четко связана с промышленной политикой и ее приоритетами. Третье, создание более привлекательных условий для экономической деятельности должно быть руководящим принципом экономической политики в целом, и предоставление преференциальных условий только для резидентов СЭЗ не достаточно для достижения успеха в привлечении в страну инвестиций.

      Мировой опыт развития СЭЗ

      Во многих странах мира СЭЗы доказали свою эффективность. Зарубежный опыт показывает, что при наличии четко продуманной стратегии и программы СЭЗ являются одним из эффективных инструментов развития экономики отдельных регионов и повышения конкурентоспособности производства.

      Мировой опыт по созданию СЭЗ чрезвычайно обширный. В настоящее время в мире существует более 1200 специальных экономических зон в 120 странах мира. Количество СЭЗ в мире за период с 1975 по 2010 год выросло в 15 раз. Объем экспорта промышленной продукции, произведенной в СЭЗ в 2010 году, превысил 350 млрд. долларов. При этом более половины СЭЗ созданы в странах Азии и Ближнего Востока.

      Для Казахстана наиболее интересен опыт стран с переходной экономикой таких, как КНР и Республика Турция.

      Китай. Специалисты отмечают, что успехи китайских зональных проектов связаны со своевременным созданием в особых районах самой современной инфраструктуры - дорог, связи, гостиниц, что привлекло крупнейших мировых инвесторов. До 80 % всех затрат финансировалось государственным бюджетом.

      Основная цель, которую преследовало правительство Китая, открывая СЭЗ - получить иностранный капитал, технологии и менеджмент. Для этого в СЭЗ создавались максимально тепличные условия для ведения бизнеса.

      Высшим органом административного управления зонами является Канцелярия Госсовета КНР по делам СЭЗ. Она разрабатывает основные политические установки и контролирует их выполнение, осуществляет общее руководство другими ведомствами в той части их деятельности, которая относится к СЭЗ. В зонах при муниципалитетах под руководством канцелярии созданы Комитеты по управлению СЭЗ.

      Организационными центрами хозяйственной деятельности каждой из зон стали, так называемые, "компании развития", на которые возложено общее руководство капитальным строительством, координация переговоров между китайским и иностранными партнерами. Они действуют в контакте с провинциальными и городскими властями. Имеют, главным образом в Гонконге и Макао, зарубежные представительства, занимающиеся работой по привлечению инвесторов.

      Создание СЭЗ в индустриально развитых районах усилило их влияние на экономику региона и всего Китая, они стали универсальным инструментом для достижения целей долговременного развития.

      Турция. Основная мотивация опыта Турции в области СЭЗ - "Невозможно создать идеальную инвестиционную среду по всей стране, но возможно сформировать особые благоприятные зоны".

      Закон, регламентирующий создание и деятельность свободных экономических зон (СЭЗ) в Турции, действует с 1987 года, когда были созданы первые в Турции СЭЗ - в Мерсине и Анталии. В 1990 году их число пополнилось Эгейской свободной экономической зоной в Измире и Стамбульской зоной свободного предпринимательства, охватывающей район аэропорта им. Ататюрка. В 1992 году СЭЗ была создана в Трабзоне, в 1993 году - в Адане, в 1994 - 1995 годы были созданы две СЭЗ в Эрзуруме и Мардине на востоке Турции с целью скорейшего освоения этих более отсталых пока в экономическом отношении районов.

      Турецкие СЭЗ максимально опираются на преимущества географического положения Турции, ее близость к рынкам как стран Ближнего и Среднего Востока, так и стран Западной и Восточной Европы. При этом основное внимание уделяется усилению экспортной направленности инвестиций и производства в Турции путем привлечения иностранного капитала и технологий, обеспечения регулярного и последовательного вклада в развитие экономики и расширения использования внешних источников финансирования и возможностей международной торговли. Турецкие СЭЗ являются анклавами, полностью свободными от налогов, в том числе от корпоративного и подоходного. Предприниматели, осуществляющие свою деятельность в СЭЗ, освобождаются также от разного рода сборов и пошлин: таможенных, гербовых, портовых.

      В отличие от большинства других стран, в Турции разрешена реализация на внутреннем рынке товаров, произведенных в СЭЗ или импортированных через них. При этом к ним применяется обычное внешнеторговое регулирование. Фактически примерно треть торгового оборота турецких СЭЗ приходится на торговлю внутри Турции.

      Иностранные граждане, имеющие вид на жительство в Турции, могут владеть в СЭЗ компаниями со 100 % иностранным капиталом. Разрешен найм на работу иностранных специалистов и управленческого персонала.

      Каждая из турецких СЭЗ в определенной степени имеет свою "специализацию" в зависимости от местоположения и предназначения. Так, свободные экономические зоны в Мерсине и Анталии, расположенные в плодородных сельскохозяйственных районах, ориентированы преимущественно на создание предприятий по переработке сельскохозяйственной продукции и обслуживанию аграрного сектора этих регионов, а также экспорт продукции агропромышленного сектора. В Измирской СЭЗ упор делается на электронику и теле-коммуникационное оборудование. Стамбульская зона свободного предпринимательства в районе аэропорта им. Ататюрка нацелена на производство и торговлю готовой одеждой и высокотехнологичной электронной продукцией. СЭЗ Аданы специализируется на тяжелой промышленности.

      Регулирование и контроль деятельности свободных экономических зон осуществляется Министерством промышленности и торговли. Оно же занимается выдачей лицензий на право предпринимательской деятельности в СЭЗ.

      Корея. Опыт успешного создания СЭЗ имеется в Корее, где СЭЗы являют собой не ограниченные участки территории, а целые города, обеспечение инженерной инфраструктуры которых осуществляется полностью за счет государственного бюджета. Корейские СЭЗ не имеют отраслевой направленности. Например, на территории свободной экономической зоны Гвангянг реализуются проекты по следующим отраслям: нефтехимия, металлообработка, легкая промышленность, высокие технологии. Это позволяет одному производителю потреблять продукцию другого производителя.

      Мировой опыт показывает, что создание СЭЗ связано с определенными целями руководства страны, которые направлены на повышение благосостояния в зонах и в стране в целом. К таким целям можно отнести увеличение экспорта, создание рабочих мест, подъем депрессивных территорий, выравнивание межрегиональных контрастов, переход от импортозамещения к экспорту, изменение структуры экспорта и т.д.

      При этом меры по привлечению инвестиций в СЭЗ чаще всего одинаковы - это налоговые и таможенные льготы и преференции.

      Мировой опыт развития экспорта

      Для обеспечения системы, построенной и действующей в соответствии с лучшей мировой практикой, постоянно меняющейся динамикой мировых тенденций, необходимо изучение разнообразной практики стран успешно продвигающих экспорт и инвестиции.

      Деятельность организаций по продвижению экспорта ограничивается правилами международной торговли и в основном заключается в предоставлении различной информации, необходимой для экспорта. Круг такой информации варьирует от стандартизированных отчетов и семинаров до специализированных исследований, баз данных, информации из опыта участия в международных выставках и посещения зарубежных стран. Способы реализации такой деятельности самые различные в зависимости от страны.

      Эффективность деятельности по продвижению экспорта и инвестиций широко различается, однако ее потенциальное влияние не всегда напрямую коррелирует с ростом экспорта, увеличением притока ПИИ, так как эти показатели определяются целым набором экономических факторов и экономической политики в других областях. Такой набор включает конкурентоспособность, используемые механизмы затрат, обеспечение качества, технологическую оснащенность, доступ на рынки и ряд других, которые определяются экономической структурой и всей экономической политикой в целом.

      С учетом этого, а также важности экспорта для всей экономики в целом, многие страны переносят акцент на развитие экспортной способности внутри страны. Иными словами, если продвижение экспорта концентрируется на внешнеориентированной деятельности, развитие экспорта делает фокус на внутренних усилиях и на построении международной конкурентоспособности и экспортного потенциала компаний.

      Для оказания сервисной поддержки экспорта, 119 стран создали специализированные организации по продвижению экспорта (ОПЭ). За последние 20 лет их число удвоилось. В среднем бюджет ОПЭ составляет 0,11 % от объема экспорта страны. Источником финансирования деятельности, являются средства государственного бюджета.

      По оценкам международных экспертов, с одного доллара, потраченного на финансирование деятельности ОПЭ, отдача в виде увеличения объема экспорта составляет в Латинской Америке - $ 490, в Азии - $ 227 и в странах OECD - $ 160.

      В Приложении 1 предлагается список различных программ, используемых правительствами разных стран для развития и продвижения экспорта, которые интересны для Казахстана.

      К наиболее известным организациям по обеспечению государственной поддержки по продвижению экспорта и инвестиций в развитых странах можно отнести следующие.

      Торговля и инвестиции Великобритании (UK Trade & Investment) - правительственная организация, дочерняя компания Foreign & Commonwealth Office и Department of Trade and Industry. Цель организации - повысить конкурентоспособность компаний через внешнюю торговлю и инвестиции, и привлечь устойчивый приток прямых инвестиций высокого качества. Осуществляет национальную координацию между государственными органами, администрациями самоуправления и регионами в области развития и продвижения внешней торговли и имеет голос в правительстве, представляющий экспортеров и компаний, инвестирующих за рубежом. Организация поддерживает своих экспортеров и зарубежные компании, желающие открыть или расширить бизнес в Великобритании через передачу знания и программы поддержки, финансируемые из собственных средств и средств бюджета. Имеет штат 2300 сотрудников и советников, включая зарубежные отделы в посольствах, комиссиях, консульствах и торговых представительствах, а также девяти регионов в Англии. Общий бюджет около

80 млн. формируется из средств FCO и DTI, но имеется и самостоятельный бюджет на программы. Имеется национальная стратегия продвижения экспорта и инвестиций.

      Агентство по развитию торговли и инвестиций Южной Кореи (KOTRA) - это некоммерческая правительственная организация, созданная 21 июня 1962 года как Корейская корпорация по содействию торговле (Korea Trade Promotion Corporation). С тех пор она способствовала быстрому развитию экспортоориентированной экономики Кореи, занимаясь различной деятельностью по содействию торговле, в том числе путем изучения зарубежных рынков и поиска деловых партнеров. В августе 1995 года к основным направлениям деятельности KOTRA были добавлены содействие трансграничным инвестициям и поддержка проектов технологического и промышленного сотрудничества. KOTRA была переименована в Корейское агентство содействия развитию торговли и инвестиций с целью содействия развитию торговли и инвестиций. KOTRA имеет эффективную систему зарубежных представительств для выполнения задач по двум направлениям своей деятельности - содействие торговли и инвестициям. На данный момент существует 103 представительства KOTRA в 74 странах мира.

      Организация развития внешней торговли Японии (JETRO) - это правительственная организация, созданная в 1958 году. Целью JETRO является развитие торговли, привлечение инвестиций в экономику Японии, и поддержка компаний среднего и малого бизнеса в развитии их экспортного потенциала. Основными направлениями деятельности JETRO являются: продвижение прямых иностранных инвестиций, сотрудничество в рамках реализации JSEPA (Японско-Сингапурское Соглашение об экономическом сотрудничестве), консультирование компаний малого и среднего бизнеса, участие в поддержке развития регионов Японии, проведение исследований в области экономического развития. JETRO имеет штат 1660 сотрудников и 73 зарубежных представительства в 55 странах мира. Общий бюджет составляет 42,1 млн. йен.

4. Цель, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов
реализации Программы

4.1. Цель программы:

      Создание привлекательных условий для прямых инвестиций в несырьевые экспортоориентированные и высокотехнологичные производства и интеграция в мировую торговую систему через продвижение экспорта обработанных товаров.

4.2. Задачи программы:

      1. Совершенствование условий привлечения инвестиций.

      2. Продвижение положительного инвестиционного имиджа Казахстана.

      3. Создание новых СЭЗ и ИЗ.

      4. Улучшение нормативно-правовой базы по регулированию деятельности СЭЗ.

      5. Содействие развитию и продвижению экспорту казахстанской продукции путем обеспечения сервисной поддержки экспортерам.

      6. Оказание финансовой поддержки экспортерам.

4.3. Целевые индикаторы, задачи и показатели результатов реализации Программы

      Сноска. Подраздел 4.3 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

Наименование

Ед. изм.

Ответственный гос. орган

От

чет

План

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Привлечение инвестиций

Целевые индикаторы:

1

Количество привлеченных целевых инвесторов из списка компаний, включенных в Global – 2000

шт.

МИНТ

1

2

3

4

4

5

2

Прямые иностранные инвестиции в обрабатывающую промышленность увеличатся не менее чем на 10 %

%

МИНТ

101

103

105

107

109

110

3

Отечественные и иностранные инвестиции в несырьевые секторы экономики (обрабатывающая промышленность, переработка сельскохозяйственной продукции, услуги) увеличатся не менее чем на 30 % к 2020 году

%

МЭБП, заинтересованные государственные органы

100

103

106

109

112

115

4

Объем ПИИ к ВВП увеличится на пять процентных пункта

%

МЭБП

17,2

17,3

17,4

17,5

13,0

13,5

5

Диверсификация источников инвестиций (7 основных стран инвесторов с долей каждой страны 5 % и более)

ед.

МЭБП

5

5

6

6

7

7

6

Заключение соглашений с иностранными государствами о поощрении и взаимной защите инвестиций

шт.

МЭБП

1

2

2

2

2

2

7

Исключена постановлением Правительства РК от 26.11.2014 № 1235.

Задача 1: совершенствование условий привлечения инвестиций

Показатели результатов реализации программы:


1. Разработка Концепции проекта Закона Республики Казахстан по внесению изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам стимулирования инвестиций

Кол-во

МИНТ

-

-

1

-

-

-

2. Заключение соглашений с иностранными государствами о поощрении и взаимной защите инвестиций

шт.

МЭБП

1

2

2

2

2

2

3. Предусмотрение упрощенных условий визового режима для иностранных инвесторов согласно законодательству Республики Казахстан (инвесторская виза)


МИД, МИНТ

-

-

1

-

-

-

Задача 2: продвижение положительного инвестиционного имиджа Казахстана

Показатели результатов реализации программы:


1. Инвестиционный веб-портал с базой данных инвестиционных проектов на территории Республики Казахстан

Кол-во

МИНТ, АО "Kaznex Invest"

-

-

1

-

-

-

2. За период с 2011 года по 2014 год будут опубликованы рекламно-информационные статьи об инвестиционных возможностях Республики Казахстан, в том числе:

в казахстанских периодических изданиях

Кол-во

МИНТ, АО "Kaznex Invest"

-

-

12

12

-

12

в международных периодических изданиях

Кол-во

МИНТ, АО "Kaznex Invest"

-

-

4

4

4

4

Развитие и создание СЭЗ и ИЗ

Целевые индикаторы:

8

Создание до конца 2011 года двух СЭЗ в городе Караганде на базе Индустриального парка (для развития металлургии и металлообработки) и "Хоргос – Восточные ворота" (для развития различных видов обрабатывающих производств и транспортно-логистических услуг)

Кол-во

МИНТ

-

-

2

-

-

-

9

Создание до конца 2014 года трех ИЗ в Актюбинской, Восточно-Казахстанской и Южно-Казахстанской областях с различной отраслевой направленностью

Кол-во

МРР

-

-

-

-

-

3

10

Увеличение количества участников на ИЗ до 42 к 2015 году

шт.

МРР

1

1

10

20

30

42

11

Увеличение инвестиций в несырьевое экспортоориентированное и высокотехнологичное производство со среднегодовым темпом роста объемов освоенных инвестиций в основной капитал предприятий за период с 2008 по 2014 годы на территориях СЭЗ составит не менее 40 %

%

МИНТ

100

-

-

-

-

140

12

Увеличение инвестиций в производство со среднегодовым темпом роста объемов освоенных инвестиций в основной капитал предприятий на территориях ИЗ за период с 2008 по 2014 годы составит не менее 20 %

%

МРР

100

-

-

-

-

120

13

Рост объема производства товаров и услуг (работ) на территориях СЭЗ в 2014 году по отношению к 2008 году составит 80 %

%

МИНТ

100

-

134

148

163

180

14

Ежегодный рост объемов производства товаров и услуг (работ) на территориях ИЗ в 2014 году по отношению к 2008 году составит не менее 20 %

%

МРР

100

-

-

-

-

120

15

Ежегодный рост количества рабочих мест на территории СЭЗ составит не менее 15 %

%

МИНТ

100

-

-

-

-

115

Задача 3: создать новые СЭЗ и ИЗ

Показатели результатов реализации программы:

До конца 2014 года будут созданы:


3 новых СЭЗ

Кол-во

МИНТ

-

-

2

-

-

1

3 ИЗ с различной отраслевой направленностью

Кол-во

МРР

-

-

-

-

-

3

Задача 4: улучшить нормативно-правовую базу по регулированию деятельности СЭЗ

Показатели результатов реализации программы:


Утверждение Закона Республики Казахстан "О специальных экономических зонах в Республике Казахстан"

Кол-во

МИНТ

-

-

1

-

-

-

Продвижение экспорта

Целевой индикатор:

16

К 2015 году увеличение стоимостного объем несырьевого (обработанного) экспорта – не менее чем на

30 % к уровню 2008 года

%

МИНТ, АО "Kaznex Invest"

-

-

-

106

108

130

Задача 5: содействие развитию и продвижению экспорту казахстанской

продукции путем обеспечения сервисной поддержки экспортерам

Показатели результатов реализации программы:


До конца 2014 года будет организовано 30 торговых миссий

шт.

МИНТ, АО "Kaznex Invest"

2

6

6

6

6

6

Задача 6: Оказание финансовой поддержки экспортерам

Показатели результатов реализации программы: До конца 2014 года будет:


Проведено 60 маркетинговых исследований (бриф-анализы) с целью определения экспортных ниш для потенциальных рынков сбыта казахстанской продукции

шт.

МИНТ, АО "Kaznex Invest"

20

20

10

10

10

10

Не менее 300 казахстанским предприятиям-экспортерам будет оказана государственная поддержка путем возмещения их затрат, связанных с выводом продукции на внешние рынки

Кол-во предприятий

МИНТ, АО "Kaznex Invest"

-

50

80

80

45

50

Обеспечение к 2015 году охвата финансовыми и страховыми услугами экспортных операций - до

2 % от объема несырьевого экспорта страны (95 млрд. тенге)

млрд. тенге

МИНТ, АО "НУХ "Байтерек"

-

3

9

17

27

39

5. Этапы реализации Программы

      Сноска. Раздел 5 в редакции постановления Правительства РК от 23.12.2011 № 1596.

5.1. Основные направления работы по реализации Программы

      Основными направлениями работы по реализации Программы являются:

      направление 1. Привлечение прямых иностранных инвестиций:

      создание условий для привлечения ПИИ;

      продвижение инвестиционного имиджа Казахстана;

      построение системной работы с иностранными инвесторами;

      направление 2. Развитие и создание СЭЗ и ИЗ:

      повышение инвестиционной привлекательности СЭЗ и ИЗ;

      направление 3. Продвижение экспорта:

      сервисная поддержка экспортеров;

      финансовая поддержка экспортеров.

5.2. Перечни инструментов и механизмов достижения поставленных целей и задач

      Сноска. Подраздел 5.2 с изменениями, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      Направление 1. Привлечение прямых иностранных инвестиций

      Создание условий для привлечения ПИИ (2010 - 2012 годы)

      В условиях острой конкурентной борьбы за инвестиционные ресурсы в Казахстане должен быть создан такой инвестиционный климат, который будет более привлекательным, чем в соседних странах-конкурентах за инвестиции.

      В рамках настоящей Программы будут предусмотрены мероприятия по оценке эффективности проводимых Правительством мер по совершенствованию бизнес климата. В частности, на постоянной основе будет проводиться сравнительный мониторинг условий для инвестиций в странах-конкурентах для принятия, в случае необходимости, оперативных мер.

      Кроме того, необходимо обеспечить достижение целевых индикаторов по поступлениям прямых инвестиций, информация о которых будет раз в год передаваться в Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан, приведенных в приложение 1 к настоящей Программе. Индикаторы по поступлениям прямых иностранных инвестиций позволят проводить объективную оценку работы загранучреждений Республики Казахстан, местных исполнительных органов в области привлечения ПИИ.

      В частности, объемы отечественных и иностранных прямых инвестиций к 2014 г. должны вырасти не менее, чем на 15 % по отношению к показателю 2009 года. Для достижения данного показателя в 2011 - 2014 гг. должен поддерживаться ежегодный темп прироста инвестиций на уровне не менее 4 %.

      Базовый пакет стимулов для инвесторов, осуществляющих деятельность в приоритетных видах экономической деятельности.

      Данный вид стимулов действует для всех резидентов Казахстана, в том числе с иностранным участием, осуществляющих инвестиционную деятельность на территории Казахстана, за исключением территорий специальных экономических зон, где действует свой режим.

      В настоящее время базовый пакет стимулов включает следующие гарантии и преференции для инвесторов:

      1) освобождения от уплаты ввозных таможенных пошлин в соответствии с таможенным законодательством Таможенного союза и (или) Республики Казахстан;

      2) государственные натурные гранты в соответствии с Законом РК "Об инвестициях";

      3) налоговые преференции в соответствии с Налоговым кодексом.

      Вместе с тем, в дальнейшем предусматривается изучить мировой опыт по вопросам стимулирования инвестиций, стабильности законодательства, а также дополнительных мер для наиболее значимых инвестиционных проектов (Специальный режим).

      Как правило, наукоемкие и технологичные проекты несут больше инвестиционных рисков, чем проекты по добыче сырья. Соответственно, чтобы привлечь в такие проекты инвесторов, необходимо создать максимально комфортные условия и снизить инвестиционные риски.

      Таким образом, необходимо стимулировать инвестиции в проекты, которые создают и/или расширяют новые для Казахстана виды производств и которые открывают технологические возможности для последующих высоких переделов.

      Инвестиционные стратегические проекты должны соответствовать приоритетным видам деятельности, определенных в соответствии с Законом РК "Об инвестициях", и одновременно соответствовать одному из следующих критериев:

      1) объем инвестиций должен превышать 5 миллионов МРП (около 51 млн.долларов США);

      2) соответствовать Перечню высокотехнологичной продукции, определенном в соответствии с Законом РК "О государственной поддержке индустриально-инновационного развития".

      Отнесение инвестиционного проекта к стратегическим будет определяться решением Правительства Республики Казахстан и предусматривать получение инвестором гарантийного заказа, промышленных льгот и преференций по налогам в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      Обеспечение гарантийным заказом необходимо для снижения инвестиционных рисков для инвесторов путем гарантирования рынка сбыта предполагаемой к производству продукции.

      Министерство индустрии и новых технологий будет прорабатывать вопрос возможности размещения гарантийного заказа с государственными органами, национальными компаниями и национальными холдингами.

      Помимо указанных мер для стратегических инвесторов в регионах с низким уровнем социально-экономического развития будет рассмотрена возможность предоставления промышленных льгот. Около 44 % населения Казахстана проживает в сельской местности. Как известно в сельской местности особенно остро стоит вопрос занятости и оттока молодежи в города.

      В целях расширения привлечения инвестиций в несырьевые сектора экономики будут проводиться индивидуальные переговоры с каждым крупным потенциальным инвестором.

      Реализация индивидуального подхода по привлечению прямых иностранных инвестиций будет включать проведение следующих мероприятий:

      1) поиск и определение потенциальных целевых инвесторов, прежде всего из числа ТНК;

      2) разработка и реализация "дорожных карт" по работе с каждым целевым инвестором, включая:

      3) содействие в осуществлении необходимых формальностей, связанных с открытием и ведением бизнеса в Казахстане;

      4) организацию встреч с ключевыми политическими лидерами и ведущими компаниями в Казахстане;

      5) предоставление консультационных услуг как на стадии разработки инвестиционного проекта, так и на стадии его реализации;

      6) постинвестиционную поддержку.

      Также немаловажным условием для привлечения ПИИ является введение мер, направленных на удобство въезда и пребывания иностранных инвесторов в Казахстане, включающее:

      1) упрощение условий визового режима для иностранных инвесторов, включая введение новой категории визы для бизнес-иммигрантов;

      2) улучшение деятельности таможенных и пограничных служб;

      3) улучшение условий пребывания иностранцев на территории Казахстана.

      Упрощение условий визового режима для иностранных инвесторов:

      В целях создания благоприятных условий для инвесторов из основных стран-инвесторов будет рассмотрена возможность введения безвизового режима со странами ОЭСР.

      Также планируется упрощение процедуры оформления визовой поддержки иностранным гражданам путем отмены предоставления справки об отсутствии/наличии налоговой задолженности. С принятием указанных мер конкурентоспособность Казахстана повысится.

      Улучшение деятельности таможенных и пограничных служб:

      Для обеспечения оперативного и правильного реагирования на обращение иностранного гражданина, устранения языкового барьера предполагается обучение сотрудников таможенных и пограничных служб знанию базового английского языка.

      Также будет обеспечено проведение обучающих тренингов работников таможенных и пограничных служб по культуре обслуживания иностранных граждан и проведение инструктажа по соблюдению деловой этики.

      Улучшение условий пребывания иностранцев на территории Казахстана:

      Для облегчения пребывания иностранцев на территории Республики Казахстан предполагается принять меры по увеличению количества гостиниц, через которые будет осуществляться регистрация паспортов иностранцев и лиц без гражданства, а также оптимизировать бизнес-процессы оказания государственной услуги по регистрации иностранцев и лиц без гражданства.

      Также для исключения неудобств, связанных с поиском иностранцами необходимого адреса, планируется обеспечить населенные пункты Казахстана указателями с наименованиями физико-географических объектов (районы, улицы, площади), а также объектов общественной инфраструктуры (вокзалы, библиотеки, торговые центры и др.) на государственном языке с транслитерацией на русском и английском языках.

      Кроме того, будет обеспечено предоставление инвесторам информации справочными службами на казахском, русском и английском языках.

      Также в целях совершенствования квалификационных требований к работникам, уполномоченными государственными органами по сфере своей деятельности, планируется разработать типовые квалификационные характеристики должностей руководителей, специалистов и других служащих организаций, профессиональные стандарты.

      Продвижение инвестиционного имиджа Казахстана (2010 - 2014 годы)

      Создание эффективной коммуникационной стратегии в продвижении имиджа предусматривает два основных этапа:

      1. идентификация восприятия инвестора и определение цели имиджевой кампании;

      2. выбор и разработка рекламных инструментов, разработка единой PR-стратегии.

      Основные рекламные инструменты:

      1) единый постоянно обновляемый многоязычный информационный интернет-портал для инвесторов;

      2) подготовка и распространение информационно-аналитических и презентационных печатных материалов, в том числе выпуск информационно-аналитических справочников-путеводителей инвесторов по приоритетным секторам экономики в соответствии с Государственной программой форсированного индустриально-инновационного развития (ГПФИИР);

      3) планомерная работа с зарубежными СМИ по продвижению позитивного инвестиционного имиджа Казахстана, включающая регулярные информационные сообщения в ведущих зарубежных СМИ, тематические статьи и публикации, прокат презентационных видеороликов. Работа со СМИ должна быть организована по всем содержательным направлениям - политика, экономика, туризм, культура и т.д. с обеспечением комплексного информационного воздействия на все целевые аудитории;

      4) проведение и активное позиционирование в международном бизнес сообществе публичных экономических и инвестиционных мероприятий - бизнес-форумов, роуд-шоу, семинаров, конференций, выставок. Для повышения эффективности проводимых мероприятий необходимо создание системы присвоения рейтингов;

      5) активное участие в международных публичных инвестиционных и экономических мероприятиях;

      6) широкое освещение деятельности национальной специализированной компании по привлечению инвестиций - АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST" (далее - "KAZNEX INVEST") как за рубежом, так и внутри страны;

      7) информирование загранучреждениями Республики Казахстан о планируемых мероприятиях в стране пребывания, где принимают участие потенциальные инвесторы, и распространение в рамках мероприятий информационно-презентационных материалов о Казахстане.

      Работа по брендированию (Казахстана и/или инвестиционного потенциала страны и/или АО "KAZNEX INVEST") будет проводиться в нескольких направлениях:

      1) одним из новых инструментов в данной работе станет размещение в 2011 году на мировых телеканалах (таких как ВВС, CNN и др.) видеороликов об инвестиционных возможностях Казахстана с последующим созданием циклов видеороликов и/или телепередач для размещения на мировых телеканалах в 2012-2014 годах;

      2) размещение статей и рекламного модуля об инвестиционных возможностях Республики Казахстан:

      в мировых периодических изданиях с наибольшим охватом целевой аудитории;

      в специализированных международных отраслевых изданиях;

      в бортовых журналах крупнейших международных авиалиний, в пятизвездочных отелях Республики Казахстан;

      3) размещение биллбордов в аэропортах и других общественных местах.

      Мировой опыт показывает, что существуют различные тактики привлечения масштабных инвестиций в страну. Например, применяется практика "найма" зарубежных бывших официальных лиц высокого уровня к привлечению инвестиций. Это бывшие президенты, премьер-министры, авторитетные министры, руководители крупнейших компаний, а также неформальные организации с авторитетными и известными членами из числа бывших политиков и руководителей ТНК. Условно их можно назвать "инвестиционные советники".

      Эти люди обладают большим авторитетом в мировом сообществе и могут выступить своего рода "гарантом" в процессе привлечения крупных иностранных компаний в экономику Республики Казахстан.

      Построение системной работы с иностранными инвесторами (2011-2014 годы).

      Для организации системной работы с иностранными инвесторами - усиление Комитета по инвестициям Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан (Комитет по инвестициям), как единого координирующего органа по работе с иностранными инвесторами, работающего по принципу "первого адреса обращения" и "единого консультанта" для иностранных инвесторов.

      Для ведения постоянного мониторинга Министерством индустрии и новых технологий Республики Казахстан всей работы, проводимой с инвесторами, необходимо будет предоставление информации о проделанной работе по привлечению инвестиций всеми задействованными в этой работе структурами.

      Также предлагается создание по два - три представительства АО "KAZNEX INVEST" ежегодно в течение 2011 - 2014 годов в определенных выше целевых странах. В дальнейшем, в случае подтверждения успеха представительств, их сеть, а также штат будут расширяться так, чтобы основной контингент сотрудников АО "KAZNEX INVEST" находился в странах дислокации потенциальных инвесторов (по примеру австралийского агентства Austrade - 80 % штата, корейского агентства KOTRA - 70 % штата). По примеру указанных агентств представительства АО "KAZNEX INVEST" также будут осуществлять функции по продвижению экспорта.

      Необходимо разработать График работы с инвесторами согласно определенному списку крупнейших компаний-инвесторов в приоритетных отраслях.

      Для построения системной работы с иностранными инвесторами были определены приоритетные сектора промышленности на основе их конкурентоспособности и инвестиционной привлекательности и на основании отобранных секторов выявлены 20 приоритетных стран-инвесторов по размерам мировых вложений в данные отрасли. На основании анализа стратегий компаний (из 20 отобранных стран) и перспектив развития конкретной отрасли в Казахстане в каждой отрасли определены приблизительные временные периоды привлечения ТНК в Казахстан (78 ТНК с 2010 - 2014 гг. и 81 ТНК с 2015 - 2020 гг.).

      На основе вышеуказанного списка компаний ответственные исполнители (загранучреждения Республики Казахстан, МПК, деловые советы, центральные исполнительные органы, государственные холдинги, национальные компании, акиматы и их подведомственные организации) должны представить в рамках своей компетенции Графики работы с инвесторами, где будут определены мероприятия с конкретными сроками исполнения по привлечению компаний-инвесторов. В целях исключения дублирования работ, необходимо согласовать данные документы с Министерством индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

      В вопросах поиска и привлечения инвестиций будет усилена роль межправительственных комиссий (МПК) путем:

      1) создания МПК по торгово-экономическим вопросам со странами перспективными для привлечения их в качестве будущих инвесторов;

      2) рассмотрения на заседаниях МПК проблемных вопросов, связанных с осуществлением инвестиционной деятельности и продвижением экспорта;

      3) формирования и согласования планов работ МПК с Министерством индустрии и новых технологий Республики Казахстан;

      4) направления отчетов о деятельности МПК по вопросам торгово-экономического сотрудничества в Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан;

      5) проведения работы по вовлечению крупнейших компаний-инвесторов в приоритетных отраслях в состав МПК.

      Координирующим органом по данным вопросам выступит Комитет по инвестициям. Показателем работы казахстанской части МПК будет достижение целевых индикаторов, приведенных в Приложении 1 к настоящей программе, выражаемых в конкретных объемах привлеченных инвестиций из соответствующей страны. Аналогичный подход по оценке результатов работы будет применен и к деятельности загранучреждений Республики Казахстан.

      Сопредседатели казахстанской части МПК должны будут принять все необходимые меры по достижению целевых показателей по привлечению инвестиций. Послы Республики Казахстан за рубежом окажут необходимое содействие государственным и уполномоченным органам Республики Казахстан в увеличении объема прямых иностранных инвестиций не менее чем на 15 % к 2014 году.

      Также немаловажную роль в привлечении ПИИ играют деловые советы, в связи с чем будут проработаны вопросы повышения эффективности деятельности деловых советов в области привлечения ПИИ, включая следующие вопросы:

      1) регламентация деятельности деловых советов типовым положением;

      2) создание органов управления деловых советов, создание консультативного совета по общей координации деловых советов при ОЮЛ "НЭП "Союз "Атамекен";

      3) участие сопредседателей казахстанских деловых советов в составе МПК.

      Кроме того необходимо принять необходимые меры по проведению детального анализа отраслевых ниш Казахстана и определить инвестиционные проекты, требующие финансирования.

      Суть заключения детального анализа заключается в формировании конкретного инвестиционного продукта, т.е. создания товара. Детальный анализ отраслевых ниш позволит определить перечень наиболее интересных и перспективных проектов для их дальнейшей подготовки и продвижения (рекламы).

      В целях привлечения ПИИ и для представления более качественной и полной информации об инвестиционном потенциале и инвестиционных проектах Казахстана потенциальным иностранным инвесторам, Министерству индустрии и новых технологий Республики Казахстан необходимо иметь расширенный перечень, а также необходимую информацию об интересных проектах, в частности, в регионах страны.

      Все региональные органы местного управления должны информировать Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан о наличии проектов потенциально интересных иностранным инвесторам и по запросу представлять полную информацию (т.е. упакованный продукт).

      Важным моментом работы с инвестором является сопровождение его в регионах Казахстана. Непосредственную работу с иностранными инвесторами в регионах будут проводить местные исполнительные органы. Для этого в каждом регионе будут созданы Центры обслуживания инвесторов (ЦОИ). ЦОИ станут фронт-офисами для операционного обслуживания инвесторов и будут осуществлять прямое общение с клиентом: получение первичных документов, необходимых контактов и другой информации для начала продвижения проекта, а также обеспечат оперативное и правильное реагирование на обращение иностранных инвесторов на местах и, по сути, будут выступать как региональные представительства АО "KAZNEX INVEST".

      Также будет рассмотрена целесообразность создания координационных советов по инвестиционному климату при акиматах областей, городов Астана и Алматы. Главной задачей координационных советов станет решение проблемных вопросов инвесторов, в том числе с государственными и властными структурами.

      С целью предоставления качественной и регулярно обновляемой информации по всем аспектам инвестиций в Республике Казахстан в 2010 году разработан национальный инвестиционный интернет-ресурс Республики Казахстан www.invest.gov.kz на 12 языках.

      Разработанный интернет-ресурс выступает первым источником информации об инвестиционных возможностях и инструментом формирования имиджа Республики Казахстан для иностранных граждан, использующих интернет, как основное средство поиска информации.

      На национальном инвестиционном интернет-ресурсе содержится информация об инвестиционных возможностях Республики Казахстан, законодательстве Республики Казахстан, о привлечении инвестиций в экономику страны в рамках ГПФИИР, об особенностях ведения бизнеса в стране, об инвестиционных проектах казахстанских инициаторов, контактная информация государственных органов, справочная информация, облегчающая работу инвесторов на территории Казахстана и др. Таким образом, национальный инвестиционный интернет-ресурс позволяет обеспечить прозрачность организационных процессов, связанных с инвестированием в республику, систематизировать и упростить работу по взаимодействию с иностранными инвесторами, снизить издержки инвестора, а также послужить дополнительным стимулом к инвестированию в Казахстан.

      Для достижения поставленной цели всем заинтересованным государственным органам, национальным компаниям необходимо обеспечить предоставление качественной и актуальной информации для постоянного обновления разделов национального инвестиционного интернет-ресурса.

      Министерством индустрии и новых технологий Республики Казахстан будет вестись постоянный мониторинг проводимой работы с инвесторами, в связи с чем все задействованные в этой работе структуры должны информировать Министерство о планируемых и проведенных встречах и достигнутых договоренностях с иностранными инвесторами путем внесения информации в Базу данных иностранных инвесторов и инвестиционных проектов www.baseinvest.kz.

      База данных инвестиционных проектов и иностранных инвесторов будет являться структурированным онлайн ресурсом с отображением инвестиционных проектов на территории Республики Казахстан, а также для организации доступа к информации о потенциальных и действующих инвесторах на территории Республики Казахстан на основе передовых информационных технологий.

      Всем заинтересованным государственным органам, национальным компаниям необходимо обеспечить своевременное и качественное наполнение базы данных в части своей компетенции.

      В этой связи ежегодно будут проводиться обучающие семинары по заполнению базы данных для местных исполнительных органов.

      Информация в базе данных инвестиционных проектов размещена на

      3 языках: государственном, русском, английском.

      В Казахстане в качестве инвестиционного омбудсмена предлагается создать Комиссию по инвестициям (далее - Комиссия), которая являлась бы консультативно-совещательным органом при Правительстве Республики Казахстан по выработке предложений по координации и контролю деятельности государственных органов и национальных холдингов по вопросам привлечения инвестиций в экономику Казахстана, текущей деятельности инвесторов, защиты их прав и интересов, а также создания благоприятных условий для инвестиционной деятельности в Республике Казахстан.

      Направление 2. Развитие и создание СЭЗ и ИЗ: повышение инвестиционной привлекательности СЭЗ и ИЗ.

      В целях повышения эффективности управления деятельностью и улучшения инвестиционного климата СЭЗ необходим единый подход к их развитию с учетом международного опыта.

      В этой связи планируется привлечение международного консультанта с передовым опытом по управлению СЭЗ для разработки и внедрению общей стратегии развития специальных экономических зон в Республике Казахстан.

      Предусматривается разработка единого мастер-плана по привлечению альтернативных источников финансирования в строительство и эксплуатацию объектов инфраструктуры отдельных СЭЗ.

      Кроме того, необходимо законодательно урегулировать порядок создания, функционирования и упразднения индустриальных зон и меры государственной поддержки на территориях индустриальных зон.

      Направление 3. Сервисная поддержка экспортеров (2010 - 2014 годы)

      Участниками сервисной поддержки экспортеров станут действующие и потенциальные предприятия-экспортеры обработанных товаров, соответствующие семи приоритетным отраслям экономики: металлургия высоких переделов, химическая и нефтегазохимическая, легкая, фармацевтическая и медицинская промышленности, машиностроение, агропромышленный комплекс, строительная индустрия и производство строительных материалов, услуг.

      На постоянной основе будут проводиться мероприятия, направленные на продвижение экспорта отечественных товаров, услуг на внешние рынки, в том числе:

      1) организацию и проведение торговых миссий за рубежом;

      2) продвижение отечественных товарных знаков на внешние рынки;

      3) издание и распространение справочника "Экспортная продукция Казахстана";

      4) организация участия предприятий в зарубежных профильных выставках;

      5) презентация экспортного потенциала казахстанских производителей на международных выставках в формате единого национального стенда;

      6) разработку национального интерактивного информационного ресурса для экспортеров Республики Казахстан и иностранных покупателей;

      7) поиск потенциальных покупателей казахстанской экспортной продукции за рубежом.

      В целях системного развития экспортного потенциала казахстанских предприятий будут предусмотрены следующие меры поддержки экспортоориентированных предприятий:

      Проведение обучающих тренингов для специалистов предприятий по вопросам экспортной деятельности;

      Издание и распространение специальной литературы: "Путеводитель экспорта по зарубежным странам"; "Инструктивные материалы "В помощь экспортеру"; "Информационно-справочные материалы по определению оптимальных экспортных маршрутов";

      Проведение оценки экспортной готовности казахстанских предприятий;

      Разработка стратегических маркетинговых планов по продвижению отечественной продукции на внешние рынки.

      С целью оценки степени товарной и географической диверсификации экспорта Казахстана 1 раз в 2 года будет проводиться анализ тенденций развития мировых товарных рынков, состояния внешней торговли Республики Казахстан (Trade Performance Index) с распространением результатов анализа среди заинтересованных сторон.

      С целью мониторинга конкурентных позиций и изменения потребительского тренда на товарные позиции казахстанского экспорта будет проводиться обзор рынков стран мира и региональных экономических объединений (страновые обзоры).

      С целью продвижения экспорта отечественных поставщиков услуг будут проводиться обзоры потенциальных рынков для экспорта конкретных видов услуг казахстанских компаний.

      В целях стимулирования отечественного экспорта несырьевых (обработанных) товаров, услуг будет создана комплексная и агрессивная система продвижения экспорта.

      Будет разработана и принята Национальная экспортная стратегия Республики Казахстан, определен перечень потенциальных экспортных товаров, ответственный за исполнение – АО "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "Kaznex Invest", создана интегрированная система поддержки экспортеров по принципу "одного окна" и в целом усовершенствована законодательная база в области развития экспорта.

      Для обеспечения казахстанских экспортеров информацией о новых потенциальных рынках сбыта будут проводиться узкоцелевые анализы по конкретным товарам, содержащие информацию о привлекательных рынках, конкурентных преимуществах, условиях доступа и других потенциальных возможностях для выхода на экспорт (бриф-анализы).

      Для оценки реального объема обработанного экспорта будет разработан и принят порядок информационного взаимодействия Комитета таможенного контроля Министерства финансов Республики Казахстан и Комитета по инвестициям Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан по вопросам внешнеторговой деятельности.

      Для формирования идеологии "экспортной ориентированности" будет проводиться пропаганда нацеленности на экспорт с привлечением частного и государственного секторов.

      Содействие экспортерам в доступе к каналам дистрибуции на целевых рынках. Для содействия экспортерам в доступе к каналам дистрибуции на целевых рынках предусматривается создание:

      1) международной сети за счет использования ресурсов загранучреждений Республики Казахстан, торговых представительств, института почетных консулов;

      2) специализированной организации для развития экспортной упаковки, как одного из главных элементов системы поддержки экспорта на примерах лучшей мировой практики.

      В целях непосредственного комплексного содействия казахстанским производителям в стране в 2010 - 2014 годы будет открыта сеть зарубежных представительств Национальной организации по развитию и продвижению экспорта (АО "KAZNEX INVEST" Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан, которое является оператором системы развития и продвижения экспорта обрабатывающего сектора экономики).

      В целях выработки совместной стратегии и координации действий государственных органов по вопросам содействия развитию и продвижению экспорта, а также устранения административных и бюрократических мер, препятствующих развитию и продвижению экспорта и обеспечения потребностей бизнеса будет активизирована работа Совета экспортеров при Министерстве индустрии и новых технологий Республики Казахстан, межправительственных комиссий по торгово-экономическому и научно-техническому сотрудничеству по защите интересов и решению проблем казахстанских экспортеров, а также будут созданы региональные советы экспортеров при акиматах областей, городов Астана и Алматы.

      В целях обеспечения государством действенных мер для казахстанских экспортеров с 2010 года будет проводиться интеграция Казахстана в число поставщиков продукции в рамках гуманитарной помощи.

      Для содействия налаживания прямых контактов между отечественными производителями и потенциальными зарубежными покупателями, обмена информацией по качественным и ценовым показателям продукции, обсуждения деталей экспортных контрактов будут организованы регулярные торговые миссии Республики Казахстан за рубежом, встречи в формате "Продавцы и Покупатели" в различных регионах страны, мероприятия целевого продвижения конкретных товаров.

      Важную роль в вышеуказанном процессе должны играть загранучреждения Республики Казахстан за рубежом. Загранучреждения должны обеспечить:

      1) содействие в организации встреч между продавцами и покупателями;

      2) содействие в организации визитов казахстанских торговых миссий и делегаций в страну пребывания;

      3) распространение в странах пребывания информации об экспортном потенциале и экспортных предприятиях Казахстана;

      4) содействие казахстанским компаниям в вопросах их участия в зарубежных выставках, а также в организации проведения переговоров с иностранными партнерами в странах пребывания.

      Для дальнейшего развития взаимовыгодного сотрудничества с Российской Федерацией будет обеспеченно бюджетное финансирование мероприятий, проводимых Торговым представительством Республики Казахстан в Российской Федерации по проведению презентаций торговых и инвестиционных возможностей Казахстана в сотрудничестве с Россией.

      В развитии экспортного потенциала Казахстана важную роль должны играть "Национальные чемпионы". Предполагается разработать критерии отбора "Национальных чемпионов", выдвижение предложений по определению компаний-кандидатов в курируемых отраслях и регионах для включения в список "национальных чемпионов", а также предложения по увеличению доли фондов прямых инвестиций (ФПИ) в финансировании таких компаний.

      Всеми вышеуказанными государственными органами и организациями необходимо обеспечить достижение целевых индикаторов по несырьевому экспорту, приведенных в Приложении 2 к настоящей программе, по результатам которых раз в полугодие будет направляться Отчет в Правительство Республики Казахстан.

      Данные индикаторы продвижения экспорта основаны на среднегодовом приросте экспорта обработанной продукции за предыдущий 5-летний период с 2006 по 2010 год, который составил 10 процентов (ежегодно). В этой связи, продолжая данный динамический ряд, были получены указанные прогнозные данные по росту обработанной промышленности до 2014 года.

      Программа возмещения затрат.

      Возмещение затрат экспортеров. Государственная поддержка будет оказываться путем возмещения затрат экспортеров казахстанской продукции обрабатывающего сектора экономики, понесенных при выводе товаров, услуг на внешние рынки. В рамках одного возмещения затрат экспортеру может быть возмещено один или несколько видов затрат, но не более 50 % от обоснованных и документально подтвержденных затрат с учетом ограничений.

      Правила возмещения части затрат экспортеров по продвижению отечественных обработанных товаров, услуг на внешние рынки утверждаются Правительством Республики Казахстан.

      Администратором программы определено Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан, которое будет выделять бюджетные средства, направляемые на возмещение затрат. Возмещение затрат будет производиться на основании решения Межведомственной комиссии по возмещению затрат экспортеров, создаваемой при Министерстве индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

      В рамках государственной поддержки увеличения объемов несырьевого экспорта казахстанского продукта предполагается рассмотреть возможность введения Транспортно-эскпортного сертификата (ТЭС).

      Данный сертификат позволит покрыть транспортные расходы экспортеров обработанной продукции до 30 %. ТЭС будет выдаваться экспортеру АО "KAZNEX INVEST" по предъявлению экспортного контракта и счета на оплату транспортировки и будет приниматься транспортными и экспедиторскими компаниями в счет оплаты за услуги, после чего будут погашаться транспортным компаниям АО "KAZNEX INVEST".

      Предполагается предложить два способа погашения долга экспортером:

      1) 100 % погашение в течение трех лет;

      2) при невозможности погашения экспортером - государство входит в уставной фонд экспортера сроком на 3 года.

      Базовые условия по торговому финансированию и страхованию, оказанию сервисной поддержки экспорту и возмещению затрат экспортеров, механизмы распределения средств, целевые показатели по росту экспорта и производительности в несырьевых секторах будут определены Правительством.

      Финансирование торговых экспортных операций. Для осуществления финансовой поддержки торговых экспортных операций представителей малого и среднего бизнеса обрабатывающего сектора экономики, включающей в себя страхование экспорта и кредитование торговых экспортных операций, а также ряда сопутствующих услуг, создано АО "Экспортно-кредитная страховая корпорация "КазЭкспортГарант" (на базе АО "Государственная страховая корпорация по страхованию экспортных кредитов и инвестиций") - далее "КазЭкспортГарант".

      "КазЭкспортГарант" будет осуществлять поддержку экспортных операций путем страхования экспортных сделок, в которых предусматривается использование инструментов торгового финансирования (экспортных аккредитивов).

      Кредитование покупателей казахстанской экспортной продукции несырьевого сектора будет осуществляться путем фондирования данной сделки за счет потраншевого выделения средств из республиканского бюджета на увеличение уставного капитала "КазЭкспортГарант". Данные средства будут использоваться револьверно, что обеспечит больший охват и расширение географии экспорта.

      Кредитно-страховая поддержка будет реализовываться на принципах государственно-частного партнерства между "КазЭкспортГарант", экспортерами, импортерами и обслуживающими их банками, при этом будет снижаться стоимость финансовых ресурсов за счет использования механизмов и инструментов, адаптированных мировыми экспортно-кредитными агентствами при поддержке своего национального экспорта.

      Потенциальными участниками кредитно-страховой поддержки станут действующие или вновь созданные экспортоориентированные предприятия обрабатывающего сектора экономики (приоритет - МСБ), иностранные импортеры казахстанской продукции, казахстанские и иностранные банки, осуществляющие торговое финансирование.

      Страхование будет осуществляться для защиты казахстанского Банка экспортера от риска неплатежа со стороны Банка иностранного Покупателя, открывшего по поручению Покупателя безотзывный документарный аккредитив в пользу экспортера.

      Преимуществами финансирования торговых экспортных операций станут:

      1) беззалоговое кредитование (предоставляются отгрузочные документы и вступают в силу кредитные обязательства Банка импортера);

      2) двукратное снижение ставок кредитования;

      3) поступление экспортной выручки сразу по факту отгрузки товара;

      4) стимулирование спроса казахстанской продукции.

6. Необходимые ресурсы

6.1. Финансово-экономические, материально-технические, трудовые и иные ресурсы, задействованные в реализации Программы

      Объемы финансирования основных мероприятий Программы по привлечению инвестиций, развитию СЭЗ и экспорта в Республику Казахстан на 2010-2014 годы приведены в таблице:


Наименования мероприятия

Объем

финансирования,

тыс. тенге

1

2

3

1

Привлечение прямых иностранных

инвестиций

1 382 596

1.1

Создание условий для привлечения ПИИ

45 000

1.2

Продвижение инвестиционного имиджа

Казахстана

723 170

1.3

Построение системной работы с

иностранными инвесторами

614 426

2

Развитие и создание СЭЗ и ИЗ

13 506 395

2.1

Повышение инвестиционной

привлекательности СЭЗ и ИЗ

13 506 395

3

Продвижение экспорта

4 670 971

3.1

Сервисная поддержка экспортеров

1 316 971

3.2

Финансовая поддержка экспортеров

3 354 000


Итого:

19 559 962

6.2. Источники финансирования мероприятий Программы

      На реализацию Программы в 2010 - 2014 годы будут направлены средства республиканского бюджета с совокупным объемом финансирования в 19 559 962 тыс. тенге, в том числе на:

      мероприятия по привлечению прямых иностранных инвестиций - 1 382 596 тыс. тенге;

      мероприятия по развитию и созданию СЭЗ и ИЗ - 13 506 395 тыс. тенге;

      мероприятий по стимулированию экспорта - 4 670 971 тыс. тенге.

Раздел 7. План мероприятий по реализации Программы
по привлечению инвестиций, развитию специальных
экономических зон и стимулированию экспорта в
Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы

      Сноска. Раздел 7 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

п/п

Мероприятие

Форма завершения

Ответственные за исполнение

Сроки исполнения

Предполагаемые расходы (тыс. тенге)

Источники финансирования

№ бюджетной программы (если есть)

2010 год

2011 год

2012 год

2013 год

2014 год

Всего

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Привлечение прямых иностранных инвестиций

Совершенствование инвестиционного законодательства

1

Изучить мировой опыт по вопросам стимулирования инвестиций, стабильности законодательства, а также дополнительных мер для особо важных стратегических инвестиционных проектов

Информация в Правительство

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (no согласованию)

I полугодие

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

1-1

Провести анализ и внести предложения по:

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию), АО "НАЦ" (по согласованию)

IV квартал

2012 года







Не требуются



расширению доступа иностранных инвесторов к международному арбитражу;

Предложение в МИНТ

МЮ, ВС (по согласованию), ГП (по согласованию)

Август

2012 года









расширению доступа иностранных инвесторов к земельным ресурсам сельскохозяйственного назначения;

Предложение в МИНТ

МСХ, МРР

II квартал

2012 года









обеспечению гибкости и реалистичности требований к местному содержанию услуг, товаров и рабочей силы при осуществлении инвестиций

Предложение в МИНТ

МНГ, МЭБП

II квартал

2012 года









совершенствованию законодательства в сфере интеллектуальной собственности

Предложение в МИНТ

МЮ

III квартал

2012 года









расширению участия иностранных инвесторов в инфраструктурных проектах через механизм государственно-частного партнерства;

Предложение в МИНТ

МЭБП

III квартал

2012 года









1-2

Провести анализ и внести предложения по снижению барьеров для иностранных инвесторов, в таких секторах как:

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию), АО "НАЦ" (по согласованию)

IV квартал

2012 года







Не требуются



транспортный сектор

Предложение в МИНТ

МТК

II квартал

2012 года









нефть и газ

Предложение в МИНТ

МНГ, АО "НК "КМГ" (по согласованию)

II квартал

2012 года









Создание условий для привлечения ПИИ

2

Проводить сравнительный мониторинг условий для иностранных инвестиций в Казахстане и странах-конкурентах по привлечению ПИИ

Информация в МЭБП

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

45 000

-

-

-

-

45 000

Республиканский бюджет

020

3

Проработать вопрос о переходе на безвизовый режим со странами Организации Экономического Сотрудничества и Развития

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИД, МВД, МИНТ, КНБ

I полугодие

2014 года









4

Рассмотреть возможность упрощения процедуры оформления визовой поддержки МИД РК иностранным гражданам путем отмены предоставления справки об отсутствии/наличии налоговой задолженности

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МИД, МФ, МИНТ

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

5

Принять комплекс мер по выдаче соответствующей категории визы для бизнес-иммигрантов

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИД, МТСЗН, МИНТ, КНБ, МВД

I полугодие

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

6

Принять необходимые меры для проведения обучения сотрудников таможенных и пограничных служб знанию базового английского языка, а также обучающих тренингов по культуре обслуживания иностранных граждан с проведением инструктажа по соблюдению деловой этики

Информация в Правительство Республики Казахстан

МФ, КНБ

III квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

7

Обеспечить регистрацию с использованием портала электронного правительства временно пребывающих в Республике Казахстан иностранцев и лиц без гражданства по заявлениям физических и юридических лиц, в том числе гостиниц

Информация в МЭБП

МВД, АДСиФК, КНБ

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

-

-

-

-

-

-

-

-

8

Рассмотреть возможность разработки ТЭО по стратегически важным проектам индустриального развития в регионах

Информация в МИНТ

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

9

Рассмотреть возможность обеспечения населенных пунктов Республика Казахстан указателями с наименованиями физико-географических объектов (районы, улицы, площади), а также новых объектов общественной инфраструктуры (вокзалы, библиотеки, торговые центры и др.) на казахском языке с транслитерацией на русском и английском языках

Информация в МИНТ

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

10

Принять необходимые меры по представлению информации справочными службами на государственном, русском и английском языках

Отчет в Правительство РК

АО "Казахтелеком" (по согласованию)

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

11

Разработать типовые квалификационные характеристики должностей руководителей, специалистов и других служащих организаций, профессиональные стандарты

Приказы министерств

МИНТ, МСХ, МНГ, МТК, АДСиФК, по согласованию с МТСЗН

2012 - 2014 годы

-

-

-

-

-

-

-

-

12

Создать рабочие (экспертные) группы по внедрению развития проектного финансирования:

при МЭБП по рассмотрению пилотных инвестиционных проектов, предлагаемых для реализации по схеме проектного финансирования с участием государства; при МИНТ по рассмотрению пилотных инвестиционных проектов, предлагаемых для реализации по схеме проектного финансирования без участия государства (частные проекты)

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МЭБП

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

12-1

Проработать вопрос внедрения принципов корпоративного управления (повышение конкурентоспособности, эффективности и прозрачности, приближение к рыночным принципам управления) в государственных предприятиях и акционерных обществах с государственным участием в соответствии со стандартами ОЭСР

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МЭБП, МИНТ, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

IV квартал

2012 года







Не требуются


12-2

Изучить мировой опыт и определить Национальный Контактный Центр в рамках присоединения Казахстана к Декларации ОЭСР о международных инвестициях и транснациональных корпорациях

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МЭБП, АО "Kaznex Invest" (пo согласованию), АО "НАЦ" (по согласованию), АО "ЦРТП" (по согласованию)

III квартал

2012 года







Не требуются


Продвижение инвестиционного имиджа Республики Казахстан

13

Принять необходимые меры по проведению работ по брендированию (Казахстана и/или инвестиционного потенциала страны и/или АО "Казнекс Инвест")

Предложения в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

до конца

2011 года

-

-

-

-

-

-

-

-

14

Рассмотреть возможность использования экс-политиков и высокопоставленных представителей бизнеса в привлечении инвестиций

Предложения в Правительство РК с проектом ответа в АП

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

15

Рассмотреть возможность выпуска информационно-аналитических справочников-путеводителей инвесторов по приоритетным секторам экономики в соответствии с Государственной программой форсированного индустриально-инновационного развития

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МНГ, МСХ, МТК, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

16

Обеспечить информирование в приоритетных странах о планируемых мероприятиях в стране пребывания, где принимают участие потенциальные инвесторы и распространение в рамках мероприятий информационно-презентационных материалов о Казахстане

Информация в МИНТ

МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

25 января

года, следующего за отчетным годом

-

-

-

-

-

-

-

-

17

Проведение информационно-презентационных мероприятий по продвижению инвестиционных возможностей Казахстана (роуд-шоу, брошюра, билборды, пресс-конференции), в том числе:

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

28 880

38 080

37 740

39 544

39 544

183 788

Республиканский бюджет

020


Пресс-конференции в двух регионах (Астана, Алматы) в течение;

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

700

700

700

700

700

3 500

Республиканский бюджет

020

Производство заказных агитационных билбордов;

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

5 460

13 380

10 000

10 000

10 000

48 840

Республиканский бюджет

020

Проведение роуд-шоу по презентации инвестиционных возможностей Казахстана;

15 февраля года, следующего за отчетным годом

-

22 000

23 540

23 540

23 540

92 620

Республиканский бюджет

020

Подготовка и выпуск брошюры об инвестиционных возможностях Казахстана

15 февраля года, следующего за отчетным годом

22 720

2 000

3 500

5 304

5 304

38 828

Республиканский бюджет

020

18

Проведение информационно-презентационных мероприятий по продвижению инвестиционных возможностей Казахстана (бизнес форумы, справочник "Investors Guide")

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

58 000

58 000

58 000

58 000

58 000

290 000

Республиканский бюджет

001

19

Изготовление и трансляция на международных телеканалах видеоролика об инвестиционных возможностях Казахстана

Информация в МЭБП

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

-

481 700

481 700

423 792

423 792

1 810 984

Республиканский бюджет

020

20

Рассмотреть целесообразность изготовления и трансляции в международных СМИ цикла телепередач об инвестиционных возможностях Казахстана

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

декабрь 2012 года

-

-

-

-

-

-

Не требуется


21

Изготовление и трансляция на казахстанских телеканалах видеоролика о мерах государственной поддержки инвестиций

Информация в МЭБП

МИНТ, МКИ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

34 856

12 760

13 653

14 609

14 609

90487

Республиканский бюджет

020

22

Публикация рекламно-информационных статей об инвестиционных возможностях Казахстана в международных периодических изданиях

Информация в МЭБП

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

0

2 350

14 124

14 124

14 124

44 722

Республиканский бюджет

020

23

Публикация рекламно-информационных статей об инвестиционных возможностях Казахстана в казахстанских периодических изданиях

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

0

7 200

7 704

-

6 934

21 838

Республиканский бюджет

020

Построение системной работы с иностранными инвесторами

24

Исследование международных рынков инвестиций

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

25 января

2011 года

40 000

40 000

-

-

-

80 000

Республиканский бюджет

001

25

Услуги по привлечению и сопровождению иностранных инвесторов

Информация в МЭБП

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

210 464

254 507

260 844

362 615

401 044

1 489 474

Республиканский бюджет

020

26

Оказание содействия в привлечении ПИИ для реализации инвестиционных проектов (в млн. долл.США):

на 2012 год – 72;

на 2013 год – 80;

на 2014 год – 93

Информация в МИНТ

АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

25 января

года, следующего за отчетным годом









27

При создании Фондов прямых инвестиций, имеющих инвестиционный мандат на казахстанские проекты, соблюдать коэффициент привлечения иностранных инвестиций, не менее 1/1 по отношению к вложенным инвестициям АО "Казына Капитал Менеджмент"

Информация в МИНТ

АО "Казына Капитал Менеджмент" (по согласованию)

25 января

года, следующего за отчетным годом









28

Разработка и сопровождение базы данных инвестиционных проектов и инвесторов

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

30 000

-

-

5 892

10 744

46 636

Республиканский бюджет

020

29

Внесение предложений по открытию зарубежных представительств АО "KAZNEX INVEST"

Предложения в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

30

Рассмотреть возможность создания Центра по обслуживанию инвесторов в рамках подведомственной организации

Информация в МИНТ

акиматы областей, гг. Астана и Алматы

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

31

Рассмотрение возможности наделения функциями по улучшению инвестиционного климата регионов Региональные координационные советы

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МЭБП, АО "Kaznex Invest" (по согласованию), акиматы областей, гг. Астана и Алматы

I полугодие

2012 года









32

Рассмотреть возможность проведения на системной основе обучающих семинаров (с участием специалистов МИНТ, институтов развития и т.п.) для дипломатов, ответственных за экономическое направление

Предложения в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

I квартал

2012 года









33

Создание Комиссии по инвестициям под председательством Премьер-Министра Республики Казахстан (инвестиционный омбудсмен)

Проект постановления Правительства Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

34

Обеспечить достижение целевых индикаторов по поступлениям ПИИ (приложение 1)

Информация в МЭБП

МИД, акиматы областей, гг. Астана и Алматы

15 февраля

года, следующего за отчетным годом









35

Разработать график работы с инвесторами, согласно определенного списка крупнейших компаний-инвесторов в приоритетных отраслях

Информация в МИНТ

МИД, МПК, Деловые советы, МИНТ

I квартал

2012 года









36

Проработать вопросы активизации деятельности МПК в области привлечения ПИИ:

создание МПК по торгово-экономическим вопросам с приоритетными странами;

рассмотрение на заседаниях МПК проблемных вопросов, связанных с осуществлением инвестиционной деятельности и продвижением экспорта;

проведение работы по вовлечению крупнейших компаний-инвесторов в приоритетных отраслях в состав МПК

Отчет в Правительство РК

МИД, сопредседатели МПК

2012 год









37

Проработать вопросы повышения эффективности деятельности деловых советов в области привлечения ПИИ:

регламентация деятельности деловых советов типовым положением:

создание органов управления деловых советов; создание консультативного совета по общей координации деловых советов при ОЮЛ "НЭП "Союз "Атамекен";

участие сопредседателей казахстанских деловых советов в составе МПК;

обеспечение подотчетности казахстанской стороны деловых советов казахстанской части МПК

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МИД, АО "Kaznex Invest" (по согласованию), НПП, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

II квартал

2012 года









38

Определить инвестиционные проекты, требующие финансирования

Информация в МИНТ

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

25 января

года, следующего за отчетным годом









39

Представлять информацию о проделанной работе по привлечению инвестиций

Информация в МИНТ

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

Ежеквартально









40

Обеспечение своевременного предоставления информации, для обновления разделов национального инвестиционного интернет-ресурса www.invest.gov.kz

Информация в МИНТ

МИД, МТК, МНГ, МСХ,

МЭБП, МФ, МТСЗН, МКИ, акиматы областей, гг. Астаны и Алматы

Ежеквартально









41

Размещение баннера национального инвестиционного ресурса www.invest.gov.kz на ресурсах государственных органов и нацкомпаний, загранучреждений РК, а также на ресурсе "электронного Правительства"

Информация в МИНТ

МИД, МТК, МНГ, МСХ, МЭБП, МФ, МТСЗН, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

I квартал

2012 года







-


42

Разработка и сопровождение инвестиционного интернет-ресурса

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

декабрь

2010 года

15 000

25 799

24 569

16 533

22 131

104 032

Республиканский бюджет

020

43

Обеспечить постоянный мониторинг проводимой работы с инвесторами:

предоставление специального ключа для обеспечения всем заинтересованным государственным органам доступа к Базе данных иностранных инвесторов и инвестиционных проектов;

внесение в Базу данных иностранных инвесторов и инвестиционных проектов www.baseinvest.kz информации об иностранных инвесторах, о проведенных встречах и достигнутых договоренностях с иностранными инвесторами, реализуемым и планируемым к реализации проектам с иностранными инвесторами

Информация в МИНТ

МИД, МНГ, МСХ, МТК, МКИ, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

Ежеквартально









44

Проведение обучающих семинаров по заполнению Базы данных иностранных инвесторов и инвестиционных проектов

Информация в МИНТ

АО "Kaznex Invest" (по согласованию), акиматы областей, гг. Астаны и Алматы

Ежегодно







Не требуется


45

Разработать критерии по отбору "национальных чемпионов" для реализации ГПФИИР

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Казына Капитал Менеджмент" (по согласованию), CITIC KAZYNA (по согласованию), МНГ, МТК, МСХ

I квартал

2012 года









46

Дать предложения по определению компаний-кандидатов в курируемых отраслях и регионах для включения в список "национальных чемпионов"

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Казына Капитал Менеджмент" (по согласованию), МНГ, МТК, МСХ, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)

IV квартал

2011 года









47

Обеспечить содействие в деятельности Центра обслуживания инвесторов со стороны всех уровней местных исполнительных органов

Информация в МИНТ

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы

Ежеквартально









Развитие и создание СЭЗ и ИЗ

Повышение инвестиционной привлекательности СЭЗ и ИЗ

48

Проработать вопрос создания в регионах 1 -2 индустриальных зон

Информация в МИНТ

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы

2-ое полугодие

2012 года









49

Услуга по развитию Специальных экономических зон в Республике Казахстан

Информация в МИНТ

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

декабрь

2013 года




384 493

124 746

999 852

Республиканский бюджет

020

50

Внесение предложения по созданию СЭЗ "Приграничная торгово-экономическая зона "Хоргос-восточные ворота" на базе Международного центра приграничного сотрудничества "Хоргос"

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МЭБП, акимат Алматинской области

август

2011 года

-

-

-

-

-

-

-

-

51

Внесение предложения по созданию СЭЗ в городе Караганде на базе Индустриальной зоны города Караганды

Предложение в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МЭБП, акимат Карагандинской области

август

2011 года

-

-

-

-

-

-

-

-

52

Строительство инфраструктуры СЭЗ "Оңтүстік"

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, акимат ЮКО

IV квартал

2012 года

247 727

35 958

-

-

-

283 685

Республиканский бюджет

015

53

Строительство инфраструктуры СЭЗ "Астана – новый город" (Индустриальный парк города Астаны)

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, акимат города Астаны

IV квартал

2012 года

2 000 000

3 500 000

-

-

-

5 500 000

Республиканский бюджет

015

54

Корректировка технико-экономического обоснования проекта по развитию специальной экономической зоны "Парк информационных технологий"

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, акимат города Алматы

IV квартал

2012 года

-

53 549

-

-

-

53 549

Республиканский бюджет

105

55

Строительство транспортной и инженерной инфраструктуры СЭЗ "Морпорт Актау"

Предложения в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, акимат Мангистауской области

IV квартал

2013 года

1 700 000

3 021 088

1 032 000

1 466 000

-

7 219 088

Республиканский бюджет

015

56

Обеспечение запуска в эксплуатацию 1-го этапа СЭЗ "Бурабай"

Информация в МЭБП

АДСиФК, МИНТ, акимат Акмолинской области

IV квартал

2014 года

-

-

-

-

-

-

Частные инвестиции

-

57

Строительство инфраструктуры и ограждений территорий специальной экономической зоны "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк" в Атырауской области

Информация в МЭБП

МНГ, МИНТ, акимат Атырауской области, СЭЗ "НИНТ"

15 февраля

года, следующего за отчетным годом

328 853

6 489

-

2 098 362

1 973 803

4 407 507

Республиканский бюджет

064

Продвижение экспорта

Сервисная поддержка экспортеров

58

Продвижение экспорта казахстанской обработанной продукции, в том числе:

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию), НПП

15 февраля года, следующего за отчетным годом

341 850

282 343

241 031

421 119

421 131

1 708 474

Республиканский бюджет

022

организация и проведение торговых миссий за рубежом;

продвижение отечественных товарных знаков на внешние рынки;

издание и распространение справочника "Экспортная продукция Казахстана";

организация участия предприятий в зарубежных профильных выставках;

презентация экспортного потенциала казахстанских производителей на международных выставках в формате единого национального стенда;

разработка национального интерактивного информационного ресурса для экспортеров Республики Казахстан и иностранных покупателей;

поиск потенциальных покупателей казахстанской экспортной продукции за рубежом









59

Развитие экспортной способности предприятий-производителей обработанной продукции, в том числе:

проведение обучающих тренингов для специалистов предприятий по вопросам экспортной деятельности;

издание и распространение специальной литературы: "Путеводитель экспорта по зарубежным странам"; "Инструктивные материалы "В помощь экспортеру"; "Информационно-справочные материалы по определению оптимальных экспортных маршрутов";

продвижение и развитие экспортной упаковки казахстанских товаров

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

74 100

74 256

60 480

126 254

126 254

461 344

Республиканский бюджет

022

60

Предоставление аналитической информации казахстанским экспортоориентированным предприятиям по потенциальным рынкам сбыта, в том числе:

анализ тенденций развития мировых товарных рынков, состояния внешней торговли Республики Казахстан (Trade Performance Index) с распространением результатов анализа среди заинтересованных сторон;

проведение обзора рынков определенных стран мира и региональных экономических объединений с целью мониторинга конкурентных позиций и изменения потребительского тренда на товарные позиции казахстанского экспорта (условно: страновой обзор);

проведение узкоцелевого анализа по конкретным товарам с целью выхода на новые экспортные рынки (условно: бриф-анализ);

проведение обзоров потенциальных рынков для экспорта конкретных видов услуг казахстанских компаний

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

116 599

48 732

88 463

136 852

136 852

527 498

Республиканский бюджет

022

61

Включение казахстанских производителей в систему гуманитарных поставок

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

60 000

101 650

24 602

36 715

28 721

251 688

Республиканский бюджет

022

62

Построение идеологии экспортной ориентированности

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию), НПП

15 февраля года, следующего за отчетным годом

107 401

87 440

78 200

207 662

203 888

684 591

Республиканский бюджет

022

63

Открытие и содержание представительств национального оператора по экспорту и инвестициям за рубежом

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

-

43 844

49 444

79 597

79 597

252 482

Республиканский бюджет

022

64

Конференции в городе Москве презентаций торговых и инвестиционных возможностей Казахстана в сотрудничестве с Россией

Информация в МЭБП

МЭБП

15 февраля года, следующего за отчетным годом



13 030

13 030

13 030

39 090

Республиканский бюджет

029

65

Обновление Совета экспортеров при МИНТ

Приказ МИНТ

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

декабрь

2010 года







Не требуется


66

Создание региональных советов экспортеров при акиматах областей, городов Астаны и Алматы

Приказ акиматов

акиматы областей, гг. Астана и Алматы, МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию), НПП

I квартал

2012 года







Не требуется


67

Внесение предложений по законодательному закреплению экономических инструментов развития и продвижения экспорта

Предложения в Правительство Республики Казахстан

МЭБП, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

декабрь

2010 года







Не требуется


68

Разработка и принятие порядка информационного взаимодействия Комитета таможенного контроля Министерства финансов Республики Казахстан и Комитета по инвестициям Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан по вопросам внешнеторговой деятельности

Совместный приказ Комитета таможенного контроля МФ и Комитета по инвестициям МИНТ

МИНТ, МФ

декабрь

2010 года







Не требуется


69

Разработать комплекс мер по поддержке экспортеров в регионах

План мероприятий по поддержке экспортеров в регионах

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы

декабрь

2010 года







Не требуется


70

Совершенствование и интеграция в Межгосударственную сеть информационно-маркетинговых центров информационного ресурса "Информационно-маркетинговый центр Республики Казахстан"

Информация в Правительство Республики Казахстан

МЭБП

декабрь

2011 года

-

39 800

-

-

-

39 800

Республиканский бюджет

049

71

Разработать Национальную экспортную стратегию Казахстана

Информация в Правительство

МИНТ, заинтересованные государственные органы, АО "Kaznex Invest", НПП

декабрь

2013 года




110 000


110 000

Республиканский бюджет

022

72

Обеспечить достижение целевых индикаторов по несырьевому экспорту (приложение 2)

Информация в МЭБП

акиматы областей, гг. Астаны и Алматы, МИД

15 февраля

года, следующего за отчетным годом









Финансовая поддержка экспортеров

73

Создание Межведомственной комиссии по возмещению затрат экспортеров

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

IV квартал

2010 года

-

-

-

-

-

-

Не требуется

-

74

Возмещение части затрат экспортеров по продвижению отечественных обработанных товаров, услуг на внешние рынки

Информация в МЭБП

МИНТ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

15 февраля года, следующего за отчетным годом

143 915

210 000

700 000

200 000

200 000

1 453 915

Республиканский бюджет

022

75

Увеличить уставной капитал АО "Государственная страховая корпорация по страхованию экспортных кредитов и инвестиций" для создания системы по поддержанию и расширению спроса на казахстанскую продукцию несырьевого сектора со стороны иностранных компаний

Отчет в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, АО "НУХ "Байтерек" (по согласованию)

декабрь

2010 года

1 500 000

-

-

-

-

1 500 000

Республиканский бюджет

019

76

Выработка предложений по внесению изменений и дополнений в законодательство Республики Казахстан по вопросам деятельности экспортно-кредитного агентства

Предложения в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, НБ (по согласованию), АО "НУХ "Байтерек" (по согласованию)

I квартал

2012 года

-

-

-

-

-

-

-

-

77

Изучить целесообразность применения финансового инструмента по стимулированию обработанного экспорта в виде возмещения части транспортных затрат экспортеров (расчеты, модели, правила)

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ, МЭБП, МФ, АО "Kaznex Invest" (по согласованию)

I квартал

2012 года









     

      Примечание: расшифровка аббревиатур:

КНБ

Комитет национальной безопасности Республики Казахстан

ГП

Генеральная Прокуратура Республики Казахстан

МВД

Министерство внутренних дел Республики Казахстан

МКИ

Министерство культуры и информации Республики Казахстан

МИД

Министерство иностранных дел Республики Казахстан

МИНТ

Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан

МНГ

Министерство нефти и газа Республики Казахстан

МПК

Межправительственная комиссия по торгово-экономическому сотрудничеству

МРР

Министерство регионального развития Республики Казахстан

МСХ

Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан

МТК

Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан

МТСЗН

Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

МФ

Министерство финансов Республики Казахстан

МЭБП

Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан

АДСиФК

Агентство Республики Казахстан по делам спорта и физической культуры

НБ

Национальный Банк Республики Казахстан

НПП

Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан

АО "НАЦ"

акционерное общество "Национальный аналитический центр"

АО "ФНБ "Самрук-Казына"

акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Казына"

АО "НК "КМГ"

акционерное общество "Национальная компания "КазМунайГаз"

АО "НУХ "Байтерек"

акционерное общество "Национальный управляющий холдинг "Байтерек"

АО "Казына Капитал Менеджмент"

акционерное общество "Казына Капитал Менеджмент"

АО "Kaznex Invest"

акционерное общество "Национальное агентство по экспорту и инвестициям "KAZNEX INVEST"

АО "Казахтелеком"

акционерное общество "Казахтелеком"

АО "ЦРТП"

акционерное общество "Центр развития торговой политики"

СЭЗ

специальная экономическая зона

СЭЗ "НИНТ"

специальная экономическая зона "Национальный индустриальный нефтехимический технопарк"

ЮКО

Южно-Казахстанская область

ПИИ

прямые иностранные инвестиции

СМИ

средства массовой информации

ИЗ

индустриальные зоны

  Приложение 1
к Программе по привлечению инвестиций,
развитию специальных экономических зон
и стимулированию экспорта в
Республике Казахстан на 2010-2014 годы

Индикаторы по привлечению инвестиций

      Сноска. Программа дополнена приложением 1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 23.12.2011 № 1596; в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1477.

      Индикаторы для загранучреждений Республики Казахстан

Приток ПИИ,

млн. долл. США

Целевые индикаторы

Общий показатель

Приоритетные страны

2011 год

2012 год

2013 год

2014 год

2011-2014 годы

план

план

план

план

США

2009,2

2080

2152,4

2227,7

8468,9

Канада

676,3

700

724,4

749,8

2850,4

Нидерланды

6936,5

7353

7793,9

8261,5

30344,7

Франция

1451,5

1560

1677,3

1803,2

6492,3

Великобритания

1317,1

1363

1411,0

1460,3

5551,7

Италия

702,0

755

811,2

872,1

3139,9

Швейцария

465,0

481

498,1

515,6

1960,1

Германия

307,6

331

355,4

382,1

1375,7

Турция

82,8

86

88,7

91,8

349,0

Швеция

34,2

35

36,6

37,9

144,0

Испания

15,8

16

17,0

17,6

66,7

Люксембург

6,7

7

7,2

7,5

28,4

Китай

751,2

796

844,1

894,7

3286,3

Япония

632,6

680

731,1

785,9

2829,7

Южная Корея

193,1

208

223,1

239,9

863,6

Индия

0,2

0,2

0,2

0,2

0,9

Малайзия

-

-

-

-

-

ОАЭ

393,4

417

444,1

470,7

1725,1

Саудовская Аравия

-

-

-

-

-

ИТОГО

15975,2

16868

17815,8

18818,3

69477,0


      Индикаторы для местных исполнительных органов по

      внешним инвестициям в основной капитал

Объем инвестиций тыс. тенге.

Целевые индикаторы

Общий показатель

2011 год

2012 год

2013 год

2014 год

2011-2014 годы

Регионы

факт

факт

план

план

Акмолинская область

11 449 116

14 621 590

15 469 525

15 702 409

57 242 640

Актюбинская область

168 886 310

185 769 804

191 851 143

193 992 045

740 499 302

Алматинския область

60 695 676

37 514 627

40 884 438

42 858 171

181 952 912

Атырауская область

830 138 952

645 221 674

651 133 081

660 708 494

2 787 202 201

Западно-Казахстанская область

96 588 633

84 707 931

84 405 534

84 818 740

350 520 838

Жамбылская область

13 544 531

17 517 387

19 735 718

20 863 460

71 661 097

Карагандинская область

110 539 562

142 108 723

154 292 664

159 146 249

566 087 198

Костанайская область

9 483 622

12 924 814

13 567 869

13 630 168

49 606 473

Кызылординская область

72 825 401

91 066 319

95 711 045

96 917 877

356 520 643

Мангистауская область

99 217 067

126 072 153

130 443 056

130 697 313

486 429 590

Южно-Казахстанская область

69 160 880

55 096 032

59 017 206

61 424 371

244 698 489

Павлодарская область

69 907 301

92 347 004

100 333 101

103 314 130

365 901 536

Северо-Казахстанская область

2 001 738

1 478 917

1 762 854

1 932 830

7 176 339

Восточно-Казахстанская область

30 592 785

38 769 901

40 352 120

40 579 984

150 294 791

г. Астана

19 364 358

35 635 940

40 649 293

41 822 766

137 472 357

г. Алматы

60 673 440

81 555 370

85 692 215

86 240 067

314 161 092

Республика Казахстан

1 725 069 372

1 662 408 186

1 725 300 862

1 754 649 077

6 867 427 497


      Индикаторы для местных исполнительных органов по инвестициям

      в основной капитал несырьевого сектора за исключением инвестиций

      из государственного бюджета (без учета отрасли горнодобывающей

      промышленности и разработки карьеров, сельского, лесного

      и рыбного хозяйства)

Объем инвестиций тыс. долларов США

Целевые индикаторы

2011 год

2012 год

2013 год

2014 год

всего

из них внешние инвестиции

всего

из них внешние инвестиции

всего

из них внешние инвестиции

всего

из них внешние инвестиции

Регионы

факт

факт

план

план

Акмолинская область

257 670

50 117

393 649

63 135

514 803

78 820

620 643

93 798

Актюбинская область

718 349

226 843

918 511

279 718

1 064 826

310 586

1 171 035

341 462

Алматинская область

1 738 057

406 879

1 650 068

201 256

1 643 533

250 956

1 664 399

255 328

Атырауская область

1 417 356

607 041

1 762 792

455 674

2 330 163

639 310

3 171 188

812 814

Западно-Казахстанская область

251 880

86 616

347 294

80 775

424 243

102 335

480 566

114 762

Жамбылская область

453 902

84 672

654 408

92 256

719 849

101 130

809 867

112 312

Карагандинская область

1 181 589

594 278

1 435 847

690 573

1 662 111

771 388

1 876 161

861 309

Костанайская область

307 118

19 878

343 455

55 985

334 679

47 606

1 655 073

138 839

Кызылординская область

644 443

91 425

755 383

201 489

840 186

188 585

929 167

205 597

Мангистауская область

917 516

148 463

871 236

196 853

866 693

184 412

881 767

186 597

Южно-Казахстанская область

888 674

338 969

1 040 017

208 644

1 081 617

212 816

1 124 882

217 072

Павлодарская область

1 097 926

412 868

1 361 166

538 120

1 551 542

573 649

1 691 028

622 746

Северо-Казахстанская область

160 819

11 217

202 317

9 546

243 594

12 133

279 034

13 740

Восточно-Казахстанская область

903 741

89 623

821 029

53 477

785 082

59 521

769 184

58 678

г. Астана

2 428 825

132 086

2 777 393

238 276

3 051 929

228 471

3 249 626

243 157

г. Алматы

2 029 997

411 252

2 271 780

443 412

2 450 000

480 000

2 640 000

520 000

Республика Казахстан

15 397 861

3 712 226

17 606 346

3 809 190

19 564 850

4 241 718

23 013 620

4 798 210

  Приложение 2
к Программе по привлечению инвестиций,
развитию специальных экономических зон
и стимулированию экспорта в
Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы

Индикаторы по продвижению экспорта

      Сноска. Программа дополнена приложением 2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 23.12.2011 № 1596.

Индикаторы для загранучреждений Республики Казахстан

Экспорт обработанной

продукции, млн. долл. США

Индикаторы

Общий

показатель

Страны партнеры

2011 г.

2012 г.

2013 г.

2014 г.

2011-2014 гг.

Азия

Китай

3 622,6

3 984,9

4 383,4

4 821,7

16 812,7

Турция

869,2

956,1

1 051,7

1 156,9

4 034,0

Иран

805,2

885,7

974,3

1 071,7

3 737,0

Япония

593,2

652,5

717,8

789,5

2 753,0

Афганистан

380,3

418,3

460,2

506,2

1 765,0

Республика Корея

255,8

281,3

309,5

340,4

1 187,0

Индия

109,7

120,7

132,8

146,0

509,2

Монголия

24,6

27,1

29,8

32,8

114,4

Ирак

20,8

22,8

25,1

27,6

96,4

Пакистан

17,0

18,7

20,6

22,6

78,9

Таиланд

15,5

17,1

18,8

20,7

72,1

Иордания

15,2

16,7

18,3

20,2

70,3

ОАЭ

13,4

14,8

16,3

17,9

62,4

Вьетнам

10,9

12,0

13,2

14,5

50,7

Сирия

6,6

7,2

7,9

8,7

30,4

Гонконг

5,0

5,5

6,0

6,6

23,2

Сингапур

3,6

4,0

4,4

4,8

16,9

Ливан

2,6

2,8

3,1

3,4

11,9

ЕС

Великобритания

988,5

1 087,4

1 196,1

1 315,7

4 587,7

Германия

796,2

875,8

963,3

1 059,7

3 694,9

Италия

443,6

487,9

536,7

590,4

2 058,6

Нидерланды

382,5

420,8

462,8

509,1

1 775,2

Франция

329,2

362,2

398,4

438,2

1 528,0

Польша

308,4

339,2

373,1

410,4

1 431,1

Финляндия

191,9

211,1

232,2

255,4

890,5

Венгрия

88,1

96,9

106,6

117,3

408,9

Латвия

83,6

92,0

101,2

111,3

388,2

Испания

69,3

76,3

83,9

92,3

321,8

Швеция

64,7

71,2

78,3

86,2

300,5

Словакия

60,6

66,6

73,3

80,6

281,0

Литва

49,5

54,4

59,9

65,9

229,7

Бельгия

49,1

54,0

59,4

65,4

227,9

Румыния

46,4

51,0

56,1

61,7

215,2

Чехия

44,2

48,7

53,5

58,9

205,3

Дания

28,2

31,0

34,1

37,5

130,9

Эстония

20,6

22,7

24,9

27,4

95,7

Словения

13,3

14,6

16,1

17,7

61,8

Кипр

8,4

9,2

10,1

11,1

38,8

Австрия

6,2

6,9

7,5

8,3

28,9

Болгария

5,2

5,8

6,3

7,0

24,4

ЕврАзЭС

Россия

2 440,2

2 684,2

2 952,6

3 247,8

11 324,8

Кыргызстан

337,8

371,6

408,7

449,6

1 567,6

Беларусь

219,0

240,9

265,0

291,5

1 016,4

Таджикистан

196,1

215,7

237,3

261,0

910,1

вне ЕврАзЭС

Узбекистан

709,8

780,7

858,8

944,7

3 294,0

Украина

460,7

506,8

557,5

613,2

2 138,1

Азербайджан

101,1

111,2

122,4

134,6

469,3

Туркменистан

88,4

97,3

107,0

117,7

410,4

Грузия

16,1

17,8

19,5

21,5

74,9

Молдова

12,2

13,4

14,8

16,2

56,7

Армения

8,4

9,2

10,1

11,1

38,8

Итого

15 438,9

16 982,8

18 681,0

20 549,1

71 651,8

Индикаторы для местных исполнительных органов

Экспорт обработанной

продукции, млн.долл. США

Индикаторы

Общий

показатель

Регионы РК

2011

2012

2013

2014

2011-2014

Акмолинская обл.

382,3

420,5

462,6

508,8

1774,2

Актюбинская обл.

2068,7

2201,0

2405,0

3094,0

9768,7

Алматинская обл.

172,6

189,9

208,8

229,7

801

Атырауская обл.

85,5

94,5

104,5

115,5

399,5

Восточно-Казахстанская обл.

1774,3

1951,7

2146,9

2361,6

8234,5

Жамбылская обл.

231,5

254

280,1

308,1

1073,7

Западно-Казахстанская обл.

105,5

132,4

158

197,9

593,8

Карагандинская обл.

3400,0

3740,0

4114,0

4731,0

15985,0

Костанайская обл.

299,6

329,6

362,5

398,8

1390,5

Кызылординская обл.

39,8

43,8

48,2

53

184,8

Мангистауская обл.

148,4

163,2

179,6

197,5

688,7

Павлодарская обл.

798,3

878,1

965,9

1062,5

3704,8

Северо-Казахстанская обл.

85

93,5

102,9

113,1

394,5

Южно-Казахстанская обл.

1205,1

1325,6

1458,2

1604

5592,9

г. Алматы

3361,3

3697,4

4067,2

4473,9

15599,8

г. Астана

206,2

226,8

249,5

274,5

957

ИТОГО

14364,1

15742

17313,9

19723,9

67143,4


Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қазандағы № 1145 Қаулысы.

      "Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі мүдделі министрліктермен, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктерімен бірлесіп, Бағдарламада көзделген іс-шаралардың тиісінше және уақтылы орындалуын қамтамасыз етсін.

      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулысымен.

      3. Мүдделі министрліктер, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпанынан кешіктірмей Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігіне Бағдарламада көзделген іс-шаралардың іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.

      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулысымен.

      3-1. Қазақстан Республикасының Статистика агенттiгi осы қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаға 1-қосымшада көрсетілген жергілікті атқарушы органдар үшін индикаторларын есептік тоқсаннан кейінгі айдың 25-күнінен кешіктірмей тоқсан сайынғы негізде жариялау бойынша шаралар қабылдасын.

      Ескерту. Қаулы 3-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулысымен.

      4. Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 25 наурызынан кешіктірмей Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламада көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы жиынтық ақпарат берсін.

      Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулысымен.

      5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасының индустрия және жаңа технологиялар министрі Ә.Ө. Исекешевке жүктелсін.

      6. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының


Премьер-Министрі

К. Мәсімов


  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 30 қазандағы
№ 1145 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі 2010 — 2014 жылдарға арналған бағдарлама
1. Бағдарлама паспорты

      Ескерту. 1-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477, 2014.11.26 № 1235 қаулыларымен.

      Атауы Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту,

      арнайы экономикалық аймақтарды (бұдан әрі - АЭА)

      дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі

      2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама

      Әзірлеу үшін Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы

      негіздеме 1 ақпандағы № 922 Жарлығымен бекітілген

      Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі

      Стратегиялық даму жоспары;

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы

      19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілген

      Қазақстан Республикасын үдемелі

      индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010

      - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама

      (бұдан әрі - ҮИИДМБ)

      Әзірлеуші Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа

      технологиялар министрлігі

      Бағдарламаның Шикізаттық емес экспортқа бағдарланған және

      мақсаты жоғары технологиялық өндірістерге тікелей

      инвестициялар үшін тартымды жағдайлар жасау және

      әлемдік сауда жүйесіне өңделген тауарлардың

      экспортын ілгерілету арқылы кірігу

      Бағдарламаның Инвестициялар тарту талаптарын жетілдіру.

      міндеттері Қазақстанның оң инвестициялық имиджін

      ілгерілету.

      Жаңа АЭА және индустриялық аймақтар (бұдан әрі -

      ИА) құру.

      АЭА қызметін реттеу жөніндегі

      нормативтік-құқықтық базаны жақсарту.

      Экспорттаушыларды сервистік қолдауды қамтамасыз

      ету арқылы қазақстандық өнім экспортын дамытуға

      және ілгерілетуге жәрдемдесу.

      Экспорттаушыларға қаржылық қолдау көрсету.

      Іске асыру 2010 - 2014 жылдар

      мерзімдері

      Нысаналы 2014 жылдың аяғына қарай:

      индикаторлар 1. Global-2000-ға енгізілген компаниялар

      тізімінен тартылған нысаналы инвесторлар санын

      ұлғайту.

      2. Өңдеуші өнеркәсіпке тікелей шетелдік

      инвестицияларды (бұдан әрі – ТШИ) кем дегенде

      10 %-ға ұлғайту.

      3. Экономиканың шикізаттық емес секторына

      (өңдеуші өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы өнімдерін

      қайта өңдеу, көрсетілетін қызметтер) отандық

      және шетелдік инвестицияларды 2020 жылға қарай

      кем дегенде 2 есе ұлғайту.

      4. Тікелей шетелдік инвестициялар (бұдан әрі –

      ТШИ) көлемін жалпы ішкі өнімге (бұдан әрі – ЖІӨ)

      қатысты бес пайыздық тармаққа ұлғайту.

      5. Инвестициялар көздерін әртараптандыру (әр

      елдің үлесі 5 % және одан да көп 7 негізгі

      инвестор ел).

      6. Шет мемлекеттермен инвестицияларды көтермелеу

      және өзара қорғау туралы келісімдер жасасу.

      7. Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2014.11.26

      № 1235қаулысымен.

      8. 2011 жылдың аяғына дейін:

      9. Қарағанды қаласында Индустриялық парктің

      (металлургияны және металл өңдеуді дамыту үшін)

      және Батыс Еуропа – Батыс Қытай логистикалық

      қаңқасының (өңдеуші өндірістердің әртүрлі

      түрлері мен көлік-логистикалық қызметтерін

      дамыту үшін) негізгі бөлігі ретінде "Қорғас –

      Шығыс қақпасы" шекара маңындағы

      сауда-экономикалық аймағы" базасында екі АЭА

      құру.

      10. 2014 жылдың аяғына дейін Ақтөбе, Шығыс

      Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстарында

      салалық бағытталуы әртүрлі үш Индустриялық аймақ

      (бұдан әрі – ИА) құру.

      11. 2015 жылға қарай ИА-да қатысушылар санын

      42-ге дейін ұлғайту.

      12. Шикізаттық емес экспортқа бағдарланған және

      жоғары технологиялық өндіріске кәсіпорындардың

      негізгі капиталына игерілген инвестициялар

      көлемінің орташа жылдық өсу қарқыны бар

      инвестициялардың ұлғаюы 2008 – 2014 жылдар

      кезеңінде АЭА аумақтарында кемінде 40 %-ды

      құрайды.

      13. Кәсіпорындардың негізгі капиталына игерілген

      инвестициялар көлемінің орташа жылдық өсу

      қарқыны бар өндіріске инвестициялардың ұлғаюы

      2008 – 2014 жылдар кезеңінде ИА аумақтарында

      кемінде 20 %-ды құрайды.

      14. 2008 жылға қарағанда 2014 жылы АЭА

      аумақтарында тауарлар мен көрсетілген қызметтер

      (жұмыстар) өндірісі көлемдерінің өсуін 80 %-ға

      ұлғайту.

      15. 2008 жылға қарағанда 2014 жылы ИА

      аумақтарында тауарлар мен көрсетілетін қызметтер

      (жұмыстар) өндірісі көлемдерінің жыл сайынғы

      ұлғаюы кемінде 20 %-ды құрайды.

      16. АЭА аумағындағы жұмыс орындары санының жыл

      сайынғы ұлғаюы кемінде 15 %-ды құрайды.

      17. 2015 жылға қарай шикізаттық емес (өңделген)

      экспорттың құндық көлемін 2008 жылдың деңгейіне

      қарағанда кем дегенде 30 %-ға ұлғайту

      жоспарланып отыр.

      Қаржыландыру Барлық іс-шараларды республикалық бюджет

      көлемдері мен қаражаты есебінен қаржыландырудың жиынтық көлемі

      көздері 19 559 962 мың теңгені құрайды, оның ішінде:

      тікелей шетелдік инвестицияларды тарту жөніндегі

      іс-шаралар - 1 382 596 мың теңге;

      АЭА мен ИА дамыту және құру жөніндегі іс-шаралар

      - 13 506 395 мың теңге;

      экспортты ынталандыру жөніндегі іс-шаралар -

      4 670 971 мың теңге.

2. Кіріспе

      Инвестициялар тарту ұлттық экономиканың экономикалық өсімі мен оның бәсекеге қабілеттілігінің жоғарылауын анықтайтын, сондай-ақ оның әлемдік өндірістік үдерістермен ықпалдасуына ықпал ететін аса маңызды факторлардың бірі болып табылады. Қабылдаушы елдің экономикасына шетелдік инвестициялар ағыны кәсіпорындардың дамуын, адами капитал сапасын жоғарылатуды, жаңа жұмыс орындарын ашуды жеделдетіп, озық технологияларды тарта және олардың жанама салаларға таралуын ынталандыра алады. Сондықтан соңғы екі он жылдықта жаһандық инвестициялар үшін бәсекенің күшеюі байқалады, бұл өз кезегінде мемлекеттің алдына елдің инвестициялар үшін тартымдылығын жоғарылатуға бағытталған экономикалық саясаттың кешенді шараларын әзірлеу мен жүргізу міндетін қояды.

      Мемлекет 2008 - 2009 жылдардағы әлемдік қаржылық дағдарысты еңсеру жағдайында өзінің инвестициялық саясатын әлемдегі тұрақты және табысты нарықтарды қажет ететін тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың әлемдегі бар мүмкіндіктерді пайдаланатындай етіп түзетуі қажет. Бұдан басқа елдің индустриялық-инновациялық дамуы шеңберінде инвестицияларды тарту саясатының негізгі міндеті оларды өндіруші сектордан қайта өңдеу секторына қайта бөлу болуы тиіс.

      Жаһандық нарықтарға ықпалдасумен қатар, экономиканың экспортқа бағдарланған өңдеуші секторларын дамыту міндеттерін шешу үшін экономикалық мүдделерді жылжытудың тиімді жүйесін қалыптастыру мен сыртқы нарықтардағы сауда және саудалық емес кедергілерді жедел жою, сондай-ақ өңделген экспортты жылжыту институттарын одан әрі дамыту қажет болады.

      2007 жылғы 6 қазандағы шартқа сәйкес Беларусь Республикасы, Қазақстан Республикасы және Ресей Федерациясы кеден одағын құрғаны белгілі.

      Кеден одағын қалыптастыру бірыңғай кеден одағын құруды көздейді, оның шегінде арнайы қорғау, демпингке қарсы және өтем шараларын қоспағанда, кеден баждары мен экономикалық сипаттағы шектеулер қолданылмайды. Кеден одағы шеңберінде бірыңғай кедендік тариф үшінші елдермен тауар саудасын реттеудің басқа да бірыңғай шаралары қолданылады.

      Кеден одағын құру тұрғысынан Қазақстанның инвестициялық тартымдылығы мәселесі инвестициялар үшін бәсекелестікте алдыңғы жоспарға шығады. Қазақстанның инвестициялық ахуалы кемінде Кеден одағына басқа да қатысушы елдердің тартымдылығынан кем болмауы тиіс.

      Кеден одағы шеңберінде Қазақстан үшін Қазақстан Республикасының аумағында инвестициялық жобаларды іске асыру үшін әкелінетін жабдықтар мен жинақтаушыларға кеден төлемін төлеуден босатуға инвестициялық преференциялар сақталады.

      Осылайша, Қазақстанда қазірдің өзінде ішкі нарыққа ғана емес, көрші елдерге, бірінші кезекте кеден одағы елдеріне бағдарланған өндірістерді құру үшін жағдайлар жасалған және оларды одан әрі жақсарту бойынша айтарлықтай байсалды жұмыс жүргізілуде.

      Қазақстан Республикасына инвестициялар тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) "Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі дамуының Стратегиялық жоспарының негізгі бағыттарына сәйкес, сондай-ақ "Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес әзірленді.

      Бағдарлама мемлекет жүргізіп отырған экономиканы әртараптандыру саясатының қисынды жалғасы болып табылады және Индустриялық-инновациялық дамудың 2003 - 2015 жылдарға арналған стратегиясының негізгі әдістерін өзіне біріктіріп отыр. Бағдарлама қосылған құны жоғары отандық өндіріске тікелей шетелдік инвестициялар ағынын ынталандырудың кешенді жүйесін, сондай-ақ қосылған құны жоғары отандық өндірістің мемлекеттік ынталандыру жүйесін құруға және экспорттық бағдарды қолдауға бағытталған.

      Инвестициялар ағынын, АЭА және экспорттың дамуын ынталандыратын және жағдай туғызатын жүйені құру макродеңгейдегі экономикалық саясаттың жүйелі шараларын, сондай-ақ жеке әдістемені іске асыру негізінде сұрыптық шараларды, экономиканың нақты секторларын, кәсіпорындар мен жобалар тобын сервистік қолдау шараларын іске асыру арқылы жүзеге асырылатын болады. Экономикалық саясаттың жүйелік шаралары тартымды инвестициялық макроахуалды және заңнамалық базаны қалыптастыруға, экономиканың шикізаттық емес секторларына тікелей шетелдік инвестицияларды тартудың бәсекелік жағдайларын қамтамасыз ету шараларына, сондай-ақ ұлттық өндірушілердің өнімділігі мен бәсекеге қабілеттіліктерін арттыру шараларына шоғырланады. Сұрыптау шаралары шетелдік инвесторлармен жұмыс істеуде дара (атаулы) әдістің, экспортқа бағдарланған секторларды, кәсіпорындар мен жобаларды қаржылай және сервистік қолдау шараларының аралас пакетінің негізінде жүзеге асырылатын болады, сондай-ақ елдің халықаралық капитал нарықтарындағы оң инвестициялық беделін қалыптастыруға бағытталатын болады. Елдің экономикасына инвестициялар тарту бағдарламасының шеңберінде арнайы экономикалық аймақтарды дамыту бойынша арнайы шаралар қабылданатын болады.

      Мемлекет өзінің бизнеспен өзара іс-қимылын республикалық деңгейде де өңірлік деңгейлерде де тиімді ынтымақтастық институттарын қалыптастыру негізінде жүйелеп, жолға қоятын болады. Ынтымақтастықты құру барлық мүдделі тараптардың белсенді және орнықты бастама қағидаттарына, тұрақты жұмыс істейтін конструктивті диалог пен ұлттық және салалық мүдделердің теңгерімін сақтауға сүйенетін болады.

      Бағдарламаны іске асыру ҮИИДМБ-ні орындау үшін қабылданған басқа да салалық бағдарламалармен тығыз үйлестіріле, сондай-ақ бағдарлама бенефициарларымен және іске асырылу үдерісіне тікелей немесе жанама атсалысқан басқа да тараптармен тікелей кері байланысты қолдай отырып жүзеге асырылады.

      ҮИИДМБ-ні іске асыру шеңберінде Индустрияландыру картасы жөніндегі жобаларды іске асыру көзделген, ол үшін шамамен 7 085 млрд. теңге (48,2 млрд. АҚШ доллары) қажет, оның ішінде расталған сома 5 803 млрд. теңге (39,5 млрд. АҚШ доллары).

3. Ағымдағы жағдайды талдау
3.1. Инвестициялар тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру, қазіргі жағдайды сондай-ақ олардың елдің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына әсерін бағалау

      Инвестициялар тартуды бағалау

      Республиканың орнықты және теңгерімді экономикалық өсуін қамтамасыз ету міндетін экономиканы әртараптандыру мен оның бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату негізінде ішкі қаржылық ресурстардың шектеулілігі жағдайында тікелей шетелдік инвестицияларды тартуды ынталандыру саясатын құрмай іске асыру мүмкін емес.

      Инвестициялар елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына айтарлықтай әсер етеді. Макродеңгейдегі инвестициялар - кеңейтілген қайта өндіру саясатын іске асыруға, өндіріс секторын құрылымдық қайта құруға және экономиканың барлық салаларының теңгерімді дамуына, инновацияларды енгізуге, ел экономикасының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге негіз болып табылады. Микродеңгейдегі инвестициялар өндірісті кеңейту мен дамыту, оның техникалық деңгейін жоғарылату, негізгі қорлардың моральдық және физикалық тозуын төмендету, өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату, сондай-ақ қоршаған ортаға экологиялық әсерді төмендету үшін қажет.

      Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің деректеріне сәйкес тәуелсіздіктің 17 жылы ішінде 1993 - 2009 жылдары Қазақстан экономикасына 108,05 млрд. АҚШ доллары (1-суретті қараңыз) тартылған. Алғашқы 12 жыл ішінде небары 34,2 млрд. АҚШ доллары, ал соңғы. 5 жыл ішінде - 73,9 млрд. АҚШ доллары (2,2 есе өсім) тартылғанын атап өту қажет.

      Қазақстанның экономикасына деген шетелдік инвесторлардың қызығушылықтарының артып отырғанын соңғы үш жылдың (әлемдік қаржы дағдарысы жылдары) мәліметтері растайды, 2007 - 2009 жылдары республикаға ТШИ ағыны 56,6 млрд. АҚШ долларын, ал 1993 - 2006 жылдарда - 51,4 млрд. АҚШ долларын (10,2% өсім) құрады. Сонымен қатар Қазақстаннан 2004 - 2009 жылдар арасындағы кезеңде шетелге тікелей инвестициялардың жалпы жылыстауы 14,2 млрд. АҚШ долларын құрады. Отандық капиталдың 2004 - 2009 жылдар аралығындағы Нидерланды (7,2 млрд. АҚШ доллары), Ресей Федерациясы (1,4 млрд. АҚШ доллары) және Швейцария (0,8 млрд. АҚШ доллары) бағыттарында көп жылыстағаны байқалып отыр.

      ТШИ-ді елге тарту серпіні және олардың әлеуметтік-экономикалық дамуға әсері 1-кестеде келтірілген, кестеде көрсетілгендей 2005 - 2009 жылдар аралығында елдің ЖІӨ-ге ТШИ көлемі 11,6%-дан 17,6% дейін болды, ал соңғы 3 жылда олардың өсіп отырғаны байқалуда. Алайда, дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткеніндей, тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету үшін ЖІӨ-ге инвестициялардың көлемі 30-40% шегінде болуы тиіс.



      1-сурет. 1993 - 2009 жылдары тартылған ТШИ көлемі, млрд. АҚШ доллары (Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің деректері бойынша)

      1-кесте. Инвестициялар серпіні және олардың елдің макрокөрсеткіштеріне әсері

Көрсеткіштер атауы

2005 жыл

2006 жыл

2007 жыл

2008 жыл

2009 жыл

Елдің ЖІӨ, млн. АҚШ доллары

57 123,7

81 003,3

104 853,5

133 440,7

107 715,3

ЖНҚ теңгерімдік құны бойынша, млн. АҚШ доллары

39 679,6

54 075,6

70 806,4

92 306,4

н.д.

Негізгі капиталға инвестициялар, млн. АҚШ доллары1

18 219,3

22 400,8

27 679,5

35 003,1

30 826,6

ТШИ, млн. АҚШ доллары

6 618,6

10 623,6

18 452,6

19 755,2

18 428,8

ТШИ өсу қарқыны, %

79,6

160,5

173,7

107,1

93,3

ТШИ, әлемнің барлық елдері, млрд. АҚШ доллары

973,3

1 461,1

1 978,8

1 697,4

н.д.

Қазақстанның ТШИ әлемнің барлық елдері ТШИ-індегі үлесі, %

0,7

0,7

0,9

1,2

 -

ҚР жыл басындағы халық саны, мың адам

15 219,3

15 396,9

15 571,5

15 776,5

16 055,7

Жан басына шаққанда ТШИ ағыны, АҚШ доллары/адам

434,9

690,0

1 185,0

1 252,2

1 149,2


      ______________________

      1ҚР СА деректері

      Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2005 - 2009 жылдардағы негізгі капиталға инвестициялар шамамен 18,2 млрд. АҚШ долларынан 30,8 млрд. АҚШ долларына дейін (1 кесте) 70%-ға өсті. Негізгі капиталға салынған инвестициялардың жалпы көлемі елдің ЖІӨ-нің 2005 жылғы 32%-дан, 2009 жылы 28%-ды құрайды. Бұл көрсеткіш өндіріске инвестициялардың ықпал ету индикаторы болып табылады, өйткені кәсіпорынның негізгі капиталына резидент еместерден қаражаттың тікелей түсуі кезіндегі инвестицияларды ескереді.

      ТШИ тарту көлемдерінің өсу қарқыны барлық талданып отырған кезең ішінде тұрақсыз болып қалып отыр. 2008 жылы Қазақстанға ТШИ ағынының үлесі әлемнің барлық елдеріне ТШИ ағынының 1,2%-ын ғана құрағанын атап кету керек.

      Жан басына шаққанда тартылған ТШИ көлемі 2009 жылы 1 149,2 АҚШ долларын/адам құрады, бұл 2005 жылдың көрсеткішінен 2,5 есе көп, бірақ 2008 жылдың мәнінен 8,2% төмен. Тартылған ТШИ жинақталған көлемі (inward FDI stock) 1993 - 2009 жылдар аралығында Қазақстанда жан басына шаққанда 6 737,66 АҚШ долл./адам құрады.

      Инвестор-елдер бойынша тартылған ТШИ көлемін талдау 2-кестеде берілген, оған сәйкес, тартылған ТШИ-дің негізгі көлемі (1993 - 2009 жылдар кезеңіндегі барлық ТШИ 63,5%) Нидерланды (19,9%), АҚШ (18,5%), Ұлыбритания (8,4%), Франция (5,4%), Италия (4,4%), Канада (3,6%) және Швейцария (3,3%) сияқты дамыған елдерден түскені көрініп тұр. Бұдан өзге Қазақстанның экономикасына айтарлықтай ірі инвестор елдер Ресей (3,7%), Қытай (3,5%) және Оңтүстік Корея (3,1%) болып табылады, сондай-ақ оффшорлық аймақтардан түскен инвестициялық капиталдың салымы да айтарлықтай (Виргин аралдары - 5,6%). Қалған елдердің үлестері айтарлықтай емес және 3%-дан аспайды. Қазақстан экономикасына инвестиция салған елдердің жалпы саны 116 мемлекет тізімінен астам болды.

      2-кесте. Инвестор-елдер бойынша тартылған ТШИ көлемдері

Ел

2005 жыл

2006 жыл

2007 жыл

2008 жыл

2009 жыл

Барлығы (1993 - 2009 жылдары)

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

Барлық елдердің жиыны

6 618,6

100,0

10 623,6

100,0

18 452,6

100,0

19 755,2

100,0

18 428,8

100,0

108 045,7

100,0

1. Нидерланды

1 549,2

23,4

2 886,0

27,2

3 148,0

17,1

4 352,1

22,0

6 146,4

33,4

21 472,6

19,9

2. АҚШ

1 131,5

17,1

1 708,9

16,1

2 453,2

13,3

2 076,1

10,5

1 910,6

10,4

19 989,9

18,5

3. Ұлыбритания

-61,1

-0,9

860,5

8,1

916,8

5,0

1 909,6

9,7

958,1

5,2

9 025,0

8,4

4. Виргин аралдары

268,8

4,1

503,9

4,7

2 465,4

13,4

1 040,3

5,3

1 179,1

6,4

6 070,4

5,6

5. франция

774,7

11,7

802,3

7,6

1 022,6

5,5

1 203,8

6,1

1 308,9

7,1

5 887,5

5,4

6. Италия

306,6

4,6

376,1

3,5

517,2

2,8

693,1

3,5

653,0

3,5

4 707,5

4,4

7. Ресей

223,5

3,4

502,7

4,7

785,3

4,3

893,9

4,5

573,9

3,1

3 967,1

3,7

8. Канада

247,0

3,7

437,1

4,1

314,1

1,7

1 053,2

5,3

582,4

3,2

3 869,2

3,6

9. Қытай

216,1

3,3

362,9

3,4

358,2

1,9

692,5

3,5

708,7

3,8

3 802,9

3,5

10. Швейцария

103,4

1,6

234,6

2,2

633,2

3,4

182,9

0,9

449,3

2,4

3 521,4

3,3

Жиыны 10 ел

4 759,7

71,9

8 674,9 1

81,7

12 614,1

68,4

14 097,5

71,4

14 470,3

78,5

82 313,6

76,2


      Келтірілген елдерден инвестициялар ағыны тұрақты емес және қарастырылған кезең ішінде (2005 - 2009 жылдар) күшті ауытқу серпініне ие, бұл, сірә, инвестор-компаниялардың инвестициялық жоспарларының іске асырылу ерекшеліктерімен байланысты болса керек.

      1993 - 2009 жылдар кезеңі ішінде экономика салалары бойынша тартылған ТШИ көлемі мен құрылымы 3-кестеде келтірілген, оған сәйкес барлық тікелей инвестициялардың 37,5%-ы "Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалдау және кәсіпорындар қызметі" экономика саласына (олардың 70%-ы геологиялық барлаулар мен іздестірулер жүргізу жөніндегі қызметке тиесілі), 35% - тау-кен өндіру өнеркәсібіне, 10% азы өңдеуші өнеркәсіпке және 6% қаржы секторына бағытталды. Бұдан өзге, шетелдік тікелей инвестициялардың аз ғана бөлігі сауданы дамыту, автомобильдерді жөндеу және тұрмыстық тұтыну бұйымдарына (5%), кәсіби ұйымдар мен қауымдастықтар қызметіне (1,8%), азаматтық құрылысқа (1,8%) және көлік пен байланысқа (1,5%) бөлінді. Қалған салалардың үлесіне барлық ТШИ-дің 1%-дан аз ғана астамы тиесілі. ТШИ-ді салалар бойынша мұндай бөлу, ең алдымен аталған экономиканың шикізаттық секторларының тиімділігінің жоғары деңгейімен байланысты.

      ТШИ тартудың салалық құрылымы 2005 - 2009 жылдар кезеңінде жалпы алғанда сақталып отыр және 1993 - 2009 жылдар кезеңіндегі салалық құрылыммен сәйкес келеді, бұл инвестициялар ағыны басымдылығының салалардағы табыстылық деңгейіне сәйкес келетінін тағы да растап отыр.

      3-кесте. Тартылған ТШИ-дің салалық көлемі мен құрылымы (Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің деректері бойынша)

Қызмет түрінің атауы

2005 жыл

2006 жыл

2007 жыл

2008 жыл

2009 жыл

Барлығы (1993 - 2009 жылдары)

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

млн, АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

млн. АҚШ доллары

%

Барлығы

6 618,6

100,0

10 623,6

100,0

18 452,6

100,0

19 755,2

100,0

18 428,8

100,0

108 045,7

100,0

Жылжымайтын мүлікпен операциялар (геология-барлау)

3 647,8

55,1

5 551,0

52,3

6 982,2

37,8

8 107,8

41,0

10 691,4

58,0

40 555,6

37,5

Тау-кен өндіруші өнеркәсібі

1 796,6

27,1

2 396,1

22,6

5 390,5

29,2

3 204,1

16,2

4 540,6

24,6

37 817,5

35,0

Өңдеуші өнеркәсіп

303,6

4,6

642,4

6,0

1 061,2

5,8

1 918,3

9,7

1 444,6

7,8

10 132,8

9,4

Қаржы секторы

107,9

1,6

452,7

4,3

2 962,5

16,1

1 933,6

9,8

614,6

3,3

6 457,7

6,0

Автомобиль және үйде пайдалану бұйымдарын жөндеу

381,4

5,8

739,3

7,0

1 235,5

6,7

1 208,3

6,1

1 064,0

5,8

5 369,8

5,0

Кәсіби ұйымдар

51,1

0,8

93,2

0,9

99,0

0,5

2 410,2

12,2

33,9

0,2

2 763,0

2,6

Құрылыс

94,0

1,4

367,8

3,5

478,8

2,6

435,8

2,2

242,3

1,3

1 940,8

1,8

Көлік және байланыс

98,1

1,5

300,6

2,8

182,4

1,0

271,2

1,4

168,4

0,9

1 613,1

1,5

Энергия, газ және су

119,5

1,8

26,7

0,3

36,6

0,2

124,1

0,6

-513,5

-2,8

373,0

0,3

Өзге де түрлері

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

360,8

0,3

Қонақ үйлер/мейрамханалар

5,8

0,1

10,2

0,1

49,6

0,3

37,1

0,2

80,2

0,4

292,4

0,3

Әлеуметтік орта

11,5

0,2

6,3

0,1

-0,9

0,0

66,3

0,3

4,3

0,0

244,5

0,2

Ауыл шаруашылығы

1,2

0,0

37,3

0,4

-24,9

-0,1

38,5

0,2

58,1

0,3

124,6

0,1


      Салалар мен аялар бойынша қалыптасатын сәйкессіздік күрделі қаржы жұмсалымын мүлде тепе-тең емес өңірлік бөлуге орай өңірлердің экономикалық даму деңгейіндегі теңсіздіктермен бекітіледі. Мәселен, Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің мәліметтері бойынша Алматы, Астана, Каспий маңы және бірқатар тау-кен өндіруші өнеркәсібінің кәсіпорындары шоғырланған өңірлердің (Батыс Қазақстан, Атырау, Ақтөбе, Маңғыстау және Қызылорда облыстарының) үлестеріне елдің барлық инвестициялық салымдарының шамамен 60%-ы тиесілі. Жалпы алғанда бұл өңірлерде шетелдік инвесторлардың үлестік қатысатын немесе толығымен шетелдік инвесторларға тиесілі барлық кәсіпорындардың 80%-дан астамы жұмыс істейді.

      Дегенмен, әлемдік қаржы дағдарысының нәтижелерін еңсеру жағдайында БҰҰ және Дүниежүзілік банкі сарапшыларының пікірінше Қазақстан бүгінде әлемнің шетелдік инвестициялар үшін мейлінше тартымды елдерінің қатарына кіреді.

      Қазақстан Республикасы ТМД елдерінің арасында бірінші болып Мoody,s (2002 жылы), Standart&Poor's және Fitch (2004 жылы) халықаралық рейтинг агенттіктерінен инвестициялық сынып рейтингтерін алды. Қазақстан халықаралық танымал АТ Кеаrnеу консалтингтік компаниясының рейтингіне сәйкес 25 неғұрлым инвестициялық тартымды елдер тізіміне енген.

      Мемлекет алдына әлемнің барынша бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына кіру міндеті қойылды. Дүниежүзілік экономикалық форумның 2009/2010 жылғы есебіне сәйкес Қазақстан Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексінде 67-позицияны иеленеді.

      Алайда, инвестициялау үшін қолайлы жағдайлар (салықтық жеңілдіктер мен преференциялар беруді, заңнамадағы өзгерістерден сақтау кепілдіктерін қоса алғанда) ауыл шаруашылығына, құрылысқа, қызмет көрсету аясы мен басқа да салаларға инвестициялардың қарқынды өсіміне ықпал ете алмады. Қазіргі кезде Қазақстан экономикасының әртүрлі салаларының дамуындағы теңсіздіктің ұлғаюы жалғасуда. Салалық теңсіздіктер Қазақстанның әртүрлі өңірлерінің дамуына да кері әсерін тигізуде. Ауыл шаруашылығындағы, өңдеуші өнеркәсіптегі және экономиканың басқа салаларындағы инвестициялық белсенділікті арттыруға ықпал ету үшін инвестицияларды ынталандыру саласындағы қазақстандық заңнамаға өзгерістер енгізу қажет болуы ықтимал.

      Қазақстан 2010 жылдан бастап ҮИИДМБ-ні іске асыруға кірісті. Бұл бағдарлама шеңберінде экономиканың басым салаларын жедел дамытуды көздейтін салалық бағдарламалар әзірленді. Әрбір салада кейіннен ішкі және сыртқы нарықтарға жіберілетін өнімдер өндірісі үшін "тауашалар" айқындалды.

      Тау-кен металлургия өнеркәсібі

      Тау-кен металлургия өнеркәсібі ел экономикасының негізгі секторларының бірі болып табылады. Тау-кен металлургия кешені саласының нарық сыйымдылығы 2009 жылы 15,5 млрд. АҚШ долларын құрады. Импорт үлесі 38 %-ды немесе 5,6 млрд. АҚШ долларын құраған.

      Қазақстанда минералдық шикізаттың алуан түрлерінің қоры жеткілікті. Елде темір, марганец, хромит кені, түсті металдар кені - мыс, мырыш, титан, магний, алтын тағы басқаларды өндіру және қайта өңдеу жүргізіледі.

      Сонымен қатар, қосылған құны жоғары өнімдерді алу үшін өндірілетін минералды шикізаттың негізгі түрлері бойынша қайта өңдеуді ұлғайту керек.

      Мәселен, түсті металлургияда сазбалшықты қайта өңдеуді 1500 мың тоннаға дейін, бастапқы алюминий өндірісін 250 мың тоннаға дейін, мысты (кендер мен концентраттар) - 578 мың тоннаға дейін, мырышты - 36 мың тоннаға дейін ұлғайту қажет.

      Қара металлургияда болатты қайта өңдеуді 6 млн. тоннаға, феррохром мен ферросиликонды - 440 мың тоннаға көбейту керек.

      Бұрын жиналған қалдықтарды қайта өңдеуге тартудың маңызды компоненті - бұл, атап айтқанда бүгінде кен байыту комбинаттарында үйінділер түрінде қоймаланған теңгерімге алынған кендер болып табылады. Мәселен, қазіргі кезде 20 млрд. тоннадан астам өнеркәсіп қалдықтары жинақталған. Қазіргі заманғы технологиялар қайта балқыту үшін жарамды шемектас немесе брикет алуға мүмкіндік береді.

      Тау-кен металлургия өнеркәсібінде бүгінде қажетті қаржыландырудың жалпы сомасы 1 012 285 млн. тонна болатын 30 "тауашалық" жобалар бар.

      Химия өнеркәсібі

      Химия өнеркәсібі нарығының сыйымдылығы 2008 жылы 3,4 млрд. АҚШ долларын құрады. Импорт 2,4 млрд. АҚШ долларын немесе нарық көлемінің шамамен 80%-ын құрады, бұл негізінен қосылған құны жоғары тауарлар, оның ішінде: резеңкеден және пластмассадан жасалған бұйымдар, парфюмерлік, жуу және тазарту заттары.

      Базалық органикалық емес химияда "тауашалық" жобаларға калий тыңайтқышын - 400 мың тонна, кальцийлендірілген соданы - 350 мың тонна және натрий цианидін - 100 мың тонна - жатқызуға болады. Базалық органикалық химияда (мұнай-химия) поливинилхлорид - 15 мың тонна, полиэтиленгликоль - 10 мың тонна, органикалық қышқылдар - 120 мың тонна. Сондай-ақ арнайы химикаттар мен тұрмыстық химия, оның ішінде: ұнтақ тәрізділер, пестицидтер тағы басқалар жатады.

      Химия өнеркәсібінде бүгінде қажетті қаржыландырудың жалпы сомасы 1 857 051 млн. теңге болатын 13 "тауашалық" жоба бар.

      Машина жасау

      Машина жасау нарығының сыйымдылығы 2008 жылы 16,6 млрд. долларды құрады, олардың ішінде 15,4 млрд. доллар немесе нарық көлемінің 88%-ы бар машина жасау өнімінің импорты негізгі үлесті иемденеді және тауарлардың барлық қазақстандық импортының жалпы құрылымында 41%-ды құрайды.

      Шамамен 9,2 млрд. АҚШ доллары сомасының импорты машина жасаудың 4 кіші саласына тиесілі екенін атап кету керек, олар - көлік (4,128 млрд. АҚШ доллары), электрлік-техникалық (2,736 млрд. АҚШ доллары), мұнай-газ (1,695 млрд. АҚШ доллары) және ауыл шаруашылығы машиналарын жасау (625 млн. АҚШ доллары).

      Жоғарыда айтылғандардан Қазақстан аумағында машина жасау өнімін өндіруді ұйымдастыруға ниет білдірген кәсіпкерлер үшін үлкен әлеуеттің бар екені байқалады.

      Машина жасауда бүгінде 4 "тауашалық" жоба бар, алайда олар бойынша қаржыландыру сомасы анықталмаған.

      Құрылыс индустриясы

      Өнеркәсіптік құрылыс материалдарын дамыту перспективалы болып көрінеді. Қазақстан құрылыс материалдарын шығару үшін алуан түрлі шикізаттың жеткілікті қорына ие.

      Бүгінде, Қазақстанда тұрғын үйлерді, қоғамдық және өнеркәсіптік ғимараттарды шынылауға арналған табақ шынылар өндірілмейді. Дегенмен, табақ шыныға деген қажеттілік 2010 жылғы 22,2 млн. м2-ден 2014 жылы 35,0 млн. м2-ге дейін өседі деп болжануда.

      Құрылыс индустриясында бүгінде қажетті қаржыландырудың жалпы сомасы 77 812 млн. теңге болатын 14 "тауашалық" жобалар бар.

      Фармацевтика

      Қазақстан меншікті фармацевтика өнеркәсібін дамытуға мүдделі.

      Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы шеңберінде 2014 жылдың аяғына қарай ішкі нарықтағы отандық дәрілік заттардың үлесін 50%-ға дейін ұлғайту жоспарлануда.

      Бүгінде Қазақстанда өндірістік кәсіпорындарда GМР халықаралық стандарттары бойынша дәрілік препараттардың 400 атауын өндіру перспективалы болып көрінеді.

      Фармацевтика өнеркәсібінде бүгінде қажетті қаржыландырудың жалпы сомасы 2 550 млн. теңге болатын 3 "тауашалық" жоба бар.

      Балама энергетика

      Қазақстанда балама электр энергетикасын дамытудың орасан әлеуеті бар.

      Әртүрлі бағалаулар бойынша жел энергиясы әлеуеті шамамен 920 млрд. кВтсағ, су энергиясы әлеуеті - 8 млрд. кВтсағ, күн энергиясы әлеуеті - 15 млрд. кВтсағ құрайды.

      2010 - 2014 жылдар кезеңінде қуаттылығы 255 МВт болатын жел электр станцияларын, 91,37 МВт шағын гидроэлектростанцияларын және 6 МВт күн қондырғыларын іске қосу жоспарлануда.

      Жаңартылатын энергия көздері саласында бүгінде қажетті қаржыландырудың жалпы сомасы 108 000 млн. теңге болатын 14 "тауашалық" жоба бар.

      Жеңіл өнеркәсіп

      2008 жылғы статистикалық деректерге сәйкес жеңіл өнеркәсіп өнімі (тоқыма бұйымдары, киім, былғары өнімі) бойынша нарық көлемі 1 643 млрд. АҚШ долларын құрап отыр. Қазақстандық жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары (тоқыма бұйымдарының өндірісі, киім, былғары өнімі) 188 млн. АҚШ долларына тауарлар мен қызметтер өндіреді.

      Тиісінше отандық тауар өндірушілер жеңіл өнеркәсіп өнімдерінің қазақстандық нарығының 11,4%-ын қамтиды.

      Алайда, Кеден одағы құрылғанға дейін киім және басқа да тоқыма бұйымдарының импортын жеке тұлғалар ұсақ сауда қағидаты бойынша жүзеге асырғанын ескерген жоқ. Тиісінше нақты жағдай ресми статистика деректерінен елеулі түрде өзгеше болуы мүмкін.

      Кеден одағы қағидаларына сәйкес жеке тұлғалардың жеке пайдалануы үшін құны 1500 евродан аспайтын тауарларды бажсыз әкелуге шектеу қойылды. Осылайша, Кеден одағына қатысушы елдер ішінде жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарының айтарлықтай жандануы күтіліп отыр.

      Арнайы экономикалық аймақтардың дамуын бағалау.

      Қазақстанда барлығы 6 АЭА құрылған, оларды шартты түрде мына топтарға бөлуге болады: 1) өнеркәсіпті-өндірістік аймақтар - "Ақтау теңіз порты", "Оңтүстік", "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" және индустриялық қосалқы аймағы бөлігінде (Астана қаласындағы ИА) "Астана - жаңа қала"; 2) сервистік - "Бурабай" және құрылыстық қосалқы аймақ бөлігінде "Астана - жаңа қала"; 3) техникалық-енгізу аймағы - "Ақпараттық технологиялар паркі". Бұдан басқа Астана және Қарағанды қалаларында екі ИА құрылған, бұл ретте Астана қаласындағы ИА "Астана - жаңа қала" АЭА құрамына енгізілген.

      Әлемдік тәжірибе АЭА мен ИА құру халықаралық тауар айналымын жандандыру, инвестицияларды жұмылдыру, экономикалық ықпалдастық үдерістерін тереңдету есебінен жедел экономикалық өсудің факторы болып табылатындығын көрсетіп отыр.

      Бүгінде Қазақстанның АЭА-ларына өз артықшылықтарын толық көлемде жүзеге асыруға мүмкіндік бермейтін проблемалар бар:

      Оларға мынадай факторларды жатқызуға болады:

      реттеу мен басқарудың тиімсіздігі;

      инфрақұрылымға инвесторлар тарту;

      аймақтардың жеке ерекшеліктері есебінің жоқтығы;

      бюрократизация;

      бюджет шығындары тиімділігінің төмендігі.

      АЭА артықшылықтарын іске асырудың негізгі кедергілерін жою және Қазақстандағы бәсекеге қабілетті АЭА құру үшін негіздер жасау мақсатында "Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы" заң жобасын әзірлеу бойынша жұмыс жүргізілуде. Ұсынылатын заң жобасының нәтижесінде АЭА құру мен олардың әрқайсысының қызметін жүзеге асыруда мынадай артықшылықтар пайда болады:

      Әкімшілік пен басқарушы компанияның бірігуі;

      АЭА-ға қатысушылар үшін жылжымайтын мүлікті қосалқы жалға алу;

      әрбір АЭА үшін жекелеген жеңілдіктер;

      "автоматтандырылған мақұлдау" қағидаты;

      АЭА құру мен конверсиялау рәсімі;

      қаржыландыру схемасы;

      "бір терезе" қызметі.

      Кеден одағын құру шеңберінде еркін экономикалық аймақтар үшін кедендік жеңілдіктер бойынша өтпелі кезең белгіленген.

      Мәселен, 2010 жылғы 1 мамырға дейін тіркелген қазақстандық АЭА резиденттері үшін 2017 жылдың 1 қаңтарына дейін барлық қолданыстағы тарифтік жеңілдіктер, сондай-ақ жеткілікті қайта өңдеудің ұлттық өлшемдері сақталады.

      2012 жылға дейін тіркелетін АЭА резиденттері үшін АЭА Кеден одағының қалған аумағына әкетілетін тауарлар Кеден одағының комиссиясы белгілейтін жеткілікті қайта өңдеу өлшемдері сақталған кезде кедендік баж салудан босатылатын болады.

      Бұл шаралар кедендік баж бойынша жеңілдіктер ұсыну жолымен қазақстандық АЭА инвестициялық тартымдылығын сақтауға бағытталған.

      1. "Астана - жаңа қала" АЭА 2001 жылдың маусымында құрылған. Құрылу мақсаты - инвестицияларды тарту және құрылыстағы озық технологияларды қолдану, сондай-ақ қазіргі заманғы инфрақұрылым жасау, сонымен қатар тиімділігі жоғары, оның ішінде жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті өндірістер құру, өнімнің жаңа түрлерін өндіруді игеру жолымен Астана қаласын жедел дамыту.

      АЭА қызметінің негізгі мақсаты елорданың жаңа әкімшілік-іскерлік орталығын жедел салу және Индустриялық паркте жаңа өндірістер ашу болып айқындалған.

      Қазіргі кезде Индустриялық паркте жылына 100 тепловоз шығаратын өндірістік қуаты бар "Locomotiv Leasing" ЖШС локомотив құрастыру зауыты жұмыс істейді.

      327 жұмыс орны құрылған.

      2010 жылы Индустриялық парк аумағында шамамен 500 жұмыс орны құрылатын 5 жоба пайдалануға берілетін болады. 7 500 жұмыс орны құрылады.

      Бүгінгі күнде АЭА аумағы жаңа әкімшілік-іскерлік орталығы мен Индустриялық парктен тұрады. Жаңа әкімшілік-іскерлік орталығы негізінен Есіл өзенінің сол жағалауында орналасқан, оның аумағы 5 302,5 га. құрайды. Индустриялық парктің аумағы 598,4 га. құрайды.

      Қазіргі күнгі жағдай бойынша АЭА аумағына 976,6 млрд. теңге тартылған. Тартылған инвестициялардың құрылымы мынадай: жеке инвестициялар 556,7 млрд. теңгені құрайды, қалған 419,9 млрд. теңге мемлекет әлеуметтік-мәдени объектілер мен инфрақұрылымдар салуға инвестицияланды. Бүгінде 702,5 млрд. теңге игерілген, олардың ішінде жеке - 344,7 млрд. теңге, мемлекеттік - 357,8 млрд. теңге.

      Қазіргі уақытта Астана қаласы Индустриялық паркінде жалпы 1,1 млрд. АҚШ долларынан астам сомаға 39 жоба мәлімденді. 39 жобада 7 500 астам жұмыс орны құрылатын болады. Жоғарыда көрсетілген жобаларда жалпы сомасы 700 млн. АҚШ доллары сомасына өнімді жыл сайын өндіру жоспарлануда. Аталмыш жобалардың жылдық салықтық аударымдары 33,3 млн. АҚШ долларын құрайды.

      Индустриялық парктегі жобаларды іске асыру резеңке және пластмасса бұйымдарын, құрылыс материалдарын, ағаш бұйымдарын, әйнек, поликристалды кремний, азық-түлік өнімдерін, локомотивтер құрастыру және т.б. шығаратын өндірістер құруға бағытталған.

      39 жобаның 17-сі құрылыс саласымен айналысады, 5 жоба қойма шаруашылығымен және қосалқы көліктік қызметпен, 5 жоба машиналар, құрал-жабдықтар және тұрмыстық электр аспаптары өндірісімен, 5 жоба химия өнеркәсібімен және фармацевтикалық өнімдер өндірісімен, 2 жоба жиһаз шығарумен және 5 жоба азық-түлік өнімдерінің өндірісімен шұғылданатын болады.

      Астана қаласы Индустриялық парктен Республикалық индустрияландыру картасына мынадай жобалар енді: локомотивтер құрастыратын зауыт ("Locomotiv Leasing" жауапкершілігі шектеулі серіктестік) және фармацевтика фабрикасы ("Химфарм" акционерлік қоғамы). Өңірлік Индустрияландыру картасына енген жоба - сэндвич-панельдер өндіретін зауыт ("Кровля НС" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі).

      Қазіргі кезде Индустриялық парк инфрақұрылымы құрылысының 85%-ы аяқталды. Бірінші және екінші құрылыс кезектерінің жалпы құны - 118,6 млн. АҚШ долларын құрады. Инфрақұрылым құрылысының аяқталуы 2010 жылдың желтоқсанына жоспарланған.

      2. "Ақтау теңіз порты" АЭА 2002 жылғы сәуірде құрылған. Құрылу мақсаты - өңірдің қарқынды дамуы үшін, республика экономикасының әлемдік шаруашылық байланыстар жүйесіне өнуін жандандыра түсу, тиімділігі, жоғары оның ішінде жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті өндірістер құру, жаңа өнімдер түрлерінің өндірісін игеру, инвестициялар тарту, нарықтық қатынастардың құқықтық нормаларын жетілдіру, басқарудың және шаруашылық жүргізудің қазіргі заманғы әдістерін енгізу, сонымен қатар әлеуметтік проблемаларды шешу.

      Салалық бағыттылығы: 1) тұрмыстық электр аспаптарының өндірісі; 2) былғары бұйымдарының өндірісі; 3) химия өнеркәсібі; 4) резеңке және пластмасса бұйымдарының өндірісі; 5) өзге де метал емес минералды өнімдер өндірісі; 6) металлургия өнеркәсібі; 7) дайын металл бұйымдарының өндірісі; 8) машиналар мен жабдықтар өндірісі; 9) мұнай-химия өнімдері өндірісі.

      2014 жылға қарай "Ақтау теңіз порты" АЭА алты қосалқы аймақтан тұратын болады. Бірінші кезеңде, 2013 жылға қарай № 3 қосалқы аймақтың инфрақұрылымы құрылысын аяқтау жоспарлануда. Мәселен, осы қосалқы аймақ аумағында осы жылғы қазан айында байланыстыратын темір жол және тиеу жолдарын, сумен жабдықтаудың сыртқы желілері мен кәрізді, бақылау-өткізу пункттерін, қоршаулар мен электрмен жабдықтау желілерін тапсыру жоспарлануда.

      Қазіргі кезде "Ақтау теңіз порты" АЭА аумағында жалпы инвестиция сомасы 93 млн. АҚШ доллары болатын 3 жоба іске асырылды, оның ішінде:

      өнім шығару көлемі жылына 6 мың тонна болатын теңіз металл конструкцияларының зауыты ("Кeppel Kazakhstan" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі);

      мұнай сортаменті құбырларын шығару зауыты ("АrcelorMittal Tubular Products Aktau" акционерлік қоғамы), жобалық қуаты - жылына 60 мың тонна өнім;

      эпоксидті негіздегі әйнекталшықты құбырлар зауыты, ("АЗСТ" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі), жобалық қуаты - жылына 400 мың метр құбыр өнімдері.

      Аталғандардан басқа іске асыру сатысында тағы да 9 жоба тұр, олардың үшеуі бойынша құрылыс жүріп жатыр, бесеуі — жобалану сатысында, біреуінің іске асырылуы "Ақтау теңіз порты" АЭА-ның Сараптамалық кеңесінің шешімімен мақұлданған.

      "Ақтау теңіз порты" АЭА қатысушылары мынадай өнімдер шығарады:

      құбыр стеллаждары;

      шыны-талшықты құбырлар;

      құрылыс болат құрастырмалары.

      Бұл ретте өндіріске 1361 адам қатысады.

      Жұмыс жасай бастаған кезден бастап АЭА қызметі нәтижесінде болған салық түсімдері 27 688 мың теңгені құрады.

      3. "Ақпараттық технологиялар паркі" АЭА "Ақпараттық технологиялар паркі" арнайы экономикалық аймағын құру туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 18 тамыздағы № 1166 Жарлығымен құрылды.

      Құрылу мақсаты - жоғары тиімді, оның ішінде жаңа ақпараттық технологиялар саласындағы жоғары технологиялық және экспортқа бағытталған өндірістерді құру, осы салада жаңа өнім түрлерін шығаруды игеру.

      Қазіргі кезде "Ақпараттық технологиялар паркі" арнайы экономикалық аймағы (бұдан әрі - "АТП" АЭА) аумағында жұмыс істейтін кәсіпорындар саны - 27 кәсіпорынды құрайды.

      Кәсіпорындар сұйық кристалды теледидарлар және мониторлар, дербес компьютерлер, ноутбуктар, серверлер өндірісімен, бағдарламалық өнім, жартылай өткізгіш аспаптар және басқа электр техникасы бұйымдарын әзірлеумен айналысады.

      Құрылған жұмыс орындарының саны - 848.

      АЭА аумағында шығарылған өнім көлемі 2007 - 2010 жылдар аралығында - 8 673 млн. теңгені құрады.

      2006 жылдан бастап 2010 жылғы шілдедегі салық төлеу сомалары - 1 440 млн. теңге.

      Аяқталмаған инфрақұрылымға қарамастан, АЭА өңір экономикасына оң әсер етеді.

      Салалық бағыттылығы: 1) ақпараттық технологиялар саласын дамыту; 2) жаңа ақпараттық технологиялар өндірісі; 3) ақпараттық технологиялар саласында өнімдердің жаңа түрлерін шығаруды игеру.

      2006 жылдың қыркүйегінде мүліктік кешен түрінде АЭА 1-кезегінің ашылуы өтті, ол 4 ғимараттан: 4 қабатты кеңсе үй-жайынан, екі өндірістік модульден, асханадан, сонымен қатар жеке тұрған қазандықтан тұрады. Аталған үй-жайлар Алатау ауылының және Ядролық физика институтының жұмыс істеп тұрған инфрақұрылымына қосылған болатын.

      Қазіргі кезде Министрлік "Ұлттық инновациялық қор" акционерлік қоғамымен және "Инжиниринг және технологиялар трансферті орталығы" акционерлік қоғамымен бірлесіп, 2009 жылы аумақтың 163,02 га-ға дейінгі өзгерісін ескере отырып, АТП АЭА тұжырымдамасын және Техникалық экономикалық негіздемені түзету бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр. АТП АЭА қатысушысы ретінде 31 компания тіркелген, Сараптамалық кеңес АТП АЭА аумағында қызметін жүзеге асыруға 59 жобаға рұқсат етті.

      4. "Оңтүстік" АЭА, "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын құру туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы 6 шілдедегі № 1605 Жарлығымен құрылды және Оңтүстік Қазақстан облысында мақта-мата иірім жібі мен мата өндіру бойынша пилоттық кластердің жүйе құрушы компоненті болып табылады.

      Құру мақсаты - тоқыма өнеркәсібін дамытуды қамтамасыз ету.

      Бүгінгі күні "Оңтүстік" АЭА-да ағымдағы жылғы 28 маусымда салтанатты түрде іске қосылған, екі инвестициялық жоба іске асырылды:

      "Кешенді автоматтандырылған иіру-айналдыру фабрикасы" жобасы, таралған және кардты жіп өндірісі бойынша "Oxy-Textile" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі. Жоба жергілікті мақта талшығын қайта өңдеу, өңір мен елдің тоқыма өнеркәсібін дамыту, экономиканың аралас салаларына оң әсері үлесін ұлғайтуды көздейді.

      "Гигроскопиялық мақта, мақталы целлюлоза және құрамында мақта бар техникалық карбоксиметилцеллюлоза өндірісін ұйымдастыру" жобасы, "Хлопкопром-Целлюлоза" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі. Өндіріс Оңтүстік Қазақстан облысында өндірілетін мақта шикізатына негізделетін болады, бұл Қазақстандағы мақта кластерін дамытуға қосымша ықпал етпек.

      Жобаларды іске асыру кезінде 497 жаңа жұмыс орны құрылды.

      2010 жылдың соңында иірім жіп және дайын мата өндірісі бойынша "Ютекс-KZ" акционерлік қоғамының инвестициялық жобасын іске асыру жоспарлануда, онда 1041 жаңа жұмыс орны құрылады.

      Үш кәсіпорын жобалық қуаттылыққа шыққан кезде 15 753,14 млн.теңге сомасында дайын өнім шығару жоспарланады.

      "Оңтүстік" АЭА-ның негізгі басымдылықтары:

      пайдалы географиялық орналасуы - жеңіл өнеркәсіп өнімдерінің ірі импорттаушы нарықтарына жақындығы, (Ресей, Қытай, Үндістан);

      мақта өсірілетін кеден одағы кеңістігінде жалғыз өңір Оңтүстік Қазақстан облысы;

      мақта-мата иірім жібі, мақта-мата маталар, жүннен жасалған маталар, тоқыма бұйымдар сияқты тауар түрлеріне ішкі және әлемдік нарыққа сұраныстың өсуі;

      бірыңғай кеден одағына кіру есебінен өткізу нарығын 170 миллион тұрғындарға дейін кеңейту;

      шикізатты қайта өңдеу жөніндегі өндірісті дамыту (мақта, жүн, былғары);

      көліктік және энергетика инфрақұрылымының болуы.

      Салалық бағытталуы: 1) мақта-мата жіптерінің және иірілген жіптердің барлық түрлерін дайындау; 2) тоқыма өндірісі; 3) әрлеу-бояу өндірісі; 4) дайын тоқыма бұйымдарының өндірісі; 5) киім өндірісі (трикотаж, арнайы киім және басқалары); 6) кілемдер, кілем бұйымдары мен гобелендердің өндірісі; 7) мақталық целлюлозаны және оның туындыларының өндірісі; 8) мақта шикізатынан жасалған жоғары сапалы қағаз өндірісі; 9) былғары бұйымдарының өндірісі.

      Көліктік инфрақұрылымға қатысты АЭА аумағы тиімді жерге орналасқан. Қазіргі уақытта инженерлік инфрақұрылымның құрылысы аяқталды. Су құбыры мен кәріздің магистралдық желілерін салу, электр мен қамтамасыз ету, телефон орнату, газбен қамтамасыз ету аяқталды.

      5. "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" АЭА 2007 жылдың желтоқсанында құрылған. АЭА аумағы 3 475,9 га құрайды. Құрылу мақсаты - Қазақстанның көмірсутекті шикізатын инновациялық технологиялар негізінде терең өңдейтін мұнай-химия өндірістерін дамыту.

      Салалық бағытталуы: 1) Қазақстанның көмірсутекті шикізатын инновациялық технологиялар негізінде терең өңдейтін мұнай-химия өндірістерін дамыту; 2) мұнай-химия өндірістерінің тиімді қызметін қамтамасыз ету үшін қазіргі заманғы жоғары технологиялық инфрақұрылымды қалыптастыру.

      2008 жылдың сәуірінде АЭА әкімшілігі құрылды. Қазіргі сәтте Мұнай және газ министрлігі мүдделі тараптармен бірігіп, АЭА шеңберінде іске асыру үшін инвестициялық жобаларды пысықтауда.

      6. "Бурабай" АЭА 2008 жылдың қаңтарында құрылды. Құрылу мақсаты - келіп жатқан қазақстандық және шетелдік туристердің қажеттіліктерін өтейтін және қанағаттандыра алатын жоғары тиімді және бәсекеге қабілетті туристік инфрақұрылым құру. Салалық бағытталуы: 1) туристік саланы дамыту; 2) туризмнің мәдени-танымдық, сауықтыру, экологиялық, іскерлік, спорттық және басқа да түрлерін ұйымдастыру мен дамыту.

      Бүгінгі күнде АЭА аумағын қоршау жұмыстары аяқталды, инфрақұрылымдық ресурстарын - электр, су құбыры, кәріз салу жұмыстары жүргізілуде.

      Даму перспективалары - "Borovoe Tourism city" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі оператор компаниясы баламалы құрылыс жобасын ұсынды, оның құрамына сыйымдылығы 150 орындық қонақ үй, казино және сауықтыру орталығы кіреді. Шамамен алғанда құрылыс алаңы - 2000 шаршы метр. Жобаның алдын ала бюджеті - 60 млн. АҚШ доллары. Құрылысты бастаудың болжамды уақыты - 2010 жылдың сәуірі.

      Бүгінгі күні инвестициялық жобалар жоқ.

      7. Қарағанды қаласының Индустриялық аймағы. Қазіргі уақытта Қарағанды қаласында "Металлургия-Металл өңдеу" индустриялық паркінің инфрақұрылымы салынып жатыр.

      2007 - 2009 жылдары әзірленген жобалық құжаттарға сәйкес мынадай объектілер бойынша құрылыс-монтаждау жұмыстары жүргізілді:

      1. Сыртқы электрмен жабдықтау объектілері (1 - іске қосу кешені): қуаты 126 МВт 220/35/6кВ "Металлургия - Металл өңдеу" индустриялық паркі" қосалқы станциясы; ұзақтығы 34 км. екі тізбекті ВЛ-220 кВ "Нұра" қосалқы станциясы - "Металлургия - Металл өңдеу" индустриялық паркі" қосалқы станциясы.

      2. Ұзақтығы 12 км кіреберіс темір жол және Индустриальная станциясы.

      2010 жылы мына объектілерді салу жоспарлануда: энергетикалық шаруашылық объектілері, алаңішілік және сыртқы желілер, су құбыры мен кәріздің инженерлік құрылыстары. Индустриялық парктің инфрақұрылымын жасау жұмыстарымен қатар әлеуетті инвесторлармен бірге парк аумағында олардың жобаларын іске асыру мәселелері де пысықталуда. НАNKOOK (Корея Республикасы) компаниясымен Қарағанды қаласының Индустриялық паркі аумағында мыс өнімдерін өндіретін зауыт салу жөніндегі уағдаластыққа қол жеткізілді.

      Бұдан басқа, бүгінгі күні кәсіпорындарды орналастыру жөніндегі ниеттерін мынадай әлеуетті инвесторлар ресми түрде растады: "Сарыарқа - Крюков вагон салу зауыты" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" бірлескен кәсіпорны - дөңгелек жұптарын шығару (100 га), "Сарыарқа - ҚТЖ" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" бірлескен кәсіпорны - жүк вагондарын шығару, "Темір мен Мыс" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі - дәнекерленген құбырлар шығару (22,5 га); "Азия инвест ЛТД" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі - темір бетон шпалдарын шығару (5-7 га), "Maxtel trade" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі - қара металдарды қайта өңдеу (15 га).

      Қазіргі уақытта 100 га алаңдағы авто құрастыру өндірісінің индустриялық паркі аумағындағы құрылыс бойынша "Азия Авто" акционерлік қоғамымен, сондай-ақ авто құрастыру өндірісін ұйымдастыру бойынша Соллерс Ресей компаниясымен келіссөздер жүргізілуде.

      8. "Қорғас" халықаралық шекара маңы ынтымақтастығы орталығы. "Қорғас" ХШЫО құру екі ел азаматтарының, сондай-ақ үшінші ел азаматтарының да іскерлік кездесулері, Қазақстанда, Қытайда және ТМД елдерінде шығарылған өнеркәсіптік өнімдермен танысу, сауда мәмілелерін жасау және бос уақыттарын өткізу үшін визасыз кіру аумағын қалыптастыруды болжайды.

      Орталықта 6 мың жұмыс орны ашылады деп болжануда, болжамды адамдар ағыны - 9 мыңнан астам келушілер.

      Орталықтың инфрақұрылым объектілерін салумен қатар жеке инвестициялардың есебінен коммерциялық объектілерін салу да болжануда, олардың құрылыс көлемі мен техникалық жүктемелері де айтарлықтай артты.

      Осы жылдың соңына дейін Орталықты қалыптастыруды қамтамасыз ету үшін бірінші кезектегі объектілер айқындалған, олардың құрылысы қазіргі уақытта жүргізіліп жатыр.

      Сонымен қатар, Орталықтың қазақстандық бөлігін игеруге шетелдік инвесторларды тарту бойынша белсенді жұмыстар жүргізілуде, шетелдік және отандық компаниялар жобаларын іске асырудағы барлық мүдделілер үшін тұсаукесерлер жиі ұйымдастырылады және жүргізіледі.

      Экспорттың дамуын бағалау

      Бірнеше жыл қатарынан Қазақстанның сыртқы саудасы еліміздің экономикалық өсуінің негізгі локомотивтерінің бірі болып келді, ол 2005 - 2009 жылдар аралығында 1,6 есе өсіп, тиісінше 45,2 млрд. АҚШ долларынан 71,6 млрд. АҚШ долларына дейін жетті (4-кесте). Әлемдік тауар нарықтарындағы қолайлы сыртқы экономикалық жағдай Қазақстан экономикасына қаржы ресурстарының тұрақты ағымына елдің негізгі экономикалық көрсеткіштерінің жоғарылауын қамтамасыз ете отырып, ықпал етті. 2005 - 2009 жылдар аралығында ЖІӨ-нің өсуі 7,6-дан 15,9 трлн. теңгеге дейін 109,3 %-ды құрады, ал елдің ЖІӨ-ге сыртқы сауда айналымының көлемі 2005 жылы 79,1 %-дан 2008 жылы 81,7 %-ға дейін өсті, тек 2009 жылы 66,5 %-ға дейін төмендеді. Осы кезең ішінде ӨӨК өсуі 5,3-тен 8,9 трлн. теңгеге дейін 69,9 % құраса, ӨӨК сыртқы сауданың үлесі 114,3 %-дан 118,3 %-ға дейін ұлғайды.

      Қазақстанның сыртқы саудасының негізгі көлемі 2008 — 2009 жылдардағы әлемдік қаржылық дағдарыс жағдайында үлесі 2005 жылғы 61,6 %-дан 2009 жылғы 60,3 %-ға дейін біршама қысқарған тауарлардың экспортына тиесілі. Құндық көрсеткіште республика экспортының көлемі 2005 - 2009 жылдар аралығында. 27,9-дан 43,2 млрд. АҚШ долларына дейін 55,1 %-ға артты, сонымен қатар 2008 жылмен салыстырғанда экспорт көлемі 2009 жылы тиісінше 71,2-ден 43,2 млрд. АҚШ долларына дейін 39,3 %-ға қысқарды. Экспорт көлемдерінің құндық көрсеткіште төмендеуі, бірінші кезекте әлемдік нарықтардағы тұтынушылық сұраныстың төмендеуіне және негізгі энергия көздері мен ел экспортының негізгі элементтері болып табылатын шикізат ресурстары бағаларының құлдырауына байланысты болды.

      Бүгінгі күні 1000-ға жуық қазақстандық компаниялар экспорттық операцияларды жүзеге асырады, олардың ішіндегі 750-ге жуығы өңделген өнімді экспорттайды.

      Экспорттың жалпы құрылымын талдау мынаны көрсетеді: экспорттың негізгі үлесін 2005 - 2009 жылдары, шамамен 70 - 72 % болған шикізаттық тауарларды әкету құрайды, ал өңделген тауарлардың экспорты 28 - 30 % деңгейінде тұр. Бұл ретте қарастырылып отырған кезеңде өңделген тауарлар экспорты үлесінің және елдің ЖІӨ 2005 жылғы 13,7 %-дан 11, 11,1 %-ға дейін және 2009 жылы тиісінше экспорттың жалпы көлемінен 28,1 %-дан 27,8 %-ға дейін төмендеуінің жалпы үрдісін сақтау байқалады.

      4-кесте. Республиканың 2005 - 2009 жылдардағы сыртқы сауда айналымының серпіні

Көрсеткіш атауы

2005 жыл

2006 жыл

2007 жыл

2008 жыл

2009 жыл

Елдің ЖІӨ, млрд. теңге

7 590,6

10 213,7

12 849,8

16 052,9

15 887,8

Елдің ЖІӨ, млн. АҚШ долл.

57 123,7

81 003,3

104 853,5

133 440,7

107 713,9

Өнеркәсіптік өнім көлемі, млрд. теңге

5 253,0

6 509,9

7 815,9

10 196,2

8 925,2

Өнеркәсіптік өнім көлемі, млн. АҚШ долл.

39 531,9

51 629,0

63 777,2

84 756,4

60 510,1

Сыртқы сауда айналымы, млн. АҚШ долл.

45 201,2

61 927,2

80 511,7

109 072,6

71 604,4

ЖІӨ сыртқы сауданың үлесі, %

79,13

76,45

76,78

81,74

66,48

ӨӨК сыртқы сауданың үлесі, %

114,3

119,9

126,2

128,7

118,3

Тауарлар экспорты, млн. АҚШ долл.

27 849,0

38 250,3

47 755,3

71 183,6

43 195,8

Тауарлар импорты, млн. АҚШ долл.

17 352,2

23 676,9

32 756,4

37 889,0

28 408,7

Сыртқы саудадағы экспорттың үлесі, %

61,6

61,8

59,3

65,3

60,3

Сыртқы саудадағы импорттың үлесі, %

38,4

38,2

40,7

34,7

39,7

Өңделген тауарлар экспорты, млн. АҚШ долл.

7 810,5

11 211,2

14 677,4

20 054,6

12 000,1

Шикізат тауарларының экспорты, млн. АҚШ долл.

20 038,5

27 033,3

33 077,9

51 117,4

31 195,7

ЖІӨ өңделген экспорттың үлесі, %

13,67

13,84

14,00

15,03

11,14

ЖІӨ шикізаттық экспорттың үлесі, %

35,08

33,37

31,55

38,31

28,96

Жалпы экспорттағы өңделген экспорттың үлесі, %

28,05

29,31

30,73

28,17

27,78

Жалпы экспорттағы шикізат экспортының үлесі, %

71,95

70,67

69,27

71,81

72,22


      2005 - 2009 жылдар аралығындағы елдің ЖІӨ мен шикізаттық және өңделген тауарлар экспортының өсу қарқыны ЖІӨ өсу серпіні экспорттың өсу қарқынына және бірінші кезекте шикізатты әкетуге (мұнай, газ, кен мен бастапқы металдар, астық және т.б.) байланысты жоғары деңгейін көрсетуде (5-кесте мен 2-сурет). Суретте көрінгеніндей, 2009 жылы шикізаттық және өңделген экспорттың өсу қарқынының айтарлықтай құлдырауы ЖІӨ өсу қарқынының айтарлықтай құлдырауына алып келді.

      5-кесте. 2005 - 2009 жылдардағы елдің ЖІӨ мен экспортының өсу қарқыны

Көрсеткіш атауы

2005

2006

2007

2008

2009

Елдің ЖІӨ өсу қарқыны, %

129,3

134,6

125,8

124,9

99,0

Өңделген экспорттың өсу қарқыны, %

-

143,5

130,9

136,6

59,8

Шикізаттық экспорттың өсу қарқыны, %

-

134,9

122,4

154,5

61,0




      2-сурет. 2005 - 2009 жылдардағы елдің ЖІӨ мен экспортының өсу қарқыны

      Кең экономикалық санаттар бойынша жіктеуге сәйкес тауар топтары бойынша экспортты құрылымдық талдау 6-кестеде келтірілген. Қазақстанның негізгі шикізаттық экспорттық тауар топтары соңғы 5 жыл ішінде минералдық шикізат, жануар және өсімдік тектес өнімдер, кендер мен металдан жасалған концентраттар, сонымен қатар тоқыма шикізаты болып табылады, олар барлық шикізаттық экспорттың жалпы сомасында 99, 92-99, 97 %-ды құрайды.

      6-кесте. Тауар топтары бойынша елдің шикізаттық және өңделген экспортының құрылымы

Тауар топтарының атауы

2005 жыл

2006 жыл

2007 жыл

2008 жыл

2009 жыл

млн. $

%

млн. $

%

млн. $

%

млн. $

%

млн. $.

%

Барлық тауарлар экспорты, оның ішінде:

27 849,0

100,0

38 244,4

100,0

47 755,3

100,0

71 172,0

100,0

43 195,8

100,0

Шикізаттық экспорт, оның ішінде

20 038,5

72,0

27 033,3

70,7

33 077,9

69,3

51 117,4

71,8

31 195,7

72,2

Минералдық шикізат

19 286,6

69,3

25 869,9

67,6

31 071,6

65,1

48 527,7

68,2

30 073,9

69,6

Мал өсіру және өсімдік өсіру өнімдері

317,7

1,1

671,9

1,8

1 441,4

3,0

1 809,2

2,5

790,5

1,8

Кендер мен металдар концентраттары

254,8

0,9

291,8

0,8

368,9

0,8

633,3

0,9

216,3

0,5

Тоқыма шикізаты

167,0

0,6

185,3

0,5

184,0

0,4

133,1

0,2

88,6

0,2

Басқа да шикізаттық тауарлар

2,5

0,0

4,5

0,0

9,6

0,0

10,5

0,0

23,3

0,1

Былғары шикізаттары мен аң терісі

9,0

0,0

9,2

0,0

1,3

0,0

1,4

0,0

1,8

0,0

Химия саласына арналған шикізат

0,7

0,0

0,3

0,0

0,2

0,0

1,7

0,0

0,7

0,0

Машина жасауға арналған шикізат

0,2

0,0

0,3

0,0

0,8

0,0

0,5

0,0

0,6

0,0

Сүрек және ағаш материалдары

0,0

0,0

0,0

0,0




0,0

0,0

0,0




0,0

Өңделген экспорт, оның ішінде:

7 810,5

28,0

11 211,2

29,3

14 677,4

30,7

20 054,6

28,2

12 000,1

27,8

Металдар мен оларға арналған бұйымдар

4 164,3

15,0

5 867,7

15,3

7 807,2

16,3

10 177,8

14,3

5 268,6

12,2

Химиялық сала өнімдері

923,8

3,3

1 590,3

4,2

1 886,5

4,0

2 470,6

3,5

2 273,7

5,3

Минералдық өнімдер

1 266,7

4,5

1 641,0

4,3

2 204,5

4,6

3 459,6

4,9

1 878,5

4,3

Басқа да өңделген тауарлар

404,9

1,5

699,4

1,8

730,7

1,5

875,2

1,2

939,5

2,2

Азық-түлік тауарлары

361,3

1,3

391,9

1,0

602,5

1,3

1 172,0

1,6

851,9

2,0

Машиналар мен құрал-жабдықтар

358,5

1,3

673,2

1,8

944,4

2,0

1 283,9

1,8

399,2

0,9

Былғарыдан және аң терісінен жасалған бұйымдар

245,6

0,9

228,6

0,6

346,0

0,7

449,4

0,6

316,8

0,7

Тоқыма және тоқыма бұйымдары

46,9

0,2

77,4

0,2

109,9

0,2

100,5

0,1

25,6

0,1

Сүректен жасалған бұйымдар

24,5

0,1

21,3

0,1

25,8

0,1

34,1

0,0

25,5

0,1

Құрылыс материалдары

8,6

0,0

17,4

0,0

18,7

0,0

29,7

0,0

17,2

0,0

Аяқ киім және галантереялық тауарлар

5,4

0,0

3,1

0,0

1,2

0,0

1,9

0,0

3,7

0,0


      Қарастырылып отырған кезең ішінде өңделген экспортты анықтайтын құрамға тауар тобының барынша кең спектрі кіреді - бұлар металдар және олардан жасалған бұйымдар, химия саласының өнімдері, минералдық өнімдер, азық-түлік тауарлары, машиналар және жабдықтар, тоқыма және одан жасалған бұйымдар, сондай-ақ жиынтығында өңделген тауарлардың барлық экспортының 99,51 - 99,69 %-ын беретін басқа топтарға кірмеген өзге өңделген тауарлар.

      Жалпы алғанда ірілендірілген экономикалық санаттар бойынша шикізаттық және өңделген экспортты құрылымдық талдау Қазақстанның жалпы экспортын анықтайтын негізгі тауар топтарына шикізат немесе бастапқы (төменгі) өңдеу дәрежесі бар өнімдер жататындығын көрсетеді - бұлар минералдық шикізаттар мен олардан жасалған өнімдер, металдар мен олардан жасалған бұйымдар, химия саласының, мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығы өнімдері. Бұл ретте, 2005 - 2009 жылдар аралығында қосылған құны жоғары өңделген экспорттың негізгі баптары - машиналар мен жабдықтар, дайын азық-түлік тауарлары - елдің жалпы экспортынан 2,6 -3,5 % немесе 0,7 - 2,5 млрд. АҚШ долларын құрағанын атап өту қажет.

      2005 - 2009 жылдар кезеңі мен 2010 жылдың 1 тоқсаны ішінде қосылған құны жоғары бес өңделген тауардың қазақстандық экспортының серпіні (бидай ұны, күнбағыс майы, электр аккумуляторлар мен трансформаторлар, сұйық сорғыштары) 7-кестеде келтірілген. Кестеден көрініп тұрғандай, дағдарысқа дейінгі кезеңде бұл тауарлардың экспорты айтарлықтай 176,5 млн. АҚШ долларынан 924,3 дейін (423,7 %) өсті, тек 2009 жыл мен 2010 жылдың 1-тоқсанында 5 тауардың жиынтық экспортының құндық көлемінің төмендеуі байқалады.

      7-кесте. 5 өңделген тауар экспортының серпіні

Өнімнің сипаттамасы (СЭҚ ТН коды)

2005 жыл

2006 жыл

2007 жыл

2008 жыл

2009 жыл

2009 жылғы I тоқсан

2010 жылғы I тоқсан

млн. $

млн. $

%

млн. $

%

млн. $

%

млн. $

%

млн. $

млн. $

%

Бидай ұны (1101)

142,3

172,3

21,1

339,1

96,8

849,2

150,4

574,5

-32,3

133,2

97,7

-26,7

Электр аккумуляторы (8507)

20,8

23,4

12,5

44,5

90,2

45,3

1,8

13,3

-70,6

1,6

5,2

225,0

Күнбағыс майы (1512)

7,5

10,4

38,7

12,0

15,4

6,3

-47,5

24,6

290,5

1,9

11,6

510,5

Электр трансформаторлары (8504)

2,0

4,7

135,0

7,3

55,3

18,6

154,8

7,5

-59,7

2,2

1,0

-54,5

Сұйық сорғыштар (8413)

3,9

6,7

71,8

4,6

-31,3

4,9

6,5

6,6

34,7

2,5

2,0

-20,0

Барлығы 5 тауар

176,5

217,5

23,2

407,5

87,4

924,3

126,8

626,5

-32,2

141,4

117,5

-16,9


      Тамақ өнімдері (ұн және май) бірінші кезекте тамақ өнімдерінің жеткіліксіздігі өзекті болып отырған Орталық Азия елдеріне (Ауғанстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан) экспортталады. Машина жасау өнімдерінің (аккумуляторлар, трансформаторлар мен сорғыштар) экспортының географиясы біраз кеңірек, ол - Ресей, Беларуссия, Украина және Армения, бұл кеңестік республикалардың машина жасау кәсіпорындарындағы жалпы технологиялық тәуелділікке негізделген сұраныстың болуына байланысты.

3.2. Инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды және экспорттың жай-күйін дамыту үшін күшті және әлсіз жақтарды, мүмкіндіктер мен қатерлерді талдау

      Қазақстанға инвестиция тартудың SWOT-талдауы

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

1. Экономикалық және саяси тұрақтылықты қолдайтын елдің қолайлы бизнес-ахуалы

2. Бай табиғи және минералдық ресурстардың болуы салдарынан, елдің жоғары инвестициялық тартымдылығы

3. Орталық және Алдыңғы Азияның, Ресей, Үндістанның, Қытайдың ірі тұтыну нарықтарына Қазақстанның тиімді географиялық жағдайы

4. Мемлекеттік инвестициялық саясаттың басымдылығын сезіну

5. Инвестициялардың ағынына жәрдемдесуге бағытталған мамандандырылған институттар мен олардың ресурстық базасын қалыптастыру


1. Мемлекеттік инвестициялық саясатты жүргізудегі жүйеліліктің болмауы.

2. Елдің заңнамасының тұрақсыздығы және заңдар мен шарттық қатынастардың сақталуын қамтамасыз ететін тетіктердің жоқтығы

3. Инвестицияларды тарту бойынша әлсіз бәсекелік жағдайлар (салықтық, кедендік және валюталық режимдер)

4. Инвестицияларды тартуды қамтамасыз ететін инфрақұрылымның (арнайы аймақ, базасын қаржылық, ақпаратты-талдамалық, консалтингтік, көліктік және өзгелері) дамымағандығы

5. Инвестицияларды тартуға байланысты, мемлекеттік басқару жүйесінің тұрақсыздығы

6. Визалық режім

Мүмкіндіктер

Қауіптер

1. Инвестицияларды тарту көлемі бойынша өңірлік көшбасшы ұстанымына шығу.

2. Әлемдік капитал нарықтарындағы елдің оң инвестициялық имиджін қалыптастыру.

3. Инвестицияларды тарту жөніндегі жүйелі және бірізді мемлекеттік саясатты құру.

4. Инвестицияларды тарту жөнінде тиімді мемлекеттік және жеке инфрақұрылымды қалыптастыру.

5. Экономиканың өндіруші секторындағы инвестицияларды қайта бөлу есебінен, елдің тұрақты және теңгермелі экономикалық дамуын қамтамасыз ету.

6. "Кaznex Invest" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігінің ресурстары

1. Шикізат базасының таусылуы салдарынан елдің инвестициялық тартымдылығын жоғалтып алуы

2. Шикізаттық сәйкессіздіктің және инвестициялық бағыттылықтың сақталуына байланысты жоғары қатерлі экономиканың сақталуы.

3. Негізгі капиталға инвестициялардың аз көлеміне орай ел дамуының өнеркәсіптік-өндірістік қолда бар әлеуетін жоғалтып алу.

4. Инвестициялары тарту жөніндегі нақты мемлекеттік саясаттың және оның іске асырылуының болмауы себебінен, елдің теріс инвестициялық имиджін бекіту

5. Инвестицияларды тартуға бағытталған қаражаты тиімсіз пайдалану салдарынан мемлекеттік бюджет қаражатының тікелей шығындары

6. Сыбайлас жемқорлық (салық төлеу кезінде, кеден бекетінде)


      Қазақстандағы АЭА дамуының SWOТ-талдауы

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

1. Экономикалық және саяси тұрақтылықты қолдайтын елдің қолайлы бизнес-ахуалы

2. Елде бай табиғи және минералдық ресурстардың болуы.

3. Орталық Азияның және Ресейдің ірі тұтыну нарықтарына Қазақстанның тиімді географиялық орналасуы

1. Реттеу мен басқару тиімсіздігі

2. Инфрақұрылымға инвесторларды тарту

3. Аймақтардың жеке

ерекшеліктерінің болмауы

4. Бюрократияландыру

5. Бюджеттік шығындардың төмен тиімділігі

Мүмкіндіктер

Қауіптер

1. Кеден одағының және басқа елдердің нарықтарына шығу

2. 2015 жылға қарай ҮИИДМБ-нің индикаторларына қол жеткізу

Тиімсіз мемлекеттік саясаттың нәтижесінде АЭА-ның инвестициялық тартымдылығының жоғалтып алуы.


      Қазақстандық экспорттың дамуының SWOТ-талдауы

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

1. Жалпы экспорттың жылдам өсу

қарқыны.

2. Экспортты мемлекеттік қолдау жүйесінің болуы (сақтандыру, кредиттеу, жылжыту мен дамыту).

3. Ірі тұтыну нарықтарына жақын орналасуы (Қытай, Үндістан, Ресей, Батыс және Орталық Азия).

4. Кеден одағының шеңберінде қол жетімді тұтыну нарығын кеңейту.

5. Қолда бар қазақстандық өнімдерге деген әлемдік сұраныстың (бағаланбаған) болуы

1. Экспорттау кезіндегі маркетингтік және консалтингтік қызметтердің дамымауы, сонымен қатар сыртқы нарықтар туралы ақпараттың болмауы.

2. Экспорттық қаржыландырудың дамымауы.

3. Кедендік рәсімдердің қиындығы.

4. Экспорттық инфрақұрылымның дамымауы.

5. Кәсіпорындардың экспортқа дайын еместігі (маркетинг, релевантты ақпаратпен алмасу, басқару, сапа, кадрлар, шикізатпен қамтамасыз ету, энергиямен жабдықтау, оң сауда имиджінің болмауы және басқа проблемалар)

Мүмкіндіктер

Қауіптер

1. Өңделген экспорттың көлемі мен өсу қарқынының ұлғаюы.

2. Экспортты дамытудың және жәрдемдесудің тиімді мемлекеттік жүйесін құру.

3. Қазақстандық кәсіпорындарын экспорттық операцияларды жүзеге асыру кезіндегі білімі мен икемділіктерін арттыру.

4. Гуманитарлық жеткізулерге делдалдарсыз қатысу.

5. Экспортты кеңейту шарттарында оны қолдайтын және дамытатын жеке инфрақұрылымды дамыту.

1. Экономиканың шикізаттық

бағыттылығын сақтау және оған сәйкес экспорттың шикізаттық бағытын тиісінше жүктеу.

2. Экспортты мемлекеттік қолдаудың дамымау және бизнестің сыртқы саудаға дайын еместігі шарттарында елдің, кәсіпорындардың және олардың өнімдерінің теріс сауда имиджін бекіту.

3. Ұзақ перспективада экспортты мемлекеттік және жеке қолдауға қол жетімсіздікті сақтау.

4. Экспортты қолдаудағы және дамытудағы мемлекеттің формалдық тәсілін сақтау.

5. Жоғары бөліністі экспорттық өндірістерді дамытудағы шикізаттық, кадрлық, ғылыми және кәсіпкерлік әлеуетті жоғалту.


      Әлсіз жақтары:

      1. Қазіргі уақытта АЭА-да кәсіби басқарушы компанияны тарту тетіктері жоқ, дирекциялар мен басқарушы компаниялар арасындағы өкілеттіктер қолданыстағы заң бойынша бөлінбеген, сондай-ақ басқарудың жалғыз мемлекеттік органы жоқ (нақты әрбір АЭА-да басқарудың меншікті мемлекеттік органы бар).

      2. Қазіргі уақытта қазақстандық АЭА-ның инвестициялық тартымдылығы жеткілікті жоғары емес, өйткені олардың жұмыс істеуі инвесторлардың нақты қажеттілігі мен мүдделеріне бағытталмаған.

      Арнайы экономикалық аймақтың салалық байланысын алып тастау болжанады, компания үшін негізгі өлшем өндірістің экспорттық бағыттылығы және еңбектің өнімділігі болады. Инвесторлардың АЭА-ға қатысуының негізгі мәртебесі АЭА қызметін экономикалық тартымды ететін арнайы преференциялардың және жеңілдіктердің болуы болып табылады. Бүгінгі күні АЭА туралы қолданыстағы заңнама анағұрлым өзекті міндеттерді шешуге тараптық инвесторларды тартуға ықпалдасатын мәртебелердің жеткіліксіз санын қамтиды, Қазақстан Республикасының АЭА әлеуетін іске асыру қолайлы емес.

      3. АЭА үшін ЭКЖЖ-нің рұқсат берілген түрлерінің тізбесі АЭА қызметіне қатысушыларды тартуды шектейді. Сондай-ақ, АЭА үшін инвестициялық жобаларды қарастыру кезінде ірі инвестициялық жобаларға бағдарлану жүргізіледі. АЭА жұмыс істеуінде АЭА қатысушылары үшін мамандандырылған қызметтер санының жеткіліксіздігі байқалады.

      4. АЭА қызметін жүзеге асыру кезінде АЭА дирекциялары мен уәкілетті ұйымдары арасындағы келісулердің үлкен саны байқалады. АЭА аумағында өндірісті ашу үшін инвесторларға оларды АЭА қатысушысы ретінде бекітуді 1 жылдан астам күтеді.

      5. АЭА құру және құрылысын аяқтау үшін бюджеттік қаржыландыру баяу бөлінеді. Сондай-ақ, құру кезінде бюджеттік шығындардың төмен нәтижелігі байқалады (инфрақұрылым орнына бос конференц-залдар салынады).

      Күшті жақтары:

      1. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында елдің бизнес-ахуалын ұстау байқалады - кәсіпкерлікті дамытуға үлкен назар аударылады. Жалпы экономиканы дамыту үшін кәсіпкерлік субъектілерді қорғау және қолдау үшін белгілі жеңілдіктерді заңнамалық жолмен белгілейтін реформалар жүргізіледі. Бірақ, қолданатын шаралар өнеркәсіптік және өңірлік саясатты дамыту үшін жеткіліксіз.

      Қазақстан Республикасында жүргізілетін реформалар сәттілігі Қазақстанда негізінен бүгінгі күні әлі соңына дейін қалыптаспаған өнеркәсіптік және өңірлік саясаттың басым бағыттарын білгірлікпен іздестіруге және табуға байланысты. Осы жағдайда, экономиканы трансформациялау жолында белсенді қадамдардың бірі еркін экономикалық аймақтардың ұлттық жүйесін ұйымдастыру болуы мүмкін.

      2. Қазақстан Республикасында бай табиғи және минералдық ресурстардың болуы нарықтық экономиканың бүгінгі құрылуы және дамуының аяқталу шарттарында оның өнімділігін арттыруға және бұл негізде қоғамның көп түрлі тұтынушылығын жақсы қанағаттандыруға ықпалдасатын еңбекті қоғамдық-аумақтық бөлуі негізінде жүзеге асыратын аудандандырудың экономикалық қағидаттарында шешуші рөлді атқарады. Табиғи ресурстардың әртарапты әлеуеті қазақстандық экономиканың аумақтық құрылымын дамытудың және қалыптасуының басты факторларының бірі болып табылады. Сондықтан, олардың табиғи-ресурстық әлеуетінің ерекшеліктерімен байланысты өңірлерді салалық мамандандыру АЭА-ның дамуына алғышарттарды береді.

      3. Қазақстан Республикасының стратегиялық әріптестердің тұтынушы нарықтары арасында тиімді орналасуы көпжақты халықаралық экономикалық жобаларға қатысуға мүмкіндік береді, бұл өңірлік ықпалдасуға ықпал етеді. Осындай қолайлы жағдайларда республиканың экономикалық әлеуетін ұлғайту үшін АЭА-ны дамыту аса маңызды.

      Қауіптер:

      Тиімділігі аз мемлекеттік саясат нәтижесінде инвестициялық тартымдылықты жоюға әсер ететін, мынадай факторлар туындауы мүмкін: АЭА-ны тиімді емес басқару, АЭА резиденттері үшін салықтық заңнаманың тұрақсыздығы, бюрократияландыру, барлық АЭА-ны басқару құрылымын тұрақты өзгеруі, АЭА дирекциясы мен уәкілетті ұйымдары арасындағы келісімдердің үлкен саны, бюджеттік қаржыландыруды баяу бөлу.

      Мүмкіндіктер:

      1. Қазақстан Республикасының кеден одағының құрамына кіруі нәтижесінде құрылатын АЭА қатысушылары үшін өндірістік өнімді тұтынудың жаңа нарығын шығаруға жол ашады.

      2. Ұсынылатын шаралар инвесторларды тартуға және ҮИИДМБ-нің индикаторларына қол жеткізуге мүмкіндік береді, атап айтқанда:

      АЭА аумағындағы өндірістегі инвестиция көлемі 1 трлн. 588 млрд. теңгені құрайды;

      тауарлар мен қызметтерді өндіру көлемі — 718 млрд. теңгені, оның ішінде өнім экспорты шығарылатын өнім көлемінен 50% кем емес;

      АЭА қатысушыларының саны 160-қа дейін ұлғаяды.

      Осылайша, инвестицияларды тартуды, АЭА-ны дамытуды және қазақстандық экспортты ынталандыруды SWOT-талдау келтірілген әлсіз жақтарды есепке алмау инвестицияларды тартуда, АЭА-ны дамытуда және экспортты ынталандыруда одан әрі келтірілген қауіптерді іске асыруға алып келетіндігін көрсетеді. Сонымен қатар, қазақстандық өнімді экспорттау кезінде бар күшті жақтарды пайдалану осы кестеде келтірілген сол мүмкіндіктерді іске асыруға алып келуі мүмкін.

3.3. Инвестицияларды тартуды, арнайы экономикалық аймақтарды және экспортты дамытудағы негізгі проблемалар, үрдістер мен алғышарттар

      Инвестицияларды тартудағы негізгі проблемалар

      Инвестициялық ахуалды қалыптастыру кезінде теріс рөлді атқаратын бірқатар басты проблемалар бар, олардың қатарына мыналарды жатқызуға болады:

      1. Инвестициялар көлемінің экономиканың қажеттіліктеріне сәйкессіздігі.

      2. Инвестициялық белсенділіктің географиялық сәйкессіздіктері.

      3. Салалық инвестициялық белсенділіктің айтарлықтай тең еместігі.

      4. Негізгі капиталға инвестициялардың төмен деңгейі.

      Қазақстан экономикасына инвестициялар ағынының белгілі бір оң серпініне қарамастан, инвестициялар құрылымы айтарлықтай өзгеріп жатқан жоқ. Осылайша, салалық құрылымның іріленген талдауының негізінде Қазақстанның 100 ірі инвестор-компанияларының сату көлемдері бойынша мұнай-газ өнеркәсібіне ірі инвестор-кәсіпорындар санының көбі тиесілі екендігін көруге болады. Отын-энергетика және минералды-шикізат салалары кешендеріндегі инвестициялық белсенділік, соңғы тұтыну өнімдерін шығаратын экономиканың нақты секторлары кәсіпорындарының көпшілігінен айтарлықтай жоғары.

      Елге ағылатын инвестициялардың шектілігінің себебін талдау шетелдік инвесторлардың өздерінің және мамандандырылған әлеуметтік ұйымдардың берген бағаларына да негізделген.

      Отандық және шетелдік мамандардың бағалауы бойынша, инвесторларды ең алдымен мынадай факторлар алыстатады:

      елдегі еркін экономикалық аймақтардың жеткіліксіз саны;

      жалпы алғандағы заңнамалық базаның тұрақсыздығы;

      инвестициялық жобалар үшін қаржыландырудың жоқтығы;

      іскерлік ақпарат нарығының дамымағандығы;

      көліктік инфрақұрылымның дамымағандығы.

      Шетелдік инвестициялар жөніндегі Консультациялық Қызметтің тексеру деректеріне сәйкес инвесторларда жалпы алғанда ел туралы жағымсыз пікірлері қалыптасқан, осы жайт шетелдік инвестициялардың іс жүзіндегі ағынынан да анық байқалуда. Осы тексерулер бойынша мынадай теріс факторлар келтіріледі, олар:

      инвестициялық жобаларды іріктеудің жетілмеген жүйесі, бұл әлеуетті инвесторларды одан әрі инвестиция салудан бас тартуға мәжбүрлейді;

      шетелдік инвесторларға деген қатынас қалаулы кәсіпкерлер ретінде емес, қаражат көзі, салықтық түсімдер немесе пара түсімдерінің кезі ретінде қарау;

      заңнаманың шатасқандығы, қарама-қайшылығы, бірізді қолданбайтындығы немесе заңнаманы толық менсінбеушілік. Заңдар мен шарттық қатынастардың сақталуын қамтамасыз ететін сенімді тетіктердің болмауы;

      инвесторларға қажетті ақпаратты ұсынып отыратын немесе кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыруға жәрдем ететін, ұйымдасқан инвестициялық қызметтің жоқтығы;

      инфрақұрылымның шетелдік фирмалардың қажеттіліктеріне сай келмеуі;

      заңды тұлғалар үшін тұрақсыз, үнемі өзгеріп отыратын салықтық режим.

      Аса ірі батыс инвесторлардың арасында Салықтар және инвестициялар жөніндегі халықаралық орталықтың (әрі қарай - СИХО) жүргізген әлеуметтік сауалнамасы, Қазақстанның олар үшін іскерлік қызығушылық тудыратын мынадай бес себебін айқындап берді: ірі нарықтық әлеует; табиғи ресурстардың молдығы; стратегиялық іскерлік орналасуы; өңірдегі басқа бәсекелестердің ниетін айқындау; инвестициялардан түсетін әлеуетті пайданың көлемі. Ал аса тартымды болғандар: мұнай мен газдың резерві; өндіріс; қызмет аясы (бухгалтерлік есепті және заңдық қызметтерді қоса алғанда); тұтынушылар кооперациясы.

      Сонымен қатар, шетелдік инвесторларының тежеп тұратын, ал кейде үркітіп те жіберетіндер: іскерлік мәселелерді шешудің бюрократиялық әдістері, қаржылық тәуекел, шаруашылық қатынастар бойынша заңнаманың жиі ауысуы және әлсіз құқықтық инфрақұрылым, бөлу арналарының жоқтығы.

      СИХО пікірі бойынша, шетелдік капиталды тарту және қолдану саясаты үшін жауапты мемлекеттік органдардың инвестицияларды тарту бойынша жұмыстарының жеткіліксіз тұстары бар. Басқаруды ұйымдастыру деңгейінің төмендігінен:

      Инвестицияларды тарту және пайдаланудың мемлекеттік бағдарламасы қабылданбады;

      қолданыстағы заңнамалық база шетелден келетін инвесторларды ынталандыруға ғана бағытталмаған, бірақ жекелеген жағдайларда оларға кедергі келтіреді;

      шетелдік инвестицияларды басқарудың нақты жүйесінің болмауы;

      шетелдік инвесторлармен жүйелі жұмыстың болмауы.

      Халықаралық кәсіпкерліктің капиталын тарту мәселелерін мемлекеттік реттеудің осалдығы, шетелдік капитал мәселелерімен айналысатын орталық ведомстволарды үнемі қайта ұйымдастыру, құқықтардың, құзыреттердің, жауапкершіліктердің көптеген ведомстволарға шашылып кеткендігі, олардың функцияларының шатасып кетуі де шетелдік инвесторлардың пікірлеріне кері әсерін тигізеді.

      Қорытындылай келе мыналарды атап өтуге болады, шетелдік инвесторлар мен зерттеу ұйымдарының пікірлеріне сәйкес, қазіргі кездегі мемлекеттің инвестицияларды тарту жөніндегі жүргізіп отырған жұмыстары жеткілікті емес және жүйелі болып табылмайды, елдің және экономиканың мүдделерін халықаралық капитал нарығында білдіру жөніндегі мамандандырылған орган құру арқылы мемлекеттің инвестицияларды тарту бойынша әрекеттерін ұйымдастыруды жақсартуды және мемлекеттің күшін шоғырландыруды талап етеді.

      ҮИИДМБ шеңберінде өнеркәсіптің 13 саласында (мұнай-газ-химия, тау-кен металлургия, машина жасау, агроөнеркәсіп, туристік, фармацевтика, химия, ғарыштық, құрылыс индустриясы, жеңіл, атом, ақпарат, коммуникация және көлік саласы) қосылған құны жоғары өндірістерді дамыту жоспарлануда. Индустрияландыру картасында көзделген жобалардан бөлек, әрбір салалық бағдарламада қаржыландыруды талап ететін "тауаша" жобалар да анықталған, олар бойынша бастамашылар мен қаржыландыру жоқ.

      АЭА жұмыс істеуінің негізгі проблемалары.

      Қазіргі уақытта АЭА-ның сәтті дамуына кедергі болып отырған бірқатар проблемалар бар.

      Біріншісі - АЭА-ларды реттеу және басқарудың тиімді болмауы. АЭА бойынша уәкілетті органға келер болсақ, бүгінгі күні АЭА-ларды басқару "әр қолда" шоғырланған. Осылайша, "Астана-жаңа қала" АЭА - Астана қаласының әкімдігі, "Ақтау теңіз порты" АЭА - Маңғыстау облысының әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА - ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" - ОҚО әкімдігі, "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" АЭА - Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрлігі, "Бурабай" АЭА - Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігі және тек "Ақпараттық технологиялар паркі" АЭА-ға қатысты - Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі уәкілетті орган болып табылады. Дегенмен, "Қазақстан Республикасының арнайы экономикалық аймақтары туралы" Заңында АЭА жөнінде бір ғана уәкілетті органның болуы көзделген, ол орган Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі уәкілетті органы болып табылады.

      Екінші - АЭА аумақтарында қажетті инфрақұрылымның болмауы. Қолданыстағы АЭА туралы Заңға сәйкес АЭА құрылып жатқан жер учаскелері қажетті инженерлік инфрақұрылымдармен қамтамасыз етілуі қажет. Бірақ, қазіргі уақытта мемлекет аймақтарды инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету үшін жеткілікті қаржыландыру жүзеге асырылып жатқан жоқ.

      Үшінші - салық салу. АЭА-ның негізгі идеясы мен тартымдылығы өз аумағында жеңілдетілген салық салуды ұсыну болып табылады. Осыған қарамастан, жаңа Салық кодексінің енгізілуіне байланысты ҚҚС бойынша салықтық жеңілдік алынып тасталды, ол өз кезегінде АЭА тартымдылықтарының төмендеуіне алып келді.

      Қазіргі уақытта, қазақстандық АЭА аумағында салықтық (корпоративтік табыс салығын, жер салығы мен мүлік салығын төлеуден 100% босату) жеңілдіктер көзделген.

      Бұл ретте, инвесторларда іс жүзінде жер салығы бойынша жеңілдіктерді пайдалану мүмкіндігі жоқ. Өйткені қолданыстағы заңнамаға сәйкес жер салығын төлеуді оның меншік иелері жүзеге асырады. Алайда, "АЭА туралы" Заңға сәйкес АЭА жұмыс істеген кезеңде жер учаскелері сатуға және басқалай иеліктен шығаруға жатпайды, ал уақытша өтеусіз жер пайдалануға (жалға беру) беріледі. Бұл ретте, жер учаскелерін пайдалануға бергені үшін АЭА қатысушыларын пайдаланғаны үшін төлем төлеуге міндетті, себебі жер учаскесін пайдаланғаны үшін төлемді енгізуден босату заңнамада көзделмеген.

      Осыған байланысты, Қазақстан Республикасының аумағында АЭА-ның жұмыс істеу тәсілдерін қайта қарау қажет. Бұл үшін Министрлік "Каznex invest" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі" АҚ-мен бірлесіп, Мемлекет басшысының Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауы кезінде 2010 жылғы 29 қаңтарда берілген тапсырмасын орындау үшін мүдделі мемлекеттік органдармен, әкімдіктермен, ұйымдармен бірлесіп "Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы" жаңа заң жобасын әзірлеуді жүргізуде. Осы заң жобасында салынған нормативтік база Қазақстан Республикасында АЭА-ны дамытудың проблемалық мәселелерін шешуге, сондай-ақ ҮИИДМБ-да белгіленген нысаналы индикаторлардың мәніне қол жеткізуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Экспортты дамытудың негізгі проблемалары

      Қазақстанның азық-түлік, химия және машина жасау өнеркәсіптеріндегі 200 кәсіпорынның диагностикасы мынаны көрсетті, кәсіпорындардың ұшырасатын экспортты-реттеулік ортасы, бірқатар жалпы шектеулердің және проблемалар, кәсіпорындардың жұмысын қиындатады және олардың экспорттық әлеуетінің дамуына кедергі жасайды. Осыған байланысты, өндірістік қызметке, сондай-ақ өнім экспортының дамуына және жылжытуға кері әсерін тигізетін мынадай кедергілер мен проблемаларды атап өтуге болады, олар:

      1. Маркетингтік және консалтингтік қызметтердің дамымағандығы, нарықтар туралы ақпараттың жоқтығы. Экспорттың дамуы мен кеңеюі үшін кәсіпорындарың маркетингтік қызметтерінің дамымағандығы, сондай-ақ өнімді экспортқа шығаруды іздестіру және жылжыту аясындағы қолжетімді консалтингтік қызметтердің жоқтығы өткір мәселе болып табылады. Қазақстанда шетелдердегі тауарлар мен қызметтерге сұраныстың бар екендігі туралы, экспортталатын тауарларға қойылатын басқа елдердің қоятын талаптары, кедендік және кедендік емес реттеу шаралары туралы ақпарат жоқ болса, шет елдерде - қолда бар Қазақстанның экспорттық мүмкіндігі туралы ақпарат жоқ.

      2. Қарыз қаражатының қымбаттығы. Қазақстанның кәсіпорындары үшін айтарлықтай проблемалардың бірі қарыз қаражатының қымбаттығы болып табылады. Екінші деңгейдегі банктер кредиттерінің сыйақы ставкалары жоғары болып табылады, ал кредитті алу шарттары қатаң. Өтеу кестесін аннуитетті схемасы бойынша есептегенде есептілік кезеңнің соңында өтеу сомасы кредиттің сомасынан еселеп артады. Көптеген шағын және орта кәсіпорындарда өтімділігі аз активтермен және сенімді кепілдікпен қамтамасыз етудің болмауы, оң кредиттік тарихтың болмауы олар үшін кредит ресурстарын орташа нарықтан қымбаттата түседі.

      3. Кедендік рәсімдерді жүзеге асыру кезіндегі қиындықтар. Қолданыстағы кедендік рәсімдер мен шарттылықтар шет мемлекеттерде жалпы қабылданған нормалардан асып түсіп, саудада тосқауыл тудырады, бұл "Doing Business" Дүниежүзілік банктің 2010 жыл ішіндегі есеп беру деректерімен расталады, оған сәйкес Қазақстандағы экспорттық шығындар 89 күнді құрайды (3 005 АҚШ долл.), ал экспорттық операцияларды өткізу үшін құжаттар саны 11-ді құрайды. Бұл рейтингте Қазақстан зерттелген 182 елдің ішінде ең соңғы орынды иемденеді. Дүниежүзілік банк әзірлеген Көліктік Логистика Индексіне (LPI) сәйкес, Қазақстан тізімдегі 155 елдің ішінде 62- орында тұр. Экспортты жылжыту саясаты импорт саласындағы сауда саясатымен байланысты.

      4. Білікті жұмысшы кадрларының өткір тапшылығы. Қазақстандық компаниялардың көпшілігінде басқарушы, инженерлік және білікті жұмысшы кадрларға өткір тапшылық байқалады, бұл қызметкерлердің еңбегін материалдық және материалдық емес уәждеме жүйесінің барабар емес қазіргі заманғы талаптарына байланысты. Бұл қазақстандық кәсіпорындарға әлемдік стандарттарға сай келетін, бәсекеге қабілетті өнімдер өндіруге, ал жалпы алғанда халықаралық нарықта табысты бәсекелесуге мүмкіндік бермейді.

      5. Өнімдерді тасымалдау проблемалары. Қазақстанның теңіз порттарынан алыстығы тасымалдау шығындарын айтарлықтай арттырады. Бұдан басқа, экспорттаушылар үшін кәдімгі және арнайы темір жол вагондарының жетіспеуіне, олардың кеден бекеттерінің қашықтығынан және төменгі өткізу қабілеттілігінен бос тұруына байланысты проблемалары бар. Бұл жағдай кәсіпорындарды қосымша шығындарға алып келеді және кедендік өкілдікті кәсіпорынның өзінде ұйымдастыруды талап етеді. Сала қайта құрылымдауды және жаңа экономикалық қатынастардың мынадай нысандарын: жүк жөнелтуші - тасымалдаушы - мемлекет, енгізуді талап етеді.

      6. Қазақстандық компаниялардың сыртқы нарықтарға шығу кезінде әлсіз саяси-дипломатиялық қолдау. Экспорттаушыларды қолдау мүмкіндіктері келу еліндегі елшіліктерде және елдің сыртқы нарықтардағы экономикалық мүдделерін мүдделік қолдау құралы болып табылатын екіжақты сауда-экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссиялар шеңберінде әлсіз пайдаланылады.

      7. Экспорт бөлігіндегі ұйымдар арасындағы жолға қойылған ақпарат алмасудың жоқтығы, отандық өндірушіні қолдаудың мемлекеттік бағдарламалары мен құралдары туралы ақпараттың жоқтығы, қазақстандық өнімді экспорттау кезіндегі сыртқы қауіптер. Өңірлерде мемлекеттік органдар мен жеке сектордың арасындағы айқын ақпарат алмасудың болмауы себебінен отандық өндірушіні қолдаудың қабылданған және іске асырылатын мемлекеттік бағдарламалары мен құралдары туралы ақпараттың жеткіліксіздігі орын алған. Бұған қоса, экспортты жылжыту бойынша қызмет көрсетуді ұсынатын ұйымдар арасында үйлестіру мен өзара іс-әрекет жоқ. Ағымдағы жағдай институционалды инфрақұрылымның элементтерінің бар болуына қарамастан, қазақстандық экспортты жылжыту тиімді қызмет ететін жүйенің жоқтығымен сипатталады. Кейбір кәсіпорындар белгілі бір елдегі саяси тұрақсыздыққа байланысты шетелдегі өз қызметін тоқтата тұруға мәжбүр.

      8. Кедендік статистикаға шектеулі қол жетімділіктің салдарынан қазақстандық өнімдердің шынайы өңделген экспортын бағалау қиындықтары. Егжей-тегжейлі ақпаратқа жалпы қолжетімділіктің болмауынан өңделген өнімдер экспортының көлемі айтарлықтай жоғарылатылған. Қазақстандық кәсіпорындар, компаниялар өздерінің нарықтарына талдау жүргізу кезінде, сондай-ақ СЭҚ ТН 10-шы белгі дәрежесінде олардың тауар атауларының толық емес нақтыланбауына байланысты проблемалармен кездесіп қалады.

      Диагностикадан өткізілген кәсіпорындардың кейбір проблемалары және олардың 2008 жылдың қорытындысы бойынша сұралған кәсіпорындардың жалпы санының пайыздық есебіндегі үлесі 3-суретте келтірілген.



      3-сурет. Өнімдерді экспорттау кезіндегі кәсіпорындардың проблемалары және олардың сұралған кәсіпорындардың жалпы санының үлесі

      Жұмыс істеп тұрған қазақстандық кәсіпорындардың айтылған проблемалары тауарлар өндірісін жүзеге асыру, олардың сапасын қамтамасыз ету, оларға және экспортқа баға белгілеу кезінде тұрақты негізде мемлекеттік қолдаудың жүйелік және селективті шараларын жүргізуді талап етеді. Бұл шаралар қазақстандық өңделген өнімдері экспортын дамытуға және жылжытуға жәрдемдесуде мемлекеттік қолдаудың реттеуші, қаржылық, консалтингтік және оқыту бағыттарын айқындайды.

3.3.1 Инвестициялар тартуды, арнайы экономикалық аймақтар мен
экспортты инновациялық-технологиялық дамытуды талдау

      Ескерту. Бөлім 3.3.1-кіші бөліммен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулысымен.

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыруды бастау инновацияларды дамыту үшін жаңа серпін берді. Осының аясында инновациялық-техникалық даму көрсеткіштерінде елеулі өзгерістер орын алды. Маңызды фактор технологиялық инновацияларға салынған шетелдік инвестициялардың 20 есе - 2,1-ден 40 млрд. теңгеге дейін өсуі болып табылады, олардың үлесі қазіргі уақытта 20 %-ды құрайды. Шығарылатын инновациялық өнім көлемі шамамен үштен бір бөлікке - 142,1-ден 235,9 млрд. теңгеге өсті.

      Алдағы жылдары ТШИ тартудың қалыптасқан жүйесі шеңберінде тиісті өңірдің әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларының құрылымдық бөлімшелері және еншілес кәсіпорындары ретінде еліміздің барлық өңірлерінде құрылған Инвесторларға қызмет көрсету орталықтарының (бұдан әрі - ИҚО) толыққанды қызметіне кедергі болатын бірқатар проблемалық мәселелер шешілетін болады. Инвесторларға операциялық қызмет көрсету үшін ИҚО фронт-офистер болып табылады және клиентпен тікелей қарым-қатынасты жүзеге асырады (бастапқы құжаттарды, қажетті байланыс деректерін және жобаны ілгерілетуді бастау үшін қажетті басқа ақпаратты алу), сондай-ақ шетелдік инвесторлардың өтінішіне жергілікті жерде жедел және дұрыс ден қоюды қамтамасыз етеді.

      Қызмет үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету мақсатында ИҚО еліміздің өңірлерінде жұмыс істеп жатқан инвесторлармен тұрақты түрде талқылаулар өткізетін болады.

      ИҚО-ны күшейтумен қатар, ТШИ үшін өсіп келе жатқан жаһандық бәсекелестік шеңберінде инвестициялар тарту жөніндегі ұлттық оператордың өкілеттіктерін кеңейту жоспарланып отыр.

      Қазақстанның әл-ауқатын зерттеген АҚШ-тың Ұлттық ғылыми академиясы сарапшыларының бағалауы бойынша Қазақстанда экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыру және елдің инвестициялық ахуалын жақсарту үшін ғылым мен технологияны пайдалануға мүмкіндік беретін үлкен мүмкіндіктер бар.

      Бүгінгі таңда инвесторлар үшін Қазақстан елеулі дәрежеде бұрынғыдай шикізат секторына салым салуға тартымды. Әзірше шетелдік инвесторлар үшін шикізат секторы мол табысты және тартымды болып қалуда, оларды табысы төмен шикізат секторына, атап айтқанда өңдеуші өнеркәсіп саласына тартуға мемлекет тарапынан көп күш-жігер талап етіледі. Сондықтан мемлекеттің бірінші кезектегі міндеті – өңірде өңдеуші өнеркәсіпке бағдарланған инвесторлар үшін ең жақсы жағдайлар қалыптастыру. Өңдеуші өнеркәсіп саласында тәуекел факторлары көп болғандықтан, инвесторлар үшін шикізаттық емес секторға заңнаманың тұрақтылығы сияқты маңызды норманы енгізген жөн деп саналады.

      Бұл ретте, арнайы экономикалық және индустриялық аймақтар аумағында өндіріс құруға көп көңіл бөлу қажет. Халықаралық өлшемдер бойынша Қазақстан экономикасының шикізаттық бағытталуы оның құрылымының кемшілігі болып табылады.

3.4. Инвестицияларды тартуды, арнайы экономикалық аймақтарды және экспортты дамытуды мемлекеттік реттеудің қолданыстағы саясатын талдау.

      Инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеуді талдау

      Бүгінгі күні Қазақстанда инвестициялық қызметті жүзеге асыру үшін қажетті барлық құқықтық база жасалған. Мысалы, 2003 жылы "Инвестициялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі - Заң) қабылданды, ол инвестицияларды ынталандырудың құқықтық және экономикалық негіздерін толыққанды регламенттейді. Аталған заң, халықаралық сарапшылардың бағалаулары бойынша өтпелі экономикасы бар елдердің арасындағы инвестиция саласындағы үздіктерінің бірі болып табылады.

      Заң тарапынан инвесторлардың құқықтарының толықтай қорғалуы мен жасалған келісімшарттардың тұрақтылығына кепілдік берілген, сондай-ақ инвесторларға қатысты мемлекеттік органдардың жұмыстары өте нақты регламенттелген (капиталдың еркін қозғалысы, капиталдың репатриациясы, табысты пайдалану еркіндігі, жерге жеке меншік құқығы, оның ішінде шетелдік компаниялар үшін де).

      Сондай-ақ, Заңда Қазақстан экономикасының басым салаларында жүзеге асырылатын инвестицияларды мемлекеттік қолдау шаралары анықталған. Инвестицияларды мемлекеттік қолдау шаралары отандық инвесторларға да, сол сияқты шетелдік инвесторларға да тең дәрежеде таралады.

      Мәселен, Қазақстан экономикасының шикізаттық емес секторларында жобаларды іске асыру кезінде инвесторларға инвестициялық преференциялардың мынадай түрлері:

      1) инвестициялық жобаны іске асыру үшін әкелінетін жабдық пен оның жинақтауыштарына кеден баждарын салудан босату;

      2) мемлекеттік заттай гранттар (мемлекеттік заттай гранттар ретінде жер телімдері, ғимараттар, машиналар мен құрал-жабдықтар берілуі мүмкін);

      3) инвестициялық салық преференциялары ұсынылады.

      Заң шеңберінде 2010 жылғы бірінші жарты жылдықта барлығы инвестициялық преференцияларды беруді көздейтін инвестицияларды жүзеге асыруға арналған 16 келісімшарт жасалды.

      Инвестициялардың жалпы көлемі 18,6 млрд. теңге, оның ішінде жабдық пен оның жинақтауыштарын сатып алу және монтаждау 15,2 млрд. теңгені құрайды. Бұл ретте, кеден баждарынан босату нәтижесінде (бюджет шығыны) жалпы жеңілдетілген сома 1,53 млрд. теңгені құрайды, бұл инвестициялардың жалпы көлемінің (әкелінетін жабдық пен оның жинақтауыштарының жалпы көлемінің 10 %-ы) 8,2 %-ын құрайды.

      Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексіне сәйкес, инвесторлардың инвестициялық салық преференцияларды қолдану тәртібі оңайлатылған, атап айтқанда, уәкілетті органмен (Инвестиция комитеті) келісімшартты жасасқан сәттен бастап қана берілетін инвестициялық преференцияларды алудың бұрын қолданып келген тәртібі алынып тасталған.

      Инвестициялық салық преференциялары преференциялық объектілердің құнын және қайта құру мен жаңғыртуға арналған кейінгі шығыстарды шегеруге жатқызудан құралады. Бұл ретте шығындарды ауыстыру мерзімі 3 жылдан 10 жылға дейін ұзартылған, бұл инвестициялық салық преференцияларының басымдылығынан пайда табуға мүмкіндік береді.

      Қазақстанның аумағындағы инвестицияларды көтермелеу мен қорғауға бағытталған инвестициялық заңнаманың шараларынан басқа, ел Үкіметі 44 елмен олардың арасында: Сербия, АҚШ, Ұлыбритания Біріккен Корольдігі, Германия, Франция, Ресей, Нидерланды, Түркия, Иордания, Катар және т.б., инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы екіжақты келісімге, сондай-ақ ЕурАзЭҚ мүше елдер арасында бір көпжақты келісімге қол қойды.

      Шетелдік әріптестермен институционалдық негізде өзара іс-қимылдар ерекше мәнге ие, бұл шетелдік инвесторларға жіті назар аудару туралы куәландырады. Оған дәлел, 1998 жылдан бері жұмыс істейтін Шетелдік инвесторлар кеңесі болып табылады, оның отырыстары Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың жеке төрағалығымен жылына 2 рет өткізіледі. Тиімді жұмыс істеу үшін құқықтық талаптарды жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 24 қарашадағы № 1234 Жарлығымен Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесі туралы ережеге өзгерістер енгізілген болатын, ол мемлекеттік деңгейде шетелдік инвесторлардың мүдделерін қорғауды ұсынуға және қамтамасыз етуге бағытталған.

      Бұдан басқа, инвестицияларды мемлекеттік қолдау шараларының бірі ретінде мемлекеттік қаржылық даму институттары (Ұлттық инновациялық қор, Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру корпорациясы, Қазақстанның Даму Банкі, "Каznех Invest" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі) арқылы жобаларды қосымша қаржыландыруды атап өткен жен. Олардың қызметінің негізгі мақсаты - барлық деңгейдегі бизнесті дамыту мен қолдау жүйелерін құру және инвестициялық ресурстарды тиімді басқару арқылы ұлттық экономиканы әртараптандыруға жәрдемдесу болып табылады.

      Бұдан басқа, ел экономикасын әртараптандыруды жеделдетуде және өңірлердің тұрақты дамуын қамтамасыз етуде елеулі рөлді Қазақстанның 7 макроөңірінде өз қызметін жүзеге асыратын әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар (бұдан әрі - ӘКК) атқарады. Әрбір корпорация игерілмеген жер учаскелері мен кен орындарын қоса алғанда, елдің тиісті өңіріне берілген мемлекеттік активтерді басқаратын өңірлік даму институтын білдіреді. ӘКК ұлттық компаниялар мәртебесінде құрылған және оларды іске асыруға инвестицияларды тартатын жобалар генераторының рөлін атқарады. Қаржылық, жер, технологиялық ресурстар мен сыртқы нарықтарға қолжетімділігі бизнесті ӘКК жобаларына қатысуға тартатын болады. ӘКК көмегімен шетелдік компаниялар елде қазақстандық әріптестердің қатынасуымен біріккен кәсіпорындар құру мүмкіндіктеріне ие болады, ондағы шетелдік технологиялар мен отандық шикізатты қолдану шығарылатын өнімнің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылатуға мүмкіндік береді.

      2010 жылғы 1 қаңтардан бастап үш елдің - Ресей, Белоруссия және Қазақстанның кеден одағы жұмыс істей бастады. Мұндай одақты құру Қазақстандағы әлеуетті шетелдік инвесторлар үшін бірқатар басымдылықтарды білдіреді, өйткені өткізу нарықтарын кеңейтуге, тауарлар экспорты кезінде көлік және кеден шығыстарын азайтуға, Ресей мен Белоруссия тауарлардың транзиті кезінде салық салу жүйесін жеңілдетуге мүмкіндік береді.

      ҮИИДМБ шеңберінде бес жылдық кезеңге арналған инвестициялар ағынын ынталандыру жөніндегі мемлекеттік шараларды іске асырудың негізгі басымдылықтары мен тетіктері айқындалған.

      АЭА қызметін мемлекеттік реттеуді талдау.

      Индустриялық және арнайы экономикалық аймақтар (бұдан әрі - АЭА) сияқты экономикалық ынталандырудың құралдары жаңа дамуға ие болды. Бүгінгі күні Қазақстанда 6 арнайы экономикалық аймақ құрылған: 1) "Ақтау теңіз порты" көліктік-логистикалық қызметтер бойынша; 2) "Астана - Жаңа қала" құрылыс және құрылыс материалдарын өндіру бойынша; 3) Алматы қаласының түбінде Ақпараттық технологиялар паркі; 4) Оңтүстік Қазақстан облысында "Оңтүстік" - текстиль өнеркәсібін дамыту бойынша; 5) Атырау облысындағы Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі; 6) "Бурабай" АЭА - Астана қаласынан 200 шақырым жерде туристік кластерді дамыту бойынша.

      Бұл АЭА инвесторларға жаңа өндірістерді тиімді ұйымдастыру үшін қажетті инфрақұрылымымен қамтамасыз етілген жер телімдері беріледі. Аймақтардың аумағында еркін кедендік аймақ режимі жұмыс істейді, сондай-ақ айтарлықтай салықтық жеңілдіктер (КТС, жер, мүлік салықтары бойынша) қарастырылған, ол өңдеуші секторға инвестицияларды ынталандырып қана қоймай, сонымен қатар мемлекеттік экономикалық және өңірлік саясатқа сәйкес өнеркәсіптік даму нүктелерінің орналасуын анықтауға да мүмкіндік береді.

      АЭА басқару мемлекеттік орталық және жергілікті атқарушы органдары тарапынан жүзеге асырылады. Бүгінгі күнде мұндай тәсілдің тиімділігі жеткіліксіз: бірыңғай басқару органының жоқтығы, себебі іс жүзінде әрбір АЭА жеке басқару мемлекеттік органы бар.

      Орталық атқарушы органдарға келетін болсақ, реттеу нысанынан физикалық қашықтық АЭА дирекциясынан түсетін ақпараттарды талдау және түсіндіру барысында белгілі бір жаңылысу үлесін тудырады.

      "Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 6 шілдедегі Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес АЭА ел аумағындағы арнайы экономикалық аймақтарды құру, жұмыс істету және тарату тәртібі мен шарттарын анықтайды.

      Қолданыстағы Заңға сәйкес АЭА мынадай мақсаттармен құрылады: экономиканың салаларын дамыту және қолдау, өңірлердің қарқынды дамуы және әлеуметтік проблемалардың шешілуі, кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін арттыру, инвестицияларды, технологияларды және қазіргі заманғы менеджментті тарту, жоғары тиімділікті және бәсекеге қабілетті өндірістер құру.

      Экспортты мемлекеттік реттеуді талдау

      Сыртқы сауда әлемдік экономикалық жүйедегі тұрақсыздыққа едәуір деңгейде ұшыраған. 2008 - 2009 жылдары аралығында әлемдік экономика теңдесіз қаржылық тұрақсыздық мерзімін басынан өткерді, ол 1945 жылдан кейінгі ең ауыр жаһандық экономикалық құлдыраумен және сауда көрсеткіштерінің құлауымен қатар жүрді. Осы дағдарыстық үдеріске барлық елдер шарпылды. Әлемдік экономикадағы дағдарыстық құбылыстар 2009 жылы Қазақстанның шетелдермен сауда көлемінің төмендеуіне себепші болды.

      Әлемдік қаржы дағдарысының теріс салдарларына қарсы іс-әрекет жасау мақсатында, көптеген мемлекеттер әртүрлі дағдарысқа қарсы шаралар, оның ішінде сыртқы экономикалық саладағы ең алдымен мыналарға қатысты: кеден баждардың ставкасын өзгерту; экспортқа салықтық жүктемені азайту; бейтарифтік шектеулерді қабылдау және алып тастау; экспортты қаржылай қолдауды күшейту; шетелдік инвестициялардың ағынына жәрдемдесу және т.б. шараларға қабылданған болатын.

      2009 жылы ЕурАзЭҚ Халықаралық кеңесі (КО жоғарғы органы) сыртқы қызметті кедендік-тарифтік реттеу бойынша бірқатар шешімдер қабылданған болатын.

      2010 жылдың 1 қаңтарынан бастап Кеден одағының жағдайында сыртқы сауда қызметін реттейтін бірқатар нормативтік актілер күшіне енді. Атап айтқанда, Кеден одағының бірыңғай кеден тарифі (БКТ) қабылданды.

      Дағдарыстық құбылыстардың тереңдей түсуіне байланысты, отандық өндірісті барабар қорғауды қамтамасыз ету мақсатында ЕурАзЭҚ Халықаралық кеңесі (КО жоғарғы органы) импорттық кеден баждарының ставкалары ұлғайтылған болатын. Аталған шаралар, атап айтқанда мыналарға:

      дайын әйнектерге, қауіпсіз әйнектер өндіретін отандық өндірушілерді қолдау, өндірісті арттыру, сондай-ақ ішкі нарықтағы құрылыс материалдары, жиһаз, көлік құралдарын сапалы және қауіпсіз әйнекпен қамтамасыз ету мақсатында;

      кәбілді-өткізгіштер өнімдеріне, отандық тауар өндірушілердің бәсекеге қабілеттіктерін жоғарылату және ғылымды қажетсінетін салалардың кәсіпорындарын қолдау мақсатында;

      отандық азық-түлік тауарлары өндірушілерді қорғау мақсатында белсенді ашытқылар импортына кедендік баждың өзіндік бөлігі енгізілді;

      отандық жылу қазандықтарына қолданылатын болады. Кеден баждарының ставкалары жоғарылап қана қойған жоқ, сонымен қатар төмендеді. Ашық нарықтарды сақтау, әлемдік дағдарысты еңсеруге бағытталған шаралардың бірі болып табылады:

      жеміс-жидек өнімдерінің өндірісімен айналысатын кәсіпорындарды, жеміс дақылдарының қажетті көшеттерімен қамтамасыз ету мақсатында, жеміс дақылдарының импортына, жылыжайлық жабдықтарға, алюминий фольгаға, сүтті сарысуға кеден баждарының төмендетілуі қарастырылды;

      шикізат импортымен байланысты отандық өндірушілердің шығындарын төмендету мақсатында, сондай-ақ дайын өнімдер өндірісінің дамуын ынталандыру мақсатында, республикамызда өндірілмейтін шикізаттар мен құрамдастарды алып келуге кедендік баждардың ставкалары төмендетілді, олардың қатарында тоқыма саласы, құрылыс салалары, кабельді-өткізгіштер және электрқуаттық өнімдер, шырындар мен алкогольсіз сусындар өндірістері бар.

      Бұдан басқа, әлемдік бағалардың құлдырауы жағдайындағы тауарларды әкетуді ынталандырудың қажеттілігімен және экспортқа жеткізілімдердің пайдалылығын арттыруға байланысты, экспортқа салықтық жүктемені төмендету жөніндегі шаралар қолданылды. Бұл ретте, әкетуді ынталандыру негізгі экспорттық баптарға қатысты ең алдымен мұнай және мұнай өнімдеріне қолданылады.

      Сонымен қатар, қазақстандық өнімдерді сыртқы нарықтарға жылжытуға бағытталған, экспорттаушыларды сервистік сияқты қаржылық қолдау шеңберінде де экспортты ынталандыру жөніндегі мынадай шаралар қабылданды:

      қазақстандық кәсіпорындардың халықаралық бейінді көрмелерге қатысуын, кәсіпорындардың экспозициялық алаңдарды жалға алу шығындарының орнын толтыру жолымен ұйымдастыру;

      экспорттаушылар үшін барынша қажетті тақырыптары бойынша, кәсіпорындардың мамандары үшін оқыту тренингтерін ұйымдастыру;

      шетелдерге қазақстандық кәсіпорындардың сауда миссияларын ұйымдастыру;

      қазақстандық кәсіпорындар мамандарының шетелдік экспорттаушылар өндірістерінде, олардың ұйымдарымен танысу мақсатында баруын ұйымдастыру;

      экспорттаушыларға ақпараттық-маркетингтік қолдау көрсету (елдер бойынша шолулар, нақты шетелдік нарықтар бойынша тауарлық позициялардың бриф-талдауы, экспорттаушыларға көмекке нұсқаулық материалдары және басқалары).

      Сауда-өнеркәсіп палатасымен бірлесіп Мәскеу қаласында "Бүкілресейлік көрме орталығы" МАҚ" ААҚ № 11 павильоны базасында Қазақстан Республикасының Көрме-коммерциялық орталығын құру;

      Ресей Федерациясындағы Қазақстан Республикасының сауда өкілдігі Ресеймен ынтымақтастығы Қазақстанның сауда лоне инвестициялық мүмкіндіктерін талдау және таныстыру туралы мәселе пысықтауда.

      ҮИИДМБ шеңберінде бес жылдық кезеңде инвестициялар ағынын ынталандыру жөніндегі мемлекеттік шараларды іске асырудың негізгі басымдылықтары мен тетіктері айқындалған.

      Жалпы алғанда, қолданыстағы құқықтық база, өндірісті және экспортты әртараптандыру саласындағы мемлекеттік саясат қарқындылығының қажетті деңгейін және шоғырлануын қамтамасыз ете алмайды, және де мемлекеттің өзі жариялаған экспортқа бағытталушылықты дамыту мақсаттарын көрсетпейді. Қолданыстағы заңнаманың сипатын ынталандырушы немесе қолдаушыдан гөрі, реттеуші деген дұрыс. Сыртқы сауда операцияларының дамуын ынталандыруға тиіс болған негізгі заң - "Сауда қызметін реттеу туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 12 сәуірдегі № 544 Заңында экспортты қолдау және дамуды ынталандыру және жылжытуға қатысты қағидалар жоқ. Тіпті Заңның атауы да оның регламентациясының бағытын көрсетіп тұр.

3.5. Қазақстан жағдайына оңтайлы инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтар мен экспортты дамыту жөніндегі шетелдік тәжірибелерге шолу.

      Инвестицияларды тартудың әлемдік тәжірибесі

      Қазақстанға инвестиция тартудың тиімділігін бағалау үшін, басқа елдер мен өңірлер бойынша ТШИ тартудың жалпы үрдісінің қандай екендігін қарастыру қажет.

      Бүкіл әлем бойынша ТШИ жаһандық ағынына қаржы-экономикалық дағдарыс өте қатты әсер етті. Мұндай инвестициялардың ағыны 2008 жылғы 1,7 трлн. АҚШ долларынан 2009 жылы 1,2 трлн. АҚШ долларына дейін қысқарады деп күтілуде, 2010 жылы ол біраз қалпына келеді (1,4 трлн. АҚШ долларына дейін) және 2011 жылы өзінің өсуін (шамамен 1,8 трлн. АҚШ доллары деңгейін) жалғастырады.

      Дағдарыс ТШИ ағынының бағыты мен көлемін өзгертті (8-кесте): дамушы елдер мен өтпелі экономикасы бар елдерде инвестициялар бірден артты, ал олардың жаһандық ТШИ ағынының үлесі 2008 жылы 43%-ға жетті. Бір жағынан бұл дамыған елдерге бір кезеңдегі ТШИ ағынының айтарлықтай кемуімен (29%) байланысты болды. Африкада инвестициялар ағыны рекордтық деңгейге жетті, оның ішінде инвестициялар өсуінің жоғарғы қарқыны Батыс Африкада байқалды (2007 жылмен салыстырғанда өсу 63 %); Оңтүстік, Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азияға инвестицияларды әкелу 17 %-ға артып, жаңа рекорд орнатты, Батыс Азияға ТШИ ағыны алты жыл қатарынан артып келеді; Латын Америкасына және Кариб бассейніне инвестициялар әкелу 13 %-ға артты, ал Оңтүстік-Шығыс Еуропа мен ТМД-да ТШИ ағыны сегіз жыл қатарынан артуы тіркелді. Осыған қарамастан, 2009 жылғы ТШИ ағыны барлық өңірлерде қысқарады.

      Әлемнің өңірлері бойынша ТШИ ағынының өсу қарқыны инвестициялардың бағыттарының өзгеруін көрнекі түрде көрсетеді - 2008 жылы, жалпы әлем бойынша (14,2 %) және дамыған елдерде (29,1 %) ТШИ ағынының төмендеуі жағдайында, дамушы елдерге (17,3 29,1 %) және ТМД елдеріне (25,9 %) инвестициялар көлемінің айтарлықтай артуы байқалады.

      2008 жылы (10-кесте) ТШИ тарту көлемі бойынша әлемдік көшбасшылықты АҚШ ("Топ 20" сомасының 24,5 %) сақтап қалды, одан соң Франция (9,1 %) және Қытай (8,4 %) келеді. ТШИ ағынының көлемі айтарлықтай өскен елдер - Ресей, Италия, Швеция, Үндістан және Сауд Арабиясы.

      Инвесторларға сервистік қызметті және инвестицияларды тартуға жәрдемдесуді ұйымдастыру жөніндегі халықаралық тәжірибе жеткілікті деңгейде әралуан. Қазіргі кезде Инвестициялар тарту жөніндегі агенттіктер әлемнің 160-тан астам елінде табысты қызмет атқаруда.

      8-кесте. Әлемнің елдері мен өңірлері бойынша ТШИ ағынының серпіні

Өңір/ел

ТШИ ағыны, млрд АҚШ доллары

2003 жыл

2004 жыл

2005 жыл

2006 жыл

2007 жыл

2008 жыл

Барлығы 2003 - 2008 жылдар

Әлемнің барлық елдері

565,2

734,9

973,3

1 461,1

1 978,8

1 697,4

7 410,7

1. Дамыған елдер

361,3

414,2

613,1

972,8

1 358,6

962,3

4 682,3

Еуропа

279,8

227,7

506,1

631,7

899,6

518,3

3 063,2

Жапония

6,3

7,8

2,8

-6,5

22,5

24,4

57,3

АҚШ

53,1

135,8

104,8

237,1

271,2

316,1

1 118,1

Басқа да дамыған елдер

22,0

42,8

-0,6

110,4

165,3

103,4

443,3

2. Дамушы елдер

184,0

290,4

329,3

433,8

529,3

620,7

2 387,5

Африка

20,9

22,1

38,2

57,1

69,2

87,6

295,1

Латын Америкасы

45,8

95,1

77,1

93,3

127,5

144,4

583,2

Азия

116,9

172,9

213,8

282,1

331,4

387,8

1 504,9

Батыс Азия

11,3

20,5

43,6

67,6

77,6

90,3

310,9

Шығыс Азия

72,7

106,3

116,2

131,8

150,4

187,0

764,4

Оңтүстік Азия

8,2

10,7

14,4

27,8

34,0

50,7

145,8

Оңтүстік-Шығыс Азия

24,7

35,5

39,6

55,0

69,5

59,9

284,2

Океания

0,4

0,3

0,2

1,3

1,3

0,9

4,4

3. Оңтүстік-Шығыс Еуропа және ТМД

19,9

30,3

30,9

54,5

90,9

114,4

340,9

Оңтүстік-Шығыс Еуропа

4,1

3,5

4,8

9,9

12,8

10,9

46,0

ТМД елдері

15,8

26,8

26,1

44,7

78,1

103,5

295,0

ТШИ жалпыәлемдік ағынының үлесі, %








Дамыған елдер

63,9

56,4

63,0

66,6

68,7

56,7

63,2

Дамушы елдер

32,6

39,5

33,8

29,7

26,7

36,6

32,2

Оңтүстік-Шығыс Еуропа және ТМД

3,5

4,1

3,2

3,7

4,6

6,7

4,6

ТШИ ағынының өсу қарқыны, %








Дамыған елдер

-

114,6

148,0

158,7

139,7

70,8

-

Дамушы елдер

-

157,8

113,4

131,7

122,0

117,3

-

Оңтүстік-Шығыс Еуропа және ТМД

-

152,3

102,0

176,4

166,8

125,9

-

Әлемнің барлық елдері

-

130,0

132,4

150,1

135,4

85,8

-


      9-кесте. ТШИ ағыны бойынша ең ірі 20 ел

Ел

ТШИ ағыны

2007 жыл

2008 жыл

млрд. АҚШ доллары

%

млрд. АҚШ доллары

%

1

АҚШ

271

19,7

316

24,5

2

Франция

158

11,5

118

9,1

3

Қытай

84

6,1

108

8,4

4

Ұлыбритания

183

13,3

97

7,5

5

Ресей

55

4,0

70

5,4

6

Италия

28

2,0

66

5,1

7

Гонконг

54

3,9

63

4,9

8

Бельгия

111

8,1

60

4,6

9

Австралия

44

3,2

47

3,6

10

Бразилия

35

2,5

45

3,5

11

Канада

108

7,9

45

3,5

12

Швеция

22

1,6

44

3,4

13

Үндістан

25

1,8

42

3,3

14

Сауд Арабиясы

24

1,7

38

2,9

15

Германия

56

4,1

25

1,9

16

Жапония

23

1,7

24

1,9

17

Сингапур

32

2,3

23

1,8

18

Мексика

27

2,0

22

1,7

19

Нигерия

12

0,9

20

1,5

20

Түркия

22

1,6

18

1,4


Барлығы 20:

1 374

100,0

1 291

100,0


Қазақстан

18,5

1,3

19,8

1,5


      Ондай агенттіктердің негізгі функцияларына мыналарды жатқызуға болады: имиджді қалыптастыру; инвестицияларды іздеу және генерациялау; инвесторды инвестициялау алдындағы қолдау (сүйемелдеу), инвестициялық мүмкіндіктер және экспорттық өнімдер бойынша ақпараттық қызмет.

      Малайзияда, Маlaysian Industrial Development Authority (MIDA) - бірнеше министрлікті үйлестіруші және оларды жартылай бақылаушы мемлекеттік агенттігі, Парламентке ұсыныстар енгізеді, өңірлерге ықпал етеді. Ұйымның жылдық бюджеті $91 млн., штатында 600-ден астам қызметкер бар. Мемлекеттік орган, толықтай мемлекет тарапынан қаржыландырылады, 19 шетелдік өкілдіктері бар.

      Кореяда, Invest Коrеа - инвестициялық қызметті үйлестіреді, өңірлердің жұмыстарын бағалайтын есептерді жасау арқылы губернаторларға ықпал етеді. Ұйымның жылдық бюджеті $234 млн. Ұйым толығымен мемлекет тарапынан қаржыландырылады.

      Австралияда, Аustrade - инвестицияларды, үкіметтегі және өңірлердегі қызметті үйлестіреді, парламент пен премьерге ұсыныстар енгізеді, барлық сыртқы экономикалық байланыстарды қолдап отырады. Ұйымның жылдық бюджеті $185 млн., штаты - 1 841 қызметкерден тұрады. Сауда және инвестициялар министрлігінің жанынан ұйым құрылған, толығымен мемлекет тарапынан қаржыландырылады, инвесторлардан комиссия алмайды, 60 елде 110 өкілдігі бар.

      Бұл ұйымдар ТШИ тартудың маңызды тетігі болып табылады, ол инвестициялардың адресаты, инвестициялық ахуалды жақсарту және шетелдік инвесторларды белсенді түрде тарту ретінде елдің беделін қалыптастырудағы негізгі буын болып танылады.

      Халықаралық тәжірибеге шолу мынаны көрсетеді, ТШИ тартудағы етістіктерге жеткен елдер инвесторлар үшін, артық қауіптерге ұшырамайтын, қолайлы жағдай тудыруға және оларға бизнесті жүргізуде жәрдем етуге бағытталған саясат жүргізгенін көрсетеді. Алайда бұл тек қана жеңілдіктер (салықтардан босату, қаржылық субсидиялар, импорттық тарифтерді төмендету және т.б.) ұсынуды ғана емес, сонымен қатар тұрақты макроэкономикалық саясат жүргізуі де тұспалдайды. Инвестициялық ахуалды жақсарту үшін мемлекетке макроэкономикалық ахуалдың тұрақтылығының сақталатындығына кепілдік беру, бизнесті жүргізу үшін жағдайды жақсарту және олардың болжамдылығын арттыру, сыбайлас жемқорлыққа және бюрократияға қарсы шаралар қолдануы қажет.

      Инвестициялардың мақсаты ұзақ мерзімді даму мақсаттарына қызмет ету және бәсекеге қабілеттілікті арттыру екендігін назарға ала отырып, шетелдік инвестицияларды тарту саясаты мен өнеркәсіптік саясаттың арасында анық байланыстың орнауын қамтамасыз ету қажет. Сондықтан, инвестицияларға қатысты жеңілдіктерді жасау және ұсыну кезінде, үкімет болашақта елде қандай өнеркәсіптік құрылымды көргісі келетіндігінің жоспарларынан бастау алуы қажет, өйткені, әрбір сала үшін оның инвесторларға тартымдылығын анықтайтын, ерекшелік факторларының жиынтығы болады. Мысалы, инвестиция салудың тартымдылығы туралы Еrnst&Young жүргізген компанияларға сұрау салу бойынша, жоғары технологиялық салаларға және бизнестік қызмет көрсетуге бағытталған шетелдің фирмалары, жақсы телекоммуникациялық инфрақұрылымның болуы (сұралған компаниялардың 61,5 %-ы үшін өте маңызды) және білікті жұмыс күшінің деңгейі (олардың 53 %-ы үшін өте маңызды) сияқты факторларға өте сезімтал келеді. Өнеркәсіптік өндіріске бағытталған компаниялар, экономикалық тиімділікке (сұрау салынған компаниялардың 50 %-ы үшін жұмыс күшіне жұмсалатын шығын өте маңызды), салықтық жүктемеге, реттеуге байланысты және құқық саласындағы мәселелерге өте сезімтал. Сондықтан да, инвесторларға жеңілдіктер мақсатты түрде, инвестициялардың себебіне және қайсыбір сектордың даму болашағына қарай жасалуға тиіс, ал инфрақұрылымның дамуы (физикалық және өнеркәсіптік), кластерлердің дамуын ынталандыру, адам капиталына инвестициялар қосылған құн үлесі жоғары секторларға инвестициялар ағынына айтарлықтай ықпал жасай алады.

      ТШИ қазыналық көтермелеу бөлігінде Қытайдың нәтижелі тәжірибесін қарастыруды ұсынамыз.

      Қытай үкіметі ұзақ мерзімді кезең аралығында тежеп отырған реформаны тұрақтандыруға арналған саяси бағыты бүгінгі күні инвесторларда күдік тудырмайды. Қазіргі уақытта Қытайда өндірушілер мен мемлекет арасындағы сыртқы және ішкі экономикалық өзара байланыс сияқты көптеген түрлерді есепке алатын жеңілдіктердің икемді жүйесі құрылды.

      Мәселен, төмен рентабельді салалар, депрессивті, алыс аудандарда инвестицияларды бес жылға толық немесе жекелей босатылады, ал сонан соң он жылға 15-тен 30 пайызға дейінгі мөлшердегі табыс салығының сомасына жеңілдіктер алады.

      Өнеркәсіп, көлік және байланыс кәсіпорындарында 10 жылдан астам қаржыландыру мерзімімен екі жылда бір рет табыс салығының ставкасы нөлге тең, үштен бастап бес аралығында 50 %-ға дейін төмендеуі мүмкін. Бұдан басқа, жаңа технологиялары бар кәсіпорындарда бұл мерзім аймақты басқару шешімімен 6-8 жыл аралығында 50 %-ға дейін төмендеуі мүмкін.

      Өнімдердің 70 %-ын экспорттайтын кәсіпорындар жеңілдіктер аяқталғаннан кейін 10 % мөлшерінде табыс салығын төлейді. Егер, кірістің қайта инвестицияланатын бөлігі ауыл шаруашылығы, құрылыс, инфрақұрылым, жоғары технологиялар мен экспортқа бағытталған өндірістерге салынған болса, онда табыс салығының алып тасталған сомасын қайтару 100 %-ды құрайды.

      Жерге төлем төлеудің аудандар мен өндіріс түрлері бойынша ставкалары сараланған.

      Қытай заңнамасы бойынша қайта инвестициялауға бағытталған инвестициялық қаражат сомасы жеңілдіктерді алды.

      Осылайша, Қытайда дамудың осы кезеңінде жеке бизнес пен мемлекеттің қатар пайда болуы бірегей өзара тиімді қарым-қатынастарды құрды, нәтижесінде икемді экономикалық саясат пен қатал заңнамалық база болып табылады. Қытайдың икемді экономикалық саясаты өзіміздің және шетелдік инвесторлардың барлық санатына қолайлы жағдай жасауға мемлекет мүддесіне негізделген. Заңның қаталдығы нарықтың барлық ойыншыларының мүмкіндігін теңестіруге және бірдей ойын ережесін құруға мүмкіндік берді. Сыбайлас жемқорлықпен қатаң күрес Қытайға инвестициялық жобаларды және қызметтің түрлі салаларындағы құжаттарды рәсімдеуде тосқауылдар мен. бюрократтық кідірістерді іс жүзінде болдырмауға мүмкіндік берді. Түрлі қызмет салаларында салық салудың дифференциялық тәсілі экономикадағы ең қажет салаларды дамытуды ынталандыруға мүмкіндік береді.

      Инвестиция тартуда жетістіктерге жеткен елдердің жинаған тәжірибелеріне сүйене отырып, бірқатар ұсыныстар айтуға болады:

      инвесторларды арнайы қолдау қызметін құру, елге келіп қойғандары үшін (aftercare services), бұл оларға өз жобаларын іске асыру барысында туындаған проблемаларды (салық салу, еңбек нарығындағы реттеу және т.б.) шешуге көмектесе алар еді, және мемлекеттік органдармен өзара әрекет жасау нәтижесінде туындайтын тартысты мәселелерді шешуге көмек беретін еді, ал бұл, елдің инвестициялар үшін тартымдылығын жоғарылата алады;

      инвесторлар үшін мемлекеттік гранттарды ұсыну (жұмыс күшін жалдауға, ҒЗТКЖ, оқыту және т.б.) секілді ынталандырулар елге таза күйінде басталатын инвестициялардың келуіне ықпал жасай алатын еді, әсіресе тоқырауға ұшыраған өңірлерге;

      инвестициялар салықтық жүктемеге сезімтал болғандықтан, қолда бар инвестициялық преференцияларды ұлғайтуды, сондай-ақ, салық қызметінің шетелдік инвесторларға қарым-қатынастарын жақсарту мүмкіндіктерін қарастыру қажет;

      Келіссөздерді жүргізу, өндіріспен танысу, мәмілелер жасау үшін басқару буынының басшылары мен өкілдері, сондай-ақ көрсетілген елдердің ішінен жоғары технологиялық компаниялардың жоғары білікті мамандар үшін визасыз режим мәселесін пысықтау қажет. Қазақстан Республикасының аумағына визаны көрсетпей өту үшін Инвестиция комитетінің шақыруы негіздеме болып табылады.

      Қазақстанның салыстырмалы түрде шағын мемлекет екендігін назарға ала отырып, алты еркін экономикалық аймақтың болуының мақсатқа сәйкестігін қарастыру қажет. Біріншіден, бұған ұқсас аймақтар қытайлық "раундтриппинг" секілді нәтиже туғызуы мүмкін, ол жағдайда ішкі инвестициялар шетелге кетеді де, шетелден қайтып АЭА режимінің қарастыратын жеңілдіктеріне ие болу үшін, шетелдік инвестиция ретінде қайта келеді. Екіншіден, АЭА құру саясаты өнеркәсіптік саясатпен және оның басымдықтарымен нақты байланыста болуы қажет. Үшінші, экономикалық қызмет үшін тартымдылығы жоғары жағдайлар тудыру - жалпы экономикалық саясаттың жетекші ұстанымы болуы тиіс, және де АЭА резиденттеріне ғана преференциялық жағдайлар ұсыну елге инвестициялар тартуда табысқа жету үшін жеткіліксіз.

      АЭА дамытуың әлемдік тәжірибесі

      Әлемнің көптеген елдерінде АЭА өздерінің тиімділіктерін дәлелдеді. Шетелдік тәжірибе көрсеткеніндей, нақты ойластырылған стратегия мен бағдарлама болған жағдайда АЭА жекелеген өңірлердің экономикасының дамуы мен өндірістің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың тиімді құралдарының бірі болып табылады.

      АЭА құру жөніндегі әлемдік тәжірибе өте ауқымды. Қазіргі кезде әлемде 1200-ден астам арнайы экономикалық аймақтар әлемнің 120 елінде бар. 1975 жылдан бастап 2010 жылдар арасында әлемдегі АЭА саны 15 есеге артты. 2010 жылы АЭА өндірілген өнеркәсіптік өнімдердің көлемі 400 млрд. доллардан асты. Бұл ретте АЭА-ның жартысынан астамы Азия және Таяу Шығыста құрылған.

      Қазақстан үшін ҚХР мен Түркия Республикасы сияқты ауыспалы экономикасы бар елдердің тәжірибесі барынша қызғылықты.

      Қытай. Мамандар, қытайлық аймақтық жобалардың табысты болуы арнайы аймақтардағы ең қазіргі заманғы инфрақұрылымның - жолдар, байланыс, қонақ үйлердің жасалуымен байланысты екендігін атап өтеді, ал бұл аса ірі әлемдік инвесторларды тартты. Шығындардың 80 %-ға дейіні мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылды.

      Қытай үкіметінің АЭА-ны ашудағы көздеген негізгі мақсаты - шетелдік капиталды, технологияларды және менеджментті алу болды. Бұл үшін АЭА бизнесті жүргізу үшін барынша жылыжайлық жағдайлар жасалды.

      Аймақтарды басқарудың жоғары әкімшілік органы АЭА істері бойынша ҚХР Мемлекеттік кеңесінің кеңсесі болып табылады. Олар негізгі саяси бағдарларды жасайды және олардың орындалуын қадағалайды, АЭА қатынасы болған қызметінің бөлігінде басқа ведомстволардың жалпы жетекшілігін жүзеге асырады. Муниципалитеттердің қарамағындағы аймақтарда кеңселердің жетекшілігімен АЭА-ны басқару жөніндегі Комитеттер құрылған.

      Әрбір аймақтың шаруашылық қызметін ұйымдастыру орталығы, "даму компаниялары" деп аталатындар болды, оларға капиталдық құрылысты, қытайлық және шетелдік әріптестердің арасындағы келіссөздерді үйлестіруді жалпы басқару міндеті жүктелді. Олар провинциялық және қалалық биліктермен өзара байланыста қимыл жасайды. Негізінен алғанда Гонконгта және Макаода, инвесторларды тарту жұмысымен айналысатын шетелдерде өкілдіктері бар.

      АЭА нарықтық реттеу басымдыққа ие. Орталық тек қана бірнеше негізгі директивті көрсеткіштерді орнатады, мысалы: жылдық қаржылық табыс, орталықтандырылған каналдармен алынатын немесе қойылатын, өнеркәсіптік өнімдердің аса маңызды түрлері бойынша өндіру және қамтамасыз ету көлемі, бірнеше жыл бойына тұрақты болып қалатын орталық бюджетке аударымдар нормативтері, кредит және ақша эмиссияның лимиттері.

      Индустриялық дамыған аудандарда АЭА жасау, олардың өңірлер және бүкіл Қытайдың экономикасына ықпалын күшейтті, олар ұзақ мерзімді дамудың мақсаттарына жетудің әмбебап құралдарына айналды.

      Түркия. ЕЭА саласындағы Туркияның тәжірибесінің негізгі себебі - "Бүкіл ел бойынша мінсіз инвестициялық ортаны құру мүмкін емес, бірақ ерекше қолайлы аймақтарды қалыптастыру мүмкін".

      Түркиядағы Еркін экономикалық аймақтардың (ЕЭА) құрылуын және қызметтерін регламенттеуші заң 1985 жылы жарияланды, және 1987 жылдан бастап іске қосылды, сол кезде Түркияда алғашқы ЕЭА Мерсин мен Анталияда құрылды. 1990 жылы олардың қатары Измирдегі Эгей еркін экономикалық аймағымен және Ататүрік әуежайының ауданын қамтитын Стамбул еркін кәсіпкерлік аймағымен толықты. 1992 жылы ЕЭА Трабзонда құрылса, 1993 жылы Аданада құрылды, 1994 - 1995 жылдары экономикалық жағынан әзірге артта қалып жатқан аудандарды жылдам игеру мақсатында, Түркияның шығысында, Эрзурумда және Мардинде екі ЕЭА құрылды.

      Түркиялық ЕЭА Түркияның географиялық орналасуының басымдылығына, оның Таяу және Орта Шығыстың, сонымен қатар Батыс және Шығыс Еуропа елдерінің нарықтарына жақындығына барынша сүйенеді. Осы аралықта негізгі зейін инвестицияның экспорттық бағыттылығына және шетелдік капитал мен технологияларды тарта отырып, Түркиядағы өндіріске, экономиканың дамуына тұрақты және бірізді салым жасауды қамтамасыз етуге және сыртқы қаржыландыру көздерін тартуды қолдануды кеңейтуге және халықаралық сауданың мүмкіндіктеріне аударылады. Түркиялық ЕЭА салықтардан, оның ішінде корпоративтік және табыс салықтарынан толықтай босатылған анклавтар болып табылады. Өз қызметін ЕЭА жүргізетін кәсіпкерлер әртүрлі алымдар мен баждардан босатылады, олар: кедендік, елтаңбалық, порттық.

      Басқа көптеген елдерден өзгешелігі, Түркияның ішкі нарығында ЕЭА өндірілген немесе олар арқылы импортталған тауарларды өткізуге рұқсат берілген. Бұл ретте оларға әдеттегі сыртқы саудалық реттеу қолданылады. Іс жүзінде түркиялық ЕЭА сауда айналымдарының шамамен үштен бірі Түркияның ішіндегі саудаға тура келеді.

      Түркияда мекендеу қағазы бар шетелдік азаматтар ЕЭА 100 % шетелдік капиталды болған компанияларға иелік етулеріне болады. Шетелдік мамандар мен басқару персоналын жұмысқа қабылдауға рұқсат берілген.

      Түркиялық ЕЭА әрбірінің белгілі бір деңгейде, оның орналасуы мен арналуына байланысты өзінің "мамандануы" болады. Мәселен, құнарлы ауыл шаруашылығы аудандарында орналасқан Мерсин мен Анталиядағы еркін экономикалық аймақтар, негізінен ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу жөніндегі және осы өңірдің аграрлық секторына қызмет көрсететін, сондай-ақ агроөнеркәсіп секторының өнімдерін экспорттайтын кәсіпорындарды құруға бағытталған. Измир ЕЭА-да электроника және теле-коммуникациялық құрал-жабдықтарға назар аударады. Ататүрік атындағы әуежайдың ауданында орналасқан Стамбул еркін кәсіпкерлік аймағы дайын киімдер мен жоғары технологиялық электрондық өнімдердің өндірісі мен саудасына жұмылдырылған. Адананың ЕЭА ауыр өнеркәсіпке маманданған.

      Еркін экономикалық аймақтардың қызметтерді реттеу мен қадағалау Өнеркәсіп және сауда министрлігі тарапынан жүзеге асырылады. ЕЭА кәсіпкерлік қызметпен айналысу құқығына лицензия берумен де сол айналысады.

      Корея. Мысалы, ЕЭА-ны сәтті құру тәжірибесі Кореяда бар, ондағы ЕЭА шектелген аумақтың учаскелері емес, бүкіл бір қалалар, олардың инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз етілуі толықтай мемлекеттік бюджет есебінен жүргізіледі. Кореялық ЕЭА салалық бағыттылығы жоқ. Мысалы, Гвангянг еркін экономикалық аймағының аумағына мынадай салалар бойынша жобалар іске асырылады: мұнай-химия, металл өңдеу, жеңіл өнеркәсіп, жоғары технологиялар. Бұл бір өндірушіге басқа өндірушінің өнімін тұтынуға мүмкіндік береді.

      Әлемдік тәжірибе көрсеткеніндей, ЕЭА-ны құру жалпы алғанда аймақтардың және елдердің әл-ауқатын арттыруға бағытталған ел басшылығының айқындалған мақсаттарына байланысты. Мұндай мақсаттарға экспортты арттыру, жұмыс орнын құру, депрессивті аумақтардың көтеру, өңіраралық қарама-қарсылықты теңестіру, импорт алмасудан экспортқа ауысу, экспорт құрылымын өзгерту және т.б. жатады.

      Бұл ретте, ЕЭА инвестицияларды тарту жөніндегі шаралар бірдей болады - бұл салықтық және кедендік жеңілдіктер мен преференциялар.

      Экспортты дамытудың әлемдік тәжірибесі

      Үздік әлемдік тәжірибеге, үнемі өзгеріп отыратын әлемдік үрдістердің серпініне сәйкес құрылған және қолданыстағы жүйені қамтамасыз ету үшін, экспортты және инвестицияларды сәтті жылжытып жатқан елдердің әртүрлі тәжірибелерін зерделеу қажет.

      Экспортты жылжыту жөніндегі ұйымдардың қызметі халықаралық сауда ережелерімен шектеледі және негізінен экспортқа қажетті түрлі ақпараттарды беруден тұрады. Ондай ақпараттардың шеңбері стандартталған есеп берулер мен семинарлардан бастап, мамандандырылған зерттеулерге, мәліметтер базасына, халықаралық көрмелерде қатысу және шет елдерге бару тәжірибелерінің ақпараттарына дейін барады. Мұндай қызметті іске асырудың әдістері елге байланысты әртүрлі болып келеді.

      Экспортты және инвестицияларды жылжыту жөніндегі қызметтердің тиімділігі ауқымдылығымен ерекшеленеді, алайда оның әлеуетті әсері экспорттың өсуімен, ТШИ ағынының ұлғаюымен барлық кезде тікелей байланысты болмайды, өйткені бұл көрсеткіштер басқа салалардағы экономикалық саясат пен экономикалық факторлардың бірқатар жиынтығымен анықталады. Мұндай жиынтық: бәсекеге қабілеттілік, қолданыстағы шығын тетігін, сапаны, технологиялық жарақтануды қамтамасыз ету, нарықтарға қол жетімділік және бірқатар басқаларынан құралады, ал олар экономикалық құрылыммен және тұтастай алғандағы экономикалық саясатпен анықталады.

      Осыны, сондай-ақ экспорттың жалпы экономика үшін маңыздылығын ескере отырып, көптеген елдер экспорттық мүмкіндіктердің дамуына екпінді ел ішіне ауыстырады. Басқаша айтқанда, егер экспортты жылжыту сыртқа бағытталған қызметке шоғырланатын болса, экспорттың дамуы ішкі әрекеттерге және халықаралық бәсекеге қабілеттілікті және компаниялардың экспорттық әлеуетін құруға назар аударады.

      Экспортқа сервистік қолдау көрсету үшін 119 ел экспортты жылжыту жөніндегі мамандандырылған ұйымдарды (ЭІҰ) құрды. Соңғы 20 жылда олардың саны екі еселенді. ЭІҰ орташа алғандағы бюджеті елдің экспорт көлемінің 0,11 %-ын құрайды. Қызметті қаржыландыру көзі мемлекеттік бюджет болып табылады.

      Халықаралық сарапшылардың бағалауы бойынша, ЭІҰ қызметін қаржыландыруға жұмсалған бір доллардан, экспорттың көлемін ұлғайту түріндегі қайтарым Латын Америкасында — $490, Азияда - $227 және ОЕСD елдерінде — $160 құрайды.

      1-қосымшада Қазақстан үшін қызықты, экспортты дамыту және жылжыту үшін, әртүрлі елдердің үкіметтері пайдаланатын әртүрлі бағдарламалардың тізімі ұсынылады.

      Экспортты жылжыту және дамыған елдердегі инвестицияларды мемлекеттік қолдауды қамтамасыз ету жөніндегі ең белгілі ұйымдарға мыналарды жатқызуға болады.

      Ұлыбританияның сауда және инвестициялары (UK Trade&Investment) - үкіметтік ұйым, Foreign&Commonwealth Office және Department of Trade and Industry-дың еншілес компаниясы. Ұйымның мақсаты - компанияның бәсекеге қабілеттілігін сыртқы сауда және инвестициялар арқылы арттыру, және жоғары сапалы тікелей инвестициялардың тұрақты ағынын тарту. Мемлекеттік органдардың, өзін-өзі басқару әкімшіліктерінің және өңірлердің арасында сыртқы сауданы дамыту және жылжыту саласындағы ұлттық үйлестіруді жүзеге асырады және экспорттаушылар мен шетелдерде инвестициялайтын компанияларды білдіретін үкіметте дауысқа ие. Ұйым өз экспорттаушылары мен меншікті қаражаты мен бюджет қаражатынан қаржыландырылатын білім беру және қолдау бағдарламалары арқылы Ұлыбританияда бизнес ашуды немесе кеңейтуді қалайтын шетелдік компанияларды қолдайды. Елшіліктердегі, комиссиялардағы, консулдықтардағы және сауда өкілдіктеріндегі шетелдік бөлімдерді, сондай-ақ Англиядағы тоғыз өңірді қоса алғанда, 2300 қызметкерлер мен кеңесшілерден тұратын штаты бар. Жалпы бюджеті шамамен

80 млн. FCO және DТI қаражаттарынан құралады, бірақ бағдарламаларға арналған дербес бюджеті бар. Экспорт пен инвестицияларды ілгерілетудің ұлттық стратегиясы бар.

      Оңтүстік Кореяның сауда және инвестицияларды дамыту жөніндегі агенттігі (КОTRА) - бұл саудаға жәрдемдесу жөніндегі корей корпорациясы ретінде 1962 жылғы 21 маусымда құрылған коммерциялық емес үкіметтік ұйым (Korea Trade Promotion Corporation). Содан бері ол саудаға жәрдемдесетін әртүрлі қызметпен айналыса отырып, Кореяның экспортқа бағдарланған экономикасының жылдам дамуына, оның ішінде шетел нарықтарын зерттеу және іскер әріптестер іздестіру арқылы жағдай жасады. 1995 жылдың тамызында КОTRА қызметінің негізгі бағыттарына трансшекаралық инвестицияларға жәрдемдесу және технологиялық және өнеркәсіптік ынтымақтастық жобаларын қолдау қосылды. КОTRА сауда мен инвестициялардың дамуына жәрдемдесу мақсатында Корейлік сауда және инвестициялардың дамуына жәрдемдесу агенттігі болып аты өзгертілді. КОTRА өз қызметінің екі бағыты - саудаға және инвестицияларға жәрдемдесу бойынша міндеттерін орындау үшін шетелдік өкілдіктердің тиімді жүйесіне ие. Қазіргі кезде КОTRА-ның әлемнің 74 елінде 103 өкілдігі бар.

      Жапонияның сыртқы сауданы дамыту ұйымы (JETRO) - бұл 1958 жылы құрылған үкіметтік ұйым. JETRO мақсаты - сауданы дамыту, Жапонияның экономикасына инвестициялар тарту және орта және шағын бизнес компанияларын, олардың экспорттық әлеуетін дамытуға қолдау көрсету болып табылады. JETRO қызметінің негізгі бағыттары: тікелей шетелдік инвестицияларды жылжыту, JSEPA іске асыру шеңберіндегі ынтымақтастық, (Экономикалық ынтымақтастық туралы Жапон-Сингапур келісімі), орта және шағын бизнес компанияларына консультация беру, Жапонияның өңірлерін дамытуды қолдауға қатысу, экономикалық даму саласында зерттеулер жүргізу болып табылады. JETRO-ның 1600 қызметкерден тұратын штаты, әлемнің 55 елінде 73 шетелдік өкілдігі бар. Жалпы бюджеті 42,1 млн. йенді құрайды.

4. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері, нысаналы индикаторлары және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

4.1. Бағдарламаның мақсаты:

      Шикізаттық емес экспортқа бағдарланған және жоғары технологиялық өндірістерге тікелей инвестициялар және әлемдік сауда жүйесіне өңделген тауарлардың экспортын жылжыту арқылы кірігу үшін тартымды жағдай жасау.

4.2. Бағдарламаның міндеттері:

      1. Инвестицияларды тарту шарттарын жетілдіру.

      2. Қазақстанның оң инвестициялық имиджін көтеру.

      3. Жаңа АЭА және ИА құру.

      4. АЭА қызметін реттеу жөніндегі нормативтік-құқықтық базаны жақсарту.

      5. Қазақстандық өнімдердің экспортын дамытуға және жылжытуға экспорттаушылардың сервистік қолдауын қамтамасыз ету арқылы жәрдемдесу.

      6. Экспорттаушыларға қаржылық қолдау көрсету.

4.3. Бағдарламаның нысаналы индикаторлары, міндеттері және іске асырылу нәтижелерінің көрсеткіштері

      Ескерту. 4.3-кіші бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477, өзгеріс енгізілді - 2014.11.26 № 1235 қаулыларымен.

Атауы

Өлш. бірл.

Жауапты мемлекеттік орган

Есеп

Жоспар

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Инвестицияларды тарту

Нысаналы индикаторлар:

1

Global – 2000-ға енгізілген компаниялар тізімінен тартылған нысаналы инвесторлар саны

дана

ИЖТМ

1

2

3

4

4

5

2

Өңдеуші өнеркәсіпке тікелей шетелдік инвестициялар кем дегенде 10 %-ға ұлғаяды

%

ИЖТМ

101

103

105

107

109

110

3

Экономиканың шикізаттық емес секторларына (өңдеуші өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу, көрсетілетін қызметтер) отандық және шетелдік инвестициялар 2020 жылға қарай кем дегенде 30 %-ға ұлғаяды

%

ЭБЖМ, мүдделі мемлекеттік органдар

100

103

106

109

112

115

4

ТШИ көлемі ЖІӨ-ге қатысты бес пайыздық тармаққа ұлғаяды

%

ЭБЖМ

17,2

17,3

17,4

17,5

13,0

13,5

5

Инвестициялар көздерін әртараптандыру (әр елдің үлесі 5 % және одан да көп 7 негізгі инвестор ел)

бірл.

ЭБЖМ

5

5

6

6

7

7

6

Шет мемлекеттермен инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келісімдер жасасу

дана

ЭБЖМ

1

2

2

2

2

2

7

Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2014.11.26 № 1235 қаулысымен.

1-міндет: инвестицияларды тарту жағдайларын жетілдіру

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері:


1. Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инвестицияларды ынталандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасының Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу

саны

ИЖТМ

-

-

1

-

-

-

2. Шет мемлекеттермен инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келісімдер жасасу

дана

ЭБЖМ

1

2

2

2

2

2

3. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шетелдік инвесторлар үшін визалық режимнің оңайлатылған жағдайларын көздеу (инвесторлық виза)


СІМ, ИЖТМ

-

-

1

-

-

-

2-міндет: Қазақстанның оң инвестициялық имиджін ілгерілету

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері:


1. Қазақстан Республикасының аумағындағы инвестициялық жобалардың дерекқоры бар инвестициялық веб-портал

саны

ИЖТМ, "Kaznex Іnvest" АҚ

-

-

1

-

-

-

2. 2011 – 2014 жылдар кезеңінде Қазақстан Республикасының инвестициялық мүмкіндіктері туралы жарнамалық-ақпараттық мақалалар жарияланатын болады, оның ішінде:

қазақстандық мерзімдік басылымдарда

саны

ИЖТМ, "Kaznex Іnvest" АҚ

-

-

12

12

-

12

халықаралық мерзімдік басылымдарда

саны

ИЖТМ, "Kaznex Іnvest" АҚ

-

-

4

4

4

4

АЭА және ИА дамыту және құру

Нысаналы индикаторлар:

8

2011 жылдың соңына дейін Қарағанды қаласында Индустриялық парктің (металлургияны және метал өңдеуді дамыту үшін) және "Қорғас – Шығыс қақпасы" (өңдеуші өндірістердің әртүрлі түрлері мен көлік-логистика қызметтерін дамыту үшін) базасында

екі АЭА құру

саны

ИЖТМ

-

-

2

-

-

-

9

2014 жылдың аяғына дейін Ақтөбе, Шығыс Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстарында салалық бағытталуы әртүрлі үш индустриялық аймақ (бұдан әрі – ИА) құру

саны

ӨДМ

-

-

-

-

-

3

10

2015 жылға қарай ИА-да қатысушылар санын 42-ге дейін ұлғайту

дана

ӨДМ

1

1

10

20

30

42

11

Шикізаттық емес экспортқа бағдарланған және жоғары технологиялық өндіріске кәсіпорындардың негізгі капиталына игерілген инвестициялар көлемінің орташа жылдық өсу қарқыны бар инвестицияларды 2008 – 2014 жылдар кезеңінде АЭА аумақтарында ұлғайту кемінде 40 %-ды құрайды

%

ИЖТМ

100

-

-

-

-

140

12

Кәсіпорындардың негізгі капиталына игерілген инвестициялар көлемінің орташа жылдық өсу қарқыны бар инвестицияларды 2008 – 2014 жылдар кезеңінде ИА аумақтарында ұлғайту кемінде 20 %-ды құрайды

%

ӨДМ

100

-

-

-

-

120

13

2008 жылға қарағанда 2014 жылы АЭА аумақтарында тауарлар мен көрсетілетін қызметтер (жұмыстар) өндірісі көлемінің ұлғаюы 80 %-ды құрайды

%

ИТЖМ

100

-

134

148

163

180

14

2008 жылға қарағанда 2014 жылы ИА аумақтарында тауарлар мен көрсетілетін қызметтер (жұмыстар) өндірісі көлемінің жыл сайынғы ұлғаюы кемінде 20 %-ды құрайды

%

ӨДМ

100

-

-

-

-

120

15

АЭА аумағындағы жұмыс орындары санының жыл сайынғы өсуі кемінде 15 %-ды құрайды

%

ИТЖМ

100

-

-

-

-

115

3-міндет: жаңа АЭА және ИА құру

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері:

2014 жылдың аяғына дейін мыналар құрылатын болады:


3 жаңа АЭА

саны

ИЖТМ

-

-

2

-

-

1

Салалық бағытталуы әртүрлі 3 ИА

саны

ӨДМ

-

-

-

-

-

5

4-міндет: АЭА қызметін реттеу жөніндегі нормативтік-құқықтық базаны жақсарту

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері:


"Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңын бекіту

саны

ИЖТМ

-

-

1

-

-

-

Экспортты ілгерілету

Нысаналы индикатор:

16

2015 жылға қарай шикізаттық емес (өңделген) экспорттың құндық көлемі 2008 жылдың деңгейіне қарағанда кем дегенде 30 %-ға ұлғайту

%

ИЖТМ, "Kaznex Іnvest" АҚ

-

-

-

106

108

130

5-міндет: Экспорттаушыларға сервистік қолдауды қамтамасыз ету арқылы қазақстандық өнімдердің экспортын дамытуға және ілгерілетуге жәрдемдесу

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері:


2014 жылдың аяғына дейін 30 сауда миссиясы ұйымдастырылатын болады

дана

ИЖТМ, "Kaznex Іnvest" АҚ

2

6

6

6

6

6

6-міндет: экспорттаушыларға қаржылық қолдау көрсету

Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері:

2014 жылдың аяғына дейін:


Қазақстандық өнімдерді өткізудің әлеуетті нарықтары үшін экспорттық тауашаларды айқындау мақсатында 60 маркетингтік зерттеу (бриф-талдаулар) жүргізілді

дана

ИЖТМ, "Kaznex Іnvest" АҚ

20

20

10

10

10

10

Кемінде 300 қазақстандық экспорттаушы кәсіпорынға сыртқы нарықтарға өнім шығаруға байланысты шығындарды өтеу арқылы мемлекеттік қолдау көрсетілетін болады

Кәсіпорындар саны

ИЖТМ, "Kaznex Іnvest" АҚ

-

50

80

80

45

50

2015 жылға қарай елдің шикізаттық емес экспортының көлемін 2 %-ға дейін (95 млрд. теңге) экспорттық операциялардың қаржылық және сақтандыру қызметтерін қамтуды қамтамасыз ету

млрд. теңге

ИЖТМ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ

-

3

9

17

27

39

5. Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

      Ескерту. 5-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2011.12.23 № 1596 Қаулысымен.

      5.1. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі жұмыстың негізгі бағыттары

      Бағдарламаны іске асыру жөніндегі жұмыстың негізгі бағыттары мыналар болып табылады:

      1-бағыт. Тікелей шетелдік инвестицияларды тарту:

      ТШИ тарту үшін жағдай жасау;

      Қазақстанның инвестициялық имиджін жылжыту;

      шетелдік инвесторлармен жүйелі жұмыс жасау;

      2-бағыт. АЭА мен ИА дамыту және құру:

      АЭА мен ИА инвестициялық тартымдылығын арттыру;

      3-бағыт. Экспортты жылжыту:

      экспорттаушыларды сервистік қолдау;

      экспорттаушыларды қаржылай қолдау.

      5.2. Алға қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу құралдары мен тетіктерінің тізбелері

      Ескерту. 5.2-кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулысымен.

      1-бағыт. Тікелей шетелдік инвестицияларды тарту

      ТШИ тарту үшін жағдай жасау (2010 – 2012 жылдар)

      Инвестициялық ресурстар үшін өткір бәсекелі күрес жағдайында Қазақстанда инвестициялар үшін бәсекелес - көрші елдерге қарағанда анағұрлым тартымды болатын инвестициялық ахуал жасалуы тиіс.

      Осы Бағдарламаның шеңберінде бизнес ахуалды жетілдіру жөніндегі Үкімет өткізетін шаралардың тиімділігін бағалау бойынша іс-шаралар көзделетін болады. Атап айтқанда, тұрақты негізде қажет болған жағдайда жедел шаралар қабылдау үшін бәсекелес елдерде инвестициялар үшін жағдайдың салыстырмалы мониторингі жүргізілетін болады.

      Бұдан басқа, бұл туралы ақпарат Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігіне жылына бір рет берілетін осы Бағдарламаға 1-қосымшада келтірілген тікелей инвестициялардың түсімдері бойынша мақсатты индикаторларға қол жеткізуді қамтамасыз ету қажет. Тікелей шетелдік инвестициялардың түсімдері бойынша индикаторлар ТШИ тарту саласындағы Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің, жергілікті атқарушы органдардың жұмысын объективті бағалауды жүргізуге мүмкіндік береді.

      Атап айтқанда, отандық және шетелдік тікелей инвестициялардың көлемі 2014 жылға қарай 2009 жылдың көрсеткішіне қарағанда кем дегенде 15%-ға өсуі тиіс. Аталған көрсеткішке қол жеткізу үшін 2011 – 2014 жылдары инвестициялардың жыл сайынғы өсу қарқыны кемінде 4% деңгейде ұстануы тиіс.

      Қызметін экономикалық қызметтің басым түрлерінде жүзеге асыратын инвесторлар үшін базалық ынталандыру пакеті.

      Ынталандырудың осы түрі Қазақстанның, оның ішінде шетелдің қатысуымен, өз режимі қолданылатын арнайы экономикалық аймақтарды қоспағанда, Қазақстан аумағында инвестициялық қызметті жүзеге асыратын барлық резиденттері үшін қолданылатын болады.

      Қазіргі уақытта базалық ынталандыру пакеті инвесторларға арналған мынадай кепілдіктер мен преференцияларды қамтиды:

      1) Кеден одағының және (немесе) Қазақстан Республикасының кедендік заңнамасына сәйкес кедендік баж салықтарын төлеуден босату;

      2) "Инвестициялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік заттай гранттар;

      3) Салық кодексіне сәйкес салық преференциялары.

      Сонымен бірге, бұдан әрі инвестицияларды ынталандыру, заңнаманың тұрақтылығы мәселелері, сондай-ақ барынша маңызды инвестициялық жобалар үшін қосымша шаралар (Арнайы режим) бойынша әлемдік тәжірибені зерделеу көзделуде.

      Әдетте, ғылыми және технологиялық жобалар шикізатты өндіру жобаларымен салыстырғанда көп инвестициялық қатерлер әкеледі. Тиісінше, осындай жобаларға инвесторлар тарту үшін барынша қолайлы жағдайлар жасау және инвестициялық қатерлерді төмендету қажет.

      Осылайша, арнайы салықтық жеңілдіктер арқылы стратегиялық жобалар үшін өндірістердің Қазақстан үшін жаңа түрлерін құратын және/немесе кеңейтетін және кейінмен жоғары қайта бөлулер үшін технологиялық мүмкіндіктер ашатын жобаларға салынатын инвестицияларды ынталандыру қажет.

      Инвестициялық стратегиялық жобалар "Инвестициялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес белгіленген қызметтің басым түрлеріне сәйкес келуі және сонымен бір мезгілде өлшемдердің біріне сәйкес келуі қажет:

      1) инвестициялардың көлемі 5 миллион АЕК-тан (51 млн. АҚШ долларына жуық) астам болуы қажет;

      2) "Индустриялық-инновациялық дамуды мемлекеттік қолдау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес белгіленген жоғары технологиялық өнімдер тізбесіне сәйкес болу тиіс.

      Инвестициялық жобаны стратегиялық жобаға жатқызу Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен айқындалатын болады және инвестордың кепілдік тапсырысын, өнеркәсіптік жеңілдіктерді және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес салықтар бойынша преференциялар алуын көздейді.

      Кепілдікті тапсырыспен қамтамасыз ету өнімнің өндірісіне болжанатын өткізу нарығына кепілдік беру жолымен инвесторларға инвестициялық қатерлерді төмендету үшін қажет.

      Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі мемлекеттік органдармен, ұлттық компаниялармен және ұлттық холдингтермен кепілдік тапсырысын орналастыру мүмкіндігі мәселесін қарастыратын болады.

      Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі төмен өңірлердегі стратегиялық инвесторлар үшін көрсетілген жеңілдіктерден басқа өнеркәсіптік жеңілдіктерді беру мүмкіндігі қарастырылатын болады. Қазақстанның 44% жуық халқы ауылдық жерде өмір сүреді. Ауылдық жерде жұмыспен қамту және жастардың қалаларға ағылуы мәселесі ерекше өткір мәселе екені белгілі.

      Экономиканың шикізаттық емес секторына инвестициялар тартуды өрістету мақсатында әрбір әлеуетті ірі инвестормен жеке келіссөздер жүргізілетін болады.

      Тікелей шетелдік инвестициялар тарту бойынша жеке тәсілді іске асыру мынадай іс-шаралар жүргізуді қамтиды:

      1) мақсатты әлеуетті инвесторларды, ең алдымен ТҰК арасынан іздестіру және айқындау;

      2) мыналарды қоса алғанда, әрбір мақсатты инвестормен жұмыс жасау жөнінде "жол карталарын" әзірлеу және іске асыру;

      3) Қазақстанда бизнес ашуға және жүргізуге байланысты қажетті формальдылықтарды жүзеге асыруға жәрдемдесуді;

      4) Қазақстанда басты саяси көшбасшылармен және жетекші компаниялармен кездесулер ұйымдастыруды;

      5) инвестициялық жобаны әзірлеу сатысында да, оны іске асыру сатысында да консультациялық қызметтер ұсынуды;

      6) инвестициялық қолдауды.

      Сондай-ақ ТШИ тарту үшін маңызды шарт болып Қазақстандағы шетелдік инвесторлардың шығуы және болуы қолайлылығына бағытталған, мыналарды қамтитын, шараларын енгізу болып табылады:

      1) Бизнес-иммигранттар үшін визаның жаңа санатын енгізуді қоса алғанда, шетелдік инвесторлар үшін визалық режимнің шарттарын оңайлату;

      2) Кедендік және шекаралық қызметтердің қызметін жақсарту;

      3) Шетелдіктердің Қазақстан аумағында болуы шарттарын жақсарту шараларын енгізу ТШИ тарту үшін маңызды шарт болып табылады.

      Шетелдік инвесторлар үшін визалық режимнің жағдайларын оңайлату:

      Негізгі инвестор елдерден келген инвесторлар үшін қолайлы жағдайлар жасау мақсатында ЭЫДҰ елдерімен визасыз режим енгізу мүмкіндігі қарастырылатын болады.

      Сондай-ақ, шетелдік азаматтарға визалық қолдауды ресімдеу шараларын салықтық берешектің барлығы/жоқтығы туралы анықтама беруді жою жолымен оңайлату жоспарлануда. Көрсетілген шаралардың қабылдануымен Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігі артады.

      Кедендік және шекаралық қызметтердің қызметін жақсарту:

      Шетелдік азаматтың жүгінуіне жедел және дұрыс ықпал етуді, тілдік кедергіні жоюды қамтамасыз ету үшін кедендік және шекаралық қызметтердің қызметкерлерін базалық ағылшын тілін білуге үйрету жоспарланып отыр.

      Сондай-ақ, кедендік және шекаралық қызметтер қызметкерлерін шетелдік азаматтарға қызмет көрсету мәдениеті бойынша оқыту тренингтерін жүргізу және іскерлік этиканы сақтау бойынша инструктаж жүргізу қамтамасыз етілетін болады.

      Шетелдіктердің Қазақстан аумағында болуы жағдайларын жақсарту:

      Қазақстан Республикасының аумағында шетелдіктердің болуын жеңілдету үшін шетелдіктердің және азаматтығы жоқ тұлғалардың төлқұжаттарын тіркеу жүзеге асырылатын қонақүйлердің санын арттыру шараларын қабылдау, сондай-ақ шетелдіктер мен азаматтығы жоқ тұлғаларды тіркеу бойынша мемлекеттік қызмет көрсетудің бизнес-үдерістерін оңтайландыру жоспарлануда.

      Сондай-ақ, шетелдіктердің қажетті мекенжайды іздеуімен байланысты қолайсыздықтарды болдырмау үшін Қазақстанның елді мекендерін, орыс және ағылшын тілдерінде транслитерациясын көрсете отырып, мемлекеттік тілдегі физикалық-географиялық нысандардың (аудандар, көшелер, алаңдар), сондай-ақ қоғамдық инфрақұрылым нысандарының (вокзалдар, кітапханалар, сауда орталықтары және т.б.) атаулары бар сілтемелермен қамтамасыз ету жоспарлануда.

      Бұдан өзге, анықтамалық қызметтері мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдерінде ақпарат беруді қамтамасыз ететін болады.

      Сондай-ақ, қызметкерлерге қойылатын біліктілік талаптарын жетілдіру мақсатында, уәкілетті мемлекеттік органдар өз қызмет саласы бойынша басшылардың, мамандардың және басқа да мекеме қызметкерлерінің лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын, кәсіптік стандарттарды жасау жоспарланып отыр.

      Қазақстанның инвестициялық имиджін жылжыту (2010 – 2014 жылдар)

      Имиджді жылжытуда тиімді коммуникациялық стратегия жасау екі негізгі кезеңді көздейді:

      1. Инвестордың қабылдауын сәйкестендіру және имидждік науқанның мақсаттарын анықтау.

      2. Жарнамалық құралдарды таңдау және әзірлеу, бірыңғай РR стратегиясын әзірлеу.

      Негізгі жарнамалық құралдар:

      1) инвесторлар үшін бірыңғай тұрақты жаңартылатын көп тілді ақпараттық интернет-портал;

      2) ақпараттық-талдау және тұсаукесер баспа материалдарын даярлау және тарату, соның ішінде ақпараттық-сараптамалық анықтамалықтарды – Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаға (ҮИИДМБ) сәйкес экономиканың басым секторлары бойынша инвесторлардың жолсілтемелерін шығару;

      3) шетелдік жетекші БАҚ-тарда тұрақты ақпараттық хабарламаларды, тақырыптық мақалалар мен жарияланымдарды, таныстыру бейнероликтердің прокатын қамтитын Қазақстанның ілгерінді инвестициялық имиджін ілгері жылжыту жөнінде шетелдік БАҚ-пен жоспарлы жұмыс. БАҚ-пен жұмыс барлық нысаналы аудиторияларға кешенді ақпараттық ықпалын қамтамасыз ете отырып, барлық мазмұнды бағыттар – саясат, экономика, туризм, мәдениет және тағы басқалары бойынша ұйымдастырылуы тиіс;

      4) халықаралық бизнес қоғамдастықта жария экономикалық және инвестициялық іс-шаралар - бизнес-форумдар, роуд-шоу, семинарлар, конференциялар, көрмелер өткізу және белсенді ілгерілету. Өткізілетін іс-шаралардың тиімділігін арттыру үшін рейтингтер беру жүйесін құру қажет;

      5) халықаралық жария инвестициялық және экономикалық іс-шараларға белсенді қатысу;

      6) шетелде де, ел ішінде де "КAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі" АҚ (бұдан әрі — "КAZNEX INVEST") — инвестиция тарту жөніндегі ұлттық мамандандырылған компанияның қызметін кеңінен жариялау;

      7) Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің келу еліндегі әлеуетті инвесторлар қатысатын жоспарланып отырған іс-шаралар туралы хабарлап отыруы және Қазақстан туралы ақпараттық-таныстыру материалдарының іс-шаралары шеңберінде оны тарату.

      Брендтеу жұмыстары (Қазақстанның және/немесе елдің инвестициялық әлеуетінің және/немесе "KAZNEX INVEST" АҚ) бірнеше бағыттарда жүргізілетін болады:

      1) кейіннен 2012 – 2014 жылдары әлемдік телеарналарда бейнероликтердің және/немесе телебағдарламалардың циклдарын құра отырып 2011 жылы Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы бейнероликтерді әлемдік телеарналарға (ВВС, CNN және басқалары сияқты) орналастыру;

      2) Қазақстан Республикасының инвестициялық мүмкіндіктері туралы мақалаларды және жарнамалық модульді орналастыру:

      нысаналы аудиторияны барынша қамти отырып әлемдік мерзімді басылымдарда;

      мамандандырылған халықаралық салалық басылымдарда;

      халықаралық ірі әуе желілерінің борттық журналдарында Қазақстан Республикасының бес жұлдызды қонақ үйлерінде орналастыру;

      3) әуежайларда және басқа қоғамдық орындарда биллбордтарды орналастыру осы жұмыстағы жаңа құралдардың бірі болады.

      Әлемдік тәжірибе елге ауқымды инвестицияларды тартудың түрлі әдістері бар екендігін көрсетеді. Мысалы, инвестицияларды тартуға жоғары деңгейлі шетелдік бұрынғы ресми тұлғаларды "жалдау" тәжірибесі қолданылады. Бұл – бұрынғы президенттер, премьер-министрлер, беделді министрлер, ірі компаниялардың басшылардың, сондай-ақ ТҰК-тың бұрынғы саясаткерлері мен басшыларының арасынан беделді және танымал мүшелері бар бейресми ұйымдар. Шартты түрде оларды "инвестициялық кеңесшілер" деп атауға болады.

      Бұл адамдар әлемдік қауымдастықта үлкен беделге ие және Қазақстан Республикасының экономикасына шетелдік ірі компанияларды тарту үдерісінде өзіндік "кепіл" бола алады.

      Шетелдік инвесторлармен жүйелі жұмыс жасау (2011 – 2014 жылдар)

      Шетелдік инвесторлармен жүйелі жұмысты ұйымдастыру үшін шетелдік инвесторлар үшін "алғашқы өтініш жасау терезесі" және "бірыңғай консультант" қағидаты бойынша жұмыс істейтін Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Инвестициялар комитетін (Инвестициялар комитеті) шетелдік инвесторлармен жұмыс жүргізу жөніндегі бірыңғай үйлестіруші орган ретінде күшейту.

      Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі инвесторлармен жүргізілетін барлық жұмысқа тұрақты мониторинг жүргізу үшін осы жұмысқа тартылған барлық құрылымдардың инвестицияларды тарту бойынша атқарылған жұмысы туралы ақпарат беруі қажет болады.

      Сондай-ақ жыл сайын 2011 – 2014 жылдар аралығында жоғарыда анықталған мақсатты елдерде "КAZNEX INVEST" АҚ-ның екі-үштен өкілдіктерін құру ұсынылады. Келешекте өкілдіктердің табысы расталған жағдайда, олардың желісі, сондай-ақ штаты "КAZNEX INVEST" АҚ қызметкерлерінің негізгі контингенті әлеуетті инвесторлар орналасқан елдерде болуы үшін (мысалы, Аustrade австралия агенттігінің - штатының 80%, KOTRA корей агенттігінің - штатының 70%) кеңейтілетін болады. Сондай-ақ, "КAZNEX INVEST" АҚ өкілдіктерінің аталған агенттіктерінің мысалы бойынша экспортты жылжыту бойынша функциялар жүзеге асырылатын болады.

      Басым салаларда ірі инвестор компаниялардың белгіленген тізімі бойынша Инвесторлармен жұмыс кестесін әзірлеу қажет.

      Шетелдік инвесторлармен жүйелі жұмыс жасау үшін өнеркәсіптің басым секторлары белгіленген болатын, олардың бәсекеге қабілеттілігі және инвестициялық тартымдылық негізінде және іріктелген секторлар негізінде осы салаларға әлемдік салымдардың мөлшерлері бойынша 20 басым инвестор-елдер анықталды. Қазақстандағы бәсекелестік саланы дамыту болашағын және компаниялардың стратегияларын талдау (20 іріктелген елдің ішінен) негізінде әр салада Қазақстанға ТҰК тартудың шамамен алғандағы уақытша кезеңдер белгіленді (2010 – 2014 жылдары 78 ТҰК және 2015 – 2020 жылдары 81 ТҰК).

      Компаниялардың жоғарыда көрсетілген тізімі негізінде жауапты орындаушылар (Қазақстан Республикасының шетелдік мекемелері, ҮАК, іскерлік кеңестер, орталық атқарушы органдар, мемлекеттік холдингтер, ұлттық компаниялар, әкімдіктер және олардың ведомствоға қарасты мекемелері) өз құзыреті шегінде Инвесторлармен жұмыс кестелерін ұсынуы қажет, онда инвестор-компанияларды тарту бойынша нақты орындау мерзімдері бар іс-шаралар белгіленетін болады. Жұмыстардың қосарлануын болдырмау мақсатында, Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігімен осы құжаттарды келісу қажет.

      Инвестициялар іздеу және тарту мәселелерінде үкіметаралық комиссиялардың (ҮАК) рөлі:

      1) оларды болашақ инвесторлар ретінде тарту үшін перспективалық елдермен сауда-экономикалық мәселелер бойынша ҮАК құру;

      2) ҮАК отырыстарында, инвестициялық қызметті жүзеге асырумен және экспортты жылжытумен байланысты өзекті мәселелерді қарастыру;

      3) ҮАК жұмыс жоспарларын құру және Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігімен келісу;

      4) ҮАК сауда-экономикалық ынтымақтастық мәселелері жөніндегі қызметі туралы есептерді Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне жолдау;

      5) басым салалардағы ірі инвестор-компанияларды ҮАК құрамына тарту жұмыстарын жүргізу жолымен күшейтілетін болады.

      Аталған мәселелер бойынша үйлестіруші орган Инвестиция комитеті болады. Тиісті елден тартылған инвестицияның нақты көлемінен көрінетін, осы бағдарламаға 1-қосымшада келтірілген мақсатты индикаторларға қол жеткізу ҮАК қазақстандық бөлігі жұмысының көрсеткіші болады. Жұмыстың нәтижесін бағалау бойынша ұқсас тәсіл Қазақстан Республикасының шетелдік мекемелердің қызметіне де қолданылатын болады.

      ҮАК-тың қазақстандық тарапынан тең төрағалары Инвестицияларды тартуда мақсатты көрсеткіштердің жетістіктері бойынша барлық қажетті шараларды қабылдауы қажет. Қазақстан Республикасының елшілері шетелде 2014 жылдары 15% төмен емес тікелей шетелдік инвестициялардың көлемін ұлғайтуда Қазақстан Республикасының мемлекеттік және өкілетті органдарына қажетті жәрдем көрсетеді.

      Сондай-ақ ТШИ тартуда іскерлік кеңестер маңызды рөл атқарады, соған байланысты, мына мәселелерін қоса алғанда, ТШИ тарту саласында іскерлік кеңестер қызметінің тиімділігін арттыру мәселелері қарастырылатын болады:

      1) іскерлік кеңестердің қызметін үлгілік ережемен регламенттеу;

      2) іскерлік кеңестерді басқару органдарын құру, "Атамекен" одағы" ҰЭП" ЗТБ жанынан іскерлік кеңестерді жалпы үйлестіру бойынша консультациялық кеңес құру;

      3) ҮАК құрамында қазақстандық іскерлік кеңестердің тең төрағаларының қатысуы мәселелерін қоса алғанда, ТШИ тарту саласында іскерлік кеңестер қызметінің тиімділігін арттыру мәселелері қарастырылатын болады.

      Бұдан өзге, Қазақстанның салалық тауашаларына түбегейлі талдау жүргізу бойынша қажетті шаралар қабылдау және қаржыландыруды қажет ететін инвестициялық жобаларды анықтау қажет.

      Түбегейлі талдауды қорытындылаудың маңызы нақты инвестициялық өнімді құрудан, яғни тауар жасаудан көрінеді. Салалық тауашаларды түбегейлі талдау оларды әрі қарай әзірлеу және жылжыту (жарнама) үшін барынша қызықты және перспективалы жобалардың тізбесін белгілеуге мүмкіндік береді.

      ТШИ тарту мақсатында және Қазақстанның инвестициялық әлеуеті мен Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне инвестициялық жобалар туралы аса сапалы және толық ақпаратты ұсыну үшін әлеуетті шетелдік инвесторларында кеңейтілген тізбе, сондай-ақ қызықты жобалар туралы, әсіресе елдің өңірлеріндегі, қажетті ақпарат болуы қажет.

      Жергілікті басқарудың барлық өңірлік органдары Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігін шетелдіктерге әлеуетті қызықты жобалардың барлығы туралы хабардар етуі және сұратуына қарай толық ақпарат (яғни топталған өнім) беруі қажет.

      Инвестормен жұмыс жасаудың маңызды сәті оны Қазақстанның өңірлерінде сүйемелдеу болып табылады. Өңірлерде шетелдік инвесторлармен тікелей жұмысты жергілікті атқару органдары жүргізетін болады. Бұл үшін әрбір өңірде Инвесторларға қызмет көрсету орталықтары (ИҚО) құрылатын болады. ИҚО инвесторларға жедел қызмет көрсетуге арналған фронт-офистерге айналады және клиентпен тікелей қарым-қатынасты жүзеге асыратын болады: бастапқы құжаттарды, қажетті контактыларды және жобаны жылжытуды бастауға арналған басқа ақпаратты алу, сондай-ақ жер-жердегі шетелдік инвесторлардың жүгінуіне жедел әрі дұрыс ықпал етуді қамтамасыз етеді, әрі шын мәнінде "KAZNEX INVEST" АҚ өңірлік өкілдіктері ретінде жүреді.

      Сондай-ақ облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері жанындағы инвестициялық ахуал бойынша үйлестіру кеңестерін құрудың орындылығы қарастырылатын болады. Инвесторлардың өзекті мәселелерін, соның ішінде мемлекеттік және билік құрылымдарымен, шешу Үйлестіру кеңестерінің басты мақсатына айналады.

      Қазақстан Республикасында инвестициялардың барлық аспектілері бойынша сапалы және жүйелі жаңартылып отыратын ақпарат беру мақсатында, 2010 жылы Қазақстан Республикасының 12 тілдегі ұлттық инвестициялық веб-сайты www.invest.gov.kz жасалды.

      Жасалған веб-сайт ақпарат іздеудің негізгі құралы ретінде интернетті пайдаланатын шетелдік азаматтар үшін инвестициялық мүмкіндіктер туралы ақпараттың алғашқы көзі және Қазақстан Республикасының имиджін қалыптастырудың құралы болмақ.

      Ұлттық инвестициялық веб-сайтта Қазақстан Республикасының инвестициялық мүмкіндіктері, Қазақстан Республикасының заңнамасы туралы, ҮИИДМБ шеңберінде елдің экономикасына инвестициялар тарту туралы, елде бизнес жүргізудің ерекшеліктері туралы, қазақстандық бастамашылардың инвестициялық жобалары туралы ақпарат, мемлекеттік органдардың байланыс ақпараты, Қазақстанның аумағындағы инвесторлардың жұмысын жеңілдететін анықтамалық ақпарат және т.б. болады. Осылайша, ұлттық инвестициялық веб-сайт республикаға инвестиция тартумен байланысты ұйымдастырушылық үдерістердің ашықтығын қамтамасыз етуге, шетелдік инвесторлармен өзара іс-қимыл бойынша жұмысты жүйелеуге және оңайлатуға, инвестордың шығындарын төмендетуге, сондай-ақ Қазақстанға инвестиция тартуды қосымша ынталандыруға мүмкіндік береді.

      Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін барлық мүдделі мемлекеттік органдар, ұлттық компаниялар ұлттық инвестициялық веб-сайттың тарауларын тұрақты жаңарту үшін сапалы және өзекті ақпарат берілуін қамтамасыз етуі қажет.

      Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі инвесторлармен жүргізіліп жатқан жұмыстың тұрақты мониторингін жүргізетін болады, осыған байланысты бұл жұмысқа тартылған барлық құрылымдар www.baseinvest.kz Шетелдік инвесторлардың және инвестициялық жобалардың деректер қорына ақпарат енгізу жолымен шетелдік инвесторлар қол жеткізген уағдаластықтар және жоспарланып отырған, әрі өткізілген кездесулер туралы Министрлікті хабардар етіп отыруы тиіс.

      Инвестициялық жобалардың және шетелдік инвесторлардың деректер қоры Қазақстан Республикасының аумағында инвестициялық жобаларды көрсететін, сондай-ақ алдыңғы қатарлы ақпараттық технологиялар негізінде, Қазақстан Республикасының аумағындағы әлеуетті және жұмыс істейтін инвесторлар туралы ақпаратқа қол жеткізуді ұйымдастыру үшін құрылымдалған онлайн ресурс болады.

      Барлық мүдделі мемлекеттік органдар, ұлттық компаниялар дерекқорының өз құзыреті шегінде уақытылы және сапалы толықтырылуын қамтамасыз етуі қажет.

      Осыған байланысты жыл сайын жергілікті атқарушы органдар үшін дерекқорын толықтыру бойынша оқыту семинарлары өткізілетін болады.

      Инвестициялық жобалардың дерекқорында ақпарат 3 тілде орналастырылған: мемлекеттік, орыс, ағылшын.

      Қазақстанда инвестициялық омбудсмен ретінде Қазақстан экономикасына инвестиция тарту, инвесторлардың ағымдағы қызметі, олардың құқықтары мен мүдделерін қорғау, сондай-ақ Қазақстан Республикасында инвестициялық қызмет үшін қолайлы жағдай жасау мәселелері бойынша мемлекеттік органдар мен ұлттық холдингтердің қызметтерін үйлестіру және бақылау жөнінде ұсыныстар әзірлеу бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанынан консультативтік-кеңесші орган болатын Инвестиция жөніндегі комиссия (бұдан әрі - Комиссия) құру ұсынылады.

      2-бағыт. АЭА және ИА дамыту және құру: АЭА және ИА инвестициялық тартымдылығын арттыру.

      АЭА қызметін басқарудың тиімділігін арттыру және инвестициялық ахуалын жақсарту мақсатында халықаралық тәжірибені ескере отырып, оларды дамытудың бірыңғай тәсілі қажет.

      Осыған байланысты, Қазақстан Республикасында арнайы экономикалық аймақтарды дамытудың жалпы стратегиясын әзірлеу және енгізу үшін АЭА басқару бойынша озық тәжірибесі бар халықаралық консультантты тарту жоспарланып отыр.

      Жекелеген АЭА инфрақұрылым объектілерін салуға және пайдалануға қаржыландырудың баламалы көздерін тарту бойынша бірыңғай мастер-жоспар әзірлеу көзделіп отыр.

      Бұдан басқа, индустриялық аймақтардың құрылу, жұмыс істеу және тарату тәртібін және индустриялық аймақтардың аумақтарында мемлекеттік қолдау шараларын заңнамалық реттеу қажет.

      3-бағыт. Экспорттаушыларды сервистік қолдау (2010 – 2014 жылдар)

      Экономиканың жеті басым салаларына - жоғары өңдеуден өткен металлургия, химия және мұнай-газ-химия, жеңіл, фармацевтика және медицина өнеркәсіптері, машина жасау, агроөнеркәсіп кешені, құрылыс индустриясы мен құрылыс материалдарының өндірісі сай келетін өңделген тауарларды, қызметтерді жұмыс істеп тұрған және әлеуетті экспорттаушы кәсіпорындар экспорттаушыларды сервистік қолдауға қатысушылар болады.

      Тұрақты негізде отандық тауарлардың, қызметтердің сыртқы нарықтарға экспортын ілгерілетуге бағытталған іс-шаралар өткізілетін болады, оның ішінде:

      1) шетелде сауда миссияларын ұйымдастыру және өткізу;

      2) отандық тауар белгілерін сыртқы нарықтарға ілгерілету;

      3) "Қазақстанның экспорттық өнімі" анықтамалығын басып шығару және тарату;

      4) кәсіпорындардың шетелдік бейінді көрмелерге қатысуын ұйымдастыру;

      5) бірыңғай ұлттық стенд форматында халықаралық көрмелерде қазақстандық өндірушілердің экспорттық әлеуетін көрсету;

      6) Қазақстан Республикасының экспорттаушылары мен шетелдік сатып алушылар үшін ұлттық интерактивті ақпараттық ресурс әзірлеу;

      7) шетелде қазақстандық экспорттық өнімдерді әлеуетті сатып алушыларды іздестіру.

      Қазақстандық кәсіпорындардың экспорттық әлеуетін жүйелі дамыту мақсатында экспортқа бағдарланған кәсіпорындарды қолдаудың мынадай шаралары көзделетін болады:

      Экспорттық қызмет мәселелері бойынша кәсіпорындардың мамандары үшін оқыту тренингтерін өткізу;

      Арнайы әдебиетті шығару және тарату: "Шет елдері бойынша экспорттың жолсілтемесі"; "Экспорттаушыға көмек" нұсқамалық материалдары"; "Оңтайлы экспорттық бағдарларды анықтау бойынша ақпараттық-анықтамалық материалдар";

      Қазақстандық кәсіпорындардың экспорттық дайындығына бағалау жүргізу;

      Отандық өнімдерді сыртқы нарыққа жылжыту бойынша стратегиялық маркетингтік жоспарлар жасау.

      "Қазақстан экспортының тауарлық және географиялық әртараптануының деңгейін бағалау мақсатында 2 жылда 1 рет, мүдделі тараптар арасында талдау нәтижелерін тарата отырып, әлемдік тауарлық нарықтардың даму қарқынына, Қазақстан Республикасының сыртқы сауда ахуалына талдау (Trade Performance Index) жүргізілетін болады.

      Бәсекелестік ұстанымдарды талдау және қазақстандық экспорттың тауарлық ұстанымдарына тұтынушылық трендті өзгерту мақсатында, әлем елдерінің және өңірлік экономикалық бірлестіктердің нарықтарына шолу (елдер бойынша шолу) жүргізілетін болады.

      Отандық көрсетілетін қызметті берушілердің экспортын ілгерілету мақсатында қазақстандық компаниялар қызметінің нақты түрлерін экспорттау үшін әлеуетті нарықтарға шолулар жүргізілетін болады.

      Отандық шикізаттық емес (өңделген) тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің экспортын ынталандыру мақсатында кешенді және агрессиялық экспортты ілгерілету жүйесі құрылатын болады.

      Қазақстан Республикасының Ұлттық экспорттық стратегиясы әзірленетін және қабылданатын, әлеуетті экспорттық тауарлар тізбесі айқындалатын, орындалуына жауапты – "Kaznex Invest" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі" АҚ, "жалғыз терезе" қағидаты бойынша біріктірілген қолдау жүйесі құрылатын және тұтастай алғанда экспортты дамыту саласындағы заңнамалық база жетілдірілетін болады.

      Қазақстандық экспорттаушыларды жаңа әлеуетті өткізу нарықтары туралы ақпаратпен қамтамасыз ету үшін нақты тауарлар бойынша тартымды нарықтар, бәсекелі басымдықтар, қол жеткізу шарттары және экспортқа шығу үшін басқа да әлеуетті мүмкіндіктер туралы ақпаратты қамтитын ауқымсыз нысаналы талдаулар (бриф-талдаулар) өткізілетін болады.

      Өңделген экспорттың нақты көлемін бағалау үшін Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті мен Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Инвестиция комитетінің сыртқы сауда қызметінің мәселелері бойынша ақпараттық өзара іс-қимыл тәртібі әзірленіп, қабылданатын болады.

      "Экспорттық бағдарлылық" идеологиясын қалыптастыру үшін жеке және мемлекеттік секторларды тарта отырып, экспортқа бағыттау насихаты жүргізілетін болады.

      Экспорттаушыларға мақсатты нарықтардағы дистрибуция арналарына қол жеткізуге жәрдемдесу. Экспорттаушыларға мақсатты нарықтардағы дистрибуция арналарына қол жеткізуге жәрдемдесу үшін:

      1) Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелердің ресурстарын пайдалану есебінен халықаралық желі, сауда өкілдіктерін, құрметті консулдар институтын құру;

      2) экспорттық ораманы дамыту үшін әлемнің үздік тәжірибесінің үлгісінде экспортты қолдау жүйесінің басты элементтерінің бірі ретінде мамандандырылған ұйымдар құру көзделіп отыр.

      Елде қазақстандық өндірушілерге тікелей кешенді жәрдемдесу мақсатында, 2010 – 2014 жылдары Экспортты дамыту және жылжыту жөніндегі ұлттық ұйымның (Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің "КAZNEX INVEST" экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі" АҚ", ол экономиканың өңдеуші секторының экспортын дамыту мен жылжыту жүйесінің операторы болып табылады) шетелдік өкілдіктер желісі ашылатын болады.

      Бірлескен стратегия әзірлеу және экспортты дамыту мен жылжытуға жәрдемдесу, сондай-ақ экспорттың дамуы мен ілгерілеуіне кедергі болатын әкімшілік және бюрократиялық шараларды жою мен бизнестің қажеттіліктерін қамтамасыз ету мәселелері бойынша мемлекеттік органдардың іс-қимылын үйлестіру мақсатында Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің жанындағы Экспорттаушылар кеңесінің, сауда-экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастық бойынша, қазақстандық экспорттаушылардың мүдделерін қорғау мен проблемаларын шешу бойынша үкіметаралық комиссиялардың жұмыстары жандандырылатын болады, сондай-ақ облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері жанынан экспорттаушылардың өңірлік кеңестері құрылатын болады.

      Мемлекеттің қазақстандық экспорттаушылар үшін пәрменді шаралармен қамтамасыз ету мақсатында 2010 жылдан бастап гуманитарлық көмек шеңберінде Қазақстанның өнім жеткізушілер қатарына кірігуі жүргізілетін болады.

      Отандық өндірушілер мен әлеуетті шетелдік сатып алушылар арасындағы тікелей байланыстарды жолға қоюға жәрдемдесу, өнімнің сапалық және бағалық көрсеткіштері бойынша ақпарат алмасу, экспорттық келісімшарттардың бөліктерін талқылау үшін шетелдерде Қазақстан Республикасының тұрақты сауда миссиялары, елдің әртүрлі өңірлерінде "Сатушылар мен Сатып алушылар" нысанындағы кездесулер, нақты тауарларды мақсатты жылжытудың іс-шаралары ұйымдастырылатын болады.

      Жоғарыда көрсетілген үдерісте шетелдегі Қазақстан Республикасының шетелдік мекемелері маңызды рөл атқаруы тиіс. Шетелдік мекемелер:

      1) сатушылар мен сатып алушылар арасында кездесулерді ұйымдастыруға жәрдемдесуді;

      2) қазақстандық сауда миссияларының және делегациялардың болу еліне сапарларын ұйымдастыруға жәрдемдесуді;

      3) келу елдерінде экспорттық әлеует және Қазақстанның экспорттық кәсіпорындары туралы ақпаратты таратуды;

      4) қазақстандық компанияларға оларды шетелдік кәсіпкерлік көрмелерге қатысу мәселелеріне, сондай-ақ келу елдерінде шетелдік серіктестермен келіссөздер жүргізуді ұйымдастыруға ықпал етуді қамтамасыз етуі қажет.

      Ресей Федерациясымен өзара тиімді ынтымақтастықты одан әрі дамыту үшін Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы Сауда өкілдігі өткізетін Қазақстанның Ресеймен ынтымақтастықтағы сауда және инвестициялық мүмкіндіктерінің тұсаукесерін өткізу жөніндегі іс-шараларды бюджеттік қамтамасыз етілетін болады.

      Қазақстанның экспорттық әлеуетін дамытуда "Ұлттық чемпиондар" маңызды рөлді атқаруы тиіс. "Ұлттық чемпиондарды" іріктеу белгілерін жасау, "ұлттық чемпиондар" тізіміне енгізу үшін бақыланатын салалардағы және өңірлердегі үміткер-компанияларды анықтау жөнінде ұсыныстар, сондай-ақ осындай компанияларды қаржыландыруда тікелей инвестициялар қорларының (ТИҚ) үлесін арттыру жөнінде ұсыныстар әзірлеу жоспарлануда.

      Жоғарыда көрсетілген барлық мемлекеттік органдар мен ұйымдар, осы бағдарламаға 2-қосымшада келтірілген, шикізаттық емес экспорт бойынша нысаналы индикаторларға қол жеткізуді қамтамасыз етуі қажет, олардың нәтижелері бойынша жарты жылда бір рет Қазақстан Республикасының Үкіметіне Есеп жолданатын болады.

      Бұл экспортты ілгерілету индикаторлары 2006 жылдан бастап 2010 жылға дейін алдыңғы 5 жылдық кезеңде өңделген өнім экспортының орташа жылдық өсіміне негізделген, орташа жылдық өсім 10 пайызды (жыл сайын) құрайды. Соған байланысты, осы серпінді қатарды жалғастыра отырып, өңделген өнеркәсіптің өсуі бойынша 2014 жылға дейін көрсетілген болжамдық деректер алынған болатын.

      Шығындарды өтеу бағдарламасы.

      Экспорттаушылардың шығындарын өтеу. Мемлекеттік қолдау экономиканың өңдеуші секторының қазақстандық өнімдерін экспорттаушылардың тауарларды, қызметтерді сыртқы нарықтарға шығару кезінде шеккен шығындарын өтеу жолымен көрсетілетін болады. Бір шығынды өтеу шеңберінде экспорттаушыға шығынның бір немесе бірнеше түрін, бірақ шектеулерді ескере отырып, негізделген және құжатпен расталған шығындардың 50 % көп емес өтенуі мүмкін.

      Экспорттаушылардың отандық өңделген тауарларды, қызметтерді сыртқы нарыққа жылжыту бойынша шығындарының бөлігін өтеу қағидаларын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

      Бағдарламаның әкімшісі Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі болып белгіленген, ол шығындарды өтеуге бағытталатын бюджет қаражатын бөлетін болады. Шығындарды өтеу Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің жанынан құрылатын Экспорттаушылардың шығындарын өтеу жөніндегі ведомствоаралық комиссия шешімінің негізінде жүргізілетін болады.

      Қазақстандық өнімнің шикізаттық емес экспортының көлемдерін ұлғайтуды мемлекеттік қолдау шеңберінде Көлік-экспорттық сертификат (КЭС) енгізу жолымен де жүзеге асыру жоспарланып отыр.

      Бұл сертификат өңделген өнімді экспорттаушылардың көлік шығындарын 30% дейін жабуға мүмкіндік береді. КЭС экспорттаушы "KAZNEX INVEST" АҚ-ға экспорттық келісімшартты және тасымалдау төлем-шотын ұсынуына қарай берілетін болады және көлік пен экспедиторлық компаниялар қызмет үшін төлем ретінде қабылдайтын болады, содан кейін "KAZNEX INVEST" АҚ көлік компанияларына өтелетін болады.

      Экспорттаушының қарызды өтеуінің екі тәсілін ұсыну жоспарланып отыр:

      1) үш жыл ішінде 100% өтеу;

      2) экспорттаушының өтеуі мүмкін болмаған жағдайда – мемлекет 3 жыл мерзімге экспорттаушының жарғылық қорына кіреді.

      Саудалық қаржыландыру және сақтандыру, экспортқа сервистік қолдау көрсету және экспорттаушылардың шығындарын өтеу жөніндегі базалық шарттарды, қаражат бөлу тетіктерін, экспорттың өсуі және шикізаттық емес секторлардағы өнімділік жөніндегі нысаналы көрсеткіштерді Үкімет айқындайды.

      Экспорттық сауда операцияларын қаржыландыру. Экспортты сақтандыру және экспорттық сауда операцияларына кредит беру, сонымен қатар бірқатар жанама қызметтерді қамтитын экономиканың өңдеуші секторының шағын және орта бизнес өкілдерінің экспорттық сауда операцияларын қаржылай қолдауды жүзеге асыру үшін "ҚазЭкспортГарант" экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы" АҚ (Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтандыру корпорациясы" АҚ негізінде) құрылды – бұдан әрі "ҚазЭкспортГарант".

      "ҚазЭкспортГарант" саудалық қаржыландыру құралдарын (экспорттық аккредитивтер) пайдалану көзделетін экспорттық мәмілелерді сақтандыру арқылы экспорттық операцияларды қолдауды жүзеге асыратын болады.

      Шикізаттық емес сектордың қазақстандық экспорттық өнімдерін сатып алушыларға кредит беру "ҚазЭкспортГарант" жарғылық капиталын ұлғайтуға республикалық бюджеттен транштық қаражат бөлу есебінен осы мәмілені қорландыру арқылы жүзеге асырылатын болады. Бұл қаражат жаңартпалы пайдаланылатын болады, ол көп қамтуды және экспорттың географиясын кеңейтуді қамтамасыз етеді.

      Кредиттік сақтандыруды қолдау "ҚазЭкспортГарант", экспорттаушылар, импорттаушылар және оларға қызмет көрсететін банктер арасында мемлекеттік – жеке әріптестік принципінде іске асырылатын болады, бұл ретте қаржы ресурстарының құны өзінің ұлттық экспортын қолдау кезінде әлемдік экспорттық-кредиттік агенттіктерімен бейімделген тетіктер мен құралдарды пайдалану есебінен төмендейтін болады.

      Кредиттік-сақтандыруды қолдаудың әлеуетті қатысушылары жұмыс істеп тұрған немесе жаңадан құрылған экономиканың өңдеуші секторының экспортқа бағдарланған кәсіпорындары (басымдық — КОБ), қазақстандық өнімнің шетелдік импорттаушылары, саудалық қаржыландыруды жүзеге асыратын қазақстандық және шетелдік банктер болады.

      Сақтандыру, қазақстандық экспорттаушының Банкін, сатып алушының тапсырмасымен экспорттаушының пайдасына қайтарып алынбайтын құжаттамалық аккредитив ашқан шетелдік Сатып алушының Банкі тарапынан төлемнің төленбеу қаупінен қорғау үшін жүзеге асырылатын болады.

      Саудалық экспорттық операцияларды қаржыландырудың артықшылықтары:

      1) кепілсіз кредит беру (жүкті тиеп жөнелту құжаттары беріледі және Импорттаушы Банктің кредиттік міндеттемелері күшіне енеді);

      2) кредит беру мөлшерлемесін екі есе азайту;

      3) жүкті тиеп жөнелту фактісі бойынша бірден экспорттық түсімнің түсуі;

      4) қазақстандық өнімдердің сұранысын ынталандыру.

6. Қажетті ресурстар

6.1. Бағдарламаның іске асырылуына жұмылдырылған қаржы-экономикалық, материалдық-техникалық, еңбек және басқа да ресурстар

      Қазақстан Республикасына инвестициялар тарту, АЭА және экспортты дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаның негізгі іс-шараларын қаржыландыру көлемі кестеде келтірілген.

Іс-шараның атауы

Қаржыландыру көлемі, мың. теңге

1

Тікелей шетелдік инвестицияларды тарту

1 382 596

1.1

ТШИ тарту үшін жағдай жасау

45 000

1.2

Қазақстан Республикасының инвестициялық имиджін жылжыту

723 170

1.3

Шетелдік инвесторлармен жүйелі жұмыс жасау

614 426

2

АЭА мен ИА дамыту және құру

13 506 395

2.1

АЭА мен ИА инвестициялық тартымдылығын арттыру

13 506 395

3

Экспортты жылжыту

4 670 971

3.1

Экспорттаушыларды сервистік қолдау

1 316 971

3.2

Экспорттаушыларды қаржылай қолдау

3 354 000




Барлығы:

19 559 962

6.2. Бағдарламаның іс-шараларын қаржыландыру көздері

      Бағдарламаны іске асыруға 2010 - 2014 жылдары қаржыландырудың жиынтық көлемі 19 559 962 мың теңге республикалық бюджеттің қаражаты бағытталатын болады, оның ішінде мыналарға:

      тікелей шетелдік инвестицияларды тарту жөніндегі іс-шараларға - 1 382 596 мың теңге;

      АЭА мен ИА дамыту мен құру жөніндегі іс-шараларға - 13 506 395 мың теңге;

      экспортты ынталандыру жөніндегі іс-шараларға - 4 670 971 мың теңге.

7-бөлім. Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту,
арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты
ынталандыру бойынша 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламаны
іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

      Ескерту. 7-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулысымен.

р/с

Іс-шара

Аяқталу нысаны

Орындауға жауаптылар

Орындау мерзімі

Болжамды шығыстар

(мың теңге)

Қаржыландыру көздері

Бюджеттік бағдарлама №

(егер болса)

2010 жыл

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

Барлығы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Тікелей шетелдік инвестицияларды тарту

Инвестициялық заңнаманы жетілдіру

1

Инвестицияларды ынталандыру, заңнаманың тұрақтылығы, сондай-ақ аса маңызды инвестициялық жобалар үшін қосымша шаралар мәселелері бойынша әлемдік тәжірибені зерделеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы

І жартыжылдық

-

-

-

-

-

-

-

-

1-1

Мыналар бойынша талдау жүргізу және ұсыныстар енгізу:

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), "ҰТО" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы IV тоқсан










Талап етілмейді


шетелдік инвесторлардың халықаралық төрелікке қол жетімділігін кеңейту

ИЖТМ-ге ұсыныс

Әділетмині, ЖС (келісім бойынша), БП (келісім бойынша)

2012 жылғы тамыз

шетелдік инвесторлардың ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер ресурстарына қолжетімділігін кеңейту

ИЖТМ-ге ұсыныс

АШМ, ӨДМ

2012 жылғы II тоқсан

инвестицияларды жүзеге асыру кезінде көрсетілетін қызметтерді, тауарлар мен жұмыс күшін жергілікті қамтуға қойылатын талаптардың икемділігі мен шынайылығын қамтамасыз ету

ИЖТМ-ге ұсыныс

МГМ, ЭБЖМ

2012 жылғы II тоқсан

зияткерлік меншік саласындағы заңнаманы жетілдіру

ИЖТМ-ге ұсыныс

Әділетмині

2012 жылғы IIІ тоқсан

мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігі арқылы инфрақұрылымдық жобаларға шетелдік инвесторлардың қатысуын кеңейту

ИЖТМ-ге ұсыныс

ЭБЖМ

2012 жылғы III тоқсан

1-2

мынадай секторларда шетелдік инвесторлар үшін кедергілерді азайту бойынша талдау жүргізу және ұсыныстар енгізу:

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), "ҰТО" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы IV тоқсан










Талап етілмейді


көлік секторы

ИЖТМ-ге ұсыныс

ККМ

2012 жылғы II тоқсан

мұнай және газ

ИЖТМ-ге ұсыныс

МГМ, "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы II тоқсан

ТШИ тарту үшін жағдайлар жасау

2

Қазақстан мен бәсекелес елдерде ТШИ тарту бойынша шетелдік инвестициялар үшін шарттардың салыстырмалы мониторингін жүргізу

ЭБЖМ-ге ұсыныс

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

45 000

-

-

-

-

45 000

Республикалық бюджет

020

3

Экономикалық Ынтымақтастық және Даму Ұйымының елдерімен визасыз режимге ауысу туралы мәселені пысықтау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

СІМ, ІІМ, ИЖТМ, ҰҚК

2014 жылдың I жартыжылдығы

















4

Салықтық берешектің болмауы/болуы туралы анықтаманы беруді жою арқылы шетелдік азаматтарға ҚР СІМ-нің визалық қолдауын ресімдеу рәсімін оңайлату мүмкіндігін қарастыру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

СІМ, Қаржыминi, ИЖТМ

2012 жылғы І тоқсан

















5

Бизнес-иммигранттар үшін тиісті санаттағы визалар беру бойынша шаралар кешенін қабылдау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

СІМ, Еңбекмині, ИЖТМ, ҰҚК, ІІМ

2012 жылдың І жартыжылдығы

















6

Кедендік және шекаралық қызметтердің қызметкерлеріне негізгі ағылшын тілін үйрету, сондай-ақ іскерлік этиканы сақтау жөнінде нұсқама жүргізе отырып, шетелдік азаматтарға қызмет көрсету мәдениеті бойынша оқыту тренингтерін өткізу үшін қажетті шаралар қабылдау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

Қаржымині, ҰҚК

2012 жылғы III тоқсан

















7

Қазақстан Республикасында уақытша болатын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды жеке және заңды тұлғалардың, оның ішінде қонақ үйлердің өтініштері бойынша электрондық үкімет порталын пайдалана отырып, тіркеуді қамтамасыз ету

ЭБЖМ-ге ақпарат

ІІМ, СДШІА, ҰҚК

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

-

-

-

-

-

-

-

-

8

Өңірлердегі индустриялық дамытудың стратегиялық маңызды жобалары бойынша ТЭН әзірлеу мүмкіндігін қарастыру

ИЖТМ-ге ақпарат

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2012 жылғы I тоқсан

















9

Қазақстан Республикасының елді мекендерін физикалық-географиялық объектілердің (аудандар, көшелер, алаңдар), сондай-ақ қоғамдық инфрақұрылымның жаңа объектілерін (вокзалдар, кітапханалар, сауда орталықтары және т.б.) орыс және ағылшын тілдеріндегі транслитерациясымен бірге қазақ тіліндегі сілтеуіштермен қамтамасыз ету мүмкіндігін қарастыру

ИЖТМ-ге ақпарат

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2012 жылғы

I тоқсан

-

-

-

-

-

-

-

-

10

Анықтамалық қызметтердің мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдерінде ақпарат беруі бойынша қажетті шараларды қабылдау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

"Қазақтелеком" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы I тоқсан

















11

Ұйым басшылары, мамандары мен басқа да қызметшілері лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын, кәсіби стандарттарды әзірлеу

Министрліктердің бұйрықтары

ИЖТМ, АШМ, МГМ, ККМ, СДШІА Еңбекминімен келісім бойынша

2012 – 2014 жылдар

-

-

-

-

-

-

-

-

12

Жобалық қаржыландыруды дамытуды енгізу бойынша:

ЭБЖМ жанынан мемлекеттің қатысуымен жобалық қаржыландыру схемасы бойынша іске асыру үшін ұсынылатын пилоттық инвестициялық жобаларды қарастыру жөніндегі;

ИЖТМ жанында мемлекеттің қатысуынсыз (жеке жобалар) жобалық қаржыландыру схемасы бойынша іске асыру үшін ұсынылған пилоттық инвестициялық жобаларды қарастыру жөніндегі жұмыс (Сараптамалық) топтарын құру.

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, ЭБЖМ

2012 жылғы I тоқсан

















12-1

Мемлекеттік кәсіпорындарда және мемлекеттің қатысуы бар акционерлік қоғамдарда ЭЫДҰ-ның стандарттарына сәйкес корпоративтік басқару қағидаттарын (бәсекеге қабілеттілікті, тиімділікті және ашықтықты арттыру, басқарудың нарықтық қағидаттарына жақындау) енгізу мәселесін пысықтау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ЭБЖМ, ИЖТМ, "Самұрық Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы IV тоқсан











Талап етілмейді


12-2

Әлемдік тәжірибені зерделеу және Қазақстанның ЭЫДҰ-ның Халықаралық инвестициялар және трансұлттық корпорациялар туралы декларациясына қосылуы шеңберінде Ұлттық Байланыс Орталығын айқындау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, ЭБЖМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), "ҰТО" АҚ (келісім бойынша), "ССДО" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы IIІ тоқсан











Талап етілмейді


Қазақстан Республикасының инвестициялық имиджін ілгерілету

13

Брендтеу бойынша (Қазақстанның және/немесе елдің және/немесе "Казнекс Инвест" АҚ инвестициялық әлеуетін) жұмыстар жүргізу үшін қажетті шараларды қабылдау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныстар

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2011 жылдың соңына дейін

-

-

-

-

-

-

-

-

14

Инвестицияларды тартуда экс-саясаткерлер мен бизнестің жоғары қызметтегі өкілдерін пайдалану мүмкіндігін қарастыру

ПӘ-ге жауап жобасымен бірге Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы І тоқсан

-

-

-

-

-

-

-

-

15

Үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасына сәйкес экономиканың басым секторлары бойынша инвесторлардың жол сілтегіш-ақпараттық-талдамалық анықтамаларды шығару мүмкіндігін қарастыру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, МГМ, АШМ, ККМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы I тоқсан

-

-

-

-

-

-

-

-

16

Басым елдерде әлеуетті инвесторлар қатысатын болу елінде жоспарланатын іс-шаралар туралы ақпарат беруді және оларды Қазақстан туралы ақпараттық-таныстыру материалдары іс-шараларының шеңберінде таратуды қамтамасыз ету

ИЖТМ-ге ақпарат

СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 25 қаңтары

















17

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктерін ілгерілету бойынша ақпараттық-таныстыру іс-шараларын өткізу (роуд-шоу, кітапшалар, билбордтар, баспасөз конференциялары), оның ішінде:

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

28 880

38 080

37 740

39 544

39 544

183 788

Республикалық бюджет

020


2 өңірде (Астана, Алматы) баспасөз конференциясын;

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

700

700

700

700

700

3 500

Республикалық бюджет

020

Тапсырыс берілген үгіттеу билбордтарын шығару;

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

5 460

13 380

10 000

10 000

10 000

48 840

Республикалық бюджет

020

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктерін таныстыру бойынша роуд-шоу өткізу;

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

-

22 000

23 540

23 540

23 540

92 620

Республикалық бюджет

020

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы брошюралар дайындау және басып шығару

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

22 720

2 000

3 500

5 304

5 304

38 828

Республикалық бюджет

020

18

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктерін ілгерілету бойынша ақпараттық-таныстыру іс-шараларын өткізу (бизнес форумдар, "Investors Guide" анықтамалығы)

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

58 000

58 000

58 000

58 000

58 000

290 000

Республикалық бюджет

001

19

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы бейне роликтер дайындау және халықаралық телеарналарда трансляциялау

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

-

481 700

481 700

423 792

423 792

1 810 984

Республикалық бюджет

020

20

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы теле бағдарламалар циклдерін дайындау және халықаралық БАҚ-та трансляциялау орындылығын қарастыру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы желтоқсан

-

-

-

-

-

-

Талап етілмейді


21

Инвестицияларды мемлекеттік қолдау шаралары туралы бейне роликтер дайындау және қазақстандық телеарналарда трансляциялау

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, МАМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

34 856

12 760

13 653

14 609

14 609

90 487

Республикалық бюджет

020

22

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы жарнамалық-ақпараттық мақалаларды халықаралық мерзімді басылымдарда жариялау

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

0

2 350

14 124

14 124

14 124

44 722

Республикалық бюджет

020

23

Қазақстанның инвестициялық мүмкіндіктері туралы жарнамалық-ақпараттық мақалаларды қазақстандық мерзімді басылымдарда жариялау

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

0

7 200

7 704

-

6 934

21 838

Республикалық бюджет

020

Шетелдік инвесторлармен жүйелі жұмысты жолға қою

24

Халықаралық инвестициялар нарықтарын зерттеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2011 жылғы 25 қаңтар

40 000

40 000

-

-

-

80 000

Республикалық бюджет

001

25

Шетелдік инвесторларды тарту және сүйемелдеу бойынша көрсетілетін қызметтер

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

210 464

254 507

260 844

362 615

401 044

1 489 474

Республикалық бюджет

020

26

Инвестициялық жобаларды іске асыру үшін ТШИ тартуға жәрдемдесу (млн. АҚШ долл.):

2012 жылға – 72;

2013 жылға – 80;

2014 жылға – 93

ИЖТМ-ге ақпарат

"Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 25 қантары

















27

Қазақстандық жобаларға инвестициялық мандаты бар Тікелей инвестициялар қорын құру кезінде "Қазына Капитал Менеджмент" АҚ-ға салынған инвестицияларға қатысты шетелдік инвестицияларды тарту коэффициентін кемінде 1/1 сақтау

ИЖТМ-ге ақпарат

"Қазына Капитал Менеджмент" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 25 қаңтары

















28

Инвестициялық жобалар мен инвесторлардың дерекқорын әзірлеу және сүйемелдеу

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

30 000

-

-

5 892

10 744

46 636

Республикалық бюджет

020

29

"KAZNEX INVEST" АҚ-да шетелдік өкілдіктерді ашу бойынша ұсыныстар енгізу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы І тоқсан

-

-

-

-

-

-

-

-

30

Ведомстволық бағынысты ұйым шеңберінде инвесторларға қызмет көрсету бойынша орталық құру мүмкіндігін қарастыру

ИЖТМ-ге есеп

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2012 жылғы I тоқсан

-

-

-

-

-

-

-

-

31

Өңірлік үйлестіруші кеңестердің өңірлердің инвестициялық ахуалын жақсарту бойынша функцияларын беру мүмкіндігін қарастыру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, ЭБЖМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2012 жылғы I жарты жылдық

















32

Экономикалық бағыт үшін жауапты дипломаттарға арналған жүйелік негізде оқыту семинарларын өткізу мүмкіндігін қарастыру (ИЖТМ, даму институттарының және т.б. мамандарының қатысуымен)

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы І тоқсан

















33

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің төрағалығымен инвестициялар бойынша комиссия құру (инвестициялық омбудсмен)

Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының жобасы

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы І тоқсан

-

-

-

-

-

-

-

-

34

ТШИ түсімдері бойынша нысаналы индикаторларға қол жеткізуді қамтамасыз ету (1-қосымша)

ЭБЖМ-ге ақпарат

СІМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

















35

Басым салаларда аса ірі инвестор-компаниялардың белгілі бір тізіміне сәйкес инвесторлармен жұмыс кестесін әзірлеу

ИЖТМ-ге ақпарат

СІМ, ҮАК, ІК, ИЖТМ

2012 жылғы І тоқсан

















36

ТШИ тарту саласында ҮАК қызметін жандандыру мәселелерін пысықтау:

басым елдермен сауда-экономикалық мәселелер бойынша ҮАК құру;

ҮАК отырыстарында инвестициялық қызметті жүзеге асыру және экспортты ілгерілетумен байланысты мәселелерді қарастыру;

басым салаларда ҮАК құрамына аса ірі инвестор-компанияларды тарту бойынша жұмыстар жүргізу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

СІМ, ҮАК тең төрағалар

2012 жыл

















37

ТШИ саласында іскерлік кеңестер қызметінің тиімділігін арттыру мәселелерін пысықтау:

іскерлік кеңестер қызметін үлгі ережемен регламенттеу;

іскерлік кеңестерді басқару органдарын құру; "Атамекен" Одағы" ҰЭП" ЗТБ жанындағы іскерлік кеңестерді жалпы үйлестіру бойынша консультациялық кеңес құру;

ҮАК құрамына қазақстандық іскерлік кеңестердің тең төрағаларының қатысуы;

ҮАК-тың қазақстандық бөлігінің іскерлік кеңесі қазақстандық тарапының есеп беруін қамтамасыз ету

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, СІМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), ҰКП, "Самұрық-Қазына "ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы II тоқсан

















38

Қаржыландыруды талап ететін инвестициялық жобаларды анықтау

ИЖТМ-ге ақпарат

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, "Самұрық-Қазына "ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 25 қаңтары

















39

Инвестицияларды тарту бойынша атқарылған жұмыс туралы ақпарат беру

ИЖТМ-ге ақпарат

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, "Самұрық-Қазына "ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

тоқсан сайын

















40

www.invest.gov.kz ұлттық инвестициялық интернет-ресурсының бөлімдерін жаңарту үшін ақпараттың уақтылы берілуін қамтамасыз ету

ИЖТМ-ге ақпарат

СІМ, ККМ, МГМ, АШМ, МАМ, ЭБЖМ, Қаржымині, Еңбекмині

тоқсан сайын

















41

www.invest.gov.kz ұлттық инвестициялық ресурсының баннерін мемлекеттік органдар мен ұлттық компаниялардың, ҚР шетелдегі мекемелерінің ресурстарына, сондай-ақ "Электрондық Үкімет" ресурсына орналастыру

ИЖТМ-ге ақпарат

СІМ, ККМ, МГМ, АШМ, ЭБЖМ, Қаржымині, Еңбекмині, "Самұрық-Қазына "ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы I тоқсан

















42

Инвестициялық интернет-ресурсын әзірлеу және сүйемелдеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2010 жылғы желтоқсан

15 000

25 799

24 569

16 533

22 131

104 032

Республикалық бюджет

020

43

Инвесторлармен жүргізілетін жұмыстардың тұрақты мониторингін қамтамасыз ету:

барлық мүдделі мемлекеттік органдарға шетелдік инвесторлар мен инвестициялық жобалардың дерекқорына қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін арнайы кілт беру;

Шетелдік инвесторлар мен инвестициялық жобалардың www.baseinvest.kz дерекқорына шетелдік инвесторлар туралы, шетелдік инвесторлармен өткізілген кездесулер мен қол жеткізілген уағдаластықтар туралы, шетелдік инвесторлармен бірге іске асырылатын және жоспарланатын жобалар туралы ақпаратты енгізу

ИЖТМ-ге ақпарат беру

СІМ, МГМ, АШМ, ККМ, МАМ, "Самұрық-Қазына "ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

тоқсан сайын

















44

Шетелдік инвесторлар мен инвестициялық жобалардың дерекқорын толтыру бойынша оқыту семинарларын өткізу

ИЖТМ-ге ақпарат

"Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

жыл сайын











Қажет етілмейді


45

ҮИИДМБ іске асыру үшін "ұлттық чемпиондарды" іріктеу бойынша өлшемдер әзірлеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, "Қазына Капитал Менеджмент" АҚ (келісім бойынша), CITIC KAZYNA (келісім бойынша), МГМ, ККМ, АШМ

2012 жылғы I тоқсан

















46

Жетекшілік етілетін салалар мен өңірлерде "ұлттық чемпиондар" тізіміне енгізу үшін кандидат-компанияларды анықтау бойынша ұсыныстар беру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, "Қазына Капитал Менеджмент" АҚ (келісім бойынша), МГМ, ККМ, АШМ, "Самұрық-Қазына "ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)

2011 жылғы IV тоқсан

















47

Жергілікті атқарушы органдардың барлық деңгейлері тарапынан Инвесторларға қызмет көрсету орталықтарының қызметіне жәрдемдесуді қамтамасыз ету

ИЖТМ-ге ақпарат

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

тоқсан сайын

















АЭА-ны және ИА-ны құру мен дамыту

АЭА және ИА-ның инвестициялық тартымдылығын арттыру

48

Өңірлерде 1-2 индустриялық аймақтарды құру мәселелерін пысықтау

ИЖТМ-ге ақпарат

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2012 жылғы 2 жарты жылдық













49

Қазақстан Республикасында Арнайы экономикалық аймақтарды дамыту бойынша көрсетілетін қызметтер

ИЖТМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2013 жылғы желтоқсан




384 493

615 359

999 852

Республикалық бюджет

020

50

"Қорғас" халықаралық шекара маңы ынтымақтастығы орталығы базасында "Қорғас-шығыс қақпасы" шекара маңы сауда-экономикалық аймағы" АЭА құру бойынша ұсыныстар енгізу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, ЭБЖМ, Алматы облысының әкімдігі

2011 жылғы тамыз

-

-

-

-

-

-

-

-

51

Қарағанды қаласында Қарағанды қаласының Индустриялық аймағы базасында АЭА құру бойынша ұсыныстар енгізу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ИЖТМ, ЭБЖМ, Қарағанды облысының әкімдігі

2011 жылғы тамыз

-

-

-

-

-

-

-

-

52

"Оңтүстік" АЭА инфрақұрылымын салу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, ОҚО әкімдігі

2012 жылғы IV тоқсан

247 727

35 958

-

-

-

283 685

Республикалық бюджет

015

53

"Астана – жаңа қала" АЭА (Астана қаласының Индустриялық паркі) инфрақұрылымын салу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, Астана қаласының әкімдігі

2012 жылғы IV тоқсан

2 000 000

3 500 000

-

-

-

5 500 000

Республикалық бюджет

015

54

"Ақпараттық технологиялар паркі" арнайы экономикалық аймағын дамыту жөніндегі жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін түзету

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, Алматы қаласының әкімдігі

2012 жылғы IV тоқсан

-

53 549

-

-

-

53 549

Республикалық бюджет

105

55

"Ақтау теңіз порты" АЭА-ның көліктік және инженерлік инфрақұрылымын салу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныстар

ИЖТМ, Маңғыстау облысының әкімдігі

2013 жылғы IV тоқсан

1 700 000

3 021 088

1 032 000

1 466 000

-

7 219 088

Республикалық бюджет

015

56

"Бурабай" АЭА 1-кезеңін пайдалануға беруді қамтамасыз ету

ЭБЖМ-ге ақпарат

СДШІА, ИЖТМ, Ақмола облысының әкімдігі

2014 жылғы IV тоқсан

-

-

-

-

-

-

Жеке инвестициялар

-

57

Атырау облысында "Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" арнайы экономикалық аймағы аумағының инфрақұрылымы мен қоршауларын салу

ЭБЖМ-ге ақпарат

МГМ, ИЖТМ, Атырау облысының әкімдігі, "ҰИ МХТ" АЭА

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

328 853

6 489

-

3 224

1 000 740

4 407 507

Республикалық бюджет

064

Экспортты ілгерілету

Экспорттаушыларға сервистік қолдау

58

Қазақстандық өңделген өнім экспортын ілгерілету, оның ішінде:

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), ҰКП

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

341 850

282 343

241 031

421 119

422 131

1 708 474

Республикалық бюджет

022

шетелде сауда миссияларын ұйымдастыру және өткізу;

сыртқы нарықтарға отандық сауда белгілерін ілгерілету;

"Қазақстанның экспорттық өнімі" анықтамалығын басып шығару және тарату;

кәсіпорындардың шетелдік бейінді көрмелерге қатысуын ұйымдастыру;

халықаралық көрмелерде қазақстандық өндірушілердің экспорттық әлеуетін бірыңғай ұлттық стенд форматында көрсету;

Қазақстан Республикасының экспорттаушылары және шетелдік сатып алушылар үшін ұлттық интерактивтік ақпараттық ресурсты әзірлеу;

шетелде қазақстандық экспорттық өнімдерді әлеуетті сатып алушыларды іздестіру









59

Өңделген өнімді өндіруші-кәсіпорындардың экспорттық қабілетін дамыту, оның ішінде:

кәсіпорын мамандары үшін экспорттық қызмет мәселелері бойынша оқыту тренингтерін өткізу;

арнайы әдебиетті басып шығару және тарату:

"Шет елдер бойынша экспорттың жол сілтегіші";

"Экспорттаушыға көмек" нұсқама материалдары";

"Оңтайлы экспорттық бағыттарды анықтау жөніндегі ақпараттық-анықтамалық материалдар";

қазақстандық өнімдердің экспорттық қаптамасын ілгерілету және дамыту

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

74 100

74 256

60 480

126 254

126 254

461 344

Республикалық бюджет

022

60

Қазақстандық экспортқа бағдарланған кәсіпорындарға әлеуетті өткізу нарықтары бойынша талдамалық ақпарат беру, оның ішінде:

әлемдік тауар нарықтарының даму үрдісін мүдделі тараптар арасында нәтижелерін тарату арқылы Қазақстан Республикасының сыртқы сауда жағдайын талдау (Trade Performance Index);

бәсекелес ұстанымдарға мониторинг жасау және қазақстандық экспорттың тұтынушылық трендін өзгерту мақсатында әлемнің белгілі бір елдерінің және өңірлік экономикалық бірлестіктердің нарықтарын шолу (шартты түрде: елдік шолу);

жаңа экспорттық нарықтарға шығу мақсатында нақты тауарлар бойынша ауқымсыз мақсатты талдау жүргізу (шартты түрде: бриф-талдау);

қазақстандық компаниялардың нақты қызмет түрлерін экспорттау үшін әлеуетті нарықтарға шолу жүргізу

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

116 599

48 732

88 463

136 852

136 852

527 498

Республикалық бюджет

022

61

Қазақстандық өндірушілерді гуманитарлық жеткізілімдер жүйесіне қосу

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

60 000

101 650

24 602

36 715

28 721

251 688

Республикалық бюджет

022

62

Экспортқа бағдарланған идеологияны құру

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), ҰКП

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

107 401

87 440

78 200

207 662

203 888

684 591

Республикалық бюджет

022

63

Шетелде экспорт және инвестициялар бойынша ұлттық операторлардың өкілдіктерін ашу және қамтамасыз ету

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

-

43 844

49 444

79 597

79 597

252 482

Республикалық бюджет

022

64

Мәскеу қаласында, Қазақстанның Ресеймен ынтымақтастығындағы сауда және инвестициялық мүмкіндіктерін таныстырулар конференциясы

ЭБЖМ-ге ақпарат

ЭБЖМ

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны



13 030

13 030

13 030

39 090

Республикалық бюджет

029

65

ИЖТМ жанындағы Экспорттаушылар кеңесін жаңарту

ИЖТМ бұйрығы

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2010 жылғы желтоқсан







Талап етілмейді


66

Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері жанындағы өңірлік экспорттаушылар кеңесін құру

әкімдіктер бұйрығы

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), ҰКП

2012 жылғы I тоқсан







Талап етілмейді


67

Экспортты дамытудың және ілгерілетудің экономикалық құралдарын заңнамалық бекіту жөнінде ұсыныстар енгізу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс

ЭБЖМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2010 жылғы желтоқсан







Талап етілмейді


68

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті мен Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Инвестиция комитеті арасындағы сыртқы сауда қызметі мәселелері бойынша өзара ақпараттық іс-қимыл жасау тәртібін әзірлеу және қабылдау

Қаржымині Кедендік бақылау комитеті мен ИЖТМ Инвестиция комитетінің бірлескен бұйрығы

ИЖТМ, Қаржымині

2010 жылғы желтоқсан







Талап етілмейді


69

Өңірлерде экспорттаушыларға қолдау көрсету жөніндегі шаралар кешенін әзірлеу

Өңірлерде экспорттаушыларға қолдау көрсету жөніндегі іс-шаралар жоспары

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2010 жылғы желтоқсан







Талап етілмейді


70

"Қазақстан Республикасының ақпараттық-маркетингтік орталығы" ақпараттық ресурсының ақпараттық-маркетингтік орталықтарының мемлекетаралық желісін жетілдіру және ықпалдастыру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ЭБЖМ

2011 жылғы желтоқсан

-

39 800

-

-

-

39 800

Республикалық бюджет

049

71

Қазақстанның Ұлттық экспорттық стратегиясын әзірлеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ, мүдделі мемлекеттік органдар, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша), ҰКП

2013 жылғы желтоқсан




110 000


110 000

Республикалық бюджет

022

72

Шикізаттық емес экспорт бойынша нысаналы индикаторларға қол жеткізуді қамтамасыз ету (2-қосымша)

ЭБЖМ-ге ақпарат

облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, СІМ

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны









Экспорттаушыларды қаржылық қолдау

73

Экспорттаушылар шығындарын өтеу бойынша ведомствоаралық комиссия құру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2010 жылғы IV тоқсан

-

-

-

-

-

-

Талап етілмейді

-

74

Экспорттаушылардың сыртқы нарықта отандық өңделген өнімдерді, көрсетілетін қызметтерді ілгерілету бойынша шығындарының бір бөлігін өтеу

ЭБЖМ-ге ақпарат

ИЖТМ, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны

143 915

210 000

700 000

200 000

200 000

1 453 915

Республикалық бюджет

022

75

Шетелдік компаниялардың тарапынан шикізаттық емес сектордың қазақстандық өніміне сұранысын қолдау және кеңейту жүйесін жасау үшін "Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтандыру корпорациясы" АҚ жарғылық капиталын ұлғайту

Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп

ИЖТМ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ (келісім бойынша)

2010 жылғы желтоқсан

1 500 000

-

-

-

-

1 500 000

Республикалық бюджет

019

76

Қазақстан Республикасының заңнамасына экспорттық-кредиттік агенттік қызметінің мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөнінде ұсыныстар жасау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныстар

ИЖТМ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша)

2012 жылғы

I тоқсан

-

-

-

-

-

-

-

-

77

Экспорттаушылардың көліктік шығындарының бір бөлігін өтеу түрінде өңделген экспортты ынталандыру бойынша қаржылық құралды қолданудың орындылығын зерделеу (есептеулер, үлгілер, қағидалар)

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ, ЭБЖМ, Қаржыминi, "Kaznex Invest" АҚ (келісім бойынша)

2012 жылғы

I тоқсан









     

      Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

ҰҚК

Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті

БП

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы

ІІМ

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі

МАМ

Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі

СІМ

Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі

ИЖТМ

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі

МГМ

Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрлігі

ҮАК

Сауда-экономикалық ынтымақтастық бойынша үкіметаралық комиссия

ӨДМ

Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі

АШМ

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі

ККМ

Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі

Еңбекминi

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгi

Қаржыминi

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгi

ЭБЖМ

Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі

СДШІА

Қазақстан Республикасы Спорт және дене шынықтыру істері агенттігі

ҰБ

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі

ҰКП

Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы

"ҰТО" АҚ

"Ұлттық талдау орталығы" акционерлік қоғамы"

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ

"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы

"ҚМГ" ҰК" АҚ

"ҚазМұнайГаз" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамы

"Бәйтерек" ҰБХ" АҚ

"Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамы

"Қазына Капитал Менеджмент" АҚ

"Қазына Капитал Менеджмент" акционерлік қоғамы

"Kaznex Invest" АҚ

"KAZNEX INVEST" акционерлік қоғамы

"Қазақтелеком" АҚ

"Қазақтелеком" акционерлік қоғамы

"ССДО" АҚ

"Сауда саясатын дамыту орталығы" акционерлік қоғамы

АЭА

арнайы экономикалық аймақ

"ҰИМХТ" АЭА

"Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі" арнайы экономикалық аймағы

ОҚО

Оңтүстік Қазақстан облысы

ТШИ

тікелей шетелдік инвестициялар

БАҚ

бұқаралық ақпарат құралдары

ИА

индустриялық аймақтар

  Қазақстан Республикасында
2010-2014 жылдары
инвестицияларды тарту, арнайы
экономикалық аймақтарды дамыту
және экспортты ынталандыру
бағдарламасына
1-қосымша

Инвестицияларды тарту жөніндегі индикаторлар

      Ескерту. Бағдарлама 1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2011.12.23 № 1596; жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1477 қаулыларымен.

      Қазақстан Республикасының шетелдік мекемелеріне арналған индикаторлар

ТШИ ағыны, млн. АҚШ долл.

Нысаналы индикаторлар

Жалпы көрсеткіш

Басым елдер

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2011 - 2014 жылдар

жоспар

жоспар

жоспар

жоспар

АҚШ

2009,2

2080

2152,4

2227,7

8468,9

Канада

676,3

700

724,4

749,8

2850,4

Нидерланды

6936,5

7353

7793,9

8261,5

30344,7

Франция

1451,5

1560

1677,3

1803,2

6492,3

Ұлыбритания

1317,1

1363

1411,0

1460,3

5551,7

Италия

702,0

755

811,2

872,1

3139,9

Швейцария

465,0

481

498,1

515,6

1960,1

Германия

307,6

331

355,4

382,1

1375,7

Түркия

82,8

86

88,7

91,8

349,0

Швеция

34,2

35

36,6

37,9

144,0

Испания

15,8

16

17,0

17,6

66,7

Люксембург

6,7

7

7,2

7,5

28,4

Қытай

751,2

796

844,1

894,7

3286,3

Жапония

632,6

680

731,1

785,9

2829,7

Оңтүстік Корея

193,1

208

223,1

239,9

863,6

Үндістан

0,2

0,2

0,2

0,2

0,9

Малайзия

-

-

-

-

-

БАӘ

393,4

417

444,1

470,7

1725,1

Сауд Арабиясы

-

-

-

-

-

ЖИЫНЫ

15975,2

16868

17815,8

18818,3

69477,0


      Негізгі капиталға сыртқы инвестициялар бойынша жергілікті атқарушы

      органдарға арналған индикаторлар

Инвестициялар көлемі

мың теңге

Индикаторлар

Жалпы көрсеткіш

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2011 - 2014 жылдар

Өңірлер

нақты

нақты

жоспар

жоспар

Ақмола облысы

11 449 116

14 621 590

15 469 525

15 702 409

57 242 640

Ақтөбе облысы

168 886 310

185 769 804

191 851 143

193 992 045

740 499 302

Алматы облысы

60 695 676

37 514 627

40 884 438

42 858 171

181 952 912

Атырау облысы

830 138 952

645 221 674

651 133 081

660 708 494

2 787 202 201

Батыс Қазақстан облысы

96 588 633

84 707 931

84 405 534

84 818 740

350 520 838

Жамбыл облысы

13 544 531

17 517 387

19 735 718

20 863 460

71 661 097

Қарағанды облысы

110 539 562

142 108 723

154 292 664

159 146 249

566 087 198

Қостанай облысы

9 483 622

12 924 814

13 567 869

13 630 168

49 606 473

Қызылорда облысы

72 825 401

91 066 319

95 711 045

96 917 877

356 520 643

Маңғыстау облысы

99 217 067

126 072 153

130 443 056

130 697 313

486 429 590

Оңтүстік Қазақстан облысы

69 160 880

55 096 032

59 017 206

61 424 371

244 698 489

Павлодар облысы

69 907 301

92 347 004

100 333 101

103 314 130

365 901 536

Солтүстік Қазақстан облысы

2 001 738

1 478 917

1 762 854

1 932 830

7 176 339

Шығыс Қазақстан облысы

30 592 785

38 769 901

40 352 120

40 579 984

150 294 791

Астана қаласы

19 364 358

35 635 940

40 649 293

41 822 766

137 472 357

Алматы қаласы

60 673 440

81 555 370

85 692 215

86 240 067

314 161 092

Қазақстан Республикасы

1 725 069 372

1 662 408 186

1 725 300 862

1 754 649 077

6 867 427 497


      Мемлекеттік бюджеттен инвестицияларды қоспағанда, шикізаттық емес

      сектордың негізгі капиталына инвестициялар бойынша жергілікті

      атқарушы органдарға арналған индикаторлар

      (тау-кен өндірісін және карьерлерді, ауыл, орман және балық

      шаруашылығы саласын ескерусіз)

Инвестициялар көлемі

мың АҚШ долл.

Индикаторлар

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

барлығы

оның ішінде сыртқы инвестициялар

барлығы

оның ішінде сыртқы инвестициялар

барлығы

оның ішінде сыртқы инвестициялар

барлығы

оның ішінде сыртқы инвестициялар

Өңірлер

нақты

нақты

жоспар

жоспар

Ақмола облысы

257 670

50 117

393 649

63 135

514 803

78 820

620 643

93 798

Ақтөбе облысы

718 349

226 843

918 511

279 718

1 064 826

310 586

1 171 035

341 462

Алматы облысы

1 738 057

406 879

1 650 068

201 256

1 643 533

250 956

1 664 399

255 328

Атырау облысы

1 417 356

607 041

1 762 792

455 674

2 330 163

639 310

3 171 188

812 814

Батыс Қазақстан облысы

251 880

86 616

347 294

80 775

424 243

102 335

480 566

114 762

Жамбыл облысы

453 902

84 672

654 408

92 256

719 849

101 130

809 867

112 312

Қарағанды облысы

1 181 589

594 278

1 435 847

690 573

1 662 111

771 388

1 876 161

861 309

Қостанай облысы

307 118

19 878

343 455

55 985

334 679

47 606

1 655 073

138 839

Қызылорда облысы

644 443

91 425

755 383

201 489

840 186

188 585

929 167

205 597

Маңғыстау облысы

917 516

148 463

871 236

196 853

866 693

184 412

881 767

186 597

Оңтүстік Қазақстан облысы

888 674

338 969

1 040 017

208 644

1 081 617

212 816

1 124 882

217 072

Павлодар облысы

1 097 926

412 868

1 361 166

538 120

1 551 542

573 649

1 691 028

622 746

Солтүстік Қазақстан облысы

160 819

11 217

202 317

9 546

243 594

12 133

279 034

13 740

Шығыс Қазақстан облысы

903 741

89 623

821 029

53 477

785 082

59 521

769 184

58 678

Астана қаласы

2 428 825

132 086

2 777 393

238 276

3 051 929

228 471

3 249 626

243 157

Алматы қаласы

2 029 997

411 252

2 271 780

443 412

2 450 000

480 000

2 640 000

520 000

Қазақстан Республикасы

15 397 861

3 712 226

17 606 346

3 809 190

19 564 850

4 241 718

23 013 620

4 798 210


      Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің деректері бойынша кезең (2011 ж.) бойынша валютаның орташа есеппен ресми бағамдары 146,6 теңге

      кезең (2012 ж. қаңтар-желтоқсан) бойынша валютаның орташа есеппен ресми бағамдары 149,1 теңге

  Қазақстан Республикасында
2010-2014 жылдары
инвестицияларды тарту, арнайы
экономикалық аймақтарды дамыту
және экспортты ынталандыру
бағдарламасына
2-қосымша

Экспортты ілгерілету жөніндегі индикаторлар

      Ескерту. Бағдарлама 2-қосымшамен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2011.12.23 № 1596 Қаулысымен.

      Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелеріне арналған индикаторлар

Өңделген өнімнің экспорты

млн. АҚШ долл.

Индикаторлар

Жалпы көрсеткіш

Әріптес елдер

2011 ж.

2012 ж.

2013 ж.

2014 ж.

2011-2014 жж.

Азия

Қытай

3 622,6

3 984,9

4 383,4

4 821,7

16 812,7

Түркия

869,2

956,1

1 051,7

1 156,9

4 034,0

Иран

805,2

885,7

974,3

1 071,7

3 737,0

Жапония

593,2

652,5

717,8

789,5

2 753,0

Ауғанстан

380,3

418,3

460,2

506,2

1 765,0

Корея Республикасы

255,8

281,3

309,5

340,4

1 187,0

Үндістан

109,7

120,7

132,8

146,0

509,2

Моңғолия

24,6

27,1

29,8

32,8

114,4

Ирак

20,8

22,8

25,1

27,6

96,4

Пәкістан

17,0

18,7

20,6

22,6

78,9

Таиланд

15,5

17,1

18,8

20,7

72,1

Иордания

15,2

16,7

18,3

20,2

70,3

БАЭ

13,4

14,8

16,3

17,9

62,4

Вьетнам

10,9

12,0

13,2

14,5

50,7

Сирия

6,6

7,2

7,9

8,7

30,4

Гонконг

5,0

5,5

6,0

6,6

23,2

Сингапур

3,6

4,0

4,4

4,8

16,9

Ливан

2,6

2,8

3,1

3,4

11,9

ЕК

Ұлыбритания

988,5

1 087,4

1 196,1

1 315,7

4 587,7

Германия

796,2

875,8

963,3

1 059,7

3 694,9

Италия

443,6

487,9

536,7

590,4

2 058,6

Нидерланды

382,5

420,8

462,8

509,1

1 775,2

Франция

329,2

362,2

398,4

438,2

1 528,0

Польша

308,4

339,2

373,1

410,4

1 431,1

Финляндия

191,9

211,1

232,2

255,4

890,5

Венгрия

88,1

96,9

106,6

117,3

408,9

Латвия

83,6

92,0

101,2

111,3

388,2

Испания

69,3

76,3

83,9

92,3

321,8

Швеция

64,7

71,2

78,3

86,2

300,5

Словакия

60,6

66,6

73,3

80,6

281,0

Литва

49,5

54,4

59,9

65,9

229,7

Бельгия

49,1

54,0

59,4

65,4

227,9

Румыния

46,4

51,0

56,1

61,7

215,2

Чехия

44,2

48,7

53,5

58,9

205,3

Дания

28,2

31,0

34,1

37,5

130,9

Эстония

20,6

22,7

24,9

27,4

95,7

Словения

13,3

14,6

16,1

17,7

61,8

Кипр

8,4

9,2

10,1

11,1

38,8

Австрия

6,2

6,9

7,5

8,3

28,9

Болгария

5,2

5,8

6,3

7,0

24,4

ЕурАзЭК

Ресей

2 440,2

2 684,2

2 952,6

3 247,8

11 324,8

Қырғызстан

337,8

371,6

408,7

449,6

1 567,6

Беларусь

219,0

240,9

265,0

291,5

1 016,4

Тәжікстан

196,1

215,7

237,3

261,0

910,1

ЕурАзЭК тыс

Өзбекстан

709,8

780,7

858,8

944,7

3 294,0

Украина

460,7

506,8

557,5

613,2

2 138,1

Әзербайжан

101,1

111,2

122,4

134,6

469,3

Түрікменстан

88,4

97,3

107,0

117,7

410,4

Грузия

16,1

17,8

19,5

21,5

74,9

Молдова

12,2

13,4

14,8

16,2

56,7

Армения

8,4

9,2

10,1

11,1

38,8

Жиыны

15 438,9

16 982,8

18 681,0

20 549,1

71 651,8


      Жергілікті атқарушы органдарға арналған индикаторлар

Өңделген өнімнің экспорты, млн. АҚШ долл.

Индикаторлар

Жалпы көрсеткіш

ҚР өңірлері

2011

2012

2013

2014

2011-2014

Ақмола обл.

382,3

420,5

462,6

508,8

1 774,2

Ақтөбе обл.

2 068,7

2 201,0

2 405,0

3 094,0

9 768,7

Алматы обл.

172,6

189,9

208,8

229,7

801

Атырау обл.

85,5

94,5

104,5

115,5

399,5

Шығыс Қазақстан обл.

1 774,3

1 951,7

2 146,9

2 361,6

8 234,5

Жамбыл обл.

231,5

254

280,1

308,1

1 073,7

Батыс Қазақстан обл.

105,5

132,4

158

197,9

593,8

Қарағанды обл.

3 400,0

3 740,0

4 114,0

4 731,0

15 985,0

Қостанай обл.

299,6

329,6

362,5

398,8

1 390,5

Қызылорда обл.

39,8

43,8

48,2

53

184,8

Маңғыстау обл.

148,4

163,2

179,6

197,5

688,7

Павлодар обл.

798,3

878,1

965,9

1 062,5

3 704,8

Солтүстік Қазақстан обл.

85

93,5

102,9

113,1

394,5

Оңтүстік Қазақстан обл.

1 205,1

1 325,6

1 458,2

1 604

5 592,9

Алматы қ.

3 361,3

3 697,4

4 067,2

4 473,9

15 599,8

Астана қ.

206,2

226,8

249,5

274,5

957

ЖИЫНЫ

14 364,1

15 742

17 313,9

19 723,9

67 143,4