Об одобрении проекта Основного плана операций Правительства Республики Казахстан и Детского Фонда Организации Объединенных Наций на 2010 - 2015 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 6 августа 2010 года № 806

      Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
      1. Одобрить прилагаемый проект Основного плана операций Правительства Республики Казахстан и Детского Фонда Организации Объединенных Наций (далее - ЮНИСЕФ) на 2010 - 2015 годы.
      2. Уполномочить заместителя Министра иностранных дел Республики Казахстан Умарова Кайрата Ермековича подписать от имени Правительства Республики Казахстан Основной план операций Правительства Республики Казахстан и ЮНИСЕФ на 2010 - 2015 годы, разрешив вносить изменения и дополнения, не имеющие принципиального характера.
      3. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

      Премьер-Министр
      Республики Казахстан                       К. Масимов

Одобрен          
постановлением Правительства
Республики Казахстан  
от 6 августа 2010 года № 806

Основной план операций
Правительства Республики Казахстан и
Детского Фонда Организации Объединенных Наций
на 2010 - 2015 годы

(Официальный сайт МИД РК - Вступило в силу 23 августа 2010 года)

      Правительство Республики Казахстан и Детский Фонд Организации Объединенных Наций, именуемые в дальнейшем "Стороны";
      развивая взаимное согласие и сотрудничество для реализации Декларации Тысячелетия, достижения Целей развития тысячелетия и выполнения положений Конвенции о правах ребенка, обязательства по которым приняли на себя Республика Казахстан и ЮНИСЕФ;
      основываясь на достижениях и опыте, приобретенном в период осуществления предыдущих программ сотрудничества;
      вступая в новый период сотрудничества с 1 января 2010 года по 31 декабря 2015 года;
      заявляя, что эти обязательства будут выполняться в духе доброжелательного сотрудничества;
      согласились о нижеследующем:

Часть I. Основа взаимоотношений

      1. Основное соглашение о сотрудничестве между Правительством Республики Казахстан и Детским Фондом ООН (ЮНИСЕФ) от 25 ноября 1994 года (ОСС), заключенное между Правительством РК и ЮНИСЕФ 25 ноября 1994 года, обеспечивает основу взаимоотношений между Правительством и ЮНИСЕФ. Настоящий Основной план операций (ОПО)1, охватывающий период с 1 января 2010 года по 31 декабря 2015 года, должен интерпретироваться и осуществляться в соответствии с ОСС. Представленные в нем программы и проекты были обоюдно согласованы Правительством и ЮНИСЕФ. Основной план операций состоит из 10 частей, которые характеризуют общие концепции, приоритеты, цели, стратегии, обязанности по управлению и обязательства Правительства и ЮНИСЕФ.

Часть II. Анализ ситуации

      2. Казахстан считается одной из самых экономически развитых стран Содружества Независимых Государств, где за период 2000 - 2007 годы отмечен рост валового внутреннего продукта (ВВП) в среднем на 9 - 10 %. Однако оказавший влияние на страну всемирный финансовый кризис, начавшийся в 2008 году, привел к снижению ВВП почти на треть, что может сказаться на социальном секторе экономики. Несмотря на это, правительство страны предпринимает все возможное, чтобы оказать значительную поддержку в разработке и осуществлении социальных программ, в особенности, направленных на благосостояние детей и семей.
      3. Согласно данным Агентства по статистике РК, в четвертом квартале 2008 года уровень бедности во всей стране снизился до 8,8 %, что на 0,8 % ниже по сравнению с тем же периодом 2007 года, тогда как в сельской местности данный показатель снизился на 2,1 % и составил 10,8 %.
      4. Государственная поддержка была оказана более чем 244,000 малообеспеченным гражданам, из которых 64,4 % составляют жители сельской местности, а 60,6 % - дети; 750,000 человек получили социальные пособия на детей в возрасте до 18 лет; 191,000 семей получили жилищную помощь. Кроме того, в целях совершенствования системы социальной поддержки материнства и детства с 2010 года увеличены размеры единовременного пособия на рождение ребенка, пособия по уходу за ребенком до года, введено новое пособие лицу, воспитывающему ребенка-инвалида.
      5. На фоне увеличения расходов в области здравоохранения, образования и социальной защиты в 2007 году, доля ВВП в социальном секторе все еще остается сравнительно низкой. Финансирование здравоохранения и образования увеличилось с 1,9 % в 2003 году до 2,3 % от ВВП в 2007 году, и с 3,2 % (2003 год) до 3,6 % (2007 год) ВВП соответственно. Проанализировав отчет Казахстана за 2007 год, Комитет ООН по правам ребенка рекомендовал определить приоритетные области и увеличить бюджет, выделяемый на детей, находящихся в неблагополучной ситуации. Министерство экономики и бюджетного планирования считает необходимым прояснить ситуацию с долей государственных бюджетных расходов в сфере образования на 2003 и 2007 годы.
      6. В настоящее время страна находится на пути достижения четвертой Цели развития тысячелетия, направленной на снижение детской смертности. Следует предпринимать дополнительные усилия для снижения предотвращаемых перинатальных потерь - основной причины младенческой смертности, а также острых респираторных и кишечных инфекций. Несчастные случаи и травмы также являются значительной составляющей детской смертности. Согласно данным Мульти-индикаторного кластерного обследования домохозяйств (МИКО), высокая степень анемии отмечается среди 45 % женщин репродуктивного возраста, тогда как ЖДА и дефицит витамина А наблюдается у 36 % женщин репродуктивного возраста и 57 % детей в возрасте 6-59 месяцев. Неудовлетворительное качество услуг по охране здоровья матери и ребенка вызвано отсутствием системного подхода к внедрению норм, стандартов и методик.
      7. Неравенство и различия между городской и сельской местностью оказывают неблагоприятное влияние на многих детей. Смертность среди детей в возрасте до пяти лет на 41 % выше в сельской местности (42,6 по сравнению с 30,2 на 1000 живорожденных, соответственно), в то же время смертность среди самой "бедной" квантили более чем в два раза выше, чем среди самой "богатой" (40,5 и 16 на 1000 живорожденных соответственно). Северные регионы предоставляют более благоприятные условия в отношении доступа к дошкольным учреждениям: 24 % в городской местности и 7 % в сельской местности.
      8. Вторая Цель развития тысячелетия, направленная на образование, достигнута на уровне начального, среднего и высшего образования, за исключением дошкольного образования, которым охвачены лишь 35,6 % детей. Ограниченные возможности системы дошкольного образования влияют не только на развитие детей, но также и на происходящую в настоящее время институционализацию детей, а, следовательно, лишают их защитной семейной среды. Кроме того, включение детей с особыми потребностями в систему общего образования остается нерешенной задачей, стоящей перед правительством. Эффективность работы данного сектора повышается путем введения государственной оценки качества образования, проведением внешнего мониторинга уровня знаний и увеличением педагогического состава. Остаются также нерешенными вопросы, связанные с качеством образования и обучением детей с особыми потребностями в школах.
      9. В стране официально достигнута третья Цель развития тысячелетия в отношении гендерного равенства в доступе к начальному и среднему образованию. 29 ноября 2005 года, согласно Указу Президента РК, была принята Стратегия гендерного равенства на 2006 - 2016 годы, функционирует Национальная комиссия по делам женщин и семейно-демографической политике при Президенте РК. Доля женщин среди государственных служащих составляет 54 %, однако, лишь 10 % женщин занимают руководящие должности, связанные с принятием решений.
      10. В Казахстане начался стратегический процесс реформ, направленных на построение комплексного национального механизма охраны детства на центральном и местном уровнях. Несмотря на то, что государственные программы и ресурсы нацелены на охрану прав детей и правосудие по делам несовершеннолетних, существует серьезная проблема детей, лишенных родительской и семейной опеки. В 2008 году 74,497 детей находились в школах-интернатах и детских домах, включая 13,156 детей, лишенных родительской опеки. В 2009 году их количество составило 12,519. Необходимо уделять больше внимания мерам, предотвращающим разлучение детей с семьей, и проводить их совместно с совершенствованием социальных программ и усилением альтернативной системы по уходу за ребенком для наиболее уязвимых детей. Реформа системы усыновления, как предпочтительного долгосрочного решения для детей, лишенных родительской опеки, является также крайне насущным вопросом. В период с 1998 года по 2009 год 37,450 детей были усыновлены/удочерены (77,1 % внутри страны и 21,7 % были усыновлены/удочерены за ее пределами) (данные Министерства образования и науки РК). 25 февраля 2010 года, Сенатом Парламента РК одобрена Конвенция о защите детей и сотрудничестве в отношении иностранного усыновления. 13 марта 2010 года, Главой государства подписан Закон РК "О ратификации Конвенции о защите детей и сотрудничестве в отношении иностранного усыновления". Патронатное воспитание представляет еще одну важную альтернативу детским домам, но ограниченные ресурсы и сложные процедуры затрудняют и препятствуют развитию этого направления.
      11. Показатель преступности среди несовершеннолетних, судимости и наказаний, связанных с лишением свободы, снизился после своего пика в середине 90-х годов. Страна взяла на себя обязательство создать систему правосудия по делам несовершеннолетних, соответствующую международным стандартам и учитывающую опыт лучшей мировой практики, где ограничение свободы ребенка является крайней мерой. Правительство приняло "Концепцию развития системы ювенальной юстиции в РК" в качестве стратегической основы комплексной системы правосудия для детей в стране пилотируются специализированные ювенальные суды и отделения ювенальной полиции, что является важным процессом, который требует дальнейшего продолжения.
      12. Эксплуатация детей, торговля детьми, детская проституция и беспризорные дети представляют собой еще один ряд вопросов, связанных с охраной детства. Эти нарушения носят не только сезонный характер, но они активизируется в теплый сезон с началом сельскохозяйственных работ, а также, когда бездомные дети, появившиеся на улицах, становятся потенциальными жертвами торговцев детьми. В целях защиты прав детей, подвергающихся различным видам эксплуатации, находящихся в вечернее и ночное время без сопровождения взрослых в развлекательных заведениях, на улицах, вокзалах, парках и других общественных местах, для оказания им помощи, устройству и возвращению их в школу Министерство образования и науки РК инициировало проведение ряда акций и рейдов. Так, в 2009 году в ходе этих акций выявлено 911 фактов использования детского труда.
      13. Заболеваемость ВИЧ продолжает увеличиваться, включая девочек и женщин. Среди новых зарегистрированных случаев ВИЧ-инфекции в период с 2001 года по 2007 год доля женщин выросла с 19 % до 26 %. В Южном Казахстане 147 детей, в основном с ОРЗ и/или диареей, были инфицированы ВИЧ в детских больницах (в 2006 году) по причине длительной госпитализации и избыточного лечения, которое ослабило детей и сделало их уязвимыми к инфекциям.
      14. Вызывает обеспокоенность проблема смертности среди подростков (15-19 лет) и молодых людей (20-24 года). Среди стран Центральной и Восточной Европы/СНГ Казахстан занимает второе место по уровню смертности от внешних причин среди подростков в возрасте 15-19 лет. В стране также отмечен самый высокий процент самоубийств юношей и девушек в возрасте 15-19 лет и самая высокая смертность среди юношей и девушек в возрасте 20-24 лет (ТгаnsМоnee, 2007 год). В 2007 году Генеральная прокуратура провела анализ самоубийств среди юношей и девушек, результаты которого были представлены на совещании Межведомственной комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав при Правительстве РК, на котором были озвучены задачи ключевых государственных органов. Во всех регионах приняты совместные с органами внутренних дел, здравоохранения планы мероприятий по профилактике суицида среди детей и подростков. Территориальными департаментами по защите прав детей совместно с органами внутренних дел ведется постоянный мониторинг состояния подросткового суицида. Так, на конец 2009 года в республике зарегистрирован 261 случай суицида. При этом, количество самоубийств сократилось на 17,8 % по сравнению с 2008 годом.
      15. Кроме того, Казахстан сталкивается с рядом экологических проблем. В Семипалатинском регионе, где в прошлом местное население подвергалось воздействию радиоактивного излучения высокого уровня и загрязнения, у жителей региона существуют проблемы со здоровьем. Неэффективное управление ирригационными проектами в советский период привело к значительному падению уровня Аральского моря. В последнее время ситуация улучшилась благодаря усилиям, предпринятым в рамках крупных проектов, реализуемых правительством и Всемирным банком. В результате этой деятельности уровень воды в Аральском море поднялся приблизительно на 4 метра, возобновился рыболовный промысел с 200 тонн в 2005 году до 2000 тонн в 2006 году. (Отчет Всемирного банка о ходе реализации проекта, 2007 год). Среди других чрезвычайных рисков следует отметить землетрясения, которым подвержены Алматинская, Восточно-Казахстанская, Жамбылская и Южно-Казахстанская области.
      16. Несмотря на то, что на основании решения, вынесенного Правительством 24 мая 2007 года, был сформирован механизм координации и мониторинга политики в отношении охраны прав ребенка в форме Межведомственной комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав при Правительстве РК, Правительство признает необходимость более интегрированного подхода к решению вопросов касающихся детей, однако программы все еще имеют вертикальный характер. Более того, мероприятия по своевременному выявлению проблем в развитии детей и их коррекции на раннем этапе еще не полностью интегрированы в политику охраны здоровья матери и ребенка. Пробелы в области охраны детства обусловлены недостаточным человеческим потенциалом и фрагментарностью ролей задействованных секторов, в то время как здесь необходимо межведомственное взаимодействие.

Часть III. Основные результаты и уроки, извлеченные из
предыдущего сотрудничества

      Основные достигнутые результаты
      17. В рамках программы созданы школы дружелюбного отношения к ребенку (ШДОР) в двух областях, а также увеличено их количество еще в трех областях. Количество детей, обучающихся в ШДОР, увеличилось с 2 % в 2005 году до 20 % к 2008 году, достигнув 123000 человек. Методика оценки ШДОР и программа обучения внедрены в курсы переподготовки и обучения будущих учителей в Восточно-Казахстанской области. Некоторая задержка во внедрении концепции ШДОР в образовательную политику позволила адаптировать компоненты ШДОР к местному контексту.
      18. Результаты пилотного проекта по внедрению инициативы по улучшению родительских навыков на местном уровне были предметом всесторонней оценки. Выводы и рекомендации были представлены в отчете и предложены для внедрения в практику работы для улучшения здоровья и раннего развития детей. Данная модель была одобрена, и соответствующие нормативные документы были подготовлены Министерством здравоохранения. Более 50 % медсестер в Южно-Казахстанской области и в Семипалатинском регионе прошли обучение по улучшению родительских навыков по уходу за детьми младшего возраста, в особенности за девочками. В результате проведения Мульти-индикаторного кластерного обследования в 2006 году было выявлено, что 81 % домохозяйств уделяют большое внимание обучению детей и их подготовке к школе.
      19. Программа также внесла вклад в реформирование социального сектора, нацеленное на совершенствование услуг для детей. В рамках реформирования системы здравоохранения был введен Гарантированный объем медицинской помощи, который обеспечивает бесплатный всеобщий доступ к услугам и медикаментам, и услугам от учреждений первичной медико-санитарной до высокоспециализированной медицинской помощи для детей, беременных женщин и подростков. В сотрудничестве с Азиатским банком развития (АБР) в стране ликвидирован дефицит йода. В учреждениях первичной медико-санитарной помощи внедряются услуги, дружественные к молодежи. Начинают функционировать альтернативные услуги в области охраны прав детей.
      20. Программа вносит вклад в совместный проект агентств ООН, направленный на снижение бедности и улучшение доступа к качественным социальным услугам на территории бывшего Семипалатинского ядерного полигона. В сотрудничестве с Фондом ООН для развития в интересах женщин (ЮНИФЕМ), Фондом ООН по народонаселению (ЮНФПА) и другими организациями, была оказана техническая помощь в разработке и реализации национальной Стратегии гендерного равенства на 2006 - 2016 годы и стратегии "Государственная система по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций" посредством внедрения компонента по снижению риска стихийных бедствий в систему среднего образования.
      Извлеченные уроки
      21. Среднесрочный обзор страновой программы, проведенный в 2007 году, признал, что программа внесла вклад в совершенствование некоторых компонентов социальной политики. Однако, нормативная база и практические руководства требуют дальнейшей доработки, оставляя, таким образом, пробелы в системе здравоохранения и охране детства. Было рекомендовано усилить работу по обеспечению достоверных данных и информации, необходимых для совершенствования согласованности социальной политики, и повышению потенциала для дальнейшего системного реформирования. Данные действия помогут определить целостный и системный подход и избежать фрагментации ролей и нечеткого разграничения сфер ответственности. Поэтому новая страновая программа будет уделять значительное внимание укреплению доказательной базы данных и повышению знаний в сборе и использовании информации для совершенствования социальной политики и ее эффективной реализации.
      22. Вспышка ВИЧ в Южном Казахстане выявила недостатки в лечении и уходе за ребенком на уровне семьи, первичной медико-санитарной помощи и больниц. Для ускорения реформы здравоохранения, в особенности охраны здоровья матери и ребенка, особое внимание должно быть уделено переходу от неэффективного затратного метода планирования и бюджетирования к методу, основанному на достижении результата, и к мониторингу качества планирования и исполнения на основе достоверных данных. Проблема растущего риска инфицирования детей и женщин ВИЧ должна решаться путем выстраивания функциональных горизонтальных связей в вертикальных программах и внедрения мер по профилактике передачи ВИЧ-инфекции от матери к ребенку и педиатрического СПИДа в охрану материнства и детства. Необходимо также усиление мер, нацеленных на уменьшение стигмы и дискриминации, включая дискриминационное отношение медицинских работников.
      23. Особое внимание к вопросам деинституционализации в рамках охраны прав детей привело к трансформации стандартов воспитания ребенка в учреждениях и к определенному прогрессу во внедрении практики патронатного воспитания. Однако эти меры еще не стали частью общей реформы охраны детства и не привели к значительному сокращению количества детей в детских домах и интернатах. Позитивное отношение к воспитанию ребенка в таких учреждениях все еще доминирует на местном и региональном уровне. Кроме того, и система социальной защиты все еще отдает предпочтение помещению детей в интернатные учреждения, а существующие меры, призванные противодействовать институционализации детей, фрагментарны и требуют серьезной трансформации. Новая программа окажет поддержку в разработке инициатив, направленных на (а) приоритезацию процессов деинституционализации и реформы охраны детства в рамках программы социальных реформ; (б) воздействие на структурные причины, обуславливающие позитивное отношение к помещению ребенка в интернатные учреждения; (в) разработку форм воспитания, альтернативных институционализации детей, и совершенствование стандартов и практической работы.

Часть IV. Предлагаемая программа

      24. Подготовка новой страновой программы сотрудничества началась со среднесрочного обзора программы в 2007 году, который, учитывая государственные и глобальные приоритеты развития, является основой программы сотрудничества на 2010 - 2015 годы. Технические консультации и встречи на высоком уровне, проведенные с Правительством, Парламентом, местными властями, представителями науки, гражданского общества и международными организациями, позволили более четко сформировать стратегические направления программы - инициативы по достижению национальных приоритетов в интересах детей и женщин. Рекомендации международной конференции "Повышение социальной ориентированности и эффективности республиканского и местных бюджетов в интересах детей и семьи в Казахстане", состоявшейся в 2007 году, способствовали привлечению внимания к вопросу увеличения финансирования программ для детей и проведения эффективной государственной политики в наилучших интересах ребенка. Сотрудничество ЮНИСЕФ с другими учреждениями ООН в процессе подготовки Рамочной программы ООН по оказанию помощи в целях развития (ЮНДАФ) на 2010 - 2015 годы предоставило дополнительную возможность более четкого формулирования приоритетов и стратегических направлений программы. Совместная встреча с Правительством и партнерами по Стратегии ЮНДАФ состоялась 16 мая 2008 года.
      25. Страновая программа направлена на содействие Правительству Казахстана в улучшении качества жизни детей, в особенности их уязвимых групп, а также снижении регионального и гендерного неравенства. Всеобъемлющие приоритеты будут заключаться в поддержке государственной политики и содействии направления бюджетов на финансирование инклюзивных и основанных на правах человека социальных услуг, которые способствуют увеличению инвестирования в человеческий капитал и укреплению систем. Все это позволит более эффективно использовать экономический рост для значительного улучшения благополучия девочек и мальчиков в стране. Перед использованием новых подходов в масштабах страны, они будут опробированы в выбранных местных сообществах в рамках концепции Города, дружественного к ребенку (ГДР). На протяжении всего процесса будет соблюден межсекторальный принцип участия ребенка в планировании, осуществлении и разработке политики.
      26. Страновая программа нацелена на достижение следующих основных результатов: (а) человеческие, финансовые и организационные ресурсы перенаправлены на планы и программы, связанные с решением вопросов гендерного и социального неравенства, необходимые для обеспечения наилучших интересов мальчиков и девочек; (б) отчетность о реализации обязательств в области охраны прав ребенка, а также о предпринимаемых в этом отношении мерах осуществляется на ежегодной основе; (в) дети, подростки, молодежь и женщины принимают активное участие в программах по предоставлению социальных и медицинских услуг, которые, в свою очередь, также содействуют гражданскому вовлечению этих групп в процесс реализации своих прав; кроме того, обучение жизненным навыкам повсеместно интегрировано в образовательный процесс; (г) число семей, которые имеют доступ и пользуются услугами охраны материнства и детства и раннего развития детей, соответствующими международным нормам и стандартам, увеличено на 20 %; (д) заболеваемость анемией среди женщин репродуктивного возраста и детей в возрасте до 5 лет снижена на 15 %; ликвидирован дефицит витамина А среди детей в возрасте от 6 до 59 месяцев; (е) соотношение детей в детских домах/школах-интернатах и детей в замещающих семьях или других альтернативных формах воспитания улучшено с 80/20 до 60/40, количество детей, находящихся под государственной опекой, снижено на 50 %; (ж) количество несовершеннолетних в конфликте с законом, к которым применены альтернативные меры наказания восстановительного характера, и получивших доступ к профилактическим программам, возросло на 20 %; (з) выросло количество детей переведенных на особые программы профилактики делинквентного поведения, замены уголовной ответственности альтернативными видами исправительного воздействия и условной судимости, а также получивших пользу в результате проведения мероприятий, дружественных ребенку, в системе правосудия для детей-жертв и свидетелей преступлений; (и) не менее 90 % ВИЧ-инфицированных беременных женщин получают антиретровирусную терапию для профилактики передачи ВИЧ от матери к ребенку, и в очагах заболевания количество подростков из групп повышенного риска, которые пользуются услугами по профилактике ВИЧ, увеличилось до 30 %.
      27. Согласованные усилия будут осуществляться на макро-уровне с тем, чтобы оказать содействие Правительству в разработке политики, основанной на правах человека, и учитывающей гендерные аспекты. Консолидированные данные и результаты качественных исследований и анализа, как жизненно важные источники информации и знаний, будут оказывать влияние на формирование политики и законодательства в соответствии с мировыми стандартами и нормами. Будет создана основа более крепкого партнерства с бизнес-сектором, представителями гражданского общества и государственными органами. Мульти-дисциплинарное и межсекторальное укрепление систем будет основываться на повышении потенциала государственных органов с целью совершенствования управления для детей и предоставления качественных услуг в области охраны здоровья матери и ребенка, улучшения питания, раннего развития, профилактики и лечения ВИЧ/СПИД, образования, охраны прав ребенка и развития подростков, а также продвижения гендерного равенства. На местном уровне будет продолжена работа по оказанию помощи органам власти ЮКО и ВКО в оптимизации мер по снижению предотвратимых рисков, связанных с выживанием и защитой ребенка в рамках осуществления концепции Коммуникация для развития, которая будет представлять собой межсекторальную стратегию по изменению поведенческих навыков.
      Структура страновой программы будет представлена следующим образом:

Социальная политика и партнерство в интересах детей

      28. За последние годы правительство проделало значительную работу в области разработки законодательства и политики в социальном секторе, соответствующим современным стандартам. Однако в силу новизны данной области перенос нового законодательства и политики в реальные изменения в жизни детей остается проблемой. Государственные социальные расходы и, в целом, инвестирование в детство ограничены по сравнению с получаемыми государственными доходами и имеющимися возможностями. Улучшенная система получения информации и достоверных данных может оказать поддержку в совершенствовании процесса принятия решений и повышения ответственности тех, кто занимается реализацией данной политики. Представляется важным, чтобы общественность обладала большей информацией о положении детей в стране, а также о том, какое отношение она имеет к процессу реализации прав ребенка и программ в интересах детей. Программа также нацелена на вовлечение и более широкое участие детей в процессе принятия решений и выражения своего мнения по вопросам, влияющим на их жизнь, что также может в результате привести к более совершенному использованию и рационализации доступных ресурсов. Подобным образом планируется реализовать инициативы, направленные на содействие частному сектору в развитии культуры корпоративной социальной ответственности бизнеса. Таким же образом расширенное сотрудничество с гражданским обществом на центральном и местном уровнях позволит скорректировать предусматриваемые программы в соответствии с нуждами целевых групп населения.
      29. Данная программа включает в себя два ключевых компонента - это социальная политика и партнерство в интересах детей. Программа будет оказывать содействие Правительству в мониторинге благополучия детей и в проведении реформ в социальном секторе путем анализа проводимой государственной, в том числе бюджетной, политики, улучшения системы обмена информацией и знаниями между различными секторами и расширения сотрудничества в интересах детей. В результате: (а) бюджетный процесс будет в большей степени ориентирован на достижение результата, что, в свою очередь, приведет к выделению достаточных государственных средств на реализацию социальной политики, которая окажет благоприятное воздействие в равной степени как на девочек, так и мальчиков из неблагоприятных регионов; (б) большее число сотрудников департаментов стратегического планирования, отраслевых министерств и местных администраций (отделы образования, социальной защиты и здравоохранения) будет применять показатели благополучия детей и достоверные данные в планировании и реализации государственных программ, а также бюджетировании в интересах детей, в том числе, в соответствии с положениями среднесрочных программ социально-экономического развития; и (в) будет налажено сотрудничество между частным и государственным секторами в области обеспечения и охраны прав детей и подростков.
      30. Программа будет предоставлять достоверную информацию, которая послужит основой для выбора эффективной политики и будет способствовать улучшению жизни неблагополучных и уязвимых групп детей и молодых людей. Предполагается, что в рамках данной программы будет проводиться аналитический обзор соответствующего законодательства, а также ключевых документов в области государственных финансов и социальной защиты, оказывающих влияние на благополучие детей. Кроме того, предполагается оказать техническое содействие в области социальной политики учебным заведениям путем привлечения международной экспертизы и обмена передовым опытом, а также содействия изучению опыта в указанном направлении среди стран региона и в мире. Будут апробированы модели "совершенства", основанные на принципах государственного управления и бюджетирования, ориентированных на достижение результата, а также в некоторых регионах будет протестирован набор индикаторов оценки деятельности государственных органов; и образцы наилучшей практики будут задокументированы для дальнейшего использования. Анализ качества, сбор достоверных данных и информации, разбитых по половому и региональному признакам, окажет содействие в формировании политики и разработке технических стандартов и нормативов, таких как, например, стандарты в отношении сапплементации микронутриентов и обогащения продуктов питания. Эта информация будет также использована при разработке и реализации стратегий по предотвращению несчастных случаев и травматизма, анализе взаимосвязи между благополучием мальчиков и девочек подросткового возраста с их поведением. Результаты этой деятельности также будет использоваться для разработки реформ, в особенности в отношении усиления системы охраны детства.
      31. Программа также окажет поддержку в установлении партнерства в интересах детей между государственным и частным сектором, включая участие молодежи. В рамках данного сотрудничества представителям частного сектора, общественности и Правительству будет оказано содействие в разработке "договора" о партнерстве в интересах детей, что будет способствовать реализации устойчивых инициатив, увеличению финансирования и проведению постоянного мониторинга реализации прав детей. Оценка и совершенствование данного "договора" будет проводиться на постоянной основе. Партнерство в интересах детей создаст основу для усовершенствованного сотрудничества между Правительством и ЮНИСЕФ и будет способствовать привлечению ресурсов для детей в стране в период до и после 2015 года. Данная деятельность также будет стимулировать социальную ответственность бизнеса и корпоративного сектора посредством использования основных коммуникационных стратегий по информированию, адвокатированию, мобилизации и усилению информированности общественности. Мнение подростков и молодых людей будет услышано посредством поддержки работы групп, организаций, программ и инициатив, направленных на вовлечение и участие гражданского общества.
      32. Основные ресурсы ЮНИСЕФ будут использоваться, в частности, на ключевые тематические блоки, основанные на достоверной информации, влияющей на формирование социальной политики в интересах детей и инициатив, направленные на расширение сотрудничества; будут также использованы дополнительные средства для поддержания основных.
      33. Данная программа будет тесно связана с национальными инициативами, такими как: Стратегия "Казахстан-2030", "Программа развития до 2020 года" и "Концепция перехода Республики Казахстан к устойчивому развитию на 2007 - 2024 годы", долгосрочная программа развития здравоохранения и образования в период 2010 - 2020 годов, основанная на принципах управления и бюджетирования, ориентированных на достижение результата; "Качество жизни для всех", национальная программа "Дети Казахстана". Данные инициативы будут способствовать позиционированию Казахстана в качестве центра "совершенной политики" в отношении детства. Партнерами программы выступят Всемирная организация здравоохранения (ВОЗ), ЮНФПА, Организация Объединенных Наций по вопросам образования, науки и культуры (ЮНЕСКО), Международная организация труда (МОТ), Объединенная Программа ООН по ВИЧ/СПИДу (ЮНЭЙДС), Программа развития ООН (ПРООН), Всемирный банк, Агентство США по международному развитию (ЮСАИД), Европейский Союз (ЕС), Организация по безопасности и сотрудничеству в Европе (ОБСЕ).
      34. Благодаря проведению социальной политики и установлению партнерства в интересах детей будет достигнут следующий результат компонента программы:
      К концу 2015 года Казахстан, в соответствии с невыполненными рекомендациями Комитета ООН по правам ребенка, уделит должное внимание существующим пробелам в реализации прав ребенка.
      Прогресс в достижении этого результата будет измеряться следующими показателями:
      - Доля детей в домохозяйствах, расходы которых на потребление на душу населения составляют ниже ППС 2 и 5 долларов в день;
      - Административные и независимые системы мониторируют политику и бюджеты, выделяемые на реализацию прав детей.
      Два промежуточных результата приведут к достижению результата этого программного компонента:
      · К концу 2015 года государственные власти выделят и используют достаточный объем общих ресурсов для приоритезации прав ребенка в области здравоохранения, образования и социальной защиты.
      · К концу 2015 года "договоры" о партнерстве в интересах детей с участием правительства, частного сектора, общественности и ЮНИСЕФ способствуют реализации устойчивых инициатив в интересах детей и молодежи, увеличению финансирования и постоянному мониторингу реализации прав детей.

Укрепление систем, направленных на охрану прав ребенка

      35. Под системой охраны прав ребенка, предназначенной для предотвращения и реагирования на риски, связанные с обеспечением охраны детства, ЮНИСЕФ понимает свод законов, политику, нормативные акты, услуги, потенциал, систему мониторинга и контроля во всех социальных сферах в особенности таких, как социальная защита, образование, здравоохранение, безопасность и правосудие. Поэтому ЮНИСЕФ поддерживает процесс проведения социальных реформ в Казахстане для достижения конечной цели, которая заключается в формировании стабильной национальной системы охраны прав детей. Этот компонент программы будет способствовать повышению качества услуг здравоохранения, питания и образования. Усилия будут направлены на поддержку более социально-эффективного и справедливого распределения бюджетных средств; улучшение качества мониторинга запланированных результатов и уровня исполнения, а также на обучение и его качество; и на совершенствование технологий медицинской и социальной работы, учебных программ, а также на повышение информированности населения. Необходимо выработать подходы к решению проблем, касающихся уязвимости семей и социальной изоляции, предотвращения лишения родительской опеки для новорожденных и детей, вопросов детей с особыми потребностями, внутреннего и международного усыновления, эксплуатации и торговли детьми. Для решения указанных проблем будет предоставлена помощь в разработке и реализации новых гибких подходов и более четком определении ролей и обязанностей тех, кто предоставляет свои услуги в рамках систем охраны детства и юстиции в интересах детей. Многие социальные показатели указывают на серьезные недостатки в отношении благополучия молодых людей, моделях поведения и приверженности здоровому образу жизни, что потребует возобновления и усиления совместных действий в вопросах развития молодежи и подростков.
      36. Настоящая программа направлена на оказание помощи правительству в укреплении системы социального сектора для улучшения доступа, качества и эффективности услуг по уходу, профилактике и охране прав детей, подростков и женщин. Два ключевых элемента программы - это здоровье и развитие детей и подростков, а также охрана детства. Они направлены на достижение следующих целей: (развитая система здравоохранения, построенная на принципах целостности и интегрированности услуг, и мониторинге достигнутых результатов в охране здоровья матери и ребенка, развития детей раннего возраста, привитии жизненных навыков и профилактике ВИЧ и уходу за ВИЧ инфицированными; развитие механизмов охраны прав ребенка на центральном и местном уровнях; (б) преобразованные и оптимизированные системы ухода за детьми, которые сфокусированы на предоставление социальных услуг в сообществе, основанных на принципах включения, профилактике отрыва ребенка от семьи и развитии различных формы семейного воспитания; (в) построение системы юстиции в интересах детей, которая обеспечивает соблюдение прав в каждой ситуации и действует в наилучших интересах каждого несовершеннолетнего правонарушителя. Партнерами программы являются ВОЗ, ПРООН, ЮНЕСКО, ЮНФПА, МОТ, Программа ООН по ВИЧ/СПИДу, Всемирный банк, ЮСАИД, ЕС и Организация по безопасности и сотрудничеству в Европе (ОБСЕ).
      37. Программа продолжит оказывать поддержку Правительству в улучшении и мониторировании услуг, оказываемых детям и беременным женщинам в рамках Гарантированного объема бесплатной медицинской помощи и реформирования здравоохранения, в особенности в области неотложной акушерской и неонатологической помощи - для снижения предотвратимых перинатальных потерь. Качество и влияние обучения медицинских работников на эффективность оказания услуг и обеспечение выживания детей, включающее основы ухода за новорожденными, будут предметом оценки и улучшения. Будет оказываться поддержка в сфере совершенствования систем мониторинга питания и роста для отслеживания статуса питания детей и женщин и увеличения соответствующих мер, таких как грудное вскармливание младенцев, сапплементация микронутриентами и обогащение пищевых продуктов. Будут поощряться мероприятия, направленные на создание среды, способствующей развитию и реализации устойчивой политики в области охраны здоровья матери и ребенка и улучшению их питания. Опыт, приобретенный в ходе реализации проекта по обучению жизненным навыкам, будет применен для внедрения этого курса в обязательные учебные программы средней школы, а также для совершенствования методов преподавания и их закрепления в практике посредством до-дипломной подготовки учителей и обеспечения доступа к обмену информации с зарубежным коллегами. В вопросах раннего развития ребенка программа продолжит оказывать поддержку в разработке и распространении информации по уходу за детьми, питанию, особым потребностям/несчастным случаям и навыкам гигиены, которая будет базироваться на результатах планируемого исследования по уходу за детьми раннего возраста. Методика оценки будет адаптирована в соответствии с культурным разнообразием и традициями страны. Казахстан выступил инициатором в разработке программы по уходу в целях развития ребенка в Центрально-Азиатском регионе. Таким образом, эта программа послужит основанием для выявления детей с особыми потребностями, основываясь на участии родителей. Выявление детей с особыми потребностями будет крайне важным для охраны прав ребенка и раннего вмешательства. Основными партнерами программы будут ВОЗ, ЮНФПА, ЮНЕСКО, ЮСАИД, Всемирный банк и ЕС.
      38. В том, что касается проблемы ВИЧ/СПИД, необходимо улучшать связь с секторами здравоохранения и образования для продвижения здорового образа жизни, повышения осведомленности подростков в вопросах предотвращения ВИЧ/СПИД, обеспечения соответствующего ухода за детьми и внедрения профилактики передачи ВИЧ от матери к ребенку и педиатрического СПИДа в практику работы организаций, обеспечивающих охрану здоровья матери и ребенка. Больше внимания будет уделено подросткам из группы повышенного риска через усиление работы с использованием методик "аутрич" в сообществе, стимулирование к обращению в службы по профилактике ВИЧ и Молодежные центры здоровья (МЦЗ), предоставляющие медицинские, психологические и социальные услуги, дружественные молодежи, а также службы, оказывающие защиту, психологическую поддержку и образовательные услуги детям с ВИЧ. Основными партнерами будут ко-спонсоры Объединенной Программы ООН по ВИЧ/СПИДу и сеть неправительственных организаций, предоставляющих услуги по профилактике ВИЧ.
      39. В вопросах защиты детства, настоящая программа будет сотрудничать с Правительством в области дальнейшего развития эффективных механизмов, включающих сбор данных, скоординированные межведомственные системы выявления, перенаправления и реагирования на физические, психологические и социальные последствия насилия, пренебрежительного отношения, эксплуатации и изоляции от общества. Это повысит качество принятия решений и адресность распределения ресурсов посредством улучшенного сбора данных с учетом пола и выявления детей, в настоящее время не охваченных услугами. Это также повысит осведомленность общества обо всех формах жестокого обращения, эксплуатации и насилия, высветит пробелы в предоставлении услуг, улучшит планирование и программные интервенции, укрепит межведомственные связи и обеспечит проведение эффективной политики, а также обеспечит соответствие правовых норм положениям Конвенции ООН о правах ребенка. Особое внимание будет уделяться детям, воспитывающимся в интернатных учреждениях, а также детям, находящимся в конфликте с законом. Это потребует дальнейшего регулирования функций социальной работы и разработки правовых основ для предотвращения разлучения ребенка с семьей, развития и мониторинга услуг по поддержке семьи на местном уровне и семейных форм устройства детей. В области правосудия по делам несовершеннолетних будет продолжена реформа законодательства с учетом международных стандартов, будет осуществляться обучение персонала, работающего в ювенальной юстиции, в применении мер, альтернативных лишению свободы, таких как пробация, общественные работы и реабилитационные услуги. Основными партнерами будут ЕС, МОТ, ПРООН и ОБСЕ.
      40. Основные ресурсы будут использоваться для привлечения высококачественной экспертизы, обмена опытом и знаниями о международных стандартах, проведения анализа стоимости и экономической эффективности и поиска дополнительных ресурсов для эффективного функционирования настоящей системы. Дополнительные средства будут использоваться для финансирования деятельности по сапплементации микронутриентов и обогащению муки, а также для конкретных проектов в области охраны детства совершенствования правосудия по делам несовершеннолетних.
      41. В результате укрепления систем, направленных на защиту ребенка, будет достигнут следующий результат компонента программы:
      К концу 2015 большее количество детей, подростков и женщин будет пользоваться качественными и эффективными услугами по уходу, профилактике и охране прав детей.
      Прогресс в достижении этого результата будет измеряться следующими показателями:
      - % женщин репродуктивного возраста, получающие препараты железа и употребляющие продукты, обогащенные железом
      - % семей, имеющих доступ к качественным услугам охраны материнства и детства, развития в раннем детстве, профилактики ВИЧ/СПИД, включая профилактику передачи ВИЧ от матери к ребенку
      - % дел несовершеннолетних, решенных в пользу альтернативных форм воспитания и направленных в соответствующие службы
      - Соотношение детей в институциональных формах воспитания и альтернативных формах в местных сообществах
      Два промежуточных результата приведут к достижению результата этого компонента программы:
      · К концу 2015 года государственные власти осуществляют мониторинг качества и доступа детей и женщин к комплексным услугам в области охраны здоровья матери и ребенка, развития детей раннего возраста, профилактики и лечения ВИЧ.
      · К концу 2015 года национальная система охраны ребенка реагирует на индивидуальные потребности каждого ребенка, лишенного родительской опеки, и несовершеннолетнего, совершившего правонарушения, и принимает меры по предотвращению/реагированию на злоупотребление, пренебрежение и эксплуатацию в отношении девочек и мальчиков.
      42. Межсекторальные расходы. Этот компонент будет финансировать зарплаты сотрудников, работающих на межпрограммной основе, а также командировки и обучение. Расходы будут также включать в себя дополнительную административно-финансовую поддержку функционирования странового офиса.

      Сводная бюджетная таблица на 2010 - 2015 года1

ПРОГРАMMA

РЕС-
УРСЫ

2010
года

2011
года

2012
года

2013
года

2014
года

2015
года

ИТОГО

Социальная
политика и
партнерство в
интересах
детей

ОС*

290,000

320,000

327,00 0

333,000

340,000

340,000

1,950,000

ДР
**

150,000

150,000

150,00 0

150,000

150,000

120,000

870,000

ИТОГО

440,000

470,000

477,000

483,000

490,000

460,000

2,820,000

Укрепление
систем,
направленных
на охрану
прав ребенка

ОС

535,000

500,400

492,700

530,000

523,000

523,000

3,104,100

ДР

300,000

680,000

800,000

930,000

530,000

430,000

3,670,000

ИТОГО

835,000

1,180,400

1,292,700

1,460,000

1,053, 000

953,000

6,774,100

Межсектораль-
ные расходы

ОС

62,000

66,600

67,300

24,000

24,000

24,000

267,900

ДР








ИТОГО

62,000

66,600

67,300

24,000

24,000

24,000

267,900

ИТОГО БЮДЖЕТ
ПРОГРАММЫ

ОР

887,000

887,000

887,000

887,000

887,000

887,000

5,322,000

ДР

450,000

830,000

950,000

1,080,000

680,000

550,000

4,540,000

ИТОГО

1,337, 000

1,717,000

1,837,000

1,967,000

1,567, 000

1,437,000

9,862,000

* - основные ресурсы, ** - дополнительные ресурсы
1Данные суммы являются приблизительными и зависят от наличия фактических ресурсов в агентствах и целевых вкладов финансирующих партнеров.

Часть V. Стратегия партнерства

      43. Укрепление партнерства и атмосферы сотрудничества будут основными стратегиями страновой программы. Для крупных политических инициатив, осуществляемых на высоком уровне, основными партнерами будут Парламент, Администрация Президента, отраслевые Министерства образования и науки, здравоохранения, труда и социальной защиты населения, юстиции, внутренних дел, по чрезвычайным ситуациям, экономики и бюджетного планирования, финансов, Аппарат Уполномоченного по правам человека, Верховный суд, Генеральная прокуратура и Агентство по статистике. На региональном уровне основными партнерами будут местные органы власти. Будет расширено сотрудничество с научно-педагогическим сообществом и научно-исследовательскими центрами для обмена опытом, разработки руководств и инструментария, а также для проведения исследований. В рамках партнерства в интересах детей гражданское общество и частный сектор будут вовлечены в мониторинг прав ребенка.
      44. Продолжится сотрудничество с учреждениями ООН в достижении результатов, сформулированных в ЮНДАФ и страновой программе на 2010 - 2015 годы, включая совместный проект ПРООН, ЮНИСЕФ, Фонда ООН в области народонаселения и Добровольцев ООН, нацеленный на вопросы здравоохранения, профилактику ВИЧ/СПИДа, охраны прав детей и занятости женщин и молодых людей, проживающих в Семипалатинском регионе, пострадавшем от ядерных испытаний. ЮНИСЕФ расширит сотрудничество с ВОЗ в области укрепления системы здравоохранения, с Объединенной программой ООН по ВИЧ/СПИДу - в профилактике ВИЧ/СПИДа и с ЮНЕСКО - в вопросах развития детей раннего возраста.
      45. ЮНИСЕФ будет сотрудничать с Всемирным банком в рамках проекта реформы здравоохранения, особенно в формировании политики в области фармацевтических препаратов, связанных с поставками антиретровирусных препаратов, и качеством услуг в области охраны здоровья матери и ребенка. Сотрудничество с ЮСАИД будет развиваться в сфере услуг для профилактики ВИЧ/СПИД, а также с ЕС и ОБСЕ в вопросах поддержки социальных реформ.

Часть VI. Управление программой

      46. Координировать новую Программу внутри страны будет Министерство иностранных дел. Ответственность за управление компонентами программы будет возложена на глав соответствующих министерств. Для каждого проекта будет назначен государственный служащий, который, сотрудничая с партнером ЮНИСЕФ, будет полностью ответственным за планирование, управление и мониторинг деятельности, связанной с проектом. Министерства, неправительственные организации, международные неправительственные организации и учреждения ООН будут выполнять программную деятельность.
      47. ОПО будет приведен в действие через разработку двухлетних Скользящих рабочих планов (СРП), включающих описание конкретных результатов, которые необходимо достичь и которые послужат основой для договоренности между ЮНИСЕФ и каждым партнером по использованию ресурсов. ЮНИСЕФ, Правительство и общественные организации будут планировать работу на двухлетней основе и проведут среднесрочный обзор выполнения СРП. Все денежные переводы партнеру-исполнителю осуществляются на основе СРП, согласованных с исполняющими проекты партнерами и государственными органами.
      48. ЮНИСЕФ может перечислять денежные средства для выполнения работ, подробно изложенных в СРП, следующими способами:
      - Денежные средства, перечисляются непосредственно партнеру-исполнителю:
      а) до начала работ (прямой денежный перевод), или
      б) по окончании работ (компенсация/возмещение расходов);
      - Оплата осуществляется напрямую поставщикам или третьим лицам согласно обязательствам, взятым на себя партнерами-исполнителями на основании запросов, подписанных уполномоченным лицом партнера-исполнителя;
      - Оплата осуществляется напрямую поставщику или третьим лицам согласно обязательствам, взятым на себя ЮНИСЕФ в поддержку работ, согласованных с партнерами-исполнителями.
      49. Оплата в виде прямых денежных переводов будут осуществляться за периоды реализации программы, не превышающие трех месяцев. Запрос на компенсацию ранее утвержденных расходов будет предоставляться ежеквартально либо по завершении работ. ЮНИСЕФ не несет ответственности за возмещение затрат партнера-исполнителя, превышающих ранее утвержденные суммы. Все финансовые транзакции будут осуществляться в соответствии с Гармонизированным подходом к работе с партнерами по администрированию финансовых средств, выделяемых учреждениями ООН (НАСТ), введенным Парижской Декларацией.
      50. После завершения любого вида работ, остаток средств подлежит перепрограммированию на основании взаимного согласия партнера-исполнителя и ЮНИСЕФ, или рефинансированию.
      51. Способы денежных переводов, размер компенсационных выплат, объем, и периодичность проведения мероприятий по мониторингу может зависеть от результатов обзора возможностей управления общественными финансовыми средствами, в случае если партнером-исполнителем выступает Правительство, и от оценки возможностей управления финансовыми средствами, в случае если партнером-исполнителем выступает учреждение не со стороны ООН. Квалифицированный консультант в лице частнопрактикующей бухгалтерской фирмы, выбранной ЮНИСЕФ и партнером-исполнителем, могут провести такую оценку с участием партнера-исполнителя. Способы денежных переводов, размер компенсационных выплат, объем и периодичность проведения мероприятий по мониторингу могут пересматриваться в ходе реализации программы на основании результатов мониторинга программы, мониторинга затрат, представленной отчетности и проведенных аудит-проверок.

Часть VII. Мониторинг и оценка

      52. Правительство и партнеры-исполнители соглашаются сотрудничать с ЮНИСЕФ для совместного проведения мониторинга всех работ, оплачиваемых посредством денежных переводов, и обязуются содействовать в получении доступа к соответствующим финансовым отчетам и сотрудникам, ответственным за администрирование денежных средств, предоставленных ЮНИСЕФ в соответствии с НАСТ. В связи с этим, партнеры-исполнители соглашаются о нижеследующем:
      - Предоставить возможность ЮНИСЕФ или его представителям проводить периодический осмотр на местах и выборочную проверку финансовой отчетности,
      - Осуществлять программный мониторинг работ в соответствии со стандартами ЮНИСЕФ и руководствами по выезду на объект и контролю в процессе проведения работ,
      - Специальный или плановый аудит. ЮНИСЕФ в сотрудничестве с другими учреждениями ООН, а также по согласованию с координирующим Министерством разработает годовой план аудита, приоритетной задачей которого будет проверка партнеров-исполнителей, получающих значительные суммы денежных средств со стороны ЮНИСЕФ, и тех, чьи возможности управления финансами требуют усовершенствования.
      53. Для успешного проведения мероприятий по мониторингу (присутствие в ходе реализации проектов, выборочная проверка финансовых документов, аудит), партнеры-исполнители и ЮНИСЕФ могут прийти к соглашению об использовании инструмента мониторинга программы и финансового контроля, позволяющего совместно использовать и анализировать данные.
      54. Государственные учреждения аудиторского контроля, включая налоговую инспекцию, прокуратуру, комитет по финансовой отчетности, коллективные ведомственные комитеты, могут осуществлять плановые и специальные аудит-проверки правительственных партнеров-исполнителей. В случае если государственные учреждения не проводят аудит конкретных партнеров-исполнителей в соответствии с периодичностью и объемом, установленным ЮНИСЕФ и другими учреждениями ООН, совместно работающими с такой стороной, ЮНИСЕФ самостоятельно выносит решение о проведении таких аудит-проверок.
      55. Оценка и аудит неправительственного партнера-исполнителя будет проводиться в соответствии с политикой и процедурами ЮНИСЕФ.
      56. Координировать страновую программу будет Министерство иностранных дел, а ее реализация и управление будут осуществляться совместно с соответствующими отраслевыми министерствами и департаментами.
      57. Основными индикаторами будут: распределение бюджета для приоритетных услуг для детей; младенческая, детская и материнская смертность; процент учреждений здравоохранения, обеспечивающих качественную перинатальную помощь, и процент матерей, получающих ее; охват микронутриентами и доля дефицитных состояний, вызываемых витамином А; процент женщин детородного возраста, употребляющих муку, обогащенную железом и фолиевой кислотой; процент ВИЧ-инфицированных женщин, получающих антиретровирусные препараты; процент подростков из группы риска, имеющих доступ к услугам по профилактике ВИЧ; доля детей в альтернативных формах воспитания и число несовершеннолетних правонарушителей, к которым применены меры наказания, альтернативные лишению свободы. Будет проводиться мониторинг Целей Развития Тысячелетия (ЦРТ), особенно задач, имеющих отношение к детям, и целей итогового документа "Мир, пригодный для жизни детей", а также других международных обязательств и национальных приоритетов. Удобная в использовании база данных Информационной системы по вопросам детей будет применяться для улучшения доступа к информации по проблемам детей и продвижения методологии "Качество жизни детей", чтобы отслеживать уровень благополучия детей, а также гендерное и социальное неравенство. Более того, большее участие государства в МИКО позволит получить дополнительные важные данные о семье и положении детей в Казахстане.
      58. Интегрированный план мониторинга и оценки, рассчитанный на шесть лет, содержит основные исследовательские, аналитические и оценочные работы. Среди тематик исследований: обзор бюджетных средств, выделяемых для предоставления основных услуг детям; качество и использование услуг в области охраны здоровья матери и ребенка и услуг, дружественных к молодежи; качество и использование альтернативных форм воспитания детей. Техническая поддержка будет оказана для проведения Мульти-индикаторного кластерного обследования, инициированного правительством.
      59. Будут проводиться регулярный мониторинг и периодические обзоры программы, а также совместные ежегодные и среднесрочные обзоры выполнения ЮНДАФ.

Часть VIII. Обязательства ЮНИСЕФ

      60. Исполнительный Совет Детского Фонда ООН утвердил решение о резервировании средств из Основных Ресурсов в размере, не превышающем указанный в таблице ниже, и направленный на поддержание работ, связанных с выполнением ОПО на период с 2010 по 2015 годы. ЮНИСЕФ обязуется осуществить поиск дополнительного финансирования программ, указанных в ОПО, в дальнейшем именуемые Дополнительные Ресурсы, в размере, указанном в таблице ниже. Предоставление данных денежных средств предусматривает наличие донорского интереса в предлагаемых проектах. В этих целях ЮНИСЕФ будет координировать усилия, направленные на мобилизацию необходимых Дополнительных Ресурсов, предоставляемых местными и международными донорскими сообществами.


(в тыс. долл. США)

Программа

Основные
ресурсы

Дополнительные
ресурсы

Итого

Социальная политика и
партнерство в интересах детей

1 950

870

2 820

Укрепление систем,
направленных на охрану прав
ребенка

3 104

3 670

6 774

Межсекторальные расходы

268


268

Итого

5 322 4 540 9 862

      61. ЮНИСЕФ будет содействовать разработке и выполнению работ в рамках ОПО посредством технической поддержки, помощи в виде предоставления наличных средств; поставок и предоставления товаров, оборудования, услуг по закупу, транспорта, финансовых средств, необходимых для проведения информационно-образовательной кампании, научных исследований и изысканий, консультаций, разработки программ, мониторинга и оценки, обучения и поддержки персонала. Часть поддержки ЮНИСЕФ будет предоставлена неправительственным организациям и организациям гражданского общества, включая детские/молодежные движения, в рамках определенных Скользящих Рабочих Планов согласно договоренности.
      62. Дополнительная поддержка может включать обеспечение доступа к глобальной информационной системе ЮНИСЕФ, сети региональных офисов ЮНИСЕФ и специализированным информационным системам, включая списки консультантов и сторон/лиц, предоставляющих услуги по разработке программ, а также доступ к поддержке, предоставляемой сетью специализированных учреждений ООН, фондам и программам.
      63. ЮНИСЕФ обязуется предоставить услуги сотрудников и консультантов для разработки и поддержки программы, технической поддержки, а также мониторинга и оценки работ.
      64. Учитывая результаты ежегодных обзоров и при условии достижения прогресса в выполнении программы, финансовые средства ЮНИСЕФ будут распределяться на два календарных года в соответствии с положениями ОПО. Данные бюджеты будут рассмотрены и в дальнейшем отражены в Скользящих Рабочих Планах. По обоюдному согласию между Правительством и ЮНИСЕФ, если темпы освоения фондов какого-либо проекта окажутся намного ниже двухлетних сметных расчетов, то финансовые средства, которые не были зарезервированы донорами для ЮНИСЕФ специально для конкретных проектов, могут быть перераспределены на осуществление других программно равнозначных целесообразных проектов, где освоение фондов достигнет более высоких темпов.
      65. ЮНИСЕФ будет консультироваться с министерствами и учреждениями относительно своевременного получения запроса об оказании помощи в виде предоставления наличных средств, поставок и оборудования или услуг ЮНИСЕФ будет информировать заинтересованных представителей органов государственной власти о движениях товаров для их эффективной и своевременной таможенной очистки, постановки на хранение и распространения.
      66. По согласованию с координирующим органом со стороны Правительства, ЮНИСЕФ оставляет за собой право требовать проведения совместной проверки товаров, поставленных, но не использованных в целях, указанных в настоящем Плане действий страновой программы и в Скользящих Рабочих Планах, для последующего перепрограммирования такого товара в рамках ОПО.
      67. В случае прямого денежного перевода или возмещения расходов ЮНИСЕФ уведомляет партнера-исполнителя о сумме, утвержденной ЮНИСЕФ, и производит оплату в течение пяти рабочих дней с момента получения запроса об оплате.
      68. В случае прямой оплаты в адрес поставщиков или третьих сторон за обязательства, взятых на себя партнерами-исполнителями на основании запросов, подписанных уполномоченным лицом партнера-исполнителя; или в адрес поставщиков или третьих сторон за обязательства, принятых ЮНИСЕФ в поддержку работ согласованных с партнерами-исполнителями, ЮНИСЕФ производит оплату в течение пяти рабочих дней.
      69. ЮНИСЕФ не несет прямой ответственности за договорные соглашения между партнерами-исполнителями, мониторинг программы и финансовый мониторинг.
      70. В случаях, если один партнер-исполнитель получает денежные средства от нескольких учреждений ООН, то мониторинг программы, финансовый мониторинг и аудит проводятся или координируются совместно с такими учреждениями ООН.

Часть IX. Обязательства правительства

      71. Правительство будет уважать свои обязательства в соответствии с положениями Основного соглашения о сотрудничестве между Правительством Республики Казахстан и Детским Фондом ООН (ЮНИСЕФ) от 25 ноября 1994 годи (ОСС). Правительство будет применять положения Конвенции о Привилегиях и иммунитетах Организации Объединенных Наций от 13 февраля 1946 года к собственности, средствам, активам, должностным лицам и консультантам ЮНИСЕФ. Кроме этого, Правительство предоставит ЮНИСЕФ и его должностным лицам, а также другим лицам, предоставляющим услуги от имени ЮНИСЕФ, привилегии, иммунитеты и льготы как закреплено в ОСС2.
      72. По обоюдному согласию, при организации периодического обзора программы и планировании совещаний, включая ежегодные обзоры, совещания по предмету двухлетнего планирования и среднесрочного обзора, Правительство будет способствовать и содействовать участию в них доноров, учреждений ООН, членов Исполнительного совета ЮНИСЕФ, неправительственных организаций или организаций гражданского общества, в зависимости от ситуации.
      73. Правительство в соответствии с достигнутой взаимной договоренностью и по мере возможности предоставит сотрудников, помещения, материальные запасы, фонды, окажет техническую поддержку, периодическую и единовременную поддержку, необходимую для реализации программы, за исключением такой поддержки, которую оказывает ЮНИСЕФ и/или другие учреждения ООН, международные организации, двусторонние агентства или неправительственные организации2.
      74. Правительство, включая местные органы управления, будет содействовать ЮНИСЕФ в привлечении финансовых ресурсов, необходимых для удовлетворения финансовых потребностей Программы Сотрудничества, а также обязуется сотрудничать с ЮНИСЕФ посредством: поддержания потенциального донорского правительства в предоставлении финансовых ресурсов для ЮНИСЕФ, необходимых для выполнения не обеспеченных фондами компонентов программы; официального одобрения документов, связанных с работой ЮНИСЕФ в области привлечения финансовых ресурсов для реализации программы из частного сектора на международном и республиканском уровне; выдачи официального разрешения на внесение вкладов отдельных лиц, корпораций и учреждений в Казахстане для поддержания данной программы, где Донор освобождается от уплаты налогов в размере максимально разрешенным действующим законодательством.
      75. Стандартная форма утверждения фондов и подтверждения расходов (FАСЕ) в соответствии с НАСТ, с отражением видов работ, указанных в Скользящем Рабочем Плане (годовой план работ), будет использоваться партнером-исполнителем для формирования запроса о высвобождении капитала или обеспечения гарантии того, что ЮНИСЕФ компенсирует или непосредственно возместит запланированные расходы. Партнеры-исполнители будут использовать FАСЕ для формирования отчетности об использовании полученных средств. Партнер-исполнитель обязуется назначить должностное лицо, уполномоченное предоставлять банковские реквизиты, составлять запрос и заверять документ об использовании денежных средств. FАСЕ будет подписан уполномоченным представителем(-ями) партнера-исполнителя.
      76. Денежные средства, перечисленные партнерам-исполнителям, должны быть использованы только для тех работ, которые указаны в СПР.
      77. Денежные средства, полученные партнерами-исполнителями в лице Правительства и неправительственных организаций, должны использоваться в соответствии с установленными государственными положениями, политикой и процедурами, соответствующими международным стандартам. В частности, такие стандарты должны гарантировать, что денежные средства используются только для работ, указанных в СПР, и что отчеты о полном использовании полученных денежных средств будут представлены на рассмотрение ЮНИСЕФ в течение шести месяцев с момента получения финансовых средств. В случае несоответствия государственных положений, политики и процедур международным стандартам, применяются положения, политика и процедуры учреждений ООН.
      78. Денежные средства, полученные партнерами-исполнителями в лице неправительственных организаций и межправительственных организаций, должны использоваться в соответствии с международными стандартами. В частности, такие стандарты должны гарантировать, что денежные средства использованы только для работ, указанных в СПР, и что отчеты о полном использовании полученных денежных средств будут представлены на рассмотрение в ЮНИСЕФ в течение шести месяцев с момента получения финансовых средств.
      79. В целях проведения планового и специального аудита, каждый партнер-исполнитель, получающий денежные средства от ЮНИСЕФ, обязуется предоставить ЮНИСЕФ или его представителю своевременный доступ:
      - Ко всем финансовым отчетам, отражающим все транзакции, связанные с получением денежных переводов от учреждения ООН;
      - Ко всей соответствующей документации и персоналу, связанному с функционированием структуры внутреннего контроля партнера-исполнителя, через которую осуществляются денежные переводы.
      80. Результаты каждого аудита будут представлены партнеру-исполнителю и ЮНИСЕФ. Каждый партнер-исполнитель будет иметь возможность:
      - Получить и изучить аудиторский отчет, составленный аудиторами.
      - Предоставить в адрес ЮНИСЕФ (и государственному учреждению аудиторского контроля, в случае если оно было назначено для проведения аудита) своевременное заявление о принятии или отказе рекомендации аудита.
      - Принять своевременные меры в соответствии с принятыми рекомендациями аудита.
      - Предоставить ежеквартальную отчетность в ЮНИСЕФ о действиях, выполненных в соответствии с принятыми рекомендациями (или в соответствии с совместной договоренностью).
      81. В соответствии с ОСС, Правительство будет нести ответственность за таможенную очистку, получение, постановку на хранение, распространение и учет поставок и оборудования, предоставленных ЮНИСЕФ. В соответствии с Планом действий страновой программы, поставки, оборудование или услуги, предоставляемые Детским Фондом ООН, не должны облагаться налогами, комиссионными сборами и пошлинами. ЮНИСЕФ также должен быть освобожден от уплаты налога на добавленную стоимость (НДС) на местные товары и услуги, закупаемые для реализации поддерживаемых им программ.
      82. Помощь в виде предоставления наличных средств на командировочные расходы, выплату стипендий, гонораров и другие затраты устанавливаются по ставкам, применяемым в стране, но не превышающим ставки, применяемые в Системе Организации Объединенных Наций (как указано в циркулярах ICSC).
      83. Правительство обязуется разрешить публикации о результатах выполнения Программы Сотрудничества и полученном опыте в различных государственных и международных средствах массовой информации.
      84. В соответствии с положением ОСС, Правительство несет ответственность за урегулирование исков, которые могут возбудить третьи стороны в отношении ЮНИСЕФ, его сотрудников, советников и агентов. ЮНИСЕФ, его сотрудники, советники и агенты не несут ответственность за иски и обязательства, возникшие в результате выполнения данного соглашения, за исключением случаев, когда Правительство и ЮНИСЕФ пришли к обоюдному соглашению, что такие иски и обязательства возникли в результате грубой небрежности или ненадлежащего исполнения обязанностей таких советников, агентов или сотрудников.

Часть X. Другие положения

      85. Настоящий Основной план операций вступает в силу с момента подписания, при этом подразумевается, что данный документ охватывает действия по программе, осуществляемые в период с 1 января 2010 года до 31 декабря 2015 года.
      86. Настоящий Основной план операций может быть изменен при условии взаимного согласия Правительства и ЮНИСЕФ.
      87. Ни одно из положений в настоящем Плане действий страновой программы не должно быть истолковано как отказ от защиты ЮНИСЕФ, предоставляемой в соответствии с Конвенцией о привилегиях и иммунитетах Организации Объединенных Наций от 13 февраля 1946 года, участницей которой является Республика Казахстан.
      В ПОДТВЕРЖДЕНИЕ ЧЕГО СТОРОНЫ в лице полномочных доверенных лиц подписали настоящий Основной план операций: [день месяца] [месяц, год] в Республике Казахстан

      От имени Правительства              От имени Детского фонда ООН
      Республики Казахстан

      _______________________                ________________________
         Кайрат Умаров                              Ханна Сингер
   Заместитель Министра иностранных дел         Представитель ЮНИСЕФ
       Республики Казахстан                    в Республике Казахстан

Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымы, Балалар қорының 2010 - 2015 жылдарға арналған негізгі операциялар жоспарының жобасын мақұлдау туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 6 тамыздағы № 806 Қаулысы

      Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ
      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымы Балалар қорының (бұдан әрі - ЮНИСЕФ) 2010 - 2015 жылдарға арналған негізгі операциялар жоспарының жобасы мақұлдансын.
      2. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің орынбасары, Қайрат Ермекұлы Омаровқа қағидаттық сипаты жоқ өзгерістер мен толықтырулар енгізуге рұқсат бере отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі атынан Қазақстан Республикасының Үкіметі мен ЮНИСЕФ-тің 2010 - 2015 жылдарға арналған негізгі операциялар жоспарына қол қоюға өкілеттік берілсін.
      3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі                                    К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің     
2010 жылғы 6 тамыздағы
№ 806 қаулысымен  
мақұлданған    

Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымы
Балалар қорының 2010 - 2015 жылдарға арналған
негізгі операциялар жоспары

(2010 жылғы 23 тамызда күшіне енді - СІМ-нің ресми сайты)

      Бұдан әрі «Тараптар» деп аталатын Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар коры;
      Мыңжылдық декларациясын іске асыру, Мыңжылдық даму мақсаттарына қол жеткізу және міндеттемелерін Қазақстан Республикасы мен ЮНИСЕФ өздеріне қабылдаған Бала құқықтары туралы конвенцияның ережелерін орындау үшін өзара келісім мен ынтымақтастықты дамыта отырып;
      алдыңғы ынтымақтастық бағдарламаларын жүзеге асыру кезеңіндегі қол жеткізілген жетістіктер мен тәжірибеге сүйене отырып;
      ынтымақтастықтың 2010 жылғы 1 қаңтардан бастап 2015 жылғы 31 желтоқсанға дейінгі жаңа кезеңіне қадам баса отырып;
      бұл міндеттемелердің ізгі ниетті ынтымақтастық рухында орындалатынын мәлімдей отырып,
      төмендегілер туралы келісті:

I бөлім. Өзара қарым-қатынастар негізі

      1. 1994 жылғы 25 қарашада Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар коры (ЮНИСЕФ) арасында жасалған 1994 жылғы 25 қарашадағы Қазақстан Республикасының Үкіметі мен ЮНИСЕФ арасындағы ынтымақтастық туралы негізгі келісім (ЫНК) Үкімет пен ЮНИСЕФ арасындағы өзара қарым-қатынастар негізін қамтамасыз етеді. 2010 жылғы 1 қаңтардан 2015 жылғы 31 желтоқсанға дейінгі кезеңді қамтитын осы Операциялардың негізгі жоспары (ОНЖ)1 ЫНК-ге сәйкес түсіндіріліп, жүзеге асырылуға тиіс. Онда ұсынылған бағдарламалар мен жобаларды Үкімет пен ЮНИСЕФ өзара келіскен. Операциялардың негізгі жоспары жалпы тұжырымдаманы, басымдықтарды, мақсаттарды, стратегияларды, басқару жөніндегі міндеттерді және Үкімет пен ЮНИСЕФ-тің міндеттемелерін сипаттайтын 10 бөлімнен тұрады.

II бөлім. Ахуалды талдау

      2. Қазақстан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығындағы экономикалық тұрғыдан барынша дамыған елдердің бірі болып саналады, мұнда 2000 - 2007 жылдар аралығында жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) өсімі орта есеппен алғанда 9 - 10% пайызды құрады. Алайда 2008 жылы басталған әлемдік қаржы дағдарысының елге тигізген әсері ЖІӨ-нің үштен біріне жуық төмендеуіне алып келді, мұның экономиканың әлеуметтік секторына ықпалы тиюі мүмкін. Ел үкіметі бұған қарамастан әлеуметтік бағдарламаларды, әсіресе, балалар мен отбасылардың әл-ауқатын көтеруге бағытталған әлеуметтік бағдарламаларды әзірлеуге және жүзеге асыруға айтарлықтай қолдау көрсету үшін қолдан келгеннің бәрін жасауда.
      3. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректеріне сәйкес, 2008 жылдың төртінші тоқсанында елдегі кедейшілік деңгейі 8,8%-ға төмендеді, бұл 2007 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 0,8%-ға төмен, сонымен қатар бұл көрсеткіш ауылдық жерлерде 2,1%-ға төмендеп, 10,8%-ды құрайды.
      4. Аз қамтамасыз етілген 244,000-нан астам азаматқа мемлекеттік қолдау көрсетілді, олардың 64,4%-ын ауылдық жерлердің тұрғындары, 60,6%-ын балалар құрайды; 750,000 адам 18 жасқа дейінгі балаларына әлеуметтік жәрдемақылар алды; 191,000 отбасы тұрғын үй көмегін алды. Бұған басқа, ана мен балаға әлеуметтік қолдау көрсету жүйесін жетілдіру мақсатында 2010 жылдан бастап бала туылғанда берілетін біржолғы жәрдемақы, бір жасқа дейінгі баланың күтіміне берілетін жәрдемақы мөлшері көбейтілді, мүгедек баланы тәрбиелейтін адамға жаңа жәрдемақы енгізілді.
      5. 2007 жылы денсаулық сақтау, білім беру және әлеуметтік қорғау саласындағы шығыстардың ұлғаюы аясында әлеуметтік сектордағы ЖІӨ үлесі әлі да айтарлықтай төмен болып тұр. Денсаулық сақтау мен білім беруді қаржыландырудағы ЖІӨ 2003 жылғы 1,9% 2007 жылы 2,3% дейін және ЖІӨ тиісінше, 3,2% (2003 ж.) 3,6% дейін (2007 ж.) артты. Қазақстанның 2007 жылғы есебіне талдау жасай отырып, БҰҰ Бала құқықтары жөніндегі комитеті басым салаларды айқындап, қолайсыз жағдайда тұратын балаларға бөлінетін бюджетті көбейтуді ұсынды. Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі білім беру саласындағы 2003 және 2007 жылдарға арналған мемлекеттік бюджеттік шығыстардың үлесі бар жағдайларды анықтау қажет деп санайды.
      6. Қазіргі кезде еліміз бала өлім-жітімін төмендетуге бағытталған Мыңжылдық дамудың төртінші мақсатына қол жеткізу жолында жұмыс істеуде. Алдын алуға болатын перинатальды шығындардың - нәрестелердің өлім-жітімінің, сондай-ақ өткір респираторлық және ішек инфекцияларының негізгі себептерін азайту үшін қосымша күш-жігер жұмсау қажет. Жазатайым жағдайлар мен жарақаттар да бала өлім-жітімінің елеулі құрамдас бөлігі болып табылады. Үй шаруашылықтарын мульти-индикаторлық кластерлік тексеру (МИКТ) деректеріне сәйкес, ТТА мен А витаминінің жетіспеушілігі бала тууға қабілетті жастағы әйелдердің 36% және жасы 6 — 59 ай арасындағы балалардың 57% байқалатын болса, бала тууға қабілетті жастағы әйелдердің 45%-ы қаны аздық ауруымен ауырады. Ана мен бала денсаулығын қорғау жөнінде көрсетілетін қызмет сапасының қанағаттанғысыз болуы нормаларды, стандарттар мен әдістемелерді енгізуде жүйелі ұстанымның болмауына байланысты.
      7. Қалалық және ауылдық жерлер арасындағы теңсіздік пен айырмашылық көптеген балаларға қолайсыз әсер етеді. Бес жасқа дейінгі балалар арасындағы өлім-жітім ауылдық жерлерде 41%-ға жоғары (1000 тірі туылғандарға шаққанда 30,2% салыстырғанда тиісінше, 42,6), сонымен қатар, ең «кедей» квантильдер арасындағы өлім-жітім ең «байларға» (1000 тірі туылғандарға шаққанда тиісінше 40,5 және 16,) қарағанда екі есе жоғары. Солтүстік өңірлерде мектепке дейінгі мекемелерге қол жеткізуге қатысты біршама қолайлы жағдайлар бар: қалалық жерлерде 24%, ауылдық жерлерде 7%.
      8. Балалардың небәрі 35,6% ғана қамтылған мектепке дейінгі білім беруді қоспағанда, білім беруге бағытталған Мыңжылдық дамудың екінші мақсатына бастауыш, орта және жоғары білім беру деңгейінде кол жеткізілді. Мектепке дейінгі білім беру жүйесінің шектеулі мүмкіндігі тек балалардың дамуына ғана емес, сонымен қатар қазіргі кезде болып жатқан балалардың институционалдану үдерісіне де әсер етеді, соған сәйкес, бұл жағдай оларды отбасылық қорғау ортасынан айырады. Бұған қоса, ерекше мұқтаж балаларды жалпы білім беру жүйесіне енгізу үкімет алдындағы шешімін таппаған мәселе болып қалып отыр. Білім беру сапасына мемлекеттік бағалауды енгізу, білім деңгейіне сыртқы мониторинг жүргізу, педагогтік құрамды көбейту арқылы аталған сектор жұмысының тиімділігі артады. Сондай-ақ, білім беру сапасы мен мектептерде ерекше мұқтаж балаларды оқытуға байланысты мәселелер де шешілмей тұр.
      9. Елімізде бастауыш және орта білім алуда гендердік теңдікке қатысты Мыңжылдық дамудың үшінші мақсатына ресми қол жеткізілді. Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы 29 қарашадағы Жарлығына сәйкес 2006 - 2016 жылдарға арналған Гендерлік теңдік стратегиясы қабылданды, Қазақстан Республикасы Президентінің жанында Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия жұмыс істейді. Мемлекеттік қызметшілер арасындағы әйелдердің үлесі - 54%, алайда әйелдердің тек 10% ғана шешім қабылдаумен байланысты басшылық қызметтерде істейді.
      10. Қазақстанда орталық және жергілікті деңгейлерде балаларды қорғаудың кешенді ұлттық тетігін құруға бағытталған реформалардың стратегиялық үдерісі басталды. Мемлекеттік бағдарламалар мен ресурстардың бала құқықтарын қорғауды және кәмелетке толмағандар істері жөніндегі сот әділдігін көздейтініне қарамастан, ата-аналарының және отбасыларының қамқорлығынан айырылған балалардың проблемалары әлі де өзекті. 2008 жылы ата-аналарының қамқорлығынан айырылған 13156 баланы қосқанда, мектеп-интернаттар мен балалар үйлерінде 74497 бала болды. 2009 жылы олардың саны 12519 құрады. Балалардың отбасыларынан айырылуына жол бермейтін шараларға көбірек көңіл бөлу қажет және оларды бірлесіп, әлеуметтік бағдарламаларды жетілдіре отырып, әрі неғұрлым қауқарсыз балалар үшін бала күтімі бойынша балама жүйені күшейту арқылы жүргізу қажет. Ата-ана қамқорлығынан айырылған балалар үшін артықшылық беретін ұзақ мерзімді шешім ретінде, бала асырап алу жүйесін реформалау да толғағы жеткен мәселе болып табылады. 1998 жылдан 2009 жылға дейінгі кезеңде 37,450 ұл бала/қыз бала асырап алынды (ел ішінде - 77,1%, елден тыс жерлерде - 21,7% ұл/қыз асырап алынды) (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің деректері бойынша). 2010 жылғы 25 ақпанда Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты Балаларды қорғау және баланы шетелдік асырап алуға байланысты ынтымақтастық туралы конвенцияны мақұлдады. 2010 жылғы 13 наурызда Мемлекет басшысы «Балаларды қорғау және баланы шетелдік асырап алуға байланысты ынтымақтастық туралы конвенцияны ратификациялау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды. Патронаттық тәрбие балалар үйлеріне тағы бір маңызды балама бола алады, бірақ ресурстардың шектеулілігі мен рәсімдердің қиындығы бұл бағыттың дамуын қиындатып, оған кедергі келтіреді.
      11. Кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстылық, бас бостандығынан айырумен байланысты соттылық және жазалау көрсеткіштері 90 жылдардың ортасында өзінің шыңына жетіп, қазір төмендеді. Еліміз халықаралық стандарттарға жауап беретін және баланы бас бостандығынан айыру ең соңғы шара екенін ескеретін озық әлемдік тәжірибеге сай кәмелетке толмағандар істері бойынша сот әділдігі жүйесін құру міндетін өз мойнына алды. Үкімет «ҚР-да ювенальды соттар жүйесін дамыту тұжырымдамасын» қабылдады, елімізде балаларға арналған кешенді сот әділдігі жүйесінің стратегиялық негізі ретінде мамандандырылған ювенальды соттар мен ювенальды полиция бөлімшелері сынақтан өткізілуде, бұл әрі қарай жалғастыруды талап ететін маңызды процесс болып табылады.
      12. Балалардың еңбегін пайдалану, оларды сату, балалар жезөкшелігі мен панасыз балалар балалық шақты қорғаумен байланысты мәселелердің бір бөлігі болып табылады. Бұл тәртіп бұзушылықтардың сипаты тек маусымдық қана емес, олар ауыл шаруашылық жұмыстары басталған жылы маусымда жандана түседі, сондай-ақ көшелерде пайда болатын баспанасыз балалар бала саудасының ықтимал құрбандарына айналады. Ересектердің қарауынсыз кешкі және түнгі уақыттарда ойын-сауық мекемелерінде, көшелерде, вокзалдарда, саябақтар мен басқа да қоғамдық орындарда әртүрлі қанау түрлеріне тап болатын балалардың құқықтарын қорғау мақсатында, оларға көмек көрсету, оларды мектептерге орналастыру және қайтару үшін ҚР Білім және ғылым министрлігі бірқатар акциялар мен рейдтер өткізуге бастама жасады. Мәселен, 2009 жылы осы акциялар барысында бала еңбегін пайдаланудың 911 фактісі анықталды.
      13. Жас қыздар мен әйелдерді қоса алғанда, АИТВ-мен ауыру көбейе түсуде. АИТВ-инфекциясы тіркелген жаңа жағдайлардың ішінде 2001 жылдан 2007 жылға дейінгі кезеңде әйелдердің үлесі 19%-дан 26%-ға дейін көбейді. Оңтүстік Қазақстанда балаларды ұзақ уақыт госпитальда ұстау және артық емдеу салдарынан әлсіретіп, оларды инфекция жұқтыруға бейім етіп тастаған балалар ауруханаларында (2006 жылы) негізінен ЖРА және/немесе диареямен ауырған 147 бала АИТВ инфекциясын жұқтырды.
      14. Жасөспірімдер (15 - 19 жас) мен жастар (20 - 24 жас) арасындағы өлім-жітім мәселесі алаңдаушылық туғызады. Орталық және Шығыс Еуропа/ТМД елдері ішінде 15-16 жастағы жасөспірімдер арасында сыртқы себептерден болатын өлім-жітім деңгейі бойынша Қазақстан екінші орында түр. Елімізде сондай-ақ 15 - 19 жас аралығындағы бозбалалар мен бойжеткендер арасында өзіне-өзі қол жұмсау пайызы өте жоғары деңгейде және 20 - 24 жастағы бозбалалар мен бойжеткендер арасындағы өлім-жітім деңгейі өте жоғары (TransMonee, 2007 жыл). 2007 жылы Бас прокуратура бозбалалар мен бойжеткендердің өзіне-өзі қол жұмсау фактілеріне талдау жасады, оның нәтижесі ҚР Үкіметінің жанындағы Кәмелетке толмағандар істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі ведомствоаралық комиссияның кеңесіне ұсынылды, онда негізгі мемлекеттік органдардың міндеттері жария етілді. Барлық аймақтарда балалар мен жасөспірімдердің өзіне-өзі қол жұмсауының алдын алу бойынша ішкі істер, денсаулық сақтау органдарымен бірлескен іс-шаралар жоспарлары қабылданды. Бала құқықтарын қорғау жөніндегі аумақтық департаменттер ішкі істер органдарымен бірлесе отырып, жасөспірімдердің өзіне-өзі қол жұмсауының жай-күйіне үнемі мониторинг жүргізіп отырады. Мәселен, 2009 жылдың аяғында республика бойынша 261 өзіне-өзі қол жұмсау оқиғасы тіркелді. Бұл ретте, 2008 жылмен салыстырғанда өзін-өзі өлтіру санының 17,8%-га қысқарғаны анықталды.
      15. Бұдан басқа, Қазақстан бірқатар экологиялық проблемалармен де бетпе-бет келуде. Бұрын жергілікті халқы жоғары деңгейдегі радиоактивті сәулелену және ластану әсеріне ұшыраған Семей өңірінде тұрғындардың денсаулығына қатысты проблемалар бар. Кеңестік кезеңдегі ирригациялық жобаларды тиімсіз басқару Арал теңізі деңгейінің айтарлықтай тартылуына алып келді. Соңғы кезде Үкімет пен Дүниежүзілік банк іске асырып жатқан ірі жобалар шеңберінде жұмсалған күш-жігердің арқасында ахуал жақсарды. Осы әрекет нәтижесінде Арал теңізіндегі судың деңгейі шамамен 4 метрге дейін көтеріліп, балық аулау кәсіпшілігі 2005 жылғы 200 тоннадан 2006 жылы 2 000 тоннаға дейін қайта қалпына келтірілді (Дүниежүзілік банктің жобаның іске асырылу барысы туралы есебі, 2007 жыл). Басқа төтенше қауіп-қатерлердің ішінде Алматы, Шығыс Қазақстан, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстары зардап шеккен зілзаланы атап өтуге болады.
      16. Үкіметтің 2007 жылғы 24 мамырда шығарған шешімінің негізінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Кәмелетке толмағандар істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі ведомствоаралық комиссия нысанындағы бала құқықтарын қорғауға қатысты саясатты үйлестіру және оған мониторинг жүргізу тетігінің қалыптастырылуына қарамастан, Үкімет балаларға қатысты мәселелерді шешуге неғұрлым біріктірілген тәсілдердің қажет екенін мойындайды, алайда бағдарламалардың барлығы әзірге сатылы сипатқа ие. Оның үстіне балаларды дамыту проблемаларын және оларды сәби кезінен түзету мәселелерін уақытылы анықтау жөніндегі іс-шаралар ана мен бала денсаулығын сақтау саясатына әлі де болса толығымен біріктірілмеген. Балаларды қорғау саласындағы кемшіліктер оған қатыстырылған секторлар рөлдерінің фрагменттік сипатта болуымен және адам әлеуетінің жеткіліксіздігімен байланысты, ал мұндай іске ведомствоаралық өзара іс-қимыл қажет.

III бөлім. Өткен ынтымақтастықтан алынған негізгі нәтижелер
мен сабақтар

      Қол жеткізілген негізгі нәтижелер

      17. Бағдарлама аясында екі облыста балаға достық қарым-қатынас жасау мектептері (БДҚМ) құрылды, сонымен қатар олардың саны тағы да үш облыста көбейді. БДҚМ-да оқитын балалар саны 2005 жылғы екі пайыздан 2008 жылы 123000 адамға жетті, 20 пайызға дейін көбейтіліп БДҚМ-ның бағалау әдістемесі мен оқыту бағдарламасы Шығыс Қазақстан облысында болашақ оқытушыларды қайта даярлау және оқыту курстарына енгізілді. БДҚМ тұжырымдамасын білім беру саясатына енгізудегі кейбір кідірістер БДҚМ компоненттерін жергілікті жағдайға бейімдеуге мүмкіндік берді.
      18. Жергілікті деңгейде ата-аналар дағдыларын жақсарту жөніндегі бастамаларды енгізу жөніндегі пилоттық жобалардың нәтижелері жан-жақты бағалау мәні болып табылды. Тұжырымдар мен ұсынымдар есепте көрсетіліп, балалардың денсаулығы мен оларды сәби кезінен дамытуды жақсартуға арналған жұмыстарды тәжірибеге енгізу үшін ұсынылды. Бұл модель мақұлданып, Денсаулық сақтау министрлігі тиісті нормативтік құжаттарды дайындады. Оңтүстік Қазақстан облысы мен Семей өңіріндегі мейірбикелердің 50 пайыздан астамы сәби жастағы балаларға, әсіресе қыздарға күтім жасаған кезде ата-аналар дағдыларын жақсарту бойынша оқу курстарынан өтті. 2006 жылы мульти-индикаторлық кластерлік тексеру нәтижесінде үй шаруашылықтарының 81% балаларды оқыту мен оларды мектепке дайындауға үлкен көңіл бөлетіні анықталды.
      19. Бағдарлама сондай-ақ, балаларға қызмет көрсетуді жетілдіруді көздейтін әлеуметтік секторды реформалауға да септігін тигізді. Денсаулық сақтау жүйесін реформалау аясында Кепілді медициналық көмек көлемі енгізілді, ол балаларға, жүкті әйелдерге және жасөспірімдерге қызмет түрлері мен дәрі-дәрмектердің, алғашқы медициналық—санитарлық көмек көрсететін мекемелердің қызметінен бастап жоғары мамандандырылған медициналық көмекке дейін жалпыға бірдей қол жетімді және тегін болуын қамтамасыз етеді. Азия даму банкімен (АДБ) ынтымақтастықтың арқасында елімізде йод жетіспеушілігі жойылды. Алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсететін мекемелерде жастарға жақын қызмет көрсетулер енгізілуде. Бала құқықтарын қорғау саласында баламалы қызмет көрсету түрлері жұмыс істей бастады.
      20. Бағдарлама БҰҰ агенттіктерінің бұрынғы Семей ядролық полигонының аумағындағы кедейшілікті төмендету және сапалы әлеуметтік қызмет түрлеріне қол жеткізу жағдайларын жақсартуға бағытталған бірлескен жобаға үлес қосады. БҰҰ-ның Әйелдер мүдделерін дамытуға арналған Қорымен (ЮНИФЕМ), БҰҰ-ның тұрғын халық жөніндегі Қорымен (ЮНПФА) және басқа ұйымдармен ынтымақтаса отырып, орта білім беру жүйесіне апатты жағдайлар қаупін төмендететін компонентті енгізу арқылы 2006 - 2016 жылдарға арналған Ұлттық Гендерлік теңдік стратегиясы мен «Төтенше жағдайлардың алдын алу мен оны жоюдың мемлекеттік жүйесі» стратегиясын әзірлеуде және іске асыруда техникалық көмек көрсетілді.
      Алынған сабақтар
      21. 2007 жылы өткізілген елдік бағдарламаға жасалған орта мерзімді шолу бағдарламасының әлеуметтік саясаттың кейбір компоненттерін жетілдіруге үлес қосқанын көрсетті. Алайда нормативтік база мен практикалық басшылық денсаулық сақтау мен балалық шақты қорғау жүйесіндегі олқылықтарды жоя отырып, одан әрі пысықтауды талап етеді. Келісілген әлеуметтік саясатты жетілдіру үшін қажетті сенімді деректер мен ақпаратты қамтамасыз ету және одан әрі жүйелі реформалар жасау үшін әлеуетті арттыру жөніндегі жұмыстарды күшейту ұсынылды. Бұл іс-қимылдар тұтастай және жүйелі көзқарасты анықтауға, рөлдердің фрагменттік сипатта болуын және жауапкершілік салаларының нақты бөлінбеуін болдырмауға көмектеседі. Сондықтан жаңа елдік бағдарламада әлеуметтік саясатты жетілдіру және оны тиімді іске асыру үшін дәлелді деректер базасын нығайтуға, ақпарат жинау мен оны пайдалану жөніндегі білімді арттыруға айрықша көңіл бөлінетін болады.
      22. Оңтүстік Қазақстанда АИТВ-ның орын алуы отбасы, алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету орындары мен ауруханалар деңгейінде баланы емдеу мен оған күтім жасаудағы кемшіліктерді көрсетіп берді. Денсаулық сақтау жүйесін, әсіресе ана мен бала денсаулығын қорғауды реформалауды тездету үшін жоспарлау мен бюджеттеудің тиімсіз, шығынды әдісінен нәтижелерге жетуге негізделген әдісіне және сенімді деректер негізінде жоспарлау мен орындау сапасының мониторингіне көшуге айырықша көңіл бөлінуге тиіс. Әйелдер мен балалардың өршіп тұрған АИТВ жұқтыру қаупі проблемасы сатылы бағдарламаларда деңгейлес байланыстар орнату арқылы және АИТВ-инфекцияларының анадан балаға берілуінің және ана мен баланы қорғауда педиатриялық ЖИТС-тың алдын алу арқылы шешілуге тиіс. Сонымен катар медицина қызметкерлерінің қарым-қатынасындағы кемсітушілікті қоса алғанда, стигма мен кемсітушіліктің азаюын көздейтін шараларды күшейту кажет.
      23. Бала құқықтарын қорғау шеңберінде де институционалсыздану мәселелеріне ерекше назар аудару балаларды мекемелерде тәрбиелеу стандарттарының өзгеруіне және патронаттық тәрбие беру тәжірибесін енгізуде белгілі бір ілгерілеушілікке алып келді. Алайда бұл шаралар әлі де баланы қорғау саласындағы жалпы реформаның бөлігіне айналған жоқ әрі балалар үйлері мен интернаттарда балалар санының елеулі түрде азаюына да алып келген жоқ. Мұндай мекемелердегі бала тәрбиесіне деген оң көзқарастар жергілікті және өңірлік деңгейлерде әлі де басым сипатқа ие. Бұдан басқа, әлеуметтік қорғау жүйесі де әлі күнге дейін балаларды интернат мекемелеріне беруді дұрыс деп табады, ал балаларды институционалдандыруға қарсы әрекет етуге арналған тиісті шаралар фрагменттік сипатта, сондықтан олар айтарлықтай өзгертуді талап етеді. Жаңа бағдарлама (а) институционалсыздандыру үдерісінің басым сипатқа ие болуына және әлеуметтік реформалар бағдарламаларының шеңберінде балаларды қорғау реформасына; (б) баланы интернат мекемелеріне орналастыруға оң көзқарас негіз болатын құрылымдық себептерге әсер етуге; (в) балаларды инстуционалдандырудың баламалы тәрбие беру түрлерін әзірлеуге және стандарттар мен практикалық жұмыстарды жетілдіруге бағытталған бастамаларды әзірлеуге қолдау көрсетеді.

IV бөлім. Ұсынылатын бағдарлама

      24. Ынтымақтастықтың жаңа елдік бағдарламасын дайындау дамудың мемлекеттік және жаһандық басымдықтарын ескере отырып, 2010 - 2015 жылдарға арналған ынтымақтастық бағдарламасының негізі болып табылатын 2007 жылғы бағдарламаға орта мерзімді шолу жасаудан басталды. Үкіметпен, Парламентпен, жергілікті билікпен, ғылыми, азаматтық қоғам өкілдерімен және халықаралық ұйымдармен жоғары деңгейде өткізілген техникалық кеңестер мен кездесулер бағдарламаның стратегиялық бағыттарын - балалар мен әйелдердің мүдделерін қорғайтын ұлттық басымдықтарға қол жеткізу бастамаларын неғұрлым нақты тұжырымдауға мүмкіндік берді. «Қазақстандағы балалар мен отбасылар мүдделерін көздейтін республикалық және жергілікті бюджеттердің әлеуметтік бағдарлылығы мен тиімділігін арттыру» тақырыбында 2007 жылы өткен халықаралық конференцияның ұсынымдары балаларға арналған бағдарламаларды қаржыландыруды ұлғайту және бала мүддесін барынша жаңсартуға тиімді мемлекеттік саясат жүргізу мәселелеріне назар аударуға ықпал етті. ЮНИСЕФ-тің БҰҰ даму мақсатында көмек көрсету жөніндегі (ЮНДАФ) 2010 - 2015 жылдарға арналған Негіздемелік бағдарламасын дайындау үдерісінде БҰҰ-ның басқа мекемелерімен ынтымақтастығы бағдарламаның басымдықтары мен стратегиялық бағыттарын неғұрлым нақты тұжырымдау үшін қосымша мүмкіндік берді. Үкіметпен және ЮНДАФ Стратегиясы жөніндегі әріптестермен бірлескен кездесу 2008 жылдың 16 мамырында өтті.
      25. Елдік бағдарлама Қазақстан Үкіметінің балалар өмірінің, әсіресе олардың әлеуметтік осал топтарының өмір сүру сапасын жақсартуға, сондай-ақ өңірлік және гендерлік теңсіздікті төмендетуге жәрдемдесуге бағытталған. Бәрін қамтитын басымдықтар мемлекеттік саясатқа қолдау көрсетуден және бюджетті адам капиталына салынатын инвестицияларды көбейтуге және жүйелерді нығайтуға ықпал ететін инклюзивті және адам құқықтарына негізделген әлеуметтік қызметтерді қаржыландыруға бағыттауға жәрдемдесуден тұрады. Мұның бәрі экономикалық өсуді еліміздегі қыздар мен ұлдардың жағдайын елеулі түрде жақсарту үшін барынша тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Ел ауқымында жаңа тәсілдерді пайдаланбас бұрын олар балаға достық қарым-қатынастағы Қала (БДҚ) тұжырымдамасы шеңберінде таңдап алынған балаға достық қарым-қатынастағы жергілікті қоғамдастықтарда сынақтан өтетін болады. Осы үдеріс бойында баланың саясатты жоспарлауға, жүзеге асыруға және әзірлеуге қатысуының сектораралық қағидаты сақталады.
      26. Елдік бағдарлама мынадай негізгі нәтижелерге қол жеткізуді көздейді: (а) адам, қаржы және ұйымдастыру ресурстары ұлдар мен қыздардың ең қажет мүдделерін қамтамасыз ету үшін керекті гендерлік және әлеуметтік теңсіздік мәселелерін шешуге байланысты жоспарлар мен бағдарламаларға қайта бағытталады; (б) бала құқықтарын қорғау саласындағы міндеттемелерді іске асыру туралы, сондай-ақ оған қатысты қабылданатын шаралар туралы есептілік жыл сайынғы негізде жүзеге асырылады; (в) балалар, жасөспірімдер, жастар және әйелдер әлеуметтік және медициналық қызмет көрсету жөніндегі бағдарламаларға белсенді түрде қатысады, бұл да өз кезегінде осы топтардың құқықтарын іске асыру үдерісіне азаматтық тартылуына жәрдемдеседі; сондай-ақ өмірлік дағдыларға үйрету білім беру үдерісінің бәріне жан-жақты біріктірілген; (г) халықаралық нормалар мен стандарттарға сәйкес келетін баланы сәби кезінен дамыту мен ана мен баланы қорғау қызметтеріне қол жеткізе алатын және пайдаланатын отбасылар саны 20%-ға дейін көбейді; (д) бала тууға қабілетті жастағы әйелдер мен 5 жасқа дейінгі балалар арасындағы қан аздығымен ауыру 15%-ға төмендеді; 6 айдан 59 айға дейінгі жастағы балалар арасында А витаминінің тапшылығы жойылды; (е) балалар үйлері/мектеп-интернаттардағы балалар мен отбасын алмастыратын немесе басқа баламалы тәрбиелеу түрлерінде тәрбиеленіп жатқан балалар арасалмағы 80/20-дан 60/40-қа дейін жақсарды, мемлекет қамқорлығындағы балалар саны 50%-ға дейін төмендеді; (ж) қалпына келтіру сипатындағы баламалы жаза қолданылған және алдын алу бағдарламаларын пайдалануға рұқсат алған заң бұзған кәмелетке толмағандар саны 20%-ға өсті; (з) делинквенттік мінез-құлықтың алдын алатын ерекше бағдарламаларға ауыстырылған, қылмыстық жауапкершілікті түзету әрекеттері мен шартты соттылық баламалы түрлерімен ауыстырылған, сондай-ақ балаға жақын іс-шаралар өткізу нәтижесінің пайдасы тиген балалар саны өсті, қылмыстың құрбаны болған балалар мен куәгерлері және АИТВ жұқтырған жүкті әйелдердің кемінде 90% анадан балаға АИТВ берілуінің алдын алу үшін сот әділдігі жүйесінде ретровирусқа қарсы ем алады, ал ауру ошақтарындағы ауру қаупі жоғары АИТВ бойынша алдын алу қызметін пайдаланатын топтарда жасөспірімдер саны 30%-ға дейін артты.
      27. Келісілген күш-жігерлер Үкіметтің адам құқықтарына негізделген және гендерлік аспектілерді ескеретін саясат әзірлеуіне жәрдемдесу үшін макро-деңгейде жүзеге асырылатын болады. Сапалы зерттеулер мен жүргізілген талдаулар қорытындысы бойынша топтастырылған деректер мен нәтижелер өмірлік маңызы бар ақпарат және білім көздері ретінде әлемдік стандарттар мен нормаларға сәйкес заңнамаларға және саясатты қалыптастыруға ықпал етеді. Бизнес-сектормен, азаматтық қоғам өкілдерімен және мемлекеттік органдармен мейлінше тығыз әріптестік негізі қаланады. Жүйелерді мульти тәртіптік және сектораралық нығайту ана мен бала денсаулығын қорғау, тамақтануды жақсарту, баланы сәби кезінен дамыту, АИТВ/ЖИТС-тың алдын алу және емдеу, білім беру, бала құқықтарын және жасөспірімдердің дамуын қорғау, сондай-ақ гендерлік теңдікті ілгерілету салаларында сапалы қызмет көрсету мен мемлекеттік органдардың әлеуетін арттыруға негізделетін болады. Жергілікті деңгейде мінез-құлықты өзгерту жөніндегі сектораралық стратегияны білдіретін Дамытуға арналған коммуникация тұжырымдамасын жүзеге асыру аясында баланың тіршілік етуіне және оны қорғауға байланысты алдын алуға болатын қауіп-қатерлерді азайту жөніндегі шараларды оңтайландыруда ОҚО-ның және ШҚО-ның билік органдарына көмек көрсету жөніндегі жұмыстар жалғастырылатын болады.
      Елдік бағдарламаның құрылымы мынадай болып келеді:

-------------------------------------------------------------------
|                  Ынтымақтастық бағдарламасы                      | |------------------------------------------------------------------
|     ----------------------             ------------------        |
|----|Балалар мүдделерін    |           |Балаларды қорғауға    |---|
|    |көздейтін әлеуметтік  |           |бағытталған жүйелерді |   |
|    |саясат және әріптестік|           |нығайту               |   |
|    -----------------------             ---------------------     |
|                                                                  |
|    -------------------------          ------------------------   |
|----|Балалар мүдделерін     |          |Балалар мен            |--|
|    |көздейтін әлеуметтік   |          |жасөспірімдердің       |  |
|    |саясат және білімдерді |          |денсаулығы және олардың|  |
|    |басқару                |          |дамуы                  |  |
|    ------------------------           ------------------------   |
|                                                                  |
|    ------------------------           ------------------------   |
|----|Балалар мүдделерін     |          |Балаларды қорғау       |--|
|    |көздейтін әріптестік   |          |                       |  |
|    ------------------------           ------------------------   |
|                     |----------------------|                     |
|---------------------|Сектораралық шығыстар |---------------------|
|                     -----------------------                      |

Балалар мүдделерін көздейтін әлеуметтік саясат және әріптестік

      28. Соңғы жылдары үкімет әлеуметтік секторда қазіргі заманғы стандарттарға сәйкес келетін саясат пен заңнамаларды әзірлеу саласында бірталай жұмыс атқарды. Алайда бұл мүлдем жаңа сала болғандықтан, жаңа заңнамалар мен саясатты балалар өміріндегі нақты өзгерістерге ауыстыру қиын проблема болып қалып отыр. Мемлекеттік әлеуметтік шығыстар, тұтастай алғанда, балалар ісіне инвестиция салу алынатын мемлекеттік табыстармен және қолдағы бар мүмкіндіктермен салыстырғанда шектеулі. Ақпарат пен сенімді деректер алудың жақсартылған жүйесі осы саясатты іске асырумен айналысатын адамдардың шешім қабылдау және жауапкершілігін арттыру үдерісін жетілдіруге қолдау көрсеткен болар еді. Қоғамның елдегі балалардың жағдайлары, сонымен қатар оның бала құқықтарын іске асыру процесі мен балалар мүдделерін көздейтін бағдарламаларға қандай қатысы бар екені туралы ақпаратты көбірек білуі өте маңызды. Бағдарлама сонымен бірге балаларды шешім қабылдау процесіне және өз өмірлеріне әсері бар мәселелер бойынша пікірлерін білдіруге барынша тарту және көбірек қатыстыруды көздейді, бұл сондай-ақ нәтижесінде қол жетімді ресурстарды неғұрлым жетілген және ұтымды түрде пайдалануға алып келмек. Осылайша, бизнестің корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік мәдениетін дамытуда жеке секторға көмектесуге бағытталған бастамаларды іске асыру жоспарланады. Сөйтіп, орталық және жергілікті деңгейлерде азаматтық қоғаммен кеңінен ынтымақтастық қарым-қатынас орнату қарастырылып отырған бағдарламаларға халықтың нысаналы топтарының мұқтаждықтарына сәйкес түзету енгізуге мүмкіндік береді.
      29. Бұл бағдарлама мынадай екі өзекті компоненттен тұрады, олар - әлеуметтік саясат және балалар мүдделерін көздейтін әріптестік. Бағдарлама Үкіметтің балалардың амандық-саулығының жай-күйіне мониторинг жүргізуге және жүргізілетін мемлекеттік, оның ішінде бюджеттік саясатқа талдау жасау, түрлі секторлар арасында ақпарат және білім алмасу жүйелерін жақсарту мен балалар мүдделерін көздейтін ынтымақтастықты кеңейту арқылы әлеуметтік секторда реформалар жасауға жәрдемдесетін болады. Нәтижесінде: (а) бюджеттік процесс негізінен нәтижеге қол жеткізуге бағдарланатын болады, ол өз кезегінде, қолайсыз өңірлердегі ұлдарға да, қыздарға да тең дәрежеде жағымды әсерін тигізетін әлеуметтік саясатты іске асыруға мемлекет қаржысын жеткілікті бөлігу алып келеді; (б) стратегиялық жоспарлау департаменттері, салалық министрліктер мен жергілікті әкімшілік қызметкерлерінің басым бөлігі (білім беру, әлеуметтік қорғау және денсаулық сақтау бөлімдері) мемлекеттік бағдарламаларды жоспарлау мен іске асыруда, оның ішінде орта мерзімді әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламаларының ережелеріне сәйкес балалар мүдделерінде бюджеттеуде балалардың аман-саулығы жай-күйінің көрсеткіштері мен сенімді деректерді қолданатын болады және (в) балалар мен жасөспірімдердің құқықтарын қорғау мен қамтамасыз ету саласында жеке және мемлекеттік секторлар арасында ынтымақтастық жолға қойылатын болады.
      30. Бағдарлама тиімді саясат таңдауға негіз болатын және балалар мен жастардың қиындыққа ұрынған және қауқарсыз топтарының өмірлерін жақсартуға ықпал ететін сенімді ақпарат беретін болады. Аталған бағдарлама шеңберінде тиісті заңнамаларға, сондай-ақ балалардың аман-саулығына ықпал ететін мемлекеттік қаржы және әлеуметтік қорғау саласындағы негізгі құжаттарға талдаулар жасалады деп күтіледі. Бұған қоса, әлеуметтік саясат саласында оқу орындарына халықаралық сарапшыларды тарту және озық тәжірибе алмасу, сондай-ақ әлемде және өңір елдерінің арасында көрсетілген бағыттағы тәжірибені зерттеуге жәрдемдесу арқылы техникалық көмек көрсету көзделуде. Нәтижеге жетуге бағдарланған мемлекеттік басқару және бюджеттеу қағидаттарына негізделген «жетілдірілген» моделі сынақтан өткізілетін болады, сондай-ақ кейбір өңірлерде мемлекеттік органдардың қызметін бағалау индикаторлары тестілеуден өткізіледі; және ең озық тәжірибенің үлгілері әрі қарай пайдалану үшін құжатталатын болады. Жыныстық және өңірлік белгілері бойынша бөлінген сапалық талдау, сенімді деректер мен ақпаратты жинау тағам өнімдерін құнарландыру мен микронутриенттерді қосымша қамтамасыз ету секілді техникалық стандарттар мен нормативтерді әзірлеуге және саясатты қалыптастыруға жәрдемдеседі. Бұл ақпарат сондай-ақ жазатайым оқиғалар мен жарақат алудың алдын алу, бозбалалар мен бойжеткендердің аман-саулығы мен олардың мінез-құлықтары арасындағы өзара қарым-қатынастарды талдау бойынша стратегияларды әзірлеу мен іске асыруда пайдаланылатын болады. Бұл қызметтің нәтижесі де реформаларды әзірлеуде, әсіресе, балалық шақты қорғау жүйесін күшейтуге қатысты пайдаланылады.
      31. Бағдарлама сонымен қатар мемлекет пен жеке сектордың арасында, жастардың қатысуын қоса алғанда, балалар мүдделерін көздейтін әріптестік қарым-қатынастарды орнатуға қолдау көрсетеді. Аталған ынтымақтастық шеңберінде жеке сектордың, жұртшылықтың өкілдеріне және Үкіметке балалар мүдделерін көздейтін әріптестік туралы «шарт» әзірлеуде көмек көрсетілетін болады, бұл орнықты бастамаларды іске асыруға, қаржыландыруды ұлғайтуға және балалар құқықтарының іске асырылуына тұрақты мониторинг жүргізуге ықпал етпек. Осы «шартты» бағалау және жетілдіру тұрақты негізде жүзеге асырылатын болады. Балалар мүдделерін көздейтін әріптестік Үкімет пен ЮНИСЕФ арасындағы жетілдірілген ынтымақтастықтың негізін қалайды және елімізде 2015 жылға дейінгі және одан кейінгі кезеңде балалар үшін ресурстардың тартылуына ықпал етеді. Бұл қызмет сондай-ақ ақпараттандыру, мүдделерді қорғау, жұртшылықты ақпараттандыруды күшейту мен жұмылдыру бойынша негізгі коммуникациялық стратегияларды пайдалану арқылы корпоративтік сектор мен бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін ынталандыратын болады. Жасөспірімдер мен жастардың пікірлері азаматтық қоғамды тартуға және қатыстыруға бағытталған топтардың, ұйымдардың, бағдарламалар мен бастамалардың жұмыстарына қолдау көрсету арқылы жеткізілмек.
      32. ЮНИСЕФ-тің негізгі ресурстары, соның ішінде, балалар мүдделерін көздейтін әлеуметтік саясатты қалыптастыруға ықпал ететін сенімді ақпаратқа негізделген өзекті тақырыптық блоктарға және ынтымақтастықты кеңейтуге бағытталған бастамаларға жұмсалатын болады; сонымен қатар негізгі шараларға қолдау көрсету үшін қосымша қаражат пайдаланылады.
      33. Бұл бағдарлама «Қазақстан - 2030» Стратегиясы, «2020 жылға дейінгі даму бағдарламасы», «Қазақстан Республикасының 2007 - 2024 жылдарға арналған орнықты дамуға көшу тұжырымдамасы», нәтижеге қол жеткізуге бағдарланған басқару және бюджеттеу қағидаттарына негізделген 2010 - 2020 жылдар кезеңіндегі ұзақ мерзімді денсаулық сақтау және білім беруді дамыту бағдарламасы, «Барлығы үшін сапалы өмір», «Қазақстан балалары» ұлттық бағдарламасы секілді ұлттық бастамалармен тығыз байланысты болмақ. Осы бастамалар Қазақстанды балаларға қатысты «жетілдірілген саясат» орталығы ретінде көрсетуге ықпал етеді. Бағдарламаның әріптестері Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ), ЮНПФА, БҰҰ-ның Білім, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі ұйымы (ЮНЕСКО), Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҰ), БҰҰ-ның АИТВ/ЖИТС жөніндегі Біріккен Бағдарламасы (ЮНЭЙДС), БҰҰ Даму бағдарламасы (БҰҰДБ), Дүниежүзілік банк, АҚШ-тың Халықаралық даму жөніндегі агенттігі (ЮСАИД), Еуропалық Одақ (ЕО), Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы (ЕҚЫҰ) болып табылады.
      34. Әлеуметтік саясат жүргізудің және балалар мүдделерін көздеген әріптестік қарым-қатынас орнатудың арқасында бағдарлама компонентінің мынадай нәтижелеріне кол жеткізуге болады:
      2015 жылдың соңына қарай Қазақстан БҰҰ Бала құқықтары туралы комитетінің орындалмаған ұсынымдарына сәйкес, бала құқықтарын іске асыруда орын алған проблемаларға тиісті көңіл бөлетін болады.
      Бұл нәтижеге қол жеткізудегі ілгерілеушілік мынадай көрсеткіштермен өлшенеді:
      - шығыстары жан басына шаққанда күніне СҚТ-дан 2 және 5 доллардан төмен үй шаруашылықтарындағы балалар үлесі;
      - әкімшілік және тәуелсіз жүйелер балалар құқықтарын іске асыруға бөлінетін бюджет пен оған байланысты саясаттың орындалуына мониторинг жүргізеді.
      Аралық екі нәтиже осы бағдарламалық компоненттің нәтижесіне қол жеткізуге алып келеді:
      - 2015 жылдың соңына қарай мемлекеттік билік денсаулық сақтау,  білім беру және әлеуметтік қорғау саласында балалар құқықтарына басымдық беру үшін жалпы ресурстардың жеткілікті көлемін бөледі және пайдаланады.
      - 2015 жылдың соңына қарай үкімет, жеке сектор, қоғам және ЮНИСЕФ-тің қатысуымен жасалған балалар мүдделерін көздейтін әріптестік туралы «шарттар» балалар мен жастар мүдделерін көздейтін орнықты бастамаларды іске асыруға, қаржыландыруды көбейтуге және балалар құқықтарының іске асырылуына тұрақты мониторинг жүргізуге ықпал етеді.

Балалар құқықтарын қорғауға бағытталған жүйелерді нығайту

      35. Баланы қорғауды қамтамасыз етумен байланысты қауіп-қатерлердің алдын алу және оларға ден қоюға арналған бала құқықтарын қорғау жүйесі деп ЮНИСЕФ барлық әлеуметтік салалардағы, әсіресе, әлеуметтік қорғау, білім беру, денсаулық сақтау, қауіпсіздік және сот әділдігі секілді салалардағы заңдар жиынтығын, саясатты, нормативтік актілерді, қызметтерді, әлеуетті, мониторинг және бақылау жүйесін түсінеді. Сондықтан ЮНИСЕФ балалар құқықтарын қорғаудың тұрақты ұлттық жүйесін қалыптастыруды көздейтін түпкі мақсатқа қол жеткізу үшін Қазақстанда әлеуметтік реформалар жүргізу процесін қолдайды. Бағдарламаның бұл компоненті денсаулық сақтау, тамақтану және білім беру сапасын арттыруға ықпал етеді. Күш-жігер бюджет қаражатын неғұрлым әлеуметтік-тиімді және әділ бөлуді қолдауға; жоспарланған нәтижелерге мониторинг жүргізу сапасы мен оның орындалу деңгейін, сондай-ақ оқыту мен оның сапасын жақсартуға; медициналық және әлеуметтік жұмыстар технологияларын, оқу бағдарламаларын жетілдіруге; сонымен бірге, халықты ақпаратпен хабардар етуді арттыруға бағытталатын болады. Отбасылардың қауқарсыздығы мен әлеуметтік оқшаулануына, нәрестелер мен балаларды ата-аналар қамқорлығынан айыруды болдырмауға, ерекше мұқтаж балалар, ішкі және халықаралық бала асырап алу, балаларды қанау және сату мәселелеріне қатысты проблемаларды шешу үшін тәсілдер тұжырымдау қажет. Аталған проблемаларды шешу үшін балалар мүдделерін көздеу мақсатында балаларды қорғау және әділет жүйелері шеңберінде өз қызметтерін ұсынатындарға олардың рөлдері мен міндеттерін неғұрлым нақты айқындауда әрі жаңа икемді тәсілдер әзірлеуде, оны іске асыруда көмек көрсетіледі. Көптеген әлеуметтік көрсеткіштер жас адамдардың амандық саулығына, мінез-құлқы үлгісі мен салауатты өмір салтын ұстауға бейімділігіне қатысты айтарлықтай олқылықтар бар екендігін көрсетеді, бұл жастар мен жасөспірімдерді дамыту мәселелерінде бірлескен іc-қимылдарды жаңарту мен күшейтуді талап етеді.
      36. Бұл бағдарлама балалар, жасөспірімдер мен әйелдер құқықтарын қорғау, олардың профилактикасы, күтіп-бағу қызметін көрсетудің қолжетімділігін, сапасын және тиімділігін жақсарту үшін әлеуметтік сектор жүйесін нығайтуда үкіметке көмек көрсетуге бағытталған. Бағдарламаның негізгі екі элементі - балалар мен жасөспірімдердің денсаулығы мен оларды дамыту, сондай-ақ баланы қорғау. Олар мынадай мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған: (а) ана мен бала денсаулығын қорғауда қол жеткізілген нәтижелерге мониторинг жасауға және қызмет көрсетудің тұтастығы мен ықпалдасу қағидаттарына құрылған дамыған денсаулық сақтау жүйесі, балаларды сәби кезінен бастап дамыту, өмірлік дағдыларды дарыту мен АИТВ-ның алдын алуға, АИТВ жұқтырғандарға күтім жасауға дағдыландыру; орталық және жергілікті деңгейлерде бала құқықтарын қорғау тетіктерін дамыту; (б) баланы отбасынан айырудың алдын алуға, оны отбасына қосуға және отбасылық тәрбиенің алуан түрлі нысандарын дамыту қағидаттарына негізделген қоғамдастықта әлеуметтік қызмет көрсету үшін жинақталған қайта құрылған және оңтайландырылған бала күтімі жүйелері; (в) әрбір жағдайда құқықтардың сақталуын қамтамасыз ететін және әрбір кәмелетке толмаған құқық бұзушының мүддесін барынша көздеп әрекет ететін балалар мүдделерін көздейтін әділет жүйесін құру. Бағдарламаның әріптесі ДДСҰ, БҰҰДБ, ЮНЕСКО, ЮНФПА, ХЕҰ, БҰҰ-ның АИТВ/ЖИТС жөніндегі бағдарламасы, Дүниежүзілік банк, ЮСАИД, ЕО және Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы (ЕҚЫҰ) болып табылады.
      37. Бағдарлама Үкіметке Тегін медициналық көмектің кепілді көлемі және денсаулық сақтау саласын реформалау шеңберінде балалар мен жүкті әйелдерге, әсіресе, алдын алуға болатын перинатальды шығындарды азайту үшін шұғыл акушерлік және неонатальды көмек көрсету саласында көрсетілетін қызмет түрлерін жақсарту мен оған мониторинг жүргізуде қолдау көрсетуді жалғастырады. Медициналық қызметкерлердің қызмет көрсету тиімділігі мен нәрестелерге күтім жасау негіздерін қоса алғанда, сәбилерді аман алып қалуды қамтамасыз ету мақсатында оқытуға ықпал етуі мен оның сапасы-бағалау мен қызметті жақсартудың мәні болып табылады. Балалар мен әйелдердің тамақтану деңгейін қадағалау және нәрестелерді емізу, қажетті микронутриенттермен қамтамасыз ету мен тағам өнімдерін құнарландыру секілді тиісті шараларды көбейту үшін тамақтануға және өсімге мониторинг жасау жүйесін жетілдіру саласында қолдау көрсетілетін болады. Ана мен бала денсаулығын сақтау және оларды тамақтандыруды жақсарту саласында орнықты саясатты дамыту мен іске асыруға ықпал ететін орта қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар көтермеленеді. Өмірлік дағдыларды үйрету жобаларын іске асыру барысында жинақталған тәжірибе бұл курсты орта мектептің міндетті оқу бағдарламаларына енгізу, сонымен қатар оқыту әдістерін жетілдіру және мұғалімдерді дипломға дейінгі даярлау мен олардың шетелдік әріптестерімен ақпарат алмасуына қол жеткізуін қамтамасыз ету арқылы тәжірибеде бекіту үшін қолданылатын болады. Баланы сәби кезінен дамыту мәселелерінде бағдарлама баланың сәби кезіндегі күтімі бойынша жоспарланатын зерттеулер нәтижелеріне негізделетін балалар күтімі, тағамы, ерекше мұқтаждықтары/жазатайым оқиғалар және гигиена дағдылары жөніндегі ақпаратты әзірлеу мен таратуға қолдау көрсетуді жалғастырады. Бағалау әдістемесі елдің мәдени әралуандығы мен дәстүрлеріне сәйкес бейімделетін болады. Қазақстан баланы дамыту мақсатында бала күтімі жөніндегі бағдарламаларды әзірлеуде Орталық Азия аймағында бастамашы болды. Сөйтіп, бұл бағдарлама ата-аналардың қатысуын негізге ала отырып, ерекше мұқтаж балаларды анықтауға негіз болады, Ерекше мұқтаж балаларды анықтау бала құқықтарын қорғау және сәби кезінен араласу үшін мейлінше маңызды. Бағдарламаның негізгі әріптестері ДДСҰ, ЮНФПА, ЮНЕСКО, ЮСАИД, Дүниежүзілік банк және ЕО.
      38. АИТВ/ЖИТС мәселесіне келетін болсақ, салауатты өмір салтын ілгерілету, жасөспірімдердің АИТВ/ЖИТС-тың алдын алу мәселелерінен хабардарлығын арттыру, балаларға тиісті күтім жасауды қамтамасыз ету, ана мен бала денсаулығын қорғауды қамтамасыз ететін ұйымдардың жұмыс тәжірибелеріне АИТВ-ның анадан балаға берілуінің және педиатриялық ЖИТС-тың алдын алуды енгізу үшін денсаулық сақтау және білім беру секторларымен байланысты жақсарту қажет. Жұқтыру қаупі жоғары топтардағы жасөспірімдерге қоғамдастықта «аутрич» әдістемесін қолдану, АИТВ-ның алдын алу жөніндегі қызметке, медициналық, психологиялық және әлеуметтік қызмет түрлерін ұсынатын Жастар денсаулығы орталықтарына (ЖДО), АИТВ жұқтырған балаларды қорғайтын, оларға психологиялық қолдау және білім беру қызметін көрсететін қызметтерге, жақын достар қызметтеріне қаралуға ынталандыру арқылы көбірек көңіл бөлінеді. Негізгі әріптестер - БҰҮ-ның АИТВ/ЖИТС бойынша Бірлескен Бағдарламасының тең демеушілері және АИТВ-ның алдын алу қызметін көрсететін үкіметтік емес ұйымдар желісі.
      39. Баланы қорғау мәселелерінде бұл бағдарлама зорлық, менсінбеушілік, қанау және қоғамнан оқшаулаудың күш қолданушылық, психологиялық және әлеуметтік салдарын анықтау, кері бағыттау және оларға жауап қайтарудың үйлестірілген ведомствоаралық жүйелерінен, деректер жинаудан тұратын тиімді тетіктерді одан әрі дамыту саласында Үкіметпен ынтымақтасатын болады. Бұл балалардың жынысын және қазіргі кезде қызмет көрсетумен қамтылмаған балаларды анықтауды ескере отырып, деректерді мұқият жинау арқылы шешім қабылдау мен ресурстарды бөлу атаулылығы сапасын арттырады. Бұл сонымен қатар қоғамның балалармен катал қарым-қатынас жасау, қанау және зорлық-зомбылық жасау секілді барлық нысандарынан хабардарлығын арттырады, қызмет көрсетудегі олқылықтар ашылады, жоспарлау мен бағдарламалық интервенцияны жақсартады, ведомствоаралық байланыстарды нығайтады, тиімді саясаттың жүргізілуін, сонымен қатар құқықтық нормалардың БҰҰ-ның Бала құқықтары туралы конвенциясы ережелеріне сәйкестігін қамтамасыз етеді. Интернат мекемелерінде тәрбиеленіп жатқан, сондай-ақ заң бұзған балаларға ерекше көңіл бөлінетін болады. Бұл баланы отбасынан айырудың алдын алу, жергілікті деңгейде отбасына және балаларды орналастырудың отбасылық нысандарына қолдау көрсету жөніндегі қызмет көрсетуді дамыту мен оған мониторинг жүргізу үшін әлеуметтік жұмыс функцияларын одан әрі реттеуді және оның құқықтық негіздерін әзірлеуді талап етеді. Кәмелетке толмағандар істері бойынша сот әділдігі саласында халықаралық стандарттар ескеріле отырып, заңнамаларды реформалау жалғастырылады, ювенальдық әділет органдарында, бас бостандығынан айыруға балама ретінде сынақтан өткізу, қоғамдық жұмыстар және оңалту қызметтері секілді шаралар қолдануда жұмыс істейтін персоналды оқыту жүзеге асырылады. Негізгі әріптестер - ЕО, ХЕҰ, БҰҰДБ және ЕҚЫҰ.
      40. Негізгі ресурстар жоғары сапалы сараптама жасауға, халықаралық стандарттар туралы тәжірибе мен білім алмасуға, оның, құны мен экономикалық тиімділігіне талдау жасау және осы жүйенің тиімді жұмыс істеуі үшін қосымша ресурстар іздеуде пайдаланылатын болады. Қосымша қаражат тағамды қажетті микронутриенттермен жақсарту және ұнды құнарландыру жөніндегі қызметті қаржыландыру, сонымен қатар баланы қорғау, кәмелетке толмағандар істері жөнінде сот төрелігін жетілдіру саласындағы нақты жобаларға жұмсалатын болады.
      41. Баланы қорғауға бағытталған жүйелерді нығайту нәтижесінде бағдарлама компоненту бойынша мынадай жетістіктерге қол жеткізіледі:
      2015 жылдың соңына карай балалардың, жасөспірімдер мен әйелдердің басым бөлігі бала күтімі, олардың құқықтары мен профилактикасы бойынша сапалы және тиімді қызметті пайдаланатын болады.
      Бұл нәтижеге қол жеткізудегі ілгерілеушілік мынадай көрсеткіштермен өлшенеді:
      - темір препаратын қабылдайтын және темір қосылған өнімдерді пайдаланатын бала тууға қабілетті жастағы әйелдер %
      - ана мен баланы қорғау, балаларды сәби кезінен дамыту, сәбиге анасынан берілетін АИТВ-ның алдын алуды қоса алғанда, АИТВ/ЖИТС-тың алдын алуға көрсетілетін сапалы қызметке қол жеткізу мүмкіндігі бар отбасылар %
      - тәрбиелеудің баламалы нысандары пайдасына шешілген және тиісті қызметке жіберілген кәмелетке толмағандар істері %
      тәрбие берудің институционалдық нысандары мен жергілікті қоғамдастықтардағы баламалы нысандардағы балалардың арасалмағы.
      Екі аралық нәтиже осы бағдарламалық компоненттің нәтижесіне қол жеткізуге алып келеді:
      - 2015 жылдың соңына қарай мемлекеттік билік балалар мен әйелдердің ана мен бала денсаулығын қорғау, балаларды сәби кезінен дамыту, АИТВ-ның алдын алу мен емдеу саласындағы кешенді қызметтерге қол жеткізуді және олардың сапасына мониторинг жүргізуді жүзеге асырады.
      - 2015 соңына қарай балаларды қорғаудың ұлттық жүйесі ата-ана қамқорлығынан айырылған әрбір баланың және құқық бұзған әрбір кәмелетке толмаған баланың жеке мұқтаждықтарына ден қоятын болады және қыздар мен ұлдарға қатысты қиянат жасау, оларды кемсіту және қанаудың алдын алу/ден қою жөнінде шаралар қабылдайды.
      42. Сектораралық шығыстар. Бұл құрамдауыш бағдарламааралық негізде жұмыс істейтін қызметкерлердің жалақыларын, сонымен қатар олардың оқу мен іссапарларын қаржыландыратын болады. Шығыстар сонымен қатар елдік офистің жұмыс істеуіне қосымша әкімшілік-қаржылық қолдау көрсетуден тұрады.

2010 - 2015 жылдарға арналған жиынтық бюджеттік кесте

БАҒДАРЛАМА

РЕСУРСТАР

2010 жыл

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

БАРЛЫҒЫ

Бағдарламалар мүдделерін көздейтін әлеуметтік саясат және әріптестік

HP*

290, 000

320,000

327,000

333,000

340,000

340,000

1,950,000

ҚР**

150,000

150,000

150,000

150,000

150,000

120,000

870,000

БАР ЛЫҒЫ

440,000

470,000

477,000

483,000

490,000

460,000

2,820,000

Бала құқықтарын қорғауға бағытталған жүйелерді нығайту

HP

535,000

500,400

492,700

530,000

523,000

523,000

3,104,100

ҚР

300,000

680,000

800,000

930,000

530,000

430,000

3,670,000

БАР ЛЫҒЫ

835,000

1,180,400

1,292,700

1,460,000

1,053,00 0

953,000

6,774,100

Сектор аралық шығыстар

НР

62,000

66,600

67,300

24,000

24,000

24,000

267,900

ҚР















БАРЛЫҒЫ

62,000

66,600

67,300

24,000

24,000

24,000

267,900

БАРЛЫҚ БАҒДАРЛАМА БЮДЖЕТІ

НР

887,000

887,000

887, 000

887,000

887,000

887,000

5,322,000

ҚР

50,000

830,0 00

950,000

1,080,000

680,000

550,000

4,540,000

БАРЛЫҒЫ

1,337,000

1,717,000

1,837,000

1,967,000

1,567,00 0

1,437,00 0

9,862,000

      *- негізгі ресурстар, ** - қосымша ресурстар

V бөлім. Әріптестік стратегиясы

      43. Әріптестік пен ынтымақтастық ахуалын нығайту елдік бағдарламаның негізгі стратегиялары болып табылады. Жоғары деңгейде жүзеге асырылатын саяси ірі бастамалар үшін негізгі әріптестер - Парламент, Президент Әкімшілігі, салалық Білім және ғылым, Денсаулық сақтау, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, Әділет, Ішкі істер, Төтенше жағдайлар, Экономика және бюджеттік жоспарлау министрліктері, Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің аппараты, Жоғарғы Сот, Бас прокуратура, Статистика агенттігі. Өңірлік деңгейде негізгі әріптестер жергілікті билік органдары болып табылады. Тәжірибе алмасу, нұсқаулықтар мен құралдар әзірлеу, сондай-ақ зерттеулер жүргізу үшін ғылыми-педагогикалық қоғамдастықтармен және ғылыми-педагогикалық орталықтармен ынтымақтастық кеңейтілетін болады. Әріптестік шеңберінде балалар мүдделерін көздеуде азаматтық қоғам мен жекеше сектор балалар құқықтарына мониторинг жасауға тартылады.
      44. Денсаулық сақтау, АИТВ/ЖИТС-тың алдын алу, балалар құқықтарын қорғау және Семей өңірінде тұратын ядролық сынақтардан зардап шеккен жастар мен әйелдерді жұмыспен қамту мәселелерін көздейтін БҰҰДБ, ЮНИСЕФ, БҰҰ-ның тұрғын халықтың қоныстануы саласындағы және БҰҰ Еріктілері Қорының бірлескен жобасын қоса алғанда, ЮНДАФ пен 2010 - 2015 жылдарға арналған елдік бағдарламада тұжырымдалған нәтижелерге қол жеткізуде БҰҰ мекемелерімен ынтымақтастық жалғастырылады. ЮНИСЕФ ДСҰ-мен денсаулық сақтау жүйесін нығайту саласында, АИТВ/ЖИТС жөніндегі БҰҰ Бірлескен бағдарламасымен АИТВ/ЖИТС-тың алдын алу және ЮНЕСКО-мен баланы сәби кезінен дамыту мәселелерінде ынтымақтастықты кеңейтеді.
      45. ЮНИСЕФ Дүниежүзілік банкпен денсаулық сақтау саласын реформалау жобасы шеңберінде, әсіресе ретровирусқа қарсы дәрі-дәрмектерді жеткізумен және ана мен бала денсаулығын қорғау саласындағы қызмет көрсету сапасына байланысты фармацевтикалық дәрі-дәрмектер саласындағы саясатты қалыптастыруда ынтымақтасады. ЮСАИД-пен ынтымақтастық АИТВ/ЖИТС-тың алдын алуда көрсетілетін қызмет саласында, сондай-ақ ЕО және ЕҚЫҰ-мен әлеуметтік реформаларға қолдау көрсету мәселелерінде дамытылатын болады.

VI бөлім. Бағдарламаны басқару

      46. Жаңа бағдарламаны ел ішінде Сыртқы істер министрлігі үйлестіреді. Бағдарлама компоненттерін басқаруға жауапкершілік тиісті министрліктердің басшыларына жүктеледі. Әрбір жобаға мемлекеттік қызметші тағайындалады, ол ЮНИСЕФ әріптесімен ынтымақтаса отырып, жобаға байланысты қызметті жоспарлауға, басқаруға және мониторинг жүргізуге толығымен жауапты болады. Министрліктер, үкіметтік емес ұйымдар, халықаралық-үкіметтік емес ұйымдар және БҰҰ мекемелері бағдарламалық қызметті атқарады.
      47. ОНЖ қол жеткізу қажет болып табылатын нақты нәтижелердің сипаттамасынан тұратын және ресурстарды пайдалану бойынша ЮНИСЕФ пен әрбір әріптестің арасындағы уағдаластыққа негіз болатын екі жылдық Жылжымалы жұмыс жоспарларын (ЖЖЖ) әзірлеу арқылы қолданысқа енгізіледі. ЮНИСЕФ, Үкімет және қоғамдық ұйымдар жұмысты екі жылдық негізде жоспарлап, ЖЖЖ-ның орындалуына орта мерзімді шолу жүргізеді. Әріптес-орындаушыға аударылатын барлық ақша аударымдары жобаны орындаушы әріптестер мен мемлекеттік органдармен келісілген ЖЖЖ негізінде жүзеге асырылады.
      48. ЮНИСЕФ ақшалай қаражатты ЖЖЖ-да егжей-тегжейлі баяндалған жұмыстарды орындау үшін мынадай тәсілдермен аудара алады:
      - ақшалай қаражат тікелей әріптес-орындаушыға аударылады:
      а) жұмыс басталғанға дейін (тікелей ақша аудару), немесе
      б) жұмыс аяқталған соң (өтемақы/шығыстардың орнын толтыру);
      - ақы төлеу әріптес-орындаушының уәкілетті тұлғасы қол қойған сұрату негізінде әріптес-орындаушылардың өздеріне алған міндеттемелеріне сәйкес тікелей жеткізушілерге немесе үшінші тұлғаларға жүзеге асырылады;
      - ақы төлеу әріптес-орындаушылармен келісілген жұмыстарға қолдау көрсетуде ЮНИСЕФ-тің өзіне алған міндеттемелеріне сәйкес тікелей жеткізушілерге немесе үшінші тұлғаларға төленеді.
      49. Ақы төлеу тікелей ақша аударымдары түрінде бағдарламаны іске асыру кезеңінде үш айдан аспайтын мерзімде жүзеге асырылады. Бұрын бекітілген шығыстарға сұрау салу тоқсан сайын немесе жұмыс аяқталған соң жасалады. ЮНИСЕФ әріптес-орындаушының бұрын бекітілген сомадан артық шығындарын өтеуге жауапты емес. Барлық қаржылық транзакциялар Париж Декларациясымен енгізілген БҰҰ мекемелері бөлетін Қаржы қаражатына әкімшілік ететін әріптестермен жұмысқа үйлестірілген тәсілге (НАСТ) сәйкес жүзеге асырылады.
      50. Кез келген жұмыс түрі аяқталған соң, қалған қаражат әріптес-орындаушы мен ЮНИСЕФ-тің өзара келісімі негізінде қайта бағдарламалауға немесе қайта қаржыландыруға жатады.
      51. Егер әріптес-атқарушы Үкімет болған жағдайда, ақша аудару тәсілдері, өтемақы төлеу мөлшері, көлемі, мониторинг бойынша іс-шараларды жүргізу мерзімділігі қоғамдық қаржы қаражатын басқару мүмкіндіктеріне шолу жасау нәтижелеріне, егер әріптес-атқарушы БҰҰ тарапынан өзге мекеме болған жағдайда қаржы құралдарын басқару мүмкіндіктерін бағалауға байланысты болуы мүмкін. ЮНИСЕФ пен әріптес-орындаушы таңдаған жеке тәжірибеден өтуші бухгалтерлік фирма атынан білікті консультант әріптес-орындаушының қатысуымен мұндай бағалауды жүргізе алады. Ақша аудару тәсілдері, өтемақы төлеу мөлшері, көлемі, мониторинг жүргізу жөніндегі іс-шараларды жүргізу мерзімділігі бағдарламаға мониторинг жүргізу нәтижелері, шығындар мониторинг ұсынылған есептілік және жүргізілген аудит-тексерулер негізінде бағдарламаны іске асыру барысында қайта қаралуы мүмкін.

VII бөлім. Мониторинг және бағалау

      52. Үкімет пен әріптес-орындаушылар ақша аудару арқылы төленетін барлық жұмыстарға бірлесіп мониторинг жүргізу үшін ЮНИСЕФ-пен ынтымақтасуға келіседі және тиісті қаржылық есептерге қол жеткізуге және НАСТ-қа сәйкес ЮНИСЕФ ұсынған ақша қаражатына әкімшілік етуге жауапты қызметкерлерге жәрдемдесуге міндеттенеді. Осыған байланысты әріптес - орындаушылар төмендегі мәселелер туралы келіседі:
      - ЮНИСЕФ-тің немесе оның өкілдерінің жергілікті жерлерде кезеңімен бақылау жүргізуіне немесе қаржылық есептілікті ішінара тексеріп тұруына мүмкіндік беру;
      - ЮНИСЕФ стандарттары мен нысандарды аралау және жұмыс жүргізу үдерісіне бақылау жасау жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жұмыстарға бағдарламалық мониторинг жүргізу;
      - арнайы немесе жоспарлы аудит. ЮНИСЕФ БҰҰ-ның басқа мекемелерімен ынтымақтастықта, сондай-ақ үйлестіруші Министрлікпен келісімі бойынша жылдық аудит жоспарын әзірлейді, оның басым міндеті ЮНИСЕФ тарапынан қомақты ақшалай қаражат алатын әріптес-орындаушылар мен қаржыны басқару мүмкіндіктері жетілдіруді талап ететіндерді тексеру болып табылады.
      53. Мониторинг бойынша жүргізілетін іс-шараларды ойдағыдай өткізу үшін (жобаларды іске асыру барысына қатысу, қаржылық құжаттарды ішінара тексеру, аудит) әріптес-орындаушылар мен ЮНИСЕФ деректерді бірлесіп пайдалануға және талдау жасауға мүмкіндік беретін бағдарламаға мониторинг жүргізу және қаржылық бақылау құралын пайдалану туралы келісімге келе алады.
      54. Мемлекеттік аудиторлық мекемелер салық инспекциясын, прокуратураны қоса алғанда, қаржылық есептілік комитетін, ұжымдық ведомстволық комитеттер үкіметтік әріптес-орындаушылардың жоспарлы және арнайы аудит-тексерулерін жүзеге асыра алады. Егер мемлекеттік мекемелер ЮНИСЕФ және мұндай тараппен бірлесіп жұмыс жасайтын БҰҰ-ның басқа мекемелері белгілеген кезеңділікке мен көлемге сәйкес нақты әріптес-орындаушылардың жұмысына аудит жүргізбеген жағдайда, ЮНИСЕФ мұндай аудит-тексерулер жүргізу туралы өз бетінше шешім шығарады.
      55. Үкіметтік емес әріптес-орындаушы бағалау мен аудитті ЮНИСЕФ саясаты мен рәсімдеріне сәйкес жүргізеді.
      56. Елдік бағдарламаны Сыртқы істер министрлігі үйлестіреді, ал оны іске асыру мен басқаруды тиісті салалық министрліктер мен департаменттер жүзеге асырады.
      57. Негізгі индикаторлар мыналар болып табылады: балалар үшін басым болып табылатын қызмет түрлеріне бюджет бөлу; нәресте, бала және аналардың өлім-жітімі; сапалы перинатальдық көмекпен қамтамасыз ететін денсаулық сақтау мекемелерінің пайызы және ондай көмек алатын аналар пайызы; микронутриенттермен қамту және А витаминінің жетіспеушілігін туғызатын жағдайлар үлесі; темір және фолий қышқылы қосылған ұнды пайдаланатын бала тууға қабілетті жастағы әйелдер пайызы; ретровирусқа қарсы дәрі-дәрмектерді пайдаланатын АИТВ жұқтырған әйелдер пайызы; АИТВ-ның алдын алатын қызмет түрлерін пайдалану мүмкіндігі бар қатерлі топтағы жасөспірімдер пайызы; тәрбие берудің балама түрлері қолданылатын балалар үлесі және бас бостандығынан айыруға балама болатын жазалау шаралары қолданылған кәмелетке толмаған құқық бұзушылар саны. Мыңжылдық Даму Мақсаттарына (МДМ), әсіресе, балаларға қатысы бар міндеттерге және «Балалар өміріне қажет әлем» атты қорытынды құжаттың мақсаттарына, сондай-ақ басқа да халықаралық міндеттемелер мен ұлттық басымдықтарға мониторинг жүргізілетін болады. Пайдалануға ыңғайлы Балалар мәселелері жөніндегі ақпараттық жүйенің деректер базасы балалардың амандық-саулығының, сондай-ақ гендерлік және әлеуметтік теңсіздіктің деңгейін бақылап отыру мақсатында балалар мәселелері жөніндегі ақпаратқа қол жеткізуді жақсарту және «Балалар өмірінің сапасы» әдіснамасын ілгерілету үшін қолданылатын болады. Оның үстіне мемлекеттін МИКТ-ға көбірек қатысуы Қазақстандағы отбасылар және балалардың жағдайы туралы қосымша маңызды деректер алуға мүмкіндік береді.
      58. Алты жылға есептелген Мониторинг жүргізу мен бағалаудың біріктірілген жоспары негізгі зерттеу, талдау және бағалау жұмыстарынан тұрады. Зерттеу тақырыптары мынадай: балаларға негізгі қызмет түрлерін ұсыну үшін бөлінетін бюджет қаражатына шолу жасау; ана мен бала денсаулығын сақтау саласындағы қызмет көрсетуді, жастарға жақын қызметтердің сапасы мен оны пайдалану; балаларды тәрбиелеудің баламалы нысандарының сапасы мен оларды пайдалану. Үкімет бастамашылық жасаған Мульти-индикаторлық кластерлік тексеру жүргізу үшін техникалық қолдау көрсетілетін болады.
      59. Бағдарламаға үнемі мониторинг жүргізіліп, мерзімді шолулар жасалады, сонымен катар ЮНДАФ-тың орындалу барысына бірлескен жыл сайынғы және орта мерзімді шолулар жасалады.

VIII бөлім. ЮНИСЕФ-тің міндеттемелері

      60. БҰҰ Балалар Қорының Атқарушы Кеңесі Негізгі Ресурстардан төмендегі кестеде көрсетілгеннен аспайтын мөлшердегі және 2010 жылдан 2015 жылға дейінгі кезеңде ОНЖ-ның орындалуымен байланысты жұмыстарға қолдау көрсетуге бағытталған қаражатты резервте сақтау туралы шешімді бекітті. ЮНИСЕФ ОНЖ-да көрсетілген бағдарламаларды бұдан әрі - Қосымша Ресурстар деп аталатын қосымша қаржыландыру көздерін, төмендегі кестеде берілген көлемде іздеуге міндеттенеді. Мұндай ақшалай қаражатты беру ұсынылатын жобаларда донорлық мүдделердің болуын көздейді. Бұл мақсатта ЮНИСЕФ жергілікті және халықаралық донорлық қоғамдастықтар беретін қажетті Қосымша Ресурстарды жинақтауға бағытталған күш-жігерді үйлестіреді.


(мың АҚШ долларына шаққанда)

Бағдарлама

Негізгі ресурстар

Қосымша ресурстар

Барлығы

Әлеуметтік саясат және балалар мүдделерін көздейтін әріптестік

1 950

870

2 820

Бала құқықтарын қорғауға бағытталған жүйелерді нығайту

3 104

3670

6 774

Сектораралық шығыстар

268



268

Барлығы

5 322

4 540

9 862

      61. ЮНИСЕФ ақпараттық-білім беру науқандарын, ғылыми зерттеулер мен ізденістер, кеңестер өткізу; бағдарламаларды, мониторинг жасау және бағалауды әзірлеу, персоналды оқыту және оларға көмек көрсетуге қажетті техникалық қолдау көрсету, қолма-қол қаражат беру түрінде көмек көрсету; тауарларды, құрал-жабдықтарды жеткізу және беру; сатып алу, көлік, қаржы құралдары бойынша қызмет көрсету арқылы ОНЖ аясындағы жұмыстарды әзірлеу мен олардың орындалуына жәрдемдеседі. ЮНИСЕФ көрсететін қолдаудың бір бөлігі уағдаластыққа сәйкес белгіленген Жылжымалы Жұмыс Жоспарлары шеңберіндегі балалар/жастар қозғалыстарын қоса алғанда, үкіметтік емес ұйымдар мен азаматтық қоғам ұйымдарына көрсетілетін болады.
      62. Қосымша қолдау көрсету ЮНИСЕФ-тің жаһандық ақпараттық жүйесіне, ЮНИСЕФ-тің өңірлік кеңсе жүйесіне және бағдарламаларды әзірлеу жөнінде қызмет көрсететін консультанттардың, тараптардың/адамдардың тізімдерін қоса алғанда, мамандандырылған ақпараттық жүйелерге, сондай-ақ БҰҰ-ның мамандандырылған мекемелер желісі көрсететін қолдауға, қорларға және бағдарламаларға қол жетімділікті қамтамасыз етуден тұруы мүмкін.
      63. ЮНИСЕФ бағдарламаны әзірлеу және оған қолдау көрсету, техникалық қолдау көрсету, сондай-ақ жұмыстарға мониторинг жүргізу және оларды бағалау үшін қызметкерлер мен консультанттар қызметін ұсынуға міндеттенеді.
      64. Жыл сайынғы шолулар нәтижелерін ескере отырып және бағдарламаның орындалу барысында ілгерілеушілікке қол жеткізген жағдайда ЮНИСЕФ-тің қаржы қаражаты ОНЖ ережелеріне сәйкес екі күнтізбелік жылға бөлінетін болады. Бұл бюджеттер қарастырылып, одан әрі Жылжымалы Жұмыс Жоспарларында көрініс табатын болады. Үкімет пен ЮНИСЕФ арасындағы екі жақты келісім бойынша, қандай да бір жоба қорын игеру қарқыны екі жылдық сметалық есеп айырысулардан әлдеқайда төмен болса, онда ЮНИСЕФ-тің арнайы нақты жобалары үшін донорлар резервте сақтамаған қаржы қаражаты қорды игеруде бұдан да жоғары қарқынға қол жеткізетін осыған тең басқа да бағдарламалық мақсатты жобаларды жүзеге асыру үшін қайта бөлінуі мүмкін.
      65. ЮНИСЕФ министрліктермен және мекемелермен қолма-қол қаражат, жеткізілімдер мен құрал-жабдықтар немесе қызмет түрлерін ұсыну түрінде көмек көрсету жөнінен уақтылы сұраныс алып тұру жөнінде кеңесіп отырады. ЮНИСЕФ тауарларды тиімді әрі уақтылы кедендік тазартудан өткізу, оларды сақтауға қою мен тарату үшін мемлекеттік билік органдарының мүдделі өкілдерін хабардар етіп отырады.
      66. Үкімет тарапынан үйлестіруші органмен келісім бойынша ЮНИСЕФ ОНЖ шеңберінде мұндай тауарларды кейіннен қайта бағдарламалау үшін осы Елдік бағдарламаның іс-қимыл жоспары мен Жылжымалы Жұмыс Жоспарларында көрсетілген мақсаттарда жеткізілген, бірақ пайдаланылмаған тауарларға бірлесіп тексеру жүргізуді талап етуге құқылы.
      67. Тікелей ақша аударған немесе шығыстардың орнын толтырған жағдайларда ЮНИСЕФ әріптес-орындаушыны ЮНИСЕФ бекіткен сома туралы хабардар етеді және төлем туралы сұратуды алған сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде төлем төлейді.
      68. Әріптес-орындаушының уәкілетті тұлғасы қол қойған сұратулар негізінде әріптес-орындаушылардың өздеріне алған міндеттемелері үшін жеткізушілерге немесе үшінші тарапқа тікелей төлем жасаған жағдайда немесе әріптес-орындаушылармен келісілген жұмыстарға қолдау көрсетуде ЮНИСЕФ қабылдаған міндеттемелер үшін жеткізушілерге немесе үшінші тарапқа ЮНИСЕФ бес жұмыс күні ішінде төлемақы төлейді.
      69. ЮНИСЕФ әріптес-орындаушылар арасындағы шарттық келісімдерге, бағдарламаларға мониторинг жүргізу және қаржылық мониторинг жүргізуге тікелей жауапты емес.
      70. Егер бір әріптес-орындаушы БҰҰ-ның бірнеше мекемелерінен ақшалай қаражат алатын болса, онда бағдарламаға мониторингті, қаржылық мониторинг пен аудитті БҰҰ-ның осындай мекемелерімен бірлесіп жүргізеді немесе үйлестіреді.

IX бөлім. Үкіметтің міндеттемелері

      71. Үкімет 1994 жылы 25 қарашада Қазақстан Республикасының Үкіметі мен БҰҰ Балалар қоры (ЮНИСЕФ) арасындағы ынтымақтастық туралы негізгі келісім (ЫНК) ережелеріне сәйкес өз міндеттемелерін жүзеге асырады. Үкімет Біріккен Ұлттар Ұйымының меншікке, қаражатқа, активтерге, ЮНИСЕФ-тің лауазымды тұлғалары мен консультанттарына қатысты 1946 жылғы 13 ақпандағы Біріккен Ұлттар Ұйымының артықшылықтары мен иммунитеттері туралы конвенцияның ережелерін қолданатын болады. Сонымен қатар, Үкімет ЮНИСЕФ-ке және оның лауазымды тұлғаларына, сондай-ақ ЮНИСЕФ атынан қызмет көрсететін басқа тұлғаларға ЫНК3-де бекітілген артықшылықтарды, иммунитеттерді және жеңілдіктерді ұсынады.
      72. Екі жақты келісім бойынша, бағдарламаларға мерзімді шолу жасау мен кеңестерді жоспарлауды ұйымдастыруда жыл сайынғы шолуларды, екі жылдық жоспарлау мен орта мерзімді шолуды қоса алғанда, Үкімет оларға донорлардың, БҰҰ мекемелерін, ЮНИСЕФ-тің Атқарушы кеңесі мүшелерінің, үкіметтік емес ұйымдар мен азаматтық қоғам ұйымдарының қатысуына ықпал етуге және жәрдемдесуге міндеттенеді.
      73. Үкімет өзара келісімге сай және мүмкіндігі бойынша ЮНИСЕФ және/немесе БҰҰ-ның басқа ұйымдары, халықаралық ұйымдар, екі жақты агенттіктер немесе үкіметтік емес ұйымдар көрсететін қолдау түрлерін қоспағанда, бағдарламаны іске асыру үшін қажетті қызметкерлер, үй-жай, материалдық қорлар, қорларды бөліп, техникалық, мерзімді және біржолғы қолдау көрсетеді4.
      74. Үкімет Ынтымақтастық бағдарламасының қаржылық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қажетті қаржы ресурстарын тартуда жергілікті басқару органдарын қоса алғанда, ЮНИСЕФ-ке жәрдемдесетін болады, сондай-ақ ЮНИСЕФ-ке қаржылық ресурстар ұсынуда қорлар қамтамасыз етпеген бағдарлама компоненттерін орындауға қажетті әлеуетті донорлық үкіметке қолдау көрсету; бағдарламаны іске асыру үшін халықаралық және республикалық деңгейде жеке сектордан қаржы ресурстарын тарту саласында ЮНИСЕФ қызметімен байланысты құжаттарды ресми мақұлдау; Қазақстандағы жекелеген тұлғалардың, корпорациялардың және мекемелердің аталған бағдарламаға қолдау көрсету мақсатында үлестерін енгізуіне ресми рұқсат беру арқылы, мұнда Донор қолданыстағы заңдар бойынша барынша рұқсат етілген мөлшерде салық төлеуден босатылады, ЮНИСЕФ-пен ынтымақтасуға міндеттенеді.
      75. НАСТ-қа сәйкес, қорларды бекіту мен шығыстарды растаудың (FACE) стандартты нысаны Жылжымалы Жұмыс Жоспарындағы (жылдық жұмыс жоспары) жұмыс түрлерін көрсете отырып, әріптес-орындаушы капитал босату туралы немесе ЮНИСЕФ-тің жоспарланған шығыстарды өтейтініне немесе оның тікелей орнын толтыратынына кепілдік беретіні туралы сұрату жасау үшін пайдаланылады. Әріптес-орындаушылар FACE-ні алынған қаражатты пайдалану туралы есептілікті құру үшін қолданатын болады. Әріптес-орындаушы банктік деректемелерді беруге, сұраныс жасау мен ақша қаражатын пайдаланғаны туралы құжатты растауға уәкілетті лауазымды тұлғаны тағайындауға міндеттенеді. FACE-ге әріптес-орындаушының уәкілетті өкілі (дері) кол қояды.
      76. Әріптес-орындаушылар аударған ақша қаражаттары тек ЖЖЖ-да көрсетілген жұмыстар үшін жұмсалуға тиіс.
      77. Әріптес-орындаушылардың Үкіметтің және үкіметтік емес ұйымдардың атынан алған ақшалай қаражат белгіленген мемлекеттік ережелерге, саясатқа, рәсімдерге және тиісті халықаралық стандарттарға сәйкес жұмсалуға тиіс. Атап айтқанда, мұндай стандарттар ақшалай қаражаттың тек ЖЖЖ-да көрсетілген жұмыстар үшін жұмсалатынына кепілдік беруге тиіс және түскен ақшалай қаражаттың толық жұмсалуы туралы есеп ЮНИСЕФ-тің қарауына ақшалай қаражат алған сәттен бастап алты ай ішінде ұсынылатын болады. Мемлекеттік ережелер, саясат және рәсімдер халықаралық стандарттарға сәйкес келмеген жағдайда БҰҰ мекемелерінің ережелері, саясаты және рәсімдері қолданылады.
      78. Әріптес-орындаушылардың үкіметтік емес ұйымдардың және үкіметаралық ұйымдардың атынан алынған ақшалай қаражат халықаралық стандарттарға сәйкес жұмсалуға тиіс. Атап айтқанда, мұндай стандарттар ақшалай қаражаттың тек ЖЖЖ-да көрсетілген жұмыстар үшін жұмсалатынына кепілдік беруге тиіс және түскен ақшалай қаражаттың толық жұмсалуы туралы есеп ақшалай қаражатты алған сәттен бастап алты ай ішінде ЮНИСЕФ-ке қарауға ұсынылатын болады.
      79. Жоспарлы және арнайы аудит жүргізу мақсатында ЮНИСЕФ-тен ақшалай қаражат алушы әрбір әріптес-орындаушы ЮНИСЕФ-тің немесе оның өкілінің мыналарға:
      - БҰҰ мекемелерінен ақша аударымдарын алумен байланысты барлық транзакцияларды көрсететін барлық қаржылық есептерге;
      - барлық тиісті құжаттамаларға және әріптес-орындаушының ішкі бақылау құрылымының жұмыс істеуімен байланысты ақша аударымдарын жүзеге асыратын персоналға уақтылы қол жеткізуге міндеттенеді.
      80. Әрбір аудиттің нәтижесі әріптес-орындаушыға және ЮНИСЕФ-ке беріледі. Әрбір әріптес-орындаушы мынадай:
      - аудиторлар жасаған аудиторлық есепті алу және оны зерделеу;
      - ЮНИСЕФ (және егер ол аудит жүргізу үшін тағайындалган болса, мемлекеттік аудиторлық бақылау мекемесі) атына аудит ұсынымдарын қабылдау немесе одан бас тарту туралы дер кезінде өтініш беру;
      - қабылданған аудит ұсынымдарына сәйкес уақтылы шаралар қабылдау;
      - ЮНИСЕФ-ке қабылданған ұсынымдарға сәйкес (немесе бірлескен уағдаластыққа сәйкес) орындалған шаралар туралы тоқсан сайынғы есептілікті ұсыну мүмкіндіктеріне ие.
      81. ЫНК-ге сәйкес Үкімет ЮНИСЕФ ұсынған жеткізілімдер мен құрал-жабдықтарды кедендік тазарту, алу, сақтауға қою, тарату және есепке алу үшін жауапты болады. Елдік бағдарламаның іс-қимыл жоспарына сәйкес, БҰҰ Балалар Қоры беретін жеткізілімдерге, құрал-жабдықтарға немесе ұсынылатын қызметтерге салық, комиссиялық алым және баж салығы салынбайды. ЮНИСЕФ сонымен қатар өздері қолдау көрсететін бағдарламаларды іске асыру үшін сатып алынатын жергілікті тауарлар мен қызметтерге қосылған құн салығын (ҚҚС) төлеуден босатылуға тиіс.
      82. Іссапар шығындарына, шәкіртақы, қаламақы төлеуге және басқа шығындарға қолма-қол қаражат беру түріндегі көмек елде қолданылатын, бірақ Біріккен Үлттар Ұйымы Жүйесінде (ICSC циркулярында көрсетілгендей) қолданылатын мөлшерлемелерден аспайтын мөлшерлемелер бойынша белгіленеді.
      83. Үкімет түрлі мемлекеттік және халықаралық бұқаралық ақпарат құралдарында Ынтымақтастық бағдарламасының орындалу нәтижелері мен тәжірибелер туралы жарияланымдарға рұқсат беруге міндеттенеді.
      84. ЫНК ережелеріне сәйкес Үкімет үшінші тараптың ЮНИСЕФ-ке, оның қызметкерлеріне, кеңесшілері мен агенттеріне қатысты қозғауы мүмкін талаптарды реттеу үшін жауапты болады. ЮНИСЕФ, оның қызметкерлері, кеңесшілері мен агенттері осы келісімнің орындалуы нәтижесінде туындаған талаптар мен міндеттемелер үшін, мұндай талаптар мен міндеттемелер өрескел ұқыпсыздық немесе осындай ұқыпсыз кеңесшілердің, агенттердің немесе қызметкерлердің міндеттерін тиісті деңгейде атқармағаны салдарынан туындаған жағдайда Үкімет пен ЮНИСЕФ екі жақты келісімге келген жағдайларды қоспағанда, жауапты болмайды.

X бөлім. Басқа ережелер

      85. Осы Операциялардың негізгі жоспары қол қойылған сәтінен бастап күшіне енеді, бұл ретте осы құжат бағдарлама бойынша 2010 жылдың 1 қаңтарынан 2015 жылдың 31 желтоқсанына дейінгі кезеңде жүзеге асырылатын іс-қимылды қамтиды дегенді білдіреді.
      86. Осы Операциялардың негізгі жоспары Үкімет пен ЮНИСЕФ-тің өзара келісіміне сәйкес өзгеруі мүмкін.
      87. Осы Елдік бағдарламаның іс-қимыл жоспарының бірде-бір ережесі Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын 1946 жылғы 13 ақпандағы Біріккен Ұлттар Ұйымының артықшылықтары мен иммунитеттері туралы конвенцияға сәйкес ұсынылатын ЮНИСЕФ тарапын қорғаудан бас тарту ретінде түсіндірілмеуі тиіс.
      ОСЫНЫ РАСТАУ ҮШІН ТАРАПТАР өкілетті сенім білдірілген тұлғалар атынан Қазақстан Республикасында [жыл] [күн, ай] Операциялардың негізгі жоспарына қол қойды.

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің      БҰҰ Балалар қорының
                   атынан                          атынан

      _______________________________     ___________________________
             Қайрат Омаров                         Ханна Сингер
      Қазақстан Республикасы Сыртқы       Қазақстан Республикасындағы
      істер министрінің орынбасары                ЮНИСЕФ өкілі