Об утверждении Правил технической эксплуатации судов внутреннего водного плавания

Постановление Правительства Республики Казахстан от 21 июня 2011 года № 680. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 ноября 2015 года № 941

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 24.11.2015 № 941 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ.
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра по инвестициям и развитию РК от 28.04.2015 г. № 508.

В соответствии с подпунктом 21) статьи 8 Закона Республики Казахстан от 6 июля 2004 года "О внутреннем водном транспорте" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила технической эксплуатации судов внутреннего водного плавания.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 21 июня 2011 года № 680

Правила
технической эксплуатации судов
внутреннего водного плавания

1. Общие положения

1. Правила технической эксплуатации судов внутреннего водного плавания (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 21) статьи 8 Закона Республики Казахстан от 6 июля 2004 года "О внутреннем водном транспорте" и определяют порядок технической эксплуатации судов внутреннего водного плавания Республики Казахстан.
2. Настоящие Правила определяют основы технической эксплуатации судов внутреннего водного плавания, комплекс организационно-технических мероприятий, направленных на обеспечение поддержки судов в исправном техническом состоянии для безаварийного и эффективного их использования в соответствии с проектными или заданными (установленными) технико-экономическими показателями.
3. Положение настоящих Правил распространяется на суда внутреннего водного транспорта, включая суда смешанного "река-море" плавания, эксплуатируемые под Государственном флагом Республики Казахстан.
4. В настоящих Правилах используются следующие понятия:
1) гарантийный срок - период эксплуатации, до окончания которою исполнитель работ (изготовления, ремонта, технического обслуживания) гарантирует сохранение значений технико-эксплуатационных характеристик судна (судовой техники) на уровне установленных требований при условии соблюдения настоящих Правил;
2) уполномоченный орган транспортного контроля - Комитет транспортного контроля Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан;
3) территориальное подразделение уполномоченного органа транспортного контроля - территориальные органы Комитета транспортного контроля Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан;
4) Регистр судоходства - государственное предприятие классификации и обеспечения технической безопасности судов внутреннего водного плавания и судов плавания "река-море";
5) испытание судна (судовой техники) - натурное определение технико-эксплуатационных характеристик судна (судовой техники);
6) техническая эксплуатация - комплекс организационных, технических мер, выполняемых для поддержания судов в исправном состоянии в течение всего эксплуатационного срока;
7) техническое состояние - совокупность свойств, регламентируемых Правилами Регистра судоходства, элементов судна, характеризующих в данный момент времени степень их пригодности для эксплуатации и соответствия Правилам Регистра судоходства;
8) освидетельствование - осмотр судна в целях определения его технического состояния в соответствии с требованиями, установленными техническими регламентами и правилами Регистра судоходства, направленными на обеспечение безопасности плавания судна с учетом его назначения и подтверждения класса;
9) оценка качества технической эксплуатации - оценка паспортных и фактических данных работы судовых технических средств, систем и устройств по установленной судовладельцем системе показателей, а также анализ происходящих повреждений, отказов и остановок в работе при эксплуатации судна;
10) ремонт судна - составная часть технической эксплуатации, производится в целях обеспечения, поддержания и восстановления технико-эксплуатационных характеристик судна или его элементов на определенный интервал времени;
11) техническое использование - эксплуатация судна, судовых технических средств, систем и устройств в соответствии с их технико-эксплуатационными характеристиками, выполняемыми судовым экипажем;
12) техническое управление - управление технической эксплуатацией, предусматривающее организацию технической эксплуатации судов на разных уровнях управления, регулирование взаимодействия между звеньями системы технического обслуживания;
13) эксплуатационная готовность - состояние судна, при котором судовая техника находится в работоспособном состоянии, судно укомплектовано экипажем и имеет на борту необходимое снабжение и необходимые документы;
14) отстой - период, когда судно не выполняет свои функции;
15) расписание по заведованию членов судового экипажа - документ, закрепляющий за членами судового экипажа судовые технические средства и устанавливающий ответственность членов экипажа за техническое состояние и содержание их.

2. Основные требования

5. К эксплуатации допускаются суда, имеющие действующие судовые документы, установленные в соответствии с Законом Республики Казахстан от 6 июля 2004 года "О внутреннем водном транспорте", включая требования настоящих правил и других нормативных правовых актов в области внутреннего водного транспорта.
6. Техническая, противопожарная и санитарная подготовленность судна, его снабжение, укомплектованность экипажем, квалификация и профессиональная подготовленность членов экипажа обеспечивают:
1) безопасность плавания судов;
2) безопасность и необходимые условия труда и отдыха экипажа;
3) безопасность и необходимые условия пребывания на судне пассажиров;
4) сохранность перевозимых грузов;
5) заданные технико-эксплуатационные характеристики работы судна;
6) постоянную готовность к эффективному использованию средств борьбы за сохранность своего судна и средств оказания помощи другим судам и людям;
7) предотвращение загрязнения окружающей среды;
8) соответствие судов требованиям уполномоченных органов, а также международным нормативным актам для судов смешанного "река-море" плавания, осуществляющихся международные рейсы.
7. Организацию технической эксплуатации судов осуществляет судовладелец или арендатор судна.

3. Техническое использование судов

8. Техническое использование судна осуществляется экипажем и включает комплекс мероприятий и работ по технической эксплуатации в период несения вахтенной службы, обеспечивающий работу судна и судовых технических средств по назначению, с технико-эксплуатационными показателями, предусмотренными проектом и нормативной документацией.
9. Техническое использование судна осуществляется с вахтенных и дежурных постов управления. С вахтенных постов управления - с постоянным присутствием на них вахтенного персонала и дежурных постов - без постоянного присутствия на них вахтенного персонала.
10. Вахтенные и дежурные посты на судах определяются их проектом, исходя из установленного класса автоматизации.
11. Техническое использование, осуществляемое судовым экипажем, проводится в соответствии с заводскими инструкциями и заключается в проверке готовности к действию, вводу и выводу из действия, обеспечении изменений и поддержании режимов работы судовых технических средств, сопоставлении заданных и фактических характеристик, оценке и регистрации отключений, их контроле, учете и поддержании технического состояния.
12. Неисправности судовых технических средств, выявленные в процессе эксплуатации и связанные с выводом их из действия, устраняются с разрешения вахтенного начальника. Если обстановка не допускает вывода их из эксплуатации, вахтенные принимают все меры для обеспечения безопасности людей и предупреждения возможных повреждений судна и его механизмов.
13. Резервные судовые технические средства рекомендуется использовать поочередно таким образом, чтобы они работали в течение года примерно одинаковое время.
14. Контроль за состоянием и режимов работы механизмов, устройств и систем судна производится по показаниям штатных контрольно-измерительных приборов и средств аварийно-предупредительной сигнализации, а также визуальным наблюдением за общим состоянием механизмов и систем.
15. Все средства аварийно-предупредительной сигнализации и аварийной защиты постоянно находятся в действии и периодически проверяют в соответствии и инструкциями заводов-изготовителей. Контрольные проверки или отключения их время профилактического ремонта допускается производить только с разрешения вахтенного начальника, о чем соответствующая запись в судовом и машинном журналах, с докладом капитану и механику (старшему механику).
16. Устройства аварийной защиты отрегулируются и опломбируются. Случайные снятия пломб в период эксплуатации фиксируются в машинном журнале. Пломбирование восстанавливается в первом порту захода.
17. Все средства измерений и контроля поддерживаются в исправном состоянии, и имеют действующие свидетельства или клейма поверок.
18. При срабатывании средств аварийно-предупредительной сигнализации и аварийной защиты, вахтенный механик выясняет причину срабатывания и принимает необходимые меры по предотвращению повреждения механизмов и устранению выявленных недостатков, информируя об этом механика (старшего механика). При заведомо ложном систематическом срабатывании и указанных средств вахтенный механик отключает их и восстанавливает режим работы механизма, поставив в известность об этом вахтенного помощника капитана и механика (старшего механика). В судовом и машинном журналах производится соответствующая запись. Вахтенным механиком принимаются меры по усилению контроля за параметрами работы механизма, у которого отключена аварийно предупредительная сигнализация или аварийная защита.
19. При создавшейся угрозе повреждения судна, перевозимого груза или гибели людей вахтенный помощник капитана самостоятельно отключает или дает указание отключить средства аварийно-предупредительной сигнализации и аварийной защиты. В каждом конкретном случае отключения вахтенный помощник капитана немедленно сообщает капитану и механику (старшему механику). В судовом и машинном журналах вносятся соответствующие записи.
20. При непредвиденной остановке главного двигателя (вынужденной или самопроизвольной) вахтенный помощник капитана (вахтенный механик) немедленно предпринимает необходимые меры по выяснению причин случившегося и их устранению. При непредвиденной остановке других ответственных технических средств вахтенный персонал запускает резервные технические средства (если они имеются) и докладывает об этом соответственно вахтенному помощнику капитана и механику (старшему механику) судна. Все эти случаи фиксируются в судовом и машинном журналах.
21. Все механизмы и системы используются по своему прямому назначению. Рядом с ними вывешиваются краткие инструкции по подготовке их к действию, пуску, контролю за режимом работы, остановке к выводу их из действия. На схемах системы осушения, системы сточных и подсланевых вод указываются места пломбировки вентилей и клинкетов, исключающих загрязнение окружающей среды. На судах заграничного плавания у механизмов и систем, таких как система пожаротушения, рулевая машина, аварийный дизель-генератор, спасательные устройства, двигатели спасательных шлюпок, аварийный пожарный насос, противопожарные и водонепроницаемые закрытия инструкции и схемы в соответствии с нормами международного права вывешиваются на государственном, русском и английском языках.
22. При стояночном режиме в зависимости от условий стоянки и действующих правил порта капитаном устанавливаются постоянная и к определенному сроку степени готовности судна.

4. Вывод судов на отстой

23. Вывод судов из эксплуатации на отстой осуществляются во время навигации и на межнавигационный период решением судовладельца или арендатора судна.
24. В навигационный период судно поставляется на отстой распоряжением судовладельца или арендатора судна. При этом оно выводится из эксплуатации с содержанием судовых технических средств и систем в холодном (нерабочем состоянии) или с поддержанием их в рабочем состоянии.
25. Организационные мероприятия, выполняемые при постановке судов на зимний отстой, а также состав работ по приведению судов в зимовочное состояние с консервацией отдельных судовых технических средств и сроки их выполнения устанавливаются судовладельцем или арендатором судна.
26. Консервация судовых технических средств на период зимнего отстоя производится в соответствии с инструкциями по технической эксплуатации соответствующего механизма.
27. Выполнение работ по консервации судовых технических средств, сохранности судна и судового имущества, готовности к действию аварийно-спасательного и противопожарного инвентаря в процессе приведения судна в зимовочное состояние осуществляется под руководством капитана судна.
28. Судовладельцем или арендатором судна для приведения судов в зимовочное состояние осуществляются следующие работы:
1) удаление воды из танков, форпика, ахтерпика, водяных цистерн, междудонных отсеков, колодцев и отстойников, зачистка машинно-котельных отделений.
Зачистка в соответствии с Правилами пожарной безопасности топливных и масленых цистерн, танков и грузовых отсеков наливных судов, примыкающих к отсекам, где будут производиться огневые работы;
2) закрытие вентилей и горловин, цистерн и отсеков, остающихся на зиму с топливом и смазкой, и их пломбирование;
3) уборка пассажирских, служебных и хозяйственных помещений;
4) складирование в отведенных помещениях на судне инвентаря, каютного имущества и другого снабжения судна, которое можно хранить в неотапливаемых и сырых помещениях.
По договору (произвольной формы) между судовладельцем и предприятием производится сдача на склад радионавигационного оборудования, ценных вещей, приборов, огнетушителей, пожарных рукавов, пенообразователя и прочие снабжения, которое нельзя хранить при низких температурах и в сырых помещениях;
5) протирка и смазка стальных канатов;
6) протирка насухо и смазка техническим вазелином деталей из легких сплавов, хромированных и никелированных;
7) отключение от судовой сети электро-камбузов и кипятильников;
8) очистка от грязи и смазка всех трущихся и некрашеных металлических частей;
9) осмотр якорных цепей и якорей, обратив особое внимание на устройство отдачи якорных цепей;
10) контроль смазочного материала, слив смазочного масла, промывка картера двигателя;
11) удаление воды, очистка зарубашечных пространств теплообменников от отложений;
12) удаление воды из системы охлаждения двигателя через спускные краны с продувкой сжатым воздухом;
13) спуск топлива из расходных цистерн;
14) разобщение валопровода с двигателем;
15) очистка и открытие смазкой полированных и неокрашенных поверхностей деталей;
16) удаление воды из трубопроводов водяных систем, принятие мер недопущения размораживания арматуры;
17) удаление воды из насосов, фильтров, отстойников, баков и цистерн;
18) удаление воды, промывка межтрубных пространств водой, очистка от сажи;
19) удаление воды из систем и арматуры с частичной разборкой последних;
20) смазка открытых металлических поверхностей;
21) снятие контрольно-измерительных приборов;
22) приведение электрической сети судна в зимовочное состояние с отключением главных распределительных щитков и всех щитков распределения;
23) очистка, протирка насухо электрических машин, распределительных и пускорегулирующих устройств, проверка уплотняющих устройств герметических крышек;
24) очистка, демонтаж контрольно измерительных приборов и блоков автоматики для хранения в требуемых условиях;
25) проведение контрольно-тренировочного цикла кислотных аккумуляторов;
26) снятие и сдача на склад (по договору судовладельца и предприятия) аппаратуры связи, навигации, управления, радионавигации (компасы, эхолоты, радиостанции, гирокомпасы, радиопеленгаторы, радиолокаторы);
27) полная зачистка и дегазация топливных и масляных цистерн, танков и грузовых отсеков наливных судов;
28) вскрытие слани и бортовой обшивки в грузовых трюмах и в судовых помещениях.
29. При выводе из эксплуатации судна на длительный срок (более межнавигационного периода) для обеспечения сохранности судовой техники и судна в целом производится специальная консервация в соответствии с инструкциями по эксплуатации тех или иных механизмов, устройств и систем.
После проведения работ по консервации для принятия судна на зимний отстой по заявке судовладельца судно осматривается представителем территориального подразделения уполномоченного органа транспортного контроля в течение семи рабочих дней с момента поступления заявки.
По результатам осмотра судна составляется Акт, форма которого утверждается уполномоченным органом транспортного контроля, и судовладельцем в течение трех рабочих дней издается приказ о постановке судна на консервацию с указанием срока.
После зимнего отстоя для принятия судна в эксплуатацию по заявке судовладельца судно осматривается представителем территориального подразделения уполномоченного органа транспортного контроля, по результатам которого составляется Акт.
30. Охрана судна, поставленного на отстой в период навигации, может обеспечиваться судовым экипажем или по договору с пунктом отстоя.
31. В навигационный и межнавигационный периоды, с момента подписания Акта, в соответствии с условиями договора, заключенного между судовладельцем и администрацией предприятия, ответственность за безопасность судна и сохранность всех его элементов определяется договором.

5. Подготовка судна к эксплуатации

32. Ввод судна в эксплуатацию производится в соответствии с порядком, установленным судовладельцем или арендатором судна. Судно перед вводом в эксплуатацию укомплектуется экипажем согласно требованию о минимальном составе экипажей судов по утвержденному судовладельцем штатному расписанию.
33. Подготовка судна к вводу в эксплуатацию осуществляется под общим руководством капитана. Непосредственное руководство проведения подготовки судна в эксплуатацию возлагается на старшего помощника капитана и механика (старшего механика) в соответствии с их должностными обязанностями.
34. В процессе подготовки к эксплуатации судовая техника, включая монтаж на судне аппаратуры связи и радионавигации, установку аккумуляторных батарей и другого оборудования, приводится в рабочее состояние в соответствии с техническими условиями на ее эксплуатацию.
Подготовка к эксплуатации судовых технических средств, проводимая экипажем судна, включают тщательный осмотр и проверку их состояния и, если требуется, их регулировку, включая элементы распределения, пусковые и реверсивные устройства, средства управления, контроля, сигнализации и защиты, а при необходимости пробные пуски и проворачивание механизмов.
Пробные пуски проводятся со всех постов управления.
35. При подготовке судна к эксплуатации особое внимание обращается на исправность и готовность к действию:
1) рулевого устройства;
2) якорного устройства;
3) аварийной сигнализации;
4) электрооборудования и освещения;
5) спасательных средств;
6) средств связи;
7) дистанционного управления;
8) системы осушения;
9) экологического оборудования;
10) водонепроницаемых и противопожарных закрытий;
11) аварийного имущества.
36. При подготовке судно укомплектовывается инвентарем, запасными частями, другим судовым снабжением.

6. Бункеровка судна

37. Топливо и масла, используемые в судовых энергетических установках, должны обеспечивать надежную и эффективную их работу с оптимальными показателями при различных условиях внешней среды, установленными техническими условиями дизелей, котлоагрегатов и механизмов.
38. Прием топлива и масла на судно производится закрытым способом.
Бункеровка проводится при наличии паспорта или сертификата на топливо и масло в соответствии с инструкцией по бункеровке, утверждаемой судовладельцем, либо по его поручению капитаном. В этих документах указывается марка и основные физико-химические характеристики.
39. От каждой партии топлива и масла, принимаемой на судно, отбирается проба (опломбированная бункеровщиком с указанием температуры топлива и масла), которая хранится на судне в течение всего срока использования этой партии.
40. При наличии признаков, вызывающих сомнение в качестве топлива или масла при приемке или использовании, механик (старший механик) направляет отобранную пробу в лабораторию для контрольного анализа, по результатам которого принимается решение о возможности их использования или предъявления претензий поставщику.
41. Контроль за приемкой, хранением и расходованием топлива и масел на судне, оформление соответствующей документации осуществляет механик (старший механик). Операция по приему нефтепродуктов производится по решению вахтенного помощника капитана.
42. При приемке топлива и масел между судном и бункеровщиком установляется прямая связь для предотвращения разлива.
43. Применяемое в судовых энергетических установках топливо проходит соответствующую подготовку с целью удаления воды и механических примесей, способных нарушить нормальную работу установок.
44. Для своевременной замены смазочных материалов и экономного их расходования в работающих механизмах и системах обеспечивается контроль за состоянием масел, смазок и специальных жидкостей, применяемых на судах. Контроль качества работающих масел производит механик (старший механик).
Замена масел осуществляется по браковочным показателям.
45. Учет расхода топлива и масла на судне производится механиком (старшим механиком). Порядок и формы отчетности по расходу масла и топлива определяется судовладельцем.
46. Прием воды в судовые емкости производится с берега, судов-водолеев или в местах, рекомендованных органами санитарно-эпидемиологической службы (далее - СЭС), на судах, осуществляющих плавание по внутренним водным путям, имеющих средства приготовления питьевой воды из забортной путем ее очистки и обеззараживания в судовых условиях на установках, разрешаемыми органами СЭС.
47. Контроль за качеством воды осуществляет первый штурман (старший помощник капитана). Периодический контроль качества водоснабжения осуществляется органами СЭС.

Ішкі суда жүзетін кемелерді техникалық пайдалану қағидасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 21 маусымдағы № 680 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 24 қарашадағы № 941 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 24.11.2015 № 941 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

«Ішкі су көлігі туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 6 шілдедегі Заңының 8-бабының 21) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Ішкі суда жүзетін кемелерді техникалық пайдалану қағидасы бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 21 маусымдағы
№ 680 қаулысымен
бекітілген

Ішкі суда жүзетін кемелерді техникалық пайдалану қағидасы 1. Жалпы ережелер

1. Ішкі суда жүзетін кемелерді техникалық пайдалану қағидасы (бұдан әрі - Қағида) «Ішкі су көлігі туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 6 шілдедегі Заңының 8-бабының 21) тармақшасына сәйкес әзірленген және Қазақстан Республикасының ішкі суда жүзетін кемелерін техникалық пайдалану тәртібін белгілейді.
2. Осы Қағида ішкі суда жүзетін кемелерді техникалық пайдаланудың негіздерін, жобалық немесе берілген (белгіленген) техникалық-экономикалық көрсеткіштерге сәйкес кемелерді авариясыз және тиімді пайдалану үшін оларды жарамды техникалық жай-күйде ұстауды қамтамасыз етуге бағытталған ұйымдастырушылық-техникалық іс-шаралар кешенін айқындайды.
3. Осы Қағиданың ережесі Қазақстан Республикасы Мемлекеттік туының аясында пайдаланылатын, аралас «өзен-теңіз» суларында жүзетін кемелерді қоса алғанда, ішкі су көлігі кемелеріне қолданылады.
4. Осы Қағидада мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) кепілдік мерзімі - пайдалану кезеңі, ол аяқталғанға дейін жұмысты орындаушы (жасау, жөндеу, техникалық қызмет көрсету) кеменің (кеме техникасының) техника-пайдалану сипаттамалары мәндерінің белгіленген талаптар деңгейінде сақталуына осы Қағиданы сақтаған жағдайда кепілдік береді.
2) көліктік бақылаудың уәкілетті органы - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Көліктік бақылау комитеті;
3) көліктік бақылаудың уәкілетті органының аумақтық бөлімшесі - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көліктік бақылау комитетінің аумақтық органдары;
4) Кеме қатынасы тіркелімі - ішкі суда жүзетін және «өзен-теңіз» суларында жүзетін кемелерді жіктейтін және олардың техникалық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін мемлекеттік кәсіпорын;
5) кемені (кеме техникасын) сынау - кеменің (кеме техникасының) техникалық-пайдалану сипаттамаларын табиғи айқындау;
6) техникалық пайдалану - барлық пайдалану мерзімі ішінде кемелерді жарамды жай-күйде ұстау үшін орындалатын ұйымдастырушылық, техникалық шаралар кешені;
7) техникалық жай-күйі - Кеме қатынасы тіркелімінің қағидасымен регламенттелетін қасиеттердің, кеменің осы уақыт сәтінде пайдалануға жарамдылығының дәрежесін және Кеме қатынасы тіркелімінің қағидасына сәйкестігін сипаттайтын элементтерінің жиынтығы;
8) куәландыру - кеменің қолданылуын ескере отырып, оның жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған техникалық регламенттерде және Кеме қатынасы тіркелімінің қағидаларында белгіленген талаптарға сәйкес оның техникалық жай-күйін айқындау және сыныбын растау мақсатында кемені қарап шығу;
9) техникалық пайдалану сапасын бағалау - кеменің техникалық құралдарының, жүйелері мен құрылғыларының кеме иесі белгілеген көрсеткіштер жүйесі бойынша жұмыс істеуінің паспорттық және нақты деректерін бағалау, сондай-ақ кемені пайдалану кезінде болатын зақымдануды, істен шығу мен жұмыстағы кідірісті талдау;
10) кемені жөндеу - техникалық пайдаланудың құрамдас бөлігі, кеменің немесе оның элементтерінің техникалық-пайдалану сипаттамасын белгілі бір уақыт аралығында қамтамасыз ету, қолдау және қалпына келтіру мақсатында жүргізіледі
11) техникалық пайдалану - кемені, кеменің техникалық құралдарын, жүйелері мен құрылғыларын кеме экипажы орындайтын олардың техникалық-пайдалану сипаттамасына сәйкес пайдалану;
12) техникалық басқару - кемелерді әртүрлі басқару деңгейлерінде техникалық пайдалануын ұйымдастыруды көздейтін техникалық пайдалануды басқару, техникалық қызмет көрсету жүйесі буындарының арасындағы өзара іс-қимылды реттеу;
13) пайдалануға дайындық - бұл ретте кеме техникасы жұмыс істейтін жай-күйде болатын, кеме экипажбен толықтырылған және бортында қажетті жарақтандыру мен қажетті құжаттары бар кеменің жай-күйі;
14) тоқтап тұру - кеме өз функцияларын орындамайтын кезең;
15) кеме экипажы мүшелерінің меңгерім бойынша кестесі - кеме экипажы мүшелеріне кеменің техникалық құралдарын бекітетін және экипаж мүшелеріне техникалық жай-күй мен оларды ұстауға жауапкершілікті бекітетін құжат.

2. Негізгі талаптар

5. Пайдалануға осы Қағиданың талаптарын және ішкі су көлігі саласындағы басқа да нормативтік құқықтық актілерді қоса алғанда, «Ішкі су көлігі туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 6 шілдедегі Заңына сәйкес белгіленген қолданыстағы кеме құжаттары бар кемелер жіберіледі.
6. Кеменің техникалық, өртке қарсы және санитарлық дайындығы, оның жабдықталуы, экипажбен толықтырылуы, экипаж мүшелерінің біліктілігі мен кәсіби дайындығы:
1) кемелердің жүзу қауіпсіздігін;
2) экипаждың еңбек және демалысының қауіпсіздігін және қажетті жағдайларын;
3) жолаушылардың кемеде болу қауіпсіздігін және қажетті жағдайларын;
4) тасымалданатын жүктердің сақталуын;
5) кеме жұмысының берілген техникалық-пайдалану сипаттамаларын;
6) өз кемесінің сақталуына күрес құралдарын және басқа кемелер мен адамдарға көмек көрсету құралдарын тиімді пайдалануға тұрақты дайындығын;
7) қоршаған ортаның ластануын болдырмауды;
8) кемелердің уәкілетті органдардың талаптарына, сондай-ақ халықаралық рейстерді жүзеге асыратын аралас «өзен-теңіз» суларында жүзетін кемелерге арналған халықаралық нормативтік актілердің талаптарына сәйкестігін қамтамасыз етеді.
7. Кемелерді техникалық пайдалануды ұйымдастыруды кеме иесі немесе кемені жалға алушы жүзеге асырады.

3. Кемелерді техникалық пайдалану

8. Кемені техникалық пайдалануды экипаж жүзеге асырады және жоба мен нормативтік құжаттамада көзделген техникалық-пайдалану көрсеткіштерінің мақсаты бойынша кеменің және кеменің техникалық құралдарының жұмысын қамтамасыз ететін вахталық қызметті атқару кезеңінде техникалық пайдалану бойынша іс-шаралар мен жұмыстар кешенін қамтиды.
9. Кемені техникалық пайдалану вахталық және кезекші басқару посттарынан жүзеге асырылады. Вахталық басқару посттарынан - оларда вахта персоналының тұрақты қатысуымен және кезекші посттарынан - оларда вахта персоналының тұрақты қатысуынсыз.
10. Кемелердегі вахталық және кезекші посттар белгіленген автоматтандыру класын негізге ала отырып, олардың жобасында анықталады.
11. Кеме экипажы жүзеге асыратын техникалық пайдалану зауыт нұсқаулықтарына сәйкес жүргізіледі және кемелердің техникалық құралдарының жұмыс режимін іс-қимылға дайындығын тексеру, іс-қимылға енгізу және шығару, өзгерісін қамтамасыз ету және ұстау, берілген және нақты сипаттамаларын салыстыру, істен шығуды бағалау және тіркеу, оларды бақылау, есепке алу және техникалық жай-күйін ұстау болып табылады.
12. Пайдалану процесінде анықталған және оларды іс-қимылға шығаруға байланысты кеменің техникалық құралдарының ақаулығы вахта бастығының рұқсатымен жойылады. Егер жағдай оларды пайдаланудан шығаруға жібермесе, вахтадағылар адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен кеменің және оның механизмдерінің ықтимал қирауларының алдын алу үшін барлық шараларды қабылдайды.
13. Кеменің резервтік техникалық құралдарын жыл бойы шамамен бірдей уақытта жұмыс істейтіндей етіп кезекпен пайдалану ұсынылады.
14. Кеме механизмдері, құрылғылары жүйелері жұмысының жай-күйін және режимін бақылау штаттық бақылау-өлшеу аспаптары мен авариялық-ескерту сигнализациясы құралдарының көрсеткіштері бойынша, сондай-ақ механизмдер мен жүйелердің жалпы жай-күйін көзбен шолумен жүргізіледі.
15. Барлық авариялық-ескерту сигнализациясы және авариялық қорғау құралдары іс-қимылда тұрақты болады және әзірлеуші зауыт нұсқаулықтарына сәйкес кезеңдікпен тексеріледі. Бақылау тексерулер немесе профилактикалық жөндеу кезінде оларды ажырату капитан мен механикке (аға механикке) баяндай отырып, вахта бастығының рұқсатымен ғана жүргізіледі, ол туралы кеме және машина журналына тиісті жазба жазылады.
16. Авариялық қорғау құрылғылары реттеледі және пломбаланады. Пайдалану кезеңінде пломбалардың кенеттен алынуы машина журналында тіркеледі. Пломбалау бірінші кіру портында қалпына келтіріледі.
17. Барлық өлшеу және бақылау құралдары жарамды жай-күйінде ұсталады және қолданыстағы куәліктері немесе тексеру белгілері болады.
18. Авариялық-ескерту сигнализациясы мен авариялық қорғау құралдары іске қосылған кезде вахта механигі іске қосылған себебін анықтайды және бұл жөнінде механикке (аға механикке) хабарлай отырып, механизмдер бұзылуын болдырмау және анықталған ақаулықтарды жою бойынша қажетті шараларды қабылдайды. Көрсетілген құралдар жүйелі түрде жалған іске қосылған кезде вахта механигі оларды ажыратады және механизмдердің жұмыс режимін қалпына келтіреді, бұл жөнінде капитанның вахталық көмекшісін және механикті (аға механикті) хабардар етеді. Кеме және машина журналдарына тиісті жазба жазылады. Вахта механигі авариялық ескерту сигнализациясы немесе авариялық қорғау ажыратылған механизмнің жұмыс параметрлеріне бақылауды күшейту бойынша шаралар қабылдайды.
19. Кеменің, тасымалданатын жүктің бұзылу немесе адамдардың қаза болу қауіпі туындаған кезде капитанның вахталық көмекшісі авариялық-ескерту сигнализациясы және авариялық қорғау құралдарын өзі ажыратады немесе ажыратуға нұсқау береді. Әрбір нақты ажырату жағдайында капитанның вахталық көмекшісі дереу капитанға және механикке (аға механикке) хабарлайды. Кеме және машина журналдарына тиісті жазбалар енгізіледі.
20. Бас қозғалтқыш күтпеген жағдайда тоқтап қалған кезде (амалсыздан немесе өздігінен пайда болған) капитанның вахталық көмекшісі (вахта механигі) болған оқиғаның себебін анықтау және оларды жою бойынша дереу қажетті шаралар қабылдайды. Басқа да жауапты техникалық құралдар күтпеген жағдайда тоқтап қалған кезде вахта персоналы резервтік техникалық құралдарды іске қосады (егер олар болса) және ол туралы кеме капитанының вахталық көмекшісіне және механикке (аға механикке) хабарлайды. Осы жағдайлардың барлығы кеме және машина журналдарында тіркеледі.
21. Барлық механизмдер мен жүйелер өзінің тікелей мақсаты бойынша пайдаланылады. Олардың жанында оларды іске қосуға дайындау, қосу, жұмыс режимін бақылау, оларды істен шығаруды тоқтату бойынша қысқа нұсқаулықтар ілінеді. Құрғату жүйесі, ағынды және балшықты сулар жүйесі сызбасында қоршаған ортаның ластануын болдырмайтын вентильдер мен клинкеттерді пломбалау орындары көрсетіледі. Шетелге жүзетін кемелерде өрт сендіру жүйесі, рульдік машина, авариялық дизель-генератор, құтқару құрылғылары, құтқару шлюпкаларының қозғалтқыштары, авариялық өрт сорғыш, өртке қарсы және су өткізбейтін жабулар сияқты механизмдер мен жүйелерде нұсқаулықтар мен сызбалар халықаралық құқық нормаларына сәйкес мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдерінде ілінеді.
22. Тоқтатылған режим кезінде тұрақ жағдайы мен қолданыстағы порт қағидаларына байланысты капитан кеменің тұрақты және белгілі бір мерзімге дайындық деңгейін белгілейді.

4. Кемелерді тоқтап тұруға шығару

23. Кемелерді пайдаланудан тоқтап тұруға шығару навигация кезінде және навигацияаралық кезеңде кеме иесінің немесе кемені жалға алушының шешімімен жүзеге асырылады.
24. Кеме навигациялық кезеңде кеме иесінің немесе кемені жалға алушының шешімімен тоқтап тұруға шығарылады. Бұл ретте ол пайдаланудан кеменің техникалық құралдарын және жүйелерін суықта (жұмыс істемейтін жай-күйде) ұстаумен немесе оларды жұмыс режимінде қолдаумен шығарылады.
25. Кемелерді қыста тұруға қою кезінде орындалатын ұйымдастырушылық іс-шараларды, сондай-ақ кеменің жекелеген техникалық құралдарын консервациялап қыстайтын жай-күйге келтіру бойынша жұмыс құрамын және оларды орындау мерзімдерін кеме иесі немесе кемені жалға алушы белгілейді.
26. Кеменің техникалық құралдарын қысқы тоқтату кезеңіне консервациялау тиісті механизмді техникалық пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.
27. Кеменің техникалық құралдарын консервациялау, кеменің және кеме мүлігінің сақталуын, авариялық құтқару және өртке қарсы құрал-сайманды кемені қыстайтын жай-күйге келтіру процесінде іске қосуға дайындығы жөніндегі жұмыстарды орындауды кеме капитанының басқаруымен жүзеге асырылады.
28. Кеме иесі немесе кемені жалға алушы кемелерді қыстайтын жай-күйге келтіру үшін мынадай жұмыстарды жүзеге асырады:
1) танкілерден, форпиктерден, ахтерпиктерден, су цистерналарынан, түпаралық бөліктерден, құдықтар мен тұндырғыштардан суды шығару, машина-қазандық бөлімдерді тазарту.
Өрт қауіпсіздігі қағидасына сәйкес от жұмыстары жүргізілетін бөлімдерге жалғасқан құю кемелерінің отын және май цистерналарын, танкілер мен жүк бөлімдерін тазарту;
2) қыста отынмен және майлаумен қалатын вентильдер мен қылталарды, цистерналар мен бөлімдерді жабу және оларды пломбалау;
3) жолаушылар, қызметтік және шаруашылық үй-жайларын жинау;
4) кемеде бөлінген үй-жайларда құрал-сайманды, каюта мүліктерін және жылытылмайтын әрі ылғалды үй-жайларда сақтауға болатын кеменің басқа да жарақтарын қоймаға қою.
Кеме иесі мен кәсіпорын арасындағы шарт бойынша (еркін нысанда) қоймаға төмен температурада және ылғалды үй-жайларда сақтауға болмайтын радионавигациялық жабдықты, бағалы заттарды, аспаптарды, өрт сөндіргіштерді, өрт жеңін, көбік құрауышты және өзге де жабдықтарды тапсыру жүргізіледі;
5) болат арқандарын сүрту және майлау;
6) жеңіл қоспалардан жасалған, хромдалған және никельденген бөлшектерді құрғатып сүрту және оларға техникалық вазелинді жағу;
7) электр камбуздар мен су қайнатқыштарды кеме желісінен ажырату;
8) барлық жанасатын және сырланбаған металл бөлшектерін кірден тазалау және майлау;
9) зәкір шынжырын беретін құрылғыға ерекше назар аудара отырып, зәкір шынжыры мен зәкірлерді қарап тексеру;
10) майлау материалын бақылау, майлау майын төгу, қозғалтқыш картерін жуу;
11) суды кетіру, жылу алмастырғыштың сыртқы қабатынан тыс кеңістіктерін шөгінділерден тазарту;
12) қозғалтқыштың суыту жүйесінен түсірмелі крандар арқылы қысылған ауаны үрлеумен суды кетіру;
13) отынды шығыс цистерналарынан түсіру;
14) білік сымды қозғалтқышпен тұйықтау;
15) бөлшектердің жылтыр және сырланбаған беттерін тазарту және майлап ашу;
16) суды су жүйелерінің құбыржолдарынан шығару, арматураның еруін болдырмау шараларын қабылдау;
17) суды сорғыштардан, сүзгіштерден, тұндырғыштардан, бактардан және цистерналардан шығару;
18) суды шығару, құбыраралық кеңістіктерді сумен жуу, күйеден тазарту;
19) жүйелер мен арматуралардан суды кейінгілерді ішінара бөлшектеп шығару;
20) ашық металл беттерін майлау;
21) бақылау-өлшеу аспаптарын алу;
22) бас таратушы қалқаншаларды және барлық таратушы қалқандарды ажырата отырып, кеменің электр желісін қыстайтын жай-күйге келтіру;
23) электр машиналарын, таратушы және іске қосуды реттейтін құрылғыларды тазарту, құрғақ сүрту, герметикалық қалпақтың тығыздауыш құрылғыларын тексеру;
24) бақылау-өлшеу аспаптарын және қажетті жағдайларда сақтауға арналған автоматика блоктарын тазарту, бөлшектеу;
25) қышқыл аккумуляторлардың бақылау-жаттығу циклін жүргізу;
26) байланыс, навигация, басқару, радионавигация (компас, эхолоттар, радиостанциялар, гирокомпастар, радиопеленгаторлар, радиолокаторлар) аппаратурасын алу және қоймаға өткізу (кеме иесі мен кәсіпорынның шарты бойынша);
27) құю кемелердің отын және май цистерналарын, танкілері мен жүк бөлімдерін толық тазарту және газсыздандыру;
28) жүк трюмдері мен кеме үй-жайларында балшықты тас және борт қаптауын ашу.
29. Кемені ұзақ мерзімге пайдаланудан (навигацияаралық кезеңнен астам) шығарған кезде кеме техникасы және кемені тұтастай сақталуын қамтамасыз ету үшін пайдаланудың сол немесе өзге де механизмдерін, құрылғыларын және жүйелерін пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарға сәйкес арнайы консервациялау жүргізіледі.
Консервациялау бойынша жұмыстарды жүргізгеннен кейін кемені қысқы тоқтап тұруға қабылдау үшін кеме иесінің өтініші бойынша кемені өтініш түскен сәттен бастап жеті жұмыс күні ішінде көліктік бақылаудың уәкілетті органы аумақтық бөлімшесінің өкілі қарап тексереді.
Кемені тексеріп қарау нәтижелері бойынша нысанын көліктік бақылаудың уәкілетті органы бекітетін акт жасалады және кеме иесі үш жұмыс күні ішінде мерзімді көрсете отырып, кемені консервациялауға қою туралы бұйрық шығарады.
Қысқы тоқтап тұрудан кейін кемені пайдалануға алу үшін кеме иесінің өтініші бойынша кемені көліктік бақылаудың уәкілетті органы аумақтық бөлімшесінің өкілі тексеріп қарайды, оның нәтижесі бойынша Акт жасалады.
30. Навигациялау кезеңінде тоқтап тұруға қойылған кемені күзетуді кеме экипажы немесе тоқтап тұру пункті шарт бойынша қамтамасыз ете алады.
31. Навигациялау және навигацияаралық кезеңдерде Актіге қол қойылған сәттен бастап кеме иесі мен кәсіпорын әкімшілігі арасында жасалған шартқа сәйкес кеме қауіпсіздігі мен оның барлық элементтерінің сақталуы үшін жауапкершілік шартта белгіленеді.

5. Кемені пайдалануға дайындау

32. Кемені пайдалануға енгізу кеме иесі немесе кемені жалға алушы белгілеген тәртіпке сәйкес жүргізіледі. Кемені пайдалануға енгізудің алдында кеме иесі бекіткен штаттық кесте бойынша кемелер экипаждарының ең аз құрамы туралы талапқа сәйкес экипажбен толықтырылады.
33. Кемені пайдалануға енгізуді дайындау капитанның жалпы басшылығымен жүзеге асырылады. Кемені пайдалануға дайындауды жүргізуді тікелей басқару капитанның аға көмекшісіне және механикке (аға механикке) олардың лауазымдық міндеттеріне сәйкес жүктеледі.
34. Пайдалануға дайындық процесінде кемедегі байланыс және радионавигация аппаратурасын монтаждау, аккумуляторлық батареяларды және басқа жабдықтарды орнатуды қоса алғанда, кеме техникасы оны пайдаланудың техникалық шарттарына сәйкес жұмыс істейтін жай-күйге келтіріледі.
Кеме экипажы жүргізетін кеменің техникалық құралдарын пайдалануға дайындығы олардың жай-күйін мұқият тексеріп қарау мен тексеруді және егер қажет болса, бөлу элементтерін, іске қосу және реверсивтік құрылғыларды, басқару, бақылау, сигнализация және қорғау құралдарын, ал қажет болған жағдайда сынамалық іске қосу мен механизмдерді ауыстыруды қоса алғанда, оларды реттеуді қамтиды.
Сынамалық іске қосу барлық басқару пункттерінен жүргізіледі.
35. Кемені пайдалануға дайындау кезінде мыналардың жарамдылығы мен іс-қимылға дайындығына ерекше назар аударылады:
1) руль құрылғысы;
2) зәкір құрылғысы;
3) авариялық сигнализация;
4) электр жабдықтары мен жарықтандыру;
5) құтқару құралдары;
6) байланыс құралдары;
7) қашықтықтан басқару;
8) құрғату жүйелері;
9) экологиялық жапқыштар;
10) су өткізбейтін және өртке қарсы жапқыштар;
11) авариялық мүліктер.
36. Кеме дайындық кезінде құрал-сайманмен, қосалқы бөлшектермен, басқа кемелік жабдықталумен толықтырылады.

6. Кемені бункерлеу

37. Кеменің энергетикалық қондырғыларында пайдаланылатын отын және май дизельдерінің, қазан агрегаттары мен механизмдердің техникалық шарттарында белгіленген сыртқы ортаның әртүрлі жағдайларында оңтайлы көрсеткіштермен олардың тиімді және сенімді жұмысын қамтамасыз етуі тиіс.
38. Кемеге отын мен майды қабылдау жабық тәсілмен жүргізіледі. Бункерлеуді капитан кеме иесі бекітетін нұсқаулыққа сәйкес немесе оның тапсырмасы бойынша отын мен майға арналған паспорт немесе сертификат болған кезде жүргізеді.
Ол құжаттарда маркасы және негізгі физика-химиялық сипаттамалары көрсетіледі.
39. Кемеге қабылданатын отын мен майдың әрбір топтамасынан сынама (отын мен майдың температурасы көрсетіле отырып, бункерлеуші пломбалаған) алынады, ол кемеде осы топтаманы барлық пайдалану мерзімі ішінде сақталады.
40. Қабылдау немесе пайдалану кезінде отын немесе май сапасында күдік тудыратын белгілер болса механик (аға механик) іріктеп алынған сынаманы талдау үшін зертханаға жібереді, оның нәтижелері бойынша оларды пайдалану мүмкіндігі немесе жеткізушіге шағым беру туралы шешім қабылданады.
41. Кемеде отын мен майды қабылдау, сақтау және оның жұмсалуын бақылауды, тиісті құжаттаманы ресімдеуді механик (аға механик) жүзеге асырады. Мұнай өнімдерін қабылдау бойынша операциялар капитанның вахталық көмекшісінің шешімімен жүргізіледі.
42. Отын мен майды қабылдау кезінде төгілуді болдырмау үшін кеме мен бункерлеуші арасында тікелей байланыс орнатылады.
43. Кеменің энергетикалық қондырғыларында қолданылатын отын қондырғылардың қалыпты жұмысын бұза алатын суды және механикалық қосындыларын кетіру мақсатында тиісті дайындықтан өтеді.
44. Майлау материалдарын уақтылы ауыстыру және жұмыс істейтін механизмдер мен жүйелерде оларды үнемдеп жұмсау үшін кемелерде қолданылатын майдың, майлау және арнайы сұйықтықтардың жай-күйін бақылау қамтамасыз етіледі. Жұмысқа арналған майлардың сапасын бақылауды механик (аға механик) жүргізеді.
Майларды ауыстыру ақаулық көрсеткіштері бойынша жүзеге асырылады.
45. Кемедегі отын мен майдың шығысын есептеуді механик (аға механик) жүргізеді. Май мен отын шығысы бойынша есеп беру тәртібін және нысанын кеме иесі айқындайды.
46. Кеме ыдыстарына су қабылдау жағалаудан, су құйғыш кемелерден немесе санитарлық эпидемиологиялық қызмет (бұдан әрі - СЭҚ) органдары ұсынған орындарда, ішкі су жолдарымен жүзуді жүзеге асыратын, борттан тыс ішетін суды дайындау құралдары бар кемелерде СЭҚ органдары рұқсат берген қондырғыларда кеме жағдайларында тазарту және зарарсыздандыру жолымен жүргізіледі.
47. Судың сапасын бақылауды бірінші штурман (капитанның аға көмекшісі) жүзеге асырады. Сумен жабдықтау сапасын кезеңдік бақылауды СЭҚ органдары жүзеге асырады.