Об утверждении Правил использования, перемещения семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения

Постановление Правительства Республики Казахстан от 11 ноября 2011 года № 1329. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 января 2016 года № 43

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 30.01.2016 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ.
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра сельского хозяйства РК от 7 октября 2015 года № 18-02/897.

В соответствии с пунктом 2 статьи 79 Лесного кодекса Республики Казахстан от 8 июля 2003 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила использования, перемещения семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 11 ноября 2011 года № 1329

Правила
использования, перемещения семян и посадочного
материала для воспроизводства лесов и лесоразведения

1. Основные положения

1. Настоящие Правила использования, перемещения семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения (далее - Правила) разработаны в соответствии с пунктом 2 статьи 79 Лесного кодекса Республики Казахстан от 8 июля 2003 года и определяют порядок использования, перемещения семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения.
2. Использование и перемещение:
1) семян и посадочного материала осуществляется в строгом соответствии с лесосеменным районированием, которым регламентируется географический и экологический ареал использования (границ перемещения) семян и посадочного материала при воспроизводстве лесов и лесоразведении;
2) отечественных семян и посадочного материала осуществляется при наличии карантинных сертификатов;
3) импортных семян и посадочного материала при наличии фитосанитарных сертификатов.
3. Импортные семена и посадочный материал подлежат проверке в интродукционно-карантинных питомниках на наличие скрытой зараженности карантинными объектами и другими особо опасными вредными организмами.

2. Порядок использования и перемещения семян

4. Семена, допущенные к использованию, в целях стимулирования массового прорастания и повышения их грунтовой всхожести проходят предпосевную подготовку.
5. Применяют следующие способы предпосевной подготовки семян: стратификация (снегование), механическое, термическое и химическое воздействие на внешние покровы семян, обработка семян микроэлементами и стимуляторами роста, звуковое, ультразвуковое и магнитное облучение, дезинфекцию и дезинсекцию семян.
6. Основным способом предпосевной подготовки семян является стратификация.
7. Стратификация лесных семян к посеву проводится в специальных помещениях, холодильниках, подвалах, погребах или в траншеях (теплая стратификация при температуре от +10 до +35 ^оС в зависимости от вида семян, холодная стратификация от 0 до +7 ^оС, реже +10 С).
8. Длительность стратификации зависит от глубины физиологического покоя лесных семян, наличия других факторов, замедляющих прорастание лесных семян.
9. Стратификацию лесных семян прекращают за один два дня до посева. При этом наклюнувшиеся лесные семена подсушивают до состояния сыпучести и высевают.
10. Особенности способов проведения предпосевной подготовки семян в зависимости от пород приведены в приложении 1 к настоящим Правилам.
11. При погрузке, перевозке и разгрузке семена не должны подвергаться механическим повреждениям и намоканию.
12. При перемещении (транспортировке) семян во избежание порчи их просушивают, доводя до воздушно-сухого состояния (12-15 % влажности) и упаковывают в бумажные пятислойные или в тканевые мешки, деревянные ящики и другую тару, не допуская плотной набивки. Масса одного места семян, упакованных в тару должна быть, не более 50 кг.
13. Каждое место тары снабжается внутренней и наружной этикетками с указанием видового названия, массы семян, номера и даты паспорта, наименования и адресов организаций отправителя и получателя.
14. Семена, подвезенные к месту посева или для погрузки в транспортные средства, до момента их использования или отправки хранят под навесом или на крытых платформах.

3. Порядок использования и перемещения посадочного материала

15. При воспроизводстве лесов и лесоразведении использование и перемещение посадочного материала допускается при наличии паспорта на посадочный материал, который выдается владельцем лесного питомника, вырастившим посадочный материал.
16. Паспорт на посадочный материал составляется по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам на основании акта приемки посадочного материала.
17. Приемка посадочного материала по качеству и количеству на питомниках лесовладельца или лесопользователя, которая будет использоваться для воспроизводства лесов и лесоразведения осуществляется два раза в год перед началом весенней и осенней выкопки посадочного материала на всей площади выкопки комиссией в составе:
1) представителей питомника (начальник питомника или инженер лесных культур);
2) представителя службы карантинного надзора;
3) представителя территориального органа уполномоченного органа в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения.
18. Посадочный материал принимается партиями. Партией считается любое количество сеянцев, саженцев одной породы, одного возраста и происхождения, выращенных в одинаковых условиях.
19. Посадочный материал, выращенный или приобретенный лесовладельцем и лесопользователем для воспроизводства лесов и лесоразведения должен соответствовать требованиям, указанным в приложениях 3 и 4 к настоящим Правилам.
20. Сеянцы, саженцы с открытой корневой системой и зимние (одревесневшие) черенки используются для воспроизводства лесов и лесоразведения только в весенний и осенний периоды.
21. Сеянцы и саженцы с закрытой корневой системой (с комом земли) можно высаживать в течение всего года, при условии сохранения корневой системы от высыхания.
22. Перемещение посадочного материала (транспортировка) осуществляется всеми видами транспорта, в которых обеспечивается равномерное размещение посадочного материала, не допускающее повреждение стволов, ветвей и корневой системы.
23. При транспортировке посадочного материала:
1) их увязывают в пучки и укладывают в ящики с отверстиями, в мешки и корзины;
2) в целях недопущения пересыхания корневой системы их пересыпают влажными опилками, снегом, соломой или камышом.
24. При погрузке, перевозке и разгрузке посадочный материал не должен подвергаться механическим повреждениям.

Приложение 1
к Правилам использования,
перемещения семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

Особенности проведения предпосевной обработки семян в зависимости от пород

№ п/п	Порода	Способы подготовки семян к посеву		Методы подготовки для стимулирования энергии прорастания и грунтовой всхожести семян
		осеннему	весеннему
1	2	3	4	5
1	Абрикос обыкновенный	При посеве за 2 месяца до устойчивых морозов не стратифицируют. При позднеосеннем посеве стратифицируют в летних траншеях с момента сбора или в помещениях в ящиках с песком	Стратифицируют во влажном песке в ящиках при температуре от 3 до 5оС в течение 90-100 дней, или в зимних непромерзающих траншеях	Семена намачивают в воде при температуре 35 оС, на третьи сутки заливают водой при температуре от 16 до 18оС. Затем семена стратифицируют в ящиках с песком в помещении с температурой от 30 до 35 оС. Смесь перелопачивают 2-3 раза в день. Прорастание начинается на 12-15-й день
2	Айлант высочайший	Не подготавливают	Намачивают в течение 2-3 дней
3	Аморфа кустарниковая	Не подготавливают	Намачивают в воде в течение 24 часов
4	Арония черноплодная	Не подготавливают	Намачивают в течение 2 часов в растворе марганцовокислого калия (0,5 %), затем стратифицируют 60 дней
5	Береза повислая (бородавчатая)	При раннелетнем посеве предварительно намачивают семена до состояния наклевывания, при позднеосеннем и зимнем не подготавливают	Предварительно намачивают до состояния частичного наклеивания (2-3 суток) или высевают сухими	Проводят снегование предварительно намоченных в течение 2 суток семян. Длительность снегования - 30 дней. Стратифицируют в ящиках с песком в помещениях с низкой температурой (около 0оС) в течение 30 дней и протравливают ТМТД или фентиурамом. Обрабатывают семена в течение 6 ч 0,005 %-ным раствором сернокислого кобальта (CoSО4) или 0,001 %-ным раствором молибдена (NH4)2 MoО4 Протравливают в 0,5 %-ном растворе марганцовокислого калия 2 часа
6	Береза пушистая	Не требуется	Предварительно намачивают в течение 2 суток или высевают сухими	Проводят снегование или стратификацию предварительно замоченных семян при низкой (около 0оС) температуре в ящиках с песком в течение 30 дней. Предварительно замоченные семена проращивают до состояния наклевывания в кучах на брезенте. Протравливают ТМТД или фентиурамом
7	Биота восточная	Замачивают в течение суток	Замачивают в течение суток
8	Бирючина обыкновенная	Не подготавливают при посеве не позднее сентября; для более позднего посева стратифицируют 30 дней	Стратифицируют в ящиках с песком при температуре от 0 до 5оС в течение 80-90 дней	Семена намачивают в воде температурой 50оС в течение 2 суток
9	Боярышник колючий (обыкновенный)	Не высевают	Намачивают в течение 12-24 ч в 45 %-ном растворе серной кислоты, промывают и стратифицируют 180-240 дней в помещении с температурой от 20 до 25оС
10	Боярышник кроваво- красный	Не высевают	Стратифицируют сразу после сбора при температуре от 5 до 10 оС в течение 160-260 дней, периодически увлажняя и перемешивая
11	Боярышник однопестичный	Стратифицируют сразу после сбора в течение 1 года и высевают следующей осенью. Перед стратификацией намачивают 3-4 дня	Не высевают
12	Вишня обыкновенная и вишня степная	Стратифицируют с момента сбора до посева свежесобранные не подсушенные семена в летних траншеях или в прохладном помещении	Стратифицируют в помещениях или в зимних непромерзающих траншеях с момента сбора в течение 180 дней (для степной - 120-180 дней)
13	Вяз гладкий	Высевают сразу после сбора сухими или замачивают 2 часа и подсушивают
14	Гледичия трех- колючковая (обыкновенная)	Семена стратифицируют с момента сбора до посева в летних траншеях или ящиках с песком. Возможен раннеосенний посев сухими семенами	Семена ошпаривают крутым кипятком (90оС), затем оставляют в остывшей воде на 10 ч. Соотношение воды и семян 3:1. Не набухшие семена обрабатывают повторно.	Ошпаривание можно заменить обработкой концентрированной серной кислотой в течение 2 часов
15	Груша обыкновенная	При посеве за 1,5 месяца до морозов не подготавливают, при более поздних посевах стратифицируют в летних траншеях с момента сбора	Предварительно замоченные в течение 2 суток семена стратифицируют в зимних непромерзающих траншеях или в помещениях при температуре от 0 до 5оС. Срок стратификации 90 дней в песке, 75 дней в торфяной крошке	Нестратифицированные семена намачивают в 0,002 %-ном растворе гиббереллина в течение 3 суток, а затем смешивают с влажным песком. Семена прорастают через 6-7 дней. Протравливают ТМТД или фентиурамом
16	Дерен белый и дерен кроваво- красный (свидина)	Стратифицируют в летних траншеях сразу после сбора до посева. Возможен посев сразу после сбора без подготовки	Стратифицируют в помещениях в ящиках с песком в течение 180 дней или сразу после сбора в летних, а затем в зимних непромерзающих траншеях, в течение 240-270 дней	Проводят снегование семян в течение 15 дней, а затем стратифицируют их в помещениях в течение 90 дней при температуре от 5 до 6оС
17	Дуб черешчатый	Не подготавливают	После зимнего хранения в траншеях или ящиках с песком не требуют подготовки
18	Ель обыкновенная и ель сибирская	Не подготавливают	Замачивают в воде в течение 9-12 часов	Проводят снегование замоченных семян в течение 60-90 дней перед посевом Намачивают в водном 0,5 %-ном растворе марганцовокислого калия в течение 2 ч, протравливают ТМТД, фентиурамом, БМК или фундазолом Намачивают в водных растворах микроэлементов: сернокислого кобальта (0,03 %), сернокислой меди (0,03 %) или смеси из марганцовокислого калия, борной кислоты, сернокислых меди, цинка и кобальта (по 0,002 %) 12-18 часов
19	Ель Шренка (тяньшанская)	Не высевают	Снегование предварительно на сутки замоченных в воде семян. Срок снегования 1-1,5 месяца. После снегования протравливают в 0,5 %-ном растворе KМnО4 30 минут	Семена замачивают водой температуры 35-40оС и выдерживают 24 часа. Затем их протравливают в 0,5 %-ном растворе KМnО4 30 минут, подсушивают в тени до сыпучести и высевают
20	Жимолость обыкновенная	Не требует подготовки	Стратифицируют в зимних непромерзающих траншеях или в помещениях при температуре от 2 до 5оС в течение 60-90 дней
21	Жимолость татарская	Не требует подготовки	Стратифицируют в зимних промерзающих траншеях или в помещениях при температуре от 2 до 5 оС в течение 50-60 дней	Применяют снегование в мешочках на поверхности земли в течение 1,5 месяца перед посевом или стратифицируют в опилках, перемешивая и доувлажняя 2 раза в неделю при температуре от 5 до 8оС. Через 18-20 дней семена наклевываются
22	Калина обыкновенная	При стратификации свежесобранных семян в летних траншеях всходы появляются через год	Стратифицируют сразу после сбора сначала в летних, а затем в зимних непромерзающих траншеях или в помещениях сначала при температуре от 15 до 18оС, потом зиму при пониженной до 5оС температуре
23	Карагана древовидная (акация желтая)	Не требует подготовки	Замачивают 5 ч в воде комнатной температуры	Применяют снегование семян в течение 45 дней или выдерживание на леднике при 0оС в течение 30 дней
24	Каштан конский обыкновенный	Не требует подготовки	Подготавливают в период хранения в зимних непромерзающих траншеях	После хранения выдерживают в теплом помещении несколько дней, перемешивая и увлажняя, до состояния наклевывания
25	Клен ложно- платановый (явор, клен белый)	Раннеосенние посевы производят без подготовки семян, для поздних стратифицируют в летних траншеях с момента сбора до посева	Стратифицируют в помещении сначала при температуре от 0 до 3оС в течение 45 дней, а затем выдерживают 45 дней под снегом Семена замачивают в течение 3 суток, а затем стратифицируют в помещении сначала при температуре от 5 до 10оС 60 дней, а затем 60 дней при 0оС	Стратифицируют в снегу 45-60 дней. Замачивают в 3 %-ном растворе молибден аммония в течение 24 ч, а затем в течение 8 дней помещают 3 раза в день на 4 мин в теплую (от 35 до 38о С) и холодную (примерно 0о С) воду Протравливают ТМТД или фентиурамом
26	Клен остролистный (платановидный)	Раннеосенний посев производят без подготовки, для позднеосеннего посева семена стратифицируют в летних траншеях с момента сбора до посева	Стратифицируют в помещениях или зимних промерзающих траншеях. Срок стратификации 45-60 дней	Стратифицируют в снегу (переслаивая со снегом) 45-60 дней Семена заливают теплой (40о С) водой и выдерживают в течение 3 суток закрытым брезентом. Затем держат в ящиках с песком, ежедневно перемешивая и увлажняя, в помещении с температурой около 30оС. Семена наклевываются на 7-й день. Протравливают ТМТД или фентиурамом
27	Клен полевой	Стратифицируют с момента сбора в летних траншеях не менее 45 дней до посева	Стратифицируют с момента сбора сначала в летних, а затем в зимних промерзающих траншеях. Срок стратификации 150-180 дней	Семена замачивают 3 дня и стратифицируют в помещениях сначала при температуре от 10 до 15оС в течение 60 дней, а затем при 0оС 30-60 дней
28	Клен серебристый	Не высевают	Высевают сразу после сбора (в конце мая - в июне) без подготовки	В засушливую погоду обязателен полив посевов
29	Клен татарский	Стратифицируют в летних траншеях с момента сбора до посева	Стратифицируют с осени в зимних непромерзающих траншеях	Стратифицируют семена в ящиках с песком при температуре от 0 до 3оС, увлажняя и перемешивая через каждые 2-3 дня. Через 30 дней увлажнение прекращают, температуру снижают до 0оС. На 2-й день семена снова увлажняют, температуру поднимают до 5оС. После этого на 18-20-й день семена прорастают. Общая длительность подготовки 50 дней
30	Клен ясенелистный	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещениях в течение 30 дней или выдерживают под снегом в течение 1 месяца
31	Липа крупнолистная	Семена стратифицируют с момента сбора в летних траншеях или в ящиках с песком в течение 90 дней	Стратифицируют сначала в летних траншеях или в помещениях, а затем в зимних непромерзающих траншеях при температуре от 0 до 5оС. Длительность стратификации до 180 дней
32	Липа мелколистная	Семена стратифицируют сразу после сбора в летних траншеях до посева	Семена стратифицируют в летних, а потом в зимних непромерзающих траншеях	Семена замачивают 10 дней в периодически сменяемой воде, затем 30 дней стратифицируют при температуре от 15 до 25оС и 60-90 дней при температуре 0оС. Общий срок подготовки 90-120 дней
33	Лиственница сибирская	Не требует подготовки	Намачивают в течение 9-12 часов и снегование 1-1,5 месяца; протравливание в 0,5 %-ном растворе KМnО4 30 мин	Семена замачивают в течение 3 суток в 0,004 %-ном растворе марганцовокислого калия при температуре до + 26оС, затем в марлевых мешочках (слоем 1,5-2 см) пересыпают мокрыми опилками и выдерживают 2 суток. Семена намачивают 24 ч в 0,5 %-ном растворе бромистого калия или 0,05 %-ном растворе колхицина. За 30 ч до посева семена намачивают в слабом известковом растворе (200-250 г извести на 10 л воды)
34	Лох узколистный	При раннеосеннем посеве сразу после сбора не подготавливают; при позднем посеве стратифицируют в летних траншеях с момента сбора до посева	Стратифицируют в зимних непромерзающих траншеях или в помещениях при температуре от 16 до 20оС предварительно замоченные в течение 4 суток семена. Длительность стратификации 90-120 дней	Заливают семена горячей (50-60оС) водой и оставляют в ней на сутки. Затем стратифицируют в ящиках с песком в помещении с температурой от 16 до 20оС. Прорастание начинается на 15-20-й день
35	Миндаль обыкновенный	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещениях или в траншеях 30-60 дней
36	Можжевельник виргинский	Не требует подготовки при посеве за 1,5-2 месяца до замерзания почвы	Стратифицируют в помещении 30 дней при температуре от 20 до 30оС и 120 дней при температуре 15оС	Обрабатывают семена концентрированной серной кислотой не более 30-50 мин, промывают в воде, а потом стратифицируют при температуре от 0 до 5оС в течение 90-120 дней
37	Можжевельник обыкновенный	Не требует подготовки при посеве за 1,5-2 месяца до замерзания почвы	Стратифицируют в помещении 30 дней при температуре от 20 до 30оС и 120 дней при температуре 15оС
38	Можжевельник туркестанский	Свежесобранные не ушедшие в глубокий покой семена высевают без подготовки в течение августа	Летние посевы прошлогодними семенами в состоянии глубокого покоя производят в июле - начале августа
39	Можжевельник полушаровидный	То же в течение первой половины сентября	Тоже
40	Облепиха крушиновая	Не требует подготовки при посеве не позднее чем за 1 месяц до замерзания почвы	Стратифицируют в ящиках с песком в помещении в течение 90 дней при температуре от 0оС до 5оС	Замачивают в воде 3 суток и стратифицируют в помещении 30 дней
41	Орех грецкий	Не подготавливают	Стратифицируют в песке в помещении в течение 30-45 дней при температуре от 0оС до 5оС	Семена за 5-7 дней до весеннего посева вымачивают в проточной воде горных речек в мешках
42	Персик обыкновенный	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 5оС в течение 100-120 дней
43	Пихта сибирская	Не требует подготовки	Стратифицируют в ящиках с песком предварительно замоченные семена в течение 30 дней при температуре от 0 до 5оС	Применяют снегование предварительно замоченных семян в течение 30 дней
44	Робиния лжеакация (белая акация)	Не высевают	Семена стратифицируют или ошпаривают водой при температуре 80-85оС и оставляют до остывания, перемешивая первые 15-20 мин. При необходимости ненабухшие семена отделяют на решетах и повторяют их обработку
5	Роза собачья	Не требуется подготовки при посеве семян из недозрелых плодов	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 5оС в ящиках с песком в течение 210-240 дней семена из недозрелых плодов
46	Рябина обыкновенная	Стратифицируют в летних траншеях или в помещении с момента сбора до посева	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 5оС во влажном песке в течение 90-120 дней, затем вносят под снег. Общая длительность стратификации 150-180 дней	Нестратифицированные семена замачивают в 0,002 %-ном растворе гиббереллина в течение 3 суток, затем смешивают с влажным песком. Прорастают через 7 дней
47	Саксаул белый и черный	При зимнем посеве не требуют подготовки	Не требуют подготовки
48	Сирень обыкновенная	Не требует подготовки	Стратифицируют в ящиках с песком в помещении при температуре от 0 до 5оС в течении 45 дней	Замачивают в воде 10-15 ч, затем выдерживают во влажных опилках или торфе в течение 2-8 дней
49	Слива домашняя	Стратифицируют в летних траншеях в течение 90 дней	Стратифицируют в зимних непромерзающих траншеях не менее 150 дней
50	Слива колючая (терн)	Не требует подготовки при раннелетних, августовских посевах, при поздних посевах стратифицируют в летних траншеях с момента сбора до посева (в течение 2 месяцев), прошлогодние семена - 80 дней	Стратифицируют в помещении сразу после сбора в течение 150-180 дней или в зимних непромерзающих траншеях 180-210 дней
51	Слива растопыренная (алыча)	Стратифицируют сразу после сбора в летних траншеях до посева. Семена прошлогоднего сбора - 60-90 дней	Стратифицируют в летних траншеях сразу после сбора, а затем в зимних непромерзающих траншеях в течение 120-170 дней или в помещении при температуре от 3 до 5оС в течение 150 дней
52	Смородина золотая	Стратифицируют в летних траншеях в течение 45-60 дней	Стратифицируют в помещении в течение 90-120 дней	Семена замачивают в воде при начальной температуре 50оС в течение 24 ч. Затем стратифицируют при температуре от 12 до 15оС, ежедневно перемешивая и увлажняя в течение 30 дней. При стратификации при переменных температурах (плюсовых и минусовых) семена подготовляют в течение 30 дней
53	Смородина черная	Стратифицируют в летних траншеях в течение 45-60 дней	Стратифицируют в помещении в течение 90-120 дней
54	Сосна кедровая сибирская	Не подготавливают, только намачивают в 0,5 %-ном растворе марганцовокислого калия	Семена замачивают предварительно в течение 3 суток, смешивают с влажным песком, опилками или торфяной крошкой, помещают в ящиках под снег или в холодное помещение при 0оС, за 2-3 месяца до посева. Подготавливаются и при хранении в зимних непромерзаюших траншеях	Семена в ящиках в смеси с песком (1:2) слоем 20 см увлажняют до 50 % полной влагоемкости и ставят в шишкосушилку при температуре от 30 до 40 оС на 12 ч, затем выносят под снег. После этого снова увлажняют, ставят в шишкосушилку, а затем выносят под снег. После двукратной обработки семена проходят стратификацию за 10-11 дней Протравливают ТМТД или фентиурамом
55	Сосна крымская	Не высевают	Замачивают семена в течение 9-12 ч
56	Сосна обыкновенная	Не требует подготовки	Замачивают семена в течение 9-12 ч Применяют снегование сухих или намоченных семян в мешочках в течение 1-2 месяцев	Семена замачивают, выдерживают во влажном состоянии до наклевывания и переносят под снег на 1-2 месяца Проводят микоризацию семян чистой культурой микоризообразующего гриба масляника Замачивают в течение 24 ч в растворе сернокислого цинка концентрацией до 0,02 %, сернокислого марганца (0,1 % и ниже), борной кислоты (0,025 %) и гетероауксина (0,01 % и ниже) Обрабатывают ультразвуком частотой 22,5 кГц и мощностью 15 Вт в течение 10 мин
57	Тополь белый	Не требует подготовки (посев сразу после сбора)
58	Тополь черный	Не требует подготовки (посев сразу после сбора)
59	Туя западная	Не требует подготовки	Проводят снегование намоченных семян в течение месяца
60	Фисташка настоящая	Не высевают	Семена замачивают 12-15 ч в теплой воде (40оС), затем стратифицируют в ящиках с песком (1:3) или в траншеях в течение 30-40 дней	Семена замачивают 12-15 ч в теплой воде (40оС), подвешивают в мешках в теплом месте и смачивают периодически в течение 9-12 дней, до начала прорастания
61	Черемуха обыкновенная	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 5оС в течение 150-180 дней
62	Яблоня лесная	Не требует подготовки	Замачивают в воде в течение 2 суток, а затем стратифицируют при температуре от 0 до 5оС в песке, торфе или в опилках в течение 75-105 дней	Нестратифицированные семена замачивают в 0,002 %-ном растворе гиббереллина в течение 3 суток, затем смешивают с влажным песком. Семена прорастают на 6-7 день
63	Ясень обыкновенный	Стратифицируют в летних траншеях с июня до посева несколько недозрелые семена	Стратифицируют в помещениях сначала при температуре от 18 до 20оС в течение 2-3 месяцев, затем при температуре от 5 до 11оС. Общая длительность стратификации 180-200 дней (недозрелые семена)

Примечание:
1. Стратификация семян к посеву проводится в специальных помещениях, холодильниках, подвалах, погребах или в траншеях.
2. Стратификацию семян прекращают за один - два дня до посева. При этом наклюнувшиеся семена подсушивают до состояния сыпучести и высевают.

Приложение 2
к Правилам использования,
перемещения семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

Паспорт № __
на посадочный материал

«__» _________ 20__ года

_____________________________________________________________________
(вид посадочного материала: сеянцы, саженцы в том числе с комом,
порода)
выращенный на (в) ___________________________________________________
(питомник, лесовладелец, лесопользователь,
_____________________________________________________________________
юридический, почтовый адрес)

1. Показатели качества

Номер партии	Соответствие сеянцев (саженцев) требованиям стандарта	Возраст	Сорт	Количество, шт.

Дата выкопки ______ Дата упаковки _______ Дата отправки _______
Цель использования ____________________________________________
(собственные нужды, реализация, район перемещения)
Документ, выданный уполномоченным органом в области карантина
растений ____________________________________________________________
(заполняется в случае перемещения посадочного материала
_____________________________________________________________________
за пределы подкарантинного района)

2. Происхождение семенного материала

Место сбора семян _____________________________________________
(область, район, лесовладелец,
лесопользователь, лесничество, квартал)
Удостоверение о кондиционности семян __________________________
(№, дата и кем выдано)
Селекционная категория семян __________________________________
(сортовые, улучшенные, нормальные)

3. Условия выращивания

Способ выращивания ____________________________________________
(открытый грунт, контролируемые условия среды)
Почвенные условия, применяемый субстрат _______________________
Внесение удобрений, другие агротехнические мероприятия ________
_____________________________________________________________________
(наименование, доза, периодичность и т.д.)
Мероприятия по борьбе с вредителями, болезнями растений и
сорняками ___________________________________________________________
(вид, наименование препарата, сроки и периодичность обработки)
Лесовладелец, лесопользователь ________________________________
(подпись, Ф.И.О.)

М.П.

Зарегистрирован в _____________________________________________
(территориальный орган в области охраны, защиты,
_____________________________________________________________________
пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения)

№__ «__» _________ 20 г.

Приложение 3
к Правилам использования,
перемещения семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

Требования к сеянцам, используемых для восстановления
лесов и лесоразведения

№ п/п	Наименование пород	Возраст, лет	Толщина стволика у корневой шейки (не менее), мм
1	2	3	4
1.	Хвойные породы:
1.1.	Ель, пихта, можжевельники	3-5	2,0
1.2.	Сосна, лиственница	2-3	2,5
2.	Лиственные породы; (кроме кустарников)	1-3	3,5
3.	Кустарники	1-3	2,5

Примечание:
1. Требования указанные в таблице относятся к сеянцам с открытой корневой системой.
2. Сеянцы всех пород деревьев и кустарников по высоте стволика от 10 до 60 см считаются стандартным посадочным материалом. При этом длина корневой системы стандартного посадочного материала составляет:
1) 15-20 сантиметров - в степной зоне;
2) 20-30 сантиметров - в лесостепной зоне.
3. При воспроизводстве лесов и лесоразведении используются сеянцы и саженцы, имеющие ровные стволики, полностью одревесневшие верхушки побегов, окончательно сформированные почки, находящиеся в состоянии покоя, а также хорошо разветвленную здоровую корневую систему с достаточным количеством мочковатых корней.
4. Сеянцы, используемые для воспроизводства лесов и лесоразведения должны соответствовать требованиям, предусмотренным в национальных стандартах, действующих на территории Республики Казахстан.
Сноска. Пункт 4 в редакции постановления Правительства РК от 23.07.2013 № 735.

Приложение 4
к Правилам использования,
перемещения семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

Требования к посадочному материалу (саженцам), используемому
для восстановления лесов и лесоразведения

№ п/п	Наименование пород	Лесорасти- тельные зоны	Возраст, лет	Сорт	Толщина стволика у корневой шейки (не менее), мм	Высота надземной части (не менее), см
1	2	3	4	5	6	7
1	Береза повислая (береза бородавчатая) Betula pendula Roth (B.verrucosaEhrh.)	все зоны	3-4	1 2	8 5	50 35
2	Бирючина обыкновенная Ligustram vulgareL.	горные районы	2-3	1 2	9 6	80 60
3	Вяз перисто-ветвистый Ulmus pinnatoramosa Dieck.	лесостепная, степная	2-3	1 2	8 6	55 40
4	Груша обыкновенная Pirus communis L.	все зоны	2-3	1 2	7 5	45 30
5	Дуб черешчатый Quercus robur L.	все зоны	3-4	1 2	9 6	45 30
6	Ель обыкновенная (европейская) Piceaabies(L.)Karst.	все зоны	5-6	1 2	5 4	20 15
7	Ель сибирская Piceaobovata Lebed.	лесостепная	5-6	1 2	6 4	30 20
8	Ель Шренка Picea Schrenkiana Fischet Meg.	горные районы	5-6	1 2	6 4	25 15
9	Карагана древовидная (желтая акация) Caragana Arborescens Lam.	все зоны	3-4	1 2	6 4	35 25
10	Каштан посевной европейский (благородный) Castanea sativa Mill.	все зоны	2-3	1 2	15 10	60 45
11	Клен ложноплатановый (явор, клен белый) Acer pseu doplatanus L.	все зоны	2-3	1 2	10 6	55 40
12	Клен остролистный (платановидный) Acer platanoides L.	все зоны	3-4	1 2	8 6	35 25
13	Конский каштан Aesculus hippocastanum L.	все зоны	2-3	1 2	15 10	40 25
14	Липа мелколистная или сердцевидная Tilia cordata Mill.	все зоны	3-4	1 2	9 5	50 30
15	Лиственница сибирская Larix sibirica Ledeb.	лесостепная	3-4	1 2	9 5	40 25
16	Облепиха крушиновая Hippophae ramnoides L.	все зоны	3-4	1 2	9 7	35 25
17	Орех грецкий Juglans regia L.	все зоны	3-4	1 2	20 10	60 40
18	Пихта сибирская Abies sibirica Ledeb.	горные районы	6-8	1 2	6 4	25 15
19	Биота восточная Biota orientalis Endl.	все зоны	4	1 2	12 7	60 40
20	Акация белая Robinia pseudoacacia L.	все зоны	1-2	81 12	8 6	70 50
21	Рябина обыкновенная Sorbus aucuparica L.	все зоны	3-4	1 2	9 7	35 25
22	Сосна кедровая сибирская (кедр сибирский) Pinus sibirika Du Tour	все зоны	6-7	1 2	10 6	30 20
23	Сосна обыкновенная Pinus silvestris L.	лесостепная	3-4	1 2	8 5	25 20
24	Тополь белый (серебристый) Populus alba L.	лесостепная, степная	2-3	1 2	10 7	100 70
25	Тополь черный (осокорь) Populus nigra L.	лесостепная, степная	2	1 2	7 6	80 60
26	Яблоня лесная Malus silvestris (L.) Mill.	все зоны	2-3	1 2	8 6	45 30
27	Ясень обыкновенный Flaxinus excelsior L.	все зоны	3-4	1 2	9 7	35 25

Примечание:
1. Административные районы, территориально входящие в лесорастительные зоны, подзоны и природные регионы:
1) Лесостепная зона:
Северо-Казахстанская область;
Северные районы Костанайской области;
Северо-восточные районы Павлодарской области.
2) Степная зона:
Костанайская область (кроме северных районов);
Павлодарская область (кроме северо-восточных районов);
Акмолинская, Восточно-Казахстанская области (кроме горных районов);
Атырауская и Актюбинская области;
Северная часть Карагандинской области.
3) Горные районы: Восточно-Казахстанской и Алматинской областей.
2. Посадочный материал с двойными стволиками и разветвлением главного побега, за исключением кустарников, а также с различными повреждениями, в том числе пораженные вредителями и болезнями, считаются нестандартными и могут использоваться только при создании ландшафтно-рекреационных насаждений.
3. Посадочный материал, используемый для воспроизводства лесов и лесоразведения должен соответствовать требованиям, предусмотренным в национальных стандартах, действующих на территории Республики Казахстан.
Сноска. Пункт 3 в редакции постановления Правительства РК от 23.07.2013 № 735.

Ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін тұқымдар мен отырғызу материалдарын пайдалану, олардың орнын ауыстыру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 11 қарашадағы № 1329 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 30 қаңтардағы № 43 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 30.01.2016 № 43 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

РҚАО-ның ескертпесі.

ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 7 қазандағы № 18-02/897 бұйрығын қараңыз.

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 79-бабының 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін тұқымдар мен отырғызу материалдарын пайдалану, олардың орнын ауыстыру қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 11 қарашадағы
№ 1329 қаулысымен
бекітілген

Ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін тұқымдар мен отырғызу материалдарын пайдалану, олардың орнын ауыстыру қағидалары

1. Негізгі ережелер

1. Осы Ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін тұқымдар мен отырғызу материалдарын пайдалану, олардың орнын ауыстыру қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан Республикасы 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 79-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленді және ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін тұқымдар мен отырғызу материалдарын пайдалану, олардың орнын ауыстыру тәртібін анықтайды.
2. Пайдалану және орнын ауыстыру:
1) тұқымдар мен отырғызу материалдарын - ормандарды молықтыру мен орман өсіру кезінде тұқымдар мен отырғызу материалдарын пайдаланудың географиялық және экологиялық таралу аймағы (ауыстыру шекарасы) регламенттелетін орман тұқымдарын аудандастырумен қатаң сәйкестікте жүзеге асырылады;
2) отандық тұқымдар мен отырғызу материалдары - карантиндік сертификаттары болған жағдайда жүзеге асырылады;
3) импорттық тұқымдар мен отырғызу материалдары - фитосанитариялық сертификаттары болған жағдайда жүзеге асырылады.
3. Импорттық тұқымдар мен отырғызу материалы карантиндік объектілер және басқа да ерекше қауіпті зиянкес организмдермен жасырын залалдану нысанына интродукциялық-карантиндік тұқымбақтарда тексерілуге жатады.

2. Тұқымдарды пайдалану мен олардың орнын ауыстыру тәртібі

4. Пайдалануға рұқсат етілген тұқымдар жаппай өсіп-өнуін ынталандыру және олардың топырақтағы өнгіштігін арттыру мақсатында себу алдындағы өңдеуден өтеді.
5. Тұқымдарды себу алдында өңдеудің мынадай тәсілдері қолданылады: стратификация (қар шашу), тұқымдардың сыртқы жамылғысына механикалық, жылу және химиялық әсер ету, тұқымдарды микроэлементтермен және өсу стимуляторларымен өңдеу, дыбыспен, ультрадыбыспен және магнитпен сәулелендіру, тұқымдарды дезинфекциялау және дезинцекциялау.
6. Тұқымдарды себу алдында дайындаудың негізгі тәсілі стратификация болып табылады.
7. Орман тұқымдарын стратификациялау арнайы үй-жайларда, тоңазытқыштарда, жертөлелерде, ұраларда немесе траншеяларда жүргізіледі (жылы стратификация тұқымының түріне байланысты +10 градустан +35⁰С дейін, салқын стратификация 0 градустан +7⁰С дейін, сирек +10⁰С градус температура жағдайында жүргізіледі).
8. Стратификациялаудың ұзақтығы орман тұқымдарының физиологиялық тыныштығының терең сипат алуына, орман тұқымдарының өсіп-өнуін тежейтін басқа да факторлардың орын алуына байланысты.
9. Орман тұқымдарын стратификациялауды себуге бір-екі күн қалғанда тоқтатады. Бұл ретте қабығы жарылған орман тұқымдарын сусымалы күйге жеткізіп кептіреді және елейді.
10. Тұқымдарды себу алдында дайындау тәсілдерінің ерекшеліктері тұқымдылықтарға байланысты осы Қағидаларға 1-қосымшада келтірілген.
11. Тиеу, тасу және түсіру кезінде тұқымдар механикалық әсерлерге ұшырамауға және суланбауға тиіс.
12. Тұқымдардың орнын ауыстыру (тасымалдау кезінде бүлінбеуі үшін оларды құрғақ күйге жеткізіп (12-15% ылғалдылық), кептіреді және нығыздап салмай бес қабатты қағаз немесе мата қаптарға, ағаш жәшіктерге және басқа ыдыстарға салады. Ыдысқа салынған тұқымның бір орнының массасы 50 килограммнан аспауға тиіс.
13. Ыдыстың әрбір орны тұқымдардың түр атауы, массасы, күні, жөнелтуші мен алушы ұйымдарының атаулары мен мекенжайлары көрсетілген ішкі және сыртқы заттаңбалармен жабдықталады.
14. Себу орнына немесе көлік құралдарына жеткізілген тұқымдар оларды пайдалану немесе жөнелту сәтіне дейін лапас астында немесе жабық платформаларда сақталады.

3. Отырғызу материалдарын пайдалану мен олардың орнын ауыстыру тәртібі

15. Ормандарды молықтыру мен орман өсіру кезінде отырғызу материалдарды пайдалану мен олардың орын ауыстыруға отырғызу материалы өсірген орман тұқымбағының иесі беретін отырғызу материалдарының паспорты болған кезде рұқсат етіледі.
16. Отырғызу материалының паспорты отырғызу материалдарын қабылдау актісінің негізінде осы Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес нысан бойынша жасалады.
17. Ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін пайдаланатын отырғызу материалдарының сапасы мен саны бойынша қабылдау орман иеленуші немесе орман пайдаланушы тұқымбағының барлық қазып алынатын алаңында жылына екі рет көктемгі және күзгі отырғызу материалдарын қазып алу алдында комиссия жүзеге асырады, оның құрамында:
1) тұқымбақтың өкілдері (тұқымбақ бастығы немесе орман екпелерінің инженері);
2) карантиндік қадағалау қызметінің өкілі;
3) орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсіру саласындағы уәкілетті органның аумақтық органының өкілі болады.
18. Отырғызылатын материал лекпен қабылданып алынады. Бірдей жағдайларда өсіріліп бір тұқымның жасы мен шығу тегі бір екпе көшеттердің, тікпе көшеттердің кез-келген мөлшері лек болып есептеледі.
19. Орман иеленуші мен орман пайдаланушы ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін өсірген немесе сатып алған отырғызу материалы осы Қағидалардың 3 және 4-қосымшаларында көрсетілген талаптарына сай келуге тиіс.
20. Тамыр жүйесі ашық екпе көшеттер, тікпе көшеттері және қысқы (сүректенген) қалемшелер көктемгі және күзгі кезеңдерде ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін пайдаланылады.
21. Тамыр жүйесі жабық екпе көшеттер мен тікпе көшеттерді (топырақ кесегімен) тамыр жүйесі кеуіп қалудан сақталған жағдайда бүкіл жыл бойына отырғызуға болады.
22. Отырғызу материалының орнын ауыстыру (тасымалдау) көліктің барлық түрімен жүзеге асырылады, оларда отырғызу материалының діңдері, бұтақтары және тамыр жүйесі бүлінбейтіндей етіп біркелкі орналастырылуы қамтамасыз етіледі.
23. Отырғызу материалдарын тасымалдау кезінде:
1) оларды бумалап байлап, саңылауы бар жәшіктерге, қаптарға және себеттерге салады;
2) тамыр жүйесінің кеуіп, құрғап қалуына жол бермеу мақсатында олардың бетіне ылғалды ағаш ұнтақтары, қар, сабан немесе қамыс төсейді.
24. Тиеу, тасу және түсіру кезінде отырғызу материалына механикалық зақым келмеуге тиіс.

Ормандарды молықтыру мен
орман өсіру үшін тұқымдар мен
отырғызу материалдарын пайдалану,
олардың орнын ауыстыру қағидаларына
1-қосымша

Тұқымдарды тегіне байланысты себу алдында өңдеудің ерекшеліктері

Р/с N	Тегі	Тұқымды себуге дайындау тәсілдері		Тұқымдардың өсу қуатын және олардың жердегі өнгіштігін ынталандыру үшін дайындау әдістері
		күзгі	көктемгі
1	2	3	4	5
1	Кәдімгі өрік	Тұрақты аяздарға екі ай қалғанда себілсе стратификацияланбайды. Күз аяғында себілсе, жиналған сәттен бастап жазғы траншеяларда немесе үй-жайларда құм салынған жәшіктерде стратификациялайды	3-5оС температурада дымқыл құм салынған жәшіктерде 90-100 күн бойы немесе қыста тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды температурасы 35 0С суға жібітеді, Үшінші тәулікте Температурасы 16-18оС су құяды. Содан кейін температурасы 30-35оС үй-жайларда құм салынған жәшіктерде стратификациялайды. Қоспаны күніне 2-3 рет аударыстырып тұрады. 12-15-ші күні өсіп-өне бастайды.
2	Биік айлант	Дайындамайды	2-3 күн бойы суға жібітеді
3	Бұталы аморфа	Дайындамайды	24 сағат бойы суға жібітеді
4	Қара жемісті аронин	Дайындамайды	Марганец қышқылды калий ерітіндісінде (0,5 %) 2 сағат бойы жібітеді, содан кейін 60 күн Стратификациялайды
5	Салпыншақ қайың (қотыр)	Ерте жазда себілсе алдын ала тұқымды жабыскақ күйге дейін жібітіп алады, күз аяғында және қыста себілсе, дайындамайды	Алдын ала ішінара жабысқақ күйге дейін жібітіп алады (2-3 тәулік) немесе құрғақ күйінде себеді	Алдын ала жібітілген тұқымды 2 тәулік бойы қарға аунатып, тоңазытып алады. Қарға аунату ұзақтығы - 30 күн. Температурасы төмен (0оС-қа жуық) үй ішінде құм салынған жәшіктерде 30 күн бойы стратификациялайды және ТМТД-мен немесе фентиураммен дәрілейді. Тұқымды 6 сағат бойы 0,005 % күкірт қышқылды кобальт ерітіндісімен (COS04) немесе 0.001 % молибден ерітіндісімен (NH4)2 Мо04 өңдейді. Марганец қышқылды калийдің 0,5 % ерітіндісімен 2 сағат дәрілейді
6	Түкті қайың	Талап етілмейді	Алдын ала 2 тәулік бойы жібітіп алады немесе құрғақ күйінде себеді	Қарға аунатып алады немесе төмен температурада (00С-қа жуык) алдын ала жібітілген тұқымды құм салынған жәшіктерде 30 күн бойы стратификациялайды. Алдын ала жібітілген тұқымды брезентке үйіп, жабысқақ күйге дейін жеткізеді. ТМТД-мен немесе фентиураммен дәрілейді.
7	Шығыс биотасы	Тәулік бойы жібітіп алады	Тәулік бойы жібітіп алады
8	Кәдімгі қынаағаш	Қыркүйектен кешіктірмей себілсе дайындамайды; одан кеш себілсе 30 күн стратификациялайды	80-90 күн бойы 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде стратификациялайды	Тұқымды 500С температурадағы суда 2 тәулік бойы жібітеді
9	Тікенді (кәдімгі) долана	Сеппейді	12-24 сағат бойы 45 % күкірт қышқылы ерітіндісінде жібітеді, жуып-шаяды және температурасы 20-250 С үй-жайларда 180-240 күн стратификациялайды
10	Алқызыл долана	Сеппейді	Жинап алғаннан кейін бірден 5-100С температурада 160-260 күн бойы үнемі ылғалдандыра және араластыра отырып стратификациялайды
11	Бір аналық долана	Жинаған соң 1 жыл ішінде стратификациялап, келесі күзде себеді. Стратификация алдында 3-4 күн жібітеді	Сеппейді
12	Кәдімгі шие және дала шиесі	Жиналған сәттен бастап себуге дейін жаңа жиналған, кептірілмеген тұқымдарды жазғы траншеяларда немесе салкын үй ішінде стратификациялайды	Жинаған сәттен бастап 180 күн ішінде (дала шиесі үшін - 120-180 күн) үйжайда немесе тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды
13	Жылтыр шегіршін	Жинағаннан кейін бірден құрғақ күйінде себеді немесе 2 сағат суға жібітіп, кептіріп алады
14	Үш тікенекті (кәдімгі) қарамала	Тұқымды жинаған сәттен бастап себуге дейін жазғы траншеяларда немесе құм салынған жәшіктерде стратификациялайды. Құрғақ тұқымды ерте көктемде себуге болады	Тұқымға қайнаған ыстық су (900С) құяды, содан соң салқындаған суда 10 сағат қалдырады. Су мен тұқымның арақатынасы 3:1. Ісінбеген тұқымды қайта өңдейді.	Ыстык су құюды 2 сағат бойы күкірт қышқылының концентратымен өңдеумен алмастыруға болады
15	Кәдімгі алмұрт	Аязға 1,5 ай қалғанда себер болса дайындамайды, одан кеш себетін болса жинаған сәттен бастап жазғы траншеяларда стратификациялайды	Алдын ала 2 тәулік бойы жібітілген тұкымды қыста тоңазымайтын траншеяларда немесе үй-жайда 0-50С температурада стратификациялайды. Стратификация мерзімі - құмда 90 күн, шымтезек Ұнтағында 75 күн	Стратификацияланбаған тұқымды гиббереллиннің 0,002% ерітіндісінде 3 тәулік бойы жібітеді, содан кейін дымқыл құммен араластырады. Тұқым 6-7 күннен кейін өсіп-өнеді. ТМТД-мен немесе фентеураммен дәрілейді
16.	Ақ дерен алқызыл дерен (свидина)	Жинаудан себуге дейін бірден жазғы траншеяларда стратификациялайды. Жинаған соң дайындықсыз бірден себуге болады.	Үй-жайларда құм салынған жәшіктерде 180 күн бойы немесе жинаған соң бірден жазғы, содан кейін қысқы тоңазымайтын траншеяларда 240-270 күн бойы стратификациялайды	Тұқымды 15 күн бойы қарға аунатып алады, содан кейін оны үйжайларда 90 күн бойы 5-60С температурада стратификациялайды
17	Өте әдемі емен	Дайындамайды	Қыста траншеяларда немесе құм салынған жәшіктерде сақталған соң дайындықты қажет етпейді
18	Кәдімгі шырша және сібір шыршасы	Дайындамайды	9-12 сағат суға жібітеді	Жібітілген тұқымды себу алдында 60-90 күн бойы қарға аунатып алады. Марганец қышкылды калийдің 0,5 % ерітіндісінде 2 сағат жібітеді. ТМТД-мен, фентиураммен, БМК-мен немесе фундазолмен дәрілейді. Мынадай микроэлементтердің су ерітінділерінде 12-18 сағат жібітеді: күкірт қышқылды кобальт (0,03 %), күкірт қышқылды мыс (0,03 %) немесе марганец қышқылды калийдің, бор қышкылының, күкірт қышқылды мыстың, мырыштың және кобальттің (0,002 %-тен) қоспасы
19	Шренк (тянь-шань) шыршасы	Сеппейді	Алдын ала бір тәулік суға жібітілген тұқым қарға аунатылады. Қарға аунату мерзімі 1-1,5 ай. Қарға аунатқаннан кейін 0,5% КМn04 ерітіндісінде 30 минут дәрілейді	Тұқымды температурасы 35-40 С суға салып, 24 сағат ұстайды. Содан соң оны 0,5% КМn04 ерітіндісінде 30 минут дәрілеп, көлеңкеде әбден кептіріп алып себеді.
20	Кәдімгі ұшқат	Дайындауды қажет етпейді	Қысқы тоңазымайтын траншеяларда немесе үйжайларда 2-50С температурада 60-90 күн стратификациялайды
21	Татар ұшқаты	Дайындауды қажет етпейді	Қысқы суық траншеяларда немесе үй-жайларда 2-5 С температурада 50-60 күн стратификациялайды	Себу алдында шағын қаптарға салып 1,5 ай бойы қар үстіне қойып қояды немесе 5-8 С температурада аптасына 2 рет ылғалдандыра және араластыра отырып ағаш үгінділерінде стратификациялайды. 18-20 күннен кейін тұқым өнеді
22	Кәдімгі шәңгіш	Жаңа жиналған тұқымды жазғы траншеяларда стратификациялағанда өскіндер бір жылдан кейін пайда болады.	Жинаған соң алдымен жазғы, одан кейін қыста тоңазымайтын траншеяларда немесе алдымен үй-жайларда 15-180С температурада, содан соң қыста 50С дейін төмен температурада стратификациялайды
23	Ағаш тәріздес қараған (сарықараған )	Дайындауды қажет етпейді	Бөлме температурасындағы суда 5 сағат жібітеді	45 күн бойы қарға аунатады немесе 00С мұзда 30 күн бойы ұстайды
24	Ат талшын	Дайындауды қажет етпейді	Қысқы тоңазымайтын траншеяларда сақтау кезінде дайындайды	Сақтаудан кейін жылы жерде бірнеше күн ұстап, өнгенше, араластырып және ылғалдандырып тұрады
25	Ақ үйеңкі	Ерте күзде себуді дайындықсыз жүргізеді, ал кеш себілетіндерін жиналған сәттен себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Алдымен үй-жайда 0-30С температурада 45 күн стратификациялайды, содан кейін 45 күн бойы қар астында ұстайды. Тұқымды 3 тәулік бойы жібітеді, содан соң алдымен 5-100С температурада үй-жайда 60 күн, одан кейін 00С-та 60 күн стратификациялайды	Қарда 45-60 күн стратификациялайды. Молибден аммонийдің 3% ерітіндісінде 24 сағат жібітеді, содан соң 8 күн бойы күніне 3 рет 4 минутка жылы суға (35-38Т) және суық суға (00С) салады
26	Сүйір жапырақты үйеңкі (платан тәрізді үйеңкі)	Ерте күзде себуді дайындықсыз жүргізеді, ал кеш себілетіндерін жиналған сәттен себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Үй-жайларда немесе қыскы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды. Стратификациялау мерзімі 45-60 күн.	Қар араластыра отырып 45-60 күн стратификациялайды. Тұқымға жылы (40оС) су құйып, брезентпен жауып, 3 тәулік ұстайды. Содан кейін 300С жуық температурадағы үй-жайларда құм салынған жәшіктерде ұстап, күн сайын араластырып және ылғалдандырып тұрады. Тұқымдар 7-ші күні өнеді. ТМТД-мен немесе фентиураммен дәрілейді
27	Дала үйеңкісі	Жиналғаннан кейін жазғы траншеяларда себуге дейін кемінде 45 күн стратификациялайды	Жинағаннан кейін алдымен жазғы, содан кейін қысқы тоңазымайтын траншеяларда 150-180 күн стратификациялайды	Тұкымды 3 күн жібітіп, алдымен үйжайларда 10-150С температурада 60 күн, содан кейін 00С температурада 30-60 күн стратификациялайды
28	Күміс үйеңкі	Сеппейді	Жинаған соң дайындықсыз бірден себіледі (мамырдың аяғы - маусымның басы)	Құрғақ ауа райында екпелерді суару міндетті
29	Татар үйеңкісі	Жиналғаннан себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Күзден бастап қысқы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды құм салынған жәшіктерде 0-30С температурада әрбір 2-3 күн сайын ылғалдандыра және араластыра отырып страфикациялайды. 30 күннен соң ылғалдандыруды тоқтатады, температураны 00С дейін төмендетеді. 2-ші күні тұқымды қайта ылғалдандырып, температураны 50С дейін көтереді. Бұдан кейін тұқым 18-20-шы күні өнеді. Дайындықтың жалпы ұзақтығы 50 күн
30	Шаған жапырақты үйеңкі	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жай ішінде 30 күн стратификациялайды немесе 1 ай қар астында ұстайды
31	Ірі жапырақты жөке	Тұқымды жиналғаннан бастап жазғы траншеяларда немесе құм салынған жәшіктерде 90 күн бойы стратификациялайды	Алдымен жазғы Траншеяларда немесе үй-жайларда, ал содан кейін 0-50С температурада қысқы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды. Стратификация ұзақтығы - 180 күнге дейін
32	Ұсақ жапырақты жөке	Тұқымды жинағаннан соң себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды жазғы, содан соң қысқы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды ауық-ауық ауыстырылып тұратын суда 10 күн жібітеді, содан соң 30 күн 15-250 С температурада және 90-120 күн 00С температурада стратификациялайды
33	Сібір балқарағайы	Дайындауды қажет етпейді	9-12 сағат суға жібітеді және 1-1,5 ай қарға аунатады; КМn04 0,5% ерітіндісінде 30 минут дәрілейді	Тұқымды 3 тәулік марганец қышкылды калийдің 0,004 % ерітіндісінде +260С температурада жібітеді, содан кейін дәке дорбаларға салып, дымқыл ағаш үгінділерімен (1,5-2 см қабатпен) көміп, 2 тәулік ұстайды. Тұқымды 24 сағат бром калийінің 0,5 % ерітіндісінде немесе 0,05 % колхицин ерітіндісінде жібітеді. Тұқымды себуге 30 сағат қалғанда әлсіз әк ерітіндісінде (10 л суға 200-250гр әк) жібітеді.
34	Жіңішке жапырақты жиде	Ерте күзде сепкенде жинаудан кейін дайындамайды; кеш себілсе, жиналған кезден бастап сепкенге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Алдын ала 4 тәулік жібітілген тұқымды қысқы тоңазымайтын траншеяларда немесе 16-200С температурада үй-жайлар ішінде стратификациялайды. Стратификациялау ұзақтығы - 90-120 күн	Тұқымға ыстық су (50-600С) құйып, бір тәулік жібітеді. Содан кейін температурасы 16-20 С үй-жайда құм салынған жәшіктерде стратификациялайды. 15-20-шы күні өне бастайды.
35	Кәдімгі бадам	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жайларда немесе траншеяларда 30-60 күн стратификациялайды
36	Виргиния аршасы	Топырақтың қатуына 1,5-2 ай қалғанда себілетін болса, дайындауды қажет етпейді	Үй-жай ішінде 20-300С температурада 30 күн, 150С темпратурада 120 күн стратификациялайды	Тұқымды 30-50 мин. мөлшерінде күкірт қышқылы концентратымен өңдейді, сумен шаяды, содан кейін 0-50С температурада 90-120 күн стратификациялайды
37	Кәдімгі арша	Топырақтың қатуына 1,5-2 ай қалғанда Себілетін болса, дайындауды қажет етпейді	Үй-жай ішінде 20-300С температурада 30 күн, 150С температурада 120 күн стратификациялайды
38	Түркістан аршасы	Жаңа жиналған Тұқымды дайындамай сол күйінде тамыз айы ішінде себеді	Өткен жылғы терең тыныштықтағы тұқымды жазда шілдеде - тамыздың бас кезінде себеді.
39	Жарты шар тәрізді арша	Бұл да қыркүйектің бірінші жартысында себіледі	Бұл да солай
40	Шырғанақ маймылжиде	Топырақ қатпай тұрып 1 айдан кешіктірмей себілсе, дайындауды қажет етпейді	Үй-жайда 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде 90 күн стратификацияланады	3 тәулік суда жібітіп алып, үй-жайда 30 күн стратификациялайды
41	Грек жаңғағы	Дайындамайды	Үй-жайда құмда 0-50С температурада 30-45 күн стратификациялайды	Тұкымды көктемде себуге 5-7 күн қалғанда қапқа салынған күйінде тау өзенінің ағын суына малады.
42	Кәдімгі шабдалы	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жайда 0-50С температурада 100-120 күн стратификациялайды
43	Сібір самырсыны	Дайындауды қажет етпейді	Алдын-ала жібітілген тұқымды 30 күн 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде стратификациялайды	Алдын-ала жібітілген тұқымды 30 күн қарға аунатады
44	Ақ қараған	Сеппейді	Тұқымды стратификациялайды немесе температурасы 80-850С су құйып, алғашкы 15-20 минут араластырып, суығанша қалдырады. Қажет болса ісінбеген тұқымдарды електен өткізіп алып, оларды өңдеуді қайталайды
45	Итмұрын итсиген	Шала піскен жемістер тұқымын сепкенде дайындауды қажет етпейді	Шала піскен жемістер тұқымын үй-жайда 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде 210-240 күн стратификациялайды
46	Кәдімгі шетен	Жинап алғаннан бастап сепкенге дейін жазғы траншеяларда немесе үй-жайда стратификациялайды	Температурасы 0-50С үй-жайда дымкыл құмда 90-120 күн стратификациялайды, содан кейін қармен көмеді Стратификацияның жалпы ұзақтығы -150-180 күн	Стратификацияланбаған тұқымды гиббереллиннің 0,002% ерітіндісінде 3 тәулік жібітеді, содан кейін дымқыл құммен араластырады. 7 күннен кейін өнеді
47	Ақ сексеуіл және қара сексеуіл	Қыста сепкенде дайындауды қажет етпейді	Дайындауды қажет етпейді
48	Кәдімгі мамыргүл	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жайда 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде 45 күн стратификациялайды	10-15 сағат суда жібітеді, содан кейін дымқыл ағаш үгіндісінде немесе шымтезекте 2-8 күн ұстайды
49	Үй қара өрігі	Жазғы траншеяларда 90 күн стратификациялайды	Қыскы тоңазымайтын траншеяларда кемінде 150 күн стратификациялайды
50	Тікенді қараөрік (шомырт)	Ерте жазда, тамызда себілетін болса, дайындауды қажет етпейді, кеш себілетін болса, жиналғаннан бастап себуге дейін (2 ай бойы) жазғы траншеяларда, өткен жылдың тұқымын - 80 күн стратификациялайды	Жинала салысымен үй-жайда 150-180 күн немесе қысқы тоңазымайтын траншеяларда 180-210 күн стратификациялайды
51	Алхоры өрік (алша)	Жинала салысымен себуге дейін жазғы Траншеяларда стратификациялайды. Өткен жылғы тұқымды 60-90 күн стратификациялайды	Жинала салысымен жазғы траншеяларда стратификациялайды, ал содан кейін қысқы тоңазымайтын траншеяларда 120-170 күн немесе температурасы 3-50С үй-жайда 150 күн стратификациялайды
52	Қызыл күрең қаракат	Жазғы траншеяларда 45-60 күн стратификациялайды	Үй-жайда 90-120 күн стратификациялайды	Тұкымды бастапқы температурасы 50 С суда 24 сағат жібітеді. Содан кейін 12-150С температурада күн сайын араластырып, ылғалдандырып 30 күн стратификациялайды. Ауыспалы температурада (жылы және суық) стратификациялағанда тұқымды 30 күн дайындайды.
53	Қара каракат	Жазғы траншеяларда 45-60 күн стратификациялайды	Үй-жайда 90-120 күн стратификациялайды
54	Сібір самырсын қарағайы	Дайындамайды, тек марганец қышқылды калийдің 0,5 % ерітіндісінде жібітеді	Тұқымды алдын-ала 3 тәулік жібітеді, дымқыл құммен, ағаш үгіндісімен немесе шымтезек ұнтағымен араластырып, жәшіктермен қар астына немесе салқын 00С үй-жайға себуге дейін 2-3 ай қойып қояды. Қысқы тоңазымайтын траншеяларда сақтағанда да дайындалады	Құммен араластырылған тұқымды (2:1) қалыңдығы 20 см, 50% дейін толық ылғал сақтағанша сулап, 30-400С температурада 12 сағат бүркептіргішке қояды, содан кейін қарға көмеді. Бұдан кейін қайта сулап, бүркептіргіштерге қояды, содан соң қар астына қояды. Екі мәрте өңдеуден өткен тұқымды 10-11 күн стратификациялайды. ТМТД немесе фентиураммен дәрілейді.
55	Қырым қарағайы	Себілмейді	Тұқымды 9-12 сағат суға жібітеді
56	Кәдімгі қарағай	Дайындауды қажет етпейді	Тұқымды 9-12 сағат суға жібітеді. Дорбаларға салынған құрғақ немесе жібітілген тұкымды 1-2 ай қарға қояды.	Тұқымды жібітіп, өнгенше ылғалды күйінде ұстайды және 1-2 айға қар астына шығарып қояды. Микориз құрайтын майқұлақ саңырауқұлағының таза дақылымен тұқым микоризациясын жүргізеді. 24 сағат 0,02 % дейін күкірт қышқылды мырыш, күкірт қышқылды марганец (0,1 % және одан төмен), бор қышқылы (0,025%) және гетероауксин (0,01 % және одан төмен) ерітіндісінде жібітеді. Жиілігі 22,5кГц және қуаты 15 Вт ульртадыбыспен 10 минут өндейді.
57	Aқ терек	Дайындауды қажет етпейді (жиналған соң бірден себіледі)
58	Қара терек	Дайындауды қажет етпейді (жиналған соң бірден себіледі)
59	Батыс боз аршасы	Дайындауды қажет етпейді.	Жібітілген тұқымды бір ай бойы қарға аунатады
60	Нағыз пісте	Себілмейді.	Тұқымды 12-15 сағат жылы суда (400С) жібітіп, құм салынған жәшіктерде (1:3) немесе траншеяларда 30-40 күн стратификациялайды	Тұқымды 12-15 сағат жылы суда (400С) жібітіп, қаппен жылы жерге іліп қояды және өне бастағанша 9-12 күн анда-санда сулап тұрады
61	Кәдімгі мойыл	Дайындауды қажет етпейді.	Үй-жайда 0-50С температурада 150-180 күн стратификациялайды
62	Жабайы орман алмасы		Суда 2 тәулік жібітеді, содан кейін 0-50С температурада құмда, шымтезекте немесе ағаш үгіндісінде 75-105 күн стратификациялайды	Стратификацияланбаған тұқымды гиббереллиннің 0,002% ерітіндісінде 3 тәулік жібітеді, содан кейін дымқыл құммен араластырады. Тұқым 6-7-ші күні өнеді.
63	Кәдімгі шаған	Онша толыспаған тұқымды жазғы траншеяларда маусым айынан бастап себуге дейін стратификациялайды	Үй-жайда алдымен 18-200С температурада 2-3 ай, содан кейін 5-110С температурада стратификациялайды. Стратификациялаудың жалпы ұзақтығы 180-200 күн (шала піскен тұқымдар)

Ескертпе:
1. Тұқымдарды себуге стратификациялау ар-жайларда үйлерде, тоңазытқыштарда, жертөлелерде, ұраларда немесе траншеяларда жүргізіледі.
2. Тұқымды стратификациялауды себуге бір-екі күн қалғанда тоқтатады. Бұл ретте өнген тұқымдарды құрғап қалғанша кептіріп, содан кейін егеді.

Ормандарды молықтыру мен
орман өсіру үшін тұқымдар мен
отырғызу материалдарын пайдалану,
олардың орнын ауыстыру қағидаларына
2-қосымша

Отырғызу материалдарына № ___ паспорт

"___"___________ 20__ жыл

_____________________________________________________________________
(тұқымбақ, орман иеленуші, орман пайдаланушы,

_____________________________________________________________________
заңды пошталық мекен-жайы)
өсірілген____________________________________________________________
(отырғызу материалдардың түрі: екпе көшеттер, тікпе көшеттері,
_____________________________________________________________________
соның ішінде тамыр топырағымен, тұқымы)

1. Сапа көрсеткіштері

Лек нөмірі	Екпелердің (тікекпелердің) стандарт талаптарына сәйкестігі	Жасы	Сорты	Мөлшері, дана

Қазылған уақыты _____ Қаттау уақыты _____ Жіберілген уақыты _____

Пайдалану мақсаты _______________________________________________
(дербес қажеттілік, өткізу, тасымалдау ауданы)

Өсімдіктер карантині саласындағы уәкілетті органның берген
құжаты __________________________________________________________
(отырғызу материалы карантин ауданынан басқа жерге
_________________________________________________________________
әкетілгенде толтырылады)

2. Тұқым материалдардың шығу тегі

Тұқым жиналған жер _______________________________________________
(облыс, аудан, орман иеленуші, орман пайдаланушы,
__________________________________________________________________
орманшылық, орам)

Тұқымның сапасы туралы куәлік ____________________________________
(№, қашан және кім берген)

Тұқымның селекциялық санаты ______________________________________
(сортты, жақсартылған, қалыпты)

3. Өсіру шарттары

Өсіру тәсілі _____________________________________________________
(ашық жер, бақылау жасалатын орта жағдайлары)
Топырақ жағдайлары, қолданылатын субстрат ________________________
Тыңайтқыш шашу, басқа агротехникалық іс-шаралар __________________
(атауы, доза,
__________________________________________________________________
кезеңділігі, т.б.)
Зиянкестермен, өсімдіктер ауруларымен және арамшөптермен күресу жөніндегі іс-шаралар _____________________________________________
(препараттың түрі, атауы, өңдеу мерзімі мен
__________________________________________________________________
кезеңділігі)
Орман иеленуші, орман пайдаланушы ________________________________
(қолы, Т.А.Ә.)

М.О.

__________________________________________________________ тіркелді
(орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру
__________________________________________________________________
және орман өсіру саласындағы аумақтық орган)

№ ____ «____» 20 __ж.

Ормандарды молықтыру мен
орман өсіру үшін тұқымдар мен
отырғызу материалдарын пайдалану,
олардың орнын ауыстыру қағидаларына
3-қосымша

Ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін пайдаланатын отырғызу материалына қойылатын талаптар

Р/с №	Тұқымдардың атауы	Жасы, жыл	Тамыр мойнындағы діннің жуандығы, (кем емес), мм
1.	Қылқан жапырақты тұқымдар:
1.1.	Шырша, самырсын, арша	3-5	2,0
1.2.	Қарағай, қызылқарағай	2-3	2,5
2.	Жапырақты тұқымдар (бұталардан басқа)	1-3	3,5
3.	Бұталар	1-3	2,5

Ескертпе:
1. Кестеде көрсетілген талаптар тамыр жүйесі ашық көшеттерге қатысты.
2. Ағаштар мен бұталардың барлық тұқымдарының діңшесінің биіктігі 10 сантиметрден 60 сантиметрге дейінгі екпе көшеттері стандартты отырғызу материалы болып есептеледі. Бұл ретте стандартты отырғызу материалдарының тамыр жүйесінің ұзындығы мынадай болады:
1) дала аймағы - 15-20 см;
2) орманды дала аймағы - 20-30 см.
3. Ормандарды қалпына келтіру және орман өсіру кезінде тегіс діңшелері, толық сүректенген өркен ұштары, тыныштық жағдайындағы әбден қалыптасқан бүршіктері, сондай-ақ шашақты тамырларының мөлшері жеткілікті жақсы тармақталған сау тамыр жүйесі бар екпе көшеттер мен тікпе көшеттер пайдаланылады.
4. Ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін пайдаланылатын екпе көшеттер Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын ұлттық стандарттарда көзделген талаптарға сәйкес болуы тиіс.
Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 23.07.2013 № 735 қаулысымен.

Ормандарды молықтыру мен
орман өсіру үшін тұқымдар мен
отырғызу материалдарын пайдалану,
олардың орнын ауыстыру қағидаларына
4-қосымша

Ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін пайдаланатын отырғызу материалдарына (қалемшелерге) қойылатын талаптар

Р/с №	Тұкымдардың атауы	Орман өсетін аймақтар	Жасы, жыл	Сорт	Тамыр мойнындағы діңнің жуандығы (кем емес), мм	Жердегі бөлігінің биіктігі (кем емес), см
1	2	3	4	5	6	7
1	Салпыншақ қайың (қотыр қайың) Betula pendula Roth (В.veruco Ehrh.)	барлық аймақ	3-4	1 2	8 5	50 35
2	Кәдімгі қынаағаш Ligustru vulgare L.	таулы аудандар	2-3	1 2	9 6	80 60
3	Жербауырлы шегіршін Ulmus pinnato-ramosa Dieck.	орманды дала, дала	2-3	1 2	8 6	55 40
4	Кәдімгі алмұрт Pirus communis L.	барлық аймақ	2-3	1 2	7 5	45 30
5	Өте әдемі емен Quercus robur L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 6	45 30
6	Кәдімгі (еуропалық) шырша Picea abies (L.) Karst.	барлық аймақ	5-6	1 2	5 4	20 15
7	Сібір шыршасы Picea obovata Lebed.	орманды дала	5-6	1 2	6 4	30 20
8	Шренк шыршасы Picea Schrenki na Fischet Meg.	таулы аудандар	5-6	1 2	6 4	25 15
9	Ағаш тәріздес қараған (сары қараған) Caragana arborescens Lam.	барлық аймақ	3-4	1 2	6 4	35 25
10	Еуропалық екпе талшыны Castanea sativa Mill.	барлық аймақ	2-3	1 2	15 10	60 45
11	Ақ үйеңкі Acer pseudoplatan sL.	барлық аймақ	2-3	1 2	10 6	55 40
12	Сүйір жапырақты үйеңкі (платан тәрізді үйеңкі) Acer platanoides L.	барлық аймақ	3-4	1 2	8 6	35 25
13	Aт талшыны Aesculus hippocastanum L.	барлық аймақ	2-3	1 2	15 10	40 25
14	Ұсақ жапырақты жөке Tilia cordata Mill.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 5	50 30
15	Сібір балқарағайы Larix sibirica Ledeb.	орманды дала	3-4	1 2	9 5	40 25
16	Шырғанақ маймылжиде Hippophae ramnoides L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 7	35 25
17	Грек жаңғағы Juglans regia L.	барлық аймақ	3-4	1 2	20 10	60 40
18	Сібір самырсыны Abies sibirica Ledeb.	таулы аудандар	6-8	1 2	6 4	25 15
19	Шығыс биотасы Biota orientalis Endl	барлық аймақ	4	1 2	12 7	60 40
20	Ақ караған Robinia pseudoacacia L.	барлық аймақ	1-2	81 12	8 6	70 50
21	Кәдімгі шетен Sorbus aucuparica L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 7	35 25
22	Самырсын, сібір қарағай Pinus sibirika Du Tour	барлық аймақ	6-7	1 2	10 6	30 20
23	Кәдімгі қарағай Pinus silvestris L.	орманды дала	3-4	1 2	8 5	25 20
24	Ақ (күміс) терек Populus alba L.	орманды дала	2-3	1 2	10 7	100 70
25	Қара терек Populus nigra L.	орманды дала	2	1 2	7 6	80 60
26	Орман алмасы Malus silvestris (L.) Mill.	барлык аймақ	2-3	1 2	8 6	45 30
27	Кәдімгі шаған Flaxinus excelsio L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 7	35 25

Ескертпе:
1. Аумағы жағынан орман өсетін аймақтарға, қосымша аймақтарға және табиғи өңірлерге енетін әкімшілік аудандар:
1) Орманды дала аймағы:
Солтүстік Қазақстан облысы;
Қостанай облысының солтүстік аудандары;
Павлодар облысының солтүстік-шығыс аудандары.
2) Дала аймағы:
Қостанай облысы (солтүстік аудандардан басқа);
Павлодар облысы (солтүстік-шығыс аудандардан басқа);
Ақмола, Шығыс Қазақстан облыстары (таулы аудандардан басқа);
Атырау және Ақтөбе облыстары;
Қарағанды облысының солтүстік бөлігі.
3) Таулы аудандар: Шығыс Қазақстан және Алматы облыстары
2. Бұталарды қоспағанда, діңшелері қосарланған және басты өркені тармақталған, сондай-ақ әртүрлі зақымдары бар, соның ішінде зиянкестер мен аурулар бүлдірген отырғызу материалы стандартсыз материал болып есептеледі және ландшафтық-рекреациялық екпелер өсіру кезінде ғана пайдаланылуы мүмкін.
3. Ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін пайдаланылатын екпе материалдар Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын ұлттық стандарттарда көзделген талаптарға сәйкес болуы тиіс.
Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 23.07.2013 № 735 қаулысымен.