О внесении дополнений в постановление Правительства Республики Казахстан от 30 сентября 2010 года № 1004 "Об утверждении Программы по развитию строительной индустрии и производства строительных материалов в Республике Казахстан на 2010-2014 годы"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 19 сентября 2012 года № 1219

ПРЕСС-РЕЛИЗ

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Внести в постановление Правительства Республики Казахстан от 30 сентября 2010 года № 1004 «Об утверждении Программы по развитию строительной индустрии и производства строительных материалов в Республике Казахстан на 2010-2014 годы» следующие дополнения:
в Программе по развитию строительной индустрии и производства строительных материалов в Республике Казахстан на 2010-2014 годы, утвержденной указанным постановлением:
раздел 5 «Этапы реализации Программы» дополнить подразделом 5.8 «Меры по развитию строительной индустрии в рамках программы «Доступное жилье - 2020» следующего содержания:
«5.8. Меры по развитию строительной индустрии в рамках программы «Доступное жилье - 2020».
Введение
Реализация программы «Доступное жилье - 2020» и программы модернизации жилищно-коммунального хозяйства Республики Казахстан на 2011-2020 годы создаст возможности для дальнейшего развития и модернизации существующего производства строительных материалов и создания новых производств. Планируемый к вводу объем жилья в размере 1,5 млн.кв.м. ежегодно с созданием и развитием системы гарантированного заказа со стороны государств, участие государства в софинансировании расходов по капитальным ремонтам жилья, государственные инвестиции в транспортную инфраструктуру позволят обеспечить устойчивый спрос до 2020 года, что является отличным стимулирующим фактором для модернизации существующих и создания новых производств.
Существующие программы поддержки бизнеса «Дорожная карта бизнеса 2020» и «Производительность 2020» дают предприятиям промышленности строительных материалов доступ к источникам финансирования, позволяющим реализовывать долгосрочные проекты.
Основной целью развития промышленности строительных материалов являются доведение потребления отечественных строительных материалов до 80% в рамках данных программ.
По данным Агентства Республики Казахстан по статистике в период за январь - апрель 2012 года введено в эксплуатацию 2 044,2 тыс.кв.м. жилых домов, что в сравнении с соответствующим периодом 2011 года составляет 125,6 %. За данный период было введено в эксплуатацию 7 570 жилых зданий, их них 199 многоквартирных, 7 362 индивидуальных и 99 общежитий. Сдано в эксплуатацию 16 472 квартир. С января по апрель 2012 года выполнено работ по капитальному ремонту на сумму 17 230 млн. тенге, в том числе государственной собственности 72,9 млн. тенге и частной собственности - 16 799 млн. тенге.
Индустриализация строительства, анализ планируемых типовых проектов и установление перечня основных строительных материалов
Реализация программы «Доступное жилье - 2020» предусматривает переход на технологии индустриального строительства. Данные технологии основаны на изготовлении основных конструктивных строительных элементов промышленным способом в стационарных условиях с последующей доставкой их на строительную площадку и последующим монтажом. Основными преимуществами индустриализации строительства является повышение качества конструкций, возможность внедрения поточного и круглогодичного производства, снижение трудовых издержек и материальных потерь.
Агентством Республики Казахстан по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства (далее - АДСиЖКХ) совместно с Министерством индустрии и новых технологий Республики Казахстан (далее - МИНТ) была проведена работа по изучению всех возможных технологий по индустриальному домостроению. В результате проведенной работы было предложено применить технологию крупнопанельного домостроения (далее - КПД), как современную технологичную базу для высотного и индивидуального домостроения. Предлагаются строительство современных домостроительных комбинатов (далее - ДСК) и модернизация существующих заводов железобетонных изделий по крупнопанельному домостроению. Это позволит изменить традиционную технологическую схему производства полносборных жилых домов – от 5 до 9 этажей. За основу новой технологической схемы предлагается конвейерно-поточный метод, совмещенный по ряду изделий с классическим кассетным производством. На предприятиях, собирающихся внедрить производство, необходимо гибкое производство трехслойных панелей наружных стен на паллетах со съемной бортоснасткой, что даст возможность оперативно менять номенклатуру выпускаемых изделий и отказаться от паркаметаллоформ под каждую марку изделий с возможностью смены теплоизоляционного слоя и вида заполнителя. На домостроительных комбинатах крупнопанельного домостроения (далее - ДСК КПД) предусмотрена возможность изготовления зданий с фасадами из мелкоштучных элементов с деталями и декором из архитектурного бетона с использованием мраморной и стеклянной крошки, полимерных полиуретановых матриц для создания панелей с рельефной поверхностью различного рисунка. Преимуществами данной технологии являются:
1) высокие темпы строительства и сокращение сроков возведения домов;
2) возможность модульного планирования;
3) меньшая себестоимость строительства (на 30-40 %) и снижение себестоимости квадратного метра;
4) отсутствие фактора сезонности;
5) высокая производительность и практически полная автоматизация производства;
6) применение инновационных технологий;
7) продукция может быть использована при строительстве многоэтажного, малоэтажного жилья и при индивидуальном строительстве;
8) опробированность в разных географических и климатических условиях.
Особенности технологии
Современные крупнопанельные дома характеризуются улучшенными планировками квартир с просторными внутренними помещениями, комфортным зонированием пространства. По внешнему виду и эксплуатационным качествам панельные дома, построенные по современным технологиям, не уступают кирпичным и монолитным домам.
Наружная стеновая панель с фасадной отделкой является трехслойной бетонной панелью с внутренней теплоизоляцией. Массивная панель представляет собой стеновой элемент из бетона, полностью изготовленный на заводе сборных конструкций. Она может быть изготовлена любой толщины, исходя из требований по климатическим условиям. При этом, арматура, требуемая для обеспечения монтажной жесткости и конечного состояния, устанавливается в заводских условиях. Массивные панели изготавливаются гладкими с одной стороны и по периметру.
Также, в рамках данной программы предполагается использование технологии каркасно-монолитного домостроения путем организации комбинатов индустриального строительства (далее - КИС). В целом планируется создать сеть комбинатов, которые позволят обеспечить продукцией не только строительную и дорожную отрасль, но и энергетический и нефтегазовый сектор.
Особенности технологии:
1) неограниченная номенклатура изделий и простота перехода от одного изделия к другому;
2) гарантированное качество изделий, в том числе идеальная геометрия и отсутствие проскальзывания арматуры;
3) приспособленность оборудования к реальным условиям эксплуатации: реальному качеству инертных материалов, квалификации персонала и т.п.;
4) надежность оборудования и простота обслуживания и, как следствие, высокая технологичность в процессе эксплуатации;
5) налаженная система сервиса;
6) высокий уровень научно-методического обеспечения и технологического проектирования;
7) непрерывный инновационный процесс, обеспечивающий модификацию оборудования и расширение номенклатуры изделий;
8) комплексность поставок и единство предлагаемого варианта безопалубочного формования с другими технологиями.
Применение индустриального метода каркасного сборно-монолитного особо эффективно в строительстве многоэтажных зданий и при строительстве 2-3 этажных жилых домов, в сочетании с использованием новых стеновых материалов, как газобетон, многопустотные керамические камни и блоки.
Также, данные комбинаты будут выпускать железобетонные изделия (далее - ЖБИ) для энергетики, дорожного строительства (дорожная плита широкого формата), а также большой ассортимент ЖБИ для нефтяной отрасли.
Организация ДСК КПД планируется во всех регионах. Для адаптации технологий, апробации подхода и получения опыта выделена пилотная группа, состоящая из крупных застройщиков, проекты по созданию ДСК которых обладают высокой степенью проработанности и готовности. Пилотная группа охватывает такие активные регионы строительства, как городов Астана и Алматы, Карагандинскую и Южно-Казахстанскую области. Данная группа должна начать проекты по созданию ДСК КПД в третьем квартале 2012 года. Кроме того, акиматами областей определены предприятия, которые могут реализовать проекты по созданию ДСК КПД в регионах. В рамках действий пилотной группы проводится адаптация типовых проектов по КПД с учетом географических и климатических условий различных регионов Казахстана. В последующем целесообразно создание в Казахстане проектного института с компетенциями в проектировании зданий и использованием технологии КПД.
В рамках программы «Доступное жилье – 2020» по опыту Республики Беларусь будет создано АО «Казахстанский научно-исследовательский и проектно-технологический институт строительства и модернизации жилья» (далее - Институт жилища) с целью организации комплексной научно- технической и проектно-технологической поддержки субъектов строительной индустрии и жилищного фонда. Основные направления деятельности Института жилища: мониторинг и анализ проблемных проектов в отрасли жилищного строительства, прикладные научные исследования в сфере индустриального домостроения, разработка типовых проектов зданий и сооружений, проектирование индустриальных комбинатов, разработка и сертификация энергосберегающих материалов, повышение квалификации проектировщиков и инженеров-технологий. В составе Института жилища будет также создана референтная лаборатория, которая необходима для решения следующих задач:
- референтная (арбитражная) функция по оценке материалов, технологий и технических решений в отрасли жилищного строительства;
- ведение Национального депозитария материалов, технологий и технических решений в отрасли жилищного строительства.
С учетом особенностей технологий КПД и сборного каркаса определен перечень основных строительных материалов, формирующих большую часть затрат при строительстве домов (Таблица 1)
Таблица 1. Перечень основных строительных материалов согласно классификатору экономической деятельности (ГК РК 04-2008)

№ п/п	Наименование	КПЭВД
1	2	3
1	Цемент
1)	Цемент	2351
2)	Портландцемент, цемент глиноземистый, цемент шлаковый и цементы гидравлические аналогичные	235112
2	Стеновые материалы
1)	Плитки, плиты, кирпичи и изделия аналогичные из цемента, бетона или камня искусственного	236111
2)	Кирпичи, блоки, плитки и изделия керамические прочие (включая плиты, панели, полые брикеты, цилиндры, трубы) из муки каменной кремнеземистой или земель диатомитовых	232011
3)	Кирпичи строительные керамические, блоки для полов, блоки несущие или блоки заполнения и изделия аналогичные керамические неогнеупорные	233211
3	Сборные железобетонные конструкции и изделия
1)	Элементы конструкций сборные для строительства, в том числе гражданского, из цемента, бетона или камня искусственного	236112
2)	Конструкции строительные сборные из бетона	23612
4	Растворы строительные
1)	Цементы огнеупорные, растворы строительные, бетоны и составы аналогичные, не включенные в другие группировки	232013
5	Листовое стекло
1)	Стекло листовое	2311
6	Нерудные строительные материалы
1)	Пески природные	081211
2)	Гранулы, крошка каменная и порошок каменный; галька, гравий, щебень или камень дробленый	081212
7	Битум строительный
1)	Битум и асфальт природные; битумы твердые и породы горные, содержащие битум асфальтовый	089910
2)	Смеси битумные, основанные на материалах каменных природных или искусственных, битуме нефтяном, асфальте природном или связанных с ними субстанциях	239913
8	Трубы
1)	Трубы, трубки, шланги и фитинги из пластмасс прочие	222129
2)	Трубы, трубопроводы, водоотводы и фитинги для труб, керамические	233213
3)	Трубы и трубки прочие круглого сечения стальные	242013
9	Линолеумы, паркеты (половые покрытия)
1)	Паркет щитовой сборный	1622
2)	Линолеум и эластичные напольные покрытия типа винила, линолеума и т.д.	222315
10	Лифты
1)	Лифты, подъемники скиповые, эскалаторы и дорожки пешеходные движущиеся	282216
11	Теплоизоляционные материалы
1)	Продукты минеральные неметаллические, не включенные в другие группировки	23.99.19
2)	Материалы текстильные с пропиткой, покрытием или дублированные, не включенные в другие группировки	13.96.14

Потребность в основных строительных материалах для реализации государственных программ и проблемы промышленности строительных материалов
Для оценки потенциала спроса со стороны строительной отрасли была рассчитана оценочная потребность в основных строительных материалах с учетом использования выбранных технологий, наличие внутреннего производства и загрузка действующих предприятий промышленности строительных материалов.
Таблица 1. Производственные мощности строительной индустрии

№	Основные материалы	Ед. изм.	Потребность	Производственная мощность	Обеспеченность, %
1	2	3	4	5	6
1	Двери, окна и рамы оконные	тыс. тонн	26	55,7	214
2	Раковины, мойки и ванны из металла	тыс. шт.	98,4	200	203,2
3	Гипсокартон	млн. м2	20	33,7	168,5
4	Краски и лаки	тыс. тонн	63,5	84,8	133,5
5	Арматура	тыс. тонн	278	307	110,4
6	Щебень	млн. м3	56,5	59,2	104,7
7	Изделий из бетона	млн. тонн	13,5	14,1	104,4
8	Цемент	млн. тонн	8,4	8,2	97,6
9	Битум	млн. тонн	1,2	1,1	96
10	Кирпичи	млн. шт.	93,4	86,4	92,5
11	Шлаковата и вата минеральная	тыс. тонн	40	36,8	92
12	Блоки из облегченного бетона	тыс. м3	150,6	126,5	84
13	Трубы	тыс. тонн	600	400	66,7
14	Радиаторы	тыс. шт.	822	280	34,1
15	Проволока и прутки	тыс. тонн	636	202,6	31,9
16	Материалы кровельные	млн. м2	27	7,3	27,0
17	Плиты керамические	тыс. м2	14 500	6000	41,3
18	Лифты	шт.	3 125	220	7
19	Переработка древесины	млн. куб.м	277	18,9	6,8
20	Линолеум	тыс. м2	3 250	16,6	0,5
21	Стекло листовое и прочее	млн. м2	12	0	0,0
22	Арматура	тыс. тонн	436,8	509	116,5

Согласно данным статистики отрасль по обеспечению строительными материалами характеризуется высоким внутренним промышленным потенциалом, но также низким коэффициентом загрузки действующих предприятий.
Приведенные данные указывают на наличие в отрасли серьезных проблем, связанных с низкой конкурентоспособностью отечественных товаров. К причинам возникновения сложившейся ситуации можно отнести:
1) отсутствие мотивационных и ограничительных государственных мер по стимулированию потребления отечественных товаров. Единственным действующим инструментом государственной поддержки стимулирования внутреннего производства являются таможенные пошлины;
2) слабую инвестиционную деятельность производителей строительных материалов, ввиду резкого спада потребления строительным сектором;
3) экспортную экспансию китайских товаров, ввиду наличия таких конкурентных преимуществ как, активная государственная поддержка экспорта, низкая стоимость рабочей силы и прочих факторов производства;
4) низкую плотность населения и удаленность населенных пунктов, ограничение потенциального рынка сбыта производителей.
В целом, в Казахстане есть достаточный потенциал по увеличению производства товаров, применяющихся в сфере жилищно-коммунального хозяйства.
Также была проведена оценка в денежном выражении потребности в строительных материалах по программе «Ак булак».
Таблица 3. Потребность в стройматериалах по Программе «Акбулак»

№ п/ п		2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	Расход по программе (млрд. тг.)	90,2	86,8	95,9	95,9	95,9	95,9	95,9	95,9	95,9
2	Расход на строительные материалы в денежном выражении (млрд. тг.)	40,6	39,1	43,1	43,1	43,1	43,1	43,1	43,1	43,1

По данным местных исполнительных органов общая протяженность водопроводных сетей составляет 77 255 км, в том числе протяженность магистральных водоводов составила 21 237 км.
Максимальная протяженность трубопроводов зарегистрирована в Восточно-Казахстанской области – 30 394 км, в Южно-Казахстанской области – 9 013 км, в Карагандинской области – 5 594 км. Наименьшая протяженность трубопроводов отмечена в городе Астана – 773,4 км и в Мангистауской области – 1141,6 км.
Как показывает анализ, в целом по республике из общей протяженности водопроводных сетей нуждается в замене 14 763 км, что составляет 19,1 % от общей протяженности.
Наибольшая протяженность аварийных водопроводных сетей отмечена в городах Алматы (из 2 964,2 км. общей протяженности подлежит к капитальному ремонту или замене 1 999,4 км. или 67,4 %) и Астана (соответственно из 773,4 км 463,8 км или 59,9 %).
Дополнительно была оценена потребность в строительных материалах, связанная с дорожным строительством и реконструкцией дорог.
Таблица 4. Потребность в основных дорожно-строительных материалах при строительстве и реконструкции дорог

№ п/п	Наименование материала	Ед. изм.	В среднем 1 000 км в год	Потреб- ность на 5 312 км (План 2010- 2014 гг.)	Потребность на 10 233 км (План 2015-2019 гг.)	Потребность на 5 901,9 км (План 2020-2029 гг.)	Всего 21 449,9 км
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Щебень фракционный	млн.м3	35,04	175,2	337,6	194,7	707,5
2	Песок	млн.м3	14,76	73,8	142,3	82	298,1
3	Бетон	млн.тонн	7,42	37,1	71,5	41,5	150,1
4	Цемент	млн.тонн	2,94	14,7	33,6	19,3	67,6
5	ПГС	млн.м3	1,22	6,1	121,6	70,1	197,8
6	Битум	млн.тонн	1,28	6,4	12,4	7,1	25,9

В Казахстане ведутся активное строительство и реконструкция дорог. На текущий момент начата реализация самого крупного в Казахстане проекта по организации трансконтинентального автотранспортного коридора «Западная Европа - Западный Китай», который проходит по территории Казахстана и России с выходом на страны Западной Европы. В составе проекта предусматривается реконструкция всех выходов на коридор из стран Центральной Азии, в том числе из Узбекистана и Кыргызстана. Общая протяженность маршрута составляет 8445 км, в том числе: по России – 2233 км, по Казахстану – 2787 км (подлежит реконструкции 2552 км.), по Китаю – 3425 км.
В Казахстане транспортный коридор проходит по территории пяти областей (Актюбинская, Кызылординская, Южно-Казахстанская, Жамбылская и Алматинская), где проживает 7,9 млн. человек, это чуть меньше половины населения Казахстана. Реконструкции подлежит 2452 км дорог (Актюбинская область – 358, Кызылординская область – 817, Южно-Казахстанская область – 458, Жамбылская область – 480, Алматинская область – 339).
Основными преимуществами данного проекта по сравнению с существующими альтернативными коридорами (автодорожный Транссиб, морской через Суэцкий канал) являются его протяженность и время нахождения в пути.
На ремонт и содержание автодорог в 2012 году будет выделено 27 млрд. тенге. Это даст возможность привести в порядок 1245 км дорожной сети.
Продолжаются работы по реконструкции участков международного транзитного коридора «Западная Европа - Западный Китай», а также участков автомобильных дорог Алматы - Астана - Петропавловск, Самара - Шымкент, Омск - Майкапшагай, Бейнеу - Актау, Астана – Костанай - Челябинск и Таскескен - Бахты.
Основную долю бюджета занимает проект «Западная Европа - Западный Китай», на реализацию которого выделено 179 млрд. тенге. По результатам работы 2012 года будет открыто движение на 750 км дорожно-транспортной сети Жамбылской и Кызылординской областей. Кроме того, из республиканского бюджета будут финансироваться работы на 35 объектах протяженностью 1228 км, из которых 18 – новые (662 км) и 17 – переходящие (566 км).
В Казахстане резко континентальный климат, что усложняет мероприятия по увеличению долговечности асфальтовых дорог. Опыт показывает, что асфальтовое покрытие дорог имеет ограниченные ресурсы. Например, в Германии асфальтовое дорожное полотно покрывается многочисленными трещинами и выбоинами на морозе 30 градусов. В Казахстане, где морозы достигают минус 50 градусов по Цельсию, необходимо внедрение материалов, превосходящих имеющиеся по качественным характеристикам.
Анализ потребления основных строительных материалов и импорта
Проведенный анализ импорта по строительным материалам показывает наличие потенциальных возможностей. Был сделан прогноз по импортозамещению к 2020 году.
Анализ потребления строительных материалов указывает на низкую конкурентоспособность отечественных производителей по ряду позиций, как по ценовым, так и по качественным характеристикам. Анализ импорта указывает на то, что у отечественных производителей наиболее слабые позиции в области производства строительных материалов с наивысшим уровнем переработки.

Таблица 5. Анализ импорта строительных материалов

№ п/п	Наименование	2011		2020
		Импорт	Производство	Импорт	Производство
1	2	3	4	5	6
1	Стекло листовое	100	0	15	85
2	Плиты керамические	100	0	40	60
3	Радиаторы	92,7	7,3	20	80
4	Арматура (проволока и прутики)	17	83	1	99
5	Конструкции деревянные	78,9	21,1	40	60
6	Трубы из полиэтилена и пластмасс	61	39	10	90
7	Шлаковата и вата минеральная	60	40	1	99
8	Трубы металлические	42,5	57,5	1	99
9	Раковины, мойки, ванны	61,2	38,8	20	80
10	Цемент	12	88	10	90
11	Кирпичи	11,2	88,8	1	99

Производство основных строительных материалов
Для устранения дефицита отечественных строительных материалов и для развития строительного комплекса, как отрасли базирующейся на внутреннем спросе, преобладающими факторами станут наличие спроса, производственно-инфраструктурная и технологическая базы, транспортные издержки на доставку продукции, комплектующих и оборудования.
Таблица 6. Средняя загрузка мощностей по регионам Казахстана

№	Регион	Загрузка мощностей
1	2	3
	Республика Казахстан	46,0
1	Акмолинская	40,0
2	Актюбинская	40,0
3	Алматинская	50,0
4	Атырауская	60,0
5	Западно-Казахстанская	60,0
6	Жамбылская	40,0
7	Карагандинская	40,0
8	Костанайская	40,0
9	Кызылординская	55,0
10	Мангистауская	50,0
11	Павлодарская	40,0
12	Южно-Казахстанская	40,0
13	Северо-Казахстанская	60,0
14	Восточно-Казахстанская	35,0
15	г. Астана	50,0
16	г. Алматы	40,0

Размещение новых производств этой группы отраслей будет происходить рядом с предприятиями традиционных секторов и в городах Алматы, Астана. Центрами отраслевой специализации будут города: Алматы, Астана, Шымкент, Усть-Каменогорск, Атырау.
Реализация инвестиционных проектов по строительству и модернизации цементных заводов, а также производству керамики, стекла, гипсовых блоков, облегченных строительных панелей, сухих строительных смесей будет ориентирована на сырьевую базу и рынки сбыта (Акмолинская, Атырауская, Жамбылская, Западно-Казахстанская, Мангистауская, Карагандинская, Восточно-Казахстанская, Актюбинская, Кызылординская, Южно-Казахстанская области).

Таблица 7. Действующие предприятия по регионам

№	Наименование	Действующие предприятия, ед.	Производственная мощность, млн. тенге	Планируемые проекты Карты индустриализации, ед.
1	2	3	4	5
	Республика Казахстан	1 254,0	185 307,7	59
1	Акмолинская	44,0	4 968,8	3
2	Актюбинская	62,0	16 257,5	2
3	Алматинская	160,0	22 440,0	1
4	Атырауская	33,0	3 371,8	1
5	Западно- Казахстанская	38,0	3 819,0	3
6	Жамбылская	64,0	13 071,3	5
7	Карагандинская	136,0	12 603,5	4
8	Костанайская	40,0	4 911,5	2
9	Кызылординская	21,0	9 813,8	1
10	Мангистауская	53,0	8 382,0	3
11	Южно-Казахстанская	107,0	13 134,0	16
12	Павлодарская	73,0	3 867,3	6
13	Северо-Казахстанская	14,0	520,8	1
14	Восточно- Казахстанская	64,0	24 813,0	3
15	г. Астана	122,0	19 431,3	2
16	г. Алматы	223,0	23 899,5	6

До 2020 года прогнозируется повышенный спрос на стройматериалы, которые используются для строительства зданий, т.е. кирпич, цемент и т.д. Увеличение объемов строительства и рост казахстанского содержания в данных видах строительной продукции напрямую зависит от первичных материалов, из которых они изготавливаются.

Таблица 8. Баланс ресурсов по обеспечению потребности Казахстана стройматериалами

№	Показатель	Ед. изм.	Количество предпри- ятий 431 ед.	Загрузка, %	Факт производства за 2011 год	Внутреннее потребление	Профицит при максимальной мощности
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Раковины, мойки и ванны из металла	млрд. тг.	1	15	1	2	+9
2	Цемент	млн. тонн	8	61	7	8,4	+4
3	Добавки для цементов	тыс. тонн	18	60	600	619,5	+380
4	Уголки	тыс. тонн	4	40	109,5	116	+249
5	Изделия из бетона	млн. тонн	68	35	4,9	4	+10
6	Глины и каолин	млн. тонн	20	60	2,6	2,2	+3
7	Мел и доломит	тыс. тонн	18	60	785	793	+515
8	Кирпичи	млн. тонн	110	50	2,6	2,9	+2,3
9	Растворы строительные	млн. тонн	35	39	0,5	0,5	+0,8
10	Пески природные	млн. тонн	26	50	8	8	+8
11	Асбест	тыс. тонн	3	53	222	57	+363
12	Двери, окна и рамы оконные	тыс. тонн	34	40	22	24	+31
13	Гипсокартон	млн. кв.м	21	15	33	34	+191
14	Брусчатка, камни бордюрные	тыс. тонн	15	29	15	19	+34
15	Шлаковата и ватаминеральная	тыс. тонн	10	5	16	39	+284
16	Трубы из полимеров этилена	тыс. тонн	44	32	63	183	+15

Баланс обеспеченности ресурсами определяет обеспеченность казахстанского рынка строительными материалами и определяет гибкость рынка в случае необходимости увеличения объемов строительства, обеспечения новых программ.
Цемент
Производство цемента производится в пяти областях Казахстана: Алматинская, Восточно–Казахстанская, Южно-Казахстанская, Жамбылская и Карагандинская. Удельный вес цемента в производстве всех строительных материалов в Республике Казахстан на 2011 год составляет 11,5 %, что более, чем на 1,5 % больше чем в 2008 году. Данный показатель индексирует рост объемов производства и увеличения спроса на данный товар. Общий объем производства чистого цемента в 2010 году составил 3 676,3 тыс. тонн, а в 2011 году 4 339,5 тыс. тонн, что более, чем на 28 % выше, чем в 2009 году. Общая динамика по Казахстану остается стабильной, и показывает рост.
На данный момент для реализации программ «Доступное жилье - 2020», «Модернизация ЖКХ», «Акбулак» и строительства и реконструкции дорог без учета потребности нефтяной отрасли и объектов инфраструктурного строительства потребность в цементе составляет 8,4 млн. тонн. Производительная мощность в совокупности восьми заводов составляет 8,2 млн. тонн, то есть 97,6 %. Учитывая карту потребления цемента и карту производства по регионам для обеспечения эффективности работы строительного сектора Казахстана до 2013 года планируется ввод еще пяти объектов по производству цемента в Акмолинской, Костанайской и Мангистауской областях. Также, планируется ввод клинкерно-цементных терминалов (далее-КЦТ) общей мощностью переработки 2,1 млн. тонн клинкера в год, чье строительство намечено на ближайшие два года.
Стеновые материалы
На данный момент в строительном секторе применяются такие стеновые материалы как: силикатные кирпичи, керамические кирпичи, шлакоблоки, пеноблоки и газоблоки, относящиеся к классу ячеистых бетонов. Фактический объем производства кирпича, черепицы и прочих строительных изделий из обожженной глины в 2008 году составил 254,4 тыс. тонн, а в 2011 только за 9 месяцев 534,4 тыс. тонн. Кирпичи керамические неогнеупорные производятся почти во всех регионах Казахстана. Лидером в данной сфере является Алматинская область с общим производством 157,7 тыс. куб. метров за 9 месяцев 2011 года. Действуют такие предприятия, как ТОО «Курылыс Материалы» (Алматы), АО «Керамика» (г. Хромтау, Актюбинская область), кирпичный завод ТОО «Талап» (Атырау), ТОО «ENKI» (СКО), ТОО «Кереге-Астана» (СКО) и т.д.
Железобетонные изделия
В Казахстане в структуре производства бетонных изделий наибольшая доля приходится на конструкции строительные сборные из бетона - 41%. По расчетам объемы потребления изделий из бетона в 2010 году сократились на 6%, что не отразилось на производстве. С 2008 по 2011 год внутреннее потребление практически полностью покрывалось за счет собственного производства. Среднегодовой темп роста потребления в период с 2002 по 2007 гг. составлял 59%. Согласно данным, представленным Агентством Республики Казахстан по статистике, в настоящий момент в Казахстане зарегистрировано 411 предприятий, в частности, 199 предприятий, производящих стеновые блоки, 198 предприятий, производящих сборные железобетонные и бетонные конструкции, 75 предприятий, производящих асфальтобетон. На данный момент работают такие предприятия, как ТОО «Стройдеталь» (Актюбинская область), ТОО «УПТК» (Атырауская область), ТОО «Производственное объединение сборного железобетона» (ВКО), ТОО «Бином Строй-Деталь» (Жамбылская область), ТОО «Жамбылхимстрой» (Жамбылская область ) и т.д.
Прокат стальной
На сегодняшний день на территории Республики Казахстан действуют 5 предприятий. География расположения следующая: одно предприятие в центральном регионе республики, одно в северном регионе, одно в восточном регионе, одно на западе и одно на юге. Совокупная производственная мощность 805 тыс. тонн арматуры в год при полной загрузке предприятий. На сегодняшний день импорт составил 620 тыс. тонн. По данным статистики на декабрь 2011 года производство составило 130,5 тыс. тонн, а загрузка не более 17%. Совокупная потребность по всем государственным программам составит 718 тыс. тонн. Таким образом, Казахстан в состоянии самостоятельно покрыть данную потребность. В рамках реализации программы «Доступное жилье - 2020», к 2020 г. доля отечественного производства в данной сфере будет составлять 99 %. На данный момент работают такие предприятия, как ТОО «Каспиан Сталь» (Мангистауская область), ТОО «Кастинг» (Павлодарская область), ТОО «Металлургический комбинат Жанатас» (Жамбылская область), АО «Арселор Миталл Темиртау» (Карагандинская область) и др.
Листовое стекло
В 2011 году общий рынок стекла в Казахстане оценивался в 70 000 тыс. тонн, и за последние несколько лет он вырос на 25 %. На территории страны нет ни одного предприятия по производству листового стекла, несмотря на то, что спрос на данный материал растет с каждым днем. Так, как в Казахстане нет производства листового стекла, субъекты малого и среднего бизнеса в строительной индустрии импортируют 100 % материала, используемого на внутреннем рынке страны.
АО «Фонд национального благосостояния «Самрук-Казына» и акимат Актюбинской области разрабатывают технико-экономическое обоснование (далее - ТЭО) по альтернативным проектам. По результатам данной работы будут определены месторасположение завода (Кызылординская и Актюбинская области) и выбор поставщиков оборудования (Китайские или Европейские компании).
Для удовлетворения спроса достаточно строительство одного завода, т.к. соседние государства уже имеют предприятия, в полной мере обеспечивающие рынок стеклом.
Ниши для отечественных производителей
Создание новых производств по «нишевым» направлениям является одним из инструментов увеличения доли отечественного производства в потреблении строительных материалов. К ним относятся:
1) строительство завода по производству листового стекла. Решение о размещении завода будет принято после завершения ТЭО по альтернативным проектам. Планируемая производственная мощность составляет 500 тонн в сутки (годовая мощность 145 909 тонн);
2) организация системы цементных терминалов в ряде областей республики для нивелирования сезонного спроса в регионах;
3) организация глиноперерабатывающего предприятия мощностью 200 тыс. тонн в год в городе Хромтау, Актюбинской области;
4) организация производства санфаянсовых и сантехнических изделий;
5) строительство завода по производству арматуры мощностью 105 тыс. тонн в городе Алматы;
6) организация производства по выпуску лифтового оборудования в Карагандинской области;
7) организация производства напольных покрытий;
8) организация производства гидроизоляционных материалов.
С учетом загрузки имеющихся и ввода новых производств долю отечественного производства к 2020 году планируется увеличить с 65 до 90 %. При этом, по отдельным видам строительных материалов к 2020 году доля составит: по стеклу 85 %; арматуре, трубам металлическим, кирпичу, шлаковате и вате минеральной 99 %; цементу 90 %; плитам керамическим 60 %, радиаторам, трубам полиэтиленовым, раковинам и мойкам 80 %; по конструкциям деревянным 60 %.
Меры по стимулированию производства строительных материалов
Как отмечалось ранее, одной из основных проблем, которую необходимо решить в рамках активных строительных и реконструкционных работ, предусмотренных программой «Доступное жилье - 2020» и др., является низкая загрузка имеющихся производственных мощностей строительных материалов.
Со стороны государства рассматриваются следующие меры по стимулированию производства:
1) заключение долгосрочных договоров для загрузки предприятий и при необходимости, расширение производств, включение технических характеристик отечественной продукции в типовые проекты домов;
2) содействие в организации торговых домов;
3) усиление приграничного сотрудничества в рамках Таможенного союза.
Кроме того, в рамках действующих программ поддержки индустриально-инновационной деятельности и предпринимательства «Производительность 2020», «Экспортер 2020», «Дорожная карта бизнеса 2020» предприятия промышленности строительных материалов имеют доступ к финансовым источникам и государственной поддержке для продвижения экспорта. Это позволяет им решить следующие проблемы:
1) обеспечение доступности заемных средств на модернизацию,повышение их привлекательности за счет снижения ставки вознаграждения, более длительных сроков льготного периода, привязки платежей к сезонности потребления продукции предприятий;
2) вовлечение в процесс модернизации квалифицированных проектных и инжиниринговых организаций и частичное возмещение государством расходов по их привлечению;
3) предоставление инновационных грантов, в том числе на приобретение оборудования за рубежом и его адаптацию к местным условиям;
4) повышение доступности для производителей привлечения зарубежных специалистов за счет частичного возмещения затрат;
5) внедрение современных управленческих и производственных технологий;
6) поддержка продвижения экспорта.
Наиболее эффективным инструментом государственной поддержки внедрения инноваций и трансферта технологий является обязательное внедрение технических решений в типовые проекты и проекты, реализуемые по государственным программам.
Ограничение потребления строительных материалов, производимых на устаревших либо «грязных» технологиях, либо не обеспечивающих достижение индикативных целевых индикаторов в области энергосбережения, производительности труда, необходимо внедрять на этапе проектирования зданий и сооружений.
Гарантированный заказ также позволяет повысить показатель отечественного содержания за счет внедрения внутренних стандартов, адаптированных к местным технологиям, либо специфичной местной сырьевой базы.
В целях поддержки развития в Казахстане наиболее прогрессивных технологий каркасно-панельного домостроения предусматриваются меры по обеспечению данных заводов государственным заказом на период окупаемости проектов.
В целях практической реализации инновационной политики в Республике Казахстан создана система государственных институтов развития, которые признаны отечественными и зарубежными партнерами, как надежный инструмент организации новых высокотехнологичных производств.
Основная миссия институтов развития заключается в реализации и повышении возможностей и способностей отечественного бизнеса для выполнения важных государственных задач в области модернизации и диверсификации экономики, вывода страны на новый уровень социально-экономического развития.
Через институты развития государство участвует в проектах, которые ориентированы на создание целостной системы производств, создающих конкурентоспособную продукцию, последовательно развивая технологическую и экономическую цепочку добавленных стоимостей. Это позволит создавать многоотраслевые предприятия, работающие на конечный продукт, который отвечает всем параметрам конкурентоспособной продукции.
В целом, участие в государственных программах поддержки позволит производителям строительных материалов внедрить более современные технологии, адаптированные к местным условиям и кадрам, обеспечивающие не только конкурентоспособность по отношению к импортным товарам, но и возможность экспорта по ряду товарных позиций в прилегающие страны»;
в разделе 7 «План мероприятий по реализации Программы по развитию строительной индустрии и производства строительных материалов в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы»:
подраздел 5 «Государственная поддержка жилищного строительства» дополнить строками 33-1, 33-2, 33-3, 33-4, 33-5, 33-6 и 33-7, следующего содержания:
«

33-1	Модернизация действующих предприятий строительной индустрии и производства строительных материалов в рамках программы «Производительность 2020» и поддержка по программе «Дорожная карта бизнеса 2020»	Информация в Правительство	МИНТ	2012-2014 гг	-	Средства, предусмотренные Программами
33-2	Реализация инвестицион ных проектов, включенных в Карту индустриализации, и мониторинг хода их реализации	Информация в Правительство	МИНТ	2012-2014 гг.	-	Собственные и заемные средства
33-3	Загрузка действующих и введенных проектов Карты индустриализации за счет средств, выделяемых акционерным обществом «Фонд Недвижимости «Самрук Казына» и акиматам для строительства жилых объектов	Информация в Правительство	МИНТ, АДСиЖКХ, МИО, АО ФНБ «Самрук-Казына» (по согласованию)	2012-2014 гг.	-	За счет средств,выделяемых из республиканского бюджета
33-4	Оказание поддержки предприятиям стройиндустрии по программе «Посткризисного восстановления (оздоров- ление конкурентоспособных предприятий)»	Информация в Правительство	МФ, МИНТ, МЭРТ, МИО	2012-2014 гг.	-	Средства, предусмотренные Программой
33-5	Продвижение товара за рубежом в рамках Программы «Экспорт 2020»	Информация в Прави- тельство	МИНТ	2012- 2014 гг.	-	Средства, предусмотренные Программой
33-6	Оказание консультаци- онных услуг предприятиям стройиндус- трии	Информация в Правитель- ство	МИНТ	2012- 2014 гг.	-	Не требуется
33-7	Организация домострои- тельных комбинатов	Информация в Прави- тельство	акиматы облас- тей, городов Астаны и Алматы	2012- 2014 гг.	-	Не требуется

».
2. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

«Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 30 қыркүйектегі № 1004 қаулысына толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 19 қыркүйектегі № 1219 Қаулысы

БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ

Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. «Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қыркүйектегі № 1004 қаулысына мынадай толықтырулар енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламада:
«Бағдарламаны іске асыру кезеңдері» деген 5-бөлім мынадай мазмұндағы «Қолжетімді тұрғын үй - 2020» бағдарламасы шеңберінде құрылыс индустриясын дамыту жөніндегі шаралар» деген 5.8-кіші бөліммен толықтырылсын:
«5.8. «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасы шеңберінде құрылыс индустриясын дамыту жөніндегі шаралар.

Кіріспе

«Қолжетімді тұрғын үй - 2020» бағдарламасын және Қазақстан Республикасының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғыртудың 2011 - 2020 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру құрылыс материалдарының қолда бар өндiрiсін одан әрі дамытуға және жаңа өндірістерді құруға мүмкіндік береді. Мемлекет тарапынан кепілді тапсырыс беру жүйелерін құра және дамыта отырып, жыл сайын 1,5 млн. шаршы метр көлемінде пайдалануға беру жоспарланып отырған тұрғын үй көлемі, мемлекеттің тұрғын үйлерді күрделі жөндеу жөніндегі шығыстарды бірге қаржыландыруға қатысуы, көліктік инфрақұрылымға мемлекеттік инвестициялар 2020 жылға дейінгі орнықты сұранысты қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бұл өндірістердің қолданыстағыларын жаңғырту және жаңаларын құру үшін өте жақсы ынталандырушы фактор болып табылады.
Бизнесті қолдаудың қолданыстағы «Бизнестің жол картасы - 2020» және «Өнімділік 2020» бағдарламалары құрылыс материалдары өнеркәсібінің кәсіпорындарына ұзақ мерзімді жобаларды іске асыруға мүмкіндік беретін қаржыландыру көздеріне қолжетімділік береді.
Құрылыс материалдарының өнеркәсібін дамытудың негізгі мақсаты осы бағдарламалар шеңберінде отандық құрылыс материалдарын тұтынуды 80 %-ға дейін жеткізу болып табылады.
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2012 жылғы қаңтар - сәуір кезеңдерінде 2 044,2 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілген, бұл 2011 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 125,6 % - ды құрайды. Осы кезең ішінде пайдалануға 7 570 тұрғын үй ғимараты берілген, олардың 199 – і көппәтерлі, 7 362 жеке және 99 жатақханалар. Пайдалануға 16 472 пәтер тапсырылған. 2012 жылғы қаңтардан бастап сәуірге дейін 17 230 млн. тг., оның ішінде мемлекеттік меншікті - 72,9 млн. теңге және жеке меншікті - 16 799 млн. теңге сомаға күрделі жөндеу жұмыстары орындалды.

Құрылысты индустрияландыру, жоспарланатын үлгілік жобаларды талдау және негізгі құрылыс материалдарының тізбесін белгілеу

Қолжетімді тұрғын үй - 2020» бағдарламасын іске асыру индустриялық құрылыс технологияларына көшуді көздейді. Бұл технологиялар стационарлық жағдайларда өнеркәсіптік тәсілмен негізгі конструктивті құрылыс элементтерін дайындауға, оларды кейіннен құрылыс алаңына жеткiзуге және кейіннен монтаждауға негізделген. Құрылысты индустрияландырудың негізгі артықшылығы конструкциялардың сапасын арттыру, ағынды және жыл бойына созылған өндірісті енгізу мүмкіндігі, еңбек шығындары мен материалдық ысыраптарды төмендету болып табылады.
Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігі (бұдан әрі - ҚТКШІА) Индустрия және жаңа технологиялар министрлігімен (бұдан әрі - ИЖТМ) бірлесіп, индустриялық үй құрылысының барлық ықтимал технологияларын зерттеу жұмыстарын жүргізген. Өткізілген жұмыстар нәтижесінде биік және жеке үй құрылысы үшін қазіргі заманғы технологиялық база ретінде ірі панельді үй құрылысының (бұдан әрі - ІПҮҚ) технологиясын қолдану ұсынылды. Қазіргі заманғы үй құрылысы комбинаттарын салу және ірі панельді үй құрылысы (ҮҚК ІПҮҚ) бойынша қолда бар темір бетон бұйымдарының зауыттарын жаңғырту ұсынылып отыр. Бұл толығымен құрастырмалы 5 - 9 қабатты тұрғын үй өндірісінің дәстүрлі технологиялық схемасын өзгертуге мүмкіндік береді. Классикалық кассеталық өндірісі бар бұйымдар қатары бойынша қиыстырылған конвейерлік-ағынды әдіс ретінде жаңа технологиялық схеманың негізі ұсынылады. Өндірісті енгізгелі отырған кәсіпорындарда алмалы борт жабдығы бар паллеттерде сыртқы қабырғалардың үш қабатты панельдердің икемді өндiрiсі қажет, бұл шығарылатын бұйымдардың номенклатурасын жедел ауыстыруға және жылу оқшаулау қабаты мен толтырғыш түрін ауыстыру мүмкіндігімен бұйымдардың әрбір маркасына металл пішіндерінің паркінен бас тартуға мүмкiндiк бередi. ҮҚК ІПҮҚ-да сәулет бетонынан жасалған бөлшектері мен суреті бар, қасбеті ұсақ бөлшекті элементтерден жасалған суреті әртүрлі, беті бедерлі панельдерді жасау үшiн полимерлі полиуретандық матрицаларды, мәрмәр және шыны түйірлері пайдаланылған ғимараттарды дайындау мүмкіндігі көзделген. Бұл технологияның басымдықтары:
1) құрылыстың жоғары қарқыны және үйлерді салу мерзімдерінің қысқаруы;
2) модульдік жоспарлау мүмкіндігі;
3) құрылыстың төмен өзіндік құны (30-40%-ға) және шаршы метрдің өзіндік құнының төмендеуі;
4) маусымдылық факторының болмауы;
5) жоғары өнімділік және іс жүзінде өндірісті толығымен автоматтандыру;
6) инновациялық технологияларды қолдану;
7) өнімді көпқабатты, аз қабатты тұрғын үйлерді салу және жеке құрылыс кезінде пайдалану;
8) түрлі географиялық және климаттық жағдайларда сынаулардан өтуі болып табылады.
Технологияның ерекшеліктері
Қазіргі заманғы ірі панельді үйлер ішкі бөлмелері кең, кеңістікті ыңғайлы аймаққа бөлінген пәтерлердің жақсартылған жоспарларымен сипатталады. Қазіргі заманғы технологиялармен салынған панельді үйлер сыртқы көрінісі мен пайдалану сапасы бойынша кірпіш және монолитті үйлерден кем емес.
Қасбеті әрленген сыртқы қабырға панелі ішкі жылу оқшауланғышы бар үш қабатты бетондық панель болып табылады. Ауыр панель құрастырмалы конструкциялар зауытында толығымен дайындалған, бетоннан жасалған қабырға элементі болады. Ол климаттық жағдай талаптарына сүйене отырып, кез келген қалыңдықта дайындалуы мүмкін. Бұл ретте монтаждық қаттылық пен түпкiлікті жағдайды қамтамасыз ету үшін талап етілетін арматура зауытта орнатылады. Ауыр панельдердің бір жағы мен периметрі тегіс болып дайындалады.
Сондай-ақ, осы бағдарлама шеңберінде индустриялық құрылыс комбинаттарын (бұдан әрі - ИҚК) ұйымдастыру арқылы қаңқалы-монолиттік үй құрылысының технологияларын пайдалану болжанып отыр. Жалпы, тек құрылыс және жол саласын ғана емес, энергетика және мұнай-газ секторын да өнiмдермен қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретін комбинаттар желісін құру жоспарлануда.
Технологияның ерекшеліктері:
1) бұйымдардың шектелмеген номенклатурасы және бір бұйымнан екінші бұйымға ауысудың қарапайымдылығы;
2) бұйымдардың кепілдік берілген сапасы, оның iшiнде тамаша геометрия және арматураның сырғып кетуінің болмауы;
3) жабдықтың нақты пайдалану жағдайларына: инерттік материалдардың нақты сапасына; персоналдың біліктілігіне және с.с. бейімділігі;
4) жабдықтың сенiмдiлiгi және қызмет көрсетудегі қарапайымдылығы әрі нәтижесі ретінде пайдалану процесіндегі жоғары технологиясы;
5) сервистің дұрыс жолға қойылған жүйесі;
6) ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз етудің және технологиялық жобалаудың жоғарғы деңгейi;
7) жабдықты түрлендіруді және бұйымдар номенклатурасын кеңейтуді қамтамасыз ететін үздіксіз инновациялық процесс;
8) жеткізілімдердің жинақтылығы және ұсынылып отырған шегендеусіз қалыптау нұсқасының басқа технологиялармен бiрлiгi.
Үй құрылысының қаңқалы құрастырмалы-монолитті индустриялық әдiсін көп қабатты ғимараттар құрылысында және 2 - 3 қабатты тұрғын үй құрылысында газ-бетон, көп қуысты қыш тастар мен блоктар сияқты жаңа қабырға материалдарын пайдаланумен қиюластыра қолдану ерекше тиiмдi.
Сондай-ақ бұл комбинаттар энергетика, жол құрылысы (кең форматты жол тақтасы) үшін темір бетон бұйымдарын, сондай-ақ мұнай саласы үшін темір бетон бұйымдарының көптеген түрлерін шығаратын болады.
Барлық өңірлерде ҮҚК ІПҮҚ ұйымдастыру жоспарланып отыр. Технологияларды бейімдеу, тәсілді сынау және тәжiрибе алу үшiн ҮҰК құру жобалары пысықталып, әзірленген жоғары дәрежеде ірі құрылыс салушылардан тұратын пилоттық топ бөлінген. Пилоттық топ Астана және Алматы қалалары, Қарағанды және Оңтүстiк Қазақстан облыстары сияқты құрылыстың белсендi өңірлерін қамтиды. Осы топ 2012 жылдың үшінші тоқсанында ҮҚК ІПҮҚ жасау бойынша жобаларды бастауы тиіс. Бұдан басқа облыстардың әкімдіктері өңірлерде ҮҚК ІПҮҚ құру жобаларын іске асыра алатын кәсіпорындарды айқындады. Пилоттық топтың іс-қимылы шеңберiнде Қазақстанның түрлi өңірлерiнiң географиялық және климаттық жағдайларын есепке ала отырып, ІПҮҚ бойынша үлгiлік жобаларды бейiмдеу жүргiзiлуде. Кейіннен Қазақстанда ІПҮҚ технологиясын пайдаланып және ғимараттарды жобалауға құзыреттілігі бар жобалау институтын құрған жөн.
Құрылыс индустриясы мен тұрғын үй қоры субъектілерін кешенді ғылыми-техникалық және жобалау-технологиялық қолдауды ұйымдастыру мақсатында Бағдарлама шеңберінде Беларусь Республикасының тәжірбиесі бойынша «Тұрғын үй салу мен жаңғыртудың қазақстандық ғылыми-зерттеу және жобалау-технологиялық институты» АҚ (Тұрғын үй институты)
құрылады. Тұрғын үй институты қызметінің негізгі бағыттары: тұрғын үй құрылысы саласындағы проблемалы жобаларға мониторинг және талдау жүргізу, индустриялық үй салу саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер, құрылыстар мен ғимараттардың үлгі жобаларын әзірлеу және сертификаттау, жобалаушылар мен технологиялар инженерлерінің біліктілігін арттыру. Тұрғын үй институты құрамында референттік зертхана құрылатын болады, ол мынадай міндеттерді шешу үшін қажет:
тұрғын үй құрылысы саласында материалдарды, технологиялар мен техникалық шешімдерді бағалау жөніндегі референттік (төрелік) функциялар;
тұрғын үй құрылысы саласында материалдарды, технологиялар мен техникалық шешімдердің ұлттық депозитарийін жүргізу.
ІПҮҚ технологиялары мен құрастырмалы қаңқа ерекшеліктерін ескере отырып, үй салу кезінде шығындардың қомақты бөлігін құрайтын негiзгi құрылыс материалдарының тiзбесі айқындалды (1-кесте).

1-кесте. Экономикалық қызмет жіктеуішісіне сәйкес негiзгi құрылыс материалдарының тiзбесі (ҚР АК 04-2008)

Р/с №	Атауы	ЭҚТӨК
1	2	3
1	Цемент
1)	Цемент	2351
2)	Портландцемент, сазбалшықты цемент, күл-қож цементі және гидравликалық ұқсас цементтер	235112
2	Қабырғалық материалдар
1)	Тақташалар, тақталар, кірпіштер және цементтен, бетоннан және жасанды тастан жасалған ұқсас бұйымдар	236111
2)	Кірпіштер, блоктар, тақташалар және диатомит топырақтан немесе тасты кремнезем ұнынан жасалған басқа да керамикалық бұйымдар (тақталарды, панельдерді, қуысты брикеттерді, цилиндрлерді, құбырларды қоса алғанда)	232011
3)	Керамикалық құрылыс кірпіштері, еденге арналған блоктар, салмақ түсетін блоктар немесе толтыру блоктары және отқа төзімді емес ұқсас керамикалық бұйымдар	233211
3	Құрама темірбетон конструкциялар және бұйымдар
1)	Құрылыс үшiн цементтен, бетоннан немесе жасанды тастан жасалған оның iшiнде азаматтық, құрама конструкциялар элементтерi	236112
2)	Бетоннан жасалған құрама құрылыс конструкциялары	23612
4	Құрылыс ерітінділері
1)	Отқа төзімді цемент, құрылыс ерітінділері, ұқсас бетондар және құрамдар, басқа топтарға қосылмағандар	232013
5	Табақты шыны
1)	Табақты шыны	2311
6	Кенді емес құрылыс материалдары
1)	Табиғи құмдар	081211
2)	Түйіршік, тасты ұнтақ және тасты қоқым, жұмыр тас, қиыршық тас, жарықшақталған тас немесе ұсақталған тас	081212
7	Құрылыс битум
1)	Табиғи битум және асфальт; құрамында асфальттік битумы бар қатты битум және тау жыныстары	089910
2)	Табиғи асфальтта немесе олармен байланысты түп негіздерінде, мұнайлы битумында, жасанды немесе табиғи тасты материалдарында негізделген битумдік қоспалар	239913
8	Құбырлар
1)	Құбырлар, түтіктер, пластмассадан жасалған шлангілер және фитингтер	222129
2)	Құбырлар, құбыр жолдары, құбырларға арналған керамикалық су бұрғыштар және фитингтер	233213
3)	Болатты басқа да домалақ қималы құбырлар және түтіктер	242013
9	Линолеумдер, паркеттер (еденге арналған жабындар)
1)	Құрама қалқан паркет	1622
2)	Линолеум және винил, линолеум түріндегі эластикалық еден жабындары	222315
10	Лифтілер
1)	Лифтілер, скиптік көтергіштер, эскалаторлар және қозғалатын жаяу жолдар	282216
11	Жылу оқшаулайтын материалдар
1)	Басқа топтарға қосылмаған, металлдан жасалмаған минералды өнімдер	23.99.19
2)	Басқа топтарға қосылмаған, дубляждалған немесе қапталған, сіңірілген текстильді материалдар	13.96.14

Мемлекеттiк бағдарламаларды iске асыру үшiн негізгі құрылыс материалдарына деген қажеттiлік және құрылыс материалдары өнеркәсібінің проблемалары.

Құрылыс саласы тарапынан сұраныс әлеуетін бағалау үшін таңдалған технологияларды қолдануды, iшкi өндiрiстiң болуы және құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындарының жүктелуін ескере отырып, негізгі құрылыс материалдарына деген бағалау қажеттілігі есептелді.

2-кесте. Құрылыс индустриясының өндірістік қуаттары.

Р/с №	Негізгі материалдар	Өлшем бiрлiгi	Қажеттілік	Өндірістік қуаты	Қамтамасыз етілуі %
1	2	3	4	5	6
1	Есiктер, терезелер және терезе жақтаулары	мың тонна	26	55,7	214
2	Раковиналар, металдан жасалған жуғыштар және ванналар	мың дана	98,4	200	203,2
3	Гипсокартон	млн. м2	20	33,7	168,5
4	Бояу және лактар	мың тонна	63,5	84,8	133,5
5	Арматура	мың тонна	278	307	110,4
6	Қиыршық тас	млн. м3	56,5	59,2	104,7
7	Бетоннан жасалған бұйымдар	млн. тонна	13,5	14,1	104,4
8	Цемент	млн. тонна	8,4	8,2	97,6
9	Битум	млн. тонна	1,2	1,1	96
10	Кiрпiштер	млн. дана	93,4	86,4	92,5
11	Күйiндi мақта және минералды мақта	мың тонна	40	36,8	92
12	Жеңiлдетілген бетон блоктары	мың м3	150,6	126,5	84
13	Құбырлар	мың тонна	600	400	66,7
14	Радиаторлар	мың дана	822	280	34,1
15	Сым және шыбықтар	мың тонна	636	202,6	31,9
16	Шатыр материалдары	млн. м2	27	7,3	27,0
17	Керамикалық тақталар	мың м2	14 500	6000	41,3
18	Лифтілер	дана	3 125	220	7
19	Сүрек өңдеу	млн. м3	277	18,9	6,8
20	Линолеум	мың м2	3 250	16,6	0,5
21	Табақ шыны және басқалары	млн. м2	12	0	0,0
22	Арматура	мың тонна	436,8	509	116,5

Статистика деректеріне сәйкес құрылыс материалдарымен қамтамасыз ететін сала ішкі өнеркәсіптік әлеуеттің жоғары болуымен, бірақ жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындардың жүктелу коэффициентiнің төмен болуымен сипатталады.
Келтiрiлген деректер отандық тауарлардың бәсекеге қабілеттілігінің төмен болуына байланысты салада маңызды проблемалардың бар екенін көрсетеді. Қалыптасқан жағдайдың туындау себептеріне мыналарды жатқызуға болады:
1) отандық тауарларды тұтынуды ынталандыру бойынша көтермелеуші және шектеуші мемлекеттiк шаралардың болмауы. Iшкi өндiрiстi ынталандыруды мемлекеттiк қолдаудың жұмыс iстеп тұрған жалғыз құралы кеден баждары болып табылады;
2) құрылыс секторының тұтынуының күрт төмендеуіне байланысты құрылыс материалдарын өндiрушiлердің әлсiз инвестициялық қызметі;
3) экспортты белсенді мемлекеттiк қолдау, жұмыс күшінiң төмен құны және өндiрiстің өзге де факторлары сияқты бәсекелестiк басымдықтардың болуынан қытай тауарларының экспорттық экспансиясы;
4) халықтың тығыз орналасуы және елді мекендердің алшақтығы, өндiрушiлердің әлеуетті өткізу нарығын шектеуі.
Тұтастай алғанда, Қазақстанда тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы саласында қолданылатын тауарлар өндiрiсiн ұлғайтуға мүмкіндік жеткiлiктi.
Сондай-ақ, «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша құрылыс материалдарына деген қажеттiлікті ақшалай мәнде бағалау жүргізілді.

3-кесте. «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша құрылыс материалдарына деген қажеттілік.

Р/с №		2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	Бағдарлама бойынша шығын (млрд. тг)	90,2	86,8	95,9	95,9	95,9	95,9	95,9	95,9	95,9
2	Ақшалай мәнде құрылыс материалдарына жұмсалған шығыс (млрд. тг)	40,6	39,1	43,1	43,1	43,1	43,1	43,1	43,1	43,1

Жергiлiктi атқарушы органдардың деректері бойынша су құбырлары желiлерiнiң жалпы ұзындығы 77 255 км құрайды, оның iшiнде магистральды су құбырларының ұзындығы 21 237 км құрады.
Құбыржолдардың ең ұзыны Шығыс Қазақстан облысында - 30 394 км, Оңтүстiк Қазақстан облысында - 9 013 км, Қарағанды облысында - 5 594 км тіркелген. Құбыржолдардың ең қысқасы Астана қаласында - 773, 4 км және Маңғыстау облысында - 1141, 6 км белгіленген.
Талдау көрсетіп отырғандай, тұтастай республика бойынша су құбырлары желiлерiнiң жалпы ұзындығының 14 763 км ауыстыруды қажет етеді, бұл жалпы ұзындықтың 19,1 %-ын құрайды.
Авариялы су құбырлары желілерінің ең үлкен ұзындығы Алматы қаласында (жалпы ұзындығы 2 964, 2 км, оның 1 999,4 км немесе 67, 4% күрделі жөндеуге немесе ауыстыруға жатады) және Астана қаласында (тиісінше 773,4 км-нің 463,8-і немесе 59,9 %-ы жөндеуге немесе ауыстыруға жатады) тіркелген.
Жол құрылысына және жолдарды қалпына келтiруге байланысты құрылыс материалдарына деген қажеттiлік қосымша бағаланған.

4-кесте. Жолдарды салу және қалпына келтiру кезінде негізгі жол-құрылыс материалдарына деген қажеттiлік

Р/с №	Материалдың атауы	Өлшем бірлігі	Орташа жылына 1 000 км	5 312 км қажеттілік (2010-2014 ж. жоспары)	10 233 км қажеттілік (2015-2019 ж. жоспары.)	5 901,9 км қажеттілік (2020-2029 ж. жоспары)	Барлығы 21 449,9 км
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Фракциалық қиыршық тас	млн. м3	35,04	175,2	337,6	194,7	707,5
2	Құм	млн. м3	14,76	73,8	142,3	82	298,1
3	Бетон	млн. тонна	7,42	37,1	71,5	41,5	150,1
4	Цемент	млн. тонна	2,94	14,7	33,6	19,3	67,6
5	ҚҚҚ	млн. м3	1,22	6,1	121,6	70,1	197,8
6	Битум	млн. тонна	1,28	6,4	12,4	7,1	25,9

Қазақстанда жолдарды салу және қайта жаңарту белсенді жүргізілуде. Қазіргі кезде Қазақстандағы ең ірі «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» трансқұрлықтық автокөлік дәлізін ұйымдастыру жөніндегі жобаны іске асыру басталды, ол Батыс Еуропа елдеріне шыға отырып, Қазақстан мен Ресей аумағы арқылы өтеді. Жоба құрамында Орталық Азия елдерiнен, оның iшiнде Өзбекстан мен Қырғызстаннан дәлізге шығатын барлық жолдарды қайта жаңарту көзделеді. Маршруттың жалпы ұзақтығы 8 445 км құрайды, оның iшiнде: Ресей бойынша – 2 233 км, Қазақстан бойынша – 2 787 км (2 552 км қайта қалпына келтiруге жатады), Қытай бойынша – 3 425 км.
Қазақстанда көлік дәлізі, Қазақстан халқының жартысынан сәл ғана аз 7,9 млн. адам тұратын бес облыс (Ақтөбе, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Алматы) аумағы арқылы өтеді. 2 452 км жол қайта жаңартуға жатады (Ақтөбе облысында - 358 км, Қызылорда облысында - 817 км, Оңтүстік Қазақстан облысында - 458 км, Жамбыл облысында - 480 км, Алматы облысында - 339 км).
Қазіргі балама дәліздермен салыстырғанда бұл жобаның негізгі артықшылығы (Транссіб автожолы, Суэц арнасы арқылы теңіз жолы) оның ұзақтығы мен жолда болу уақытында болып табылады.
2012 жылы автожолдарды жөндеуге және ұстауға 27 млрд. теңге бөлінеді. Бұл шамамен 1 245 км жол желісін ретке келтіру мүмкіндігін береді.
Халықаралық «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» транзиттік дәліз учаскелерін, сондай-ақ Алматы - Астана - Петропавл, Самара - Шымкент, Омбы - Майқапшағай, Бейнеу - Ақтау, Астана – Қостанай - Челябі және Таскескен – Бақты автомобиль жолдары учаскелерін қалпына келтiру жұмыстары жалғасуда.
«Батыс Еуропа – Батыс Қытай» жобасы бюджеттен қомақты үлес алады, оны іске асыруға 179 млрд. теңге бөлінген. 2012 жылдың жұмыс нәтижелері бойынша Жамбыл және Қызылорда облыстарының 750 км жол-көлiк желiсінде қозғалыс ашылатын болады. Бұдан басқа, республикалық бюджеттен ұзақтығы 1 228 км болатын 35 объектідегі жұмыстар қаржыландырылады, олардың - 18-і жаңа (662 км) және 17-і – ауыспалы (566 км).
Қазақстанның климаты күрт континентальды, бұл асфальт жолдардың қызмет ету мерзімін ұлғайту жөніндегі іс-шараларды қиындатады. Тәжірибе жолдарды асфальтпен жабудың шектеулі ресурстарын көрсетіп отыр. Мысалы, Германияда 30 градус аязда асфальттық жол төсемдері көптеген жарықтарды және шұңқырларды жабады. Ал, Қазақстанда Цельсий бойынша аяз 50 градусқа жеткенде, қолда бар материалдардан сапалық сипаттамасы жағынан асып түсетін материалдарды енгізу қажет.
Негiзгi құрылыс материалдарын тұтынуды және импортты талдау.
Құрылыс материалдары бойынша импорттың өткiзiлген талдауы әлеуетті мүмкiндiктердiң бар екенін көрсетедi. 2020 жылға қарай импорт алмастыру болжамы жасалған.
Құрылыс материалдарын тұтынуды талдау бағалық болсын, сондай-ақ сапалық болсын сипаттамалары сияқты бірқатар позициялар бойынша отандық өндiрушiлердiң бәсекеге қабілетінің төмендігін көрсетеді. Импортты талдау отандық өндiрушiлердің қайта өңдеу деңгейі өте жоғары құрылыс материалдарының өндiрiсі саласындағы позициялары әлсiз екенін көрсетеді.

5-кесте. Құрылыс материалдарының импортын талдау

Р/с №	Атауы	2011		2020
		Импорт	Өндіріс	Импорт	Өндіріс
1	2	3	4	5	6
1	Табақты шыны	100	0	15	85
2	Керамикалық тақталар	100	0	40	60
3	Радиаторлар	92,7	7,3	20	80
4	Арматура (сым және шыбықтар)	17	83	1	99
5	Ағаш конструкциялар	78,9	21,1	40	60
6	Полиэтиленнен және пластмассадан жасалған құбырлар	61	39	10	90
7	Күйінді және минералды мақта	60	40	1	99
8	Металл құбырлар	42,5	57,5	1	99
9	Раковиналар, жуғыштар, ванналар	61,2	38,8	20	80
10	Цемент	12	88	10	90
11	Кірпіштер	11,2	88,8	1	99

Негiзгi құрылыс материалдарының өндiрiсi

Ішкі сұранысқа негізделетін сала ретінде отандық құрылыс материалдарының тапшылығын жою және құрылыс кешенін дамыту үшін сұраныстың болуы, өндірістік-инфрақұрылымдық және технологиялық базалар, өнімдерді, жинақтаушыларды және жабдықтарды жеткізуге жұмсалатын көліктік шығындар басым факторларға айналады.

6-кесте. Қазақстанның өңірлері бойынша қуаттардың орташа жүктелуi

Р/с №	Облыстар	Қуаттардың жүктелуі
1	2	3
	Қазақстан Республикасы	46,0
1	Ақмола	40,0
2	Ақтөбе	40,0
3	Алматы	50,0
4	Атырау	60,0
5	Батыс Қазақстан	60,0
6	Жамбыл	40,0
7	Қарағанды	40,0
8	Қостанай	40,0
9	Қызылорда	55,0
10	Маңғыстау	50,0
11	Павлодар	40,0
12	Оңтүстік Қазақстан	40,0
13	Солтүстік Қазақстан	60,0
14	Шығыс Қазақстан	35,0
15	Астана қаласы	50,0
16	Алматы қаласы	40,0

Салалардың осы тобының жаңа өндiрiстерiн орналастыру дәстүрлi секторлар кәсiпорындарымен қатар, Алматы, Астана қалаларында жүргізілетін болады. Салалық мамандану орталықтары: Алматы, Астана, Шымкент, Өскемен, Атырау қалалары болып табылады.
Цемент зауыттарын салу және жаңғырту, сондай-ақ керамика, шыны, гипс блоктарды, жеңiл құрылыс панельдерiн, құрғақ құрылыс қоспаларын шығару жөніндегі инвестициялық жобаларды іске асыру шикізат базасына және өткізу нарықтарына бағдарланады (Ақмола, Атырау, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Маңғыстау, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Ақтөбе, Қызылорда, Оңтүстiк Қазақстан облыстары).

7-кесте. Өңірлер бойынша жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындар

Р/с №	Атауы	Жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындар	Өндірістік қуаты, млн. теңге	Жоспарланатын жобалар, индустрияландыру карталары бірл.
1	2	3	4	5
	Қазақстан Республикасы	1 254,0	185 307,7	59
1	Ақмола	44,0	4 968,8	3
2	Ақтөбе	62,0	16 257,5	2
3	Алматы	160,0	22 440,0	1
4	Атырау	33,0	3 371,8	1
5	Батыс Қазақстан	38,0	3 819,0	3
6	Жамбыл	64,0	13 071,3	5
7	Қарағанды	136,0	12 603,5	4
8	Костанай	40,0	4 911,5	2
9	Қызылорда	21,0	9 813,8	1
10	Маңғыстау	53,0	8 382,0	3
11	Оңтүстік Қазақстан	107,0	13 134,0	16
12	Павлодар	73,0	3 867,3	6
13	Солтүстік Қазақстан	14,0	520,8	1
14	Шығыс Қазақстан	64,0	24 813,0	3
15	Астана қ.	122,0	19 431,3	2
16	Алматы қ.	223,0	23 899,5	6

2020 жылға дейiн ғимараттарды салу үшiн пайдаланылатын құрылыс материалдарына, яғни кiрпiш, цемент және т.б. деген сұраныстың артуы болжанып отыр. Құрылыс көлемінің ұлғаюы және құрылыс өнiмдерінің осы түрлеріндегі қазақстандық қамтудың өсуі олар дайындалатын бастапқы материалдарға тікелей байланысты болады.

8-кесте. Қазақстанның қажеттiлігiн құрылыс материалдарымен қамтамасыз ету ресурстарының теңгерімі

Р/с №	Көрсеткiш	Өлшем бірлігі	Кәсіпорындардың саны 431 бірлік	Жүктелуі%	2011 ж өндіріс фактісі	Ішкі тұтыну	Қуаттығы өте жоғары болғандағы профицит
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Металдан жасалған раковиналар, жуғыштар және ванналар	млрд. тг.	1	15	1	2	+9
2	Цемент	млн. тонна	8	61	7	8,4	+4
3	Цементке арналған қоспалар	мың тонна	18	60	600	619,5	+380
4	Бұрыштар	мың тонн	4	40	109,5	116	+249
5	Бетон бұйымдар	млн. тонна	68	35	4,9	4	+10
6	Саз және каолин	млн. тонна	20	60	2,6	2,2	+3
7	Бор және доломит	мың тонна	18	60	785	793	+515
8	Кірпіштер	млн. тонна	110	50	2,6	2,9	+2,3
9	Құрылыс ерітінділері	млн. тонна	35	39	0,5	0,5	+0,8
10	Табиғи құм	млн. тонна	26	50	8	8	+8
11	Асбест	мың тонна	3	53	222	57	+363
12	Есіктер, терезелер, терезе жақтаулары	мың тонна	34	40	22	24	+31
13	Гипсокартон	млн. шаршы метр	21	15	33	34	+191
14	Төсемтас, жиек тастар	мың тонна	15	29	15	19	+34
15	Күйiндi мақта және минералды мақта	мың тонна	10	5	16	39	+284
16	Этиленнiң полимерлерi-нен жасалған құбырлар	мың тонна	44	32	63	183	+15

Ресурстармен қамтамасыз етілу теңгерімі қазақстандық нарықтың құрылыс материалдарымен қамтамасыз етілуін және құрылыс салу көлемін ұлғайту, жаңа бағдарламаларды қамтамасыз ету қажеттілігі туындаған жағдайдағы нарық икемділігін анықтайды.
Цемент
Цемент өндiру Қазақстанның бес облысында жүргізiледі: Алматы, Шығыс Қазақстан, Оңтүстiк Қазақстан, Жамбыл және Қарағанды. Қазақстан Республикасындағы барлық құрылыс материалдарының өндiрісіндегі цементтiң үлес салмағы 2011 жылы 11,5 % құрады, бұл 2008 жылға қарағанда 1,5 % артық. Бұл көрсеткiш осы тауарға сұраныстың артуын және өндiрiс көлемiнің өсуiн индекстейді. Таза цемент өндiрудің жалпы көлемi 2010 жылы 3 676,3 мың тоннаны, ал 2011 жылы 4 339,5 мың тоннаны құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 28 % артық. Қазақстан бойынша жалпы динамика тұрақты болып қалады.
Қазірігі кезде «Қолжетімді тұрғын үй 2020», «ТКШ жаңғырту», «Ақбұлақ» бағдарламаларын және мұнай саласы мен инфрақұрылым объектілерін салу қажеттiлігі есебінсіз жолдарды салу және қайта қалпына келтiруді iске асыру салдарынан цементке деген сұраныс 8,4 миллион тоннаны құрайды. Сегіз зауытты қосқанда, өндірістік қуаты 8,2 миллион тоннаны, яғни 97,6 % құрайды. Қазақстанның құрылыс секторының жұмыс тиiмдiлiгiн қамтамасыз ету үшiн өңірлер бойынша цементті тұтыну және өндіру картасын есепке ала отырып, 2013 жылға дейiн Ақмола, Қостанай және Маңғыстау облыстарында цемент өндiрісінің тағы бес объектісін енгiзу жоспарлануда. Сондай-ақ жылына қайта өңдеудің жалпы қуаты 2 100 мың тонна болатын клинкерлі цемент терминалдарын (бұдан әрі - КЦТ) енгiзу жоспарлануда, оның құрылысы жуырдағы екі жылға белгіленген.
Қабырғалық материалдар
Қазіргі уақытта құрылыс секторында мынадай қабырғалық материалдар қолданылады: кеуекті бетондар сыныбына жататын силикат кiрпiштер, керамика кiрпiштерi, қож блоктар, көбiктi блоктар және газ блоктар. Кiрпiш, черепица және күйген саздан жасалған басқа құрылыс бұйымдарын өндiрудің нақты көлемi 2008 жылы 254,4 мың тоннаны, ал 2011 жылы тек 9 айында 534,4 мың тоннаны құрады. Отқа төзімсіз керамикалық кiрпiштер Қазақстанның барлық өңірлерінде дерлiк өндiрiледі. Осы саладағы көшбасшы Алматы облысы болып табылады, 2011 жылдың 9 айында жалпы 157,7 мың текше метр өндірілді. «Құрылыс материалдары» ЖШС (Алматы), «Керамика» АҚ (Ақтөбе обл., Хромтау қ.), «Талап» ЖШС кірпіш зауыты (Атырау), «ENKI» ЖШС (Солтүстік Қазақстан облысы), «Кереге – Астана» ЖШС (Солтүстік Қазақстан облысы) сияқты кәсiпорындар және т.б. жұмыс iстейдi.
Темірбетон бұйымдары
Қазақстанда бетон бұйымдарын өндiру құрылымындағы қомақты үлес бетоннан жасалған құрылыстық құрастырмалы конструкцияларға тиесілі – 41 %. Есептеулер бойынша бетоннан жасалған бұйымдарды тұтыну көлемі 2010 жылы 6 %-ға қысқартылды, ол өндіріске әсер еткен жоқ. 2008 – 2011 жылдар аралығында ішкі тұтыну меншікті өндіріс есебінен іс жүзінде толығымен жабылды. Тұтынудың орташа жылдық өсу қарқыны 2002 - 2007 жылдары 59 % құрады. Қазақстан Респубикасы Статистика агентігі ұсынған деректерге сәйкес қазіргі кезде Қазақстанда 411 кәсіпорын тіркелген, оның ішінде 199 кәсіпорын қабырға блоктарын, 198 кәсіпорын құрастырмалы темiрбетонды және бетон конструкцияларын, 75 кәсіпорын асфальтты бетон шығарады. Қазіргі кезде "Стройдеталь" ЖШС (Ақтөбе облысы), «УПТК» ЖШС (Атырау облысы), «Құрастырмалы темір бетон өндірістік бірлестігі» ЖШС (Шығыс Қазақстан облысы), «Жамбылхимстрой» ЖШС (Жамбыл облысы), «Бином Строй-Деталь» ЖШС (Жамбыл облысы) және т.б. кәсіпорындар жұмыс істейді.
Болат илек
Бүгiнгi күні Қазақстан Республикасының аумағында 5 кәсiпорын жұмыс iстейдi. Орналасу географиясы мынадай: республиканың орталық өңірінде бір кәсіпорын, біреуі солтүстік өңірде, біреуі шығыс өңірде, біреуі батыста және оңтүстікте. Кәсiпорындарды толықтай жүктеген кезде жылына арматураның жиынтық өндiрiс қуаты 805 мың тонна. Бүгінгі күні импорт 620 мың тоннаны құрайды. Статистика деректері бойынша 2011 жылдың желтоқсанына өндiрiс 130,5 мың тоннаны, ал жүктеме 17 %-дан астамды құрады. Барлық мемлекеттiк бағдарламалар бойынша жиынтық қажеттілік 718 мың тоннаны құрайды. Осылайша, Қазақстанның осы қажеттілікті өз күшімен жабуға жағдайы бар. «Қолжетімді тұрғын үй -2020» бағдарламасын іске асыру шеңберінде 2020 жылға қарай осы саладағы отандық өндiрiс үлесі 99 % құратын болды. Қазіргі кезде «Каспиан Сталь» ЖШС (Маңғыстау облысы), «Кастинг» ЖШС (Павлодар облысы), «Жаңатас Металлургия Комбинаты» ЖШС (Жамбыл облысы), «АрселорМиталл Теміртау» АҚ (Қарағанды облысы) сияқты кәсіпорындар жұмыс істейді.
Табақты шыны
2011 жылы Қазақстандағы шынының жалпы нарығы 70 000 мың тоннаға бағаланды және соңғы бірнеше жылда 25%-ға өсті. Бұл материалға деген сұраныс күннен-күнге өсіп келе жатқанына қарамастан, республика аумағында табақты шыны өндіретін бірде-бір кәсіпорын жоқ. Қазақстанда табақты шыны өндірісі болмағандықтан, құрылыс индустриясындағы орта және шағын бизнес субъектілері елдің ішкі нарығында пайдаланылатын материалдың 100%-н импорттайды.
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ және Ақтөбе облысының әкімдігі балама жобалар бойынша ТЭН-ді әзірлеп жатыр. Осы жұмыстың нәтижесі бойынша зауыттың орналасу орны (Қызылорда және Ақтөбе облыстары) және жабдықтарды жеткізушілерді (Қытайлық немесе Еуропалық компаниялар) таңдау айқындалады.
Сұранысты қанағаттандыру үшін бір зауыт салу жеткілікті, себебі көршілес мемлекеттерде нарықты толығымен шынымен қамтамасыз ететін кәсіпорындар бар.

Отандық өндірушілер үшін тауашалар

«Тауаша» бағыттары бойынша жаңа өндірістерді құру құрылыс материалдарын тұтынуынға деген отандық өндірістің үлесін ұлғайту құралдарының бірі болып табылады. Оларға мыналар жатады:
1) табақ шыны өндірісі бойынша зауыт салу. Зауытты орналастыру туралы шешім балама жобалар бойынша ТЭН аяқталғаннан кейін
қабылданатын болады. Жоспарланған өндірістік қуаты тәулігіне 500 тоннаны құрайды (жылдық қуаты 145 909 тонна);
2) өңірлерде маусымдық сұранысты нивелирлеу үшін республиканың бірқатар облыстарында цемент терминалдарының жүйелерін ұйымдастыру;
3) Ақтөбе облысының Хромтау қаласында қуаты жылына 200 мың тонна болатын саз өңдеу кәсіпорнын ұйымдастыру;
4) санфаянстық және сантехникалық бұйымдардың өндірісін ұйымдастыру;
5) Алматы қаласында қуаты 105 мың тонна болатын арматура зауытын салу;
6) Қарағанды облысында лифтілік жабдық шығаратын өндіріс ұйымдастыру;
7) едендік жабындардың өндірісін ұйымдастыру;
8) гидроқшаулау материалдарының өндірісін ұйымдастыру.
Барлық жүктемелер мен жаңа өндірістерді енгізуді ескере отырып, 2020 жылға қарай отандық өндірістің үлесін 65-тен 90%-ға дейін ұлғайту жоспарланып отыр. Бұл ретте құрылыс материалдарының жеке түрлері бойынша 2020 жылға қарай: шыны - 85; арматура, металл құбырлар, кірпіш, қож мақта мен минералды мақта - 99; цемент - 90; керамикалық тақталар-60; радиаторлар, полиэтилен құбырлар, раковиналар - 80; ағаш конструкциялар - 60% үлесті құрайды.

Құрылыс материалдарын өндіруді ынталандыру жөніндегі шаралар

«Қолжетімді тұрғын үй - 2020» бағдарламасында көзделген белсенді құрылыс салу және қайта қалпына келтіру жұмыстары шеңберінде шешілуі қажетті негізгі проблемалардың бірі осының алдында аталып өткен құрылыс материалдарының қолда бар өндірістік қуаттарының төмен жүктелуі болып табылады.
Өндірісті ынталандыру бойынша мемлекет тарапынан мынадай шаралар қарастырылуда:
1) кәсіпорындарды жүктеу үшін ұзақ мерзімді шарттар жасасу және қажеттігіне қарай өндірісті кеңейту; - үйлердің үлгілік жобаларына отандық өнімнің техникалық сипаттамасын енгізу;
2) сауда үйлерін ұйымдастыруға жәрдемдесу;
3) Кеден одағы шеңберінде шекара бойындағы ынтымақтастықты нығайту.
Бұдан басқа, индустриялық-инновациялық қызметті және кәсіпкерлікті қолдайтын «Өнімділік 2020», «Экспорттаушы 2020», «Бизнестің жол картасы 2020» сияқты қолданыстағы бағдарламалар шеңберінде құрылыс материалдары өнеркәсібі кәсіпорындары қаржылық көздерге және экспортты жылжыту үшін мемлекеттік қолдауға қол жеткізе алады. Бұл оларға мынадай проблемаларды шешуге мүмкіндік береді:
1) жаңғырту үшін қарыз қаражатына қолжетімділікті қамтамасыз ету, сыйақы мөлшерлемесін төмендету есебінен олардың тартымдылығын арттыру, жеңілдік кезеңінің неғұрлым ұзақ мерзімдері, кәсіпорындардың өнімін тұтыну маусымына төлемдерді байланыстыру;
2) жаңғырту процесіне жобалық және инжинирингтік білікті ұйымдарды тарту және оларды жұмылдыру жөніндегі шығындарды мемлекеттің ішінара өтеуі;
3) инновациялық, оның ішінде жабдықты шетелден сатып алуға және оны жергілікті жағдайларға бейімдеуге гранттар беру;
4) өндірушілер үшін қолжетімділікті арттыру, шығындарды ішінара өтеу есебімен шетелдік мамандарды тарту;
5) қазіргі заманғы басқарушылық және өндірістік технологияларды енгізу;
6) экспортты жылжытуды қолдау.
Инновацияларды және трансферттер технологияларын енгізуді мемлекеттік қолдаудың ең тиімді құралы – мемлекеттік бағдарламалар
бойынша іске асырылатын үлгілік жобаларға және жобаларға техникалық шешімдерді міндетті енгізу болып табылады.
Энергия үнемдеу саласында индикативті нысаналы индикаторларға қол жеткізуді қамтамасыз етпейтін не «лас» технологиялармен немесе ескірген технологиялармен өндірілетін құрылыс материалдарын тұтынуды немесе еңбек өнімділігін шектеуді ғимараттар мен құрылыстарды жобалау сатысында енгізу қажет.
Сондай-ақ кепілді тапсырыс жергілікті технологияларға не ерекше жергілікті шикізат базасына бейімделген ішкі стандарттарды енгізу
арқылы отандық қамту көрсеткішін арттыруға мүмкіндік береді.
Қазақстанда қаңқалы-панельді үй салудың ең озық технологияларын дамытуды қолдау мақсатында жобалардың өзін-өзі ақтауы кезеңінде осы зауыттарды мемлекеттік тапсырыспен қамтамасыз ету шаралары көзделген.
Қазақстан Республикасында инновациялық саясатты практикалық тұрғыдан іске асыру мақсатында мемлекеттік даму институттарының жүйесі құрылды, бұл институттарды жоғары технологиялық жаңа өндірістерді ұйымдастырудың сенімді құралы ретінде отандық және шетелдік әріптестері мойындаған.
Даму институттарының негізгі миссиясы – экономиканы жаңғырту және әртараптандыру, елімізді әлеуметтік-экономикалық дамудың жаңа деңгейіне шығару салаларында маңызды мемлекеттік мақсаттарды орындау үшін отандық бизнестің мүмкіндіктері мен қабілеттіліктерін арттыру және іске асыру болады.
Даму институттары арқылы мемлекет қосылған құнның технологиялық және экономикалық тізбегін жүйелі дамыта отырып, бәсекеге қабілетті өнім шығаратын өндірістердің біртұтас жүйесін құруға бағытталған жобаларға қатыса алады. Бұл бәсекеге қабілетті өнімнің барлық өлшемдеріне сай келетін түпкілікті өнімге жұмыс істейтін көп салалы кәсіпорындарды құруға мүмкіндік береді.
Тұтастай алғанда, мемлекеттік қолдау бағдарламаларына қатысу құрылыс материалдарын өндірушілерге бәсекеге қабілеттілікті импорттық тауарларға қатысты ғана емес, іргелес елдерге бірқатар тауар позициялары бойынша экспорттау мүмкіндігін қамтамасыз ететін қазіргі заманғы технологияларды ендіруге мүмкіндік береді»;
«Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары» деген 7-бөлімде:
«Тұрғын үй құрылысын мемлекеттік қолдау» деген 5-кіші бөлім мынадай мазмұндағы 33-1, 33-2, 33-3, 33-4, 33-5, 33-6 және 33-7-жолдармен толықтырылсын:

«

33-1	«Өнімділік 2020» бағдарламасы және «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасы бойынша қолдау шеңберінде құрылыс индустриясының жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарын жаңғырту және құрылыс материалдарын өндіру	Үкіметке ақпарат	ИЖТМ	2012-2014 жж.	-	Бағдарламаларда көзделген қаражат
33-2	Индустрияландыру картасына енгізілген инвестициялық жобаларды іске асыру және оларды іске асыру барысының мониторингісі	Үкіметке ақпарат	ИЖТМ	2010-2014жж.	-	Жеке және қарызға алған қаражаты
33-3	Тұрғын үй объектілерінің құрылысы үшін «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ және әкімдіктер бөлетін қаражат есебінен индустрияландыру картасына кірген жобаларды және жұмыс істеп тұрған жобаларды жүктеу	Үкіметке ақпарат	ИЖТМ, ҚЖТКШІА, ЖАО, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша)	2012-2014 жж.	-	Республикалық бюджеттен бөлінетін қаражат есебінен
33-4	«Дағдарыстан кейін қалыпқа келтіру (бәсекеге қабілетті кәсіпорындарды сауықтыру)» бағдарламасы бойынша құрылыс индустриясы кәсіпорындарына қолдау көрсету	Үкіметке ақпарат	Қаржымині, ИЖТМ, ЭДСМ, ЖАО	2012-2014 жж.	-	Бағдарламаларда көзделген қаражат
33-5	«Экспорт 2020» бағдарламасы шеңберінде тауарларды жылжыту	Үкіметке ақпарат	ИЖТМ	2012-2014 жж.	-	Бағдарламаларда көзделген қаражат
33-6	Құрылыс индустриясының кәсіпорындарына консультациялық қызметтер көрсету	Үкіметке ақпарат	ИЖТМ	2012-2014 жж.	-	Талап етілмейді
33-7	Үй құрылысы комбинаттарын ұйымдастыру	Үкіметке ақпарат	Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері	2010-2014 жж.	-	Талап етілмейді

2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов