О проекте Закона Республики Казахстан "О Государственной границе Республики Казахстан" (новая редакция)

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 октября 2012 года № 1369

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан «О Государственной границе Республики Казахстан» (новая редакция).

Премьер-Министр
Республики Казахстан С. Ахметов

ПРОЕКТ

ЗАКОН
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН «О Государственной границе Республики Казахстан»
(новая редакция)

Настоящий Закон регулирует общественные отношения, касающиеся Государственной границы Республики Казахстан, устанавливает и закрепляет правовые основы ее защиты (охраны), назначение, задачи и компетенцию Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, а также полномочия иных органов, участвующих в защите (охране) Государственной границы Республики Казахстан.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Государственная граница Республики Казахстан

Государственная граница Республики Казахстан (далее – Государственная граница) – линия и проходящая по ней вертикальная плоскость, определяющие пределы территории Республики Казахстан (суши, вод, недр, воздушного пространства) и пространственный предел действия государственного суверенитета Республики Казахстан.

Статья 2. Основные понятия, используемые в настоящем
Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) уполномоченный орган в сфере гражданской авиации – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство в области использования воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности гражданской и экспериментальной авиации;
2) специальные средства – средства, предназначенные для физического, травматического, химического, электрического, психологического, отвлекающего или иного воздействия на правонарушителей, их транспорт и объекты с целью пресечения противоправных действий либо индивидуальной защиты и маскировки сотрудников уполномоченных органов и граждан, участвующих в защите (охране) Государственной границы;
3) режим территориальных вод (моря) и внутренних вод – установленный международными договорами Республики Казахстан и настоящим Законом порядок:
учета, содержания, выхода из пунктов базирования и возвращения в пункты базирования, пребывания на воде казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан;
плавания (эксплуатации) в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан казахстанских судов, иностранных судов и военных кораблей, средств передвижения по льду;
ведения в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан промысловой, исследовательской, изыскательской или иной деятельности, в том числе направленной на сохранение природных живых и неживых ресурсов;
4) делимитация – определение положения и направления Государственной границы по соглашению между сопредельными государствами, зафиксированное в международном договоре и графически изображенное на прилагаемых к договору картах;
5) демаркация – определение Государственной границы на местности в соответствии с международным договором о делимитации и обозначение ее соответствующими пограничными знаками;
6) рубеж инженерных сооружений и заграждений – отведенная в пределах пограничного пространства в бессрочное (постоянное) пользование земельная полоса, предназначенная для обеспечения деятельности Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
7) инспекционно-досмотровый комплекс – досмотровая интраскопическая техника (стационарные, переносные и мобильные технические средства неинтрузивного досмотра), оснащенная системами обработки и анализа изображения, используемая уполномоченными органами для визуальной проверки железнодорожных и автотранспортных средств, содержимого грузовых отсеков транспортных средств, контейнеров без их вскрытия методом неинтрузивного (бесконтактного) досмотра;
8) исходные линии для отсчета ширины территориальных вод (моря) Республики Казахстан на Каспийском море (далее - исходные линии) – линии среднемноголетнего уровня (на отметке минус 28,0 метров Балтийской системы высот относительно нуля Кронштадтского футштока), расположенные на материковой части Республики Казахстан и ее островах, а также прямые линии, которые ограничивают пределы внутренних вод в заливах, бухтах, губах и лиманах, принадлежащих Республике Казахстан;
9) режим континентального шельфа – установленный международными договорами и законодательством Республики Казахстан порядок осуществления деятельности на континентальном шельфе, связанной с ведением разведки и разработки природных ресурсов дна и недр, создания и использования искусственных островов, установок и сооружений (консервация и демонтаж, захоронение отходов и иных материалов), а также проведения морских научных исследований;
10) территориальные воды (море) Республики Казахстан (далее - территориальные воды (море)) – морской пояс шириной 12 морских миль, отмеряемый в соответствии с нормами международного права и законодательными актами Республики Казахстан от исходных линий на Каспийском море, на который распространяется суверенитет Республики Казахстан, а его внешний предел является Государственной границей;
11) континентальный шельф Республики Казахстан – участок дна и недр, отмеряемый от Государственной границы (внешнего предела территориальных вод (моря)) до пределов, установленных международными договорами Республики Казахстан;
12) пограничное пространство Республики Казахстан (далее - пограничное пространство) – Государственная граница и примыкающая к ней территория Республики Казахстан до внешних пределов пограничной зоны с имеющимися территориальными водами (морем) и внутренними водами, а также территории пунктов пропуска через Государственную границу, континентальный шельф и воздушное пространство над ними, в пределах которых уполномоченными органами осуществляется пограничная деятельность;
13) служебные животные – служебные собаки и лошади, предназначенные для усиления пограничных нарядов в целях предупреждения, выявления, установления и пресечения правонарушений в пограничном пространстве, а также физического, психологического, блокирующего и иного воздействия на правонарушителей;
14) внутренние воды Республики Казахстан (далее - внутренние воды) – составная часть территории Республики Казахстан, где действует режим территориальных вод (моря) и внутренних вод, которая включает воды:
расположенные в сторону берега от исходных линий на Каспийском море;
заливов, бухт, губ и лиманов (принадлежащих Республике Казахстан в соответствии с нормами международного права, перечень которых определяется законодательством Республики Казахстан), ограниченных прямой линией, проведенной от берега к берегу в месте среднемноголетнего уровня;
портов Республики Казахстан, ограниченных линией, проходящей через наиболее удаленные в сторону моря точки гидротехнических и иных постоянных сооружений портов;
Аральского моря, расположенные от Государственной границы в сторону берега Республики Казахстан до гидросооружения Аклак в проливе Берега (в пределах казахстанской части Большого Аральского моря);
пограничных рек, озер и иных водоемов, берега которых принадлежат Республике Казахстан;
15) пункт пропуска через Государственную границу (далее - пункт пропуска) – территория (акватория) в пределах железнодорожной, автомобильной станции или вокзала, морского или речного порта, международного аэропорта (аэродрома), а также иной специально выделенный в непосредственной близости от Государственной границы участок местности с соответствующей инфраструктурой, где согласно законодательству Республики Казахстан осуществляется пропуск через Государственную границу лиц, транспортных средств, грузов и товаров;
16) создание инфраструктуры пунктов пропуска через Государственную границу – выполнение функции заказчика по проектированию, строительству (реконструкции), оборудованию и техническому оснащению пунктов пропуска;
17) обозначение Государственной границы – расположение на Государственной границе пограничных знаков в соответствии с их документальным описанием, принятым при демаркации (редемаркации);
18) обустройство Государственной границы – меры, принимаемые уполномоченными органами по созданию и развитию инфраструктуры Государственной границы;
19) статус Государственной границы – состояние правового положения Государственной границы, определенное законодательными актами Республики Казахстан и международными договорами;
20) инфраструктура Государственной границы – комплекс рубежей, объектов, гидротехнических, инженерных и иных сооружений и заграждений, возводимых, оборудуемых и используемых уполномоченными органами в целях защиты (охраны) Государственной границы;
21) охрана Государственной границы – составная часть защиты Государственной границы, которая заключается в проведении уполномоченными органами комплекса мероприятий по недопущению противоправного изменения прохождения Государственной границы, а также выявлению и пресечению предпосылок, признаков и фактов нарушения режимов Государственной границы и в пунктах пропуска;
22) защита Государственной границы – составная часть системы обеспечения национальной безопасности и реализации пограничной политики Республики Казахстан;
23) установление Государственной границы – комплекс мер по международно-правовому определению, документальному описанию и законодательному оформлению Государственной границы;
24) редемаркация Государственной границы – процесс установления Государственной границы с сопредельным государством, заключающийся в восстановлении утраченных и ремонте устаревших пограничных знаков, установке дополнительных знаков, а также составлении новых документов, которые подлежат закреплению соответствующим международным договором;
25) категорирование Государственной границы – определение состояния участков Государственной границы на основе характера их специфических особенностей (взаимоотношений с сопредельными государствами, угроз пограничной безопасности, социально-политического положения и плотности населения приграничных районов, рельефа местности и т.д.) и статуса Государственной границы;
26) изменение Государственной границы – установление на основе международных договоров Республики Казахстан новой Государственной границы, не совпадающей с той, которая ранее была определена в соответствии с международными договорами Республики Казахстан и общепризнанными принципами и нормами международного права;
27) режим Государственной границы – установленный международными договорами Республики Казахстан и (или) настоящим Законом порядок:
содержания Государственной границы (за исключением участка Государственной границы на Каспийском море);
пересечения Государственной границы;
пропуска лиц и транспортных средств, грузов и товаров через Государственную границу;
въезда в пограничную полосу, временного пребывания, проживания или передвижения в ней;
ведения хозяйственной, промысловой или иной деятельности, проведения массовых, общественно-политических, культурных или иных мероприятий на Государственной границе и в пограничной полосе;
разрешения с иностранными государствами пограничных инцидентов, связанных с нарушением режима Государственной границы;
28) инженерные и технические средства защиты Государственной границы (далее – инженерно-технические и технические средства) – средства, предназначенные для предупреждения, выявления и пресечения правонарушений в пограничном пространстве Республики Казахстан;
29) грузы и товары, перемещаемые через Государственную границу (далее - грузы и товары) – коммерческие и некоммерческие грузы, товары, предметы, материалы, средства, вещества, ручная кладь (багаж) и транспортные средства, перемещаемые через Государственную границу;
30) содержание Государственной границы – деятельность уполномоченных органов, направленная на обеспечение и поддержание режима Государственной границы;
31) пропуск лиц, транспортных средств, грузов и товаров через Государственную границу – признание законности пересечения (разрешения на пересечение) Государственной границы лицами, транспортными средствами, перемещения через Государственную границу грузов и товаров;
32) тальвег реки – линия, соединяющая наиболее пониженные участки дна реки;
33) инфраструктура пунктов пропуска – комплекс зданий, помещений сооружений пунктов пропуска с соответствующим технологическим оборудованием;
34) режим в пунктах пропуска – установленный настоящим Законом порядок въезда в пункты пропуска, пребывания, передвижения и выезда из них лиц, транспортных средств, ввоза, нахождения, перемещения, вывоза грузов и товаров;
35) радиационный контроль – проверка уровня ионизирующего излучения, исходящего из грузов, товаров и (или) транспортных средств, перемещаемых через Государственную границу, и сравнение его с естественным фоном;
36) уполномоченные органы – государственные органы, осуществляющие в рамках своей компетенции защиту (охрану) Государственной границы;
37) фарватер – путь, безопасный для плавания судов среди препятствий (между островами, мелями и др.), обозначаемый средствами навигационного ограждения (буями, вехами, створными знаками);
38) пограничная зона – часть территории Республики Казахстан, примыкающая к пограничной полосе, в пределах территории административно-территориальных единиц (районов, городов, сельских (аульных) округов);
39) пограничная полоса – полоса местности, на сухопутном участке непосредственно примыкающая к Государственной границе, а на участке, где Государственная граница проходит по пограничным рекам, озерам и иным водоемам, полоса местности, непосредственно примыкающая к коренному берегу указанных водоемов, а также территории расположенных в них островов, где действует режим Государственной границы;
40) пограничный режим – установленный настоящим Законом порядок въезда, временного пребывания, проживания или передвижения, проведения массовых, общественно-политических, культурных или иных мероприятий в пограничной зоне;
41) пункт погранпредставительских встреч – отдельное здание со специально оборудованными помещениями, используемое Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан для организации и проведения заседаний пограничных представителей сторон, а также международных встреч, проводимых на уровне руководителей пограничных органов;
42) правонарушение в пограничном пространстве – деяние, направленное на нарушение установленных в пограничном пространстве режимов;
43) пограничная безопасность – состояние защищенности политических, экономических, информационных, гуманитарных и иных интересов личности, общества и государства в пограничном пространстве;
44) пограничная деятельность – реализация Правительством Республики Казахстан, иными уполномоченными органами, организациями, общественными объединениями и гражданами системы мер, направленных на обеспечение пограничной безопасности Республики Казахстан;
45) пограничная политика – согласованная и скоординированная деятельность Правительства Республики Казахстан и иных уполномоченных органов по выработке и реализации концептуальных подходов к обеспечению пограничной безопасности Республики Казахстан;
46) пограничный инцидент – происшествие на Государственной границе, связанное с нарушением режима Государственной границы, затрагивающее интересы Республики Казахстан, одного или нескольких сопредельных с ней государств;
47) пограничные представители – уполномоченные должностные лица, назначаемые из числа офицеров Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан для решения вопросов, связанных с поддержанием установленного режима Государственной границы, а также разрешения (урегулирования) пограничных инцидентов, связанных с его нарушением на определенном участке Государственной границы (участке погранпредставительской деятельности);
48) физическая защита (охрана) загранучреждений - составная часть обеспечения безопасности загранучреждений Республики Казахстан и их персонала, включающая комплекс мероприятий по обеспечению внутриобъектового и пропускного режимов в загранучреждениях Республики Казахстан.

Статья 3. Законодательство Республики Казахстан о
Государственной границе

1. Законодательство Республики Казахстан о Государственной границе основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, то применяются правила международного договора.

Статья 4. Пограничная политика

1. Государственная граница устанавливается и изменяется в процессе делимитации, демаркации (редемаркации), которые закрепляются международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан, в соответствии с которыми определяется статус ее участков.
2. Реализация пограничной политики достигается путем:
1) поддержания взаимовыгодного всестороннего сотрудничества с иностранными государствами;
2) мирного разрешения пограничных вопросов.
3. Выработка предложений по формированию пограничной политики Республики Казахстан возлагается на Государственную пограничную комиссию при Правительстве Республики Казахстан, которая является консультативно-совещательным органом, обеспечивающим целенаправленную совместную деятельность государственных и местных исполнительных органов, общественных организаций по созданию необходимых условий для защиты (охраны) Государственной границы.

Статья 5. Принципы защиты (охраны) Государственной границы

Принципами защиты (охраны) Государственной границы являются:
1) соблюдение законности при осуществлении деятельности по защите (охране) Государственной границы;
2) обеспечение целостности, неприкосновенности Государственной границы и неотчуждаемости территории Республики Казахстан;
3) соблюдение прав и свобод человека;
4) взаимная ответственность личности, общества и государства при защите (охране) Государственной границы;
5) взаимодействие государственных и иных органов и организаций, должностных лиц и граждан при защите (охране) Государственной границы.

Статья 6. Защита Государственной границы

1. Защита Государственной границы заключается в целенаправленной, согласованной деятельности Правительства Республики Казахстан, уполномоченных органов по организации и принятию ими в пределах своих полномочий политических, оборонных, дипломатических, организационно-правовых, экономических, экологических, природоохранных, правоохранительных, пограничных, таможенных, санитарно-эпидемиологических, войсковых, контрольно-проверочных, специальных (разведывательных, контрразведывательных и оперативно-розыскных) и иных мер по обеспечению национальной безопасности в пограничном пространстве.
2. Меры по защите Государственной границы принимаются с учетом категорирования ее участков.
3. Для защиты Государственной границы в пределах пограничного пространства в соответствии с международными договорами и (или) законодательством Республики Казахстан устанавливаются пределы пограничной полосы, пограничной зоны, территориальных вод (моря) и внутренних вод, континентального шельфа, пункты пропуска через Государственную границу, где вводятся соответствующие им:
1) режим Государственной границы;
2) режим в пунктах пропуска через Государственную границу;
3) пограничный режим;
4) режим территориальных вод (моря) и внутренних вод;
5) режим континентального шельфа.

Статья 7. Охрана Государственной границы

1. Охрана Государственной границы на суше (в том числе в пунктах пропуска через Государственную границу), в территориальных водах (море) и внутренних водах (в том числе в подводной среде (на Каспийском море) возлагается на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
2. Охрана Государственной границы в воздушном пространстве возлагается на Вооруженные Силы Республики Казахстан.

Статья 8. Меры по защите и охране Государственной границы

1. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и Вооруженные Силы Республики Казахстан привлекают силы и средства уполномоченных органов, организаций и отдельных граждан для выполнения мероприятий по защите и охране Государственной границы в случаях и порядке, определенных настоящим Законом, иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
2. Республика Казахстан в защите и охране Государственной границы сотрудничает с иностранными государствами на основе общепризнанных принципов и норм международного права, а также международных договоров Республики Казахстан.

Глава 2. Установление, обозначение, изменение и обустройство
Государственной границы

Статья 9. Установление и изменение Государственной границы

1. Государственная граница устанавливается и изменяется в процессе делимитации, демаркации (редемаркации), которые закрепляются международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан.
2. Все действия, связанные с демаркацией (редемаркацией) Государственной границы, осуществляются совместной (двусторонней) комиссией.
3. Государственная граница, если иное не предусмотрено международными договорами Республики Казахстан, устанавливается:
1) на суше - по характерным точкам, линиям рельефа или ясно видимым ориентирам;
2) на Каспийском море - по внешней границе территориальных вод (моря) Республики Казахстан;
3) на Аральском море - по линии пограничных точек, соединяющих выходы Государственной границы к его берегам, которая не перемещается при изменении очертания берегов и уровня воды в море;
4) на судоходных реках - по середине главного фарватера или тальвегу реки; на несудоходных реках, ручьях - по их середине или середине главного рукава реки; на озерах и иных водоемах (за исключением водоемов, указанных в подпункте 5) пункта 3 настоящей статьи) - по равноотстоящей, срединной, прямой или другой линии, соединяющей выходы Государственной границы к берегам озера или иного водоема.
Государственная граница, проходящая по реке, ручью, озеру или иному водоему, не перемещается как при изменении очертания их берегов или уровня воды, так и при отклонении русла реки, ручья в ту или иную сторону;
5) на водохранилищах гидроузлов и иных искусственных водоемах - в соответствии с Государственной границей, проходившей на местности до ее затопления;
6) на мостах, плотинах и иных сооружениях, проходящих через реки, ручьи, озера и иные водоемы - по середине этих сооружений или их технологической оси, независимо от прохождения Государственной границы на воде.

Статья 10. Обозначение Государственной границы

1. Государственная граница на местности обозначается ясно видимыми пограничными знаками.
2. Формы, размеры, описание, конструкция и порядок установки пограничных знаков определяются Правительством Республики Казахстан.

Статья 11. Обустройство Государственной границы

1. Обустройство Государственной границы осуществляется в порядке, предусмотренном законами Республики Казахстан и актами Правительства Республики Казахстан.
2. Инфраструктура Государственной границы определяется в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан, исходя из категорирования ее участков.

Глава 3. Режим Государственной границы

Статья 12. Режим Государственной границы

1. Настоящим Законом и международными договорами Республики Казахстан на Государственной границе и в пограничной полосе устанавливается режим Государственной границы.
2. Ширина пограничной полосы по участкам границы с сопредельными государствами устанавливается Правительством Республики Казахстан, в которой оборудуется рубеж обозначения Государственной границы шириной 5 метров: на суше – непосредственно вдоль Государственной границы; на участках, где Государственная граница проходит по пограничным рекам, озерам и иным водоемам, – непосредственно вдоль коренного берега.

Статья 13. Содержание Государственной границы

1. Содержание Государственной границы включает порядок оборудования и обеспечения функционирования рубежа обозначения Государственной границы (установки, сохранения и поддержания в исправном состоянии пограничных знаков, их контрольных осмотров, оборудования пограничных просек и троп), а также проведения совместных с сопредельным государством проверок прохождения Государственной границы.
2. Порядок содержания Государственной границы, не установленный международными договорами, определяется Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 14. Пересечение Государственной границы

1. Пересечение Государственной границы осуществляется:
1) на суше, пограничных реках, озерах и иных водоемах – в местах пересечения через Государственную границу, устанавливаемых на путях международного железнодорожного, автомобильного, речного и иного сообщения;
2) в воздушном пространстве – в местах ее пересечения международными воздушными трассами или по воздушным коридорам, специально выделенным для этих целей;
3) на море – в пределах морских коридоров, устанавливаемых на путях международного морского сообщения.
В соответствии с международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан пересечение Государственной границы допускается и в иных местах.
2. Пересечение Государственной границы в пределах международных центров приграничного сотрудничества, а также порядок пребывания лиц на их территориях и иные вопросы (о действующем режиме, правилах перемещения грузов, товаров и т.д.) регулируются отдельными международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан.
3. При возникновении чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера аварийно-спасательные, аварийно-восстановительные формирования (силы) пересекают Государственную границу для локализации и ликвидации таких ситуаций в ином порядке, определяемом международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан. Пересечение Государственной границы такими формированиями (силами) допускается вне установленных мест пересечения, морских и воздушных коридоров, которые выбираются, как правило, вблизи очагов чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера.
4. Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан при исполнении обязанностей по защите (охране) Государственной границы предоставляется право пересечения Государственной границы иным порядком, согласованным с пограничным органом сопредельного государства (за исключением внешней границы территориальных вод (моря) на Каспийском море).
5. Требования к обозначению и оборудованию участков путей международного железнодорожного и автомобильного сообщения от Государственной границы до пунктов пропуска через Государственную границу, порядок следования по ним, а также требования к оборудованию казахстанской части периметра международных центров приграничного сотрудничества, расположенных на Государственной границе, устанавливаются Правительством Республики Казахстан.
6. При следовании лиц и транспортных средств от Государственной границы до пунктов пропуска через Государственную границу или в обратном направлении запрещаются:
1) изменение установленного маршрута движения;
2) остановка, высадка (посадка) лиц, выгрузка (погрузка) грузов и товаров, подъем в воздух, посадка или прием любого летательного аппарата, в том числе беспилотного.
7. В интересах обеспечения безопасности Республики Казахстан, а также по письменному заявлению сопредельных государств решением Правительства Республики Казахстан пересечение Государственной границы на отдельных ее участках временно ограничивается или прекращается, о чем Министерство иностранных дел Республики Казахстан по дипломатическим каналам уведомляет власти заинтересованных государств в течение семидесяти двух часов с момента принятия такого решения.

Статья 15. Пересечение Государственной границы на море,
реках, озерах и иных водоемах

1. Казахстанские и иностранные (надводные и подводные) суда, военные корабли, средства передвижения по льду пересекают Государственную границу на море, реках, озерах и иных водоемах в соответствии с международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан.
2. Подводные иностранные суда (средства) пересекают Государственную границу и следуют в территориальных водах (море) в надводном положении.
3. Судоходство на пограничных реках, озерах и иных водоемах с пересечением Государственной границы без захода в порты Республики Казахстан и сопредельных государств регулируется международным договором Республики Казахстан с сопредельным государством.
4. Казахстанские и иностранные (надводные и подводные) суда, иностранные военные корабли, средства передвижения по льду при пересечении Государственной границы и следовании в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан с заходом или без захода в порты (на рейды) Республики Казахстан, а также при следовании из портов (с рейда) Республики Казахстан к Государственной границе обязаны по требованию Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан:
1) показать свой флаг, если он по какой-либо причине не был поднят;
2) изменить курс, если он ведет в запретный или временно опасный для плавания район, а также в зону безопасности, установленную вокруг искусственного острова, установки или сооружения, либо влечет другое нарушение режима плавания;
3) сообщить о целях захода в территориальные воды (море) или внутренние воды Республики Казахстан, причинах отклонения от схемы движения;
4) остановиться и принять осмотровую группу для проверки (осмотра судовых помещений), представить судовые и навигационные документы, документы членов экипажа и пассажиров, документы на грузы или товары;
5) изменить курс и следовать в порт Республики Казахстан или иной указанный пункт;
6) выполнить иные требования, предусмотренные международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан.
Подпункты 4) и 5) не распространяются на иностранные военные корабли и государственные суда, используемые в некоммерческих целях.
5. Казахстанским и иностранным судам, указанным в пункте 5 настоящей статьи, запрещаются:
1) заход в порты (на рейды) Республики Казахстан, где Правительством Республики Казахстан не открыты пункты пропуска через Государственную границу;
2) отклонение от установленных схем движения, заход в запретный для плавания или временно опасный для плавания район, а также в зону безопасности, установленную вокруг искусственного острова, установки или сооружения, если о таком районе или зоне объявлено в извещениях мореплавателям;
3) остановка, высадка (посадка) людей, выгрузка (погрузка) любых грузов и товаров, спуск на воду или прием на борт любых плавучих средств, подъем в воздух, посадка или принятие на борт любого летательного аппарата (в том числе беспилотного), ведение промысловой, исследовательской, изыскательской или иной деятельности без разрешения уполномоченного органа либо с нарушением условий такого разрешения.
6. Иностранные военные корабли и другие государственные суда, эксплуатируемые в некоммерческих целях, пересекают Государственную границу для захода в территориальные воды (море) и внутренние воды по предварительному разрешению Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, запрашиваемому по дипломатическим каналам не позднее тридцати дней до предполагаемого захода, если иной порядок не предусмотрен международными договорами Республики Казахстан.

Статья 16. Право казахстанских судов, ведущих промысел, на
неоднократное пересечение Государственной
границы на море, реках, озерах и иных водоемах

1. Казахстанские суда, осуществляющие промысел в территориальных водах (море), внутренних водах и над континентальным шельфом, без перегрузки продуктов промысла на иностранные суда, а также казахстанские суда, в отношении которых осуществлен пограничный контроль, в случае ведения промысловой деятельности, целью которой является доставка продуктов промысла для реализации или производства рыбной и иной продукции на территории Республики Казахстан, могут неоднократно пересекать Государственную границу без прохождения ими пограничного, таможенного и иных видов контроля на основании разрешения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
2. Казахстанским судам, указанным в пункте 1 настоящей статьи, запрещаются:
1) заход в территориальные воды (море), во внутренние воды иностранного государства, иностранные порты;
2) высадка (посадка) людей, выгрузка (погрузка) любых грузов и товаров на иностранные суда, а также казахстанские суда, в отношении которых осуществлен пограничный контроль, за исключением случаев, когда это вызвано необходимостью спасения людей и судов или другими чрезвычайными обстоятельствами, о которых капитан судна незамедлительно информирует Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
3. Порядок получения разрешения на неоднократное пересечение Государственной границы, пространственный и временные пределы действия такого разрешения, а также порядок осуществления контроля за казахстанскими судами, указанными в пункте 1 настоящей статьи, устанавливаются Правительством Республики Казахстан.

Статья 17. Пересечение Государственной границы в воздушном
пространстве

1. Воздушные суда пересекают Государственную границу с соблюдением правил, устанавливаемых международными договорами и законодательством Республики Казахстан.
2. Воздушные суда, следующие от места пересечения Государственной границы до пунктов пропуска через Государственную границу и обратно, а также при транзитном пролете через воздушное пространство Республики Казахстан обязаны выполнять следующие требования Вооруженных Сил Республики Казахстан и уполномоченного органа в сфере гражданской авиации Республики Казахстан:
1) изменить курс, если он ведет в запретный или временно опасный для полетов район;
2) сообщить о целях входа в воздушное пространство Республики Казахстан или причинах отклонения от плана полета;
3) осуществить посадку в указанном месте.
3. Воздушным судам при следовании от Государственной границы до пунктов пропуска через Государственную границу или в обратном направлении, а также транзитном пролете через воздушное пространство Республики Казахстан запрещаются, за исключением стихийного бедствия, катастрофы, аварии, аварийной ситуации, несчастного случая, угрожающих жизни или здоровью людей:
1) посадка (вылет) в аэропорты (аэродромы), не являющиеся международными, не указанные в плане полета, а также вне аэропортов и аэродромов;
2) отклонение от установленных (рекомендованных) коридоров и маршрутов следования, пролет над территорией запретных зон и зон ограничений полетов, публикуемых в документах аэронавигационной информации;
3) высадка (посадка) людей, выгрузка (погрузка) любых грузов и товаров.
4. В исключительных случаях при выполнении международных полетов связанных с выполнением технических, вынужденных посадок и гуманитарных рейсов, а также с выполнением государственных задач, посадка и вылет воздушных судов производятся из аэропортов (аэродромов), не являющихся международными. Такие полеты выполняются только путем выдачи уполномоченными органами в сферах авиации временных разрешений на прием, выпуск и обслуживание воздушных судов, выполняющих международные полеты из аэропортов (в аэропорты), не допущенных к обеспечению международных рейсов, по согласованию с Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан, таможенными органами и иными государственными органами

Статья 18. Вынужденное пересечение Государственной границы

1. Не является нарушением порядка пересечения Государственной границы ее вынужденное пересечение (вне установленных мест, морских или воздушных коридоров), осуществляемое в силу следующих чрезвычайных обстоятельств:
1) стихийного бедствия, катастрофы, аварии, аварийной ситуации, несчастного случая, угрожающих жизни или здоровью людей, безопасности казахстанского или иностранного судна, иностранного военного корабля, средства передвижения по льду, а также воздушного судна;
2) буксировки поврежденного казахстанского или иностранного судна, иностранного военного корабля, средства передвижения по льду;
3) доставки спасенных людей;
4) оказания срочной медицинской помощи члену экипажа или пассажирам казахстанского или иностранного судна, иностранного военного корабля, средства передвижения по льду, а также в силу иных чрезвычайных обстоятельств.
2. Капитан (судоводитель) казахстанского или иностранного судна, иностранного военного корабля, средства передвижения по льду, командир воздушного судна в случае вынужденного пересечения Государственной границы или вынужденного несоблюдения определенного настоящим Законом порядка следования от Государственной границы до пунктов пропуска через Государственную границу или в обратном направлении обязаны:
1) немедленно уведомить об этом администрацию ближайшего казахстанского морского (речного) порта, аэродрома (аэропорта), которые немедленно оповещают Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и Министерство обороны Республики Казахстан;
2) действовать согласно указаниям уполномоченных органов, командира пограничного (военного) корабля Республики Казахстан, капитана морского, речного судна или командира воздушного судна Республики Казахстан, прибывших для оказания помощи или выяснения обстоятельств случившегося.
3. Иные лица и транспортные средства в случае вынужденного пересечения Государственной границы или вынужденного несоблюдения определенного настоящим Законом порядка следования от Государственной границы до пунктов пропуска через Государственную границу и обратно обязаны:
1) немедленно уведомить об этом руководство ближайшей части (подразделения) Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
2) действовать согласно указаниям представителя Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, прибывшего для выяснения обстоятельств случившегося.

Статья 19. Пропуск лиц и транспортных средств, грузов и
товаров через Государственную границу. Пункты
пропуска через Государственную границу

1. Пропуск через Государственную границу лиц, транспортных средств, грузов и товаров производится в установленных и открытых в соответствии с международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан пунктах пропуска через Государственную границу.
2. Правила установления, открытия (закрытия), функционирования (эксплуатации), категорирования, обустройства, требования по техническому оснащению и организации работы пунктов пропуска через Государственную границу, их перечень определяются Правительством Республики Казахстан.
3. В пунктах пропуска через Государственную границу размещаются подразделения контролирующих органов, отвечающих, в пределах своей компетенции, за организацию пограничного, таможенного, транспортного, санитарно-карантинного, ветеринарного, фитосанитарного контроля.
4. При пропуске лиц в пунктах пропуска через Государственную границу в качестве Государственной границы выступает линия паспортного контроля.
5. Пропуск лиц, транспортных средств, грузов и товаров через Государственную границу осуществляется Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
6. Пропуск лиц через Государственную границу осуществляется при наличии документов на право въезда в Республику Казахстан или выезда из Республики Казахстан, определенных международными договорами, а также отсутствии ограничений в отношении данных лиц, установленных законодательными актами Республики Казахстан.
7. Пропуск через Государственную границу транспортных средств, грузов и товаров осуществляется при наличии разрешительных отметок таможенных и иных контролирующих органов пунктов пропуска на право ввоза транспортных средств, грузов и товаров в Республику Казахстан или вывоза из Республики Казахстан.
8. Пропуск через Государственную границу считается завершенным по окончании процедуры пограничного контроля, то есть при выезде лица, транспортного средства или вывозе грузов и товаров за пределы пункта пропуска.
9. Не подлежат пропуску через Государственную границу иностранцы и лица без гражданства, которым в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан не разрешен либо ограничен въезд в Республику Казахстан, а также лица (независимо от гражданства или статуса), в отношении которых в установленном законодательством Республики Казахстан порядке принято решение о запрещении выезда из Республики Казахстан.

Статья 20. Упрощенный порядок пропуска через
Государственную границу, пункты упрощенного
пропуска

1. Международным договором с сопредельным государством, ратифицированным Республикой Казахстан, может быть установлен упрощенный порядок пропуска через Государственную границу граждан Республики Казахстан и сопредельного государства в части определения документов на право въезда в Республику Казахстан или выезда из Республики Казахстан, а также оговорены категории граждан и пункты пропуска (места пересечения), на которые распространяется данный порядок.
2. В соответствии с международным договором Республики Казахстан с сопредельным государством – участником Таможенного союза пропуск жителей приграничных районов и их транспортных средств через Государственную границу может осуществляться непосредственно в местах пересечения Государственной границы, где оборудуются пункты упрощенного пропуска.
3. Пропуск грузов и товаров в пунктах упрощенного пропуска через Государственную границу в коммерческих целях запрещается, если иное не определено международными договорами с сопредельными государствами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Статья 21. Пропуск через Государственную границу при
возникновении чрезвычайных ситуаций природного
и техногенного характера

При возникновении чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера пропуск через Государственную границу аварийно-спасательных, аварийно-восстановительных формирований (сил) для локализации и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера производится в порядке, определяемом международными договорами Республики Казахстан.

Статья 22. Пропуск через Государственную границу судов в
исключительных случаях

В исключительных случаях пропуск через Государственную границу лиц и транспортных средств осуществляют соответствующие территориальные органы национальной безопасности Республики Казахстан совместно с администрацией аэропортов или аэродромов, морских или речных портов с последующим уведомлением соответствующего подразделения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в отношении:
1) воздушных судов, выполняющих специальные международные полеты из аэропортов (аэродромов), не являющиеся международными;
2) казахстанских и иностранных воздушных судов, выполняющих международные полеты, осуществивших вынужденные посадки в неустановленных местах;
3) казахстанских судов и средств передвижения по льду, выполняющих международные перевозки, иностранных (надводных и подводных) судов, иностранных военных кораблей, средств передвижения по льду, осуществивших вынужденные заходы в морские и речные порты (на рейды) Республики Казахстан, где отсутствуют пункты пропуска, подошедших к причалам (пристаням) либо казахстанскому берегу.

Статья 23. Пограничный контроль в пунктах пропуска

1. Пограничный контроль в пунктах пропуска является одним из видов пограничной деятельности Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
2. Пограничный контроль в пунктах пропуска в отношении лиц, транспортных средств, грузов и товаров включает:
1) проверку документов и лиц, в том числе посредством обработки биометрических персональных данных, а также опрос лиц в целях определения законности пересечения Государственной границы, выявления нарушителей порядка пересечения Государственной границы, а также выявления лиц, в отношении которых имеются установленные законодательными актами Республики Казахстан ограничения по въезду (выезду) в (из) Республику (-и) Казахстан;
2) проверку наличия разрешительных отметок всех контролирующих органов в целях определения законности перемещения через Государственную границу транспортных средств, грузов и товаров, выявления и пресечения нарушений порядка пересечения Государственной границы;
3) досмотр транспортных средств, грузов и товаров, в необходимых случаях – специальный (углубленный), в целях обнаружения и задержания нарушителей порядка пересечения Государственной границы;
4) досмотр лиц при наличии признаков нарушения порядка пересечения Государственной границы;
5) сопровождение транспортных средств от мест пересечения Государственной границы до пунктов пропуска либо от пунктов пропуска до мест пересечения Государственной границы.
3. Проведение пограничного контроля вне установленных Правительством Республики Казахстан пунктов пропуска через Государственную границу не допускается, за исключением случаев, предусмотренных статьей 22 настоящего Закона.
4. Иностранцы и лица без гражданства, прибывшие в пункт пропуска и не имеющие оснований для пропуска через Государственную границу, в соответствии с международными договорами Республики Казахстан возвращаются в страну, откуда они прибыли, или страну своего гражданства.

Статья 24. Въезд в пограничную полосу, временное
пребывание, проживание или передвижение в ней

1. Въезд в пограничную полосу, временное пребывание, проживание или передвижение в ней лиц без разрешения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан запрещены.
2. Въезд лиц в пограничную полосу осуществляется в установленных для этого местах при наличии документов, удостоверяющих личность, и специальных пропусков, выдаваемых Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
3. Пропуск в пограничную полосу руководителей местных исполнительных и иных государственных органов при выполнении ими служебных обязанностей осуществляется в установленных для этого местах при наличии документов, удостоверяющих личность.
4. Полеты воздушных судов (не выполняющих международные полеты) в воздушном пространстве над пограничной полосой запрещаются, за исключением полетов, выполняемых авиацией Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, авиацией других уполномоченных органов при исполнении возложенных на них задач. Полеты авиации уполномоченных органов в пограничной полосе осуществляются с разрешения Министерства обороны Республики Казахстан по согласованию с Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
5. Ограничения, указанные в пунктах 1, 4 настоящей статьи, также действуют в полосе местности от внешней границы пограничной полосы до рубежа инженерных сооружений и заграждений Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
6. Полеты воздушных судов (не выполняющих международные полеты) в воздушном пространстве над иной территорией пограничного пространства выполняются с разрешения Министерства обороны Республики Казахстан с уведомлением Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 25. Ведение хозяйственной, промысловой или иной
деятельности, проведение массовых,
общественно-политических, культурных или иных
мероприятий на Государственной границе и в
пограничной полосе

1. Ведение хозяйственной, промысловой или иной деятельности, проведение массовых, общественно-политических, культурных или иных мероприятий на Государственной границе и в пограничной полосе, затрагивающих интересы Республики Казахстан и (или) сопредельных государств, регулируются международными договорами и законодательством Республики Казахстан и производятся на основании разрешений Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
2. При внесении представлений в Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан на получение разрешений физические и юридические лица вносят сведения о характере, местах, участниках, времени производства работ или проведения мероприятий, используемых промысловых и иных судах, транспортных и иных технических средствах, а в необходимых случаях местах и времени пересечения Государственной границы, в том числе, если это оговорено в международных договорах Республики Казахстан с сопредельным государством.
3. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан с учетом интересов защиты (охраны) Государственной границы может вносить ограничения или временно приостанавливать действие таких разрешений, о чем уведомляются государственные и местные исполнительные органы.
4. Хозяйственная, промысловая или иная деятельность, массовые, общественно-политические, культурные или иные мероприятия, осуществляемые (проводимые) на Государственной границе и в пограничной полосе, не должны:
1) наносить вред пограничной и иной безопасности Республики Казахстан, сопредельных государств или содержать угрозу нанесения такого вреда;
2) создавать препятствия содержанию Государственной границы и выполнению задач Пограничной службой Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан;
3) нарушать установленный порядок на Государственной границе.
5. Ведение охоты в пограничной полосе с целью промысла запрещается. Указанное ограничение также действует в полосе местности от внешней границы пограничной полосы до линии инженерно-технических средств Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
6. По представлению местных исполнительных органов Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан устанавливаются места производства забора воды, купания, водопоя животных в водах пограничных рек, озер и иных водоемов, находящихся в пограничной полосе, где допускается временное приостановление действия режимных ограничений только при наличии положительной экологической экспертизы и соответствия водных источников санитарно-эпидемиологическим требованиям.

Статья 26. Карантинная полоса. Особенности содержания и
выпаса скота у Государственной границы

1. В целях недопущения переноса заразных болезней непосредственно вдоль Государственной границы оборудуется карантинная полоса.
2. Содержание действующего карантинного режима в пределах карантинной полосы определяется в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан.
3. В зависимости от эпидемиологической и эпизоотической обстановки (при введении карантинного режима) в карантинной полосе (в пределах объявленной карантинной зоны) содержание и выпас скота, принадлежащего юридическим и физическим лицам, запрещаются.
4. Принятие решений об установлении ветеринарного режима карантинной зоны с введением карантинного режима или ограничительных мероприятий по представлению главного государственного ветеринарно-санитарного инспектора соответствующей территории в случае возникновения заразных болезней животных осуществляют:
1) на территории двух и более областей – Правительство Республики Казахстан;
2) на территории области, района, города областного подчинения, сельского (аульного) округа – местный исполнительный орган соответствующей области (города республиканского значения, столицы), района (города областного значения).
5. Правила содержания и выпаса скота, принадлежащего Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, не распространяются на ее подразделения, непосредственно дислоцированные в карантинной полосе.

Статья 27. Разрешение с иностранными государствами
пограничных инцидентов, связанных с нарушением
режима Государственной границы

1. Разрешение пограничных инцидентов, связанных с нарушением режима Государственной границы, осуществляется в порядке, установленном международными договорами и законодательством Республики Казахстан.
2. Разрешение пограничных инцидентов, связанных с нарушением режима Государственной границы, достигается путем одностороннего или совместного с сопредельным государством расследования, рассмотрения инцидентов на заседаниях пограничных представителей Республики Казахстан и сопредельного государства.
3. Для обмена информацией устанавливаются пункты обмена корреспонденцией на Государственной границе.
4. Совместные расследования по инцидентам, связанным с нарушением режима Государственной границы, и иные заседания пограничных представителей проводятся в специально оборудуемых пунктах погранпредставительских встреч. В случае необходимости указанная деятельность может быть организована непосредственно в месте пограничного инцидента.
5. Разрешение пограничных инцидентов, связанных с нарушением режима Государственной границы, возлагается на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
При разрешении пограничных инцидентов в воздушном пространстве в качестве экспертов привлекаются представители Вооруженных Сил Республики Казахстан.
6. При разрешении пограничных инцидентов Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, в случае такой необходимости, привлекает к расследованию силы и средства иных уполномоченных органов.
7. Пограничные инциденты, связанные с нарушением режима Государственной границы, не урегулированные Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, разрешаются Министерством иностранных дел Республики Казахстан.

Статья 28. Пограничные представители

1. Пограничные представители в своей деятельности руководствуются международными договорами Республики Казахстан, настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
2. Деятельность пограничных представителей (погранпредставительская деятельность) является одной из форм международного сотрудничества по пограничным вопросам и направлена на развитие дружественных отношений Республики Казахстан с сопредельными государствами.

Статья 29. Нарушение режима Государственной границы

1. Нарушением режима Государственной границы признается несоблюдение установленного в соответствии с международными договорами и настоящим Законом порядка:
1) содержания Государственной границы (за исключением участка Государственной границы на Каспийском море);
2) пересечения Государственной границы;
3) пропуска лиц и транспортных средств, грузов и товаров через Государственную границу;
4) въезда в пограничную полосу, временного пребывания, проживания или передвижения в ней;
5) ведения хозяйственной, промысловой или иной деятельности, проведения массовых, общественно-политических, культурных или иных мероприятий на Государственной границе и в пограничной полосе;
6) разрешения с иностранными государствами пограничных инцидентов, связанных с нарушением Государственной границы.
2. Любое несанкционированное нарушение установленного порядка пересечения Государственной границы лицами и транспортными средствами является нарушением Государственной границы.

Статья 30. Нарушители Государственной границы

Нарушителями Государственной границы признаются:
1) лица, пересекшие или пытающиеся пересечь Государственную границу любым способом вне пунктов пропуска через Государственную границу или в пунктах пропуска через нее, но с нарушением установленного порядка ее пересечения;
2) лица, проникшие или пытающиеся проникнуть на казахстанские или иностранные транспортные средства заграничного следования с целью незаконного выезда из Республики Казахстан;
3) иностранные невоенные суда и военные корабли, зашедшие в территориальные воды (море) или внутренние воды Республики Казахстан, а также в казахстанскую часть вод пограничных рек, озер и иных водоемов в нарушение установленного порядка захода в эти воды, в том числе иностранные подводные лодки и другие подводные средства (объекты) в случае пересечения ими Государственной границы в подводном положении или нахождения в этом положении во время плавания и пребывания в водах Республики Казахстан;
4) воздушные суда и иные летательные аппараты, в том числе беспилотные, пересекшие Государственную границу в нарушение установленного порядка, а также нарушившие установленные правила использования воздушного пространства при следовании от Государственной границы в аэропорты (аэродромы) назначения либо транзитном пролете через воздушное пространство Республики Казахстан;
5) иные лица, технические и иные средства, пересекшие или пытающиеся пересечь Государственную границу без надлежащего на то разрешения или в нарушение установленного порядка.

Глава 4. Режим в пунктах пропуска через
Государственную границу

Статья 31. Режим в пунктах пропуска

1. В пунктах пропуска настоящим Законом устанавливается режим в пунктах пропуска через Государственную границу.
2. Территория пункта пропуска является режимной.
3. Режим в пунктах пропуска должен исключать возможность:
1) незаконного пересечения Государственной границы лицами и транспортными средствами, грузами и товарами;
2) доступа посторонних лиц к закрытым в пунктах пропуска местам, помещениям (объектам), а также транспортным средствам заграничного следования.
4. Контроль режима в пункте пропуска возлагается на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, который заключается в проведении проверочных и иных мероприятий по соблюдению порядка въезда, пребывания, передвижения, выезда лиц и транспортных средств, ввоза, нахождения, перемещения, вывоза грузов и товаров в пунктах пропуска.

Статья 32. Порядок въезда, выезда лиц и транспортных
средств, ввоза, вывоза грузов и товаров в
пунктах пропуска через Государственную границу

1. Въезд, выезд лиц и транспортных средств, ввоз, вывоз грузов и товаров в пунктах пропуска осуществляются в установленных для этого местах при наличии документов на право въезда или выезда лиц из Республики Казахстан, а также на транспортные средства.
2. Въезд в пункты пропуска военнослужащих Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, сотрудников таможенных и иных органов, транспортных организаций, занятых оформлением и обслуживанием лиц, транспортных средств, грузов и товаров, осуществляется по пропускам, выдаваемым:
1) в железнодорожных, автомобильных, морских и речных пунктах пропуска через Государственную границу – Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
2) в авиационных пунктах пропуска через Государственную границу – уполномоченным органом в сфере гражданской авиации Республики Казахстан по согласованию с Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
3. Разрешительный порядок въезда, выезда в пункты пропуска через Государственную границу (на основании специальных пропусков) устанавливается и в отношении служебного транспорта вышеуказанных органов и организаций.

Статья 33. Порядок пребывания, передвижения лиц и
транспортных средств, нахождения и перемещения
грузов и товаров в пунктах пропуска

1. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан по согласованию с таможенными и иными органами, а также транспортными организациями, осуществляющими в пределах своей компетенции деятельность в пункте пропуска:
1) определяет схему передвижения лиц и транспортных средств, перемещения грузов и товаров в пункте пропуска, а также порядок передвижения и места стоянок для служебного транспорта;
2) устанавливает порядок допуска в помещения и иные места, где осуществляется пограничный и иные виды контроля, а также на транспортные средства заграничного следования;
3) вырабатывает меры и обеспечивает контроль за исполнением режима, установленного в пункте пропуска.
2. Места и продолжительность стоянок в пунктах пропуска (кроме автомобильных) транспортных средств заграничного следования определяются администрацией транспортных организаций по согласованию с Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
3. Транспортные средства заграничного следования начинают движение для убытия с территории пункта пропуска, а равно меняют место стоянки только с разрешения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
4. Доступ лиц к транспортным средствам и на транспортные средства заграничного следования, к грузам и товарам, перемещаемым в пунктах пропуска через Государственную границу, в период осуществления пограничного и иных видов контроля запрещается.
5. Посадка (высадка) пассажиров в транспортные средства заграничного следования при их убытии или прибытии в пункт пропуска осуществляется с разрешения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, а погрузка (выгрузка) грузов и товаров производится с разрешения таможенных органов Республики Казахстан по согласованию с Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 34. Досмотр транспортных средств, грузов и товаров

1. Досмотр транспортных средств, грузов и товаров проводится в установленных и специально оборудованных местах (в любое время суток, при необходимости независимо от установленного транспортной организацией времени убытия транспортного средства, в том числе и повторно) Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан совместно с таможенными органами Республики Казахстан.
2. Досмотр транспортных средств, грузов и товаров на Государственной границе с государствами-членами Таможенного союза осуществляется Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
3. Опломбированные (опечатанные) вагоны, контейнеры, автомобили, трюмы и иные помещения транспортных средств, а также грузы и товары, на которые оформлены специальные пропуска, вскрываются по требованию Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан совместно с таможенными органами Республики Казахстан для досмотра в случаях, если нарушена целостность упаковки, печатей, пломб, а также при наличии признаков укрытия в них посторонних лиц.

Статья 35. Допуск в пункты пропуска отдельных категорий
лиц

1. Сотрудники дипломатических представительств и консульских учреждений, а также приравненных к ним представительств международных организаций, аккредитованных в Республике Казахстан, допускаются в помещения и иные места в пунктах пропуска, где осуществляется пограничный и иные виды контроля, при наличии пропусков, выдаваемых Министерством иностранных дел Республики Казахстан.
2. Послы иностранных государств в Республике Казахстан допускаются в указанные режимные зоны на основании аккредитационных удостоверений.
3. Военнослужащим Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, сотрудникам таможенных и иных органов, транспортных организаций, имеющим пропуска установленного образца, но не занятым в организации и контроле за службой, а также в смене по оформлению и обслуживанию лиц, транспортных средств, грузов и товаров, находиться на территории пункта пропуска запрещается.
4. Прибывших в пункты пропуска граждан Республики Казахстан, утративших в период пребывания за границей документы на право въезда на территорию Республики Казахстан, оставляют в добровольном порядке в пунктах пропуска на время, необходимое для установления их личности. Порядок их содержания в пунктах пропуска через Государственную границу определяется Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан.
5. В случае, когда личность прибывшего в пункт пропуска гражданина Республики Казахстан подтвердить не удалось, он подлежит передаче в органы внутренних дел Республики Казахстан по территориальности, которые по запросу Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан информируют ее о принятом решении.

Статья 36. Обязанности таможенных и иных органов,
транспортных организаций, осуществляющих
деятельность в пункте пропуска, по вопросам
поддержания установленного в нем режима

1. Сотрудники транспортных организаций, участвующих в международных перевозках, в том числе владельцы транспортных средств обязаны:
1) принимать меры к недопущению проникновения на транспортные средства посторонних лиц, проноса на них посторонних грузов и товаров;
2) при нахождении в пункте пропуска вскрывать по требованию Комитета национальной безопасности Республики Казахстан для досмотра опломбированные (опечатанные) вагоны, контейнеры, автомобили, трюмы и иные помещения транспортных средств, а также грузы и товары. В пунктах пропуска, где имеются подразделения таможенных органов, вскрытие производится в присутствии их представителей;
3) оповещать пассажиров о прибытии в пункт пропуска и предстоящем пограничном контроле, ограничивать передвижение пассажиров по транспортному средству, информировать представителей Комитета национальной безопасности Республики Казахстан о количестве пассажиров и их поведении в пути следования.
2. Руководители таможенных и иных органов, транспортных организаций, осуществляющих деятельность в пункте пропуска, уведомляют Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан:
1) о работниках, оставшихся после окончания работы;
2) о лицах, уволенных с работы или отведенных по различным причинам от исполнения обязанностей в пункте пропуска, с представлением изъятых у них пропусков в течение двадцати четырех часов после их увольнения, перемещения на другую должность или участок работы либо возникновения иных обстоятельств.

Статья 37. Хозяйственная и иная деятельность в пунктах
пропуска

Перечень видов хозяйственной и иной деятельности, осуществляемой в пунктах пропуска, устанавливается Правительством Республики Казахстан.

Статья 38. Нарушение режима в пунктах пропуска

Несоблюдение установленных в соответствии с настоящим Законом порядка въезда в пункты пропуска через Государственную границу, пребывания, передвижения и выезда из них лиц, транспортных средств, ввоза, нахождения, перемещения, вывоза грузов и товаров признается нарушением режима в пунктах пропуска через Государственную границу.

Глава 5. Пограничный режим

Статья 39. Пограничная зона

1. В пределах территории приграничных административно-территориальных единиц (районов, городов, сельских (аульных) округов) Правительством Республики Казахстан устанавливается пограничная зона, в которой действует пограничный режим, определенный настоящим Законом.
2. Основным назначением пограничного режима является обеспечение установленного порядка в пограничной зоне путем создания необходимых условий для защиты Государственной границы.
3. На въездах в пограничную зону Министерством транспорта и коммуникаций Республики Казахстан устанавливаются дорожные (информационные) знаки.
4. В пограничной зоне Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в порядке, установленном законодательными актами Республики Казахстан, безвозмездно отводятся в бессрочное (постоянное) пользование земельные полосы (участки), которые используются для обустройства и содержания инженерно-технических сооружений и заграждений, коммуникаций, пунктов пропуска через Государственную границу и иных объектов инфраструктуры Государственной границы.
5. По представлению местных исполнительных органов, согласованному с Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан и Министерством внутренних дел Республики Казахстан, устанавливается перечень приграничных территорий, входящих в пограничную зону, где Правительством Республики Казахстан может исключаться или приостанавливаться действие отдельных режимных ограничений.
6. Контроль пограничного режима возлагается на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и Министерство внутренних дел Республики Казахстан.

Статья 40. Въезд в пограничную зону

1. Въезд в пограничную зону граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства, проживающих в ней постоянно, осуществляется по документам, удостоверяющим личность, при наличии удостоверения жителя пограничной зоны, выдаваемого в порядке, определенном Министерством внутренних дел Республики Казахстан.
2. Въезд в пограничную зону граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства, не проживающих в ней постоянно, осуществляется по документам, удостоверяющим личность, при наличии индивидуальных или коллективных пропусков на въезд в пограничную зону, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Законом. Выдача индивидуальных или коллективных пропусков на въезд в пограничную зону производится органами внутренних дел на основании личных заявлений физических лиц либо ходатайств юридических лиц:
1) гражданам Республики Казахстан, иностранцам и лицам без гражданства, постоянно проживающим в Республике Казахстан, - по месту их регистрации по местожительству;
2) гражданам Республики Казахстан, иностранцам и лицам без гражданства, постоянно проживающим за пределами Республики Казахстан, - по месту их временного пребывания в Республике Казахстан либо по месту регистрации юридического лица, ходатайствующего об их въезде в пограничную зону.
3. В случае следования граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства по путям международных железнодорожных и автомобильных сообщений к пункту пропуска, их въезд в пограничную зону производится по документам, удостоверяющим личность. Изменение маршрута следования данной категорией лиц запрещается.
4. Въезд в пограничную зону граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства в связи со служебной командировкой, а также следующих в лечебные учреждения, дома отдыха, на туристические базы, осуществляется по документам, удостоверяющим личность, при наличии командировочных удостоверений, путевок, туристических ваучеров и иных документов, подтверждающих цель поездки. Документами на право въезда в пограничную зону также являются служебные предписания, проходные свидетельства и отпускные билеты военнослужащих.
5. Въезд в пограничную зону депутатов Парламента и маслихата, сотрудников государственных, в том числе правоохранительных, и местных исполнительных органов, которым подведомственна территория, входящая в пограничную зону, производится по соответствующим служебным удостоверениям при наличии документов, удостоверяющих личность.
6. Участники Великой Отечественной войны, а также лица, приравненные к ним по льготам и гарантиям, въезжают в пограничную зону (пограничную полосу) по документам, удостоверяющим личность, и соответствующим удостоверениям, подтверждающим право на льготы.

Статья 41. Временное пребывание, проживание и передвижение
в пограничной зоне

1. Все лица, находящиеся в пограничной зоне, должны постоянно иметь при себе документы, удостоверяющие личность, а также разрешительные документы, указанные в статье 40 настоящего Закона.
2. Иностранцы (жители приграничных районов сопредельных государств), въехавшие в Республику Казахстан через пункты упрощенного пропуска, перемещаются в пограничной зоне по документам, удостоверяющим личность, и специальным пропускам, выдаваемым Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, если таковое предусмотрено международными договорами Республики Казахстан с сопредельным государством.
3. Контроль за въездом, временным пребыванием, проживанием и передвижением в пограничной зоне возлагается на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и Министерство внутренних дел Республики Казахстан, которые по согласованию устанавливают места въезда в пограничную зону, где действует указанный порядок.

Статья 42. Проведение массовых, общественно-политических,
культурных или иных мероприятий в пограничной
зоне

1. Проведение массовых, общественно-политических, культурных или иных мероприятий в пограничной зоне осуществляется с уведомлением Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
2. Уведомление вносится непосредственным организатором планируемого мероприятия и должно содержать сведения о характере, месте, времени и количестве его участников.
3. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан вправе вносить представления в адрес местных исполнительных или иных уполномоченных органов, а также непосредственного организатора мероприятия по принятию дополнительных мер, направленных на устранение причин и условий нанесения возможного ущерба пограничной и иной безопасности Республики Казахстан.

Статья 43. Нарушение пограничного режима

Несоблюдение установленного в соответствии с настоящим Законом порядка въезда (прохода), временного пребывания или передвижения, ведения хозяйственной, промысловой или иной деятельности, проведения массовых общественно-политических, культурных или иных мероприятий в пограничной зоне признается нарушением пограничного режима.

Глава 6. Режим территориальных вод (моря)
и внутренних вод

Статья 44. Режим территориальных вод (моря)
и внутренних вод

1. В пределах территориальных вод (моря) и внутренних вод Республики Казахстан действует режим территориальных вод (моря) и внутренних вод, определенный настоящим Законом.
2. Основным назначением режима территориальных вод (моря) и внутренних вод является создание необходимых условий для защиты Государственной границы, в том числе экономических, экологических, оборонных и иных интересов Республики Казахстан в их акваториях.

Статья 45. Учет маломерных самоходных и несамоходных
(надводных и подводных) судов (средств) и
средств передвижения по льду

1. Казахстанские маломерные самоходные и несамоходные (надводные и подводные) суда (средства) и средства передвижения по льду, используемые в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан, должны быть учтены в Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
2. Регистрация судов и средств передвижения по льду не распространяется на военные корабли и иные суда Военно-морских Сил Вооруженных Сил Республики Казахстан и Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, на иные казахстанские маломерные суда и средства передвижения по льду, принадлежащие уполномоченным органам, выполняющим в рамках своей компетенции задачи в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан, а также принадлежащие организациям при выполнении ими международных перевозок, приписанным к соответствующим морским или речным портам и прошедшим в них государственную регистрацию в установленном законодательством Республики Казахстан порядке.
3. Казахстанские маломерные самоходные и несамоходные (надводные и подводные) суда (средства) и средства передвижения по льду, с которыми граждане на время прибывают на охраняемое Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан побережье Каспийского моря, берега пограничных рек, озер и иных водоемов, должны быть поставлены на временный учет в Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан (в ее ближайшем подразделении).

Статья 46. Содержание маломерных самоходных и несамоходных
(надводных и подводных) судов (средств) и
средств передвижения по льду

1. Казахстанские маломерные самоходные и несамоходные (надводные и подводные) суда (средства) и средства передвижения по льду должны быть приписаны к соответствующим пристаням, причалам и пунктам базирования (по месту их содержания) и иметь постоянное место для их стоянки.
2. Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан в отношении отдельных типов казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду устанавливается иной порядок содержания, о чем в регистрационных документах их владельца ставится специальный штамп.
3. Для опознавания казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду их владельцы наносят на борта носовой части и корму присвоенные регистрационные номера и надписи. Для их опознавания с воздуха номера также должны быть нанесены на верхнюю часть рубки, а при ее отсутствии на специально оборудованную в носовой части площадку.
Указанное требование распространяется на их штатные и нештатные спасательные средства (шлюпки, круги, пояса и т.п.).

Статья 47. Пристани, причалы и пункты базирования
маломерных самоходных и несамоходных (надводных
и подводных) судов (средств) и средств
передвижения по льду

1. Пристани, причалы и пункты базирования для казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств)и средств передвижения по льду на побережье Каспийского моря, берегах пограничных рек, озер и иных водоемов оборудуются организациями на основании разрешений соответствующих местных исполнительных органов, согласованных с Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
2. Пристани, причалы и пункты базирования должны иметь:
1) ограждение, исключающее возможность доступа на их территорию посторонних лиц;
2) крепления для содержащихся на воде и берегу, а также места для хранения неиспользуемых маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду;
3) специальные помещения для хранения подвесных моторов, парусов и весел;
4) помещения для охраны;
5) связь с соответствующим подразделением Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
3. Руководители организаций – собственники пристаней, причалов и мест для базирования обязаны обеспечить их надлежащее оборудование, охрану и связь с соответствующим подразделением Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 48. Выход в территориальные воды (море) и
внутренние воды казахстанских маломерных
самоходных и несамоходных (надводных и
подводных) судов (средств) и средств
передвижения по льду

1. Выход в территориальные воды (море) и внутренние воды казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду, если настоящим Законом не установлен иной порядок, производится на основании пропусков выдаваемых Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
2. При внесении представлений в Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан на получение пропусков физические и юридические лица вносят сведения о целях, времени и маршруте (районах) выхода в территориальные воды (море) и внутренние воды маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду, их типе и регистрационных номерах, а также местах приписки. Вносимые представления должны быть согласованы с территориальными подразделениями Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и органов внутренних дел Республики Казахстан.
3. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан при ведении поисковых действий в пограничном пространстве вправе вносить ограничения или временно приостанавливать действие пропусков, о чем уведомляются государственные и местные исполнительные органы.
4. Выход в территориальные воды (море) и внутренние воды Республики Казахстан казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду разрешается только в светлое время суток с возвращением до наступления темноты на пристани, причалы и места базирования по месту их приписки либо к побережью, если в отношении данных судов (средств) не определен иной порядок содержания.
5. Самоходные и несамоходные (надводные и подводные) суда (средства) и средства передвижения по льду иных уполномоченных органов (кроме Вооруженных Сил Республики Казахстан), выполняющих в рамках своей компетенции задачи в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан, уведомляют о своҰм выходе Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан – перед выходом в указанные акватории в любое время суток.
6. По представлениям местных исполнительных органов и организаций, согласованным с территориальными органами национальной безопасности и внутренних дел Республики Казахстан, Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан ежегодно устанавливается перечень участков побережья Каспийского моря, где приостанавливается действие режимных ограничений – допускаются свободный выход в море на расстояние до двух миль, плавание и (или) эксплуатация в обозначенной акватории казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду, используемых юридическими и физическими лицами для отдыха, туризма и спорта.
7. Контроль учета содержания, выхода (выпуска) в территориальные воды (море) и внутренние воды Республики Казахстан, возвращения в пункты базирования маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду возлагается на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 49. Порядок плавания (эксплуатации) в
территориальных водах (море) и внутренних
водах Республики Казахстан казахстанских
самоходных и несамоходных (надводных и
подводных) судов (средств) и средств
передвижения по льду

1. Плавание и (или) эксплуатация в территориальных водах (море) внутренних водах Республики Казахстан казахстанских самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду, в том числе маломерных, допускаются только в разрешенных или установленных (определенных) районах или в соответствии с установленными схемами движения, обеспеченными навигационно-гидрографическим оборудованием. Им запрещаются:
1) выход за пределы разрешенного или установленного (определенного) района, отклонение от установленных схем движения, заход в запретный для плавания или временно опасный для плавания район, а также в зону безопасности, установленную вокруг искусственного острова, установки или сооружения, если о таком районе или зоне объявлено в извещениях мореплавателям;
2) остановка, высадка (посадка) людей, выгрузка (погрузка) любых грузов и товаров, спуск на воду или прием на борт любых плавучих средств, подъем в воздух, посадка или принятие на борт любого летательного аппарата, в том числе беспилотного, в случаях, если иной порядок не оговорен настоящим Законом и иными законами Республики Казахстан;
2. Кораблям и катерам Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан разрешается плавать в ночное время без установленных огней. В этих случаях командиры кораблей (катеров) обязаны принять меры, исключающие возможность столкновения с иными судами (средствами), создания иных аварийных ситуаций.
3. В определенных районах территориальных вод (моря) Республики Казахстан уполномоченными органами ограничивается плавание казахстанских самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и средств передвижения по льду, в том числе маломерных, о чем заблаговременно дается оповещение в извещениях мореплавателям.

Статья 50. Порядок плавания (эксплуатации) иностранных
судов (средств) и средств передвижения по
льду, иностранных военных кораблей

1. Требования статей 45, 46, 48, 49, 52 настоящего Закона распространяются на иностранные самоходные и несамоходные (надводные и подводные) суда (средства), средства передвижения по льду, которые временно эксплуатируются в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан.
2. Иностранные самоходные и несамоходные (надводные и подводные) суда (средства), а также иностранные военные корабли, осуществляющие проход через территориальные воды (море) Республики Казахстан, должны соблюдать общепризнанные нормы международного права, международные договоры и законодательство Республики Казахстан.
3. В случае нарушения иностранным военным кораблем установленного Республикой Казахстан порядка плавания в ее территориальных водах (море), Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и Вооруженные Силы Республики Казахстан могут потребовать от него немедленно покинуть эти воды.

Статья 51. Ведение в территориальных водах (море) и
внутренних водах Республики Казахстан
промысловой, исследовательской,
изыскательской или иной деятельности, в том
числе направленной на сохранение
природных живых и неживых ресурсов

1. Ведение в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан промысловой, исследовательской, изыскательской или иной деятельности, в том числе направленной на сохранение природных живых и неживых ресурсов, не должно наносить ущерб экономической, экологической, оборонной и иной безопасности Республики Казахстан или содержать угрозу нанесения такого ущерба, а также создавать препятствия выполнению задач Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и иными уполномоченными органами.
2. При внесении представлений в Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан на выход в территориальные воды (море) Республики Казахстан государственные органы Республики Казахстан и организации, которые намерены проводить морские научные исследования и (или) изыскательскую деятельность в территориальных водах (море) Республики Казахстан, помимо сведений, указанных в пункте 2 статьи 48 настоящего Закона, обязаны представить полную информацию о:
1) характере и целях проекта;
2) методе и средствах, которые будут использованы, включая название, тип и класс судов, описание научного оборудования;
3) точных географических данных по районам, в которых будет проводиться проект;
4) датах первого прибытия и окончательного ухода исследовательских судов или в соответствующих случаях размещения и снятия оборудования;
5) названии организации, под эгидой которой проводится проект, ее руководителе или лице, ответственном за проект.
3. О предстоящих морских научных исследованиях и (или) изыскательской деятельности в территориальных водах (море) Республики Казахстан не менее чем за десять календарных дней до даты начала работ уведомляется Служба гидрографического обеспечения Военно-морских Сил Вооруженных Сил Республики Казахстан.
4. Выход в территориальные воды (море) и внутренние воды, в том числе на подледный лов рыбаков-любителей, туристов, спортсменов, осуществляется на общих основаниях в соответствии с порядком, установленным настоящим Законом.
5. Контроль за ведением в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан промысловой, исследовательской, изыскательской или иной деятельности, в том числе направленной на сохранение природных живых и неживых ресурсов, возлагается на Министерство сельского хозяйства, Министерство охраны окружающей среды, которые осуществляют свою деятельность совместно с Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан, Министерством внутренних дел Республики Казахстан и Министерством обороны Республики Казахстан.

Статья 52. Нарушение режима территориальных вод (моря) и
внутренних вод

1. Нарушением режима территориальных вод (моря) и внутренних вод признается нарушение установленного настоящим Законом порядка:
1) учета, содержания, выхода из пунктов базирования и возвращения в пункты базирования, пребывания на воде казахстанских маломерных самоходных и несамоходных (надводных и подводных) судов (средств) и судов (средств) передвижения по льду в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан;
2) ведения в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан, казахстанской части вод пограничных рек, озер и иных водоемов промысловой, исследовательской, изыскательской или иной деятельности.
2. В случае выявления правонарушений, связанных с нарушением режима территориальных вод (моря) и внутренних вод, Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, а также иные указанные в настоящей главе уполномоченные органы применяют необходимые меры к прекращению незаконной деятельности в соответствии с настоящим Законом.

Глава 7. Режим континентального шельфа

Статья 53. Режим континентального шельфа

1. В пределах континентального шельфа Республики Казахстан на Каспийском море действует режим континентального шельфа, установленный международными договорами и законодательными актами Республики Казахстан.
2. Правила режима континентального шельфа утверждаются Правительством Республики Казахстан по представлению уполномоченного органа Республики Казахстан в сфере изучения и использования недр, согласованному с Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан.
3. Основным назначением режима континентального шельфа является обеспечение установленного порядка разведки и разработки природных ресурсов континентального шельфа Республики Казахстан путем создания необходимых условий для защиты экономических интересов государства.
4. Контроль режима континентального шельфа возлагается на уполномоченный орган в сфере изучения и использования недр и Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 54. Нарушение режима континентального шельфа

1. Нарушение установленного международными договорами и законодательством Республики Казахстан порядка осуществления деятельности на континентальном шельфе, связанной с ведением разведки разработки природных ресурсов дна и недр, в том числе по созданию и использованию искусственных островов, установок и сооружений, их консервации и демонтажу, захоронению отходов и иных материалов, а также проведению морских научных исследований, признается нарушением режима континентального шельфа.
2. В случае выявления правонарушений, связанных с нарушением режима континентального шельфа, уполномоченный орган в сфере изучения использования недр и Комитет национальной безопасности Республики Казахстан применяют необходимые меры к прекращению незаконной деятельности в соответствии с настоящим Законом.

Глава 8. Компетенция Правительства Республики Казахстан,
иных государственных органов Республики Казахстан в области
защиты (охраны) Государственной границы

Статья 55. Компетенция Правительства
Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан:
1) организует деятельность Государственной пограничной комиссии при Правительстве Республики Казахстан, посредством которой вырабатывает рекомендации по вопросам формирования пограничной политики Республики Казахстан, а также центральных и местных исполнительных органов по созданию необходимых условий для защиты Государственной границы;
2) издает нормативные правовые акты по вопросам обеспечения защиты Государственной границы;
3) определяет правила категорирования Государственной границы;
4) устанавливает пределы пограничной полосы, карантинной полосы и пограничной зоны;
5) устанавливает исходные линии для отчета ширины территориальных вод (моря) на Каспийском море, а также географические точки (с указанием основных геодезических данных) для определения внешнего предела территориальных вод (моря);
6)в интересах обеспечения безопасности Республики Казахстан, а также по просьбе сопредельных государств вводит временные ограничения или прекращает пересечение Государственной границы на отдельных ее участках;
7) принимает решение об установлении карантинной зоны с введением карантинного режима или его отмене на территориях двух и более областей;
8) определяет правила установления, открытия (закрытия), функционирования (эксплуатации), категорирования, обустройства, требования по техническому оснащению и организации работы пунктов пропуска через Государственную границу;
9) определяет перечень пунктов пропуска через Государственную границу;
10) устанавливает требования к обозначению и оборудованию участков путей международного железнодорожного и автомобильного сообщения от Государственной границы до пунктов пропуска через Государственную границу, порядок следования по ним, а также требования к оборудованию казахстанской части периметра международных центров приграничного сотрудничества, расположенных на Государственной границе;
11) определяет порядок получения казахстанскими судами, осуществляющими промысел в территориальных водах (море), внутренних водах и на континентальном шельфе Республики Казахстан, разрешений на неоднократное пересечение Государственной границы, пространственные и в ременные пределы действия таких разрешений, а также порядок (правила) осуществления контроля за данными казахстанскими судами;
12) по представлению местных исполнительных органов, согласованному с Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан и Министерством внутренних дел Республики Казахстан, устанавливает перечень приграничных территорий, входящих в пограничную зону, где может исключаться или приостанавливаться действие отдельных ограничений, входящих в пограничный режим;
13) устанавливает перечень видов хозяйственной и иной деятельности, осуществляемой в пунктах пропуска через Государственную границу;
14) определяет формы, размеры, описание, конструкцию и порядок установки пограничных знаков;
15) устанавливает морские коридоры и схемы разделения движения в территориальных водах (море) Республики Казахстан;
16) утверждает правила привлечения граждан к защите (охране) Государственной границы в пределах пограничного пространства;
17) осуществляет иные полномочия, предусмотренные Конституцией, законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

Статья 56. Компетенция Комитета национальной безопасности
Республики Казахстан

Комитет национальной безопасности Республики Казахстан:
1) осуществляет руководство Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, которая непосредственно обеспечивает охрану Государственной границы;
2) совместно с иными уполномоченными органами организует и обеспечивает в пределах своих полномочий защиту (охрану) Государственной границы на суше, в территориальных водах (море) и внутренних водах, на континентальном шельфе и пунктах пропуска через Государственную границу, обеспечивает защиту интересов личности, общества и государства на Государственной границе;
3) организует и обеспечивает разведывательную, контрразведывательную и оперативно-розыскную деятельность, направленную на обеспечение пограничной безопасности Республики Казахстан в пределах своей компетенции;
4) разрабатывает и принимает нормативные правовые акты, регламентирующие деятельность Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан по организации и осуществлению защиты (охраны) Государственной границы, ее всестороннего обеспечения;
5) участвует в делимитации, демаркации и редемаркации Государственной границы, подготовке необходимых документов и материалов с целью установления режима Государственной границы с сопредельными государствами;
6) организует и руководит деятельностью пограничных представителей Республики Казахстан;
7) осуществляет анализ и прогнозирование политической, социально-экономической и криминогенной обстановки в пограничном пространстве и на каналах международных сообщений, а также кризисных ситуаций в сопредельных государствах, которые могут затронуть безопасность Республики Казахстан на Государственной границе;
8) в соответствии с уголовно-процессуальным законодательством Республики Казахстан и законодательством Республики Казахстан об административных правонарушениях осуществляет предварительное расследование и производство по делам, отнесенным к ее ведению, принимает участие в выяснении обстоятельств правонарушений и проверке лиц, задержанных в пограничном пространстве;
9) утверждает Правила по охране Государственной границы Республики Казахстан;
10) утверждает Правила по охране Государственной границы Республики Казахстан в пунктах пропуска через Государственную границу;
11) утверждает Правила о войсковом хозяйстве воинских частей Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан (в подразделениях, воинских частях, на кораблях, соединениях и объединениях);
12) утверждает Правила планирования в Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
13) утверждает Положение об утверждении состава дежурных сил и средств в подразделениях Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, непосредственно выполняющих задачу по охране и защите Государственной границы Республики Казахстан;
14) утверждает Положение о старшем пограничного наряда Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
15) утверждает Правила организации морально-психологического обеспечения служебно-боевой деятельности специальных объединений, соединений, и частей Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
16) утверждает Правила по службе штабов Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
17) утверждает Правила оперативного прикрытия Государственной границы Республики Казахстан;
18) утверждает Правила организации и ведения разведывательной деятельности в области пограничной политики и оперативного обеспечения охраны Государственной границы, территориальных вод (моря) и континентального шельфа Республики Казахстан;
19) утверждает Правила эксплуатации технических средств охраны границы в соединениях и частях Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
20) утверждает Инструкцию по оценке состояния инженерно-технических средств в соединениях и частях Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
21) утверждает Правила по обеспечению, организации, эксплуатации и учету ракетно-артиллерийского вооружения и боеприпасов в органах, учебных заведениях и структурных подразделениях Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
22) утверждает Положение о нормах содержания и расхода запасных частей, инструмента, принадлежности, оборудования калибров, обтирочно-смазочных и других материалов, предназначенных для ремонта, технического обслуживания и эксплуатации ракетно-артиллерийского вооружения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
23) утверждает Правила категорирования ракетно-артиллерийского вооружения в органах национальной безопасности Республики Казахстан;
24) утверждает Инструкцию по категорированию боеприпасов и противотанковых управляемых реактивных снарядов в органах национальной безопасности Республики Казахстан;
25) утверждает Правила о создании пулегильзотеки в органах национальной безопасности Республики Казахстан;
26) утверждает Правила по организации автотехнического обеспечения в Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
27) утверждает Правила обеспечения охраны и противопожарной безопасности режимных объектов и мест хранения арттехвооружения в органах национальной безопасности Республики Казахстан;
28) утверждает Правила продовольственного обеспечения воинских частей Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
29) утверждает Правила организации учебно-издательской деятельности в учебных заведениях Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
30) утверждает Правила вещевого обеспечения воинских частей Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
31) утверждает Правила обеспечения горюче-смазочными материалами воинских частей Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
32) утверждает Правила по ветеринарному обеспечению воинских частей Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
33) утверждает Правила квартирно-эксплуатационного обеспечения воинских частей Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
34) утверждает Правила применения авиации Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в охране Государственной границы континентального шельфа и территориальных вод (моря) Республики Казахстан;
35) утверждает Правила применения пограничных кораблей и катеров на море, реках и иных водоемах Республики Казахстан;
36) утверждает Правила организации кинологической службы и следопытства в специальных объединениях, соединениях, частях и Академии Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
37) утверждает Правила организации деятельности пограничных представителей Республики Казахстан на Государственной границе;
38) утверждает Правила применения лошадей в специальных объединениях, соединениях, частях и Академии Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
39) утверждает Правила инженерного обеспечения в Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
40) на период проведения призыва граждан на воинскую службу выделяет в состав призывных комиссий представителей Комитета национальной безопасности Республики Казахстан из числа заместителей руководителей территориальных органов Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
41) на основе представленных местными органами военного управления Республики Казахстан сводных данных осуществляет мониторинг и отбор призывного контингента для нужд Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
42) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

Статья 57. Компетенция таможенных органов Республики
Казахстан

Таможенные органы Республики Казахстан:
1) организуют и проводят мероприятия по защите на Государственной границе экономических и иных интересов личности, общества и государства;
2) в пределах своей компетенции отвечают за организацию таможенного и иных видов контроля, осуществляют оформление разрешительных документов на ввоз в Республику Казахстан или вывоз с территории Республики Казахстан транспортных средств, грузов и товаров;
3)отказывают содействие Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в обеспечении защиты Государственной границы на основе настоящего Закона и совместных нормативных правовых актов;
4) информируют Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан по вопросам обеспечения режима в пунктах пропуска через Государственную границу, иным сведениям, входящим в их компетенцию;
5) создают инфраструктуру автомобильных пунктов пропуска на внешних границах Таможенного союза;
6) осуществляют содержание находящихся на балансе пунктов пропуска, инженерно-технических сооружений, заграждений, коммуникаций, а также обеспечивают эксплуатацию и сохранность используемого оборудования;
7) осуществляют иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 58. Компетенция Министерства иностранных дел
Республики Казахстан

Министерство иностранных дел Республики Казахстан:
1) координирует деятельность государственных органов Республики Казахстан по вопросам, связанным с делимитацией, демаркацией и редемаркацией Государственной границы, участвует в переговорах по заключению договоров о режиме Государственной границы;
2) осуществляет внешнеполитическое, международно-правовое обеспечение защиты Государственной границы;
3) в пределах своей компетенции оформляет документы на право въезда в Республику Казахстан и выезда из Республики Казахстан гражданам Республики Казахстан, иностранцам и лицам без гражданства;
4) информирует Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан об изменениях в пограничной и визовой политике иностранных государств в отношении Республики Казахстан, порядке пропуска через государственные границы в других государствах, о проведении делимитации, демаркации или редемаркации Государственной границы с сопредельными государствами;
5) разрешает дипломатическими средствами и методами вопросы соблюдения режима Государственной границы и инциденты на ней, не урегулированные пограничными представителями Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
6)осуществляет выдачу пропусков сотрудникам дипломатических представительств и консульских учреждений, а также приравненных к ним представительств международных организаций, аккредитованных в Республике Казахстан, для их допуска в помещения и иные места в пунктах пропуска через Государственную границу, где осуществляются пограничный и иные виды контроля;
7) осуществляет обмен списками пограничных представителей с сопредельными государствами;
8) принимает решения по использованию средств на командирование за границу должностных лиц уполномоченных органов при проведении международных мероприятий по вопросам защиты (охраны) Государственной границы;
9) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 59. Компетенция Министерства внутренних дел
Республики Казахстан

Министерство внутренних дел Республики Казахстан:
1) самостоятельно или совместно с Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан осуществляет контроль за въездом, временным пребыванием, проживанием и передвижением лиц в пограничной зоне;
2) определяет порядок выдачи, осуществляет выдачу удостоверений ителя пограничной зоны гражданам Республики Казахстан, иностранцам и лицам без гражданства, постоянно проживающим в пограничной зоне, а также индивидуальных или коллективных пропусков на въезд в пограничную зону гражданам Республики Казахстан, иностранцам и лицам без гражданства, не проживающим постоянно в пограничной зоне;
3) обеспечивает общественный порядок при проведении в пограничной зоне и пограничной полосе массовых общественно-политических, культурных и иных мероприятий;
4) информирует Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан о состоянии правопорядка в пограничном пространстве, лицах, покинувших местожительство при неизвестных обстоятельствах, преступных группах и лицах, имеющих противоправные устремления в отношении Государственной границы и Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
5) оказывает содействие Комитету национальной безопасности Республики Казахстан в розыске лиц, нарушивших Государственную границу, и иных правонарушителей, а также выяснении и проверке обстоятельств правонарушений;
6) обеспечивает участие сил и средств органов внутренних дел в защите Государственной границы в случаях и порядке, установленных настоящим Законом и иными законами Республики Казахстан;
7) по представлению Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан временно ограничивает или запрещает доступ граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства на отдельные участки местности или объекты, расположенные в пограничном пространстве;
8) принимает и содержит в следственных изоляторах, изоляторах временного содержания и других специально оборудованных помещениях органов внутренних дел лиц, задержанных Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в уголовно-процессуальном порядке по подозрению в совершении преступлений, и подозреваемых, в отношении которых избрана мера пресечения в виде ареста;
9) самостоятельно или совместно с Комитетом национальной безопасности Республики Казахстан участвует в правовом воспитании населения Республики Казахстан, осуществляет профилактику правонарушений в пограничном пространстве;
10) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 60. Компетенция Министерства транспорта и
коммуникаций Республики Казахстан

Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан:
1) в пределах своей компетенции создает инфраструктуру воздушных, железнодорожных, морских (речных) пунктов пропуска через Государственную границу;
2) на въездах в пограничную зону устанавливает дорожные (информационные) знаки;
3) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 61. Компетенция уполномоченного органа в сфере
управления земельными ресурсами

Уполномоченный орган в сфере управления земельными ресурсами:
1) в пределах своей компетенции осуществляет контроль за отображением Государственной границы на картографических материалах, обеспечивает геодезическое определение пограничных знаков;
2) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 62. Компетенция местных исполнительных органов
Республики Казахстан

1. Местные исполнительные органы Республики Казахстан:
1) в пределах своей компетенции издают нормативные правовыеакты, направленные на создание условий для защиты Государственной границы;
2) информируют Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан по вопросам, касающимся обстановки в пограничном пространстве;
3) в соответствии с законодательством Республики Казахстан предоставляют земельные участки для нужд защиты (охраны) Государственной границы;
4) оказывают помощь уполномоченным органам, осуществляющим защиту (охрану) Государственной границы, рассматривают и исполняют их представления и иные предусмотренные законодательством Республики Казахстан акты реагирования;
5) для оперативного разрешения вопросов обеспечения пограничной безопасности Республики Казахстан назначают ответственных должностных лиц и организуют деятельность координационных советов по пограничным вопросам, создаваемых при акиматах приграничных районов (городов),с возложением на них функций координации (на своих территориях) за выполнением органами, организациями,общественными объединениями и гражданами требований настоящего Закона,иных нормативных правовых актов в области защиты (охраны) Государственной границы;
6) создают условия для участия граждан на добровольной основе в защите (охране) Государственной границы.
2. Иные государственные органы Республики Казахстан в пределах своих полномочий оказывают Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженным Силам Республики Казахстан содействие в обеспечении защиты (охраны) Государственной границы.

Статья 63. Взаимодействие уполномоченных государственных
органов Республики Казахстан при защите
(охране) Государственной границы

1. Уполномоченные органы, указанные в статьях 56-62 настоящего Закона, оказывают содействие друг другу при выполнении возложенных на них задач по защите (охране) Государственной границы.
2. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Министерство обороны Республики Казахстан:
1) организуют непосредственно на Государственной границе взаимодействие своих сил и уполномоченных органов, участвующих в защите (охране) Государственной границы или осуществляющих свою деятельность, затрагивающую интересы защиты (охраны) Государственной границы;
2) в порядке, установленном международными договорами Республики Казахстан, осуществляют взаимодействие в защите (охране) Государственной границы с соответствующими органами, войсками, флотом иностранных государств.

Глава 9. Пограничная служба Комитета национальной безопасности
Республики Казахстан

Статья 64. Пограничная служба Комитета национальной
безопасности Республики Казахстан, ее задачи

1. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан является уполномоченным органом, предназначенным для защиты (охраны) Государственной границы на суше (в том числе в пунктах пропуска через Государственную границу), в территориальных водах (море) и внутренних водах (в том числе в подводной среде (на Каспийском море) в целях обеспечения целостности и неприкосновенности Государственной границы, поддержания законности и установленного порядка в пограничном пространстве.
2. Задачами Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан являются:
1) обеспечение режима Государственной границы и режима в пунктах пропуска через Государственную границу;
2) выполнение обязательств, вытекающих из международных договоров Республики Казахстан о Государственной границе, участие в ее демаркации и редемаркации;
3) участие в решении задач обороны и национальной безопасности Республики Казахстан на Государственной границе;
4) участие в защите экономических интересов Республики Казахстан на Государственной границе и континентальном шельфе;
5) контроль самостоятельно или совместно с уполномоченными органами за соблюдением установленных режимов в пограничной зоне, территориальных водах (море), внутренних водах и на континентальном шельфе;
6) содействие правоохранительным, природоохранным органам Республики Казахстан в защите граждан, природных ресурсов и окружающей среды, соблюдении миграционного законодательства Республики Казахстан в пограничном пространстве.
3. Иные задачи могут возлагаться на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

Статья 65. Деятельность Пограничной службы Комитета
национальной безопасности Республики Казахстан

1. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан свою деятельность на Государственной границе, в пограничном пространстве и при выполнении задач по обеспечению безопасности загранучреждений Республики Казахстан осуществляет на основе международных договоров и законодательства Республики Казахстан.
2. Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан возглавляет заместитель Председателя Комитета национальной безопасности Республики Казахстан - директор Пограничной службы, назначаемый на должность и освобождаемый от должности Президентом Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
3. Структура Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, права директора Пограничной службы и организация деятельности Пограничной службы регулируются Положением о Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, утверждаемым Указом Президента Республики Казахстан.

Статья 66. Обязанности Пограничной службы Комитета
национальной безопасности Республики Казахстан

1. При защите (охране) Государственной границы Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан обязана:
1) пресекать любые попытки незаконного изменения прохождения Государственной границы, освоения территории Республики Казахстан явочным порядком;
2) участвовать в пределах своей компетенции в решении задач по обороне Республики Казахстан, а также обеспечении режимов чрезвычайного и военного положений;
3) отражать вооруженное вторжение на территорию Республики Казахстан войсковых формирований и банд, пресекать вооруженные и иные провокации на Государственной границе, защищать от указанных преступных посягательств население, государственную и частную собственность;
4) предупреждать и пресекать попытки пересечения Государственной границы лицами и транспортными средствами вне установленных пунктов пропуска либо в пунктах пропуска незаконными способами, выявлять и задерживать нарушителей Государственной границы и иных правонарушителей в пограничном пространстве;
5) осуществлять в установленном порядке при наличии надлежаще оформленных документов и прохождении установленных в пункте пропуска видов контроля пропуск через Государственную границу лиц, транспортных средств, грузов и товаров;
6) обеспечить выполнение режима Государственной границы и режима в пунктах пропуска через Государственную границу, выполнение обязательств, вытекающих из международных договоров Республики Казахстан о Государственной границе;
7) контролировать самостоятельно или совместно с уполномоченными органами соблюдение пограничного режима, режима территориальных вод (моря) и внутренних вод, режима континентального шельфа, организовывать службу контрольных постов в местах въезда в пограничную зону;
8) осуществлять профилактику правонарушений, борьба с которыми входит в ее компетенцию;
9) проверять у лиц, следующих через Государственную границу, документы на право въезда в Республику Казахстан и выезда из Республики Казахстан, делать в них соответствующие отметки, временно изымать такие документы, а также изымать недействительные документы;
10) ограничивать въезд иностранцев и лиц без гражданства, которым в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан не разрешен въезд в Республику Казахстан, а также иностранцев и лиц без гражданства, не исполнивших в установленный законодательными актами срок судебные решения и постановления уполномоченных органов о наложении штрафа;
11) не пропускать с оставлением в пунктах пропуска через Государственную границу граждан Республики Казахстан и иных лиц, утративших документы, удостоверяющие личность, в период пребывания за границей или в Республике Казахстан, до установления их личности;
12) осуществлять задержание и личный досмотр лиц, в отношении которых имеются основания подозревать их в нарушении установленных режимов в пограничном пространстве, доставлять таких лиц в помещения, специально оборудованные для содержания лиц, подвергнутых административному задержанию, для выяснения обстоятельств правонарушения;
13) задерживать иностранцев и лиц без гражданства, совершивших незаконное пересечение Государственной границы, в отношении которых приняты решения о передаче их властям сопредельного государства или имеются решения суда об административном выдворении из пределов Республики Казахстан, на время, необходимое для исполнения таких решений;
14) останавливать, осматривать и задерживать транспортные средства, допустившие нарушение установленных режимов в пограничном пространстве, доставлять (конвоировать) их в расположение подразделений Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан для выяснения обстоятельств правонарушения;
15) задерживать и изымать в установленном порядке самостоятельно или совместно с уполномоченными органами перемещаемые через Государственную границу взрывчатые, отравляющие, радиоактивные, наркотические вещества, оружие, боеприпасы, иные грузы и товары, запрещенные к ввозу в Республику Казахстан или вывозу из Республики Казахстан, а также грузы и товары, перемещаемые контрабандным путем;
16) оказывать содействие Вооруженным Силам Республики Казахстан в охране Государственной границы в воздушном пространстве;
17) оказывать содействие правоохранительным и природоохранным органам Республики Казахстан в защите граждан, природных ресурсов и окружающей среды в пограничном пространстве;
18) осуществлять контроль за пересечением Государственной границы в подводной среде;
19) осуществлять противолодочные и противодиверсионные мероприятия в подводной среде в интересах защиты (охраны) Государственной границы;
20) составлять протоколы и вести производство по делам об административных правонарушениях, отнесенных к ее ведению в соответствии с законодательством Республики Казахстан об административных правонарушениях;
21) в соответствии с уголовно-процессуальным законодательством Республики Казахстан вести дознание по делам, отнесенным к ее ведению;
22) осуществлять физическую защиту (охрану) загранучреждений Республики Казахстан, порядок организации и осуществления которой определяется Председателем Комитета национальной безопасности Республики Казахстан по согласованию с Министерством иностранных дел Республики Казахстан и уполномоченным органом в сфере внешней разведки;
23) исполнять иные обязанности, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.
Возведение инженерно-технических средств Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан осуществляется с учетом путей миграции диких животных.
Физическая защита (охрана) загранучреждений Республики Казахстан осуществляется военнослужащими Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, прикомандированными в Министерство иностранных дел Республики Казахстан.
Перечень загранучреждений Республики Казахстан, в которых обеспечивается физическая защита (охрана), определяется Правительством Республики Казахстан.
2. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан при исполнении служебных обязанностей являются представителями власти и находятся под защитой государства: никто, кроме должностных лиц, уполномоченных на то законом, не вправе вмешиваться в служебную деятельность Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.
Особенности отбора, изучения и призыва граждан Республики Казахстан на воинскую службу для комплектования Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан регулируются Правилами организации и проведения призыва граждан Республики Казахстан на воинскую службу, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан.
Несение службы по охране и защите Государственной границы Республики Казахстан в пограничных нарядах, а также физической защите (охране) загранучреждений является боевым дежурством (боевой службой).
3. Военнослужащий Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан на всей территории Республики Казахстан, независимо от занимаемой должности, местонахождения и времени, в случае обращения к нему граждан с заявлением или сообщением о событиях, угрожающих пограничной безопасности, либо в случае непосредственного выявления им таковых обязан:
1) принять возможные меры по пресечению правонарушения, установлению и задержанию граждан, его совершивших, охране места происшествия;
2) сообщить об этом в ближайшее подразделение Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 67. Права Пограничной службы Комитета национальной
безопасности Республики Казахстан

1. В пределах пограничного пространства Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан имеет право:
1)возводить и устанавливать необходимые инженерно-технические средства, сооружения и заграждения;
2) осуществлять строительство линий связи и коммуникаций, размещать и использовать технику и вооружение;
3) участвовать в делимитации, демаркации и редемаркации Государственной границы, разработке необходимых документов и материалов с целью установления режима Государственной границы с сопредельными государствами;
4) находиться на любых участках местности (располагать пограничные наряды), в том числе на территориях особо охраняемых и природоохранных зон, а также передвигаться по ним при исполнении служебных обязанностей, требовать от собственников (арендаторов) земельных участков выделения мест для передвижения пограничных нарядов, оборудования и содержания в надлежащем состоянии проходов через ограждения или переходов через другие препятствия;
5) проводить контрразведывательную и оперативно-розыскную деятельность, а также разведывательную деятельность в области пограничной политики и оперативного обеспечения охраны Государственной границы, территориальных вод (моря) и континентального шельфа Республики Казахстан и принимать меры по обеспечению собственной безопасности в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
6) координировать в пределах своих полномочий деятельность уполномоченных органов и организаций в области реализации пограничной политики и обеспечения пограничной безопасности Республики Казахстан, организовывать взаимодействие своих сил и уполномоченных органов, участвующих в защите (охране) Государственной границы или осуществляющих деятельность, затрагивающую интересы защиты (охраны) Государственной границы;
7) вносить в государственные органы, общественные объединения и организации обязательные к исполнению представления об устранении причин и условий, способствующих совершению правонарушений в пограничном пространстве или препятствующих деятельности Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
8) на основе общепризнанных принципов и норм международного права, а также международных договоров Республики Казахстан организовывать и осуществлять взаимодействие в защите (охране) Государственной границы с пограничными органами иностранных государств;
9) осуществлять непосредственное руководство деятельностью пограничных представителей Республики Казахстан;
10) вести переписку с пограничными представителями сопредельных государств по вопросам поддержания режима Государственной границы, урегулирования пограничных инцидентов, обмена информацией, по взаимной договоренности приглашать представителей сопредельных государств на территорию Республики Казахстан и переходить на территорию сопредельных государств для ведения переговоров по пограничным вопросам в порядке, установленном настоящим Законом;
11) запрашивать и получать безвозмездно от уполномоченных органов, организаций и общественных объединений информацию, необходимую для исполнения обязанностей, возложенных настоящим Законом на Пограничную службу Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;
12) в пределах пограничного пространства привлекать на добровольной основе к решению задач в области защиты (охраны) Государственной границы граждан в составе добровольных дружин, в качестве внештатных сотрудников Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и иных формах, поощрять граждан, отличившихся при защите (охране) Государственной границы;
13) участвовать в правовом воспитании населения Республики Казахстан, проводить профилактические мероприятия, направленные на предупреждение правонарушений в пограничном пространстве, использовать средства массовой информации для информирования населения о правонарушениях,розыске правонарушителей и в иных целях;
14) применять вооружение и военную технику, специальные средства, служебных животных и физическую силу в порядке и случаях, предусмотренных настоящим Законом;
15) рассматривать заявления или сообщения о совершенных или готовящихся правонарушениях в пограничном пространстве, регистировать их и принимать по ним соответствующие меры;
16) создавать и использовать специализированные учҰты и информационные системы, обеспечивающие выполнение задач по защите (охране) Государственной границы;
17) проводить фундаментальные и прикладные исследования в области защиты (охраны) Государственной границы;
18) определять форму одежды и экипировку военнослужащих, участвующих в защите (охране) Государственной границы;
19) осуществлять совместно с таможенными органами Республики Казахстан в установленном порядке досмотр транспортных средств, грузов и товаров, перемещаемых через Государственную границу;
20) сопровождать транспортные средства и располагать на них пограничные наряды;
21) при усилении охраны Государственной границы в порядке, определяемом совместными решениями с Министерством обороны Республики Казахстан и Министерством внутренних дел Республики Казахстан, использовать выделяемые ими силы и средства;
22) при преследовании правонарушителей беспрепятственно (при необходимости с повреждением запирающих устройств) в любое время суток входить в пределах пограничного пространства в жилые и нежилые помещения граждан, территорию и помещения организаций, независимо от форм собственности, а также осматривать их (с уведомлением в течение 24 часов соответствующего прокурора);
23) при проведении пограничных поисков и операций, иных розыскных действий самостоятельно устанавливать в пределах пограничного пространства контрольные посты, временно ограничивать или запрещать движение лиц и транспортных средств, не допускать граждан на отдельные участки местности, обязывать их остаться там или покинуть эти участки в целях защиты здоровья и жизни людей;
24) при возникновении угрозы безопасности Республики Казахстан временно ограничивать, с уведомлением местных исполнительных и иных уполномоченных органов Республики Казахстан производство различных работ в пограничной полосе, за исключением работ оборонного значения, работ, связанных с выполнением международных обязательств и ликвидацией последствий, возникших при чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера;
25) использовать в служебных целях средства связи, а при отражении вооруженных вторжений на территорию Республики Казахстан, воспрепятствовании незаконным массовым пересечениям и иным провокациям на Государственной границе, проведении поисковых мероприятий, доставлении лиц, подозреваемых в совершении правонарушений, - транспортные средства организаций, независимо от форм собственности, а в необходимых случаях – транспортные средства граждан с последующим возмещением расходов либо причиненного ущерба владельцам по их требованию в установленном законами Республики Казахстан порядке;
26) запрещать сход на берег и пребывание на берегу членам экипажей иностранных невоенных судов и иным находящимся на них лицам, допустившим правонарушения при пересечении Государственной границы, плавании в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан или во время стоянки судов в казахстанских портах;
27) требовать от граждан соблюдения установленного на Государственной границе порядка, прекращения противоправных действий, препятствующих деятельности Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, в случае невыполнения этих требований принимать соответствующие меры, предусмотренные законодательными актами Республики Казахстан;
28) при пресечении правонарушений в пограничном пространстве производить фото - и видеосъемку, осуществлять иные меры, направленные на сбор вещественных доказательств с целью их последующего приобщения к уголовным или административным делам;
29) содержать нарушителей установленных в пограничном пространстве режимов в помещениях Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, специально оборудованных для содержания лиц, подвергнутых административному задержанию;
30) помещать в следственные изоляторы, изоляторы временного содержания и помещения, специально оборудованные для содержания лиц, подвергнутых административному задержанию органами внутренних дел лиц, задержанных в уголовно-процессуальном порядке по подозрению в совершении преступлений и подозреваемых, в отношении которых избрана мера пресечения в виде ареста;
31) приглашать лиц в подразделения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан с целью получения от них объяснений об известных им обстоятельствах нарушения установленных режимов в пограничном пространстве;
32) создавать инфраструктуру автомобильных пунктов пропуска на казахстанско-российской государственной границе;
33) осуществлять содержание находящихся на балансе пунктов пропуска через Государственную границу инженерно-технических сооружений, заграждений, коммуникаций, а также обеспечивать эксплуатацию и сохранность используемого оборудования;
34) осуществлять радиационный контроль в пунктах пропуска через государственную границу, в которых отсутствуют таможенные органы, с использованием технических средств радиационного контроля в автоматическом или ручном режиме;
35) осуществлять организацию эксплуатации инспекционно-досмотровых комплексов, содержащих радиоактивные вещества, а также контроль радиационной безопасности в органах национальной безопасности при обращении с радиоактивными веществами, приборами или аппаратурой, в которых содержатся радиоактивные вещества или генерируется ионизирующее излучение;
36) осуществлять иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.
2. В территориальных водах (море) и внутренних водах, казахстанской части вод пограничных рек, озҰр и иных водоемов по отношению к казахстанским и иностранным (надводным и подводным) судам, средствам передвижения по льду Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан также имеет право:
1) остановить и произвести их осмотр, если они не поднимают свой флаг, не отвечают на сигналы опроса, не подчиняются требованиям изменить курс или нарушают иные общепризнанные принципы и нормы международного права (по результатам осмотра судна, средства передвижения по льду им может быть разрешено продолжать плавание (пребывание) в водах Республики Казахстан с соблюдением установленного порядка, предложено покинуть воды Республики Казахстан, либо они могут быть задержаны в соответствии с требованиями настоящего Закона);
2) снимать с судна, средства передвижения по льду и задерживать лиц, совершивших правонарушения и подлежащих уголовной или административной ответственности по законодательству Республики Казахстан, передавать этих лиц органам дознания и следствия или административным органам, если иное не предусмотрено международными договорами Республики Казахстан;
3) преследовать и задерживать за пределами территориальных вод (моря) Республики Казахстан суда (средства передвижения по льду), нарушившие международные договоры или законодательство Республики Казахстан, до их захода в территориальные воды своей страны или третьего государства, если преследование было начато в водах Республики Казахстан после подачи зрительного или звукового сигнала об остановке (с дистанции, позволяющей им увидеть или услышать этот сигнал) и велось непрерывно.
3. При охране Государственной границы в подводной среде Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан имеет право:
1) использовать имеющиеся у них средства для опознавания (классификации) подводных объектов в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан, а также за их пределами до границ иностранных государств при возникновении угрозы незаконного пересечения или при незаконном пересечении ими Государственной границы;
2) привлекать в установленном законодательством Республики Казахстан порядке силы и средства других уполномоченных органов для выяснения обстановки в подводной среде в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан;
3) при обнаружении подводных объектов в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан произвести опрос о целях захода в эти воды, потребовать изменить курс, предложить им выйти из подводного состояния, показать свой флаг, остановить и произвести их осмотр, принимать иные меры по предупреждению или прекращению действий обнаруженных подводных объектов;
4) задерживать лиц, совершивших правонарушение и подлежащих уголовной или административной ответственности в соответствии с законами Республики Казахстан, передавать этих лиц органам дознания и следствия или административным органам;
5) задерживать подводные средства, допустившие нарушение установленного порядка пересечения Государственной границы и (или) плавания в территориальных водах (море) и внутренних водах Республики Казахстан, доставлять (конвоировать) их в порты Республики Казахстан, иные места для выяснения обстоятельств правонарушения, передавать эти средства органам дознания и следствия или административным органам; применять вооружение и военную технику в соответствии с законами Республики Казахстан.
4. При проведении пограничных поисков и операций на территории Республики Казахстан Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан может использовать предоставленные ей права и за пределами пограничного пространства.
5. При решении служебных задач по охране Государственной границы кораблям, самолҰтам и вертолетам (иным летательным аппаратам), используемым Пограничной службой Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и Вооруженными Силами Республики Казахстан, предоставляется право на безвозмездное:
1) использование водного и воздушного пространства, морских и речных портов, аэропортов и аэродромов (посадочных площадок) Республики Казахстан, независимо от их принадлежности и предназначения;
2) получение навигационной, метеорологической, гидрографической и иной информации;
3) обеспечение полетов и кораблевождение.
6. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, осуществляющие физическую защиту (охрану) загранучреждений Республики Казахстан, имеют право на провоз, ношение, хранение и применение оружия, специальных средств, служебных собак, а также физической силы в порядке и случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан и международными договорами, заключаемыми с государствами пребывания.

Глава 10. Компетенция Вооруженных Сил Республики Казахстан

Статья 68. Компетенция Вооруженных Сил Республики
Казахстан

Вооруженные Силы Республики Казахстан:
1) организуют и обеспечивают защиту (охрану) Государственной границы в воздушном пространстве;
2) участвуют в защите и обороне Государственной границы на суше, в территориальных водах (море) и внутренних водах, а также в подводной среде в случаях и порядке, определенных настоящим Законом и другими законами Республики Казахстан;
3) в пределах своей компетенции участвуют в разрешении инцидентов, связанных с нарушением режима Государственной границы, привлекают для этих целей иные уполномоченные органы;
4) разрабатывают предложения по установлению морских коридоров и схем разделения движения в территориальных водах (море);
5) привлекают силы и средства уполномоченных органов для выполнения мероприятий по защите (охране) Государственной границы в случаях и порядке, определенных законами Республики Казахстан;
6) в соответствии с законодательством Республики Казахстан оказывают содействие Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в обеспечении защиты (охраны) Государственной границы;
7) осуществляют иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 69. Компетенция Сил воздушной обороны Вооруженных
Сил Республики Казахстан

1. Силы воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан при защите (охране) Государственной границы в воздушном пространстве:
1) осуществляют контроль за соблюдением порядка пересечения Государственной границы;
2) пресекают полҰты и принимает меры к посадке на территории Республики Казахстан воздушных судов, незаконно пересекших Государственную границу и (или) нарушивших порядок использования воздушного пространства Республики Казахстан;
3) оказывают содействие воздушным судам, незаконно пересекшим Государственную границу в случае непреднамеренных действий экипажей этих судов, посредством восстановления их ориентировки, вывода в аэропорт (аэродром) посадки на территории Республики Казахстан или за пределы воздушного пространства Республики Казахстан;
4) оказывают содействие Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в защите (охране) Государственной границы в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.
2. Силы воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан имеют право:
1) использовать имеющиеся у них средства для опознавания воздушных судов в воздушном пространстве Республики Казахстан, а также за пределами территориальных вод (моря) Республики Казахстан до границ иностранных государств при возникновении угрозы незаконного пересечения или незаконном пересечении ими Государственной границы;
2) привлекать в установленном законодательством Республики Казахстан порядке силы и средства других уполномоченных органов для выяснения обстановки в воздушном пространстве Республики Казахстан;
3) запрещать или ограничивать полҰты воздушных судов в отдельных районах воздушного пространства Республики Казахстан при возникновении угрозы незаконного пересечения или незаконном пересечении Государственной границы в воздушном пространстве;
4) потребовать от воздушного судна сообщить информацию о целях влета в воздушное пространство Республики Казахстан или причинах отклонения от плана полета;
5) оказывать содействие воздушным судам, незаконно пересекшим Государственную границу, в случае непреднамеренных действий экипажей этих судов посредством восстановления их ориентировки, вывода в аэропорт (аэродром) посадки на территории Республики Казахстан или за пределы воздушного пространства Республики Казахстан, предложить воздушному судну изменить курс, если он ведет в запретный или временно опасный для полетов район;
6) принимать меры по предупреждению или прекращению незаконного пересечения Государственной границы, в случае необходимости потребовать от экипажа воздушного судна осуществить посадку в указанном месте, в том числе в принудительном порядке;
7) приглашать (после посадки на территории Республики Казахстан) членов экипажей воздушных судов, незаконно пересекших Государственную границу и (или) нарушивших порядок использования воздушного пространства Республики Казахстан, в подразделения Министерства обороны Республики Казахстан для выяснения обстоятельств правонрушения;
8) задерживать лиц, совершивших правонарушение и подлежащих уголовной или административной ответственности в соответствии с законами Республики Казахстан, передавать этих лиц органам дознания и следствия или административным органам;
9) применять вооружение и военную технику в соответствии с законами Республики Казахстан;
10) осуществлять иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 70. Компетенция Военно-морских Сил Вооруженных Сил
Республики Казахстан при привлечении к защите
(охране) Государственной границы (на
Каспийском море)

1. Военно-морские Силы Вооруженных Сил Республики Казахстан при привлечении к защите (охране) Государственной границы (на Каспийском море):
1) участвуют в осуществлении контроля за пересечением Государственной границы в подводной среде;
2) оказывают содействие Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в осуществлении противолодочной, в том числе подводно-диверсионной обороны в интересах безопасности Республики Казахстан;
3) осуществляют иные полномочия, предусмотренные законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Глава 11. Применение вооружения и военной техники, специальных
средств, служебных животных и физической силы при защите
(охране) Государственной границы

Статья 71. Условия и пределы применения вооружения и
военной техники, специальных средств,
служебных животных и физической силы

1. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан в пределах пограничного пространства имеют право на ношение, хранение, применение оружия и специальных средств, а также могут применять военную технику, служебных животных и физическую силу.
2. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан обязаны проходить специальную подготовку, ежегодную проверку на пригодность к действиям в условиях, связанных с применением вооружения и военной техники, специальных средств, служебных животных и физической силы.
3. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан при защите (охране) Государственной границы, в случаях необходимой обороны и крайней необходимости или при задержании лица, совершившего правонарушение, при отсутствии штатного оружия и специальных средств либо возможности их применить, вправе использовать любые подручные средства.
4. В случаях привлечения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан к мероприятиям, проводимым специальными государственными и правоохранительными органами Республики Казахстан, вооружение и военная техника, специальные средства, служебные животные и физическая сила применяются в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Казахстан, регламентирующими деятельность органа – инициатора мероприятия.
5. Запрещается применять вооружение и военную технику, специальные средства, служебных животных и физическую силу в отношении женщин, лиц с явными признаками инвалидности и несовершеннолетних, за исключением случаев наличия реальной угрозы здоровью и жизни граждан, военнослужащих, а также совершения ими вооруженного или группового нападения, оказания вооруженного сопротивления, захвата заложников, объектов, транспортных средств, в том числе воздушных и морских судов.
6. Применение вооружения и военной техники также запрещается:
1) по надводным, подводным, воздушным судам, летательным аппаратам и средствам передвижения по льду, а также иным транспортным средствам с пассажирами, если они не создают реальной угрозы национальной безопасности Республики Казахстан;
2) в отношении лиц, которые незаконно пересекли или пытаются пересечь Государственную границу, если это происходит явно случайно, в связи с несчастным случаем или воздействием непреодолимых сил природы;
3) в отношении диких и домашних животных, пересекших или пытающихся пересечь Государственную границу.
7. Во всех случаях применения вооружения и военной техники, специальных средств, служебных животных и физической силы военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан обязаны принять меры по обеспечению безопасности окружающих лиц и оказанию неотложной медицинской помощи пострадавшим.
8. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан не несут ответственности за моральный, материальный и физический вред, причиненный в связи с применением в предусмотренных настоящим Законом случаях вооружения и военной техники, специальных средств, служебных животных и физической силы, в том числе нанесҰнный в результате:
1) опасного или неожиданного манҰвра транспортных средств и (или) действий правонарушителей;
2) изменения траектории полҰта пуль (снарядов) вследствие их рикошета;
3) разрушения или повреждения транспортных средств нарушителей.
9. По каждому случаю применения вооружения и военной техники, специальных средств, служебных животных и физической силы, при пресечении нарушений установленных в пограничном пространстве режимов не позднее двенадцати часов информируется соответствующий прокурор.

Статья 72. Применение вооружения и военной техники

1. Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженные Силы Республики Казахстан при защите (охране) Государственной границы применяют вооружение и военную технику:
1) для отражения вооруженного вторжения и вооруженного нападения на территорию Республики Казахстан, пресечения вооруженных провокаций на Государственной границе;
2) для отражения вооруженного нападения на подразделения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан, иных войск и воинских формирований Республики Казахстан, участвующих в защите Государственной границы;
3) против лиц, надводных, подводных, воздушных судов, летательных аппаратов, в том числе беспилотных, и средств передвижения по льду, а также иных транспортных средств, пересекших (пересекающих) Государственную границу и оказывающих вооруженное сопротивление, либо в ответ на применение ими силы;
4) для остановки (прекращения движения или полета) надводных, подводных, воздушных судов, летательных аппаратов, в том числе беспилотных, и средств передвижения по льду, а также иных транспортных средств путем их повреждения, в случаях невыполнения ими требования об остановке или изменении курса, когда прекращение нарушения или их задержание не могут быть осуществлены другими средствами;
5) для предотвращения угона за границу надводных, подводных, воздушных судов, летательных аппаратов, в том числе беспилотных, и средств передвижения по льду, а также иных транспортных средств без пассажиров;
6) для отражения нападения (в том числе невооруженного) на военнослужащих и объекты Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан, иных граждан, выполняющих служебные обязанности или общественный долг по защите (охране) Государственной границы, членов их семей, когда их жизнь подвергается непосредственной опасности;
7) для защиты граждан от нападения, угрожающего их жизни и здоровью, а также освобождения заложников;
8) для защиты военнослужащих или граждан от нападения животных, угрожающих их жизни и здоровью;
9) для предупреждения, выявления и пресечения иных правонарушений, а также необходимой обороны и в случае крайней необходимости.
Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в пограничном пространстве также имеют право использовать оружие для подачи сигнала тревоги или вызова помощи.
2. Без предупреждения вооружение и военная техника могут применяться:
1) для отражения вооруженного вторжения и вооруженного нападения;
2) при оказании вооруженного сопротивления;
3) при внезапном нападении на военнослужащих и иных граждан;
4) при побеге задержанных лиц с захваченным оружием.
3. В остальных случаях применению вооружения и военной техники должны предшествовать ясно выраженное предупреждение о намерении их применить и (или) предупредительные выстрелы.

Статья 73. Применение специальных средств

1. Во всех случаях, дающих право Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженным Силам Республики Казахстан применять вооружение и военную технику при защите Государственной границы, могут применяться специальные средства.
2. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Вооруженных Сил Республики Казахстан в пограничном пространстве также имеют право использовать специальные средства:
1) для задержания и разоружения правонарушителей, иных лиц, оказывающих сопротивление или умышленно препятствующих военнослужащим, участвующим в защите (охране) Государственной границы, осуществлять возложенные на них служебные обязанности, либо в отношении лиц, незаконно имеющих при себе оружие, боеприпасы, взрывчатые, ядовитые, радиоактивные, наркотические и иные, запрещенные к свободному обращению, вещества;
2) для пресечения массовых беспорядков в пограничном пространстве и в случаях массового невооруженного пересечения (попытках пересечения) Государственной границы, групповых действиях правонарушителей, посягающих на жизнь, здоровье, права, свободы, личное достоинство и собственность граждан или безопасность государства;
3) при конвоировании и охране задержанных лиц, если имеются достаточные основания полагать, что они могут совершить побег, причинить вред окружающим или собственному здоровью;
4) для доставки задержанных, если это необходимо в целях пресечения правонарушения, установления личности правонарушителя, а также составления протокола об административном правонарушении, при невозможности составить его на месте, если составление протокола является обязательным;
5) для вскрытия объектов и транспортных средств, а также их демонтажа в целях пресечения правонарушений;
6) для предупреждения, выявления и пресечения иных правонарушений, а также необходимой обороны и в случае крайней необходимости.

Статья 74. Применение служебных животных и физической силы

1. Во всех случаях, дающих право Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан применять вооружение и военную технику и специальные средства при защите (охране) Государственной границы, могут применяться служебные животные и физическая сила.
2. Военнослужащие Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в пограничном пространстве также имеют право применять служебных животных и физическую силу, в том числе боевые приемы борьбы:
1) для поиска и задержания правонарушителей;
2) при досмотре лиц, транспортных средств, грузов и товаров, осмотре местности, с целью поиска и обнаружения предметов, материалов, средств, веществ, запрещенных к ввозу в Республику Казахстан или вывозу из Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан либо свободному обращению;
3) для предупреждения, выявления и пресечения иных правонарушений, а также необходимой обороны и в случае крайней необходимости.

Статья 75. Применение вооружения и военной техники,
специальных средств, служебных животных и
физической силы иными уполномоченными органами
в области защиты Государственной границы

Иные уполномоченные органы в области защиты Государственной границы применяют вооружение и военную технику, специальные средства, служебных животных и физическую силу в соответствии с настоящим Законом и иными законодательными актами Республики Казахстан.

Глава 12. Участие граждан в защите (охране) Государственной
границы, их правовая защита

Статья 76. Участие граждан в защите (охране)
Государственной границы

1. В пределах пограничного пространства граждане участвуют на добровольной основе в защите (охране) Государственной границы в составе добровольных дружин и иных формах.
2. Порядок привлечения граждан к защите (охране) Государственной границы в составе добровольных дружин, формы и виды такого привлечения определяются Правительством Республики Казахстан.
3. Граждане, участвующие в защите (охране) Государственной границы, осуществляют свою деятельность на основе принципов законности, уважения и соблюдения прав и свобод человека и гражданина.
4. Обстоятельствами, исключающими возможность участия гражданина Республики Казахстан в защите (охране) Государственной границы в составе добровольных дружин, являются:
1) привлечение к уголовной ответственности;
2) неоднократное (два и более раза в течение года) совершение умышленных административных правонарушений;
3) выезд на постоянное местожительство за пределы пограничного пространства или Республики Казахстан;
4) наступление обстоятельств, исключающих его дальнейшее участие в защите (охране) Государственной границы (выявление психического расстройства, заболевание алкоголизмом, наркоманией или токсикоманией, иной болезнью, представляющей опасность для окружающих, - согласно перечню, утвержденному Правительством Республики Казахстан, смерти гражданина);
5) нежелание в дальнейшем участии в защите (охране) Государственной границы.

Статья 77. Права и обязанности граждан, участвующих в
защите(охране) Государственной границы

1. Граждане, участвующие в защите (охране) Государственной границы (далее – лица, участвующие в защите (охране) Государственной границы), обязаны:
1) незамедлительно информировать подразделения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан о ставших известными им фактах готовящихся либо совершенных правонарушений в пограничном пространстве;
2) в предусмотренных законодательством Республики Казахстан случаях предъявлять по требованию граждан удостоверения, подтверждающие правомерность их участия в защите (охране) Государственной границы;
3) разъяснять гражданам, задержанным за совершение правонарушений, основания применяемых к ним принудительных мер;
4) проходить в подразделениях Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан правовую подготовку перед участием в мероприятиях по защите (охране) Государственной границы.
2. Лица, участвующие в защите (охране) Государственной границы, имеют право:
1) оказывать содействие Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в мероприятиях защиты (охраны) Государственной границы, не связанных с контрольными и надзорными функциями;
2) предупреждать и пресекать правонарушения в пограничном пространстве;
3) применять в целях пресечения правонарушений и задержания правонарушителей физическую силу и другие средства, если иными способами достичь указанных целей не представляется возможным;
4) в предусмотренных законами случаях задерживать и доставлять в подразделения Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, правоохранительные или иные уполномоченные органы лиц, совершивших правонарушения в пограничном пространстве;
5) совместно с представителями Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан проводить мероприятия, направленные на профилактику правонарушений в пограничном пространстве;
6) требовать от граждан соблюдения установленных режимов в пограничном пространстве.
Законные требования лиц, участвующих в защите (охране) Государственной границы, обязательны для исполнения гражданами.
3. Противоправные действия в отношении лиц, участвующих в защите (охране) Государственной границы, и членов их семей в связи с оказанием содействия в защите (охране) Государственной границы, а также невыполнение законных требований лиц, участвующих в защите (охране) Государственной границы, влекут ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Глава 13. Заключительные положения

Статья 78. Надзор за соблюдением законодательства
Республики Казахстан о Государственной границе
Республики Казахстан

Надзор за точным и единообразным применением законодательства Республики Казахстан о Государственной границе Республики Казахстан осуществляет Генеральный прокурор Республики Казахстан и уполномоченные им прокуроры.

Статья 79. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан о Государственной границе

1. Лица, нарушившие требования настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан о Государственной границе, несут ответственность, предусмотренную законодательными актами Республики Казахстан.
2. Граждане Республики Казахстан, иностранцы и лица без гражданства имеют право на получение от Пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Министерства обороны Республики Казахстан, иных уполномоченных органов в области защиты Государственной границы разъяснения по поводу ограничения их прав и свобод.
3. В случае нарушения законных прав и свобод граждан Республики Казахстан, иностранцев или лиц без гражданства, соответствующие должностные лица обязаны восстановить эти права и возместить им ущерб в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

Статья 80. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования.
2. Признать утратившими силу:
1) Закон Республики Казахстан от 13 января 1993 года «О Государственной границе Республики Казахстан» (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., № 1, ст. 1; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 г., № 14, ст. 275; 1998 г., № 24, ст. 436; 2002 г., № 15, ст. 147; 2004 г., № 23, ст. 142; 2007 г., № 24, ст. 180; 2009 г., № 18, ст. 86; 2011 г., № 11, ст. 102);
2) Закон Республики Казахстан от 13 января 1993 года «О Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан» (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., № 1, ст. 3; 1995 г., № 8, ст. 56; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 г., № 14, ст. 275; 2002 г., № 15, ст. 147; 2004 г., № 23, ст. 142; 2007 г., № 9, ст. 67; № 24, ст. 180; 2011 г., № 1, ст. 7; 2012 г., № 4, ст. 32).

Президент
Республики Казахстан

"Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы" (жаңа редакция) Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 қазандағы № 1369 Қаулысы

Қазақстан Республикасының Yкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
«Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы» (жаңа редакция) Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов

ЖОБА

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы
(жаңа редакция)

Осы Заң Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасына қатысты қоғамдық қатынастарды реттейді, оны қорғаудың (күзетудің) құқықтық негіздерін, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің мақсатын, міндеттері мен құзыретін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қорғауға (күзетуге) қатысатын өзге де органдардың өкілеттігін белгілейді және бекітеді.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы (бұдан әрі – Мемлекеттік шекара) – Қазақстан Республикасы аумағының шегін (құрлығын, суын, жер қойнауын, әуе кеңістігін) айқындайтын сызық пен осы сызық бойынша тiгiнен өтетiн жазықтық және Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігінің әрекет етуінің кеңістіктегі шегі.

2-бап. Осы Заңда қолданылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар қолданылады:
1) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және азаматтық және эксперименттік авиация қызметі саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;
2) арнайы құралдар – құқыққа қайшы іс-қимылдың жолын кесу не уәкілетті органдардың қызметкерлерін және Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысатын азаматтарды жеке дана қорғау және бүркемелеу мақсатында құқық бұзушыларға, олардың көліктері мен объектілеріне физикалық, жарақаттау арқылы, химиялық, электрлік, психологиялық, назарын аударып жіберу жолымен немесе өзгеше әсер етуге арналған құралдар;
3) аумақтық сулар (теңіз) және ішкі сулар режимі – мына:
Қазақстан Республикасының аумақтық сулары (теңізі) мен ішкі суларында қазақстандық өздігінен жүзетін және өздігінен жүзбейтін (су үсті және су асты) шағын көлемді кемелерін (құралдарын) және мұз үстімен жылжитын, құралдарды есепке алудың, күтіп ұстаудың, олардың тұрақтау, келу пункттерінен шығуының, суда тұруының;
қазақстандық кемелердің, шетелдік кемелердің және әскери корабльдердің, мұз үстімен жылжитын құралдардың Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізде) және ішкі суларында жүзуінің (пайдаланылуының);
Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңіз) және ішкі суларында кәсіпшілік, зерттеу, іздестіру немесе өзге, оның ішінде табиғи жанды және жансыз ресурстарды сақтауға бағытталған қызметті жүргізудің Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және осы Заңда белгіленген тәртібі;
4) делимитация – Мемлекеттік шекараның шектес мемлекеттер арасындағы келісім бойынша халықаралық шартта белгіленіп көрсетілген және шартқа қоса тіркелетін карталарда графика түрінде бейнеленген жағдайлары мен бағыттарын айқындау;
5) демаркация – жергілікгі жерде делимитация туралы халықаралық шартқа сәйкес Мемлекеттік шекараны айқындау және оны тиісті шекара белгілерімен белгілеу;
6) инженерлік құрылыстар мен тосқауылдар шебі – Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әрекетін қамтамасыз етуге арналған, шекаралық кеңістік шегінде мерзімсіз (тұрақты) пайдалануға бөлінген жер белдеуі;
7) инспекциялық-тексеріп қарау кешені – интрузивсіз (қол тигізбей) тексеру әдісімен теміржол және автокөлік құралдарын, жүк бөліктері бар көлік құралдарын, контейнерлерді ашпай, көзбен шолып тексеру үшін уәкілетті органдардың пайдаланатын кескіндерді өңдеу мен талдау жүйелерімен жарақтандырылған, тексеріп қарайтын интраскопиялық техника (интрузивсіз тексеріп қараудың стационарлық, тасымалданатын және мобильдік техникалық құралдары).
8) Каспий теңізіндегі Қазақстан Республикасы аумақтық суларының (теңізінің) енін есептеуге арналған бастапқы сызықтар (бұдан әрі – бастапқы сызықтар) – Қазақстан Республикасының материктік бөлігінде және оның аралдарында орналасқан (Крондштадт футштокының нөліне қатысты биіктіктердің Балтық жүйесінің минус 28,0 метр белгісінде), сондай-ақ Қазақстан Республикасына тиесілі шығанақтардағы, бухталардағы, құйылыстар мен жайылмалардағы ішкі сулардың шегін шектейтін тура сызықтар;
9) континенттік қайраң режимі – теңіз түбі мен қойнауының табиғи ресурстарына барлау жүргізуге және әзірлеуге байланысты, жасанды аралдарды, қондырғылар мен құрылыстарды жасау және пайдалану (консервациялау және демонтаждау, қалдықтар мен өзге де материалдарды көму), сондай-ақ теңіз ғылыми зерттеулерін жүргізу жөніндегі Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен және заңнамасымен белгіленген құрлықтық қайраңдағы әрекетті жүзеге асыру тәртібі;
10) Қазақстан Республикасының аумақтық сулары (теңізі) (бұдан әрі – аумақтық сулар (теңіз)) – Қазақстан Республикасының егемендігі тарайтын, оның сыртқы шегі Мемлекеттік шекара болып табылатын Каспий теңізіндегі бастапқы сызықтардан бастап, халықаралық құқық нормаларына және Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес өлшенетін ені 12 теңіз милі болатын теңіз белбеуі;
11) Қазақстан Республикасының континенттік қайраңы – Мемлекеттік шекарадан (аумақтық сулардың (теңіздің) сыртқы шегінен) оның Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгіленген шектерге дейінгі өлшенетін түбі мен қойнауының учаскесі;
12) Қазақстан Республикасының шекаралық кеңістігі (бұдан әрі – шекаралық кеңістік) – Мемлекеттік шекара және аумақтық сулары (теңізі) және ішкі сулары бар шекаралық аймақтың сыртқы шектеріне дейінгі оған шектесіп жатқан Қазақстан Республикасының аумағы, сондай-ақ Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің аумақтары, олардың шектерінде уәкілетті органдардың шекаралық қызметті жүзеге асыратын, континенттік қайраң және олардың үстіндегі әуе кеңістігі;
13) қызметтік жануарлар – шекаралық кеңістікте құқық бұзушылықтардың алдын алу, анықтау, белгілеу және жолын кесу мақсатында шекара нарядтарын күшейтуге, сондай-ақ құқық бұзушыларға дене күшімен, психологиялық, бағыттау жолымен және өзге де әсер етуге арналған қызметтік иттер және аттар;
14) Қазақстан Республикасының ішкі сулары (бұдан әрі – ішкі сулар) – аумақтық сулардың (теңіздің) және ішкі сулардың режимі қолданылатын Қазақстан Республикасы аумағының құрамдас бөлігі, ол мына суларды:
Каспий теңізіндегі бастапқы сызықтан жағалау жағына қарай орналасқан сулар;
орташа көпжылдық деңгейі жеріндегі жағадан жағаға қарай жүргізілген тура сызықпен шектелген (халықаралық құқық нормаларына сәйкес, тізбесі Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленетін, Қазақстан Республикасына тиесілі) шығанақтарды, бухталарды, құйылыстарды және жайылмаларды;
порттардың гидротехникалық және өзге де тұрақты құрылыстарының теңіз жаққа қарай неғұрлым қашық орналасқан нүктесі арқылы өтетін сызықпен шектелген Қазақстан Республикасының порттарын;
Мемлекеттік шекарадан Берг бұғазындағы Ақлақ гидроқұрылысына дейінгі (Үлкен Арал теңізінің қазақстандық бөлігі шегіндегі) Қазақстан Республикасы жағына қарай орналасқан Арал теңізін;
жағалауы Қазақстан Республикасының иелігіндегі шекаралық өзендерді, көлдерді және өзге де су қоймаларын қамтиды;
15) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункті (бұдан әрі – өткізу пункті) – халықаралық қатынастар үшін ашық теміржол, автомобиль станциясы немесе вокзал, теңіз немесе өзен порты, халықаралық әуежай (аэродром) шектеріндегі аумақ (акватория), сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Мемлекеттік шекара арқылы адамдарды, көлік құралдарын, жүктерді және тауарларды өткізу жүзеге асырылатын тиісті инфрақұрылымы бар Мемлекеттік шекараға тікелей жақын жерде арнайы бөлінген өзге де жергілікті жер учаскесі;
16) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің инфрақұрылымын құру – тапсырыс берушінің өткізу пункттерін жобалау, салу (реконструкциялау), жабдықтау және техникалық жарақтандыру жөніндегі функцияларын орындау;
17) Мемлекеттік шекараны белгілеу – шекара белгілерін демаркациялау (редемаркациялау) кезінде қабылданған құжаттамалық сипаттамасына сәйкес оларды Мемлекеттік шекарада орналастыру;
18) Мемлекеттік шекараны жайластыру – уәкілетті органдардың Мемлекеттік шекара инфрақұрылымын жасау және дамыту жөнінде қабылдайтын шаралар;
19) Мемлекеттік шекараның мәртебесі – Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен және халықаралық шарттармен айқындалған Мемлекеттік шекараның құқықтық жағдайының жай-күйі;
20) Мемлекеттік шекараның инфрақұрылымы – Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) мақсатында уәкілетті органдар салатын, жабдықтайтын және пайдаланатын шептер, объектілер, гидротехникалық, инженерлік және өзге де имараттар мен қоршаулар кешені;
21) Мемлекеттік шекараны күзету – Мемлекеттік шекараны қорғаудың құрамдас бөлігі, ол уәкілетті органдардың Мемлекеттік шекараның өтуін құқыққа қайшы өзгертуіне жол бермеу жөніндегі іс-шаралар кешенін өткізуге, сондай-ақ Мемлекеттік шекараның режимін және өткізу пункттеріндегі режимдерді бұзу белгілері мен фактілерін анықтауға және олардың алғышарттарының жолын кесуден тұрады;
22) Мемлекеттік шекараны қорғау – ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының шекаралық саясатын іске асыру жүйесінің құрамдас бөлігі;
23) Мемлекеттік шекараны орнату – Мемлекеттік шекараны халықаралық-құқықтық айқындау, құжаттамалық сипаттау және заңнамалық ресімдеу жөніндегі шаралар кешені;
24) Мемлекеттік шекараны редемаркациялау – жоғалған және ескірген шекаралық белгілерді қалпына келтіруге және жөндеуге, қосымша белгілерді орнатуға, сондай-ақ тиісті халықаралық шартпен бекітілуге жататын жаңа құжаттарды жасаудан тұратын, шектес мемлекетпен Мемлекеттік шекараны орнату процесі;
25) Мемлекеттік шекараны санаттау – Мемлекеттік шекара учаскелерінің өзіндік ерекшеліктерінің (шектес мемлекеттермен өзара қарым-қатынасы, шекара қауіпсіздігіне қатер төнуі, шекара маңы аудан тұрғындарының әлеуметтік-саяси жағдайы мен тығыздығы, жер бедері және т.б.) сипат негізінде олардың жай-күйін және Мемлекеттік шекараның мәртебесін айқындау;
26) Мемлекеттік шекараны өзгерту – Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына және жалпы жұрт таныған халықаралық құқық принциптері мен нормаларына сәйкес бұрын айқындалған шекарамен сай келмейтін жаңа Мемлекеттік шекараны орнату;
27) Мемлекеттік шекара режимі – Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен және (немесе) осы Заңмен белгіленген тәртіп:
Мемлекеттік шекараны ұстау (Каспий теңізіндегі Мемлекеттік шекара учаскесін қоспағанда);
Мемлекеттік шекарадан өту;
Мемлекеттік шекара арқылы адамдар мен көлік құралдарын, жүктер мен тауарлары өткізу;
шекара алқабына кіру, уақытша болу, тұру немесе онда жүріп-тұру;
Мемлекеттік шекарада және шекаралық белдеуде шаруашылық, кәсіптік және өзге де қызметті жүргізу, бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени немесе өзге де іс-шаралады өткізу;
Мемлекеттік шекара режимінің бұзылуына байланысты шет мемлекеттермен шекаралық оқыс оқиғаларды шешу;
28) Мемлекеттік шекараны қорғаудың инженерлік және техникалық құралдары (бұдан әрі – инженерлік-техникалық және техникалық құралдар) – Қазақстан Республикасының шекаралық кеңістігіндегі құқық бұзушылықтардың алдын алуға, анықтауға және жолын кесуге арналған құралдар;
29) Мемлекеттік шекара арқылы өткізілетін жүктер мен тауарлар (бұдан әрі – жүктер мен тауарлар) – заңды және жеке тұлғалар Мемлекеттік шекара арқылы өткізетін коммерциялық және коммерциялық емес жүктер, тауарлар, нәрселер, материалдар, құралдар, заттар, қол жүгі (багаж) және көлік құралдары;
30) Мемлекеттік шекараны ұстау – Мемлекеттік шекара режимін қамтамасыз етуге және қолдауға бағытталған уәкілетті органдардың қызметі;
31) Мемлекеттік шекара арқылы адамдарды, көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды өткізу – адамдардың, көлік құралдарының Мемлекеттік шекарадан өту (өтуге рұқсат алу), жүктер мен тауарларды Мемлекеттік шекара арқылы өткізу заңдылығын тану;
32) өзендер тальвегі – өзендер түбінің ең төмен учаскелерін біріктіретін сызық;
33) өткізу пункттерінің инфрақұрылымы – тиісті технологиялық жабдықтары бар ғимараттар, үй-жайлар және имараттар, өткізу пункттері кешені;
34) өткізу пункттеріндегі режим – өткізу пункттеріне осы Заңмен белгіленген кіру, болу, жүріп-тұру және олардан адамдардың, көлік құралдарының шығу, жүктер мен тауарларды әкелу, болу, орнын ауыстыру, шығару тәртібі;
35) радиациялық бақылау – мемлекеттік шекара арқылы өткізілетін тауарлардан және (немесе) көлік құралдарынан шығатын иондағыш сәулелердің деңгейін тексеру және оны табиғи фонмен салыстыру;
36) уәкілетті органдар – өз құзыреті шегінде Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді) жүзеге асыратын мемлекеттік органдар;
37) фарватер – навигациялық қоршау құралдары арқылы (буялар, қадалар, екі жарма белгілер) көрсетілетін кедергілер (аралдар, қайраңдар арасында және басқалар) арасында кемелердің жүзуіне арналған қауіпсіз жол;
38) шекаралық аймақ – әкімшілік-аумақтық бірліктер (аудандық, қалалық, селолық (ауылдық) округтер) аумағы шегінде шекаралық белдеуге шектесіп жататын Қазақстан Республикасы аумағының бөлігі;
39) шекаралық белдеу – Мемлекеттік шекараға тікелей шектесетін құрлық учаскесіндегі, ал шекаралық өзендер, көлдер және өзге де су қоймалары бойынша Мемлекеттік шекара өтетін учаскедегі жергілікті жер белдеуі, аталған су қоймаларының байырғы жағасына тікелей шектесіп жататын жергілікті жер белдеуі, сондай-ақ Мемлекеттік шекара режимі жұмыс істейтін, сол жерде орналасқан аралдар аумағы;
40) шекаралық режим – осы Заңмен белгіленген шекаралық аймақтағы кіру, уақытша болу, тұру немесе жүріп-тұру, бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени немесе өзге де іс-шараларды өткізу тәртібі;
41) шекаралық өкілдіктердің кездесу пункті – тараптардың шекаралық өкілдіктердің отырыстарын, сондай-ақ шекара органдарының басшылары деңгейінде өткізілетін халықаралық кездесулерді ұйымдастыру және өткізу үшін Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі пайдаланатын арнайы жабдықталған үй-жайлары бар жеке ғимарат;
42) шекаралық кеңістіктегі құқық бұзушылық – шекаралық кеңістікте белгіленген режимдерді бұзуға бағытталған әрекет;
43) шекаралық қауіпсіздік – шекаралық кеңістікте жеке адамның, қоғамның және мемлекеттің саяси, экономикалық, ақпараттық, гуманитарлық және өзге де мүдделері қорғалуының жай-күйі;
44) шекаралық іс-әрекет – Қазақстан Республикасы Үкіметінің, өзге де уәкілетті органдардың, ұйымдардың, қоғамдық бірлестіктердің және азаматтардың Қазақстан Республикасының шекаралық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесін іске асыруы;
45) шекаралық саясат – Қазақстан Республикасының шекаралық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тұжырымдамалық тәсілдерді әзірлеу және іске асыру бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің және өзге де уәкілетті органдардың келісілген және үйлестірілген іс-әрекеті;
46) шекарадағы оқыс оқиға – Қазақстан Республикасының, бір немесе бірнеше онымен шектес мемлекеттердің мүдделерін қозғайтын Мемлекеттік шекара режимі туралы халықаралық шарттардың бұзылуына байланысты, Мемлекеттік шекарадағы оқиға;
47) шекаралық өкілдер – Мемлекеттік шекарада белгіленген режимді сақтаумен, сондай-ақ Мемлекеттік шекараның белгілі учаскесінде (шекара өкілдігі іс-әрекетінің учаскесінде) оның бұзылуына орай, шекарадағы оқыс оқиғаны шешумен (реттеумен) байланысты мәселелерді шешу үшін Қазақстан Республкасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті офицерлері арасынан тағайындалатын уәкілетті лауазымды адамдар.
48) шет елдердегі мекемелерді физикалық қорғау (күзету) – Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерінің объекті ішкілік және өткізу режімдерін қамтамасыз ету бойынша іс-шаралар кешенімен қоса, Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері мен олардың қызметшілер құрамының қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құрамдас бөлігі.

3-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекара
туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше ережелер белгіленсе, халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

4-бап. Шекара саясаты

1. Мемлекеттік шекара делимитациялау, демаркациялау (қайтадан демаркациялау) үдерісінде белгіленеді және өзгертіледі, халықаралық шарттармен және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен бекітіледі, соған сәйкес оның учаскелерінің мәртебесі айқындалады.
2. Шекара саясатын іске асыру:
1) шет мемлекеттермен өзара тиімді жан-жақты ынтымақтастықты қолдау;
2) шекара мәселелерін бейбіт шешу жолымен қол жеткізіледі.
3. Қазақстан Республикасының шекара саясатын қалыптастыру жөніндегі ұсыныстарды әзірлеу Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Мемлекеттік шекаралық комиссияға жүктеледі, ол мемлекеттік және жергілікті атқару органдарының, Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) үшін қажетті жағдайлар жасау жөніндегі қоғамдық ұйымдардың нысаналы бірлескен қызметін қамтамасыз ететін консультатциялық-кеңесші орган болып табылады.

5-бап. Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) принциптері

Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) принциптері мыналар болып табылады:
1) Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) жөніндегі қызметті жүзеге асыру кезінде заңдылықты сақтау;
2) Мемлекеттік шекараның тұтастығын, қол сұғылмаушылығын және Қазақстан Республикасы аумағының бөліп тасталмауын қамтамасыз ету;
3) адамның құқықтары мен бостандықтарын сақтау;
4) Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезіндегі адамның жеке басының, қоғамның және мемлекеттің өзара жауапкершілігі;
5) Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезінде мемлекеттік және өзге де органдар мен ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың өзара әрекеттестігі.

6-бап. Мемлекеттік шекараны қорғау

1. Мемлекеттік шекараны қорғау Қазақстан Республикасы Үкіметінің келісілген, нысаналы және уәкілетті органдардың ұйымдастыру және олардың өз өкілеттіктері шегінде шекара кеңістігінде ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі, саяси, қорғаныс, дипломатиялық, ұйымдық-құқықтық, экономикалық, экологиялық, табиғат қорғау, құқық қорғау, шекаралық, кедендік, санитариялық-эпидемиологиялық, әскери, бақылау-тексеру, арнайы (барлау, қарсы барлау және жедел іздестіру) және өзге де шараларды ұйымдастыру мен қолдану жөніндегі қызметінен тұрады.
2. Мемлекеттік шекараны қорғау жөніндегі шаралар оның учаскелерін санаттау ескеріле отырып, қолданылады.
3. Шекара кеңістігі шегінде Мемлекеттік шекараны қорғау үшін халықаралық шарттарға және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шекара белдеуінің, шекара аймағының, аумақтық сулардың (теңіздің) және ішкі сулардың, континенттік қайраңның, Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің шектері белгіленеді, ол жерде оларға сай келетін:
1) Мемлекеттік шекара режимі;
2) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріндегі режим;
3) шекара режимі;
4) аумақтық сулар (теңіз) және ішкі сулар режимі;
5) құрлықтық қайраң режимі енгізіледі.

7-бап. Мемлекеттік шекараны күзету

Құрлықтағы (оның ішінде Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде), аумақтық сулардағы (теңіздегі) және ішкі сулардағы (оның ішінде су асты ортасында (Каспий теңізінде) Мемлекеттік шекараны күзету Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне жүктеледі.
2. Әуе кеңістігінде Мемлекеттік шекараны күзету Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне жүктеледі.

8-бап. Мемлекеттік шекараны күзету және қорғау
жөніндегі шаралар

1. Мемлекеттік шекараны қорғау мен күзету түрлерін, нысандарын және тәсілдерін Қазақстан Республикасының шекара қауіпсіздігі мүдделерін ескере отырып, өз құзыреті шеңберінде уәкілетті органдар белгілейді.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі мен Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген жағдайларда және тәртіпте Мемлекеттік шекараны қорғау мен күзету жөніндегі іс-шараларды орындау үшін уәкілетті органдардың, ұйымдардың және жекелеген азаматтардың күштері мен құралдарын тартады.
3. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекараны қорғау мен күзетуде жалпы танылған халықаралық құқық принциптері мен нормалары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде шет мемлекеттермен ынтымақтасады.

2-тарау. Мемлекеттік шекараны орнату, белгілеу,
өзгерту және жайластыру

9-бап. Мемлекеттік шекараны орнату және өзгерту

1. Мемлекеттік шекара Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және заңнамалық актілерінде бекітілетін делимитациялау, демаркациялау (редемаркациялау) процесінде орнатылады және өзгертіледі.
2. Мемлекеттік шекараны демаркациялаумен (редемаркациялаумен) байланысты барлық іс-әрекеттер бірлескен (екіжақты) комиссиямен жүзеге асырылады.
3. Егер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында өзгеше көзделмеген болса, Мемлекеттік шекара:
1) құрлықтағы – жер бедерiнiң сипатты нүктелерi, жер бедерінің сызықтары немесе анық көрiнетiн бағдарлар бойынша;
2) Каспий теңiзінде – Қазақстан Республикасы аумақтық суларының (теңiзiнiң) сыртқы шекарасы бойынша;
3) Арал теңізінде – оның жағасына шығатын Мемлекеттік шекараның тұсын бiрiктiретiн шекара нүктелерінің сызықтары бойынша теңізде жағалардың сипаты және су деңгейi өзгерген кезде өзгертiлмей орнатылады;
4) кеме жүзетін өзендерде – өзеннің басты фарватер немесе тальвег ортасы бойынша; кеме жүзбейтін өзендерде, бұлақтарда – олардың орта тұсы бойынша немесе өзеннiң негiзгi аңғарының орта тұсы бойынша; көлдерде және өзге су қоймаларында (осы бап 3-тармағының 5) тармақшасында көрсетілген су қоймаларын қоспағанда) – Мемлекеттік шекара көлдерінің немесе өзге де қоймаларының жағасына шығатын тұсын бiрiктiретiн бірдей қашықтықтағы, орта, тура немесе басқа сызық бойынша орнатылады.
Өзен, бұлақ, көл немесе өзге де су қоймасы бойынша өтетiн Мемлекеттік шекара олардың жағаларының сипаты немесе су деңгейi өзгерген кезде де, өзен, бұлақ аңғары белгілі бiр немесе өзге жаққа ауытқыған жағдайда да өзгертiлмейдi;
5) су тораптарының су қоймаларында және өзге де жасанды су қоймаларында – оны толтырғанға дейiнгi жерден өтетiн Мемлекеттік шекараға сәйкес;
6) өзендер, бұлақтар, көлдер және өзге де су қоймалары арқылы өтетін көпiрлерде, бөгеттерде және өзге имараттарда, – суда Мемлекеттік шекараның өтуiне қарамастан, сол имараттардың орта тұсы немесе олардың технологиялық осі бойынша орнатылады.

10-бап. Мемлекеттік шекараны белгілеу

1. Мемлекеттік шекара жергілікті жерлерде айқын көрiнетiн шекара белгiлерiмен белгіленеді.
2. Шекара белгілерінің нысандарын, көлемдерін, сипаттамасын, құрылымын және оларды орнату тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі анықтайды.

11-бап. Мемлекеттік шекараны жайластыру

1. Мемлекеттік шекараны жайластыру Қазақстан Республикасының заңында және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген тәртіпте жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік шекараның инфрақұрылымын жасау тәртібін, оның учаскелерін санаттауды негізге ала отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

3-тарау. Мемлекеттік шекараның режимі

12-бап. Мемлекеттік шекараның режимі

1. Осы Заңда және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында Мемлекеттік шекарада және шекаралық белдеуде Мемлекеттік шекара режимі орнатылады.
2. Шектес мемлекеттермен шекара учаскелері бойынша шекаралық белдеудің енін Қазақстан Республикасының Үкіметі орнатады, онда ені 5 метр Мемлекеттік шекараны көрсету шебі: құрлықта – Мемлекеттік шекараның тікелей бойымен; Мемлекеттік шекара шекаралық өзендер, көлдер және өзге де су қоймалары бойынша өтетін учаскелерде – іргелі жағаның тікелей бойымен жабдықталады.
3. Шекаралық белдеуде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте жер белдеулері (учаскелері) мерзімсіз (тұрақты) пайдалануға өтеусіз бөлінеді, олар инженерлік-техникалық құрылыстар мен бөгеттерді, коммуникацияларды, Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін және Мемлекеттік шекара инфрақұрылымының өзге де объектілерін жайластыру және ұстау үшін пайдаланылады.

13-бап. Мемлекеттік шекараны ұстау

1. Мемлекеттік шекараны ұстау Мемлекеттік шекараны белгілеу шебін жабдықтау мен жұмыс істеуін қамтамасыз ету тәртібін (шекара белгілерін бүтін жағдайда орнатуды, сақтауды және ұстауды, олардың бақылауға тексеруді, шекаралық соқпақтар мен жолдарды жабдықтауды), сондай-ақ шектес мемлекеттермен Мемлекеттік шекараны өтуге бірлескен тексеру жүргізуді қамтиды.
2. Халықаралық шарттарда белгiленбеген Мемлекеттік шекараны ұстау тәртібін Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті айқындайды.

14-бап. Мемлекеттік шекарадан өту

1. Мемлекеттік шекарадан өту:
1) құрлықта, шекаралық өзендерде, көлдерде және өзге де су қоймаларында – халықаралық теміржол, автомобиль, өзен және өзге де қатынас жолдарында орнатылатын Мемлекеттік шекара арқылы өту орындарында;
2) әуе кеңістігінде – халықаралық әуе трассаларымен оны кесіп өтетін орындарда немесе осы мақсаттар үшін арнайы бөлінген әуе дәліздері бойынша;
3) теңізде – халықаралық теңіз қатынасы жолдарында орнатылатын теңіз дәлiздерi шегінде жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңнамалық актілеріне сәйкес Мемлекеттік шекарадан және өзге де жерлерден өтуге жол беріледі.
2. Шекаралық ынтымақтастық халықаралық орталықтарының шегінде Мемлекеттік шекарадан өту, сондай-ақ олардың аумақтарында адамдардың болу тәртібі мен өзге де (қолданыстағы режим, жүктерді, тауарларды және т.б. өткізу ережелері туралы) мәселелер Қазақстан Республикасының дербес халықаралық шарттарымен және заңнамалық актілерімен реттеледі.
3. Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар пайда болған кезде апаттық-құтқару, апаттық-қалпына келтіру құралымдары (күштері) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және заңнамалық актілерінде белгіленетін өзге тәртіпте мұндай жағдайларды оқшаулау және жою үшін Мемлекеттік шекарадан өтеді. Мұндай құралымдардың (күштердің) Мемлекеттік шекарадан өтуіне, өтудің белгіленген орындарынан тыс, әдетте табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың ошағына жақын таңдалатын теңіз және әуе дәлiздерiнде жол беріледі.
4. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) бойынша міндеттерді орындау кезінде шектес мемлекеттің шекаралық органымен келісілген (Каспий теңізіндегі аумақтық сулардың (теңіздің) сыртқы шекарасын қоспағанда) өзге де тәртіпте Мемлекеттік шекарадан өтуге құқық беріледі.
5. Мемлекеттік шекарадан Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне дейін халықаралық теміржол және автомобиль қатынас жолдарының учаскелерін белгілеу мен жабдықтауға қойылатын талаптарды, олар бойынша жүру тәртібін, сондай-ақ Мемлекеттік шекарада орналасқан шекаралық ынтымақтастық халықаралық орталықтары периметрінің қазақстандық бөлігін жабдықтауға қойылатын талаптарды Қазақстан Республикасының Үкіметі орнатады.
6. Мемлекеттік шекарадан Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне дейін немесе кейін қарай бағытта адамдар мен көлік құралдарын өткізу кезінде:
1) белгіленген қозғалыс бағытын өзгертуге;
2) адамдардың аялдауына, түсуіне (мінуіне), жүктер мен тауарларды түсіруге (тиеуге), әуеге көтеруге, кез келген, оның ішінде пилотсыз ұшу аппаратын қондыруға немесе қабылдауға тыйым салынады.
7. Қазақстан Республикасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүддесінде, сондай-ақ шектес мемлекеттердің жазбаша өтініші бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен оның жеке учаскелерінде Мемлекеттік шекарадан өту уақытша шектеледі немесе тоқтатылады, ол туралы Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі мүдделі мемлекеттердің билігі ондай шешім қабылдаған сәттен бастап жетпіс екі сағат ішінде дипломатиялық арналар арқылы хабардар етіледі.

15-бап. Теңізде, өзендерде, көлдерде және өзге де су
қоймаларында Мемлекеттік шекарадан өту

1. Қазақстандық және шетелдік (су үсті және су асты) кемелер, әскери корабльдер, мұз үстімен жылжитын құралдар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына және заңнамалық актілеріне сәйкес теңізде, өзендерде, көлдерде және өзге де су қоймаларында Мемлекеттік шекарадан өтеді.
2. Су асты шетелдік кемелері (құралдары) Мемлекеттік шекараны кесіп өтеді және аумақтық суларда (теңізде) су үсті жағдайында қозғалады.
3. Қазақстан Республикасы мен шектес мемлекеттердің порттарына кірмей, Мемлекеттік шекараны кесіп өте отырып, шекаралық өзендерде, көлдерде және өзге де су қоймаларында кемелердің жүзуі шектес мемлекеттермен Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен реттеледі.
4. Қазақстандық және шетелдік (су үсті және су асты) кемелер, шетелдік әскери корабльдер, мұз үстімен жылжитын құралдар Мемлекеттік шекараны кесіп өту кезінде және Қазақстан Республикасының аумақтық сулары (теңіздері) мен ішкі суларынан өткенде Қазақстан Республикасының портына (рейдіне) кіріп немесе кірмей, сондай-ақ Қазақстан Республикасының портынан (рейдінен) Мемлекеттік шекараға өткенде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің мынадай талаптарын орындауға міндетті:
1) өз туын көрсетуге, егер ол қандай-да бір себептермен көтерілмеген болса;
2) егер жүзу үшін тыйым салынған немесе уақытша қауіпті ауданға апаратын болса, сондай-ақ жасанды арал айналасында орнатылған қауіпсіздік аумағына не болмаса жүзу режимінің басқа бұзушылығына әкелетін болса, бағытты өзгертуге;
3) Қазақстан Республикасының аумақтық суына (теңізіне) немесе ішкі суларына кіру мақсаты, қозғалыстың сызбадан ауытқу себептері туралы хабарлауға;
4) аялдауға және тексеру үшін қарау тобын қабылдауға (кеменің үй-жайын тексеруге), кемелік және навигациялық құжаттарды, экипаж мүшелері мен жолаушылардың құжаттарын, жүктерге немесе тауарларға құжаттарды ұсынуға;
5) бағытты өзгертуге және Қазақстан Республикасының портына немесе өзге көрсетілген пунктке жүруге;
6) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңнамалық актілерінде көзделген өзге де талаптарды орындауға.
4) және 5) тармақшалары шетелдік әскери корабльдер мен коммерциялық емес мақсаттарда қолданылмайтын мемлекеттік кемелерге қатысты емес.
5. Осы баптың 5-тармағында көзделген қазақстандық және шетелдік кемелерге:
1) Қазақстан Республикасының Үкіметі Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін ашпаған Қазақстан Республикасының портына (рейдіне) кіруге;
2) қозғалыстың белгіленген схемасынан ауытқуға, жүзу үшін тыйым салынған немесе жүзу үшін уақытша қауіпті ауданға, сондай-ақ жасанды арал айналасында орнатылған, қауіпсіздік аумағына кіруге, егер осындай аудан немесе аймақ туралы теңізде жүзушілердің хабарламасында жарияланса, орнатуға немесе құрылысқа;
3) адамдардың аялдауы, түсуі (мінуі), кез келген жүктер мен тауарларды түсіру (тиеу), кез келген жүзу құралдарын суға түсіру немесе бортқа қабылдау, әуеге көтеру, бортқа кез келген ұшу аппаратын қабылдау-қондыру немесе қабылдау, кәсіпшілік, зерттеу, іздеу немесе өзге де қызметті уәкілетті органның рұқсатынсыз немесе бұндай рұқсаттың шартын бұза отырып жүргізуге тиым салынады.
6. Коммерциялық емес мақсаттарда пайдаланылатын шетелдік әскери корабльдер мен басқа да мемлекеттік кемелер, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында өзгеше тәртіп көзделмесе, аумақтық суларға (теңізге) және ішкі суларға кіру үшін болжамдалған кіруге дейін отыз күннен кешіктірмей, дипломатиялық арналар арқылы сұрау салынған, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің алдын ала кіру рұқсаты бойынша Мемлекеттік шекарадан өтеді.

16-бап. Теңізде, өзендерде, көлдерде және өзге де су
айдындарында Мемлекеттік шекарадан бірнеше рет
өтуге кәсіпшілікті жүргізуші қазақстандық
кемелердің құқығы

1. Аумақтық суларда (теңіздерде) ішкі суларда және континенттік қайраң үстінде кәсіпшілікті жүзеге асыратын қазақстандық кемелер мақсаты Қазақстан Республикасының аумағында балық және өзге өнімдерді саудалауға және өндіру үшін кәсіпшілік өнімін жеткізу болып табылатын кәсіпшілік іс-әрекет жүргізген жағдайда шекаралық бақылау жүзеге асырылғандарға қатысты шетелдік кемелерге, сондай-ақ қазақстандық кемелерге кәсіпшілік өнімдерін тиеусіз, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің рұқсаты негізінде олармен шекаралық, кедендік әне бақылаудың өзге түрлерін өтусіз, Мемлекеттік шекараны бірнеше рет өте алады.
2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген қазақстандық кемелерге:
1) шет мемлекеттің аумақтық суларына (теңізге), ішкі суларына, шетелдік порттарға кіруге;
2) адамдарды түсіруге (мінуге), шетелдік кемелермен, сондай-ақ шекаралық бақылау жүзеге асырылған қазақстандық кемелермен кез келген жүктер мен тауарларды түсіруге (тиеуге), сондай-ақ адамдар мен кемелерді құтқару қажеттілігінен немесе кеменің капитаны шұғыл түрде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін дереу ақпараттандыратын басқа да төтенше жағдайлардан туындаған жағдайдан басқаларды есептемегенде тыйым салынады.
3. Мемлекеттік шекарадан бірнеше рет өтуге рұқсат алу тәртібі, бұл рұқсат әрекетінің кеңістік және уақытша шегін, сондай-ақ осы баптың 1-тармағында көрсетілген қазақстандық кемелерді бақылауды жүзеге асыру тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

17-бап. Мемлекеттік шекараны әуе кеңістігінде кесіп өту

1. Әуе кемелері Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және заңнамасында белгіленген ережелерді сақтай отырып, Мемлекеттік шекараны кесіп өтеді.
Мемлекеттік шекараны кесіп өту жерлерінен Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне дейін және кері қарай өтетін әуе кемелері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі арқылы транзиттік ұшу кезінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің және Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясы уәкілетті органдарының саласындағы мынадай талаптарды орындауға міндетті:
1) егер ол ұшу үшін тыйым салынған немесе уақытша қауіпті ауданға келетін болса, бағытты өзгертуге;
2) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігіне кіру мақсаттары немесе ұшу жоспарынан ауытқу себептері туралы хабарлауға;
3) көрсетілген жерге келіп қонуды жүзеге асыруға.
3. Мемлекеттік шекараны кесіп өту жерлерінен Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне дейін немесе кейін қарай бағытта өтуі кезінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі арқылы транзиттік ұшуда, адамдардың өміріне немесе денсаулықтарына қатер төндіретін табиғи зiлзалаларды, аварияларды, апаттарды, апаттық жағдайларды қоспағанда мыналарға тыйым салынады:
1) ұшу жоспарында көрсетілмеген, сондай-ақ әуежайлардан, аэродромдардан тыс халықаралық болып табылмайтын әуежайларға (аэродромдарға) қонуына (ұшуына);
2) белгіленген (ұсынылған) дәліздерден және ұшу бағытынан ауытқуға, аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланған ұшу үшін тыйым салынған аймақтар мен шектеу аймақтары аумағының үстінен ұшуға;
3) адамдардың түсуіне (мінуіне), кез келген жүктер мен тауарларды түсіруге (тиеуге).
4. Ерекше жағдайларда техникалық, мәжбүрлі қонуларды және гуманитарлық рейстерді орындауына, сондай-ақ мемлекеттік міндеттерді орындауына байланысты халықаралық ұшуларды орындау кезінде әуе кемелерінің қонуы мен ұшуы халықаралық болып табылмайтын әуежайлардан (аэродромдардан) жүргізіледі. Ондай ұшулар тек Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетімен, кедендік органдармен және өзге де мемлекеттік органдармен келісім бойынша халықаралық рейстерді қамтамасыз етуге рұқсат етілмеген әуежайлардан (әуежайларға) халықаралық ұшуды орындайтын әуе кемелерін қабылдауға, шығаруға және оларға қызмет көрсетуге уақытша рұқсат беретін авиация саласындағы уәкілетті органдардың рұқсат беруі арқылы ғана орындалады.

18-бап. Мемлекеттік шекараны мәжбүрлі түрде кесіп өту

1. Мынадай төтенше жағдайларда жүзеге асырылатын оның (белгіленбеген орындардан, теңіз немесе әуе дәліздерінен тыс) мәжбүрлі түрде өтуі Мемлекеттік шекараны кесіп өту тәртібін бұзу болып табылмайды:
1) адамдардың өміріне немесе денсаулығына, қазақстандық немесе шетелдік кемелердің, шетелдік әскери корабльдердің, мұз үстімен жылжитын құралдардың, сондай-ақ әуе кемесінің қауіпсіздігіне қауіп төндіретін табиғи апаттар, апаттар, авариялар, авариялық жағдайлар;
2) бұзылған қазақстандық немесе шетелдік кемені, шетелдік әскери корабльді, мұз үстімен жылжитын құралдарды тіркеу;
3) құтқарылған адамдарды жеткізу;
4) қазақстандық немесе шетелдік кеменің, шетелдік әскери корабльдің, мұз үстімен жылжитын құралдардың экипаж мүшелеріне немесе жолаушыларына, сондай-ақ өзге де төтенше жағдайларда шұғыл медициналық көмек көрсету.
2. Қазақстандық немесе шетелдік кеменің, шетелдік әскери корабльдің, мұз үстімен жылжитын құралдардың капитаны (кеме жүргізушісі), әуе кемесінің командирі Мемлекеттік шекараны мәжбүрлі түрде кесіп өту немесе осы Заңмен белгіленген Мемлекеттік шекараны кесіп өту орнынан Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне дейін немесе кері бағытта өту тәртібін мәжбүрлі түрде сақтамау жағдайында:
1) бұл туралы жақын жердегі қазақстандық теңіз (өзен) портының, аэродромның (әуежайдың) әкімшілігіне, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне және Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне дереу хабар беруге;
2) көмек көрсетуге немесе болған жағдайды анықтау үшін келген, Қазақстан Республикасы уәкілетті органдарының, шекаралық (әскери) корабльдің командирінен, Қазақстан Республикасы теңіз, өзен кемесінің капитанының немесе әуе кемесі командирінің нұсқауларына сәйкес әрекет етуге міндетті.
3. Өзге де адамдар мен көлік құралдарының Мемлекеттік шекараны мәжбүрлі түрде кесіп өту немесе осы Заңмен белгіленген Мемлекеттік шекарадан Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне дейін немесе кері бағытта өту тәртібін мәжбүрлі түрде сақтамау жағдайында:
1) бұл туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің жақын жердегі бөлімін (бөлімшесін) дереу хабардар етуге;
2) болған жағдайды анықтау үшін келген, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің өкілінен алынған нұсқауларға сәйкес әрекет етуге міндетті.

19-бап. Мемлекеттік шекара арқылы адамдарды және
көлiк құралдарын, жүктер мен тауарларды өткізу.
Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттері

1. Мемлекеттік шекара арқылы адамдарды, көлiк құралдарын, жүктер мен тауарларды өткізу Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңнамалық актілеріне сәйкес белгiленген және ашық Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерiнде жүргізіледі.
2. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін орнату, ашу (жабу) қолдану (пайдалану), санаттау, жайластыру ережесін, Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерiнің жұмысын, техникалық жарақтандыру және ұйымдастыру бойынша талаптарды, олардың тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
3. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде шекаралық, кедендік, көлік, санитарлық-карантиндік, ветеринарлық, фитосанитарлық бақылауды ұйымдастыру үшін, өз құзыреті шегінде, жауап беретін бақылаушы органдардың бөлімшелері орналасады.
4. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде адамдарды өткізген кезде Мемлекеттік шекара ретінде паспорттық бақылау желісі жүреді.
5. Мемлекеттік шекара арқылы адамдарды, көлiк құралдарын, жүктер мен тауарларды өткізуді Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі жүзеге асырады.
6. Мемлекеттік шекара арқылы адамдарды өткізу халықаралық шарттарда белгіленген Қазақстан Республикасына келу немесе Қазақстан Республикасынан шығу құқығын беретін құжаттар болған кезде, сондай-ақ осы адамдарға қатысты Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген шектеулер болмағанда жүзеге асырылады.
7. Мемлекеттік шекара арқылы көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды өткізу кедендік және өзге де бақылаушы органдардың Қазақстан Республикасына көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды кіргізуге немесе Қазақстан Республикасынынан шығаруға құқығы бар өткізу пункттерінің рұқсат белгілері болған кезде жүзеге асырылады.
8. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу процесі шекаралық бақылау рәсімінің аяқталуы бойынша, яғни өткізу пункттері шегінен тыс адамдардың, көлік құралының шығуы кезінде немесе жүктер мен тауарларды шығарғанда аяқталды деп есептеледі.
9. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес Мемлекеттік шекара арқылы Қазақстан Республикасына кіруге рұқсат етілмеген немесе кіруі шектелген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте Қазақстан Республикасынан шығуға тыйым салғандығы туралы шешім қабылданғандарға қатысты (азаматтығы немесе мәртебесіне қарамай) адамдар өткізілуге жатпайды.

20-бап. Мемлекеттік шекара арқылы өткізудің
жеңілдетілген тәртібі, жеңілдетілген өткізу
пункттері

1. Шектес мемлекетпен Қазақстан Республикасында ратификацияланған халықаралық шарттарда, Қазақстан Республикасына кіруге немесе Қазақстан Республикасынан шығуға құқық берілген құжаттарды анықтау бөлігінде Қазақстан Республикасының және шектес мемлекеттің азаматтарын Мемлекеттік шекара арқылы өткізудің жеңілдетілген тәртібі белгіленуі мүмкін, сондай-ақ осы тәртіп қолданылатын азаматтар мен Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің (өту орындарының) санаты да айтылған.
2. Қазақстан Республикасында халықаралық шарттарға сәйкес Кедендік одаққа қатысушы шектес мемлекетпен шекаралас аудандардың тұрғындары мен олардың көлік құралдарын өткізу жеңілдетілген өткізу пункттері жабдықталған, Мемлекеттік шекарадан өту орындарында тікелей жүзеге асырылуы мүмкін.
3. Шектес мемлекетпен Қазақстан Республикасында ратификацияланған халықаралық шарттарда белгіленбесе, Мемлекеттік шекара арқылы жеңілдетілген өткізу пункттерінде жүктер мен тауарларды коммерциялық мақсаттарда өткізуге тыйым салынады.

21-бап. Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше
жағдайлар туындаған кезде Мемлекеттік шекара
арқылы өткізу

Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған кезде табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды оқшаулауға және жоюға арналған апаттан құтқару, аппаттан кейін қалпына келтіру құралымдарын (күштерін) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгіленген тәртіпте жүргізіледі.

22-бап. Ерекше жағдайларда кемелерді Мемлекеттік
шекара арқылы өткізу

Ерекше жағдайларда Мемлекеттік шекара арқылы адамдар мен көлік құралдарды өткізуді Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің тиісті аумақтық органдары, әуежайлар немесе аэродромдар, теңіз немесе өзен порттарының әкімшілігімен бірлесіп, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің тиісті бөлімшесін ескерте отырып жүзеге асырады:
1) халықаралық болып табылмайтын әуежайлардан (аэродромдардан) арнайы халықаралық ұшуларды орындайтын әуе кемелеріне;
2) белгіленбеген орындарда халықаралық ұшуларды орындайтын, мәжбүрлі түрде қонуларды жүзеге асырушы, қазақстандық және шетелдік әуе кемелеріне;
3) халықаралық тасымалдарды орындаушы, қазақстандық кемелер мен мұз үстімен жылжитын құралдарға, өткізу пункттері жоқ, айлаққа (кемежайға) не қазақстандық жағаға келген, Қазақстан Республикасының теңіз және өзен порттарына (рейдке) мәжбүрлі түрде кіруін жүзеге асырушы, шетелдік (су үсті және су асты) кемелеріне, шетелдік әскери корабльдерге, мұз үстімен жылжитын құралдарға қатысты.

23-бап. Өткізу пункттеріндегі шекаралық бақылау

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің шекаралық іс-қимыл түрлерінің бірі өткізу пункттеріндегі шекаралық бақылау болып табылады.
2. Өткізу пункттеріндегі шекаралық бақылау адамдарға, көлік құралдарына, жүктер мен тауарларға қатысты:
1) Мемлекеттік шекарадан өту заңдылығын анықтау, Мемлекеттік шекарадан өту тәртібін бұзушыларды анықтау, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен белгіленген Қазақстан Республикасына (-нан) кіруге (шығуға) шектеулері барлар адамдарды анықтау мақсатында құжаттарды және адамдарды, соның ішінде биометрикалық жеке мәліметтерін өңдеу құралдарымен, сондай-ақ сұрау салу арқылы тексеру;
2) Мемлекеттік шекара арқылы көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды өткізу заңдылығын белгілеу, Кедендік одақтың сыртқы шекарасында Мемлекеттік шекарадан өткізу тәртібін бұзушылықтарды анықтау және жолын кесу мақсатында барлық бақылаушы органдардың рұқсат белгілерінің болуын тексеру;
3) Мемлекеттік шекарадан өту тәртібін бұзушыларды табу және ұстау мақсатында көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды қажетті жағдайларда – арнайы (тереңдетілген) тексеру;
4) Мемлекеттік шекараны кесіп өту тәртібін бұзушылық белгілері болған кезде адамдарды тексеру;
5) Мемлекеттік шекараны кесіп өту орындарынан өткізу пункттеріне дейін не өткізу пункттерінен Мемлекеттік шекараны кесіп өту орындарына дейін көлік құралдарын алып жүру кіреді.
3. Осы Заң 22-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінен тыс жерлерде шекаралық бақылау жүргізуге жол берілмейді.
4. Өткізу пункттеріне келген және Мемлекеттік шекара арқылы өтуге негіздемесі жоқ шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес өздері келген елге немесе өзі азаматтығын алған елге кері қайтарылады.

24-бап. Шекаралық белдеуге кіру, уақытша болу,
тұру немесе онда жүріп-тұру

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің рұқсатынсыз шекаралық белдеуге кіруге, уақытша болуға, тұруға немесе онда жүріп-тұруға тыйым салынған.
2. Адамдардың шекаралық белдеуге кіруі Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі берген жеке басын куәландыратын құжаттары мен арнайы рұқсаттамалары болған кезде соған арналған орындарда жүзеге асырылады.
3. Жергілікті атқарушы және өзге де мемлекеттік органдардың басшылары қызметтік міндеттерін орындау кезінде, оларды шекаралық белдеуге өткізу сол үшін белгіленген орындарда жеке басын куәландыратын құжаттар болған кезде жүзеге асырылады.
4. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті авиацияларының, оларға жүктелген міндеттерді орындау кезінде басқа да уәкілетті органдар авиацияларының орындайтын ұшуларын қоспағанда, әуе кеңістігінде шекаралық белдеу үстінен әуе кемелерінің (халықаралық ұшуларды орындамайтын) ұшуына тыйым салынады. Шекаралық белдеуде уәкілетті органдар авиациясының ұшуы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметімен келісім бойынша Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің рұқсатымен жүзеге асырылады.
5. Осы баптың 1, 4-тармақтарында көрсетілген шектеулер, сондай-ақ шекаралық белдеудің сыртқы шекарасынан бастап Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті инженерлік имараттар мен қоршаулар шебіне дейін әрекет етеді.
6. Әуе кеңістігінде әуе кемелерінің (халықаралық ұшуларды орындамайтын) шекара кеңістігінің өзге де аумағының үстінен ұшуы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін хабардар ете отырып Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің рұқсатымен орындалады.

25-бап. Мемлекеттік шекарада және шекаралық белдеуде
шаруашылықты, кәсіпшілікті немесе өзге де
қызметті, бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени
немесе өзге де іс-шараларды жүргізу

1. Мемлекеттік шекарада және шекаралық белдеуде Қазақстан Республикасының және (немесе) шектес мемлекеттердің мүддесін қозғайтын шаруашылық, кәсіпшілік немесе өзге де қызметті жүргізу, бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени немесе өзге де іс-шараларды өткізу халықаралық шарттармен, Қазақстан Республикасының заңнамаларымен реттеледі және Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің рұқсаты негізінде жүргізіледі.
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне ұсыныстар енгізу кезінде рұқсат алу үшін жеке және заңды тұлғалар кәсіпшілік және өзге де кемелерде, көлік және өзге де техникалық құралдарда қолданылатын жұмыс өндірісінің немесе іс-шараларды өткізу сипаты, орындары, қатысушылары, уақыты туралы, ал қажет болған жағдайларда, соның ішінде егер бұл шектес мемлекетпен Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында айтылса, Мемлекеттік шекараны кесіп өту орындары мен уақыты туралы мәліметті енгізеді.
3. Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) мүдделерін ескере отырып осындай рұқсаттардың әрекетін шектеу немесе уақытша тоқтату енгізуі мүмкін, бұл туралы мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар хабардар етіледі.
4. Мемлекеттік шекарада және шекаралық белдеуде жүзеге асырылатын (өткізілетін) шаруашылық, кәсіпшілік немесе өзге де қызмет, бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени немесе өзге де іс-шаралар:
1) Қазақстан Республикасының, шектес мемлекеттердің шекаралық және өзге де қауіпсіздігіне зиян келтірмеуі немесе мұндай зиянды келтіру қаупін ұстамауы;
2) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің мемлекеттік шекараны ұстауына және міндеттерді орындауына кедергі жасамауы;
3) Мемлекеттік шекарада белгіленген тәртіпті бұзбауы қажет.
5. Шекаралық белдеуде кәсіпшілік мақсатта аң аулауға тыйым салынады. Көрсетілген шектеулер Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі шекаралық белдеуінің сыртқы шекарасынан инженерлік-техникалық құралдарының сызығына дейінгі жер белдеуінде де әрекет етеді.
6. Жергілікті атқарушы органдарының ұсынысы бойынша, режимдік шектеулердің қолданысын уақытша тоқтата тұруға жол берілген, шекаралық белдеуде орналасқан су алатын, суға шомылатын, шекара өзендеріндегі, көлдеріндегі және өзге де су қоймаларындағы жануарлар су ішетін жерлерді, су көздерінің тек оң экологиялық сараптамаға және санитариалық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес болған жағдайда Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі белгілейді.

26-бап. Карантин белдеуі. Мемлекеттік шекара бойында
малды ұстау және оны жаю ерекшеліктері

1. Жұқпалы аурулардың таралуына жол бермеу мақсатында Мемлекеттік шекара бойында карантин белдеуі жабдықталады.
2. Карантин белдеуі шегінде қолданыстағы карантин режимін ұстау Қазақстан Республикасы заңнамасында көзделген тәртіпте айқындалады.
3. Эпидемологиялық және эпизоотикалық жағдайға байланысты (карантин режимін енгізген кезде) шекаралық белдеуде (хабарланған карантин аймағы шегінде) заңды және жеке адамдарға тиесілі малды ұстауға және жаюға тыйым салынады.
4. Жануарлардың жұқпалы ауырулары туындаған жағдайда тиісті аумақтың бас мемлекеттік ветеринарлық-санитарлық инспекторының ұсынысы бойынша карантин режимін немесе шектелген іс-шараларды енгiзе отырып, карантин аймағының ветеринарлық режимін белгiлеу туралы шешімдер қабылдауды:
1) екi немесе одан да көп облыстар аумағында – Қазақстан Республикасының Үкіметі;
2) облыс, аудан, облысқа бағынышты қалалар, селолық (ауылдық) округтер аумағында – тиісті облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астаналардың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органы жүзеге асырады.
5. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне тиесілі малды ұстау мен жаю ережесі карантин белдеуінде тікелей орналасқан оның бөлімшелеріне таратылмайды.

27-бап. Шет мемлекеттермен Мемлекеттік шекара режимін
бұзуға байланысты шекарадағы оқыс оқиғаларды шешу

1. Мемлекеттік шекара режимін бұзуға байланысты шекарадағы оқыс оқиғаларды шешу Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және заңнамаларында белгілеген тәртіпте жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік шекара режимін бұзуға байланысты шекарадағы оқыс оқиғаларды шешуге шектес мемлекетпен біржақты немесе бірлескен тексеру, оқыс оқиғаларды Қазақстан Республикасы және шектес мемлекет шекара өкілдерінің отырыстарында қарау жолымен қол жеткізеді.
3. Ақпарат алмасу үшін Мемлекеттік шекарада хат-хабар алмасу пункттері қойылады.
4. Мемлекеттік шекара режимін бұзуға байланысты оқыс оқиғалар бойынша бірлескен тексерулер және шекара өкілдерінің өзге де отырыстары шекара өкілдері кездесуінің арнайы жабдықталған пункттерінде өткізіледі. Қажет болған жағдайда аталған қызмет тікелей шекарадағы оқыс оқиға болған жерде ұйымдастырылуы мүмкін.
5. Мемлекеттік шекара режимін бұзуға байланысты шекарадағы оқыс оқиғаларды шешу Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне жүктеледі.
Әуе кеңістігі жағдайында шекарадағы оқыс оқиғаларды шешу кезінде сарапшылар ретінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің өкілдері тартылады.
6. Оқыс оқиғаларды шешу кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі осындай қажеттілік жағдайында тексеруге өзге де уәкілетті органдардың күштері мен құралдарын тартады.
7. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі реттемеген, Мемлекеттік шекара режимін бұзуға байланысты шекарадағы оқыс оқиғаларды Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі шешеді.

28-бап. Шекарадағы өкілдер

1. Шекарадағы өкілдер өз қызметінде Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын, осы Заңды және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерін басшылыққа алады.
2. Шекарадағы өкілдер қызметі (шекара өкілдігінің қызметі) шекара мәселелері бойынша халқаралақ ынтымақтастық нысандарының бір түрі болып табылады және ол шектес мемлекеттермен Қазақстан Республикасының достық қарым-қатынасын дамытуға бағытталған.

29-бап. Мемлекеттік шекара режимін бұзу

1. Мемлекеттік шекараны бұзу болып халықаралық шарттарға және осы Заңға сәйкес мынадай белгіленген тәртіпті сақтамау деп танылады:
1) мемлекеттік шекараны (Каспий теңізіндегі Мемлекеттік шекара учаскесін қоспағанда) ұстау;
2) Мемлекеттік шекараны кесіп өту;
3) Мемлекеттік шекара арқылы адамдар мен көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды өткізу;
4) шекаралық белдеуге кіру, уақытша болу, тұру немесе онда жүріп-тұру;
5) Мемлекеттік шекарада және шекаралық белдеуде шаруашылық, кәсіпшілік немесе өзге қызметті жүргізу, бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени немесе өзге де іс-шараларды өткізу;
6) шет мемлекетпен Мемлекеттік шекараны бұзуға байланысты шекарадағы оқыс оқиғаларды шешу.
2. Мемлекеттік шекараны кесіп өтудің белгіленген тәртібін адамдардың және көлік құралдарының Мемлекеттік шекараны кез-келген рұқсатсыз бұзуы Мемлекеттік шекараны бұзу болып табылады.

30-бап. Мемлекеттік шекараны бұзушылар

Мыналар Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын бұзушылар болып табылады:
1) Мемлекеттік шекараны Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерiнен тыс немесе өткізу пункттерiнде солар арқылы, бiрақ шекарадан өтудiң белгіленген ережелерiн кез келген әдiспен кесіп өткен немесе кесіп өтуге тырысқан адамдар;
2) Қазақстан Республикасынан заңсыз кету мақсатымен қазақстандық және шетелге бара жатқан шетелдiк көлік құралдарымен кiрген немесе кіруге тырысқан адамдар;
3) Қазақстан Республикасының аумақтық суларына (теңiзiне) немесе ішкі суларына, сондай-ақ шекаралық өзендер, көлдер мен өзге де су қоймаларының қазақстандық бөлігіне, ондай суларға кірудің белгіленген тәртібін бұзып кiрген шетелдiк әскери емес кемелер мен әскери корабльдер, оның ішінде шетелдiк сүңгуiр қайықтар және су асты жүзетiн басқа да көлiк құралдары Мемлекеттік шекарадан су асты жағдайында өткен немесе жүзген және тұрған кезiнде;
4) белгіленген тәртіпті бұза отырып, Мемлекеттік шекара арқылы өтетін әуе кемелері және өзге де ұшу аппараттары (құралдары), сондай-ақ Мемлекеттік шекарадан белгіленген әуежайларға (аэродромдарға) өту кезінде не Қазақстан Республикасы әуе кеңістігі арқылы транзиттік ұшу кезінде белгіленген әуе кеңістігін пайдалану ережесін бұзғандар;
5) тиiстi рұқсатсыз немесе белгiленген тәртiптi бұза отырып, Мемлекеттік шекараны кесіп өтетін немесе кесіп өтуге әрекет жасайтын өзге де адамдар, техникалық және өзге де құралдар.

4-тарау. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріндегі режим

31-бап. Өткізу пункттеріндегі режим

1. Өткізу пункттерінде осы Заңмен Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріндегі режим белгіленеді.
2. Өткізу пункттеріндегі аумақ режимдік болып табылады.
3. Өткізу пункттеріндегі режим:
1) адамдардың және көлік құралдарының, жүктер мен тауарлардың Мемлекеттік шекарадан заңсыз өту;
2) өткізу пункттеріндегі жабық орындарға, үй-жайларға (объектілерге) бөгде адамдардың, сондай-ақ шетелге кетіп бара жатқан көлік құралдарының кіру мүмкіндіктерін болдырмауы қажет.
4. Өткізу пункттеріндегі режимді бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне жүктеледі, ол өткізу пункттерінде адамдар мен көлік құралдарының шығуын, кіруін, болуын, жүріп-тұруын, жүктер мен тауарларды әкелу, тасу, орналастыру, орын ауыстыру тәртібін сақтау бойынша тексеру және өзге де іс-шараларды өткізуге саяды.

32-бап. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде
адамдар мен көлік құралдарын кіргізу, шығару,
жүктер мен тауарларды әкелу, тасу тәртібі

1. Өткізу пункттерінде адамдар мен көлік құралдарын кіргізу, шығару, жүктер мен тауарларды әкелу, тасу Қазақстан Республикасына адамдардың кіруіне немесе шығуына, сондай-ақ көлік құралдарына құқығы бар құжаттары болған кезде, сол үшін белгіленген орындарда жүзеге асырылады.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі әскери қызметшілерінің, кедендік және өзге де органдар адамдарды, көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды рәсімдеумен және қызмет көрсетумен айналысатын, көліктік ұйымдары қызметкерлерінің өткізу пункттеріне кіруі:
1) Мемлекеттік шекара арқылы теміржол, автомобилдік, теңіз және өзендік өткізу пункттерінде – Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен;
2) Мемлекеттік шекара арқылы авиациялық өткізу пункттерінде – Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен келісім бойынша, Қазақстан Республикасының авиациялық саласында уәкілетті орган беретін рұқсаттамалар бойынша жүзеге асырылады.
3. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне жоғарыда көрсетілген органдар мен ұйымдардың қызметтік көліктеріне қатысты да кіруге, шығуға рұқсат беру тәртібі (арнайы рұқсаттамалар негізінде) белгіленеді.

33-бап. Өткізу пункттерінде адамдардың көлік
құралдарының, жүктер мен тауарлардың келуі,
қозғалуы, болуы және орын ауыстыру тәртібі

1. Қазақстан Республиксы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі өткізу пункттерінде қызметті өз құзіреті шегінде жүзеге асыратын кедендік және өзге де органдардың, сондай-ақ көліктік ұйымдардың келісімі бойынша:
1) өткізу пункттерінде адамдар мен көлік құралдарының қозғалыс, жүктер мен тауарлардың орын ауыстыру схемасын, сондай-ақ қызметтік көліктердің қозғалыс тәртібі мен тұрақ орнын анықтайды;
2) шекаралық және басқа да бақылау түрлері жүзеге асырылатын үй-жайлар мен өзге де орындарға, сондай-ақ шетелге бара жатқан көлік құралдарына рұқсат беру тіртібін белгілейді.
3) өткізу пункттерінде белгіленген режимнің орындалуын бақылау шараларын әзірлейді және қамтамасыз етеді.
2. Өткізу пункттерінде (автомобильдіктен басқа) шетелден келе жатқан көлік құралдарының орны мен тұру ұзақтығын Қазақстан Республиксы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен келісім бойынша көліктік ұйымдар әкімшілігі анықтайды.
3. Шетелге бара жатқан көлік құралдары өткізу пунктінің аумағынан кету үшін қозғалыс жасауды, ал тұрақ орнын ауыстыруды тек Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің рұқсатымен ғана бастайды.
4. Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде көлік құралдарына және шетелге бара жатқан көлік құралдарына, өткізетін жүктер мен тауарларға шекаралық және өзге де бақылау түрлерін жүзеге асыру кезеңінде адамдардың кіруіне тыйым салынады.
5. Шетелге бара жатқан көлік құралдарына адамдарды отырғызу (түсіру) олардың өткізу пунктіне келуі немесе кетуі кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің рұқсатымен жүзеге асырылады, ал жүктер мен тауарларды тиеу (түсіру) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің келісімі бойынша Қазақстан Республикасының кедендік органдарының рұқсатымен жүргізіледі.

34-бап. Көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды тексеру

1. Көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды тексеруді белгіленген және арнайы жабдықталған орындарда (тәуліктің кез-келген уақытында, көліктік ұйымдар белгілеген көлік құралының кету уақытынсыз, оның ішінде қайталап) Қазақстан Республикасы кедендік органдарымен бірлесіп, Қазақстан Республиксы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі жүргізеді.
2. Кеден одағына мүше мемлекеттермен Мемлекеттік шекарада көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды тексеруді Қазақстан Республиксы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі жүзеге асырады.
3. Арнайы рұқсат қағаздары ресiмделген пломбаланған (мөрленген) вагондарды, контейнерлерді, автомобильдерді, трюмдердi және көлік құралдарының өзге де үй-жайларын, сондай-ақ жүктер мен тауарларды егер буып-қаттау, пломбалау, мөрлері бүлінген жағдайда, сондай-ақ оларда бөгде адамның жасырыну белгілері болған кезде тексеру үшін Қазақстан Республикасының кедендік органдарымен бірлесіп Қазақстан Республиксы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің талабы бойынша ашылады.

35-бап. Адамдардың жеке санаттарының өткізу пункттеріне
кіру рұқсаты

1. Дипломатиялық өкiлдiктердiң және консульдық мекемелердiң, сондай-ақ Қазақстан Республикасында аккредиттелген оларға теңестiрiлген, ұйымдардың қызметкерлері Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі берген рұқсаттамасы болған кезде, өткізу пункттерінде шекаралық және өзге де бақылау түрлерін жүзеге асыратын жайларға және өзге де орындарға жіберіледі.
2. Қазақстан Республикасындағы шет мемлекеттердің елшілері көрсетілген режимдік аймаққа аккредиттелген куәліктер негізінде жіберіледі.
3. Белгіленген үлгідегі рұқсаттамасы бар, бірақ қызметті ұйымдастыру және бақылаумен, сондай-ақ адамдарға, көлік құралдарына, жүктер мен тауарларды ресімдейтін және қызмет көрсетумен айналыспайтын Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери қызметшілері, кедендік және өзге де органдардың, көліктік ұйымдардың қызметкерлеріне өткізу пункттерінің аумағында болуға тыйым салынады.
4. Шетелде болған кезінде Қазақстан Республикасының аумағына кіруге құқық беретін құжаттарының күші жойылған өткізу пунктіне келген Қазақстан Республикасының азаматы олардың жеке басын анықтау үшін қажетті уақытқа өткізу пункттерінде ерікті түрде қалдырылады. Оларды Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пунктінде ұстау тәртібін Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі белгілейді.
Өткізу пунктіне келген Қазақстан Республикасының азаматы екендігі расталмаған жағдайда, ол Қазақстан Республикасының аумақтық ішкі істер органдарына тапсырылуға жатады, олар Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің сұрауы бойынша оны қабылданған шешім туралы ақпараттандырады.

36-бап. Өткізу пунктінде белгіленген режимді қолдау
мәселесі бойынша ондағы іс-әрекетті жүзеге
асырушы кедендік және өзге де органдардың,
көлік ұйымдарының міндеттері

1. Халықаралық тасымалдауларға қатысушы көлік ұйымдарының қызметкерлері, соның ішінде көлік құралдарының иелері:
1) бөгде адамдардың көлік құралдарына енуіне, оларға бөгде жүктер мен тауарларды алып кіруге жол бермеуге шаралар қолдануға;
2) өткізу пункттерінде болған кезде пломбаланған (мөрленген) вагондарды, контейнерлерді, автомобильдерді, трюмдарды және көлік құралдарының өзге де жайларын, сондай-ақ жүктер мен тауарларды тексеруге арналған Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің талабы бойынша ашуға. Кедендік органдардың бөлімшесі бар өткізу пункттерінде ашу олардың өкілдерінің қатысуы арқылы жүргізіледі;
3) өткізу пунктіне келу және алдағы тұрған шекаралық бақылау туралы жолаушыларға хабар беруге, көлік құралдарымен жолаушылардың жүріп-тұруын шектеуге, жолаушылардың саны, жол жүргенде олардың тәртібі туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің өкілдерін ақпараттандыруға міндетті.
2. Өткізу пунктінде қызметті жүзеге асырушы кедендік және өзге де органдардың, көліктік ұйымдарының басшылары Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне:
1) жұмыс аяқталған соң қалған қызметкерлер туралы;
2) өткізу пунктінде жұмыстан шығарылған немесе әртүрлі себептермен міндетін орындаудан шеттетілген адамдар туралы, оларды жұмыстан шығарғаннан кейін, басқа лауазымға немесе жұмыс учаскесіне ауыстырғанда, не өзге де жағдайлар туындағанда, олардың алып қойылған рұқсаттамасын ұсына отырып, жиырма төрт сағаттың ішінде хабарлайды.

37-бап. Өткізу пункттердегі шаруашылық және өзге де
іс-әрекеттер

Өткізу пункттерінде жүзеге асырылатын шаруашылық және өзге де іс-әрекеттер түрінің тізімін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

38-бап. Өткізу пункттердегі режимнің бұзылуы

Осы Заңға сәйкес белгіленген Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде адамдардың, көлік құралдарының кіруі, болуы, жүріп-тұруы және жүктер мен тауарларды әкелу, орналастыру, орын ауыстыру, әкету тәртібін сақтамау Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріндегі режимнің бұзылуы болып танылады.

5-тарау. Шекаралық режим

39-бап. Шекаралық аймақ.

1. Қазақстан Республикасының Үкіметі шекара маңы аумақтарының әкімшілік-аумақтық бірліктері (аудандар, қалалар, селолық (ауылдық) округтер) шегінде осы Заңмен белгіленген шекаралық режим әрекет ететін шекаралық аймақты орнатады.
2. Шекаралық режимнің негізгі мақсаты Мемлекеттік шекараны күзету үшін қажетті жағдайлар жасау жолымен шекара аймағындағы белгіленген тәртіпті қамтамасыз ету болып табылады.
3. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация министрлігі шекара аймағына кіреберістерде ескерту (ақпараттық) белгілерін орнатады.
4. Шекаралық аймақта Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіпте өтеусіз, мерзімсіз (тұрақты) қолдануға инженерлік-техникалық имараттар мен қоршауларды, коммуникацияларды, Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пінкттерін және Мемлекеттік шекара инфрақұрылымдарының өзге де объектілерін жайластыру мен ұстау үшін жер алқаптары (телімдері) бөлінеді.
5. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен және Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрілігімен келісілген жергілікті атқарушы органдардың ұсыныстары бойынша шекара аймағына кіретін шекара маңы аумақтарының тізбесі белгіленеді, онда Қазақстан Республикасы Үкіметі кейбір режимдік шектеулердің қолданысын алуы немесе тоқтатуы мүмкін.
6. Шекаралық режимді бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі мен Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрілігіне жүктеледі.

40-бап. Шекаралық аймаққа кіру

1. Шекаралық аймаққа онда тұрақты тұратын Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың кіруі Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрілігі белгілеген тәртіпте беретін, шекаралық аймақ тұрғынының куәлігі болған кезде, жеке басын куәландыратын құжаттар бойынша жүзеге асырылады.
2. Шекаралық аймаққа онда тұрақты тұрмайтын Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдіктердің мен азаматтығы жоқ адамдардың кіруі осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, шекаралық аймаққа кіруге жеке немесе ұжымдық рұқсаттары болған кезде жеке басын куәландыратын құжаттар бойынша жүзеге асырылады. Шекаралық аймаққа кіруге жеке немесе ұжымдық рұқсаттарын беру ішкі істер органдары жеке тұлғалардың өтініштері не заңды тұлғалардың қолдаухаты негізінде жүргізіледі:
1) Қазақстан Республикасының азаматтарына, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға – оларды тұрғылықты орны бойынша тіркелу жерінде;
2) Қазақстан Республикасынан тыс тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға – Қазақстан Республиксында олардың уақытша болу орны бойынша не олардың шекаралық аймаққа кіруі жөнінде қолдау білдіруші заңды тұлғаның тіркеу жерінде.
3. Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне халықаралық теміржол және автомобиль қатынас жолдары бойынша қозғалу жағдайында, олардың шекаралық аймаққа кіруі жеке басын куәландыратын құжаттар бойынша жүргізіледі. Осы санаттағы адамдарға жүру бағытын өзгертуге тыйым салынады.
4. Шекаралық аймаққа қызметтік іссапарларға, сондай-ақ емдеу мекемелеріне, демалыс үйлеріне, саяхатшылар базаларына баратын Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдіктердің және азаматтығы жоқ адамдардың кіруі жеке бастарын куәландыратын құжаттары бойынша, жол жүру мақсатын растайтын іссапар куәліктері, жолдамалар, туристік ваучерлер мен өзге де құжаттар бойынша жүргізіледі. Шекаралық аймаққа кіруге құқық беретін құжаттар әскери қызметшілердің қызметтік ұйғарымдары, өту куәліктері және демалыс билеттері болып табылады.
5. Парламент және маслихат депутаттарының, шекаралық аймаққа кіретін, аумақтық ведомствосына жататын, мемлекеттік, оның ішінде құқық қорғау және жергілікті атқарушы органдар қызметкерлерінің шекара аймағына кіруі тиісті қызметтік куәліктері бойынша, жеке бастарын куәландыратын құжаттары бар болған кезде жүргізіледі.
6. Ұлы Отан соғысына қатысушылар, сондай-ақ жеңілдіктері мен кепілдемелері бойынша оларға теңестірілген адамдар шекаралық аймаққа (шекаралық белдеуге) жеке басын куәландыратын құжаттар және жеңілдіктер құқығын растайтын тиісті куәліктер бойынша кіреді.

41-бап. Шекара аймағында уақытша болу,
тұру және жүріп-тұру

1. Шекаралық аймақта болған барлық адамдар одан өту кезінде өздерімен бірге жеке бастарын куәландыратын құжаттарының немесе осы Заң 40-бабында көрсетілген рұқсат беретін құжаттарының тұрақты түрде болуы қажет.
2. Қазақстан Республикасына жеңілдетілген өткізу пункттері арқылы кірген шетелдіктер (шектес мемлекеттер шекара маңы аудандарының тұрғындары), егер мұндай шектес мемлекеттермен Қазақстан Республикасының халықаралық келісімдерінде көзделген болса, шекара аймағында жеке басын куәландыратын құжаттары және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі беретін арнайы рұқсат қағаздары бойынша жүріп-тұрады.
3. Шекара аймағына кіруді, уақытша болуды, тұруды және жүріп-тұруды бақылау, аталған тәртіп қолданылатын шекара аймағына кіретін жерлерді келісім бойынша белгілейтін Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне және Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрілігіне жүктеледі.

42-бап. Шекара аймағында бұқаралық, қоғамдық-саяси,
мәдени немесе өзге де іс-шараларды өткізу

1. Шекара аймағында бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени немесе өзге де іс-шараларды өткізу Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін хабардар ете отырып, жүзеге асырылады.
2. Хабарламаны жоспарланған іс-шараны тікелей ұйымдастырушы енгізеді және онда іс-шараның сипаты, орны, уақыты және оған қатысушылар саны туралы мәліметтер көрсетілуі тиіс.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі жергілікті атқарушы органдардың немесе өзге де уәкілетті органдардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шекаралық және өзге де қауіпсіздігіне ықтимал шығын келтіру себептері мен жағдайын жоюға бағытталған қосымша шараларды қабылдау бойынша іс-шараны тікелей ұйымдастырушының атына ұсыныс енгізуге құқылы.

43-бап. Шекаралық режимді бұзу

Осы Заңға сәйкес белгіленген шекаралық аймақта кіру (өту), уақытша болу немесе жүріп-тұру, шаруашылық, кәсіпшілік немесе өзге де қызметті жүргізу, бұқаралық, қоғамдық-саяси, мәдени немесе өзге де іс-шараларды өткізу тәртібін сақтамау шекаралық режимді бұзу болып табылады.

6-тарау. Аумақтық сулардың (теңіздің) және ішкі сулардың режимі

44-бап. Аумақтық сулардың (теңіздің) және ішкі
сулардың режимі

1. Қазақстан Республикасының аумақтық сулары (теңізі) және ішкі сулары шегінде осы Заңда белгіленген аумақтық сулардың (теңіздің) және ішкі сулардың режимі қолданылады.
2. Аумақтық сулар (теңіз) және ішкі сулар режимінің негізгі мақсаты Мемлекеттік шекараны, сондай-ақ Қазақстан Республикасының экономикалық, экологиялық, қорғаныс және өзге де мүдделерін олардың акваторияларында қорғау үшін қажетті жағдайларды жасау болып табылады.

45-бап. Өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін
(су үсті және су асты) кемелердің және мұз
үстімен жылжитын құралдардың есебі

1. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында пайдаланылатын қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелер және мұз үстімен жылжитын құралдары, оның ішінде шағындары Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметінде есепке алынуы тиіс.
2. Кемелер мен мұз үстімен жылжитын құралдарды тіркеу аталған тәртібі Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері Әскери теңіз Күштерінің және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери корабльдеріне және өзге де кемелеріне, Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізде) және ішкі суларда міндеттерін өз құзыреттері шеңберінде атқаратын уәкілетті органдарға, сондай-ақ халықаралық тасымалдауларды атқаратын тиісті теңіз немесе өзен айлақтарында тіркелген және онда Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте мемлекеттік тіркеуден өткен ұйымдарға тиесілі өзге де қазақстандық кемелерге және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдарға тарамайды.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі күзететін Каспий теңізінің жағалауына, шекаралық өзендердің, көлдердің және өзге де су айдындарының жағасына уақытша келетін азаматтары бар қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелері және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдары Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметінде (оның жақын жердегі бөлімшесінде) уақытша есепке тұрғызылуы тиіс.

46-бап. Өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелерді және мұз үстімен жылжитын құралдарды ұстау

1. Қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелер және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдар тиісті кемежайларға, жағадағы кеме аялдайтын орындарға және орналасу пункттеріне (оларды ұстау орны бойынша) тіркелуі және олардың тұрақтауы үшін тұрақты орны болуы тиіс.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті қазақстандық шағын өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және мұз үстімен жылжитын құралдардың жеке типтеріне қатысты өзге тәртіп белгіленуі мүмкін, бұл туралы олардың иесінің тіркеу құжаттарында арнайы мөр қойылады.
3.Қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелерін (құралдарын) және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдарды тану үшін олардың иесі тұмсық бөлігінің және артқы жағының борттарына берілген тіркеу нөмірлері мен жазуларды жазады. Оларды ауадан тану үшін нөмірлері рубканың жоғарғы бөлігіне, ал ол болмаған кезде тұмсық бөлігіндегі арнайы жабдықталған алаңдарда жазылуы тиіс.
Көрсетілген талаптар олардың штаттық және штаттық емес құтқару құралдарына (шлюпкалар, дөңгелектер, белбеулер және т.с.с.) да қатысты.

47-бап. Өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін
(су үсті және су асты) кемелер және мұз үстімен
жылжитын құралдар үшін кемежайлар, жағадағы кеме
аялдайтын орындар және орналасу пункттері

1. Қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелер және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдар үшін кемежайлар, жағадағы кеме аялдайтын орындар және орналасу пункттері Каспий теңізінің жағалауларына, шекаралық өзендердің, көлдердің және өзге су айдындарының жағаларында Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен келісілген тиісті жергілікті атқарушы органдардың рұқсаттары негізінде ұйымдармен жабдықталады.
2. Кемежайлардың, жағадағы кеме аялдайтын орындардың және орналасу пункттерінің:
1) олардың аумағына бөгде адамдардың кіріп кету мүмкіндігін болдырмайтын қоршаулары;
2) суда және жағада тұратындарға бекіткіштер, сондай-ақ пайдаланылмайтын өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және мұз үстімен жылжитын құралдарын сақтау үшін орындары;
3) аспалы моторларды, желкендерді және ескектерді сақтау үшін арнайы үй-жайлары;
4) күзет үшін үй-жайлары;
5) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің тиісті бөлімшесімен байланысы болуы тиіс.
3. Ұйымардың басшылары – кемежайлардың, жағадағы кеме аялдайтын орындардың және орналасу пункттерінің меншік иелері олардың тиісті жабдықталуын, күзетін және байланысты Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің тиісті бөлімшесімен қамтамасыз етуге міндетті.

48-бап. Қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен
жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің
(құралдардың) және мұз үстімен жылжитын
құралдардың аумақтық суларға (теңізге)
және ішкі суларға шығуы

1. Қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдарының) және мұз үстімен, жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдардың аумақтық суларға (теңізге) және ішкі суларға шығуының өзге де тәртіптері егер осы Заңда белгіленбесе, Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі беретін рұқсаттамалар негізінде жүргізіледі.
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне рұқсаттамаларды алуға ұсынуларды енгізу кезінде жеке және заңды тұлғалар мен ұйымдар аумақтық суларға (теңізге) және ішкі суларға өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдардың шығу мақсаттары, уақыты және бағыты (аудандары), олардың типтері және тіркеу нөмірлері, сондай-ақ тіркелу орындары туралы мәліметтерді енгізеді. Енгізілетін ұсыныстар Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің және Ішкі істер органдарының аумақтық бөлімшелерімен келісілуі тиіс.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі шекара кеңістігінде із кесу іс-қимылын жүргізу кезінде рұқсаттардың қолданысын шектеуге немесе уақытша тоқтатуға құқылы, бұл туралы мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарға хабар беріледі.
4. Қазақстан Республикасының аумақтық суларына (теңізіне) және ішкі суларына қазақстандық шағын өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдардың шығуы тек тәуліктің жарық уақытында кеш түскенге дейін олардың тіркелу орындары бойынша кемежайларға, жағадағы кеме аялдайтын орындарға және орналасу орындарына немесе жағалауға, егер де бұл кемелерге (құралдарға) қатысты ұстаудың өзге тәртібі анықталмаса, оралуымен ғана рұқсат беріледі.
5. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында өз құзыреттері шегінде міндеттерін орындайтын өзге уәкілетті органдардың (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінен басқа) өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелері (құралдары) және мұз үстімен жылжитын құралдары шығулары туралы көрсетілген акваторийлерге шығу күнінің қарсаңында тәуліктің кез келген уақытында Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне хабар береді.
6. Жергілікті атқарушы органдардың және ұйымдардың Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік және ішкі істер аумақтық органдарымен келісілген ұсыныстары бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті жыл сайын Каспий теңізінің жағалауы учаскелерінің тізбесін белгілейді, онда режимдік шектеулердің іс-әрекеті тоқтатылады – екі мильге дейінгі арақашықтықта теңізге еркін шығуға, белгіленген акваторияда ұйымдар мен заңды және жеке тұлғалар демалыс, туризм және спорт үшін пайдаланатын қазақстандық шағын өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және мұз үстімен жылжитын құралдардың жүзуіне және пайдалануына рұқсат етіледі.
7. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелерінің және мұз үстімен жылжитын құралдарының ұсталу, орналасу пункттерінен шығуы, қайта оралу есебін бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне жүктеледі.

49-бап. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында
(теңізінде) және ішкі суларында қазақстандық
өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су
үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және
мұз үстімен жылжитын құралдардың жүзуі
(пайдалану) тәртібі

1. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдардың жүзуі және (немесе) оларды пайдалануы тек рұқсат етілген немесе белгіленген (айқындалған) аудандарда немесе навигациялық-гидрографикалық жабдықпен қамтамасыз етілген қозғалыстың белгіленген схемаларына сәйкес қана рұқсат етіледі. Оларға:
1) рұқсат етілген немесе белгіленген (айқындалған) аудандардың шебінен тыс шығуға, қозғалыстың белгіленген кестесінен ауытқуға, теңіз жүзушілерінің хабарламасында ондай аудан немесе аймақ туралы жарияланған болса, жүзуге тыйым салынған немесе жүзу үшін уақытша қауіпті аудандарға, сондай-ақ жасанды аралдар, қондырғылар мен құрылыстар маңында белгіленген қауіпсіздік аймағына кіруге;
2) Осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге заңнамаларында, егер өзгеше тәртіп ескертілмеген жағдайда тоқтауға, адамдарды түсіруге (отырғызуға), әртүрлі жүктер мен тауарларды түсіруге (тиеуге), әртүрлі жүзу құралдарын суға түсіруге немесе бортқа қабылдауға, әртүрлі ұшу аппараттарын, соның ішінде пилотсызды ауаға көтеруге, қондыруға және бортқа қабылдауға тыйым салынады.
2. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің корабльдері мен катерлеріне белгіленбеген шамдарсыз түнгі уақытта жүзуге рұқсат етіледі. Мұндай жағдайларда корабльдердің (катерлердің) командирлері өзге де кемелермен (құралдармен) соқтығысу, өзге де апаттық жағдайды тудыру мүмкіндігін болдырмайтын шаралар қабылдауы міндетті.
3. Қазақстан Республикасы аумақтық суларының (теңізінің) белгіленген аудандарында уәкілетті органдар қазақстандық өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелердің (құралдардың) және мұз үстімен жылжитын, оның ішінде шағын көлемді құралдардың жүзуін шектейді, ол туралы алдын ала теңізде жүзушілердің хабарламаларында хабар беріледі.

50-бап. Шетелдік кемелердің (құралдардың) және мұз
үстімен жылжитын құралдардың, шетелдік әскери
корабльдердің жүзу тәртібі

1. Осы заңның 45, 46, 48, 49, 52-баптарының талаптары Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында уақытша пайдаланылатын шетелдік өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелерге (құралдарға), мұз үстімен жылжитын құралдарға қолданылады.
2. Қазақстан Республикасының аумақтық сулары (теңізі) арқылы өтуді жүзеге асырушы шетелдік өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін (су үсті және су асты) кемелерге (құралдарға), шетелдік әскери корабльдер халықаралық құқықтың көпшілік мойындаған нормаларын, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңнамасын сақтауы қажет.
3. Шетелдік әскери кораблінің Қазақстан Республикасы белгілеген оның аумақтық суларда (теңізде) жүзу тәртібін бұзу жағдайында Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі мен Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері одан бұл сулардан дереу кетуін талап етуі мүмкін.

51-бап. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында
(теңізінде) және ішкі суларында кәсіпшілік,
зерттеушілік, іздеушілік немесе өзге де, оның
ішінде жанды және жансыз табиғи ресурстарды
сақтап қалуға бағытталған өзге де қызметті
жүргізу

1. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларда кәсіпшілік, зерттеушілік, іздеушілік немесе өзге де, оның ішінде жанды және жансыз табиғи ресурстарды сақтап қалуға бағытталған өзге де қызметті жүргізу Қазақстан Республикасына экономикалық, экологиялық, қорғаныс және өзге де қауіпсіздігіне шығын келтірмеуі немесе сондай шығынды алып келу қаупін тудырмауы, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне және өзге де уәкілетті органдарға міндеттерді орындауға кедергі келтірмеуі тиіс.
2. Қазақстан Республикасының аумақтық суларына (теңізіне) шығуға Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне ұсыныс енгізу кезінде Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) теңіздік ғылыми зерттеулер және (немесе) іздеушілік қызмет жүргізу ниеті бар Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары және ұйымдары осы Заң 48-бабының 2-тармағында көрсетілген мәліметтерден басқа:
1) жобаның мазмұны және мақсаты;
2) кеменің атауын, түрін және класын, ғылыми жабдықтардың сипаттамасын қоса отырып, пайдаланылатын әдіс пен құралдар;
3) жоба жүргізілетін аудандар бойынша нақты географиялық мәліметтері;
4) зерттеуші кемелердің немесе жабдықтарды орналастыру және алу жағдайларына сәйкес бірінші келуі мен нақты кетуінің жорамалды күні;
5) жүргізілетін жоба қомқорлығымен ұйым атауы туралы толық ақпаратты ұсынуға міндетті.
3. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) жүргізілетін ғылыми зерттеулер және (немесе) іздестіру қызметі туралы жұмыс басталар күнге дейін он күннен кешіктірмей, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері Әскери теңіз Күштерінің Гидрографиялық қамтамасыз ету қызметін хабардар етеді.
4. Аумақтық суларға (теңізге) және ішкі суларға, соның ішінде әуесқой балықшылардың, туристердің, спортшылардың мұз астында балық аулауға шығуы осы Заңмен белгіленген тәртіпке сәйкес жалпы негіздерде жүзеге асырылады.
5. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында кәсіптік, зерттеушілік, іздеушілік немесе өзге де, соның ішінде жанды және жансыз табиғи ресурстарды сақтап қалуға бағытталған өзге де қызметті жүргізуді бақылау Ауыл шаруашылық министрлігіне, Қоршаған ортаны қорғау министрлігіне жүктеледі, олар өз қызметін Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетімен, Қазақстан Республикасы Ішкі істер Министрлігімен және Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігімен бірлесіп жүзеге асырады.

52-бап. Аумақтық сулардың (теңіздің) және ішкі
сулардың режимін бұзу

1. Қазақстан Республикасы аумақтық суларының (теңізінің) және ішкі сулардың Осы заңмен белгіленген тәртіптібін бұзу:
1) Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және ішкі суларында шағын көлемдi өздiгiнен жүзетiн және өздiгiнен жүзбейтiн (су бетіндегі және су астындағы) қазақстандық кемелердi (құралдарды) және мұз үстімен жылжитын кемелердің (құралдардың) суда болуын, орналасқан пунктінен шығуын және орналасқан пунктіне қайтып келуін есепке алу, ұстау;
2) Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде) және iшкi суларында, шекара өзендерi, көлдерi және өзге де су қоймалары суларының қазақстандық бөлiгiнде кәсіпшілік, зерттеушілік, іздеушілік немесе өзге де қызметті жүргізу балып танылады.
2. Аумақтық сулардың (теңіздің) және ішкі сулардың режимін бұзумен байланысты құқық бұзушылықтар анықталған жағдайда Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі, сондай-ақ осы тарауда көрсетілген өзге де уәкілетті органдар осы Заңға сәйкес заңсыз іс-әрекеттерді тоқтатуға қажетті барлық шараларды қолданады.

7-тарау. Континенттік қайраң режимі

53-бап. Континенттік қайраң режимі

1. Каспий теңізінде Қазақстан Республикасының континенттік қайраңы шегінде Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және заңнамаларында белгіленген континенттік қайраң режимі қолданылады.
2. Қазақстан Республикасы жер қойнауын зерделеу және пайдалану саласындағы уәкілетті органының ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетімен келісілген континенттік қайраң режимінің ережесін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
3. Континенттік қайраң режимінің негізгі міндеті Қазақстан Республикасы континенттік қайраңының табиғи ресурстарын белгіленген тәртіппен барлау және өңдеу, оның экономикалық мүдделерін қорғау үшін қажетті жағдайлар туғызу жолымен қамтамасыз ету болып табылады.
4. Континенттік қайраң режимін бақылау жер қойнауын зерделеу және пайдалану саласындағы уәкілетті органға және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне жүктеледі.

54-бап. Континенттік қайраң режимін бұзу

1. Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және заңнамаларында белгіленген континенттік қайраңда қызметті жүзеге асыру тәртібін бұзу, табиғи ресурстар түбі мен жер қойнауын барлауды және өңдеуді жүргізумен байланысты, соның ішінде жасанды аралдарды, қондырғыларды және ғимараттарды құру және пайдалану, оларды бұзылмайтындай ету және бөлшектеу, қалдықтарды және өзге де материалдарды көму, сондай-ақ ғылыми теңіз зерттеулерін жүргізу континенттік қайраң режимін бұзу болып танылады.
2. Континенттік қайраң режимін бұзумен байланысты құқық бұзушылық анықталған жағдайда, жер қойнауын зерделеу және пайдалану саласындағы уәкілетті орган және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті осы Заңға сәйкес заңсыз іс-әрекеттерді тоқтатуға қажетті барлық шараларды қолданады.

8-тарау. Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) саласындағы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасының
өзге де мемлекеттік органдарының құзыреті

55-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:
1) Сол арқылы Қазақстан Республикасының шекара саясатын қалыптастыру мәселелері бойынша ұсыныстарды әзірлейтін Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Мемлекеттік шекара комиссиясының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қорғау үшін қажетті жағдайлар жасау бойынша орталық және жергілікті атқарушы органдардың қызметін ұйымдастырады;
2) Мемлекеттік шекараны қорғауды қамтамасыз ету мәселесі бойынша нормативтік құқықтық актілерді шығарады;
3) Мемлекеттік шекараны санаттау ережесін анықтайды;
4) шекара белдеуінің, карантин алқабының, шекара аймағының шегін белгілейді;
5) Каспий теңізіндегі аумақтық сулардың (теңіздің) енін есептеу үшін бастапқы сызығын, сондай-ақ аумақтық сулардың (теңіздің) сыртқы шегін анықтау үшін географиялық нүктелерді (негізгі геодезиялық деректерді көрсете отырып) белгілейді;
6) Қазақстан Республикасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүддесінде, сондай-ақ шектес мемлекеттердің өтініші бойынша уақытша шектеулерді енгізеді немесе Мемлекеттік шекараның жекелеген учаскелерін кесіп өтуді тоқтатады;
7) карантин режимін енгізе отырып, карантинді аймақты белгілейді немесе екі және одан көп облыстар аумағында оны өзгерту туралы шешім қабылдайды;
8) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін орнату, ашу (жабу), қолдану (пайдалану), санаттау, жайластыру ережесін, Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріндегі жұмысты техникалық жабдықтау және ұйымдастыру бойынша талаптарын анықтайды;
9) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің тізбесін анықтайды;
10) Мемлекеттік шекарадан Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне дейінгі халықаралық теміржол және автомобиль қатынастары учаскелерін белгілеу және жабдықтау талаптарын және олар бойынша жүру тәртібін, сондай-ақ Мемлекеттік шекарада орналасқан шекаралық ынтымақтастық халықаралық орталықтары периметрінің қазақстандық бөлігін жабдықтау талаптарын белгілейді;
11) Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізінде), ішкі суларда және континенттік қайраңда кәсіпшілікті іске асыратын қазақстандық кемелерге Мемлекеттік шекарадан бірнеше рет кесіп өтуге рұқсат алу тәртібін, осындай рұқсаттардың кеңістіктік және уақытша қолданысының шектерін, сондай-ақ нақты қазақстандық кемелерге бақылауды іске асыру тәртібін (ережесін) анықтайды;
12) Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетімен және Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігімен келісілген жергілікті атқарушы органдардың ұсынысы бойынша шекара режиміне кіретін, жеке шектеулердің қолданысы алынып тасталуы немесе тоқтатыла тұруы мүмкін, шекара аймағына кіретін шекаралас аумақтар тізбесі белгіленеді;
13) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде іске асырылатын шаруашылық және өзге де қызметтің барлық түрлерінің тізбесін белгілейді;
14) шекаралық белгілерді орнатудың түрлерін, көлемдерін, сипаттамаларын, құрылымын және тәртібін анықтайды;
15) Қазақстан Республикасының аумақтық суларындағы (теңіздегі) теңіз дәлізі және қозғалыстарды бөлу схемасын белгілейді;
16) шекара кеңістігі шегінде Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) азаматтарды тарту ережесін бекітеді;
17) Қазақстан Республикасының Конституциясында, заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

56-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік
комитетінің құзыреті

Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті:
1) Мемлекеттік шекараны күзетуді тiкелей қамтамасыз ететiн Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметiн басқаруды жүзеге асырады;
2) өзге де уәкілетті органдармен бірлесіп өзінің өкілеттілігі шегінде құрлықта, аумақтық суларда (теңізде) және ішкі суларда, континенттік қайраңда және Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді) ұйымдастырады және қамтамасыз етеді, Мемлекеттік шекарада жеке адамның, қоғам мен мемлекеттiң мүдделерiн қорғауды қамтамасыз етедi;
3) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының шекаралық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған барлау, қарсы барлау және жедел-іздестіру қызметін ұйымдастырады және қамтамасыз етеді;
4) Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiк комитетi Шекара қызметінің Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді), оны жан-жақты қамтамасыз етуді ұйымдастыру және жүзеге асыру бойынша қызметін регламенттейтін нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және қабылдайды;
5) Мемлекеттік шекараны делимитациялауға, демаркациялауға және редемаркациялауға, шектес мемлекеттермен бірге Мемлекеттік шекара режимін белгілеу мақсатында қажетті құжаттарды және материалдарды даярлауға қатысады;
6) Қазақстан Республикасы шекаралық өкілдерінің қызметін ұйымдастырады және басқарады;
7) шекаралық кеңістікте және халықаралық қатынас арналарында саяси, әлеуметтiк-экономикалық және қылмыстық ахуалды, сондай-ақ шектес мемлекеттердегі Мемлекеттік шекарада Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне қатысты болуы мүмкiн дағдарысты жағдайларды талдауды және болжам жасауды жүзеге асырады;
8) Қазақстан Республикасының қылмыстық-процессуалдық заңнамасына және Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасына сәйкес алдын ала тексеру және іс жүргізуді жүзеге асырады, оны жүргізуге жататын істер бойынша анықтау (іс жүргізу) жүргізеді, шекара кеңістігінде ұсталған адамдардың құқықты бұзу жағдайларын анықтауға және тексеруге қатысады;
9) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзету бойынша ережені бекітеді;
10) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзету бойынша ережені бекітеді;
11) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі әскери бөлімдерінің әскери шаруашылығы туралы ережені (бөлімшелерде, әскери бөлімдерде, кораблдерде, бірлестіктер мен құрамаларда) бекітеді;
12) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінде жоспарлау ережесін бекітеді;
13) арнайы жабдықталған үй-жайларда әкімшілік ұстауға душар болған адамдарды ұстауға ережесін бекітеді;
14) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі шекара нарядының басшысы туралы ережені бекітеді;
15) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің арнайы бірлестіктері, құрылымдары мен бөлімдері қызметтік-жауынгерлік іс-әрекеттерін моральдық-психологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру ережесін бекітеді;
16) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің штабтар қызметі бойынша ережені бекітеді;
17) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын жедел бүркемелеу ережесін бекітеді;
18) Қазақстан Республикасының шекаралық саясаты мен Мемлекеттік шекарасын, континенттік қайраңын және аумақтық суларын (теңізді) күзетуді жедел қамтамасыз ету саласында барлау қызметін ұйымдастыру және жүргізу ережесін бекітеді;
19) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің құрамалары мен бөлімдерінде шекара күзетінің техникалық құралдарын пайдалану ережесін бекітеді;
20) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің құрамалары мен бөлімдерінде инженерлік-техникалық құралдардың жағдайын бағалау бойынша нұсқаулықты бекітеді;
21) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің органдары, оқу орындары мен құрылымдық бөлімшелерінде зымырандық-артиллериялық қару-жарақ пен оқ-дәрілерді есепке алу, пайдалану және қамтамасыз ету бойынша ережені бекітеді;
22) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің зымырандық-артиллериялық қару-жарағын жөндеуге, пайдалануға және техникалық қызмет көрсетуге арналған қосалқы бөлшектер, құралдар, керек-жарақтар, калибрлер жабдықтары, сүрту-майлау және басқа материалдардың шығыны мен сақталу нормалары туралы ережені бекітеді;
23) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарындағы зымырандық-артиллериялық қару-жарақты санаттау ережесін бекітеді;
24) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарындағы танкіге қарсы басқарылатын реактивтік снарядтар мен оқ-дәрілерді санаттау бойынша ережені бекітеді;
25) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарында оқсауытқорын құру ережесін бекітеді;
26) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінде автотехникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыру бойынша ережені бекітеді;
27) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарындағы режимдік объектілер мен артиллериялық техникалық қару-жарақ сақтау орындарының өртке қарсы қауіпсіздігі мен күзетін қамтамасыз ету ережесін бекітеді;
28) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери бөлімдерін азық-түлікпен қамтамасыз ету ережесін бекітеді;
29) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің оқу орындарында оқу-баспа қызметін ұйымдастыру ережесін бекітеді;
30) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери бөлімдерін киім-кешекпен қамтамасыз ету ережесін бекітеді;
31) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери бөлімдерін жанар-жағармаймен қамтамасыз ету ережесін бекітеді;
32) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери бөлімдерін ветеринариялық қамтамасыз ету ережесін бекітеді;
33) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери бөлімдерін пәтер-пайдаланумен қамтамасыз ету ережесін бекітеді;
34) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің авиациясын Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын, Қазақстан Республикасының континенттік қайраңын және аумақтық суларын (теңізді) күзетуде қолдану ережесін бекітеді;
35) Қазақстан Республикасының теңізінде, өзендерінде және өзге де су қоймаларында шекаралық корабльдер мен катерлерді қолдану ережесін бекітеді;
36) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің арнайы бірлестіктерінде, құрамалары мен бөлімдерінде және Шекара Академиясында кинологиялық қызмет пен із кесуді ұйымдастыру ережесін бекітеді;
37) Мемлекетік шекарада Қазақстан Республикасы шекаралық өкілдерінің қызметін ұйымдастыру ережесін бекітеді;
38) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің арнайы бірлестіктерінде, құрамалары мен бөлімдерінде және Шекара Академиясында аттарды қолдану ережесін бекітеді;
39) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметінде инженерлік қамтамасыз ету ережесін бекітеді;
40) Азаматтарды әскери қызметке шақыру кезеңінде шақырылым комиссиясының құрамына, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің аумақтық органдары басшыларының орынбасарлары қатарынан Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің өкілдерін бөледі;
41) Қазақстан Республикасының жергілікті әскери органдары ұсынған мәліметтер жиынтығы негізінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің қажеттілігі үшін шақырылым контингентіне мониторингі және іріктеуді жүзеге асырады;
42) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

57-бап. Қазақстан Республикасы кедендік
органдарының құзыреті

Қазақстан Республикасының кедендік органдары:
1) Мемлекеттік шекарада жеке тұлғаның, қоғамның және мемлекеттің экономикалық және өзге де мүдделерін қорғау бойынша іс-шараларды ұйымдастырады және өткізеді;
2) өз құзыреттілігі шегінде кедендік және өзге де бақылаудың түрлерін ұйымдастыруға жауап береді, көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды Қазақстан Республикасына кіргізуге немесе Қазақстан Республикасының аумағынан шығаруға рұқсат беретін құжаттарды ресімдеуді жүзеге асырады;
3) осы Заң мен бірлескен нормативтік құқықтық актілер негізінде Мемлекеттік шекараны қорғауды қамтамасыз етуде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне көмек көрсетеді;
4) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде режимді қамтамасыз ету мәселесі, олардың құзыретіне кіретін өзге де мәліметтер бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін хабардар етеді;
5) Кедендік одақтың сыртқы шекараларында автомобильдік өткізу пункттерінің инфрақұрылымын құрады;
6) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің балансында тұрған инженерлік-техникалық имараттарды, бөгеттерді, коммуникацияларды ұстауды жүзеге асырады, сондай-ақ пайдаланылатын жабдықтарды пайдалануды және сақтауды қамтамасыз етеді;
7) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

58-бап. Қазақстан Республикасы Сыртқы iстер
министрлігінің құзыреті

1. Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлігі:
1) Мемлекеттік шекараны делимитациялауға, демаркациялауға және редемаркациялауға байланысты мәселелер бойынша Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының қызметін үйлестіреді, Мемлекеттік шекара режимі туралы шарттарды жасасу бойынша келіссөздерге қатысады;
2) Мемлекеттік шекараны қорғауда сыртқы саясатты, халықаралық-құқықтық қамтамасыз етуді жүзеге асырады;
3) өз құзіреті шегінде Қазақстан Республикасының азаматтарына, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасына кіру және Қазақстан Республикасынан шығу құқығына құжаттарды рәсімдейді;
4) Қазақстан Республикасына қатысты шетел мемлекеттерінiң шекара және виза саясатындағы, басқа мемлекеттердегi мемлекеттік шекара арқылы өту тәртiбіндегі өзгертулер туралы, шектес мемлекеттермен мемлекеттік шекараны делимитациялау, демаркациялау немесе редемаркациялаудың жүргiзiлуi туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметiн ақпараттандырады;
5) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметi шекаралық өкiлдерi реттемеген Мемлекеттік шекарадағы оқыс оқиғаларды және ондағы Мемлекеттік шекара режимін сақтау мәселелерін дипломатиялық құралдармен және әдіспен шешедi;
6) дипломатиялық өкiлдiктердiң, консулдық мекемелердiң, сондай-ақ Қазақстан Республикасында аккредиттелген оларға теңестiрiлген, халықаралық ұйымдар өкілдіктерінің қызметкерлеріне шекаралық және өзге де бақылау түрлерін жүзеге асыратын Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пунктеріндегі үй-жайға және өзге де орындарға оларды кіргізу үшін рұқсаттама беруді жүзеге асырады;
7) шектес мемлекеттер шекара өкілдерінің тізімін айырбастауды жүзеге асырады;
8) Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) мәселелері бойынша халықаралық іс-шараларды өткізу кезінде уәкілетті органдардың лауазымды адамдарын шетелге іссапарға жіберуге қаражаттарды пайдалану бойынша шешім қабылдайды;
9) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

59-бап. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің
құзыреті

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі:
1) дербес немесе Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен бірлесіп шекаралық аймаққа кіруді, уақытша болуды, тұруды және жүріп-тұруды бақылауды жүзеге асырады;
2) шекара аймағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға куәлік, сондай-ақ шекаралық аймақта тұрақты тұрмайтын Қазақстан Республикасының азаматтарына, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға жеке немесе ұжымдық рұқсат қағаздарының берілу тәртібін анықтайды, оны беруді жүзеге асырады;
3) шекаралық аймақта және шекара белдеуінде жаппай қоғамдық-саяси, мәдени және өзге де іс-шараларды өткізу кезінде қоғамдық тәртіпті сақтауды қамтамасыз етеді;
4) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін шекаралық кеңістіктегі құқықтық тәртіптің жай-күйі, белгісіз жағдайлар кезінде тұрғылықты жерін тастап кеткен адамдар, қылмыстық топтар мен Мемлекеттік шекараға және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне қатысты құқыққа қарсы ұмтылысы бар адамдар туралы ақпараттандырады;
5) Мемлекеттік шекараны бұзған адамдарды және өзге де құқық бұзушыларды іздестіруге, сондай-ақ құқық бұзу жағдайларын анықтауда және тексеруде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетіне жәрдемдеседі;
6) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгіленген жағдайларда және тәртіпте Мемлекеттік шекараны қорғауға ішкі істер органдарының күштері мен құралдарының қатысуын қамтамасыз етеді;
7) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдіктердің, азаматтығы жоқ адамдардың жергілікті жердің жеке учаскелеріне немесе шекаралық кеңістікте орналасқан объектілерге кіруіне уақытша шек қояды немесе тыйым салады;
8) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі қылмыс жасау бойынша күдікті және оған қатысты жолын кесу шарасы ретінде қамауға алуды қолданған қылмыстық іс жүргізу тәртібінде ұстаған адамдарды ішкі істер органдарының тергеу изоляторына, уақытша ұстау изоляторына және басқа да арнайы жабдықталған үй-жайларға қабылдайды және ұстайды;
9) дербес немесе Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетімен бірлесіп Қазақстан Республикасының халқын құқықтық тәрбиелеуге қатысады, шекара кеңістігінде құқық бұзушылықтардың алдын алуды жүзеге асырады;
10) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

60-бап. Көлік және коммуникациялар
министрлігінің құзыреті

Көлік және коммуникациялар министрлігі:
1) өз құзыреті шегінде Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің әуе, теміржол, теңіз (өзен) инфрақұрылымын жасайды;
2) шекара аймағына кіретін жерлерге ескерту (ақпараттық) белгілер орнатады;
3) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

61-бап. Жер ресурстарын басқару саласындағы
уәкілеттік органның құзыреті

Жер ресурстарын басқару саласындағы уәкілеттік орган:
1) өз құзыреті шегінде Мемлекеттік шекараның картографиялық материалдарда бейнеленуін бақылауды жүзеге асырады, шекара белгілерін геодезиялық анықтауды қамтамасыз етеді;
2) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

62-бап. Қазақстан Республикасы жергілікті
атқарушы органдарының құзыреті

1. Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы органдары:
1) өз құзіреті шегінде Мемлекеттік шекараны қорғау үшін жағдайлар жасауға бағытталған нормативтік құқықтық актілерді шығарады;
2) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін шекара кеңістігіндегі ахуалға қатысы бар мәселелер бойынша хабардар етеді;
3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) қажеттілігі үшін жер учаскелерін береді;
4) Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді) жүзеге асыратын уәкілетті органдарға көмек көрсетеді, олардың ұсынысын және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де әрекет ету актілерін қарастырады және орындайды;
5) Қазақстан Республикасының шекаралық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесін жедел шешу үшін жауапты адамдарды тағайындайды және шекараға шектес аудандардың (қалалардың) әкімшіліктер жанында құрылатын шекара мәселелері бойынша үйлестіру кеңесінің іс-әрекетін ұйымдастырады, осы Заңның, Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) саласында өзге де нормативтік құқықтық актілердің талаптарын органдардың, қоғамдық бірлестіктер мен азаматтардың орындау функциясын үйлестіру жүктеледі;
6) азаматтардың Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) ерікті негізде қатысуы үшін жағдай жасайды.
2. Қазақстан Республикасының өзге де мемлекеттік органдары өз өкілеттіктері шегінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді) қамтамасыз етуде көмек көрсетеді.

63-бап. Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету)
кезіндегі Қазақстан Республикасы уәкілетті
мемлекеттік органдарының өзара әрекеттестігі

1. Осы Заңның 56-62-баптарында көрсетілген уәкілетті органдар Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) бойынша оларға жүктелген міндеттерді орындау кезінде бір-біріне көмек көрсетеді;
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі:
1) Мемлекеттік шекарада өз күштері және Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысатын немесе өз қызметін жүзеге асыратын, Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) мүддесін қозғайтын уәкілетті органдардың өзара әркеттестігін тікелей ұйымдастырады;
2) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгіленген тәртіпте Мемлекеттік шекараны қорғауда (күзетуде) тиісті органдармен, шет мемлекеттердің әскерлерімен, флотымен өзара әрекеттестікті жүзеге асырады.

9-тарау. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік
комитетінің Шекара қызметі

64-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік
комитетінің Шекара қызметі, оның міндеттері

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі Мемлекеттік шекараның тұтастығын және қол сұғылмаушылығын қамтамасыз ету, шекара кеңістігінде заңдылық пен белгіленген тәртіпті сақтау мақсатында құрлықта (оның ішінде Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде), аумақтық суларда (теңізде) және ішкі суларда (оның ішінде су асты ортасында (Каспий теңізінде) Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) арналған уәкілетті орган болып табылады.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің міндеттері:
1) Мемлекеттік шекараның режимін және Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріндегі режимді қамтамасыз ету;
2) Мемлекеттік шекара туралы Қазақстан Республикасы халықаралық шарттарынан шығатын міндеттерді орындау, оны демаркациялауға және қайта демаркациялауға қатысу;
3) Мемлекеттік шекарада Қазақстан Республикасын қорғанысы мен ұлттық қауіпсіздігінің міндеттерін шешуге қатысу;
4) Мемлекеттік шекарада және континенттік қайраңда Қазақстан Республикасының экономикалық мүддесін қорғауға қатысу;
5) шекаралық аймақта, аумақтық суларда (теңізде), ішкі суларда және континенттік қайраңда белгіленген режимдерді сақтауды дербес немесе уәкілетті органдармен бірлесіп бақылау;
6) шекара кеңістігіндегі азаматтарды, табиғи ресурстарды және қоршаған ортаны қорғауда және көші-қон заңнамасын сақтауда Қазақстан Республикасының құқық қорғау, табиғатты қорғау органдарына көмек көрсетуі болып табылады.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне осы Заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарымен және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен өзге де міндеттер жүктелуі мүмкін.

65-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік
комитеті Шекара қызметінің іс-әрекеті

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі Мемлекеттік шекарада, шекара кеңістігінде және Қазақстан Республикасының шетелдердегі мекемелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша міндеттерді орындау кезінде өз іс-қимылын Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңнамалары негізінде жүзеге асырады.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының Президенті лауазымға тағайындайтын және лауазымнан босататын Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының орынбасары – Шекара қызметінің директоры басқарады.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің құрылымы, Шекара қызметі директорының құқығы мен Шекара қызметінің іс-әрекетін ұйымдастыру Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі туралы ережеде реттеледі.

66-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік
комитеті Шекара қызметінің міндеттері

Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі мыналарға міндетті:
1) Мемлекеттік шекараның өтуін заңсыз өзгертудің, келу тәртібінде Қазақстан Республикасының аумағын игерудің кез келген әрекеттерінің жолын кесуге;
2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының қорғанысы бойынша міндеттерді шешуге, сондай-ақ төтенше және әскери жағдай режимдерін қамтамасыз етуге қатысуға;
3) Қазақстан Республикасының аумағына әскери құралымдар мен бандалардың әскери басып кіруіне тойтарыс беруге, Мемлекеттік шекарада қарулы және өзге де араңдатушылықтардың жолын кесуге, аталған қылмыстық қол сұғушылықтардан халықты, мемлекеттік және жеке мүлікті қорғауға;
4) Мемлекеттік шекарадан адамдардың және көлік құралдарының белгіленген өткізу пункттерінен тыс не өткізу пункттерінде заңсыз әдістермен өтудің алдын алу және оның жолын кесу, Мемлекеттік шекараны бұзушыларды және шекара кеңістігінде өзге де құқық бұзушылықтарды анықтауға және ұстауға;
5) тиісінше рәсімделген құжаттар болған және бақылау түрлері белгіленген өткізу пункттерінде өту кезінде Мемлекеттік шекара арқылы адамдарды, көлік құралдарын, жүктерді өткізуді белгіленген тәртіпте жүзеге асыруға;
6) Мемлекеттік шекара режимінің және Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріндегі режимнің орындалуын, Мемлекеттік шекара туралы Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етуге;
7) шекаралық режимнің, аумақтық сулар (теңіз) мен ішкі сулар режимінің және континенттік қайраң режимінің сақталуын дербес немесе уәкілетті органдармен бірлесіп бақылауға, шекаралық аймаққа кіретін орындарда бақылау бекеттерінің қызметін ұйымдастыруға;
8) оның құзыретіне кіретін құқық бұзушылықтардың алдын алуды жүзеге асыруға;
9) Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк шекарасы арқылы өтетiн адамдардың Қазақстан Республикасына келуiне немесе Қазақстан Республикасынан шығуына құқық беретiн құжаттарын тексеруге, оларға тиiстi белгiлер соғуға және ондай құжаттарды уқытша алып қоюға, сондай-ақ жарамсыз құжаттарды алып қоюға;
10) Қазақстан Республикасының заңнмалық актілеріне сәйкес Қазақстан Республикасына кіруге рұқсат етілмеген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны, айыппұл салу туралы уәкілетті органдар сот шешімдері мен қаулыларының заңнамалық актіде белгіленген мерзімін орындамаған шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың кіруін шектеуге;
11) шетелде немесе Қазақстан Республикасында болған кезеңде жеке басын куәландыратын құжаттарын жоғалтып алған, Қазақстан Республикасының азаматтары мен өзге де адамдарды, олардың кiм екенi анықталғанға дейiн Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде қалдыра отырып, өткізбеуге;
12) шекара кеңістігінде белгіленген режимдерді бұзуға негіздемесі бар адамдарға қатыстыларды ұстауды және жеке тексеруді жүзеге асыруға, құқық бұзушылық жағдайларын анықтау үшін әкімшілік ұстауға душар болған адамдарды ұстауға арналған арнайы жабдықталған үй-жайларға ондай адамдарды жеткізуге;
13) Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды, оларға қатысты шектес мемлекеттің билігіне оларды тапсыру туралы шешім қабылдаған немесе Қазақстан Республикасының шегінен әкімшілік жолмен кетіру туралы соттың шешімі барларға қатыстыларды ондай шешімдерді орындау үшін қажетті уақытқа ұстауға;
14) шекара кеңістігінде белгіленген режимдерді бұзуға жол берген көліктерді тоқтатуға және ұстауға, құқық бұзушылық жағдайларын анықтау үшін оларды Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің бөлімшесіне орналастыруға жеткізуге (айдауылдауға);
15) Қазақстан Республикасына әкелуге және Қазақстан Республикасынан әкетуге тыйым салынған жарылғыш, уландырғыш, радиоактивті, есірткі заттарын, қаруларды, оқ-дәрілерді, террор және диверсия құралдарын, өзге де жүктер мен тауарларды, сондай-ақ контрабандалық жолмен өткізілетін жүктер мен тауарларды Мемлекеттік шекара арқылы өткізуді белгіленген тәртіпте дербес немесе уәкілетті органдармен бірлесіп ұстауға және алып қоюға;
16) әуе кеңістігінде Мемлекеттік шекараны күзетуге Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне көмек көрсетуге;
17) шекара кеңістігінде азаматтарды, табиғи ресурстарды және қоршаған ортаны қорғауда Қазақстан Республикасының құқық қорғау және табиғат қорғау органдарына көмек көрсетуге;
18) Мемлекеттік шекараны су асты ортасымен кесіп өтуге бақылауды жүзеге асыруға;
19) Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) мүддесінде су асты ортасында сүңгуір қайыққа қарсы және диверсияға қарсы іс-шараларды жүзеге асыруға;
20) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы оның қарауына жататын әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша хаттамалар құрастыруға және іс жүргізуге;
21) Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу заңнамаларына сәйкес оның қарауына жатқызылған істер бойынша анықтау жүргізуге;
22) Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігімен және сыртқы барлау саласындағы уәкілетті органмен келісім бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасы ұйымдастыру мен жүзеге асыру тәртібін белгілейтін, Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерін адамдардың күшімен қорғауды (күзетуді) жүзеге асыруға;
23) осы Заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарымен және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен қарастырылған өзге де міндеттерді орындауға міндетті.
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің инженерлік-техникалық құралдарын салу жабайы жануарларды көшіп-қондыру жолын есепке ала отырып, жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерін физикалық қорғауды (күзетуді), Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігіне іссапарға жіберілген, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери қызметшілері жүзеге асырады. Физикалық қорғау (күзету) қамтамасыз етілетін, Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерінің тізімін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк комитетi Шекара қызметiнің әскери қызметшiлерi қызметтік міндеттерін орындау кезінде билік өкілдері болып табылады және мемлекеттің қорғауында болады: заң бойынша уәкілетті лауазымды адамдардан басқа ешкімнің де Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнің Шекара қызметіне араласуға құқығы жоқ.
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне жасақтау үшін Қазақстан Республикасының азаматтарын әскери қызметке іріктеу, зерделеу және шақыру ерекшеліктері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен Қазақстан Республикасының азаматтарын әскери қызметке шақыруды ұйымдастыру мен жүргізу ережелерімен реттеледі.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қорғау және күзету бойынша шекаралық нарядтарда, сондай-ақ шет елдердегі мекемелерді физикалық қорғау (күзету) бойынша қызмет атқару жауынгерлік кезекшілік (жауынгерлік қызмет) болып табылады.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк комитетi Шекара қызметінің әскери қызметшісі Қазақстан Республикасының барлық аумағында атқарып отырған лауазымына, орналасу орны мен уақытына қарамастан, оған азамат шекара қауіпсіздігіне қауіп төндіруші оқиғалар туралы өтінішпен немесе хабарлаумен жүгінген жағдайда не олардың ондайларды тікелей анықтаған жағдайда:
1) құқық бұзушылықтың жолын кесу, оны жасаған азаматтарды белгілеу және ұстау, оқиға орнын күзету жөнінде ықтимал шараларды қолдануға;
2) ол туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің жақын бөлімшесіне хабарлауға міндетті.

67-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк
комитетi Шекара қызметінің құқығы

1. Шекара кеңістігі шегінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі:
1) қажетті инженерлік-техникалық имараттарды, құрылыстар мен бөгеттерді салуға және орнатуға;
2) байланыс және коммуникация желілерінің құрылысын жүзеге асыруға, техника мен қару-жарақты орналастыруға және пайдалануға;
3) Мемлекеттік шекараны делимитациялауға, демаркациялауға және редемаркациялауға, шектес мемлекеттермен Мемлекеттік шекарадағы режимді орнату мақсатында қажетті құжаттар мен материалдарды әзірлеуге қатысуға;
4) кез келген жергілікті жер учаскелерінде (шекара нарядтарын орналастыруға), соның ішінде ерекше күзетілетін аумақтарда және табиғи қорғалатын аймақтарда болуға, сондай-ақ қызметтік міндеттерін орындау кезінде олар арқылы қозғалуға, шекара нарядттарының жүріп-тұруы үшін жер учаскелерінің иелерінен (жалға алушылардан) орындарды бөлуді, қоршаулар арқылы немесе өзге де бөгеттер арқылы өтетін өтпелерді тиісті жағдайда жабдықтауды және ұстауды талап етуге;
5) барлау, қарсы барлау және жедел-іздестіру әрекетін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шекаралық саясаты мен Мемлекеттік шекарасын, континенттік қайраңын және аумақтық суларын (теңізді) күзетуді жедел қамтамасыз ету саласында барлау қызметін жүргізуге және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жеке қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолдануға;
6) өз өкілеттігі шегінде Қазақстан Республикасының шекара саясатын іске асыру және шекаралық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында уәкілетті органдар мен ұйымдардың қызметін үйлестіруге, Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) мүддесін қозғайтын қызметті жүзеге асыратын өз күштері мен уәкілетті органдардың өзара әрекеттестігін ұйымдастыруға;
7) шекара кеңістігінде құқық бұзушылық жасауға ықпал ететін немесе Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік қызметі Шекара қызметінің әрекетіне кедергі келтіретін себептер мен жағдайларды жою жөніндегі ұсынысты орындауға міндетті мемлекеттік органдарға, қоғамдық бірлестіктер мен ұйымдарға енгізуге;
8) халықаралық құқықтың жалпы танылған принциптері мен нормалары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде шет мемлекеттердің шекаралық органдарымен Мемлекеттік шекараны қорғауда (күзетуде) өзара әрекеттестікті ұйымдастыруға және жүзеге асыруға;
9) Қазақстан Республикасының шекара өкілдерінің қызметіне тікелей басшылықты жүзеге асыруға;
10) шектес мемлекеттердiң шекара өкiлдерiмен Мемлекеттік шекара тәртібін сақтау, шекарадағы жанжалдарды реттеу, ақпарат алмасу мәселелерi бойынша хат алмасуды жүргiзу, осы Заңда белгiленген тәртiпте шекара мәселелерi жөнінде келiссөздер жүргiзу үшiн өзара уағдаластық бойынша Қазақстан Республикасының аумағына шектес мемлекеттердiң өкiлдерiн шақыруға және шектес мемлекеттердiң аумағына өтуге;
11) қоғамдық бірлестіктер мен ұйымдардан, уәкілетті органдардан Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне осы Заңмен жүктелген міндеттерді орындау үшін қажетті ақпараттарды сұратуға және өтеусіз алуға;
12) шекара кеңістігі шегінде еркін негізде Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) саласындағы міндеттерді шешуге ерікті жасақтар құрамында, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің штаттан тыс қызметкерлері ретінде қоғамдық бірлестіктер құрамындағы азаматтарды тартуға және өзге нысандарда Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезінде көзге түскен азаматтарды көтермелеуге;
13) Қазақстан Республикасының тұрғындарын құқықтық тәрбиелеуге қатысуға, шекара кеңістігінде құқық бұзушылықтардың алдын алуға бағытталған сақтандыру шараларын жүргізуге, тұрғындарды құқық бұзушылықтар, құқық бұзушыларды іздестіру туралы және өзге мақсаттарда халықты ақпараттандыру үшін бұқаралық ақпарат құралдарын қолдануға;
14) осы Заңда көзделген тәртіпте және жағдайларда қару-жарақты және әскери техниканы, арнайы құралдарды, қызметтік жануарларды және дене күшін қолдануға;
15) шекара кеңістігінде жасалған немесе жасауға дайындалып жатқан құқық бұзушылықтар туралы өтініштерді немесе хабарламаны қарауға, оларды тіркеуге және олар жөнінде тиісті шаралар қолдануға;
16) Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) бойынша міндеттерді орындауды қамтамасыз ететін мамандандырылған есепке алу мен ақпараттық жүйелерді құруға және пайдалануға;
17) Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) саласында іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізуге;
18) Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысатын әскери қызметшілердің киім үлгісі мен жабдығын анықтауға;
19) Қазақстан Республикасының кедендік органдарымен бірлесіп Мемлекеттік шекара арқылы өткізілетін көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды белгіленген тәртіпте тексеруді жүзеге асыруға;
20) көлік құралдарын алып жүруге және оларға шекара нарядтарын қоюға;
21) Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігімен және Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігімен бірлескен шешімде анықталатын тәртіпте Мемлекеттік шекара күзетін күшейту кезінде олар бөлетін күштер мен құралдарды пайдалануға;
22) құқық бұзушыларды аңду кезінде бөгетсіз (қажет кезде бекіту құрылғыларын істен шығарумен) кез келген тәулікте шекара кеңістігі шегінде азаматтардың тұрғын және тұрғын емес үй-жайларына, жеке меншік нысандарына қарамастан ұйымдардың аумақтары мен үй-жайларына кіруге, сондай-ақ оларды (24 сағат ішінде тиісті прокурорға хабарлай отырып) қарап шығуға;
23) шекаралық іздестірулер мен операцияларды, өзге де іздестіру әрекеттерін өткізу кезінде шекара кеңістігі шегінде бақылау посттарын өздігінен орнатуға, адамдар мен көлік құралдардың қозғалысын уақытша шектеуге немесе тыйым салуға, жеке жергілікті жер учаскелеріне азаматтарды жібермеуге, адамдардың өмірі мен денсаулығын қорғау мақсатында оларға осы учаскелерді тастауын немесе сонда қалуын міндеттеуге;
24) Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне қатер төнген кезде Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы және өзге де уәкілетті органдарына хабарлай отырып, қорғаныс мақсатындағы жұмыстарды, халықаралық міндеттерді орындау мен табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған кездегі салдарды жоюға байланысты жұмыстарды қоспағанда шекара өңірінде әртүрлі жұмыстарды жүргізуді уақытша шектеуге;
25) қызметтік мақсаттарда байланыс құралдарын, ал Қазақстан Республикасының аумағына басып кірушілікке тойтарыс берген, Мемлекеттік шекарадағы заңсыз жаппай өтуге және өзге де арандатуларға кедергі келтірген, іздестіру іс-шараларын жүргізген, құқық бұзушылықтарды жасауға күдікті адамдарды, жеке меншік нысанына қарамастан ұйымдардың көлік құралдарын, ал қажет жағдайларда – Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген тәртіппен олардың талаптары бойынша алдағы уақытта иелеріне шығындардың не келтірілген зиянның орнын толтыра отырып, азаматтардың көлік құралдарын жеткізген кезде пайдалануға;
26) Мемлекеттік шекарадан өту, Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізде) және iшкi суларында жүзу кезiнде немесе кемелер қазақстан порттарында тұрған кезде құқық бұзушылықтарға жол берген шетелдiк әскери емес кемелер экипаждары мүшелерiнiң және онда болған өзге де адамдардың жағаға шығуына және жағада болуына тыйым салуға;
27) азаматтардан Мемлекеттік шекарада белгіленген тәртіпті сақтауларын, Қазақстан Республкасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің құқыққа қарсы іс-әрекеттерін, кедергі келтіретін әрекеттерін тоқтатуды талап етуге, бұл талаптарды орындамаған жағдайда мәжбүрлеудің тиісті шараларын қабылдауға;
28) шекара кеңістігінде құқық бұзушылықтардың жолын кесу кезінде фото және бейне түсірілімді жасауға, одан әрі оларды қылмыстық немесе әкімшілік істерге тіркеу мақсатында заттай айғақтарды жинауға бағытталған өзге де шараларды жүзеге асыруға;
29) әкімшілік ұстауға тартылған адамдарды осындай мақсаттар үшін арнайы жабдықталған үй-жайларда, ал олар жоқ жерлерде санитарлық нормаларға сәйкес келетін үй-жайларда ұстауға;
30) қылмыс жасады деген күдік бойынша қылмыстық іс жүргізу тәртібімен ұсталған және қамауға алу түрінде жолын кесу шарасы қолданған күдікті адамдарды ішкі істер органдарының тергеу изоляторларына, уақытша ұстау изоляторларына және басқа да арнайы жабдықталған үй-жайларда орналастыруға;
31) шекара кеңістігінде белгіленген режимдерді бұзудың оларға белгілі жағдайлары туралы олардан түсініктемелер алу мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің бөлімшелеріне немесе өзге де жерлерге адамдарды шақыруға;
32) қазақстан-ресей мемлекеттік шекарасында автомобильдік өткізу пункттерінің инфрақұрылымын жасауға;
33) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінің балансында тұрған инженерлік-техникалық имараттарды, бөгеттерді, коммуникацияларды ұстауды жүзеге асыруға, сондай-ақ пайдаланылатын жабдықты пайдалану мен сақтауды қамтамасыз етуге;
34) автоматты немесе қол режимінде радиациялық бақылау техникалық құралдарын пайдалана отырып, кедендік органдары жоқ, мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінде радиациялық бақылауды жүзеге асыруға;
35) радиоактивтік заттарды құрайтын инспекциялық-тексеріп қарау кешендерін пайдалануды ұйымдастыруды жүзеге асыруға, сондай-ақ ұлттық қауіпсіздік органдарында радиоактивтік заттарды құрайтын немесе иондаушы сәуле өндірілетін радиоактивтік заттармен, аспаптармен және аппаратуралармен жұмыс істеген кезде радиациялық қауіпсіздікті бақылауға;
36) Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде, Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де өкілеттерді жүзеге асыруға құқылы.
2. Аумақтық суларда (теңізде) және ішкі суларда, шекаралық өзендер, көлдер және өзге де су айдындар суларының қазақстандық бөлігінде қазақстандық және шетелдік (су үсті және су асты) кемелерге, мұз үстімен жылжитын құралдарға қатысты Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі:
1) егер олар туын көтермесе, сұрау қою сигналдарына жауап бермесе, бағытты өзгерту талаптарына бағынбаса немесе өзге де халықаралық құқықтың жалпы танылған принциптері мен нормаларын бұзса, оны тоқтатып, (кемені, әскери корабльді, мұз үстімен жылжитын құралды тексеру нәтижелері бойынша оларға белгіленген тәртіпті сақтай отырып, Қазақстан Республикасының суларында жүзуін (болуын) жалғастыруға рұқсат етілуі, Қазақстан Республикасының суларынан кету ұсынылуы мүмкін не олар осы Заңның талаптарына сәйкес ұсталуы мүмкін болады) тексеру жүргізуге;
2) кемеден, әскери корабльден, мұз үстімен жылжитын құралдардан құқық бұзушылық жасаған және Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша қылмыстық немесе әкімшілік жауапкершілікке тартылатын адамдарды түсіруге және ұстауға, бұл адамдарды, егер өзге Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделмеген болса, анықтау және тергеу немесе әкімшілік органдарына тапсыруға;
3) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңнамасын бұзған кемелердің (әскери корабльдердің, мұз үстімен жылжитын құралдардың) егер тоқтау туралы көзбен көру немесе дыбыстық сигналды (олар бұл сигналды көретіндей немесе еститіндей қашықтықтан) бергеннен кейін ізіне түсу Қазақстан Республикасының суларында басталса және үздіксіз жүргізілсе, олар өз елінің немесе үшінші мемлекеттің аумақтық суларына кіргенге дейін, Қазақстан Республикасының аумақтық сулары (теңізі) шегінде ізіне түсуге және ұстауға.
3. Қазақстан Республкасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі Мемлекеттік шекараны су асты ортасында күзету кезінде:
1) Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізде) және ішкі суларында, сондай-ақ оның шегінен тыс шет мемлекеттердің шекарасына дейін Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өту қатері туындаған кезде немесе заңсыз кесіп өту кезінде су асты объектілерін танып айыру (жіктеу) үшін өзінде бар құралдарды пайдалануға;
2) Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізде) және ішкі суларында су асты ортасының жағдайын анықтау үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өзге де уәкілетті органдардың күштері мен құралдарын тартуға;
3) Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізде) және ішкі суларында су асты объектілері табылған кезде бұл суларға кіру мақсаты туралы сауалнама жүргізуге, курсты өзгертуді талап етуге, оларға су асты жағдайынан шығуды ұсынуға, өз туын көрсетуге, тоқтатуға және оларға тексеру жүргізуге, табылған су асты объектілерінің іс-әрекетіне ескерту жасау немесе оны тоқтату жөнінде өзге де шараларды қабылдауға;
4) құқық бұзушылық жасаған және Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес қылмыстық немесе әкімшілік жауапкершілікке жатқызылған адамдарды ұстауға, бұл адамдарды анықтау және тергеу органдарына немесе әкімшілік органдарға беруге;
5) Қазақстан Республикасының аумақтық суларында (теңізде) және ішкі суларында Мемлекеттік шекарадан өтудің және (немесе) жүзудің белгіленген тәртібін бұзған су асты құралдарын ұстауға, құқық бұзушылықтың жағдайын анықтау үшін оларды Қазақстан Республикасының порттарына, өзге де орындарға жеткізуге (алып бару), бұл құралдарды анықтау және тергеу органдарына немесе әкімшілік органдарға беруге;
6) қару-жарақтар мен әскери техникаларды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қолдануға құқылы.
4. Қазақстан Республикасының аумағында шекаралық іздестірулер және операциялар жүргізу кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі оған берілген құқықтарды шекара кеңістігінің шебінен тыс жерлерде де қолдана алады.
5. Қызметтік міндеттерді шешу кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері пайдаланатын корабльдерге, ұшақтарға және тікұшақтарға (өзге де ұшу аппараттарына) мынадай өтеусіз құқық беріледі:
1) Қазақстан Республикасының су және әуе кеңістігін, теңіз және өзен айлақтарын, әуежайларды және аэродромдарды (қону алаңдарын) олардың тиістілігіне және мақсатына қарамастан пайдалану;
2) навигациялық, метеорологиялық, гидрографикалық және өзге де ақпаратты алу;
3) ұшуларды және корабльдерді жүргізуді қамтамасыз ету.
6. Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерін физикалық қорғауды (күзетуді) жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери қызметшілері Қазақстан Республикасының заңдарымен және барған мемлекеттермен жасалған халықаралық шарттармен қарастырылған тәртіп пен жағдайда қару-жарақтарды, арнайы құралдарды, қызметтік иттерді, сондай-ақ дене күштерін қолдануға және тасымалдауға, асынып жүруге, сақтауға құқылы.

10-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құзыреті

68-бап. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері:
1) әуе кеңістігінде Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді) ұйымдастырады және қамтамасыз етеді;
2) осы Заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заңдарында белгіленген жағдайларда және тәртіппен құрлықта, аумақтық суларда (теңізде) және ішкі суларда, сондай-ақ су асты ортасында Мемлекеттік шекараны күзету мен қорғауға қатысады;
3) өз құзыреті шегінде Мемлекеттік шекара режімін бұзумен байланысты дау-жанжалдарды шешуге қатысады, осы мақсаттар үшін өзге де уәкілетті органдарды тартады;
4) теңіз дәліздері мен аумақтық сулардағы (теңіздегі) қозғалыстарды бөлу схемасын белгілеу бойынша ұсыныстарды әзірлейді;
5) Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген жағдайларда және тәртіпте Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) бойынша іс-шараларды орындау үшін уәкілетті органдардың күштері мен құралдарын тартады;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне Мемлекеттік шекараны қорғауды (күзетуді) қамтамасыз етуде көмек көрсетеді;
7) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

69-бап. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері
Әуе қорғанысы күштерінің құзыреті

1. Қазақстан Республикасы Қорғаныс Күштерінің Әуе қорғанысы күштері әуе кеңістігінде Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезінде:
1) мемлекеттік шекарадан өту тәртібін сақтауға бақылауды жүзеге асырады;
2) мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өткен және (немесе) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзған Қазақстан Республикасының аумағында әуе кемелері ұшуларының жолын кеседі және қонуына шаралар қолданады;
3) кеме экипаждарының іс-қимылдарын жасау кезінде байқаусызда мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өткен әуе кемелеріне олардың бағдарын қалпына келтіру, Қазақстан Республикасының аумағындағы әуежайына (айлаққа) қондыру немесе Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі шегінен шығару арқылы көмек көрсетеді;
4) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне Мемлекеттік шекараны қорғауда (күзетуде) көмек көрсетеді.
2. Қазақстан Республикасының Қорғаныс Күштері Әуе қорғанысы күштері:
1) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумақтық суларының (теңізінің) шегінен тыс шет мемлекеттердің шекарасына дейін олардың Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өту қаупі туындаған кезде немесе заңсыз кесіп өткенде әуе кемелерін тану үшін қолда бар құралдарды пайдалануға;
2) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте Қазақстан Республикасының әуе кеңістігіндегі жағдайды анықтау үшін басқа да уәкілетті органдардың күштері мен құралдарын тартуға;
3) әуе кеңістігінде Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өту қаупі немесе заңсыз кесіп өту туындаған кезде Қазақстан Республикасы әуе кеңістігінің жеке аудандарында әуе кемелерінің ұшуларына тыйым салуға немесе шектеуге;
4) әуе кемесінен Қазақстан Республикасының әуе кеңістігіне ұшып келу мақсаттары немесе ұшу жоспарынан бас тарту себептері туралы ақпаратты хабарлауды талап етуге;
5) кеме экипаждарының іс-қимылдарын жасау кезінде байқаусызда Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өткен әуе кемелеріне олардың бағдарын қалпына келтіру, Қазақстан Республикасының аумағындағы әуежайына (айлаққа) қондыру немесе Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінің шегінен тыс шығару арқылы көмек көрсетеді, бағыты тыйым салынған немесе ұшулар үшін уақытша қауіпті аудандарға апаратын әуе кемесінің бағытын өзгертуді ұсынуға;
6) Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өтудің алдын алу немесе тоқтату жөнінде шаралар қолдануға, қажет болған жағдайда әуе кемесінің экипажынан көрсетілген жерге, соның ішінде мәжбүрлеу тәртібінде қонуын жүзеге асыруды талап етуге;
7) Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өткен және (немесе) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзған әуе кемелерінің экипаж мүшелерін (Қазақстан Республикасының аумағына қонғаннан кейін) құқық бұзу жағдайларын анықтау үшін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің бөлімшесіне және өзге де жерлерге шақыруға;
8) құқық бұзушылық жасаған және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қылмыстық немесе әкімшілік жауапкершілікке тартылатын адамдарды ұстауға, бұл адамдарды анықтау және тергеу немесе әкімшілік органдарына тапсыруға;
9) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қару-жарақты және жауынгерлік техниканы қолдануға;
10) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыруға құқылы.

70-бап. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері
Әскери-теңіз Күштерінің Мемлекеттік шекараны
(Каспий теңізінде) қорғауға (күзету) тартылған
кездегі құзыреті

1. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери-теңіз Күштері Мемлекеттік шекараны (Каспий теңізінде) қорғауға (күзету) тартылған кезде:
1) Мемлекеттік шекараны су асты ортасында кесіп өтуге бақылауды жүзеге асыруға қатысады;
2) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметіне Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мүддесінде сүңгуір қайыққа қарсы, соның ішінде су асты-диверсиялық қорғанысын жүзеге асыруға жәрдемдеседі;
3) Қазақстан Республикасының Заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттікті жүзеге асырады.

11-тарау. Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезінде
қару-жарақты пен жауынгерлік техниканы, арнайы
құралдарды, қызметтік жануарларды және дене
күшін қолдану

71-бап. Қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы,
арнайы құралдарды, қызметтік жануарларды
және дене күшін қолдану жағдайы және шегі

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері шекаралық кеңістік шегінде қаруды және арнайы құралдарды алып жүруге, сақтауға, қолдануға құқығы бар, сондай-ақ жауынгерлік техниканы, қызметтік жануарлар мен дене күшін қолдануы мүмкін.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы, арнайы құралдарды, қызметтік жануарларды және дене күшін қолдануға байланысты жағдайларда әрекет етуге жарамдылығына арнайы дайындықтан, жыл сайынғы тексеруден өтуге міндетті.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезінде, қажетті қорғаныс және аса қажеттілік жағдайларында немесе құқық бұзған адамды ұстау кезінде, штаттық қару мен арнайы құралдары болмаған не оларды қолдану мүмкіндігі болған кезде, қолына түскен кез-келген құралдарды пайдалануға құқылы.
4. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметін Қазақстан Республикасының арнайы мемлекеттік және құқық қорғау органдары өткізетін іс-шараларға тартқан жағдайларда қару-жарақ пен жауынгерлік техника, арнайы құралдар, қызметтік жануарлар және дене күші іс-шараға бастамашы органның әрекетін регламенттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқытық актілеріне сәйкес қолданылады.
5. Азаматтардың, әскери қызметшілердің өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiретiн, сондай-ақ олар қарулы шабуыл жасаған немесе топпен шабуыл жасаған, қарулы қарсылық көрсеткен, кепілге адамдарды, объектілерді, көлік құралдарын, оның ішінде әуе кемелерін алған жағдайларды қоспағанда, әйелдерге, мүгедектiк белгiлерi анық бiлiнетін адамдарға және кәмелеттік жасқа толмағандарға қатысты қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы, арнайы құралдарды, қызметтік жануарлар мен дене күшін қолдануға тыйым салынады.
6. Қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы қолдануға тыйым салынады:
1) егер олар Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нақты қауіп төндірмесе, су үсті, су асты, әуе кемелері, ұшу аппараттары мен мұз үстімен жылжитын құралдары, сондай-ақ жолаушылары бар өзге де көлік құралдары бойынша;
2) егер бұл нағыз байқаусызда, абайсыз жағдайға байланысты немесе табиғаттың жойқын күштерінің ықпалымен болғанда, Мемлекеттік шекараны заңсыз кесіп өткен немесе кесуге әрекет еткен адамдарға қатысты;
3) Мелмекеттік шекараны кесіп өткен немесе кесіп өтуге әрекет еткен жабайы және үй жануарларына қатысты.
7. Қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы, арнайы құралдарды, қызметтік жануарларды және дене күшін қолданудың барлық жағдайларында Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері қоршаған адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және зардап шеккендерге жедел көмек көрсету жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.
8. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері осы Заңда көзделген жағдайларда қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы, арнайы құралдарды қызметтік жануарлар мен дене күшін қолдануға байланысты, оның ішінде:
1) құқық бұзушылардың іс-әрекеттері мен (немесе) көлік құралдарының қауіпті немесе күтпеген маневрлері;
2) оқтың (снарядтардың) ұшу траекториясын өзгерту олардың ауытқып кетуінің салдары;
3) құқық бұзушылар көлік құралдарын сындыру немесе бұзу нәтижесінде келтірілген моральдық, материалдық зиян және дене зақымы үшін жауапты болмайды.
9. Шекаралық кеңістікте белгіленген рижимдерді бұзушылықтың жолын кесу кезінде қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы, арнайы құралдарды, қызметтік жануарларды және дене күшін қолданудың әрбір жағдайы бойынша он екі сағаттан кешіктірмей тиісті прокурор ақпараттандырылады.

72-бап. Қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы қолдану

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) кезінде қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы қолданады:
1) Қазақстан Республикасының аумағына қарулы басып кіруге және қарулы шабуыл жасауға тойтарыс беру, Мемлекеттік шекарада қарулы араңдатудың жолын кесу үшін;
2) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің бөлімшелеріне, Мемлекеттік шекараны қорғауға қатысатын Қазақстан Республикасының басқа да әскерлері мен әскери құралымдарына қарулы шабуыл жасауға тойтарыс беру үшін;
3) Мемлекеттік шекараны кесіп өткен (кесіп өтуші) және қарулы қарсылық көрсеткен адамдарға, су үсті, су асты, әуе кемелеріне, ұшу аппараттарына және мұз үстімен жылжитын құралдарға, сондай-ақ өзге де көлік құралдарына не олардың күш қолдануына жауап беруге қарсы;
4) су үсті, су асты (қозғалысты немесе ұшуды тоқтату), әуе кемелерінің, ұшу аппараттарының, оның ішінде пилотсыз және мұз үстімен жылжитын құралдардың, сондай-ақ өзге де көлік құралдарының аялдауы үшін, олардың бұзылу жолымен, олардың аялдау немесе бағытты өзгерту туралы талаптарды орындалмау жағдайында, бұзушылықты тоқтатқанда немесе оларды ұстау басқа да құралдармен жүзеге асырылмауы мүмкін;
5) су үсті, су асты, әуе кемелерінің, ұшу аппараттарының, оның ішінде пилотсыз және мұз үстімен жылжитын құралдарды, сондай-ақ өзге де жолаушыларсыз көлік құралдарын шекарадан ұрлап әкетудің алдын алу үшін;
6) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері мен объектілеріне, Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) бойынша қызметтік міндеттерді немесе қоғамдық борышын орындап жүрген өзге де азаматтарға, олардың отбасы мүшелеріне жасалған шабуылға (оның ішінде қарусыз), олардың өміріне тікелей қатер төнген кезде оған тойтарыс беру үшін;
7) азаматтарды олардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін шабуылдан қорғау, сондай-ақ кепілге алынғандарды босату үшін;
8) әскери қызметшілердің немесе азаматтардың өмірі мен денсаулығына қатер төндірген хайуандардың шабуылынан қорғау үшін;
9) өзге де құқық бұзушылардың алдын алу және айқындау, жолын кесу үшін, сондай-ақ қажетті қорғаныс және аса қажеттілік жағдайларында.
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери қызметшілері шекара кеңістігінде дабыл белгісін беру үшін немесе көмек шақыру үшін қару пайдалануға құқығы бар.
2. Қару-жарақ пен жауынгерлік техника:
1) қарулы басып кіру мен қарулы шабуылға тойтарыс беру үшін;
2) қарулы қарсылық көрсеткен кезде;
3) әскери қызметшілер мен өзге де азаматтарға кенеттен шабуыл жасаған кезде;
4) қарумен ұсталған адамдардың қашуы кезінде қолданылуы мүмкін.
3. Басқа жағдайларда қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы қолданардың алдында оны қолдану ниеті туралы және (немесе) ескерту мақсатында оқ атылуы тиiс.

73-бап. Арнайы құралдарды қолдану

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комиитетінің Шекара қызметіне, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне Мемлекеттік шекараны қорғау кезінде қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы қолдануға құқық берілген барлық жағдайларда арнайы құралдар қолданылуы мүмкін.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері шекара кеңістігінде:
1) Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысушы, әскери қызметшілерге қарсылық көрсеткен немесе қасақана кедергі жасаған, құқық бұзушыларды, өзге де адамдарды ұстау және қарусыздандыру үшін оларға жүктелген қызметтік міндеттерді немесе қару, оқ-дәрілер, жарғыш, улы, радиактивті, есірткі және өзге де еркін ұстауға тыйым салынған заттарды өзімен заңсыз ұстаған адамдарға қатысты;
2) Мемлекеттік шекараны (кесіп өту әрекетінде) көптеген қаруланбаудың алдын алу жағдайларында және шекара кеңістігіндегі көптеген тәртіпсіздікке батыл шара қолдану, топтық құқық бұзушылардың іс-қимылдарындағы өмірге, денсаулыққа, құқыққа, бостандыққа, азаматтардың жеке қасиеті мен жекеменшігі немесе мемлекеттің қауіпсіздігіне қастандық жасағанда;
3) айдауылдау және күзету кезінде тұтқындалған адамдар егер негіздемелер жеткілікті болса, олар қашуды іске асыруы, айналаға немесе өз денсаулықтарына қауіп-қатер төндіруі мүмкін;
4) құқық бұзушылардың жеке басын анықтау, құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында егер қажет болса, тұтқындарды жеткізуге, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі хаттаманы жасау, егер хаттаманы жасау міндетті болып табылса, оны орнында жасау мүмкін болмаса;
5) объектілер мен көлік құралдарын ашу, сондай-ақ құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатында оларды бөлшектеу үшін;
6) өзге құқық бұзушылықтардың алдын алу және айқындау, жолын кесу үшін, сондай-ақ қажетті қорғаныс және аса қажеттілік жағдайларында.

74-бап. Қызметтік жануарлар мен дене күшін қолдану

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметінде Мемлекеттік шекараны (күзетін) қорғау кезінде қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы және арнайы құралдарды қолданудың құқық беретін барлық жағдайларында қызметтік жануарлар мен дене күші қолданылуы мүмкін.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің әскери қызметшілері шекара кеңістігінде, сондай-ақ қызметтік жануарларды және дене күшін, оның ішінде күрестің жауынгерлік тәсілдерін қолдануға:
1) құқық бұзушыларды іздеу және ұстау үшін;
2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасына әкелуге және Қазақстан Республикасынан әкетуге не еркін ұстауға тыйым салынған заттарды, материалдарды, құралдарды, бұйымдарды іздеу және табу мақсатында адамдарды, көлік құралдарын, жүктер мен тауарларды адамдарды тексеруге;
3) өзге де құқық бұзушылықтардың алдын алу, табу және жолын кесу үшін, сондай-ақ қажетті қорғаныс және аса қажеттілік жағдайларында арнайы құралдарды қолдануға құқығы бар.

75-бап. Мемлекеттік шекараны қорғау саласындағы
өзге де уәкілетті органдардың қару-жарақ
пен жауынгерлік техниканы, арнайы құралдарды,
қызметтік жануарлар мен дене күшін қолдану

Мемлекеттік шекараны қорғау саласындағы өзге де уәкілетті органдардың осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге заңнамалық актілеріне сәйкес қару-жарақ пен жауынгерлік техниканы, арнайы құралдарды, қызметтік жануарлар мен дене күшін қолданады.

12-тарау. Азаматтардың Мемлекеттік шекараны қорғауға
(күзетуге) қатысуы, олардың құқықтық қорғалуы

76-бап. Азаматтардың Мемлекеттік шекараны қорғауға
(күзетуге) қатысуы

1. Шекаралық кеңістік шегінде азаматтар ерікті түрде ерікті жасақтар және өзге нысандар құрамында Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысады.
2. Азаматтарды ерікті жасақтар және өзге де нысандар құрамында Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) тарту тәртібін, ондай тартудың нысандары мен түрлерін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
3. Мемлекеттік шекараны күзетуге (қорғауға) қатысушы азаматтар өз қызметін заң принциптері, құрметтеу және адам мен азаматтың құқықтарын және бостандығын сақтау негізінде жүзеге асырады.
4. Қазақстан Республикасы азаматының қоғамдық бірлестіктер (ерікті жасақтар) құрамында Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысу мүмкіншілігін болдырмайтын жағдай болып:
1) қылмыстық жауапкершілікке тарту;
2) бірнеше рет (жыл бойы екі немесе одан да көп) қасақана әкімшілік құқық бұзушылық жасау;
3) шекара кеңістігі немесе Қазақстан Республикасы шегінен тыс тұрақты тұруға кету;
4) Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) оның одан әрі қатысуын болдырмайтын жағдайлардың пайда болуы (психикасының ауытқуының анықталуы, алкогольді, нашақорлық немесе уытқұмарлық аурулар, Қазақстан Республикасы Үкіметі бекіткен тізбеге сәйкес басқа да қоршаған ортаға зиян туғызатын аурулар, азаматтың өлімі);
5) Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) одан әрі қатысқысы келмеуі болып табылады.

77-бап. Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге)
қатысатын азаматтардың құқықтары мен міндеттері

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қорғауға (күзетуге) қатысатын адамдар (бұдан әрі – Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысатын азаматтар):
1) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің бөлімшесін оларға мәлім болған шекара кеңістігіндегі дайындалып жатқан, не болмаса жасалған құқық бұзушылақ фактілері бойынша шұғыл түрде хабардар етуге;
2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда азаматтардың талабы бойынша Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) олардың қатысу заңдылығын растайтын куәлігін ұсынуға;
3) құқық бұзушылық жасағаны үшін ұсталған азаматтарға оларға қолданылатын мәжбүрлеу шараларының негізін түсіндіруге;
4) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің бөлімшелерінде Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) бойынша іс-шараларға қатысу алдында құқықтық дайындақтан өтуге міндетті.
2. Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысатын адамдар:
1) бақылау және қадағалау функцияларымен байланысты емес Мемлекеттік шекараны қорғау (күзету) іс-шараларында Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметіне көмек көрсетуге;
2) шекара кеңістігінде құқық бұзушылықтардың алдын алуға және жолын кесуге;
3) құқық бұзушылықтардың жолын кесу және құқық бұзушыларды ұстау мақсатында дене күшін және өзге тәсілдермен белгіленген мақсатқа қол жеткізуге мүмкіндік болмаса, басқа құралдарды қолдануға;
4) заңдармен көзделген жағдайларда Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің бөлімшелеріне, құқық қорғау және өзге де уәкілетті органдарға шекара кеңістігінде құқық бұзушылықты жасаған адамдарды ұстауға және жеткізуге;
5) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің өкілдерімен бірлесіп шекара кеңістігінде құқық бұзушылықтардың алдын алуға бағытталған іс-шараларды жүргізуге;
6) азаматтардан шекара кеңістігінде белгіленген режимдерді сақтауды талап етуге құқығы бар.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қорғауға (күзетуге) қатысатын адамдардың заңды талабын азаматтардың орындауы міндетті.
3. Мемлекеттік шекараны күзетуде (қорғауда) осы адамдардың жәрдемдесуiне байланысты Мемлекеттік шекараны қорғауға (күзетуге) қатысатын адамдар мен олардың отбасы мүшелерiне қатысты құқыққа қарсы әрекеттер жасауы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қорғауға (күзетуге) қатысатын адамдардың заңды талабын орындамауы Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауапкершілікке тартылады.

13-тарау. Қорытынды ереже

78-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
шекарасы туралы Қазақстан Республикасының
заңнамасының сақталуын қадағалау

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы Қазақстан Республикасы заңнамасын дәл және бiрыңғай қолданылуын қадағалауды Қазақстан Республикасының Бас прокуроры мен ол уәкiлеттiк берген прокурорлар жүзеге асырады.

79-бап. Мемлекеттік шекара туралы Қазақстан
Республикасының заңнамасын бұзғаны
үшін жауапкершілік

1. Осы Заң мен Мемлекеттік шекара туралы Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын бұзған адамдар Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жауапкершілікке тартылады.
2. Қазақстан Республикасының азаматтары, шетелдік және азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметінен, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінен, өзге де уәкілетті органдардан Мемлекеттік шекараны қорғау саласында олардың құқықтары мен бостандықтарын шектеу жөнінде түсініктеме алуға құқығы бар.
3. Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдік және азаматтығы жоқ адамдардың заңды құқықтары мен бостандықтары бұзылған жағдайда тиісті лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен бұл құқықтарды қалпына келтіруге және оларға келтірілген залалды өтеуге міндетті.

80-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
2. Мыналардың күші жойылды деп танылсын:
1) «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы» 1993 жылғы 13 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993 ж., № 1, 1-құжат, Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1996 ж., № 14, 275-құжат; 1998 ж., № 24, 436-құжат; 2002 ж., № 15, 147-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2007 ж., № 24, 180-құжат; 2009 ж., № 18, 86-құжат; 2011 ж., № 11, 102-құжат);
2) «Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі туралы» 1993 жылғы 13 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993 ж., № 1, 3-құжат; 1995 ж., № 8, 56-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1996 ж., № 14, 275-құжат; 2002 ж., № 15, 147-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2007 ж., № 9, 67-құжат; № 24, 180-құжат; 2011 ж., № 1, 7-құжат; 2012 ж., № 4, 32-құжат).

Қазақстан Республикасының
Президенті