Об утверждении Правил организации и функционирования рынка электрической мощности

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 марта 2013 года № 303. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 июня 2015 года № 475

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 23.06.2015 № 475 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

ПРЕСС-РЕЛИЗ

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие см. п. 2.

В соответствии с подпунктом 38-2) статьи 4 Закона Республики Казахстан от 9 июля 2004 года «Об электроэнергетике» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила организации и функционирования рынка электрической мощности.
2. Настоящее постановление подлежит официальному опубликованию и вводится в действие с 1 января 2015 года, за исключением пунктов 15, 20, 23, 24, 25, подпунктов 1) и 3) пункта 26, 27, 28, 29 и 30 настоящих Правил, которые вводятся в действие с 1 января 2016 года.

Премьер-Министр
Республики Казахстан С. Ахметов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 29 марта 2013 года № 303

Правила
организации и функционирования рынка электрической мощности

1. Общие положения

1. Настоящие Правила организации и функционирования рынка электрической мощности (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 38-2) статьи 4 Закона Республики Казахстан от 9 июля 2004 года «Об электроэнергетике» (далее - Закон), и определяют порядок организации и функционирования рынка электрической мощности Республики Казахстан.
2. В настоящих Правилах применяются следующие понятия и определения:
1) аттестация электрической мощности генерирующих установок – мероприятия, проводимые системным оператором и направленные на определение технической готовности генерирующих установок энергопроизводящих организаций (как существующих, так и вновь введенных в эксплуатацию) к несению нагрузки для участия в рынке электрической мощности;
2) аттестованная электрическая мощность – электрическая мощность энергопроизводящей организации, готовая к несению нагрузки на генерирующих установках;
3) прогнозные балансы электрической энергии и мощности - разработанные системным оператором и утвержденные уполномоченным органом прогнозные объемы потребления/производства электрической энергии, максимальная мощность потребления/генерации, резервы электрической мощности единой электроэнергетической системы (далее - ЕЭС) Казахстана и прогнозные объемы экспорта/импорта электрической энергии;
4) технологический минимум генерирующих установок – минимальная мощность генерации генерирующих установок;
5) рынок электрической мощности - система взаимоотношений между субъектами оптового рынка электрической энергии, связанных с поддержанием энергопроизводящими организациями генерирующего оборудования в состоянии готовности к выработке электрической энергии, обновлением, поддержкой, реконструкцией и техническим перевооружением существующих производственных активов, а также их созданием;
6) оператор рынка централизованной торговли (далее – оператор рынка) - организация, осуществляющая централизованные торги электрической энергией, включая спот-торги электрической энергией, и услугой по поддержанию готовности электрической мощности;
7) услуга по поддержанию готовности электрической мощности (далее – услуга по поддержанию мощности) - услуга, оказываемая энергопроизводящими организациями системному оператору, по поддержанию готовности электрической мощности генерирующих установок, аттестованной в установленном порядке, к несению нагрузки;
8) услуга по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки (далее – услуга по обеспечению мощности) - услуга, оказываемая системным оператором по обеспечению готовности электрической мощности генерирующих установок, аттестованной в установленном порядке, в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, к несению нагрузки;
9) централизованные торги электрической мощностью - процесс, направленный на заключение договоров об оказании услуг по поддержанию готовности электрической мощности (за исключением электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе) между энергопроизводящими организациями и системным оператором в электронной системе торговли;
10) спот-торги электрической мощностью - организованная торговля услугами по поддержанию готовности электрической мощности (за исключением электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе) в электронной системе торговли на краткосрочном основании в режиме за день вперед.
Другие понятия и определения, использованные в настоящих Правилах, применяются в соответствии с Законом и нормативными правовыми актами Республики Казахстан в области электроэнергетики.
3. Энергопроизводящая организация в рынке электрической мощности участвует в качестве поставщика услуги по поддержанию мощности системному оператору.
4. Системный оператор в рынке электрической мощности участвует в качестве потребителя услуги по поддержанию мощности, а также поставщика услуги по обеспечению мощности потребителям.
5. Потребителями услуги по обеспечению мощности (далее - потребители) являются следующие субъекты оптового рынка электрической энергии, заключившие с системным оператором договоры на оказание услуги по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки:
1) оптовые потребители;
2) энергоснабжающие организации;
3) энергопередающие организации.
6. Организация и проведение централизованных торгов электрической мощностью осуществляются оператором рынка в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

2. Порядок организации и функционирования
рынка электрической мощности

Порядок организации и функционирования долгосрочного
рынка электрической мощности

7. Долгосрочный рынок электрической мощности - рынок электрической мощности, функционирующий в целях привлечения инвестиций для ввода новых электрических мощностей в объеме, достаточном для удовлетворения спроса на электрическую энергию и поддержания величины электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, определенной на основании прогнозного баланса электрической мощности.
8. Системный оператор ежегодно в срок до пятнадцатого октября разрабатывает прогнозный баланс электрической энергии и мощности на предстоящий семилетний период и размещает его в средствах массовой информации.
9. Уполномоченный орган на основе прогнозных балансов электрической энергии и мощности ежегодно устанавливает прогнозируемый дефицит электрической мощности, а также разрабатывает и утверждает перспективную схему размещения электрических мощностей, в которую приоритетно включаются вновь вводимые в эксплуатацию генерирующие установки, по которым проведен тендер, с размещением на своем интернет-ресурсе.
10. Для покрытия прогнозируемого дефицита электрической мощности уполномоченный орган принимает решение о проведении тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.
11. Уполномоченный орган проводит тендера на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
12. В тендере на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, участвуют потенциальные инвесторы.
13. Уполномоченный орган с победителем тендера заключает договор на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию.
14. В течение тридцати календарных дней со дня заключения договора на строительство генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, системный оператор заключает договор о покупке услуг по поддержанию готовности электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, с победителем тендера по цене, в объеме и на сроки, установленные уполномоченным органом.
15. Системный оператор приобретает услуги по поддержанию мощности на основании договора об оказании услуги по поддержанию готовности электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию, после ввода данных генерирующих установок в эксплуатацию и проведения аттестации.

Порядок организации и функционирования краткосрочного
рынка электрической мощности

16. Краткосрочный рынок электрической мощности – рынок электрической мощности, функционирующий в целях привлечения инвестиций для поддержки существующих электрических мощностей в объеме, достаточном для удовлетворения спроса на электрическую энергию и поддержания величины электрической мощности в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан, определенной на основании прогнозного баланса электрической мощности.
17. Системный оператор до 1 марта 2015 года формирует и публикует на официальном сайте в сети интернет перечень потребителей с последующим его мониторингом и включением в перечень новых потребителей.
18. Субъекты оптового рынка формируют прогнозные заявки на производство-потребление электрической энергии и мощности на предстоящий год с разбивкой по месяцам и направляют системному оператору не позднее первого октября года, предшествующего расчетному году.
19. Системный оператор в срок не позднее пятнадцатого октября года, предшествующего расчетному, разрабатывает прогнозный баланс электрической энергии и мощности на предстоящий год на основе прогнозных заявок на производство-потребление электрической энергии и мощности субъектов оптового рынка.
20. Системный оператор приобретает услуги по поддержанию мощности на основании договора об оказании услуги по поддержанию готовности электрической мощности, заключенного по итогам централизованных торгов электрической мощностью.
21. Энергопроизводящие организации участвуют в централизованных торгах электрической мощностью после прохождения аттестации электрической мощности генерирующих установок.
22. Системный оператор осуществляет аттестацию электрической мощности генерирующих установок энергопроизводящих организаций в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
23. Энергопроизводящие организации осуществляют реализацию услуг по поддержанию мощности на централизованных торгах электрической мощностью в объеме, не превышающем аттестованную электрическую мощность, за вычетом:
1) максимального объема электрической мощности экспортируемой электрической энергии;
2) объема электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе;
3) собственного потребления.
Величина услуги по поддержанию мощности, реализуемой энергопроизводящей организацией определяется как:

Р_усл < Р_ат- Р_сн+хн- Р_{собст.потр.} - Р_экс, где

Р_ат– величина аттестованной электрической мощности;
Р_сн+хн– максимальная мощность потребления на собственные и хозяйственные нужды энергопроизводящей организации;
Р_{собст.потр}– максимальная мощность собственного потребления промышленных предприятий, входящих в состав энергопроизводящей организации;
Р_экс– максимальная мощность поставок электрической энергии на экспорт.
24. Фактический объем услуги по обеспечению мощности, оказанной предприятию, имеющему в своем составе генерирующие установки, определяется как разница между фактической максимальной электрической мощностью потребления и фактической электрической мощностью собственных генерирующих установок.
25. При аварийных и внеплановых ремонтах генерирующих установок, повлекших снижение величины мощности, определенной договором на оказание услуг по поддержанию мощности, при расчете стоимости услуги применяется коэффициент аварийности, снижающий величину фактически оказанной услуги по поддержанию мощности. При этом коэффициент аварийности рассчитывается по формуле:

К_ав= (Ч_мес – Ч_АР)/ Ч_мес, где

Ч_мес– количество часов в расчетном месяце;
Ч_АР – фактическое количество часов простоя генерирующих установок в аварийном, внеплановом ремонте.
26. При осуществлении своей деятельности на рынке электрической мощности энергопроизводящие организации:
1) осуществляют реализацию услуги по поддержанию мощности по цене, не превышающей предельный тариф на услугу по поддержанию мощности, за исключением электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию на тендерной основе;
2) предоставляют системному оператору прогнозные величины электрической энергии и мощности, готовой к несению электрической нагрузки;
3) производят увеличение генерации по команде диспетчера системного оператора в целях подтверждения технической готовности к несению нагрузки в объемах согласно договорам на оказание услуг по поддержанию мощности. Электрическая энергия, дополнительно выработанная в процессе исполнения команд системного оператора, финансово урегулируется на балансирующем рынке электрической энергии.
27. В случаях реализации услуги по поддержанию мощности на централизованных торгах электрической мощностью не в полном объеме, либо увеличения аттестованной электрической мощности в результате проведенной модернизации и/или реконструкции генерирующих установок, энергопроизводящая организация участвует на спот–торгах электрической мощностью.
28. При поставках энергопроизводящей организацией электрической энергии на экспорт затраты энергопроизводящих организаций на поддержание готовности электрической мощности учитываются в договоре на экспорт электрической энергии.
29. При осуществлении своей деятельности на рынке электрической мощности системный оператор:
1) покупает услугу по поддержанию мощности на централизованных торгах электрической мощностью и по договору на покупку услуги по поддержанию готовности электрической мощности генерирующих установок, вновь вводимых в эксплуатацию. Объем услуги по поддержанию мощности определяется максимальной электрической мощностью потребления субъектов оптового рынка электрической энергии Республики Казахстан и необходимым резервом электрической мощности, предусмотренным в утвержденном прогнозном балансе электрической мощности, при этом фактическая максимальная величина электрической мощности потребления рассчитывается за календарный месяц как среднее арифметическое среднечасовых значений мощности в рабочие дни в контрольные часы. При этом контрольными часами является период с 17-00 до 23-00 часов (время Астаны);
2) закупает услугу по поддержанию мощности у энергопроизводящих организаций – теплоэлектроцентралей (ТЭЦ) в объеме не менее технологического минимума, обусловленного теплофикационным режимом работы станции за вычетом максимальной мощности потребления на собственные и хозяйственные нужды теплоэлектроцентрали, максимального собственного потребления, максимальной мощности экспортных поставок;
3) закупает услугу по поддержанию мощности у энергопроизводящих организаций – гидроэлектростанций (ГЭС) в объеме, обеспечивающем заданные расходы воды за вычетом максимальной мощности потребления на собственные и хозяйственные нужды гидроэлектростанций, максимального собственного потребления, максимальной мощности экспортных поставок;
4) оказывает услугу по обеспечению мощности в объеме, определенном в подпункте 1) настоящего пункта. В соответствии с законодательством Республики Казахстан тариф на услугу по обеспечению мощности системному оператору устанавливается государственным органом, осуществляющим руководство в сферах естественных монополий и на регулируемых рынках;
5) отслеживает фактическое наличие электрической мощности, готовой к несению нагрузки путем подачи команд энергопроизводящей организации на увеличение генерации до величины, определенной договором на оказание услуг по поддержанию мощности с учетом электрической мощности оборудования, выведенного в плановый ремонт, в соответствии с согласованным графиком ремонтов.
30. Потребители в обязательном порядке участвуют в рынке электрической мощности в качестве покупателя услуги по обеспечению мощности, за исключением электрической мощности собственных генерирующих источников потребителей.
31. Потребители заключают договор на оказание услуг по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки с системным оператором не позднее первого октября 2015 года.
32. Договор на оказание услуг по обеспечению готовности электрической мощности к несению нагрузки ежегодно пролонгируется.
33. Потребители осуществляют планирование и предоставление системному оператору прогнозных объемов потребления электрической энергии и максимальной величины электрической мощности.

Электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 29 наурыздағы № 303 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 23 маусымдағы № 475 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 23.06.2015 № 475 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз.

БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ

«Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 4-бабының 38-2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы ресми жариялануға тиіс және 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін осы Қағидалардың 15, 20, 23, 24, 25-тармақтарын, 26-тармақтың 1) және 3) тармақшаларын, 27, 28, 29 және 30-тармақтарын қоспағанда, 2015 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2013 жылғы 29 наурыздағы
№ 303 қаулысымен
бекітілген

Электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу
қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы Электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) «Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 4-бабының 38-2) тармақшасына (бұдан әрі - Заң) сәйкес әзірленген және Қазақстан Республикасының электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс iстеу тәртiбiн айқындайды.
2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар мен анықтамалар қолданылады:
1) генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттау – жүйелік оператор жүргізетін және электр қуатының нарығына қатысу үшін жүктеме көтеруге энергия өндіруші ұйымдар (жұмыс істеп тұрғандардың да, жаңадан пайдалануға берілгендердің де) генерациялайтын қондырғылардың техникалық әзірлігін айқындауға бағытталған іс-шаралар;
2) аттестатталған электр қуаты – энергия өндіруші ұйымның генерациялайтын қондырғыларда жүктемені көтеруге дайын электр қуаты;
3) электр энергиясының және қуатының болжамды теңгерiмi – жүйелік оператор әзірлеген және уәкілетті орган бекіткен электр энергиясын тұтынудың/өндірудің болжамды көлемі, тұтынудың/генерациялаудың ең жоғарғы қуаты, Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесінің (бұдан әрі - БЭЖ) электр қуатының резерві және электр энергиясының экспортының/импортының болжамды көлемдері;
4) генерациялайтын қондырғылардың технологиялық минимумы - генерациялайтын қондырғылар генерациясының ең аз қуаты;
5) электр қуатының нарығы – энергия өндiрушi ұйымдардың генерациялайтын жабдықтың электр энергиясын өндiруге әзiрлiгi жағдайында ұстап тұруға, қолда бар өндiрiстiк активтердi жаңартуға, ұстап тұруға, қайта жаңартуға және техникалық қайта жарақтандыруға, сондай-ақ оларды құруға байланысты электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектiлерi арасындағы өзара қарым-қатынастар жүйесi;
6) орталықтандырылған сауда нарығының операторы (бұдан әрі – нарық операторы) – электр энергиясының спот-сауда-саттығын қоса алғанда, электр энергиясының және электр қуатының әзiрлiгiн ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметтiң орталықтандырылған сауда-саттығын жүзеге асыратын ұйым;
7) электр қуатының әзiрлiгiн ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызмет (бұдан әрі – қуатты ұстап тұру бойынша қызмет) – энергия өндiрушi ұйымдардың белгiленген тәртiппен аттестатталған генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының жүктеме көтеруге әзiрлiгiн ұстап тұру бойынша жүйелiк операторға көрсететiн қызметi;
8) электр қуатының жүктеме көтеруге әзiрлiгiн қамтамасыз ету бойынша көрсетiлетiн қызмет (бұдан әрі - қуатты қамтамасыз ету бойынша қызмет) – Қазақстан Республикасының бiрыңғай электр энергетикалық жүйесiнде белгiленген тәртiппен аттестатталған, генерациялайтын қондырғылар электр қуатының жүктеме көтеруге әзiрлiгiн қамтамасыз ету бойынша жүйелiк оператор көрсететiн қызмет;
9) электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығы - электрондық сауда жүйесінде энергия өндіруші ұйымдар мен жүйелік оператор арасында электр қуатының (тендерлік негізде жаңадан пайдалануға берілетін генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын қоспағанда) әзірлігін ұстап тұру бойынша қызметтер көрсету туралы шарттар жасасуға бағытталған процесс;
10) электр қуатының спот-сауда-саттығы – бiр күн бұрын режимiнде қысқа мерзiмдi негiзде электрондық сауда жүйесiнде электр қуатының (тендерлiк негiзде жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын қоспағанда) әзiрлiгiн ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметтердiң ұйымдастырылған саудасы.
Осы Қағидаларда пайдаланылатын басқа ұғымдар мен анықтамалар электр энергетикасы саласындағы Қазақстан Республикасының Заңы мен нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес қолданылады.
3. Энергия өндіруші ұйым электр қуаты нарығына жүйелік операторға қуатты әзірлікте ұстап тұру бойынша қызметтерді жеткізуші ретінде қатысады.
4. Жүйелік оператор электр қуаты нарығына қуатты әзірлікте ұстап тұру бойынша қызметтерді тұтынушы, сондай-ақ тұтынушыларға қуатты қамтамасыз ету бойынша қызметтерді жеткізуші ретінде қатысады.
5. Қуатты қамтамасыз ету бойынша қызмет тұтынушылары (бұдан әрі – тұтынушылар) жүйелік оператормен электр қуатының жүктеме көтеруге әзірлігін қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсетуге арналған шарттарды жасасқан мынадай электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері болып табылады:
1) көтерме сауда тұтынушылары;
2) энергиямен жабдықтаушы ұйымдар;
3) энергия беруші ұйымдар.
6. Электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығын ұйымдастыруды және өткізуді нарық операторы Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүзеге асырады.

2. Электр қуатының нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеу
тәртібі

Электр қуатының ұзақ мерзімді нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс
істеу тәртібі

7. Электр қуатының ұзақ мерзімді нарығы – электр энергиясына сұранысты қанағаттандыруға және электр қуатының шамасын электр қуатының болжамды теңгерiмiнiң негiзiнде айқындалған Қазақстан Республикасының бiртұтас электр энергетикалық жүйесiнде ұстап тұруға жеткiлiктi көлемде жаңа электр қуаттарын енгiзу үшiн инвестициялар тарту мақсатында жұмыс iстеп тұрған электр қуатының нарығы.
8. Жүйелiк оператор жыл сайын он бесiншi қазанға дейiнгi мерзiмде алдағы жетi жылдық кезеңге электр энергиясының және қуатының болжамды теңгерiмiн әзiрлейдi және оны бұқаралық ақпарат құралдарында орналастырады.
9. Уәкiлеттi орган электр энергиясының және қуатының болжамды теңгерiмдерiнiң негiзiнде жыл сайын электр қуатының болжамды тапшылығын белгiлейдi, сондай-ақ электр қуаттарын орналастырудың перспективалық схемасын әзiрлейдi және бекiтедi, оған өзiнiң интернет-ресурсында орналастыра отырып, тендер өткiзiлген жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылар басымдықпен енгiзiледi.
10. Электр қуатының болжамды тапшылығын жабу үшін уәкiлеттi орган жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылар құрылысына тендер өткiзу туралы шешім қабылдайды.
11. Уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылар құрылысына тендер өткiзеді.
12. Жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылар құрылысына арналған тендерге әлеуеттi инвесторлар қатысады.
13. Уәкiлеттi орган тендердiң жеңiмпазымен жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылар құрылысына арналған шарт жасасады.
14. Жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылар құрылысына арналған шартты жасасқан күннен бастап күнтiзбелiк отыз күн iшiнде жүйелiк оператор уәкiлеттi орган белгiлеген баға, көлем бойынша және мерзiмге тендердiң жеңiмпазымен жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын әзiрлiкте ұстап тұру бойынша қызметтердi сатып алу туралы шарт жасасады.
15. Жүйелiк оператор қуатты ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметтердi жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын әзiрлiкте ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметтердi осы генерациялайтын қондырғылар пайдалануға берiлгеннен және аттестаттаудан өткiзiлгеннен кейiн қызметтер көрсету туралы шарт негiзiнде сатып алады.

Электр қуатының қысқа мерзімді нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс
істеу тәртібі

16. Электр қуатының қысқа мерзімді нарығы – электр энергиясына сұранысты қанағаттандыруға және электр қуатының шамасын электр қуатының болжамды теңгерiмiнiң негiзiнде айқындалған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде ұстап тұруға жеткiлiктi көлемде қолданыстағы электр қуаттарын ұстап тұру үшiн инвестициялар тарту үшін жұмыс iстеп тұрған электр қуатының нарығы.
17. Жүйелік оператор 2015 жылғы 1 наурызға дейін кейін оның мониторингін жүргізумен және тізбеге жаңа тұтынушыларды енгізумен тұтынушылардың тізбесін қалыптастырады және Интернет желісіндегі ресми сайтында жариялайды.
18. Көтерме сауда нарығының субъектiлерi электр энергиясын және қуатын өндiруге-тұтынуға арналған болжамды өтiнiмдердi айларға бөле отырып, алдағы жылға қалыптастырады және есептi жылдың алдындағы жылдың бiрiншi қазанынан кешiктiрмей жүйелiк операторға жiбередi.
19. Жүйелiк оператор есептi жылдың алдындағы жылдың он бесiншi қазанынан кешiктiрмей, көтерме сауда нарығы субъектiлерiнiң электр энергиясын және қуатын өндiруге-тұтынуға арналған болжамды өтiнiмдерiнiң негiзiнде электр энергиясының және қуатының алдағы жылға арналған болжамды теңгерiмiн әзiрлейдi.
20. Жүйелiк оператор қуатты ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметтердi электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығының қорытындылары бойынша жасалған электр қуатының әзiрлiгiн ұстап тұру бойынша қызметтер көрсету туралы шарт негiзiнде сатып алады.
21. Энергия өндіруші ұйымдар электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығына генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын аттестаттауын өткізгеннен кейін қатысады.
22. Жүйелік оператор энергия өндіруші ұйымдардың генерациялайтын қондырғыларының электр қуатын аттестаттауды Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүзеге асырады.
23. Энергия өндiрушi ұйымдар электр қуатының әзiрлiгiн ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметтердi электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығында өткiзудi аттестатталған электр қуатынан аспайтын көлемде:
1) экспортқа шығарылатын электр энергиясының электр қуатының ең жоғары көлемiн;
2) тендерлiк негiзде жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының көлемiн;
3) өзiнiң тұтынуын шегере отырып, жүзеге асырады.
Энергия өндіруші ұйым сататын электр қуатын ұстап тұру бойынша қызмет көрсету көлемі былайша айқындалады:

Р_қызм  Р_ат – Р_өн+шн - Р_{өзіндік тұтыну.} - Р_экс, мұндағы

Р_ат - аттестатталған электр қуатының шамасы;
Р_өн+шн - энергия өндіруші ұйымның өзіндік және шаруашылық қажеттілігіне тұтынуға арналған ең үлкен қуат;
Р_{өзіндік тұтыну.} - энергия өндіруші ұйымның құрамына кіретін өндірістік кәсіпорындардың өзіндік тұтынуының ең үлкен қуаты;
Р_экс - экспортқа шығарылатын электр энергиясын жеткізудің ең үлкен қуаты.
24. Өз құрамында генерациялайтын қондырғылары бар кәсіпорынға көрсетілген қуатты қамтамасыз ету бойынша қызметтің нақты көлемі тұтынудың нақты максималды электр қуаты мен өзінің генерациялайтын қондырғыларының нақты электр қуатының айырмасы ретінде айқындалады.
25. Қуатты ұстап тұру бойынша қызметтер көрсету туралы шартпен айқындалған қуат шамасының төмендеуіне алып келген генерациялайтын қондырғыларының авариялық және жоспардан тыс жөндеу жұмыстары кезінде қызмет құнын есептеу кезінде қуатты ұстап тұру бойынша қызмет көрсетілген нақты көлемін азайтатын авариялық коэффициент қолданылады. Бұл ретте, авариялық коэффициент мынадай формула бойынша есептеледі:

К_ав = (С_ай – С_АР)/ С_ай, мұндағы

С_ай – есептік айдағы сағат саны;
С_АР– генерациялық қондырғылардың авариялық, жоспардан тыс жөндеу жұмыстарында тоқтап тұрған нақты сағат саны.
26. Энергия өндіруші ұйымдар электр қуаты нарығында өз қызметін жүзеге асырғанда:
1) тендерлiк негiзде жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылардың электр қуатын қоспағанда, қуатты ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметке арналған шектi тарифтен аспайтын баға бойынша қуатты ұстап тұру бойынша көрсетiлетiн қызметтi өткiзудi жүзеге асырады;
2) жүйелік операторға электр энергиясының және қуатының электр жүктемені көтеруге дайын болжамды көлемін ұсынады;
3) жүйелік оператор диспетчерінің командасы бойынша қуатты ұстап тұру бойынша қызметтердi көрсетуге арналған шарттарға сәйкес жүктемені көтеруге техникалық әзірлігін растау мақсатында генерациялауды арттыруды орындайды. Жүйелік оператор диспетчерінің командаларын орындау нәтижесінде қосымша өндірілген электр энергиясы электр энергиясының теңгерімдеуші нарығында қаржылай реттеледі.
27. Қуатты ұстап тұру бойынша қызметті толық көлемде электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығында сатпаған, немесе генерациялайтын қондырғыларды жаңғыртуды және/(немесе) қайта құруды өткізу нәтижесінде аттестатталған электр қуаты артқан жағдайда энергия өндіруші ұйым электр қуатының спот-сауда саттығына қатысады.
28. Энергия өндіруші ұйым электр энергиясын экспортқа шығарғанда энергия өндіруші ұйымдардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұруға шығындары электр энергиясын экспорттауға арналған шартта ескеріледі.
29. Жүйелік оператор электр қуаты нарығында өз қызметін жүзеге асырғанда:
1) қуатты ұстап тұру бойынша қызметті электр қуатының орталықтандырылған сауда-саттығында және жаңадан пайдалануға берiлетiн генерациялайтын қондырғылардың электр қуатының әзірлігін ұстап тұру бойынша қызметті сатып алу жөнiнде шарт негізінде сатып алады. Қуатты ұстап тұру бойынша қызметтің көлемі Қазақстан Республикасы электр энергиясы көтерме сауда нарығының субъектілері тұтынуының максималды электр қуатымен және электр қуатының бекітілген болжамды теңгерiмiнде көзделген электр қуатының қажетті резервімен айқындалады, бұл ретте, тұтынудың электр қуатының нақты максималды көлемі қуаттың орташа арифметикалық орта сағаттық мәні ретінде жұмыс күндерінде бақылау сағаттарында күнтізбелік ай үшін есептеледі. Бұл ретте, бақылау сағаттары 17-00-ден 23-00-ге дейінгі кезең болып табылады (Астана уақыты);
2) қуатты ұстап тұру бойынша қызметті энергия өндіруші ұйымдар – жылу электр орталықтарынан (бұдан әрі - ЖЭО) жылу электр орталықтың өзiнiң тұтынуын және шаруашылық қажеттілігін, өзінің максималды тұтынуын, экспортқа шығарылатын максималды қуатты шегере отырып, станция жұмысының жылу режимімен ескерілген технологиялық минимумынан кем емес көлемде сатып алады;
3) қуатты ұстап тұру бойынша қызметті энергия өндіруші ұйымдар – су электр станцияларынан (бұдан әрі - СЭС) су электр станцияларының өзiнiң тұтынуын және шаруашылық қажеттілігін, өзінің максималды тұтынуын, экспортқа шығарылатын максималды қуатты шегере отырып, судың белгіленген шығындарын қамтамасыз ететін көлемде сатып алады;
4) қуатты қамтамасыз ету бойынша қызметті осы тармақтың 1) тармақшасында айқындалған көлемде көрсетеді. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүйелік операторға қуатты қамтамасыз ету бойынша қызметке тарифті табиғи монополиялар салаларындағы және реттелетiн нарықтардағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттiк орган белгiлейді;
5) жүктемені көтеруге әзір электр қуатының нақты бар болуын энергия өндіруші ұйымға жөндеулердің келісілген кестесіне сәйкес жоспарлы жөндеуге шығарылған қондырғылардың электр қуатын есепке ала отырып, қуатты ұстап тұру бойынша қызмет көрсетуге арналған шартпен айқындалған көлемге дейін генерациялауды арттыруға командалар беру арқылы қадағалайды.
30. Тұтынушылардың өз генерациялайтын көздерінің электр қуатын қоспағанда, тұтынушылар электр қуаты нарығына қуатты қамтамасыз ету бойынша қызметті сатып алушы ретінде міндетті түрде қатысады.
31. Тұтынушылар 2015 жылғы бірінші қазаннан кешіктірмей жүйелік оператормен электр қуатының жүктеме көтеруге әзiрлiгiн қамтамасыз ету бойынша қызметті көрсетуге шарт жасасады.
32. Электр қуатының жүктеме көтеруге әзiрлiгiн қамтамасыз ету бойынша қызметті көрсетуге шарт жыл сайын ұзартылады.
33. Тұтынушылар жүйелік операторға электр энергиясын тұтынудың болжамды көлемі мен электр қуатының максималды көлемін жоспарлауды және ұсынуды жүзеге асырады.