О проекте Закона Республики Казахстан "О пробации"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 22 октября 2016 года № 609

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан «О пробации».

Премьер-Министр
Республики Казахстан Б. Сагинтаев

Проект

ЗАКОН
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН О пробации

Настоящий Закон регулирует общественные отношения в области пробации и устанавливает понятие, принципы пробации, компетенции и функции субъектов пробации, а также статус службы пробации и лиц, подпадающих под пробацию.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) индивидуальная программа оказания социально-правовой помощи - основанная на комплексном изучении личности и жизненной ситуации лица, находящегося на учете службы пробации, совокупность мероприятий субъектов пробации по оказанию социально-правовой помощи данному лицу;
2) постпенитенциарная пробация – совокупность мер по установлению и осуществлению пробационного контроля за поведением лиц, освобожденных из учреждений уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы, и оказанию им социально-правовой помощи с целью реинтеграции в общество;
3) пенитенциарная пробация – совокупность мер по определению и осуществлению мер ресоциализации лиц, отбывающих наказание в виде лишения свободы в учреждениях уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы;
4) пробация – комплекс мер, вырабатываемых и реализуемых индивидуально в отношении лица, подпадающего под пробацию, для коррекции его поведения с целью предупреждения совершения им новых уголовных правонарушений;
5) пробационный контроль – деятельность уполномоченных органов по осуществлению контроля за исполнением возложенных судом на осужденных обязанностей и их поведением, а также оказанию им содействия в получении социально-правовой помощи;
6) субъекты пробации – государственные органы, осуществляющие пробационный контроль и оказывающие содействие в получении социально-правовой помощи лицам, состоящим на учете службы пробации, а также местные исполнительные органы, организации и граждане Республики Казахстан, участвующие в оказании социально-правовой помощи данным лицам;
7) служба пробации – орган уголовно-исполнительной системы, осуществляющий исполнительные и распорядительные функции по обеспечению исполнения уголовных наказаний без изоляции от общества и оказывающий содействие осужденным, находящимся на его учете, в получении социально-правовой помощи, ресоциализации, а также составлению досудебного доклада в отношении подозреваемого;
8) досудебный доклад – информация для суда о личностных особенности подозреваемого, выполнении мероприятий, предусмотренных индивидуальной программой, следовании рекомендациям службы пробации и принятии ее помощи;
9) досудебная пробация – оказание социально-правовой помощи подозреваемому, направленной на коррекцию его поведения, предупреждение совершения им новых уголовных правонарушений;
10) приговорная пробация – совокупность мер по установлению и осуществлению пробационного контроля в отношении лиц, осужденных к ограничению свободы, а также осужденных условно, с возможностью их отмены в случаях неисполнения ими возложенных на них судом и законом Республики Казахстан обязанностей, ограничений и направления в учреждение уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы для отбывания наказания в виде лишения свободы.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о пробации

1. Законодательство о пробации основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из Уголовного кодекса Республики Казахстан, Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан, Уголовно-исполнительного кодекса Республики Казахстан, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан, имеют приоритет перед настоящим Законом и применяются непосредственно, кроме случаев, когда из международного договора следует, что для его применения требуется издание закона.

Статья 3. Цели и задачи настоящего Закона

1. Целью настоящего Закона является установление нормативных правовых условий для функционирования эффективной системы контроля за поведением лиц, в отношении которых установлена пробация, и оказания им социально-правовой помощи.
2. В соответствии с указанной целью задачами настоящего Закона являются:
1) установление видов пробации и правил их осуществления;
2) определение полномочий субъектов пробации и порядка их взаимодействия;
3) регулирование вопросов осуществления контроля за поведением лиц, находящихся на учете службы пробации;
4) регулирование вопросов оказания социально-правовой помощи лицам, находящимся на учете службы пробации;
5) установление гарантий соблюдения прав, свобод и законных интересов человека и гражданина в процессе осуществления пробации.

Статья 4. Основные принципы пробации

Пробация основывается на принципах:
1) законности, означающей защиту и соблюдение прав, свобод и законных интересов человека и гражданина;
2) справедливости, означающей, что наказание и иные меры уголовно-правового характера, применяемые к лицу, подозреваемому в совершении преступления, должны быть справедливыми, то есть соответствовать характеру и степени общественной опасности преступления, обстоятельствам его совершения и личности виновного;
3) равенства, запрещающего любые формы ограничения прав граждан по признакам социальной, расовой, национальной, языковой или религиозной принадлежности и означающего одинаковую обязанность граждан соблюдать закон;
4) гуманизма, выражающего признание ценности человека как личности, уважение его достоинства, стремление к благу человека как цели общественного прогресса;
5) гласности, означающей максимальную открытость в деятельности пробации и свободы информации;
6) индивидуально-дифференцированного подхода в определении объема социально-правовой помощи и осуществлении пробационного контроля в отношении лиц, состоящих на учете службы пробации;
7) стимулирования правопослушного и активного общественно полезного поведения лиц, находящихся на учете службы пробации, а также их нетерпимости к противоправному поведению;
8) взаимодействия субъектов пробации при оказании социально-правовой помощи и осуществлении пробационного контроля.

Статья 5. Основные направления пробации

Пробация направлена на:
изучение условий жизни, социально-демографической, психосоциальной, криминологической характеристики личности и иных особенностей подозреваемого с составлением досудебного доклада;
обеспечение контроля за выполнением лицами, состоящими на учете службы пробации, обязанностей и ограничений, возложенных судом и предусмотренных законом Республики Казахстан;
оказание содействия лицам, состоящим на учете службы пробации, в получении среднего, технического и профессионального образования, трудоустройстве, медицинской помощи;
оказание лицам, состоящим на учете службы пробации, помощи социально-правового характера в объеме, определяемом индивидуальной программой оказания социально-правовой помощи, для коррекции их поведения с целью предупреждения совершения ими новых уголовных правонарушений, а также устранения причин и условий совершенного уголовного правонарушения;
подготовку осужденного к освобождению службой пробации совместно с администрацией учреждения уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы.

Глава 2. Субъекты пробации

Статья 6. Компетенция органов внутренних дел

1. Уполномоченный орган уголовно-исполнительной системы обеспечивает:
1) взаимодействие субъектов пробации;
2) координацию деятельности учреждений уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы и служб пробации;
3) осуществление иных функций, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.
2. Полиция:
1) осуществляет комплекс мер, направленных на профилактику, выявление, изучение, устранение причин и условий, способствующих совершению правонарушений со стороны лиц, находящихся под пробационным контролем;
2) осуществляет контроль за поведением лиц, освобожденных условно-досрочно от отбывания наказания, в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
3) взаимодействует со службой пробации по осуществлению мер профилактического воздействия в отношении лиц, освобожденных условно-досрочно от отбывания наказания;
4) осуществляет пробационный контроль в отношении несовершеннолетних, которым данная принудительная мера воспитательного воздействия была определена судом;
5) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.

Статья 7. Компетенция местных исполнительных органов

Местные исполнительные органы областей, города республиканского значения, столицы, района обеспечивают организацию, осуществление социальной адаптации и реабилитации лиц, отбывших уголовные наказания, и исполняют полномочия в сфере оказания социально-правовой помощи осужденным, состоящим на учете службы пробации, в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 8. Участие граждан и организаций в пробации

1. Участие граждан и организаций в пробации осуществляется путем добровольного оказания содействия в получении социально-правовой помощи лицам, в отношении которых устанавливается пробация в соответствии с настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
2. Граждане и организации реализуют мероприятия в части пробации путем:
1) участия в организации правовой пропаганды;
2) участия в работе консультативно-совещательных и экспертных органов;
3) содействия другим субъектам пробации;
4) проведения социологических и иных мониторингов;
5) участия в разработке и общественном обсуждении проектов нормативных правовых актов, регулирующих пробацию;
6) разработки и реализации программ и проектов, направленных на совершенствование деятельности пробации и социально-правовой помощи лицам, в отношении которых устанавливается пробация;
7) создания в установленном законодательством порядке общественных объединений для оказания социально-правовой помощи лицам, в отношении которых устанавливается пробация;
8) оказания иного содействия в формах, не противоречащих законодательству Республики Казахстан.
3. При приговорной и постпенитенциарной пробации допускается личное поручительство, которое состоит в принятии на себя заслуживающими доверия лицами письменного обязательства о том, что они ручаются за надлежащее поведение лиц, состоящих на учете службы пробации, и явку их по вызову службы пробации.
Личное поручительство допустимо лишь по письменному ходатайству поручителя и с согласия лица, в отношении которого дается поручительство.
Поручитель дает подписку о личном поручительстве, в которой он подтверждает, что ему разъяснена сущность обязанностей лица, в отношении которого он дает поручительство.
4. Граждане и организации, участвующие в оказании социально-правовой помощи лицам, в отношении которых устанавливается пробация, не вправе разглашать персональные и ставшие им известными данные о частной жизни лиц, подпадающих под пробацию, и членов их семей без их письменного согласия.

Глава 3. Полномочия службы пробации и ее взаимодействие с
государственными органами, организациями и гражданами

Статья 9. Полномочия службы пробации

1. Служба пробации:
1) проводит психолого-социальное тестирование личности;
2) реализует программу коррекции социального поведения (ресоциализации) осужденных на этапе подготовки к освобождению из мест лишения свободы;
3) ведет учет лиц, подпадающих под досудебную, приговорную, пенитенциарную и постпенитенциарную пробацию;
4) разъясняет порядок исполнения возложенных судом обязанностей и привлечения к ответственности за их неисполнение;
5) в случаях, предусмотренных настоящим Законом, осуществляет пробационный контроль в отношении лиц, состоящих на учете службы пробации;
6) разъясняет порядок и условия осуществления и прекращения пробационного контроля и привлечения к ответственности за нарушение порядка пробационного контроля;
7) оказывает содействие лицам, состоящим на учете службы пробации, в получении ими социально-правовой помощи;
8) разъясняет порядок предоставления социально-правовой помощи;
9) устанавливает место жительства лица, находящегося под пробацией, состояние его здоровья, уровень образования и трудовую занятость, а также иные сведения, необходимые для определения объема предоставления ему социально-правовой помощи;
10) взаимодействует с государственными органами, организациями и гражданами;
11) осуществляет иные полномочия, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.

Статья 10. Взаимодействие службы пробации с
государственными органами, организациями
и гражданами

1. Служба пробации в пределах своей компетенции осуществляет взаимодействие с государственными органами, организациями и гражданами по вопросам оказания социально-правовой помощи лицам, подпадающим под пробацию.
2. Иностранные неправительственные организации могут оказывать помощь службе пробации в рамках реализуемых проектов в соответствии с законодательством Республики Казахстан и международными договорами Республики Казахстан.
3. Местные исполнительные органы, организации и граждане оказывают социально-правовую помощь лицам, подпадающим под пробацию, в соответствии с индивидуальной программой оказания социально-правовой помощи, разработанной службой пробации.

Глава 4. Виды пробации и способы их осуществления

Статья 11. Виды пробации

Виды пробации:
1) досудебная пробация;
2) приговорная пробация;
3) пенитенциарная пробация;
4) постпенитенциарная пробация.

Статья 12. Досудебная пробация

1. Лица, подозреваемые в совершении уголовного правонарушения, подпадающие под досудебную пробацию:
1) несовершеннолетние;
2) инвалиды;
3) женщины:
в возрасте пятидесяти восьми и свыше лет;
беременные;
имеющие малолетних детей в возрасте до трех лет;
4) мужчины:
в возрасте шестидесяти трех и свыше лет;
воспитывающие в одиночку малолетних детей в возрасте до трех лет.
Досудебная пробация не применяется в отношении лиц, которым применена мера пресечения в виде домашнего ареста или содержания под стражей.
2. Служба пробации со дня обращения лица, подпадающего по досудебную пробацию, готовит индивидуальную программу оказания социально-правовой помощи и обеспечивает ее реализацию. По результатам проводимой работы служба пробации составляет досудебный доклад, который представляется лицу, в отношении которого проводилась досудебная пробация, до начала судебного разбирательства.
В случае прекращения уголовного дела на стадии досудебного расследования, служба пробации прекращает досудебную пробацию.
3. Социально-правовая помощь при досудебной пробации состоит в мерах, перечисленных в статье 18 настоящего Закона, и направлена на коррекцию поведения подозреваемого, предупреждение совершения им новых уголовных правонарушений. Выполнение подозреваемым соответствующих мероприятий или стремление их выполнения отражаются в досудебном докладе наряду с другими социально-демографическими, психосоциальными, криминологическими его данными.
4. Содержание досудебного доклада включает в себя вводную, описательную и рекомендательные части.
Во вводной части указываются:
1) время, дата и место составления досудебного доклада;
2) должность, фамилия и инициалы лица, составившего досудебный доклад;
3) фамилия, имя и отчество (при его наличии), число, месяц, год и место рождения подозреваемого.
В описательной части излагаются сведения:
1) о подозреваемом (гражданство, семейное положение, род занятий, образование, место жительства, наличие судимостей), иные характеризующие его данные;
2) о выполнении мероприятий, предусмотренных индивидуальной программой;
3) о социальной характеристике подозреваемого;
4) о результатах психосоциального тестирования личности (методика проведения тестирования утверждается уполномоченным органом в сфере уголовно-исполнительной деятельности);
5) о следовании рекомендациям службы пробации и принятии ее помощи.
В рекомендательной части указывается примерный перечень обязанностей и ограничений, которые рекомендуется возложить на лицо при применении наказания, не связанного с лишением свободы.
5. При составлении досудебного доклада служба пробации получает и пользуется информацией от государственных органов и организаций, общественных организаций и граждан, а также из иных информационных систем, позволяющих охарактеризовать личность подозреваемого.
6. Методика подготовки досудебного доклада утверждается уполномоченным органом в сфере уголовно-исполнительной деятельности.
7. Ответственность за достоверность, объективность и качество сведений, указанных в досудебном докладе, возлагается на службу пробации.

Статья 13. Приговорная пробация

1. При приговорной пробации в отношении осужденного лица устанавливается пробационный контроль, продолжительность которого определяется приговором или постановлением суда.
2. Лица, подпадающие под приговорную пробацию:
1) осужденные к ограничению свободы;
2) условно осужденные.
В отношении лиц, подпадающих под приговорную пробацию, устанавливается пробационный контроль по правилам статьи 44 Уголовного кодекса Республики Казахстан, несоблюдение порядка которого влечет ответственность, предусмотренную законом Республики Казахстан.
2. Лицо, в отношении которого установлен пробационный контроль, обязано:
1) явиться в течение десяти суток со дня вступления приговора или постановления суда в законную силу в службу пробации для постановки на учет;
2) соблюдать условия и порядок отбывания наказания и иных мер уголовно-правового воздействия;
3) являться в службу пробации в установленные дни для регистрации и проведения с ним профилактической беседы;
4) письменно информировать службу пробации об изменении места жительства, работы или учебы;
5) выполнять иные обязанности, возложенные на него судом и законами Республики Казахстан.
3. В случае несоблюдения лицом условий пробационного контроля, служба пробации:
1) в отношении осужденного к ограничению свободы применяет взыскание в виде письменного предупреждения, а в случае злостного уклонения от отбывания наказания представляет в суд материалы для решения вопроса о замене неотбытой части ограничения свободы на наказание в виде лишения свободы;
2) в отношении осужденных условно вносит представление о продлении срока пробационного контроля либо отмене условного осуждения и исполнении наказания, назначенного приговором суда.
4. Если по истечении не менее половины установленного срока пробационного контроля условно осужденный своим поведением доказал свое исправление, то служба пробации направляет представление в суд об отмене условного осуждения и снятии с осужденного судимости.
5. Индивидуальная программа оказания социально-правовой помощи осужденному, в отношении которого установлен пробационный контроль, составляется на основе досудебного доклада, и лишь в случае его отсутствия, ввиду непроведения соответствующего исследования на досудебной стадии процесса производится комплексное исследование личности.

Статья 14. Пенитенциарная пробация

1. В отношении лица, подпадающего под пенитенциарную пробацию, при подготовке его к освобождению службой пробации совместно с администрацией учреждения уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы разрабатывается и реализуется индивидуальная программа рессоциализации осужденных, включающая подготовку осужденного к освобождению и постпенитенциарную пробацию.
2. Под пенитенциарную пробацию подпадают осужденные, отбывающие наказание в виде лишения свободы на определенный срок, которым до отбытия срока наказания остался один год.
3. Индивидуальная программа содержит:
1) данные досудебного доклада (при его наличии), разработанного службой пробации на этапе досудебной пробации;
2) материалы, характеризующие поведение осужденного в период пребывания в учреждении уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы;
3) сведения о погашенных и непогашенных исках лиц, подготавливаемых к освобождению;
4) сведения о социальных связях осужденного, подготавливаемого к освобождению, состоянии его здоровья, уровне образования, трудовых навыках, осведомленности о правовых механизмах реализации прав и свобод, а также иные, необходимые для коррекции социального поведения и успешной социальной адаптации осужденного;
5) конкретные мероприятия, направленные на оказание социально-правовой помощи осужденному, подготавливаемому к освобождению;
6) планируемые мероприятия по оказанию социально-правовой помощи, бытового и трудового устройства осужденного после его освобождения.
4. При реализации индивидуальной программы ресоциализации осужденных, включающей подготовку осужденного к освобождению и постпенитенциарную пробацию, служба пробации:
1) осуществляет взаимодействие с местными исполнительными органами, местными органами по вопросам занятости населения, образования и иными организациями в части решения вопросов трудового и бытового устройства лиц, подготавливаемых к освобождению;
2) проводит работу по разъяснению лицам, подготавливаемым к освобождению, законодательства, регламентирующего порядок трудового и бытового устройства, информирует о действующих правовых механизмах реализации и защиты прав и свобод; разъясняет объем и порядок получения социально-правовой помощи при освобождении из мест лишения свободы; предварительно информирует о порядке осуществления административного надзора и пробационного контроля, а также последствиях его нарушения;
3) ведет соответствующую документацию;
4) взаимодействует с иными субъектами пробации по вопросам оказания социально-правовой помощи лицам, подготавливаемым к освобождению.
5. Служба пробации в сотрудничестве с администрацией учреждения уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы обеспечивает:
1) профессиональную подготовку, переподготовку и повышение квалификации подготавливаемого к освобождению из мест лишения свободы в соответствии с требованиями рынка рабочей силы;
2) установление предварительных контактов с агентствами занятости населения для представления осужденным достоверной информации о вакантных местах и выбора соответствующего места работы, содействия регистрации подготавливаемых к освобождению в центре занятости населения;
3) установление контактов со специализированными организациями/агентствами для облегчения найма жилья по просьбе лиц, подготавливаемых к освобождению, не имеющих родственников или других социальных связей;
4) установление контактов со специализированными организациями для содействия определению пожилых лиц и инвалидов в социальные учреждения по их просьбе;
5) реализацию разработанной индивидуальной программы коррекции социального поведения (ресоциализации) лица, подготавливаемого к освобождению.

Статья 15. Постпенитенциарная пробация

1. Постпенитенциарная пробация лица, условно-досрочно освобожденного от отбывания наказания, осуществляется в форме установления пробационного контроля, осуществляемого органами внутренних дел по месту его жительства в соответствии с законодательством Республики Казахстан, в сочетании с социально-правовой помощью, оказываемой на основании индивидуальной программы оказания социально-правовой помощи, составленной службой пробации.
2. Постпенитенциарная пробация лица, в отношении которого судом установлен административный надзор, осуществляется в форме контрольно-профилактических мероприятий органов внутренних дел в отношении поднадзорного лица в сочетании с социально-правовой помощью, оказываемой на основании индивидуальной программы оказания социально-правовой помощи, составленной службой пробации.
3. Постпенитенциарная пробация лица, которому лишение свободы было заменено ограничением свободы, осуществляется по правилам приговорной пробации в отношении лиц, осужденных к ограничению свободы, с учетом потребностей в социальной адаптации после пребывания в учреждении уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы при определении объема необходимой социально-правовой помощи.
4. Постпенитенциарная пробация лица, отбывшего назначенный судом срок лишения свободы, осуществляется по инициативе самого лица путем его обращения в службу пробации или к иным субъектам пробации для оказания социально-правовой помощи.
5. Лица, подпадающие под постпенитенциарную пробацию:
1) условно-досрочно освобожденные от отбывания наказания в виде лишения свободы;
2) освобождаемые из мест лишения свободы, в отношении которых судом установлен административный надзор;
3) которым лишение свободы было заменено ограничением свободы в соответствии со статьей 73 Уголовного кодекса Республики Казахстан;
4) которым лишение свободы было заменено штрафом в соответствии со статьей 73 Уголовного кодекса Республики Казахстан;
5) отбывшие назначенный судом срок наказания в виде лишения свободы.
В отношении лиц, подпадающих под постпенитенциарную пробацию, указанных в подпункте 1) пункта 5 настоящей статьи, устанавливается пробационный контроль по правилам статьи 169 Уголовно-исполнительного кодекса Республики Казахстан.
В отношении лиц, указанных в подпункте 3) пункта 5 настоящей статьи, устанавливается пробационный контроль по правилам статьи 44 Уголовного кодекса Республики Казахстан и статьи 69 Уголовно-исполнительного кодекса Республики Казахстан.
Лица, указанные в подпунктах 4) и 5) пункта 5 настоящей статьи, имеют право на обращение в службу пробации для оказания им содействия в получении социально-правовой помощи, необходимой для их социальной адаптации.
6. При составлении индивидуальных программ социально-правовой помощи в отношении лиц, подпадающих под постпенитенциарную пробацию, учитываются следующие обстоятельства:
1) длительность пребывания в учреждении уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы, а также его вид для оценки потребности в социальной реабилитации и адаптации;
2) сохранение или утрата социально полезных связей по причине пребывания в учреждении уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы;
3) реальные возможности самостоятельного бытового и трудового устройства, сохранение трудовых навыков, а также наличие полученного в период пребывания в учреждении уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы образования и профессии;
4) наличие погашенных и непогашенных исков в период пребывания в учреждении уголовно-исполнительной (пенитенциарной) системы;
5) потребность в получении специальных социальных услуг;
6) иные, которые могут повлиять на осуществление постпенитенциарной пробации.

Статья 16. Особенности осуществления пробации
в отношении несовершеннолетних

1. В отношении несовершеннолетних пробация осуществляется с учетом обязательности соблюдения принципа приоритета интересов ребенка и нацелена на временную защиту ребенка, находящегося в трудной жизненной ситуации по причине совершенного уголовного правонарушения и факта привлечения к уголовной ответственности, его ресоциализацию и реинтеграцию в семью, государственное учреждение образования и общество.
2. Пробация в отношении несовершеннолетних осуществляется с учетом:
1) индивидуальных и возрастных особенностей;
2) необходимости установления и поддержания связей с органами опеки и попечительства, службами защиты прав ребенка;
3) возможности осуществления мониторинга ситуации до и после реинтеграции несовершеннолетнего в семью;
4) привлечения семьи и общества к помощи несовершеннолетним и предотвращения риска попадания в трудную ситуацию;
5) взаимодействия с институтами гражданского общества по вопросам применения мер пробации в отношении несовершеннолетних в целях соблюдения принципа приоритета интересов ребенка.
3. В процессе осуществления пробации в отношении несовершеннолетнего служба пробации принимает участие в:
1) разработке и утверждении специальных программ в области защиты ребенка и семьи, создании общественных служб социальной защиты;
2) разработке и внедрении системы мониторинга и оценки услуг по защите ребенка и семьи;
3) разработке механизма привлечения граждан и организаций к решению проблем ребенка и семьи.

Статья 17. Осуществление пробационного контроля
в отношении несовершеннолетних

1. Служба пробации осуществляет пробационный контроль в отношении несовершеннолетних:
1) осужденных к наказанию в виде ограничения свободы;
2) осужденных условно.
2. Органы внутренних дел осуществляют пробационный контроль в отношении несовершеннолетних, которые:
1) условно-досрочно освобождены от отбывания наказания;
2) находятся под пробационным контролем при назначении судом принудительной меры воспитательного воздействия.
3. Служба пробации при постановке на учет несовершеннолетнего, в отношении которого установлен пробационный контроль, и определении объема необходимой ему социально-правовой помощи реализует комплекс мер в соответствии со статьями 69, 169 и 174 Уголовно-исполнительного кодекса Республики Казахстан. При этом учитываются возможности семьи, положительное влияние родителей либо законных представителей несовершеннолетнего на процесс его социальной адаптации. При необходимости индивидуальной программой оказания социально-правовой помощи несовершеннолетнему должно предусматриваться участие педагога и психолога.
4. В отношении несовершеннолетних наряду с мерами, указанными в части третьей настоящей статьи, служба пробации совместно с представителями органа опеки и попечительства ежеквартально проводит обследование жилищных условий несовершеннолетних с составлением акта.

Глава 5. Оказание содействия в получении социально-правовой
помощи лицам, в отношении которых устанавливается пробация

Статья 18. Меры социальной адаптации и социальной
реабилитации лиц, в отношении которых
устанавливается пробация

1. Социальная адаптация и социальная реабилитация лиц, в отношении которых устанавливается пробация, обеспечиваются местными исполнительными органами, уполномоченными органами в области образования, здравоохранения и социальной защиты населения, а также гражданами и организациями.
2. Социальная адаптация и социальная реабилитация лиц, в отношении которых устанавливается пробация, включают в себя:
1) оказание социально-правовой помощи по вопросам:
медицинской помощи;
получения образования;
овладения профессией (профессиональная подготовка, переподготовка и повышение квалификации);
содействия в трудоустройстве;
психологического сопровождения;
получения установленных законодательством Республики Казахстан льгот, иных социальных выплат;
2) содействие в восстановлении и формировании поддерживающей системы социальных связей (социально-психологическое и психологическое консультирование; социальный патронаж; помощь в восстановлении семейных и иных социально-позитивных связей);
3) социально-бытовая и культурная адаптация (обеспечение местом пребывания, организация реабилитационных мероприятий, привлечение к участию в культурных мероприятиях);
4) предоставление консультаций по социально-правовым и иным вопросам.
3. По результатам изучения личности лица, подпадающего под пробацию, служба пробации в течение трех рабочих дней со дня его прибытия составляет индивидуальную программу.
Первый экземпляр индивидуальной программы остается в службе пробации, второй экземпляр индивидуальной программы выдается под роспись лицу, подпадающему под пробацию, а также необходимое количество экземпляров индивидуальной программы направляется гражданам и в организации, оказывающие социально-правовую помощь.
4. Местные исполнительные органы, общественные объединения и иные организации после получения копии индивидуальной программы в течение пятнадцати дней, оказав социально-правовую помощь или установив обстоятельства невозможности ее оказания, информируют службу пробации.

Глава 6. Заключительные положения

Статья 19. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан в области пробации

Нарушение законодательства Республики Казахстан в области пробации влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 20. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Президент
Республики Казахстан

"Пробация туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 22 қазандағы № 609 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
«Пробация туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі Б. Сағынтаев

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ Пробация туралы

Осы Заң пробация саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және пробация ұғымын, қағидаттарын, пробация субъектілерінің құзыреті мен функцияларын, сондай-ақ пробация қызметінің және пробацияға түсетін адамдардың мәртебесін белгілейді.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасы – пробация қызметінің есебінде тұрған адамның жеке басы мен өмірлік жағдайын кешенді зерттеуге негізделген, пробация субъектілерінің аталған адамға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету жөніндегі іс-шаралар жиынтығы;
2) пенитенциарлықтан кейінгі пробация – қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемелерінен босатылған адамдардың мінез-құлқына пробациялық бақылау белгілеу және жүзеге асыру және оларға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету жөніндегі шаралар жиынтығы;
3) пенитенциарлық пробация – қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп жатқан адамдарға қайта әлеуметтік жағдай жасау шараларын айқындау және жүзеге асыру жөніндегі шаралар жиынтығы;
4) пробация – пробацияға түсетін адамға қатысты оның жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауының алдын алу мақсатында мінез-құлқын түзету үшін әзірленетін және жеке іске асырылатын шаралар кешені;
5) пробациялық бақылау – уәкілетті органдардың сотталғандарға сот жүктеген міндеттерді орындауын және олардың мінез-құлқын бақылауды жүзеге асыру, сондай-ақ олардың әлеуметтік-құқықтық көмек алуына жәрдемдесу жөніндегі қызметі;
6) пробация субъектілері – пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға пробациялық бақылауды жүзеге асыратын және олардың әлеуметтік-құқықтық көмек алуына жәрдемдесетін мемлекеттік органдар, сондай-ақ аталған адамдарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетуге қатысатын Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы органдары, ұйымдары мен азаматтары;
7) пробация қызметі – қылмыстық жазаларды қоғамнан оқшауламай орындауды қамтамасыз ету жөніндегі атқарушылық және өкімдік функцияларды жүзеге асыратын және өзінің есебінде тұрған сотталғандардың әлеуметтік-құқықтық көмек алуына, оларға қайта әлеуметтік жағдай жасауға жәрдем көрсететін, сондай-ақ күдіктіге қатысты сотқа дейінгі баяндаманы жасайтын қылмыстық-атқару жүйесінің органы;
8) сотқа дейінгі баяндама – күдіктінің жеке басының ерекшеліктері туралы, жеке бағдарламада көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы, пробация қызметінің ұсынымдарын ұстануы және оның көмегін қабылдауы туралы сотқа арналған ақпарат;
9) сотқа дейінгі пробация – күдіктінің мінез-құлқын түзеуге бағытталған әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету, оның жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауының алдын алу;
10) үкімдік пробация – бас бостандығы шектелген, сондай-ақ шартты түрде сотталған адамдарға қатысты олар сот жүктеген және Қазақстан Республикасының заңнамасында жүктелген міндеттерді, шектеулерді орындамаған жағдайда жазаның күшін жою және қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесіне бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеу үшін жіберу мүмкіндігімен пробациялық бақылауды белгілеу және жүзеге асыру жөніндегі шаралар жиынтығы.

2-бап. Пробация туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы
1. Пробация туралы заңнама Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінен, Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінен, Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
2. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар осы Заңның алдында басымдыққа ие және халықаралық шартты қолдану үшін заң шығару талап етілетіннен басқа жағдайларда ол тікелей қолданылады.

3-бап. Осы Заңның мақсаттары мен міндеттері
1. Осы Заңның мақсаттары пробация белгіленген адамдарға қатысты олардың мінез-құлқын бақылаудың тиімді жүйесінің жұмыс істеуі үшін нормативтік құқықтық жағдайлар белгілеу және оларға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету болып табылады.
2. Көрсетілген мақсаттарға сәйкес осы Заңның міндеттері:
1) пробацияның түрлерін және оларды жүзеге асыру қағидаларын белгілеу;
2) пробация субъектілерінің өкілеттіктерін және олардың өзара іс-қимыл жасасу тәртібін айқындау;
3) пробация қызметінің есебінде тұрған адамдардың мінез-құлқын бақылауды жүзеге асыру мәселелерін реттеу;
4) пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету мәселелерін реттеу;
5) пробацияны жүзеге асыру процесінде адам мен азаматтың құқықтарын, бостандығы мен заңды мүдделерін сақтау кепілдігін белгілеу болып табылады.

4-бап. Пробацияның негізгі қағидаттары
Пробация:
1) адам мен азаматтың құқықтарын, бостандығын және заңды мүдделерін қорғауды және сақтауды білдіретін заңдылық;
2) қылмыс жасады деп күдік туғызған адамға қолданылатын жаза және басқа да қылмыстық-құқықтық сипаттағы шаралар әділ болуы тиіс екендігін, яғни қылмыстың қоғамдық қауіптілігі сипаты мен дәрежесіне, оның жасалу жағдайларына және кінәлі адамның жеке басына сәйкес келуін білдіретін әділдік;
3) әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, тіл немесе діни белгілері бойынша азаматтардың құқықтарын шектеудің кез келген нысандарына тыйым салатын және азаматтардың заңды сақтаудағы бірдей міндетін білдіретін теңдік;
4) адам құндылығын жеке тұлға ретіндегі мойындауды, оның қадір-қасиетін құрметтеуді, қоғамдық прогресс мақсаты ретінде адамның игілікке ұмтылысын білдіретін ізгілік;
5) пробация қызметіндегі барынша ашықтықты және ақпарат бостандығын білдіретін жариялылық;
6) пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көлемін анықтаудағы және пробациялық бақылауды жүзеге асырудағы жеке дара сараланған тәсіл;
7) пробация қызметінің есебінде тұрған адамдардың құқыққа бағынушылық және белсенді, қоғамға пайдалы мінез-құлқын, сондай-ақ олардың құқыққа қайшы мінез-құлыққа төзбеушілігін ынталандыру;
8) пробация субъектілерінің әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету және пробациялық бақылауды жүзеге асыру кезіндегі өзара іс-қимыл жасау қағидаттарына негізделеді.

5-бап. Пробацияның негізгі бағыттары
Пробация:
жеке бастың өмір сүру жағдайларын, әлеуметтік-демографиялық, психологиялық-әлеуметтік, криминологиялық мінездемесін және күдіктінің өзге де ерекшеліктерін сотқа дейінгі баяндаманы жасай отырып зерделеуге;
пробация қызметінің есебінде тұрған адамдардың сотпен жүктелген және Қазақстан Республикасының заңында көзделген міндеттер мен шектеулерді орындауын бақылауды қамтамасыз етуге;
пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға орта, техникалық және кәсiптiк бiлiм алуына, олардың жұмысқа орналасуына, медициналық көмекті алуына жәрдемдесуге;
пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауын ескерту, сондай-ақ жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтың себептері мен жағдайларын жою мақсатында оның мінез-құлқын түзеу үшін әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасымен айқындалатын көлемде әлеуметтік-құқықтық сипаттағы көмек көрсетуге;
сотталғанды пробация қызметінің қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінің әкімшілігімен бірлесе отырып, оны босатуға дайындауға бағытталған.

2-тарау. Пробация субъектілері

6-бап. Ішкі істер органдарының құзыреті
1. Қылмыстық-атқару жүйесінің уәкілетті органы:
1) пробация субъектілерінің өзара іс-қимылын;
2) қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемелері мен пробация қызметтерінің жұмысын үйлестіруді қамтамасыз етеді;
3) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.
2. Полиция:
1) пробациялық бақылаудағы адамдардың тарапынан құқық бұзушылықтар жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайлар профилактикасына, анықтауға, зерделеуге, жоюға бағытталған шаралар кешенін жүзеге асырады;
2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жазасын өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған адамдардың мінез-құлқын бақылауды жүзеге асырады;
3) пробация қызметімен жазасын өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған адамдарға профилактикалық ықпал ету шараларын жүзеге асыру бойынша өзара іс-қимыл жасасады;
4) сотпен тәрбиелік ықпал етудің осы мәжбүрлеу шарасы белгіленген кәмелетке толмағандарға қатысты пробациялық бақылауды жүзеге асырады;
5) Қазақстан Республикасының заңнамасымен көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

7-бап. Жергілікті атқарушы органдардың құзыреті
1. Қазақстан Республикасының облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдары, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, қылмыстық жазаларын өтеген адамдарды әлеуметтік бейімдеу мен оңалтуды ұйымдастыруды және жүзеге асыруды қамтамасыз етеді және пробация қызметінің есебінде тұрған сотталғандарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету аясындағы өкілеттіктерді орындайды.

8-бап. Азаматтар мен ұйымдардың пробацияға қатысуы
1. Азаматтар мен ұйымдардың пробацияға қатысуы осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес пробация белгіленетін адамдарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек алуына ерікті түрде жәрдемдесу арқылы жүзеге асырылады.
2. Азаматтар мен ұйымдар пробация бөлігіндегі іс-шараларды:
1) құқықтық насихаттауды ұйымдастыруға қатысу;
2) консультативтік-кеңесші және сараптама органдарының жұмысына қатысу;
3) пробацияның басқа субъектілеріне жәрдемдесу;
4) социологиялық және өзге де мониторингтер жүргізу;
5) пробацияны реттейтін нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеуге және қоғамдық талқылауға қатысу;
6) пробация қызметін және пробация белгіленетін адамдарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетуді жетілдіруге бағытталған бағдарламалар мен жобаларды әзірлеу және іске асыру;
7) пробация белгіленетін адамдарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету үшін заңнамамен белгіленген тәртіпте қоғамдық бірлестіктер құру;
8) Қазақстан Республикасының заңнамасына қарама-қайшы келмейтін нысандарда өзге де көмек көрсету арқылы іске асырады.
3. Үкімдік және пенитенциарлықтан кейінгі пробация кезінде өздеріне сенуге тұрарлық адамдарға пробация қызметінің есебінде тұрған адамдардың тиісті мінез-құлқына және пробация қызметінің шақыруы бойынша олардың келуіне жауап бере алатыны туралы жазбаша міндеттемеден тұратын жеке кепілдеме беруге жол беріледі.
Жеке кепілдеме тек кепілдеме берушінің жазбаша қолдаухатымен және кепілдеме берілетін адамның келісімімен ғана қол жетімді.
Кепілдеме беруші жеке кепілдеме туралы қолхат береді, онда ол кепілдеме берілетін адамға қатысты міндеттердің мәні оған түсіндірілгенін растайды.
4. Пробация белгіленетін адамдарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетуге қатысатын азаматтар мен ұйымдар аталған адамдар мен олардың отбасы мүшелерінің жеке өмірі туралы өзіне мәлім болған жеке деректері мен мәліметтерін олардың жазбаша келісімінсіз жариялауға құқылы емес.

3-тарау. Пробация қызметінің өкілеттіктері және оның
мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және азаматтармен өзара
іс-қимылы

9-бап. Пробация қызметінің өкілеттіктері
1. Пробация қызметі:
1) жеке адамға психологиялық-әлеуметтік тестілеу жүргізеді;
2) бас бостандығынан айыру орындарынан босатуға дайындық кезеңінде сотталғандардың әлеуметтік мінез-құлқын түзеу (қайта әлеуметтік жағдай жасау) бағдарламасын іске асырады;
3) сотқа дейінгі, үкімдік, пенитенциарлық және пенитенциарлықтан кейінгі пробацияға түсетін адамдардың есебін жүргізеді;
4) сот жүктеген міндеттерді орындау және оларды орындамағаны үшін жауапкершілікке тартылу тәртібін түсіндіреді;
5) осы Заңда көзделген жағдайларда пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға қатысты пробациялық бақылауды жүзеге асырады;
6) пробациялық бақылауды жүзеге асыру және тоқтату әрі пробациялық бақылау тәртібін бұзғаны үшін жауапкершілікке тарту тәртібі мен шарттарын түсіндіреді;
7) пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға олардың әлеуметтік-құқықтық көмек алуына жәрдем көрсетеді;
8) әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің тәртібін түсіндіреді;
9) пробациядағы адамның тұрғылықты жерін, оның денсаулық жағдайын, білім деңгейін және жұмыспен қамтылуын, сондай-ақ оған әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету көлемін анықтау үшін қажетті өзге де мәліметтерді анықтайды;
10) мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және азаматтармен өзара іс-қимыл жасасады;
11) Қазақстан Республикасының заңнамасымен көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

10-бап. Пробация қызметінің мемлекеттік органдармен,
ұйымдармен және азаматтармен өзара іс-қимыл жасауы
1. Пробация қызметі өз құзыреті шегінде мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және азаматтармен пробация белгіленген адамдарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету мәселелері бойынша өзара іс-қимыл жасауды жүзеге асырады.
2. Шетелдік үкіметтік емес ұйымдар Қазақстан Республикасының заңнамасына және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес іске асырылатын жобалар шеңберінде пробация қызметіне көмек көрсете алады.
3. Жергілікті атқарушы органдар, ұйымдар мен азаматтар пробация қызметі әзірлеген әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасына сәйкес пробация белгіленетін адамдарға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетеді.

4-тарау. Пробация түрлері және оларды жүзеге асыру тәсілдері

11-бап. Пробация түрлері
Пробация түрлері:
1) сотқа дейінгі пробация;
2) үкімдік пробация;
3) пенитенциарлық пробация;
4) пенитенциарлықтан кейінгі пробация.

12-бап. Сотқа дейінгі пробация
1. Сотқа дейінгі пробацияға түсетін, қылмыстық құқық бұзушылық жасады деп күдік келтірілген адамдар:
1) кәмелетке толмағандар;
2) мүгедектер;
3) елу сегіз жастағы және одан асқан әйелдер;
жүкті әйелдер;
үш жасқа дейінгі жас балалары бар әйелдер;
4) алпыс үш жастағы және одан асқан ер адамдар;
үш жасқа дейінгі жас балаларды жалғыз өзі тәрбиелейтiн ер адамдар.
Сотқа дейінгі пробация үй қамағы немесе қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған адамдарға қатысты қолданылмайды.
2. Пробация қызметі сотқа дейінгі пробацияға түсетін адам өтініш жасаған күннен бастап әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасын әзірлейді және оның іске асырылуын қамтамасыз етеді. Жүргізілген жұмыс нәтижелері бойынша пробация қызметі сотқа дейінгі баяндама жасайды, ол сотқа дейінгі пробация жүргізілген адамға сот талқылауы басталғанға дейін беріледі.
Сотқа дейінгі тергеу сатысында қылмыстық іс тоқтатылған жағдайда пробация қызметі сотқа дейінгі пробацияны тоқтатады.
3. Сотқа дейінгі пробация кезіндегі әлеуметтік-құқықтық көмек осы Заңның 18-бабында көрсетілген шаралардан тұрады және күдіктінің мінез-құлқын түзеуге, олардың жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауының алдын алуға бағытталған. Күдіктінің тиісті іс-шараларды орындауы немесе орындауға ұмтылысы сотқа дейінгі баяндамада оның басқа да әлеуметтік-демографиялық, психологиялық-әлеуметтік, криминологиялық деректерімен қатар көрсетіледі.
4. Сотқа дейінгі баяндаманың мазмұны кіріспе, сипаттау және ұсынымдық бөліктерді қамтиды.
Кіріспе бөлікте:
1) сотқа дейінгі баяндаманы толтыру уақыты, күні және орны;
2) сотқа дейінгі баяндаманы жасаған адамның лауазымы, тегі және аты-жөні;
3) күдіктінің тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), туған жылы, айы, күні және жері көрсетіледі.
Сипаттау бөлігінде:
1) күдікті туралы мәліметтер (азаматтығы, отбасылық жағдайы, айналысатын кәсібі, білімі, тұрғылықты жері, соттылығының бар-жоғы), оны сипаттайтын өзге де деректер;
2) жеке бағдарламада көзделген іс-шараларды орындау туралы;
3) күдіктінің әлеуметтік мінездемесі туралы;
4) жеке басын психологиялық-әлеуметтік тестілеу нәтижелері туралы мәліметтер көрсетіледі. Тестілеуді жүргізу әдістемесін қылмыстық-атқару қызметі саласындағы уәкілетті орган бекітеді;
5) пробация қызметінің ұсынымдарын қолдануы және оның көмегін алуы туралы мәліметтер көрсетіледі.
Ұсынымдық бөлікте жазаның бас бостандығынан айырумен байланысты емес түрлерін қолданған кезде адамға жүктеуге ұсынылатын міндеттер мен шектеулердің үлгі тізбесі көрсетіледі.
5. Сотқа дейінгі баяндаманы жасау кезінде пробация қызметі күдіктінің жеке басын мінездеуге мүмкіндік беретін ақпаратты мемлекеттік органдардан және ұйымдардан, қоғамдық ұйымдардан және азаматтардан, сондай-ақ өзге де ақпараттық жүйелерден алады және пайдаланады.
6. Сотқа дейінгі баяндаманы әзірлеу әдістемесін қылмыстық-атқару қызметі саласындағы уәкілетті орган бекітеді.
7. Сотқа дейінгі баяндамада көрсетілген мәліметтердің дұрыстығы, объективтілігі және сапасы үшін жауаптылық пробация қызметіне жүктеледі.

13-бап. Үкімдік пробация
1. Сотталған адамға қатысты үкімдік пробация кезінде ұзақтығы сот үкімімен немесе қаулысымен анықталатын пробациялық бақылау белгіленеді.
2. Үкімдік пробацияға түсетін адамдар:
1) бас бостандығын шектеуге сотталғандар;
2) шартты түрде сотталғандар.
Үкімдік пробацияға түсетін адамдарға қатысты Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 44-бабының қағидалары бойынша пробациялық бақылау белгіленеді, оның тәртібін сақтамау Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.
2. Пробациялық бақылау белгіленген адам:
1) сот үкімі немесе қаулысы заңды күшіне енген күннен бастап он тәулік ішінде есепке қою үшін пробация қызметіне келуге;
2) жазаны және қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларын өтеу шарттары мен тәртібін сақтауға;
3) белгіленген күндері тіркеу үшін және өзімен профилактикалық әңгімелесу жүргізу үшін пробация қызметіне келуге;
4) тұрғылықты жерінің, жұмыс немесе оқу орнының өзгергені туралы пробация қызметіне жазбаша хабарлауы;
5) сот және Қазақстан Республикасының заңнамасында өзіне жүктелген өзге де міндеттерді орындауға міндетті.
3. Адам пробациялық бақылау шарттарын сақтамаған жағдайда пробация қызметі:
1) бас бостандығын шектеуге сотталған адамға қатысты жазбаша ескерту түрінде жаза қолданады, ал жазасын өтеуден қасақана жалтарған жағдайда, сотқа бас бостандығын шектеудің өтелмеген бөлігін бас бостандығынан айыру түріндегі жазаға ауыстыру туралы мәселені шешу үшін материалдар ұсынады;
2) шартты түрде сотталғандарға қатысты пробациялық бақылау мерзімін ұзарту туралы не шартты түрде соттаудың күшiн жою және сот үкімімен тағайындалған жазаны орындау туралы ұсыным енгізеді.
4. Егер пробациялық бақылау белгіленген мерзімнің кемінде жартысы өткеннен кейін шартты түрде сотталған адам өзінің мінез-құлқымен түзелгенін дәлелдесе, онда пробация қызметі сотқа шартты түрде соттаудың күшін жою туралы және сотталған адамнан соттылықты алу туралы ұсыным жолдайды.
5. Пробациялық бақылау белгіленген сотталған адамға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасы сотқа дейінгі баяндама негізінде жасалады және ол болмаған жағдайда ғана процестің сотқа дейінгі сатысында тиісті зерттеу жүргізілмегендіктен жеке басына кешенді зерттеу жүргізіледі.

14-бап. Пенитенциарлық пробация
1. Пенитенциарлық пробацияға түсетін адамға қатысты оны босатуға дайындау кезінде пробация қызметі қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінің әкімшілігімен бірлесіп сотталған адамды босатуға және пенитенциарлықтан кейінгі пробацияға дайындаудан тұратын сотталғандарды қайта әлеуметтік жағдай жасаудың жеке бағдарламасын әзірлейді және іске асырады.
2. Пенитенциарлық пробацияға жаза мерзімін өтеуге дейін бір жыл қалған, белгілі бір мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеп жатқан сотталғандар түседі.
3. Жеке бағдарлама:
1) пробация қызметі сотқа дейінгі пробация кезеңінде әзірлеген сотқа дейінгі баяндаманың деректерін (болған жағдайда);
2) сотталған адамның қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінде болған кезеңіндегі мінез-құлқын сипаттайтын материалдарды;
3) босатуға дайындалатын адамдардың өтелген және өтелмеген талап-арыздары туралы мәліметтерді;
4) босатуға дайындалатын сотталған адамның әлеуметтік байланыстары, оның денсаулық жағдайы, білім деңгейі, еңбек дағдылары, құқықтары мен бостандықтарын іске асырудың құқықтық тетіктері туралы хабардарлығы туралы мәліметтерді, сондай-ақ әлеуметтік мінез-құлықты түзеу және сотталған адамның табысты әлеуметтік бейімделуі үшін қажетті өзге де мәліметтерді;
5) босатуға дайындалатын сотталған адамға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетуге бағытталған нақты іс-шараларды;
6) сотталған адам босатылғаннан кейін оған әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету, оны тұрмыстық және жұмысқа орналастыру бойынша жоспарланған іс-шараларды қамтиды.
4. Сотталған адамды босатуға және пенитенциарлықтан кейінгі пробацияға дайындаудан тұратын сотталғандарды қайта әлеуметтік жағдай жасаудың жеке бағдарламасын іске асыру кезінде пробация қызметі:
1) жергілікті атқарушы органдармен, халықты жұмыспен қамту, білім беру мәселелері жөніндегі жергілікті органдармен және өзге де ұйымдармен босатуға дайындалатын адамдарды тұрмыстық және еңбекке орналастыру мәселелерін шешу бөлігінде өзара іс-қимылды жүзеге асырады;
2) босатуға дайындалатын адамдарға тұрмыстық және еңбекке орналасу тәртібін реттейтін заңнаманы түсіндіру бойынша жұмыс жүргізеді, оларды құқықтары мен бостандықтарын іске асыру мен қорғаудың қолданыстағы құқықтық тетіктері туралы хабардар етеді; бас бостандығынан айыру орындарынан босатылу кезінде әлеуметтік-құқықтық көмек алу көлемі мен тәртібін түсіндіреді; әкімшілік қадағалауды және пробациялық бақылауды жүзеге асыру тәртібі, сондай-ақ оларды бұзудың салдары туралы алдын ала хабардар етеді;
3) тиісті құжаттаманы жүргізеді;
4) босатуға дайындалатын адамдарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету мәселелері бойынша өзге де пробация субъектілерімен өзара іс-қимыл жасасады.
5. Пробация қызметі қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінің әкімшілігімен ынтымақтастықта:
1) жұмыс күші нарығының талаптарына сәйкес бас бостандығынан айыру орындарынан босатуға дайындалатын адамды кәсіби даярлауды, қайта даярлауды және біліктілігін арттыуды;
2) сотталғандарға бос орындар және тиісті жұмыс орнын таңдау туралы дәйекті ақпарат беру, босатуға дайындалатын адамдарды халықты жұмыспен қамту орталықтарында тіркеуге жәрдемдесу үшін халықты жұмыспен қамту агенттіктерімен алдын ала байланыстар орнатуды;
3) туыстары немесе басқа да әлеуметтік байланыстары жоқ босатуға дайындалатын адамдардың өтініші бойынша тұрғын үйді жалға алуды жеңілдету үшін мамандандырылған ұйымдармен/агенттіктермен байланыстар орнатуды;
4) қарт адамдарды және мүгедектерді олардың өтініші бойынша әлеуметтік мекемелерге белгілеуге жәрдемдесу үшін мамандандырылған ұйымдармен байланыстар орнатуды;
5) босатуға дайындалатын адамның әзірленген әлеуметтік мінез-құлқын түзетудің (қайта әлеуметтік жағдай жасаудың) әзірленген жеке бағдарламасын іске асыруды қамтамасыз етеді.

15-бап. Пенитенциарлықтан кейінгі пробация
1. Жазасын өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған адамның пенитенциарлықтан кейінгі пробациясы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оның тұрғылықты жері бойынша ішкі істер органдары жүзеге асыратын пробациялық бақылау белгілеу нысанында, пробация қызметі жасаған әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасы негізінде көрсетілетін әлеуметтік-құқықтық көмекпен ұштастырыла отырып жүзеге асырылады.
2. Сот әкімшілік қадағалау белгілеген адамға қатысты оның пенитенциарлықтан кейінгі пробациясы пробация қызметі жасаған әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасы негізінде көрсетілетін әлеуметтік-құқықтық көмекпен ұштастырылып, қадағалаудағы адамға қатысты ішкі істер органдарының бақылау-профилактикалық іс-шаралары нысанында жүзеге асырылады.
3. Бас бостандығынан айыру бас бостандығын шектеуге ауыстырылған адамның пенитенциарлықтан кейінгі пробациясы бас бостандығын шектеуге сотталған адамдарға қатысты үкімдік пробация қағидалары бойынша, қажетті әлеуметтік-құқықтық көмектің көлемін анықтау кезіндегі қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінде болғаннан кейін әлеуметтік бейімдеудегі қажеттіліктерді ескере отырып, жүзеге асырылады.
4. Сот тағайындаған бас бостандығынан айыру мерзімін өтеген адамның пенитенциарлықтан кейінгі пробациясы өзінің бастамашылық етуі бойынша, оның пробация қызметіне немесе өзге де пробация субъектілеріне әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетуге өтініш беруі арқылы жүзеге асырылады.
5. Пенитенциарлықтан кейінгі пробацияға түсетін адамдар:
1) бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған адамдар;
2) сот әкімшілік қадағалау белгілеген бас бостандығынан айыру орындарынан босатылатын адамдар;
3) Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 73-бабына сәйкес бас бостандығынан айыру бас бостандығын шектеуге ауыстырылған сотталғандар;
4) Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 73-бабына сәйкес бас бостандығынан айыру айыппұлға ауыстырылған сотталғандар;
5) сот тағайындаған бас бостандығынан айыру түріндегі жаза мерзімін өтеген адамдар.
Осы баптың 5-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген пенитенциарлықтан кейінгі пробацияға түсетін адамдарға қатысты Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексінің 169-бабының қағидалары бойынша пробациялық бақылау белгіленеді.
Осы баптың 5-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген адамдарға қатысты Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 44-бабының және Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексінің 69-бабының қағидалары бойынша пробациялық бақылау белгіленеді.
Осы баптың 5-тармағының 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген адамдардың әлеуметтік бейімделуіне қажетті әлеуметтік-құқықтық көмек алуына жәрдемдесу үшін пробация қызметіне өтініш жасауға құқығы бар.
6. Пенитенциарлықтан кейінгі пробацияға түсетін адамға қатысты әлеуметтік-құқықтық көмектің жеке бағдарламасын жасау кезінде мынадай мән-жайлар ескеріледі:
1) қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінде болу ұзақтығы, сондай-ақ оның әлеуметтік оңалту мен бейімдеудегі қажеттілікті бағалауға арналған түрі;
2) қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінде болу себебінен әлеуметтік пайдалы байланыстарын сақтау немесе жоғалту;
3) өз бетінше тұрмыстық және еңбекке орналасудың нақты мүмкіндіктері, еңбек дағдыларының сақталуы, сондай-ақ қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінде болу кезеңінде алған білімі мен мамандығының болуы;
4) қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемесінде болу кезеңінде өтелген және өтелмеген талап-арыздарының болуы;
5) арнаулы әлеуметтік қызметтерді алудағы қажеттілік;
6) пенитенциарлықтан кейінгі пробацияны жүзеге асыруға әсер етуі мүмкін өзге де мән-жайлар.

16-бап. Кәмелетке толмағандарға қатысты пробацияны жүзеге
асыру ерекшеліктері
1. Кәмелетке толмағандарға қатысты пробация бала мүдделерінің басымдығы қағидатын сақтау міндеттілігі ескеріле отырып жүзеге асырылады және жасалған қылмыстық құқық бұзушылық және қылмыстық жауаптылыққа тарту фактісіне байланысты өмірлік қиын жағдайдағы баланы уақытша қорғауға, оған қайта әлеуметтік жағдай жасауға және отбасына, мемлекеттік білім беру мекемесіне және қоғамға қайта сіңісуіне бағытталған.
2. Кәмелетке толмағандарға қатысты пробация:
1) жеке және жас ерекшеліктері;
2) қорғаншылық және қамқоршылық органдарымен, бала құқықтарын қорғау қызметтерімен байланысты орнату және сақтау қажеттілігі;
3) кәмелетке толмағанның отбасына қайта сіңісуіне дейінгі және одан кейінгі жағдайға мониторингті жүзеге асыру мүмкіндігі;
4) кәмелетке толмағанға көмекке және оның қиын жағдайға түсу тәуекелін болдырмауға отбасы мен қоғамды тартуды;
5) бала мүдделерінің басымдығы қағидатын сақтау мақсатында кәмелетке толмағандарға қатысты пробация шараларын қолдану мәселелері жөніндегі азаматтық қоғам институттарымен өзара іс-қимыл ескеріле отырып жүзеге асырылады.
3. Кәмелетке толмағанға қатысты пробацияны жүзеге асыру процесінде пробация қызметі:
1) бала мен отбасын қорғау, қоғамдық әлеуметтік қорғау қызметтерін құру саласындағы арнайы бағдарламаларды әзірлеуге және бекітуге;
2) бала мен отбасын қорғау жөніндегі көрсетілетін қызметтерді мониторингтеу және бағалау жүйесін әзірлеуге және енгізуге;
3) азаматтар мен ұйымдарды бала мен отбасы проблемаларын шешуге тарту тетігін әзірлеуге қатысады.

17-бап. Кәмелетке толмағандарға қатысты пробациялық
бақылауды жүзеге асыру
1. Пробация қызметі:
1) бас бостандығын шектеу түріндегі жазаға сотталған;
2) шартты түрде сотталған кәмелетке толмағандарға қатысты пробациялық бақылауды жүзеге асырады.
2. Ішкі істер органдары:
1) жазасын өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған;
2) сот тәрбиелік ықпал етудің мәжбүрлеу шарасын тағайындаған кезде пробациялық бақылаудағы кәмелетке толмағандарға қатысты пробациялық бақылауды жүзеге асырады.
3. Пробация қызметі пробациялық бақылау белгіленген кәмелетке толмағанды есепке қою және оған қажетті әлеуметтік-құқықтық көмек көлемін айқындау кезінде Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексінің 69, 169 және 174-баптарына сәйкес шаралар кешенін іске асырады. Бұл ретте отбасының мүмкіндіктері кәмелетке толмағанның ата-аналарының немесе заңды өкілдерінің кәмелетке толмағанның әлеуметтік бейімделу процесіне тигізетін оң әсері ескеріледі. Қажет болған кезде кәмелетке толмағанға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің жеке бағдарламасында педагог пен психологтың қатысуы көзделуге тиіс.
4. Кәмелетке толмағандарға қатысты осы баптың үшінші бөлігінде көрсетілген шаралармен қатар пробация қызметі қорғаншылық және қамқоршылық органының өкілдерімен бірлесіп, кәмелетке толмағандардың тұрғын үй жағдайларына акт жасай отырып тексеруді тоқсан сайын жүргізеді.

5-тарау. Пробация белгіленетін адамдарға әлеуметтік-құқықтық
көмек алуға жәрдемдесу

18-бап. Пробация белгіленетін адамдарды әлеуметтік
бейімдеу және әлеуметтік оңалту шаралары
1. Пробация белгіленетін адамдарды әлеуметтік бейімдеуді және әлеуметтік оңалтуды жергілікті атқарушы органдар, білім беру, денсаулық сақтау және халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті органдар, сондай-ақ азаматтар мен ұйымдар қамтамасыз етеді.
2. Пробация белгіленетін адамдарды әлеуметтік бейімдеу және әлеуметтік оңалту өзіне:
1) медициналық көмек;
білім алу;
кәсіпті меңгеру (кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілікті арттыру);
еңбекке орналасуға жәрдемдесу;
психологиялық демеу;
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жеңілдіктер, өзге де әлеуметтік төлемдерді алу мәселелері бойынша әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетуді;
2) әлеуметтік байланыстарды қолдау жүйесінің (әлеуметтік-психологиялық және психологиялық консультация беру, әлеуметтік патронаж; отбасылық әлеуметтік-жағымды байланыстарды қалпына келтіруге көмек) қалпына келтіруге және қалыптастыруға жәрдемдесуді;
3) әлеуметтік-тұрмыстық және мәдени бейімдеуді (келу орнымен қамтамасыз ету, оңалту іс-шараларын ұйымдастыру, мәдени іс-шараларға қатысуға тарту);
4) әлеуметтік-құқықтық және өзге де мәселелер бойынша консультациялар беруді қамтиды.
3. Пробацияға түсетін адамның жеке басын зерделеу нәтижелері бойынша пробация қызметі ол келген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жеке бағдарлама жасайды.
Жеке бағдарламаның бірінші данасы пробация қызметінде қалады, жеке бағдарламаның екінші данасы пробацияға түсетін адамға қол қоя отырып беріледі, сондай-ақ жеке бағдарлама данасының қажетті саны әлеуметтік-құқықтық көмек көрсететін азаматтарға және ұйымдарға жолданады.
4. Жергілікті атқарушы органдар, қоғамдық бірлестіктер ұйымдар жеке бағдарламаның көшірмесін алғаннан кейін әлеуметтік-құқықтық көмек көрсете отырып немесе оны көрсету мүмкін емес мән-жайларды белгілей отырып, пробация қызметін он бес күн ішінде хабардар етеді.

6-тарау. Қорытынды ережелер

19-бап. Қазақстан Республикасының пробация саласындағы
заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік
Қазақстан Республикасының пробация саласындағы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.

20-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі
Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті