Об утверждении Концепции развития креативных индустрий на 2021 - 2025 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2021 года № 860

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемую Концепцию развития креативных индустрий на 2021 - 2025 годы (далее - Концепция).

2. Центральным и местным исполнительным органам, государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан (по согласованию), и организациям (по согласованию) принять меры по реализации Концепции.

3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство национальной экономики Республики Казахстан.

4. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

Премьер-Министр Республики Казахстан

А. Мамин

Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2021 года № 860

Концепция развития креативных индустрий на 2021 - 2025 годы

Паспорт

1. Анализ текущей ситуации

2. Обзор международного опыта

3. Видение развития конкретной отрасли/сферы

4. Основные принципы и подходы развития

5. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

6. План действий по реализации концепции

Паспорт

Наименование	Концепция развития креативных индустрий на 2021 - 2025 годы
Основание для разработки	Система государственного планирования в Республике Казахстан, утвержденная постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790 Поручение Премьер-Министра Республики Казахстан от 21 сентября 2021 года № 20-15/6250
Государственный орган, ответственный за реализацию Концепции	Министерство национальной экономики Республики Казахстан
Государственные органы, организации, ответственные за реализацию Концепции	Центральные и местные исполнительные органы, государственные органы, непосредственно подчиненные и подотчетные Президенту Республики Казахстан (по согласованию), и организации (по согласованию)
Сроки реализации	2021 - 2025 годы

Введение

Концепция развития креативных индустрий на 2021 - 2025 годы (далее - Концепция) разработана в реализацию Национального плана развития Республики Казахстан до 2025 года (далее - Национальный план).

В рамках Национального плана предусмотрена задача по обеспечению занятости креативной и образованной части молодежи через появление новых крупных отечественных высокотехнологичных компаний и создание новых рабочих мест за счет развития технологического и венчурного предпринимательства как основы для развития среднего класса новой формации.

Решение поставленной задачи в рамках действующей Концепции позволит заложить основу поступательному и планомерному развитию креативных индустрий в Казахстане в качестве нового и перспективного источника роста.

Именно креативные индустрии сегодня в мире выступают в качестве основного источника новых технологий, новых отраслей, новых материальных благ и важных для страны экономических преимуществ.

На основе прогрессивной мировой практики, а также с учетом имеющихся пробелов в вопросах развития креативных индустрий в рамках действующей Концепции будет сформирован единый взгляд государства на креативные индустрии, будут заданы общие рамки развития креативной экономики, что, в свою очередь, обеспечит смену парадигмы в подходах государства.

Таким образом, настоящая Концепция будет направлена на определение видения, основных принципов и подходов к развитию, а также ожидаемых результатов реализации государственной политики в отношении креативных индустрий Казахстана.

В результате реализации настоящей Концепции будут сформированы необходимые институциональные условия и предпосылки для развития креативных индустрий. Субъекты креативного предпринимательства, а также творческие лица получат доступ к государственным инструментам поддержки и стимулирования.

1. Анализ текущей ситуации

1.1. Анализ состояния креативных индустрий в Казахстане

К креативным индустриям относятся сектора экономики, сырьем которых являются воображение, творчество и интеллектуальный капитал. Помимо традиционных секторов экономики, связанных с классическим пониманием культуры и искусства, к креативным индустриям можно отнести цифровой сектор, профессиональную, научную и техническую деятельность, сектор информации и связи.

Главное отличие данного сектора экономики - работа с объектами интеллектуальной собственности.

На этапе разработки Концепции в мире нет единой методики по определению отраслей, относящихся к креативным индустриям. Согласно действующим подходам Организации Объединенных Наций (далее - ООН) к креативным индустриям относятся 14 направлений: дизайн, искусство, мода, кино, музыка, медиа, компьютерная графика, образование и другие направления, основанные на интеллектуальной деятельности.

На основании Общего классификатора видов экономической деятельности предлагается относить к креативным индустриям виды деятельности, которые напрямую или косвенно связаны с классическим пониманием культуры и искусства по следующим секциям: обрабатывающая промышленность, информация и связь, профессиональная, научная и техническая деятельность, искусство, развлечения и отдых.

Учитывая имеющуюся мировую практику, для расчета основных показателей, характеризующих состояние развития креативных индустрий, была использована методология классификации ООН, на основании которой был произведен анализ текущего состояния развития креативных индустрий.

Так, по результатам проведенного анализа статистических данных, представленных Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее - БНС АСПР), доля креативных индустрий в структуре валового внутреннего продукта (далее - ВВП) по итогам 2020 года составила 2,67 %. На протяжении всего анализируемого периода, с 2017 по 2020 годы, вклад креативных индустрий в экономику показывает устойчивую динамику на уровне 2,8 %.

С 2010 года сектор креативных индустрий вырос в номинальном выражении в 3,2 раза. Эта динамика сопоставима с ростом всей экономики Казахстана за тот же период (3,2 раза).

Наиболее быстро растущими креативными индустриями за 10 лет стали "Веб-порталы и информагентства" (рост в 65 раз), "Культурно-зрелищные мероприятия и артистическая деятельность" (в 3,8 раза), "Дизайн, фотографии и переводы" (в 1,2 раза) и "Кино и ТВ-программы" (в 2 раза).

Занятость в креативных индустриях показывает восходящую тенденцию. По итогам 2020 года 3,5 % от всех занятых или 310,2 тыс. человек работают в вышеуказанных индустриях.

Наибольшая численность занятого населения в креативных индустриях наблюдается в городах Алматы (7,3 % от всего занятого населения), Нур-Султане (6,4 %) и Западно-Казахстанской области (4,0 %). Занятые в креативных индустриях данных регионов занимают почти 40 % всех занятых в этих секторах на уровне страны.

За последние 10 лет численность занятого населения в креативных индустриях увеличилась на 74,2 тыс. человек или на 31,4 %. Большинство из них - наемные рабочие в городах, имеющие высшее образование и работающие по специальности.

Традиционно заработные платы в креативных индустриях значительно выше, чем средние заработные платы по странам. К примеру, в Соединенных Штатах Америки (далее - США) заработные платы в креативных индустриях выше на 34,9 % по сравнению со средними показателями. В Австралии такой разрыв достигает 31 %. В Великобритании заработные платы в креативных индустриях выше на 18 % средней заработной платы. Занятые в креативных индустриях в России зарабатывают на 20 % больше, если сравнивать со средней зарплатой по стране.

Заработная плата в креативных индустриях Казахстана также была выше, чем средняя заработная плата по стране. Такая тенденция продолжалась до 2016 года, когда разрыв между заработными платами в креативных индустриях и в целом по стране достиг максимума.

Так, в 2016 году заработная плата в креативных индустриях составила 191,6 тыс. тенге, в то время как средняя заработная плата в стране - 142,9 тыс. тенге (48,7 тыс. тенге или 34%).

Однако, после 2016 года наблюдается падение темпов роста заработных плат в креативных индустриях, в то время как средняя заработная плата по стране росла стабильными темпами. По итогам 2020 года средняя зарплата в креативных индустриях составила 205,1 тыс. тенге (средняя зарплата - 213,0 тыс. тенге).

За последние 10 лет объем инвестиций в отрасли креативной индустрии увеличился на 215 млрд тенге или более чем в 4 раза. Значительный объем инвестиций в отрасли креативных индустрий среди регионов демонстрируют Туркестанская область (доля инвестиций, направленных в креативные отрасли, по итогам 2020 года составила 15,0 %), город Алматы (7,1 %) и Павлодарская область (2,0 %).

В Туркестанской области за 2020 год резко выросла доля инвестиций в основной капитал, что, скорее всего, связано с реализацией Комплексного плана социально-экономического развития Туркестанской области до 2024 года.

Город Алматы традиционно считается центром креативных индустрий в рамках страны и поэтому 7 % всех инвестиций в основной капитал направляется в креативные отрасли.

В Павлодарской области рост доли инвестиций в основной капитал (далее - ИОК) в креативные индустрии наблюдался в секторе "Информация и связь" (рост ИОК составил 3000 раз с 2 млн тенге до 6 млрд тенге), что связано с масштабным развитием криптоферм в Павлодарской области вблизи Экибастузской ГРЭС.

1.2. Анализ государственной политики по развитию креативных индустрий

В Казахстане развитие креативных индустрий происходит на региональном уровне, при этом условия их развития в различных географических регионах далеко не одинаковые.

Принципиальными различиями в удельном весе креативных индустрий в валовом региональном продукте (далее - ВРП) являются уровень образования, наличие "мягкой" инфраструктуры для творческого роста, культурные различия и региональная концентрация креативных активистов.

Необходимо отметить, что значительным преимуществом в развитии креативных индустрий обладают города Нур-Султан и Алматы с приближенными признаками творческой кластерности, а также агломерации городов Шымкента и Караганды за счет достаточной концентрации населения и выгодного географического расположения.

Первым шагом в креативной среде является открытие креативного хаба "AlatauCreative HUB" в городе Алматы, включающий коворкинг-пространство, 25 бесплатных творческих кружков для детей, площадку для мастер-классов и презентаций, медиатеку, образовательно-выставочный центр "ArtBit", где акцент сделан на новые технологии в искусстве и культуре, а также креативные площадки в городе Нур-Султане, сеть творческих объединений "FestivalAvenue", а также объекты культурных категорий (театры, библиотеки, музеи, концертные залы, кинотеатры и другие). Подобная инфраструктура имеется только в крупнейших городах страны и ограничивается отдельными инициативами, которые реализуются отрывочно вне рамок единой политики. Нескоординированность государственных и региональных инициатив оказывает сдерживающее влияние на развитие региональных креативных индустрий в регионах.

На сегодняшний день государством не предусмотрены отдельные инструменты поддержки для субъектов предпринимательства в креативных индустриях. Это обусловлено отсутствием законодательной основы для поддержки субъектов предпринимательства в креативных индустриях. Кроме того, действующие программы поддержки субъектов предпринимательства ориентированы в большинстве своем на приоритетные сектора экономики (агропромышленный комплекс, обрабатывающая промышленность) и не учитывают особенностей развития креативных индустрий.

В 2020 году в результате развития пандемии отдельные инструменты поддержки были доступны субъектам предпринимательства в креативных индустриях, что было связано с временным снятием отраслевых ограничений в действующих программах поддержки предпринимательства ("Дорожная карта бизнеса-2025"). Так, по данным АО "Фонд развития предпринимательства "Даму" в 2020 году было поддержано 255 проектов в креативных индустриях (искусство, развлечения и отдых, информация и связь, профессиональная, научная и техническая деятельность) на сумму кредитного портфеля порядка 20 млрд тенге.

Вместе с тем, необходимо отметить, что данные меры носят временный характер.

Анализ развития креативных индустрий по итогам 2020 года показал наличие нескольких системных барьеров, препятствующих их эффективному развитию:

отсутствие законодательно утвержденных понятий креативных индустрий и деятельности субъектов предпринимательства в креативных индустриях. Это, в свою очередь, ограничивает субъекты предпринимательства в креативных индустриях в доступе к имеющейся инфраструктурной, имущественной и нефинансовой поддержке;

существующие меры государственного стимулирования ориентированы на такие традиционные приоритетные отрасли экономики, как сельское хозяйство и обрабатывающая промышленность, и не учитывают особенностей развития креативных индустрий, где основным фактором производства выступают не машины и оборудование, а человеческий капитал;

субъекты малого и среднего предпринимательства (далее — МСП) в креативных индустриях находятся в прямой зависимости от эффективности управления интеллектуальной собственностью. Имеются проблемы с развитием современных инструментов заключения лицензионных договоров. Необходимо совершенствовать правоприменительную практику по защите прав интеллектуальной собственности. Отдельного внимания требуют вопросы повышения прозрачности деятельности организаций, управляющих имущественными правами на коллективной основе, и повышения уровня правовой грамотности участников креативных индустрий;

проблема нехватки и низкого качества человеческих ресурсов, необходимых для развития креативных индустрий. Действующая система обучения и развития кадров не способствует формированию креативного мышления и раскрытию творческого потенциала населения страны. Субъекты креативного предпринимательства испытывают сложности в поиске, найме и развитии персонала, которые являются основой творческого труда. Так, согласно данным Всемирной организации интеллектуальной собственности, Казахстан занимает 52 место в мире по показателю "знания сотрудников" в Глобальном инновационном индексе. При этом по показателю "человеческий капитал и наука" Казахстан занял 66 место из 132 стран, значительно уступив таким странам, как Турция (26 место), Россия (29 место), Беларусь (38 место) и Украина (44 место);

перспективные творческие инициативы с высоким бизнес-потенциалом, возникающие на стыке культуры и других отраслей, зачастую находятся вне фокуса государства. Расходы на сферу культуры, в основном, ориентированы на поддержание объектов социальной сферы и проведение культурно-массовых мероприятий, а не на создание добавленной стоимости в креативных индустриях;

отсутствие инфраструктуры развития креативного предпринимательства и формирования устойчивых креативных индустрий в стране. Креативные кластеры и хабы, бизнес-инкубаторы и акселераторы, специализированные коворкинги, арт-пространства и художественные галереи, ориентированные на работу в креативных индустриях, несмотря на высокие риски этого вида предпринимательства, ставятся в один ряд с бизнес-центрами и торговыми центрами. Площадки, организуемые государством на базе объектов социальной инфраструктуры, несмотря на затраты на ремонт и приобретение оборудования, управляются недостаточно эффективно и часто продолжают работать "по старинке", ввиду отсутствия соответствующих компетенций у государственных менеджеров и множественных нормативных ограничений, налагаемых на деятельность государственных предприятий;

слабая инвестиционная привлекательность креативных индустрий в Казахстане. Традиционные инструменты банковского финансирования малодоступны для креативных предпринимателей ввиду высокой рискованности проектов и бизнес-модели, при которой основными активами предприятий выступают люди и создаваемые ими объекты интеллектуальной собственности. Отсутствуют инструменты финансирования креативных индустрий в стране. Объемы выделяемых государством средств на развитие креативных индустрий, а также "идеология" их выделения, при которой они принимают форму дотаций, не создают достаточных стимулов для активизации частной предпринимательской инициативы.

2. Обзор международного опыта

Генеральная Ассамблея ООН провозгласила 2021 год международным годом креативной экономики. Международное сообщество признает высокую значимость креативных индустрий в обеспечении более устойчивого и инклюзивного роста, основанного на креативных способностях, творчестве и нестандартных инновационных решениях.

Креативные индустрии все чаще рассматриваются как важный драйвер экономического роста, позволяющий многим странам и компаниям встроиться в международные цепочки добавленной стоимости, одновременно решить ряд социальных и культурных проблем, а также создать условия для раскрытия креативного потенциала общества. Тем самым это становится активным регулятором роста глобальной конкурентоспособности, в том числе казахстанской конкурентоспособности.

Вклад креативной экономики в мировую экономику составляет 3 %. Культурные и творческие индустрии приносят 2250 млрд долларов США в год. В секторе культуры работают 30 млн человек по всему миру. При этом данный сектор предоставляет больше рабочих мест для молодежи (18-25 лет), чем любые другие сферы занятости.

Эталонным примером развития креативной экономики во всем мире признана Калифорния. Сейчас это одно из самых узнаваемых мест на планете, которое отличается высокой концентрацией творческих и талантливых людей со всего мира. Ежегодно здесь производится креативных продуктов более чем на 650 млрд долларов США, налоговые поступления превышают 30 млрд долларов США. При этом креативные индустрии Калифорнии поддерживают 2,68 млн рабочих мест.

Средняя заработная плата в креативной экономике Калифорнии намного выше средней годовой заработной платы по штату (во всех отраслях), составляющей 68500 долларов США. При этом заработная плата существенно различается в зависимости от направления. Работники индустрии развлечений и цифровых медиа зарабатывают больше всего в среднем 132000 долларов США. Самыми низкооплачиваемыми секторами являются изобразительное искусство, исполнительское искусство и индустрия моды, в среднем 60000 и 56000 долларов США соответственно.

Следует отметить, что Калифорния с каждым годом генерирует все большую добавленную стоимость, доказывая неограниченный потенциал креативной экономики.

Южная Корея стала одной из первых, кто подхватил тему развития креативной экономики. Они начали с разработки отраслевой программы в 2013 году и сейчас стали мировым феноменом с множеством собственных брендов. В развитие креативной индустрии вовлечены несколько государственных структур, курирующих науку, технологии, промышленную политику, управление малым и средним бизнесом, управление интеллектуальной собственностью.

Развитию креативной экономики в Южной Корее дополнительно предшествовали снятие государственных ограничений и контроля медиа, переориентация кино на вкусы европейской и американской аудитории.

Кроме того, Правительство Южной Кореи в 2013 году запустило онлайн-проект "Город креативной экономики" (www.creativekorea.or.kr). Сайт предназначен для помощи людям, которым необходимы совет и информация о том, как воплотить свои идеи и технологии в бизнес. "Город креативной экономики" тесно сотрудничает с центрами креативной экономики и инноваций (CCEI).

Южная Корея активно экспортирует на глобальные рынки различную креативную продукцию - кино, музыку, телевизионные программы, сериалы, высокотехнологичный игровой контент.

По объему медийно-развлекательного рынка Южная Корея заняла седьмое место в мире, а экспортные доходы страны от креативной индустрии в прошлом году превысили 12 млрд долларов США. Успех Южной Кореи как экспортера культурной продукции часто объясняется высоким качеством креативной продукции, включающей западные элементы, но никогда не теряющей своей привлекательности, благодаря воссозданию традиционных корейских ценностей и культурной самобытности.

К примеру, музыкальное направление К-pop имеет миллионы фанатов по всему миру. Экономический вклад в ВВП Южной Кореи популярной музыкальной группы "BTS" сопоставим с вкладом национального авиаперевозчика KoreanAir. Корейский фильм "Паразиты" получил премию "Оскар" как лучший фильм, что стало кульминацией развития креативной индустрии.

По разным оценкам доля креативного сектора в мировом ВВП составляет от 2,5 %, для развитых стран - от 3 % и выше. Например, в Великобритании ее доля в ВВП сопоставима с сельским хозяйством и превышает обрабатывающую промышленность, отрасль финансовых услуг и другие и составляет порядка 14%.

В развивающихся странах развитие креативной экономики оказывает мультипликативное влияние на рост ВВП через развитие остальных секторов экономики с ярко выраженным эффектом на развитие туризма, 1Т-отрасли, розничной торговли, и в целом повышает имидж стран на мировой арене.

Развитие креативной экономики имеет огромное значение для больших городов, являясь отраслью, которая создает наибольшее количество рабочих мест.

Креативные индустрии - не просто необходимость, а вопрос выживания мегаполисов в перспективе. Мировые города, такие как Нью-Йорк и Лос-Анджелес, Лондон и Берлин, Гонконг и Сеул, и множество других, являются креативными магнитами для мировых талантов, генерируют огромные суммы прибыли.

К примеру, администрацией Москвы уже взят курс на развитие креативной экономики и за 3 года реализации стратегии креативная экономика стала значительным сектором в структуре экономики столицы России. Так, ВРП Москвы - 220 млрд долларов США, в том числе доля креативных индустрий в ВРП Москвы составляет по разным оценкам 6,3-9,5 %, доля занятых - 6 %.

В Сиднее принята инициатива "Креативный Сидней", которая заложила основу развития собственной политики развития креативных индустрий. В Берлине предпринят комплекс мер по развитию креативных индустрий, включающий наличие отдельного портала "Креативный Берлин", который содержит информацию по всем имеющимся инструментам поддержки.

Понимая серьезный потенциал креативной экономики для собственного развития, правительства многих стран форсируют развитие этого сектора.

Для этих целей разрабатываются отраслевые программы и стратегии для стран и отдельных городов. Такие программы действуют в большинстве развитых западных и азиатских стран. В Норвегии, к примеру, действует программа Innovation Norway, направленная на финансирование творческой экономики, в Финляндии разработана стратегия развития МСП в секторе креативных индустрий, в Японии действует концепция развития креативных индустрий Cool Japan, в Великобритании принята Стратегия Creative UK, в Китае Made in China, в Дании разрабатываются инициативы по реформированию образования в сфере культуры и искусства. Опыт Дании базируется на скандинавской модели развития креативных индустрий, где особое внимание уделяется системе профессионального образования, формирующей навыки практического использования креативных знаний, компетенций в предпринимательстве.

Также стоит отметить, что на постсоветском пространстве отдельные стратегические документы по развитию креативных индустрий разработаны в

2019 году Украиной и Кыргызстаном.

В реализацию стратегических документов зарубежными странами формируются национальные агентства и институты развития с широкими полномочиями по поддержке креативных индустрий.

Мировая практика показывает, что решающую роль в формировании креативного класса играют инновационные технологические хабы, а также специально созданные для этих целей площадки, часть из которых разрастается в креативные районы и города. Успешными примерами таких площадок являются инновационные хабы - Кремниевая долина (США), Компас (Канада), High House Production Park (Англия), студия Wooga (Германия), Сколково (Россия), а также специальные площадки - "Chelsea Market" в Нью-Йорке, креативный район Clerkenwell в Великобритании.

Существенный вклад в поддержку креативного сектора внесло введение и более традиционных финансовых инструментов. Например, в Южной Корее такими мерами стали низкопроцентные кредиты (1,2 % годовых в размере до 8 тыс. долларов США), скидочные купоны на товары и услуги для сотрудников театров, прямая финансовая поддержка малых театров, а также компенсация 50 % заработной платы сотрудников частных музеев и галерей на протяжении пяти месяцев.

В целом, как показал обзор мировой практики, страны, ориентированные на рост креативного сектора, реализуют комплекс мероприятий в целях стимулирования развития креативных индустрий. Казахстан, опираясь на опыт передовых стран, при разработке стратегического документа по развитию креативных индустрий учитывает мировую практику. В рамках действующей Концепции закладываются основные подходы по развитию креативных индустрий, в основе которых заложена лучшая мировая практика.

Кроме того, данная Концепция разработана с учетом имеющихся глобальных трендов, которые непосредственно влияют на характер и темпы развития креативных индустрий.

Среди основных глобальных трендов следует особо отметить ускоренное внедрение цифровых технологий в самых разных областях. Согласно данным Всемирного экономического форума, в 2020 году использование интернета во всем мире увеличилось на 30 %, а электронная коммерция выросла более чем на 20 %.

В Казахстане по итогам 2020 года объем розничной торговли через интернет вырос более чем в 2 раза с 2019 года и достиг 476651,5 млн тенге. Доля электронной торговли в общем объеме розничной торговли за вышеуказанные годы увеличилась с 1,8 до 4,1 %, при этом за последние 10 лет ее показатели не превышали и 2 %. Вместе с тем, в период с 2019 по 2020 годы увеличился и объем реализации услуг через интернет на 72,6 % и достиг 209164,7 млн тенге. Кроме того, новая реальность способствовала и изменению потребительских привычек. Так, согласно последним исследованиям потребительских привычек KPMG, McKinsey, наблюдается сдвиг глобального спроса от рядовой покупки товаров в сторону приобретения позитивного опыта, эмоций и впечатлений. Именно эти механизмы заложены в основу циклов создания, производства и распространения товаров и услуг креативной экономики.

В 2020 году вследствие пандемии в онлайн перешел не только рабочий процесс, но и развлечения, что привело к ускорению цифровой трансформации в креативной индустрии. Пандемия подняла спрос на стримминг в разы. Если раньше для киностудии собственные стриминговые платформы или взаимодействие с популярными сервисами были вторичными, то теперь они становятся главным источником прибыли и средством работы с аудиторией. Сами же интернет-платформы борются за аудиторию, расширяя свои возможности, привлекая знаменитостей и блогеров, давая им возможность монетизировать свой контент. А некоторые кинотеатры для покрытия расходов прибегают к переоборудованию кинозалов для организации разнообразных мероприятий и киберспорта.

Несмотря на закрытые концертные площадки, отмененные гастроли, 2020 год оказался весьма успешным для музыкальной отрасли. Стримминг и TikTok оказали огромное влияние на музыкальную индустрию.

Онлайн-платформа TikTok фактически изменила подход артистов к написанию хитов. Теперь достаточно добавить и загрузить в нее короткий цепляющий видеоролик. Также отмечается увеличение продажи музыкальных инструментов. Такие онлайн-обучающие платформы, как FenderPlay упрощают изучение инструмента.

Арт-рынок сильно пострадал от пандемии, но быстро перешел на цифровые технологии. В результате сектор эффективно трансформируется:

социальные сети сейчас считаются третьим по важности каналом продаж в отрасли. Эти тенденции являются не только временной поддержкой, а также эффективным способом привлечения интереса к искусству и дизайну.

Сектор книгоиздания и печати состоит из нескольких заинтересованных сторон, таких как писатели, издатели, переводчики, продавцы и библиотеки, которые в равной степени пострадали от кризиса COVID-19. Книжные магазины пытались поддержать свою позицию за счет усиления своего присутствия в интернете. Однако, продажи электронных и аудиокниг были значительно выше. Одними из растущих явлений стали предоставление электронных книг и подписка на аудиокниги.

В целом, как показывает мировая практика, в мире наблюдаются масштабные изменения, характеризующиеся трансформацией основных принципов создания и распространения контента. Представители креативных индустрий создают новые виды продукта, находят новые пути реализации и распространения творческого продукта, закладывая тем самым новые тренды, меняющие отрасль креативных индустрий.

3. Видение развития конкретной отрасли/сферы

Креативные индустрии - это динамично растущий сектор глобальной экономики, средний прирост которого по миру составляет 8 %.

Мировая практика свидетельствует о том, что развитие креативных индустрий способствует динамичному росту, предоставляя возможности для раскрытия творческого и предпринимательского потенциала населения.

Развитие креативных индустрий в Казахстане создаст необходимые предпосылки для ускоренного перехода к экономике знаний, способствуя инновационному и технологическому прогрессу.

Креативные индустрии станут одним из драйверов экономического развития страны, новым источником повышения ее благосостояния, значительно опережающим по темпам своего роста традиционные отрасли экономики. Их развитие будет способствовать значительному увеличению объемов несырьевого экспорта; послужит мощным импульсом к дальнейшему развитию МСП в стране, расширению среднего класса и укреплению казахстанской идентичности.

Креативные индустрии создадут новые высокодоходные доступные рабочие места, в первую очередь, для молодежи, а также станут привлекательной сферой для самореализации лиц с инвалидностью и граждан, проживающих в отдаленной местности. Они заложат основу для положительных трансформаций в отечественной культуре и обеспечат ее переход из дотационной сферы в сектор, создающий высокую добавленную стоимость, обеспечив усиление престижа работников культуры.

Развитие мультимедийных и информационных технологий обеспечило молодежи увеличение скорости получения и передачи информации, а также доступ к средствам создания продуктов или услуг, с помощью которых можно извлекать прибыль. Эти факторы могут играть определяющую роль в сочетании предпринимательства и творчества, что на выходе образует творческие креативные индустрии.

Развитие креативных индустрий станет основой для формирования целой линейки новых "социальных лифтов" для талантливых казахстанцев, сыграет важную роль в самореализации творческих людей и творческом развитии населения страны; и что важно - в значительной мере будет способствовать повышению узнаваемости Казахстана и его культуры за рубежом, улучшению международного имиджа страны, повышению ее туристической и инвестиционной привлекательности.

Динамичное развитие креативных индустрий окажет положительное влияние на развитие регионов и преображение городских территорий, позволит преодолеть возникающие демографические дисбалансы и вызовы, связанные с оттоком талантливой молодежи, высвобождением рабочих рук в традиционных отраслях, приведет к многократному увеличению объемов выпуска креативной продукции, узнаваемости казахстанских талантов на международных рынках, ускорит процессы национальной самоидентификации.

4. Основные принципы и подходы развития

Реализация Концепции будет базироваться на следующих принципах:

Первое. Принцип "экспортоориентированности" - оказание приоритетных мер государственного стимулирования креативным индустриям и проектам, ориентированным на экспортные рынки.

Второе. Принцип "национальной идентичности" - создание креативной продукции на основе уникального культурного кода казахстанской нации.

Третье. Принцип "согласованности" - синхронизация деятельности в вопросах развития креативных индустрий между центральными государственными и местными исполнительными органами, отраслевыми и профессиональными ассоциациями, предпринимательским и экспертным сообществами.

Четвертое. Принцип "баланса" - обеспечение разумного уровня государственного стимулирования креативных индустрий, достаточного для полноценного развития креативного сектора экономики без рисков формирования его излишней зависимости от государства.

Пятое. Принцип "эффективности" - предоставление мер государственного стимулирования проектам с наиболее высоким потенциалом капитализации, направленного на оказание точечной поддержки наиболее успешным субъектам креативных индустрий.

Шестое. Принцип "доступности" - обеспечение равного доступа к мерам государственного стимулирования всех субъектов креативных индустрий без излишней бюрократии.

Седьмое. Принцип "транспарентности" - формирование четких, понятных и открытых критериев для всех правил и процедур оказания мер государственного стимулирования.

Восьмое. Принцип "экологичности" - обеспечение вторичного использования креативных продуктов.

Данные принципы станут ядром государственной политики, направленной на формирование конкурентоспособной творческой ментальности, в основе которой лежат выстроенная система ценностей, творческая активность, а также способность создавать востребованный продукт культуры.

Формирование благоприятной экосистемы развития креативных индустрий будет обеспечено на основе следующих подходов:

1. Формирование и распространение знаний, навыков и компетенций для развития креативных индустрий.

Ключевую роль в формировании креативного класса играет образование, направленное на стимулирование творческого и инновационного мышления, которое важно культивировать как на индивидуальном уровне, так и на уровне общества. В этом плане необходимо обеспечить переход от традиционной системы знаний, ориентированной на формирование базовых знаний и навыков, на более гибкую систему обучения для раскрытия созидательного и творческого начала.

Требуется изменить подходы в системе образования с постепенной переориентацией системы образования на более творческую и свободную модель. Особенно важную роль в формировании творческой культуры играет начальное образование. Для развития творческого мышления среди детей будут внедрены программы развития креативного мышления, интегрированные в систему начального образования. Стимулирование инновационного и нестандартного мышления с раннего возраста будет способствовать ранней закладке так называемых "мягких навыков" у детей, необходимых для полноценного раскрытия творческого потенциала в дальнейшем. Развитие креативных навыков у детей будет обеспечено через организацию дополнительного образования детей.

Важно обеспечить обновление образовательных программ и подходов к подготовке кадров вузов и колледжей по творческим специальностям. В этом плане будут предусмотрены меры по включению практикоориентированных курсов по созданию и (или) продюсированию творческих продуктов, ведению предпринимательской деятельности в образовательные программы среднего профессионального и высшего образования, расширению перечня программ подготовки специалистов в сфере креативных индустрий.

Для развития данного направления, и в целом для развития креативных индустрий, важную роль будет также иметь развитие книжного производства, библиотек и литературы, как основы "экономики знаний".

При этом обучение предпринимательским навыкам в креативных индустриях будет осуществляться в рамках документов системы государственного планирования.

2. Создание условий для развития креативных индустрий в городах путем формирования эффективной инфраструктуры

Мировая практика успешного развития креативных индустрий в городах свидетельствует о том, что именно города выступают основными катализаторами креативных индустрий. Примеры таких городов, как Лондон, Берлин, Нью-Йорк свидетельствуют об успешности развития креативных индустрий в городах и городских агломерациях, которые благодаря продуманной политике смогли в корне изменить облик городов, сделать их более привлекательными для креативных и творческих людей, а также более устойчивыми и инклюзивными.

Согласно отчету Британского совета 62 % всех креативных предприятий приходится на долю городов Нур-Султана и Алматы. Данные города имеют признаки развития кластеров видеопроизводства, маркетинга, дизайна и издательского дела, а также наиболее приближены к развитию кластеров информационных технологий.

Кроме того, значительным преимуществом в развитии креативных индустрий обладают агломерации города Шымкента за счет достаточной концентрации населения и выгодного географического расположения. Шымкент имеет предпосылки стать центром Туркестанской дуги, "притягивая" таланты, в том числе из других стран Центральной Азии.

Местные исполнительные органы с учетом основных подходов к развитию креативных индустрий, заложенных в Концепции, а также в соответствии с документами Системы государственного планирования будут разрабатывать отдельные индикаторы и мероприятия, направленные на формирование необходимой инфраструктурной базы и институциональных условий для раскрытия творческого потенциала населения региона.

Развитие креативных индустрий в городах будет способствовать формированию самостоятельных региональных брендов, привлекающих творческих лидеров, инвестиции и инновации.

К 2025 году города Нур-Султан, Алматы и Шымкент станут территориями творчества и креатива. У каждого города будет своя ниша, сформированная с учетом "локальной идентичности" региона. Определение отдельной ниши по каждому городу позволит городам Нур-Султану, Алматы и Шымкенту обеспечить адресное развитие тех ниш, которые имеют наибольший потенциал роста, что в свою очередь, позволит сделать значительный рывок в развитии креативных индустрий.

Развитию креативных индустрий в городах будет способствовать создание особых пространств и доступной инфраструктуры для творческого роста.

При разработке креативных площадок особую роль играет их шаговая доступность. Именно разнообразие, массовость и доступность "обществ креатива" способны дать необходимый толчок для развития креативных индустрий в Казахстане.

В целях создания особых пространств и доступной инфраструктуры в Алматы планируется создание Парка креативных индустрий, который станет основной точкой развития креативных индустрий города.

Практика Алматы будет масштабирована и в других крупнейших городах страны. В результате за период реализации Концепции в городах Алматы, Нур-Султане и Шымкенте будет сформирована современная инфраструктура развития креативных индустрий, объединяющая многофункциональные открытые пространства (мастерские, арт-студии, библиотеки) с институтами поддержки и развития на базе креативных технопарков. В частности, к 2023 году в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте будут сформированы креативные кластеры и хабы. В свою очередь, в городе Нур-Султане использование возможностей международного ИТ-парка Astana Hub позволит заложить основу современной инфраструктуры развития креативных индустрий.

В целях продвижения услуг и продукции креативных индустрий в указанных городах будут созданы многофункциональные образовательно-выставочные центры, которые способствуют продвижению креативных индустрий не только внутри страны, но и за ее пределами. Будут реализованы меры по проведению масштабных мероприятий (конкурсов, премий, фестивалей, чемпионатов), направленных на выявление, развитие и продвижение талантов в креативных индустриях.

На базе креативных кластеров и хабов будут сформированы креативные бизнес-инкубаторы и акселераторы, ориентированные на оказание услуг творческим людям в создании устойчивых бизнесов и развитие действующих предприятий в креативных индустриях.

Участники инкубаторов и акселераторов получат доступ к практическим знаниям, административному и консультационному сопровождению, необходимым для создания и масштабирования предприятий в творческих сферах, а также будут обеспечены льготными рабочими пространствами с необходимым профессиональным оборудованием. Кроме того, для них будут организованы специальные встречи с потенциальными партнерами и покупателями. Креативные бизнес-инкубаторы и акселераторы могут быть как универсальными, так и специализированными.

Предприниматели в креативных индустриях выигрывают от взаимного сотрудничества - вместе легче развивать идеи и находить покупателей для своей продукции. Для стимулирования можно предоставлять небольшим компаниям, представляющим креативные индустрии, возможность делить общее рабочее пространство. Для таких целей подходят старые, уже неиспользуемые для первоначальных целей промышленные здания. Так, в Торонто промышленное предприятие на Ричмонд-стрит 1899 года постройки было реконструировано.

Применения данного опыта возможно посредством предоставления поддержки имущественного характера в виде передачи в доверительное управление или аренду объектов государственной собственности с оборудованием на базе республиканских и областных театров, музеев, киностудии "Казахфильм" и создаваемой компании "Казаханимация" субъектам предпринимательства в креативных сферах для создания культурных продуктов и продвижения их на отечественном и мировом рынках на безвозмездной и/или льготной основе.

3. Правовое регулирование деятельности субъектов креативных индустрий

На глобальном уровне выработаны определенные подходы к классификации и концептуализации креативных индустрий. Для казахстанской экономики креативные индустрии относительно новое направление.

В рамках реализации настоящей Концепции будет регламентирована деятельность креативных индустрий, что в свою очередь даст толчок для развития креативных индустрий в Казахстане, определяя правовые рамки и основные условия ведения деятельности в креативных индустриях.

В частности, в 2022 году будет проработано и закреплено на законодательном уровне понятие креативных индустрий. Будут разработаны базовые принципы и подходы к регулированию деятельности субъектов предпринимательства в креативных индустриях.

В этих целях при активном участии экспертного сообщества будут разработаны критерии определения креативных индустрий.

На сегодняшний день в мире нет единого общепринятого определения понятия креативных индустрий. Согласно определению UNESCO¹ под понятием креативные индустрии следует понимать "совокупность видов деятельности по производству товаров и услуг культурного назначения, которые одновременно являются конкретным атрибутом, способом использования или передачи форм культурного самовыражения независимо от коммерческой ценности, которую они могут принести".

В своем отчете UNESCO впервые предприняли попытку структурировать имеющиеся подходы к определению относительно нового феномена креативных индустрий. Согласно отчету в большинстве стран (18 из 24 стран) используется термин креативные индустрии. В 5 странах используется понятие культурных индустрий. Наряду с вышеобозначенными терминами используются такие понятия как индустрия контента, креативная экономика, экономика впечатлений и индустрии авторского права.

В странах ЕС для обозначения креативных индустрий используется следующее определение: креативные индустрии - это совокупность отраслей, чья деятельность основана на культурных ценностях и/или художественном и другом творческом самовыражении, независимо от того, являются эти виды деятельности рыночными или нерыночными, а также от типа структуры, которая их поддерживает вне зависимости от того, как эта структура финансируется. Эти отрасли включают в себя разработку, создание, производство, распространение

_______________________________________

¹http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/measuring-the-econotnic-contribution-of-cultural-industries-a- review-and-assessment-of-current-methodological-approaches-en I .pdf

и сохранение товаров и услуг, которые воплощают культурное, художественное или иное творческое самовыражение, а также связанные с этим функции, такие как образование или управление.

ОЭСР определяет креативные индустрии как "основанная на знаниях творческая деятельность, которая связывает производителей, потребителей и места за счет использования технологий, талантов или навыков для создания значимых нематериальных культурных продуктов, творческого контента и опыта".

Наиболее часто цитируемое определение креативных индустрий, разработанное Правительством Англии, относит к креативным индустриям отрасли, которые берут начало в индивидуальном творчестве, навыках и талантах и обладают потенциалом для обогащения и создания рабочих мест за счет создания и использования интеллектуальной собственности.

В России на законодательном уровне закреплено понятие креативного предпринимательства, согласно которому творческое (креативное) предпринимательство является деятельностью коммерческих организаций, целью которых является извлечение прибыли за счет создания результатов интеллектуальной деятельности и коммерциализации прав на результаты интеллектуальной деятельности.

Наряду с различиями в трактовке самого понятия существуют и вариации в методах и подходах к определению секторов экономики, входящих в состав креативных индустрий. На сегодняшний день существует несколько подходов к классификации креативных индустрий.

Согласно отчету UNESCO креативные индустрии группируются по 9 крупным направлениям, включающим визуальное искусство (живопись, скульптура, фотография, антиквариат); издательское дело и печатные медиа (книги, пресса и другие публикации); дизайн (интерьер, графика, мода, ювелирное дело, игрушки), творческие сервисы (архитектура, реклама, творческие исследования и разработки); новые медиа (программное обеспечение, видеоигры, цифровой творческий контент); аудиовизуальное искусство (кино, телевидение и радиовещание); исполнительские искусства (живая музыка, театр, танец, опера, цирк и прочее); культурные традиции (ремесла, фестивали и торжества); объекты культуры и памятные места (объекты археологии, музеи, библиотеки и прочее).

Агентство стратегических инициатив России в своем отчете "Атлас креативных индустрий" на основе анализа данных по креативным индустриям в мире определили, что на сегодня существуют порядка 35 основных отраслей, которые формируют креативные индустрии, включающие архитектуру, изобразительное искусство, музыку, радио, телевидение, игры, развлечения и прочее.

На основе имеющейся мировой практики будут сформированы методологические подходы к классификации видов деятельности креативных индустрий. Как результат, субъекты креативных индустрий будут учитываться в официальной статистике, что будет способствовать пониманию характера развития креативных индустрий в Казахстане и выработке соответствующих мер государственного стимулирования и регулирования. Будет проведена значительная работа над созданием надежной статистической системы, позволяющей осуществлять мониторинг, поддерживать процесс принятия решений и разрабатывать стратегии для будущего развития.

Законодательное закрепление понятия креативных индустрий, деятельности субъектов частного предпринимательства в сфере креативных индустрий и креативной инфраструктуры будет способствовать формализации деятельности представителей креативных индустрий.

Институциональное закрепление креативных индустрий невозможно без эффективной системы охраны и защиты прав интеллектуальной собственности.

В Республике Казахстан сформирована правовая база интеллектуальной собственности, национальное законодательство гармонизировано с международными договорами. Республика Казахстан является участницей 19 международных договоров, администрируемых Всемирной организацией интеллектуальной собственности.

В условиях развития интеграционных процессов будут приняты дальнейшие меры по обеспечению охраны и защиты прав интеллектуальной собственности посредством заключения международных договоров в данной сфере. Будут созданы условия по укреплению, правовой защите и стимулированию развития креативных отраслей, в том числе с использованием преимуществ юрисдикции и права Международного финансового центра "Астана" (далее - МФЦА).

Стимулирование развития креативных отраслей будет обеспечено в том числе путем реализации дорожных карт, направленных на развитие креативных индустрий и интеллектуальной собственности.

Законодательное усиление интеллектуальной собственности и вопросов коммерциализации талантов и воображения потребует всестороннего изучения ключевых аспектов и особенностей креативных индустрий в определении объектов и сферы действия прав интеллектуальной собственности.

4. Стимулирование предпринимательства в креативных индустриях

Одновременно с регламентацией деятельности субъектов предпринимательства в креативных индустриях важно развивать предпринимательское сообщество, способное монетизировать творческие проекты.

Для этого необходимо обеспечить системное и адресное стимулирование субъектов МСП в креативных индустриях. В этих целях будет сформирована система стимулов, способная трансформировать креативное хобби населения Казахстана в креативный бизнес.

Мировая практика свидетельствует об успешности таких мер развития, как предоставление налоговых преференций для субъектов предпринимательства в креативных индустриях.

В условиях пандемии, нанесшей сильнейший удар по креативным индустриям, предоставление налоговых каникул играет особую роль. Для полноценного восстановления и выхода из кризиса для субъектов креативного бизнеса будет представлена возможность получения налоговых каникул на период до января 2024 года.

Кроме того, важно обеспечить доступность финансовых ресурсов для субъектов МСП в сфере креативных индустрий. В этом плане будут предусмотрены такие инструменты развития, как предоставление льготного кредитования по сниженной ставке, субсидий и грантов субъектам предпринимательства в креативных индустриях. Немаловажным инструментом повышения доступности финансирования выступит инструмент залога прав интеллектуальной собственности. При этом оказание мер поддержки субъектам креативных индустрий должно исключать адикции к господдержке и стимулировать к естественной коммерциализации данного сектора.

Наряду с этим, целесообразно проработать вопрос предоставления мер стимулирования экспорта креативных товаров и услуг. В частности, субъектам предпринимательства в креативных индустриях будут предоставлены такие меры финансового стимулирования, как компенсация затрат на выставочные мероприятия как на территории Казахстана, так и за его пределами.

Увеличение присутствия отечественных предпринимателей в креативных индустриях на крупных международных творческих конкурсах, выставках, фестивалях также будет способствовать узнаваемости бренда Казахстана на международной арене.

В городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте в режиме пилотного проекта для субъектов предпринимательства в креативных индустриях будет предусмотрен более широкий ассортимент инструментов поддержки, включающий создание акселераторов, креативных кластеров, грантовую поддержку, а также усиление компетенций в области предпринимательства на базе так называемых креативных центров предоставления услуг для бизнеса. Так, к 2023 году в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте будет создано три креативных центра предоставления услуг для бизнеса, деятельность которых будет направлена на предоставление консультационных и информационных услуг для субъектов креативного бизнеса.

Для всех остальных участников креативных индустрий из других регионов Казахстана на базе платформы "Creative Qazaqstan" будут предусмотрены онлайн-программы и курсы обучения, а также гайды по основным направлениям и перспективам монетизации креативного контента.

Основными целевыми секторами будут определены наиболее быстро растущие направления в креативной индустрии, включая кино, дизайн и моду, музыку, цифровые развлечения и другие. При этом важно отметить необходимость поддержки не только отечественных проектов, но и продвижения в равной степени перспективных зарубежных проектов с казахстанским содержанием в различной форме, например, проектов, где ключевые роли займут казахстанские артисты, режиссеры или иные специалисты, или же в качестве локации для реализации проектов будет выбран Казахстан, что сформирует узнаваемый культурный "бренд" Казахстана в мировом сообществе и обеспечит значительный имиджевый эффект.

5. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

Системная и поступательная реализация Концепции позволит достигнуть в 2025 году следующих целевых индикаторов* и ожидаемых результатов*:

Целевой индикатор:

1) увеличение вклада креативных индустрий в экономику Казахстана до 5 % в 2025 году:

2021 год - 3,14 %, 2022 год - 3,6 %, 2023 год - 4,07 %, 2024 год - 4,53 %, 2025 год-5,0%.

2) увеличение занятости в креативных индустриях до 4 %:

2021 год - 3,6 %, 2022 год - 3,7 %, 2023 год - 3,8 %, 2024 год - 3,9 %, 2025 год - 4,0 %.

3) рост количества субъектов МСП в креативных индустриях в 1,5 раза:

2021 год - 53000, 2022 год - 59000, 2023 год - 66000, 2024 год - 73000,

2025 год-80000.

Ожидаемые результаты:

1) формирование 30 тыс. новых рабочих мест;

2) рост экспорта продукции креативных индустрий на 200 млн долларов США.

В результате реализации настоящей Концепции будут сформированы необходимые институциональные условия и предпосылки для развития креативных индустрий. Субъекты креативного предпринимательства, а также творческие лица получат доступ к государственным инструментам поддержки и стимулирования.

Создавая гибкую и сбалансированную систему развития и регулирования, Правительство Республики Казахстан сможет открыть новые возможности для субъектов креативной индустрии, при этом не лишая их автономности и гибкости.

Динамичное развитие креативных индустрий, в свою очередь, будет способствовать достижению некоторых ключевых стратегических показателей Национального плана, в том числе:

доведению вклада среднего бизнеса в экономику до 15 % в 2025 году:

2021 год - 10,0 %; 2022 год - 11,2 %; 2023 год - 12,5 %; 2024 год - 13,7 %; 2025 год - 15,0 %;

снижению уровня безработицы населения до 4,7 % в 2025 году, в том числе посредством обеспечения занятости молодежи:

2021 год - 5,0 %; 2022 год - 5,0 %; 2023 год - 4,9 %; 2024 год - 4,8 %; 2025 год -

4,7%

* примечание: целевые индикаторы и ожидаемые результаты будут скорректированы в рамках бюджетного процесса по определению объемов финансирования на развитие креативных индустрий после проведения в соответствие законодательной базы.

Приложение к Концепции развития креативных индустрий на 2021 - 2025 годы

План действий
по реализации Концепции развития креативных индустрий на 2021 -2025 годы

№ п/п	Наименование основных мероприятий	Форма завершения	Срок исполнения	Ответственные исполнители
1	2	3	4	5
Целевые индикаторы: 1) "Увеличение вклада креативных индустрий в экономику Казахстана до 5% в 2025 году": 2021 год - 3,14 %, 2022 год - 3,6 %, 2023 год - 4,07 %, 2024 год - 4,53 %, 2025 год - 5,0 %. 2) "Увеличение занятости в креативных индустриях до 4 %": 2021 год - 3,6 %, 2022 год - 3,7 %, 2023 год - 3,8 %, 2024 год - 3,9 %, 2025 год - 4,0 %. 3) "Рост количества субъектов МСП в креативных индустриях в 1,5 раза": 2021 год - 53000, 2022 год - 59000, 2023 год - 66000, 2024 год - 73000, 2025 год - 80000.
1	Разработка законодательных поправок по регулированию креативных индустрий	информация в Правительство Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан	декабрь 2021 года II квартал 2022 года	МНЭ, МКС, МЮ, МОН, МИИР, МЦРИАП, МИОР, МТИ, МИО, АСПР (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию), АО "ККМ" (по согласованию)
2	Разработка проекта постановления Правительства Республики Казахстан о классификации видов деятельности креативных индустрий для определения перечня ОКЭД по креативным индустриям	проект правового акта	в течение 3 месяцев после принятия соответствующего Закона Республики Казахстан	МКС, МНЭ, БНС АСПР (по согласованию), МИИР, МЦРИАП, МИОР, МОН, МИО, НПП "Атамекен" (по согласованию)
3	Выработка предложений по совершенствованию защиты интеллектуальной собственности	предложения в Правительство Республики Казахстан	II квартал 2022 года	МЮ, МВД, МИОР, МФ, АФМ (по согласованию), ВС (по согласованию), МКС, МОН, НПП "Атамекен" (по согласованию), МФЦА (по согласованию)
4	Развитие креативных навыков обучающихся через организации дополнительного образования детей	информация в Правительство Республики Казахстан	I квартал 2022 года	МОН, МИО
5	Проработка механизмов обучения, повышения квалификации работников творческих профессий и вовлечение предпринимателей	методические рекомендации, предложения в Правительство Республики Казахстан	I квартал 2022 года	МКС, МНЭ
6	Создание креативных кластеров и хабов в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте	3 креативных кластера и хаба в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте	IV квартал 2023 года	акиматы городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, МОН, МКС, МФЦА (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию)
7	Создание креативных бизнес- инкубаторов и акселераторов в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте	3 креативных бизнес-инкубатора и акселератора в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте	IV квартал 2023 года	акиматы городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, МОН, МКС, МНЭ, НПП "Атамекен" (по согласованию)
8	Создание многофункциональных образовательно-выставочных центров в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте	3 многофункциональных образовательно-выставочных центра в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте	IV квартал 2023 года	акиматы городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, МОН, МКС, НПП "Атамекен" (по согласованию)
9	Внесение предложений по вопросам предоставления поддержки имущественного характера в виде передачи в доверительное управление или аренду объектов государственной собственности с оборудованием на базе республиканских и областных театров, музеев, киностудии "Казахфильм" и создаваемой компании "Казаханимация" субъектам предпринимательства в сфере креативных индустрий для создания культурных продуктов и продвижения их на отечественном и мировом рынках на безвозмездной либо льготной основе	предложения в Правительство Республики Казахстан	II квартал 2022 года	МКС, МИО, МОН
10	Анализ инструментов поддержки субъектов креативных индустрий и формирование новых	информация в Правительство Республики Казахстан	в течение 2 месяцев после принятия соответствующего постановления Правительства Республики Казахстан	МНЭ, МКС, МТИ, МФ, МИИР, МЦРИАП, МИОР, МИО, АО "Qaztrade" (по согласованию), АО "ФРП "Даму" (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию), АО "ККМ" (по согласованию), МФЦА (по согласованию)
11	Предложения по внесению изменений и дополнений в законодательство Республики Казахстан в части определения механизмов предоставления государственной поддержки субъектам предпринимательства в целях стимулирования креативных индустрий (в том числе разработка механизмов предоставления льготного кредитования, субсидий, грантов и прочее)	предложения в Правительство Республики Казахстан	в течение 3 месяцев после принятия соответствующего постановления Правительства Республики Казахстан	МНЭ, МКС, МФ, МТИ, МИД, МИИР, МЦРИАП, МИОР, МИО, АО "ФРП "Даму" (по согласованию), АО "Qaztrade" (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию), АО "ККМ" (по согласованию)
12	Проработка вопроса предоставления компенсации затрат на выставочные мероприятия как на территории Казахстана, так и за его пределами	информация в Правительство Республики Казахстан	I квартал 2022 года	МТИ, МНЭ, МКС, МИИР, МЦРИАП, МИОР, МФ, АО "Qaztrade" (по согласованию), МИО
13	Привлечение международных компаний и холдингов в сфере креативной индустрии (технологические конгломераты, компании-гиганты, медиа-холдинги и т.д.).	информация в Правительство Республики Казахстан	IV квартал 2022 года	МИД, МТИ, МКС, МИИР, МЦРИАП, МИОР, акиматы городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, НПП "Атамекен" (по согласованию), МФЦА (по согласованию)
14	Определение "ниши" (локальной идентичности) городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента на основе глубинного анализа и оценки потенциала развития креативных индустрий	информация в Правительство Республики Казахстан	II квартал 2022 года	МКС, МИИР, МЦРИАП, МИОР, акиматы областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента
15	Обеспечение внедрения инициатив по развитию креативных индустрий в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте на основе оценки их потенциала	информация в Правительство Республики Казахстан	I квартал 2023 года	МКС, МИИР, МЦРИАП, МИОР, МНЭ акиматы городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, АСПР (по согласованию)
16	Проработка вопроса по созданию образовательной и информационной платформы "Creative Qazaqstan"	информация в Правительство Республики Казахстан	I квартал 2023 года	МКС, МЦРИАП, МИИР, МИОР, АО "НИТ" (по согласованию), МНЭ, АО "НИХ "Зерде" (по согласованию)
17	Создание трех креативных центров предоставления консультационных и информационных услуг для бизнеса в городах Нур-Султане, Алматы и Шымкенте	3 креативных центра предоставления консультационных и информационных услуг для бизнеса при Правительстве Республики Казахстан	II квартал 2022 года	акиматы городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, МКС, МЦРИАП, АО "НИТ" (по согласованию), МНЭ, НПП "Атамекен" (по согласованию)

Примечание:

расшифровка аббревиатур:

МИОР - Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан;

США - Соединенные Штаты Америки;

НПП "Атамекен" - Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен";

МФЦА - Международный финансовый центр "Астана";

МЮ - Министерство юстиции Республики Казахстан;

АО "ФРП" Даму" - акционерное общество "Фонд развития предпринимательства "Даму";

МТСЗН - Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан;

МИО - местный исполнительный орган;

ВРП - валовый региональный продукт;

ВС - Верховный Суд Республики Казахстан;

ВВП - валовый внутренний продукт;

АО "НИХ "Зерде" - акционерное общество "Национальный инфокоммуникационный холдинг "Зерде";

МИИР - Министерство индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан;

АО "Qaztrade"- акционерное общество "Qaztrade";

МФ - Министерство финансов Республики Казахстан;

АО "ККМ" - акционерное общество "Казына Капитал Менеджмент";

ГРЭС - государственная районная электростанция;

МКС - Министерство культуры и спорта Республики Казахстан;

АСПР - Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан;

БНС АСПР - Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан;

МТИ - Министерство торговли и интеграции Республики Казахстан;

МИД - Министерство иностранных дел Республики Казахстан;

АО "НИТ" - акционерное общество "Национальные информационные технологии";

МНЭ - Министерство национальной экономики Республики Казахстан;

МЦРИАП - Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан;

МВД - Министерство внутренних дел Республики Казахстан.

Креативті индустрияларды дамытудың 2021 - 2025 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 30 қарашадағы № 860 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Креативті индустрияларды дамытудың 2021 - 2025 жылдарға арналған тұжырымдамасы (бұдан әрі - Тұжырымдама) бекітілсін.

2. Орталық және жергілікті атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар (келісу бойынша) және ұйымдар (келісу бойынша) Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі шараларды қабылдасын.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазакстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігіне жүктелсін.

4. Осы қаулы кол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республнкасының Премьер-Министрі	А. Мамин

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 30 қарашадағы № 860 қаулысымен бекітілген

Креативті индустрияларды дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған тұжырымдамасы

Паспорт

1. Ағымдағы жағдайды талдау

2. Халықаралық тәжірибеге шолу

3. Нақты саланы/аяны дамыту пайымы

4. Дамудың негізгі қағидаттары және тәсілдері

5. Нысаналы индекаторлар және күтілетін нәтижелер

6. Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары

Паспорт

Атауы	Креативті индустрияларды дамытудың 2021 - 2025 жылдарға арналған тұжырымдамасы
Әзірлеу үшін негіздеме	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесі Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2021 жылғы 21 қыркүйектегі № 20-15/6250 тапсырмасы
Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты мемлекеттік орган	Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі
Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар, ұйымдар	Орталық және жергілікті атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар (келісу бойынша) және ұйымдар (келісу бойынша)
Іске асыру мерзімі	2021 - 2025 жылдар

Кіріспе

Креативті индустрияларды дамытудың 2021 - 2025 жылдарға арналған тұжырымдамасы (бұдан әрі - Тұжырымдама) Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын (бұдан әрі - Ұлттық жоспар) іске асыру үшін әзірленді.

Ұлттық жоспар шеңберінде жаңа ірі отандық жоғары технологиялы компаниялардың пайда болуы арқылы жастардың креативті және білімді бөлігін жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету және жаңа формациядағы орта тапты дамыту үшін негіз ретінде технологиялық және венчурлық кәсіпкерлікті дамыту есебінен жаңа жұмыс орындары құру жөніндегі міндет көзделген.

Қойылған міндетті қолданыстағы Тұжырымдама шеңберінде шешу Қазақстанда креативті индустрияларды өсудің жаңа әрі перспективалы көзі ретінде үдемелі және жоспарлы дамытудың негізін қалауға мүмкіндік береді.

Бүгінгі таңда әлемде дәл осы креативті индустриялар жаңа технологиялардың, жаңа салалардың, жаңа материалдық игіліктердің және ел үшін маңызды экономикалық артықшылықтардың негізгі көзі ретінде әрекет етеді.

Прогрессивті әлемдік практика негізінде, сондай-ақ креативті индустрияларды дамыту мәселелерінде орын алып отырған олқылықтарды ескере отырып, қолданыстағы Тұжырымдама шеңберінде мемлекеттің креативті индустрияларға бірыңғай көзқарасы қалыптастырылады, креативті экономиканы дамытудың жалпы шеңбері беріледі, бұл өз кезегінде мемлекет тәсілдеріндегі парадигманың ауысуын қамтамасыз етеді.

Осылайша, осы Тұжырымдама дамуға қатысты пайымды, негізгі қағидаттар мен тәсілдерді, сондай-ақ Қазақстанның креативті индустрияларына қатысты мемлекеттік саясатты іске асырудың күтілетін нәтижелерін айқындауға бағытталатын болады.

Осы Тұжырымдаманы іске асыру нәтижесінде креативті индустрияларды дамыту үшін қажетті институттық жағдайлар мен алғышарттар қалыптастырылатын болады. Креативті кәсіпкерлік субъектілері, сондай-ақ шығармашылық адамдар мемлекеттік қолдау мен ынталандырудың құралдарына қол жеткізеді.

1. Агымдағы жағдайды талдау

1.1. Қазақстандағы креативті индустриялардың жай-күйін талдау

Креативті индустрияларға шикізаты қиял, шығармашылық және зияткерлік капитал болып табылатын экономика секторлары жатады. Мәдениет пен өнердегі классикалық түсінікпен байланысты экономиканың дәстүрлі секторларынан басқа, креативті индустрияларға цифрлық секторды, кәсіби, ғылыми және техникалық қызметті, ақпарат пен байланыс секторын жатқызуға болады.

Экономиканың осы секторының басты айырмашылығы - зияткерлік меншік объектілерімен жұмыс істеу.

Тұжырымдаманы әзірлеу сатысында әлемде креативті индустрияларға жататын салаларды айқындау бойынша бірыңғай әдістеме жоқ. Біріккен Ұлттар Ұйымының (бұдан әрі - БҰҰ) қолданыстағы тәсілдеріне сәйкес креативті индустрияларға 14 бағыт: дизайн, өнер, сән, кино, музыка, медиа, компьютерлік графика, білім беру және зияткерлік қызметке негізделген басқа да бағыттар жатады.

Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші негізінде креативті индустрияларға мәдениет пен өнерді классикалық түсінумен тікелей немесе жанама байланысты қызмет түрлерін мынадай секциялар бойынша жатқызу ұсынылады: өңдеуші өнеркәсіп, ақпарат және байланыс, кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет, өнер, ойын-сауық және демалыс.

Қазіргі әлемдік практиканы ескере отырып, креативті индустриялардың даму жай-күйін сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді есептеу үшін БҰҰ-ның жіктеу әдіснамасы пайдаланылды, оның негізінде креативті индустриялардың ағымдағы дамуының жай-күйіне талдау жүргізілді.

Мәселен, Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы (бұдан әрі - СЖРА ҰСБ) ұсынған статистикалық деректерге жүргізілген талдаудың нәтижелері бойынша 2020 жылдың қорытындысы бойынша жалпы ішкі өнім (бұдан әрі - ЖІӨ) құрылымындағы креативті индустриялардың үлесі 2,67 %-ды құрады. 2010 жылдан бастап 2020 жылға дейін талданатын барлық кезең ішінде креативті индустриялардың экономикаға қосқан үлесі 3 % деңгейіндегі тұрақты серпінді көрсетеді.

2010 жылдан бастап креативті индустриялар секторы номиналды мәнде 3,2 есеге өсті. Бұл серпінді Қазақстанның бүкіл экономикасының сол кезеңдегі өсуімен салыстыруға болады (3,2 есе).

10 жыл ішінде неғұрлым тез өсіп келе жатқан креативті индустриялар "Веб-порталдар мен ақпараттық агенттіктер" (65 есеге өсу), "Мәдени-ойын-сауық іс-шаралары мен әртістік қызмет" (3,8 есеге), "Дизайн, фотосуреттер мен аудармалар" (1,2 есеге) және "Кино және ТВ-бағдарламалар" (2 есеге) болып табылады.

Креативті индустрияларда жұмыспен қамту өскелең үрдісті көрсетуде.

2020 жылдың қорытындысы бойынша барлық жұмыспен қамтылғандардың 3,5 %-ы немесе 310,2 мың адам жоғарыда көрсетілген индустрияларда жұмыс істейді.

Креативті индустрияларда жұмыспен қамтылған халықтың ең көп саны Алматы (барлық жұмыспен қамтылған халықтың 7,3 %-ы креативті индустрияларда жұмыс істейді), Нұр-Сұлтан қалаларында (6,4 %) және Батыс Қазақстан облысында (4,0 %) байқалады. Аталған өңірлердің креативті индустрияларында жұмыспен қамтылғандар ел деңгейінде осы секторларда барлық жұмыспен қамтылғандардың 40 %-га жуығын иеленеді.

Соңғы 10 жылда креативті индустрияларда жұмыспен қамтылган халық саны 74,2 мың адамға немесе 31,4 %-ға ұлғайды. Олардың көпшілігі - жоғары білімі бар және мамандығы бойынша қалаларда жұмыс істейтін жалдамалы жұмысшылар.

Дәстүрлі түрде креативті индустриялардағы еңбекақы елдер бойынша орташа еңбекақыдан әлдеқайда жоғары. Мысалы, Америка Құрама Штаттарында (бұдан әрі - АҚШ) креативті индустриялардағы еңбекақы орташа көрсеткіштермен салыстырғанда 34,9 %-ға жоғары. Аустралияда мұндай алшақтық 31 %-ға жетеді. Ұлыбританияда креативті индустриялардағы еңбекақы орташа еңбекақыдан 18 %-ға жоғары. Ресейде креативті индустрияларда жұмыспен камтылғандар елдегі орташа еңбекақымен салыстырғанда 20 %-ға көп табыс табады.

Қазақстанның креативті индустрияларындағы еңбекақы да елдегі орташа еңбекақыдан жоғары болған. Мұндай үрдіс креативті индустриялардағы және жалпы бүкіл ел бойынша еңбекақы арасындағы алшақтық ең жоғары деңгейге жеткен 2016 жылға дейін жалғасты.

Айталық, 2016 жылы креативті индустриялардағы еңбекақы 191,6 мың теңгені, ал сол кезде елдегі орташа еңбекақы 142,9 мың теңгені (48,7 мың теңге немесе 34 %) құрады.

Алайда, 2016 жылдан кейін креативті индустрияларда еңбекақының өсу қарқынының құлдырауы байқалады, ал сол кезде елдегі орташа еңбекақы тұрақты қарқынмен өсіп отырды. 2020 жылдың қорытындылары бойынша креативті индустриялардағы орташа еңбекақы 205,1 мың теңгені (орташа еңбекақы - 213,0 мың теңге) құрады.

Соңғы 10 жылда креативті индустрия саласына инвестициялардың көлемі 215 млрд теңгеге немесе 4 еседен астам ұлғайды. Өңірлер арасында креативті индустриялар саласына инвестициялардың айтарлықтай көлемін Түркістан облысы (2020 жылдың қорытындылары бойынша креативті салаларға бағытталған инвестициялар үлесі 15,0 %-ды құрады), Алматы қаласы (7,1 %) және Павлодар облысы (2,0 %) көрсетуде.

Түркістан облысында 2020 жылы негізгі капиталға салынған инвестициялардың үлесі күрт өсті, бұл, ең алдымен, Түркістан облысын әлеуметтік-экономикалық дамытудың 2024 жылға дейінгі кешенді жоспарын іске асыруға байланысты болуы мүмкін.

Алматы қаласы дәстүрлі түрде ел шеңберінде креативті индустриялардың орталығы болып саналады, сондықтан негізгі капиталға салынған барлық инвестициялардың 7 %-ы креативті салаларға бағытталады.

Павлодар облысында креативті индустриялардағы негізгі капиталға инвестициялар (бұдан әрі - НКИ) үлесінің өсуі "Ақпарат және байланыс" секторында байқалды (НКИ өсуі 2 млн теңгеден 6 млрд теңгеге дейін 3000 есені құрады), бұл Павлодар облысында Екібастұз МАЭС маңында орналасқан криптофермалардың ауқымды дамуына байланысты.

1.2. Креативті индустрияларды дамыту жөніндегі мемлекеттік саясатты талдау

Қазақстанда креативті индустриялардың дамуы өңірлік деңгейде жүріп жатыр, сондай-ақ олардың әртүрлі географиялық өңірлерде даму шарттары бірдей емес.

Жалпы өңірлік өнімдегі (бұдан әрі - ЖӨӨ) креативті индустриялардың үлес салмағындағы қағидаттық айырмашылықтар білім деңгейі, шығармашылық өсуге арналған "жұмсақ" инфрақұрылымнын болуы, мәдени айырмашылықтар және креативті белсенділердің өңірлік шоғырлануы болып табылады.

Креативті индустрияларды дамытуда шығармашылық кластерліктің жақындатылған белгілері бар Нұр-Сұлтан және Алматы қалалары, сондай-ақ халықтың жеткілікті шоғырлануы және ұтымды географиялық орналасуы есебінен Шымкент және Қарағанды қалаларының агломерациялары айтарлықтай артықшылыққа ие екендігін атап өту қажет.

Креативті ортадағы бірінші қадам Алматы қаласында коворкинг-кеңістікті, балаларға арналған 25 тегін шығармашылық үйірмені, мастер-кластар мен таныстырылымдарға арналған алаңды, медиатеканы, "ArtBit" білім беру - көрме орталығын қамтитын, өнер мен мәдениеттегі жаңа технологияларға ерекше көңіл бөлінген "Alatau Creative HUB" креативті хабын, сондай-ақ Нұр-Сұлтан қаласындағы креативті аландарды, "FestivalAvenue" шығармашылық бірлестіктер желісін, сондай-ақ мәдени санаттағы объектілерді (театрлар, кітапханалар, музейлер, концерт залдары, кинотеатрлар және басқалар) ашу болып табылады. Мұндай инфрақұрылым елдің ірі қалаларында ғана бар және бірыңғай саясат шеңберінен тыс іске асырылатын жекелеген бастамалармен шектеледі. Мемлекеттік және өңірлік бастамалардың үйлестірілмеуі өңірлік креативті индустриялардың дамуына тежеуші әсер етеді.

Бүгінгі таңда мемлекет креативті индустриялардағы кәсіпкерлік субъектілері үшін қолдаудың жекелеген құралдарын көздемейді. Бұл креативті индустрияларда кәсіпкерлік субъектілерін қолдау үшін заңнамалық негіздің болмауына байланысты. Бұдан басқа, кәсіпкерлік субъектілерін қолдаудың қолданыстағы бағдарламалары көбінесе экономиканың басым секторларына (агроөнеркәсіптік кешен, өңдеуші өнеркәсіп) бағдарланған және креативті индустрияларды дамыту ерекшеліктерін ескермейді.

2020 жылы пандемияның дамуына байланысты жекелеген қолдау құралдары креативті индустрияларда кәсіпкерлік субъектілеріне қолжетімді болды, бұл қолданыстағы кәсіпкерлікті қолдау бағдарламаларында ("Бизнестің жол картасы - 2025") салалық шектеулерді уақытша алып тастауға байланысты болды. Осылайша, "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" АҚ деректері бойынша 2020 жылы шамамен 20 млрд теңге кредиттік қоржын сомасына креативті индустриялардагы 255 жобаға (өнер, ойын-сауық және демалыс, ақпарат және байланыс, кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет) қолдау көрсетілді.

Сонымен қатар, бұл шаралар уақытша сипатқа ие екенін атап өткен жөн.

2020 жылдың қорытындылары бойынша креативті индустриялардың дамуын талдау олардың тиімді дамуына кедергі келтіретін бірнеше жүйелі тосқауылдардың бар екенін көрсетті:

креативті индустриялар мен креативті индустриялардағы кәсіпкерлік субъектілері қызметінің заңнамалық тұрғыдан бекітілген ұғымдарының болмауы. Бұл өз кезегінде креативті индустриялардағы кәсіпкерлік субъектілерінің қолда бар инфрақұрылымдық, мүліктік және қаржылық емес қолдауға қолжетімділігін шектейді;

қолданыстағы мемлекеттік ынталандыру шаралары ауыл шаруашылығы және өңдеуші өнеркәсіп сияқты экономиканың дәстүрлі басым салаларына бағдарланған және оларда өндірістің негізгі факторы машиналар мен жабдықтар емес, адами капитал болып табылатын креативті индустриялардың даму ерекшеліктері ескерілмейді;

креативті индустриялардағы шағын және орта кәсіпкерлік (бұдан әрі - ШОК) субъектілері зияткерлік меншікті басқару тиімділігіне тікелей тәуелді. Лицензиялық шарттар жасасудың заманауи құралдарын дамытуда проблемалар бар. Зияткерлік меншік құқықтарын қорғау бойынша құқық қолдану практикасын жетілдіру қажет. Мүліктік құқықтарды ұжымдық негізде басқаратын ұйымдар қызметінің бүкпесіздігін арттыру және креативті индустрияларға қатысушылардың құқықтық сауаттылығы деңгейін арттыру мәселелері жеке назар аударуды талап етеді;

креативті индустрияларды дамыту үшін қажетті адами ресурстардың жетіспеушілігі және сапасының төмен болуы проблемасы. Кадрларды оқыту мен дамытудың қолданыстағы жүйесі ел халқының креативті ойлауын қалыптастыруға және шығармашылық әлеуетін ашуға ықпал етпейді. Креативті кәсіпкерлік субъектілері шығармашылық еңбектің негізі болып табылатын персоналды іздеуде, жалдауда және дамытуда қиындықтарға тап болуда. Мәселен, Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымының деректеріне сәйкес Қазақстан Жаһандық инновациялық индексте "қызметкерлердің білімі" көрсеткіші бойынша әлемде 52-орын алады. Бұл ретте "адами капитал және ғылым" көрсеткіші бойынша Қазақстан Түркия (26-орын), Ресей (29-орын), Беларусь (38-орын) және Украина (44-орын) сияқты елдерден айтарлықтай артта қалып, 132 елдің ішінен 66-орынды иеленді.

мәдениет пен басқа салалардың тоғысында туындайтын жоғары бизнес-әлеуеті бар перспективалы шығармашылық бастамалар көбінесе мемлекет назарынан тыс қалады. Мәдениет саласындағы шығыстар, негізінен, креативті индустрияларда қосылған құн құруға емес, әлеуметтік сала объектілерін қолдауға және мәдени-бұқаралық іс-шаралар өткізуге бағытталған;

елде креативті кәсіпкерлікті дамыту және орнықты креативті индустрияларды қалыптастыру инфрақұрылымының болмауы. Креативті индустрияларда жұмыс істеуге бағдарланған креативті кластерлер мен хабтар, бизнес-инкубаторлар мен акселераторлар, мамандандырылған коворкинпер, арт-кеңістіктер мен көркем галереялар кәсіпкерліктің осы түрінің жоғары тәуекелдеріне қарамастан, бизнес-орталықтармен және сауда орталықтарымен бір қатарға қойылады. Мемлекет әлеуметтік инфрақұрылым объектілері базасында ұйымдастыратын алаңдар, жабдықтарды жөндеу және сатып алу шығындарына қарамастан, жеткілікті түрде тиімді басқарылмайды және мемлекеттік менеджерлердің тиісті құзыреттерінің болмауына және мемлекеттік кәсіпорындардың қызметіне қолданылатын көптеген нормативтік шектеулерге байланысты көбіне "ескі тәсілмен" жұмыс істеуді жалғастырады;

Қазақстандағы креативті индустриялардың әлсіз инвестициялық тартымдылығы. Банктік қаржыландырудың дәстүрлі құралдары креативті кәсіпкерлер үшін қолжетімді бола бермейді, өйткені кәсіпорындардың негізгі активтері адамдар және олар құратын зияткерлік меншік объектілері болып табылатын жобалар мен бизнес-модельдерде тәуекел жоғары. Елде креативті индустрияларды қаржыландыру құралдары жоқ. Креативті индустрияларды дамытуға мемлекет бөлетін қаражат көлемі, сондай-ақ бөлу кезінде дотациялар нысанына ие болатын оларды бөлу "идеологиясы" жеке кәсіпкерлік бастаманы жандандыру үшін жеткілікті ынталандыру бола алмайды.

2. Халықаралық тәжірибеге шолу

БҰҰ Бас Ассамблеясы 2021 жылды халықаралық креативті экономика жылы деп жариялады. Халықаралық қоғамдастық креативті қабілеттерге, шығармашылыққа және стандартты емес инновациялық шешімдерге негізделген анағұрлым орнықты және инклюзивті өсуді қамтамасыз етудегі креативті индустриялардың маңызы жоғары екенін мойындайды.

Креативті индустриялар көптеген елдер мен компанияларға қосылған құнның халықаралық тізбектеріне кіріктірілуге және бір мезгілде бірқатар әлеуметтік және мәдени проблемаларды шешуге мүмкіндік беретін экономикалық өсудің маңызды драйвері ретінде жиі қарастырылады, сондай-ақ қоғамның креативті әлеуетін ашу үшін жағдай жасай отырып, ол жаһандық бәсекеге қабілеттіліктің, оның ішінде қазақстандық бәсекеге қабілеттіліктің өсуінің белсенді реттеуішіне айналуда.

Креативті экономиканың әлемдік экономикаға қосқан үлесі 3 %-ды құрайды. Мәдени және шығармашылық индустриялар жылына 2250 млрд АҚШ долларын әкеледі. Мәдениет секторында бүкіл әлем бойынша 30 млн адам жұмыс істейді. Бұл ретте аталған сектор жұмыспен қамтудың кез келген басқа салаларына қарағанда жастарға (18-25 жас) жұмыс орындарын көбірек ұсынады.

Калифорния бүкіл әлемде креативті экономиканы дамытудың эталондық үлгісі ретінде танылған. Қазір ол әлемдегі ең танымал орындардың бірі, әлемнің түкпір-түкпірінен келген шығармашыл және талантты адамдардың көп шоғырлануымен сипатталады. Жыл сайын мұнда 650 млрд астам долларға креативті өнімдер шығарылады, салық түсімдері 30 млрд асады. Бұл ретте Калифорнияның кретивті индустриясы 2,68 млн жұмыс орнына қолдау көрсетуде.

Калифорнияның креативті экономикасындағы орташа жалақы штат бойынша 68500 АҚШ долларды құрайтын (барлық салаларда) орташа жылдық жалақыдан біршама жоғары. Бұл ретте жалақы бағытқа байланысты айтарлықтай ерекшеленеді. Ойын-сауық және цифрлық медиа индустриясы жұмыскерлері ең көп табыс табады - орта есеппен 132000 АҚШ доллары. Ең аз ақы төленетін секторлар бейнелеу өнері, орындаушылық өнер және сән индустриясы болып табылады орта есеппен тиісінше 60000 және 56000 АҚШ доллары.

Калифорния креативті экономиканың шексіз әлеуетін дәлелдей отырып, жыл сайын одан да көп қосымша құнды генерациялап отырғанын айта кеткен жөн.

Оңтүстік Корея креативті экономиканы дамыту мәселесін алғашқылардың бірі болып қолға алды. Олар 2013 жылы салалық бағдарламаны әзірлеуден бастап, қазіргі кезде көптеген өзіндік брендтері бар әлемдік құбылысқа айналды. Креативті индустрияны дамытуға ғылымға, технологияға, өнеркәсіптік саясатқа, шағын және орта бизнесті басқаруға, зияткерлік меншікті басқаруға жетекшілік ететін бірнеше мемлекеттік құрылымдар тартылған.

Оңтүстік Кореяда креативті экономиканың дамуына мемлекеттік шектеулер мен медианы бақылауды алып тастау, киноны еуропалық және америкалық аудиторияның талғамына кайта бағыттау қосымша ықпал етті.

Сонымен қатар, Оңтүстік Корея Үкіметі 2013 жылы "Креативті экономика қаласы" онлайн-жобасын іске қосты (www.creativekorea.or.kr). Сайт өз идеялары мен технологияларын бизнеске қалай енгізу туралы кеңес пен ақпаратты қажет ететін адамдарға көмектесуге арналған. "Креативті экономика қаласы" Креативті экономика және инновациялар орталықтарымен (ССЕІ) тығыз ынтымақтастық жасайды.

Оңтүстік Корея әртүрлі креативті өнімдерді - кино, музыка, телевизиялық бағдарламалар, сериалдар, жоғары технологиялы ойын контентін жаһандық нарықтарға белсенді түрде экспорттайды.

Медиа-ойын-сауық нарығының көлемі бойынша Оңтүстік Корея әлемде жетінші орынға ие болды, ал елдің креативті индустриядан түскен экспорттық кірістері өткен жылы 12 млрд АҚШ долларынан асты. Оңтүстік Кореяның мәдени өнімдерді экспорттаушы ретіндегі жетістігі көбінесе батыстық элементтерді қамтитын, бірақ дәстүрлі корей құндылықтары мен мәдени ерекшеліктерін қайта құру арқылы өзінің тартымдылығын ешқашан жоғалтпайтын шығармашылық өнімдердің жоғары сапасымен түсіндіріледі.

Мысалы, К-pop музыкалық бағытының бүкіл әлем бойынша миллиондаған әсіре жанкүйерлері бар. Белгілі "BTS" музыкалық тобының Кореяның ЖІӨ-ге экономикалық үлесін Korean Air ұлттық авиакомпаниясының үлесімен салыстыруға болады. Корейлік "Паразиттер" фильмі ең үздік фильм ретінде "Оскар" сыйлығын иемденді, бұл креативті индустрияны дамытудың шарықтау шегі болды.

Түрлі бағалаулар бойынша әлемдік ЖІӨ-дегі креативті сектордың үлесі 2,5 %-дан, дамыған елдер үшін - 3 % және одан жоғары көрсеткішті құрап отыр. Мысалы, Ұлыбританияда оның ЖІӨ-дегі үлесін ауыл шаруашылығымен салыстыруға болады және ол өңдеуші өнеркәсіптен, қаржылық қызметтер көрсету саласынан және басқалардан асып түседі әрі шамамен 14 %-ды құрайды.

Дамушы елдерде креативті экономиканың дамуы туризмнің, ІТ-саланың, бөлшек сауданың дамуына айқын әсері бар және тұтастай алғанда әлемдік аренада елдердің имиджін арттыра отырып, экономиканың қалған секторларын дамыту арқылы ЖІӨ-нің өсуіне мультипликативтік әсер етеді.

Креативті экономиканың дамуы ең көп жұмыс орнын ашатын сала болып табылатындықтан, ірі қалалар үшін зор маңызға ие.

Креативті индустриялар - жай қажеттілік қана емес, перспективада мегаполистердің өміршеңдігі мәселесі. Нью-Йорк және Лос-Анджелес, Лондон және Берлин, Гонконг және Сеул сияқты әлемдік қалалар және көптеген басқа да қалалар әлемдік таланттар үшін креативті магнит болып табылады, орасан пайда сомасын шоғырландырады.

Мысалы, Мәскеу әкімшілігі қазірдің өзінде креативті экономиканы дамытуға бағыт алды және стратегияны іске асырудың 3 жылы ішінде креативті экономика Ресей астанасы экономикасының құрылымындағы маңызды секторға айналды. Мәселен, Мәскеудің ЖӨӨ-сі - 220 млрд АҚШ доллары, оның ішінде Мәскеудің ЖӨӨ-дегі креативті индустриялардың үлесі түрлі бағалаулар бойынша 6,3-9,5 %-ды, жұмыспен қамтылғандардың үлесі 6 %-ды құрайды.

Сиднейде "Креативті Сидней" бастамасы қабылданды, ол өзіндік креативті индустрияларды дамыту саясатының негізін қалады. Берлинде барлық қолдау құралдары бойынша ақпаратты қамтитын "Креативті Берлин" жеке порталының болуын қамтитын креативті индустрияларды дамыту жөніндегі шаралар кешені қабылданды.

Өзіндік даму үшін креативті экономиканың елеулі әлеуетін түсіне отырып, көптеген елдердің үкіметтері осы сектордың дамуын үдетуде.

Осы мақсаттар үшін елдер мен жекелеген қалалар үшін салалық бағдарламалар мен стратегиялар әзірленеді. Мұндай бағдарламалар көптеген дамыған батыс және Азия елдерінде жұмыс істейді. Норвегияда, мысалы, шығармашылық экономиканы қаржыландыруға бағытталған Innovation Norway бағдарламасы жұмыс істейді, Финляндияда креативті индустриялар секторында ШОК дамыту стратегиясы әзірленді, Жапонияда Cool Japan креативті индустрияларды дамыту Тұжырымдамасы жұмыс істейді, Ұлыбританияда Creative UK, Қытайда Made in China стратегиясы қабылданды, Данияда мәдениет және өнер саласында білім беруді реформалау бойынша бастамалар әзірленуде. Данияның тәжірибесі креативті индустрияларды дамытудың скандинавиялық моделіне негізделеді, онда креативті білімді, құзыретті кәсіпкерлікте практикалық пайдалану дағдыларын қалыптастыратын кәсіби білім беру жүйесіне ерекше көңіл бөлінеді.

Сонымен қатар посткеңестік кеңістікте креативті индустрияларды дамыту жөніндегі жекелеген стратегиялық құжаттарды 2019 жылы Украина мен Қырғызстан әзірлегенін атап өткен жөн.

Стратегиялық құжаттарды іске асыру үшін шет елдер креативті индустрияларды қолдау жөніндегі ауқымды өкілеттіктері бар ұлттық агенттіктер мен даму институттарын қалыптастыруда.

Әлемдік практика креативті тапты қалыптастырудағы шешуші рөлді инновациялық технологиялық хабтар, сондай-ақ осы мақсаттар үшін арнайы құрылған алаңдар атқаратынын, олардың бір бөлігі креативті аудандар мен қалаларға өсетінін көрсетіп отыр. Мұндай алаңдардың табысты мысалдары Кремний алқабы (АҚШ), Компас (Канада), High House Production Park (Англия), Wooga студиясы (Германия), Сколково (Ресей) инновациялық хабтары, сондай-ақ Нью-Иорктегі "Chelsea Market", Ұлыбриганиядағы Clerkenwell креативті ауданы арнайы алаңдары болып табылады.

Неғұрлым дәстүрлі қаржы құралдарын енгізу де креативті секторды қолдауға елеулі үлес қосты. Мысалы, Оңтүстік Кореяда мұндай шаралар пайызы төмен (жылдық 1,2 %-бен 8 мың АҚШ долларына дейінгі мөлшерде) кредиттер, театр қызметкерлері арналған тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге жеңілдік купондары, шағын театрларға тікелей қаржылық қолдау көрсету, сондай-ақ бес ай бойы жеке музейлер мен галереялар кызметкерлері еңбекақысының 50 %-ын өтеу болды.

Тұтастай алғанда, әлемдік практикаға шолу көрсеткендей, креативті сектордың өсуіне бағдарланған елдер креативті индустриялардың дамуын ынталандыру мақсатында іс-шаралар кешенін іске асырады. Қазақстан озық елдердің тәжірибесіне сүйене отырып, креативті индустрияларды дамыту жөніндегі стратегиялық құжатты әзірлеу кезінде әлемдік практиканы ескереді. Қолданыстағы Тұжырымдама шеңберінде үздік әлемдік тәжірибе негізін құрайтын креативті индустрияларды дамыту жөніндегі негізгі тәсілдер қаланады.

Бұдан басқа, қолданыстағы Тұжырымдама креативті индустриялардың даму сипаты мен қарқынына тікелей әсер ететін қазіргі жаһандық трендтер ескеріле отырып әзірленді.

Негізгі жаһандық трендтердің ішінде сан алуан салаларда цифрлық технологиялардың жедел енгізілуін ерекше атап өткен жөн. Дүниежүзілік экономикалық форумның деректеріне сәйкес 2020 жылы бүкіл әлемде Интернетті пайдалану 30 %-ға, ал электрондық коммерция 20 %-дан астам өсті.

Қазақстанда 2020 жылдың қорытындысы бойынша Интернет арқылы бөлшек сауданың көлемі 2019 жылдан бастап 2 еседен астам өсіп, 476651,5 млн теңгеге жетті. Бөлшек сауданың жалпы көлеміндегі электрондық сауданың үлесі жоғарыда көрсетілген жылдары 1,8-ден 4,1 %-ға дейін ұлғайды, бұл ретте соңғы 10 жылда оның көрсеткіштері 2 %-дан асқан жоқ. Сонымен қатар, 2019 жылдан бастап 2020 жылға дейінгі аралықтағы кезеңде Интернет арқылы көрсетілетін қызметтерді өткізу көлемі 72,6 %-ға ұлғайып, 209164,7 млн теңгеге жетті. Бұдан басқа, жаңа болмыс тұтынушылық әдеттердің өзгеруіне де ықпал етті. Мәселен, KPMG, McKinsey тұтынушылық әдеттерінің соңғы зерттеулеріне сәйкес жаһандық сұраныстың тауарларды қатардағы сатып алудан оң тәжірибе, эмоциялар мен әсер алу жағына ауысуы байқалады. Дәл осы тетіктер креативті экономиканың тауарлары мен көрсетілетін қызметтерін құру, өндіру және тарату циклдерінің негізіне алынған.

2020 жылы пандемия салдарынан жұмыс процесі ғана емес, сондай-ақ ойын-сауық та онлайн режимге өтті, бұл креативті индустриядағы цифрлық трансформацияны жеделдетуге әкелді. Пандемия стриммингке деген сұранысты күрт арттырды. Егер бұрын киностудия үшін өзінің стримингтік платформалары немесе танымал сервистермен өзара іс-қимыл екінші орында болса, қазір олар негізгі пайда көзіне және аудиториямен жұмыс істеу құралына айналуда. Интернет-платформалардың өздері өз мүмкіндіктерін кеңейте, танымал адамдар мен блогерлерді тартып, олардың контентін монеталауға мүмкіндік бере отырып, аудитория үшін күресуде. Ал кейбір кинотеатрлар шығыстарының орнын толтыру үшін түрлі іс-шаралар мен киберспортты ұйымдастыру үшін кинотеатрларды қайта жабдықтауға бет бұруда.

Жабылған концерттік алаңдарға, тоқтатылған гастрольдерге қарамастан, 2020 жыл музыка саласы үшін өте табысты болды. Стримминг және TikTok музыка индустриясына үлкен әсер етті.

TikTok онлайн-платформасы іс жүзінде әртістердің хит жазуға деген көзқарасын өзгертті. Енді оған әсер қалдырарлық қысқа бейнероликті қосып, платформаға жүктеу жеткілікті. Сонымен қатар, музыкалық аспаптар сатудың ұлғайғаны байқалады. Fender Play сияқты онлайн оқыту платформалары аспапты үйренуді оңайлатады.

Арт-нарық пандемиядан қатты зардап шекті, бірақ цифрлық технологияларға жылдам ауысты. Нәтижесінде сектор тиімді трансформациялануда: әлеуметтік желілер қазір салада маңыздылығы бойынша үшінші сату арнасы болып саналады. Бұл үрдістер уақытша қолдау ғана емес, сондай-ақ өнер мен дизайнға деген қызығушылықты арттырудың тиімді әдісі болып табылады.

Кітап шығару және баспа секторы COVID-19 дағдарысынан тең дәрежеде зардап шеккен жазушылар, баспагерлер, аудармашылар, сатушылар мен кітапханалар сияқты бірнеше мүдделі тараптан тұрады. Кітап дүкендері интернетте қатысуын күшейту есебінен өз позицияларын сақтап қалуға тырысты. Алайда электрондық және аудиокітаптардың сатылымы айтарлықтай жоғары болды. Электрондық кітаптар ұсыну мен аудиокітаптарға жазылу өскелең құбылысқа айналды.

Тұтастай алғанда, әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, әлемде контент жасау мен таратудың негізгі қағидаттарының трансформациясымен сипатталатын ауқымды өзгерістер байқалуда. Креативті индустриялардың өкілдері өнімнің жаңа түрлерін жасауда, креативті индустриялар саласын өзгертетін жаңа трендтердің негізін қалай отырып, шығармашылық өнімді іске асыру мен таратудың жаңа жолдарын табады.

3. Нақты саланы/аяны дамыту пайымы

Креативті индустриялар - бұл жаһандық экономиканың серпінді дамып келе жатқан секторы, оның әлем бойынша орташа өсімі 8 %-ды құрайды.

Әлемдік практика креативті индустрияларды дамыту халықтың шығармашылық және кәсіпкерлік әлеуетін ашу үшін мүмкіндіктер бере отырып, серпінді өсуге ықпал ететінін айғақтайды.

Қазақстанда креативті индустриялардың дамуы инновациялық және технологиялық прогреске ықпал ете отырып, білім экономикасына жеделдете өтуге қажетті алғышарттар жасайды.

Креативті индустриялар елдің экономикалық даму драйверлерінің бірі, өзінің өсу қарқыны бойынша экономиканың дәстүрлі салаларынан едәуір озық, оның игілігін арттырудың жаңа көзіне айналады. Оларды дамыту шикізаттық емес экспорт көлемінің елеулі үлғаюына ықпал ететін болады; елдегі ШОК одан әрі дамытуға, орта тапты кеңейтуге және қазақстандық бірегейлікті нығайтуға қуатты серпін болады.

Креативті индустриялар бірінші кезекте жастар үшін жаңа табысы жоғары қолжетімді жұмыс орындарын құрады, сондай-ақ мүгедектігі бар адамдар мен шалғай жерлерде тұратын азаматтардың өзін-өзі танытуы үшін тартымды салаға айналады. Олар отандық мәдениеттегі оң өзгерістердің негізін қалайды және оның дотациялық саладан мәдениет қызметкерлерінің беделін арттыруды қамтамасыз ете отырып, жоғары қосымша құн жасайтын секторға өтуін қамтамасыз етеді.

Мультимедиалық және ақпараттық технологиялардың дамуы жастарға ақпарат алу және беру жылдамдығының артуын, сондай-ақ пайда табуға болатын өнімдер мен көрсетілетін қызметтерді жасау құралдарына қолжетімділікті қамтамасыз етті. Бұл факторлар кәсіпкерлік пен шығармашылықтың үйлесімінде шешуші рөл атқаруы мүмкін, бұл нәтижесінде шығармашылық креативті индустрияларды қалыптастырады.

Креативті индустрияларды дамыту талантты қазақстандықтар үшін жаңа "әлеуметтік лифтілердің" тұтас желісін қалыптастыруға негіз болады, шығармашыл адамдардың өзін-өзі танытуында және ел халқының шығармашылық дамуында маңызды рөл атқарады; және маңыздысы - Қазақстанның және оның мәдениетінің шетелде танылуын арттыруға, елдің халықаралық имиджін жақсартуға, оның туристік және инвестициялық тартымдылығын арттыруға елеулі шамада ықпал ететін болады.

Креативті индустриялардың серпінді дамуы өңірлердің дамуына және қала аумақтарының көркеюіне оң ықпал етеді, талантты жастардың кетуіне, дәстүрлі салаларда жұмыс күшінің босатылуына байланысты туындайтын демографиялық теңгерімсіздіктер мен сын-қатерлерді еңсеруге мүмкіндік береді, креативті өнім шығару көлемінің бірнеше мәрте ұлғаюына, қазақстандық таланттардың халықаралық нарықтарда танылуына әкеледі, ұлттық өзін-өзі сәйкестендіру процестерін жеделдетеді.

4. Негізгі даму қағидаттары мен тәсілдері

Тұжырымдаманы іске асыру мынадай қағидаттарға негізделетін болады:

Бірінші. "Экспортқа бағдарлану" қағидаты - креативті индустриялар мен экспорттық нарықтарға бағдарланған жобаларды мемлекеттік ынталандырудың басым шараларын көрсету.

Екінші. "Ұлттық бірегейлік" қағидаты - қазақстандық ұлттың бірегей мәдени коды негізінде креативті өнім жасау.

Үшінші. "Келісімділік" қағидаты - орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар, салалық және кәсіптік қауымдастықтар, кәсіпкерлік және сарапшылық қоғамдастықтар арасында креативті индустрияларды дамыту мәселелеріндегі қызметті үйлестіру.

Төртінші. "Теңгерім" қағидаты - экономиканың креативті секторын, оның мемлекетке шамадан тыс тәуелділігін қалыптастыру тәуекелінсіз толыққанды дамытуға жеткілікті креативті индустрияларды мемлекеттік ынталандырудың ақылға қонымды деңгейін қамтамасыз ету.

Бесінші. "Тиімділік" қағидаты - креативті индустриялардың неғұрлым табысты субъектілеріне нақты қолдау керсетуге бағытталған капиталдандырудың неғұрлым жоғары әлеуеті бар жобаларға мемлекеттік ынталандыру шараларын ұсыну.

Алтыншы. "Қолжетімділік" қағидаты - креативті индустриялардың барлық субъектілерінің мемлекеттік ынталандыру шараларына артық төрешілдіксіз тең қол жеткізуін қамтамасыз ету.

Жетінші. "Транспаренттілік" қағидаты - мемлекеттік ынталандыру шараларын көрсетудің барлық қағидалары мен рәсімдері үшін айқын, түсінікті және ашық өлшемшарттарды қалыптастыру.

Сегізінші. "Экологиялылық" қағидаты - креативті өнімдердің қайталама пайдаланылуын қамтамасыз ету.

Бұл қағидаттар бәсекеге қабілетті шығармашылық ділді қалыптастыруға бағытталған мемлекеттік саясаттың өзегіне айналады, оның негізін қалыптасқан құндылықтар жүйесі, шығармашылық белсенділік, сондай-ақ мәдениеттің сұранысқа ие өнімін жасауға қабілеттілік құрайды.

Креативті индустрияларды дамытудың қолайлы экожүйесін қалыптастыру мынадай тәсілдер негізінде қамтамасыз етілетін болады.

1. Креативті индустрияларды дамыту үшін білім, дағдылар мен құзыреттерді қалыптастыру және тарату

Креативті тапты қалыптастыруда жеке деңгейде де, сол сияқты қоғам деңгейінде де дәріптеу маңызды болатын шығармашылық және инновациялық ойлауды ынталандыруға бағытталған білім беру басты рөл атқарады. Бұл тұрғыда базалық білім мен дағдыларды қалыптастыруға бағытталған дәстүрлі білім жүйесінен жасампаздық және шығармашылық бастаудың негізін ашып көрсету үшін оқытудың неғұрлым икемді жүйесіне көшуді қамтамасыз ету қажет.

Білім беру жүйесін неғұрлым шығармашылық және еркін модельге біртіндеп қайта бағдарлай отырып, білім беру жүйесіндегі тәсілдерді өзгерту талап етіледі. Шығармашылық мәдениетті қалыптастыруда бастауыш білім беру ерекше маңызды рөл атқарады. Балалар арасында шығармашылық ойлауды дамыту үшін бастауыш білім беру жүйесіне интеграцияланған креативті ойлауды дамыту бағдарламалары енгізіледі. Ерте жастан бастап инновациялық және стандартты емес ойлауды ынталандыру болашақта балалардың шығармашылық әлеуетін толық ашуға қажетті "икемді дағдылар" деп аталатындарды ерте қалыптастыруға ықпал етеді. Балалардың креативті дағдыларын дамыту балаларға қосымша білім беруді ұйымдастыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

ЖОО мен колледждердің кадрларын шығармашылық мамандықтар бойынша даярлаудың білім беру бағдарламалары мен тәсілдерін жаңартуды қамтамасыз ету маңызды. Бұл тұрғыда орта кәсіптік және жоғары білімнің білім беру бағдарламаларына шығармашылық өнімдерді жасау және (немесе) продюсерлеу, кәсіпкерлік қызметті жүргізу, креативті индустриялар саласында мамандар даярлау бағдарламаларының тізбесін кеңейту бойынша практикаға бағдарланған курстарды қосу жөніндегі шаралар көзделеді.

Осы бағытты дамыту және жалпы креативті индустрияларды дамытуға "білім экономикасының" негізі болып табылатын кітап шығару, кітапхана және әдебитті дамыту маңызды рөлге ие болады.

Бұл ретте, креативті индустрияларда кәсіпкерлік дағдыларға оқыту мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

2. Тиімді инфрақұрылым қалыптастыру жолымен қалаларда креативті индустрияларды дамыту үшін жағдайлар жасау

Қалалардағы креативті индустрияларды табысты дамытудың әлемдік практикасы креативті индустриялардың негізгі катализаторлары дәл осы қалалар болып табылатынын айғақтайды. Лондон, Берлин, Нью-Иорк сияқты қалалардың мысалдары ойластырылған саясаттың арқасында қала келбетін түбегейлі өзгертіп, оларды креативті және шығармашыл адамдар үшін тартымды, сондай-ақ неғұрлым орнықты және инклюзивті ете алған қалалар мен қалалық агломерациялардағы креативті индустрияларды дамытудың табыстылығын көрсетеді.

Британдық кеңестің есебіне сәйкес барлық креативті кәсіпорындардың 62 %-ы Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларының үлесіне тиесілі. Бұл қалаларда бейнеөндіру, маркетинг, дизайн және баспа ісі кластерлерінің даму белгілері бар, сондай-ақ ақпараттық технологиялар кластерлерінің дамуына барынша жакындатылған.

Бұдан басқа, креативті индустрияларды дамытуда Шымкент қаласының агломерациялары халықтың жеткілікті шоғырлануы және тиімді географиялық орналасуы есебінен айтарлықтай артықшылыққа ие. ІПымкенттің таланттарды, оның ішінде Орталық Азияның басқа елдерінен "тарта отырып", Түркістан доғасының орталығына айналуға барлық алғышарттары бар.

Жергілікті атқарушы органдар Тұжырымдамада қамтылған креативті индустрияларды дамытудың негізгі тәсілдерін ескере отырып, сондай-ақ Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарына сәйкес өңірдің шығармашылық әлеуетін ашу үшін қажетті инфрақұрылымдық база мен институттық жағдайларды қалыптастыруға бағытталған жекелеген индикаторлар мен іс-шараларды әзірлейтін болады.

Қалаларда креативті индустрияларды дамыту шығармашыл көшбасшыларды, инвестициялар мен инновацияларды тартатын дербес өңірлік брендтерді қалыптастыруға ықпал ететін болады.

2025 жылға қарай Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалалары шығармашылық пен креативтің аумақтарына айналады. Әр қаланың өңірдің "жергілікті бірегейлігін" ескере отырып қалыптастырылған өз тауашасы болады. Әрбір қала бойынша жеке тауашаны айкындау Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларына барынша өсу әлеуеті бар тауашаларды атаулы дамытуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде креативті индустрияларды дамытуда айтарлықтай серпіліс жасауға мүмкіндік береді.

Қалаларда креативті индустриялардың дамуына шығармашылық өсуге арналған ерекше алаңдарды және қолжетімді инфрақұрылымды жасау ықпал ететін болады.

Креативті алаңдарды әзірлеу кезінде олардың қадамдық қолжетімділігі ерекше мәнге ие. "Креатив қоғамдарының" әралуандығы, бұқаралығы және қолжетімділігі Қазақстанда креативті индустриялардың дамуына қажетті серпін беруге қабілетті.

Ерекше кеңістіктер мен қолжетімді инфрақұрылым құру мақсатында Алматыда Креативті индустриялар паркін құру жоспарлануда, ол қаланың креативті индустрияларын дамытудың негізгі нүктесіне айналады.

Алматының тәжірибесі еліміздің басқа да ірі қалаларында кеңінен таратылады. Нәтижесінде Тұжырымдаманы Алматы, Нұр-Сұлтан және Шымкент қалаларында іске асыру кезеңінде креативті технопарктер базасында қолдау және даму институттарымен көп функциялы ашық кеңістіктерді (шеберханалар, арт-студиялар, кітапханалар) біріктіретін креативті индустрияларды дамытудың заманауи инфрақұрылымы қалыптастырылады. Атап айтқанда, 2023 жылға қарай Нұр-Сүлтан, Алматы және Шымкент қалапарында креативті кластерлер мен хабтар қалыптастырылатын болады. Өз кезегінде, Нұр-Сұлтан қаласында Astana Hub халықаралық АТ-паркінің мүмкіндіктерін пайдалану креативті индустрияларды дамытудың заманауи инфрақұрылымының негізін салуға мүмкіндік береді.

Креативті индустриялардың көрсетілетін қызметтері мен өнімдерін ілгерілету мақсатында аталған қалаларда креативті индустрияларды ел ішінде ғана емес, сондай-ақ одан тыс жерлерде де ілгерілетуге ықпал ететін көп функциялы білім беру-көрме орталықтары құрылады. Креативті индустрияларда таланттарды анықтауға, дамытуға және ілгерілетуге бағытталған ауқымды іс-шараларды (конкурстар, сыйлықтар, фестивальдар, чемпионаттар) өткізу жөніндегі шаралар іске асырылатын болады.

Креативті кластерлер мен хабтар базасында тұрақты бизнестер құруда және креативті индустрияларда жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды дамытуда шығармашыл адамдарға қызмет көрсетуге багдарланған креативті бизнес-инкубаторлар мен акселераторлар қалыптастырылатын болады.

Инкубаторлар мен акселераторларға қатысушылар шығармашылық салалардағы кәсіпорындарды құруға және кеңінен таратуға қажетті практикалық білімге, әкімшілік және консультациялық сүйемелдеуге қол жеткізеді, сондай-ақ қажетті кәсіптік жабдықтары бар жеңілдікті жұмыс кеңістіктерімен қамтамасыз етілетін болады. Бұдан басқа олар үшін әлеуетті әріптестермен және сатып алушылармен арнайы кездесулер ұйымдастырылады. Креативті бизнес-инкубаторлар мен акселераторлар әмбебап болуы да, мамандандырылған болуы да мүмкін.

Креативті индустриялардағы кәсіпкерлер өзара ынтымақтастықтың пайдасын көреді - идеяларды бірлесіп дамыту және өз өнімдеріне сатып алушылар табу оңайырақ. Ынталандыру үшін креативті индустриялар ұсынатын шағын компанияларға ортақ жұмыс кеңістігін бөлісу мүмкіндігін беруге болады. Мұндай мақсаттар үшін қазір бастапқы мақсаттарда пайдаланылмайтын ескі өнеркәсіптік ғимараттар қолайлы. Мәселен, Торонтода 1899 жылы салынған Ричмонд-стриттегі өнеркэсіптік кэсіпорын реконструкцияланды.

Бұл тәжірибені республикалық және облыстық театрлардың, музейлердің, "Қазакфильм" киностудиясының және құрылатын "Қазақанимация" компаниясының базасында креативті салалардағы кәсіпкерлік субъектілеріне мәдени өнімдерді жасау және оларды отандық және әлемдік нарықтарда өтеусіз және/немесе жеңілдікті негізде ілгерілету үшін мемлекеттік меншік объектілерін жабдықтармен бірге сенімгерлік басқаруға немесе жалға беру түрінде мүліктік сипатта қолдау көрсету арқылы қолдануға болады.

3. Креативті индустриялар субъектілерінің қызметін құқықтық реттеу

Жаһандық деңгейде креативті индустрияларды сыныптау мен тұжырымдамалаудың белгілі бір тәсілдері жасалды. Қазақстан экономикасы үшін креативті индустриялар салыстырмалы түрде жаңа бағыт болып табылады.

Осы Тұжырымдаманы іске асыру шеңберінде креативті индустриялардың қызметі регламенттелетін болады, бұл өз кезегінде креативті индустрияларда қызметті жүргізудің құқықтық шеңберлері мен негізгі шарттарын айқындай отырып, Қазақстанда креативті индустриялардың дамуына серпін береді.

Атап айтқанда, 2022 жылы креативті индустриялар ұғымы заңнамалық деңгейде пысықталып, бекітілетін болады. Креативті индустрияларда кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін реттеудің базалық қағидаттары мен тәсілдері әзірленеді.

Осы мақсатта сараптама қоғамдастығының белсенді қатысуымен креативті индустрияларды айқындау өлшемшарттары әзірленетін болады.

Бүгінгі таңда әлемде креативті индустриялар ұғымының жалпы қабылданған бірыңғай анықтамасы жоқ. UNESCO1 анықтамасына сәйкес креативті индустриялар ұғымы деп "мәдени максаттағы тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіру бойынша қызмет түрлерінің жиынтығын түсінген жөн, әкелуі мүмкін коммерциялық құндылығына қарамастан олар бір уақытта белгілі бір атрибут, мәдени өзін-өзі көрсету нысандарын пайдалану немесе беру тәсілі болып табылады".

Өз есебінде UNESCO алғаш рет креативті индустриялардың жаңа феноменіне қатысты анықтамаға қолда бар тәсілдерді құрылымдауға тырысты. Есепке сәйкес елдердің көпшілігінде (24 елдің 18-і) креативті индустриялар термині қолданылады. 5 елде мәдени индустриялар ұғымы пайдаланылады. Жоғарыда аталған терминдермен қатар контент индустриясы, креативті экономика, әсер экономикасы және авторлық кұқық индустриясы сияқты ұғымдар пайдаланылады.

ЕО елдерінде креативті индустрияларды белгілеу үшін мынадай анықтама қолданылады: креативті индустриялар - бұл қызметі мәдени құндылықтарға және/немесе көркемдік және басқа да шығармашылық тұрғыдан өзін-өзі көрсетуге осы қызмет түрлерінің нарықтық немесе нарықтық емес болып табылатынына, сондай-ақ бұл құрылымның қалай қаржыландырылатынына қарамай оларды қолдайтын құрылымның түріне қарамастан негізделген салалар жиынтығы. Бұл салалар мәдени, көркемдік немесе өзге де шығармашылық өзін-өзі көрсетуді, сондай-ақ білім беру немесе басқару сияқты онымен байланысқан функцияларды бейнелейтін тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді әзірлеуді, жасауды, өндіруді, таратуды және сақтауды қамтиды.

ЭЫДҰ креативті индустрияларды "маңызды материалдық емес мәдени өнімдерді, шығармашылық контент пен тәжірибені жасау үшін технологияларды, таланттарды немесе дағдыларды пайдалану есебінен өндірушілерді, тұтынушылар мен орындарды байланыстыратын білімге негізделген шығармашылық қызмет" ретінде айқындайды.

Англия Үкіметі әзірлеген креативті индустриялардың неғұрлым жиі дәйексөз келтірілетін анықтамасы креативті индустрияларға жеке шығармашылықтан, дағдылардан және таланттардан бастау алатын және зияткерлік меншікті құру мен пайдалану есебінен пайдаға кенелуге және жұмыс орындарын құруға әлеуеті бар салаларды жатқызады.

Ресейде креативті кәсіпкерлік ұғымы заңнамалық деңгейде бекітілген, оған сәйкес шығармашылық (креативті) кәсіпкерлік зияткерлік қызметтің нәтижелерін құру және зияткерлік қызметтің нәтижелеріне құқықтарды коммерцияландыру есебінен пайда алуды мақсат ететін коммерциялық ұйымдардың қызметі болып табылады.

Ұғымның өзін түсіндірудегі айырмашылықтармен қатар креативті индустриялардың құрамына кіретін экономика салаларын айқындауға арналған әдістер мен тәсілдерде де түрлі нұсқалар бар. Бүгінгі таңда креативті индустрияларды сыныптаудың бірнеше тәсілдері бар.

UNESCO есебіне сәйкес креативті индустриялар визуалды өнерді (кескіндеме, мүсін, фотосурет, антиквариат); баспа ісі мен баспа медиасын (кітаптар, баспасөз және басқа жарияланымдар); дизайнды (интерьер, графика, сән, зергерлік іс, ойыншықтар), шығармашылық сервистерді (сәулет, жарнама, шығармашылық зерттеулер мен әзірлемелер); жаңа медианы (БҚ, бейнеойындар, цифрлық шығармашылық контент); аудиовизуалды өнерді (кино, телевизия және радиохабарын тарату); орындаушылық өнерді (жанды музыка, театр, би, опера, цирк және т.б.); мәдени дәстүрлерді (қолөнер, фестивальдар мен салтанаттар); мәдениет объектілері мен естелік орындарды (археология объектілері, музейлер, кітапханалар және т.б.) қамтитын 9 ірі бағыт бойынша топтастырылады.

Ресейдің стратегиялық бастамалар агенттігі өзінің "Креативті индустриялар атласы" есебінде әлемдегі креативті индустриялар бойынша деректерді талдау негізінде бүгінде креативті индустрияларды қалыптастыратын шамамен 35 негізгі сала бар екенін айқындады, олар өзгелермен қатар сәулетті, бейнелеу өнерін, музыканы, радионы, телевизияны, ойындарды, ойын-сауықты және т.б. қамтиды.

Қолда бар әлемдік практика негізінде креативті индустриялар қызметінің түрлерін сыныптаудың әдіснамалық тәсілдері қалыптастырылатын болады. Нәтижесі ретінде креативті индустриялар субъектілері ресми статистикада ескеріледі, бұл Қазақстанда креативті индустрияларды дамыту сипатын түсінуге және мемлекеттік ынталандыру мен реттеудің тиісті шараларын тұжырымдауға ықпал ететін болады. Мониторингті жүзеге асыруға, шешімдер қабылдау процесін қолдауға және болашақ даму үшін стратегиялар әзірлеуге мүмкіндік беретін сенімді статистикалық жүйе құру бойынша айтарлықтай жұмыс жүргізіледі.

Креативті индустриялар ұғымын, креативті индустриялар және креативті инфрақұрылым саласындағы жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін заңнамалық тұрғыдан бекіту креативті индустриялар өкілдерінің қызметін ресмилендіруге ықпал ететін болады.

Зияткерлік меншік құқықтарын қорғау мен сақтаудың тиімді жүйесінсіз креативті индустрияларды институттық тұрғыдан бекіту мүмкін емес.

Қазақстан Республикасында зияткерлік меншіктің құқықтық базасы қалыптасқан және ұлттық заңнама халыкаралық шарттармен үйлестірілген. Қазақстан Республикасы Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымы әкімшілендіретін 19 халықаралық шарттың қатысушысы болып табылады.

Интеграциялық процестердің дамуы жағдайында осы салада халықаралық шарттар жасасу арқылы зияткерлік меншік құқықтарын сақтауды және қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі одан әрі шаралар қабылданатын болады. Креативті салаларды дамытуды нығайту, құқықтық қорғау және ынталандыру бойынша, оның ішінде "Астана" халықаралық қаржы орталығының (бұдан әрі - АХҚО) заңдық құзыреті мен құқығының артықшылықтарын пайдалана отырып, жағдайлар жасалатын болады.

Креативті салаларды дамытуды ынталандыру креативті индустриялар мен зияткерлік меншікті дамытуға бағытталған жол карталарын іске асыру арқылы да қамтамасыз етілетін болады.

Зияткерлік меншікті және таланттар мен қиялды коммерцияландыру мәселелерін заңнамалық тұрғыдан күшейту зияткерлік меншік құқықтарының объектілері мен қолданылу аясын айқындауда креативті индустриялардың негізгі аспектілері мен ерекшеліктерін жан-жақты зерделеуді талап етеді.

4. Креативті индустрияларда кәсіпкерлікті ынталандыру

Креативті индустриялардағы кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін регламенттеумен қатар шығармашылық жобаларды монеталауға қабілетті кәсіпкерлік қоғамдастықты дамыту маңызды.

Ол үшін креативті индустрияларда ШОК субъектілерін жүйелі және атаулы ынталандыруды қамтамасыз ету қажет. Осы мақсатта Қазақстан тұрғындарының креативті хоббиін креативті бизнеске айналдыруға қабілетті ынталандыру жүйесі қалыптастырылатын болады.

Әлемдік практика креативті индустрияларда кәсіпкерлік субъектілеріне салықтық артықшылықтар беру сияқты даму шараларының табыстылығын көрсетіп отыр.

Креативті индустрияларға қатты соққы берген пандемия жағдайында салықтық каникулдар беру ерекше рөл атқарады. Креативті бизнес субъектілері үшін толыққанды қалпына келу және дағдарыстан шығу үшін 2024 жылғы қаңтарға дейінгі кезеңге салықтық каникулдар алу мүмкіндігі ұсынылатын болады.

Бұған қоса, креативті индустрияларда ШОК субъектілері үшін қаржы ресурстарының қолжетімділігін қамтамасыз ету маңызды. Бұл тұрғыда креативті индустриялардағы кәсіпкерлік субъектілеріне төмендетілген мөлшерлеме бойынша жеңілдікті кредит, субсидиялар мен гранттар беру көзделетін болады. Қаржыландырудың қолжетімділігін арттырудың маңызды құралы зияткерлік меншік қүқықтарын кепілге беру құралы болады. Бұл ретте креативті индустриялар субъектілерін қолдау шараларын көрсету мемлекеттік қолдауға тәуелділікті болдырмауға және осы секторды табиғи коммерцияландыруға ынталандыруға тиіс.

Сонымен қатар креативті тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің экспортын ынталандыру шараларын ұсыну мәселесін пысықтаған жон. Атап айтқанда, креативті индустриялардағы кәсіпкерлік субъектілеріне Қазақстан аумағында, сол сияқты одан тыс жерлерде көрме іс-шараларына арналған шығындарды өтеу сияқты қаржылық ынталандыру шаралары ұсынылатын болады.

Креативті индустриялардағы отандық кәсіпкерлердің ірі халықаралық шығармашылық конкурстарға, көрмелерге, фестивальдарға көптеп катысуы Қазақстан брендінің халықаралық аренадағы танымалдылығына да ықпал ететін болады.

Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларында креативті индустриялардағы кәсіпкерлік субъектілері үшін пилоттық жоба режимінде акселераторлар, креативті кластерлер құруды, гранттық қолдауды, сондай-ақ бизнес үшін көрсетілетін қызметтерді ұсынудың креативті орталықтары деп аталатындар базасында кәсіпкерлік саласындағы құзыреттерді күшейтуді қамтитын қолдау құралдарының неғұрлым кең ассортименті көзделетін болады. Осылайша, 2023 жылға қарай Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларында бизнес үшін көрсетілетін қызметтерді ұсынатын үш креативті орталық құрылады, олардың қызметі креативті бизнес субъектілері үшін консультациялық және ақпараттық көрсетілетін қызметтерді ұсынуға бағытталатын болады.

Қазақстанның басқа өңірлерінен креативті индустриялардың барлық қалған қатысушылары үшін "Creative Qazaqstan" платформасы базасында онлайн бағдарламалар мен оқыту курстары, сондай-ақ креативті контентті монеталаудың негізгі бағыттары мен перспективалары бойынша гайдтар көзделетін болады.

Негізгі нысаналы секторлар ретінде киноны, дизайн мен сәнді, музыканы, цифрлық ойын-сауықты және басқаларды қоса алғанда, креативті индустриядағы неғұрлым тез өсіп келе жатқан бағыттар айқындалатын болады. Бұл ретте отандық жобаларды ғана емес, сондай-ақ әртүрлі нысандағы қазақстандық қамтуы бар перспективалы шетелдік жобаларды, мысалы, қазақстандық әртістер, режиссерлер немесе өзге де мамандар негізгі рөлдерге ие болатын немесе жобаларды іске асыру үшін локация ретінде Қазақстан тандалатын жобаларды тең дәрежеде ілгерілетуді қолдау қажеттігін атап өту маңызды, бұл Қазақстанның әлемдік қоғамдастықта танымал мәдени "брендін" қалыптастырады және елеулі имидждік әсерді қамтамасыз етеді.

5. Нысаналы индикаторлар және күтілетін нәтижелер

Тұжырымдаманы жүйелі және үдемелі іске асыру 2025 жылға қарай мынадай түйінді көрсеткіштерге* және күтілетін нәтижелерге* қол жеткізуге мүмкіндік береді:

Нысаналы индикатор:

1) креативті индустриялардың Қазақстан экономикасына қосар үлесін 2025 жылға қарай 5 %-ға дейін ұлғайту:

2021 жылы - 3,14 %, 2022 жылы - 3,6 %, 2023 жылы - 4,07 %, 2024 жылы - 4,53 %, 2025 жылы - 5,0 %.

2) креативті индустрияларда жұмыспен қамтуды 4 %-ға дейін ұлғайту:

2021 жылы - 3,6 %, 2022 жылы - 3,7 %, 2,023 жылы - 3,8 %, 2024 жылы - 3,9 %, 2025 жылы - 4,0 %.

3) креативті индустриялардағы ШОК субъектілері санының 1,5 есеге өсуі:

2021 жылы - 53000, 2022 жылы - 59000, 2023 жылы - 66000, 2024 жылы - 73000, 2025 жылы - 80000.

Күтілетін нәтижелер:

1) жаңа 30 мың жұмыс орнының қалыптасуы.

2) креативті индустриялар өнімдері экспортының 200 млн АҚШ долларына өсуі.

Осы Тұжырымдаманы іске асыру нәтижесінде креативті индустрияларды дамыту үшін қажетті институттық жағдайлар мен алғышарттар қалыптастырылатын болады. Креативті кәсіпкерлік субъектілері, сондай-ақ шығармашыл адамдар мемлекеттік қолдау мен ынталандырудың құралдарына қол жеткізеді.

Қазақстан Республикасының Үкіметі даму мен реттеудің икемді және теңгерімді жүйесін құра отырып, креативті индустрия субъектілері үшін жаңа мүмкіндіктер аша алады, бұл ретте оларды дербестік мен икемділіктен айырмайды.

Креативті индустриялардың серпінді дамуы өз кезегінде Ұлттық жоспардың кейбір түйінді стратегиялық көрсеткіштеріне қол жеткізуге ықпал ететін болады, оның ішінде:

орта бизнестің экономикаға қосар үлесін 2025 жылы 15 %-ға дейін жеткізу:

2021 жылы - 10,0 %; 2022 жылы - 11,2 %; 2023 жылы - 12,5 %; 2024 жылы - 13,7 %; 2025 жылы - 15,0 %;

халықтың жұмыссыздық деңгейін, оның ішінде жастарды жұмыспен қамту арқылы 2025 жылы 4,7 %-ға дейін төмендету:

2021 жылы - 5,0 %; 2022 жылы - 5,0 %; 2023 жылы - 4,9 %; 2024 жылы - 4,8 %; 2025 жылы - <4,7 %.

*ескертпе: нысаналы индикаторлар және күтілетін нәтижелер заңнамалық сәйкестікке келтірілгеннен кейін креативті индустрияларды дамытуға арналған қаржыландыру көлемін айқындау жөніндегі бюджеттік процесс шеңберінде түзетілетін болады.

Креативті индустрияларды дамытудың 2021 -2025 жылдарға арналған тұжырымдамасына қосымша

6. Креативті индустрияларды дамытудың 2021 - 2025 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары

Р/с №	Негізгі іс-шаралардың атауы	Аяқталу нысаны	Орындау мерзімі	Жауапты орындаушылар
1	2	3	4
Нысаналы индикаторлар: 1) "Креативті индустриялардың Қазақстан экономикасына қосар үлесі 2025 жылға қарай 3 %-ға дейін ұлғайту: 2021 жылы - 3,14 %, 2022 жылы - 3,6 %, 2023 жылы - 4,07 %, 2024 жылы - 4,53 %, 2025 жылы - 5,0 %. 2) "Креативті индустрияларда жұмыспен қамтуды 4 %-ға дейін ұлғайту": 2021 жылы - 3,6 %, 2022 жылы - 3,7 %, 2023 жылы - 3,8 %, 2024 жылы - 3,9 %, 2025 жылы - 4,0 %. 3) "Креативті индустриялардағы ШОК субъектілері санының 1,5 есеге өсуі": 2021 жылы - 53000, 2022 жылы - 59000, 2023 жылы - 66000, 2024 жылы - 73000, 2025 жылы - 80000.
1	Креативті индустрияларды реттеу жөніндегі заңнамалық түзетулерді әзірлеу	Қазакстан Республикасының Үкіметіне ақпарат Қазақстан Республикасы Заңының жобасы	2021 жылғы желтоқсан 2022 жылғы II тоқсан	ҰЭМ, МСМ, Әділетмині, БҒМ. ИИДМ. ЦДИАӨМ, АКДМ, СИМ, ЖАО, СЖРА (келісу бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша), ҚКМ" АҚ (келісу бойынша)
2	Креативті индустриялар бойынша ЭҚЖЖ тізбесін айқындау үшін креативті индустриялар қызметінің түрлсрін сыныптау туралы Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасын әзірлеу	құқықтық актінің жобасы	Қазақстан Республикасының тиісті Заңы қабылдағаннан кейін 3 ай ішінде	МСМ. ҰЭМ, СЖРА ҰСБ (келісу бойынша). ИИДМ, ЦДИАӨМ, АҚДМ, БҒМ, ЖАО, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)
3	Зияткерлік меншікті қорғауды жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды тұжырымдау	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныстар	2022 жылғы II тоқсан	Әділетмині, ІІМ, Қаржымині, ҚМА (келісу бойынша), ЖС (келісу бойынша), МСМ, БҒМ. "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша), АХҚО (келісу бойынша)
4	Балаларға қосымша білім беру ұйымдары арқылы білім алушылардың креативті дағдыларын дамыту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	2022 жылғы I тоқсан	БҒМ, ЖАО
5	Шығармашылық кәсіптер қызметкерлерін оқыту, біліктілігін арттыру тетіктерін пысықтау және кәсіпкерлерді тарту	әдістемелік ұсынымдар, Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныстар	2022 жылғы I тоқсан	МСМ, ҰЭМ
6	Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларында креативті кластерлер мен хабтар құру	Нұр-Сүлтан, Алматы, Шымкент қалаларындағы 3 креативті кластер мен хаб	2023 жылғы IV токсан	Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктсрі, БҒМ, МСМ, АХҚО (келісу бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)
7	Нұр Сұлтан, Алматы, Шымкснт қалаларында креативті бизкес- инкубаторлар мен акселераторлар құру	Нұр-Сұлтан. Алматы, Шымкент қалаларындағы 3 креагивті бизнес-иикубатор мен акселератор	2023 жылғы IV тоқсан	Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, БҒМ, МСМ, ҰЭМ, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)
8	Нұр Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларында көп функционалды білім беру-көрме орталықтарын құру	Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларындағы 3 көп функиионалды оқу және көрме орталығы	2023 жылғы IV тоқсан	Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қаларының әкімдіктері, БҒМ, МСМ. "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)
9	Республикалық және облыстық театрлардың, музейлердің, "Қазақфильм" киностудиясының және құрылатын "Қазаканимация" компаниясында базасында мәдени өнімдер жасау және оларды отандық және әлемдік нарықтарда өтеусіз не жеңілдікті негізде ілгерілету үшін креативті индустриялар саласындағы кәсіпкерлік субъектілеріне мемлекеттік меншік объектілерін жабдықтар мен бірге сенімгерлік басқаруға немесе жалға беру түрінде мүліктік снпаттағы қолдау көрсету мәселелері бойынша ұсыныстар енгізу	Қазақстан Республикасының Үкімстіне ұсыныстар	2022 жылғы II тоқсан	МСМ. ЖАО, БҒМ
10	Қолдау кұралдарын талдау және креативті индустриялар субъектілерін қолдаудың жаңа құралдарын қалыптастыру	Казахстан Республикасының Үкімегіне акпарат	Қазақстан Республикасы Үкіметінің тиісті қаулысы қабылдағаннан кейін 2 ай ішінде	ҰЭМ, МСМ, СИМ, Қаржымині, ИИДМ, ЦДИАӨМ АҚДМ, ЖАО, "Qaztrade" АҚ (келісу бойынша) "Даму" КДҚ" АҚ (келісу бойынша), "Атамекен" ҮКП (келісу бойынша) "ҚКМ" АҚ (келісу Бойынша)
11	Креативті индустрияларды ынталандыру мақсатында кәсіпкерлік объектілеріне мемлекеттік қолдау көрсету тетіктерін айқындау бөлігінде заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөніндегі ұсыныстар (оның ішінде жеңілдікті кредит, субсидиялар, гранттар беру тетіктерін әзірлеу және т. 6.)	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныстар	Қазақстан Республикасы Үкіметінің тиісті қаулысы қабылдағаннан кейін 3 ай ішінде	ҰЭМ, МСМ, Қаржымині, СИМ, СІМ, ИИДМ. ЦДИАӨМ, АКДМ, ЖАО, "Даму" КДҚ" АҚ (келісу бойынша), "Qaztrade" АҚ (келісу бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша) "ҚКМ" АҚ (келісу бойынша)
12	Қазақстан аумағында да, сол сияқты одан тыс жерлерде де көрме іс- шараларына арналған шығындарға өтемақы беру мәселесін пысықтау	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	2022 жылғы I тоқсан	СИМ, ҰЭМ, МСМ, ИИДМ, ЦДИАӨМ, АҚДМ, Қаржымині, "Qaztrade" АҚ (келісу бойынша), ЖАО
13	Креативті индустрия саласындағы халықаралық компаниялар мен холдинггерді (технологиялық конгломераттар, алып компаниялар, медиахолдингтер және т.б.) тарту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	2022 жылғы IV тоқсан	СІМ, СИМ, МСМ, ИИДМ, ЦДИАӨМ, АҚДМ, Нұр-Султан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша), АХҚО (келісу бойынша)
14	Креативті индустриялардың даму әлеуетін терең талдау және бағалау негізінде Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент калаларының "тауашасын" (жергілікті бірегейлігін) айқындау	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	2022 жылғы II тоқсан	МСМ, ИИДМ, ЦДИАӨМ, АКДМ, облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері
15	Алматы, Нұр-Султан, Шымкент қалаларындағы олардың әлеуетін бағалау негізінде креативті индустрияларды дамыту жөніндегі бастамаларды енгізуді қамтамасыз ету	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	2023 жылғы I тоқсан	МСМ, ИИДМ, ЦДИАӨМ, АКДМ, ҰЭМ, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, СЖРА (келісу бойынша)
16	"Creative Qazaqstan" білім беру және ақпараттық платформасын құру мәселесін пысықтау	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	2023 жылғы I тоқсан	МСМ, ЦЦИАӨМ, ИИДМ, АКДМ, "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша), ҰЭМ, "Зерде" ҰИХ АҚ (келісу бойынша)
17	Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларында бизнес үшін консультациялық және ақпараттық қызметтер ұсынатын 3 креативті орталык құру	Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы бизнеске консультациялық және ақпараттық қызметтер ұсынатын 3 креативті орталық	2022 жылғы II тоқсан	Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, МСМ, ЦДИАӨМ, ҰЭМ, "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

Ескертпе:

аббревиатуралардың толық жазылуы:

АКДМ - Қазакстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі;

АҚШ - Америка Құрама Штаттары;

"Атамекен" ҰКП - "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы;

АХҚО - "Астана" халықаралық қаржы орталығы;

Әділетмині - Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі;

"Даму" КДҚ" АҚ - "Даму" кәсіпкерлікті дамыту қоры" акционерлік қоғамы;

Еңбекмині - Қазақстан Республикасының Еңбек және халыкты әлеуметтік корғау министрлігі;

ЖАО - Жергілікті атқарушы орган;

ЖӨӨ - Жалпы өңірлік өнім;

ЖС - Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты;

ЖІӨ - Жалпы ішкі өнім;

"Зерде" ҰИХ" АҚ - "Зерде" ұлттық инфокоммуникациялық холдингі" акционерлік қоғамы;

ИИДМ - Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі;

"Qaztrade" АҚ- "Qaztrade" акционерлік қоғамы;

Қаржымині - Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі;

"ҚКМ" АҚ - "Қазына Капитал Менеджмент" акционерлік қоғамы;

МАЭС - мемлекеттік аудандық электр станциясы;

МСМ - Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі;

СЖРА - Қазақстан Республикасының Стратегиялык жоспарлау және реформалар агенттігі;

СЖРА ҰСБ - Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы;

СИМ - Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрлігі;

СІМ - Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі;

"ҰАТ" АҚ - "Ұлттық ақпараттык технологиялар" акционерлік коғамы;

ҰЭМ - Қазакстан Республикасының Ұлтгық экономика министрлігі;

ЦДИАӨМ - Қазакстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі;