Об утверждении Программы развития исследовательского университета автономной организации образования "Назарбаев Университет" на 2021 – 2025 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 23 декабря 2021 года № 923

      В соответствии с подпунктом 8) статьи 3 Закона Республики Казахстан от 18 февраля 2011 года "О науке" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Программу развития исследовательского университета автономной организации образования "Назарбаев Университет" на 2021 – 2025 годы.

      2. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

      Премьер-Министр
Республики Казахстан
А. Мамин

  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 декабря 2021 года № 923

Программа развития исследовательского университета автономной организации образования "Назарбаев Университет" на 2021 – 2025 годы

Глава 1. Паспорт Программы

Наименование Программы

Программа развития исследовательского университета
автономной организации образования "Назарбаев Университет" на 2021-2025 годы (далее – Программа развития)

Основание для разработки

Закон Республики Казахстан "О науке"
Стратегия на 2018 – 2030 годы, утвержденная решением Высшего Попечительского совета автономной организации образования "Назарбаев Университет" (далее – НУ) от 1 декабря 2018 г. № 6

Государственный орган, ответственный за разработку Программы

Министерство образования и науки Республики Казахстан

Государственные органы, ответственные за реализацию Программы

Министерство образования и науки Республики Казахстан

Цели программы

Создание критической массы по перспективным направлениям исследовательской деятельности, в том числе путем формирования передовых научно-исследовательских центров высоких компетенций, осуществляющих значительный теоретический и практический вклад в инновационное развитие Республики Казахстан

Задачи

1. Интеграция образовательного процесса с проведением научных исследований для обеспечения казахстанской экономики конкурентоспособными кадрами в сфере науки.
2. Усиление и формирование новых инициатив по созданию коллабораций и исследовательских сетей среди профессорско-преподавательского состава Школ НУ и казахстанских университетов; проведение передовых исследований по широкому спектру дисциплин.
3. Модернизация, упрощение и совершенствование процессов администрирования исследовательских грантов путем использования передовых инструментов аналитики для повышения эффективности научной деятельности НУ.

Сроки реализации

2021 – 2025 годы

Целевые индикаторы

1. Увеличение доли профессорско-преподавательского состава, вовлеченного в научно-исследовательскую деятельность – не менее 95%;
2. Число статей, проиндексированных в Science Citation Index – Expanded и Social Sciences Citation Index (только Article) за последние пять лет, – не менее 3100 ед.;
3. Средний уровень цитируемости научных статей, опубликованных в течение последних пяти лет в международных рецензируемых рейтинговых журналах, индексируемых Web of Science, Scopus, – не менее 5.0;
4. Количество исследовательских грантов, присужденных в рамках конкурсов по исследовательским программам НУ, – не менее 30 в год.

Источники и объемы финансирования*

На реализацию Программы развития в 2021 – 2025 годах будут направлены средства* в размере 33 246 млн тенге (из республиканского бюджета/национального фонда (далее – РБ/НФ) – 12 536 млн тенге, собственных средств НУ – 20 710 млн тенге), в том числе:
2021 году – 5 258 млн тенге,
2022 году – 6 759 млн тенге,
2023 году – 6 824 млн тенге,
2024 году – 7 095 млн тенге,
2025 году – 7 310 млн тенге.

      * Объем финансирования Программы развития будет определяться при формировании республиканского бюджета на предстоящие периоды и при уточнении республиканского бюджета на соответствующий период

Глава 2. Введение

      Программа развития автономной организации образования "Назарбаев Университет", в отношении которой установлен статус "исследовательского университета", на 2021 – 2025 годы разработана в соответствии со Стратегией на 2018 – 2030 годы, утвержденной решением Высшего Попечительского совета НУ под председательством Первого Президента Назарбаева Н.А.

      Программа развития нацелена на сохранение высоких темпов роста исследовательской деятельности, достигнутых по итогам реализации первой Программы развития с 2016 по 2020 годы. За эти пять лет НУ значительно улучшил свои показатели по всем ключевым показателям развития научных исследований и вошел в число лидеров на казахстанском рынке образования. Число публикаций профессорско-преподавательского состава (далее – ППС) НУ в изданиях, входящих в 1-й, 2-й и 3-й квартили, по данным Scopus выросло более чем в два раза, по итогам 2019 года их число составляет 20% всех публикаций казахстанских университетов.

      Достигнутые результаты показывают эффективность созданной в НУ научной экосистемы, в основе которой генерация знаний и воспроизводство научных кадров достигаются в процессе исследовательской деятельности, полноценно интегрированной в образовательный процесс. Участие студентов в научных проектах преподавателей, обладающих высокой научной продуктивностью, дает им возможность быстро включиться в глобальные исследовательские сети.

      На новом этапе развития стратегия НУ направлена на подготовку к выходу университета на глобальный рынок к 2030 году. Диверсификация научных компетенций позволит мобилизовать силы для реализации крупных исследовательских проектов: за годы формирования научных приоритетов НУ было апробировано множество научных идей, в рамках Программы развития на 2021 – 2025 годы открываются возможности дальнейшего развития и быстрого масштабирования этих идей, подходов, в том числе в сотрудничестве с казахстанскими вузами.

Глава 3. Становление и развитие НУ как исследовательского университета мирового класса

Параграф 1. Предпосылки создания исследовательского университета, факторы успеха, текущие инициативы

      В настоящее время модель исследовательского университета является эталоном образовательного учреждения в странах, где экономика основана на знаниях. В число факторов, которые определяют высокую результативность исследовательских вузов, входят:

      1) высокая концентрация талантов (среди ППС и студентов);

      2) значительные ресурсы, создающие условия для благоприятной учебной среды и проведения передовых исследований;

      3) благоприятные особенности управления, которые поощряют развитие лидерских качеств, стратегическое видение, инновацию и гибкость, позволяют учреждениям принимать решения и распоряжаться ресурсами без бюрократической волокиты. Рассматривая потенциал НУ через призму этих факторов, можно сказать следующее.

      На сегодняшний день только четырем высшим учебным заведениям, включая НУ, был присвоен статус исследовательского университета. Со дня основания НУ оказывалась всесторонняя государственная поддержка, которая на протяжении более 10 лет обеспечивала финансовую устойчивость и динамичное развитие университета. Продолжение этой политики позволит университету сформировать прочную финансовую базу и эффективно диверсифицировать источники финансирования к 2030 году, чтобы снизить зависимость от государственного обеспечения, все больше опираясь на собственные силы.

      Эффективная диверсификация источников финансирования потребует увеличения доходов университета от трансфера знаний. В этой связи НУ уже сегодня отдает приоритет не финансированию подразделений, а поддержке перспективных проектов. При этом развиваются такие направления деятельности как маркетинг, бизнес-инкубирование и коммерциализация результатов научной деятельности. Более того, чтобы поощрить интерес учащихся к предпринимательству и возможность открыть в будущем свои стартапы, университет обязывает всех студентов бакалавриата проходить курсы по бизнесу и инновациям.

      Говоря о высокой концентрации талантов, очевиден тот факт, что ключевым ресурсом развития любой организации является человек. Эффективность деятельности университета, его рейтинговые показатели в существенной мере зависят от усилий и результатов работы преподавателей и сотрудников, их компетентности, мотивации, творческого потенциала, инновационной активности.

      В НУ работают сотни талантливых ученых. С тех пор как в 2016 году была запущена первая Программа развития число научных публикаций НУ стремительно возросло, превысив 2000 опубликованных документов. Кроме того, за последние пять лет средневзвешанный индекс цитирования публикаций НУ достиг отметки 1.27, что готовит о том, что их качество выше среднемирового уровня. Для сравнения: среднемировое значение этого показателя равно 1, а его совокупное значение по казахстанским вузам составляет менее 0.6. По средневзвешанному индексу цитирования публикаций НУ занимает 4 место среди ведущих университетов Содружества Независимых Государств и 14 место среди университетов стран, вступивших в Европейский союз после 2004 года. За пять лет НУ стал самым цитируемым казахстанским вузом, что подтверждается данными международных систем с наукометрическими показателями Web of Knowledge и Scopus. Значимость достигнутых результатов демонстрирует лидерские позиции НУ и высокий уровень его исследователей. Это достижение способствовало тому, что НУ был приглашен стать первым членом Азиатского альянса университетов (далее – AUA), в который входят пятнадцать ведущих университетов Азии. Миссия AUA заключается в совместном решении региональных и глобальных проблем, в частности, связанных с развитием высшего образования, экономики, науки и технологий, путем укрепления сотрудничества между его членами. Управляющий Совет AUA выбрал НУ в качестве председательствующей организации AUA на 2020-2021 годы.

      НУ стремится стать одним из 200 лучших университетов мира. Стратегия НУ в данном вопросе направлена на поддержание качественного состава ППС, привлечение перспективных молодых ученых и формирование мотивации талантливых студентов и сотрудников НУ к выбору академической карьеры. Здесь показательным является неуклонный рост числа позиций для постдокторантов в школах НУ. При этом речь идет не только о наращивании, сколько о мобилизации и более эффективном использовании имеющегося кадрового потенциала, так как даже в относительно небольшой доле молодых членов ППС концентрация талантов очень высока.

      НУ привлекает много талантливых молодых людей, предоставляя щедрые стипендии. Кроме того, программа Nazarbayev University Foundation Year Program (NUFYP) позволяет перспективным студентам со слабым знанием английского языка совершенствовать свои знания и подготовиться к поступлению в НУ и дальнейшему обучению на иностранном языке. Этот подход увеличивает число кандидатов, что способствует достижению долгосрочной цели НУ по удвоению числа своих студентов.

      Что касается системы управления, НУ выделяется не только в ряду казахстанских вузов, но и среди университетов всего постсоветского пространства. Изначально проектная группа, работавшая над созданием университета, понимала важность его отличия от предыдущих усилий Казахстана по созданию университетов мирового класса. Важным в этом отношении стало принятие специального закона, дающего академическую и институциональную автономию НУ. В свою очередь, автономия позволила Университету внедрить глобальные стандарты управления, прозрачную систему отбора студентов на основе академических достижений и политику найма на основе профессиональных заслуг. Это также позволило создать Попечительский совет, в составе которого присутствуют как международные, так и национальные представители. Этот подход к управлению теперь постепенно распространяется на другие казахстанские университеты благодаря успеху НУ.

Параграф 2. Научные исследования

      В рамках первой Программы развития НУ было профинансировано 192 научных проекта. Несмотря на то что проекты еще реализуются и завершатся в 2021–2023 годах, многие результаты исследований уже опубликованы в ведущих рецензируемых научных журналах. Обучающиеся в магистратуре и докторантуре принимали участие в научных проектах и получили знания, соответствующие стандартам международной исследовательской практики.

      В это же время университет продолжал поддерживать специальные проектные группы под руководством признанных ученых, известных в среде международного научного сообщества, включая Нобелевского лауреата Дж. Смута. Передовые исследования в области астрофизики плодотворно отразились в опубликовании результатов в высокорейтинговых научных журналах.

      В 2018–2019 годах, были разработаны и введены в практику несколько важнейших документов, касающихся дальнейшего развития научно-исследовательской деятельности в университете:

      1) Высший Попечительский совет одобрил новую Стратегию НУ на 2018-2030 годы, которая фокусируется на важнейших темах и вопросах будущего, где в качестве приоритетных направлений деятельности НУ выделяет исследования и инновации, в том числе в STEM-дисциплинах (естественные науки, технологии, инженерия и математика);

      2) положения научной политики НУ определили новые механизмы поддержки исследований на университетском уровне. Помимо основных принципов проведения исследований, требований к исследовательской этике и процедурных положений по исследовательским грантам, выделяемых университетом, в рамках научной политики были утверждены три исследовательские программы, которые определяют механизм распределения грантов среди исследователей университета;

      3) в рамках исследовательской стратегии впервые в истории НУ определены долгосрочные направления развития его научно-исследовательской деятельности. Данные направления легли в основу исследовательских приоритетов настоящей Программы развития.

Параграф 3. Текущие инициативы

      Приоритетом следующего этапа роста и развития НУ станет динамичная программа научных исследований, проводимых его профессорами. Университет уже заложил успешное начало в разработке такой программы: преподаватели и исследователи опубликовали более 2000 международных публикаций в период 2011–2018 годов. Важно отметить, что три четверти этих публикаций были изданы в сотрудничестве с международными партнерами. Обучающиеся НУ также активно участвуют в научной деятельности: на их счету более 130 статей. Более 11% публикаций НУ входят в число 10% наиболее широко цитируемых публикаций по всему миру и более четверти публикуются в ведущих журналах.

      Также текущие инициативы Университета включают:

      1) разработку исследовательской стратегии, которая подчеркнет необходимость междисциплинарных исследований и важность концентрации исследовательских ресурсов на ограниченном возможностями университета количестве приоритетных областей;

      2) создание Института интеллектуальных систем и искусственного интеллекта;

      3) интернационализацию университета, которая остается основной задачей второй декады развития НУ (создан подкомитет по интернационализации, запущена программа по выявлению передовой практики интернационализации в других вузах);

      4) увеличение численности студентов в два раза к 2025 году в соответствии с решением Попечительского совета НУ;

      5) дальнейшее развитие экосистемы инноваций для поддержки текущих и будущих инновационных инициатив НУ.

Глава 4. Текущие стратегические цели и приоритетные направления развития

      Сегодня НУ входит в свое второе десятилетие. Закончился период, предусмотренный его первой Стратегией (2013–2020 годы) и Программой развития исследовательского университета (2016–2020 годы). За это время в НУ прошли шесть выпускных церемоний, в общей сложности университет окончили 4635 выпускников, в том числе 2997 бакалавров, 1569 магистров и 69 PhD докторантов и докторов медицины. Благодаря всесторонней финансовой поддержке государства был построен современный кампус с развитой инфраструктурой для обучения, научной деятельности и общественной жизни.

      На данный момент выпускники являются основным продуктом Университета. Из 4635 выпускников шести выпусков примерно одна треть решила продолжить обучение, в то время как остальные вышли на рынок труда. Однако, если смотреть в разрезе выпускников программ бакалавриата, то около половины поступили на программы послевузовского образования, многие из них за рубеж, при этом большинство отправились в лучшие международные университеты по всему миру (США, Великобритания, Германия и Франция – это страны-лидеры по выбору выпускников НУ). Большинство выпускников поступили на программы магистратуры, при этом значительное число обучаются на программах докторантуры или на программе "Доктор медицины". Из них немногим меньше половины предпочли учиться за рубежом, и чуть более половины продолжили обучение в НУ.

      Сегодня в НУ насчитывается 5444 обучающихся: 3399 бакалавров, 1282 обучающихся по программам магистратуры и докторантуры. Контингент ППС НУ включает в себя 492 преподавателя, которые активно занимаются научно-исследовательской деятельностью.

      В Университете функционируют пять школ, три из которых профессиональные. Все школы поддерживаются партнерами из числа лучших университетов мира.

      Установление стратегических партнерских отношений с ведущими международными университетами сыграло важную роль в ускорении институционального развития НУ. Каждая школа выбрала своего партнера. С такими разными партнерами университету временами было сложно развивать отношения, но, в целом, это позволило университету получить очень богатый опыт. Ниже приведен первоначальный список стратегических партнеров, который со временем менялся, большинство стали долгосрочными, с некоторыми истек срок сотрудничества, в исключительных случаях взаимное сотрудничество не состоялось. Для продолжающегося партнерства приоритетом стало научное сотрудничество.

      Список стратегических партнеров НУ:

      1) Кембриджский университет, факультет образования (Великобритания) – высшая школа образования; тестирование Кембриджа по оцениванию (вступительное тестирование);

      2) Университет iCarnegie (США) – первоначальный партнер школы наук и технологий (в первые три года);

      3) Колорадская школа горного дела (США) – школа горнорудного дела и наук о земле;

      4) Университет Дьюка, Школа бизнеса Фукуа (США) – Высшая школа бизнеса;

      5) Национальная лаборатория Лоуренса Беркли (США) – ЧУ "Национальная лаборатория Астана" (National Laboratory Astana);

      6) Национальный университет Сингапура, школа государственной политики им. Ли Куан Ю (Сингапур) – высшая школа государственной политики;

      7) Oak Ridge Associated Universities (ORAU) (США) – внешняя оценка для внутренних исследовательских грантов;

      8) Университет Пенсильвании, Школа образования (США) – высшая школа образования;

      9) Университет Питтсбурга (США) – школа медицины;

      10) Университет Ворвик (Великобритания) – NUFYP (на этапе повторного проектирования после выхода UCL);

      11) Университет Висконсин-Мэдисон (США) – школа гуманитарных и социальных наук;

      12) Университетский колледж Лондона (Великобритания) – школа инженерии (в течение первых 5 лет) и подготовительная школа (в течение первых 5 лет).

Параграф 1. Стратегические цели Университета на 2018 – 2030 годы

      Для получения международного признания Университету необходимо эффективно конкурировать в глобальном рейтинге университетов. Эта конкуренция обусловлена прежде всего научно-исследовательскими достижениями и публикациями, а также успеваемостью студентов и характеристиками НУ. В то же время в целях реализации Стратегии "Казахстан – 2050" НУ будет стимулировать ППС проводить исследования в двух направлениях – исследования, ориентированные на решение важных глобальных проблем, а также на решение социально-экономических и научно-технических проблем Казахстана.

      Академическое и научное лидерство – основа всех лучших университетов. ППС и научные сотрудники НУ должны продолжать демонстрировать свою способность достигать высоких глобальных стандартов в этих основных сферах деятельности университета. Постоянный рост качества исследований и успехов выпускников будет иметь решающее значение для достижения международного признания и положения. Задачей НУ также будет расширение возможностей выпускников как для работы в современном Казахстане, так и для формирования завтрашней среды, способствуя модернизации общества и достижению видения Казахстана до 2050 года.

      Высший попечительский совет утвердил для НУ пять стратегических целей:

      1) лидерство в реформировании системы образования в Казахстане;

      2) академическое лидерство;

      3) научное лидерство;

      4) создание модели интегрированной академической системы здравоохранения;

      5) инновации и внедрение науки в производство.

      Стратегические цели и целевые индикаторы АОО "Назарбаев Университет", утвержденные Стратегией НУ на 2020 – 2025 годы и на 2025 – 2030 годы, представлены в приложении 1 к настоящей Программе развития.

Параграф 2. Приоритетные направления Программы развития

      Первоклассные исследования являются базовым условием конкурентоспособности НУ как исследовательского университета. Формируя репутацию научного лидерства, университет закладывает основы самостоятельного и успешного будущего, в котором НУ является привлекательным местом работы для талантливых студентов и исследователей из стран ближнего и дальнего зарубежья.

      Чтобы выделить себя из общей массы университетов НУ необходимо обрести компетенции в ряде приоритетных областей, признанных на международном уровне. Основываясь на текущих возможностях и сильных сторонах НУ, среди возможных областей можно выделить следующие:

      1) строительство, инфраструктура, транспортные системы и умные города (SMART cities);

      2) биомедицина и нейронаука;

      3) антропология, социология и история;

      4) евразийские исследования;

      5) образование;

      6) финансы, рынки и правительства;

      7) инновации и предпринимательство;

      8) компьютерная инженерия, науки о данных;

      9) робототехника и интеллектуальные системы;

      10) передовые материалы, энергетика и устойчивое развитие;

      11) нефтегазовое дело, науки о Земле и управление ресурсами;

      12) физика и космические исследования.

      Вместе с тем стремительное развитие новых технологий стало вызовом как для развитых стран, так и для развивающихся и переходных экономик. Эти вызовы сформировали новую повестку дня для инженерных и естественных наук. Такие направления как биомедицина, альтернативная энергетика, искусственный интеллект, технологии 3D-печати, интернет вещей, блокчейн стали ключевыми тенденциями современности, и достижения в этих областях стремительно меняют облик целого ряда секторов.

      Научный поиск в указанных направлениях сегодня идет во всем мире. Объективное преимущество НУ в этом поиске заключается в том, что, будучи молодым исследовательским университетом, на стадии формирования своих научных приоритетов он может сконцентрировать свои усилия и ресурсы на наиболее перспективных областях знаний и создать точки роста, которые в будущем превратятся в крепкие опоры научного лидерства.

      Для реализации этого преимущества необходимо развернуть исследования, направленные как на глобально значимые научные проблемы, так и для решения важных технологических задач, стоящих перед государством.

      Примечательно, что концепция исследовательского университета, внедренная в НУ, дает возможность обеспечить казахстанскую экономику кадрами, обладающими современными компетенциями по широкому спектру естественных, инженерных и социально-гуманитарных наук, благодаря образовательному процессу, выстроенному на основе его интеграции с исследованиями и разработками, отвечающими указанным вызовам.

      Приоритетные направления настоящей Программы развития учитывают вышеназванные вызовы, а также предполагают поддержку тех направлений, по которым НУ имеет потенциал для серьезного продвижения в глобальном научном и образовательном пространстве.

      В качестве таких направлений выбраны:

      1) социо-экономическая трансформация и развитие человеческого капитала;

      2) интеллектуальные системы и человеко-машинный интерфейс;

      3) здоровье и благосостояние;

      4) передовые материалы и новые технологии;

      5) энергетика, природные ресурсы и окружающая среда.

Раздел 1. Направление 1. Социо-экономическая трансформация и развитие человеческого капитала

      Менее чем за три десятилетия с момента обретения независимости Республика Казахстан достигла огромных успехов на пути развития. Благосостояние общества стало значительно выше. Паритет покупательной способности на душу населения вырос с 7 010 долларов США в 1993 году до 24 230 долларов США в 2018 году. Быстрое развитие экономики Казахстана позволило значительно повысить качество жизни его граждан благодаря улучшениям в сфере образования, здравоохранения и расширению возможностей трудоустройства. Политическое руководство страны поставило перед страной амбициозные цели развития. Первый Президент четко определил в Стратегии "Казахстан-2050", что Казахстан должен стремиться стать одной из 30 самых развитых стран мира к 2050 году.

      Так как данное направление позиционируется как один из драйверов перемен в экономике, его исследовательские приоритеты согласуются со стратегическими целями, определенными политическим руководством страны и направлены на:

      создание условий для устойчивого экономического роста;

      сокращение разрыва между богатыми и бедными с точки зрения здоровья, образования, доходов и благосостояния;

      продвижение финансовой грамотности, всестороннего роста и услуг в сельской местности;

      обеспечение инклюзивного образования и его дивидендов, а также создания сетей и кооперационных связей с правительством и промышленными партнерами.

      Направление определяет следующие исследовательские приоритеты:

      1) структурные детерминанты неравенства (разрыв между городом и сельскими районами и прочее);

      2) системные междисциплинарные исследования по изучению бедности, неравенства, инклюзивного роста, развития сельских районов как в Казахстане, так и во всем регионе;

      3) развитие человеческого капитала через высококачественное, инклюзивное образование, направленное на сохранение талантов и обученных специалистов;

      4) формирование кадрового состава хорошо подготовленных казахстанских исследователей;

      5) принятие институциональных механизмов и решений для обеспечения сбора и анализа сбора качественных данных, создание хранилища качественных данных, а также производство качественных и эффективных результатов исследований.

Раздел 2. Направление 2. Интеллектуальные системы и человеко-машинный интерфейс

      Это направление является центральным для таких инициатив государства как "Казахстан - 2030", "Казахстан - 2050" и "Цифровой Казахстан". Кроме того, оно хорошо согласуется с глобальными целями в области устойчивого развития, ожидаемыми в ближайшем будущем изменениями на рынке труда и тенденциями к прицельной медицине. Направление нацелено на:

      1) повышение качества исследований в области информационных и коммуникационных технологий, включая достижения в области искусственного интеллекта, технологий 5G и 6G;

      2) продвижение исследований в области искусственного интеллекта в рамках поддержки индустрии 4.0, медицинской диагностики и развития умных городов;

      3) развитие и помощь в определении использования информации и данных в соответствии с этическими стандартами;

      4) усиление интеграции технологий с казахстанской промышленностью;

      5) обеспечение значимого влияния (присутствия) в ключевых сферах направления, измеряемого в публикациях, прототипах, патентах, стартапах, проектах промышленной кооперации.

      Институт интеллектуальных систем и искусственного интеллекта (ISSAI) создан в НУ в 2019 году для координации исследований по данному направлению. Ожидается, что будет налажено тесное сотрудничество с казахстанскими университетами, а также с международными и промышленными партнерами.

Раздел 3. Направление 3. Здоровье и благосостояние

      Здоровье как состояние полного физического, психического и социального благополучия имеет важное значение для полноценной жизни каждого человека. Улучшение здоровья и благосостояния общества имеют решающее значение для развития Казахстана, поскольку ожидаемая продолжительность жизни его граждан остается ниже, чем в развитых странах. Содействие развитию общественного здравоохранения путем воздействия на факторы, которые способствуют увеличению распространенности заболеваний, имеет важное значение для повышения качества и здорового образа жизни в стране. Систематическое улучшение здравоохранения в сочетании с поощрением здорового образа жизни необходимо для продления продолжительности жизни, ведущей к здоровому старению в Казахстане.

      Основными приоритетами исследований в области здоровья и благополучия являются:

      1) создание эпидемиологических программ для мониторинга и выявления основных проблем здравоохранения в Казахстане, а также для определения экологических и генетических факторов, вызывающих заболевания и различия в состоянии здоровья;

      2) создание сильных исследовательских программ по основным заболеваниям в Казахстане, включая туберкулезные, сердечно-сосудистые, метаболические, нейродегенеративные нарушения, инфекционные заболевания, COVID-19 и рак;

      3) выявление неравенств в предоставлении медицинской помощи в разных регионах Казахстана;

      4) создание платформы для прицельной медицины, которая позволит проводить исследования персонализированной медицины с особым акцентом на возрастные заболевания;

      5) разработка интеллектуальных и сенсорных систем для применения в предварительной диагностике и лечении пациентов;

      6) формирование программы по разработке лекарственных средств путем создания инфраструктуры для клинических испытаний и укрепления фармацевтического производства.

Раздел 4. Направление 4. Передовые материалы и новые технологии

      Технологический прогресс в области материалов стимулирует разработку новых продуктов и ускоряет рост экономики. Данное направление ориентировано на разработку передовых многофункциональных материалов для новых технологий, используемых в современных устройствах и системах. Прорыв в технологиях производства материалов и устройств будет полезен в самых разных отраслях промышленности. Достижения в материаловедении, энергетических материалах, биомедицинской инженерии, науке об окружающей среде, электротехнике и вычислительной технике объединяют знания и опыт, необходимые для того, чтобы вывести продукт с добавленной стоимостью от лабораторных масштабов до системного уровня. Обучение молодых кадров для будущих потребностей в исследованиях и разработках будет проводиться, начиная от фундаментального изучения свойств современных материалов до их практического применения. Разработанные новые функциональные материалы приведут к диверсификации казахстанской промышленности, созданию рабочих мест в разных секторах и будут способствовать успешной трансформации экономики Казахстана в экономику, основанную на знаниях.

      Основное внимание будет уделяться фундаментальным исследованиям новейших функциональных материалов, устройств, систем и технологиям изготовления (фабрикации) для их применения в различных секторах промышленности. Кроме того, Университет стремится к дальнейшему укреплению сотрудничества между НУ и индустриями. В рамках направления будут достигаться следующие цели:

      1) сохранение стратегических позиций Казахстана в мире путем освоения новейших технологий в области новых материалов, передовых устройств и систем;

      2) увеличение выпуска научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ (далее – НИОКР) и налаживание тесного сотрудничества с промышленностью;

      3) усиление междисциплинарного сотрудничества для обеспечения широкого применения устройств и систем;

      4) привлечение инвестиций в технологии, разработанные в Казахстане.

      Для достижения вышеуказанных целей определен круг приоритетных исследовательских вопросов:

      1) получить фундаментальные знания о новых материалах и рабочих механизмах современных материалов и устройств;

      2) исследовать современные функциональные материалы с фокусом на следующих областях:

      биоматериалы;

      востребованная электроника;

      высокоэффективные материалы, устройства и системы для хранения и генерации энергии;

      нефтехимические материалы и катализаторы;

      фармацевтические материалы;

      функциональные сенсорные материалы.

      3) разработать передовую электронику и системы с использованием самых современных технологий.

Раздел 5. Направление 5. Энергетика, природные ресурсы и окружающая среда

      Экономика Казахстана, как и большинство современных экономик, стратегически подвержена влиянию производства и потребления энергии. Также Казахстан уникален своими огромными природными ресурсами. Добыча этих природных ресурсов может иметь значительное негативное влияние на окружающую среду при отсутствии ответственного подхода к ее планированию и осуществлению. Таким образом, данное направление имеет важное значение для национальной и мировой экономики в таких вопросах как: мобилизация и развитие глобальных поставок природных и энергетических ресурсов; расширение источников для поставки природных ресурсов и повышение ресурсоэффективности и повышение устойчивости национальной и глобальной экономики.

      Ниже приведены исследовательские приоритеты направления:

      1) развитие технологий в области солнечной и ветровой энергетики;

      2) трансформация секторов энергетики и природных ресурсов в технологичные отрасли производства, обработки и управления в соответствии с инициативами национального развития "Казахстан - 2030" и "Казахстан - 2050";

      3) осуществление разработки и добычи природных ресурсов Казахстана ответственным с экологической точки зрения образом;

      4) развитие возобновляемой энергии в качестве альтернативы ископаемому топливу, а также повышение эффективности энергопотребления и производства;

      5) разработка интеллектуальных систем управления водными ресурсами с точки зрения качества, доступности и использования;

      6) сокращение зависимости Казахстана от иностранных источников энергии до возможного минимума;

      7) повышение безопасности и производительности в отраслях, связанных с природными ресурсами, посредством обучения и внедрения принципов управления, соответствующих передовой международной практике.

Глава 5. Анализ текущей ситуации

      Настоящая Программа развития разработана на основе Стратегии НУ на 2018 – 2030 годы и по итогам реализации первой Программы развития на 2016 – 2020 годы.

      Для достижения стратегической Программы НУ будет фокусироваться на реализации задач по следующим направлениям:

      1) академическое лидерство – осуществление дальнейшей интеграции образовательного процесса с проведением научных исследований для обеспечения казахстанской экономики конкурентоспособными кадрами в сфере науки;

      2) научное лидерство – усиление и формирование новых инициатив по созданию коллабораций и исследовательских сетей среди ППС Школ НУ и казахстанских университетов; проведение передовых исследований по широкому спектру дисциплин с результатами, опубликованными в ведущих мировых научных журналах;

      3) исследовательская среда – модернизация, упрощение и совершенствование процессов администрирования исследовательских грантов путем использования передовых инструментов аналитики исследовательской деятельности для повышения эффективности научной деятельности НУ.

      Достижение стратегической цели и решение указанных задач Программы не могут быть осуществлены простым увеличением ресурсного обеспечения и требуют системного применения подходов, за счет которых окажется возможным относительно быстрый переход в новое качество.

      Такими ключевыми подходами являются:

      1) продолжение политики выделения грантов на проведение научных исследований на конкурсной основе в целях отбора "лучших умов";

      2) вовлечение ППС и участие студентов НУ в исследовательских проектах;

      3) использование зарубежной экспертизы для оценки достоинств научной стороны предлагаемых планов исследований и принятие решений о финансировании проектов на основе рекомендаций научного совета НУ, основанных на результатах экспертизы зарубежных экспертов;

      4) кадровая политика, направленная на гибкое управление договорных условий с зарекомендовавшими себя членами ППС и дальнейшее привлечение выдающихся специалистов с международного рынка труда, при этом требования к квалификации новых членов профессорского состава будут повышаться;

      5) использование наукометрических показателей и экспертных мнений в качестве критериев достижения научного лидерства;

      6) выбор ключевых приоритетов научного развития и концентрация ресурсов и внимания на тех направлениях исследований и подготовки научных кадров, в которых НУ имеет возможность выхода на лидирующие мировые позиции к 2030 году, а также поддержка направлений, в развитии которых особенно нуждаются формирующиеся в Казахстане инновационные отрасли экономики;

      7) расширение перечня высококачественных магистерских и PhD программ, увеличение числа пост-докторских исследовательских должностей, увеличение доли обучающихся на магистерских программах и программах докторантуры (PhD) до 1/3 от общей численности обучающихся;

      8) повышение междисциплинарности исследований, снижение бюрократических барьеров.

      SWOT анализ исследовательского университета АОО "Назарбаев Университет":

      Сильные стороны:

      1) качество студентов;

      2) успех выпускников ("послы НУ");

      3) участие студентов в общественной жизни (социальный вклад);

      4) рост внутренней и международной репутации;

      5) репутация на национальном уровне: гордость за бренд НУ;

      6) высокое качество международного ППС;

      7) преподаватели НУ трудоустраиваются в престижные университеты, что говорит о качестве ППС НУ, а также о том, что НУ является эффективным катализатором дальнейшего профессионального развития;

      8) бывшие преподаватели НУ становятся послами НУ;

      9) сильная поддержка со стороны государства;

      10) развитая внутренняя система повышения качества;

      11) низкий уровень изолированности школ НУ от внешнего мира (на сегодняшний момент);

      12) молодое, энергичное и гибкое высшее учебное заведение, готовое изменяться по мере необходимости;

      13) заложенный фундамент инновационной экосистемы;

      14) привлекательность НУ как работодателя для высококвалифицированных сотрудников;

      15) высокая мотивация всех членов университетского сообщества (студентов, преподавателей, сотрудников);

      16) благоустроенный кампус, обеспечивающий привлекательную основу для роста количества международных студентов.

      Слабые стороны:

      1) позиция Казахстана в мире;

      2) краткосрочные и негибкие первоначальные договоры о трудоустройстве преподавателей – необходимость внедрения более гибкой системы;

      3) менее, чем оптимальные отношения с остальными университетами страны;

      4) чрезмерная зависимость от государственной поддержки;

      5) коммуникации, как внешние, так и внутренние;

      6) изоляция от остальных университетов страны;

      7) распространение ценностей НУ находится все еще в процессе;

      8) отсутствие общего понимания того, что представляет из себя "университет мирового класса";

      9) разделение на "международный" и "казахстанский";

      10) разделение между ППС и административным персоналом;

      11) низкий уровень основных услуг: ИТ и Департамента управления человеческими ресурсами;

      12) бюрократия, особенно в финансовых вопросах.

      Возможности:

      1) лидерство в исследованиях в Центральной Азии (ЦА) и за ее пределами;

      2) региональное лидерство в Центральной Азии;

      3) тесные отношения с соседними странами;

      4) растущее геополитическое значение Центральной Азии;

      5) усиление поддержки преподавателей, в том числе по программам обмена;

      6) увеличение количества стажировок и программ по обмену студентами;

      7) потенциал ABC для распределения выпускников НУ;

      8) непрерывные инновации, особенно в сфере цифровых технологий;

      9) серьезный вклад в "Цифровой Казахстан";

      10) увеличение междисциплинарных исследований;

      11) интернационализация студентов;

      12) анализ структур школ НУ для повышения эффективности;

      13) сотрудничество с другими университетами в Казахстане и Азии;

      14) развитие традиций и бренда – "путь НУ".

      Угрозы:

      1) страновое неприятие риска и поражения;

      2) глобальная и региональная конкуренция в привлечении преподавателей, исследователей и студентов;

      3) нестабильность соседних стран;

      4) неопределенность в привлечении бюджетных средств на исследования: размер и предсказуемость;

      5) высокое государственное финансирование по сравнению с казахстанскими организациями высшего и (или) послевузовского образования делает НУ объектом повышенного внимания;

      6) экономическое положение в стране снижает способность Правительства поддерживать следующий этап развития НУ, особенно в части строительства ABC;

      7) "выгорание" персонала (в особенности "первого поколения");

      8) низкая способность привлекать лучших сотрудников и международных преподавателей из-за падения конкурентоспособности;

      9) утечка "мозгов".

Глава 6. Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов реализации Программы развития

      Цель. Создание критической массы по перспективным направлениям исследовательской деятельности, в том числе путем создания передовых научно-исследовательских центров высоких компетенций, осуществляющих значительный теоретический и практический вклад в инновационное развитие Республики Казахстан.

      Для достижения поставленной цели необходимо решить следующие задачи:

      Задача 1. Интеграция образовательного процесса с проведением научных исследований для обеспечения казахстанской экономики конкурентоспособными кадрами в сфере науки.

      Задача 2. Усиление и формирование новых инициатив по созданию коллобораций и исследовательских сетей среди ППС Школ НУ и казахстанских вузов; проведение передовых исследований по широкому спектру дисциплин.

      Задача 3. Модернизация, упрощение и совершенствование процессов администрирования исследовательских грантов путем использования передовых инструментов аналитики для повышения эффективности научной деятельности НУ.

      Целевые индикаторы и показатели результатов задач Программы развития исследовательского университета АОО "Назарбаев Университет" представлены в приложении 2 к настоящей Программе развития.

      План мероприятий по реализации программы развития исследовательского университета АОО "Назарбаев Университет" на 2021 – 2025 годы представлен в приложении 3 к настоящей Программе развития.

Глава 7. Основные направления, пути достижения поставленных целей программы и соответствующие меры

      Основными направлениями данной Программы являются:

      1) вовлечение ППС и обучающихся НУ в исследовательские проекты;

      2) сохранение высокого научного качества финансируемых проектов путем привлечения международной экспертизы;

      3) использование передовых инструментов оценки научной результативности;

      4) развитие ключевых приоритетов научного развития НУ, а также поддержка направлений, в развитии которых особенно нуждаются формирующиеся в Казахстане инновационные отрасли экономики;

      5) повышение междисциплинарности исследований, снижение бюрократических барьеров.

      Цель. Создание критической массы по перспективным направлениям исследовательской деятельности, в том числе путем создания передовых научно-исследовательских центров высоких компетенций, осуществляющих значительный теоретический и практический вклад в инновационное развитие Республики Казахстан.

      Задачи:

      1) достижение академического лидерства – интеграция образовательного процесса с проведением научных исследований для обеспечения казахстанской экономики конкурентоспособными кадрами в сфере науки.

      Сегодняшние инициативы в части достижения академического лидерства включают следующее:

      Стратегия обучения и преподавания НУ определила подход Университета к обучению. Инновация, интеграция и инклюзивность являются основополагающими элементами "Академического лидерства" и "Атрибутами выпускника" НУ. Стратегия делает основной упор на академическую честность, интеграцию науки в обучение, индивидуализированное обучение, коллаборативное обучение, обучение с использованием современных образовательных технологий с целью развития соответствующих компетенций и международно-интегрированное обучение.

      Концепция повышения академического качества (далее – КПАК) НУ основывается на анализе результатов обратной связи студентов и преподавателей, комментариев внешних экспертов, данных о прогрессировании и академической успеваемости студентов на уровне курса, программы, Школы, а также на непрерывном анализе достигнутых результатов предыдущего комплекса мероприятий. КПАК устанавливает новые цели и определяет существующие передовые практики, которые необходимо распространять среди школ НУ.

      Ведется разработка обязательного компонента академических программ бакалавриата для всех студентов первого и второго курса, которая даст студентам достаточно времени, чтобы определить свои интересы и интеллектуальные увлечения перед выбором своей специализации. Обязательный компонент академических программ бакалавриата включает в себя принципы стратегии преподавания и обучения НУ, а также предпринимательского подхода и творческого дизайн-мышления.

      НУ принял участие в Программе институциональной оценки Европейской ассоциации университетов (ЕАУ) с целью получения внешней 23 независимой оценки результатов своей деятельности. Результаты данной оценки приняты во внимание и реализуются руководством НУ.

      Основным вкладом НУ в будущее страны остается подготовка будущих лидеров. Два быстро развивающихся элемента образовательных и исследовательских ландшафтов НУ – это программы докторантуры и постдокторантуры. НУ расширит перечень высококачественных программ PhD, чтобы привлечь иностранных студентов и расширить число пост-докторских исследовательских должностей. НУ недавно увеличил количество пост-докторских должностей как с целью ускорения развития исследовательской культуры в масштабах всего кампуса, так и для создания образцов для подражания нашим студентам, а также для привлечения возвращающейся диаспоры через создание привлекательных условий (финансово и научно-исследовательские возможности). Таким образом, будут взращиваться потенциальные ППС для НУ, а также других казахстанских университетов. Постдокторанты также будут поддерживать исследования ППС. Предлагаемое развитие представительских офисов НУ, расположенных в местах со значительной диаспорой из Казахстана, также могло бы помочь в развитии постоянного канала по привлечению кандидатов.

      Интернационализация остается основной задачей второй декады развития НУ, работа в данном направлении уже ведется, создан подкомитет по интернационализации. В целях установления регионального лидерства НУ должен иметь студенческий контингент, который включает в себя также лучших студентов из других центрально-азиатских стран. Чтобы с уверенностью работать в глобализирующемся мире, студенты НУ должны учиться и жить со сверстниками из других стран и культур. В этой связи Университет поставил перед собой амбициозную цель по увеличению количества иностранных студентов: рост от цифры, составляющей сегодня менее одного процента, до 10% к 2025 году.

      2) достижение научного лидерства – усиление и формирование новых инициатив по созданию коллабораций и исследовательских сетей среди ППС Школ НУ и казахстанских университетов; проведение передовых исследований по широкому спектру дисциплин.

      Разработан новый план поддержки научных исследований, в котором подчеркивается необходимость проведения междисциплинарных исследований, а также необходимость сосредоточить ресурсы вокруг приемлемого числа приоритетных областей.

      Чтобы быть конкурентоспособными на международном уровне исследования, опубликованные НУ, должны быть передовыми, прорывными и представлены в ведущих журналах. В современном мире лучшие научные результаты по большинству дисциплин получают команды ученых, поэтому исследователи НУ должны стараться стать членами признанных глобальных команд в своих областях знаний.

      Параллельно НУ также призван внести свой вклад в модернизацию и рост Казахстана, чтобы способствовать достижению видения Стратегии "Казахстан – 2050 года". Для этого НУ должен применить свои исследовательские навыки в приоритетных для Казахстана вопросах. Важно развивать сотрудничество с другими казахстанскими университетами и научно-исследовательскими центрами.

      Возрастут усилия НУ по изысканию научных грантов из негосударственных источников внутри и за пределами Казахстана. Возможность Университета привлекать внешние гранты будет зависеть от его репутации и способности преподавателей и научных сотрудников НУ сотрудничать с ведущими внешними исследователями.

      В целях реализации данной задачи Университет предполагает продолжить и расширить свои исследовательские программы:

      1. Реализация фундаментальных и прикладных исследований ППС НУ в рамках исследовательской программы грантов профессорско-преподавательского состава АОО "Назарбаев Университет" (далее – ПГП).

      Академическое сообщество является движущей силой любого исследовательского университета. Ученые, работающие в исследовательских университетах, являются небольшой, но чрезвычайно важной частью всего научного сообщества. Несмотря на их немногочисленность, они производят наибольший объем ключевых исследований.

      Исследовательская программа ПГП предполагает проведение ППС НУ широкого спектра фундаментальных и прикладных исследований и подготовку молодых ученых НУ за счет привлечения к исследованиям магистрантов и студентов PhD. Данная программа стартовала в 2017 году и является инструментом для повышения научного качества исследовательских работ НУ. В рамках программы поддерживаются любые фундаментальные и прикладные исследования, которые имеют значительную интеллектуальную ценность и предполагают достижение социально-ориентированных результатов для казахстанского общества. Программа также направлена на поддержку преподавателей НУ в их исследованиях и стимулирование их преподавательской и исследовательской карьеры.

      Ожидается, что ежегодное проведение конкурса на реализацию программы, наряду с созданием новых магистерских и докторских программ, расширением студенческого и академического сообщества НУ, приведет к значительному увеличению исследований, что окажет положительное влияние на публикационную активность университета.

      НУ имеет строгие критерии качества, применяемые при рассмотрении и отборе научных проектов, что гарантирует качество научных результатов и постепенное увеличение показателя цитирования работ НУ, взвешенного по области знания (field-weighted citation impact).

      Для реализации научных проектов в рамках данной исследовательской программы разрешается приобретение оборудования из средств, направленных на ее финансирование.

      2. Реализация совместных исследований научных сотрудников, ППС НУ и казахстанских вузов-коллабораторов в рамках совместной научно-исследовательской программы (далее – СНИП).

      В современном мире лучшие научные результаты по большинству дисциплин получают команды ученых, поэтому НУ поддерживает профессоров и исследователей к объединению усилий с различными институтами и организациями, в том числе казахстанскими университетами. При этом, важным фактором успеха подобных коллабораций в получении передовых результатов является междисциплинарность проводимых научных работ.

      Достижение стратегической цели Программы развития требует создания устойчивых партнерских отношений между Школами НУ и налаживания их сотрудничества с казахстанским научным сообществом.

      СНИП направлена на поддержку развития новых междисциплинарных исследований, проводимых учеными различных специализаций для развития знаний во всех областях наук, а также для развития сотрудничества между НУ и казахстанскими университетами. Коллаборации являются неотъемлемой частью программы, которая, как ожидается, обеспечит проведение высококачественных исследовательских проектов. Программа СНИП поддерживает построение устойчивых партнерских отношений и сотрудничества в новых и традиционных областях исследований, что является стратегическим приоритетом Университета и может иметь важное значение с точки зрения интересов казахстанского общества. Конкурсы в рамках программы не ориентированы на конкретные области исследований и будут направлены на поддержку ППС НУ в их научном поиске, стимулирование их преподавательской и исследовательской карьеры и налаживание сотрудничества с казахстанским научным сообществом. Дополнительная цель состоит в том, чтобы поощрять налаживание сотрудничества, основанного на различных научных и учебных связях, чтобы содействовать научно-техническим прорывам в совместном решении исследовательских вопросов и развитию новых исследований, конкурентоспособных в получении внешней поддержки. Партнерство является важнейшей частью СНИП.

      Для реализации научных проектов в рамках данной исследовательской программы разрешается приобретение оборудования из средств, направленных на ее финансирование.

      3. Формирование не менее одного исследовательского центра мирового уровня в приоритетной области исследования в рамках Международной междисциплинарной исследовательской программы (далее – ММИД).

      НУ стремится содействовать развитию новых исследовательских инициатив, которые выходят за границы традиционных дисциплин. ММИД сформирована для эффективного осуществления этой задачи. Она направлена на повышение уровня и качества исследований, а также на повышение их международной конкурентоспособности, признания и уважения.

      Цель ММИД состоит в том, чтобы усилить казахстанские исследования путем повышения академических стандартов, способствуя их обновлению, восстановлению и устойчивости, а также обеспечить их важность с точки зрения интересов общества. Программа должна помочь в реализации исследовательских стратегий и развитии научной инфраструктуры. Отбор исследований в рамках ММИД будет проводиться на основе стратегических целей программы и потребностей НУ.

      Общие цели включают развитие передового национального ноу-хау и конкурентоспособности в областях, которые могут охватывать фундаментальные и/или прикладные исследования, поддержку исследователей с высоким рейтингом, руководство междисциплинарными межотраслевыми исследовательскими проектами, сбор научных ресурсов в университетах и содействие обмену результатами и их реализации. Предполагается, что в рамках ММИД будет налажено сотрудничество с промышленностью и/или правительством для обмена информацией и коммерческого использования инновационных идей и технологий, а также для развития научной инфраструктуры. Такое взаимодействие поможет определить приоритеты исследований, чтобы учитывать потребности торговли и промышленности.

      Цели ММИД состоят не только в том, чтобы разработать план исследований, который может оказать влияние на решение конкретной выбранной проблемы, но также и в определении действительно важных, устойчивых междисциплинарных научных исследований. ММИД представляет собой междисциплинарное подразделение, которое будет организовано, главным образом, для проведения исследований. Вместе с тем, ММИД может включать обучение студентов и (или) выпускников, промышленные инновации, работу с сообществами, клинические услуги. Кроме того, научные группы ММИД будут работать в соответствии со строгими международными стандартами с акцентом на международные исследовательские достижения.

      Более того, ММИД – это исследовательская и обучающая сеть, которая будет иметь четко определенный набор исследовательских целей, будет работать под надзором НУ и привлекать выдающихся международных профессоров в качестве одних из главных исследователей. Финансирование планируется предоставлять на пятилетний срок, это означает, что в рамках ММИД будет работать над долгосрочными проектными планами. Программа может совместно финансироваться из различных источников, включая НУ, университеты, исследовательские институты, частный бизнес, международные финансовые агентства и многие другие источники.

      ММИД призвана укреплять международную конкурентоспособность исследований в НУ и повысить их признание и оценку. Исследования, которые будут проводиться в рамках ММИД, должны курироваться на самом высоком стратегическом уровне, при этом области и направления исследований объявляются в конкурсной документации программы. Кроме того, ММИД нацелена на развитие творческого и продуктивного научного поиска, обучающей среды, способствующих совершенствованию и общему прогрессу исследований и общества.

      3) развитие исследовательской среды – модернизация, упрощение и совершенствование процессов администрирования исследовательских грантов путем использования передовых инструментов аналитики для повышения эффективности научной деятельности НУ.

      Университеты – это не что иное, как развитие человеческого капитала. В то время как студенты, естественно, занимают центральное значение, развитие и удержание высококвалифицированных преподавателей, исследователей и первоклассного административно-управленческого персонала имеют решающее значение для будущего роста и развития НУ. НУ заинтересован в дальнейшем развитии высококвалифицированного персонала, который уже работает в НУ и его удержании. В связи с этим НУ будет усиливать программы развития своего персонала. В результате самые лучшие и способные заложат основу для формирования кадрового резерва не только для НУ, но и других организаций высшего образования Казахстана. Данное направление по развитию персонала будет включать активную программу по развитию талантов и переподготовке. Что касается международного ППС, то НУ планирует запустить усовершенствованную программу профессионального развития по адаптации новых преподавателей к особенностям Университета и Казахстана. Эта усовершенствованная ориентационная программа позволит предоставить более ясное понимание для начала работы и обеспечит быструю интеграцию в сообщество НУ. С ППС из более чем 50 стран такая подготовка является необходимой для обеспечения того, чтобы все члены сообщества НУ понимали и охватывали основные его ценности.

      Университет проводит анализ своей научной результативности с целью принятия решений и планирования в НУ на основе достоверных данных, а также использует базы данных и наукометрические инструменты компаний Elsevier и Tomson Reuters с целью организации, хранения и анализа исследовательских данных.

      Активно ведется работа по интеграции бизнес-процессов, связанных с организацией внутренних конкурсов, администрированием и реализацией научных проектов, в том числе найма членов исследовательской группы, закупа оборудования и расходных материалов, бюджетирования в единую автоматизированную систему управления научными исследованиями.

      Отлаженное и эффективное управление исследовательскими и образовательными процессами лежит в основе всей деятельности университета. Качество управления зависит от человеческих ресурсов НУ, которые работают в условиях непрерывного обучения, их способности быть гибкими, ориентированными на результат и удовлетворять различные потребности организации. Для лучшей поддержки исследований НУ будет концентрировать свои усилия непосредственно на достижении высокой эффективности в ключевых процессах, таких как подготовка научных заявок, экспертиза, обеспечение стандартов научной этики и сопровождение действующих проектов. Ожидается, что вклад НУ в администрирование и управление будет отвечать как растущей сложности рабочей нагрузки, так и новым требованиям к подотчетности и прозрачности процессов.

Глава 8. Необходимые ресурсы

      На реализацию данной программы, начиная с 2021 года, потребуется финансирование путем установления повышающего коэффициента 1,05 к размеру гранта, предоставляемому обучающимся в рамках государственного образовательного заказа для оплаты образования в НУ по соответствующему уровню образования или на подготовительном отделении.

      млн. тенге

По годам

Всего

Республиканский бюджет/Национальный фонд*

Собственные средства НУ

Итого:

33 246

12 536

20 710

      * Объем финансирования Программы будет определяться при формировании республиканского бюджета на предстоящие периоды и при уточнении республиканского бюджета на соответствующий период

      При этом средства, выделяемые из республиканского бюджета/национального фонда, будут направлены на:

      1) операционные расходы в рамках проведения научных исследований;

      2) приобретение оборудования в рамках проведения научных проектов;

      3) развитие информационных ресурсов;

      4) проведение научной экспертизы проектов;

      5) совершенствование системы управления качеством научных исследований.

      НУ распределяет средства на проведение научных исследований через исследовательские программы, утвержденные в рамках научной политики НУ. Соответственно, средства, выделяемые в рамках Программы развития на реализацию мероприятий по задаче "Научное лидерство", распределяются через исследовательские программы НУ, а именно ПГП и СНИП;

      Объемы финансирования Программы на 2021 – 2025 годы будут уточняться при утверждении республиканского бюджета/национального фонда на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Мероприятия, реализуемые НУ, будут выполнены в пределах средств, предусмотренных в бюджете на плановый период.

  Приложение 1
к Программе развития
исследовательского
университета
АОО "Назарбаев Университет"
на 2021 – 2025 годы

Стратегические цели и целевые индикаторы АОО "Назарбаев Университет", утвержденные Стратегией НУ на 2018 – 2030 годы

Стратегические цели АОО "Назарбаев Университет"
Цели 2020-2025 2025-2030
1 2 3

Стратегическая цель 1: лидерство в реформировании системы образования в Казахстане

Стратегическая цель остается. Продолжение внедрения инновационной модели по принципу "hub and spokes" в целях увеличения двусторонних потоков между НУ и другими национальными и региональными университетами Казахстана.

Создание сети равных друг другу университетов, которым НУ помогает достичь равного уровня; создание полностью интегрированной системы высшего образования; далее – укрепление региональной лидерской роли НУ.

Стратегическая цель 2: академическое лидерство

Стратегическая цель остается. Постоянное движение к более высоким стандартам; увеличение роли в становлении города Нур-Султан центром академического лидерства.

Стратегическая цель остается. Достижение академических показателей НУ, соответствующих для вхождения в число 200 лучших университетов мира.

Стратегическая цель 3: научное лидерство

Концентрация фокуса на темы, важные для мира и Казахстана; повышение индекса цитирования.

Усиление значимости и повышение индекса цитирования, расширение связей с ведущими исследовательскими центрами по всему миру.
 

1

2

3

Стратегическая цель 4: создание модели интегрированной академической системы здравоохранения

Полностью завершенная модель интегрированной академической системы здравоохранения (ИАСЗ) – охват всего Университета, не только школы медицины.

Оценка деятельности ИАСЗ и помощь Правительству РК в реализации данной системы по всему Казахстану.

Стратегическая цель 5: инновации и внедрение науки в производство

Яркая фаза коммерциализации; экспериментальная новая база ABC.

Переоценка инновационной экосистемы и активизация коммерциализации.

Целевые индикаторы АОО "Назарбаев Университет"

1

2

3

4

Показатели

2019 год

к 2024/2025 годам

к 2030 году

Обучающиеся

Число обучающихся, в том числе:

4223

8050

до 10 000

- магистров

715

1900

- докторантов (PhD)

97

450

Студенты: интернационализация


Бакалавриат: 5% Магистратура и докторантура (PhD): 20%
Итого: 9–10% от общего контингента обучающихся

Бакалавриат: 10% Магистратура и докторантура (PhD): 25%
Итого: 12–15%

Профессорско-преподаватель-ский состав

Число ППС***

470

620

770

Исследования

Индекс цитирования

1.17

>1.6

>2.0

Бюджет исследований


250 млн долларов США в год*

500 млн долларов США в год

1

2

3

4


Инфраструктура


По мере необходимости

По мере необходимости

Источники финансирования исследований


80 % (гос.)

70 % (гос.)

Инновации и коммерциализация

Инновации и коммерциализация


Полностью функциональная экосистема; тестирование и развитие системы поддержки коммерциализации НУ

Перенять Кембриджский феномен**; полномасштабная коммерциализация на ABC

Международное признание

Аккредитация


Программная аккредитация на уровне программы

Институциональная аккредитация

Глобальный рейтинг


не будет участвовать в данном периоде

В топ – 200

      * Предполагается рост ВВП примерно на 5% и увеличение расходов на исследования и разработки в Казахстане с нынешних 0,17% ВВП до более 1% к 2025 году и до 1,5–1,7% к 2030 году. В этом случае бюджетная заявка НУ на исследования не превышает лимита.

      ** Кембридж славится разработкой сильной программы коммерциализации, начиная с 1999 года.

      *** Основано на соотношении студентов к ППС 13/1. НУ будет стремиться поддерживать соотношение 10:1, но для этого потребуется примерно 7 млн долларов США в год. Это число не включает ППС подготовительной школы. Оптимальные соотношения ППС и студентов зависят от способа обучения и проведения исследований, в том числе использования цифровых учебных аудиторий.


  Приложение 2
к Программе развития
исследовательского
университета
АОО "Назарбаев Университет"
на 2021 – 2025 годы

Целевые индикаторы и показатели результатов задач Программы развития исследовательского университета АОО "Назарбаев Университет" на 2021 – 2025 годы

№ п/п

Целевые индикаторы

Ед. изм.

Источник информации

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

Увеличение доли профессорско-преподавательского состава, вовлеченного в научно-исследовательскую деятельность

%

отчетные данные НУ

не менее 75

не менее 80

не менее 85

не менее 90

не менее 95

2

Число статей, проиндексированных в Science Citation Index – Expanded и Social Sciences Citation Index (только Article) за последние пять лет

ед.

Web of Science

не менее 2700

не менее 2800

не менее 2900

не менее 3000

не менее 3100

3

Средний уровень цитируемости научных статей, опубликованных в течение последних пяти лет в международных рецензируемых рейтинговых журналах, индексируемых Web of Science, Scopus

ед.

SciVal/ Scopus/ Web of Science

не менее 3.0

не менее 3.5

не менее 4.0

не менее 4.5

не менее 5.0

4

Количество исследовательских грантов, присужденных ППС НУ

ед.

отчетные данные НУ

не менее 30

не менее 30

не менее 30

не менее 30

не менее 30

Задача 1. Интеграция образовательного процесса с проведением научных исследований для обеспечения казахстанской экономики конкурентоспособными кадрами в сфере науки. Показатели результатов указаны в приложении 2.

п/п

Показатели результатов Задачи 1

ед. изм.

источник информации

2021
год

2022
год

2023
год

2024
год

2025
год

1

Соотношение числа ППС и студентов

отношение

отчетные данные НУ

не более 1:13

не более 1:13

не более 1:13

не более 1:13

не более 1:13

2

Доля обучающихся по программам магистратуры и докторантуры от общего контингента обучающихся лиц

процент

отчетные данные НУ

не менее
24%

не менее
24%

не менее
24%

не менее
24%

не менее
24%

3

Доля иностранных обучающихся от общего числа обучающихся лиц

процент

отчетные данные НУ

1%

2%

3%

4%

5%

4

Аккредитация на уровне программы


финальный отчет НУ





1

Задача 2. Усиление и формирование новых инициатив по созданию коллобораций и исследовательских сетей среди профессорско-преподавательского состава Школ НУ и казахстанских вузов; проведение передовых исследований по широкому спектру дисциплин
 

п/п

Показатели результатов

ед. изм.

источник информации

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025
год

1

Число научных статей, опубликованных в журналах с высоким импакт-фактором (журналы, указанные в первом, втором и третьем квартилях журнального импакт-фактора по областям исследований) за последние пять лет

ед.

SciVal/ Web of Science

не менее 2200

не менее 2250

не менее 2300

не менее 2300

не менее 2400

2

Число научных статей, опубликованных в журналах с высоким импакт-фактором (топ-25 журналов в области исследования) в SciVal или InCites за последние пять лет

ед.

SciVal/ InCites

не менее 1100

не менее 1100

не менее 1100

не менее 1200

не менее 1200

3

Отношение количества научных статей, опубликованных в течение последних трех лет в научной периодике, индексируемой в базах данных Web of Science и Scopus к общему числу членов академического состава (ППС в ранге ассистент профессора и выше)

отношение

SciVal/ Scopus/ Web of Science

5:1

6:1

6:1

8:1

8:1

4

Доля публикаций ППС в рецензируемых научных периодических изданиях (индексируемых в базах данных Web of Science или Scopus), опубликованных в соавторстве хотя бы с одним иностранным автором, в общем количестве публикаций ППС университета за пятилетний период

%

SciVal/ Scopus/ Web of Science

70%

70%

70%

70%

70%

5

Доля научно-педагогических работников, вовлеченных в реализацию исследовательских проектов (согласно публикациям)

процент

отчетные данные НУ

не менее 90%

не менее 92%

не менее 93%

не менее 95%

не менее 95%

Задача 3. Модернизация, упрощение и совершенствование процессов администрирования исследовательских грантов путем использования передовых инструментов аналитики для повышения эффективности научной деятельности НУ

п/п

Показатели результатов

ед. изм.

источник информации

2021
год

2022
год

2023
год

2024
год

2025
год

1

Количество конкурсов на финансирование научных исследований по исследовательским программам НУ

ед.

отчетные данные НУ

не менее 1

не менее 2

не менее 2

не менее 2

не менее 2

2

Количество заявок, поданных на получение финансирования научных исследований

ед.

отчетные данные НУ

40 и более

60 и более

60 и более

60 и более

60 и более

3

Количество рецензий, представленных международными экспертами на одну научную заявку, поданную в рамках конкурса по исследовательской программе НУ

ед.

отчетные данные НУ

3

3

3

3

3

4

Наращивание потенциала в области управления исследованиями (количество проведенных тренингов)

ед.

отчетные данные НУ

5

5

5

5

5


  Приложение 3
к Программе развития
исследовательского
университета
АОО "Назарбаев Университет"
на 2021 – 2025 годы

План мероприятий по реализации программы развития исследовательского университета АОО "Назарбаев Университет" на 2021 – 2025 годы

№п/п

Наименование

Ед. изм.

Форма завершения

Сроки исполнения

Ответственные за исполнение

В том числе по годам (млн тенге)

Источники финансирования

Код бюджетной программы







2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

всего

















Цель 1. Создание критической массы по перспективным направлениям исследовательской деятельности, в том числе путем создания передовых научно-исследовательских центров высоких компетенций, осуществляющих значительный теоретический и практический вклад в инновационное развитие Республики Казахстан

1

Целевой индикатор
1. Увеличение доли профессорско-преподавательского состава, вовлеченного в научно-исследовательскую деятельность

%

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

не менее 75

не менее 80

не менее 85

не менее 90

не менее 95




2

Целевой индикатор 2.
Число статей, проиндексированных в Science Citation Index – Expanded и Social Sciences Citation Index (только Article) за последние пять лет

ед.

Web of Science

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

не менее 2700

не менее 2800

не менее 2900

не менее 3000

не менее 3100




3

Целевой индикатор 3. Средний уровень цитируемости научных статей, опубликованных в течение последних пяти лет в международных рецензируемых рейтинговых журналах, индексируемых Web of Science, Scopus

ед.

SciVal/ Scopus/ Web of Science

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

не менее 4.0

не менее 4.0

не менее 4.0

не менее 4.5

не менее 5.0




4

Целевой
индикатор 4. Количество исследовательских грантов, присужденных ППС НУ

ед.

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

не менее 30

не менее 30

не менее 30

не менее 30

не менее 30




Задача 1: интеграция образовательного процесса с проведением научных исследований для обеспечения казахстанской экономики конкурентоспособными кадрами в сфере науки

1

Показатель результата 1. Соотношение числа ППС и студентов

отношение

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

не более 1:13

не более 1:13

не более 1:13

не более 1:13

не более 1:13




2

Показатель результата 2.
Доля обучающихся по программам магистратуры и докторантуры, от общего контингента обучающихся лиц

%

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

не менее
24

не менее
24

не менее
24

не менее
24

не менее
24




3

Показатель результата 3.
Доля иностранных обучающихся от общего числа обучающихся лиц

%

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

1

2

3

4

5




4

Показатель результата 4. Аккредитация на уровне программы

ед.

финальный отчет НУ

2025 год

Офис Провоста





1




Мероприятия

1

Принятие внутренних нормативных документов, вытекающих из стратегии НУ до 2030 года, в части развития академического качества


внутренние нормативные документы, решения академического Совета НУ

2021-2025 годы

Офис Провоста, школы НУ

не требуется

2

Разработка программ магистратуры, докторантуры с участием зарубежных вузов-партнеров, входящих в топ-200 лучших университетов мира


программы послевузовского
образования

2021-2025 годы

Школы НУ

не требуется

3

Увеличение доли магистрантов и докторантов, обучающихся на программах послевузовского образования, от общего контингента обучающихся


отчет

2021-2025 годы

Офис Провоста, школы НУ

не требуется

4

Наем высококвалифицированных ППС школ


новые ППС Школ

2021-2025 годы

Комитет по найму

не требуется

Задача 2: усиление и формирование новых инициатив по созданию коллабораций и исследовательских сетей среди профессорско-преподавательского состава Школ НУ и казахстанских вузов; проведение передовых исследований по широкому спектру дисциплин

1

Показатель результата 1. Число научных статей, опубликованных в журналах с высоким импакт-фактором (журналы, указанные в первом, втором и третьем квартилях журнального импакт-фактора по областям исследований) за последние пять лет

ед.

SciVal/ Web of Science

2021-2025 годы

Школы НУ

не менее 2200

не менее 2250

не менее 2300

не менее 2300

не менее 2400




2

Показатель результата 2. Число научных статей, опубликованных в журналах с высоким импакт-фактором (топ-25 журналов в области исследования) в SciVal или InCites за последние пять лет

ед.

SciVal/ InCites

2021-2025 годы

Школы НУ

не менее 1100

не менее 1100

не менее 1100

не менее 1200

не менее 1200




3

Показатель результата 3. Отношение количества научных статей, опубликованных в течение последних трех лет в научной периодике, индексируемой в базах данных Web of Science и Scopus к общему числу членов академического состава (ППС в ранге ассистент профессора и выше).

отношение

SciVal/ Scopus/ Web of Science

2021-2025 годы

Школы НУ

5:1

6:1

6:1

8:1

8:1




4

Показатель результата 4.
Доля публикаций ППС в рецензируемых научных периодических изданиях (индексируемых в базах данных Web of Science или Scopus), опубликованных в соавторстве хотя бы с одним иностранным автором, в общем количестве публикаций ППС университета за пятилетний период

%

SciVal/ Scopus/ Web of Science

2021-2025

Школы НУ

70

70

70

70

70




5

Показатель результата 6.
Доля научно-педагогических работников, вовлеченных в реализацию исследовательских проектов (согласно публикациям)

%

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

не менее 90

не менее 90

не менее 90

не менее 90

не менее 90




Мероприятия *

6

Выделение исследовательских грантов на реализацию и администрирование исследований ППС НУ в рамках исследовательской программы грантов профессорско-преподавательского состава АОО "Назарбаев Университет" (ПГП), экспертиза научных заявок ППС НУ, библиометрическая оценка научной продуктивности НУ

млн тенге

финальные отчеты/ публикации

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

2 316

2 536

2 524

2 580

2 580

12 536

РБ/НФ


7

Выделение исследовательских грантов на реализацию и администрирование совместных исследований научных сотрудников, профессорско-преподавательского состава НУ и казахстанских вузов-коллабораторов в рамках совместной научно-исследовательской программы (СНИП)

млн тенге

финальные отчеты/ публикации

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

2 512

3 793

3 870

4 085

4 300

18 560

собственные средства НУ


8

Формирование не менее одного исследовательского центра мирового уровня в приоритетной области исследования в рамках международной междисциплинарной исследовательской программы (ММИД) и привлечение признанных профессоров, крупных ученых

млн тенге

финальные отчеты/ публикации

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

430

430

430

430

430

2 150

собственные средства НУ


9

Организация и проведение научных исследований в рамках грантового и программно-целевого финансирования

млн тенге

финальные отчеты/ публикации

2021-2025 годы

Школы НУ, частные учреждения НУ

не требуется

Задача 3: модернизация, упрощение и совершенствование процессов администрирования исследовательских грантов путем использования передовых инструментов аналитики для повышения эффективности научной деятельности НУ

1

Показатель результата 1. Количество конкурсов на финансирование научных исследований по исследовательским программам НУ

ед.

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Офис Провоста

не менее 1

не менее 2

не менее 2

не менее 2

не менее 2




2

Показатель результата 2. Количество заявок, поданных на получение финансирования научных исследований

ед.

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Школы НУ, офис Провоста

40 и более

60 и более

60 и более

60 и более

60 и более




3

Показатель результата 3. Количество рецензий, представленных международными экспертами на одну научную заявку, поданную в рамках конкурса по исследовательской программе НУ

ед.

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Офис Провоста

3

3

3

3

3




4

Наращивание потенциала в области управления исследованиями (количество проведенных тренингов)

ед.

отчетные данные НУ

2021-2025 годы

Офис Провоста

5

5

5

5

5




Мероприятия

10

Организация проведения международной научной экспертизы научных заявок ППС НУ

ед.

экспертные заключения

2021-2025 годы

Офис Провоста

не менее 120

не менее 180

не менее 180

не менее 180

не менее 180




11

Проведение тренингов для административного персонала, занятого в администрировании/ организации научных исследований

млн тенге

отчет

2021-2025 годы

Офис Провоста

не требуется

12

Предоставление тренингов по научной этике проведения исследований

млн тенге

Отчет

2021-2025 годы

Офис Провоста, школы

не требуется

13

Совершенствование системы управления качеством научных исследований, с использованием передовых инструментов аналитики научной результативности

млн тенге

отчет

2021-2025 годы

Офис Провоста

не требуется

      * Объем финансирования Программы будет определяться при формировании республиканского бюджета на предстоящие периоды и уточнении республиканского бюджета на соответствующий период.

"Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымының зерттеу университетін дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 23 желтоқсандағы № 923 қаулысы

      "Ғылым туралы" 2011 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңы 3-бабының 8) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымының зерттеу университетін дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасы бекітілсін.

      2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
А. Мамин

  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2021 жылғы 23 желтоқсандағы
№ 923 қаулысымен
бекітілген

"Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымының зерттеу университетін дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасы

1-тарау. Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның атауы

"Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымының зерттеу университетін дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі – Даму бағдарламасы)

Әзірлеу үшін негіздеме

"Ғылым туралы" Қазақстан Республикасының Заңы.
"Назарбаев Университеті" ДББҰ Қамқоршылық кеңесінің 2018 жылғы 1 желтоқсандағы № 6 шешімімен бекітілген Назарбаев Университетінің (бұдан әрі – НУ) 2018 – 2030 жылдарға арналған стратегиясы

Бағдарламаны әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Бағдарламаны іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Бағдарламаның мақсаттары

Зерттеу қызметінің перспективалы бағыттары бойынша, оның ішінде Қазақстан Республикасының инновациялық дамуына елеулі теориялық және практикалық үлес қосуды жүзеге асыратын жоғары құзыреттердің озық ғылыми-зерттеу орталықтарын қалыптастыру арқылы ең көп жиынтығын жасау. 

Міндеттер

1. Қазақстандық экономиканы ғылым саласында бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз ету үшін ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, білім беру процесін интеграциялау.
2. НУ мектептері мен қазақстандық университеттердің оқытушы-профессорлар құрамы арасында ынтымақтастық пен зерттеу желілерін құру бойынша жаңа бастамаларды күшейту және қалыптастыру; пәндердің кең спектрі бойынша озық зерттеулер жүргізу.
3. НУ ғылыми қызметінің тиімділігін арттыру үшін талдаманың озық құралдарын пайдалану арқылы зерттеу гранттарын әкімшілендіру процестерін жаңғырту, оңайлату және жетілдіру.

Іске асыру мерзімі

2021 – 2025 жылдар

Нысаналы индикаторлар
 

1. Ғылыми-зерттеу қызметіне тартылған оқытушы-профессорлар құрамының үлесін ұлғайту – кемінде 95 %.
2. Соңғы бес жылда Science Citation Index – Expanded және Social Sciences Citation Index (тек Article) индекстелген мақалалар саны – кемінде 3100 бірл.
3. Web of Science, Scopus индекстелетін халықаралық рецензияланатын рейтингтік журналдарда соңғы бес жылдың ішінде жарияланған ғылыми мақалалардан дәйексөз келтірудің орташа деңгейі – кемінде 5.0.
4. НУ зерттеу бағдарламалары бойынша конкурстар шеңберінде берілген зерттеу гранттарының саны – жылына кемінде 30.

Қаржыландыру көздері мен көлемі*

Даму бағдарламасын іске асыруға 2021 – 2025 жылдары 33 246 млн теңге* (республикалық бюджеттен/ ұлттық қордан (бұдан әрі – РБ/ҰҚ) – 12 536 млн теңге қаражат, НУ меншікті қаражатынан – 20 710 млн теңге бағытталады, оның ішінде:
2021 – 5 258 млн теңге,
2022 – 6 759 млн теңге,
2023 – 6 824 млн теңге,
2024 – 7 095 млн теңге,
2025 – 7 310 млн теңге.

      * Даму бағдарламасын қаржыландыру көлемі алдағы кезеңдерге арналған республикалық бюджетті қалыптастыру кезінде және тиісті кезеңге арналған республикалық бюджетті нақтылау кезінде айқындалатын болады.

2-тарау. Кіріспе

      "Зерттеу университеті" мәртебесі белгіленген "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымын дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасы Тұңғыш Президент Н.Ә. Назарбаев төрағалық ететін НУ Жоғары қамқоршылық кеңесі бекіткен Назарбаев Университетінің 2018 – 2030 жылдарға арналған стратегиясына сәйкес әзірленді.

      Даму бағдарламасы 2016 – 2020 жылдар аралығында алғашқы Даму бағдарламасын іске асыру қорытындылары бойынша қол жеткізілген зерттеу қызметінің жоғары өсу қарқынын сақтауға бағытталған. Осы бес жылдың ішінде НУ ғылыми зерттеулерді дамытудың барлық негізгі көрсеткіштері бойынша өз көрсеткіштерін едәуір жақсартты және қазақстандық білім беру нарығында көшбасшылар қатарына кірді. 1-ші, 2-ші және 3-ші квартильдерге кіретін басылымдардағы НУ оқытушы-профессорлар құрамының (бұдан әрі – ОПҚ) жарияланымдар саны Scopus деректері бойынша екі еседен астамға өсті, 2019 жылдың қорытындысы бойынша олардың саны қазақстандық университеттердің барлық жарияланымдарының 20 %-ын құрайды.

      Қол жеткізілген нәтижелер НУ-да құрылған ғылыми экожүйенің тиімділігін көрсетеді, оның негізінде білім беру процесіне толыққанды интеграцияланған ғылыми-зерттеу қызметі процесінде білімдердің генерациясы мен ғылыми кадрлардың өсіп-өнуіне қол жеткізіледі. Студенттердің ғылыми нәтижелілігі жоғары оқытушылардың ғылыми жобаларына қатысуы оларға жаһандық зерттеу желілеріне жылдам қосылуға мүмкіндік береді.

      Дамудың жаңа кезеңінде НУ стратегиясы 2030 жылға қарай университеттің жаһандық нарыққа шығуына дайындалуға бағытталған. Ғылыми құзыреттерді әртараптандыру ірі зерттеу жобаларын іске асыру үшін күштерді жұмылдыруға мүмкіндік береді: ғылыми басымдықтарды қалыптастыру жылдарында НУ көптеген ғылыми идеяларды сынақтан өткізілді, 2021 – 2025 жылдарға арналған Даму бағдарламасы шеңберінде осы идеяларды, тәсілдерді, оның ішінде қазақстандық ЖОО-мен ынтымақтастықта одан әрі дамыту және жылдам кеңінен тарату мүмкіндіктері ашылуда.

3-тарау. НУ-дың әлемдік деңгейдегі зерттеу университеті ретінде қалыптасуы мен дамуы

1-параграф. Зерттеу университетін құрудың алғышарттары, жетістік факторлары, ағымдағы бастамалар

      Қазіргі уақытта зерттеу университетінің моделі экономикасы білімге негізделген елдерде білім беру мекемесінің эталоны болып табылады. Зерттеу ЖОО-ның жоғары нәтижелілігін айқындайтын факторлардың қатарына:

      1) таланттардың жоғары шоғырлануы (ОПҚ мен студенттер арасында);

      2) қолайлы оқу ортасы мен озық зерттеулер жүргізу үшін жағдай жасайтын елеулі ресурстар;

      3) көшбасшылық қасиеттерді дамытуды, стратегиялық пайымдауды, инновациялар мен икемділікті көтермелейтін және мекемелерге төрешілдік әуре-сарсаңсыз шешімдер қабылдауға және ресурстарға иелік етуге мүмкіндік беретін басқарудың қолайлы ерекшеліктері кіреді. НУ әлеуетін осы факторлар тұрғысынан қарай отырып, мынаны айтуға болады.

      Бүгінгі таңда НУ-ды қоса алғанда, тек төрт жоғары оқу орнына зерттеу университеті мәртебесі берілді. Негізі қаланған күннен бастап НУ-ға жан-жақты мемлекеттік қолдау көрсетілді, бұл 10 жылдан астам уақыт бойы университеттің қаржылық орнықтылығы мен серпінді дамуын қамтамасыз етті. Бұл саясатты жалғастыру университетке өз ресурстарына көбірек сүйене отырып, мемлекеттік қамтамасыз етуге тәуелділікті азайту үшін 2030 жылға қарай берік қаржылық базаны қалыптастыруға және қаржыландыру көздерін тиімді әртараптандыруға мүмкіндік береді.

      Қаржыландыру көздерін тиімді әртараптандыру білімдер трансферінен университеттің кірісін ұлғайтуды талап етеді. Осыған байланысты НУ қазірдің өзінде бөлімшелерді қаржыландыруға емес, перспективалы жобаларды қолдауға басымдық беріп отыр. Бұл ретте маркетинг, бизнес-инкубациялау және ғылыми қызмет нәтижелерін коммерцияландыру сияқты қызмет бағыттары дамуда. Бұған қоса, білім алушылардың кәсіпкерлікке деген қызығушылығын арттыру және болашақта өз стартаптарын ашу мүмкіндігін көтермелеу үшін университет бакалавриаттың барлық студенттерін бизнес және инновациялар курстарынан өтуге міндеттейді.

      Таланттардың жоғары шоғырлануы туралы сөз еткенде кез келген ұйымды дамытудың негізгі ресурсы адам болып табылатыны айқын факт. Университет қызметінің тиімділігі, оның рейтингтік көрсеткіштері оқытушылар мен қызметкерлердің күш-жігері мен жұмыс нәтижелеріне, олардың құзыреттілігіне, ынтасына, шығармашылық әлеуетіне, инновациялық белсенділігіне айтарлықтай шамада тәуелді.

      НУ-да жүздеген талантты ғалымдар жұмыс істейді. 2016 жылы алғашқы Даму бағдарламасы іске қосылғаннан бері НУ ғылыми жарияланымдарының саны тез өсіп, жарияланған 2000 құжаттан асып түсті. Бұдан басқа, соңғы бес жылдың ішінде НУ жарияланымдарына дәйексөз келтірудің орташа алынған индексі 1.27-ге жетті, бұл олардың сапасы орташа әлемдік деңгейден жоғары екендігін көрсетеді. Салыстыру үшін, осы көрсеткіштің орташа әлемдік мәні 1-ге тең, ал оның қазақстандық ЖОО бойынша жиынтық мәні 0.6-дан кем. Жарияланымдарға дәйексөз келтірудің орташа алынған индексі бойынша НУ Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының жетекші университеттері арасында 4-ші орынды және 2004 жылдан кейін Еуропалық одаққа кірген елдердің университеттері арасында 14-ші орынды алады. Бес жылдың ішінде НУ ең көп дәйексөз келтірілетін қазақстандық ЖОО болды, бұл Web of Knowledge және Scopus ғылымиметрикалық көрсеткіштері бар халықаралық жүйелердің деректерімен расталады. НУ көшбасшылық ұстанымы мен оның зерттеушілерінің жоғары деңгейі қол жеткізілген нәтижелердің маңыздылығын көрсетіп отыр. Бұл жетістік НУ Азияның он бес жетекші университеттері кіретін Азиялық университеттер альянсының (AUA) алғашқы мүшесі болуға шақырылуына ықпал етті. AUA миссиясы өңірлік және жаһандық, атап айтқанда, жоғары білім мен экономикалық, ғылыми және технологиялық дамумен байланысты проблемаларды оның мүшелері арасындағы ынтымақтастықты нығайту арқылы бірлесіп шешу болып табылады. AUA басқарушы Кеңесі НУ-ды 2020 – 2021 жылдарға арналған AUA төрағалық етуші ұйымы ретінде таңдады.

      НУ әлемнің 200 үздік университеттерінің бірі болуға ұмтылады. НУ-дың осы мәселедегі стратегиясы ОПҚ-ның сапалық құрамын қолдауға, перспективалы жас ғалымдарды тартуға және НУ дарынды студенттері мен қызметкерлерін академиялық мансапты таңдауға ынталандыруды қалыптастыруға бағытталған. Бұл жерде НУ Мектептеріндегі постдокторанттар үшін позициялар санының ұдайы өсуі көрнекті болып табылады. Бұл ретте сөз қолда бар кадрлық әлеуетті өрістету туралы ғана емес, оны жұмылдыру және неғұрлым тиімді пайдалану туралы ғана болып отыр, өйткені ОПҚ жас мүшелерінің салыстырмалы түрде аз үлесінің өзінде таланттардың шоғырлануы өте жоғары.

      НУ қомақты шәкіртақылар ұсына отырып, көптеген талантты жастарды тартады. Бұдан басқа, Nazarbayev University Foundation Year Program (NUFYP) бағдарламасы ағылшын тілін жетік білмейтін перспективалы студенттерге білімін жетілдіруге және НУ-ға түсуге және одан әрі шет тілінде оқуға дайындалуға мүмкіндік береді. Аталған тәсіл үміткерлердің санын көбейтеді, бұл НУ-дың білім алушылар санын екі есе көбейту жөніндегі ұзақ мерзімді мақсатына қол жеткізуге ықпал етеді.

      Басқару жүйесіне келетін болсақ, НУ қазақстандық ЖОО қатарында ғана емес, сондай-ақ бүкіл посткеңестік кеңістіктегі университеттер арасында да ерекшеленеді. Бастапқыда университетті құру бойынша жұмыс істеген жобалау тобы оның Қазақстанның әлемдік деңгейдегі университеттерді құру бойынша бұдан бұрынғы күш-жігерінен өзгешелігінің маңыздылығын түсінді. Осы тұрғыда НУ-ға академиялық және институттық дербестік беретін арнайы заңның қабылдануы маңызды болды. Өз кезегінде дербестік Университетке басқарудың жаһандық стандарттарын, академиялық жетістіктер негізінде студенттерді іріктеудің ашық жүйесін және сіңірген кәсіби еңбегі негізінде жалдау саясатын енгізуге мүмкіндік берді. Бұл құрамында халықаралық, сол сияқты ұлттық өкілдер де бар Қамқоршылық кеңес құруға да мүмкіндік берді. Басқарудың бұл тәсілі енді НУ жетістігінің арқасында басқа қазақстандық университеттерге біртіндеп таратылуда.

2-параграф. Ғылыми зерттеулер

      Зерттеу университеті ретінде НУ-ды дамытудың алғашқы бағдарламасы шеңберінде 192 ғылыми жоба қаржыландырылды. Жобалар әлі де іске асырылып жатқанына және 2021 – 2023 жылдары аяқталатынына қарамастан, зерттеулердің көптеген нәтижелері жетекші рецензияланатын ғылыми журналдарда жарияланды. Магистратура мен докторантурада білім алушылар ғылыми жобаларға қатысып, халықаралық зерттеу практикасының стандарттарына сәйкес келетін білім алды.

      Сонымен қатар университет Нобель сыйлығының лауреаты Дж. Смутты қоса алғанда, халықаралық ғылыми қоғамдастық ортасында танымал атақты ғалымдар басқаратын арнайы жобалық топтарға қолдау көрсетуді жалғастырды. Астрофизика саласындағы озық зерттеулер нәтижелерді рейтингі жоғары ғылыми журналдарда жариялауда табысты көрініс тапты.

      2018 – 2019 жылдары университетте ғылыми-зерттеу қызметін одан әрі дамытуға қатысты бірнеше маңызды құжат әзірленіп, практикаға енгізілді:

      1) Жоғары Қамқоршылық кеңес НУ-дың 2018 – 2030 жылдарға арналған жаңа стратегиясын мақұлдады, ол НУ қызметінің басым бағыттары ретінде зерттеулер мен инновацияларды, оның ішінде STEMпәндердегі (жаратылыстану ғылымдары, технология, инженерия және математика) зерттеулер мен инновацияларды бөліп көрсететін болашақтың маңызды тақырыптары мен мәселелеріне шоғырланады;

      2) НУ ғылыми саясатының ережелері университеттік деңгейдегі зерттеулерді қолдаудың жаңа тетіктерін айқындады. Зерттеулер жүргізудің негізгі қағидаттарынан, зерттеу этикасына қойылатын талаптардан және университет бөлетін зерттеу гранттары бойынша рәсімдік ережелерден басқа, ғылыми саясат шеңберінде университеттің зерттеушілері арасында гранттарды бөлу тетігін айқындайтын үш зерттеу бағдарламасы бекітілді;

      3) зерттеу стратегиясы аясында НУ тарихында алғаш рет оның ғылыми-зерттеу қызметін дамытудың ұзақ мерзімді бағыттары айқындалды. Бұл бағыттар осы Даму Бағдарламасының зерттеу басымдықтарының негізі етіп алынды.

3-параграф. Ағымдағы бастамалар

      НУ өсуі мен дамуының келесі кезеңінің басымдығы оның профессорлары жүргізетін ғылыми зерттеулердің серпінді бағдарламасы болады. Университет осындай бағдарламаны әзірлеуді табысты бастап кетті: 500-ге жуық оқытушы мен зерттеуші 2011 – 2018 жылдар кезеңінде 2000-нан астам халықаралық жарияланым жариялады. Бұл жарияланымдардың төрттен үш бөлігі халықаралық серіктестермен ынтымақтастықта жарияланғанын атап өту маңызды. НУ білім алушылары ғылыми қызметке де белсенді қатысады: олардың есебінде 130-дан астам мақала бар. НУ жарияланымдарының 11 %-дан астамы бүкіл әлем бойынша кеңінен дәйексөз келтірілетін жарияланымдардың 10 %-ы қатарына кіреді және ширегінен астамы жетекші журналдарда жарияланады.

      Сондай-ақ Университеттің ағымдағы бастамалары:

      1) пәнаралық зерттеулердің қажеттілігін және зерттеу ресурстарын университеттің мүмкіндіктерімен шектелген басым бағыттар санына шоғырландырудың маңыздылығын баса көрсететін жаңа зерттеу стратегиясын әзірлеуді;

      2) Зияткерлік жүйелер және жасанды интеллект институтын құруды;

      3) НУ дамуының екінші декадасының негізгі міндеті болып қала беретін университетті интернационалдандыруды (интернационалдандыру жөніндегі кіші комитет құрылды, басқа ЖОО-да интернационалдандырудың озық практикасын анықтау жөніндегі бағдарлама іске қосылды);

      4) НУ Қамқоршылық кеңесінің шешіміне сәйкес 2025 жылға қарай студенттер санын екі есеге ұлғайтуды;

      5) НУ ағымдағы және болашақ инновациялық бастамаларын қолдау үшін инновациялар экожүйесін одан әрі дамытуды қамтиды.

4-тарау. Ағымдағы стратегиялық мақсаттар мен дамудың басым бағыттары

      Бүгінде НУ екінші онжылдыққа аяқ басты; оның бірінші Стратегиясында (2013 – 2020 жылдар) және Зерттеу университетінің даму бағдарламасында (2016 – 2020 жылдар) көзделген кезең аяқталды. Осы уақыт ішінде НУ-де алты бітіру рәсімі өтті, жалпы алғанда университетті 4635 түлек бітірді, оның ішінде 2997 бакалавр, 1569 магистр және 69 PhD докторанты мен медицина докторлары. Мемлекеттің жан-жақты қаржылық қолдауының арқасында оқыту, ғылыми қызмет және қоғамдық өмір үшін дамыған инфрақұрылымы бар заманауи кампус салынды.

      Қазіргі кезде түлектер Университеттің негізгі өнімі болып табылады. Алты шығарылымдағы 4635 түлектің шамамен үштен бірі білім алуды жалғастыруға шешім қабылдады, ал қалғандары еңбек нарығына шықты. Алайда бакалавриат бағдарламаларының түлектері бойынша қарайтын болсақ, олардың жартысына жуығы жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларына түсті, олардың көпшілігі шетелге оқуға кетті, бұл ретте көпшілігі әлем бойынша үздік халықаралық университеттерге аттанды (АҚШ, Ұлыбритания, Германия және Франция – бұл НУ түлектерінің таңдауы бойынша көшбасшы елдер). Түлектердің көпшілігі магистратура бағдарламаларына түсті, бұл ретте олардың басым бөлігі докторантура бағдарламаларында немесе "Медицина докторы" бағдарламасында оқиды. Олардың жартысынан сәл кемі шетелде оқуды жөн көрді және жартысынан сәл астамы НУ-да оқуын жалғастырды.

      Бүгінгі таңда НУ-да 5444 білім алушы бар, оның ішінде: 3399 бакалавр, 1282 магистрант пен докторант. НУ ОПҚ контингенті ғылыми-зерттеу қызметімен белсенді айналысатын 492 оқытушыны қамтиды.

      Университетте бес мектеп жұмыс істейді, олардың үшеуі кәсіби. Барлық мектептерге әлемнің үздік университеттерінің серіктестері қолдау көрсетеді.

      Жетекші халықаралық университеттермен стратегиялық әріптестік қарым-қатынас орнату НУ институттық дамуын жеделдетуде жетекші рөл атқарды. Әр мектеп өз серіктесін таңдады. Университетке осындай әртүрлі серіктестермен қарым-қатынасты дамыту оңайға соққан жоқ, бірақ тұтастай алғанда бұл университетке өте бай тәжірибе жинауға мүмкіндік берді. Төменде стратегиялық серіктестердің бастапқы тізімі келтірілген, ол уақыт өте келе өзгерді, олардың көпшілігі ұзақ мерзімді болды, кейбіреулерімен ынтымақтастық мерзімі аяқталды, ерекше жағдайларда өзара ынтымақтастық жүзеге асқан жоқ. Жалғасып жатқан серіктестік үшін ғылыми ынтымақтастық басымдыққа айналды.

      НУ стратегиялық серіктестерінің тізімі:

      1) Кембридж университеті, білім беру факультеті (Ұлыбритания) – жоғары білім беру мектебі; Кембридждің бағалау бойынша тестілеуі (қабылдау тестілеуі);

      2) ICarnegie университеті (АҚШ) – ғылым және технологиялар мектебінің алғашқы серіктесі (алғашқы үш жылда);

      3) Колорадо тау-кен мектебі (АҚШ) – тау-кен ісі және жер туралы ғылымдар мектебі;

      4) Дьюк Университеті, Фукуа бизнес мектебі – АҚШ) – жоғары бизнес мектебі;

      5) Лоуренс Беркли ұлттық зертханасы (АҚШ) – Астана ұлттық зертханасы (National Laboratory Astana);

      6) Сингапур ұлттық университеті, Ли Куан Ю атындағы Мемлекеттік саясат мектебі (Сингапур) – жоғары мемлекеттік саясат мектебі;

      7) Oak Ridge Associated Universities (ORAU) (АҚШ) – ішкі зерттеу гранттарына арналған сыртқы бағалау;

      8) Пенсильвания университеті, Білім мектебі (АҚШ) – жоғары білім мектебі;

      9) Питтсбург университеті (АҚШ) – медицина мектебі;

      10) Ворвик университеті (Ұлыбритания) – NUFYP (UCL шыққаннан кейін қайта жобалау кезеңінде);

      11) Висконсин-Мэдисон университеті (АҚШ) – гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар мектебі;

      12) Лондон университеттік колледжі (Ұлыбритания) – инженерия мектебі (алғашқы 5 жыл ішінде) және дайындық мектебі (алғашқы 5 жыл ішінде).

1-параграф. Университеттің 2018 – 2030 жылдарға арналған стратегиялық мақсаттары

      Халықаралық мойындалу үшін НУ университеттердің жаһандық рейтингінде тиімді бәсекелесуі қажет. Бұл бәсекелестік, ең алдымен, ғылыми-зерттеу жетістіктері мен жарияланымдарына, сондай-ақ студенттердің үлгерімімен және НУ сипаттамаларына байланысты. Сонымен қатар, "Қазақстан – 2050" Стратегиясын іске асыру мақсатында НУ ОПҚ-ны екі бағытта – маңызды жаһандық проблемаларды шешуге, сондай-ақ Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық проблемаларын шешуге бағдарланған зерттеулер жүргізуге ынталандыратын болады.

      Академиялық және ғылыми көшбасшылық – барлық үздік университеттердің негізі. НУ ОПҚ мен ғылыми қызметкерлері университет қызметінің осы негізгі салаларында жоғары жаһандық стандарттарға қол жеткізу қабілеттерін көрсетуді жалғастыруға тиіс. Зерттеу сапасы мен түлектер жетістіктерінің үнемі өсуі халықаралық мойындау мен деңгейге қол жеткізу үшін шешуші маңызға ие болады. НУ міндеті қоғамды жаңғыртуға және Қазақстанның 2050 жылғы пайымына қол жеткізуге ықпал ете отырып, қазіргі заманғы Қазақстанда жұмыс істеу үшін де, сондай-ақ ертеңгі ортаны қалыптастыру үшін де түлектердің мүмкіндіктерін кеңейту болады.

      Жоғары қамқоршылық кеңес Назарбаев Университеті үшін бес стратегиялық мақсатты бекітті:

      1) Қазақстандағы білім беру жүйесін реформалаудағы көшбасшылық;

      2) академиялық көшбасшылық;

      3) ғылыми көшбасшылық;

      4) денсаулық сақтаудың интеграцияланған академиялық жүйесінің моделін құру;

      5) инновациялар және ғылымды өндіріске енгізу.

      2020 – 2025 жылдарға және 2025 – 2030 жылдарға арналған НУ стратегиясымен бекітілген "Назарбаев Университеті" ДББҰ стратегиялық мақсаттары мен нысаналы индикаторлары осы Даму бағдарламасына 1-қосымшада көрсетілген.

2-параграф. Даму бағдарламасының басым бағыттары

      Бірінші дәрежелі зерттеулер НУ-дың зерттеу университеті ретінде бәсекеге қабілеттілігінің негізгі шарты болып табылады. Ғылыми көшбасшылық беделін қалыптастыра отырып, университет тәуелсіз және табысты болашақтың негізін қалайды, онда НУ жақын және алыс шетелдердің талантты студенттері мен зерттеушілері үшін тартымды жұмыс орны болып табылады.

      Университеттердің көпшілігінен өзін ерекшелеу үшін НУ халықаралық деңгейде танылған бірқатар басым салаларда құзыреттілікке ие болуы қажет. НУ-дың ағымдағы мүмкіндіктері мен күшті жақтарына сүйене отырып, ықтимал салалар арасында мыналарды бөліп көрсетуге болады:

      1) құрылыс, инфрақұрылым, көлік жүйелері және ақылды қалалар (SMART cities)

      2) биомедицина және нейроғылым;

      3) антропология, әлеуметтану және тарих;

      4) еуразиялық зерттеулер;

      5) білім;

      6) қаржы, нарықтар және үкіметтер;

      7) инновациялар және кәсіпкерлік;

      8) компьютерлік инженерия, деректер туралы ғылымдар;

      9) робот техникасы және зияткерлік жүйелер;

      10) озық материалдар, энергетика және орнықты даму;

      11) мұнай-газ ісі, Жер туралы ғылымдар және ресурстарды басқару;

      12) физика және ғарыштық зерттеулер.

      Сонымен қатар жаңа технологиялардың қарқынды дамуы дамыған елдер үшін де, дамушы және өтпелі экономикалар үшін де сын-тегеурінге айналды. Бұл сын-тегеуріндер инженерлік және жаратылыстану ғылымдары үшін жаңа күн тәртібін қалыптастырды. Биомедицина, баламалы энергетика, жасанды интеллект, 3D-баспа технологиялары, заттар интернеті, блокчейн сияқты бағыттар қазіргі заманның түйінді үрдістеріне айналды және осы салалардағы жетістіктер бірқатар секторлардың бейнесін қарқынды өзгертуде.

      Аталған бағыттардағы ғылыми ізденіс бүгінде бүкіл әлемде жүріп жатыр. НУ-дың бұл ізденістегі объективті артықшылығы жас ғылыми университет бола тұра, өзінің ғылыми басымдықтарын қалыптастыру кезеңінде ол өзінің күш-жігері мен ресурстарын неғұрлым перспективалы білімнің салаларына шоғырландырып, болашақта ғылыми көшбасшылықтың берік тіректеріне айналатын өсу бағыттарын құра алады.

      Осы артықшылықты іске асыру үшін ғылыми зерттеулерді жаһандық маңызы бар ғылыми проблемаларға да, сол сияқты мемлекет алдында тұрған маңызды технологиялық міндеттерді шешуге де өрістету қажет.

      НУ-да енгізілген зерттеу университетінің тұжырымдамасы оның Қазақстан экономикасын көрсетілген сын-тегеуріндерге жауап беретін зерттеулермен және әзірлемелермен интеграциялануы негізінде құрылған білім беру процесінің арқасында жаратылыстану, инженерлік және әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдардың кең спектрі бойынша заманауи құзыреттерге ие кадрлармен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Осы Даму бағдарламасының басым бағыттары жоғарыда аталған сын-тегеуріндерді ескереді, сондай-ақ жаһандық ғылыми және білім беру кеңістігінде НУ-дың шындап ілгерілеуі үшін әлеуеті бар бағыттарды қолдауды көздейді.

      Мұндай бағыттар ретінде мыналар таңдалды:

      1) әлеуметтік-экономикалық трансформация және адами капиталды дамыту;

      2) зияткерлік жүйелер және адам-машина интерфейсі;

      3) денсаулық және әл-ауқат;

      4) озық материалдар мен жаңа технологиялар;

      5) энергетика, табиғи ресурстар және қоршаған орта.

1-бөлім. 1-бағыт. "Әлеуметтік-экономикалық трансформация және адами капиталды дамыту"

      Тәуелсіздік алған сәттен бастап үш онжылдықтан аз уақыт ішінде Қазақстан Республикасы даму жолында орасан зор табыстарға қол жеткізді. Қоғамның әл-ауқаты айтарлықтай жоғарылады. Жан басына шаққандағы сатып алу қабілетінің паритеті 1993 жылғы 7010 АҚШ долларынан 2018 жылы 24230 АҚШ долларына дейін өсті. Білім беру, денсаулық сақтау саласындағы жақсартулардың және жұмысқа орналасу мүмкіндіктерін кеңейтудің арқасында Қазақстан экономикасының жылдам дамуы азаматтардың тұрмыс сапасын айтарлықтай арттыруға мүмкіндік берді. Елдің саяси басшылығы ел алдында асқақ даму мақсаттарын қойды. Тұңғыш Президент "Қазақстан – 2050" Стратегиясында Қазақстан 2050 жылға қарай әлемнің ең дамыған 30 елінің бірі болуға ұмтылуға тиіс екенін нақты айқындап берді.

      Осы бағыт экономикадағы өзгерістердің драйверлерінің бірі ретінде қарастырылатындықтан, оның ғылыми басымдықтары елдің саяси басшылығы айқындаған стратегиялық мақсаттарға сәйкес келеді және:

      орнықты экономикалық өсу үшін жағдай жасауға;

      денсаулық, білім, табыс және әл-ауқат тұрғысынан байлар мен кедейлер арасындағы алшақтықты азайтуға;

      ауылдық жерлерде қаржылық сауаттылықты, жан-жақты өсу мен көрсетілетін қызметтерді ілгерілетуге;

      инклюзивті білім беруді және оның дивидендтерін, сондай-ақ үкімет пен өнеркәсіптік серіктестермен желілер мен кооперациялық байланыстарын құруды қамтамасыз етуге бағытталған.

      Бағыт мынадай зерттеу басымдықтарын айқындайды:

      1) теңсіздіктің құрылымдық детерминанттары (қала мен ауылдық аудандар арасындағы алшақтық және басқалар);

      2) кедейшілікті, теңсіздікті, инклюзивті өсуді, Қазақстанда да, сол сияқты бүкіл өңірде де ауылдық аудандардың дамуын зерделеу жөніндегі жүйелі пәнаралық зерттеулер;

      3) таланттар мен оқыған мамандарды сақтауға бағытталған жоғары сапалы, инклюзивті білім беру арқылы адами капиталды дамыту;

      4) жақсы дайындалған қазақстандық зерттеушілердің кадрлық құрамын қалыптастыру;

      5) сапалы деректерді жинау мен талдауды қамтамасыз ету үшін институттық тетіктер мен шешімдер қабылдау, сапалы деректерді сақтау орнын құру, сондай-ақ зерттеулердің сапалы және тиімді нәтижелерін өндіру.

2-бөлім. 2-бағыт. Зияткерлік жүйелер және адам-машина интерфейсі

      Бұл бағыт мемлекеттің "Қазақстан 2030", "Қазақстан 2050" және "Цифрлық Қазақстан" сияқты бастамалары үшін негізгі болып табылады. Бұдан басқа, ол орнықты даму саласындағы жаһандық мақсаттармен, таяудағы еңбек нарығында күтілетін өзгерістермен және мақсатты медицинадағы үрдістермен жақсы үйлеседі. Бағыт:

      1) жасанды интеллект, 5G және 6G технологиялары саласындағы жетістіктерді қоса алғанда, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар саласындағы зерттеулердің сапасын арттыруға;

      2) 4.0 индустрияны, медициналық диагностиканы және ақылды қалаларды дамытуды қолдау шеңберінде жасанды интеллект саласындағы зерттеулерді ілгерілетуге;

      3) ақпарат пен деректерді этикалық стандарттарға сәйкес пайдалануды дамытуға және оны айқындауда көмек көрсетуге;

      4) технологиялардың қазақстандық өнеркәсіппен интеграциясын күшейтуге;

      5) жарияланымдарда, прототиптерде, патенттерде, стартаптарда, өнеркәсіптік кооперация жобаларында өлшенетін бағыттың түйінді салаларына мәнді әсер етуді / қатысуды қамтамасыз етуге арналған.

      Зияткерлік жүйелер және жасанды интеллект институты (ISSAI) НУ-да 2019 жылы осы бағыттағы зерттеулерді үйлестіру үшін құрылды. Қазақстандық университеттермен, сондай-ақ халықаралық және өнеркәсіптік серіктестермен тығыз ынтымақтастық жолға қойылады деп күтілуде.

3-бөлім. 3-бағыт. Денсаулық және әл-ауқат

      Денсаулықтың толық физикалық, психикалық және әлеуметтік әл-ауқаттың жай-күйі ретінде әр адамның толыққанды өмірі үшін маңызды мәні бар. Қоғамның денсаулығы мен әл-ауқатын жақсарту Қазақстанның дамуы үшін шешуші мәнге ие, өйткені оның азаматтарының күтілетін өмір сүру ұзақтығы дамыған елдерге қарағанда төмен болып қалуда. Аурулардың таралуын ұлғайтуға әкелетін факторларға әсер ету арқылы қоғамдық денсаулық сақтаудың дамуына ықпал ету елдегі тұрмыс сапасы мен саламатты өмір салтын арттыру үшін өте маңызды. Саламатты өмір салтын көтермелеумен бірге денсаулық сақтауды жүйелі түрде жақсарту Қазақстанда саламатты қартаюға әкелетін өмір сүру ұзақтығын ұзарту үшін қажет.

      Денсаулық және әл-ауқат саласындағы зерттеулердің негізгі басымдықтары:

      1) Қазақстандағы денсаулық сақтаудың негізгі проблемаларын мониторингтеу және анықтау үшін, сондай-ақ аурулар мен денсаулық жағдайындағы айырмашылықтарды туындататын экологиялық және генетикалық факторларды айқындау үшін эпидемиологиялық бағдарламалар жасау;

      2) Қазақстанда туберкулез, жүрек-қан тамырлары, метаболизм, нейродегенеративті бұзылуларды, жұқпалы ауруларды, COVID-19 және обырды қоса алғанда, негізгі аурулар бойынша мықты зерттеу бағдарламаларын құру;

      3) Қазақстанның әртүрлі өңірлерінде медициналық көмек көрсетудегі теңсіздіктерді анықтау;

      4) жас ерекшелік ауруларына ерекше назар аудара отырып, дербестендірілген медицинаны зерттеуге мүмкіндік беретін мақсатты медицина үшін платформа құру;

      5) пациенттерді алдын ала диагностикалау мен емдеуде қолдану үшін зияткерлік және сенсорлық жүйелерді әзірлеу;

      6) клиникалық сынақтар мен фармацевтикалық өндірісті нығайту үшін инфрақұрылым құру жолымен дәрілік заттарды әзірлеу жөніндегі бағдарламаны қалыптастыру болып табылады.

4-бөлім. 4-бағыт. Озық материалдар мен жаңа технологиялар

      Материалдар саласындағы технологиялық прогресс жаңа өнімдерді әзірлеуді ынталандырады және экономиканың өсуін тездетеді. Бұл бағыт заманауи құрылғылар мен жүйелерде қолданылатын жаңа технологиялар үшін көп функциялы озық материалдарды әзірлеуге бағдарланған. Материалдар мен құрылғыларды өндіру технологияларындағы серпіліс өнеркәсіптің әртүрлі салаларында пайдалы болады. Материалтанудағы, энергетикалық материалдардағы, биомедициналық инженериядағы, қоршаған орта, электр техникасы және есептеу техникасы туралы ғылымдағы жетістіктер қосылған құны бар өнімді зертханалық ауқымнан жүйелік деңгейге дейін шығару үшін қажетті білім мен тәжірибені біріктіреді. Жас кадрларды зерттеулер мен әзірлемелерге болашақ қажеттіліктер үшін оқыту заманауи материалдардың қасиеттерін түбегейлі зерделеуден бастап оларды практикалық қолдануға дейін жүргізілетін болады. Әзірленген жаңа функционалдық материалдар қазақстандық өнеркәсіпті әртараптандыруға, әртүрлі секторларда жұмыс орындарын құруға алып келеді және Қазақстан экономикасының білімге негізделген экономикаға табысты трансформациялануына ықпал ететін болады.

      Негізгі назар ең жаңа функционалдық материалдарды, құрылғыларды, жүйелерді және оларды өнеркәсіптің әртүрлі секторларында қолдану үшін дайындау (фабрикациялау) технологияларын іргелі зерттеулерге аударылатын болады. Бұдан басқа, Университет НУ мен индустриялар арасындағы ынтымақтастықты одан әрі нығайтуға ұмтылады. Бағыт шеңберінде мынадай мақсаттарға қол жеткізілетін болады:

      1) жаңа материалдар, озық құрылғылар мен жүйелер саласындағы ең жаңа технологияларды игеру арқылы Қазақстанның әлемдегі стратегиялық ұстанымдарын сақтау;

      2) ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды (бұдан әрі – ҒЗТКЖ) шығаруды ұлғайту және өнеркәсіппен тығыз ынтымақтастықты жолға қою;

      3) құрылғылар мен жүйелерді кеңінен қолдануды қамтамасыз ету үшін пәнаралық ынтымақтастықты күшейту;

      4) Қазақстанда әзірленген технологияларға инвестициялар тарту.

      Жоғарыда көрсетілген мақсаттарға қол жеткізу үшін басым зерттеу мәселелерінің шеңбері айқындалды:

      1) жаңа материалдар мен заманауи материалдардың және құрылғылардың жұмыс механизмдері туралы іргелі білімдер алу;

      2) мынадай салаларға назар аудара отырып, заманауи функционалдық материалдарды зерттеу:

      биоматериалдар;

      сұранысқа ие электроника;

      энергияны сақтау және генерациялау үшін тиімділігі жоғары материалдар мен құрылғылар және жүйелер;

      мұнай-химия материалдары және катализаторлар;

      фармацевтикалық материалдар;

      функционалдық сенсорлық материалдар.

      3) ең заманауи технологияларды қолдана отырып, озық электроника мен жүйелерді әзірлеу.

5-бөлім. 5-бағыт. Энергетика, табиғи ресурстар және қоршаған орта

      Қазақстан экономикасы көптеген заманауи экономикалар сияқты стратегиялық тұрғыдан энергияны өндіру мен тұтыну ықпалына ұшырайды. Сондай-ақ Қазақстан өзінің орасан зор табиғи ресурстарымен бірегей. Осы табиғи ресурстарды өндіру оны жоспарлауға және жүзеге асыруға жауапты тәсіл болмаған кезде қоршаған ортаға айтарлықтай теріс әсер етуі мүмкін. Сондықтан бұл бағыт ұлттық және әлемдік экономика үшін табиғи және энергетикалық ресурстарды жаһандық жеткізуді жұмылдыру және дамыту; табиғи ресурстарды жеткізу көздерін кеңейту және ресурс тиімділігін арттыру, ұлттық және жаһандық экономиканың орнықтылығын арттыру сияқты мәселелерде маңызды мәнге ие.

      Төменде бағыттың зерттеу басымдықтары берілген:

      1) күн және жел энергетикасы саласындағы технологияларды дамыту;

      2) "Қазақстан – 2030" және "Қазақстан – 2050" ұлттық даму бастамаларына сәйкес энергетика және табиғи ресурстар секторларын өндірістің, өңдеу мен басқарудың технологиялық салаларына трансформациялау;

      3) Қазақстанның табиғи ресурстарын экологиялық тұрғыдан жауапты түрде игеру мен өндіруді жүзеге асыру;

      4) қазбалы отынға балама ретінде жаңартылатын энергияны дамыту, сондай-ақ энергия тұтыну мен өндірістің тиімділігін арттыру;

      5) су ресурстарын сапа, қолжетімділік және пайдалану тұрғысынан басқарудың зияткерлік жүйелерін әзірлеу;

      6) Қазақстанның шетелдік энергия көздеріне тәуелділігін барынша минимумға дейін қысқарту;

      7) озық халықаралық практикаға сәйкес келетін басқару қағидаттарын оқыту және енгізу арқылы табиғи ресурстармен байланысты салаларда қауіпсіздік пен өнімділікті арттыру.

5-тарау. Ағымдағы жағдайды талдау

      Осы Даму бағдарламасы НУ-дың 2018 – 2030 жылдарға арналған стратегиясы негізінде және 2016 – 2020 жылдарға арналған бірінші Даму бағдарламасын іске асыру қорытындысы бойынша әзірленді.

      Стратегиялық бағдарламаға қол жеткізу үшін НУ мынадай бағыттар бойынша міндеттерді іске асыруға шоғырланатын болады:

      1) академиялық көшбасшылық – қазақстандық экономиканы ғылым саласындағы бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз ету үшін ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, білім беру процесін одан әрі интеграциялауды жүзеге асыру;

      2) ғылыми көшбасшылық – НУ мектептері мен қазақстандық университеттердің ОПҚ арасында ынтымақтастық пен зерттеу желілерін құру бойынша жаңа бастамаларды күшейту және қалыптастыру; жетекші әлемдік ғылыми журналдарда жарияланған нәтижелерді қамтитын пәндердің кең спектрі бойынша озық зерттеулер жүргізу;

      3) зерттеу ортасы – НУ ғылыми қызметінің тиімділігін арттыру үшін зерттеу қызметін талдаудың озық құралдарын пайдалану арқылы зерттеу гранттарын әкімшілендіру процестерін жаңғырту, оңайлату және жетілдіру.

      Стратегиялық мақсатқа қол жеткізуді және Бағдарламаның көрсетілген міндеттерін шешуді ресурстық қамтамасыз етуді қарапайым ұлғайтумен жүзеге асыру мүмкін болмайды және есебінен жаңа сапаға салыстырмалы түрде жылдам өту мүмкін болатын тәсілдерді жүйелі қолдануды талап етеді.

      Мұндай түйінді тәсілдер:

      1) "үздік ақыл-ойды" іріктеу мақсатында конкурстық негізде ғылыми зерттеулер жүргізуге гранттар бөлу саясатын жалғастыру;

      2) ОПҚ-ны тарту және НУ студенттерінің зерттеу жобаларына қатысуы;

      3) ұсынылатын зерттеу жоспарларының ғылыми жағының құндылығын бағалау үшін шетелдік сараптаманы пайдалану және шетелдік сарапшылар сараптамасының нәтижелеріне негізделген НУ Ғылыми кеңесінің ұсынымдары негізінде жобаларды қаржыландыру туралы шешімдер қабылдау;

      4) өзін танытқан ОПҚ мүшелерімен шарттық жағдайларды икемді басқаруға және халықаралық еңбек нарығынан көрнекті мамандарды одан әрі тартуға бағытталған кадрлық саясат, бұл ретте профессорлық құрамның жаңа мүшелерінің біліктілігіне қойылатын талаптар арттырылады;

      5) ғылыми көшбасшылыққа қол жеткізу өлшемдері ретінде ғылымиметрикалық көрсеткіштер мен сараптамалық пікірлерді пайдалану;

      6) ғылыми дамудың негізгі басымдықтарын таңдау және 2030 жылға қарай НУ жетекші әлемдік позицияларға шығу мүмкіндігі бар зерттеулер мен ғылыми кадрларды даярлау бағыттарына ресурстар мен назарды шоғырландыру, сондай-ақ Қазақстанда қалыптасып келе жатқан экономиканың инновациялық салалары ерекше мұқтаж болатын бағыттарды қолдау;

      7) жоғары сапалы магистрлік бағдарламаларда және PhD бағдарламалар тізбесін кеңейту, пост-докторлық зерттеу лауазымдарының санын ұлғайту, магистрлік және PhD бағдарламаларда оқитын білім алушылардың үлесін білім алушылардың жалпы санының 1/3 дейін ұлғайту;

      8) зерттеулердің пәнаралығын арттыру, төрешілдік кедергілерді азайту.

      "Назарбаев Университеті" ДББҰ зерттеу университетінің SWOT талдамасы:

      Күшті жақтары:

      1) студенттердің сапасы;

      2) түлектердің жетістігі ("НУ елшілері");

      3) студенттердің қоғамдық өмірге қатысуы (әлеуметтік үлес);

      4) ішкі және халықаралық беделдің өсуі;

      5) ұлттық деңгейдегі бедел: НУ бренді үшін мақтаныш;

      6) халықаралық ОПҚ-ның жоғары сапасы;

      7) НУ оқытушылары беделді университеттерге жұмысқа орналасады, бұл НУ ОПҚ сапасы туралы, сондай-ақ НУ одан әрі кәсіби дамудың тиімді катализаторы болып табылатындығын көрсетеді;

      8) НУ бұрынғы оқытушылары НУ елшілеріне айналады;

      9) мемлекет тарапынан күшті қолдау;

      10) сапаны арттырудың дамыған ішкі жүйесі;

      11) НУ мектептерінің сыртқы әлемнен оқшаулану деңгейінің төмендігі (қазіргі кезде);

      12) қажет болған жағдайда өзгеруге дайын жас, жігерлі және икемді жоғары оқу орны;

      13) іргетасы қаланған инновациялық экожүйе;

      14) жоғары білікті қызметкерлер үшін жұмыс беруші ретінде НУ тартымдылығы;

      15) университет қоғамдастығының барлық мүшелерінің (студенттер, оқытушылар, қызметкерлер) жоғары ынталылығы;

      16) халықаралық студенттер санының өсуіне тартымды негізді қамтамасыз ететін жайлы кампус.

      Әлсіз жақтары:

      1) Қазақстанның әлемдегі орны;

      2) оқытушыларды жұмысқа орналастыру туралы қысқа мерзімді және икемсіз бастапқы шарттар – неғұрлым икемді жүйені енгізу қажеттілігі;

      3) елдің басқа университеттерімен оңтайлыдан төмен қарым-қатынас;

      4) мемлекеттік қолдауға шамадан тыс тәуелділік;

      5) сыртқы, сол сияқты ішкі коммуникациялар;

      6) елдің басқа университеттерінен оқшаулануы;

      7) НУ құндылықтарын тарату әлі де жалғасып жатыр;

      8) "әлемдік деңгейдегі университеттің" нені білдіретіні туралы ортақ түсініктің жоқтығы;

      9) "халықаралық" және "қазақстандық" деп бөліну;

      10) ОПҚ және әкімшілік персонал арасындағы бөліну;

      11) негізгі көрсетілетін қызметтердің төмен деңгейі: АТ және Адам ресурстарын басқару департаменті;

      12) төрешілдік, әсіресе қаржы мәселелерінде.

      Мүмкіндіктер:

      1) Орталық Азиядағы (ОА) және одан тыс жерлердегі зерттеулердегі көшбасшылық;

      2) Орталық Азиядағы өңірлік көшбасшылық;

      3) көрші елдермен тығыз қарым-қатынас;

      4) Орталық Азияның артып келе жатқан геосаяси маңызы;

      5) оқытушыларды, оның ішінде алмасу бағдарламалары бойынша қолдауды күшейту;

      6) тағылымдамалар мен студенттер алмасу бағдарламаларының санын арттыру;

      7) НУ түлектерін тарату үшін ABC әлеуеті;

      8) үздіксіз инновациялар, әсіресе, цифрлық технологиялар саласында;

      9) "Цифрлық Қазақстанға" едәуір үлес қосу;

      10) пәнаралық зерттеулерді арттыру;

      11) студенттерді интернационалдандыру;

      12) тиімділікті арттыру үшін НУ мектептерінің құрылымдарын талдау;

      13) Қазақстан мен Азиядағы басқа университеттермен ынтымақтастық;

      14) дәстүрлер мен "НУ жолы" брендін дамыту.

      Қатерлер:

      1) елдік тәуекел мен жеңілісті қабылдамау;

      2) оқытушыларды, зерттеушілерді және студенттерді тартудағы жаһандық және өңірлік бәсекелестік;

      3) көрші елдердің тұрақсыздығы;

      4) зерттеулерге бюджет қаражатын тартудағы белгісіздік: мөлшері және болжамдылығы;

      5) қазақстандық жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарымен салыстырғанда жоғары мемлекеттік қаржыландыру НУ-ды ерекше назар аудару объектісіне айналдырып отыр;

      6) елдегі экономикалық жағдай Үкіметтің дамудың келесі кезеңін, әсіресе, ABC құрылысына қатысты қолдау қабілетін төмендетеді;

      7) персоналдың "тығырыққа тірелуі" (әсіресе "бірінші буындағы");

      8) бәсекеге қабілеттіліктің төмендеуіне байланысты үздік қызметкерлер мен халықаралық оқытушыларды тарту қабілетінің төмендігі;

      9) "білімдарлардың" кетуі.

6-тарау. Даму бағдарламасының мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

      Мақсат. Зерттеу қызметінің перспективалы бағыттары бойынша, оның ішінде Қазақстан Республикасының инновациялық дамуына елеулі теориялық және практикалық үлес қосатын жоғары құзыреттердің озық ғылыми-зерттеу орталықтарын ашу арқылы ең көп жиынтығын жасау.

      Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:

      1-міндет. Қазақстандық экономиканы ғылым саласында бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз ету үшін ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, білім беру процесін интеграциялау.

      2-міндет. НУ мектептері мен қазақстандық ЖОО-ның ОПҚ арасында ынтымақтастық пен зерттеу желілерін құру бойынша жаңа бастамаларды күшейту және қалыптастыру; пәндердің кең спектрі бойынша озық зерттеулер жүргізу.

      3-міндет. НУ ғылыми қызметінің тиімділігін арттыру үшін талдаманың озық құралдарын пайдалану арқылы зерттеу гранттарын әкімшілендіру процестерін жаңғырту, оңайлату және жетілдіру.

      "Назарбаев Университеті" ДББҰ зерттеу университетін дамыту бағдарламасының нысаналы индикаторлары және нәтижелер көрсеткіштері осы Даму бағдарламасына 2-қосымшада ұсынылған.

      "Назарбаев Университеті" ДББҰ зерттеу университетін дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары осы Даму бағдарламасына 3-қосымшада ұсынылған.

7-тарау. Бағдарламаның негізгі бағыттары, қойылған мақсаттарға қол жеткізу жолдары және тиісті шаралар

      Осы Бағдарламаның негізгі бағыттары:

      1) НУ ОПҚ мен білім алушыларын зерттеу жобаларына тарту;

      2) халықаралық сараптаманы тарту арқылы қаржыландырылатын жобалардың жоғары ғылыми сапасын сақтау;

      3) ғылыми нәтижелілікті бағалаудың озық құралдарын пайдалану;

      4) НУ ғылыми дамуының түйінді басымдықтарын дамыту, сондай-ақ дамуында Қазақстанда қалыптасып келе жатқан экономиканың инновациялық салалары ерекше мұқтаж болатын бағыттарды қолдау;

      5) зерттеулердің пәнаралығын арттыру, төрешілдік кедергілерді азайту.

      Мақсат. Зерттеу қызметінің перспективалы бағыттары бойынша, оның ішінде Қазақстан Республикасының инновациялық дамуына елеулі теориялық және практикалық үлес қосатын жоғары құзыреттердің озық ғылыми-зерттеу орталықтарын ашу арқылы ең көп жиынтығын жасау.

      Міндеттері:

      1) академиялық көшбасшылыққа қол жеткізу – қазақстандық экономиканы ғылым саласында бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз ету үшін ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, білім беру процесін интеграциялау.

      Академиялық көшбасшылыққа қол жеткізу бөлігіндегі бүгінгі бастамалар мыналарды қамтиды:

      НУ оқыту және сабақ беру стратегиясы Университеттің оқыту тәсілін айқындады. Инновация, интеграция және инклюзивтілік НУ "Академиялық көшбасшылығының" және "Түлек атрибуттарының" негізгі элементтері болып табылады. Стратегия академиялық адалдыққа, ғылымды оқуға интеграциялауға, жеке оқытуға, ынтымақтастық оқытуға, тиісті құзыреттерді дамыту мақсатында заманауи білім беру технологияларын қолдана отырып оқытуға және халықаралық интеграцияланған оқытуға басты екпін береді.

      НУ академиялық сапасын арттыру тұжырымдамасы (бұдан әрі – АСАТ) студенттер мен оқытушылардың кері байланысының нәтижелерін талдауға, сыртқы сарапшылардың пікірлеріне, курс, бағдарлама, Мектеп деңгейінде студенттердің прогресс жасауы мен академиялық үлгерімі туралы деректерге, сондай-ақ алдыңғы іс-шаралар кешенінің қол жеткізілген нәтижелерін үздіксіз талдауға негізделеді. АСАТ НУ мектептері арасында тарату қажет жаңа мақсаттарды белгілейді және қолда бар озық практикаларды айқындайды.

      Бірінші және екінші курстың барлық студенттері үшін бакалавриат академиялық бағдарламаларының міндетті компоненті әзірленуде, бұл студенттерге өз мамандығын таңдаудан бұрын қызығушылықтары мен зияткерлік әуесқойлықтарын айқындауға жеткілікті уақыт береді. Бакалавриаттың академиялық бағдарламаларының міндетті компоненті НУ сабақ беру және оқыту стратегиясының, сондай-ақ кәсіпкерлік тәсіл мен шығармашылық дизайн-ойлаудың қағидаттарын қамтиды.

      НУ өз қызметінің нәтижелерін сыртқы 23 тәуелсіз бағалауды алу мақсатында Еуропалық университеттер қауымдастығының (ЕУҚ) институттық бағалау бағдарламасына қатысты. Осы бағалаудың нәтижелерін НУ басшылығы назарға алып, іске асыруда.

      НУ-дың ел болашағына қосатын негізгі үлесі болашақ көшбасшыларды даярлау болып қала береді. НУ-дың білім беру және зерттеу ландшафттарының жылдам дамып келе жатқан екі элементі – ол докторантура және постдокторантура бағдарламалары. НУ шетелдік студенттерді тарту және пост-докторлық зерттеу лауазымдарының санын кеңейту үшін жоғары сапалы PhD бағдарламаларының тізімін кеңейтеді. Жақында НУ бүкіл кампус ауқымында зерттеу мәдениетін дамытуды жеделдету, студенттерге еліктеу үлгілерін жасау, сондай-ақ тартымды жағдайлар (қаржылық және ғылыми-зерттеу мүмкіндіктері) арқылы оралып жатқан диаспораны тарту мақсатында пост-докторлық лауазымдардың санын көбейтті. Осылайша НУ үшін де, басқа қазақстандық университеттер үшін де әлеуетті ОПҚ өсіп-жетілетін болады. Постдокторанттар ОПҚ зерттеулерін де қолдайтын болады. Қазақстаннан көпшілік диаспорасы бар жерлерде орналасқан НУ өкілдік офистерінің ұсынылып отырған дамуы да кандидаттарды тарту бойынша тұрақты арнаны дамытуға көмектесе алар еді.

      Интернационалдандыру НУ дамуының екінші декадасының негізгі міндеті болып қала береді, осы бағыттағы жұмыс жүргізілуде, интернационалдандыру жөніндегі кіші комитет құрылды. НУ-дың өңірлік көшбасшылығын орнату мақсатында басқа Орталық Азия елдерінің үздік студенттерін де қамтитын студенттер контингенті болуға тиіс. Жаһанданған әлемде сенімді түрде жұмыс істеу үшін НУ студенттері басқа елдерден келген және мәдениеті басқа құрдастарымен бірге оқып, өмір сүруге тиіс. Осыған байланысты Университет өз алдына шетелдік студенттер санын арттыру бойынша асқақ мақсат қойды: бүгінде бір пайыздан аз санды құрайтын көрсеткіштен 2025 жылға қарай 10 %-ға дейін өсу;

      2) ғылыми көшбасшылыққа қол жеткізу – НУ мектептері мен қазақстандық университеттердің ОПҚ арасында ынтымақтастық пен зерттеу желілерін құру бойынша жаңа бастамаларды күшейту және қалыптастыру; пәндердің кең спектрі бойынша озық зерттеулер жүргізу.

      Ғылыми зерттеулерді қолдаудың жаңа жоспары әзірленді, онда пәнаралық зерттеулерді жүргізу қажеттілігі, сондай-ақ ресурстарды басым бағыттардың қолайлы санының айналасында шоғырландыру қажеттілігі атап өтіледі.

      Халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті болу үшін НУ жариялаған зерттеулер озық, серпінді және жетекші журналдарда ұсынылуға тиіс. Қазіргі әлемде көптеген пәндер бойынша үздік ғылыми нәтижелерге ғалымдар командасы жетеді, сондықтан НУ зерттеушілері өздерінің білім салаларында танылған жаһандық командалардың мүшелері болуға тырысуға тиіс.

      Сонымен қатар НУ "Қазақстан – 2050" Стратегиясының пайымына қол жеткізуге ықпал ету үшін Қазақстанның жаңғыруы мен өсуіне де өз үлесін қосуға бағдарланған. Ол үшін НУ өзінің зерттеу дағдыларын Қазақстан үшін басым мәселелерге қолдануға тиіс. Басқа қазақстандық университеттермен және ғылыми-зерттеу орталықтарымен ынтымақтастықты дамыту маңызды.

      Қазақстанның ішінде және одан тыс жерлерде мемлекеттік емес көздерден ғылыми гранттар іздестіру бойынша НУ күш-жігері артады. Университеттің сыртқы гранттарды тарту мүмкіндігі оның беделіне және НУ оқытушылары мен ғылыми қызметкерлерінің жетекші сыртқы зерттеушілермен ынтымақтасу қабілетіне байланысты болады.

      Осы міндетті іске асыру мақсатында Университет өзінің зерттеу бағдарламаларын жалғастыруды және кеңейтуді көздейді:

      1. "Назарбаев Университеті" ДББҰ оқытушы-профессорлар құрамының гранттарын зерттеу бағдарламасы (бұдан әрі – ОЗБ) шеңберінде НУ ОПҚ-ның іргелі және қолданбалы зерттеулерін іске асыру.

      Академиялық қоғамдастық кез келген зерттеу университетінің қозғаушы күші болып табылады. Зерттеу университеттерінде жұмыс істейтін ғалымдар бүкіл ғылыми қоғамдастықтың шағын, бірақ өте маңызды бөлігі болып табылады. Олардың аздығына қарамастан, олар түйінді зерттеулердің ең көп көлемін шығарады.

      ОЗБ зерттеу бағдарламасы НУ ОПҚ-ның іргелі және қолданбалы зерттеулердің кең спектрін жүргізуін және зерттеулерге магистранттар мен PhD докторанттарды тарту есебінен НУ жас ғалымдарын даярлауды көздейді. Бұл бағдарлама 2017 жылы басталды және НУ зерттеу жұмыстарының ғылыми сапасын арттыру құралы болып табылады. Бағдарлама шеңберінде маңызды зияткерлік құндылығы бар және қазақстандық қоғам үшін әлеуметтік бағдарланған нәтижелерге қол жеткізуді көздейтін кез келген іргелі және қолданбалы зерттеулерге қолдау көрсетіледі. Бағдарлама НУ оқытушыларын олардың зерттеулерінде қолдауға және олардың оқытушылық пен зерттеу мансабын ынталандыруға да бағытталған.

      Бағдарламаны іске асыру үшін жыл сайын конкурс өткізу жаңа магистрлік және докторлық бағдарламаларды құрумен, НУ студенттік және академиялық қоғамдастығын кеңейтумен қатар зерттеулердің едәуір артуына алып келеді, бұл университеттің жарияланымдық белсенділігіне оң әсер етеді деп күтілуде.

      НУ-да ғылыми жобаларды қарау және іріктеу кезінде қолданылатын сапаның қатаң өлшемшарттары бар, бұл ғылыми нәтижелердің сапасына және білім саласы бойынша өлшенген НУ жұмыстарынан дәйексөз келтірудің біртіндеп артуына кепілдік береді (field-weighted citation impact).

      Осы зерттеу бағдарламасы шеңберінде ғылыми жобаларды іске асыру үшін оны қаржыландыруға бағытталған қаражаттан жабдықтар сатып алуға рұқсат етіледі.

      2. Бірлескен ғылыми-зерттеу бағдарламасы (бұдан әрі – БҒЗБ) шеңберінде ғылыми қызметкерлердің, ОПҚ және қазақстандық ЖОО-лардың бірлескен зерттеулерін іске асыру

      Қазіргі әлемде пәндердің көпшілігі бойынша үздік ғылыми нәтижелерді ғалымдар тобы алады, сондықтан НУ профессорлар мен зерттеушілерді әртүрлі институттармен және ұйымдармен, оның ішінде қазақстандық университеттермен күш-жігер біріктіруді көтермелейді. Бұл ретте осындай ынтымақтастықтың озық нәтижелерді алудағы табысының маңызды факторы жүргізілетін ғылыми жұмыстардың пәнаралығы болып табылады.

      Даму бағдарламасының стратегиялық мақсатына қол жеткізу НУ мектептері арасында орнықты серіктестік қатынастар құруды және олардың қазақстандық ғылыми қоғамдастықпен ынтымақтастығын жолға қоюды талап етеді.

      БҒЗБ ғылымның барлық салаларында білімді дамыту, сондай-ақ НУ мен қазақстандық университеттер арасындағы ынтымақтастықты дамыту үшін әртүрлі маманданған ғалымдар жүргізетін жаңа пәнаралық зерттеулерді дамытуға бағытталған. Ынтымақтастық жоғары сапалы зерттеу жобаларын жүргізуді қамтамасыз ететін бағдарламаның ажырамас бөлігі болып табылады. БҒЗБ бағдарламасы жаңа және дәстүрлі зерттеу салаларында орнықты серіктестік қатынастар мен ынтымақтастық құруды қолдайды, бұл Университеттің стратегиялық басымдығы болып табылады және қазақстандық қоғам мүдделері тұрғысынан маңызды мәнге ие бола алады. Бағдарлама шеңберіндегі конкурстар зерттеулердің нақты салаларына бағдарланбаған және НУ ОПҚ-ның олардың ғылыми ізденісін қолдауға, оқытушылық және зерттеу мансабын ынталандыруға және қазақстандық ғылыми қоғамдастықпен ынтымақтастықты жолға қоюға бағытталатын болады. Қосымша мақсат зерттеу мәселелерін бірлесіп шешудегі ғылыми-техникалық жетістіктерге және сыртқы қолдауды алуда бәсекеге қабілетті жаңа зерттеулерді дамытуға ықпал ету үшін әртүрлі ғылыми және оқу байланыстарына негізделген ынтымақтастықты жолға қоюды көтермелеуді қамтиды. Серіктестік БҒЗБ-ның аса маңызды бөлігі болып табылады.

      Аталған зерттеу бағдарламасының шеңберінде ғылыми жобаларды іске асыру үшін оны қаржыландыруға бағытталған қаражаттан жабдықтар сатып алуға рұқсат етіледі.

      3. Халықаралық пәнаралық зерттеу бағдарламасы (бұдан әрі – ХПЗБ) шеңберінде зерттеудің басым саласында кемінде әлемдік деңгейдегі бір зерттеу орталығын қалыптастыру

      НУ дәстүрлі пәндер шегінен шығатын жаңа зерттеу бастамаларын дамытуға жәрдемдесуге ұмтылады. ХПЗБ осы міндетті тиімді жүзеге асыру үшін қалыптастырылған. Ол зерттеулердің деңгейі мен сапасын көтеруге, сондай-ақ олардың халықаралық бәсекеге қабілеттілігін, танылуы мен құрметтелуін арттыруға бағытталған.

      ХПЗБ мақсаты – қазақстандық зерттеулерді академиялық стандарттарды жетілдіру, олардың жаңартылуына, қалпына келтірілуіне және орнықтылығына ықпал ету арқылы күшейту, сондай-ақ олардың қоғам мүдделері тұрғысынан маңыздылығын қамтамасыз ету. Бағдарлама зерттеу стратегияларын іске асыруға және ғылыми инфрақұрылымды дамытуға көмектесуге тиіс. ХПЗБ шеңберінде зерттеулерді іріктеу бағдарламаның стратегиялық мақсаттары мен НУ қажеттіліктері негізінде жүргізілетін болады.

      Жалпы мақсаттар іргелі және/немесе қолданбалы зерттеулерді қамтуы мүмкін салаларда озық ұлттық ноу-хау мен бәсекеге қабілеттілікті дамытуды, жоғары рейтингті зерттеушілерді қолдауды, пәнаралық салааралық зерттеу жобаларын басқаруды, университеттерде ғылыми ресурстарды жинауды және нәтижелермен алмасуға және оларды пайдалануға жәрдемдесуді қамтиды. ХПЗБ шеңберінде ақпарат алмасу және инновациялық идеялар мен технологияларды коммерциялық пайдалану, сондай-ақ ғылыми инфрақұрылымды дамыту үшін өнеркәсіппен және/немесе үкіметпен ынтымақтастық жолға қойылады деп болжанып отыр. Мұндай өзара іс-қимыл сауда мен өнеркәсіптің қажеттіліктерін ескеру үшін зерттеу басымдықтарын айқындауға көмектеседі.

      ХПЗБ мақсаттары нақты таңдалған мәселені шешуге әсер етуі мүмкін зерттеу жоспарын әзірлеуден ғана емес, сондай-ақ шын мәнінде маңызды, орнықты пәнаралық ғылыми зерттеулерді айқындаудан тұрады. ХПЗБ, ең бастысы, зерттеулер жүргізу үшін ұйымдастырылатын пәнаралық бөлімшені білдіреді. Сонымен бірге ХПЗБ студенттерді және (немесе) түлектерді оқытуды, өнеркәсіптік инновацияларды, қауымдастықтармен жұмысты, клиникалық көрсетілетін қызметтерді қамтуы мүмкін. Бұдан басқа, ХПЗБ-ның мұндай ғылыми топтары халықаралық зерттеу жетістіктеріне екпін бере отырып, қатаң халықаралық стандарттарға сәйкес жұмыс істейтін болады.

      Бұдан басқа, ХПЗБ – бұл зерттеу мақсаттарының нақты жиынтығы бар, НУ бақылауымен жұмыс істейтін және жетекші зерттеушілердің бірі ретінде көрнекті халықаралық профессорларды тартатын зерттеу және оқыту желісі. Қаржыландыруды бес жылдық мерзімге беру жоспарланып отыр, бұл ХПЗБ шеңберінде ұзақ мерзімді жобалау жоспарларымен жұмыс істей алатындығын білдіреді. Бағдарламаны НУ-ды, университеттерді, зерттеу институттарын жеке бизнесті, халықаралық қаржы агенттіктерін және басқа да көптеген көздерді қоса алғанда, әртүрлі көздерден бірлесіп қаржыландыруға болады.

      ХПЗБ НУ-дағы зерттеулердің халықаралық бәсекеге қабілеттілігін нығайтуға және олардың танылуы мен бағалануын арттыруға арналған. ХПЗБ шеңберінде жүргізілетін зерттеулер ең жоғары стратегиялық деңгейде жетекшілік етілуге тиіс, бұл ретте зерттеулердің салалары мен бағыттары бағдарламаның конкурстық құжаттамасында жарияланады. Бұдан басқа, ХПЗБ зерттеулер мен қоғамның жетілуіне және жалпы прогресіне ықпал ететін шығармашылық және өнімді ғылыми ізденісті, оқыту ортасын дамытуға бағытталған;

      3) зерттеу ортасын дамыту – НУ ғылыми қызметінің тиімділігін арттыру үшін талдаманың озық құралдарын пайдалану арқылы зерттеу гранттарын әкімшілендіру процестерін жаңғырту, оңайлату және жетілдіру.

      Университеттер – бұл адами капиталды дамытуды білдіреді. Әрине, студенттер басты мәнге ие бола тұра, жоғары білікті оқытушыларды, зерттеушілерді және бірінші дәрежелі әкімшілік-басқару персоналын дамыту және ұстап қалу НУ болашақ өсуі мен дамуы үшін шешуші мәнге ие. НУ қазірдің өзінде НУ-да жұмыс істейтін жоғары білікті жергілікті персоналды одан әрі дамытуға және оны сақтауға мүдделі. Осыған байланысты НУ өз персоналын дамыту бағдарламаларын күшейтетін болады. Нәтижесінде ең үздік және қабілетті мамандар тек НУ үшін ғана емес, сонымен қатар Қазақстанның басқа да жоғары білім беру ұйымдары үшін кадрлық резервті қалыптастыру үшін негіз қалайды. Персоналды дамыту жөніндегі осы бағыт таланттарды дамыту және қайта даярлау жөніндегі белсенді бағдарламаны қамтитын болады. Халықаралық ОПҚ-ға келетін болсақ, НУ жаңа оқытушыларды Университет пен Қазақстанның ерекшеліктеріне бейімдеу бойынша жетілдірілген кәсіби даму бағдарламасын іске қосуды жоспарлап отыр. Бұл жетілдірілген бағдарлау бағдарламасы жұмысты бастау үшін неғұрлым нақты түсінік береді және НУ қоғамдастығына жылдам интеграцияны қамтамасыз етеді. 50-ден астам елден келген ОПҚ-мен мұндай дайындық НУ қоғамдастығы барлық мүшелерінің оның негізгі құндылықтарын түсінуін және қамтуын қамтамасыз ету үшін қажет болып табылады.

      Университет НУ-да анық деректер негізінде шешімдер қабылдау және жоспарлау мақсатында өзінің ғылыми нәтижелілігіне талдау жүргізеді, сондай-ақ зерттеу деректерін ұйымдастыру, сақтау және талдау мақсатында Elsevier және Tomson Reuters компанияларының деректер базалары мен ғылымиметрикалық құралдарын пайдаланады.

      Ішкі конкурстарды ұйымдастырумен, ғылыми жобаларды әкімшілендірумен және іске асырумен, оның ішінде зерттеу тобының мүшелерін жалдаумен, жабдықтар мен шығыс материалдарын сатып алумен, бюджеттеумен және т.б. байланысты бизнес-процестерді ғылыми зерттеулерді басқарудың бірыңғай автоматтандырылған жүйесіне интеграциялау бойынша жұмыс белсенді жүргізілуде.

      Зерттеу және білім беру процестерін жолға қойылған және тиімді басқару университеттің барлық қызметінің негізінде жатыр. Басқару сапасы үздіксіз білім алу жағдайында жұмыс істейтін НУ-дың адами ресурстарына, олардың икемді, нәтижеге бағдарланған және ұйымның әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілетіне байланысты. Зерттеулерді жақсырақ қолдау үшін НУ ғылыми өтінімдерді дайындау, сараптама жасау, ғылыми этика стандарттарын қамтамасыз ету және қолданыстағы жобаларды сүйемелдеу сияқты түйінді процестерде жоғары тиімділікке қол жеткізуге тікелей күш-жігерін шоғырландыратын болады. НУ-дың әкімшілендіруге және басқаруға қосқан үлесі жұмыс жүктемесінің өсіп келе жатқан күрделілігіне де, сол сияқты процестердің есептілігі мен ашықтығына қойылатын жаңа талаптарға да сай болады деп күтілуде.

8-тарау. Қажетті ресурстар

      Аталған бағдарламаны іске асыру үшін 2021 жылдан бастап НУ-да тиісті білім деңгейі бойынша немесе дайындық бөлімінде білім алуға ақы төлеу үшін мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде білім алушыларға берілетін грант мөлшеріне 1,05 жоғарылатушы коэффициентін белгілеу арқылы қаржыландыру талап етіледі.

      млн теңге

Жылдар бойынша

Барлығы

Республикалық бюджет/
Ұлттық қор*

НУ меншікті қаражаты

Жиыны:

33 246

12 536

20 710

      * Бағдарламаны қаржыландыру көлемі алдағы кезеңдерге арналған республикалық бюджетті қалыптастыру және тиісті кезеңге арналған республикалық бюджетті нақтылау кезінде айқындалатын болады.


      Бұл ретте республикалық бюджеттен/ ұлттық қордан бөлінетін қаражат:

      1) ғылыми зерттеулер жүргізу шеңберінде операциялық шығыстарға;

      2) ғылыми жобаларды жүргізу шеңберінде жабдықтар сатып алуға;

      3) ақпараттық ресурстарды дамытуға;

      4) жобаларға ғылыми сараптама жүргізуге;

      5) ғылыми зерттеулердің сапасын басқару жүйесін жетілдіруге бағытталатын болады.

      НУ Университеттің ғылыми саясаты шеңберінде бекітілген зерттеу бағдарламалары арқылы ғылыми зерттеулер жүргізуге қаражатты бөледі. Тиісінше "Ғылыми көшбасшылық" міндеті бойынша іс-шараларды іске асыруға Даму бағдарламасы шеңберінде бөлінетін қаражат НУ зерттеу бағдарламалары, атап айтқанда, ОЗБ және БҒЗБ арқылы бөлінеді.

      2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламаны қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық бюджетті/ ұлттық қорды бекіту кезінде нақтыланатын болады. НУ іске асыратын іс-шаралар жоспарлы кезеңге арналған бюджетте көзделген қаражат шегінде орындалады.

  "Назарбаев Университеті" дербес білім беру
ұйымының зерттеу университетін дамытудың
2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасына
1-қосымша

2018 – 2030 жылдарға арналған НУ стратегиясымен бекітілген "Назарбаев Университеті" ДББҰ стратегиялық мақсаттары мен нысаналы индикаторлары

"Назарбаев Университеті" ДББҰ стратегиялық мақсаттары

Мақсаттар

2020 – 2025

2025 – 2030

1

2

3

1-стратегиялық мақсат: Қазақстандағы білім беру жүйесін реформалаудағы көшбасшылық

Стратегиялық мақсат қалады. НУ мен Қазақстанның басқа да ұлттық және өңірлік университеттері арасындағы екіжақты ағынды ұлғайту мақсатында "hub and spokes" қағидаты бойынша инновациялық модельді енгізуді жалғастыру

НУ тең деңгейге қол жеткізуге көмектесетін бір-біріне тең болатын университеттер желісін құру; жоғары білім берудің толық интеграцияланған жүйесін құру; бұдан әрі НУ-дың өңірлік көшбасшылық рөлін нығайту

2-стратегиялық мақсат: академиялық көшбасшылық

Стратегиялық мақсат қалады.
Үнемі неғұрлым жоғары стандарттарға ұмтылу; Нұр-Сұлтан қаласының академиялық көшбасшылық орталығы болып қалыптасудағы рөлін арттыру

Стратегиялық мақсат қалады. Әлемнің үздік 200 университетінің қатарына кіру үшін НУ академиялық көрсеткіштеріне қол жеткізу.

3-стратегиялық мақсат: ғылыми көшбасшылық

Қазақстан мен әлем үшін маңызды тақырыптарға ден қою; дәйексөз келтіру индексін арттыру

Маңыздылықты күшейту және дәйексөз келтіру индексін арттыру және бүкіл әлем бойынша жетекші зерттеу орталықтарымен байланыстарды кеңейту

4-стратегиялық мақсат: Денсаулық сақтаудың интеграцияланған академиялық жүйесінің моделін құру

Денсаулық сақтаудың интеграцияланған академиялық жүйесінің (ДИАЖ) толық аяқталған моделі – Медицина мектебін ғана емес, бүкіл Университетті қамту

ДИАЖ қызметін бағалау және ҚР Үкіметіне осы жүйені бүкіл Қазақстан бойынша іске асыруға көмек көрсету

5-стратегиялық мақсат: инновациялар және ғылымды өндіріске енгізу

Коммерцияландырудың жарқын фазасы; ABC эксперименттік жаңа базасы

Инновациялық экожүйені қайта бағалау және коммерцияландыруды жандандыру

"Назарбаев Университеті" ДББҰ нысаналы индикаторлары

Көрсеткіштер

2019

2024/2025 жылдарға қарай

2030 жылға қарай

Білім алушылар

Білім алушылардың саны, оның ішінде:

4223

8050

10 000-ға дейін

- магистрлер

715

1900

- (PhD) докторанттар

97

450

студенттер: интернационалдандыру


Бакалавриат: 5 % Магистратура және докторантура (PhD): 20 %
Жиыны: білім алушылардың жалпы контингентінен 9-10 %

Бакалавриат: 10 % Магистратура және докторантура (PhD): 25 %
Жиыны: 12-15 %

Оқытушы-профессорлар құрамы

ОПҚ саны***

470

620

770

Зерттеулер

Дәйексөз келтіру индексі

1.17

>1.6

>2.0

Зерттеулер бюджеті


жылына 250 млн АҚШ доллары

жылына 500 млн АҚШ доллары

1

2

3

4


Инфрақұрылым


Қажеттілігіне қарай

Қажеттілігіне қарай

Зерттеулерді қаржыландыру көздері


80 % (мем.)

70 % (мем.)

Инновациялар және коммерцияландыру

Инновациялар және коммерцияландыру


Толық функционалды экожүйе; НУ коммерцияландыруды қолдау жүйесін тестілеу және дамыту

Кембридж феноменін қабылдау**; ABC-те толық ауқымды коммерцияландыру

Халықаралық танымалдық

Аккредиттеу


Бағдарлама деңгейінде бағдарламалық аккредиттеу

Институттық аккредиттеу

Жаһандық рейтинг


осы кезеңде қатыспайды

Топ 200-де

      * ЖІӨ-нің шамамен 5 %-ға өсуі және Қазақстанда зерттеулер мен әзірлемелерге жұмсалатын шығыстардың ЖІӨ-нің қазіргі 0,17 %-нан 2025 жылға қарай 1 %-дан астамға дейін және 2030 жылға қарай 1,5 – 1,7 %-ға дейін ұлғаюы болжанып отыр. Бұл жағдайда НУ-дың зерттеулерге арналған бюджеттік өтінімі лимиттен аспайды.

      ** Кембридж 1999 жылдан бастап күшті коммерцияландыру бағдарламасын әзірлеумен танымал.

      *** Студенттердің ОПҚ-ға 13/1 арақатынасына негізделген. НУ 10:1 арақатынасын сақтауға тырысады, бірақ бұл үшін жылына шамамен 7 миллион АҚШ доллары қажет болады. Бұл сан дайындық мектебінің ОПҚ-сын қамтымайды. ОПҚ мен студенттердің оңтайлы арақатынасы оқыту мен зерттеу жүргізу әдісіне, оның ішінде цифрлық оқу аудиторияларын пайдалануға байланысты.

  "Назарбаев Университеті" дербес білім беру
ұйымының зерттеу университетін дамытудың
2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасына
2-қосымша

"Назарбаев Университеті" ДББҰ зерттеу университетін дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасы міндеттерінің нысаналы индикаторлары және нәтижелер көрсеткіштері


Р/с №

Нысаналы индикаторлар

Өлш. бірл.

Ақпарат көзі

2021 жыл

2022 жыл

2023 жыл

2024 жыл

2025 жыл


1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

Ғылыми-зерттеу қызметіне тартылған оқытушы-профессорлар құрамының үлесін ұлғайту

%

НУ есептік деректері

75-тен кем емес

80-нен кем емес

85-тен кем емес

90-нан кем емес

95-тен кем емес

2

Соңғы бес жылда Science Citation Index – Expanded және Social Sciences Citation Index (тек Article) индекстелген мақалалар саны

бірл.

Web of Science

2700-ден кем емес

2800-ден кем емес

2900-дан кем емес

3000-нан кем емес

3100-ден кем емес

3

Web of Science, Scopus индекстелетін халықаралық рецензияланатын рейтингтік журналдарда соңғы бес жылдың ішінде жарияланған ғылыми мақалалардан дәйексөз келтірудің орташа деңгейі

бірл.

SciVal/Scopus/
Web of Science

3.0-тен кем емес

3.5-тен кем емес

4.0-ден кем емес

4.5-тен кем емес

5.0-ден кем емес

4

НУ ОПҚ берілген ғылыми гранттар саны

бірл.

НУ есептік деректері

30-дан кем емес

30-дан кем емес

30-дан кем емес

30-дан кем емес

30-дан кем емес

1-міндет: Қазақстандық экономиканы ғылым саласында бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз ету үшін ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, білім беру процесін интеграциялау. Нәтижелер көрсеткіштері 2-қосымшада көрсетілген

Р/с №

1-міндеттің нәтижелер көрсеткіштері

Өлш. бірл.

ақпарат көзі

2021
жыл

2022
жыл

2023
жыл

2024
жыл

2025
жыл

1

ОПҚ мен студенттер санының арақатынасы

арақатынас

НУ есептік деректері

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес

2

Білім алушы адамдардың жалпы контингентінен магистратура және докторантура бағдарламалары бойынша білім алушылардың үлесі

%

НУ есептік деректері

24 %-дан кем емес

24 %-дан кем емес

24 %-дан кем емес

24 %-дан кем емес

24 %-дан кем емес

3

Білім алушы адамдардың жалпы санынан шетелдік білім алушылардың үлесі

%

НУ есептік деректері

1%

2%

3%

4%

5%

4

Бағдарлама деңгейінде аккредиттеу


НУ қорытынды есебі





1

2-міндет: НУ мектептері мен қазақстандық ЖОО-ның оқытушы-профессорлар құрамы арасында ынтымақтастық пен зерттеу желілерін құру бойынша жаңа бастамаларды күшейту және қалыптастыру; пәндердің кең спектрі бойынша озық зерттеулер жүргізу

Р/с №

1-міндеттің нәтижелер көрсеткіштері

Өлш. бірл.

ақпарат көзі

2021
жыл

2022
жыл

2023
жыл

2024
жыл

2025
жыл

1

Соңғы бес жылда импакт факторы жоғары журналдарда жарияланған ғылыми мақалалар саны (зерттеу салалары бойынша журналдық импакт фактордың бірінші, екінші және үшінші квартильдерінде көрсетілген журналдар)

бірл.

SciVal/Web of Science

2200-ден кем емес

2250-ден кем емес

2300-ден кем емес

2300-ден кем емес

2400-ден кем емес

2

Соңғы бес жылда SciVal немесе InCites импакт факторы жоғары журналдарда (зерттеу саласындағы топ-25 журнал) жарияланған ғылыми мақалалар саны

бірл.

SciVal/InCites

1100-ден кем емес

1100-ден кем емес

1100-ден кем емес

1200-ден кем емес

1200-ден кем емес

3

Соңғы үш жылдың ішінде Web of Science және Scopus деректер базасында индекстелетін ғылыми мерзімді басылымда жарияланған мақалалар санының академиялық құрам мүшелерінің жалпы санына қатынасы (ассистент-профессор дәрежесіндегі ОПҚ және одан жоғары)

арақатынас

SciVal/Scopus/
Web of Science

5:1

6:1

6:1

8:1

8:1

4

Бес жылдық кезең ішінде университет ОПҚ жарияланымдарының жалпы санында ең болмағанда бір шетелдік автормен бірлескен авторлықта жарияланған рецензияланатын ғылыми мерзімді басылымдардағы (Web of Science немесе Scopus индекстелетін деректер базаларында) ОПҚ жарияланымдарының үлесі

%

SciVal/Scopus/
Web of Science

70 %

70 %

70 %

70 %

70 %

5

Зерттеу жобаларын іске асыруға тартылған ғылыми-педагог жұмыскерлердің үлесі (жарияланымдарға сәйкес)

%

НУ есептік деректері

90 %-дан кем емес

92 %-дан кем емес

93 %-дан кем емес

95 %-дан кем емес

95 %-дан кем емес

3-міндет: НУ ғылыми қызметінің тиімділігін арттыру үшін талдаманың озық құралдарын пайдалану арқылы зерттеу гранттарын әкімшілендіру процестерін жаңғырту, оңайлату және жетілдіру

Р/с №

Нәтижелер көрсеткіштері

өлш. бірл.

ақпарат көзі

2021
жыл

2022
жыл

2023
жыл

2024
жыл

2025
жыл

1

НУ зерттеу бағдарламалары бойынша ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға арналған конкурстардың саны

бірл.

НУ есептік деректері

1-ден кем емес

2-ден кем емес

2-ден кем емес

2-ден кем емес

2-ден кем емес

2

Ғылыми зерттеулерді қаржыландыруды алуға берілген өтінімдер саны

бірл.

НУ есептік деректері

40 және одан көп

60 және одан көп

60 және одан көп

60 және одан көп

60 және одан көп

3

НУ зерттеу бағдарламасы бойынша конкурс шеңберінде берілген бір ғылыми өтінімге халықаралық сарапшылар ұсынған рецензиялардың саны

бірл.

НУ есептік деректері

3

3

3

3

3

4

Зерттеулерді басқару саласындағы әлеуетті өрістету (өткізілген тренингтер саны)

бірл.

НУ есептік деректері

5

5

5

5

5


  "Назарбаев Университеті" дербес білім беру
ұйымының зерттеу университетін дамытудың
2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасына
3-қосымша

"Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымының зерттеу университетін дамытудың 2021 – 2025 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары


Р/с № Атауы Өлш. бірл. Аяқталу нысаны Орындау мерзім-дері Орындауға жауаптылар Оның ішінде жылдар бойынша
(млн теңге)
Қар-жы ландыру көздері Бюджеттік бағдар ламаның коды






2021 жыл 2022 жыл 2023 жыл 2024 жыл 2025 жыл барлығы



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

1-мақсат. Зерттеу қызметінің перспективалы бағыттары бойынша, оның ішінде Қазақстан Республикасының инновациялық дамуына елеулі теориялық және практикалық үлес қосатын жоғары құзыреттердің озық ғылыми-зерттеу орталықтарын қалыптастыру арқылы ең көп жиынтығын жасау

1

1-нысаналы индикатор. Ғылыми-зерттеу қызметіне
тартылған
оқытушы- профессорлар
құрамының үлесін ұлғайту

%

НУ есептік деректері

2021 –
2025 жылдар

офисі

75-тен кем емес

80-нен кем емес

85-тен кем емес

90-нан кем емес

95-тен кем емес




2

2-нысаналы индикатор. Соңғы бес жылда Science Citation Index – Expanded және Social Sciences Citation Index (тек Article) индекстелген мақалалар саны

бірл.

Web of Science

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері, Провост офисі

2700-ден кем емес

2800-ден кем емес

2900-дан кем емес

3000-нан кем емес

3100-ден кем емес




3

3-нысаналы индикатор. Web of Science, Scopus индекстелетін халықаралық рецензияланатын рейтингтік журналдарда соңғы бес жылдың ішінде жарияланған ғылыми мақалалардан дәйексөз келтірудің орташа деңгейі

бірл.

SciVal/ Scopus/Web of Science

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері, Провост офисі

4.0-ден кем емес

4.0-ден кем емес

4.0-ден кем емес

4.5-тен кем емес

5.0-ден кем емес




4

4-нысаналы индикатор. НУ ОПҚ-ға берілген ғылыми гранттар саны

бірл.

НУ есептік деректері

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері, Провост офисі

30-дан кем емес

30-дан кем емес

30-дан кем емес

30-дан кем емес

30-дан кем емес




1-міндет: Қазақстандық экономиканы ғылым саласында бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз ету үшін ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, білім беру процесін интеграциялау

1

1-нәтиже көрсеткішi.
ОПҚ мен студенттер санының арақатынасы

арақаты нас

НУ есептік деректері

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері, Провост офисі

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес

1:13-тен артық емес




2

2-нәтиже көрсеткішi. Білім алушы адамдардың жалпы контингентінен магистратура және докторантура бағдарламалары бойынша білім алушылардың үлесі

%

НУ есептік деректері

2021 – 2025 жылдар

НУ Мектептері, Провост офисі

24-тен кем емес

24-тен кем емес

24-тен кем емес

24-тен кем емес

24-тен кем емес




3

3-нәтиже көрсеткішi. Білім алушы адамдардың жалпы санынан шетелдік білім алушылардың үлесі

%

НУ есептік деректері

2021 – 2025 жылдар

НУ Мектептері, Провост офисі

1

2

3

4

5




4

4-нәтиже көрсеткішi. Бағдарлама деңгейінде аккредиттеу

бірл.

НУ қорытынды есебі

2025 жыл

Провост офисі





1




Іс-шаралар

1

Академиялық сапаны дамыту бөлігінде НУ-дың 2030 жылға дейінгі стратегиясынан туындайтын ішкі нормативтік құжаттарды қабылдау


НУ Акаде
миялық кеңесінің ішкі норма
тивтік құжат
тары, шешімдері

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі, НУ мектептері
 
 

талап етілмейді
 
 
 
 
 

2

Әлемнің үздік 200 университеттің
қатарына кіретін шетелдік әріптес ЖОО-ның қатысуымен
магистратура,
докторантура
бағдарламаларын әзірлеу


жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері
 
 

талап етілмейді

3

Білім алушылардың жалпы контингентінен жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларында білім алатын магистранттар мен докторанттардың үлесін ұлғайту


есеп

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі,
НУ мектептері

талап етілмейді

4

Мектептердің жоғары білікті ОПҚ жалдау


Мектеп тердің жаңа ОПҚ

2021 – 2025 жылдар

Жалдау жөніндегі комитет

талап етілмейді
 
 

2-міндет: НУ мектептері мен қазақстандық оқытушы-профессорлар құрамы ЖОО-ның арасында ынтымақтастық пен зерттеу желілерін құру бойынша жаңа бастамаларды күшейту және қалыптастыру; пәндердің кең спектрі бойынша озық зерттеулер жүргізу

1

1-нәтиже көрсеткішi. Соңғы бес жылда импакт факторы жоғары журналдарда жарияланған ғылыми мақалалар саны (зерттеу салалары бойынша журналдық импакт фактордың бірінші, екінші және үшінші квартильдерінде көрсетілген журналдар)

бірл.

SciVal/ Web of Science

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері

2200-ден кем емес

2250-ден кем емес

2300-ден кем емес

2300-ден кем емес

2400-ден кем емес




2

2-нәтиже көрсеткішi. Соңғы бес жылда SciVal немесе InCites импакт факторы жоғары журналдарда (зерттеу саласындағы топ-25 журнал) жарияланған ғылыми мақалалар саны

бірл.

SciVal/ InCites

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері

1100-ден кем емес

1100-ден кем емес

1100-ден кем емес

1200-ден кем емес

1200-ден кем емес




3

3-нәтиже көрсеткішi. Соңғы үш жылдың ішінде Web of Science және Scopus деректер базасында индекстелетін ғылыми мерзімді басылымда жарияланған мақалалар санының академиялық құрам мүшелерінің жалпы санына қатынасы (ассистент-профессор дәрежесіндегі ОПҚ және одан жоғары)

қатынасы

SciVal/ Scopus/ Web of Science

2021 – 2025 жылдар

НУ Мектептері

5:1

6:1

6:1

8:1

8:1




4

4-нәтиже көрсеткішi.
Бес жылдық кезең ішінде университет ОПҚ жарияланымдары-ның жалпы санында ең болмағанда бір шетелдік автормен бірлескен авторлықта жарияланған рецензияланатын ғылыми мерзімді басылымдардағы (Web of Science немесе Scopus индекстелетін деректер базаларында) ОПҚ жарияланымдары-ның үлесі

%

SciVal/ Scopus/ Web of Science

2021 – 2025 жылдар

НУ мектептері

70

70

70

70

70




5

6-нәтиженің көрсеткішi. Зерттеу жобаларын іске асыруға тартылған ғылыми-педагог жұмыскерлердің үлесі (жарияланымдарға сәйкес)

%

НУ есептік деректері

2021-2025 жылдар

НУ мектептері, Провост офисі

90-нан кем емес

90-нан кем емес

90-нан кем емес

90-нан кем емес

90-нан кем емес




Іс-шаралар*

6

"Назарбаев Университеті" ДББҰ ОПҚ гранттарының зерттеу бағдарламасы шеңберінде НУ ОПҚ зерттеулерін іске асыруға және әкімшілендіруге арналған зерттеу гранттарын бөлу, НУ ОПҚ ғылыми өтінімдерін сараптау, НУ ғылыми тиімділігін библиометрикалық бағалау

млн тг.

қоры тынды есептер / жария
ланым дар

2021 – 2025 жылдар

НУ мектеп-тері, Провост офисі

2 316

2 536

2 524

2 580

2 580

12 536

РБ/ ҰҚ


7

Бірлескен ғылыми-зерттеу бағдарламасы (БҒЗБ) шеңберінде НУ ғылыми қызметкерлерінің, оқытушы-профессорлар құрамының және қазақстандық ынтымақтастық
ЖОО-ның бірлескен зерттеулерін іске асыруға және әкімшілендіруге арналған зерттеу гранттарын бөлу

млн тг.

қоры
тынды есептер / жария ланым дар

2021 – 2025 жылдар

НУ мектеп- тері, Провост офисі

2 512

3 793

3 870

4 085

4 300

18 560

НУ меншікті қара жаты


8

Халықаралық пәнаралық зерттеу бағдарламасы (ХПЗБ) шеңберінде зерттеудің басым саласында әлемдік деңгейдегі кемінде бір зерттеу орталығын қалыптастыру және танымал профессорларды, ірі ғалымдарды тарту

млн тг.

қоры тынды есептер / жария ланым дар

2021-2025 жылдар

НУ мектеп- тері, Провост офисі

430

430

430

430

430

2 150

НУ мен
шікті қаражаты


9

Гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру және жүргізу

млн тг.

қоры тынды есептер / жария ланым дар

2021 – 2025 жылдар

НУ мектеп- тері, НУ жеке мекеме лері

талап етілмейді

3-міндет: НУ ғылыми қызметінің тиімділігін арттыру үшін талдаманың озық құралдарын пайдалану арқылы зерттеу гранттарын әкімшілендіру процестерін жаңғырту, оңайлату және жетілдіру

1

1-нәтиже көрсеткішi.
НУ зерттеу бағдарламалары бойынша ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға арналған конкурстардың саны

бірл.

НУ есептік деректері

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі

1-ден кем емес

2-ден кем емес

2-ден кем емес

2-ден кем емес

2-ден кем емес




2

2-нәтиже көрсеткішi. Ғылыми зерттеулерді қаржыландыруды алуға берілген өтінімдер саны

бірл.

НУ есептік деректері

2021-2025 жылдар

НУ мектеп- тері, Провост офисі

40 және одан көп

60 және одан көп

60 және одан көп

60 және одан көп

60 және одан көп




3

3-нәтиже көрсеткішi.
НУ зерттеу бағдарламасы бойынша конкурс шеңберінде берілген бір ғылыми өтінімге халықаралық сарапшылар ұсынған рецензиялардың саны

бірл.

НУ есептік деректері

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі

3

3

3

3

3




4

Зерттеулерді басқару саласындағы әлеуетті өрістету (өткізілген тренингтер саны)

бірл.

НУ есептік деректері

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі

5

5

5

5

5




Іс-шаралар

10

НУ ОПҚ ғылыми өтінімдеріне халықаралық ғылыми сараптама жүргізуді ұйымдастыру

бірл.

сараптамалық қоры тынды лар

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі

120-дан кем емес

180-нен кем емес

180-нен кем емес

180-нен кем емес

180-нен кем емес




11

Ғылыми зерттеулерді әкімшілендірумен/ ұйымдастырумен айналысатын әкімшілік персонал үшін тренингтер өткізу

млн тг.

есеп

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі

талап етілмейді

12

Зерттеулер жүргізудің ғылыми этикасы бойынша тренингтер ұсыну

млн тг.

есеп

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі, НУ мектеп- тері

талап етілмейді

13

Ғылыми нәтижелілікті талдаудың озық құралдарын пайдалана отырып, ғылыми зерттеулердің сапасын басқару жүйесін жетілдіру

млн тг.

есеп

2021 – 2025 жылдар

Провост офисі

талап етілмейді

      *Бағдарламаны қаржыландыру көлемі алдағы кезеңдерге арналған республикалық бюджетті қалыптастыру және тиісті кезеңге арналған республикалық бюджетті нақтылау кезінде айқындалатын болады.