Об утверждении Концепции развития высшего образования и науки в Республике Казахстан на 2023 – 2029 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года № 248.

      Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Концепцию развития высшего образования и науки в Республике Казахстан на 2023 – 2029 годы (далее – Концепция).

      2. Центральным государственным и местным исполнительным органам, иным организациям (по согласованию), ответственным за реализацию Концепции:

      1) принять необходимые меры по реализации Концепции;

      2) обеспечить своевременное исполнение Плана действий по реализации Концепции;

      3) не позднее 15 апреля, следующего за отчетным годом, представлять информацию о ходе реализации Концепции в Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан.

      3. Министерству науки и высшего образования Республики Казахстан не позднее 1 мая, следующего за отчетным годом, представлять в уполномоченные органы по государственному и стратегическому планированию Республики Казахстан отчет о реализации Концепции, а также размещать его за подписью первого руководителя на интернет-ресурсе (за исключением информации ограниченного доступа).

      4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан.

      5. Признать утратившими силу некоторые решения Правительства Республики Казахстан согласно приложению к настоящему постановлению.

      6. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

      Премьер-Министр
Республики Казахстан
А. Смаилов

  Утверждена
постановлением Правительства
  Республики Казахстан
  от 28 марта 2023 года № 248

Концепция
развития высшего образования и науки в Республике Казахстан
на 2023-2029 годы

      Раздел 1. Паспорт

      Раздел 2. Анализ текущей ситуации

      Глава 1. Высшее и послевузовское образование

      Глава 2. Обучение в течении всей жизни

      Глава 3. Наука

      Раздел 3. Обзор международного опыта

      Раздел 4. Видение

      Раздел 5. Основные принципы и подходы

      Глава 1. Развитие высшего и послевузовского образования

      Параграф 1. Доступность высшего и послевузовского образования

      Параграф 2. Опережающее кадровое обеспечение

      Параграф 3. Развитие инфраструктуры и цифровой архитектуры высшего образования

      Параграф 4. Интернационализация высшего и послевузовского образования

      Параграф 5. Третья миссия университета

      Глава 2. Развитие обучения в течение всей жизни

      Параграф 1. Развитие системы непрерывного образования и признание результатов неформального обучения

      Параграф 2. Развитие системы сертификации и расширение охвата населения неформальным образованием

      Параграф 3. Повышение цифровых компетенций граждан

      Глава 3. Развитие науки

      Параграф 1. Внедрение новой модели администрирования науки

      Параграф 2. Укрепление интеллектуального потенциала

      Параграф 3. Модернизация научной инфраструктуры и цифровизация

      Параграф 4. Развитие университетской науки

      Параграф 5. Развитие прикладной науки и экосистемы коммерциализации результатов научной и научно-технической деятельности

      Раздел 6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

      Приложение: План действий по реализации Концепции развития высшего образования и науки в Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы

Раздел 1. Паспорт

      Сноска. Раздел 1 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

1. Наименование

Концепция развития высшего образования и науки Республики Казахстан на 2023-2029 года

2. Основание для разработки

Законы Республики Казахстан "Об образовании", "О науке" и "О коммерциализации результатов научной и научно-технической деятельности".
Послание Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2020 года "Казахстан в новой реальности: время действий";
Послание Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2021 года "Единство народа и системные реформы – прочная основа процветания страны";
Послание Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2022 года "Справедливое государство. Единая нация. Благополучное общество";
Указ Президента Республики Казахстана № 2 от 26 ноября 2022 года "О мерах по реализации предвыборной программы Президента Республики Казахстан "Справедливый Казахстан – для всех и для каждого. Сейчас и навсегда";
Указ Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года № 636 "Об утверждении Национального плана развития Республики Казахстан до 2025 года и признании утратившими силу некоторых указов Президента Республики Казахстан".
Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790 "Об утверждении Системы государственного планирования в Республике Казахстан".
Протокольные поручения Премьер-Министра Республики Казахстан пункты № 45 (п.1.2) от 14 декабря 2022 года, от 9 января 2023 года № 07-1213 (п.2.1) и от 20 февраля 2023 года № 07-1230 (п.3.2)

3. Государственные органы, ответственные за разработку и реализацию программного документа

Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан;
Министерство здравоохранения Республики Казахстан;
Министерство просвещения Республики Казахстан;
Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан;
Министерство промышленности и строительства Республики Казахстан;
Министерство туризма и спорта Республики Казахстан;
Министерство национальной экономики Республики Казахстан;
Министерство финансов Республики Казахстан;
Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан;
Министерство торговли и интеграции Республики Казахстан;
Министерство энергетики Республики Казахстан;
Министерство культуры и информации Республики Казахстан;
Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан;
Министерство экологии и природных ресурсов Республики Казахстан;
Министерство иностранных дел Республики Казахстан;
Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;
Министерство обороны Республики Казахстан;
Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан;
местные исполнительные органы

4. Сроки реализации

2023 – 2029 годы

Раздел 2. Анализ текущей ситуации

      Сноска. Раздел 2 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

Глава 1. Высшее и послевузовское образование

      С момента зарождения первого в мире прототипа высшей школы "Да Сюэ" - прошло почти 3 тысячи лет. За это время высшее образование внесло неоценимый вклад в развитие человеческой цивилизации. Сейчас в более 31 тысяче университетов мира обучается 235 миллионов студентов. Количество студентов в мире с каждым годом растет и вновь удвоится в ближайшее десятилетие. Около 40% взрослого населения мира получили высшее образование, которое стало для людей фактором личного социального благополучия, персонального роста и стабильности, а также фактором повышения уровня экономического развития стран, через повышение производительности труда.

      Высшему образованию Казахстана в 2023 году исполняется 95 лет. Сегодня в 118 организациях высшего и (или) послевузовского образования (далее – ОВПО) страны обучаются 609 тысяч человек, в т.ч. по государственному образовательному заказу – 228 тысяч. Валовый охват высшим образованием (% получающих высшее образования от общей численности населения пятилетней возрастной группы, следующей за окончанием средней школы) составляет 62%, что значительно ниже многих стран (Россия 82%, Южная Корея 94%, Ирландия 78%, Беларусь 81%).

      Для повышения доступности высшего и послевузовского образования с 2019 года по 2022 год количество грантов бакалавриата увеличилось в 1,7 раза, магистратуры - 1,8, докторантуры – 3,7 раза. Доля государственного заказа на технические направления подготовки увеличена до 60%. Ежегодно повышается размер стипендии бакалаврам на 20%, магистрантам и докторантам на 15%. При этом, стипендия для бакалавров по педагогическим медицинским направлениям подготовки на 62% выше, чем у остальных студентов.

      В целом, расходы государства на образование в 2022 году к уровню 2010 года увеличились почти в 2 раза и составили 4,5 трлн. тенге.

      Государственная образовательная накопительная система (далее – ГОНС) позволяет открыть образовательный накопительный вклад и использовать его в будущем для оплаты профессионального технического, высшего и послевузовского (магистратура) образования в Казахстане и за рубежом.

      Для обеспечения доступа в ОВПО для лиц из социально уязвимых категорий населения действует система квотирования грантов. Доля квот составляет 53,5% от общего числа государственных грантов, в т.ч.: 35% – гражданам из числа сельской молодежи на обучение по образовательным программам, определяющим социально-экономическое развитие села; 5% – гражданам Республики Казахстан из числа сельской молодежи, переселяющихся в регионы, определенные Правительством Республики Казахстан; 5% – детей из семей, в которых воспитывается четыре и более несовершеннолетних детей; 4% – лицам казахской национальности, не являющихся гражданами Республики Казахстан; 1% – гражданам из числа лиц с инвалидностью первой или второй группы, лиц с инвалидностью с детства, детей с инвалидностью; 1% – детям-сиротам и детям, оставшихся без попечения родителей, а также граждан Республики Казахстан из числа молодежи, потерявших или оставшихся без попечения родителей до совершеннолетия; 1% – детям из числа неполных семей, имеющих данный статус не менее трех лет; 1% – детям из семей, воспитывающих детей с инвалидностью с детства, лиц с инвалидностью первой или второй группы; 0,5% – ветеранам боевых действий на территории других государств, ветеранов, приравненных по льготам к ветеранам Великой Отечественной войны.

      В 2022 году 2267 студентов из социально-уязвимых слоев населения стали обладателями образовательных грантов общественного фонда "Қазақстан халқына". Для детей сотрудников специализированных и военизированных организаций, погибших при исполнении служебных обязанностей, предоставляются гранты на бесплатное обучение в ОВПО. Проработан вопрос совершенствования модели присуждения государственных грантов с учетом уровня образовательных достижений и социальной категории абитуриентов.

      Внедрены многократный формат единого национального тестирования (далее – ЕНТ) и условное зачисление в университет. Снято требование тестирования при переводе казахстанских граждан из зарубежных университетов.

      Для поддержки талантливой молодежи и обеспечения доступа в лучшие университеты мира уже на протяжении 30-ти лет функционирует международная стипендия "Болашак". Из 12-ти тысяч выпускников программы 55% обучались по гуманитарным направлениям, 36% – по инженерно-техническим, 7% – медицинским, 2% – культуры и искусства. По поручению Главы Государства международная стипендия "Болашак" переориентирована в сторону технических, инженерных, медицинских и педагогических направлений.

      Для прогноза изменений на рынке труда и определения направлений подготовки специалистов создан Атлас новых профессий. Атлас разработан на основе международного опыта, с учетом мировых трендов развития отраслей экономики, проведения прогнозных сессий с предметным погружением по технологии рапид форсайт (rapid foresight) с участием отраслевых экспертов, ассоциаций, представителей производства, государственных органов. В Атласе содержится анализ основных технологических трендов, которые будут критическим образом менять рынок труда по 9 приоритетным отраслям экономики: горно-металлургический комплекс, нефтегазовая отрасль, сельское хозяйство, транспорт и логистика, машиностроение, ИКТ, энергетика, туризм и строительство. В нем спрогнозированы изменения в профессиях на ближайшие 5-10 лет, а также определены 239 новых, 95 трансформирующихся и 129 исчезающих профессий.

      Основными результатами развития высшего и послевузовского образования являются:

      1. Принятие Закона Республики Казахстан о расширении академической и управленческой самостоятельности ОВПО дало им право самостоятельно разрабатывать образовательные программы с учетом запросов рынка труда. В 2022 году 73,3 % образовательных программ аккредитованы национальными провайдерами обеспечения качества. 8,2 % образовательных программ имеют международную аккредитацию.

      В связи с переходом ОВПО на управленческую, кадровую и финансовую автономию, введены новые правила назначения ректоров по принципу выборности. В 29 подведомственных МНВО ОВПО пересматриваются составы совета директоров, прорабатывается внесение изменений в Кодекс корпоративного управления.

      2. Для развития навыков управления в кризисных ситуациях топ-менеджмента ОВПО организовано повышение квалификации членов совета директоров, корпоративных секретарей. Для развития института независимых директоров, вовлечения экспертов в решение отдельных корпоративных вопросов подписан Меморандум с Ассоциацией "Qazaqstan Independent Directors".

      3. Определены основные принципы академической честности. Лигу академической честности в Казахстане представляют 16 университетов. Назначены уполномоченные по вопросам антикоррупционной деятельности, введена должность комплайенс–офицера.

      4. В рамках Стратегии интернационализации высшего образования до 2025 года запущена стипендиальная программа для иностранных граждан, в том числе для лиц казахской диаспоры, не являющихся гражданами Республики Казахстан. В 2021 – 2022 учебном году по данной программе в 16 ОВПО Казахстана принято 550 обучающихся (бакалавриат - 490, магистратура - 50, докторантура - 10).

      В 2022 году доля иностранных студентов в контингенте ОВПО составила 7%, реализовано 195 программ двойного диплома с 97 университетами-партнерами из 23 стран мира. Контингент студентов, обучающихся по таким программам, составил 1281 человек (бакалавриат - 650, магистратура - 625, докторантура - 6).

      К преподавательской деятельности в ОВПО Казахстана привлечено 200 зарубежных экспертов. Открыто 3 филиала зарубежных университетов в городах РК.

      Уровень удовлетворенности системой высшего и послевузовского образования в 2022 году составляет – 70 %.

      В результате принимаемых мер увеличивается представленность казахстанских ОВПО в глобальных рейтингах. С 2020 года по 2022 год число ОВПО, отмеченных в рейтинге QS-WUR, увеличилось с 8 до 16. Три национальных университета страны признаны рейтинговыми изданием Times Higher Education.

      Вместе с тем, система высшего и послевузовского образования Казахстана в предстоящие 7 лет будет испытывать сильные демографические нагрузки. Если в 2021 году численность населения в стране составила 18,8 млн человек, в 2022 году - 19,5 млн, то к 2030 году прогнозируется 21,5 млн, а к 2050 году - 27,7 млн человек. К 2029 году ожидается двухкратный рост количества выпускников школ, что приведет к перегруженности в ОВПО, нехватке квалифицированного профессорско-преподавательского состава (далее – ППС), дефициту мест в университетах и общежитиях, возрастанию актуальности формирования современной инфраструктуры, обновления лабораторной базы ОВПО. При сохранении этой тенденции ежегодное финансирование высшего образования к 2030 году составит 1,3 трлн. тенге, а к 2040 году – 3,1 трлн. тенге. Т.е., за 18 лет расходы государственного бюджета на получение студентом первой специальности составит 29,1 трлн. тенге. В этой связи требуется реализация комплекса мер по интеграции всех форм солидарного аккумулирования средств на обучение в ОВПО.

      По итогам проведенного SWOT – анализа развития высшего и послевузовского образования определены сильные и слабые стороны существующей системы.

      Сильные стороны:

      1. Расширение доступа к высшему образованию через увеличение количества грантов;

      2. Законодательное регулирование механизма ГОНС для расширения доступа к образованию;

      3. Квотирование грантов для молодежи из социально-уязвимых слоев населения (53,5% от общего количества грантов);

      4. Механизм многократного проведения ЕНТ;

      5. Доступ талантливой молодежи к обучению в лучших университетах мира по международной стипендии "Болашак";

      6. Создан Атлас новых профессий для прогноза изменений на рынке труда и определения направлений подготовки специалистов;

      7. Расширении академической и управленческой самостоятельности, интернационализации, академической честности в соответствии с принципами Болонского процесса;

      8. Представленность казахстанских ОВПО в мировых рейтингах университетов.

      Слабые стороны:

      1. Не конкретные задания ЕНТ;

      2. Отсутствие системы дифференциации размера гранта;

      3. Не полный охват инклюзивным образованием;

      4. Слабая синхронизация системы высшего образования с текущими потребностями рынка труда в региональном и отраслевом разрезе;

      5. Дефицит мест в общежитиях ОВПО;

      6. Недостаточная развитость инфраструктуры и лабораторной базы ОВПО;

      7. Недостаточно публикаций ППС ОВПО в международных изданиях с высоким импакт-фактором;

      8. Не создан кадровый резерв системы подготовки топ-менеджмента ОВПО, адаптированного к работе с новыми вызовами;

      9. Отсутствует систематизированная информация в онлайн доступе о системе высшего образования Казахстана для потенциальных иностранных студентов.

      Возможности:

      1. Изменение направления образовательной миграции для граждан Индии, Пакистана, стран Центральной Азии;

      2. Опыт создания филиалов зарубежных университетов;

      3. Заинтересованность зарубежных стран и университетов в расширении сотрудничества в сфере высшего и послевузовского образования;

      4. Демографический рост в Казахстане;

      5. Развитие цифровых технологий в образовании;

      6. Спрос со стороны регионов и предприятий на расширение сотрудничества с университетами;

      7. Уникальное географическое положение, политическая стабильность, культурное разнообразие;

      8. Растущее молодое население с международным опытом.

      Угрозы:

      1. Растущая демографическая нагрузка на систему высшего образования;

      2. Спад позиций казахстанской науки в мировых рейтингах;

      3. Увеличение "утечки мозгов" и отток молодых преподавателей и научных кадров в иные отрасли.

      В этой связи предлагается осуществить комплекс мер, направленных на создание условий для развития сферы высшего образования, которые позволят сконцентрировать все меры государственной поддержки в единую систему и осуществить переход от полного обеспечения государством к механизму, построенному на принципах государственно-частного партнерства, симбиозу интересов государства в выпуске качественных специалистов и родителей, заинтересованных в обучении детей.

Глава 2. Обучение в течение всей жизни

      В мир уже пришло поколение со средним ожидаемым сроком жизни 100 лет. Поэтому период активной экономической деятельности человека увеличился с 35–40 лет до 50–60 лет. Такая продолжительность трудовой карьеры не может строиться на одном базовом образовании в условиях постоянного изменения рынка труда, исчезновения привычных и появления новых профессий.

      Обучение в течение всей жизни, ставшее актуальным трендом в последние десятилетия, повышает конкурентоспособность людей через развитие интеллекта, структурированного мышления, способности к адаптации и самоорганизации, расширение круга знакомств, возможностей и представлений о мире, улучшение психологического здоровья.

      К примеру, в таких развитых странах как Новая Зеландия и Финляндия участие взрослого населения (16-65 лет) в неформальном образовании составляет 67% и 65% соответственно. В Казахстане же этот показатель составляет 17% (женщины 20%, мужчины 13,85%). Это почти в три раза меньше, чем в среднем по ОЭСР (47%).

      В целом, основными тенденциями развития непрерывного образования в мире являются:

      1) интеграция формального и неформального образования. Признание результатов неформального образования предоставляет возможность гражданам путем накопления академических кредитов получить доступ к формальному образованию;

      2) новые технологии, повышающие требования к техническим навыкам, приобретенным неформально. В секторах, зависящих от использования новых технологий, формальное обучение может не поспевать за технологическими изменениями и необходимостью повышения квалификации. Соответственно возрастает актуальность неформального образования взрослых;

      3) предоставление возможностей интегрироваться в рынок труда путем признания результатов неформального образования.

      В Казахстане, в рамках Государственной программы развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017-2021 годы "Еңбек", осуществлялась подготовка кадров по техническому и профессиональному образованию. Обучение проводилось для лиц, не имеющих профессионального образования, безработных и малообеспеченных или членов многодетных семей.

      ОВПО осуществляют неформальное образование путем признания результатов обучения при формировании индивидуальной траектории обучения. В 72 ОВПО начата реализация программы "Серебряный университет". Созданы структурные подразделения и утверждены внутренние документы, регулирующие процесс обучения лиц пожилого возраста. В большинстве ОВПО разработаны авторские курсы и подготовлены учебно-методические пособия. Общее количество слушателей составляет около 2000 человек. Степень удовлетворенности населения спектром услуг и качеством неформального образования в 2022 году составило 48%.

      С 2022 года профессиональное обучение безработных граждан организуется по трем направлениям.

      - обучение в учебных организациях по запросам работодателей, гарантирующих трудоустройство лиц, прошедших обучение. Для этого между сторонами обучения (центр занятости, безработный, работодатель и учебная организация) заключается 4-х сторонний социальный контракт, предусматривающий права и обязанности сторон. На 1 января 2023 года на обучение по запросам работодателей направлено 11,4 тысяч человек.

      - обучение на рабочем месте у работодателя организуется на базе предприятий с закреплением квалифицированного наставника. В период обучения работодатель заключает с безработным трудовой договор и трудоустраивает его на временное рабочее время. На 1 января 2023 года данным видом обучения охвачено 2,5 тысяч человек.

      - онлайн-обучение на базе Электронной биржи труда (далее - ЭБТ). Для подготовки и переподготовки кадров по востребованным профессиям и навыкам в Казахстане в 2021 году создана платформа для онлайн-обучения – Skills Enbek, которая является казахстанским аналогом международных обучающих площадок, предоставляющих доступ к онлайн-курсам по принципу маркетплейса.

      На Платформе размещены 162 курса, в том числе 73 бесплатных и 56 платных, а также 33 промокурса, которые охватывают 230 навыков из более 8 тысяч, используемых в справочнике на базе ЭБТ. На 1 января 2023 года 25,9 тысяч безработных направлены на прохождение онлайн-обучения востребованным навыкам на платформе skills.enbek.kz, из них 23,4 тысяч получили сертификат об окончании курсов.

      Для развития неформального образования в рамках обучения в течение всей жизни важным является законодательное закрепление системы сертификации и признания работодателями документов, предоставляемых по результатам неформального и информального образования.

      Принят Закон Республики Казахстан "О профессиональных квалификациях", который дал импульс развитию неформального и информального образования.

      Разработаны и используются требования к присвоению и подтверждению квалификаций на отдельные профессии. Внедрена национальная система квалификации. Утверждена Национальная рамка квалификаций, в которой представлены 8 уровней образования. Обновлены отраслевые рамки квалификации и утверждены 623 профессиональных стандартов, определяющих знания и навыки конкретной профессии.

      Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен" осуществляет независимую сертификацию квалификации специалистов технического и профессионального образования разными способами для регулируемых и нерегулируемых видов деятельности.

      В рамках Трудового кодекса Республики Казахстан предусмотрены профессиональная подготовка, переподготовка и повышение квалификации работников и обязанность работодателя создавать условия для этого.

      По итогам SWOT – анализа определены сильные и слабые стороны, а также существующие возможности и угрозы в сфере неформального образования.

      Сильные стороны:

      1. Функционирует система профессиональной подготовки/переподготовки безработного населения;

      2. Реализация программы "Серебряный университет";

      3. Внедрена Национальная система квалификации;

      4. Независимая сертификация квалификации специалистов ТиПО Национальной палатой предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен";

      5. Законодательное закрепление обязанности работодателей создавать условия для профессиональной подготовки, переподготовки и повышения квалификации работников.

      Слабые стороны:

      1. Низкое участие населения в неформальном образовании;

      2. Дефицит новых повседневных знаний (в финансовой, правовой, цифровой, медицинской сферах);

      3. Дефицит цифровых навыков;

      4. Низкое качество неформального образования;

      5. Низкая мотивация к получению непрерывного образования;

      6. Большой ценовой диапазон услуг неформального образования.

      Возможности:

      1. Первая рабочая профессия бесплатно;

      2. Доступ к любым цифровым образовательным ресурсам мира для переквалификации и получения необходимых компетенций.

      Угрозы:

      1. У 50% граждан Казахстана простое воспроизведение знаний, не обладают инновационным потенциалом (2 уровень функциональной грамотности);

      2. Низкий уровень навыков (снижение на 10%);

      3. Низкий показатель индекса использования навыков (0,40);

      4. Низкие результаты Казахстана в международном сопоставительном исследовании качества образования PISA;

      5. Отсутствие механизма валидации знаний, умений и навыков (ЗУН);

      6. Отсутствует официальная статистика организаций, предоставляющих услуги неформального образования взрослых;

      7. Рост безработицы.

      Таким образом, невысокая доля участия взрослого населения в неформальном образовании в совокупности с низким уровнем функциональной грамотности и цифровых навыков может привести к увеличению численности низкоквалифицированных специалистов.

Глава 3. Наука

      О приоритизации науки в глобальной политике свидетельствует опережающий рост ее финансирования по сравнению с темпами роста ВВП. Согласно данным Доклада ЮНЕСКО по науке "Наперегонки со временем: за более умное развитие", рост глобального ВВП в период 2014-2018 гг. составил 14,9%, но при этом рост глобальных расходов на научные исследования за этот же период составил 19,2%. А рост общемирового числа исследователей превысил в три раза рост населения планеты (13,7% и 4,6% соответственно).

      В глобальном аспекте определились 10 основных научных направлений, по которым имеется наибольшее количество публикаций в мире (2019 г.): Искусственный интеллект и робототехника (257,5 тыс.), энергетика 215,8), материаловедение (193,6), нанотехнологии (87,1), опто- и фото-электроника (56,7), биотехнологии (35,3), оборона и безопасность (25,9), биоинформатика (19,1), интернет вещей (6,9), блокчейн технологии (0,29).

      В Казахстане созданы необходимые правовые основы регулирования отношений в области науки: действуют 2 основных закона, ряд сопутствующих законов, 3 Указа Президента, 12 Постановлений Правительства, ряд ведомственных приказов. Главными целями всех изменений в законодательстве являются создание благоприятной среды для реализации учеными своих идей и повышение результативности отечественной науки.

      Система управления наукой в Казахстане построена во многом по аналогии с ведущими государствами (Национальный совет по науке и технологиям при Президенте Республики Казахстан, Высшая научно-техническая комиссия (далее – ВНТК), Национальные научные советы (далее – ННС), Государственная научно-техническая экспертиза (далее – ГНТЭ), Комитет науки). Реализацию госполитики в области научно-технической и инновационной деятельности и администрирование ведомственной отраслевой науки осуществляют 11 министерств.

      По данным национальной статистики, в сфере науки в 2021 году работали 21617 научных работников, из них 17092 специалистов-исследователей. 35% из них имеют ученую или академическую степень (1652 доктора наук, 3838 кандидатов наук, 1952 докторов философии (далее - PhD) и 55 доктора по профилю). В разрезе возрастных групп: 35% ученых - до 35-ти лет; 42% - от 35-ти до 54 лет; 23% - старше 55-ти лет. Доля женщин составляет 54%, мужчин - 46%.

      В последние годы возросла поддержка молодых ученых и меры по привлечению их в науку. В 631 научном проекте на общую сумму 19,1 млрд тенге работают более тысячи молодых ученых и исследователей. Согласно требованиям конкурсной документации, в каждом проекте, финансируемом Министерством науки и высшего образования (далее – МНВО), доля молодых ученых и исследователей должна составлять не менее 40%.

      Аккредитованы 650 предприятий и 485 физических лиц, осуществляющих научную и (или) научно-техническую деятельность. Но только 438 от общего количества осуществляют научные исследования и опытно-конструкторские работы (далее - НИОКР). Из них: 101 относятся к государственному сектору, 95 - к сектору высшего образования, 202 - к предпринимательскому и 40 - к некоммерческому секторам.

      Сеть научных организаций расширилась в 11 регионах. При этом, активно действующих в области исследований и разработок организаций прибавилось в г. Астане - 14, Карагандинской - 9 и Восточно-Казахстанской - 7 областях.

      В настоящее время научный потенциал рассредоточен в 11 отраслевых министерствах и ведомствах. Из подведомственных государственных организаций, осуществляющих НИОКР (в том числе субъекты базового финансирования), к Министерству здравоохранения (далее – МЗ) относятся -17, Министерству сельского хозяйства (далее – МСХ) - 34, Министерству индустрии и инфраструктурного развития - 5, Министерству экологии и природных ресурсов - 3, Министерству энергетики - 2, Министерству цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности - 6, Министерствам по чрезвычайным ситуациям, обороны, труда и социальной защиты населения - по одной организации. В введении отраслевых государственных органов находится 12 ОВПО, занимающихся наукой (МСХ - 3, МЗ - 5, МКС - 4).

      В введении МНВО находятся всего 26 научно исследовательских институтов (далее – НИИ), что составляет – 24 % от общего количества НИИ.

      ВНТК утверждены 10 приоритетных направлений развития науки на 2023-2025 годы: Рациональное использование водных ресурсов, животного и растительного мира, экология; Геология, добыча и переработка минерального и углеводородного сырья, новые материалы, технологии, безопасные изделия и конструкции; Энергетика и машиностроение; Информационные, коммуникационные и космические технологии; Научные исследования в области естественных наук; Наука о жизни и здоровье; Исследования в области образования и науки; Исследования в области социальных и гуманитарных наук; Устойчивое развитие агропромышленного комплекса и безопасность сельскохозяйственной продукции; Национальная безопасность и оборона.

      В соответствии с поручением Главы государства с 2020 года начаты модернизация и институциональное развитие научных организаций Комитета науки: приобретено более 850 наименований современного оборудования.

      В 2021 году расходы на НИОКР, проводимые в Республике Казахстан, составили 109,0 млрд тенге (2019 год - 82,3 млрд тенге, 2020 год - 89,0 млрд тенге). Однако данное увеличение не оказало существенного влияния на наукоҰмкость валового внутреннего продукта (далее – ВВП), которая в отчетном году составила 0,13%, что в 14 раз меньше среднемировых показателей (1,79%). Индекс роста затрат на НИОКР в 2021 году оказался ниже уровня 2020 года, сократившись на 5,9 % по сравнению с 2019 годом, и ниже уровня инфляции.

      Финансирование науки из республиканского бюджета в 2021-2023 годах возросло почти вдвое и составило в 2021 году - 71,6 млрд тенге, в том числе по МНВО - 48,6 млрд тенге, в 2022 году - 70,2 млрд тенге, в том числе по МНВО - 53,8 млрд тенге, в 2023 году - 149,4 млрд тенге, в том числе по МНВО - 145,3 млрд тенге.

      Анализ внутренних затрат на НИОКР в разрезе источников финансирования показывает, что на долю государства приходится 58,2 %, предприятий - 33,5 % и других источников - 8,3 %. Затраты на исследования в общей сумме внутренних затрат на НИОКР в области инженерных разработок и технологий составили 40 %, исследования в области естественных наук занимают 29%, сельскохозяйственных наук - 13,4%, гуманитарных наук - 6,7%, социальных наук - 2,8% и медицинских наук - 8,1%.

      Объемы затрат на одного работника в 2021 году в среднем по республике составляют 5,1 млн тенге. В Мангистауской, Атырауской и Жамбылской областях, а также в городе Астана отмечаются наибольшие объемы данного показателя – 17,1; 15,0; 15,0 и 5,3 млн тенге, соответственно. В Кызылординской, Костанайской и Павлодарской областях на одного работника приходится 1,4 - 1,9 млн тенге затрат.

      Современная наука учитывает изменения, происходящие в обществе. Вазнейшей из них является то, что общество в последнее время становится информационным. Отсюда вытекают и результаты развития современной науки, одной из которых является возрастание социальной и нравственной ответственности ученых перед обществом.

      Введены четкие критерии всех процессов: формирование составов ННС, проведение конкурсов на грантовое и программно-целевое финансирование, присуждение премий и стипендий ученым, повышена открытость и прозрачность всех этапов, сокращены вдвое сроки конкурсных процедур, упрощены требования к заявкам на конкурс и отчетности, значительно расширены самостоятельность и права грантополучателей в части использования средств, усилены требования к членам ННС, приняты системные меры по совершенствованию деятельности ННС, все заседания транслируются в прямом эфире, а решения принимаются открытым голосованием.

      Принят Этический кодекс членов ННС; внедрена автоматизированная система сбора и обработки научной и научно-технической информации, создан информационный портал (www.ncste.kz), снято множество бюрократических барьеров и т.д. Внедрен институт Апелляции решений ННС.

      В базовое финансирование включена оплата труда ведущих ученых, введен новый вид финансирования науки - финансирование научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования, длительность государственного финансирования научных и научно-технических проектов и программ увеличено до 5 лет, предусмотрена нормативная база прохождения научных стажировок.

      В целях повышения результативности науки и эффективного использования бюджетных средств во всех конкурсных документациях были обозначены четкие требования к компетенции научных руководителей, основанные на международных наукометрических показателях, равно как и к результатам научных исследований. Также впервые большое внимание уделено вопросам академической честности (антиплагиат) и научной этики.

      В рамках Национальной подписки научные организации и ОВПО Казахстана обеспечены бесплатным доступом к международным базам данных. В 2022 году 250 научных организаций и ОВПО пользовались базами данных Web of Science, Scopus и Science Direct. Среднее количество посещений в месяц превышает 100000. Также осуществляется поддержка 88 отечественных научных журналов.

      По данным InCites, аналитического инструмента базы данных Web of Science Core Collection, количество публикаций Казахстана за 2019-2021 гг. составило 12200, а их доля составила 0,12% от общего количества публикаций в Web of Science Core Collection (Россия – 2,59%, Беларусь – 0,07%, Армения – 0,04%, Кыргызстан – 0,01%). Это позволило стране занять по данному показателю 76-е место в мировом рейтинге из 213 стран. Для сравнения: Россия - 15 место; Беларусь - 87; Армения - 98; Кыргызстан - 133.

      Нормализованная средняя цитируемость казахстанских публикаций составила 0,76 (ниже среднемирового уровня – 1,0). Для сравнения: наиболее высокий уровень данного показателя у Великобритании - 1,52. Научные труды Казахстана за 2019-2021 гг. представлены в 3708 изданиях, в том числе в 3123 журналах, из которых 2252 (72,1%) имеют импакт-фактор.

      Одним из важных показателей результативности научно-технической деятельности ученых являются объекты интеллектуальной собственности. Согласно данным Национального института интеллектуальной собственности в 2021 году подано 14 421 заявка на выдачу охранных документов.

      По итогам оценки результативности научных и научно-технических проектов и программ 2022 года в рамках 2003 (493 – заключительные отчеты, 1468 – продолжающиеся исследования) реализованных и продолжающихся научных исследований грантового финансирования было опубликовано 3610 научных работ, получено 224 охранных документа и осуществлено 194 внедрений. В рамках программно-целевого финансирования в 2022 году по реализованным 132 научно-техническим программам опубликовано 2132 научных работ, получено 100 охранных документов, осуществлено 200 внедрений.

      В 2022 году для повышения привлекательности научных школ в развитие исследовательского потенциала, а также повышения конкурентоспособности их участников подписаны договоры о научно-образовательном сотрудничестве между 11 университетами и научно-исследовательскими институтами о сотрудничестве по разным направлениям подготовки кадров. Представители научно-исследовательских организаций привлекаются в качестве руководителей и ведут совместную научно-исследовательскую деятельность. НИИ начали принимать на научную стажировку магистрантов и докторантов, предоставлять свое научное оборудование для проведения научных исследований для магистрантов и докторантов.

      В 2021-2022 годах проведено 23 конкурса на выполнение научных исследований, из которых 10 по МНВО (7 грантовых и 3 на программно-целевое финансирование), 13 отраслевыми государственными органами. В результате конкурсов МНВО реализуется 1507 проектов, по программно-целевому финансированию - 103 научно-технических программ.

      В соответствии с Законом Республики Казахстан "О коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности" (далее – Закон о коммерциализации), коммерциализация результатов научной и (или) научно-технической деятельности (далее – РННТД) наряду с научной и образовательной деятельностью является приоритетным направлением деятельности научных организаций и ОВПО. С момента принятия этого закона проведены 3 конкурса, поддержано более 150 проектов, создано более 140 производств, из них 15 проектов вышли на экспорт. На конец 2022 года доходы от продаж составили 26,5 млрд. тенге, в том числе экспортировано продукции на 465,5 млн тенге. В бюджет выплачено более 6 млрд. тенге в виде налоговых платежей. Объем частного финансирования составил порядка 6,8 млрд. тенге. Рабочими местами обеспечены более 1400 человек.

      В 2022 году проведен новый конкурс, в рамках которого подано 152 заявки, из них 134 прошли экспертизу. 72 проекта одобрены к финансированию по решению специализированного ННС по коммерциализации РННТД и заключено 68 договоров с грантополучателями (по остальным договора расторгнуты).

      На сегодня в Казахстане зарегистрировано всего 820 контрактов на недропользование (в том числе 278 – по разведке и/или добыче углеводородов и добыче урана и 542 – по твердым полезным ископаемым), из них 398 контрактов содержат обязательства по финансированию НИОКР (184 контракта по добыче углеводородного сырья и урана и 214 контрактов по добыче твердых полезных ископаемых).

      У четырех компаний-недропользователей (КазМунайГаз, Самрук-Энерго, Таукен-Самрук, Казатомпром) акционерного общества "ФНБ "Самрук-Қазына" имеются обязательства по финансированию научно-исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ в размере 1 % от ежегодных затрат на операции по добыче.

      В SWOT – анализе по развитию науки, определены сильные и слабые стороны, а также существующие возможности и угрозы в сфере науки.

      Сильные стороны:

      1. Наличие научных школ с глубокой историей и сильным научным потенциалом;

      2. Множество новых правовых и стратегических инициатив и реформ для поддержки НИОКР;

      3. Автоматизация процессов администрирования науки, в том числе прием конкурсных заявок на финансирование;

      4. Предоставление мер государственной поддержки на коммерциализацию результатов научных исследований.

      Слабые стороны:

      1. Неэффективная модель управления наукой;

      2. Отсутствие в отраслях экономики системы определения технологических ориентиров и приоритетов;

      3. У МИО нет компетенции по финансированию НИОКР, а также отсутствуют региональные подразделения по вопросам развития науки;

      4. Низкий кадровый потенциал;

      5. Низкий уровень публикационной активности;

      6. Слабая патентная активность;

      7. Неконкурентоспособная научная инфраструктура;

      8. Слабая интеграция науки и образования;

      9. Низкий уровень коммерциализации РННТД;

      10. Низкий вклад науки в экономику (0,13% к ВВП).

      Возможности:

      1. Богатые природные ресурсы;

      2. Обеспечение ученых бесплатным доступом к международным базам данных;

      3. Спрос со стороны регионов и предприятий на расширение сотрудничества с университетами;

      4. Молодое население с международным опытом.

      Угрозы:

      1. Спад позиций казахстанской науки в мировых рейтингах;

      2. Сокращение численности ученых;

      3. Нестабильный и низкий уровень оплаты труда ученых и низкая привлекательность сферы науки;

      4. Старение научных кадров;

      5. Низкое качество подготовки научных кадров;

      6. Технологическое отставание страны, казахстанских научных разработок от мировых технологий.

      Перечисленные факторы привели к тому, что научная экосистема находится в отрыве от реальных потребностей индустрии и национальных задач, не обеспечена заказами от частного и государственного секторов. Доходы от передачи прав на объекты интеллектуальной собственности, проведения контрактных исследований, реализации инновационных проектов не обеспечивают финансовой стабильности и недостаточны для реинвестиций в инфраструктуру и человеческий капитал.

      В результате, принимаемые меры и затрачиваемые ресурсы ключевых стейкхолдеров инновационного развития, таких как государственные органы, научное сообщество и крупные отраслевые предприятия, не синхронизированы, что не позволяет сформировать единые научно-технологические платформы, как это имеет место быть в наиболее инновационных странах мира.

      Казахстан занимает слабые позиции в мировых рейтингах в сфере науки и инноваций. Например, в индексе инноваций (Global Innovation Index, GII) в 2022 году Казахстан с индексом 27 занимает 83 место из 132 стран. Данный индекс складывается из 82 различных переменных, характеризующих инновационное развитие стран мира, и отражает широкое видение инноваций, включая политическую среду, образование, инфраструктуру и уровень развития бизнеса.

Раздел 3. Обзор международного опыта

Высшее и послевузовское образование

      Основными трендами высшего образования являются массификация, взаимодействие университетов и бизнеса с государством (тройная спираль), цифровизация, интернационализация, инициативы академического превосходства, повышение требований к качеству образовательных услуг и научных исследований университетов, ориентация на служение обществу, развитие корпоративного управления и академической свободы университетов.

      Массификация обусловлена стремлением людей к устойчивости и благополучию, которые может предоставить высшее образование. В 2021 году в странах ОЭСР средний уровень безработицы для лиц с высшим образованием составлял 4%, тогда как для лиц с полным средним образованием он составлял 6% и 11% для лиц с уровнем ниже полного среднего образования. Работники, занятые полный рабочий день, с высшим образованием зарабатывают в среднем примерно на 50% больше, чем работники с полным средним образованием.

      В странах ОЭСР средняя доля 25-34-летних с высшим образованием увеличилась с 27% в 2000 г. до 48% в 2021 г. Высшее образование является наиболее распространенным уровнем среди 25–34-летних и вскоре станет самым распространенным среди всех взрослых трудоспособного возраста в странах ОЭСР.

      Массификации способствует наличие в мировой практике разных механизмов финансирования платы за обучение: полное грантовое финансирование (Северная и Восточная Европа, Северная Африка и Центральная Азия); частичные гранты (Франция, Испания, Италия, Португалия); система студенческих кредитов (Колумбия, Австралия, Канада, США, Англия и Япония); смешанный тип (в большинстве постсоветских стран).

      Казахстан также находится в данном тренде. Количество студентов растет и создает демографическое давление на систему высшего образования. В этой связи, к уже имеющимся механизмам снижения нагрузки на государственный бюджет в данной концепции предусмотрены дифференциация грантов, льготное кредитование, внедрение единой солидарной образовательной системы, которые позволят минимизировать риски массификации.

      Модель тройной спирали - система взаимодействия университетов, бизнеса и государства, стимулирующая инновации, создание новых рабочих мест и повышение конкурентоспособности в мировой экономике. Эта модель, основанная на финансовой поддержке исследований государством, налоговых льготах, совместной разработке политики инноваций, стала ключевым фактором успеха Финляндии, Германии, Южной Кореи, Сингапура, Китая и др. в технологическом прогрессе и коммерциализации инноваций. Для развития казахстанской модели тройной спирали в данной концепции предусмотрены вовлечение бизнеса и работодателей в разработку образовательных программ, интеграция образования и исследований, создание в университетах технопарков, инжиниринговых центров, налоговые преференции для бизнеса, вовлеченного в исследования.

      Цифровизация высшего образования сопровождается: появлением виртуальных университетов (Южная Корея - Air and Correspondence High School; Ewha Womans University, Hanyang Cyber University and International Cyber University); внедрением цифровых платформ для повышения качества обучения, административных процессов, включая онлайн-системы управления курсами, виртуальные классы и электронные книги; использование искусственного интеллекта и машинного обучения для персонализации обучения и предоставления студентам индивидуальной поддержки; переход на онлайн и смешанное обучение, использование геймификации, интерактивности.

      Следуя мировым императивам цифровизации, казахстанские ОВПО должны перейти к модели "smart-университетов" с цифровой экосистемой.

      Интернационализация. По данным ЮНЕСКО, в 2021 году в мире было 6 361 963 иностранных студента (2016 – 5,1 млн.). По прогнозам к 2025 году их будет 8 млн. Рост количества иностранных студентов в унтверситетах является показателем привлекательности и качества высшего образования страны. Кроме этого, многие государства создают условия для открытия у себя кампусов ведущих зарубежных университетов для расширения охвата и доступа местных студентов к лучшим программам и ресурсам. В 2020 году в мире насчитывалось 306 международных кампусов (Нью-Йоркский университет в Абу-Даби, ОАЭ, Университет Дьюка в Куньшань, Китай, Университет Карнеги-Меллона, Имперский колледж Лондона в Дохе, Катар и др.). Помимо расширения доступа к зарубежному высшему образованию студентов, которые не имеют возможность учиться за границей, филиалы иностранных университетов повышают международную репутацию принимающего государства, делая его более привлекательным для инвестиций, туризма и высококвалифицированных кадров и создавая конкуренцию с местными университетами. В плане интернационализации казахстанской системе высшего образования предстоит увеличить долю иностранных студентов, преподавателей, открыть не менее 12 кампусов зарубежных университетов.

      Достижение академического превосходства университетов ставит три основные стратегические цели: участие в ведущих рейтингах университетов мира; ориентация на крупный бизнес и создание центров первоклассной науки и финансирование НИОКР; подготовку кадров под потребности рынка труда, в т.ч. будущие, и абсорбция новых знаний.

      С 2000 года в более чем 30 странах мира реализуется около 40 инициатив академического превосходства. В них инвестируются около 60 млрд долларов США в год. Например: программы национальных лидирующих научных центров KNOWs Польши в 2012 и 2014 годах; инициатива International Campus of Excellence в Испании в 2009 году; вступление Австралии в "глобальную рейтинговую гонку" в 2014 году (один австралийский университет должен был войти в топ-20 и, как можно больше, – в топ-100); Канадская инициатива исследовательского превосходства (CERC); проект Double First Class Китая с 2017 года, в который входят 42 университета; российский проект 5-100, предусматривающий дополнительное государственное финансирование для университетов, демонстрирующих высокие результаты в рейтингах; Японская Top Global University Program (2014–2023), включающая планы занятия высоких позиций в мировых рейтингах университетов и приобщении японского общества к глобализации; Корейский комплекс программ BK21 PLUS (21 программа для ведущих университетов и студентов) по обновлению исследовательского потенциала университетов и подготовке специалистов мирового уровня и "Проект университета мирового класса" с концентрацией на третьей миссии университетов, как драйвера социально-экономического развития страны и региона.

      В рамках реализации академического превосходства планируется, что 15 ОВПО Казахстана будут отмечены в рейтинге QS-WUR, ТОП-700.

      Качество работы ОВПО измеряется конкурентоспособностью выпускников на рынке. В мировой практике инструментами обеспечения качества служит система менеджмента качества самого университета, институциональная и специализированная аккредитация, сертификация выпускников. В Великобритании Кодекс качества высшего образования Агентства по обеспечению качества высшего образования (QAA), является руководством по управлению академическим качеством и стандартами, самооценке образовательной деятельности ОВПО, по обеспечению качества образовательных программ и присваиваемых академических степеней. В США система оценки качества образования базируется на институциональной аккредитации (оценка деятельности университета в целом), специализированной аккредитации (образовательных программ), рейтинговой оценки, системе тестовой оценки знаний и способностей. При отсутствии в США центрального государственного органа, контролирующего университеты, оценивание показателей качества осуществляют аккредитационные советы, в работе которых участвуют органы управления штатов и региональные ассоциации (объединения) лучших университетов. Поддержание качества в европейских университетах базируется на европейских стандартах и руководствах обеспечения качества высшего образования (ESG). Системы оценки качества высшего образования в мире во многом схожи. Основная роль в обеспечении качества образования отводится самим университетам, соответствию внутренней оценки стандартам внешней оценки, проведении аккредитации университетов и их образовательных программ, студенто-ориентированный подход в оценке качества образования.

      Казахстан, подписав Болонскую декларацию, принял на себя обязательства по использованию стандартов поддержания качества ESG.

      Третья миссия университетов (социальная) в международной практике концентрируется на партнерстве университетов с предприятиями, организациями сферы услуг, местными исполнительными органами, вовлечение молодежи в общественно-полезную деятельность и участие в социально-экономическом развитии региона.

      Университеты Казахстана, следуя своей третьей миссии продолжат развитие волонтерского движения, реализацию социально-значимых проектов, обеспечение исследовательских и технологических разработок в регионе, оказание наукоемких услуг, выпуск инновационной продукции, участие обучающихся и сотрудников университетов в общественных и экспертных советах региона. А также сотрудничество с Ассоциациями, сообществами, неправительственными организациями (далее – НПО), развитие программ акселерации и наставничества для реализации стартапов и развития действующего бизнеса молодежи, реализация Концепции открытого университета.

      В развитие корпоративного управления и академической свободы университетов интересен опыт США, где университеты имея высокую степень академической свободы, доминируют и лидируют в мировых рейтингах. Высшее образование США сильно децентрализовано. Надзор государственных унииверситетов, а также контроль над их активами осуществляют независимые попечительские советы. Частные некоммерческие университеты управляются попечительским советом, а частные коммерческие учебные заведения – корпоративным независимым академическим советом. Требования к органам управления определяются стандартами аккредитационных агентств. Роль федеральных органов ограничена расширением доступа к образованию (гранты, стипендии, займы), финансированием научных исследований и вопросами признания аккредитационных агентств. Частные университеты имеют гораздо большую автономию, чем государственные, но они должны работать строго в рамках некоммерческих организаций.

      Важным элементом корпоративной системы управления являются эндаумент-фонды (фонды целевого капитала), которые стали основой устойчивого финансирования науки и инноваций лучших университетов мира.

      Сегодня размер эндаументов у 80 университетов мира превышает миллиард долларов. Большинство – американские, несколько университетов Великобритании, Японии, Австралии, Сингапура. Основой развития эндаумент-фондов является гибкость и простота режима регулирования, налоговые преференции и сильные филантропические традиции. Например, в Великобритании по данным Charities aid foundation, в 2020 г. сумма пожертвований составили $11,3 млрд, что намного ниже США, но значительно выше среднеевропейских показателей.

      Во Франции, России действуют модели нормативного регулирования, в рамках которой принимается отдельный закон по эндаумент-фондам. Во многих западных странах действуют различные инструменты налогового стимулирования пожертвований в эндаумент-фонды. Наиболее распространенным механизмом являются вычеты из налоговой базы.

      В Казахстане, с учетом мировой практики, в развитие корпоративного управления будет: проведено повышение квалификации членов советов директоров и корпоративных секретарей ОВПО; внесены изменения в Кодекс корпоративного управления МНВО; пересмотрены Составы советов директоров с учетом эффективности их деятельности; усовершенствована работа эндаумент-фондов.

Обучение в течение всей жизни

      Степень вовлеченности населения в непрерывное образование рассматривается как образовательная парадигма и как показатель уровня экономического развития страны. Согласно данным ЮНЕСКО (2009 г.), увеличение средней продолжительности образования взрослого населения всего лишь на один год обуславливает увеличение экономического роста на 3,7%. Поэтому Европейской комиссией (2016 г.) была принята программа, нацеленная на повышение навыков взрослого населения и их полное соответствие запросам рынка труда, развитие системы оценки, признания и сопоставимости навыков и квалификации, в том числе приобретенных за пределами официальных учебных заведений, выявление востребованных навыков. В реализацию программы многие европейские страны приняли государственные меры по повышению охвата взрослых неформальным образованием. Например, в Швейцарии рост показателей охвата (70%) обусловлен принятием закона об образовании взрослых, в рамках которого предусмотрено прямое финансирование обучения работающего населения в отраслях экономики. В Швеции увеличение охвата населения неформальным образованием (66%) стало возможным вследствие обучения мигрантов и беженцев и выделения государственных грантов, направленных на обучение языку и приобретение профессиональных квалификаций. Франция увеличила охват населения до 36% через развитие системы независимой оценки и признания квалификаций, полученных на рабочем месте и путем самообразования. Человек может освобождаться от сдачи квалификационных экзаменов на основании наличия опыта. В США рост интереса к обучению в течение всей жизни связан с принятием закона о непрерывном образовании. Закон был направлен на устранение пробелов в школьных знаниях у взрослого населения с низким уровнем доходов. Второй этап роста (от 8,9 до 59 %) является следствием уменьшения государственного финансирования на образование и увеличением количества желающих получить высшее образование. Широкое развитие получило корпоративное обучение с формированием собственных образовательных центров и образовательных сетей. Так онлайн-обучение предлагается такими гигантами, как Facebook, Google и Microsoft.

      Таким образом, среди основных факторов, обеспечивших рост охвата взрослого населения во многих странах, можно выделить прямое финансирование государства программ обучения взрослых, создание системы непрерывного образования и признание результатов обучения, полученных за пределами организаций образования. По этим трем направлениям будет развиваться система непрерывного образования до 2029 года.

Наука

      Единой модели функционирования науки в мире нет. Но наибольший интерес представляют страны с сильными инновационными системами.

      В США важным источником научно-технических знаний и основным каналом проведения прямой правительственной политики являются федеральные лаборатории (лаборатории по социальному предпринимательству Гарвардского и Стэндфордского университетов, NASA при Стэнфорде и др.). В США действует более 700 федеральных лабораторий. Еще один тип инновационного кластера создан на базе научно-технических парков (Кремниевая долина, Дорога 128 и другие), объединяющих университеты, исследовательские институты, лаборатории, которые обеспечивают доступ частным фирмам к инновациям, разработанным при поддержке государства. В США на долю корпораций приходится 65,5% всех расходов на научные исследования, большинство которых направляется в университеты. Функционируют две программы: поддержки малого бизнеса в области инновационных исследований (Small Business Innovation Research Program, SBIR – из трех фаз: технико-экономическое обоснование и оценка коммерческого потенциала, проведение НИОКР, коммерциализация); поддержки трансфера технологий среди малых компаний (Small Business Technology Transfer Program, STTR), которая создает возможности для партнерства между некоммерческими организациями (университетами, научно-исследовательскими институтами и т.д.) и малым бизнесом для их участия в трансфере технологий.

      Несколько десятилетий Китай последовательно ведет политику по привлечению талантливых исследователей со всего мира, в первую очередь, из числа китайских ученых-эмигрантов, ранее покинувших страну. В результате привлечено более 2 млн ученых. Разработаны механизмы поощрения развития инновационной деятельности. Законом "О налоге на прибыль предприятий" предусмотрена пониженная ставка налога на прибыль для компаний, относящихся к категории предприятий новых и высоких технологий. Ее размер - 15%, в то время как стандартная ставка составляет 25%. Для того, чтобы быть отнесенной к этой категории, компания должна затрачивать на проведение НИОКР определенную долю всех расходов, иметь в штате не менее 50% работников, занятых в инновационной сфере, а также объем доходов от реализации высокотехнологичных услуг и товаров должен составлять не менее 50% всех доходов предприятия за год.

      В Российской Федерации принимается ряд мер для обеспечения отечественной научной отрасли высококвалифицированными специалистами. В 2012 году Президентом был издан указ о доведении средних зарплат научных работников до 200% от средней зарплаты по региону. Эта мера помогла привлечь к профессии больше исследователей в возрасте до 39 лет. В рамках национального проекта "Наука" предусмотрена задача по увеличению количества подготовленных высококвалифицированных кадров, обеспечению роста молодых исследователей, работающих по схеме полной занятости, до 25% к 2024 году. Запланировано создание научно-образовательных центров мирового уровня, включая международные математические центры и центры геномных исследований, создание передовой инфраструктуры научных исследований и разработок, установки класса "мегасайнс", обновление не менее 50% приборной базы ведущих организаций сектора исследований и разработок.

      Программа "Приоритет-2030" предусматривает формирование к 2030 году более 100 прогрессивных современных университетов - центров научно-технологического и социально-экономического развития страны. В рамках Программы "5-100" выработана система рекрутинга зарубежных ученых и российских обладателей степени доктора философии. Также запускаются программы мегагрантов по созданию современных лабораторий под руководством ведущих мировых ученых из числа граждан Российской Федерации, проживающих за рубежом. Реализуется Национальная технологическая инициатива по созданию условий для лидерства российских технологических компаний на новых высокотехнологичных рынках.

      Великобритания для развития научных кадров и удержания талантов в научной сфере предоставляет стипендии для карьерного роста и развития в размере 900 млн фунтов стерлингов лидерам в области исследований и инноваций мирового уровня в британском бизнесе и академических кругах. В этой программе участвуют более 200 стипендиатов по всей Великобритании.

      Канада реализует Программу талантов ("Talent program"), основная цель которой поддержать студентов и докторантов в развитии нового поколения исследователей и лидеров в обществе, академических кругах, а также в государственном, частном и некоммерческом секторах. Программа талантов способствует развитию исследовательских навыков и помогает в подготовке высококвалифицированных кадров в области социальных и гуманитарных наук.

      В Сингапуре реализуется программа "A*STAR" по поддержке талантов в стране. Сингапур инвестирует в обучение местных талантов, привлекает иностранных граждан, в том числе для докторской/постдокторской подготовки. В результате более 2000 ученых вносят свой вклад в экосистему исследований, инноваций и предпринимательства Сингапура.

      В Германии более 2/3 средств, выделяемых на научные исследования и разработки, поступают из промышленного сектора и финансируются за счет частных инвестиций. В рамках инициативы "Научно-исследовательский кампус – государственно-частное партнерство для инноваций" (Research Campus – Public-Private Partnership for Innovation, 2011) создано 9 исследовательских кампусов, рекомендованных независимым жюри, которые получают финансирование в размере до 2 млн евро в год в течение максимально 15 лет. Партнеры исследовательского кампуса должны профинансировать 50% бюджета проекта.

      В Австралии налоговые льготы на НИОКР распространяются только на научно-исследовательскую деятельность, проводимую в Австралии. Компании с оборотом менее 20 млн австралийских долларов получают возмещаемый налоговый зачет, позволяющий получить денежные средства, если компании находятся в состоянии налогового убытка. Все остальные компании, имеющие право на возмещение, получают невозмещаемый налоговый зачет, позволяющий уменьшить размер налога, который они платят.

      В Южной Корее крупным корпорациям страны, начиная с 1960-х годов, удалось выйти на передовые технологические рубежи за счет "обратного инжиниринга" или освоения импортных технологий. Сегодня же в Корее фундаментальным исследованиям придают статус национального приоритета. По данным ОЭСР сегодня на них приходится 15,3 % затрат на науку в стране.

      В Израиле компаниям высокотехнологичного сектора оказывается поддержка через субсидирование научных исследований и разработок. Бюро Главного учҰного при Министерстве промышленности и торговли ежегодно выделяет около 400 млн долларов в качестве стипендий на исследования и разработку, что покрывает от 30% до 66% их стоимости. Около 100 млн долларов в год составляют компенсации министерства в виде процентных отчислений при условии успешной реализации продукции.

      В странах ОЭСР бизнес наряду с государством играет важную роль в развитии НИОКР. Около 70% от общего объема НИОКР выполняется частными или государственными предприятиями. Анализ экспертов ОЭСР, показал, что применение государством финансовых инструментов очень эффективно и способствует росту инвестиций в науку со стороны бизнеса. Так, 1 евро, потраченный государством на НИОКР (через налоговые льготы или прямую финансовую поддержку), привлекает примерно 1,4 евро со стороны бизнеса.

      В международной практике выделяются не менее девяти стадий развития инновационных технологий (так называемые "уровни готовности технологий" или TRL). Только после прохождения всех уровней должна наступить стадия полного коммерческого размещения технологии или продукта, проникновения на рынок.

      Таким образом, исходя из опыта развитых стран, научно-технологическая политика Казахстана будет направлена на повышение внутреннего инновационного уровня, сокращение инновационного разрыва по отношению к мировым технологическим лидерам, наращивание абсорбционной способности казахстанских компаний в части получения новой внешней информации для использования в своих коммерческих целях, которая, в свою очередь, требует соответствующего уровня развития собственной науки.

      Международный опыт показывает, что формирование научно-технической политики начинается с внедрения системы научно-технологического прогнозирования. По ее итогам будут сформированы национальные карты технологических задач и ключевых "критических" технологий, отраслевые и дорожные карты научно-технологического развития, на основе которых реализуются эффективные целевые технологические программы.

Раздел 4. Видение

      Системе высшего образования и науке предстоит пройти очередной этап трансформации с акцентом на ключевые элементы, повышающие ее конкурентоспособность. Основной акцент сделан на дальнейшее эволюционное развитие имеющихся механизмов с учетом постоянного мониторинга и анализа, а также точечное усиление международным опытом.

      Реализация политики развития высшего образования до 2029 года нацелена на обеспечение законодательной основы, автономии ОВПО, привлечения талантов в университеты и научные институты, повышения уровня знаний и компетенций, современными образовательными программами ОВПО, основанные на развивающихся технологиях и экономике будущего с учетом глобальных компетенций. Новый современный педагогический дизайн образовательного процесса с элементами цифровых технологий, с учетом современных вызовов в системе высшего образования. Развитие академического превосходства университетов с созданием современных учебных и научных лабораторий, как фактор обеспечения наукоемкую экономику кадрами и развитие коммерциализации.

      Функционирует система непрерывного образования, обеспечивающая охват населения страны формальным и неформальным образованием. Одним из ключевых инструментов системы — это механизмы признания результатов неформального образования для валидации результатов обучения, полученных в течение жизни, а также введение накопительной системы (банка) кредитов и некредитного обучения для признания и подтверждения достижений обучения.

      Для повышения глобальной конкурентоспособности казахстанской науки и ее вклада в решение прикладных проблем национального уровня особое внимание уделено увеличению расходов на науку из всех источников в целях последующего достижения уровня финансирования научно-исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ до 1 % от ВВП. Усовершенствована система управления науки с переходом на новую модель. Разработанный новый Закон Республики Казахстан "О науке и технологической политике" поспособствовало тесному диалогу между наукой и бизнес-сообществом в целях вовлечения наукоемких исследований в производственные сектора экономики страны.

Раздел 5. Основные принципы и подходы

Основные принципы

      Развитие системы высшего и непрерывного образования и науки основывается на следующих принципах:

      Равенство прав всех на получение качественного высшего образования; доступность высшего образования для населения с учетом интеллектуального развития, психофизиологических и индивидуальных особенностей; непрерывность процесса образования, обеспечивающего преемственность его уровней; свободный выбор индивидуальной траектории обучения и получение навыков и компетенций через непрерывное образование; мобильность трудовых ресурсов – возможность смены профиля деятельности и параллельного получения профессионального образования по различным направлениям; приоритетности научной и (или) научно-технической деятельности в целях повышения конкурентоспособности национальной экономики; прозрачности, объективности и равенства субъектов научной и (или) научно-технической деятельности при получении государственной поддержки; объективности и независимости экспертизы научных, научно-технических проектов и программ; интеграции науки, образования, бизнеса и производства; развития международного научного и научно-технического сотрудничества; стимулирования коммерциализации технологий в приоритетных секторах экономики, поощрения и создания условий для участия субъектов частного предпринимательства в развитии научной, научно-технической и инновационной деятельности.

Основные подходы

Глава 1. Развитие высшего и послевузовского образования

Параграф 1. Доступность высшего и послевузовского образования

      Сноска. Параграф 1 – в редакции постановления Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

      С целью обеспечения доступа к получению высшего образования ЕНТ будет совершенствовано в части перехода на стандартизированный формат с использованием психометрических подходов к формированию тестовых заданий и анализу результатов. Пилотный вариант ЕНТ апробирован в нескольких ОВПО и обсужден с общественностью и экспертами. С помощью тестовых заданий будут оцениваться навыки высокого порядка: умение применять, рефлексировать, расширять, оценивать и анализировать информацию.

      В целях повышения качества высшего образования будет принята новая модель финансирования, которая предусматривает изменение распределения государственного заказа.

      Будет пересмотрена стоимость грантов с введением дифференциации (от 30 до 100 %) в зависимости от результатов ЕНТ и иных показателей социально-экономического статуса семьи абитуриента. Планируется предоставление возможности получения долгосрочных льготных кредитов на оплату обучения в ОВПО под 2-3 % годовых.

      Количество грантов до 2025 года увеличится на 50 %. В результате не менее 75 тысяч молодых казахстанцев получат государственную поддержку. К 2029 году стипендия студентов повысится в два раза с 2026 года.

      Будет увеличена стоимость грантов на подготовку магистрантов и PhD докторантов. До 5 тысяч грантов увеличится государственный образовательный заказ на подготовку научных кадров (докторов PhD). Кроме этого, начиная с 2023 года, поэтапно планируется увеличение количества грантов на подготовку в резидентуре на 70 %. В рамках интеграции ОВПО и НИИ на базе НИИ будут продолжена подготовка магистров и докторов PhD, разработан единый национальный вступительный экзамен в резидентуру.

      В ОВПО будут созданы условия для инклюзивного образования, развития индивидуальной образовательной траектории обучающихся с особыми образовательными потребностями. Кроме того, запланировано обеспечение инклюзивного образования с фокусом на предоставление необходимых ресурсов и поддержку обучающихся не только с ограниченными возможностями, связанными с состоянием здоровья, но и связанными с социально-экономическим статусом, гендером, языком обучения (иностранные студенты) и др.

      Также будет проработан вопрос поддержки поступающих из семей с низкими доходами на программы высшего образования в рамках присуждения образовательного гранта.

      Будут предусмотрены нормы по перечислению средств, предусмотренных для обучения (образовательный грант), на специальный образовательный счет студента на законодательном уровне с целью повышения качества обучения, ответственности самих студентов и конкуренции между ОВПО.

      Предполагается аккумулировать все финансовые средства, предоставляемые государством, на единых образовательных счетах (далее – ЕОС). С этой целью будет внедрена единая солидарная образовательная накопительная система "Келешек", которая предполагает совершенствование государственной образовательной накопительной системы (далее – ГОНС) с интеграцией механизма получения льготного образовательного кредита и дифференцированного гранта.

      Интеграция ЕОС с "Социальным кошельком" позволит в полной мере обеспечить реализацию социальной поддержки молодых людей (от 3-х лет до получения первой специальности) со стороны государства. Средства ЕОС будут использоваться гражданами на оплату образовательных услуг и накопление собственных средств на получение образования (или жилья). При этом средства образовательного счета будут иметь строгое целевое назначение, как оплата образовательных услуг и приобретение жилья.

      Будут выделены целевые гранты по техническим направлениям подготовки для поступающих из густонаселенных регионов и регионов с большим разрывом в качестве образования в ведущие ОВПО страны. Квотирование образовательного заказа на подготовку кадров, в том числе региональных ОВПО по техническим направлениям подготовки, осуществляется на основе определения прогнозной потребности регионов и отраслей.

      В рамках международной стипендии "Болашак" будет обеспечен приоритет подготовки технических кадров как в ведущих зарубежных университетах, так и в технических высших учебных заведениях СНГ.

      В целях сохранения эмоционального благополучия студентов и работников ОВПО, создания благоприятного социально-психологического климата в университетах и оказания психологической поддержки обучающимся будут совершенствованы психологические службы. Необходимо создать в ОВПО физическое и виртуальное пространство, учитывающее, в первую очередь, интересы и потребности студентов.

      Высшее образование может предоставляться в очной и онлайн-формах. При этом ОВПО активно применяют дистанционные образовательные технологии, расширяя границы получения образования, в том числе через международные образовательные платформы.

      Использование искусственного интеллекта может оказать огромное как положительное, так и отрицательное влияние на ландшафт образовательных услуг и в целом на образовательный процесс. Поэтому будет рассмотрен вопрос разработки стандарта использования систем искусственного интеллекта (AI) в образовании.

Параграф 2. Опережающее кадровое обеспечение

      Сноска. Параграф 2 – в редакции постановления Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

      В целом система подготовки специалистов должна перейти на модель опережающего кадрового обеспечения.

      Для этого будут консолидированы усилия государства, бизнеса и образования по опережающей подготовке кадров. Алгоритм будет включать:

      1) современные форсайтные методы прогнозирования спроса в кадрах;

      2) определение квалификационных требований;

      3) обучение специалистов нового поколения.

      Ключевым звеном в построении данной модели станут университеты. Для консолидации усилий будет определен ведущий ОВПО для каждого региона и отрасли страны.

      Будет использован опыт создания Атласа новых профессий, в рамках которого будет продолжена разработка региональных стандартов по опережающей подготовке кадров. Будет расширена программа "Мамандығым – болашағым".

      Продолжится работа по дальнейшему внедрению принципов ECTS в учебный процесс и расширению академической свободы.

      Обновление содержания образовательных программ и совершенствование модели выпускника университета будут осуществляться с учетом ключевых компетенций и новых вызовов рынка труда.

      Инновационные образовательные программы будут разработаны на основе форсайт-исследований рынка труда и прогнозирования потребности в новых профессиях. Содержание высшего и (или) послевузовского образования будет ориентировано на разработку междисциплинарных и глобальных образовательных программ совместно с зарубежными партнерами. Результаты обучения по таким программам позволят проходить международную профессиональную сертификацию.

      Законом Республики Казахстан "Об образовании" предусмотрено прохождение профессиональной практики обязательно со 2-го года обучения. Усиление практикоориентированности программ бакалавриата будет обеспечиваться также за счет привлечения действующих практиков в преподавание профессиональных модулей. ОВПО будет предоставляться право на реализацию образовательных программ технических направлений с включением производственной стажировки студентов до 30 недель на базе партнеров-предприятий.

      Продолжатся вовлечение представителей бизнеса и работодателей в разработку образовательных программ, а также интеграция образовательного процесса с научной деятельностью. Будет усилена ответственность индустрии и бизнеса за участие в подготовке кадров. ОВПО будут готовить кадры, способные создавать новые рабочие места с учетом внедрения искусственного интеллекта в производство и науку.

      Будет сформирован Национальный портфель образовательных программ на базе действующего реестра образовательных программ, интегрированный с цифровой платформой Национальной системы квалификаций в открытом доступе для будущих студентов и работодателей. Образовательная программа бакалавриата становится гибкой к региональным и отраслевым потребностям, запросам рынка труда и глобальным изменениям.

      Уже сейчас исключена регламентация сроков обучения в бакалавриате, требуется освоение необходимого объема академических кредитов. При этом поскольку система финансирования ОВПО по образовательному гранту привязана к сроку обучения, будет проработан вопрос оплаты учебы студентов по их индивидуальному учебному плану.

      В будущем предусматривается новый формат приложения к дипломам в виде цифровых профилей выпускников, которые предоставят работодателям больше информации о приобретенных навыках и компетенциях с указанием уровня и глубины их сформированности. Он будет доступен работодателям через единый портал высшего образования. Это будет содействовать повышению ответственности студентов за свои результаты обучения и будущее трудоустройство.

      С учетом опыта филиалов зарубежных ОВПО при разработке образовательных программ внедряется подход "образование, ориентированное на исследование" (ROS). Профессорско-преподавательский состав, вовлеченный в научную исследовательскую работу, ориентирует студентов на экспериментально-аналитическую среду с учетом последних достижений науки и технологий.

      С целью приобретения опыта работы до завершения ОВПО и повышения качества трудоустройства выпускников будут расширены возможности дуального обучения, в том числе на базе работодателей.

      Университеты будут ориентированы на создание "апгрейд" центров, призванных поддерживать своих выпускников после окончания университетов.

      Продолжится работа по расширению участия работодателей, представителей бизнес-структур, профессиональных и общественных объединений в советах директоров ОВПО. Продолжится работа по внедрению принципов корпоративного управления. Будут внесены изменения в Кодекс корпоративного управления, пересмотрены составы советов директоров. Функции риск-менеджмента войдут в основу реализации стратегических и операционных задач ОВПО.

      Важно выстраивание институциональной политики ОВПО по управлению человеческими ресурсами и талантами. Будут созданы кадровый резерв и система подготовки топ-менеджмента в ОВПО. В сфере управления ОВПО будут созданы широкие карьерные перспективы для молодых талантливых специалистов и менеджеров. ОВПО продолжат работу по переходу к новой системе должностей согласно международным стандартам, новой модели штатного расписания, повышения квалификации ППС. С 2026 года будет повышена зарплата преподавателей высших учебных заведений, при этом будет пересмотрена система оплаты труда ОВПО, основанная на принципах справедливости и равенства с четкой и прозрачной системой классификации должностей.

      Для привлечения талантливой молодежи к преподавательской деятельности в ОВПО и научной карьере будет пересмотрена система подготовки научных кадров в докторантуре и постдокторантуре.

      Формирование контингента докторантов будет осуществляться на основе оценки исследовательских навыков претендентов и с учетом научных школ ОВПО. Прорабатываются механизмы поддержки научных школ для обеспечения преемственности направлений исследований.

      Для молодых ученых будет продолжена реализация программ по обучению и исследованиям в ведущих зарубежных ОВПО и научных центрах. Финансирование научных изысканий прерываться не будет.

      Особое внимание будет уделено подготовке педагогов в ОВПО. Педагогическое образование будет развиваться в рамках 4 направлений:

      1) прогнозирование потребностей в педагогических кадрах, создание системы прогнозирования потребностей на уровне регионов, опережающее преодоление дефицита в подготовке педагогических кадров, профориентация будущих учителей;

      2) создание единого образовательного пространства, реализация интеграционных процессов внутри педагогической системы через взаимодействие профессорско-преподавательского состава (ППС), совершенствование структуры образовательных программ через внедрение программ major/minor и double major, а также программ обучения для малокомплектных школ;

      3) профилизация и развитие исследовательской деятельности, в том числе фундаментальных и прикладных научных исследований;

      4) повышение профессионального благополучия ППС, введение квоты на стажировки ППС педагогических ОВПО в рамках программы "Болашак", целевая подготовка в магистратуре профессорско-педагогического состава.

      В рамках национального проекта "Комфортная школа" будут подготовлены учителя новой формации для школ будущего. Основой подготовки педагогов новой формации будет укрепление научного потенциала через развитие научно-педагогических школ на базе педагогических ОВПО и профилизацию исследовательской деятельности в образовании. Будут актуализированы образовательные программы согласно новым моделям школ. Для развития исследовательских компетенций у будущих учителей будут введены дисциплины "Исследование в действии", "Методы исследований и анализа данных в образовании".

      В рамках развития подготовки и переподготовки педагогов будет изучен вопрос создания педагогического ОВПО на базе АОО "Назарбаев интеллектуальные школы".

      Образовательные программы бакалавриат - магистратура - докторантура соответствующих педагогических направлений подготовки должны обладать преемственностью, а формирование компетенций предусматриваться в нарастающей прогрессии.

      В программу подготовки педагогов бакалавриата и магистратуры будет включено профориентационное направление.

      Исследования в рамках докторских программ педагогического образования будут осуществляться путем трудоустройства докторантов в соответствующие организации образования на не менее чем три семестра.

      Исследовательская направленность ОВПО станет ключевым центром формирования и развития новой плеяды талантливых педагогов. Действующими педагогическими ОВПО Казахстана будет усилено взаимодействие со школами страны. Важно охватить педагогической практикой студентов не только старших, но и начальных курсов. Для руководства курсовыми и дипломными проектами студентов педагогических ОВПО будут привлечены практикующие учителя школ.

      Новые minor-программы и микроквалификации, которые студент получает наравне с основной образовательной программой, позволят сократить продолжительный путь подготовки педагогов по современным требованиям. Minor-программы могут включать дисциплины по организации деятельности классных руководителей, педагогов-ассистентов в инклюзивных школах и т.д. с обязательным прохождением педагогической практики. Отдельные Minor-программы и микроквалификации будут направлены на формирование навыков структурированной и систематической поддержки учеников обычной школы, испытывающих легкие трудности в обучении или имеющих особые образовательные потребности.

      Minor-программы и программы микроквалификаций по всем направлениям подготовки в соответствии с профессиональными стандартами предоставляют возможность студентам прохождения сертификации по квалификациям 4-5 уровней Национальной рамки квалификаций и, начиная со 2–3 годов обучения, выйти на рынок труда.

      Образовательные программы должны полностью соответствовать профессиональному стандарту "Педагог". Будет обеспечена синхронизация образовательных программ педагогических колледжей и ОВПО.

      В ОВПО в рамках основной образовательной программы студентам будут предлагаться minor-программы и (или) микроквалификации по изучению методики технического и профессионального образования для получения достаточного объема компетенций, необходимых для работы в колледжах мастерами производственного обучения и инженерами-педагогами. Студентам будет предоставлена возможность в рамках дуального обучения проходить производственную практику в колледже в качестве преподавателей спецдисциплин или мастеров.

      В рамках дуального обучения студенты ОВПО будут подключаться к разработке научно-исследовательских проектов, которые разрабатываются в ведущих школах. К учебному процессу в ОВПО будут шире привлекаться учителя-мастера, в первую очередь, учителя с высокими званиями и наградами в педагогической деятельности.

      Будут применены такие инновационные методы обучения, как геймификация, метод перевернутого класса, проблемного и проектного обучения, фасилитации и дизайн мышления в обучении и др. Для предотвращения дефицита в педагогических кадрах и обеспечения альтернативного входа в профессию педагога реализуются программы педагогической переподготовки (PGCE). Данный механизм будет совершенствован с введением критериев отбора и пересмотра содержания программ.

      Действующие педагоги могут получить дополнительную квалификацию по смежным дисциплинам по программам переподготовки.

      Основными показателями эффективности педагогических ОВПО должны стать независимая сертификация выпускников и их трудоустройство. Независимая сертификация выпускников педагогических ОВПО будет способствовать повышению качества педагогического состава и выступит важным инструментом для оценки их академических знаний и профессиональных педагогических компетенций. Право на работу в школе должно предоставляться только после получения такого сертификата.

      В целом процедура признания профессиональных квалификаций выпускниками ОВПО на добровольной основе будет осуществляться через цифровую платформу Национальной системы квалификаций (Career Enbek).

      Будет проработан вопрос включения в перечень приоритетных направлений международной стипендии "Болашак" специальности сферы раннего развития детей, а также увеличения квот на педагогические специальности по программе "Болашак".

      Будет принят стандарт аккредитации педагогических университетов и других ОВПО в части подготовки педагогов на основании профессионального стандарта "Педагог". На основе данного стандарта аккредитационные агентства разработают свои стандарты для аккредитации педагогических университетов и образовательных программ подготовки учителей, а педагогические ОВПО, реализующие образовательные программы по педагогическому направлению, создают систему внутреннего обеспечения качества в соответствии с ним.

      Принятие Закона Республики Казахстан "О профессиональных квалификациях" систематизировало процедуру признания квалификации по регулируемым профессиям, что усиливает ответственность ОВПО за качество образования.

      Одним из инструментов оценки качества высшего образования станет независимый национальный рейтинг ОВПО, проводимый в партнерстве с ведущими международными академическими рейтинговыми агентствами (QS, THE).

      Международная аккредитация останется независимой оценкой качества образования. При этом будет проработан вопрос пересмотра политики специализированной аккредитации по группам образовательных программ.

      Будут приняты меры по развитию института академической репутации как в отношении ОВПО, так и персонально каждого, кто вовлечен в преподавательскую или исследовательскую деятельность. Будет систематизирована и обеспечена прозрачность любых нарушений академической честности, в том числе путем создания единой базы исследовательских работ. ОВПО, не демонстрирующие нулевую терпимость к нарушениям академической честности, должны быть ограничены в возможностях получения государственного финансирования или иных преференций.

      Международная аккредитация, национальный рейтинг, условия размещения государственного заказа и система управления рисками станут базовыми механизмами оценки качества образования. Государственное регулирование в системе высшего и послевузовского образования перейдет от стационарной модели к цифровой. Процедуры определения степени рисков полностью автоматизируются через единую платформу высшего образования, соответственно, государственный контроль фокусируется только на ОВПО с наибольшим потенциальным риском, снижая административные нагрузки на добросовестные ОВПО.

Параграф 3. Развитие инфраструктуры и цифровой архитектуры высшего образования

      Сноска. Параграф 3 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

      Предполагается строительство студенческих общежитий, в том числе за счет привлечения средств частных инвесторов. Для реализации данной цели МИО областей, городов республиканского значения и столицы предоставят земельные участки или право аренды земельных участков, находящихся в государственной собственности и не предоставленных в землепользование, без проведения торгов (конкурсов, аукционов) в порядке, предусмотренном Земельным кодексом Республики Казахстан.

      До 2029 года планируется введение 70 тыс новых койко-мест в общежитиях ОВПО. Будет проработана возможность субсидирования затрат на проживание в рамках размещения государственного заказа на обеспечение студентов, магистрантов и докторантов организаций высшего и (или) послевузовского образования местами в общежитиях.

      Принимая во внимание, что иногородние студенты, магистранты, докторанты организаций высшего и (или) послевузовского образования, нуждающиеся в общежитиях являются социально уязвимой категорией обучающихся, будет проработана возможность субсидирования их затрат на проживание. Данная мера, не только снизит финансовую нагрузку на обучающихся, но и существенно стимулирует участие частных инвестиций в строительство студенческих общежитий.

      В целях развития и укрепления инфраструктуры ОВПО с участием государства в уставном капитале не менее 50 процентов, предусматривается консолидация государства в виде мер государственной поддержки, вышеуказанных ОВПО и частного партнера в рамках совершенствования механизма государственного-частного партнерства (далее – ГЧП) с ОВПО и строительными компаниями для решения проблемы обеспечения обучающихся общежитиями.

      В настоящей Концепции предусматриваются следующие базовые параметры проектов ГЧП по строительству общежитий для проживания студентов, магистрантов и докторантов ОВПО:

      - обеспечение введения новых мест в общежитиях для студентов, магистрантов и докторантов ОВПО;

      - расширение применения механизма ГЧП в развитии инфраструктуры в сфере высшего и послевузовского образования, объединению ресурсов ОВПО с участием государства и (или) уполномоченного органа соответствующей отрасли и (или) местного исполнительного органа и частного партнера для развития инфраструктуры в сфере высшего и послевузовского образования и улучшению условий проживания студентов, магистрантов и докторантов ОВПО;

      - софинансирование в размере не более 30% от сметной стоимости строительства общежития за счет средств ОВПО и (или) уполномоченного органа соответствующей отрасли и (или) местного исполнительного органа, а также выплаты в рамках размещения государственного заказа на обеспечение студентов, магистрантов и докторантов ОВПО местами в общежитиях в соответствии с законодательством Республики Казахстан и договором ГЧП;

      - предоставление частному партнеру права временного безвозмездного землепользования на земельный участок и подведение соответствующей инженерно-коммуникационной инфраструктуры к объекту ГЧП, в случае необходимости, а также иные меры государственной поддержки в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      - порядок определения частного партнера и заключения с ним договора ГЧП: в соответствии с актом, принятым уполномоченным органом в области высшего образования в установленном законодательством Республики Казахстан порядке.

      В целях сокращения нехватки аудиторных мест будет обеспечено строительство учебных корпусов организаций высшего и (или) послевузовского образования, в том числе за счет привлечения частных инвестиций посредством программного ГЧП. Для этого предусматривается:

      1) применение заданий на проектирование, являющегося основой для разработки ПСД с учетом количественных и качественных показателей характеристик объекта ГЧП;

      2) применение следующих базовых параметров проектов ГЧП по введению новых аудиторных мест в ОВПО:

      - обеспечение введения новых аудиторных мест в ОВПО, с проектной мощностью не менее 100 аудиторных мест;

      - применение механизма ГЧП в развитии инфраструктуры в сфере высшего и послевузовского образования, объединению ресурсов ОВПО с участием государства и (или) уполномоченного органа соответствующей отрасли и (или) местного исполнительного органа и частного партнера для развития инфраструктуры в сфере высшего и послевузовского образования и улучшение условий обучения студентов, магистрантов и докторантов ОВПО;

      - софинансирование в размере не более 30% от сметной стоимости строительства объекта ГЧП (новые аудиторные места в ОВПО) за счет средств ОВПО и (или) уполномоченного органа соответствующей отрасли и (или) местного исполнительного органа, а также выплаты в рамках размещения государственного образовательного заказа на подготовку кадров с высшим и послевузовским образованием в соответствии с законодательством Республики Казахстан и договором ГЧП;

      - предоставление частному партнеру права временного безвозмездного землепользования на земельный участок и подведение соответствующей инженерно-коммуникационной инфраструктуры к объекту ГЧП, в случае необходимости, а также иные меры государственной поддержки в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.

      - в соответствии с актом, принятым уполномоченным органом в области высшего образования в порядке установленном законодательством Республики Казахстан.

      С целью формирования современной академической и исследовательской экосистемы ОВПО, интегрированной в национальный и региональный контекст, будут созданы центры академического превосходства на базе 15 региональных и 5 педагогических университетов, которые обеспечат рост научно-инновационной активности ППС, кастомизацию образовательных программ, курсов повышения квалификации и переподготовки с учетом потребностей экономики региона в кадрах и инновациях, создание эндаумент-фондов.

      Будет проработан вопрос создания академического городка в г. Қонаев с инновационным центром, нового современного университета, а также открытия филиалов казахстанских ОВПО и колледжей.

      Будут построены новые кампусы для флагманов среди казахстанских ОВПО "ЕНУ-град" для Евразийского национального университета имени Л. Гумилева, "КазНУ-град" для Казахского национального университета имени аль-Фараби. На базе Казахского национального исследовательского технического университета имени К. Сатпаева будет создан научно-исследовательский хаб, ориентированный на проведение передовых исследований.

      Продолжится трансформация Южно-Казахстанского университета имени М. Ауэзова в исследовательский университет, обеспечивающий интеграцию науки, бизнеса и производства. Атырауский университет нефти и газа имени С. Утебаева планируется преобразовать в индустриальный университет.

      Исследовательские ОВПО станут центрами аккумулирования научных компетенций и инновационных решений технических и технологических задач, а также проблем отечественной индустрии с целью дальнейшего коллективного трансфера отечественных высокотехнологичных решений на глобальный сегмент экономики. Государственная научная политика должна быть направлена на стимулирующие меры по взаимовыгодному укреплению связей индустрии и ОВПО.

      Цифровые технологии стали неотъемлемой частью современного мира и имеют огромный потенциал для успешной реализации высшего образования. Внедрение виртуальной и дополненной реальности, интерактивных платформ и симуляторов с использованием методов искусственного интеллекта в учебный процесс позволит студентам более эффективно осваивать теорию и практические навыки.

      Онлайн-образование является эффективным инструментом для предоставления студентам возможности изучать дисциплины в удобное для них время и в привычном темпе. Онлайн-курсы, вебинары и другие формы дистанционного обучения позволяют студентам получать знания от ведущих специалистов из разных стран, а также делиться опытом и сотрудничать с другими студентами на международном уровне.

      При этом соблюдается принцип гибкости образовательных программ для предоставления студентам возможности посещать традиционные занятия и (или) участвовать в них онлайн. Гибридный подход к высшему образованию (сочетание синхронного и асинхронного обучения) обеспечивает инклюзию и доступность высшего образования.

      Доступ к глобальным онлайн-лабораториям позволит удовлетворить базовые потребности ОВПО не просто в онлайн-курсах, но и в виртуальных, цифровых лабораториях и симуляциях, что частично снимет вопрос об оснащении физических лабораторий в ОВПО, осуществляющих подготовку кадров естественно-научных и инженерных направлений.

      Все это будет способствовать развитию цифровой экосистемы ОВПО, которая в свою очередь ускорит и оптимизирует их бизнес-процессы, сформирует культуру принятия решений на основе данных и их прозрачность, повысит качество подготовки кадров.

      Для успешной цифровой трансформации высшего образования осуществляется переход от традиционных учебных моделей к активным методам обучения с акцентом на проектную деятельность. Проектное обучение позволяет студентам применять усвоенные знания на практике, развивать творческое мышление, командные навыки и способность решать сложные задачи, что является неотъемлемыми качествами современного инженера.

      ОВПО перейдут к модели "smart-университетов" с цифровой экосистемой. Это предусматривает формирование цифрового профиля студента, то есть траекторию его обучения и учебные достижения, развитие цифровых сервисов EdTech, оптимизацию процессов в соответствии с передовыми трендами цифровизации.

      Цифровая архитектура ОВПО будет состоять из совокупности инфраструктуры, приложений и технологий, которые используются для поддержки образовательного процесса, управления учебными материалами, административных процессов, взаимодействия студентов и преподавателей и других аспектов деятельности ОВПО.

      Создание цифровых кампусов является одним из инструментов, которые используются для развития цифровой архитектуры ОВПО. Цифровой кампус будет создан путем внедрения онлайн-платформы, которая обеспечит доступ к различным ресурсам ОВПО, таким как расписание занятий, учебные материалы, библиотечные ресурсы, интерактивные курсы и т.д.

      Приоритетными задачами станут цифровая трансформация библиотек и их систем, использование платформ открытого образования в общем процессе (Open University, Coursera и др.), перевод бизнес-процессов в цифровой формат. Цифровые компетенции станут обязательным элементом всех образовательных и профессиональных стандартов. Обеспечивается бесплатный доступ к мировым библиотекам для всех студентов и расширяется цифровая экосистема в ОВПО.

      Будет запущен проект "Coursera" – қазақ тілінде" и перевод курсов международной платформы Coursera на казахский язык. Будет внедрен реальный механизм для перезачета студентам кредитов, освоенных через онлайн курсы.

      Будет внедрен проект по трансформации пилотных ОВПО к в цифровые университеты совместно с международными партнерами. Будут созданы пилотные модели цифрового университета. Образовательные программы будут направлены на подготовку кадров, обладающих новыми навыками в области проектирования, администрирования и тестирования, с учетом развития навыков кодирования.

Параграф 4. Интернационализация высшего и послевузовского образования

      Сноска. Параграф 4 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

      В целях повышения привлекательности высшего и послевузовского образования и позиционирования казахстанских ОВПО на международном образовательном пространстве продолжится реализация Стратегии интернационализации, включающей создание благоприятных условий для обучения (инфраструктура, гранты, стипендии и др.), механизмы информирования, упрощение получения студенческой визы.

      Для расширения экспортных возможностей казахстанских ОВПО будут приняты меры по открытию филиалов за рубежом. Для привлечения талантливой иностранной молодежи продолжится реализация стипендиальной программы.

      Продолжится работа по созданию единого центрально – азиатского пространства высшего образования. Планируются организация стажировок ППС и сотрудников в пределах Центральной Азии, совместные магистерские степени и научные проекты. В целях осуществления академического и культурного обмена опытом, передовыми практиками и взаимного обучения будут созданы Альянс университетов и Альянс студентов стран Центральной Азии.

      На примере сетевых университетов ШОС и СНГ будет создан Сетевой университет Совета тюркских государств, что откроет возможность гражданам тюркских стран обучаться в тюркских государствах.

      До 2029 года будет проработан вопрос открытия не менее 12 филиалов и представительств престижных зарубежных университетов на территории Казахстана. Это позволит трансформировать систему управления и ввести мировые образовательные стандарты в содержание образования и учебный процесс, в том числе по подготовке педагогов.

      Продолжится работа по привлечению в ОВПО зарубежных преподавателей и иностранных студентов. Также планируется дальнейшее развитие двудипломных и глобальных программ, различных форм внешней и внутренней академической мобильности студентов и ППС. Для полноценного участия обучающихся казахстанских ОВПО в глобальном академическом сообществе через программы мобильности продолжится внедрение полиязычного обучения.

      В целях организации площадки для получения иностранными студентами консультаций будет внедрен онлайн-портал "Study in Kazakhstan".

Параграф 5. Третья миссия университета

      Будет создана комплексная система воспитания студентов, отвечающая целям, содержанию и достигаемым результатам государственной политики в области образования и воспитания молодҰжи. Будут обеспечены оптимальные условия для целостного развития и самореализации личности студентов, самовоспитания, самоорганизации, освоения социального опыта и социальной ответственности, модернизация традиционных и разработка новых форм, приемов и методов воспитательной работы, соответствующих новым запросам общества и потребностям студентов. Реализация воспитательной функции будет осуществляться в единстве с образовательной деятельностью.

      Продолжится привлечение в коллегиальные органы ОВПО (ученый совет, экспертные группы, комиссия по этике, рабочие группы и др.) академического совета студенческого актива. Республиканский Совет по вопросам студентов будет содействовать решению проблем в студенческой среде и формированию активной гражданской позиции студентов путем внесения рекомендаций по содержанию нормативно-правовых актов, касающихся вопросов молодежи, государственных программ развития образования и других документов. В состав Совета войдут руководители комитетов по делам студентов, руководители ведущих молодежных организаций.

      Во всех ОВПО будет проводиться работа по усилению органов студенческого самоуправления (комитеты по делам молодежи, студенческие парламенты, студенческие советы и др). Для развития лидерских качеств и ораторских способностей продолжится развитие дебатного движения.

      В ОВПО будет усилена деятельность психологических служб по оказанию психологической поддержки обучающейся молодежи в трудных жизненных ситуациях, через проведение консультаций, открытых лекций по профилактике деструктивного поведения. Будет продолжена работа по организации семинаров, курсов по повышению квалификации для специалистов психологических служб университетов с приглашением ведущих экспертов в сфере выявления рисков среди молодежи.

      Для определения степени участия студента в общественной жизни ОВПО и волонтерской деятельности планируется введение интегрированного социального среднего балла успеваемости (Great point average, GPA). Помимо академических достижений студентов будут учитываться социальная активность, исследовательские навыки, участие в волонтерском движении регионального, республиканского уровня.

      Кроме этого, ОВПО примут активное участие в реализации социально-значимых проектов, расширении видов волонтерства, обеспечении исследовательских и технологических разработок в регионе, оказании наукоемких услуг и выпуске инновационной продукции, развитии программ акселерации и наставничества для реализации стартапов и развития действующего бизнеса молодежи, реализации Концепции открытого университета, сотрудничестве с Ассоциациями, сообществами, НПО, проведении профессиональной подготовки и переподготовки.

Глава 2. Развитие обучения в течение всей жизни

Параграф 1. Развитие системы непрерывного образования и признание результатов неформального обучения

      Сноска. Параграф 1 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

      Для повышения активности участия населения в неформальном образовании и ликвидации дефицита новых повседневных знаний, в т.ч. правовых, цифровых, финансовых и др., обучение взрослого населения в течение всей жизни будет основано на успешном опыте кредитной (накопительной) системы обучения, предполагающей добавление новых профессиональных компетенций к уже имеющимся, а также позволяющей осуществлять признание результатов неформального образования.

      Будет проведена работа, направленная на обеспечение вертикальной интеграции ступеней образования и горизонтальной координации образовательных структур путем сохранения содержательной преемственности.

      Вертикальная интеграция предоставляет возможность человеку обучаться по образовательной траектории "вверх", продвигая его по ступеням и уровням профессионального образования по схеме: квалифицированный рабочий - специалист среднего звена - бакалавр (прикладной бакалавриат) - бакалавр - магистр и доктор PhD.

      В целях обеспечения преемственности будут расширены дальнейшее использование международной стандартной классификации образования, в том числе разделение образовательных программ высшего образования на академические (180-240 академических кредитов) и профессиональные (240-300 академических кредитов) программы. Это позволит обеспечить плавный переход от школы к ОВПО, а также синхронизировать образовательные программы технического и профессионального, послесреднего и высшего образования.

      В связи с внедрением minor-программ и микроквалификаций будут внесены изменения в систему оплаты труда и классификатор профессий.

      Будет создана единая система академических кредитов и некредитного обучения в рамках непрерывного образования, основанная на введении унифицированной единицы измерения и оценивания навыков и компетенций на всех уровнях и ступенях образования.

      Горизонтальная координация позволит повышать квалификацию на любом этапе профессиональной деятельности, на базе любого образовательного уровня. Более того, это позволит, при необходимости, не только продолжать образование, но и сменить его профиль, воспользовавшись услугами системы переподготовки кадров, в том числе в форме неформального образования.

      В этих целях МНВО совместно с Министерством труда и социальной защиты населения Республики Казахстан для обеспечения механизма признания неформального образования будет разработан актуализированный проект Национальной рамки квалификации.

      По прогнозам экспертов ВЭФ в ближайшие 4 года почти половине работников всех отраслей потребуется освоить новые навыки, а в будущем регулярная переквалификация должна стать нормой.

      Также, в целях развития профессионального образования будет использована функциональная карта компетенций по квалификациям. В ней будут описаны трудовые функции (обязательные и дополнительные), профессиональные задачи, умения и знания, выполняемые работником определенного уровня квалификации национальных и отраслевых рамок квалификации, разработанные на основе классификатора специальностей с использованием профессиональных стандартов и согласованных с работодателем количеством кредитов KAZCVET.

      На всех уровнях и ступенях будет реализована возможность приобретения микроквалификаций, учета результатов нано-обучения ("Nanodegree"/ "Наностепень"), что позволит в короткие сроки приобретать необходимые профессиональные навыки, строить свою индивидуальную траекторию обучения и устранять пробелы в знаниях.

      Гражданам будет предоставлена возможность получать знания, навыки и компетенции через различные формы обучения, в том числе и через массовые открытые онлайн-курсы (далее - МООК), предлагаемые такими мировыми провайдерами, как Coursera, edX, Udacity, МООК имеют разнообразную тематику, предоставляют свободный график обучения и доступны для широких слоев населения. Высшими учебными заведениями также разработаны МООК и оказываются онлайн образовательные услуги. Для обеспечения доступа широких слоев населения к онлайн-обучению, существующие платформы будут интегрированы и переориентированы на выдачу электронных свидетельств.

      Сертификаты и кредиты, полученные через краткосрочные курсы, будут переведены в "Stackable degree" (наращиваемые степени).

      В целях сокращения разрыва между требованиями работодателей и квалификацией выпускников, будет расширен спектр краткосрочных курсов, предоставляемых высшими учебными заведениями, организациями технического и профессионального образования, а также учебными центрами в партнерстве с компаниями (организациями, предприятиями) реального сектора. Кроме того, на базе колледжей получат дальнейшее развитие центры компетенций для повышения квалификации действующих работников.

      ОВПО начата реализация накопительной системы обучения, что позволяет студентам и работающим людям в короткие сроки приобретать необходимые профессиональные навыки, строить индивидуальную траекторию обучения и устранять пробелы в знаниях, удовлетворять потребности граждан в дополнительном образовании через "Серебряные университеты".

      Для развития модели "Серебряные университеты" организациями высшего образования будут приняты меры по их дальнейшему развитию, а именно, по разработке учебно-методических пособий, программ курсов и механизмов научно-методического обеспечения и сопровождения курсов.

      Получат развитие корпоративные структуры повышения квалификации индустриальных компаний, такие как корпоративные университеты и учебно-образовательные центры и предприятия.

      В регионах будут приняты меры по реализации программ обучения, способствующих расширению трудовых траекторий. Это позволит обучать взрослое население наиболее востребованным на рынке труда профессиям.

      Будут разработаны эффективные механизмы финансирования (государственные, негосударственные), системы непрерывного образования с учетом передового международного опыта, региональных и отраслевых особенностей и потребностей в трудовых ресурсах.

      На основе профессиональных стандартов будет разработан справочник навыков, который позволит сформировать единый перечень профессиональных навыков по конкретной группе занятий, а также станет условием для разработки и обновления образовательных программ технического и профессионального, высшего и послевузовского образования, онлайн-курсов.

      Кроме того, будет продолжена работа по организации краткосрочных курсов по востребованным на рынке труда квалификациям и навыкам для безработных граждан, нуждающихся в обучении, и низкоквалифицированных наемных работников.

Параграф 2. Развитие системы сертификации и расширение охвата населения неформальным образованием через информационную работу

      Будет переработана законодательная основа, регламентирующая порядок проведения признания квалификации и навыков

      Применяемый подход признания квалификаций и навыков будет различаться для регулируемых и нерегулируемых профессий. По регулируемым профессиям основным гарантом качества и соответствия квалификаций будет выступать государство в лице отраслевых государственных органов, а по нерегулируемым будет применяться рыночный механизм, в основу которого закладывается доверие со стороны работодателей отрасли.

      Будет регламентирован порядок работы центров сертификации, в том числе механизм соответствия актуальным требованиям рынка труда, обеспечения прозрачности и объективности при осуществлении признания квалификаций и навыков.

      Применение профессиональных стандартов, национальной и отраслевых рамок квалификаций будет интегрировано с механизмами признания квалификаций и навыков для обеспечения полноценного функционирования национальной системы квалификаций. В результате будет создана система, которая позволит выявлять и обеспечивать соответствие уровня квалификации специалистов современным требованиям работодателей на рынке труда.

      В целях максимального охвата будет предложена система информационного сопровождения. Будет разработан медиа-план, в рамках которого будут подготовлены материалы для их публикации на телевидении и радио, а также на страницах социальных сетей. Планируется также организовать выездные информационные сессии. В данном направлении фокус-группой являются представители молодежи, так как они максимально подвержены влиянию турбулентности рынка труда. В этой связи в регионах совместно с местными исполнительными органами, а также с привлечением неправительственных организаций на базе организаций образования будут созданы фокус-группы по разъяснению преимуществ непрерывного образования.

      На базе действующих комьюнити-центров будут созданы инициативные группы для ведения широкой пропагандистской работы.

      Организациями образования и провайдерами неформального образования при поддержке местных исполнительных органов на безвозмездной основе будут проведены различные мастер-классы, вебинары и семинары для граждан о преимуществах микроквалификации и нано-обучения для получения навыков и компетенций, позволяющих вести самостоятельную трудовую деятельность, и для достижения соответствующего уровня образования.

      Важное значение имеет принятие мер, направленных на популяризацию неформального образования, особенно среди социально-уязвимых граждан.

      Предстоит планомерная работа по введению статистики и мониторинга непрерывного образования. Это позволит определить количество организаций, задействованных в непрерывном образовании, в частности, предоставляющих услуги неформального образования, а также долю охвата населения, в том числе в разрезе регионов, городов и сел, гендерного происхождения, а также социального статуса.

      Будет проводиться мониторинг непрерывного образования путем проведения опроса населения об уровне и качестве неформального образования. Это даст возможность определить спектр и направления услуг неформального образования, а также факторы, мотивирующие на получение неформального образования и развитие навыков.

Параграф 3. Повышение цифровых компетенций граждан

      Будет продолжена работа по актуализации и разработке профессиональных стандартов для сферы IT, на основе которых будут разрабатываться инновационные образовательные программы.

      Важным вопросом является развитие IT-школ, поэтому будет продолжена работа по развитию школ с углубленным изучением информационных технологий.

      Будет сформирован пул национальных экспертов и тренеров по онлайн-обучению для адаптации к новым условиям труда.

      Высшими учебными заведениями будут созданы интегрированные образовательные платформы, которые обеспечат адаптивный учебный процесс с геймификацией и персонализацией.

      В целях повышения цифровой грамотности взрослого населения будут организованы курсы базовой цифровой грамотности и популяризации цифровых технологий (базовые цифровые и медиа-навыки, навыки информационной безопасности, по использованию Egov и др.).

      Повышение цифровых компетенций граждан будет продолжено через систему подготовки, переподготовки кадров и получения микроквалификаций в сфере ИКТ.

      Цифровые компетенции станут обязательным элементом всех профессиональных стандартов.

      Будет проведена работа по внедрению системы дуального обучения совместно с IT-компаниями, выработке механизмов развития сети организаций, предоставляющих цифровое образование, а также по созданию консорциумов ОВПО и IT-компаний.

      В каждом регионе, совместно с корпоративным фондом "Международный технопарк "Астана Хаб", на базе технопарков, инкубаторов или акселераторов будет осуществляться подготовка IT-специалистов. В этом направлении также будут реализованы бесплатные программы акселерации, инкубации, онлайн-наставничества и школы треккера (курсы обучения, направленные на обучение менторов, сопровождающих проекты от стадии идеи до готового бизнеса).

      Будет обеспечен доступ со стационарных и мобильных устройств к максимальному количеству обучающих ресурсов и программ для всех категорий населения на государственном и русском языках, связанных с национальными стандартами и сертификацией, развитием мягких навыков ("soft skills") на всех уровнях образования.

      Также, в сельских и городских отделах по обслуживанию населения неправительственного акционерного общества "Государственная корпорация "Правительство для граждан" будет продолжена работа по обучению населения приемам получения электронных государственных услуг.

      Будут приняты меры по восполнению потребности в цифровых навыках работников в новых высокотехнологических условиях.

      Будут созданы условия для постоянного самообразования и повышения квалификации, в том числе через единый образовательный портал электронной биржи труда.

Глава 3. Развитие науки

Параграф 1. Внедрение новой модели администрирования науки

      Будет продолжена работа по повышению эффективности НАН РК. Она должна стать центром научной мысли и авторитетной структурой, осуществляющей экспертную деятельность. Деятельность НАН РК сконцентрируется на выработке приоритетных направлений научных исследований, осуществлении экспертной деятельности, присуждении специальных грантов, стипендий и премий в области науки и техники, популяризации науки, проведении форсайт-исследований и др. В целях обеспечения прозрачности и объективности при проведении процедуры избрания ученых в академики НАН РК будут утверждены правила и критерии избрания академиков.

      Новая модель науки позволит достичь поставленных целей по росту финансирования до 1% от ВВП из всех источников. Новый Закон Республики Казахстан "О науке и технологической политике" нормативно закрепит новую модель управления наукой, тесное взаимодействие науки с бизнесом и производством.

      Национальный cовет по науке и технологиям при Президенте Республики Казахстан будет определять приоритеты национальной научно-технологической политики, механизмы развития, давать экспертную оценку текущего состояния, обеспечит тесный контакт с ведущими учеными мира, приток компетенций для перезагрузки и развития науки.

      Будет усовершенствован порядок присуждения степеней доктора философии (PhD), доктора по профилю и присвоения ученых званий ассоциированного профессора и профессора.

      Для вовлечения частного сектора и национальных компаний в создание научной инфраструктуры, осуществления консалтинговых, сервисных, организационных услуг на базе филиалов АО "НЦГНТЭ" будут сформированы региональные центры "Ғылым үйі". Их деятельность будет направлена на развитие научно-технологических компетенций в области коммерциализации научным работникам, представителям бизнеса, другим желающим в регионах.

      Для определения перспективных научно-технических задач будут проводиться аналитические и форсайт (Foresight) исследования. В их рамках будут выявлены основные приоритеты научной, технологической и инновационной политики. Итоги форсайтных исследований будут учитываться при формировании стратегий всех государственных органов, ответственных за координацию научно-технической и инновационной деятельности.

      Для дальнейшего повышения экономической эффективности грантового финансирования будут приняты меры по операторству.

      В целях совершенствования государственной научно-технической экспертизы научных проектов и программ будут введены механизм рандомизации отбора экспертов и другие меры.

      В целях повышения эффективности и оперативности принятия решений будет внедрена обновленная модель работы ВНТК.

      Обновление составов национальных научных советов в соответствии с приоритетами развития науки позволит повысить прозрачность и транспарентность.

      В целях вовлечения в научно-исследовательскую деятельность регионов будут приняты меры по реализации научных исследований для решения ключевых региональных проблем экономики с финансированием из местного бюджета.

      На основании межправительственных соглашений по научно-технологической деятельности будут проработаны вопросы реализации научных проектов и программ в рамках международной коллаборации.

      Для интеграции в мировое научно-технологическое сообщество, увеличения количества статей и обзоров казахстанских ученых в высокорейтинговых изданиях Q1, Q2 Journal Citation Reports JCR, повышения качества и эффективности публикационной активности продолжится обеспечение доступа к международным базам данных в рамках национальной подписки.

Параграф 2. Укрепление интеллектуального потенциала науки

      Сноска. Параграф 2 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

      Для наращивания кадрового потенциала и формирования критической массы ученых продолжатся внедрение корпоративного управления, гибкой системы финансирования и управленческой самостоятельности, развитие лидеров и поддержки молодых ученых.

      Будет проработан пакет социальных льгот и стимулирующих мер, повышающих социальный статус ученых в рамках проекта Закона "О науке и технологической политике". Для повышения уровня научно-исследовательских работ, научно-технического потенциала, конкурентоспособности ученых, научных организаций и их коллективов ежегодно будут проводиться конкурсы на различные виды грантового финансирования.

      Реализация проекта "Жас ғалым" будет акцентирована на инженерном знании, академическом изучении техники и технологий, удержании постдокторантов и увеличении притока молодых кадров в университеты и научные организации.

      Ежегодное направление на стажировки в ведущие научные центры мира до 500 казахстанских ученых, обучение академическому письму, английскому языку, цифровым навыкам, разработке научных заявок и другим необходимым компетенциям, и навыкам, привлечение в научные организации казахстанцев, работающих за рубежом, подготовка современных менеджеров науки будут стимулировать приток молодых кадров в науку.

      По опыту развитых стран будут разработаны предложения по привлечению специалистов, работающих за рубежом, а также внедрение специальной программы по стимулированию возвращения ученых - соотечественников из ближнего и дальнего зарубежья.

      Ежегодно будут присуждаться 50 премий "Лучший научный работник" в размере 2000 месячных расчетных показателей. Продолжится поощрение ученых, внесших вклад в развитие науки и техники, путем предоставления государственных научных стипендий и премий в области науки.

      Будут увеличены гранты на технические направления подготовки кадров. Продолжится подготовка магистров и докторов философии (PhD) путем интеграции ОВПО и научных организаций.

      Будут укоренены принципы академической честности и исследовательской этики на институциональном и академическом уровнях по опыту международных университетов.

Параграф 3. Модернизация научной инфраструктуры и цифровизация.

      Лабораторное оборудование основных научных организаций и исследовательских университетов будет соответствовать общемировым стандартам.

      На основе ежегодного аудита государственных научных организаций и приравненных к ним научных центров будут приняты ранжированная система финансирования и стратегия развития каждой научной организации.

      Совместно с акиматом и привлечением меценатов, спонсоров планируется модернизировать инфраструктуру здания "Ғылым ордасы".

      Будет разработана методика определения уровня технологической готовности научных организаций и их разработок (TRL).

      Для увеличения числа инновационных научно-технических разработок в рамках грантового финансирования научных исследований будут введены гранты на опытно-конструкторские работы.

      Продолжится материально-техническое оснащение научных организаций, в том числе в рамках грантового и программно-целевого финансирования. Трансформация будет происходить путем модернизации научной инфраструктуры действующих научных организаций, внедрения корпоративного управления, гибкого финансирования и управленческой самостоятельности.

      В целях формирования и развития ведущих научных школ, исследовательских университетов будет проработан вопрос выделения мегагрантов, в рамках грантового и программно-целевого финансирования.

      Поддержка и развитие детских технопарков, STEM лабораторий, малых академий, конкурсов научных коммуникаций и научных идей позволят повысить интерес к науке и научным открытиям с раннего возраста и будут способствовать вовлечению детей и молодежи в науку.

      Усилятся требования к аккредитации субъектов научной и (или) научно-технической деятельности.

      В рамках единой информационной системы "Наука Казахстана" будет обеспечена цифровизация всех процессов науки на основе методологий Data Science, включая Big Data, Data Driven и другие цифровые инструменты. В рамках данной системы планируется выстроить цифровую экосистему науки Казахстана, создать национальную научно-аналитическую систему, которая позволит осуществить сбор важнейших аналитических данных, повысить эффективность управления наукой в стране, трансформировать научную отрасль в полноценный сегмент цифровой экономики. Для этого будет создан инструмент автоматизации сбора данных, хранения, обеспечения эффективного поиска и передачи научной и научно-технической информации по соответствующим запросам, расширен и модернизирован функционал действующих информационных систем МНВО, создано единое информационное пространство для открытости, прозрачности и уменьшения сроков оказываемых государственных и иных услуг.

      Цифровая экосистема науки, включающая массив Казахстанской базы цитирования, будет способствовать повышению качества и рейтинга казахстанских научных изданий, позволит создать Индекс цитирования и стать региональной платформой по сбору, обработке и хранению научной информации в регионе Центральной Азии. Будет создан казахстанский индекс научного цитирования с базой отечественных ученых.

      Будет сформирована Национальная система научно-технологического и инновационного планирования и прогнозирования, обеспечивающая формирование стратегических приоритетов и долгосрочного прогноза будущего развития. Возобновление деятельности Национального центра научно-технической информации позволит обеспечить эффективное развитие отечественных информационных систем/баз данных научной и научно-технической сферы, провести мониторинг, анализ и оценку ее развития.

      Для координации деятельности лабораторий коллективного пользования в рамках единой информационной системы "Наука Казахстана" будет сформирована единая платформа электронной лаборатории (e-lab). Само научное сообщество, представленное в единой цифровой экосистеме науки Казахстана, позволит значительно повысить субъектность казахстанской науки, сделает максимально доступной информацию о научных организациях, отдельных казахстанских учҰных, их достижениях и направлениях деятельности. Это повысит конкурентность в научной среде, наглядно выявит лидеров среди учҰных и научных организаций по наиболее перспективным направлениям исследований.

Параграф 4. Развитие университетской науки

      Основной фокус сконцентрируется на трех основных направлениях: создание научно-технологических и инжиниринговых парков; интеграция университетов и научных организаций; формирование эндаумент-фондов.

      В рамках первого направления будут созданы пять научно-производственных центров путем трансформации научных организаций, ОВПО, предприятий, реализующих НИОКР в области информационных технологий, медицинской биологии и биотехнологии, агропромышленной науки, "зеленых технологий" и энергоэффективности, горно-металлургического комплекса.

      В рамках Программы развития Казахского национального исследовательского технического университета имени К. И. Сатбаева будет создан научно-исследовательский хаб новых технологий в инженерном образовании и науке, который повысит уровень научных исследований, образования, проектной работы, признаваемых в глобальном масштабе.

      В целях поддержки университетской науки будет разработана и реализована программа поддержки научно-технологических парков при университетах с выделением целевых грантов на развитие научных лабораторий и опытно-испытательной инфраструктуры. В рамках программно-целевого финансирования будет оказана поддержка 7 научно-технологическим паркам и инжиниринговым центрам при университетах для функционирования конструкторских бюро, инжиниринговых центров, бизнес-инкубаторов, инновационных центров, региональных центров коммерциализации и трансферта технологий, проектных конструкторских бюро и других элементов инфраструктуры.

      На региональном уровне будет достигнут значительный экономический эффект от ускоренного развития промышленного сектора региона за счет использования инфраструктуры научно-технологических парков.

      Продолжится практика "шефства" со стороны крупного бизнеса над региональными университетами в части их научной и инновационной деятельности.

      По второму направлению усилится интеграция отечественной науки в международное научное пространство, через укрепление партнерства НИИ и университетов с ведущими мировыми научными центрами. Это закрепится меморандумами о стратегическом партнерстве.

      Расширится практика стажировки докторантов и магистрантов в ведущих научно-исследовательских институтах и центрах. В диссертационные советы будут активно вовлекаться ученые НИИ.

      Реализация третьего направления будет ориентирована на формирование в стране культуры эндаумент-фондов при университетах. Для этого будет разработана Концепция проекта закона по регулированию эндаумент-фондов. Будут выработаны предложения по внедрению налоговых стимулов для пожертвований в эндаумент-фонды и их управление.

      Успешная реализация мероприятий по вышеуказанным трем направлениям будет способствовать увеличению количества казахстанских НИИ и университетов в рейтинге Scimago.

Параграф 5. Развитие прикладной науки и экосистемы коммерциализации РННТД

      Ключевыми механизмом государственного стимулирования взаимодействия науки, производства и бизнеса будут гранты на коммерциализацию РННТД, программы по переподготовке кадров и повышению квалификации в области коммерциализации РННТД, программы содействия коммерциализации РННТД.

      Грантовое финансирование РННТД станет стимулирующим фактором совместной с частным сектором реализации научно-технических проектов и инициатив, направленных на решение технологических задач предприятий. Конкурсы по грантам на коммерциализацию РННТД будут проводиться на ежегодной основе.

      В целях решения стратегически важных научно-технических задач продолжится программно-целевое финансирование в установленном законодательством порядке. Научно-технические задачи будут разрабатываться отраслевыми государственными органами.

      Правила предоставления грантов будут усовершенствованы с учетом международной практики и опыта реализации проекта Всемирного Банка в Республике Казахстан "Стимулирование продуктивных инноваций" в части разграничения целевых групп (стартап, научные организации, корпорации) и дифференциации условий предоставления грантов, в том числе софинансирования.

      Продолжится реализация проектов, направленных на коммерциализацию РННТД групп старших и младших научных сотрудников в рамках проекта "Стимулирование продуктивных инноваций".

      В целях увеличения эффективности деятельности офисов коммерциализации технологий при научных организациях и решения проблемы дефицита компетенций по коммерциализации будут продолжены семинары по повышению квалификации по коммерциализации РННТД в соответствии с международными стандартами и аккредитацией (Registered Technology Transfer Professionals).

      Научно-технические задачи будут разрабатываться отраслевыми государственными органами.

      Требования к ожидаемым результатам по итогам реализации научных исследований в части наличия охранных документов на объекты интеллектуальной собственности для прикладных проектов будут усилены. Расширится практика получения патентов от национальных заявителей и международных патентов (PCT, Европейская процедура заявок).

      В целях укрепления взаимодействия предпринимательского сектора с научным сообществом будут приняты меры по повышению эффективности распределения средств, направляемых недропользователями в размере 1% от затрат на добычу полезных ископаемых на финансирование научно-исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ. Для создания высокопроизводительных рабочих мест за счет новых производств будут реализованы перспективные проекты в обрабатывающей промышленности за счет средств, направляемых недропользователями на НИОКР в рамках контрактных обязательств.

      Так, в отраслевых государственных органах будут созданы научно-технические советы (далее – НТС) по рассмотрению направлений расходования средств недропользователей по финансированию научно-исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ в рамках 1% от затрат на добычу полезных ископаемых. В функции данных НТС также будут входить рассмотрение и принятие отчетов недропользователей о ходе исполнения и согласования конкурсных процедур по закупу услуг НИОКР.

      В рамках реализации технологической политики будут сформированы технологические карты: поэтапного освоения технологий, необходимых для производства приоритетной продукции и улучшения процессов в отраслях.

      Будут разработаны отраслевые дорожные карты научно-технологического развития по всем стратегическим отраслям экономики.

      В рамках Концепции будет активизирована работа по вовлечению представителей крупного сектора в отраслях к проведению технологического прогнозирования, разработке и реализации отраслевых карт научно-технологического развития, реализации существующих инновационных кластеров и передовых научных центров.

      В целях повышения эффективности реализации Закона о коммерциализации будут разработаны программы научно-технической акселерации для наукоемких стартапов и корпоративного сектора.

      При активном участии центров отраслевых компетенций сформируется пул целевых технологических программ в реализацию отраслевых карт научно-технологического развития.

Раздел 6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

      Сноска. Раздел 6 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

      В рамках достижения цели Концепции к 2029 году в соответствии с Национальным планом развития Республики Казахстан до 2025 года и Предвыборной программой Президента РК определены 19 основных целевых индикатора и 9 ожидаемых результата.

      Целевые индикаторы:

      1. Охват населения высшим образованием (2023 г. - 63 %, 2024 г. – 64 %, 2025 г. – 66 %, 2026 г. – 68 %, 2027 г. – 71 %, 2028 г. – 73 %, 2029 г. - 75%);

      2. Доля ОВПО создавших условия для инклюзивного образования (2023 г. – 60 %, 2024 г. – 70%, 2025 г. – 80%, 2026 г. – 100 %, 2027 г. – 100 %, 2028 г. – 100 %, 2029 г. – 100 %);

      3. Доля трудоустроенных выпускников в первый год после окончания ОВПО (2023 г. – 72 %, 2024 г. – 74 %, 2025 г. – 75 %, 2026 г. – 76 %, 2027 г. – 77 %, 2028 г. – 78 %, 2029 г. – 79%);

      4. Количество введенных койко-мест общежитий (2023 г. – 10 000 мест, 2024 г. – 10 000 мест, 2025 г. – 10 000 мест, 2026 г. – 10 000 мест, 2027 г. – 10 000 мест, 2028 г. – 10 000 мест, 2029 г. – 10 000 мест);

      5. Количество подписок к мировым цифровым библиотекам (2023 г. – 1 ед., 2024 г. – 1 ед., 2025 г. – 1 ед., 2026 г. – 2 ед., 2027 г. – 2 ед., 2028 г. – 3 ед., 2029 г. – 3 ед.);

      6. Доля ОВПО, реализующих международные образовательные программы, академические обмены с зарубежными партнерами (2023 г. – 40%, 2024 г. – 45 %, 2025 г. – 50 %, 2026 г. – 55 %, 2027 г. – 60 %, 2028 г. – 65%, 2029 г. – 70%);

      7. Доля иностранных студентов в системе высшего образования от общего количества студентов (2023 г. – 7,1 %, 2024 г. – 7,5 %, 2025 г. – 8 %, 2026 г. – 8,2 %, 2027 г. – 8,5 %, 2028 г. – 9 %, 2029 г. – 10 %);

      8. Доля обучающихся, вовлеченных в организованную общественную деятельность, в том числе через студенческое самоуправление и дебатное движение с целью повышения уровня гражданственности и патриотизма (2023 г. – 35 %, 2024 г. – 40 %, 2025 г. – 45 %, 2026 г. – 50 %, 2027 г. – 55 %, 2028 г. – 60 %, 2029 г. – 65 %);

      9. Доля ОВПО, создавших "Серебряные университеты" (создание устойчивой сети институтов непрерывного образования) (2023 г. – 25 %, 2024 г. – 30 %, 2025 г. – 35 %, 2026 г. – 40 %, 2027 г. – 45 %, 2028 г. – 50 %, 2029 г. – 60 %);

      10. Охват трудоспособного населения неформальным образованием (2023 г. – 30 %, 2024 г. – 35 %, 2025 г. – 40 %, 2026 г. – 42 %, 2027 г. – 45 %, 2028 г. – 48 %, 2029 г. – 50 %);

      11. Уровень цифровой грамотности населения в возрасте от 6 до 74 лет (2023 г. – 85,5 %, 2024 г. – 86 %, 2025 г. – 86,5 %, 2026 г. – 87 %, 2027 г. – 87,5 %, 2028 г. – 88 %, 2029 г. – 88,5 %);

      12. Степень удовлетворенности научного сообщества, бизнеса и других стейкхолдеров государственным администрированием науки (социологический опрос) (2023 г. – 55 %, 2024 г. – 57 %, 2025 г. – 59 %, 2026 г. – 62 %, 2027 г. – 65 %, 2028 г. – 68 %, 2029 г. – 70 %);

      13. Позиция Казахстана в страновом рейтинге InCites по общему количеству статей в индексируемых научных журналах (2023 г. – 73 место, 2024 г. – 72 место, 2025 г. – 71 место, 2026 г. – 70 место, 2027 г. – 69 место, 2028 г. – 67 место, 2029 г. – 65 место);

      13-1. Отношение количества статей и обзоров в журналах из основных индексов Web of Science к количеству статей и обзоров в журналах из Scopus (2024 г. – 47 %, 2025 г. – 50 %, 2026 г. – 54 %, 2027 г. – 58 %, 2028 г. – 62 %, 2029 г. – 67 %);

      14. Прирост численности исследователей от общего количества исследователей в 2021 г. (21,6 тыс.) (2023 г. – 3 %, 2024 г. – 5 %, 2025 г. – 7 %, 2026 г. – 10 %, 2027 г. – 15 %, 2028 г. – 23 %, 2029 г. – 30 %);

      15. Доля молодых ученых от общего числа ученых и исследователей, осуществляющих НИОКР (2023 г. – 36 %, 2024 г. – 38 %, 2025 г. – 40 %, 2026 г. – 43 %, 2027 г. – 45 %, 2028 г. – 47 %, 2029 – 50 %);

      16. Доля обновленного оборудования лабораторий научных организаций и университетов (2023 г. – 16 %, 2024 г. – 18 %, 2025 г. – 20 %, 2026 г. – 25 %, 2027 г. – 30%, 2028 г. – 35%, 2029 г. – 40%);

      17. Позиция Казахстана в рейтинге GII по показателю "Сотрудничество между университетами и промышленностью в области НИОКР" (2023 г. – 115 место, 2024 г. – 113 место, 2025 г. – 110 место, 2026 г. – 108 место, 2027 г. – 106 место, 2028 г. – 104 место, 2029 г. – 100 место);

      18. Доля коммерциализируемых проектов от общего количества завершенных прикладных научно-исследовательских работ (2023 г. – 28 %, 2024 г. – 29 %, 2025 г. – 35 %, 2026 г. – 36 %, 2027 г. – 40 %, 2028 г. – 45 %, 2029 г. – 50 %);

      18-1. Объем продаж наукоемкой продукции от проектов коммерциализации РННТД (2024 г. – 5 млрд тенге, 2025 г. – 6 млрд тенге, 2026 г. – 7 млрд тенге, 2027 г. – 9 млрд тенге, 2028 г. – 11 млрд тенге, 2029 г. – 12 млрд тенге);

      19. Доля расходов предпринимательского сектора от общего объема внутренних затрат на НИОКР (2024 г. – 25 %, 2025 г. – 28 %, 2026 г. – 32 %, 2027 г. – 38 %, 2028 г. – 43 %, 2029 г. – 50%).

      Основные ожидаемые результаты к 2029 году:

      1. 78% – степень удовлетворенности системой высшего и послевузовского образования;

      2. 15 ОВПО Казахстана, отмеченных в рейтинге QS-WUR, ТОП-700;

      3. Открытие 12 филиалов зарубежных университетов;

      4. 1400 зарубежных экспертов привлечены к преподавательской деятельности;

      5. Функционирование системы обучения взрослого населения в течение всей жизни с учетом навыков и компетенций предыдущего уровня образования, а также результатов неформального образования;

      6. 55% – степень удовлетворенности населения спектром услуг и качеством неформального образования;

      7. 1% - расходы на науку от внутреннего валового продукта;

      8. 30% – прирост патентной активности от национальных заявителей;

      9. 30 место в рейтинге GII "НИОКР, финансируемые бизнесом".

  Приложение к
Концепции развития высшего
образования и науки
в Республики Казахстан на
2023 – 2029 годы

План действий
по реализации Концепции развития высшего образования и науки в Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы

      Сноска. План действий – в редакции постановления Правительства РК от 14.06.2024 № 471.

  Приложение
к Концепции развития высшего
образования и науки
в Республике Казахстан
на 2023 – 2029 годы

План действий
по реализации Концепции развития высшего образования и науки в Республике Казахстан на 2023 – 2029 годы

п/п

Наименование реформ /основных мероприятий

Форма завершения

Срок завершения

Ответственные исполнители


1

2

3

4

5

Глава 1. Высшее и послевузовское образование
Параграф 1. Доступность высшего и послевузовского образования

Целевой индикатор 1. Охват населения высшим образованием
(2023 г. – 63 %, 2024 г. – 64 %, 2025 г. – 66 %, 2026 г. – 68 %, 2027 г. – 71 %, 2028 г. – 73 %, 2029 г. – 75 %)

1.

Совершенствование ЕНТ в части перехода на стандартизированный формат

приказ

Декабрь 2023 года

МНВО, МП

2.

Введение дифференцированных грантов (от 30 до 100 %) в зависимости от результатов ЕНТ и иных показателей

приказ

Сентябрь 2024 года

МНВО

3.

Проработка вопроса поддержки поступающих из семей с низкими доходами на программы высшего образования в рамках присуждения образовательного гранта

приказ

декабрь 2024 года

МНВО

4.

Предоставление возможности получения долгосрочных льготных кредитов на оплату обучения в ОВПО под 2-3 % годовых

приказ

Сентябрь 2024 года

МНВО

5.

Увеличение количества государственных образовательных грантов для получения высшего образования по востребованным направлениям подготовки, в том числе техническим направлениям (не менее 75 тысяч к 2029 году)

приказ

Сентябрь 2023 – 2029 годов

МНВО

6.

Внедрение единой солидарной накопительной системы "Келешек" (специальный образовательный счет)

приказ

Декабрь 2024 года

МНВО

7.

Проработка вопроса размещения государственного образовательного заказа с учетом региональной потребности, в том числе по техническим и педагогическим направлениям, с возможностью квотирования и учетом результатов сертификации выпускников

приказ

Апрель 2024 – 2029 годов

МНВО, АО "Финансовый центр" (по согласованию)

8.

Выделение целевых грантов по техническим направлениям подготовки для поступающих из густонаселенных регионов и регионов с большим разрывом в качестве образования в ведущие ОВПО страны

приказ

Сентябрь 2024 года

МНВО

9.

Осуществление подготовки технических кадров в рамках международной стипендии "Болашак" как в ведущих зарубежных университетах, так и технических учебных заведениях СНГ

решение Республиканской комиссии

Сентябрь 2023 года

МНВО

10.

Совершенствование психологических служб путем создания физического и виртуального пространства, учитывающих интересы и потребности студентов

приказ

Сентябрь 2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

11.

Увеличение стоимости образовательного гранта на подготовку магистрантов и PhD

приказ

Сентябрь 2024 – 2029 годов

МНВО

12.

Увеличение государственного образовательного заказа на подготовку научных кадров (докторов PhD) на 5 тысяч грантов

приказ

Сентябрь 2024 – 2027 годов

МНВО

13.

Поэтапное увеличение количества грантов на подготовку кадров в резидентуре на 70 %

приказ

Сентябрь 2024 – 2029 годов

МЗ, МНВО

14.

Разработка единого национального вступительного экзамена в резидентуру

приказ

Июль 2024 года

МЗ, МНВО, ННЦРЗ им. С. Каирбековой (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

15.

Увеличение размера стипендий студентов в 2 раза (по отношению к 2022 году)

проект постановления Правительства Республики Казахстан

Сентябрь 2026 – 2029 годов

МНВО

16.

Разработка проекта стандарта по применению искусственного интеллекта в образовании

межвузовский стандарт по применению искусственного интеллекта

июнь 2024 года

МНВО, ОВПО (по согласованию) (МУИТ)

Целевой индикатор 2. Доля организаций высшего и послевузовского образования, создавших условия для инклюзивного образования (2023 г. – 60 %, 2024 г. – 70 %, 2025 г. – 80 %, 2026 г. – 100 %, 2027 г. – 100 %, 2028 г. – 100 %, 2029 г. – 100 %)

17.

Cоздание условий в ОВПО для инклюзивного образования, в том числе связанных с социально-экономических статусом, гендером, языком обучения

отчет в МНВО

Сентябрь 2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

Параграф 2. Опережающее кадровое обеспечение
Параграф 3. Развитие инфраструктуры и цифровой архитектуры высшего образования

Целевой индикатор 3. Доля трудоустроенных выпускников в первый год после окончания ОВПО
(2023 г. – 72 %, 2024 г. – 74 %, 2025 г. – 75 %, 2026 г. – 76 %, 2027 г. – 77 %, 2028 г. – 78 %, 2029 г. – 79 %)

18.

Разработка региональных карт потребностей в профессиях (региональных атласов профессий) и региональных стандартов опережающей подготовки кадров в каждом регионе

региональные карты и стандарты

Март 2024 – 2029 годов

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

19.

Расширение программы "Мамандығым – болашағым"

отчет в МНВО

Декабрь 2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

20.

Внедрение принципов ECTS в учебный процесс и расширение академической свободы

методические рекомендации

Декабрь 2023 года

МНВО, ОВПО (по согласованию)

21.

Обновление образовательных программ с учетом профессиональных стандартов и региональных карт профессий

образовательные программы

Декабрь 2023 – 2029 годов

МНВО, НЦРВО (по согласованию),
ОВПО (по согласованию)

22.

Проработка механизма формирования Национального портфеля образовательных программ на базе действующего реестра образовательных программ

методические рекомендации

сентябрь 2026 года

МНВО,
НЦРВО (по согласованию),
МТСЗН, ЦРТР (по согласованию), КазНУ им. аль-Фараби (по согласованию)

23.

Проработка механизма размещения на едином портале высшего образования цифрового профиля выпускника

методические рекомендации

Октябрь 2025 – 2027 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию)

24.

Разработка механизма финансирования ОВПО по государственному образовательному заказу с учетом освоенных кредитов обучающимися без привязки к сроку обучения на основе индивидуальных учебных планов

приказ

Сентябрь 2026 года

МНВО, АО "Финансовый центр" (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

25.

Создание "апгрейд" центров в университетах для поддержки выпускников организаций высшего и послевузовского образования

центры

Декабрь 2023 – 2025 годов

ОВПО (по согласованию)

26.

Внесение изменений в Кодекс корпоративного управления путем расширения участия работодателей и представителей бизнес-структур в Совете директоров ОВПО

Кодекс корпоративного управления

Декабрь 2023 – 2024 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию)

27.

Создание кадрового резерва и системы подготовки топ менеджмента в ОВПО

отчет в МНВО

Декабрь 2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

28.

Переход к новой системе должностей согласно международным стандартам, новой модели штатного расписания, повышения квалификации ППС

отчет в МНВО

Декабрь 2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

29.

Повышение заработной платы профессорско-преподавательского состава ОВПО

приказ

Июнь 2026 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию)

30.

Совершенствование подготовки научных кадров в докторантуре и постдокторантуре

приказ

июнь 2025 – 2026 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию),
НИИ (по согласованию)

31.

Совершенствование приема докторантов, их обучения научным исследованиям с учетом исследовательских навыков претендентов и научных школ ОВПО

приказ

июнь 2026 года

МНВО, ОВПО (по согласованию),
НИИ (по согласованию)

32.

Проведение профессиональной диагностики учащихся в разрезе регионов в рамках проекта "Мамандығым – болашағым"

аналитическая информация, обучающие семинары, встречи с абитуриентами

декабрь2024 – 2026 годов

МНВО,
НЦРВО (по согласованию),
базовые 20 ОВПО (по согласованию),
акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

33.

Внедрение программ major/minor и double major, в том числе для подготовки педагогов для малокомплектных школ

образовательные программы

декабрь
2024 – 2029 годов

педагогические ОВПО (КазНПУ им. Абая, КазНацЖенПУ, ППУ им. А. Маргулана, ЮКПУ им. У. Джанибекова, АркПИ им. Ы. Алтынсарина,
ЕНУ им. Л. Гумилева, университет им. Шакарима,
АРУ им. К. Жубанова, ТарРУ им. М.Х. Дулати,
КРУ им. А. Байтурсынова) (по согласованию),
МНВО,
НЦРВО (по согласованию),
НАО им. Ы. Алтынсарина (по согласованию)

34.

Проведение педагогических исследований в рамках докторских программ совместно с организациями образования с последующим внедрением в учебный процесс

договоры/ меморандумы/ планы мероприятий с организациями образования

декабрь
2024 – 2029 годов

педагогические ОВПО (КазНПУ им. Абая, КазНацЖенПУ, ППУ им. А. Маргулана, ЮКПУ им. У. Джанибекова,
ЕНУ им. Л. Гумилева, университет им. Шакарима,
АРУ им. К. Жубанова, ТарРУ им. М.Х. Дулати,
КРУ им. А. Байтурсынова,
Торайгыров Университет) (по согласованию),
МНВО,
НАО им. Ы. Алтынсарина (по согласованию)

35.

Организация стажировки ППС педагогических ОВПО в рамках программы "Болашак"

протокол Республиканской комиссии по подготовке кадров за рубежом

март
2025 года

МНВО, АО "ЦМП" (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

36.

Актуализация образовательных программ педагогического направления в части обеспечения преемственности

образовательные программы

декабрь
2024 – 2029 годов

МНВО,
НЦРВО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

37.

Проработка вопроса создания педагогической ОВПО на базе автономной организации образования "Назарбаев Интеллектуальные школы"

дорожная карта

декабрь
2025 года

АОО "Назарбаев Интеллектуальные школы" (по согласованию), МНВО, акимат города Астаны

38.

Актуализация договоров/ меморандумов со школами в части:
прохождения педагогической практики студентами, начиная с начальных курсов,
дуального обучения,
привлечения учителей к руководству курсовыми и дипломными проектами,
участия студентов в школах в разработке научно-исследовательских проектов,
привлечения учителей-мастеров, в первую очередь тех, кто добился высоких званий и наград в педагогической деятельности к учебному процессу в ОВПО,
профориентационной работы в школах с целью выявления одаренных школьников, проявляющих интерес к педагогической работе, побуждения их к выбору профессии педагога и целенаправленной подготовки их к поступлению в ОВПО,
трудоустройства докторантов в школы на не менее чем три семестра для проведения исследований в рамках докторских программ

договора/ меморандумы со школами

декабрь
2025 года

ОВПО (по согласованию)

39.

Актуализация образовательных программ, предусматривающих новые minor-программы и микроквалификации (в том числе классный руководитель, педагог-ассистент, мастер производственного обучения, инженер-педагог и т.д.)

образовательные программы

декабрь
2024 – 2029 годов

МНВО, УМО ОВПО педагогических направлений (по согласованию),
НЦРВО (по согласованию)

40.

Выделение не менее 7 тысяч государственных образовательных грантов по педагогическим направлениям для подготовки учителей новой формации в рамках национального проекта "Комфортная школа"

приказ
 

сентябрь
2023 – 2029 годов

МНВО, МП, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

41.

Развитие научно-педагогических школ на базе педагогических университетов, актуализация образовательных программ

Протокол РУМС

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

42.

Разработка на цифровой платформе Национальной системы квалификаций (Career Enbek) функционала прохождения процедуры признания профессиональных квалификаций выпускниками ОВПО на добровольной основе (определение пилотных организаций и направлений подготовки кадров)

протокол демонстрации

декабрь
2024 года

МТСЗН, МНВО

43.

Проработка вопроса включения в список приоритетных направлений международной стипендии "Болашак" специальности в сфере раннего развития детей

предложения в МНВО

ноябрь
2024 года

МП, институт раннего развития детей (по согласованию)

44.

Принятие стандарта аккредитации педагогических и других ОВПО в части подготовки педагогов на основании профессионального стандарта "Педагог"

приказ

август
2023 года

МНВО, МП

45.

Внедрение национального рейтинга ОВПО

рейтинг ОВПО

Декабрь 2024 – 2025 годов

МНВО, НЦРВО (по согласованию)

46.

Создание центров академического превосходства на базе ОВПО (15 региональных, 5 педагогических)

приказ

декабрь
2023 – 2026 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию)

47.

Проработка вопроса создания академического городка в городе Қонаев с инновационным центром, нового современного университета, а также открытия филиалов казахстанских ОВПО

дорожная карта

декабрь
2023 года

МНВО, акимат Алматинской области

48.

Проработка вопроса строительства ЕНУ-града, КазНУ-града

дорожная карта

декабрь
2023 год

МНВО, акиматы городов Астаны, Алматы

49.

Утверждение программы развития Казахского национального исследовательского технического университета им. К. И. Сатпаева

проект постановления Правительства Республики Казахстан

декабрь
2023 года

МНВО, акимат города Алматы

50.

Трансформация Южно-Казахстанского университета им. М. Ауэзова в исследовательский университет
 

проект постановления Правительства Республики Казахстан

декабрь
2023 года

МНВО, акимат города Шымкента

51.

Проработка вопроса трансформации Атырауского университета нефти и газа им. С. Утебаева в индустриальный университет

протокол СД

декабрь
2024 года

МНВО, акимат Атырауской области

Целевой индикатор 4. Количество введенных койко-мест общежитий (2023 г. – 10000 мест, 2024 г. – 10000 мест, 2025 г. – 10000 мест, 2026 г. – 10000 мест, 2027 г. – 10000 мест, 2028 г. – 10000 мест, 2029 г. – 10000 мест)

52.

Обеспечение студентов местами в общежитиях через совершенствование механизма государственно-частного партнерства с ОВПО и строительными компаниями

договор

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

53.

Проработка возможности субсидирования затрат на проживание студентам из социально уязвимой категории граждан

проект постановления Правительства Республики Казахстан

декабрь
2023 года

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

54.

Совершенствование механизма ГЧП с ОВПО и строительными компаниями для решения проблемы обеспечения обучающихся общежитиями

договор

декабрь
2023 – 2024 годов

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

Целевой индикатор 5. Количество подписок к мировым цифровым библиотекам
(2023 г – 1 ед., 2024 г. – 1 ед., 2025 г. – 1 ед., 2026 г. – 2 ед., 2027 г. – 2 ед., 2028 г. – 3 ед., 2029 г. – 3 ед.)

55.

Обеспечение всех студентов бесплатным доступом к мировым цифровым библиотекам для получения образования

договор

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию)

56.

Проработка вопроса перевода курсов международной платформы Coursera на казахский язык

онлайн-платформа

декабрь
2023 года

МНВО, ОВПО (по согласованию)

57.

Создание пилотной модели цифрового университета на базе 2 ОВПО

дорожная карта

декабрь
2023 года

МНВО, ОВПО (по согласованию)

Параграф 4. Интернационализация высшего и послевузовского образования

Целевой индикатор 6. Доля ОВПО, реализующих международные образовательные программы, академические обмены с зарубежными партнерами (2023 г. – 40 %, 2024 г. – 45 %, 2025 г. – 50 %, 2026 г. – 55 %, 2027 г. – 60 %, 2028 г. – 65 %, 2029 г. – 70 %)

58.

Открытие филиалов казахстанских ОВПО за рубежом

открытие филиалов

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию), акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

59.

Привлечение зарубежных экспертов к преподавательской деятельности из ведущих университетов дальнего зарубежья, имеющих публикации в высокорейтинговых научных изданиях

отчет в МНВО

сентябрь
2023 – 2029 годов

ОВПО
(по согласованию), НЦРВО (по согласованию)

60.

Создание сетевого университета Совета тюркских государств для предоставления возможности гражданам тюркских стран обучаться в тюркских государствах

соглашение

декабрь
2023 года

МНВО, ОВПО (по согласованию), акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

61.

Открытие не менее 12 филиалов зарубежных университетов

приказ/ соглашение

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

Целевой индикатор 7. Доля иностранных студентов в системе высшего образования от общего количества студентов (2023 г. – 7,1 %, 2024 г. – 7,5 %, 2025 г. – 8 %, 2026 г. – 8,2 %, 2027 г. – 8,5 %, 2028 г. – 9 %, 2029 г. – 10 %)

62.

Создание альянса университетов и альянса студентов стран Центральной Азии

соглашение

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию), акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

63.

Развитие двудипломных и совместных образовательных программ ОВПО с зарубежными университетами-партнерами
 

отчет в МНВО

сентябрь
2023 – 2029 годов

ОВПО
(по согласованию), НЦРВО (по согласованию)

64.

Внедрение онлайн-портала "Study in Kazakhstan" в целях организации площадки для получения консультаций иностранным студентам

онлайн-портал

декабрь
2024 года

МНВО, АО "ЦМП"
(по согласованию)

65.

Реализация стипендиальной программы на обучение иностранных граждан

протокол

сентябрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО
(по согласованию), НЦРВО (по согласованию)

Параграф 5. Третья миссия университета

Целевой индикатор 8. Доля обучающихся, вовлеченных в организованную общественную деятельность, в том числе через студенческое самоуправление и дебатное движение с целью повышения уровня гражданственности и патриотизма (2023 г. – 35 %, 2024 г. – 40 %, 2025 г. – 45 %, 2026 г. – 50 %, 2027 г. – 55 %, 2028 г. – 60 %, 2029 г. – 65 %)

66.

Развитие волонтерского движения регионального республиканского уровня путем реализации социально значимых проектов, расширения видов волонтерства

методические рекомендации

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию)

67.

Усиление органов студенческого самоуправления (комитеты по делам молодежи, студенческие парламенты, студенческие советы и др.)

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

68.

Организация и проведение республиканского интеллектуального турнира (дебатное движение) среди студенческого самоуправления

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

69.

Введение интегрированного социального GPA студентов

приказ

декабрь
2023 года

ОВПО (по согласованию)

Глава 2. Развитие обучения в течение всей жизни
Параграф 1. Развитие системы непрерывного образования и признание результатов неформального обучения

Целевой индикатор 9. Доля ОВПО, создавших серебряные университеты (создание устойчивой сети институтов непрерывного образования) (2023 г. – 25 %, 2024 г. – 30 %, 2025 г. – 35 %, 2026 г. – 40 %, 2027 г. – 45 %, 2028 г. – 50 %, 2029 г. – 60 %)

70.

Открытие модели "Серебряные университеты" на базе ОВПО

отчет в МНВО

Июнь 2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

71.

Разработка учебно-методических пособий, программ курсов и механизмов научно-методического обеспечения и сопровождения курсов для развития модели "Серебряные университеты"

методические рекомендации

Декабрь 2023 года

МНВО, ОВПО (по согласованию)

72.

Реализация программ обучения, направленных на повышение компетенции категории лиц, нуждающихся в обучении и трудоустройстве

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию), МТСЗН, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента, НПП "Атамекен" (по согласованию)

73.

Разработка типового положения об отраслевых и региональных советах по профессиональным квалификациям

совместный приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан
и Министра науки и высшего образования Республики Казахстан

Декабрь 2024 года

МТСЗН, МНВО, НПП "Атамекен" (по согласованию)

74.

Разработка порядка создания центров компетенций на базе организаций образования

совместный приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан
и Министра науки и высшего образования Республики Казахстан

Декабрь 2024 года

МТСЗН, МНВО, МП, НПП "Атамекен" (по согласованию)

Параграф 2. Развитие системы сертификации и расширение охвата населения неформальным образованием

Целевой индикатор 10. Охват трудоспособного населения неформальным образованием
(2023 г. – 30 %, 2024 г. – 35 %, 2025 г. – 40 %, 2026 г. – 42 %, 2027 г. – 45 %, 2028 г. – 48 %, 2029 г. – 50 %)

75.

Создание единой системы академических кредитов и некредитного обучения в рамках непрерывного образования

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию), МТСЗН, "Атамекен" (по согласованию)

76.

Расширение спектра краткосрочных курсов в партнерстве с компаниями и бизнесом

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию), МТСЗН, НПП "Атамекен" (по согласованию)

77.

Актуализация Национальной рамки квалификации для обеспечения механизма признания формального и неформального образования

протокол комиссии

Июнь 2024 года

МТСЗН, МНВО, МП

78.

Реализация МООК в ОВПО с выдачей электронных свидетельств

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию)

79.

Разработка и реализация медиаплана по информационному просвещению населения о преимуществах неформального образования, в том числе посредством популярных социальных сетей

медиаплан по информационному просвещению населения

декабрь
2023 года

МНВО, МТСЗН, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента, НПП "Атамекен" (по согласованию)

Параграф 3. Повышение цифровых компетенций граждан

Целевой индикатор 11. Уровень цифровой грамотности населения в возрасте 6-74 лет
(2023 г. – 85,5 %, 2024 г. – 86 %, 2025 г. – 86,5 %, 2026 г. – 87 %, 2027 г. – 87,5 %, 2028 г. – 88 %, 2029 г. – 88,5 %)

80.

Актуализация инновационных образовательных программ на основе профессиональных стандартов для сферы IT

протокол

сентябрь
2023 года

МНВО, ОВПО (по согласованию)

81.

Развитие школ с углубленным изучением IT

приказ

декабрь
2023 – 2029 годов

МЦРИАП, МП, МНВО

82.

Внедрение системы дуального обучения совместно с IT-компаниями в рамках Атласа новых профессий и компетенций

приказ

декабрь,
2023 – 2029 годов

МЦРИАП, МНВО, ОВПО (по согласованию)

83.

Организация работы по повышению цифровой грамотности населения (создание ютуб-канала по цифровой грамотности населения, приглашение лидеров мнений на телевидение, популяризация ими обучения цифровой грамотности)

медиаконтент

декабрь
2023 – 2029 годов 

МЦРИАП, МКИ, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

84.

Обеспечение доступа со стационарных и мобильных устройств к максимальному количеству обучающих ресурсов и программ для всех категорий населения на государственном и русском языках

онлайн доступ

декабрь
2023 – 2029
годов 

МЦРИАП

Глава 3. Развитие науки
Параграф 1. Внедрение новой модели администрирования науки

Целевой индикатор 12. Степень удовлетворенности научного сообщества, бизнеса и других стейкхолдеров государственным администрированием науки (социологический опрос)
(2023 г. – 55 %, 2024 г. – 57 %, 2025 г. – 59 %, 2026 г. – 62 %, 2027 г. – 65 %, 2028 г. – 68 %, 2029 г. – 70 %)

85.

Расширение деятельности НАН РК, обеспечение прозрачности и объективности при проведении процедуры избрания в академики

устав НАН РК

декабрь
2023 года

МНВО, НАН РК (по согласованию)

86.

Разработка проекта Закона Республики Казахстан "О науке и технологической политике"

Проект Закона Республики Казахстан

апрель
2024 года

МНВО, МЦРИАП, АСПИР (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию),
АО "ФНБ "Самрук-Қазына" (по согласованию)

87.

Координация деятельности Национального совета по науке и технологиям при Президенте Республики Казахстан

протокол

декабрь
2023 года

МНВО

88.

Совершенствование процессов присуждения научных степеней и присвоения ученых званий

приказ

май
2023 года

МНВО, ОВПО
(по согласованию), НО (по согласованию)

89.

Организация работы региональных центров поддержки ученых "Ғылым үйі" на базе АО "НЦГНТЭ"

отчет в МНВО
 

декабрь
2023 года

АО "НЦГНТЭ"
(по согласованию)

90.

Проведение аналитических и форсайтных исследований по планированию и прогнозированию научно-технологического развития отраслей

отчет о выполненных работах

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, НАН РК (по согласованию), НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

91.

Принятие мер по операторству грантового финансирования

проект постановления Правительства Республики Казахстан

декабрь
2024 года

МНВО, АО "Фонд науки" (по согласованию)

92.

Введение механизма рандомизации отбора экспертов государственной научно-технической экспертизы научных проектов и программ

приказ

Май 2024 года

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию), НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

93.

Внедрение обновленной модели работы ВНТК

проект постановления Правительства Республики Казахстан

декабрь
2024 года

МНВО

94.

Обновление составов ННС в соответствии с приоритетными направлениями развития науки

проект постановления Правительства Республики Казахстан

декабрь
2023 года

МНВО

95.

Проработка вопроса финансирования НИОКР местными исполнительными органами

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента, НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

Целевой индикатор 13. Позиции Казахстана в страновом рейтинге InCites по общему количеству статей в индексируемых научных журналах (2023 г. – 73 место, 2024 г. – 72 место, 2025 г. – 71 место, 2026 г. – 70 место, 2027 г. – 69 место, 2028 г. – 67 место, 2029 г. – 65 место)
Целевой индикатор 13-1. Отношение количества статей и обзоров в журналах из основных индексов Web of Science к количеству статей и обзоров в журналах из Scopus (2024 г. – 47 %, 2025 г. – 50 %, 2026 г. – 54 %, 2027 г. – 58 %, 2028 г. – 62 %, 2029 г. – 67 %)

96.

Заключение договоров для обеспечения доступа к международным базам данных (Web of science, Scopus)

договор

май
2023 – 2029 годов

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

97.

Увеличение количества статей и обзоров казахстанских ученых в высокорейтинговых изданиях Q1, Q2 Journal Citation Reports JCR

отчет международных баз данных

август
2023 – 2029 годов

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

98.

Реализация научных проектов и программ в рамках международной коллаборации на основе межправительственных соглашений

научные/ научно-технические
отчеты

март
2024 – 2029 годов
 

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

Параграф 2. Укрепление интеллектуального потенциала

Целевой индикатор 14. Прирост численности исследователей от общего количества исследователей в 2021 г.
(21,6 тыс. чел) (2023 г. – 3 %, 2024 г. – 5 %, 2025 г. – 7 %, 2026 г. – 10 %, 2027 г. – 15%, 2028 г. – 23%, 2029 г. – 30 %)

99.

Проработка пакета социальных льгот для ученых

отчет МИО

декабрь
2024 года

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента, ОВПО (по согласованию)

100.

Проведение ежегодных конкурсов научных исследований в рамках грантового финансирования

научные/ научно-технические отчеты

сентябрь
2023 – 2029 годов

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию), НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

101.

Внедрение принципов академической честности и исследовательской этики на институциональном и академическом уровнях по опыту международных университетов, в том числе по подходу "образование, ориентированное на исследование" (ROS)

методические рекомендации

декабрь
2024 года
 

МНВО, ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию), АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

102.

Выработка предложений по разработке специального проекта по стимулированию возвращения ученых-соотечественников из ближнего и дальнего зарубежья

дорожная карта

август
2024 года

МНВО, МИД, Фонд "Отандастар" (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

Целевой индикатор 15. Доля молодых ученых от общего числа ученых и исследователей, осуществляющих НИОКР (2023 г. – 36 %, 2024 г. – 38 %, 2025 г. – 40 %, 2026 г. – 43 %, 2027 г. – 45 %, 2028 г. – 47 %, 2029 г. – 50 %)

103.

Подготовка магистров и докторов PhD на базе ОВПО путем научно-образовательного взаимодействия с научными организациями

приказ

ноябрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

104.

Выделение ежегодных грантов для молодых ученых, в том числе на постдокторантуру, по проекту "Жас ғалым"

решения ННС

август
2023 – 2029 годов

МНВО, НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

105.

Выделение ежегодных грантов ученым для прохождения стажировок в ведущих научных центрах мира, в том числе и для подготовки современных менеджеров для науки

протокол комиссии
 

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, АО "ЦМП" (по согласованию), НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

106.

Проведение ежегодных конкурсов по присвоению премий "Лучший научный работник", государственных премий и стипендий выдающимся ученым за заслуги в области науки

приказ

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

Параграф 3. Модернизация научной инфраструктуры и цифровизация

Целевой индикатор 16. Доля обновленного оборудования лабораторий научных организаций и университетов
(2023 г. – 16 %, 2024 г. – 18 %, 2025 г. – 20 %, 2026 г. – 25 %, 2027 г. – 30 %, 2028 г. – 35 %, 2029 г. – 40 %)

107.

Проведение аудита всех государственных и приравненных к ним научных центров на предмет эффективности и результативности их работы

аудиторский отчет

декабрь
2023 – 2025 годов

МНВО

108.

Совместно с акиматом и меценатами проведение капитального ремонта здания "Ғылым ордасы"

ПСД

декабрь
2023 года

МНВО, акимат города Алматы, НАН РК (по согласованию)

109.

Разработка методики определения уровня технологической готовности (TRL) научных организаций и исследовательских университетов, их разработок

отчет в МНВО

декабрь
2023 года

ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

110.

Введение грантов на опытно-конструкторские работы

решения ННС

август
2024 года

МНВО

111.

Модернизация оборудования и инфраструктуры лабораторий научных организаций путем материально-технического оснащения

приказ

август
2023 – 2029 годов

МНВО, НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию), АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

112.

Проработка вопроса по выделению мегагрантов для проведения крупных научных исследований в рамках предусмотренных средств по грантовому и программно-целевому финансированию

конкурсная документация

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

113.

Поддержка и развитие детских технопарков, STEM лабораторий, малых академий в регионах, конкурсов научных проектов и идей

отчет МИО

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

114.

Повышение требований к аккредитации субъектов научной и (или) научно-технической деятельности

приказ

декабрь
2023 года

МНВО

115.

Проработка вопроса по созданию единой информационной системы "Наука Казахстана" в рамках создания цифровой экосистемы науки

проект технического задания

декабрь
2023 – 2024 годов

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

116.

Создание казахстанского индекса научного цитирования с базой отечественных ученых в рамках цифровизации науки

база данных

декабрь
2024 года

МНВО, МЦРИАП, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

117.

Развитие национальной системы научно-технологического прогнозирования путем возобновления центра научно-технической информации

решение совета директоров/ Устав

декабрь
2023 года

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

118.

Формирование единой платформы e-lab для координации деятельности лабораторий коллективного пользования в рамках цифровой экосистемы науки

единая
платформа

декабрь
2025 года

МНВО, АО "НЦГНТЭ" (по согласованию), АО "Фонд науки" (по согласованию)

Параграф 4. Университетская наука

Целевой индикатор 17. Позиция Казахстана в рейтинге GII по показателю "Сотрудничество между университетами и промышленностью в области НИОКР (2023 г. – 115 место, 2024 г. – 113 место, 2025 г. – 110 место, 2026 г. – 108 место, 2027 г. – 106 место, 2028 г. – 104 место, 2029 г. – 100 место)

119.

Трансформация НИИ, университетов, предприятий, реализующих НИОКР, в научно-производственные, инжиниринговые центры, научно-технологические парки (информационные технологии, медико-биологические и биотехнологии, агропромышленные науки, "зеленые технологии" и энергоэффективность, горно-металлургический комплекс)

приказы ГО

декабрь
2023 – 2025 годов
 

МНВО, НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

120.

Создание научно-исследовательского хаба новых технологий в инженерном образовании и науке на базе КазНИТУ им. К. Сатпаева

научный/ научно-технический
отчет

декабрь
2024 – 2028 годов

МНВО, КазНИТУ им. К. Сатпаева (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

121.

Формирование и развитие специализированных инжиниринговых центров, научно-технологических парков при ведущих ОВПО и крупных предприятиях
 

отчет

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, МЦРИАП, АО "Фонд науки" (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

122.

Создание конструкторских бюро, инжиниринговых центров, бизнес-инкубаторов, инновационных центров, региональных центров коммерциализации и трансферта технологий, проектных конструкторских бюро и других элементов инфраструктуры научно-технологических парков

приказы университетов/
решения НТС

август
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

123.

Принятие "шефства" со стороны крупного бизнеса над региональными университетами в части их научной и инновационной деятельности

меморандумы/
соглашения

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию), акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

124.

Укрепление партнерства НИИ и университетов с ведущими мировыми научными центрами для усиления интеграции отечественной науки в международное научное пространство

договор

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

125.

Создание постдокторантуры в ОВПО и привлечение в диссертационные советы ученых НИИ

договор/
приказ

декабрь
2024 года

МНВО, НО (по согласованию), ОВПО (по согласованию)

126.

Создание национальной ассоциации эндаумент-фондов

регистрация в органах юстиций

декабрь
2025 года

МНВО, ОВПО (по согласованию)

127.

Развитие эндаумент-фондов при ОВПО для устойчивого финансирования науки и научной инфраструктуры наряду с мерами экономического стимулирования

отчет в МНВО

декабрь
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

128.

Принятие мер по увеличению количества казахстанских НИИ и университетов в рейтинге Scimago

официальные данные Scimago

август
2023 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию), АО "Фонд науки" (по согласованию)

Параграф 5. Развитие прикладной науки и экосистемы коммерциализации РННТД

Целевой индикатор 18. Доля коммерциализируемых проектов от общего количества завершенных прикладных научно-исследовательских работ (2023 г. – 28 %, 2024 г. – 29 %, 2025 г. – 35 %, 2026 г. – 37 %, 2027 г. – 40 %, 2028 г. – 45 %, 2029 г. – 50 %)
Целевой индикатор 18-1. Объем продаж наукоемкой продукции от проектов коммерциализации РННТД (2024 г. –5 млрд тенге, 2025 г. – 6 млрд тенге, 2026 г. – 7 млрд тенге, 2027 г. – 9 млрд тенге, 2028 г. – 11 млрд тенге, 2029 г. – 12 млрд тенге)

129.

Предоставление ежегодных грантов на проекты коммерциализации РННТД

научные/ научно-технические
отчеты

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, МЦРИАП, АО "Фонд науки" (по согласованию)

130.

Проведение ежегодных конкурсов на программно-целевое финансирование научно-технических программ по решению стратегических научно-технических задач отраслей

научные/ научно-технические отчеты

сентябрь
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

131.

Совершенствование правил предоставления грантов с учетом международной практики и опыта реализации проекта Всемирного Банка в Республике Казахстан "Стимулирование продуктивных инноваций"

приказ

декабрь
2024 года

МНВО, МЦРИАП, АО "Фонд науки" (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

132.

Реализация проектов по коммерциализации результатов научной и научно-технической деятельности в рамках проекта "Стимулирование продуктивных инноваций"

лицензионные соглашения

декабрь
2023 – 2029 годов

МЦРИАП, МНВО, АО "Фонд науки" (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

133.

Проведение семинаров по повышению квалификации менеджеров по коммерциализации технологий в соответствии с международными стандартами

отчет /
сертификаты

июнь
2023 – 2029 годов

АО "Фонд науки" (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

134.

Разработка научно-технических заданий с указанием конкретных научно-технических задач отраслевых государственных органов

приказ

май
2023 – 2029 годов

МНВО, ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

135.

Расширение практики получения патентов от национальных заявителей и международных патентов PCT

отчет в МНВО

март
2024 – 2029 годов

ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию), АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

136.

Анализ проектов коммерциализации РННТД

отчет

декабрь
2024 – 2029 годов

МНВО, АО "Фонд науки", (по согласованию) АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

137.

Увеличение специалистов коммерциализации среди научных работников

отчет

декабрь
2024 – 2029 годов

МНВО, АО "Фонд науки", (по согласованию) АО "НЦГНТЭ" (по согласованию)

Целевой индикатор 19. Доля расходов предпринимательского сектора от общего объема внутренних затрат на НИОКР (2024 г. – 25 %, 2025 г. – 28 %, 2026 г. – 32 %, 2027 г. – 38 %, 2028 г. – 43 %, 2029 г. – 50 %)

138.

Принятие мер по реализации перспективных проектов в обрабатывающей промышленности за счет средств, направляемых недропользователями на НИОКР в рамках контрактных обязательств

Решение НТС

июнь
2024 – 2029 годов

МПС, МЦРИАП, МЭ, МНВО

139.

Создание НТС по рассмотрению механизмов финансирования НИОКР недропользователями в рамках 1 % от затрат на добычу полезных ископаемых

приказы ГО

март
2024 года

МЦРИАП, МПС, МЭ, НПП "Атамекен" (по согласованию)

140.

Формирование национальной карты технологических задач и ключевых "критических" технологий по итогам технологического прогнозирования

национальная карта

декабрь
2024 – 2025 годов

МНВО, МЦРИАП, МПС, МЭ

141.

Разработка отраслевых дорожных карт научно-технологического развития по всем стратегическим отраслям экономики

приказы ГО

декабрь
2023 – 2024 годов

МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

142.

Разработка программы содействия научно-технической акселерации для наукоемких стартапов и корпоративного сектора

приказ

декабрь
2023 – 2029 годов

МНВО, МЦРИАП, АО "ФНБ "Самрук-Қазына" (по согласованию), АО "Фонд науки" (по согласованию), ОВПО (по согласованию), НО (по согласованию)

143.

Формирование целевых технологических программ, в том числе по реализации отраслевых карт научно-технологического развития

Протокол Совета по технологической политике при Правительстве Республики Казахстан

декабрь
2023 – 2024 годов

МЦРИАП, МНВО, акиматы областей, городов Астаны, Алматы и Шымкента

144.

Привлечение к проведению технологического прогнозирования, разработке и реализации отраслевых карт научно-технологического развития, реализации существующих инновационных кластеров и передовых научных центров представителей крупного сектора в отраслях

приказ

декабрь
2023 – 2026 годов

МНВО, МЦРИАП

      Примечание: расшифровка аббревиатур:

ИКТ

информационно-коммуникационные технологии

АО

акционерное общество

США

Соединенные Штаты Америки

ПИТ "Алатау"

парк инновационных технологий "Алатау"

НПП "Атамекен"

Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен"

РННТД

результат научной и научно-технической деятельности

МНВО

Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан

НИИ

научно-исследовательский институт

НИОКР

научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы

НТС

научно-технический совет

НО

научные организации

АО "Фонд науки"

акционерное общество "Фонд науки"

научная экосистема

совокупность взаимосвязанных направлений для создания условий и развития научно-технологического предпринимательства, инноваций и связи между бизнесом и научной сферой

АОО "Назарбаев Интеллектуальные школы"

автономная организация образования "Назарбаев Интеллектуальные школы"

СД

Совет директоров

МЗ

Министерство здравоохранения Республики Казахстан

ЦРТР

акционерное общество "Центр развития трудовых ресурсов" Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

МТСЗН

Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

МИО

местные исполнительные органы

МООК

массовый открытый онлайн-курс

НЦРВО

национальный центр развития высшего образования

ОВПО

организации высшего и (или) послевузовского образования

ВВП

валовой внутренний продукт

МФ

Министерство финансов Республики Казахстан

НАН РК

Национальная академия наук Республики Казахстан

МКИ

Министерство культуры и информации Республики Казахстан

ГЧП

государственно-частное партнерство

МТБ

материально-техническая база

МП

Министерство просвещения Республики Казахстан

МПС

Министерство промышленности и строительства Республики Казахстан

ППС

профессорско-преподавательский состав

АО "ФНБ "Самрук-
Қазына"

акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Қазына"

БНС АСПиР

Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан

МИД

Министерство иностранных дел Республики Казахстан

ТиПО

техническое и профессиональное образование

СНГ

Содружество Независимых Государств

ЕНТ

единое национальное тестирование

ННЦРЗ им. С. Каирбековой

республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Национальный научный центр развития здравоохранения им. С. Каирбековой" Министерства здравоохранения Республики Казахстан

ННС

национальные научные советы

АО "НЦГНТЭ"

акционерное общество "Национальный центр государственной научно-технической экспертизы"

МНЭ

Министерство национальной экономики Республики Казахстан

АО "ЦМП"

акционерное общество "Центр международных программ"

МЦРИАП

Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан

ОЭСР

Организация экономического сотрудничества и развития

ЮНЕСКО

The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

ЮНИСЕФ

United Nations International Children’s Emergency Fund

ECTS

европейская система перевода и накопления баллов (European Credit Transfer and Accumulation System)

Global Innovation
Index, GII

глобальный индекс инноваций (глобальное исследование и сопровождающий его рейтинг стран мира по показателю уровня развития инноваций)

PCT

международный договор о патентной кооперации

PhD

доктор философии

PIAAC

Programme for the International Assessment of Adult Competencies

Q1, Q2 - квартиль
(четверть)

категория научных журналов, которую определяют библиометрические показатели, отражающие уровень цитируемости, востребованность журнала научным сообществом

QS-WUR

Quacquarelli Symonds World University Rankings

R&D

научно-исследовательские центры Research and Development

RTTP 

Международная профессиональная регистрация технологий

STEАM

Science, Technology, Engineering, Art, Mathematics

TALIS

Teaching and Learning International Survey


  Приложение к
постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 28 марта 2023 года № 248

Перечень утративших силу некоторых решений Правительства Республики Казахстан

      1. Постановление Правительства Республики Казахстан от 8 июля 2021 года № 471 "Об утверждении Концепции обучения в течение всей жизни (непрерывное образование)".

      2. Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 944 "О внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 8 июля 2021 года № 471 "Об утверждении Концепции обучения в течение всей жизни (непрерывное образование)".

      3. Постановление Правительства Республики Казахстан от 25 мая 2022 года № 336 "Об утверждении Концепции развития науки Республики Казахстан на 2022 – 2026 годы".

Қазақстан Республикасында жоғары білімді және ғылымды дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 наурыздағы № 248 қаулысы.

      Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында жоғары білімді және ғылымды дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) бекітілсін.

      2. Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар, өзге де ұйымдар (келісу бойынша):

      1) Тұжырымдаманы іске асыру жөнінде қажетті шаралар қабылдасын;

      2) Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспарының уақтылы орындалуын қамтамасыз етсін;

      3) есепті жылдан кейінгі жылдың 15 сәуірінен кешіктірмей Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігіне Тұжырымдаманың іске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынып тұрсын.

      3. Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі есепті жылдан кейінгі жылдың 1 мамырынан кешіктірмей Қазақстан Республикасының мемлекеттік және стратегиялық жоспарлау жөніндегі уәкілетті органдарына Тұжырымдаманың іске асырылуы туралы есеп ұсынып тұрсын, сондай-ақ оны бірінші басшының қолын қойғызып, интернет-ресурста (қолжетімділігі шектеулі ақпаратты қоспағанда) орналастырып тұрсын.

      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігіне жүктелсін.

      5. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп танылсын.

      6. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Ә. Смайылов

  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2023 жылғы 28 наурыздағы
№ 248 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасында жоғары білімді және ғылымды дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы

      1-бөлім. Паспорт

      2-бөлім Ағымдағы жағдайды талдау

      1-тарау. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім

      2-тарау. Өмір бойы оқу

      3-тарау. Ғылым

      3-бөлім. Халықаралық тәжірибеге шолу

      4-бөлім. Пайым

      5-бөлім. Дамудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

      1-тарау. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімді дамыту

      1-параграф. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің қолжетімділігі

      2-параграф. Озық кадрлық қамтамасыз ету

      3-параграф. Жоғары білім берудің инфрақұрылымы мен цифрлық архитектурасын дамыту

      4-параграф. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді интернационалдандыру

      5-параграф.Университеттің үшінші миссиясы

      2-тарау. Өмір бойы оқуды дамыту

      1-параграф. Үздіксіз білім беру жүйесін дамыту және формальды емес білім беру нәтижелерін тану

      2-параграф. Сертификаттау жүйесін дамыту және халықты формальды емес біліммен қамтуды кеңейту

      3-параграф. Азаматтардың цифрлық құзыреттерін арттыру

      3-тарау.  Ғылымды дамыту

      1-параграф. Ғылымды әкімшілендірудің жаңа моделін енгізу

      2-параграф. Ғылымның зияткерлік әлеуетін нығайту

      3-параграф. Ғылыми инфрақұрылымды жаңғырту және цифрландыру

      4-параграф. Университет ғылымы

      5-параграф. Қолданбалы ғылымды және ғылыми және ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландырудың экожүйесін дамыту

      6-бөлім. Нысаналы индикаторлар және күтілетін нәтижелер

      Қосымша: Қазақстан Республикасында жоғары білімді және ғылымды дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары

1-бөлім. Паспорт

      Ескерту. 1-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

1. Атауы

Қазақстан Республикасында жоғары білімді және ғылымды дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы

2. Әзірлеу негіздемесі
 
 

"Білім туралы", "Ғылым туралы" және "Ғылыми және (немесе) ғылыми техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңдары;
Мемлекет басшысының 2020 жылғы 1 қыркүйектегі "Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі" атты Қазақстан халқына Жолдауы;
Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі" атты Қазақстан халқына Жолдауы;
Мемлекет басшысының 2022 жылғы 1 қыркүйектегі "Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам" атты Қазақстан халқына Жолдауы;
"Әділетті Қазақстан: бәріміз және әрқайсымыз үшін. Қазір және әрдайым" сайлауалды бағдарламасын іске асыру жөніндегі шаралар туралы ҚР Президентінің 2022 жылғы 26 қарашадағы №2 Жарлығы;
"Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығы;
"Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысы;
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрінің 2022 жылғы 29 қарашадағы № 43 (1.2-т.), 2023 жылғы 9 қаңтардағы № 07-1213 (2.1-т) және 2023 жылғы 20 ақпандағы № 07-1230 (3.2-т.)

3. Бағдарламалық құжатты әзірлеуге және іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі;
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі;
Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі;
Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі;
Қазақстан Республикасының Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі;
Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігі;
Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі;
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі;
Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі;
Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрлігі;
Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі;
Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі;
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі;
Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі;
Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі;
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі;
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі;
Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі;
жергілікті атқарушы органдар

4. Іске асыру мерзімдері

2023 – 2029 жылдар

2-бөлім. Ағымдағы жағдайды талдау

1 тарау. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім

      Әлемдегі алғашқы жоғары оқу орнының прототипі – "Да Сюэ" жоғары мектебі пайда болғаннан бері 3 мың жылға жуық уақыт өтті 1. Осы уақыт ішінде жоғары білім адамзат өркениетінің дамуына баға жетпес үлес қосты. Қазір 2 әлемнің 31 мыңнан астам университетінде 235 миллион студент оқиды 3. Әлемдегі студенттер саны жыл сайын өсіп келеді және алдағы онжылдықта тағы екі есе артады. Әлемнің ересек тұрғындарының шамамен 40 % - ы жоғары білім алды 4, бұл адамдар үшін жеке әлеуметтік әл-ауқат, жеке өсу және тұрақтылық факторы, сондай-ақ еңбек өнімділігін арттыру арқылы елдердің экономикалық даму деңгейін арттыру факторы болды 5.

      Қазақстанның жоғары біліміне 2023 жылы 95 жыл толады. Бүгінде еліміздің 118 жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымында (бұдан әрі – ЖЖОКБҰ) 609 мың адам, оның ішінде мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша 228 мың адам оқиды. Жоғары біліммен жалпы қамту (орта мектепті бітіргеннен кейінгі бес жылдық тобындағы халықтың жалпы санынан жоғары білім алушылардың %-ы) 62 %-ды құрайды, бұл көптеген елдерден едәуір төмен (Ресей – 82 %, Оңтүстік Корея – 94 %, Ирландия – 78 %, Беларусь – 81 % 6).

      Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің қолжетімділігін арттыру үшін 2019 жылдан бастап 2022 жылға дейін бакалавриат гранттарының саны 1,7 есе, магистратура – 1,8, докторантура – 3,7 есе өсті. Дайындықтың техникалық бағыттарына мемлекеттік тапсырыстың үлесі 60 %-ға дейін ұлғайтылды. Жыл сайын бакалаврларға стипендия мөлшері 20 %-ға, магистранттар мен докторанттарға 15 %-ға артады. Бұл ретте педагогикалық медициналық бағыттар бойынша бакалаврларға арналған стипендия қалған студенттерге қарағанда 62 %-ға жоғары.

      Жалпы алғанда, мемлекеттің 2022 жылы білім беруге жұмсаған шығыстары 2010 жылғы деңгейге қарағанда 2 есеге жуық ұлғайып, 4,5 трлн теңгені құрады.

      Мемлекеттік білім беру жинақтау жүйесі (бұдан әрі – МБЖЖ) білім беру жинақтау салымын ашуға және оны болашақта Қазақстанда және шетелде кәсіптік техникалық, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі (магистратура) білім алуға ақы төлеу үшін пайдалануға мүмкіндік береді.

      Халықтың әлеуметтік осал санаттарындағы адамдардың ЖЖОКБҰ қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін гранттарды квоталау жүйесі қолданылады. Квоталардың үлесі мемлекеттік гранттардың жалпы санының 53,5%-ын құрайды, оның ішінде: 35% – ауылдың әлеуметтік-экономикалық дамуын айқындайтын білім беру бағдарламалары бойынша оқуға ауыл жастары қатарындағы азаматтарға; 5% – Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған өңірлерге қоныс аударатын ауыл жастары қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтарына; 5% – төрт және одан да көп кәмелетке толмаған бала тәрбиелеп отырған отбасылардан шыққан балаларға; 4% – Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдарға; 1% – бірінші немесе екінші топтағы мүгедектер қатарындағы азаматтарға, бала кезінен мүгедектігі бар адамдарға, мүгедектігі бар балаларға; 1% – осы мәртебесі кемінде үш жыл толық емес отбасылар қатарындағы балаларға; 1% – бала кезінен мүгедектігі бар балаларды, бірінші немесе екінші топтағы мүгедек адамдарды тәрбиелеп отырған отбасылардан шыққан балаларға; 1% – жетім балалар мен ата – анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға, сондай-ақ кәмелетке толғанға дейін ата-анасынан айырылған немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған жастар қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтарына; 0,5% – жеңілдіктері бойынша Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне теңестірілген басқа мемлекеттер аумағындағы соғыс іс-қимылдарының ардагерлеріне.

      2022 жылы халықтың әлеуметтік осал топтарынан 2267 студент "Қазақстан халқына" қоғамдық қорының білім беру гранттарының иегерлері атанды. Қызметтік міндеттерін атқару кезінде қаза тапқан мамандандырылған және әскерилендірілген ұйымдар қызметкерлерінің балалары үшін ЖЖОКБҰ-да тегін оқуға гранттар беріледі. Талапкерлердің білім беру жетістіктерінің деңгейі мен әлеуметтік санатын ескере отырып, мемлекеттік гранттар беру моделін жетілдіру мәселесі пысықталды.

      Ұлттық бірыңғай тестілеудің (бұдан әрі - ҰБТ) бірнеше форматы және ЖЖОКББҰ-ға шартты түрде қабылдау енгізілді. Қазақстандық азаматтарды шетелдік жоғары оқу орындарынан ауыстыру кезінде тестілеу талабы алынып тасталды.

      Дарынды жастарды қолдау және әлемнің үздік жоғары оқу орындарына қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін 30 жылдан бері "Болашақ" халықаралық стипендиясы жұмыс істеп келеді. Бағдарламаның 12 мың түлегінің 55 %-ы гуманитарлық мамандықтар бойынша, 36 %-ы инженерлік - техникалық, 7 %-ы медициналық, 2 %-ы мәдениет және өнер бойынша білім алды. Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша "Болашақ" халықаралық стипендиясы техникалық, инженерлік, медициналық және педагогикалық мамандықтарға бағытталды.

      Еңбек нарығындағы өзгерістерді болжау және мамандарды даярлау бағыттарын анықтау үшін жаңа кәсіптер атласы құрылды. Атлас экономика салаларын дамытудың әлемдік трендтерінің, салалық сарапшылардың, қауымдастықтардың, өндіріс өкілдерінің, мемлекеттік органдардың қатысуымен рапид форсайт (rapid foresight) технологиясы бойынша пәндік жүктемемен болжамды сессиялар өткізуді ескере отырып, халықаралық тәжірибе негізінде әзірленді. Атласта экономиканың 9 басым саласы: тау-кен металлургия кешені, мұнай-газ саласы, ауыл шаруашылығы, көлік және логистика, машина жасау, АКТ, энергетика, туризм және құрылыс бойынша еңбек нарығын сыни түрде өзгертетін негізгі технологиялық трендтердің талдауы қамтылған. Ол алдағы 5-10 жылдағы кәсіптердегі өзгерістерді болжайды, сондай-ақ 239 жаңа, 95 өзгеретін және 129 жойылып бара жатқан кәсіптерді анықтайды.

      Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді дамытудың негізгі нәтижелері:

      1. ЖЖОКБҰ-ның академиялық және басқарушылық дербестігін кеңейту туралы Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау жоғары оқу орындарына еңбек нарығының сұраныстарын ескере отырып, білім беру бағдарламаларын дербес әзірлеуге құқық берді. 2022 жылы білім беру бағдарламаларының 73,3 %-ы ұлттық сапаны қамтамасыз ету провайдерлерімен аккредиттелген. Білім бағдарламаларының 8,2%-ы халықаралық аккредиттеуден өткен.

      ЖЖОКБҰ-лардың басқарушылық, кадрлық және қаржылық дербестікке көшуіне байланысты сайлау қағидаты бойынша ректорларды тағайындаудың жаңа ережелері енгізілді. ҒЖБМ 29 ведомстволық бағынысты ЖЖОКБҰ-да директорлар кеңесінің құрамы қайта қаралып, Корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер енгізу пысықталуда.

      2. ЖЖОКБҰ топ-менеджментінің дағдарыстық жағдайларында басқару дағдыларын дамыту үшін Директорлар кеңесі мүшелерінің, корпоративтік хатшылардың біліктілігін арттыру ұйымдастырылды. Тәуелсіз директорлар институтын дамыту, сарапшыларды жекелеген корпоративтік мәселелерді шешуге тарту үшін "Qazaqstan Independent Directors" қауымдастығымен Меморандумға қол қойылды.

      3. Академиялық адалдықтың негізгі қағидаттары айқындалды. Қазақстанда академиялық адалдық лиганы 16 ЖЖОКБҰ ұсынады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша уәкілдер тағайындалды, жоғары оқу орындарында комплайенс-офицер лауазымы енгізілді.

      4. Жоғары білім беруді интернационалдыру стратегиясы шеңберінде 2025 жылға дейін шетел азаматтары үшін, оның ішінде Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын қазақ диаспорасының тұлғалары үшін стипендиялық бағдарлама іске қосылды. 2021-2022 оқу жылында осы бағдарлама бойынша Қазақстанның 16 ЖЖОКБҰ-да 550 білім алушы қабылданды (бакалавриат – 490, магистратура – 50, докторантура –10).

      2022 жылы ЖЖОКБҰ контингентіндегі шетелдік студенттердің үлесі 7 % құрады, әлемнің 23 елінен 97 әріптес ЖЖОКБҰ-мен 195 қос диплом бағдарламасы іске асырылды. Осындай бағдарламалар бойынша оқитын студенттер контингенті 1281 адамды құрады (бакалавриат – 650, магистратура – 625, докторантура – 6).

      Қазақстанның ЖЖОКББҰ-да оқытушылық қызметке 200 шетелдік сарапшы тартылды. Қазақстан Республикасының қалаларында шетелдік жоғары оқу орындарының 3 филиалы ашылды.

      2022 жылы жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесіне қанағаттану деңгейі – 70% құрады.

      Қабылданып жатқан шаралар нәтижесінде қазақстандық ЖЖОКБҰ-ның жаһандық рейтингтердегі өкілдігі артып келеді. 2020 жылдан 2022 жылға дейін QS-WUR рейтингінде белгіленген ЖЖОКБҰ саны 8-ден 16-ға дейін өсті. Еліміздің үш ұлттық жоғары оқу орны Times Higher Education рейтингтік басылымымен танылды.

      Сонымен қатар Қазақстанның жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесі алдағы 7 жылда күшті демографиялық жүктемелерді бастан кешіретін болады. Егер 2021 жылы елдегі халық саны 18,8 млн адамды, 2022 жылы - 19,5 млн адамды құраса, 2030 жылға қарай 21,5 млн адамды, ал 2050 жылға қарай 27,7 млн адамды құрайды деген болжам бар. 2029 жылға қарай мектеп бітірушілер санының екі есе өсуі күтілуде, бұл ЖЖОКБҰ-ның шамадан тыс жүктелуіне, білікті профессорлық-оқытушылық құрамның (бұдан әрі – ПОҚ) жетіспеушілігіне, жоғары оқу орындары мен жатақханалардағы орындардың тапшылығына, заманауи инфрақұрылымды қалыптастырудың өзектілігінің артуына, ЖЖОКБҰ-ның зертханалық базасын жаңартуға әкеледі. Осы үрдіс болашақта да сақталатын болса, жоғары білім беруді жыл сайынғы қаржыландыру 2030 жылға қарай 1,3 трлн. теңге, ал 2040 жылға қарай 3,1 трлн. теңгені құрайтын болады. Яғни, 18 жыл ішінде студенттің бірінші мамандық алуына мемлекеттік бюджет шығыстары 29,1 трлн. теңгені құрайды. Осыған байланысты ЖЖОКБҰ-да оқуға қаражатты бірлесіп шоғырландырудың барлық нысандарын интеграциялау жөніндегі шаралар кешенін іске асыру талап етіледі.

      Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді дамыту бойынша жүргізілген SWOT талдауының қорытындысы бойынша қолданыстағы жүйенің күшті және әлсіз жақтары анықталды.

      Күшті жақтары

      1. Гранттар санын көбейту арқылы жоғары білімге қолжетімділікті кеңейту;

      2. Білімге қолжетімділікті кеңейту үшін МБЖЖ тетігін заңнамалық реттеу;

      3. Халықтың әлеуметтік осал топтарынан шыққан жастарға арналған гранттарды квоталау (гранттардың жалпы санының 53,5%-ы)

      4. ҰБТ-ны бірнеше рет өткізу тетігі;

      5. Дарынды жастардың "Болашақ" халықаралық стипендиясы бойынша әлемнің үздік жоғары оқу орындарында білім алуға қол жеткізуі;

      6. Еңбек нарығындағы өзгерістерді болжау және мамандарды даярлау бағыттарын айқындау үшін жаңа кәсіптер атласы құрылды;

      7. Болон процесінің қағидаттарына сәйкес академиялық және басқарушылық дербестікті, интернацияландыруды, академиялық адалдықты кеңейту;

      8. Қазақстандық ЖЖОКБҰ-ның әлемдік университеттер рейтингтерінде ұсынылуы.

      Әлсіз жақтары

      1. ҰБТ тапсырмаларының нақты болмауы.

      2. Грант мөлшерін саралау жүйесінің болмауы;

      3. Инклюзивті біліммен толық қамтылмауы;

      4. Жоғары білім беру жүйесінің өңірлік және салалық бөлінісіндегі еңбек нарығының ағымдағы қажеттіліктерімен әлсіз үндестірілуі;

      5. ЖЖОКБҰ жатақханаларында орын тапшылығы;

      6. Жоғары оқу орындарының инфрақұрылымы мен зертханалық базасының жеткіліксіз дамуы.

      7. Импакт-факторы жоғары халықаралық басылымдарда ЖЖОКБҰ-ның ПОҚ жарияланымдарының жеткіліксіздігі;

      8. Жаңа сын-қатерлермен жұмыс істеуге бейімделген ЖЖОКБҰ-лардың топ-менеджментін даярлау жүйесінің кадрлық резерві жасалмаған;

      9. Әлеуетті шетелдік студенттер үшін Қазақстанның жоғары білім беру жүйесі туралы онлайн қолжетімділікте жүйеленген ақпарат жоқ.

      Мүмкіндіктер

      1. Үндістан, Пәкістан, Орталық Азия елдері, Мағриб азаматтары үшін білім беру көші-қоны бағытының өзгеруі;

      2. Шетелдік жоғары оқу орындарының филиалдарын құру тәжірибесі;

      3. Шет елдер мен университеттердің жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы ынтымақтастықты кеңейтуге мүдделілігі;

      4. Қазақстандағы демографиялық өсу;

      5. Білім берудегі цифрлық технологияларды дамыту;

      6. Өңірлер мен кәсіпорындар тарапынан университеттермен ынтымақтастықты кеңейтуге сұраныс;

      7. Бірегей географиялық орналасуы; саяси тұрақтылық, мәдени әртүрлілік;

      8. Халықаралық тәжірибесі бар өсіп келе жатқан жас халық.

      Қауіп-қатерлер

      1. Жоғары білім беру жүйесіне өсіп келе жатқан демографиялық жүктеме;

      2. Қазақстандық ғылымның әлемдік рейтингтердегі позицияларының құлдырауы;

      3. "Ақыл ойдың жылыстауының" арта түсуі және жас оқытушылар мен өзге де салалардағы ғылыми кадрлардың кетуі;

      Осыған байланысты мемлекеттік қолдаудың барлық шараларын бірыңғай жүйеге шоғырландыруға және мемлекеттің толық қамтамасыз етуінен мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарына негізделген тетікке, сапалы мамандар шығару мен балаларды оқытуға мүдделі ата-аналар болуының мемлекет мүдделерінің симбиозына көшуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жоғары білім беру саласын дамыту үшін жағдайлар жасауға бағытталған шаралар кешенін жүзеге асыру ұсынылады.

2 тарау. Өмір бойы оқыту

      Ескерту. 2-тарауға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Әлемге қазірдің өзінде орташа өмір сүру ұзақтығы 100 жыл болады деп күтілетін ұрпақ келді. Сондықтан адамның белсенді экономикалық қызмет кезеңі 35-40 жастан 50-60 жасқа дейін өсті. Еңбек мансабының мұндай ұзақтығы еңбек нарығының үнемі өзгеруі, таныс мамандықтардың жоғалуы және жаңа кәсіптердің пайда болуы жағдайында бір негізгі білімге негізделе алмайды.

      Соңғы онжылдықтарда өзекті трендке айналған өмір бойы оқыту интеллекті, құрылымдық ойлау, бейімделу және өзін-өзі ұйымдастыру қабілеттерін дамыту, танысу шеңберін кеңейту, әлем туралы мүмкіндіктер мен идеялар, психикалық денсаулықты жақсарту арқылы адамдардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

      Сондықтан Жаңа Зеландия және Финляндия сияқты дамыған елдерде ересек халықтың (16-65 жас) бейресми білім беруге қатысуы сәйкесінше 67% және 65%-ды құрайды. Қазақстанда бұл көрсеткіш небары 17%-ды құрайды (әйелдер 20%, ерлер 13,85%). Бұл ЭЫДҰ орташа деңгейінен үш есе аз (47%).

      Жалпы, әлемдегі үздіксіз білім беруді дамытудың негізгі үрдістері:

      1) формальды және формальды емес білім беруді біріктіру. Формалды емес білім беру нәтижелерін тану азаматтарға академиялық кредиттерді жинақтау арқылы ресми білімге қол жеткізуге мүмкіндік береді;

      2) формальды емес түрде алынған техникалық дағдыларға қойылатын талаптарды арттыратын жаңа технологиялар. Жаңа технологияларды қолдануға тәуелді секторларда ресми оқыту технологиялық өзгерістерге және біліктілікті арттыру қажеттілігіне ілесе алмауы мүмкін. Тиісінше ересектерге формальды емес білім берудің өзектілігі артып келеді;

      3) формальды емес білім беру нәтижелерін тану жолымен еңбек нарығына кіріктіруге мүмкіндік беру.

      Қазақстанда Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған "Еңбек" мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде техникалық және кәсіптік білім беру бойынша кадрлар даярлау жүзеге асырылды. Оқыту кәсіптік білімі жоқ адамдар, жұмыссыздар мен аз қамтылғандар немесе көп балалы отбасы мүшелері үшін жүргізілді.

      ЖЖОКБҰ-лар оқытудың жеке траекториясын қалыптастыру кезінде оқыту нәтижелерін тану арқылы формальды емес білім беруді жүзеге асырады. 72 ЖЖОКБҰ-да "Күміс университет" бағдарламасын іске асыру басталды. Құрылымдық бөлімшелер құрылып, егде жастағы адамдарды оқыту процесін реттейтін ішкі құжаттар бекітілді. Көптеген ЖЖОКБҰ-да авторлық курстар әзірленіп, оқу-әдістемелік құралдар дайындалды. Тыңдаушылардың жалпы саны шамамен 2000 адамды құрайды. Халықтың қызметтер спектріне және бейресми білім беру сапасына қанағаттану деңгейі 2022 жылы 48%-ды құрады.

      2022 жылдан бастап жұмыссыз азаматтарды кәсіптік оқыту үш бағыт бойынша ұйымдастырылады.

      - оқудан өткен адамдарды жұмысқа орналастыруға кепілдік беретін жұмыс берушілердің сұранысы бойынша оқу ұйымдарында оқыту. Ол үшін тараптардың (жұмыспен қамту орталығы, жұмыссыз, жұмыс беруші және оқу ұйымы) арасында тараптардың құқықтары мен міндеттерін көздейтін 4 жақты әлеуметтік келісімшарт жасалады. 2023 жылғы 1 қаңтарда жұмыс берушілердің сұранысы бойынша оқуға 11,4 мың адам жіберілді.

      - жұмыс берушінің жұмыс орнында оқыту білікті тәлімгерді бекіте отырып, кәсіпорындар базасында ұйымдастырылады. Оқу кезеңінде жұмыс беруші жұмыссыздармен еңбек шартын жасасады және оны уақытша жұмысқа орналастырады. 2023 жылғы 1 қаңтарға оқытудың осы түрімен 2,5 мың адам қамтылды.

      - электронды еңбек биржасында онлайн оқыту. Қазақстанда сұранысқа ие кәсіптер мен дағдылар бойынша кадрларды даярлау және қайта даярлау үшін 2021 жылы онлайн-оқыту платформасы – Skills Enbek құрылды, ол маркетплейс қағидаты бойынша онлайн-курстарға қолжетімділікті ұсынатын халықаралық оқыту алаңдарының қазақстандық баламасы болып табылады.

      Платформада 162 курс, оның ішінде 73 тегін және 56 ақылы, сондай-ақ 33 промо-курс бар, олар ЭЕБ негізіндегі анықтамалықта қолданылатын 8 мыңнан астам дағдылардың 230-ын қамтиды. 2023 жылғы 1 қаңтарға 25,9 мың жұмыссыз адам skills.enbek.kz платформасында сұранысқа ие дағдыларға онлайн-оқытудан өтуге жіберілді , оның 23,4 мыңы курсты аяқтағаны туралы сертификат алды.

      Өмір бойы оқыту шеңберінде формальды емес білім беруді дамыту үшін сертификаттау жүйесін заңнамалық тұрғыдан бекіту және жұмыс берушілердің формальды емес және ақпараттық білім беру нәтижелері бойынша ұсынылатын құжаттарды тануы маңызды болып табылады.

      Формалды емес және информалды білім берудің дамуына серпін берген "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.

      Жекелеген кәсіптерге біліктілік беру мен растауға қойылатын талаптар әзірленіп, пайдаланылады. Ұлттық біліктілік жүйесі енгізілді. Білім берудің 8 деңгейі ұсынылған Ұлттық біліктілік шеңбері бекітілді. Салалық біліктілік шеңбері жаңартылды және белгілі бір кәсіптің білімі мен дағдыларын айқындайтын 623 кәсіби стандарт бекітілді.

      Қазақстан Республикасының "Атамекен" Ұлттық кәсіпкерлер палатасы реттелетін және реттелмейтін қызмет түрлері үшін техникалық және кәсіптік білім беру мамандарының біліктілігін әртүрлі тәсілдермен тәуелсіз сертификаттауды жүзеге асырады.

      Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі шеңберінде қызметкерлерді кәсіптік даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру және жұмыс берушінің бұл үшін жағдай жасау міндеті көзделген.

      Сондай-ақ, SWOT талдауының қорытындысы бойынша күшті және әлсіз жақтары, сондай-ақ формальды емес білім беру саласындағы бар мүмкіндіктер мен қауіп-қатерлер анықталды.

      Күшті жақтары

      1. Жұмыссыз халықты кәсіптік даярлау/қайта даярлау жүйесі жұмыс істейді.

      2. "Күміс университет" бағдарламасын іске асыру;

      3. Ұлттық біліктілік жүйесі енгізілді.

      4. Қазақстан Республикасы "Атамекен" Ұлттық кәсіпкерлер палатасының ТжКБ мамандарының біліктілігін тәуелсіз сертификаттау;

      5. Жұмыс берушілердің жұмыскерлерді кәсіптік даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру үшін жағдайлар жасау міндетін заңнамалық бекіту

      Әлсіз жақтары

      1. Халықтың формальды емес білім беруге қатысуы төмен;

      2. Жаңа күнделікті білімнің тапшылығы (қаржы, құқықтық, цифрлық, медициналық салаларда);

      3. Цифрлық дағдылардың жетіспеушілігі;

      4. формальды емес білім беру сапасының төмендігі;

      5. Үздіксіз білім алуға ынталандырудың төмендігі;

      6. Формальды емес білім беру қызметтері бағасының үлкен диапазоны.

      Мүмкіндіктер

      1. Бірінші жұмыс кәсібі тегін.

      2. қажет біліктілікті және құзыреттілікті алу үшін әлемнің кез келген цифрлық білім беру ресурстарына қол жетімділік.

      Қауіп-қатерлер

      1. Қазақстан азаматтарының 50%-ның білімін жай жаңғырту, инновациялық әлеуеті жоқ (функционалдық сауаттылықтың 2 деңгейі);

      2. Дағдылардың төмен деңгейі (10% - ға төмендеу);

      3. Дағдыларды пайдалану индексінің төмен көрсеткіші (0,40);

      4. PISA білім беру сапасын халықаралық салыстырмалы зерттеудегі Қазақстанның төмен нәтижелері;

      5. Білімді, іскерлікті және дағдыларды валидациялау тетігінің болмауы (ЗУН);

      6. Ересектерге формальды емес білім беру қызметтерін ұсынатын ұйымдардың ресми статистикасы жоқ;

      7. Жұмыссыздықтың өсуі.

      Осылайша, функционалдық сауаттылық пен цифрлық дағдылардың төмен деңгейімен бірге формальды емес білім беруге ересек халықтың қатысуының төмен үлесі біліктілігі төмен мамандар санының өсуіне әкелуі мүмкін.

3-тарау. Ғылым

      Жаһандық саясаттағы ғылымның басымдығы ЖІӨ өсу қарқынымен салыстырғанда оны қаржыландырудың озық өсуімен дәлелденді. ЮНЕСКО-ның "Уақытпен жарыс: неғұрлым ақылды даму үшін" ғылым жөніндегі баяндамасының деректеріне сәйкес 2014-2018 жылдар кезеңінде жаһандық ЖІӨ-нің өсуі 14,9 %-ды құрады, бірақ бұл ретте ғылыми зерттеулерге арналған жаһандық шығыстардың өсуі сол кезеңде 19,2 %-ды құрады. Ал зерттеушілердің бүкіләлемдік санының өсуі планета халқының өсуінен үш есеге асты (тиісінше 13,7 % және 4,6 %).

      Жаһандық аспектіде әлемдегі ең көп жарияланымдар саны бар 10 негізгі ғылыми бағыт айқындалды (2019 ж.): жасанды интеллект және робототехника (257,5 мың), энергетика 215,8), материалтану (193,6), нанотехнология (87,1), опто- және фото-электроника (56,7), биотехнология (35,3), қорғаныс және қауіпсіздік (25,9), биоинформатика (19,1), заттар интернеті (6,9), блокчейн технологиясы (0,29).

      Қазақстанда ғылым саласындағы қатынастарды реттеудің қажетті құқықтық негіздері құрылды. Ол 2 негізгі Заң, бірқатар ілеспе заңдар, Президенттің 3 Жарлығы, Үкіметтің 12 қаулысы, бірқатар ведомстволық бұйрықтар. Заңнамадағы барлық өзгерістердің басты мақсаттары ғалымдардың өз идеяларын іске асыруы үшін қолайлы орта құру және отандық ғылымның нәтижелілігін арттыру болып табылады.

      Қазақстандағы ғылымды басқару жүйесі негізінен жетекші мемлекеттермен (Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңес, Жоғары ғылыми техникалық комиссия (бұдан әрі – ЖҒТК), Ұлттық ғылыми кеңес (бұдан әрі – ҰҒК), Мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама (бұдан әрі - МҒТС), Ғылым комитеті) ұқсастығы бойынша құрылған. Ғылыми-техникалық және инновациялық қызмет саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды және ведомстволық салалық ғылымды әкімшілендіруді 11 министрлік жүзеге асырады.

      2021 жылы ғылым саласында 21617 ғылыми қызметкер жұмыс істеді, оның ішінде 17092 зерттеуші маман. Зерттеушілердің 35 %-ы ғылыми немесе академиялық дәрежеге ие (1 652 – ғылым докторы, 3 843 – ғылым кандидаты, 1 952 – философия докторы (бұдан әрі – PhD) және 55 – бейіні бойынша доктор). ғалымдардың 35 %-ын 35 жасқа дейін; 42 %-ын – 35 пен 54 жас аралығындағылар; 23 %-ын – 55 жастан асқандар құрайды. Әйелдердің үлесі –54 %, ерлер – 46 %-ды құрайды.

      Соңғы жылдары жас ғалымдарды қолдау және оларды ғылымға тарту шаралары артты. Жалпы сомасы 19,1 млрд теңгеге 631 ғылыми жобада мыңнан астам жас ғалымдар мен зерттеушілер жұмыс істейді. Конкурстық құжаттаманың талаптарына сәйкес Ғылым және жоғары білім министрлігімен (бұдан әрі – ҒЖБМ) қаржыландыратын әрбір жобада жас ғалымдар мен зерттеушілердің үлесі кемінде 40%-ды құрауы тиіс.

      ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті іске асыратын 650 кәсіпорын мен 485 жеке тұлға аккредиттелген. Бірақ олардың тек 438-і ғана ғылыми зерттеулер мен тәжірибелік - конструкторлық жұмыстарды (бұдан әрі – ҒЗТКЖ) жүзеге асырады. Олардың 101-і – мемлекеттік секторға, 95-і – жоғары білім беру секторына, 202-сі - кәсіпкерлік және 40-ы - коммерциялық емес секторға жатады.

      Ғылыми ұйымдардың желісі 11 өңірде артты. Оның ішінде Астана қаласында – 14, Қарағанды қаласында – 9 және Шығыс Қазақстан облыстарында – 7 белсенді жұмыс істейтін ұйымдар қосылды.

      Қазіргі уақытта ғылыми әлеует 11 салалық министрлік пен ведомстволарда орналыстырылған. ҒЗТКЖ жүзеге асыратын ведомстволық бағынысты мемлекеттік ұйымдардың (оның ішінде базалық қаржыландыру субъектілері) Денсаулық сақтау министрлігіне (бұдан әрі – ДСМ) – 17, Ауыл шаруашылығы министрлігіне (бұдан әрі – АШМ) – 34, Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне – 5, Экология және табиғи ресурстар министрлігіне – 3, Энергетика министрлігіне – 2, Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігіне – 6, Төтенше жағдайлар, Қорғаныс, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрліктері – бір ұйымнан. Салалық мемлекеттік органдардың қарамағында ғылыммен айналысатын 12 жоғары оқу орны бар (АШМ–3, ДСМ–5, МСМ – 4).

      ҒЖБМ-ге бағынысты барлығы 26 ғылыми зерттеу институты (бұдан әрі – ҒЗИ) бар, бұл ҒЗИ жалпы санының 24 %-ын құрайды.

      ЖҒТК-ның 2023 – 2025 жылдарға арналған ғылымды дамытудың 10 басым бағыты бекітілді: Су ресурстарын, жануарлар мен өсімдіктер әлемін ұтымды пайдалану, экология; Геология, минералды және көмірсутекті шикізатты өндіру және қайта өңдеу, жаңа материалдар, технологиялар, қауіпсіз бұйымдар мен конструкциялар; Энергетика және машина жасау; Ақпараттық, коммуникациялық және ғарыштық технологиялар; Жаратылыстану ғылымдары саласындағы ғылыми зерттеулер; Өмір және денсаулық туралы ғылым; Блім және ғылым саласындағы зерттеулер; Әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар саласындағы зерттеулер; Агроөнеркәсіптік кешенді орнықты дамыту және ауыл шаруашылығы өнімдерінің қауіпсіздігі; Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс.

      Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2020 жылдан бастап Ғылым комитетінің ғылыми ұйымдарын жаңғырту және институционалдық дамыту басталды: қазіргі заманғы жабдықтардың 850-ден астам атауы сатып алынды.

      2021 жылы Қазақстан Республикасында жүргізілетін ғылыми зерттеулер мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға шығыстар 109,0 млрд теңгені құрады (2019 жылы – 82,3 млрд теңге, 2020 жылы – 89,0 млрд теңге). Алайда, бұл өсім жалпы ішкі өнімнің (бұдан әрі – ЖІӨ) ғылымды қажетсінуіне айтарлықтай әсер еткен жоқ, ол есепті жылы 0,13 %-ды құрады. Бұл орташа әлемдік көрсеткіштерден (1,79 %) 14 есе аз. 2021 жылы ҒЗТКЖ шығындарының өсу индексі 2020 жылғы деңгейден төмен болып, 2019 жылмен салыстырғанда 5,9 % - ға және инфляция деңгейінен төмен болды.

      Республикалық бюджеттен ғылымды қаржыландыру 2021-2023 жылдары екі есеге жуық өсіп, 2021 жылы –71,6 млрд теңгені құрады, оның ішінде ҒЖБМ бойынша – 48,6 млрд теңге, 2022 жылы – 70,2 млрд теңге, оның ішінде ҒЖБМ бойынша –53,8 млрд теңге, 2023 жылы –149,4 млрд теңге, оның ішінде ҒЖБМ бойынша –145,3 млрд теңге.

      Қаржыландыру көздері бөлінісінде ҒЗТКЖ-ға ішкі шығындарды талдау мемлекет үлесіне –58,2 %, кәсіпорындар – 33,5 % және басқа көздер – 8,3 % тиесілі екенін көрсетеді. Инженерлік әзірлемелер мен технологиялар саласындағы ішкі ҒЗТКЖ шығындарының жалпы сомасындағы зерттеулерге жұмсалған шығындар – 40 %-ды, жаратылыстану ғылымдары саласындағы зерттеулер 29 %-ды, ауыл шаруашылығы ғылымдары – 13,4 %-ды, гуманитарлық ғылымдар – 6,7%-ды, әлеуметтік ғылымдар – 2,8 %-ды және медицина ғылымдары 8,1 %-ды құрайды.

      2021 жылы бір қызметкерге жұмсалатын шығындар көлемі республика бойынша орташа есеппен 5,1 млн теңгені құрайды. Маңғыстау, Атырау және Жамбыл облыстарында, сондай-ақ Астана қаласында осы көрсеткіштің ең көп көлемі 17,1; 15,0; 15,0 және 5,3 млн теңгені құрайды. Қызылорда, Қостанай және Павлодар облыстарында бір қызметкерге 1,4-1,9 млн теңге шығын келеді.

      Қазіргі ғылым қоғамда болып жатқан өзгерістерді ескереді. Осындай өзгерістердің бірі қоғамның соңғы уақытта ақпараттық сипатқа ие болуынан көрініс табады. Қазіргі ғылымның даму үрдістері осыдан туындайды, олардың бірі ғалымдардың қоғам алдындағы әлеуметтік және моральдық жауапкершілігінің артуы болып табылады.

      Барлық процестердің нақты өлшемшарттары енгізілді: ҰҒК құрамдарын қалыптастыру, гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға арналған конкурстар өткізу, ғалымдарға сыйлықтар мен стипендиялар тағайындау процестерінің нақты өлшемшарттары енгізілді, барлық кезеңдердің ашықтығы мен айқындылығы артты, конкурстық рәсімдердің мерзімдері екі есе қысқарды, конкурсқа өтінімдер мен есептілікке қойылатын талаптар оңайлатылды, грант алушылардың қаражатты пайдалану бөлігіндегі дербестігі мен құқықтары едәуір кеңейтілді, ҰҒК мүшелеріне қойылатын талаптар күшейтілді, ҰҒК қызметін жетілдіру бойынша жүйелі шаралар қабылданды, барлық отырыстар тікелей эфирде көрсетіледі, ал шешімдер ашық дауыс беру арқылы қабылданады.

      ҰҒК мүшелерінің Әдеп кодексі қабылданды; ғылыми және ғылыми-техникалық ақпаратты жинау мен өңдеудің автоматтандырылған жүйесі енгізілді, ақпараттық портал құрылды (www.ncste.kz), көптеген бюрократиялық кедергілер алып тасталды және т.б. ҰҒК шешімдерін Апелляциялау институты енгізілді.

      Базалық қаржыландыруға жетекші ғалымдардың еңбегіне ақы төлеу енгізілді; ғылымды қаржыландырудың жаңа түрі іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру енгізілді; ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды мемлекеттік қаржыландыру ұзақтығы 5 жылға дейін ұлғайтылды, ғылыми тағылымдамадан өтудің нормативтік базасы көзделген.

      Ғылымның нәтижелілігін арттыру және бюджет қаражатын тиімді пайдалану мақсатында барлық конкурстық құжаттамада ғылыми жетекшілердің құзыретіне қойылатын нақты талаптар белгіленді, олар халықаралық ғылыми-метрикалық көрсеткіштерге, сол сияқты ғылыми зерттеулердің нәтижелеріне негізделген. Сондай-ақ академиялық адалдық (антиплагиат) және ғылыми әдеп мәселелеріне тұңғыш рет үлкен назар аударылды.

      Ұлттық жазылым аясында Қазақстанның ғылыми ұйымдары мен ЖЖОКБҰ-ның халықаралық дерекқорларға тегін қолжетімділігі қамтамасыз етілген. 2022 жылы 250 ғылыми ұйым мен ЖЖОКБҰ Web of Science, Scopus және Science Direct дерекқорларын пайдаланды. Бір айда кірудің орташа саны 100000-нан асады. Сондай-ақ 88 отандық ғылыми журналды қолдау жүзеге асырылуда.

      Web of Science Core Collection дерекқорының талдамалық құралы InCites деректері бойынша 2019-2021 жылдары Қазақстанның жарияланымдар саны 12200 құжатты құрады. Ал олардың үлесі Web of Science Core Collection басылымдарының жалпы санының 0,12 %-ын (Ресей – 2,59 %, Беларусь – 0,07 %, Армения – 0,04 %, Қырғызстан – 0,01 %) құрады. Бұл елге әлемдік рейтингте 213 елдің ішінде 76 орынды иеленуге мүмкіндік берді. Салыстыру үшін: Ресей – 15; Беларусь – 87; Армения – 98; Қырғызстан – 133 орын.

      Қазақстандық жарияланымдардан қалыпқа келтірілген орташа дәйексөз келтіру 0,76-ны құрады (бұл көрсеткіш орташа әлемдік деңгейден төмен). Салыстыру үшін: бұл көрсеткіштің ең жоғары деңгейі Ұлыбританияда – 1,52. Қазақстанның 2019-2021 жылдардағы ғылыми еңбектері 3708 халықаралық басылымда, оның ішінде 3123 журналда ұсынылған, олардың 2252-де (72,1 %) импакт-факторы бар.

      Ғалымдардың ғылыми-техникалық қызметі нәтижелілігінің маңызды көрсеткіштерінің бірі зияткерлік меншік объектілері болып табылады. Ұлттық зияткерлік меншік институтының деректеріне сәйкес 2021 жылы қорғау құжаттарын беруге барлығы 14 421 өтінім берілді.

      2022 жылғы ғылыми және ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың нәтижелілігін бағалау қорытындысы бойынша 2003 (493 – қорытынды есептер, 1468 – жалғасып жатқан зерттеулер) гранттық қаржыландырудың іске асырылған және жалғасып жатқан ғылыми зерттеулері шеңберінде 3610 ғылыми жұмыс жарияланды, 224 қорғау құжаттары алынды және 194 әзірлеме жүзеге асырылды. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде 2022 жылы іске асырылған 132 ғылыми-техникалық бағдарлама бойынша 2132 ғылыми жұмыс жарияланды, 100 қорғау құжаттары алынды, 200 әзірлеме жүзеге асырылды.

      2022 жылы ғылыми мектептердің зерттеу әлеуетін дамытуға тартымдылығын арттыру, сондай-ақ олардың қатысушыларының бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін 11 университет пен ғылыми-зерттеу институттары арасында кадрлар даярлаудың әртүрлі бағыттары бойынша ынтымақтастық туралы ғылыми-білім беру ынтымақтастығы туралы шарттарға қол қойылды. Ғылыми-зерттеу ұйымдарының өкілдері жетекші ретінде тартылады және бірлескен ғылыми-зерттеу қызметін жүргізеді. ҒЗИ жоғары оқу орындарының магистранттары мен докторанттарын ғылыми тағылымдамаға қабылдай бастады, жоғары оқу орындарының магистранттары мен докторанттары үшін ғылыми зерттеулер жүргізу үшін өздерінің ғылыми жабдықтарын ұсына бастады.

      2021 – 2022 жылдары ғылыми зерттеулерді орындауға барлығы 23 конкурс өткізілді, оның ішінде 10-ы ҒЖБМ бойынша (7 гранттық конкурс және 3 бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға), 13-і – салалық мемлекеттік органдар. Конкурстардың нәтижесінде ҒЖБМ гранттық қаржыландыру бойынша 1507 жобаны, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру бойынша 103 ғылыми-техникалық бағдарламаны жүзеге асыруда.

      "Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Коммерцияландыру туралы заң) сәйкес ғылыми және білім беру қызметімен қатар ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру (бұдан әрі – ҒҒТҚН) ғылыми ұйымдар мен ЖЖОКБҰ қызметінің басым бағыты болып табылады. Осы Заң қабылданған сәттен бастап 3 конкурс өткізілді, 150-ден астам жобаға қолдау көрсетілді, 140-тан астам өндіріс құрылды, оның ішінде 15 жоба экспортқа шықты. 2022 жылдың соңында сатудан түскен табыс 26,5 млрд. теңгені құрады, оның ішінде 465,5 млн.теңгеге өнім экспортталды. Бюджетке салық төлемдері түрінде 6 млрд. теңгеден астам төленді. Жеке қаржыландыру көлемі шамамен 6,8 млрд. теңгені құрады. 1400-ден астам жұмыс орны құрылды.

      2022 жылы жаңа конкурс өткізілді, оның шеңберінде 152 өтінім берілді, оның 134-і сараптамадан өтті. 72 жоба ҒҒТҚН коммерцияландыру бойынша мамандандырылған ҰҒК шешімі бойынша қаржыландыруға мақұлданды және грант алушылармен 68 шарт жасалды.

      Бүгінгі таңда Қазақстанда жер қойнауын пайдалануға арналған барлығы 820 келісімшарт тіркелген (оның ішінде 278-і көмірсутектерді барлау және/немесе өндіру және уран өндіру бойынша және 542-сі қатты пайдалы қазбалар бойынша), оның ішінде 398 келісімшарт ҒЗТКЖ-ны қаржыландыру бойынша міндеттемелерді қамтиды (көмірсутек және уран өндіру бойынша 184 келісімшарт және қатты пайдалы қазбаларды өндіру бойынша 214 келісімшарт).

      "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" акционерлік қоғамы тобында жер қойнауын пайдаланушы төрт компанияда (ҚазМұнайГаз, Самұрық-Энерго, Таукен-Самұрық, Қазатомөнеркәсіп) өндіру жөніндегі операцияларға жұмсалатын жыл сайынғы шығындардың 1 %-ы мөлшерінде ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қаржыландыру бойынша міндеттемелер бар.

      Ғылымның дамуы бойынша SWOT талдауында күшті және әлсіз жақтар, сондай-ақ ғылым саласындағы бар мүмкіндіктер мен қауіптер айқындалды.

      Күшті жақтары

      1. Терең тарихы және күшті ғылыми әлеуеті бар ғылыми мектептердің болуы;

      2. ҒЗТКЖ-ны қолдау үшін көптеген жаңа құқықтық және стратегиялық бастамалар мен реформалар;

      3. Ғылымды әкімшілендіру процестерін автоматтандыру, оның ішінде қаржыландыруға конкурстық өтінімдерді қабылдау;

      4. Ғылыми зерттеулердің нәтижелерін коммерцияландыруға мемлекеттік қолдау шараларын ұсыну.

      Әлсіз жақтары:

      1. Ғылымды басқарудың тиімсіз моделі;

      2. Экономика салаларында технологиялық бағдарлар мен басымдықтарды айқындау жүйесінің болмауы;

      3. ЖАО-да ҒЗТКЖ-ны қаржыландыруға құзырет жоқ, сондай-ақ ғылымды дамыту бойынша өңірлік бөлімшелер жоқ;

      4. Төмен кадрлық әлеует;

      5. Жариялау белсенділігінің төмен деңгейі;

      6. Әлсіз патенттік белсенділік;

      7. Бәсекеге қабілетсіз ғылыми инфрақұрылым;

      8. Ғылым мен білімнің әлсіз интеграциясы;

      9. ҒҒТҚН-ды коммерцияландырудың төмен деңгейі;

      10. Ғылымның экономикаға қосқан үлесінің төмендігі (ЖІӨ-ге 0,13%).

      Мүмкіндіктер:

      1. Бай табиғи ресурстар;

      2. Ғалымдарды ұлттық жазылым арқылы халықаралық дерекқорларға тегін қолжетімділікпен қамтамасыз ету;

      3. Өңірлер мен кәсіпорындар тарапынан университеттермен ынтымақтастықты кеңейтуге сұраныс;

      4. Халықаралық тәжірибесі бар жастар.

      Қауіп-қатерлер:

      1. Қазақстандық ғылымның әлемдік рейтингтердегі позицияларының құлдырауы;

      2. Ғалымдар санының азаюы;

      3. Ғалымдар еңбекақысының тұрақсыз және төмен деңгейі және ғылым саласы тартымдылығының төмендігі;

      4. Ғылыми кадрлардың қартаюы;

      5. Ғылыми кадрларды даярлау сапасының төмендігі;

      6. Елдің технологиялық, қазақстандық ғылыми әзірлемелердің әлемдік технологиялардан артта қалуы.                                               

      Аталған факторлар ғылыми экожүйенің жеке және мемлекеттік секторлардың тапсырыстарымен қамтамасыз етілмеген индустрия мен ұлттық міндеттердің нақты қажеттіліктерінен оқшаулануына әкелді. Зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды беруден, келісімшарттық зерттеулер жүргізуден, инновациялық жобаларды іске асырудан түсетін кірістер қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етпейді және инфрақұрылым мен адами капиталға қайта инвестициялау үшін жеткіліксіз.

      Нәтижесінде мемлекеттік органдар, ғылыми қоғамдастық және ірі салалық кәсіпорындар сияқты инновациялық дамудың негізгі стейкхолдерлерінің қабылданатын шаралары мен жұмсалатын ресурстары синхрондалмайды, бұл әлемнің ең инновациялық елдерінде орын алатындай бірыңғай ғылыми-технологиялық платформаларды қалыптастыруға мүмкіндік бермейді.

      Қазақстан ғылым мен инновация саласындағы әлемдік рейтингтерде әлсіз позицияларға ие. Мысалы, 2022 жылы инновациялар индексінде (Global Innovation Index, GII) 27 индекс бар, Қазақстан 132 елдің ішінде 83-ші орында. Бұл индекс әлем елдерінің инновациялық дамуын сипаттайтын 82 түрлі айнымалылардан тұрады және саяси ортаны, білім беруді, инфрақұрылымды және бизнестің даму деңгейін қоса алғанда, инновациялардың кең көзқарасын көрсетеді.

3-бөлім. Халықаралық тәжірибеге шолу

      Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім

      Жоғары білім берудің негізгі трендтері: массификация, университеттер мен бизнестің мемлекетпен өзара іс-қимылы (үштік спираль), цифрландыру, интернационалдандыру, академиялық артықшылық бастамалары, жоғары оқу орындарының білім беру қызметтері мен ғылыми зерттеулерінің сапасына қойылатын талаптарды арттыру, қоғамға қызмет етуге бағдарлану, университеттердің корпоративтік басқаруы мен академиялық еркіндігін дамыту болып табылады.

      Массификация адамдардың жоғары білім бере алатын тұрақтылық пен игілікке деген ұмтылысына байланысты. 2021 жылы ЭЫДҰ елдерінде жоғары білімі бар адамдар үшін жұмыссыздықтың орташа деңгейі 4 %-ды құрады, ал толық орта білімі бар адамдар үшін бұл толық орта білімнен төмен адамдар үшін 6 % және 11 %-ды құрады. Толық жұмыс күнi қызмет көрсетумен айналысатын жұмысшылар толық орта білімі бар жұмысшыларға қарағанда орта есеппен шамамен 50 % - ға көп жалақы алады.

      ЭЫДҰ елдерінде жоғары білімі бар 25-34 жастағы балалардың орташа үлесі 2000 жылғы 27 %-дан 2021 жылы 48 %-ға дейін өсті. Жоғары білім 25-34 жас аралығындағы анағұрлым көп таралған деңгей болып табылады және болашақта ЭЫДҰ елдеріндегі еңбекке қабілетті жастағы барлық ересектер арасында кең таралатын болады.

      Массификация әлемдік тәжірибеде оқу ақысын қаржыландырудың әртүрлі тетіктерінің болуына ықпал етеді: толық гранттық қаржыландыру (Солтүстік және Шығыс Еуропа, Солтүстік Африка және Орталық Азия; ішінара гранттар (Франция, Испания, Италия, Португалия); студенттік несие жүйесі (Колумбия, Аустралия, Канада, АҚШ, Англия және Жапония); аралас тип (бұрынғы Кеңес Одағының көптеген елдерінде, социалистік лагерь елдерінде).

      Қазақстан да осы трендте. Студенттер саны артып келеді және жоғары білім беру жүйесіне демографиялық қысым жасайды. Осыған байланысты мемлекеттік бюджетке жүктемені төмендетудің қолданыстағы тетіктеріне осы тұжырымдамада гранттарды саралау, жеңілдікпен кредиттеу, массификациялау тәуекелдерін барынша азайтуға мүмкіндік беретін бірыңғай ынтымақты білім беру жүйесін енгізу көзделген.

      Үштік спираль моделі – инновацияларды, жаңа жұмыс орындарын құруды және әлемдік экономикада бәсекеге қабілеттілікті арттыруды ынталандыратын университеттердің,бизнес пен мемлекеттің өзара іс-қимыл жүйесі. Мемлекеттің зерттеулерді қаржылай қолдауына, салықтық жеңілдіктерге, инновациялар саясатын бірлесіп әзірлеуге негізделген бұл модель Финляндия, Германия, Оңтүстік Корея, Сингапур, Қытай және т.б. елдерде технологиялық прогресс пен инновацияларды коммерцияландырудағы табыстың негізгі факторына айналды. Үштік спиральдің қазақстандық моделін дамыту үшін осы тұжырымдамада бизнес пен жұмыс берушілерді білім беру бағдарламаларын әзірлеуге, білім беру мен зерттеулерді интеграциялауға, жоғары оқу орындарында технопарктер, инжинирингтік орталықтар құруға, зерттеуге тартылған бизнес үшін салықтық преференцияларға тарту көзделген.

      Жоғары білім беруді цифрландыру виртуалды университеттердің (Оңтүстік Корея – Airand Correspondence High School; Ewha Womans University, Hanyang Cyber University and International Cyber University) пайда болуымен; оқыту сапасын арттыру үшін цифрлық платформаларды, курстарды басқарудың онлайн жүйелерін, виртуалды сыныптар мен электрондық кітаптарды қоса алғанда, әкімшілік процестерді енгізумен; оқуды жекелендіру және студенттерге жеке қолдау көрсету үшін жасанды интеллект пен машиналық оқытуды пайдаланумен; Онлайн және аралас оқыту, геймификацияны, интерактивтілікті қолданумен сүйемелденеді.

      Цифрландырудың әлемдік императивтеріне сүйене отырып, қазақстандық ЖЖОКБҰ цифрлық экожүйесі бар "smart-университеттер" моделіне көшуі тиіс.

      Интернационалдандыру. ЮНЕСКО мәліметтері бойынша 2021 жылы әлемде 6 361 963 1 шетелдік студент болған (2016 – 5,1 млн). Болжам бойынша 2025 жылға қарай олардың саны – 8 млн. Жоғары оқу орындарындағы шетелдік студенттер санының өсуі елдің жоғары білімінің тартымдылығы мен сапасының көрсеткіші болып табылады. Сонымен қатар көптеген мемлекеттер жергілікті студенттердің үздік бағдарламалар мен ресурстарға қолжетімділігін кеңейту үшін жетекші шетелдік жоғары оқу орындарының кампустарын ашуға жағдай жасайды. 2020 жылы әлемде 306 халықаралық кампус болды (Әбу-Дабидегі Нью-Йорк университеті, БАӘ, Куньшаньдағы Дьюк Университеті, Қытай, Катардағы Карнеги Меллон университеті, Дохадағы Лондон империялық колледжі, Катар және т.б.). Шетелде оқуға мүмкіндігі жоқ студенттердің шетелдік жоғары біліміне қолжетімділікті кеңейтумен қатар, шетелдік жоғары оқу орындарының филиалдары қабылдаушы мемлекеттің халықаралық беделін арттырып, оны инвестициялар, туризм және жоғары білікті кадрлар үшін тартымды етеді және жергілікті университеттермен бәсекелестік тудырады. Интернационалдандыру тұрғысынан қазақстандық жоғары білім беру жүйесінде шетелдік студенттердің, оқытушылардың үлесін ұлғайту, шетелдік жоғары оқу орындарының кемінде 12 кампусын ашу міндеті тұр.

      Университеттердің академиялық басымдығына қол жеткізу үш негізгі стратегиялық мақсатты қояды: әлемдік университеттердің жетекші рейтингтеріне қатысу; ірі бизнеске бағдарлану және бірінші дәрежелі ғылым орталықтарды құру және ҒЗТКЖ-ны қаржыландыру; еңбек нарығының қажеттіліктеріне кадрлар даярлау, оның ішінде болашақ және жаңа білімді абсорбциялау.

      2000 жылдан бастап әлемнің 30-дан астам елінде 40-қа жуық академиялық артықшылық бастамалары жүзеге асырылуда. Олар жылына шамамен 60 миллиард АҚШ долларын инвестициялайды. Мысалы: 2012 және 2014 жылдардағы Польшаның KNOWs ұлттық жетекші ғылыми орталықтарының бағдарламалары; 2009 жылы Испаниядағы International Campusof Excellence бастамасы; Аустралияның 2014 жылы "Жаһандық рейтинг жарысына" кіруі (бір аустралиялық университет топ-20 және мүмкіндігінше ТОП – 100-ге кіруі керек болды); Канадалық зерттеу үстемдігі бастамасы (CERC); Қытайдың 2017 жылдан бастау алған Double First Class жобасы, оның құрамына 42 ЖОО кіреді; рейтингтерде жоғары нәтижелер көрсететін университеттер үшін қосымша мемлекеттік қаржыландыруды көздейтін 5-100 ресейлік жобасы; Жапонияның Top Global University Program (2014-2023) жоғары оқу орындарының әлемдік рейтингтерінде жоғары позицияларға ие болу және жапон қоғамын жаһандануға баулу жоспарларын қамтиды; Корейлік BK21 PLUS бағдарламалар кешені (жетекші университеттер мен студенттерге арналған 21 бағдарлама) университеттердің ғылыми-зерттеу әлеуетін арттыру және "Әлемдік деңгейдегі университет жобасы" ел мен өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының драйвері ретінде университеттердің үшінші миссиясына шоғырлады.

      Академиялық артықшылықты іске асыру шеңберінде Қазақстанның 15 ЖЖОКБҰ QS-WUR, ТОП-700 рейтингісінде белгіленеді деп жоспарлануда.

      ЖЖОКБҰ жұмысының сапасы түлектердің нарықтағы бәсекеге қабілеттілігімен өлшенеді. Әлемдік тәжірибеде сапаны қамтамасыз ету құралдары университеттің өзінің сапа менеджменті жүйесі, институционалдық және мамандандырылған аккредиттеу, бітірушілерді сертификаттау болып табылады.

      Ұлыбританияда Жоғары білім сапасын қамтамасыз ету агенттігі (QAA) Жоғары білім сапасының кодексі академиялық сапа мен стандарттарды басқаруға, университеттердің білім беру қызметін өзін-өзі бағалауға, білім беру бағдарламалары мен берілген ғылыми дәрежелердің сапасын қамтамасыз етуге арналған нұсқаулық болып табылады. АҚШ-та білім сапасын бағалау жүйесі институционалдық аккредиттеуге (жалпы ЖЖОКБҰ қызметін бағалау), мамандандырылған аккредиттеуге (білім беру бағдарламаларына), рейтингтік бағалауға, білім мен қабілеттерді тестілік бағалау жүйесіне негізделген. АҚШ-та жоғары оқу орындарын бақылайтын орталық мемлекеттік орган болмаған жағдайда сапа көрсеткіштерін бағалауды аккредиттеу кеңестері жүзеге асырады, олардың жұмысына штаттардың басқару органдары және үздік жоғары оқу орындарының өңірлік қауымдастықтары (бірлестіктері) қатысады. Еуропалық университеттерде сапаны қолдау жоғары білім сапасын қамтамасыз етудің еуропалық стандарттары мен нұсқаулықтарына (ESG) негізделген. Әлемдегі жоғары білім сапасын бағалау жүйелері көп жағынан ұқсас. Білім беру сапасын қамтамасыз етудегі негізгі рөл жоғары оқу орындарының өздеріне, ішкі бағалаудың сыртқы бағалау стандарттарына сәйкестігіне, университеттерді және олардың білім беру бағдарламаларын аккредиттеуді жүргізуге, білім беру сапасын бағалаудағы студентке бағытталған тәсілге беріледі.

      Қазақстан Болон декларациясына қол қойып, ESG сапасын қолдау стандарттарын пайдалану бойынша міндеттемелер қабылдады.

      Университеттердің үшінші миссиясы (әлеуметтік) халықаралық тәжірибеде жоғары оқу орындарының кәсіпорындармен, қызмет көрсету ұйымдарымен, жергілікті атқарушы органдармен әріптестігіне, жастарды қоғамдық-пайдалы қызметке тартуға және өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысуға шоғырланады. Қазақстан университеттері өзінің үшінші миссиясын орындай отырып, волонтерлік қозғалысты дамытуды, әлеуметтік маңызы бар жобаларды іске асыруды, өңірде зерттеу және технологиялық әзірлемелерді қамтамасыз етуді, ғылымды қажетсінетін қызметтер көрсетуді, инновациялық өнімдер шығаруды, ЖОО-ның білім алушылары мен қызметкерлерінің өңірдің қоғамдық және сараптамалық кеңестеріне қатысуын, Қауымдастықтармен, қоғамдастықтармен, ҮЕҰ-мен ынтымақтастықты, өңірдің қоғамдық және сараптамалық кеңестеріне арналған акселерация және тәлімгерлік бағдарламаларын дамытуды, стартаптарды іске асыру және жастардың жұмыс істеп тұрған бизнесін дамыту, ашық университет тұжырымдамасын іске асыруды жалғастырады.

      Корпоративтік басқару мен академиялық еркіндікті дамытуға АҚШ-тың тәжірибесі қызығушылық тудырады, онда жоғары оқу орындары академиялық еркіндіктің жоғары дәрежесіне ие, әлемдік рейтингтерде үстемдік етеді және көш бастап келеді. АҚШ-тың жоғары білімі жоғары деңгейде орталықтандырылмаған. Мемлекеттік жоғары оқу орындарын қадағалауды, сондай-ақ олардың активтерін бақылауды тәуелсіз қамқоршылық кеңестер жүзеге асырады. Жеке коммерциялық емес университеттерді Қамқоршылар кеңесі, ал жеке коммерциялық оқу орындарын корпоративті тәуелсіз академиялық кеңес басқарады. Басқару органдарына қойылатын талаптар аккредиттеу агенттіктерінің стандарттарымен айқындалады. Федералды органдардың рөлі білімге қолжетімділікті кеңейтумен (гранттар, стипендиялар, несиелер), ғылыми зерттеулерді қаржыландырумен және аккредиттеу агенттіктерін тану мәселелерімен шектеледі. Жеке университеттер мемлекеттік университеттерге қарағанда әлдеқайда көп дербестікке ие, бірақ олар коммерциялық емес ұйымдарда қатаң жұмыс істеуі керек.

      Корпоративтік басқару жүйесінің маңызды элементі әлемдегі үздік университеттердің ғылымы мен инновацияларын тұрақты қаржыландырудың негізіне айналған эндаумент қорлары (нысаналы капитал қорлары) болып табылады.

      Бүгінде әлемнің 80 университетіндегі эндаументтердің көлемі бір миллиард доллардан асады. Бұл университеттердің көпшілігі американдық, Ұлыбританиядағы, Жапониядағы, Аустралиядағы және Сингапурдағы бірнеше университеттер. Эндаумент қорларын дамытудың негізі реттеу режимінің икемділігі мен қарапайымдылығы, салықтық преференциялар және күшті филантропиялық дәстүрлер болып табылады. Мысалы, Ұлыбританияда қайырымдылық қорының мәліметі бойынша, 2020 жылы қайырымдылық көлемі 11,3 миллиард долларды құрады, бұл АҚШ-тан әлдеқайда төмен, бірақ орташа еуропалық деңгейден айтарлықтай жоғары.

      Францияда, Ресейде нормативтік реттеу модельдері бар, оның аясында эндаументтер туралы жеке заң қабылданады. Көптеген батыс елдерінде эндаумент қорларына салықты ынталандырудың әртүрлі құралдары бар. Ең көп таралған тетік – салық базасынан шегерімдер.

      Қазақстанда әлемдік тәжірибені ескере отырып, корпоративтік басқаруды дамытуға: Директорлар кеңесі мүшелерінің және ЖЖОКБҰ-ның корпоративтік хатшыларының біліктілігін арттыру жүргізіледі; ҒЖБМ корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер енгізіледі; Директорлар кеңесінің құрамы олардың қызметінің тиімділігін ескере отырып қайта қаралады; эндаумент қорлардың жұмысы жетілдіріледі.

      Өмір бойы білім алу

      Халықтың үздіксіз білім алуға қатысу дәрежесі білім беру парадигмасы және елдің экономикалық даму деңгейінің көрсеткіші ретінде қарастырылады. ЮНЕСКО-ның (2009 ж.) мәліметтері бойынша, ересек тұрғындардың білім алуының орташа ұзақтығының бір жылға ғана артуы экономикалық өсімнің 3,7 % - ға артуына алып келеді. Сондықтан Еуропалық Комиссия (2016 ж.) ересек халықтың дағдыларын арттыруға және олардың еңбек нарығының сұраныстарына толық сәйкес келуіне, дағдылар мен біліктілікті, оның ішінде ресми оқу орындарынан тыс жерлерде алынған дағдыларды бағалау, тану және салыстыру жүйесін дамытуға, сұранысқа ие дағдыларды анықтауға бағытталған бағдарлама қабылдады. Бағдарламаны іске асыру үшін көптеген Еуропа елдері ересектерді бейресми біліммен қамтуды арттыру бойынша мемлекеттік шаралар қабылдады. Мысалы, Швейцарияда қамту көрсеткіштерінің өсуі (70 %) ересектерге білім беру туралы заңның қабылдануына байланысты, оның шеңберінде экономика салаларында жұмыс істейтін халықты оқытуды тікелей қаржыландыру көзделген. Швецияда халықты бейресми біліммен қамтуды ұлғайту (66 %) мигранттар мен босқындарды оқыту және тілді оқытуға және кәсіби біліктілік алуға бағытталған мемлекеттік гранттар бөлу нәтижесінде мүмкін болды. Франция жұмыс орнында және өзін-өзі тәрбиелеу арқылы алынған біліктілікті тәуелсіз бағалау және тану жүйесін дамыту арқылы халықты қамтуды 36 % - ға дейін арттырды. Тәжірибе негізінде адам біліктілік емтихандарын тапсырудан босатылуы мүмкін. АҚШ-та өмір бойы оқуға деген қызығушылықтың артуы үздіксіз білім беру туралы Заңның қабылдануымен байланысты. Заң табысы төмен ересек тұрғындардың мектеп біліміндегі олқылықтарды жоюға бағытталған. Өсудің екінші кезеңі (8,9-дан 59 % - ға дейін) білім беруге мемлекеттік қаржыландырудың азаюының және жоғары білім алғысы келетіндер санының артуының салдары болып табылады. Өзінің білім беру орталықтары мен білім беру желілерін қалыптастыра отырып, корпоративтік оқыту кеңінен дамыды. Осылайша онлайн оқытуды Facebook, Google және Microsoft сияқты алыптар ұсынады.

      Осылайша, көптеген елдерде ересектерді қамтудың өсуін қамтамасыз ететін негізгі факторлардың қатарында ересектерді оқыту бағдарламаларын тікелей мемлекеттік қаржыландыруды, үздіксіз білім беру жүйесін құруды және білім беру ұйымдарынан тыс алынған оқу нәтижелерін тануды атап өтуге болады. Осы үш бағыт бойынша 2029 жылға дейін үздіксіз білім беру жүйесі дамитын болады.

      Ғылым

      Халықаралық практика ғылым саласында бірыңғай басқару моделінің жоқтығын көрсетіп отыр. Бірақ күшті және инновациялық жүйелері бар елдер үлкен қызығушылық тудырады.

      АҚШ-та ғылыми-техникалық білімнің маңызды көзі және тікелей үкімет саясатын жүргізудің негізгі арнасы федералды зертханалар (Гарвард және Стэнфорд университеттерінің әлеуметтік кәсіпкерлік зертханалары, Стэнфорд жанындағы NASA және басқалары) болып табылады. АҚШ-та 700-ден астам федералды зертханалар жұмыс істейді. Инновациялық кластердің тағы бір түрі жеке фирмалардың мемлекет қолдауымен әзірленген инновацияларға қол жеткізуін қамтамасыз ететін жоғары оқу орындарын, ғылыми-зерттеу институттарын, зертханаларды біріктіретін ғылыми-техникалық парктер (Кремний алқабы, 128 жол және басқалар) негізінде құрылған.

      АҚШ-та корпорациялар ғылыми зерттеулерге жұмсалатын шығыстардың 65,5 %-ын құрайды, олардың көпшілігі қаржыландыруды университеттерге бағыттайды. Екі бағдарлама жұмыс істейді: инновациялық зерттеулер саласында шағын бизнесті қолдау (Small Business Innovation Research Program, SBIR-үш кезеңнен тұрады: техникалық-экономикалық негіздеме және коммерциялық әлеуетті бағалау, ҒЗТКЖ жүргізу, коммерцияландыру); Шағын компаниялар арасында технологиялар трансферін қолдау бағдарламасы (Small Business Technology Transfer Program, STTR). Бұл шағын компаниялар арасында коммерциялық емес ұйымдар (университеттер, ғылыми-зерттеу институттары және т.б.) және шағын бизнес олардың технологиялар трансферіне қатысу мақсатында әріптестік үшін мүмкіндіктер туғызады.

      Соңғы бірнеше онжылдықта Қытай әлемнің түкпір-түкпірінен, ең алдымен, бұрын елден кеткен қытайлық эмигрант ғалымдар арасынан неғұрлым дарынды зерттеуші ғалымдарды тарту саясатын дәйекті түрде жүргізіп келеді. Нәтижесінде 2 миллионнан астам ғалым тартылды. Инновациялық қызметті дамытуды ынталандыру тетіктері әзірленді. "Кәсіпорындардың пайдасына салынатын салық туралы" Қытай Халық Республикасының Заңында жаңа және жоғары технологиялар кәсіпорындары санатына жататын компаниялар үшін пайда салығының төмендетілген мөлшерлемесі көзделген. Оның мөлшері 15 %-ды, ал стандартты мөлшерлеме 25 %-ды құрайды. Осы санатқа жатқызылу үшін компания барлық шығыстардың белгілі бір үлесін ҒЗТКЖ жүргізуге жұмсауға, штатындағы жұмыскерлердің кемінде 50 %-ы инновациялық салада жұмыс істеуі тиіс, сондай-ақ жоғары технологиялы көрсетілетін қызметтер мен тауарларды өткізуден түсетін кірістердің көлемі кәсіпорынның бір жылдағы барлық кірісінің кемінде 50 %-ын құрауға тиіс.

      Ресей Федерациясының Үкіметі отандық ғылыми саланы жоғары білікті мамандармен қамтамасыз ету үшін бірқатар шаралар қабылдауда. 2012 жылы Ресей Федерациясының Президенті ғылыми қызметкерлердің орташа жалақысын өңірдегі орташа жалақының 200 %-ына дейін жеткізу туралы жарлық шығарды. Бұл шара 39 жасқа толмаған ғалымдарды мамандыққа көбірек тартуға көмектесті. Нәтижесінде орыс ғалымының орташа жасы 48-ден 46 жасқа дейін төмендеді. "Ғылым" ұлттық жобасы шеңберінде даярланған жоғары білікті кадрлардың санын арттыру, толық жұмыспен қамту схемасы бойынша жұмыс істейтін жас зерттеушілер өсімін 2024 жылға қарай 25 %-ға дейін жеткізу көзделген. Халықаралық математикалық орталықтар мен геномдық зерттеу орталықтарын қоса алғанда, әлемдік деңгейдегі ғылыми-білім беру орталықтарын құру, "мегасайнс" сыныбын орнатумен қоса, ғылыми зерттеулер мен әзірлемелердің озық инфрақұрылымын құру, зерттеулер мен әзірлемелер секторының жетекші ұйымдарының аспаптық базасының кемінде 50 %-ын жаңарту жоспарланған.

      "Басымдық-2030" бағдарламасы 2030 жылға қарай елдің ғылыми - технологиялық және әлеуметтік-экономикалық дамуының 100-ден астам озық заманауи университет-орталықтарын қалыптастыруды көздейді. "5-100" бағдарламасы аясында шетелдік ғалымдар мен философия докторы дәрежесінің ресейлік иегерлерін рекрутинг жүйесі әзірленді. Сондай-ақ, шетелде тұратын Ресей Федерациясының азаматтары арасынан әлемнің жетекші ғалымдарының жетекшілігімен заманауи зертханалар құру бойынша мегагранттардың бағдарламалары іске қосылуда. Жаңа жоғары технологиялық нарықтарда ресейлік технологиялық компаниялардың көшбасшылығы үшін жағдай жасау жөніндегі ұлттық технологиялық бастама іске асырылуда.

      Ғылыми кадрларды дамыту және ғылым саласындағы таланттарды ұстап қалу үшін Ұлыбритания британдық бизнес пен академиялық ортадағы әлемдік деңгейдегі зерттеулер мен инновациялар саласындағы көшбасшыларға мансаптық өсу мен даму үшін 900 млн фунт стерлинг көлемінде стипендиялар ұсынады. Бұл бағдарламаға бүкіл Ұлыбритания бойынша 200-ден астам стипендиат қатысуда.

      Канада Таланттар бағдарламасын ("Talent program") іске асырады, оның негізгі мақсаты – қоғамда, академиялық орталарда, сондай-ақ мемлекеттік, жекеше және коммерциялық емес секторларда зерттеушілер мен көшбасшылардың жаңа буынын дамытуда студенттер мен докторанттарға қолдау көрсету. Таланттар бағдарламасы зерттеу дағдыларын дамытуға ықпал етеді әрі әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар саласында жоғары білікті кадрлар даярлауға көмектеседі.

      Сингапурда елдегі таланттарды қолдау бойынша "А*STAR" бағдарламасы іске асырылады. Сингапур жергілікті таланттарды оқытуға инвестиция салады, шетел азаматтарын, оның ішінде докторлық/постдокторлық даярлыққа тартады. Нәтижесінде 2000-нан астам ғалым Сингапурдың зерттеулер, инновациялар және кәсіпкерлік экожүйесіне өз үлестерін қосуда.

      Германияда ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға бөлінген қаражаттың 2/3 астамы өнеркәсіп секторынан келеді және жеке инвестициялар есебінен қаржыландырылады. Неміс өнеркәсіпшілер одағы 8 млн аса қызметкері бар 100 мыңнан астам компанияның мүдделерін білдіретін 40-тан астам үлестес өнеркәсіптік бірлестіктерді біріктіретін бас ұйым болып табылады. "Ғылыми-зерттеу кампусы – инновацияларға арналған мемлекеттік-жекешелік әріптестік" (Research Campus – Public-Private Partnership for Innovation, 2011) бастамасы шеңберінде тәуелсіз қазылар алқасы ұсынған 9 зерттеу кампусы құрылды, олар ең көп 15 жыл ішінде жылына 2 млн еуроға дейінгі мөлшерде қаржыландыру алады. Зерттеу кампусының әріптестері жобаның жалпы бюджетінің 50 %-ын қаржыландыруға тиіс.

      ҒЗТКЖ үшін салықтық ынталандыру Аустралия үкіметінің ҒЗТКЖ-ға аустралиялық өнеркәсіптің инвестицияларын ынталандыру жөніндегі түйінді тетігі болып табылады. Айналымы 20 млн аустралиялық доллардан кем компаниялар, егер компаниялар салықтық зиян жағдайында болса, ақшалай қаражат алуға мүмкіндік беретін өтелетін салықтық есепке жатқызуды алады. Өтем алуға құқығы бар қалған барлық компаниялар өтелмейтін салықтық есепке жатқызуды алады, бұл олар төлейтін салық мөлшерін азайтуға мүмкіндік береді.

      Оңтүстік Кореяның жедел технологиялық дамуына көбінесе 1960-шы жылдардан бастап ірі корпорациялардың "кері инжиниринг" деп аталатынның немесе импорттық технологияларды игерудің есебінен алдыңғы қатарлы технологиялық шептерге шыға алу фактісі ықпал етті. ЭЫДҰ деректері бойынша бүгінде оларға елдегі ғылымға жұмсалатын шығындардың 15,3 %-ы тиесілі.

      Израильдің инновациялық саясатының мәні жоғары технологиялы сектор компанияларына жан-жақты көмек көрсетуден көрініс табады. Бұл көбінесе ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді тікелей субсидиялаудан көрініс табады. Мысалы, Өнеркәсіп және сауда министрлігі жанындағы Бас ғалым бюросы жыл сайын зерттеулер мен әзірлемелерге стипендия ретінде шамамен 400 млн доллар бөледі, бұл олардың бүкіл құнының 30 %-ынан 66 %-ына дейін жабады. Өнім табысты өткізілуі шартымен пайыздық аударымдар түріндегі министрліктің өтемақылары жылына шамамен 100 млн долларды құрайды.

      ЭЫДҰ елдерінде мемлекетпен қатар бизнес ҒЗТКЖ-ны дамытуда маңызды рөл атқарады, ҒЗТКЖ жалпы көлемінің шамамен 70 %-ын жеке немесе мемлекеттік кәсіпорындар орындайды. ЭЫДҰ сарапшылары жүргізген талдау мемлекеттің қаржы құралдарын қолдануы өте тиімді екенін және бизнес тарапынан ғылымға салынатын инвестициялардың өсуіне ықпал ететінін көрсетті. Мәселен, мемлекеттің ҒЗТКЖ-ға жұмсаған 1 еуросы (салық жеңілдіктері немесе тікелей қаржылық қолдау арқылы) бизнес тарапынан шамамен 1,4 еуроны тартады.

      Халықаралық тәжірибеде инновациялық технологияларды дамытудың кемінде тоғыз кезеңі ("технологияның дайындық деңгейлері" немесе TRL) ерекшеленеді. Барлық деңгейлерден өткеннен кейін ғана технологияны немесе өнімді толық коммерциялық орналастыру, нарыққа ену кезеңі басталуы керек.

      Осылайша, дамыған елдердің тәжірибесіне сүйене отырып, Қазақстанның ғылыми-технологиялық саясаты ішкі инновациялық деңгейді арттыруға, әлемдік технологиялық көшбасшыларға қатысты инновациялық алшақтықты қысқартуға, қазақстандық компаниялардың өздерінің коммерциялық мақсаттарында пайдалану үшін жаңа сыртқы ақпарат алу бөлігінде сіңіру қабілетін арттыруға бағытталуы тиіс. Бұл өз кезегінде өз ғылымын дамытудың тиісті деңгейін талап етеді.

      Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, ғылыми-техникалық саясатты қалыптастыру ғылыми-технологиялық болжау жүйесін енгізуден басталады. Оның қорытындысы бойынша технологиялық міндеттердің ұлттық карталары және негізгі "сыни" технологиялар, ғылыми-технологиялық дамудың салалық және жол карталары қалыптастырылуы тиіс, олардың негізінде тиімді нысаналы технологиялық бағдарламалар іске асырылады.

4-бөлім. Пайым

      Жоғары білім мен ғылым жүйесі, оның бәсекеге қабілеттілігін арттыратын негізгі элементтерге баса назар аудара отырып, трансформацияның кезекті кезеңінен өтуі тиіс. Тұрақты мониторинг пен талдауды ескере отырып, қолда бар тетіктердің одан әрі эволюциялық дамуына, сондай-ақ халықаралық тәжірибемен нақтылай күшейтуге басты назар аударылатын болады.

      2029 жылға дейін жоғары білім беруді дамыту саясатын іске асыру заңнамалық негізді, ЖЖОКБҰ-ның дербестігін, университеттер мен ғылыми институттарға таланттарды тартуды, білім мен құзыреттілік деңгейін арттыруды, жаһандық құзыреттерді ескере отырып, дамушы технологиялар мен болашақ экономикасына негізделген ЖЖОКБҰ-ның заманауи білім беру бағдарламаларын қамтамасыз етуге бағытталған. Жоғары білім беру жүйесіндегі заманауи сын-қатерлерді ескере отырып, цифрлық технологиялар элементтері бар білім беру процесінің жаңа заманауи педагогикалық дизайны. Ғылымды қажетсінетін экономиканы кадрлармен қамтамасыз ету және коммерцияландыруды дамыту факторы ретінде заманауи оқу және ғылыми зертханалар құра отырып, жоғары оқу орындарының академиялық артықшылығын дамыту.

      Халқты ресми және бейресми біліммен қамтуды қамтамасыз ететін үздіксіз білім беру жүйесі жұмыс істейді. Жүйенің негізгі құралдарының бірі-өмір бойы алған оқу нәтижелерін валидациялау үшін бейресми білім беру нәтижелерін тану тетіктері, сондай-ақ оқу жетістіктерін тану және растау үшін кредиттердің жинақтау жүйесін (банкін) және кредиттік емес оқытуды енгізу.

      Қазақстандық ғылымның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін және оның ұлттық деңгейдегі қолданбалы проблемаларды шешуге қосқан үлесін арттыру үшін ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қаржыландыру деңгейіне кейіннен ЖІӨ-нің 1% - на дейін қол жеткізу мақсатында барлық көздерден ғылымға арналған шығыстарды ұлғайтуға ерекше назар аударылды. Жаңа модельге көшумен ғылымды басқару жүйесі жетілдірілді. "Ғылым және технологиялық саясат туралы" Қазақстан Республикасының әзірленген жаңа Заңы ел экономикасының өндірістік секторларына ғылымды қажетсінетін зерттеулерді тарту мақсатында ғылым мен бизнес-қоғамдастық арасындағы тығыз диалогқа ықпал етті.

5-бөлім. Негізгі қағидаттар мен тәсілдер

      Негізгі қағидаттар

      Жоғары және үздіксіз білім мен ғылым жүйесін дамыту мынадай қағидаттарға негізделеді:

      Барлығының сапалы жоғары білім алу құқықтарының теңдігі; зияткерлік дамуды, психофизиологиялық және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, халық үшін жоғары білімнің қолжетімділігі; оның деңгейлерінің сабақтастығын қамтамасыз ететін білім беру процесінің үздіксіздігі; оқытудың жеке траекториясын еркін таңдау және үздіксіз білім беру арқылы дағдылар мен құзыреттерді алу; еңбек ресурстарының ұтқырлығы – қызмет бейінін өзгерту және әртүрлі бағыттар бойынша параллель кәсіптік білім алу мүмкіндігі; ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің басымдылығын; мемлекеттік қолдау алу кезінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ашықтығын, объективтілігін және теңдігін; ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар сараптамасының объективтілігі мен тәуелсіздігін арттыру мақсатында; ғылымды, білімді, бизнесті және өндірісті интеграциялау; халықаралық ғылыми және ғылыми-техникалық ынтымақтастықты дамыту; экономиканың басым секторларында технологияларды коммерцияландыруды ынталандыру, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің ғылыми, ғылыми-техникалық және инновациялық қызметті дамытуға қатысуы үшін көтермелеу және жағдайлар жасау.

Негізгі тәсілдер

1 тарау. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді дамыту

      1-параграф. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің қолжетімділігі

      Ескерту. 1-параграф жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Жоғары білім алуға қолжетімділікті қамтамасыз ету мақсатында тест тапсырмаларын жасауға және нәтижелерін талдауға психометриялық тәсілдерді пайдалана отырып, стандартталған форматқа көшіру бөлігінде ҰБТ жетілдірілетін болады. ҰБТ-ның пилоттық нұсқасы бірнеше ЖЖОКБҰ-да сынақтан өткізіліп, жұртшылықпен және сарапшылармен талқыланды. Тест тапсырмаларының көмегімен мынадай жоғары дәрежелі дағдылар: ақпаратты қолдану, рефлексиялау, кеңейту, бағалау және талдау қабілеті бағаланатын болады.

      Жоғары білім беру сапасын арттыру мақсатында мемлекеттік тапсырыстың бөлінуін өзгертуді көздейтін қаржыландырудың жаңа моделі қабылданады.

      ҰБТ нәтижелеріне және талапкердің отбасының әлеуметтік-экономикалық мәртебесінің өзге де көрсеткіштеріне байланысты саралауды (30-дан 100 %-ға дейін) енгізе отырып, гранттардың құны қайта қаралатын болады. ЖЖОКБҰ-да оқу ақысын төлеуге жылдық 2-3 %-бен ұзақ мерзімді жеңілдікті кредиттер алу мүмкіндігін ұсыну жоспарланып отыр.

      2025 жылға дейінгі гранттар саны 50 %-ға артады. Нәтижесінде кемінде 75 мың жас қазақстандық мемлекеттік қолдауға ие болады. 2029 жылға қарай студенттер шәкіртақысы 2026 жылдан бастап екі есеге көбейеді.

      Магистранттар мен PhD докторанттарын даярлауға арналған гранттар құны ұлғайтылады. Ғылыми кадрларды (PhD докторларын) даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысы 5 мың грантқа дейін ұлғаяды. Бұдан басқа, 2023 жылдан бастап резидентурада даярлауға арналған гранттар санын кезең-кезеңімен 70 %-ға ұлғайту жоспарлануда. ЖЖОКБҰ мен ҒЗИ-ды интеграциялау шеңберінде ҒЗИ базасында магистрлер мен PhD докторларын даярлау жалғасады, резидентураға бірыңғай ұлттық қабылдау емтиханы әзірленетін болады.

      ЖЖОКБҰ-да инклюзивті білім беру, ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылардың жеке білім беру траекториясын дамыту үшін жағдай жасалады. Бұған қоса, тек денсаулық жағдайына байланысты мүмкіндіктері шектеулі білім алушыларды ғана емес, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық мәртебесіне, гендеріне, оқыту тіліне (шетелдік студенттер) және тағы басқа жағдайларға байланысты қажетті ресурстарды ұсынуға және білім алушыларды қолдауға бағытталған инклюзивті білім беруді қамтамасыз ету жоспарланған.

      Сондай-ақ білім беру грантын беру шеңберінде табысы төмен отбасылардан жоғары білім беру бағдарламаларына түсушілерді қолдау мәселесі пысықталатын болады.

      Оқыту сапасын, студенттердің өздерінің жауапкершілігін және ЖЖОКБҰ арасындағы бәсекелестікті арттыру мақсатында заңнамалық деңгейде студенттің арнайы білім беру шотына оқытуға көзделген қаражатты (білім беру грантын) аудару жөніндегі нормалар көзделетін болады.

      Мемлекет беретін барлық қаржы қаражатын бірыңғай білім беру шоттарына (бұдан әрі – ББШ) жинақтау көзделіп отыр. Осы мақсатта "Келешек" бірыңғай ынтымақты білім беру жинақтау жүйесі енгізілетін болады, онда жеңілдетілген білім беру кредиті мен сараланған грант алу тетігін интеграциялай отырып, мемлекеттік білім беру жинақтау жүйесін (бұдан әрі – МБЖЖ) жетілдіру көзделген.

      ББШ-ны "Әлеуметтік әмиянмен" интеграциялау мемлекет тарапынан жастарды (3 жастан бастап бірінші мамандық алғанға дейін) әлеуметтік қолдауды толық көлемде іске асыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. ББШ қаражатын азаматтар білім беру қызметтеріне ақы төлеуге және білім (немесе тұрғын үй) алуға өз қаражатын жинақтауға пайдаланатын болады. Бұл ретте білім беру шотының қаражаты білім беру қызметтеріне ақы төлеу және тұрғын үй сатып алу сияқты қатаң нысаналы мақсаты болады.

      Халық тығыз орналасқан өңірлер мен білім беру сапасында үлкен айырмашылықтар бар өңірлерден еліміздің жетекші ЖЖОКБҰ-ға оқуға түсушілер үшін техникалық даярлау бағыттары бойынша нысаналы гранттар бөлінетін болады. Кадрларды даярлауға, оның ішінде техникалық даярлау бағыттары бойынша өңірлік ЖЖОКБҰ-ға арналған білім беру тапсырысын квоталау өңірлер мен салалардың болжамды қажеттілігін айқындау негізінде жүзеге асырылады.

      "Болашақ" халықаралық стипендиясы шеңберінде жетекші шетелдік ЖЖОКБҰ, сол сияқты ТМД-ның техникалық жоғары оқу орындарында техникалық кадрларды даярлау басымдығы қамтамасыз етілетін болады.

      ЖЖОКБҰ студенттері мен жұмыскерлерінің эмоционалдық әл-ауқатын сақтау, университеттерде қолайлы әлеуметтік-психологиялық ахуал жасау және білім алушыларға психологиялық қолдау көрсету мақсатында психологиялық қызметтер жетілдірілетін болады. ЖЖОКБҰ-да ең алдымен, студенттердің мүдделері мен қажеттіліктерін ескеретін физикалық және виртуалды кеңістік құру қажет.

      Жоғары білім күндізгі және онлайн-нысандарда ұсынылуы мүмкін. Бұл ретте ЖЖОКБҰ білім алу шеңберін кеңейте отырып, оның ішінде халықаралық білім беру платформалары арқылы қашықтан білім беру технологияларын белсенді қолдануда.

      Жасанды интеллектті пайдалану білім беру қызметтерінің ландшафтына және жалпы білім беру процесіне оң да, теріс те зор әсер етуі мүмкін. Сондықтан білім беруде жасанды интеллект (AI) жүйелерін пайдалану стандартын әзірлеу мәселесі қаралатын болады.

      2-параграф. Озық кадрлық қамтамасыз ету

      Ескерту. 2-параграф жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Жалпы мамандарды даярлау жүйесі озыңқы кадрлық қамтамасыз ету моделіне көшуі тиіс.

      Ол үшін мемлекеттің, бизнес пен білімнің күш-жігері кадрларды озыңқы даярлауға шоғырландырылатын болады. Алгоритм мыналарды қамтиды:

      1) кадрларға деген сұранысты болжаудың заманауи форсайттық әдістері;

      2) біліктілік талаптарын айқындау;

      3) жаңа буын мамандарын оқыту.

      Бұл моделді құрудағы негізгі буын университеттер болады. Күш-жігерді шоғырландыру үшін елдің әрбір өңірі мен саласы үшін жетекші ЖЖОКБҰ айқындалатын болады.

      Жаңа кәсіптер атласын құру тәжірибесі пайдаланылатын болады, оның шеңберінде кадрларды озыңқы даярлау жөніндегі өңірлік стандарттарды әзірлеу жалғасады. "Мамандығым – болашағым" бағдарламасы кеңейтіледі.

      Оқу процесіне ECTS қағидаттарын одан әрі енгізу және академиялық еркіндікті кеңейту жөніндегі жұмыс жалғасады.

      Білім беру бағдарламаларының мазмұнын жаңарту және университет түлегінің моделін жетілдіру негізгі құзыреттер мен еңбек нарығының жаңа сын-қатерлері ескеріле отырып жүзеге асырылады.

      Инновациялық білім беру бағдарламалары еңбек нарығының форсайт-зерттеулері және жаңа кәсіптерге қажеттілікті болжау негізінде әзірленеді. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру мазмұны шетелдік әріптестермен бірлесіп пәнаралық және жаһандық білім беру бағдарламаларын әзірлеуге бағдарланатын болады. Осындай бағдарламалар бойынша оқыту нәтижелері халықаралық кәсіби сертификаттаудан өтуге мүмкіндік береді.

      "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңында 2-ші оқу жылынан бастап міндетті түрде кәсіптік практикадан өту көзделген. Бакалавриат бағдарламаларының практикаға бағдарлануын күшейту кәсіби модульдерді оқытуға қолданыстағы практиктерді тарту есебінен де қамтамасыз етілетін болады. ЖЖОКБҰ-ға әріптес-кәсіпорындар базасында студенттердің 30 аптаға дейін өндірістік тағылымдамадан өтуін қоса отырып, техникалық бағыттардың білім беру бағдарламаларын іске асыру құқығы берілетін болады.

      Бизнес өкілдері мен жұмыс берушілерді білім беру бағдарламаларын әзірлеуге тарту, сондай-ақ білім беру процесін ғылыми қызметпен ықпалдастыру жалғасады. Кадрларды даярлауға қатысқаны үшін индустрия мен бизнестің жауапкершілігі күшейтілетін болады. ЖЖОКБҰ жасанды интеллекттің өндіріс пен ғылымға енгізілетінін ескере отырып, жаңа жұмыс орындарын құруға қабілетті кадрлар дайындайтын болады.

      Болашақ студенттер мен жұмыс берушілер үшін қолданыстағы білім беру бағдарламаларының тізілімі базасында ашық қолданыста болатын Ұлттық біліктілік жүйесінің цифрлық платформасымен интеграцияланған Білім беру бағдарламаларының ұлттық портфелі қалыптастырылатын болады. Бакалавриаттың білім беру бағдарламасы өңірлік және салалық қажеттіліктерге, еңбек нарығының сұраныстарына және жаһандық өзгерістерге икемді болады.

      Қазірдің өзінде бакалавриатта оқу мерзімдерін регламенттеу жойылған, академиялық кредиттердің қажетті көлемін игеру талап етіледі. Бұл ретте ЖЖОКБҰ-ны білім беру гранты бойынша қаржыландыру жүйесі оқу мерзіміне байланысты болғандықтан, студенттердің оқуына ақы төлеу мәселесі олардың жеке оқу жоспары бойынша пысықталады.

      Болашақта дипломдарға түлектердің цифрлық бейіндері түріндегі қосымшаның жаңа форматы көзделуде, онда жұмыс берушілерге қалыптасу деңгейі мен тереңдігі көрсетіле отырып, меңгерген дағдылары мен құзыреттері туралы ақпарат беріледі. Жұмыс берушілер оған бірыңғай жоғары білім порталы арқылы қол жеткізе алады. Бұл студенттердің өз оқу нәтижелерін және болашақта жұмысқа орналасуы үшін жауапкершілігін арттыруға ықпал етеді.

      Шетелдік ЖЖОКБҰ филиалдарының тәжірибесін ескере отырып, білім беру бағдарламаларын әзірлеу кезінде "зерттеуге бағдарланған білім беру" (ROS) тәсілі енгізіледі. Ғылыми-зерттеу жұмысына тартылған профессорлық-оқытушылар құрамы студенттерді ғылым мен технологияның соңғы жетістіктерін ескере отырып, эксперименттік-талдамалық ортаға бағдарлайды.

      ЖЖОКБҰ бітіргенге дейін жұмыс тәжірибесін жинақтау және түлектерді жұмысқа орналастыру сапасын арттыру мақсатында дуалды оқыту, оның ішінде жұмыс берушілер базасында оқыту мүмкіндіктері кеңейтілетін болады.

      Университеттер өздерінің түлектерін университеттерді аяқтағаннан кейін қолдауға арналған "апгрейд" орталықтар құруға бағытталатын болады.

      Жұмыс берушілердің, бизнес-құрылымдар, кәсіптік және қоғамдық бірлестіктер өкілдерінің ЖЖОКБҰ директорлар кеңестеріне қатысуын кеңейту жұмысы жалғасады. Корпоративтік басқару қағидаттарын енгізу бойынша жұмыс жалғасады. Корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер енгізіледі, директорлар кеңестерінің құрамы қайта қаралады. Тәуекел-менеджмент функциялары ЖЖОКБҰ-ның стратегиялық және операциялық міндеттерін іске асыруға негіз болады.

      ЖЖОКБҰ-ның адами ресурстар мен таланттарды басқару жөніндегі институционалдық саясатын құру маңызды. ЖЖОКБҰ-да кадрлық резерв және топ-менеджментті даярлау жүйесі құрылады. ЖЖОКБҰ-ны басқару саласында талантты жас мамандар мен менеджерлер үшін кең мансаптық перспективалар құрылады. ЖЖОКБҰ халықаралық стандарттарға, штаттық кестенің жаңа моделіне сәйкес лауазымдардың жаңа жүйесіне көшу, ПОҚ біліктілігін арттыру жұмысын жалғастырады. 2026 жылдан бастап жоғары оқу орындары оқытушыларының жалақысы көтеріледі, бұл ретте нақты және ашық лауазымдарды жіктеу жүйесі бар, әділдік пен теңдік қағидаттарына негізделген ЖЖОКБҰ-ның еңбекақы төлеу жүйесі қайта қаралатын болады.

      Дарынды жастарды ЖЖОКБҰ-дағы оқытушылық қызметке және ғылыми мансапқа тарту үшін докторантурада және постдокторантурада ғылыми кадрларды даярлау жүйесі қайта қаралады.

      Докторанттар контингентін қалыптастыру үміткерлердің зерттеу дағдыларын бағалау негізінде және ЖЖОКБҰ-ның ғылыми мектептерін ескере отырып жүзеге асырылатын болады. Зерттеу бағыттарының сабақтастығын қамтамасыз ету үшін ғылыми мектептерді қолдау тетіктері пысықталуда.

      Жас ғалымдар үшін жетекші шетелдік ЖЖОКБҰ мен ғылыми орталықтарда оқыту және зерттеулер жөніндегі бағдарламаларды іске асыру жалғасады. Ғылыми ізденістерді қаржыландыру үзілмейді.

      ЖЖОКБҰ-да педагогтерді даярлауға ерекше назар аударылатын болады. Педагогикалық білім беру мынадай 4 бағыт шеңберінде дамиды:

      1) педагогикалық кадрларға қажеттілікті болжау, өңірлер деңгейінде қажеттіліктерді болжау жүйесін құру, педагог кадрларды даярлаудағы тапшылықты озыңқы еңсеру, болашақ мұғалімдерді кәсіптік бағдарлау;

      2) бірыңғай білім беру кеңістігін құру, профессорлық-оқытушылар құрамының (ПОҚ) өзара іс-қимылы арқылы педагогикалық жүйе ішіндегі интеграциялық процестерді іске асыру, major/minor және double major бағдарламаларын, сондай-ақ шағын жинақты мектептерге арналған оқыту бағдарламаларын енгізу арқылы білім беру бағдарламаларының құрылымын жетілдіру;

      3) зерттеу қызметін, оның ішінде іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді бейіндеу және дамыту;

      4) ПОҚ-ның кәсіби әл-ауқатын арттыру. "Болашақ" бағдарламасы шеңберінде педагогикалық ЖЖОКБҰ ПОҚ-ның тағылымдамаларына квота енгізу, профессорлық-педагогикалық құрамды магистратурада нысаналы даярлау.

      "Жайлы мектеп" ұлттық жобасы шеңберінде болашақ мектептері үшін жаңа формациядағы мұғалімдер дайындалады. Жаңа формациядағы педагогтерді даярлаудың негізі педагогикалық ЖЖОКБҰ базасында ғылыми-педагогикалық мектептерді дамыту және білім берудегі зерттеу қызметін бейіндеу арқылы ғылыми әлеуетті нығайту болады. Мектептердің жаңа модельдеріне сәйкес білім беру бағдарламалары өзектілендіріледі. Болашақ мұғалімдердің зерттеу құзыреттерін дамыту үшін "Іс-әрекеттегі зерттеу", "Білім берудегі деректерді зерттеу және талдау әдістері" пәндері енгізіледі.

      Педагогтерді даярлауды және қайта даярлауды дамыту шеңберінде "Назарбаев зияткерлік мектептері" ДБҰ негізінде педагогикалық ЖЖОКБҰ құру мәселесі зерделенетін болады.

      Тиісті педагогикалық дайындық бағыттарының бакалавриат – магистратура – докторантура білім беру бағдарламаларының сабақтастығы болуға, ал құзыреттерді қалыптастыру үдемелі ілгерілеуде қарастырылуға тиіс.

      Бакалавриат пен магистратура педагогтерін даярлау бағдарламасына кәсіптік бағдар бағыты енгізілетін болады.

      Педагогикалық білім берудің докторлық бағдарламалары шеңберіндегі зерттеулер докторанттарды тиісті білім беру ұйымдарына кемінде үш семестрге жұмысқа орналастыру арқылы жүзеге асырылатын болады.

      ЖЖОКБҰ-ның зерттеу бағыты дарынды педагогтердің жаңа буынын қалыптастыру мен дамытудың негізгі орталығына айналады. Қазақстанның қазіргі педагогикалық ЖЖОКБҰ еліміздің мектептерімен өзара іс-қимылды арттырады. Жоғары курстың ғана емес, бастауыш курстардың да студенттерін педагогикалық практикамен қамту маңызды. Педагогикалық ЖЖОКБҰ студенттерінің курстық және дипломдық жобаларына жетекшілік ету үшін мектепте жұмыс істейтін мұғалімдер тартылатын болады.

      Студент негізгі білім беру бағдарламасымен қатар алатын жаңа minor-бағдарламалар мен микробіліктіліктер заманауи талаптарға сәйкес педагогтерді даярлаудың ұзақ процесін қысқартуға мүмкіндік береді. Minor-бағдарламаларға міндетті түрде педагогикалық практикадан өтумен қатар, сынып жетекшілерінің, инклюзивті мектептердегі педагог-ассистенттердің және т.б. қызметін ұйымдастыру жөніндегі пәндер кіргізілуі мүмкін. Жекелеген minor-бағдарламалар мен микробіліктіліктер оқуда аздаған қиыншылық көріп жүрген немесе ерекше білім беру қажеттіліктері бар қарапайым мектеп оқушыларына құрылымдық және жүйелі қолдау көрсету дағдыларын қалыптастыруға бағытталатын болады.

      Барлық даярлау бағыттары бойынша minor-бағдарламалар мен микробіліктілік бағдарламалары кәсіптік стандарттарға сәйкес студенттерге Ұлттық біліктілік шеңберінің 4-5-деңгейдегі біліктілік бойынша сертификаттаудан өтуге және оқудың 2-3 жылынан бастап еңбек нарығына шығуына мүмкіндік береді.

      Білім беру бағдарламалары "Педагог" кәсіби стандартына толық сәйкес келуі тиіс. Педагогикалық колледждер мен ЖЖОКБҰ білім беру бағдарламаларын үйлестіру қамтамасыз етіледі.

      ЖЖОКБҰ-да негізгі білім беру бағдарламасы шеңберінде студенттерге колледждерде өндірістік оқыту шеберлері мен инженер-педагогтер болып жұмыс істеуі үшін қажетті құзыреттердің жеткілікті көлемін алу үшін техникалық және кәсіптік білім беру әдістемесін зерделеу бойынша minor-бағдарламалар және (немесе) микробіліктіліктер ұсынылатын болады. Студенттерге дуальды оқыту шеңберінде колледжде арнайы пәндердің оқытушылары немесе шеберлер ретінде өндірістік практикадан өтудің мүмкіндігі ұсынылады.

      Дуальды оқыту шеңберінде ЖЖОКБҰ студенттері жетекші мектептерде әзірленіп жатқан ғылыми-зерттеу жобаларын әзірлеуге қосылатын болады. ЖЖОКБҰ-дағы оқу процесіне шебер-мұғалімдер, ең алдымен, педагогикалық қызметте жоғары атақтары мен марапаттары бар мұғалімдер көбірек тартылатын болады.

      Оқытудағы геймификация, төңкерілген сынып әдісі, проблемалық және жобалық оқыту, фасилитация және ойлау дизайны сияқты және т.б. инновациялық оқыту әдістері қолданылады. Педагогикалық кадрлар тапшылығының алдын алу және педагог мамандығына баламалы кіруді қамтамасыз ету үшін педагогикалық қайта даярлау бағдарламалары (PGCE) іске асырылады. Бұл тетік іріктеу өлшемшарттары енгізіліп, бағдарламалардың мазмұны қайта қаралып жетілдірілетін болады.

      Қазіргі педагогтер қайта даярлау бағдарламаларының сабақтас пәндері бойынша қосымша біліктілік ала алады.

      Түлектерді тәуелсіз сертификаттау және олардың жұмысқа орналасуы педагогикалық ЖЖОКБҰ тиімділігінің негізгі көрсеткіштері болуға тиіс. Педагогикалық ЖЖОКБҰ түлектерін тәуелсіз сертификаттау педагогикалық құрамның сапасын арттыруға ықпал етеді және олардың академиялық білімі мен кәсіби педагогикалық құзыреттерін бағалаудың маңызды құралы болады. Білім беру ұйымдарында жұмыс істеу құқығы осындай сертификат алғаннан кейін ғана берілуге тиіс.

      Жалпы ЖЖОКБҰ түлектерінің кәсіби біліктілігін ерікті негізде тану рәсімі Ұлттық біліктілік жүйесінің цифрлық платформасы (Career Enbek) арқылы жүзеге асырылатын болады.

      Балаларды ерте дамыту саласындағы мамандықты "Болашақ" халықаралық стипендиясының басым бағыттары тізбесіне енгізу, сондай-ақ "Болашақ" бағдарламасы бойынша педагогикалық мамандықтарға квоталарды ұлғайту мәселесі пысықталатын болады.

      Педагогтерді "Педагог" кәсіптік стандарты негізінде даярлау бөлігінде педагогикалық университеттер мен басқа ЖЖОКБҰ-ны аккредиттеу стандарты қабылданатын болады. Осы стандарт негізінде аккредиттеу агенттіктері педагогикалық университеттер мен мұғалімдерді даярлау жөніндегі білім беру бағдарламаларын аккредиттеуге арналған өз стандарттарын әзірлейді, ал педагогикалық бағыт бойынша білім беру бағдарламаларын іске асыратын педагогикалық ЖЖОКБҰ соған сәйкес сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесін құрады.

      "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануы реттелетін кәсіптер бойынша біліктілікті тану рәсімін жүйеге келтірді, бұл ЖЖОКБҰ-ның білім сапасы үшін жауапкершілігін күшейтеді.

      Жетекші халықаралық академиялық рейтингтік агенттіктермен әріптестікте (QS, THE) өткізілетін ЖЖОКБҰ тәуелсіз ұлттық рейтингі жоғары білім сапасын бағалау құралдарының бірі болады.

      Халықаралық аккредиттеу білім беру сапасын тәуелсіз бағалау болып қала береді. Бұл ретте мамандандырылған аккредиттеу саясатын білім беру бағдарламаларының топтары бойынша қайта қарау мәселесі пысықталатын болады.

      ЖЖОКБҰ-ға да, сол сияқты оқытушылық немесе зерттеу қызметіне тартылған әр адамға қатысты академиялық бедел институтын дамыту жөніндегі шаралар қабылданатын болады. Академиялық адалдықтың кез келген бұзушылығының ашықтығы, оның ішінде зерттеу жұмыстарының бірыңғай базасын құру жолымен жүйеге келтіріліп, қамтамасыз етілетін болады. Академиялық адалдықтың бұзылуына нөлдік төзімділік көрсетпейтін ЖЖОКБҰ-ның мемлекеттік қаржыландыруды немесе өзге де преференцияларды алу мүмкіндіктері шектелуге тиіс.

      Халықаралық аккредиттеу, ұлттық рейтинг, мемлекеттік тапсырысты орналастыру шарттары және тәуекелдерді басқару жүйесі білім беру сапасын бағалаудың негізгі тетіктеріне айналады. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесіндегі мемлекеттік реттеу стационарлық модельден цифрлыққа ауысады. Тәуекелдер дәрежесін айқындау рәсімдері бірыңғай жоғары білім беру платформасы арқылы толық автоматтандырылады, тиісінше, мемлекеттік бақылау адал ЖЖОКБҰ-ға әкімшілік жүктемелерді азайта отырып, тәуекелдің неғұрлым жоғары әлеуеті бар ЖЖОКБҰ-ға ғана шоғырланады.

      3-параграф. Жоғары білім беру инфрақұрылымы мен цифрлық архитектураны дамыту

      Ескерту. 3-параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Студенттік жатақханаларды салу, оның ішінде жеке инвесторлардың қаражатын тарту есебінен салу көзделіп отыр. Осы мақсатты іске асыру үшін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың ЖАО Қазақстан Республикасының Жер кодексінде көзделген тәртіпте сауда-саттық (конкурстар, аукциондар) өткізбей, мемлекеттік меншіктегі және жер пайдалануға берілмеген жер учаскелерін немесе жер учаскелерін жалға алу құқығын береді.

      2029 жылға дейін ЖЖОКБҰ жатақханаларында 70 мың жаңа төсек-орын енгізу жоспарлануда. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының студенттерін, магистранттары мен докторанттарын жатақханалардағы орындармен қамтамасыз ету үшін мемлекеттік тапсырысты орналастыру шеңберінде тұруға арналған шығындарды субсидиялау мүмкіндігі пысықталады.

      Жатақханаларға мұқтаж басқа қалалық студенттер, магистранттар, жоғары және (немесе) ЖЖОКБҰ докторанттары білім алушылардың әлеуметтік осал санаты болып табылатынын назарға ала отырып, олардың тұруға арналған шығындарын субсидиялау мүмкіндігі пысықталатын болады. Бұл өз кезегінде білім алушылардың қаржылық жүктемесін төмендетіп қана қоймай, студенттік жатақханалардың құрылысына жеке инвестициялардың қатысуын айтарлықтай ынталандырады.

      Жарғылық капиталында мемлекеттің қатысуымен  ЖЖОКБҰ инфрақұрылымын дамыту және нығайту мақсатында кемінде 50 пайыз білім алушыларды жатақханалармен қамтамасыз ету проблемасын шешу үшін  ЖЖОКБҰ және құрылыс компанияларымен бойынша мемлекеттік-жекешелік әріптестік (бұдан әрі – МЖӘ) тетігін жетілдіру шеңберінде жоғарыда көрсетілген  ЖЖОКБҰ және жеке әріптес мемлекеттік қолдау шаралары түрінде мемлекетті шоғырландыру көзделеді.

      Осы Тұжырымдамада  ЖЖОКБҰ студенттерінің, магистранттары мен докторанттарының тұруы үшін жатақханалар салу бойынша мемлекеттік-жекешелік әріптестік МЖӘ жобаларының мынадай базалық параметрлері көзделеді:

      -  ЖЖОКБҰ студенттері, магистранттары мен докторанттары үшін жатақханаларда жаңа орындарды енгізуді қамтамасыз ету;

      - жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы инфрақұрылымды дамытуда, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы инфрақұрылымды дамыту және  ЖЖОКБҰ студенттерінің, магистранттары мен докторанттарының тұру жағдайларын жақсарту үшін мемлекеттің және (немесе) тиісті саланың уәкілетті органының және (немесе) жергілікті атқарушы органның және жеке әріптестің қатысуымен ЖЖОКБҰ ресурстарын біріктіруде МЖӘ тетігін қолдануды кеңейту;

      - ЖЖОКБҰ және (немесе) тиісті саланың уәкілетті органының және (немесе) жергілікті атқарушы органның қаражаты есебінен жатақхана құрылысының сметалық құнының 30 %-нан аспайтын мөлшерде қоса қаржыландыру, сондай-ақ ЖЖОКБҰ студенттерін, магистранттары мен докторанттарын жатақханалардағы орындармен қамтамасыз ету үшін мемлекеттік тапсырысты орналастыру шеңберінде Қазақстан Республикасының заңнамасына және МЖӘ шартына сәйкес төлемдер;

      - жеке әріптеске жер учаскесіне уақытша өтеусіз жер пайдалану құқығын беру және қажет болған жағдайда МЖӘ объектісіне тиісті инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жүргізу, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де мемлекеттік қолдау шаралары;

      - жеке әріптесті айқындау және онымен МЖӘ шартын жасасу тәртібі: Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте жоғары білім беру саласындағы уәкілетті орган қабылдаған актіге сәйкес.

      Аудиториялық орындардың жетіспеушілігін қысқарту мақсатында жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының оқу корпустарының құрылысы, оның ішінде бағдарламалық МЖӘ арқылы жеке инвестицияларды тарту есебінен қамтамасыз етілетін болады. Ол үшін мыналар көзделеді:

      1) МЖӘ объектісі сипаттамаларының сандық және сапалық көрсеткіштерін ескере отырып, ЖСҚ әзірлеу үшін негіз болып табылатын жобалауға тапсырмаларды қолдану;

      2) ЖЖОКБҰ-ға жаңа аудиториялық орындарды енгізу бойынша МЖӘ жобаларының мынадай базалық параметрлерін қолдану:

      - жобалық қуаты кемінде 100 аудиториялық орын болатын ЖЖОКБҰ-ға жаңа аудиториялық орындарды енгізуді қамтамасыз ету;

      - жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы инфрақұрылымды дамыту және ЖЖОКБҰ студенттерінің, магистранттары мен докторанттарының оқу жағдайларын жақсарту үшін мемлекеттің және (немесе) тиісті саланың уәкілетті органының және (немесе) жергілікті атқарушы органның және жеке әріптестің қатысуымен ЖЖОКБҰ ресурстарын біріктіруде МЖӘ тетігін қолдану;

      - ЖЖОКБҰ және (немесе) тиісті саланың уәкілетті органының және (немесе) жергілікті атқарушы органның қаражаты есебінен МЖӘ объектісін (ЖЖОКБҰ-дағы жаңа аудиториялық орындар) салу сметалық құнының 30% - нан аспайтын мөлшерде қоса қаржыландыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына және МЖӘ шартына сәйкес жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар кадрларды даярлауға арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру шеңберінде төлем төлеу;

      - жеке әріптеске жер учаскесіне уақытша өтеусіз жер пайдалану құқығын беру және қажет болған жағдайда МЖӘ объектісіне тиісті инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес өзге де мемлекеттік қолдау шараларын жүргізу.

      - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жоғары білім саласындағы уәкілетті орган қабылдаған актіге сәйкес.

      Ұлттық және өңірлік контекстке интеграцияланған ЖЖОКБҰ-ның қазіргі заманғы академиялық және зерттеу экожүйесін қалыптастыру мақсатында 15 өңірлік және 5 педагогикалық университет базасында академиялық артықшылық орталықтары құрылатын болады, олар ПОҚ-тың ғылыми-инновациялық белсенділігін арттыруды, өңір экономикасының кадрларға және инновацияларға деген қажеттілігін ескере отырып, оқу бағдарламаларының, біліктілікті арттыру және қайта даярлау курстарының кастомизациясын, эндаумент-қорларды құру қамтамасыз ететін болады.

      Қонаев қаласында инновациялық орталықпен академиялық қалашық, жаңа заманауи университет құру, сондай-ақ қазақстандық жоғары оқу орындары мен колледждерінің филиалдарын ашу мәселесі пысықталатын болады.

      Қазақстандық жоғары оқу орындарының арасында флагмандар Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті үшін "ЕНУград", Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті үшін "ҚазҰУград" үшін жаңа кампустар салынады. Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университетінің базасында озық зерттеулер жүргізуге бағытталған ғылыми-зерттеу хабы құрылатын болады.

      М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университетінің ғылым, бизнес және өндірістің интеграциясын қамтамасыз ететін зерттеу университетіне трансформация жалғасады. С. Өтебаев атындағы Атырау Мұнай және газ университетін индустриалды университетке айналдыру жоспарлануда.

      Зерттеумен айналысатын ЖЖОКБҰ кейіннен отандық жоғары технологиялық шешімдерді экономиканың жаһандық сегментіне одан әрі ұжымдық трансферлеу мақсатында ғылыми құзыреттерді және техникалық әрі технологиялық міндеттердің инновациялық шешімдерін, сондай-ақ отандық индустрия проблемаларын жинақтайтын орталықтарға айналады. Мемлекеттік ғылыми саясат индустрия мен ЖЖОКБҰ байланысын өзара тиімді түрде нығайту жөніндегі ынталандыру шараларына бағытталуға тиіс.

      Цифрлық технологиялар қазіргі заманның ажырамас бөлігіне айналды және жоғары білім беруді табысты іске асыруда әлеуеті зор. Оқу процесіне жасанды интеллект тәсілдерін пайдалана отырып, виртуалды және толықтырылған шынайы болмысты, интерактивті платформалар мен симуляторларды енгізу студенттерге теория мен практикалық дағдыларды тиімдірек меңгеруге мүмкіндік береді.

      Онлайн-білім беру – студенттерге сабақты өздеріне қолайлы уақытта және үйреншікті қарқында оқу мүмкіндігін ұсынатын тиімді құрал. Онлайн-курстар, вебинарлар мен қашықтан оқытудың басқа да түрлері студенттерге түрлі елдердің жетекші мамандарынан білім алуға, сондай-ақ өзге студенттермен халықаралық деңгейде тәжірибе алмасып, әріптестік орнатуға мүмкіндік береді.

      Бұл ретте студенттерге сабақтарға дәстүрлі түрде баруға және (немесе) оларға онлайн қатысуға мүмкіндік беру үшін білім беру бағдарламаларының икемділігі қағидаты сақталады. Жоғары білімдегі гибридті тәсіл (синхронды және асинхронды оқытудың үйлесуі) жоғары білімнің инклюзиясы мен қолжетімділігін қамтамасыз етеді.

      Ғаламдық онлайн-зертханаларға қолжетімділік ЖЖОКБҰ-ның тек онлайн-курстарға ғана емес, сондай-ақ виртуалды, цифрлық зертханалар мен симуляцияларға деген базалық қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік береді, бұл жаратылыстану-ғылыми және инженерлік бағыттар бойынша кадр даярлайтын ЖЖОКБҰ-да физикалық зертханаларды жарақтандыру мәселесін ішінара шешеді.

      Осының бәрі ЖЖОКБҰ-ның цифрлық экожүйесін дамытуға ықпал етеді, ол өз кезегінде олардың бизнес-процестерін жеделдетіп, оңтайландыра түседі, деректер негізінде шешімдер қабылдау мәдениетін және олардың ашықтығын қалыптастырады, кадрлар даярлау сапасын арттырады.

      Жоғары білімнің цифрлық трансформациясын табысты жүзеге асыру үшін дәстүрлі оқу модельдерінен жобалық қызметке назар аудара отырып, белсенді оқыту әдістеріне көшу жүзеге асырылады. Жобалық оқу студенттерге алған білімін практикада қолдануға, шығармашылық ойлауды, топтық дағдыларды, күрделі мәселелерді шешу қабілетін дамытуға мүмкіндік береді, бұл қазіргі заманғы инженердің ажырамас сапалары болып табылады.

      ЖЖОКБҰ цифрлық экожүйесі бар "smart-университеттер" моделіне көшеді. Бұл студенттің цифрлық бейінін қалыптастыруды, яғни оны оқыту траекториясын және оқу жетістіктерін, EdTech цифрлық сервистерін дамытуды, цифрландырудың озық трендтеріне сәйкес процестерді оңтайландыруды көздейді.

      ЖЖОКБҰ цифрлық архитектурасы білім беру процесін қолдау, оқу материалдарын басқару, әкімшілік процестер, студенттер мен оқытушылардың өзара іс-қимылы және ЖЖОКБҰ қызметінің басқа да аспектілері үшін пайдаланылатын инфрақұрылымдар, қосымшалар мен технологиялар жиынтығынан тұратын болады.

      Цифрлық кампустарды құру ЖЖОКБҰ цифрлық архитектурасын дамыту үшін қолданылатын құралдардың бірі болып табылады. Цифрлық кампус оқу кестесі, оқу материалдары, кітапхана ресурстары, интерактивті курстар және т.б. сияқты ЖЖОКБҰ әртүрлі ресурстарына қол жеткізуді қамтамасыз ететін онлайн платформаны енгізу арқылы құрылады. 2 жоғары оқу орнының базасында цифрлық университеттің пилоттық үлгілерін құру жоспарлануда.

      Кітапханалар мен олардың жүйелерін цифрлық трансформациялау, жалпы процесте (Open University, Coursera және т.б.) ашық білім беру платформаларын пайдалану, бизнес-процестерді цифрлық форматқа көшіру басым міндеттер болады. Цифрлық құзыреттер барлық білім беру және кәсіптік стандарттардың міндетті элементі болады. Барлық студенттер үшін әлемдік кітапханаларға тегін қолжетімділік қамтамасыз етіліп, ЖЖОКБҰ-да цифрлық экожүйе кеңейтіледі.

      "Coursera" – қазақ тілінде" жобасы және Coursera халықаралық платформасының курстарын қазақ тіліне аудару іске қосылады. Студенттерге онлайн курстар арқылы игерілген кредиттерді қайта есептеудің нақты тетігі енгізілетін болады.

      Пилоттық ЖЖОКБҰ цифрлық университетке халықаралық әріптестермен бірлесіп трансформациялау жобасы іске қосылады. Цифрлық университеттің пилоттық модельдері құрылады. Білім беру бағдарламалары кодтау дағдыларын дамытуды ескере отырып, жобалау, әкімшілендіру және тестілеу саласында жаңа дағдылары бар кадрларды даярлауға бағытталатын болады.

      4-параграф. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді интернационалдандыру

      Ескерту. 4-параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің тартымдылығын арттыру және қазақстандық ЖЖОКБҰ халықаралық білім беру кеңістігінде орналастыру мақсатында оқыту үшін қолайлы жағдайлар жасауды (инфрақұрылым, гранттар, стипендиялар және т.б.), ақпараттандыру тетіктерін, студенттік виза алуды жеңілдетуді қамтитын интернационалдандыру стратегиясын іске асыру жалғастырылады.

      Қазақстандық ЖЖОКБҰ экспорттық мүмкіндіктерін кеңейту үшін шетелде филиалдар ашу жөнінде шаралар қабылданатын болады. Шетелдік талантты жастарды тарту үшін стипендиялық бағдарламаны іске асыру жалғасады.

      Жоғары білім берудің бірыңғай Орталық Азия кеңістігін құру жөніндегі жұмыс жалғасады. Орталық Азия шегінде ПОҚ пен қызметкерлердің тағылымдамаларын, бірлескен магистрлік дәрежелер мен ғылыми жобаларды ұйымдастыру жоспарлануда. Академиялық және мәдени тәжірибе алмасуды, озық тәжірибелер мен өзара оқытуды жүзеге асыру мақсатында ЖОО Альянсы мен Орталық Азия елдері студенттерінің Альянсы құрылатын болады.

      ШЫҰ және ТМД желілік университеттерінің негізінде түркі мемлекеттері кеңесінің желілік университеті құрылады, бұл түркі елдерінің азаматтарына түркі мемлекеттерінде білім алуға мүмкіндік береді.

      2029 жылға дейін Қазақстан аумағында беделді шетелдік жоғары оқу орындарының кемінде 12 филиалы мен өкілдіктерін ашу мәселесі пысықталатын болады. Бұл басқару жүйесін трансформациялауға және әлемдік білім беру стандарттарын білім беру мазмұны мен оқу процесіне, оның ішінде педагогтерді даярлау процесіне енгізуге мүмкіндік береді.

      ЖЖОКБҰ-ға шетелдік оқытушылар мен шетелдік студенттерді тарту бойынша жұмыс жалғасады. Сондай-ақ қос дипломды және жаһандық бағдарламаларды, жоғары оқу орындарының студенттері мен ПОҚ-тың сыртқы және ішкі академиялық ұтқырлығының әртүрлі нысандарын одан әрі дамыту жоспарлануда. Қазақстандық ЖЖОКБҰ білім алушыларының жаһандық академиялық қоғамдастыққа толыққанды қатысуы үшін ұтқырлық бағдарламалары арқылы көптілді оқытуды енгізу жалғастырылады.

      Шетелдік студенттердің консультациялар алуы үшін алаңды ұйымдастыру мақсатында "Study in Kazakhstan" онлайн-порталы енгізілетін болады.

      5-параграф. Университеттің үшінші миссиясы

      Білім беру және жастарды тәрбиелеу саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттарына, мазмұнына және қол жеткізілген нәтижелеріне сай келетін студенттерді тәрбиелеудің кешенді жүйесі құрылатын болады. Студенттердің жеке басын біртұтас дамыту және өзінің қабілетін іске асыра білу, өзін-өзі тәрбиелеу, өзін-өзі ұйымдастыру, әлеуметтік тәжірибе мен әлеуметтік жауапкершілікті игеру, қоғамның жаңа сұраныстары мен студенттердің қажеттіліктеріне сәйкес келетін тәрбие жұмысының дәстүрлі нысандарын, әдістері мен тәсілдерін жаңғырту және әзірлеу үшін оңтайлы жағдайлар қамтамасыз етіледі. Тәрбие функциясын іске асыру оқу қызметімен және оқудан тыс тәрбие жұмысымен бірлікте жүзеге асырылатын болады.

      ЖЖОКБҰ алқалы органдарына (ғылыми кеңес, сараптамалық топтар, әдеп жөніндегі комиссия, жұмыс топтары және т.б.) студенттік активті тарту жалғасады. Студенттер мәселелері жөніндегі Республикалық кеңес жастар мәселелеріне, білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламаларына және басқа да құжаттарға қатысты нормативтік-құқықтық актілердің мазмұны бойынша ұсыныстар енгізу арқылы студенттік ортадағы проблемаларды шешуге және студенттердің белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыруға жәрдемдесетін болады. Кеңес құрамына студенттер істері жөніндегі комитеттердің басшылары, жетекші жастар ұйымдарының басшылары кіреді.

      Барлық ЖЖОКБҰ-да студенттік өзін-өзі басқару органдарын (жастар ісі жөніндегі комитеттер, студенттік парламенттер, студенттік кеңестер және т.б.) күшейту бойынша жұмыс жүргізілетін болады. Көшбасшылық қасиеттер мен шешендік қабілеттерді дамыту үшін пікірталас қозғалысының дамуы жалғасады.

      ЖЖОКБҰ-да деструктивті мінез-құлықтың алдын алу бойынша консультациялар, ашық дәрістер өткізу арқылы қиын өмірлік жағдайларда білім алушы жастарға психологиялық қолдау көрсету жөніндегі психологиялық қызметтердің қызметі күшейтілетін болады. Жастар арасында тәуекелдерді анықтау саласындағы жетекші сарапшыларды шақыра отырып, жоғары оқу орындарының психологиялық қызметтерінің мамандары үшін семинарлар, біліктілікті арттыру курстарын ұйымдастыру жөнінде жұмыс жалғастырылатын болады.

      Студенттің ЖЖОКБҰ-ның қоғамдық өміріне және волонтерлік қызметке қатысу дәрежесін анықтау үшін интеграцияланған әлеуметтік орташа балл (Great point average, GPA) енгізу жоспарлануда. Студенттердің академиялық жетістіктерінен басқа әлеуметтік белсенділік, зерттеу дағдылары, өңірлік, республикалық деңгейдегі еріктілер қозғалысына қатысу ескерілетін болады.

      Бұдан басқа, ЖЖОКБҰ әлеуметтік маңызы бар жобаларды іске асыруға, волонтерлік түрлерін кеңейтуге, өңірде зерттеу және технологиялық әзірлемелерді қамтамасыз етуге, ғылымды қажетсінетін қызметтер көрсетуге және инновациялық өнімдер шығаруға, стартаптарды іске асыру және жастардың жұмыс істеп тұрған бизнесін дамыту үшін акселерация және тәлімгерлік бағдарламаларын дамытуға, Ашық университет тұжырымдамасын іске асыруға, қауымдастықтармен, қоғамдастықтармен, ӨЕҰ-мен кәсіптік даярлау және қайта даярлауды жүргізуге белсенді қатысады.

2-тарау. Өмір бойы оқытуды дамыту

      1-параграф. Үздіксіз білім беру жүйесін дамыту және формальды емес білім беру нәтижелерін тану

      Ескерту. 1-параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Халықтың формальды емес білім беруге қатысу белсенділігін арттыру және құқықтық, цифрлық, қаржылық және тағы басқа сияқты қажетті білім тапшылығын жою үшін ересектерді өмір бойы оқыту - кредиттік (жинақтаушы) оқу жүйесінің табысты тәжірибесіне негізделетін болады, бұл қолданыстағы құзыреттерді жаңа кәсіби құзыреттермен толықтыруды көздейді, сондай-ақ бейресми білім беру нәтижелерін тануға мүмкіндік береді.

      Мазмұнды сабақтастықты сақтау арқылы білім беру сатыларының тік интеграциясын және білім беру құрылымдарын деңгейлес үйлестіруді қамтамасыз етуге бағытталған жұмыс жүргізілетін болады.

      Сатылас интеграция адамға "жоғары" білім беру траекториясы бойынша білім алуға мүмкіндік береді, оны кәсіптік білім беру сатылары мен деңгейлері бойынша келесі схема бойынша ілгерілетеді: білікті жұмысшы - орта буын маманы - бакалавр (қолданбалы бакалавриат) - бакалавр - магистр және PhD докторы.

      Сабақтастықты қамтамасыз ету мақсатында білім берудің халықаралық стандартты жіктемесін одан әрі пайдалану, оның ішінде жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын академиялық (180-240 академиялық кредит) және кәсіптік (240-300 академиялық кредит) бағдарламаларға бөлу кеңейтілетін болады. Бұл мектептен ЖЖОКБҰ-ға бірқалыпты көшуді қамтамасыз етуге, сондай-ақ техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын үйлестіруге мүмкіндік береді.

      Minor-бағдарламалар мен микробіліктіліктерді енгізуге байланысты еңбекақы төлеу жүйесі мен мамандықтар жіктеуішіне өзгерістер енгізілетін болады.

      Білім берудің барлық деңгейлері мен сатыларында дағдылар мен құзыреттерді өлшеудің және бағалаудың бірыңғай бірлігін енгізуге негізделген үздіксіз білім берудің академиялық кредиттерінің бірыңғай жүйесі құрылатын болады.

      Деңгейлес үйлестіру кез келген білім беру деңгейі негізінде кәсіби қызметтің кез келген кезеңінде біліктілікті арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл қажет болған жағдайда, білім беруді жалғастыруға ғана емес, сонымен қатар кадрларды қайта даярлау жүйесінің қызметтерін, оның ішінде бейресми білім беру нысанында пайдалана отырып, оның бейінін өзгертуге мүмкіндік береді.

      Осы мақсатта ҒЖБМ Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігімен бірлесіп бейресми білім беруді тану тетігін қамтамасыз ету үшін Ұлттық біліктілік шеңберінің өзектендірілген жобасын әзірлейтін болады.

      ДЭФ сарапшыларының болжамдары бойынша алдағы 4 жылда барлық сала жұмыскерлерінің жартысына жуығының жаңа дағдыларды меңгеруі талап етіледі, ал болашақта ұдайы қайта мамандану нормаға айналуы тиіс.

      Сондай-ақ, кәсіптік білім беруді дамыту мақсатында біліктілік бойынша құзыреттердің функционалдық картасы пайдаланылатын болады. Онда жұмыс берушімен келісілген KAZCVET кредиттерінің санымен және кәсіптік стандарттарды пайдалана отырып мамандықтар классификаторы негізінде әзірленген ұлттық және салалық біліктілік шеңберлерінің біліктілігінің белгілі бір деңгейіндегі қызметкер орындайтын еңбек функциялары (міндетті және қосымша), кәсіптік міндеттер, іскерліктер мен білімдер сипатталатын болады.

      Барлық деңгейлер мен сатыларда микроквалификацияларды алу, нано-оқыту нәтижелерін есепке алу ("Nanodegree"/ "Нанодәреже") мүмкіндігі іске асырылатын болады, бұл қысқа мерзімде қажетті кәсіби дағдыларды игеруге, өзінің жеке оқыту траекториясын құруға және білімдегі олқылықтарды жоюға мүмкіндік береді.

      Азаматтарға оқытудың әртүрлі нысандары арқылы, оның ішінде жаппай ашық онлайн-курстар (бұдан әрі – ЖАОК) арқылы білім, дағдылар мен құзыреттер алуға мүмкіндік беріледі. Coursera, edX, Udacity және Khan Academy сияқты әлемдік провайдерлер ұсынатын ЖАOК әртүрлі тақырыптарға ие, тегін оқу кестесін ұсынады және жалпы халыққа қолжетімді. Жоғары оқу орындары да ЖАОК әзірледі және онлайн білім беру қызметтерін көрсетеді. Халықтың кең топтарының онлайн-оқытуға қол жетімділігін қамтамасыз ету үшін қолданыстағы платформалар интеграцияланатын және электрондық куәліктерді беруге қайта бағдарланатын болады.

      Қысқа мерзімді курстар арқылы алынған сертификаттар мен несиелер "Stackable degree" (жинақталатын дәрежелер) деңгейіне ауыстырылады.

      Жұмыс берушілердің талаптары мен түлектердің біліктілігі арасындағы алшақтықты қысқарту мақсатында жоғары оқу орындары, техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары, сондай-ақ нақты сектордағы компаниялармен (ұйымдармен, кәсіпорындармен) әріптестіктегі оқу орталықтары ұсынатын қысқа мерзімді курстардың спектрі кеңейтілетін болады. Сонымен қатар колледждер базасында жұмыс істеп тұрған қызметкерлердің біліктілігін арттыру үшін құзыреттілік орталықтары одан әрі дамиды.

      ЖЖОКБҰ студенттерге және жұмыс істейтін адамдарға қысқа мерзімде қажетті кәсіби дағдыларды меңгеруге, оқытудың жеке траекториясын құруға және білімдегі олқылықтарды жоюға, "Күміс университеттер" арқылы азаматтардың қосымша білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік беретін оқытудың жинақтаушы жүйесін іске асыруды бастады.

      "Күміс университеттер" моделін дамыту үшін білім беру ұйымдары оларды одан әрі дамыту жөнінде, атап айтқанда, оқу-әдістемелік құралдарды, курстар бағдарламаларын және курстарды ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету мен сүйемелдеу тетіктерін әзірлеу жөнінде шаралар қабылдайтын болады.

      Корпоративтік университеттер және кәсіпорындардың оқу-курстық комбинаттары сияқты индустриялық компаниялардың біліктілігін арттырудың корпоративтік құрылымдары дамитын болады.

      Өңірлерде еңбек траекторияларын кеңейтуге ықпал ететін оқыту бағдарламаларын іске асыру жөнінде шаралар қабылданатын болады. Бұл ересектерді еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықтарға оқытуға мүмкіндік береді.

      Озық халықаралық тәжірибені, өңірлік және салалық ерекшеліктер мен еңбек ресурстарына қажеттіліктерді ескере отырып, қаржыландырудың тиімді тетіктері (мемлекеттік, мемлекеттік емес), үздіксіз білім беру жүйелері әзірленетін болады.

      Кәсіптік стандарттар негізінде нақты сабақтар тобы бойынша кәсіптік дағдылардың бірыңғай тізбесін қалыптастыруға мүмкіндік беретін дағдылар анықтамалығы әзірленетін болады, сондай-ақ техникалық және кәсіптік, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің білім беру бағдарламаларын, онлайн-курстарды әзірлеу және жаңарту үшін шарт болады.

      Бұдан басқа, оқытуға мұқтаж жұмыссыз азаматтар мен біліктілігі төмен жалдамалы қызметкерлер үшін еңбек нарығында сұранысқа ие біліктіліктер мен дағдылар бойынша қысқа мерзімді курстарды ұйымдастыру бойынша жұмыс жалғастырылатын болады.

      2-параграф. Сертификаттау жүйесін дамыту және халықты формальды емес біліммен қамтуды кеңейту

      Біліктілік пен дағдыларды тануды жүргізу тәртібін регламенттейтін заңнамалық негіз қайта өңделетін болады.

      Біліктілік пен дағдыларды танудың қолданылатын тәсілі реттелетін және реттелмейтін кәсіптер үшін әр түрлі болады. Реттелетін кәсіптер бойынша сапа мен біліктілікке сәйкестіктің негізгі кепілі салалық мемлекеттік органдар атынан мемлекет болады, ал реттелмейтін кәсіптер бойынша сала жұмыс берушілері тарапынан сенім негізге алынатын нарықтық тетік қолданылатын болады.

      Сертификаттау орталықтарының жұмыс тәртібі, оның ішінде еңбек нарығының өзекті талаптарына сәйкестік тетігі, біліктілік пен дағдыларды тануды жүзеге асыру кезінде ашықтық пен объективтілікті қамтамасыз ету регламенттелетін болады.

      Кәсіби стандарттарды, ұлттық және салалық біліктілік шеңберлерін қолдану ұлттық біліктілік жүйесінің толыққанды жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін біліктілік пен дағдыларды тану тетіктерімен біріктірілетін болады. Нәтижесінде мамандардың біліктілік деңгейінің еңбек нарығындағы жұмыс берушілердің заманауи талаптарына сәйкестігін анықтауға және қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін жүйе құрылады.

      Барынша қамту мақсатында ақпараттық сүйемелдеу жүйесі ұсынылатын болады. Медиа-жоспар әзірленеді, оның шеңберінде оларды теледидар мен радиода, сондай-ақ әлеуметтік желілер беттерінде жариялау үшін материалдар дайындалады. Сондай-ақ көшпелі ақпараттық сессияларды ұйымдастыру жоспарлануда. Бұл бағытта фокус-топ жастар өкілдері болып табылады, өйткені олар еңбек нарығының турбуленттілігіне барынша әсер етеді. Осыған байланысты өңірлерде жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдарды тарта отырып, білім беру ұйымдарының базасында үздіксіз білім берудің артықшылықтарын түсіндіру жөніндегі фокус-топтар құрылатын болады.

      Жұмыс істеп тұрған комунити-орталықтардың базасында кеңінен насихаттау жұмыстарын жүргізу үшін бастамашыл топтар құрылатын болады.

      Білім беру ұйымдары мен формальды емес білім беру провайдерлері жергілікті атқарушы органдардың қолдауымен өз бетінше еңбек қызметін жүргізуге мүмкіндік беретін дағдылар мен құзыреттерді алу үшін және тиісті білім деңгейіне қол жеткізу үшін микроквалификация мен нано-оқытудың артықшылықтары туралы азаматтар үшін өтеусіз негізде түрлі шеберлік кластарын, вебинарлар мен семинарлар өткізетін болады.

      Формальды емес білім беруді, әсіресе әлеуметтік осал азаматтар арасында танымал етуге бағытталған шараларды қабылдау маңызды.

      Үздіксіз білім берудің статистикасы мен мониторингін енгізу бойынша жоспарлы жұмыс күтіп тұр. Бұл үздіксіз білім беруге тартылған, атап айтқанда бейресми білім беру қызметтерін ұсынатын ұйымдардың санын, сондай-ақ халықты, оның ішінде өңірлер, қалалар мен ауылдар, гендерлік шығу тегі, сондай-ақ әлеуметтік мәртебе тұрғысынан қамту үлесін айқындауға мүмкіндік береді.

      Бейресми білім беру деңгейі мен сапасы туралы халыққа сауалнама жүргізу арқылы үздіксіз білім беру мониторингі жүргізілетін болады. Бұл формальды емес білім беру қызметтерінің спектрі мен бағыттарын, сондай-ақ формальды емес білім алуға және дағдыларды дамытуға түрткі болатын факторларды анықтауға мүмкіндік береді.

      3-параграф. Азаматтардың цифрлық құзыреттерін арттыру

      IT саласы үшін кәсіби стандарттарды өзектендіру және әзірлеу жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады, соның негізінде инновациялық білім беру бағдарламалары әзірленеді.

      IT-мектептерді дамыту маңызды мәселе болып табылады, сондықтан ақпараттық технологияларды тереңдетіп оқытатын мектептерді дамыту бойынша жұмыстар жалғастырылатын болады.

      Жаңа еңбек жағдайларына бейімделу үшін онлайн оқыту бойынша ұлттық сарапшылар мен тренерлер пулы қалыптастырылатын болады.

      Жоғары оқу орындары геймификациямен және жекелендірумен бейімделген оқу процесін қамтамасыз ететін интеграцияланған білім беру платформаларын құратын болады.

      Ересектердің цифрлық сауаттылығын арттыру мақсатында базалық цифрлық сауаттылық және цифрлық технологияларды (базалық цифрлық және медиа-дағдылар, ақпараттық қауіпсіздік дағдылары, Egov пайдалану бойынша және т.б.) танымал ету курстары ұйымдастырылатын болады.

      Азаматтардың цифрлық құзыреттерін арттыру кадрларды даярлау, қайта даярлау және АКТ саласында микроквалификациялар алу жүйесі арқылы жалғастырылатын болады.

      Цифрлық құзыреттер барлық кәсіби стандарттардың міндетті элементі болады.

      IT-компаниялармен бірлесіп дуальды оқыту жүйесін ендіру, цифрлық білім беретін ұйымдар желісін дамыту тетіктерін әзірлеу, сондай-ақ ЖЖОКБҰ мен IT-компаниялардың консорциумдарын құру бойынша жұмыс жүргізілетін болады.

      Әрбір өңірде "Астана Хаб" халықаралық технопаркі" корпоративтік қорымен бірлесіп технопарктер, инкубаторлар немесе акселераторлар базасында IT-мамандарды даярлау жүзеге асырылатын болады. Бұл бағытта акселерация, инкубация, онлайн-тәлімгерлік және треккер мектептерінің (идеялық кезеңнен бастап дайын бизнеске дейінгі жобаларды сүйемелдейтін тәлімгерлерді оқытуға бағытталған оқыту курстары) ақысыз бағдарламалары жүзеге асырылады.

      Ұлттық стандарттар мен сертификаттауға, білім берудің барлық деңгейлерінде икемді дағдыларды дамытуға ("soft skills") байланысты халықтың барлық санаттары үшін мемлекеттік және орыс тілдеріндегі стационарлық және мобильді құрылғылардан оқыту ресурстары мен бағдарламаларының барынша көп санына қол жеткізу қамтамасыз етілетін болады.

      Сондай-ақ, ауылдық және қалалық бөлімдерде "Азаматтарға арналған үкімет "мемлекеттік корпорациясы" үкіметтік емес акционерлік қоғамының халыққа қызмет көрсету жөніндегі бөлімдері халықты электрондық мемлекеттік қызметтерді алуға оқыту бойынша жұмысты жалғастыратын болады.

      Жаңа жоғары технологиялық жағдайларда қызметкерлердің цифрлық дағдыларына қажеттілікті толықтыру жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Тұрақты өзін-өзі тәрбиелеу және біліктілікті арттыру үшін, оның ішінде электрондық еңбек биржасының бірыңғай білім беру порталы арқылы жағдайлар жасалатын болады.

3-тарау. Ғылымды дамыту

      1-параграф. Ғылымды әкімшілендірудің жаңа моделін енгізу

      ҚР ҰҒА тиімділігін арттыру бойынша жұмыс жалғасады. Ол ғылыми ойдың орталығы және сараптамалық қызметті жүзеге асыратын беделді құрылым болуы керек. ҚР ҰҒА қызметі ғылыми зерттеулердің басым бағыттарын әзірлеуге, сараптамалық қызметті жүзеге асыруға, ғылым мен техника саласында арнайы гранттар, стипендиялар мен сыйлықтар беруге, ғылымды танымал етуге, форсайт-зерттеулер жүргізуге және т. б. шоғырланады. Ғалымдарды ҚР ҰҒА академиктеріне сайлау рәсімін жүргізу кезінде ашықтық пен объективтілікті қамтамасыз ету мақсатында академиктерді сайлау ережелері мен өлшемдері бекітілетін болады.

      Ғылымның жаңа моделі барлық көздерден ЖІӨ-нің 1%-на дейін қаржыландыруды арттыру бойынша қойылған мақсаттарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Жаңа "Ғылым және технологиялық саясат туралы" Қазақстан Республикасының Заңы ғылымды басқарудың жаңа моделін, ғылымның бизнеспен және өндіріспен тығыз өзара іс-қимылын нормативтік тұрғыдан бекітеді.

      Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңес ұлттық ғылыми-технологиялық саясаттың басымдықтарын, даму тетіктерін айқындайтын, ағымдағы жай-күйіне сараптамалық баға беретін, әлемнің жетекші ғалымдарымен тығыз байланысты, ғылымды қайта жүктеу және дамыту үшін құзыреттер ағынын қамтамасыз ететін болады.

      Философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежелерін беру және қауымдастырылған профессор және профессор ғылыми атақтарын беру тәртібі жетілдірілетін болады

      Жеке сектор мен ұлттық компанияларды ғылыми инфрақұрылым құруға белсенді тарту мақсатында "ҰМҒТСО" АҚ филиалдары базасында консалтингтік, сервистік, ұйымдастырушылық көрсетілетін қызметтерді жүзеге асыру үшін "Ғылым үйі" өңірлік орталықтары құрылады. Олардың қызметі ғылыми-технологиялық құзыреттерді қалыптастыру мен дамытуға және коммерцияландыру саласындағы құзыреттерді арттыруға бағытталатын болады, бұл өңірлердегі ғылыми жұмыскерлерге, бизнес өкілдеріне, басқа да ниет білдірушілерге кәсіптік дағдыларын жақсартуға мүмкіндік береді.

      Ғылымның перспективалы ғылыми-техникалық міндеттерін айқындау үшін ғылымды дамыту саласында форсайт (Foresight) зерттеулер жүргізіледі. Зерттеулер шеңберінде ел дамуының ғылыми және инновациялық саясатының негізгі басым ғылыми және технологиялық бағыттары анықталады. Форсайттық зерттеулердің қорытындылары мемлекеттік ғылыми-техникалық саясатты, ғылыми-техникалық және инновациялық қызметті үйлестіруге жауапты барлық мемлекеттік органдардың саясаттары мен стратегияларын қалыптастыру кезінде ескерілетін болады.

      Гранттық қаржыландырудың экономикалық тиімділігін одан әрі арттыру үшін операторлық шаралар қабылданатын болады.

      Ғылыми жобалар мен бағдарламалардың мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптамасын жетілдіру мақсатында сарапшыларды іріктеуді рандомизациялау тетігі және басқа да шаралар енгізілетін болады.

      Шешімдер қабылдаудың тиімділігі мен жеделдігін арттыру мақсатында ЖҒТК жұмысының жаңартылған моделі енгізілетін болады.

      Ұлттық ғылыми кеңестердің құрамын ғылымды дамыту басымдықтарына сәйкес жаңарту ашықтық пен ашықтықты арттыруға мүмкіндік береді

      Өңірлерді ғылыми-зерттеу қызметіне тарту мақсатында жергілікті бюджеттен қаржыландырумен экономиканың негізгі өңірлік проблемаларын шешу үшін ғылыми зерттеулерді іске асыру жөнінде шаралар қабылданатын болады.

      Ғылыми-технологиялық қызмет жөніндегі үкіметаралық келісімдердің негізінде халықаралық ынтымақтастық шеңберінде ғылыми жобалар мен бағдарламаларды іске асыру мәселелері пысықталатын болады.

      Әлемдік ғылыми-технологиялық қоғамдастыққа интеграциялану үшін ұлттық жазылым шеңберінде халықаралық дерекқорларға қолжетімділікті қамтамасыз ету жалғасады. Бұл рейтингі жоғары Q1, Q2 Journal Citation Reports JCR басылымдарындағы қазақстандық ғалымдардың мақалалары мен шолулары санының ұлғаюына ықпал етеді, бұл жарияланымдық белсенділіктің сапасы мен тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

      Параграф 2. Ғылымның зияткерлік әлеуетін нығайту

      Ескерту. 2-параграфқа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Кадрлық әлеуетті арттыру және ғалымдардың сыни массасын қалыптастыру үшін корпоративтік басқаруды, қаржыландырудың икемді жүйесін және басқарушылық дербестікті енгізу, көшбасшыларды дамыту және жас ғалымдарды қолдау жалғасуда.

      Ғылым және технологиялық саясат туралы" Заң жобасы шеңберінде ғалымдардың әлеуметтік мәртебесін арттыратын әлеуметтік жеңілдіктер мен ынталандыратын шаралар пакеті пысықталатын болады. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының, ғылыми-техникалық әлеуеттің, ғалымдардың, ғылыми ұйымдар мен олардың ұжымдарының бәсекеге қабілеттілігі деңгейін арттыру үшін жыл сайын гранттық қаржыландырудың әралуан түрлеріне арналған конкурстар өткізілетін болады.

      "Жас ғалым" жобасын іске асыру инженерлік білімге, техника мен технологияларды академиялық зерттеуге, постдокторанттарды ұстап қалуға және университеттер мен ғылыми ұйымдарға жас кадрлар ағынын арттыруға баса назар аударылатын болады.

      Жыл сайын әлемнің жетекші ғылыми орталықтарына 500-ге дейін қазақстандық ғалымдарды тағылымдамадан өткізуге жіберу, академиялық жазуға, ағылшын тіліне, цифрлық дағдыларға оқыту, ғылыми өтінімдерді әзірлеу және басқа да қажетті құзыреттер мен дағдылар, шетелде жұмыс істейтін қазақстандықтарды ғылыми ұйымдарға тарту, қазіргі заманғы ғылым менеджерлерін даярлау ғылымға жас кадрлардың ағынын ынталандыратын болады.

      Дамыған елдердің тәжірибесі бойынша шетелде жұмыс істейтін мамандарды тарту, сондай-ақ отандас ғалымдардың жақын және алыс шетелден оралуын ынталандыру жөніндегі арнайы бағдарламаны енгізу жөнінде ұсыныстар әзірленетін болады.

      Ғалымдарды ғылымға қосқан үлесі үшін ынталандыру және көтермелеу үшін жыл сайын 2000 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде 50 "Үздік ғылыми қызметкер" сыйлығы берілетін болады. Ғылым саласында мемлекеттік ғылыми стипендиялар мен сыйлықтар беру арқылы ғылым мен техниканың дамуына үлес қосқан ғалымдарды көтермелеу жалғасады.

      Кадрларды даярлаудың техникалық бағыттарына гранттар ұлғайтылатын болады. ЖЖОКБҰ мен ғылыми ұйымдарды интеграциялау арқылы философия магистрлері мен докторларын (PhD) даярлау жалғасады.

      Халықаралық университеттердің тәжірибесі бойынша институционалдық және академиялық деңгейлерде Академиялық адалдық және зерттеу этикасы қағидаттары бекітілетін болады.

      Параграф 3. Ғылыми инфрақұрылымды жаңғырту және цифрландыру.

      Негізгі ғылыми ұйымдар мен зерттеу университеттерінің зертханалық жабдықтары әлемдік стандарттарға сай болады.

      Мемлекеттік ғылыми ұйымдар мен оларға теңестірілген ғылыми орталықтардың жыл сайынғы аудиті негізінде қаржыландырудың сараланған жүйесі және әрбір ғылыми ұйымның даму стратегиясы қабылданатын болады.

      Әкімдікпен бірлесіп және меценаттарды, демеушілерді тарта отырып, "Ғылым ордасы" ғимаратының инфрақұрылымын жаңғырту жоспарлануда.

      Ғылыми ұйымдар мен олардың әзірлемелерінің (TRL) технологиялық дайындығының деңгейін айқындау әдістемесі әзірленетін болады.

      Ғылыми зерттеулерді гранттық қаржыландыру шеңберінде инновациялық ғылыми-техникалық әзірлемелер санын ұлғайту үшін тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға гранттар енгізілетін болады.

      Ғылыми ұйымдарды, оның ішінде гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде материалдық-техникалық жарақтандыру жалғастырылады. Трансформация жұмыс істеп тұрған ғылыми ұйымдардың ғылыми инфрақұрылымын жаңғырту, корпоративтік басқаруды, икемді қаржыландыруды және басқарушылық дербестікті енгізу арқылы жүзеге асырылатын болады.

      Жетекші ғылыми мектептерді, Зерттеу университеттерін қалыптастыру және дамыту мақсатында гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде мегагранттарды бөлу мәселесі пысықталатын болады.

      Балалар технопарктерін, STEM зертханаларын, шағын академияларды, ғылыми коммуникациялар мен ғылыми идеялар конкурстарын қолдау және дамыту ғылымға және ғылыми жаңалықтарға қызығушылықты ерте жастан арттыруға мүмкіндік береді және балалар мен жастарды ғылымға тартуға ықпал етеді.

      Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін аккредиттеуге қойылатын талаптар күшейтіледі.

      "Қазақстан ғылымы" бірыңғай ақпараттық жүйесі шеңберінде Big Data, Data Driven және басқа да цифрлық құралдарды қоса алғанда, Data Science әдіснамалары негізінде ғылымның барлық процестерін цифрландыру қамтамасыз етіледі. Қазақстан ғылымының цифрлық экожүйесін түзуге, аса маңызды талдамалық деректерді жинауды жүзеге асыруға, елде ғылымды басқару тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін ұлттық ғылыми-талдамалық жүйе құру жоспарлануда, сайып келгенде, бұл бірыңғай цифрлық ақпараттық платформаны пайдалана отырып, ғылыми саланы цифрлық экономиканың толыққанды сегментіне трансформациялауға алып келеді. Ол үшін деректерді жинауды, сақтауды автоматтандыру, тиісті сұрау салулар бойынша ғылыми және ғылыми-техникалық ақпаратты тиімді іздестіруді және беруді қамтамасыз ету құралы құрылады, ҒЖБМ-ның қолданыстағы ақпараттық жүйелерінің функционалы кеңейтіледі және жаңғыртылады, көрсетілетін мемлекеттік және өзге де қызметтердің ашықтығы, ашықтығы және мерзімдерін қысқарту үшін бірыңғай ақпараттық кеңістік құрылады.

      Қазақстандық дәйексөз базасының массивін қамтитын ғылымның цифрлық экожүйесі қазақстандық ғылыми басылымдардың сапасы мен рейтингін арттыруға ықпал ететін болады, дәйексөз индексін құруға және Орталық Азия өңірінде ғылыми ақпаратты жинау, өңдеу және сақтау жөніндегі өңірлік платформаға айналуға мүмкіндік береді. Отандық ғалымдар базасымен қазақстандық ғылыми дәйексөз индексі құрылады.

      Стратегиялық басымдықтарды және болашақ дамудың ұзақ мерзімді болжамын қалыптастыруды қамтамасыз ететін ғылыми-технологиялық және инновациялық жоспарлау мен болжаудың Ұлттық жүйесі қалыптастырылатын болады. Ұлттық ғылыми-техникалық ақпарат орталығының қызметін жаңғырту отандық ақпараттық жүйелердің/ғылыми және ғылыми-техникалық саланың дерекқорларының тиімді дамуын қамтамасыз етуге, оның дамуына мониторинг, талдау және бағалау жүргізуге мүмкіндік береді.

      Ұжымдық пайдалану зертханаларының қызметін үйлестіру үшін "Қазақстан ғылымы" бірыңғай ақпараттық жүйесі шеңберінде бірыңғай электронды зертхана платформасы (e-lab) қалыптастырылатын болады. Қазақстан ғылымының бірыңғай цифрлық экожүйесінде ұсынылған ғылыми қоғамдастықтың өзі қазақстандық ғылымның субъективтілігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді, Ғылыми ұйымдар, жекелеген қазақстандық ғалымдар, олардың жетістіктері мен қызмет бағыттары туралы ақпаратты барынша қолжетімді етеді. Бұл ғылыми ортадағы бәсекелестікті арттырады, ғалымдар мен ғылыми ұйымдар арасында зерттеулердің неғұрлым перспективалы бағыттары бойынша көшбасшыларды айқындайды.

      4-параграф. Университет ғылымының дамуы

      Негізгі фокус үш негізгі бағытқа шоғырланады: ғылыми-технологиялық және инжинирингтік парктер құру; университеттер мен ғылыми ұйымдарды интеграциялау; эндаумент-қорларды қалыптастыру.

      Бірінші бағыт шеңберінде ақпараттық технологиялар, медициналық биология және биотехнология, агроөнеркәсіптік ғылым, "жасыл технологиялар" және энергия тиімділігі, тау-кен металлургия кешені саласында ғылыми ұйымдарды, ЖЖОКБҰ, ҒЗТКЖ іске асыратын кәсіпорындарды трансформациялау жолымен бес ғылыми-өндірістік орталық құрылатын болады.

      Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университетінің даму бағдарламасы шеңберінде инженерлік білім мен ғылымдағы жаңа технологиялардың ғылыми-зерттеу хабы құрылатын болады, ол жаһандық ауқымда танылатын ғылыми зерттеулердің, білімнің, жобалық жұмыстың деңгейін арттырады.

      Университет ғылымын қолдау мақсатында ғылыми зертханалар мен тәжірибелік-сынақ инфрақұрылымын дамытуға мақсатты гранттар бөле отырып, университеттер жанындағы ғылыми-технологиялық парктерді қолдау бағдарламасы әзірленіп, іске асырылатын болады. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде конструкторлық бюролардың, инжинирингтік орталықтардың, бизнес-инкубаторлардың, инновациялық орталықтардың, Технологияларды коммерцияландыру мен трансферттеудің өңірлік орталықтарының, жобалық конструкторлық бюролардың және инфрақұрылымның басқа да элементтерінің жұмыс істеуі үшін университеттер жанындағы 7 ғылыми-технологиялық парктер мен инжинирингтік орталықтарға қолдау көрсетілетін болады.

      Өңірлік деңгейде ғылыми-технологиялық парктердің инфрақұрылымын пайдалану есебінен өңірдің өнеркәсіптік секторын жедел дамытудан айтарлықтай экономикалық тиімділікке қол жеткізілетін болады.

      Ірі бизнес тарапынан өңірлік университеттерге олардың ғылыми және инновациялық қызметі бөлігінде "қамқорлық" практикасы жалғасады.

      Екінші бағыт бойынша ҒЗИ мен университеттердің жетекші әлемдік ғылыми орталықтармен әріптестігін нығайту арқылы отандық ғылымды халықаралық ғылыми кеңістікке интеграциялау күшейтіледі. Бұл стратегиялық әріптестік туралы меморандумдармен бекітіледі.

      Докторанттар мен магистранттардың жетекші ғылыми-зерттеу институттары мен орталықтарында тағылымдамадан өту тәжірибесі кеңейтіледі. Диссертациялық кеңестерге ҒЗИ ғалымдары белсенді қатысады.

      Үшінші бағытты іске асыру елімізде университеттер жанындағы эндаумент-қорлар мәдениетін қалыптастыруға бағдарланатын болады. Ол үшін эндаумент-қорларды реттеу жөніндегі Заң жобасының тұжырымдамасы әзірленетін болады. Эндаумент-қорларға және оларды басқаруға қайырымдылық жасау үшін салықтық ынталандыруды енгізу бойынша ұсыныстар әзірленетін болады.

      Жоғарыда аталған үш бағыт бойынша іс-шараларды табысты іске асыру Scimago рейтингінде қазақстандық ҒЗИ мен жоғары оқу орындарының санын арттыруға ықпал ететін болады.

      5-параграф. Қолданбалы ғылымды және ҒҒТҚН-ды коммерцияландыру экожүйесін дамыту

      ҒҒТҚН-ны коммерцияландыруға арналған гранттар, ҒҒТҚН-ны коммерцияландыру саласында кадрларды қайта даярлау және біліктілікті арттыру бағдарламалары, ҒҒТҚН-ны коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламалары ғылымның, өндіріс пен бизнестің өзара іс-қимылын мемлекеттік ынталандырудың түйінді құралдары мен тетіктері болмақ.

      ҒҒТҚН-ны гранттық қаржыландыру кәсіпорындардың технологиялық міндеттерін шешуге бағытталған ғылыми-техникалық жобалар мен бастамаларды іске асырудың жеке сектормен бірлескен ынталандырушы факторына айналады. ҒҒТҚН-ны коммерцияландыруға арналған гранттар бойынша конкурстар жыл сайынғы негізде өткізілетін болады.

      Стратегиялық маңызды ғылыми-техникалық міндеттерді шешу мақсатында заңнамада белгіленген тәртіппен бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру жалғастырылады. Ғылыми-техникалық міндеттерді салалық мемлекеттік органдар әзірлейтін болады.

      Гранттар беру қағидалары халықаралық практика мен Дүниежүзілік Банктің Қазақстан Республикасындағы "Өнімді инновацияларды ынталандыру" жобасын іске асыру тәжірибесі ескеріле отырып, нысаналы топтардың аражігін ажырату (стартап, ғылыми ұйымдар, корпорациялар) және гранттар, оның ішінде қоса қаржыландыруды беру шарттарын саралау бөлігінде жетілдірілетін болады.

      "Өнімді инновацияларды ынталандыру" жобасы шеңберінде аға және кіші ғылыми қызметкерлер топтарының ҒҒТҚН-ны коммерцияландыруға бағытталған жобаларды іске асыру жалғасады.

      Ғылыми ұйымдар жанындағы Технологияларды коммерцияландыру кеңселері қызметінің тиімділігін арттыру және коммерцияландыру жөніндегі құзыреттер тапшылығы проблемасын шешу мақсатында халықаралық стандарттарға және RTTP (Registered Technology Transfer Professionals) аккредиттеуіне сәйкес ҒҒТҚН-ны коммерцияландыру жөнінде біліктілікті арттыру бойынша семинарлар жалғастырылатын болады.

      Ғылыми-техникалық міндеттерді салалық мемлекеттік органдар әзірлейтін болады.

      Қолданбалы жобалар үшін зияткерлік меншік объектілеріне қорғау құжаттарының болуы бөлігінде ғылыми зерттеулерді іске асыру қорытындылары бойынша күтілетін нәтижелерге қойылатын талаптар күшейтіледі. Бұл ретте ұлттық өтінім берушілерден және халықаралық патенттерден (PCT, Еуропалық өтінімдер рәсімі) патенттер алу практикасын кеңейту жөніндегі мәселелер қаралады.

      Кәсіпкерлік сектордың ғылыми қоғамдастықпен өзара іс-қимылын нығайту мақсатында жер қойнауын пайдаланушылар пайдалы қазбаларды өндіруге арналған шығыстардың 1%-ы мөлшерінде ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қаржыландыруға жіберетін қаражатты бөлудің тиімділігін арттыру жөнінде шаралар қабылданатын болады. Жаңа өндірістер есебінен жоғары өнімді жұмыс орындарын құру үшін жер қойнауын пайдаланушылар келісімшарттық міндеттемелер шеңберінде ҒЗТКЖ-ға жіберетін қаражат есебінен өңдеу өнеркәсібінде перспективалы жобалар іске асырылатын болады.

      Мәселен, салалық мемлекеттік органдарда пайдалы қазбаларды өндіруге арналған шығындардың 1% шеңберінде жер қойнауын пайдаланушылардың ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қаржыландыру жөніндегі қаражатын жұмсау бағыттарын қарау бойынша ғылыми-техникалық кеңестер (бұдан әрі – ҒТК) құрылатын болады. Осы ҒТК функцияларына жер қойнауын пайдаланушылардың ҒЗТКЖ қызметтерін сатып алу жөніндегі конкурстық рәсімдердің орындалу барысы және келісілгені туралы есептерін қарау және қабылдау да кіретін болады.

      Технологиялық саясатты қалыптастыру және іске асыру шеңберінде салалардың технологиялық карталары: басым өнімді өндіру және процестерді жақсарту үшін қажетті технологияларды кезең-кезеңімен игеру картасы қалыптастырылатын болады.

      Экономиканың барлық стратегиялық салалары бойынша ғылыми-технологиялық дамудың салалық жол карталары әзірленетін болады.

      Тұжырымдама шеңберінде салалардағы ірі сектор өкілдерін технологиялық болжауды жүргізуге, Ғылыми-технологиялық дамудың салалық карталарын әзірлеуге және іске асыруға, қолданыстағы инновациялық кластерлер мен озық ғылыми орталықтарды іске асыруға тарту жөніндегі жұмыс жандандырылатын болады.

      Коммерцияландыру туралы Заңды іске асырудың тиімділігін арттыру мақсатында ғылымды қажетсінетін стартаптар мен корпоративтік сектор үшін ғылыми-техникалық акселерация бағдарламалары әзірленетін болады.

      Салалық құзыреттер орталықтарының белсенді қатысуымен ғылыми-технологиялық дамудың салалық карталарын іске асыруда нысаналы технологиялық бағдарламалар пулы қалыптастырылады.

6-бөлім. Нысаналы индикаторлар мен күтілетін нәтижелер

      Ескерту. 6-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.

      Тұжырымдаманың мақсатына қол жеткізу шеңберінде 2029 жылға қарай Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарына және ҚР Президентінің сайлауалды бағдарламасына сәйкес 19 негізгі нысаналы индикатор және 9 күтілетін нәтиже айқындалды.

      Нысаналы индикаторлар:

      1. Халықты жоғары біліммен қамту (2023 ж. – 63 %, 2024 ж. – 64 %, 2025 ж. – 66 %, 2026 ж. – 68 %, 2027 ж. – 71 %, 2028 ж. – 73 %, 2029 ж. - 75%);

      2. Инклюзивті білім беру үшін жағдай жасаған ЖЖОКБҰ үлесі (2023 ж. – 60 %, 2024 ж. – 70 %, 2025 ж. – 80 %, 2026 ж. – 100 %);

      3. ЖЖОКБҰ-ны аяқтаған соң бірінші жылы жұмысқа орналастырылған түлектердің үлесі (2023 ж. – 72%, 2024 ж. – 74%, 2025 ж. – 75%, 2026 ж. – 76%, 2027 ж. – 77%, 2028 ж. – 78 %, 2029 ж. – 79 %);

      4. Жатақханаларда енгізілген төсек-орындарының саны (2023 ж. – 10 000 орын, 2024 ж. – 10 000 орын, 2025 ж. – 10 000 орын, 2026 ж. – 10 000 орын, 2027 ж. – 10 000 орын, 2028 ж. – 10 000 орын, 2029 ж. – 10 000 орын);

      5. Әлемдік цифрлық кітапханаларға жазылым саны (2023 ж. – 1 бірлік, 2024 ж. – 1 бірлік, 2025 ж. – 1 бірлік, 2026 ж. – 2 бірлік, 2027 ж. – 2 бірлік, 2028 ж. – 3 бірлік, 2029ж. – 3 бірлік);

      6. Халықаралық білім беру бағдарламаларын, шетелдік әріптестермен академиялық алмасуларды іске асыратын ЖЖОКБҰ үлесі (2023 ж. – 40 %, 2024 ж. – 45 %, 2025 ж. – 50 %, 2026 ж. – 55 %, 2027 ж. – 60 %, 2028 ж. – 65 %, 2029 ж. – 70 %);

      7. 7. Студенттердің жалпы санынан жоғары білім беру жүйесіндегі шетелдік студенттердің үлесі (2023 ж. – 7,1 %, 2024 ж. – 7,5 %, 2025 ж. – 8 %, 2026 ж. – 8,2 %, 2027 ж. – 8,5 % , 2028 ж. – 9 %, 2029 ж. – 10 %);

      8. Азаматтық және патриотизм деңгейін арттыру мақсатында ұйымдастырылған қоғамдық қызметке, оның ішінде студенттік өзін-өзі басқару және дебат қозғалысы арқылы тартылған білім алушылардың үлесі (2023 ж. – 35 %, 2024 ж. – 40 %, 2025 ж. – 45 %, 2026 ж. – 50 %, 2027 ж. – 55 %, 2028 ж. – 60 %, 2029 ж. – 65 %);

      9. "Күміс университеттерді" құрған ЖЖОКБҰ-ның үлесі (үздіксіз білім беру институттарының тұрақты желісін құру) (2023 ж. – 25 %, 2024 ж. – 30 %, 2025 ж. – 35 %, 2026 ж. – 40 %, 2027 ж. – 45%, 2028 ж. – 50%, 2029 ж. – 60 %);

      10. Еңбекке қабілетті халықты формалды емес біліммен қамту (2023 ж. – 30 %, 2024 ж. – 35 %, 2025 ж. – 40 %, 2026 ж. – 42 %, 2027 ж. – 45 % , 2028 ж. – 48 %, 2029 ж. – 50 %);

      11. 6-74 жас аралығындағы халықтың цифрлық сауаттылық деңгейі (2023ж. – 85,5 %, 2024 ж. – 86 %, 2025 ж. – 86,5 %, 2026 ж. – 87 %, 2027 ж. – 87,5%, 2028 ж. – 88 %, 2029 ж. – 88,5%);

      12. Ғылымды мемлекеттік әкімшілендіруге ғылыми қоғамдастықтың, бизнестің және басқа да стейкхолдерлердің қанағаттану дәрежесі (әлеуметтік сауалнама) (2023ж. – 55 %, 2024 ж. – 57 %, 2025 ж. – 59 %, 2026 ж. – 62 %, 2027 ж. – 65 %, 2028 ж. – 68 %, 2029 ж. – 70 %);

      13. Индекстелетін ғылыми журналдардағы мақалалардың жалпы саны бойынша Қазақстанның InСites елдік рейтингіндегі позициясының өсуі (2023 ж. – 73 орын, 2024 ж. – 72 орын, 2025 ж. – 71 орын, 2026 ж. – 70 орын, 2027 ж. – 69 орын, 2028 ж. – 67 орын, 2029 ж. – 65 орын);

      13-1. Web of Science негізгі индекстеріндегі журналдардағы мақалалар мен шолулар санының Scopus журналдарындағы мақалалар мен шолулар санына қатынасы (2023 ж. – 44 %, 2024 ж. – 47 %, 2025 ж. – 50 %, 2026 ж. – 54 %, 2027 ж. – 58 %, 2028 ж. – 62 %, 2029 ж. – 67 %);

      14. 2021 жылы (21,6 мың) зерттеушілердің жалпы санынан зерттеушілер санының өсуі (2023 ж. – 3 %, 2024 ж. – 5 %, 2025 ж. – 7 %, 2026 ж. – 10 %, 2027 ж. – 15 %, 2028 ж. – 23 %, 2029 ж. – 30 %);

      15. ҒЗТКЖ жүзеге асыратын ғалымдар мен зерттеушілердің жалпы санынан жас ғалымдардың үлесін арттыру (2023 ж. – 36 %, 2024 ж. – 38 %, 2025 ж. – 40 %, 2026 ж. – 43 %, 2027 ж. – 45 %, 2028 ж. – 47 %, 2029 ж. – 50 %)

      16. Зертханалардың ғылыми ұйымдар мен университеттердің жаңартылған жабдықтарының үлесі (2023 ж. – 16 %, 2024 ж. - 18 %, 2025 ж. – 20 %, 2026 ж. – 25 %, 2027 ж. – 30%, 2028 ж. – 35%, 2029 ж. – 40%);

      17. "ҒЗТКЖ саласындағы университеттер мен өнеркәсіп арасындағы ынтымақтастық" көрсеткіші бойынша GII рейтингінде Қазақстанның позициясы (2023 ж. – 115 орын, 2024 ж. – 113 орын, 2025 ж. – 110 орын, 2026 ж. – 108 орын, 2027 ж. – 106 орын, 2028 ж. – 104 орын, 2029 ж. – 100 орын);

      18. Аяқталған қолданбалы ғылыми-зерттеу жұмыстарының жалпы санынан коммерцияланатын жобалардың үлесі (2023 ж. – 28 %, 2024 ж. – 29 %, 2025 ж. – 35 %, 2026 ж. – 36 %, 2027 ж. – 40 %, 2028 ж. – 45 %, 2029 ж. – 50 %);

      18-1. "ҒҒТҚН-ды коммерцияландыру жобаларынан ғылымды қажетсінетін өнімді сату көлемі" (2024 ж. – 5 млрд теңге, 2025 ж. – 6 млрд теңге, 2026 ж. – 7 млрд теңге, 2027 ж. – 9 млрд теңге, 2028 ж. – 11 млрд теңге, 2029 ж. – 12 млрд теңге);

      19. ҒЗТКЖ-ға ішкі шығындардың жалпы көлемінен кәсіпкерлік сектор шығыстарының үлесі (2024 ж. – 25 %, 2025 ж. – 28 %, 2026 ж. – 32 %, 2027ж. – 38 %, 2028 ж. – 43 %, 2029 ж. – 50%).

      2029 жылға қарай күтілетін негізгі нәтижелер:

      1. 78% - жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесіне қанағаттану дәрежесі;

      2. QS-WUR, ТОП-700 рейтингінде белгіленген Қазақстандық 15 ЖЖОКБҰ;

      3. Шетелдік ЖЖОКБҰ-ның 12 филиалын ашу;

      4. 1400 шетелдік сарапшы оқытушылық қызметке тартылды;

      5. Алдыңғы білім беру деңгейінің дағдылары мен құзыреттерін, сондай-ақ формалды емес білім беру нәтижелерін ескеруге мүмкіндік беретін жинақтау жүйесін енгізу арқылы ересек адамдарды өмір бойы оқыту жүйесінің жұмыс істеуі;

      6. 55 % - халықтың қызметтер спектрі мен формалды емес білім беру сапасына қанағаттану деңгейі;

      7. 1% - жалпы ішкі өнімнен ғылымға арналған шығыстар;

      8. 30% - ұлттық өтініш берушілердің патенттік белсенділігінің артуы;

      9. "Бизнеспен қаржыландыратын ҒЗТКЖ" GII рейтингінде 30 орын.

  Қазақстан Республикасында
жоғары білімді және ғылымды
дамытудың
2023 – 2029 жылдарға
арналған тұжырымдамасына
қосымша

Қазақстан Республикасында жоғары білімді және ғылымды дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары

      Ескерту. Іс-қимыл жоспары жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 14.06.2024 № 471 қаулысымен.


Р/с
Реформалардың/негізгі іс-шаралардың атауы Аяқталу нысаны Орындалу мерзімі Жауапты орындаушылар
1 2 3 4 5

1-тарау. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім
1-параграф. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің қолжетімділігі

Нысаналы 1-индикатор. Халықты жоғары біліммен қамту
(2023 ж. – 63 %, 2024 ж. – 64 %, 2025 ж. – 66 %, 2026 ж. – 68 %, 2027 ж. – 71 %, 2028 ж. – 73 %, 2029 ж. – 75 %)

1.

ҰБТ-ны стандартталған форматқа көшіру бөлігінде жетілдіру

бұйрық

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ОМ

2.

ҰБТ нәтижелеріне және өзге де көрсеткіштерге қарай сараланған гранттарды (30-дан 100 %-ға дейін) енгізу

бұйрық

2024 жылғы қыркүйек

ҒЖБМ

3.

Білім беру грантын беру шеңберінде жоғары білім беру бағдарламаларына табысы төмен отбасылардан шыққан түсушілерді қолдау мәселесін пысықтау

бұйрық

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ

4.

ЖЖОКБҰ-да оқу ақысын төлеуге жылдық 2-3 %-бен ұзақ мерзімді жеңілдетілген кредиттер алу мүмкіндігін ұсыну

бұйрық

2024 жылғы қыркүйек

ҒЖБМ

5.

Сұранысқа ие даярлау бағыттары, оның ішінде техникалық бағыттар бойынша жоғары білім алу үшін мемлекеттік білім беру гранттары санын ұлғайту (2029 жылға қарай кемінде 75 мың)

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ

6.

"Келешек" бірыңғай ынтымақты жинақтаушы жүйесін енгізу (арнайы білім беру шоты)

бұйрық

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ

7.

Өңірлік, оның ішінде техникалық және педагогикалық бағыттар бойынша қажеттілікті ескере отырып, квоталау мүмкіндігімен және түлектерді сертификаттау нәтижелерін ескере отырып, мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру мәселесін пысықтау

бұйрық

2024 – 2029 жылдардағы сәуір

ҒЖБМ, "Қаржы орталығы" АҚ (келісу бойынша)

8.

Халық тығыз орналасқан өңірлер мен білім беру сапасында үлкен айырмашылық бар өңірлерден еліміздің жетекші ЖЖОКБҰ-на оқуға түсушілер үшін техникалық бағыттар бойынша даярлау жөніндегі нысаналы гранттар бөлу

бұйрық

2024 жылғы
қыркүйек

ҒЖБМ

9.

"Болашақ" халықаралық стипендиясы шеңберінде жетекші шетелдік университеттерде, сондай-ақ ТМД техникалық оқу орындарында техникалық кадрлар даярлауды жүзеге асыру

Республикалық комиссияның шешімі

2023 жылғы қыркүйек
 

ҒЖБМ

10.

Студенттердің мүдделері мен қажеттіліктерін ескеретін физикалық және виртуалды кеңістік құру арқылы психологиялық қызметтерді жетілдіру

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

11.

Магистранттар мен PhD даярлауға арналған білім беру грантының құнын арттыру

бұйрық

2024 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ

12.

Ғылыми кадрларды (PhD докторлар) даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын 5 мың грантқа арттыру

бұйрық

2024 – 2027 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ

13.

Резидентурада кадрлар даярлауға арналған гранттар санын кезең-кезеңімен 70 %-ға ұлғайту

бұйрық

2024 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ДСМ, ҒЖБМ

14.

Резидентураға бірыңғай ұлттық қабылдау емтиханын әзірлеу

бұйрық

2024 жылғы шілде

ДСМ, ҒЖБМ, С. Қайырбекова атындағы ҰҒДСДО (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

15.

Студенттердің стипендия мөлшерін 2 есеге ұлғайту (2022 жылмен салыстырғанда)
 

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы

2026 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ

16.

Білім беруде жасанды интеллектті қолдану жөніндегі стандарттың жобасын әзірлеу

жасанды интеллектті қолдану жөніндегі ЖОО аралық стандарт

2024 жылғы маусым

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша) (ХАТУ)

Нысаналы 2-индикатор.
Инклюзивті білім беру үшін жағдай жасаған жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының үлесі (2023 ж. – 60 %, 2024 ж. – 70 %, 2025 ж. – 80 %, 2026 ж. – 100 %, 2027 ж. – 100 %, 2028 ж. – 100 %, 2029 ж. – 100 %)

17.

ЖЖОКБҰ-да инклюзивті білім беру үшін, оның ішінде әлеуметтік-экономикалық мәртебесіне, гендерге, оқыту тіліне байланысты жағдай жасау

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

2-параграф. Озық кадрлық қамтамасыз ету
3-параграф. Жоғары білім берудің инфрақұрылымы мен цифрлық архитектурасын дамыту

Нысаналы 3-индикатор. ЖЖОКБҰ-ны аяқтаған соң бірінші жылы жұмысқа орналастырылған түлектердің үлесі (2023 ж. – 72 %, 2024 ж. – 74 %, 2025 ж. – 75 %, 2026 ж. – 76 %, 2027 ж. – 77 %, 2028 ж. – 78 %, 2029 ж. – 79 %)

18.

Кәсіптерге қажеттіліктің өңірлік карталарын (кәсіптердің өңірлік атласы) және әрбір өңірде кадрларды озыңқы даярлаудың өңірлік стандарттарын әзірлеу

өңірлік карталар мен стандарттар

2024 – 2029 жылдардағы наурыз

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

19.

"Мамандығым ‒ болашағым" бағдарламасын кеңейту

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

20.

Оқу процесіне ECTS қағидаттарын енгізу және академиялық еркіндікті кеңейту

әдістемелік ұсынымдар

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

21.

Кәсіптік стандарттар мен кәсіптердің өңірлік карталарын ескере отырып, білім беру бағдарламаларын жаңарту

білім беру бағдарламалары

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖБДҰО (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

22.

Қолданыстағы білім беру бағдарламаларының тізілімі негізінде Білім беру бағдарламаларының ұлттық портфелін қалыптастыру тетігін пысықтау

әдістемелік ұсынымдар

2026 жылғы қыркүйек

ҒЖБМ, ЖБДҰО (келісу бойынша),
Еңбекмині, ЕРДО (келісу бойынша), әл-Фараби атындағы ҚазҰУ (келісу бойынша)

23.

Жоғары білім берудің бірыңғай порталында түлектің цифрлық бейінін орналастыру тетігін пысықтау

әдістемелік ұсынымдар
 

2025 – 2027 жылдардағы қазан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

24.

Білім алушылардың игерілген кредиттерін ескере отырып, оқу мерзіміне байланыстырмай, мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша жеке оқу жоспарларының негізінде ЖЖОКБҰ-ны қаржыландыру тетігін әзірлеу

бұйрық

2026 жылғы қыркүйек

ҒЖБМ, "Қаржы орталығы" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

25.

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының түлектерін қолдау үшін университеттерде "апгрейд" орталықтар құру

орталықтар

2023 – 2025 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

26.

Бизнес-құрылымдардың өкілдері мен жұмыс берушілердің ЖЖОКБҰ Директорлар кеңесіне қатысуын кеңейту арқылы Корпоративтік басқару кодексіне өзгерістер енгізу

Корпоративтік басқару кодексі

2023 – 2024 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

27.

ЖЖОКБҰ-да кадрлық резервті және топ менеджментті даярлау жүйесін құру

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

28.

Халықаралық стандарттарға, штаттық кестенің, ПОҚ біліктілігін арттырудың жаңа моделіне сәйкес лауазымдардың жаңа жүйесіне көшу

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

29.

ЖЖОКБҰ профессорлық-оқытушылық құрамының жалақысын көтеруді қамтамасыз ету

бұйрық

2026 – 2029 жылдардағы маусым

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

30.

Докторантурада және постдокторантурада ғылыми кадрлар даярлауды жетілдіру

бұйрық

2025 – 2026 жылдардағы маусым

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша),
ҒЗИ (келісу бойынша)

31.

Үміткерлердің және ЖЖОКБҰ ғылыми мектептерінің зерттеу дағдыларын ескере отырып, докторанттарды қабылдауды, оларды ғылыми зерттеулерге оқытуды жетілдіру

бұйрық

2026 жылғы маусым

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша),
ҒЗИ (келісу бойынша)

32.

"Мамандығым – болашағым" жобасы шеңберінде өңірлер бөлінісінде оқушыларға кәсіби диагностика жүргізу

талдамалық ақпарат, оқыту семинарлары, талапкерлермен кездесу

2024 – 2026 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖБДҰО (келісу бойынша), базалық 20 ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

33.

Major/minor және double major, соның ішінде шағын жинақты мектептер үшін педагогтерді дайындау үшін бағдарламаларды енгізу

білім беру бағдарламалары
 

2024 – 2029 жылдардағы желтоқсан

Педагогикалық ЖЖОКБҰ (Абай атындағы ҚазҰПУ, Қазақ ұлттық қыздар ПУ, Ә. Марғұлан атындағы ППУ, Ө. Жәнібеков атындағы ОҚПУ, Ы. Алтынсарин атындағы АрқПИ, Л. Гумилев атындағы ЕҰУ, Шәкәрім атындағы университет, Қ. Жұбанов атындағы АӨУ, М.Х. Дулати атындағы ТӨУ, А. Байтұрсынұлы атындағы ҚӨУ) (келісу бойынша), ҒЖБМ, ЖБДҰО (келісу бойынша), Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА (келісу бойынша)

34.

Кейіннен оқу процесіне енгізе отырып, докторлық бағдарламалар шеңберінде білім беру ұйымдарымен бірлесіп педагогикалық зерттеулер жүргізу

шарттар/ меморандумдар/ білім беру ұйымдарымен іс-шаралар жоспарлары
 

2024 – 2029 жылдардағы желтоқсан

Педагогикалық ЖЖОКБҰ (Абай атындағы ҚазҰПУ, Қазақ ұлттық қыздар ПУ, Ә. Марғұлан атындағы ППУ, Ө. Жәнібеков атындағы ОҚПУ, Л. Гумилев атындағы ЕҰУ, Шәкәрім атындағы университет, Қ. Жұбанов атындағы АӨУ, М.Х. Дулати атындағы ТӨУ, А. Байтұрсынұлы атындағы ҚӨУ, Торайғыров университеті) (келісу бойынша), ҒЖБМ, Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА (келісу бойынша)

35.

"Болашақ" бағдарламасы шеңберінде педагогикалық ЖЖОКБҰ ПОҚ-ның тағылымдамадан өтуін үйымдастыру

Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссияның хаттамасы

2025 жылғы наурыз

ҒЖБМ, "ХБО" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

36.

Педагогикалық бағыттағы білім беру бағдарламаларын сабақтастықты қамтамасыз ету бөлігінде өзектілендіру

білім беру бағдарламалары

2024 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖБДҰО (келісу бойынша),
ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

37.

"Назарбаев Зияткерлік мектептері" дербес білім беру ұйымының базасында педагогикалық ЖЖОКБҰ құру мәселесін пысықтау

жол картасы

2025 жылғы желтоқсан

"Назарбаев Зияткерлік мектептері" ДБҰ (келісу бойынша), ҒЖБМ, Астана қаласының әкімдігі

38.

Мектептермен жасасқан шарттарды/меморандумдарды:
бастауыш курстардан бастап студенттердің педагогикалық практикадан өту;
дуалды оқыту;
мұғалімдерді курстық және дипломдық жобаларды басқаруға тарту;
студенттердің мектептердегі ғылыми-зерттеу жобаларын әзірлеуге қатысуы;
мұғалім-шеберлерді, бірінші кезекте педагогикалық қызметте жоғары атақтар мен марапаттарға қол жеткізгендерді ЖЖОКБҰ-дағы оқу процесіне тарту;
педагогикалық жұмысқа қызығушылық танытатын дарынды оқушыларды анықтау, оларды педагог мамандығын таңдауға ынталандыру және ЖЖОКБҰ-ға түсуге мақсатты бағытталған түрде дайындау үшін мектептердегі кәсіптік бағдар беру жұмысы;
докторлық бағдарламалар шеңберінде зерттеулер жүргізу үшін докторанттарды кемінде үш семестрге мектепке жұмысқа орналастыру бөлігінде өзектілендіру

мектептермен жасалатын шарттар/ меморандумдар

2025 жылғы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

39.

Жаңа minor-бағдарламалар мен микробіліктіліктерді көздейтін білім беру бағдарламаларын өзектілендіру (оның ішінде сынып жетекшісі, педагог-ассистент, өндірістік оқыту шебері, инженер-педагог және т.б.)
 

білім беру бағдарламалары

2024 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, педагогикалық бағыттағы ЖЖОКБҰ-ның ОӘБ (келісу бойынша), ЖБДҰО (келісу бойынша)

40.

"Жайлы мектеп" ұлттық жобасы шеңберінде жаңа формациядағы мұғалімдерді даярлау үшін педагогикалық бағыттар бойынша кемінде 7 мың мемлекеттік білім беру грантын бөлу

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ, ОМ,
облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

41.

Педагогикалық университеттер базасында ғылыми-педагогикалық мектептерді дамыту, білім беру бағдарламаларын өзектілендіру

РОӘК хаттамасы

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

42.

Ұлттық біліктілік жүйесінің цифрлық платформасында (Career enbek) ЖЖОКБҰ түлектерінің кәсіби біліктілігін ерікті негізде тану рәсімінен өту функционалын әзірлеу (пилоттық ұйымдарды және кадрлар даярлау бағыттарын айқындау)

демонстрациялау хаттамасы

2024 жылғы желтоқсан

Еңбекмині, ҒЖБМ

43.

"Болашақ" халықаралық стипендиясының басым бағыттары тізіміне балаларды ерте дамыту саласындағы мамандықты енгізу мәселесін пысықтау

ҒЖБМ-ға ұсыныстар

2024 жылғы қараша

ОМ, балаларды ерте дамыту институты (келісу бойынша)

44.

"Педагог" кәсіби стандарты негізінде педагогтерді даярлау бөлігінде педагогикалық және басқа да ЖЖОКБҰ-ны аккредиттеу стандартын қабылдау

бұйрық

2023 жылғы тамыз

ҒЖБМ, ОМ

45.

ЖЖОКБҰ ұлттық рейтингін енгізу

ЖЖОКБҰ рейтингі

2024 – 2025 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖБДҰО (келісу бойынша)

46.

ЖЖОКБҰ базасында академиялық артықшылық орталықтарын құру (15 өңірлік және 5 педагогикалық)

бұйрық

2023 – 2026 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

47.

Қонаев қаласында инновациялық орталығы бар академиялық қалашық, жаңа заманауи университет құру, сондай-ақ қазақстандық ЖЖОКБҰ филиалдарын ашу мәселесін пысықтау

жол картасы

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, Алматы облысының әкімдігі

48.

ЕҰУ-қалашығын, ҚазҰУ-қалашығын салу мәселесін пысықтау

жол картасы

2023 жылғы
желтоқсан

ҒЖБМ, Астана, Алматы қалаларының әкімдіктері

49.

Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университетінің даму бағдарламасын бекіту

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы

2023 жылғы желтоқсан
 

ҒЖБМ, Алматы қаласының әкімдігі

50.

М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университетін зерттеу университеті етіп трансформациялау

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, Шымкент қалаласының әкімдігі

51.

С. Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетін индустриялық университет етіп трансформациялау мәселесін пысықтау

ДК хаттамасы

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, Атырау облысының әкімдігі

Нысаналы 4-индикатор. Жатақханаларда енгізілген төсек-орындарының саны (2023 ж. – 10000 орын, 2024 ж. – 10000 орын, 2025 ж. – 10000 орын, 2026 ж. – 10000 орын, 2027 ж. – 10000 орын, 2028 ж. – 10000 орын, 2029 ж. – 10000 орын)

52.

ЖЖОКБҰ-мен және құрылыс компанияларымен мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігін жетілдіру арқылы студенттерді жатақханалардағы орындармен қамтамасыз ету

шарт

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

53.

Азаматтардың әлеуметтік жағынан осал санатындағы студенттердің тұратын шығындарын субсидиялау мүмкіндігін пысықтау

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы

2023 жылғы
желтоқсан

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

54.

Білім алушыларды жатақханалармен қамтамасыз ету проблемасын шешу үшін ЖЖОКБҰ-мен және құрылыс компанияларымен МЖӘ тетігін жетілдіру

шарт

2023 – 2024 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

Нысаналы 5-индикатор. Әлемдік цифрлық кітапханаларға жазылым саны (2023 ж. – 1 бірлік, 2024 ж. – 1 бірлік, 2025 ж. – 1 бірлік, 2026 ж. – 2 бірлік, 2027 ж. – 2 бірлік, 2028 ж. – 3 бірлік, 2029 ж. – 3 бірлік)

55.

Білім алу үшін барлық студенттердің әлемдік цифрлық кітапханаларға тегін қол жеткізуін қамтамасыз ету

шарт

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

56.

Coursera халықаралық платформасының курстарын қазақ тіліне аудару мәселесін пысықтау

онлайн-платформа

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

57.

2 ЖЖОКБҰ базасында цифрлық университеттің пилоттық моделін құру

жол картасы

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

4-параграф. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімді интернационалдандыру

Нысаналы 6-индикатор. Халықаралық білім беру бағдарламаларын, шетелдік әріптестермен академиялық алмасуларды іске асыратын ЖЖОКБҰ үлесі (2023 ж. – 40 %, 2024 ж. – 45 %, 2025 ж. – 50 %, 2026 ж. – 55 %, 2027 ж. – 60 %, 2028 ж. – 65 %, 2029 ж. – 70 %)

58.

Шетелде қазақстандық ЖЖОКБҰ филиалдарын ашу

филиалдар ашу

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

59.

Алыс шетелдің жетекші университеттерінен рейтингі жоғары ғылыми басылымдарда жарияланымдары бар шетелдік сарапшыларды оқытушылық қызметке тарту

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек
 

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ЖБДҰО (келісу бойынша)

60.

Түркі елдерінің азаматтарына түркі мемлекеттерінде білім алу мүмкіндігін ұсыну үшін Түркі мемлекеттері кеңесінің желілік университетін құру

келісім

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

61.

Шетелдік университеттердің кемінде 12 филиалын ашу

бұйрық/келісім

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан
 

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

Нысаналы 7-индикатор. Студенттердің жалпы санынан жоғары білім беру жүйесіндегі шетелдік студенттердің үлесі (2023 ж. – 7,1 %, 2024 ж. – 7,5 %, 2025 ж. – 8 %, 2026 ж. – 8,2 %, 2027 ж. – 8,5 %, 2028 ж. – 9 %, 2029 ж. – 10 %)

62.

Университеттер альянсын және Орталық Азия елдерінің студенттері альянсын құру

келісім

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

63.

Шетелдік әріптес университеттермен ЖЖОКБҰ-ның қос дипломды және бірлескен білім беру бағдарламаларын дамыту

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек
 

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ЖБДҰО (келісу бойынша)

64.

Шетелдік студенттердің консультациялар алу алаңын ұйымдастыру мақсатында "Study in Kazakhstan" онлайн-порталын енгізу

онлайн-портал

2024 жылғы желтоқсан
 

ҒЖБМ, "ХБО" АҚ (келісу бойынша)

65.

Шетел азаматтарын оқытуға арналған стипендиялық бағдарламаны іске асыру

хаттама

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ЖБДҰО (келісу бойынша)

5-параграф. Университеттің үшінші миссиясы

Нысаналы 8-индикатор. Азаматтық және патриотизм деңгейін арттыру мақсатында ұйымдастырылған қоғамдық қызметке, оның ішінде студенттік өзін-өзі басқару және дебат қозғалысы арқылы тартылған білім алушылардың үлесі (2023 ж. – 35 %, 2024 ж. – 40 %, 2025 ж. – 45 %, 2026 ж. –50 %, 2027 ж. – 55 %, 2028 ж. – 60 %, 2029 ж. – 65 %)

66.

Әлеуметтік маңызы бар жобаларды іске асыру, волонтерлік түрлерін кеңейту арқылы өңірлік республикалық деңгейдегі волонтерлік қозғалысты дамыту

әдістемелік ұсынымдар

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

67.

Студенттік өзін-өзі басқару органдарын күшейту (жастар ісі жөніндегі комитеттері, студенттік парламенттер, студенттік кеңестер және т.б.)

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

68.

Студенттік өзін-өзі басқару арасында Республикалық зияткерлік турнирін (дебат қозғалысы) ұйымдастыру және өткізу

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

69.

Студенттердің интеграцияланған әлеуметтік GPA енгізу

бұйрық

2023 жылғы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

2-тарау. Өмір бойы оқуды дамыту
1-параграф. Үздіксіз білім беру жүйесін дамыту және формалды емес білім беру нәтижелерін тану

Нысаналы 9-индикатор. Күміс университеттерді құрған жоғары оқу орындарының үлесі (үздіксіз білім беру институттарының тұрақты желісін құру) (2023 ж. – 25 %, 2024 ж. – 30 %, 2025 ж. – 35 %, 2026 ж. – 40 %, 2027 ж. – 45 %, 2028 ж. – 50 %, 2029 ж. – 60 %)

70.

ЖЖОКБҰ базасында "Күміс университеттер" моделін ашу

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029
жылдардағы маусым

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

71.

"Күміс университеттер" моделін дамыту үшін оқу-әдістемелік құралдарды, курстардың бағдарламаларын және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету және курстарды сүйемелдеу тетіктерін әзірлеу

әдістемелік ұсынымдар

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

72.

Оқытуға және жұмысқа орналасуға мұқтаж адамдар санатының құзыретін арттыруға бағытталған оқыту бағдарламаларын іске асыру

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), Еңбекмині, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

73.

Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық және өңірлік кеңестер туралы үлгілік ережені әзірлеу

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі мен Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің бірлескен бұйрығы

2024 жылғы желтоқсан

Еңбекмині, ҒЖБМ, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

74.

Білім беру ұйымдары базасында құзыреттер орталықтарын құру тәртібін әзірлеу

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі мен Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің бірлескен бұйрығы

2024 жылғы желтоқсан

Еңбекмині, ҒЖБМ, ОМ, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

2-параграф. Сертификаттау жүйесін дамыту және халықты формальды емес біліммен қамтуды кеңейту

Нысаналы 10-индикатор. Еңбекке қабілетті халықты формальды емес біліммен қамту (2023 ж. – 30 %, 2024 ж. – 35 %, 2025 ж. – 40 %, 2026 ж. – 42 %, 2027 ж. – 45 %, 2028 ж. – 48 %, 2029 ж. – 50 %)

75.

Үздіксіз білім беру шеңберінде академиялық кредиттердің және кредиттік емес оқытудың бірыңғай жүйесін құру

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), Еңбекмині, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

76.

Бизнеспен және компаниялармен әріптестікте қысқа мерзімді курстардың спектрін кеңейту

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), Еңбекмині, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

77.

Формалды және формалды емес білім беруді тану тетігін қамтамасыз ету үшін Ұлттық біліктілік шеңберін өзектілендіру

комиссия хаттамасы

2024 жылғы
маусым

Еңбекмині, ҒЖБМ, ОМ

78.

ЖЖОКБҰ-да электрондық куәліктер бере отырып, ЖАОК іске асыру

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

79.

Формалды емес білім берудің артықшылықтары туралы, оның ішінде танымал әлеуметтік желілер арқылы халықты ақпараттық ағарту жөніндегі медиажоспар әзірлеу және іске асыру

халықты ақпараттық ағарту жөніндегі медиажоспар

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, Еңбекмині, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

3-параграф. Азаматтардың цифрлық құзыреттерін арттыру

Нысаналы 11-индикатор. 6-74 жас аралығындағы халықтың цифрлық сауаттылық деңгейі (2023 ж. – 85,5 %, 2024 ж. – 86 %, 2025 ж. – 86,5 %, 2026 ж. – 87 %, 2027 ж. – 87,5 %, 2028 ж. – 88 %, 2029 ж. – 88,5 %)

80.

Кәсіби стандарттар негізінде IT саласына арналған инновациялық білім беру бағдарламаларын өзектілендіру

хаттама

2023 жылғы қыркүйек

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

81.

IT тереңдетіп оқытатын мектептерді дамыту

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЦДИАӨМ, ОМ, ҒЖБМ

82.

Жаңа кәсіптер мен құзыреттер атласы шеңберінде IT-компаниялармен бірлесіп дуальды оқыту жүйесін енгізу

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЦДИАӨМ, ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша),

83.

Халықтың цифрлық сауаттылығын арттыру жұмысын ұйымдастыру (халықтың цифрлық сауаттылығы бойынша ютуб-арна құру, пікір көшбасшыларын телевизияға шақыру, олардың цифрлық сауаттылықты оқытуды танымал етуі)

медиаконтент

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЦДИАӨМ, МАМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

84.

Халықтың барлық санаттары үшін стационарлық және мобильді құрылғылардан мемлекеттік және орыс тілдеріндегі оқыту ресурстары мен бағдарламаларының барынша көп санына қол жеткізуді қамтамасыз ету

онлайн қол жеткізу

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЦДИАӨМ

3-тарау.  Ғылымды дамыту
1-параграф. Ғылымды әкімшілендірудің жаңа моделін енгізу

Нысаналы 12-индикатор. Ғылымды мемлекеттік әкімшілендіруге ғылыми қоғамдастықтың, бизнестің және басқа да стейкхолдерлердің қанағаттану дәрежесі (әлеуметтік сауалнама) (2023 ж. – 55 %, 2024 ж. – 57 %, 2025 ж. – 59 %, 2026 ж. – 62 %, 2027 ж. – 65 %, 2028 ж. – 68 %, 2029 ж. – 70 %)

85.

ҚР ҰҒА қызметін кеңейту, академиктерге сайлау рәсімін жүргізу кезінде ашықтық пен объективтілікті қамтамасыз ету

ҚР ҰҒА жарғысы
 

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ҚР ҰҒА (келісу бойынша)

86.

"Ғылым және технологиялық саясат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзірлеу

Қазақстан
Республикасы
Заңының жобасы

2024 жылғы
сәуір

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ, СЖРА (келісу бойынша),
"Атамекен" ҰКП
(келісу бойынша), "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісу бойынша)

87.

Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңестің қызметін үйлестіру

хаттама

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ

88.

Ғылыми дәрежелер мен ғылыми атақтар беру процестерін жетілдіру

бұйрық

2023 жылғы мамыр

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

89.

"ҰМҒТСО" АҚ базасында "Ғылым үйі" ғалымдарды қолдау өңірлік орталықтарының жұмысын ұйымдастыру

ҒЖБМ-ға есеп

2023 жылғы желтоқсан

"ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

90.

Салалардың ғылыми-технологиялық дамуын жоспарлау және болжау бойынша талдамалық және форсайттық зерттеулер жүргізу

орындалған жұмыстар туралы есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ҚР ҰҒА (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

91.

Гранттық қаржыландырудың операторлығы бойынша шаралар қабылдау

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы

2024 жылғы желтоқсан
 

ҒЖБМ, "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша)

92.

Ғылыми жобалар мен бағдарламалардың мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптамасының сарапшыларын іріктеуді рандомизациялау тетігін енгізу

бұйрық

2024 жылғы мамыр
 

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу үшін)

93.

ЖҒТК жұмысының жаңартылған моделін енгізу

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ

94.

Ғылымды дамытудың басым бағыттарына сәйкес ҰҒК құрамдарын жаңарту

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ

95.

Жергілікті атқарушы органдардың ҒЗТКЖ-ны қаржыландыруы мәселесін пысықтау

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы
желтоқсан

облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

Нысаналы 13-индикатор. Индекстелетін ғылыми журналдардағы мақалалардың жалпы саны бойынша Қазақстанның InСites елдік рейтингіндегі позициясы (2023 ж. – 73 орын, 2024 ж. – 72 орын, 2025 ж. – 71 орын, 2026 ж. – 70 орын, 2027 ж. – 69 орын, 2028 ж. – 67 орын, 2029 ж. – 65 орын)
Нысаналы 13-1-индикатор. Web of Science негізгі индекстеріндегі журналдардағы мақалалар мен шолулар санының Scopus журналдарындағы мақалалар мен шолулар санына қатынасы (2023 ж. – 44 %, 2024 ж. – 47 %, 2025 ж. – 50 %, 2026 ж. – 54 %, 2027 ж. – 58 %, 2028 ж. – 62 %, 2029 ж. – 67 %)

96.

Халықаралық дерекқорларға (Web of science, Scopus) қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін шарттар жасасу

шарт

2023 – 2029 жылдардағы
мамыр

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

97.

Қазақстандық ғалымдардың рейтингі жоғары Q1, Q2 Journal Citation Reports JCR басылымдарындағы мақалалары мен шолуларының санын ұлғайту

халықаралық дерекқорлардың есебі

2023 – 2029 жылдардағы
тамыз

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

98.

Үкіметаралық келісімдер негізінде халықаралық коллаборация шеңберіндегі ғылыми жобалар мен бағдарламаларды іске асыру

ғылыми/ғылыми-техникалық
есептер

2024 – 2029 жылдардағы
наурыз

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

2-параграф. Ғылымның зияткерлік әлеуетін нығайту

Нысаналы 14-индикатор. 2021 жылғы (21,6 мың) зерттеушілердің жалпы санынан зерттеушілер санының өсуі (2023 ж. – 3 %, 2024 ж. – 5 %, 2025 ж. – 7 %, 2026 ж. – 10 %, 2027 ж. – 15 %, 2028 ж. – 23 %, 2029 ж. – 30 %)

99.

Ғалымдарға арналған әлеуметтік жеңілдіктер пакетін пысықтау

ЖАО есебі

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

100.

Гранттық қаржыландыру шеңберінде жыл сайынғы ғылыми зерттеулер конкурстарын өткізу

ғылыми/ғылыми-техникалық есептер

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

101.

Халықаралық университеттердің тәжірибесі бойынша, оның ішінде "зерттеуге бағдарланған білім беру" (ROS) тәсілі бойынша институционалдық және академиялық деңгейлерде академиялық адалдық пен зерттеу әдебі қағидаттарын енгізу

әдістемелік ұсынымдар

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша), "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

102.

Отандас ғалымдарды алыс және таяу шет елдерден қайтуға ынталандыру жөніндегі арнайы жобаны әзірлеу бойынша ұсыныстар тұжырымдау

жол картасы

2024 жылғы тамыз

ҒЖБМ, СІМ, "Отандастар" қоры (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

Нысаналы 15-индикатор. ҒЗТКЖ жүзеге асыратын ғалымдар мен зерттеушілердің жалпы санынан жас ғалымдардың үлесін арттыру (2023 ж. – 36 %, 2024 ж. – 38 %, 2025 ж. – 40 %, 2026 ж. – 43 %, 2027 ж. – 45 %, 2028 ж. – 47 %, 2029 ж. – 50 %)

103.

Ғылыми ұйымдармен ғылыми-білім берудегі өзара іс-қимыл арқылы ЖЖОКБҰ базасында магистрлер мен PhD докторларын даярлау

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы қараша

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

104.

"Жас ғалым" жобасы бойынша жас ғалымдарға, оның ішінде постдокторантураға жыл сайын гранттар бөлу

ҰҒК
шешімдері

2023 – 2029 жылдардағы тамыз

ҒЖБМ, ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

105.

Әлемнің жетекші ғылыми орталықтарында тағылымдамалардан өту үшін ғалымдарға, оның ішінде заманауи ғылым менеджерлерін даярлау үшін жыл сайын гранттар бөлу

комиссия хаттамасы

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, "ХБО" АҚ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

106.

Ғылым саласында сіңірген еңбегі үшін аса көрнекті ғалымдарға "Үздік ғылыми қызметкер" сыйлықтары, мемлекеттік сыйлықтар мен стипендиялар берілетін жыл сайынғы конкурстарды өткізу

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

3-параграф. Ғылыми инфрақұрылымды жаңғырту және цифрландыру

Нысаналы 16-индикатор. Зертханалардың ғылыми ұйымдар мен университеттердің жаңартылған жабдықтарының үлесі (2023 ж. – 16 %, 2024 ж. – 18 %, 2025 ж. – 20 %, 2026 ж. – 25 %, 2027 ж. – 30 %, 2028 ж. – 35 %, 2029 ж. – 40 %)

107.

Барлық мемлекеттік және оларға теңестірілген ғылыми орталықтарға жұмыстарының тиімділігі мен нәтижелілігі тұрғысынан аудит жүргізу

аудиторлық есеп

2023 – 2025 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ

108.

Әкімдікпен және меценаттармен бірлесіп "Ғылым ордасы" ғимаратына күрделі жөндеу жүргізу

ЖСҚ

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, Алматы қаласының әкімдігі, ҚР ҰҒА (келісу бойынша)

109.

Ғылыми ұйымдар мен зерттеу университеттерінің, олардың әзірлемелерінің технологиялық дайындығы деңгейін айқындау әдістемесін әзірлеу (TRL)

ҒЖБМ-ға есеп

2023 жылғы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

110.

Тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға гранттар енгізу

ҰҒК
шешімдері

2024 жылғы тамыз

ҒЖБМ

111.

Материалдық-техникалық жарақтандыру арқылы ғылыми ұйымдар зертханаларының жабдықтары мен инфрақұрылымын жаңғырту

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы тамыз

ҒЖБМ, ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

112.

Гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру бойынша көзделген қаражат шеңберінде ірі ғылыми зерттеулер жүргізу үшін мегагранттар бөлу жөніндегі мәселені пысықтау

конкурстық құжаттама

2023 – 2029 жылдардағы
желтоқсан

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

113.

Өңірлерде балалар технопарктерін, STEM зертханаларын, шағын академияларды, ғылыми жобалар мен идеялар конкурстарын қолдау және дамыту

ЖАО есебі

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

114.

Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін аккредиттеуге қойылатын талаптарды арттыру 

бұйрық

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ

115.     

Ғылымның цифрлық экожүйесін құру шеңберінде "Қазақстан ғылымы" бірыңғай ақпараттық жүйесін құру мәселесін пысықтау

техникалық тапсырма жобасы

2023 – 2024 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

116.     

Ғылымды цифрландыру шеңберінде отандық ғалымдар базасы бар қазақстандық ғылыми дәйексөз келтіру индексін құру

дерекқор

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

117.     

Ғылыми-техникалық ақпарат орталығын қайта қалпына келтіру арқылы ұлттық ғылыми-технологиялық болжау жүйесін дамыту

директорлар кеңесінің шешімі/
Жарғы

2023 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

118.     

Ғылымның бірыңғай ақпараттық экожүйесі шеңберінде ұжымдық пайдалану зертханаларының қызметін үйлестіру үшін e-lab бірыңғай платформасын құру

Бірыңғай платформа

2025 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша), "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша)

4-параграф. Университет ғылымы

Нысаналы 17-индикатор. ҒЗТКЖ саласындағы университеттер мен өнеркәсіп арасындағы ынтымақтастық" көрсеткіші бойынша GII рейтингіндегі Қазақстан позициясы (2023 ж. – 115 орын, 2024 ж. – 113 орын, 2025 ж. – 110 орын, 2026 ж. – 108 орын, 2027 ж. – 106 орын, 2028 ж. – 104 орын, 2029 ж. – 100 орын)

119.     

ҒЗТКЖ-ны іске асыратын ҒЗИ-ны, университеттерді, кәсіпорындарды ғылыми-өндірістік орталықтарға, инжинирингтік орталықтарға, ғылыми-технологиялық парктерге (ақпараттық технологиялар, медициналық-биологиялық және биотехнологиялар, агроөнеркәсіптік ғылымдар, "жасыл технологиялар" және энергия тиімділігі, тау-кен металлургия кешені) трансформациялау

МО бұйрықтары

2023 – 2025 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

120.     

Қ. Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ базасында инженерлік білім мен ғылымда жаңа технологиялардың ғылыми-зерттеу хабын құру

ғылыми/ғылыми-техникалық есеп

2024 – 2028 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, Қ. Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)
 

121.     

Жетекші ЖЖОКБҰ мен ірі кәсіпорындар жанынан мамандандырылған инжинирингтік орталықтар, ғылыми-технологиялық парктер құру және дамыту

есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ, "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

122.     

Конструкторлық бюролар, инжинирингтік орталықтар, бизнес-инкубаторлар, инновациялық орталықтар, технологияларды коммерцияландыру және олардың трансферті өңірлік орталықтарын, жобалық конструкторлық бюролар және ғылыми-технологиялық парктер инфрақұрылымының басқа да элементтерін құру

университеттер бұйрықтары/ҒТК шешімдері

2023 – 2029 жылдардағы тамыз

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

123.     

Ірі бизнестің өңірлік университеттердің ғылыми және инновациялық қызметі бөлігінде оларды "қамқорлыққа" алуы

меморандумдар/
келісімдер

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан
 

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша), облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

124.     

Отандық ғылымның халықаралық ғылыми кеңістікке интеграциялануын күшейту үшін ҒЗИ мен университеттердің жетекші әлемдік ғылыми орталықтармен әріптестігін нығайту

шарт

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан
 

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

125.     

ЖЖОКБҰ-да постдокторантура құру және ҒЗИ ғалымдарын диссертациялық кеңестерге тарту

шарттар/ бұйрықтар

2024 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ҒҰ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

126.     

Эндаумент-қорлардың ұлттық қауымдастығын құру

әділет органдарында тіркелу

2025 жылғы желтоқсан

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

127.     

Ғылым мен ғылыми инфрақұрылымды орнықты қаржыландыру үшін экономикалық ынталандыру шараларымен қатар ЖЖОКБҰ жанындағы эндаумент-қорларды дамыту

ҒЖБМ-ға есеп

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

128.     

Scimago рейтингінде қазақстандық ҒЗИ мен университеттер санын арттыру жөнінде шаралар қабылдау

Scimago
ресми деректері

2023 – 2029 жылдардағы
тамыз

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша), "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша)

5-параграф. Қолданбалы ғылымды және ҒҒТҚН коммерцияландыру экожүйесін дамыту

Нысаналы 18-индикатор. Аяқталған қолданбалы ғылыми-зерттеу жұмыстарының жалпы санынан коммерцияланатын жобалардың үлесі (2023 ж. – 28 %, 2024 ж. – 29 %, 2025 ж. – 35 %, 2026 ж. – 37%, 2027 ж. – 40 %, 2028 ж. – 45%, 2029 ж. – 50%)
Нысаналы 18-1-индикатор. ҒҒТҚН-ды коммерцияландыру жобаларынан ғылымды қажетсінетін өнімді сату көлемі (2024 ж. – 5 млрд теңге, 2025 ж. – 6 млрд теңге, 2026 ж. – 7 млрд теңге, 2027 ж. – 9 млрд теңге, 2028 ж. – 11 млрд теңге, 2029 ж. – 12 млрд теңге)

129.     

ҒҒТҚН-ды коммерцияландыру жобаларына жыл сайын гранттар беру

ғылыми/ғылыми-техникалық
есептер

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ, "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша)

130.     

Салалардың стратегиялық ғылыми-техникалық міндеттерін шешу бойынша ғылыми-техникалық бағдарламаларды бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға арналған жыл сайынғы конкурстар өткізу

ғылыми/ғылыми-техникалық есептер

2023 – 2029 жылдардағы қыркүйек

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

131.     

Халықаралық практиканы және Дүниежүзілік банктің Қазақстан Республикасында "Өнімді инновацияларды ынталандыру" жобасын іске асыру тәжірибесін ескере отырып, гранттар беру қағидаларын жетілдіру

бұйрық

2024 жылғы желтоқсан
 

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ, "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

132.     

"Өнімді инновацияларды ынталандыру" жобасы шеңберінде ғылыми және ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жөніндегі жобаларды іске асыру

лицензиялық келісімдер

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ЦДИАӨМ, ҒЖБМ, "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

133.     

Халықаралық стандарттарға сәйкес технологияларды коммерцияландыру жөніндегі менеджерлердің біліктілігін арттыру семинарларын өткізу

есеп/сертификаттар

2023 – 2029 жылдардағы маусым

"Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

134.     

Салалық мемлекеттік органдардың нақты ғылыми-техникалық міндеттерін көрсете отырып, ғылыми-техникалық тапсырмаларды әзірлеу

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы
мамыр

ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

135.     

Ұлттық мәлімдеушілерден патенттер және PCT халықаралық патенттерін алу практикасын кеңейту

ҒЖБМ-ға есеп

2024 – 2029 жылдардағы наурыз

ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша), "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

136.     

ҒҒТҚН-ны коммерцияландыру жобаларын талдау

есеп

2024 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша), "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

137.     

Ғылыми жұмыскерлер арасында коммерцияландыру мамандарын арттыру

есеп

2024 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша), "ҰМҒТСО" АҚ (келісу бойынша)

Нысаналы 19-индикатор. ҒЗТКЖ-ға ішкі шығындардың жалпы көлемінен кәсіпкерлік сектор шығыстарының үлесі (2024 ж. – 25 %, 2025 ж. – 28 %, 2026 ж. – 32 %, 2027ж. – 38 %, 2028 ж. – 43 %, 2029 ж. – 50 %)

138.     

Жер қойнауын пайдаланушылар келісімшарттық міндеттемелер шеңберінде ҒЗТКЖ-ға жіберетін қаражат есебінен өңдеу өнеркәсібіндегі перспективалы жобаларды іске асыру жөнінде шаралар қабылдау

ҒТК
шешімі

2024 – 2029 жылдардағы маусым

ӨҚМ, ЦДИАӨМ, ЭМ, ҒЖБМ

139.     

Жер қойнауын пайдаланушылардың пайдалы қазбаларды өндіруге арналған шығындардың 1 %-ы шеңберінде ҒЗТКЖ-ны қаржыландыру тетіктерін қарастыру бойынша ҒТК құру

МО бұйрықтары

2024 жылғы наурыз
 

ЦДИАӨМ, ӨҚМ, ЭМ, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)

140.     

Технологиялық болжау қорытындылары бойынша технологиялық міндеттердің ұлттық картасын және түйінді "сындарлы" технологияларды қалыптастыру

ұлттық карта

2024 – 2025 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ, ӨҚМ, ЭМ

141.     

Экономиканың барлық стратегиялық салалары бойынша ғылыми-технологиялық дамудың салалық жол карталарын әзірлеу

МО бұйрықтары

2023 – 2024 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

142.     

Ғылымды қажетсінетін стартаптар мен корпоративтік сектор үшін ғылыми-техникалық акселерацияға жәрдемдесу бағдарламасын әзірлеу

бұйрық

2023 – 2029 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісу бойынша), "Ғылым қоры" АҚ (келісу бойынша), ЖЖОКБҰ (келісу бойынша), ҒҰ (келісу бойынша)

143.     

Нысаналы технологиялық, оның ішінде ғылыми-технологиялық дамудың салалық карталарын іске асыру жөніндегі бағдарламаларды қалыптастыру

Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Технологиялық саясат жөніндегі кеңестің хаттамасы

2023 – 2024 жылдардағы желтоқсан
 

ЦДИАӨМ, ҒЖБМ, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері
 

144.     

Салалардағы ірі сектор өкілдерін технологиялық болжауды жүргізуге, салалық ғылыми-технологиялық даму карталарын әзірлеуге және іске асыруға, жұмыс істеп тұрған инновациялық кластерлер мен озық ғылыми орталықтарды іске асыруға тарту

бұйрық

2023 – 2026 жылдардағы желтоқсан

ҒЖБМ, ЦДИАӨМ

      Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

АКТ

ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

АҚ

акционерлік қоғам

АҚШ

Америка Құрама штаттары

"Алатау" ИТП

"Алатау" инновациялық технологиялар паркі

"Атамекен" ҰКП

"Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы

ҒҒТҚН

ғылыми және ғылыми техникалық қызмет нәтижелері

ҒЖБМ

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

ҒЗИ

ғылыми-зерттеу институты

ҒЗТКЖ

ғылыми зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар

ҒТК

ғылыми-техникалық кеңес

ҒҰ

ғылыми ұйымдар

"Ғылым қоры" АҚ

"Ғылым қоры" акционерлік қоғамы

Ғылыми экожүйе

ғылыми-технологиялық кәсіпкерлікке, инновацияларға және бизнес пен ғылыми сала арасындағы байланысқа жағдай жасау және оларды дамыту үшін өзара байланысты бағыттардың жиынтығы

"Назарбаев Зияткерлік мектептері" ДББҰ

"Назарбаев Зияткерлік мектептері" дербес білім беру ұйымы

ДК

Директорлар кеңесі

ДСМ

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі

ЕРДО

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің "Еңбек ресурстарын дамыту орталығы" акционерлік қоғамы

Еңбекмині

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

ЖАО

жергілікті атқарушы органдар

ЖАОК

жаппай ашық онлайн-курс

ЖБДҰО

жоғары білімді дамытудың ұлттық орталығы

ЖЖОКБҰ

жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары

ЖІӨ

жалпы ішкі өнім

ҚМ

Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі

ҚР ҰҒА

Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы

МАМ

Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі

МЖӘ

мемлекеттік-жекешелік әріптестік

МТБ

материалдық-техникалық база

ОМ

Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі

ӨҚМ

Қазақстан Республикасының Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі

ПОҚ

профессорлық-оқытушылық құрам

"Самұрық-
Қазына" ҰӘҚ" АҚ

"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы

СЖРА ҰСБ

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы

СІМ

Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі

ТжКБ

техникалық және кәсіптік білім беру

ТМД

Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы

ҰБТ

ұлттық бірыңғай тестілеу

С. Қайырбекова атындағы ҰҒДСДО

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің шаруашылық жүргізу құқығындағы "Ұлттық ғылыми денсаулық сақтауды дамыту орталығы" республикалық мемлекеттік кәсіпорны

ҰҒК

ұлттық ғылыми кеңестер

"ҰМҒТСО" АҚ

"Мемлекеттік ұлттық ғылыми-техникалық сараптама орталығы" акционерлік қоғамы

ҰЭМ

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі

"ХБО" АҚ

"Халықаралық бағдарламалар орталығы" акционерлік қоғамы

ЦДИАӨМ

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыштық өнеркәсібі министрлігі

ЭЫДҰ

Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы

ЮНЕСКО

The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

ЮНИСЕФ

United Nations International Children’s Emergency Fund

ECTS

Еуропалық аударма және балдар жинау жүйесі (European Credit Transfer and Accumulation System)

Global Innovation
Index, GII

жаһандық инновациялар индексі (инновациялардың даму деңгейінің көрсеткіші бойынша жаһандық зерттеу және оны сүйемелдейтін әлем елдерінің рейтингі)

PCT

патенттік кооперациялау туралы халықаралық шарт

PhD

философия докторы

PIAAC

Programme for the International Assessment of Adult Competencies

Q1, Q2 - квартиль
(тоқсан)

дәйексөз келтіру деңгейін, ғылыми қоғамдастықтың журналға деген сұранысын көрсететін библиометриялық көрсеткіштермен айқындалатын ғылыми журналдар санаты

QS-WUR

Quacquarelli Symonds World University Rankings

R&D

Research and Development ғылыми-зерттеу орталықтары

RTTP 

Технологияларды халықаралық кәсіби тіркеу

STEАM

Science, Technology, Engineering, Art, Mathematics

TALIS

Teaching and Learning International Survey

  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2023 жылғы 28 наурыздағы
№ 248 қаулысына
қосымша

Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң күшi жойылған кейбiр шешiмдерiнiң тiзбесi

      1. "Өмір бойы оқу (үздіксіз білім беру) тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 8 шілдедегі № 471 қаулысы.   

      2. "Өмір бойы оқу (үздіксіз білім беру) тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 8 шілдедегі № 471 қаулысына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 944 қаулысы.

      3. "Қазақстан Республикасында ғылымды дамытудың 2022 – 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 25 мамырдағы № 336 қаулысы.