Об официальном толковании пункта 5 статьи 50 Конституции Республики Казахстан

Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 15 марта 1999 года № 1/2

Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Совета Кима Ю.А., членов Совета Акуева Н.И., Бусурманова Ж.Д., Ихсанова У.К., Мамонова В.В., Темирбулатова С.Г. и Шопина В.Д. с участием депутатов Парламента Республики Казахстан Веснина В.Н., Каптиль Н.С. и Рамазанова А.М. на основании подпункта 4 пункта 1 статьи 72 Конституции Республики Казахстан K951000_ и подпункта 1) пункта 3 статьи 17 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, U952737_ "О Конституционном Совете Республики Казахстан" рассмотрел в открытом заседании обращение пятидесяти четырех депутатов Парламента Республики Казахстан об официальном толковании пункта 5 статьи 50 Конституции Республики Казахстан.
Заслушав сообщение докладчика - члена Конституционного Совета Шопина В.Д., выступления депутатов Веснина В.Н., Каптиль Н.С. и Рамазанова А.М., представляющих интересы субъектов обращения - группы депутатов Парламента Республики Казахстан, Конституционный Совет установил:
В Конституционный Совет Республики Казахстан 15 февраля 1999 года поступило обращение группы депутатов Парламента Республики Казахстан об официальном толковании нормы пункта 5 статьи 50 Конституции Республики Казахстан, относительно ее распространения на срок полномочий депутатов ныне действующего Парламента.
Изучив нормы действующей Конституции Республики Казахстан и другие материалы по рассматриваемому вопросу, выслушав выступления представителей депутатов Парламента Республики, Конституционный Совет исходит из следующего.
Пункт 5 статьи 50 Конституции Республики Казахстан, введенный в действие со дня опубликования Закона Республики Казахстан "О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан" от 7 октября 1998 года, устанавливает срок полномочий депутатов Сената - шесть лет, срок полномочий депутатов Мажилиса - пять лет.
Депутаты Мажилиса и половина избираемых депутатов Сената ныне действующего Парламента Республики Казахстан избраны в декабре 1995 года, другая половина избираемых депутатов Сената избрана в октябре 1997 года сроком на четыре года согласно пункта 2 статьи 49 и статьи 95 Конституции Республики Казахстан в редакции от 30 августа 1995 года.
В заключительных и переходных положениях действующей Конституции в пункте 1 статьи 95 указано, что одна половина депутатов Сената первого созыва избирается сроком на четыре года, другая половина депутатов - сроком на два года. Согласно этой нормы, срок полномочий депутатов Сената - шесть лет, установленный пунктом 5 статьи 50 Конституции, не распространяется на срок полномочий депутатов Сената ныне действующего Парламента Республики.
В отношении срока полномочий депутатов Мажилиса Парламента первого созыва в действующей Конституции Республики нет никаких указаний, при том, что в заключительных и переходных положениях Конституции статья 95 дополнена пунктом 2, согласно которому положения о выборах депутатов Мажилиса Парламента на основе партийных списков применяются начиная с выборов депутатов Мажилиса второго созыва. Учитывая, что законодатель, увеличивая сроки полномочий депутатов Парламента Республики, в заключительных и переходных положениях Конституции не оговорил срок полномочий депутатов Мажилиса первого созыва, то на них также распространяется четырехлетний срок полномочий, на который они были избраны 9 декабря 1995 года в соответствии с пунктом 2 статьи 49 Конституции Республики в редакции от 30 августа 1995 года.
На основании изложенного, руководствуясь подпунктом 4 пункта 1 статьи 72 Конституции Республики Казахстан K951000_ , статьями 33, 37, 38 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, U952737_ "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан в связи с официальным толкованием нормы пункта 5 статьи 50 Конституции Республики Казахстан постановляет:
1. Норму пункта 5 статьи 50 Конституции Республики Казахстан, устанавливающую срок полномочий депутатов Сената - шесть лет, срок полномочий депутатов Мажилиса - пять лет, следует понимать так, что эти сроки не распространяются на депутатов ныне действующего Парламента Республики Казахстан.
2. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан настоящее постановление вступает в силу со дня его принятия, является общеобязательным на всей территории Республики, окончательным и обжалованию не подлежит с учетом случаев, предусмотренных пунктами 2 и 3 статьи 38 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, "О Конституционном Совете Республики Казахстан".

Председатель

Қазақстан Республикасы Конституциясының 50-бабының 5-тармағына ресми түсіндірме беру туралы

ҚАУЛЫ Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі 1999 жылғы 15 наурыз N 1/2

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі құрамында Кеңес Төрағасы Ю.А.Ким, Кеңес мүшелері Н.І.Өкеев, Ж.Д.Бұсырманов, О.Қ.Ықсанов, В.В.Мамонов, С.Ғ.Темірболатов, В.Д.Шопин қатысқан, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары В.Н.Весниннің, Н.С.Каптильдің және А.М.Рамазановтың қатысуымен өзінің ашық отырысында Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасы K951000_ және Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" U952737_ конституциялық заң күші бар Жарлығының 17-бабы 3-тармағының 1) тармақшасы негізінде Қазақстан Республикасы Парламентінің елу төрт депутатының Қазақстан Республикасы Конституциясының 50-бабының 5-тармағына ресми түсіндірме беру туралы өтінімін қарады.
Баяндамашы - Конституциялық Кеңестің мүшесі В.Д.Шопиннің хабарламасын, өтінім субъектісі - Қазақстан Республикасы Парламентінің мүддесін білдіруші депутаттар В.Н.Весниннің, Н.С.Каптильдің және А.М.Рамазановтың сөйлеген сөздерін тыңдап, Конституциялық Кеңес мынаны анықтады:
1999 жылғы 15 ақпанда Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесіне Қазақстан Республикасы Парламентінің бір топ депутатының қазіргі жұмыс істеп жатқан Парламент депутаттарының өкілеттігі мерзіміне Қазақстан Республикасы Конституциясының 50-бабының 5-тармағы нормасының қолданылуына қатысты ресми түсіндірме беру туралы өтінімі келіп түсті.
Қолданылып келген Қазақстан Республикасы Конституциясы нормаларын және қаралып отырған мәселе бойынша басқа да материалдарды зерделей келіп, Республика Парламенті депутаттары өкілдерінің сөйлеген сөздерін тыңдап, Конституциялық Кеңес мынаны негізге алады.
"Қазақстан Республикасы Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 1998 жылғы 10 қазандағы Z980284_ Қазақстан Республикасының Заңы жарияланған күннен бастап күшіне енген Қазақстан Республикасы Конституциясының 50-бабының 5-тармағы Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімін - алты жыл, Мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімін - бес жыл деп белгіледі.
Қазіргі жұмыс істеп жатқан Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаттары және Сенаттың сайланатын депутаттарының жартысы 1995 жылғы желтоқсанда сайланған, Сенаттың сайланатын депутаттарының екінші жартысы 1995 жылғы 30 тамыздағы редакциясындағы Қазақстан Республикасы Конституциясының 49-бабының 2-тармағына және 95-бабына сәйкес 1997 жылғы қазанда төрт жыл мерзімге сайланған.
Қолданылып жүрген Конституцияның қорытынды және өтпелі ережелерінің 95-бабының 1-тармағында бірінші сайланған Сенат депутаттарының жартысы төрт жыл мерзімге, депутаттардың екінші жартысы екі жыл мерзімге сайланады деп көрсетілген. Конституцияның 50-бабының 5-тармағы белгілеген, осы нормаға сәйкес Сенат депутаттарының алты жыл өкілеттік мерзімі қазіргі жұмыс істеп жатқан Парламент Сенатының депутаттарының өкілеттік мерзіміне қолданылмайды.
Бірінші сайланған Парламент Мәжілісі депутаттарының өкілеттік мерзіміне қатысты қолданылып жүрген Конституцияда ешқандай нұсқау жоқ, оның үстіне Конституцияның қорытынды және өтпелі ережелерінің 95-бабы 2-тармақпен толықтырылған, оған сәйкес партиялық тізімдер негізінде Парламент Мәжілісі депутаттарын сайлау туралы ережелер екінші сайланған Парламент Мәжілісі депутаттарын сайлаудан бастап қолданылады. Республика Парламенті депутаттарының өкілеттік мерзімін ұзарта отырып, заң шығарушы бірінші сайланған Парламент Мәжілісі депутаттарының өкілеттік мерзімін көрсетпегендіктен 1995 жылғы 30 тамыздағы редакциясындағы Қазақстан Республикасы Конституциясының 49-бабының 2-тармағына сәйкес 1995 жылғы 9 желтоқсандағы сайланған төрт жылдық өкілеттік мерзімі оларға да қолданылатын болады.
Баяндалғанның негізінде, Қазақстан Республикасы Конституциясының K951000_ 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын, Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" U952737_ конституциялық заң күші бар Жарлығының 33, 37, 38-баптарын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасы Конституциясының 50-бабының 5-тармағы нормасына ресми түсіндірме беруге байланысты Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі қаулы етеді:
1. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімін - алты жыл, Мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімін - бес жыл деп белгілеген Қазақстан Республикасы Конституциясының 50-бабы 5-тармағының нормасын бұл мерзімдер қазіргі жұмыс істеп жатқан Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттарына қолданылмайды деп түсіну қажет.
2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағына

сәйкес осы қаулы қабылданған күннен бастап күшіне енеді, Республиканың 
бүкіл аумағында жалпыға бірдей міндетті, түпкілікті болып табылады және 
Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының 
Конституциялық Кеңесі туралы" конституциялық заң күші бар Жарлығының 
38-бабының 2 және 3-тармақтарында көзделген жағдайларды ескере отырып, 
шағымдануға жатпайды.
     
     Қазақстан Республикасы 
     Конституциялық Кеңесінің 
     Төрағасы 
     
     Оқығандар:
          Қасымбеков Б.А. 
          Нарбаев Е.Ә.