О Концепции миграционной политики Республики Казахстан на 2007-2015 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 28 августа 2007 года № 399. Утратил силу Указом Президента Республики Казахстан от 23 мая 2011 года № 88

Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 23.05.2011 № 88.

Подлежит опубликованию в Собрании
актов Президента и Правительства Республики
Казахстан и республиканской печати
в изложении

В целях совершенствования системы управления миграционными процессами в Республике Казахстан ПОСТАНОВЛЯЮ:

1. Одобрить прилагаемую Концепцию миграционной политики Республики Казахстан на 2007-2015 годы (далее - Концепция).

2. Правительству Республики Казахстан в трехмесячный срок разработать и утвердить план мероприятий по реализации Концепции на 2008-2010 годы и далее поэтапно.

3. Государственным органам Республики Казахстан при выработке соответствующих решений руководствоваться основными положениями Концепции.

4. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан.

5. Настоящий Указ вводится в действие со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан

ОДОБРЕНА
Указом Президента
Республики Казахстан
от 28 августа 2007 года N 399

КОНЦЕПЦИЯ
миграционной политики Республики Казахстан
на 2007-2015 годы

Астана, 2007 год

Содержание

Введение

Настоящая Концепция миграционной политики Республики Казахстан на 2007-2015 годы (далее - Концепция) нацелена на совершенствование существующих и развитие качественно новых направлений управления миграционными процессами в Республике Казахстан. Стратегия миграционной политики, отраженная в настоящей Концепции, исходит из того, что в условиях все большей интеграции Казахстана в мирохозяйственные связи конкурентоспособность страны будет во многом определяться количеством и качеством человеческого потенциала. С учетом общепризнанных прав человека на свободу передвижения Концепция определяет основы регулирования миграционных процессов на ближайшую среднесрочную и долгосрочную перспективу в контексте реализации общегосударственных интересов.
Концепция базируется на долгосрочной стратегии социально-экономического развития страны "Казахстан - 2030" и отражает основные направления в области миграции населения в соответствии с Посланием Президента Республики Казахстан Назарбаева Н.А. народу Казахстана от 1 марта 2006 года "Казахстан на пороге нового рывка вперед в своем развитии". В целях сохранения национальной идентичности Концепция будет реализовываться с учетом полиэтничности Казахстана.
Концепция разработана в соответствии с международным опытом регулирования миграционных процессов.

1. Современное состояние и перспективы развития
миграционных процессов в Республике Казахстан

Миграционные процессы в Республике Казахстан развивались под воздействием социально-экономических, политических, этнических, экологических и других факторов. На каждом этапе развития Казахстана миграция имела и имеет свои специфические особенности и характеристики.
В рамках реализации Концепции миграционной политики Республики Казахстан, одобренной постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 сентября 2000 года N 1346, было достигнуто:
1) положительное сальдо миграции и его увеличение в последующие годы:

(тыс.человек)

Годы	Количество прибывших	Количество выбывших	Сальдо миграции
2001	34,4	104,3	-69,9
2002	58,2	120,2	-62,0
2003	65,6	73,9	-8,3
2004	68,3	65,5	+2,8
2005	74,3	52,2	+22,1
2006	67,4	33,9	+33,5

2) ежегодное увеличение этнических иммигрантов в рамках квоты иммиграции оралманов утверждаемой Указом Президента Республики Казахстан. По состоянию на 1 июля 2007 года в Казахстане проживает 155 тысяч семей оралманов с численностью 608 тысяч человек.
В настоящее время миграционная ситуация в республике характеризуется:
ростом объемов трудовой миграции. В 2006 году было привлечено 40,9 тыс. человек или 0,51 % к экономически активному населению в рамках квоты на привлечение иностранной рабочей силы для осуществления трудовой деятельности на территории Республики Казахстан, устанавливаемой ежегодно Правительством Республики Казахстан. В связи с растущей экономической привлекательностью Казахстана увеличивается количество трудовых мигрантов желающих работать в Казахстане;
увеличением масштабов незаконной миграции. Геополитическое расположение Республики Казахстан, прозрачность границ со странами СНГ, отсутствие единой согласованной политики и несовершенство законодательной базы, благоприятный экономический климат, социально-политическая стабильность, либеральная международная миграционная политика являются основными факторами, способствующими незаконной миграции. В период легализации в 2006 году выявлено 164, 5 тыс. иностранных граждан незаконно осуществлявших трудовую деятельность на территории республики;
наличием беженцев. Присоединение к Конвенции ООН о статусе беженцев 1951 года и Протоколу к ней 1967 года, нестабильная социально-экономическая и общественно-политическая обстановка в ряде соседних государств обусловили присутствие беженцев в Республике Казахстан. В 2006 году в стране количество беженцев составило 582 человека;
интенсивной внутренней миграцией. Ее составляющими является миграция населения из сельских населенных пунктов в регионы с более высоким уровнем жизни и развитой инфраструктурой, из экологически неблагополучных регионов в регионы с лучшей экологической средой.
Статистические данные за 2006 год показывают, что внутри республики наибольший отток населения приходится на следующие области: Жамбылскую, где сальдо миграции составляет минус 7682 чел., Восточно-Казахстанскую (-6635 чел.), Северо-Казахстанскую (-4786 чел.), Кызылординскую (-4272 чел.).
Основными регионами притока населения являются гг. Алматы (21959 чел.), Астана (17938 чел.) и Мангистауская область (382 чел.).
Социально-экономические проблемы народонаселения и в частности миграции стоят в ряду основных вопросов всех высокоразвитых государств. Такие страны как США, Канада, Австралия и ряд европейских государств в настоящий период проводят особую селективную иммиграционную политику в отношении прибывающих иностранных граждан. Наряду с этим, ряд стран, в первую очередь, Германия, Израиль и Польша в целях сохранения национальной Идентичности и самобытности своих государств проводят специфическую этно-историческую миграционную политику.
По оценкам Международной организации по миграции Казахстан относится к странам мира, где наблюдаются наиболее сильные миграционные процессы. Масштабы миграционных процессов в Казахстане будут нарастать, их направления и влияние на политическую и социально-экономическую ситуацию будут глубже, притом, что республика уже сейчас начинает испытывать давление иммиграционных потоков. Вместе с тем отсутствует система мониторинга миграции, позволяющая осуществлять прогнозы ее развития в национальном, региональном и мировом масштабах.
С учетом нацеленности государственной политики войти в число 50 наиболее конкурентоспособных стран мира, расширения и развития международных связей, вступления страны во Всемирную торговую организацию в ближайшей перспективе становится очевидным развитие миграционной ситуации в следующих аспектах:
Казахстан будет продолжать испытывать серьезные проблемы, связанные с негативными факторами, как потеря высококвалифицированных кадров, рост незаконной миграции, увеличение напряженности из-за неравномерного расселения иммигрантов по территории страны;
экономическая безопасность Казахстана будет зависеть не столько от масштабов иммиграции, сколько от ее структуры и территориального распределения;
в рамках трудовой миграции увеличится иммиграция из стран с напряженным миграционным потенциалом;
возрастет поток различных категорий иммигрантов из Центрально-Азиатских и других государств;
миграция из сельских регионов в города будет оставаться преобладающей формой межобластного территориального размещения, что свидетельствует об усилении процесса урбанизации.

2. Основные принципы миграционной политики
Республики Казахстан

Миграционная политика Республики Казахстан основывается на следующих принципах:
соблюдение основных прав и свобод человека, закрепленных Конституцией Республики Казахстан, другими нормативными актами, международными договорами, участником которых является Республика Казахстан;
недопущение дискриминации по признаку расы, языка, религии, пола, этническому и социальному происхождению, взглядам, политической принадлежности, имущественному положению или по любой другой причине;
соблюдение мигрантами законодательства Республики Казахстан;
сочетание интересов личности и государства, объединение усилий всех ветвей власти, общественных объединений и организаций;
приоритетность национальных интересов в част обеспечения и сохранения социальной, экономической, политической стабильности, межэтнического и межконфессионального согласия и толерантности в контексте соблюдения международно признанных стандартов в области управления и регулирования миграционными процессами;
сохранение и развитие национальной идентичности страны, предполагающей системное и последовательное проведение политики, ориентированной, прежде всего, на стимулирование возвращения соотечественников, проживающих за рубежом;
развитие конкурентных преимуществ Казахстана, основывающихся на стимулировании привлечения высококвалифицированных зарубежных кадров для работы в приоритетных отраслях и подготовки собственных квалифицированных кадров;
селективность, основанная на избирательном подходе к иммигрантам, с учетом их образования, профессии, инвестиционного и финансового потенциала;
транспарентность и легитимность, предполагающие проведение в стране непрерывного мониторинга, включающего технические, организационные, экономические меры по обеспечению прозрачности и легализации пребывания иммигрантов в Казахстане, а также организацию различных мер правового обеспечения их пребывания;
соблюдение принципа недопущения принудительного возвращения (nonrefonlment) в отношении лиц, ходатайствующих о предоставлении убежища, или беженцев.

3. Цель и основные задачи совершенствования
миграционной политики

Цель миграционной политики Республики Казахстан состоит в уменьшении негативных последствий миграционных процессов в рамках сохранения и развития национальной идентичности и безопасности страны путем максимального сокращения незаконной и формирования селективной миграции.
Для достижения этой цели перед органами государственной власти в средне- и долгосрочной перспективе стоят следующие задачи:
предупреждение, предотвращение и минимизация негативных последствий миграционных процессов;
обеспечение и защита прав и интересов мигрантов;
стимулирование притока иностранных специалистов с высоким инновационным потенциалом путем упрощения порядка привлечения иностранной рабочей силы высокой квалификации и регулирования качественного состава привлекаемой иностранной рабочей силы;
стимулирование возвращения этнических казахов, проживающих за рубежом;
содействие и помощь в ускоренной адаптации и интеграции иммигрантов;
привлечение иностранной рабочей силы в отрасли и сферы, где отсутствует конкуренция со стороны отечественной рабочей силы;
оптимизация и стимулирование расселения мигрантов в соответствии со Стратегией территориального развития Республики Казахстан до 2015 года, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 28 августа 2006 года N 167 и Государственной программой развития сельских территорий Республики Казахстан на 2004-2010 годы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 10 июля 2003 года N 1149;
пресечение незаконной миграции и торговли людьми, а также внедрение на пограничных постах и иных пунктах современных технических средств, обеспечивающих мониторинг незаконного пребывания иммигрантов на территории страны;
развитие информационно-пропагандисткой работы по предупреждению и устранению возникновения мигрантофобии, в том числе привлечение средств массовой информации;
присоединение к международным договорам, регулирующим процессы миграции, обмен информацией в отношении мигрантов;
взаимодействие с миграционными службами зарубежных государств, а также неправительственными организациями в части решения вопросов миграции;
инициирование заключения двусторонних и многосторонних международных договоров в области решения проблем оралманов, беженцев, трудовых мигрантов;
гармонизация и систематизация национального законодательства стран СНГ в области миграции.

4. Основные направления миграционной политики
Республики Казахстан

4.1. Миграционная политика в области эмиграции

Имеющиеся проблемы естественного воспроизводства и механического движения населения страны вызывают необходимость проведения в стране особой эмиграционной политики.
Эмиграционная политика будет направлена на:
дальнейшее сохранение международно признанного права - предоставления каждому гражданину страны права на свободу выезда и свободный выбор места жительства. В то же время, в целях предупреждения возможных неблагоприятных моральных, экономических, политических и иных проблем для мигрантов будет предоставляться максимально полная информация о местах их будущего проживания;
предоставление всем родившимся в республике и эмигрировавшим за ее пределы независимо от этнической принадлежности упрощенного права приобретения гражданства в целях сохранения и развития национальной идентичности Казахстана в условиях глобализации;
в содействии реализации прав соотечественников, проживающих за рубежом, на возвращение на историческую родину.

4.2. Миграционная политика в области иммиграции

Являясь страной назначения, в целях сохранения и развития ее национальной идентичности, а также усиления роли миграционного фактора в ускорении модернизации экономики страны, стратегия реализации миграционной политики в области иммиграции включает в себя:
разработку механизмов привлечения мигрантов, основанных на критериях отбора специалистов;
разработку механизмов рационального расселения иммигрантов, исходя из интересов демографического и социально-экономического развития регионов, региональных рынков труда;
разработку систем мер по легализации, адаптации и интеграции иммигрантов в казахстанское общество;
использование практического опыта зарубежных государств, что в определенной степени позволит усилить и улучшить политику государства в контексте интеграции иммигрантов.

4.3. Регулирование трудовой миграции

Миграционная политика по регулированию трудовой миграции предполагает привлечение высококвалифицированных зарубежных кадров для работы в отраслях, стратегически определенных государством приоритетными (нанотехнологии, биотехнологии, информационные системы, транспорт и коммуникации и другие индустриально-инновационные сферы деятельности). Для работы на контрактной основе предполагается выезд многих казахстанских специалистов без угрозы для интересов и целей развития страны. Наряду с этим в условиях вхождения в международный рынок труда в республику будут привлекаться неквалифицированные трудовые мигранты на вторичный рынок труда и в сферу занятости.
Основной целью реализации данного направления будет являться усиление конкурентных преимуществ Казахстана с помощью трудовых мигрантов, а именно:
оценка и систематический мониторинг долгосрочных количественных и качественных потребностей науки, высокотехнологичных и инновационных секторов экономики в интеллектуальных трудовых ресурсах;
совершенствование механизмов повышения миграционной мобильности населения с учетом возможностей региональных рынков труда;
создание экономических стимулов для предприятий с иностранным участием, осуществляющих подготовку и трудоустройство местных кадров;
совершенствование механизмов легального и регистрируемого вывоза рабочей силы из Республики Казахстан за границу.

4.4. Регулирование внутренней миграции

Миграция из сельских районов в города является преобладающей формой межобластного территориального размещения, что свидетельствует об усилении процесса урбанизации.
Наблюдаются процессы миграции населения из неперспективных регионов в перспективные.
Внутренняя миграционная политика будет исходить, прежде всего, из:
создания экономических условий (обеспечение пропорционального развития рынка жилья и рынка труда) для повышения территориальной мобильности рабочей силы;
разработки механизмов стимулирования территориального перераспределения экономически активного населения для обеспечения сбалансированности региональных рынков труда;
мониторинга экологической обстановки регионов, в частности, наличия чистой питьевой воды, загрязненности окружающей среды, а также социальной и экономической его депрессивности;
мер, направленных на равномерное и сбалансированное размещение внутренних мигрантов.
В целом, решение вопросов внутренней миграции населения будет осуществляться с учетом реализации Стратегии территориального развития Республики Казахстан до 2015 года и Государственной программы развития сельских территорий Республики Казахстан на 2004-2010 годы.

4.5. Регулирование незаконной миграции

Важной составляющей миграционной политики Республики Казахстан будут являться обеспечение безопасности страны, борьба с незаконной миграцией. В этом направлении будут технически и организационно по-новому укрепляться и переоборудоваться границы страны, совершенствоваться система технического оформления и предоставления виз. В целях соблюдения принципов транспарентности и легитимности будет осуществляться на постоянной основе мониторинг мигрантов в части их законного допуска и добросовестного пребывания в стране. В случае нарушения каких-либо условий пребывания к нелегальному мигранту будут применяться национальные и международно признанные правила задержания, возвращения и/или депортации либо легализации его пребывания в стране.

5. Механизм реализации Концепции миграционной политики

5.1. Правовое обеспечение миграционной политики

Реализация Концепции требует совершенствования существующей законодательной базы по вопросам этнической и трудовой миграции, направленной на:
создание региональных центров адаптации и интеграции оралманов с предоставлением адаптационных услуг;
установление объективных критериев для включения в квоту иммиграции оралманов, включая уровень образования и квалификации, наличие профессионального опыта;
сохранение квотирования иностранной рабочей силы и теста на экономическую целесообразность;
создание гибкого визового механизма с применением селективного подхода;
упрощение процедур привлечения мигрантов высокой квалификации;
ужесточение ответственности работодателей за привлечение на работу незаконных мигрантов.
Взаимодействие с государственными органами приграничных государств и международными форумами и организациями по вопросам миграции является важнейшим инструментом управления миграционными потоками в республике. Для эффективного сотрудничества на всех уровнях необходимо рассмотреть возможность заключения международных договоров между государствами-участниками ШОС и СВМДА.

5.2. Институциональные и кадровые основы управления
миграционными процессами

Современная система координации и регулирования миграционных процессов недостаточно эффективна. В этой связи необходимо проведение работы в направлении структуризации и координации миграционной политики. На сегодня создана достаточная институциональная база в сфере контроля процессов миграции. Однако в работе субъектов миграционной политики нередко имеют место случаи дублирования функций и недостаточный уровень межведомственного взаимодействия.
Учитывая сложность и многогранность миграционных процессов, узкопрофильность возможностей заинтересованных государственных органов, а также нескоординированность их деятельности целесообразно создание единого звена для координирования деятельности всех ведомств, ответственных за данный процесс и ведения мониторинга.
В целях мониторинга типовых закономерностей развития миграции, следовательно, создания необходимых предпосылок для реализации комплексного подхода в государственном регулировании миграционных процессов, необходимо:
проведение анализа внешних миграционных процессов и их влияния на социально-экономическое развитие страны;
организация научных разработок (исследований) по проблемам прогноза и регулирования миграционных процессов;
внедрение индикаторов для мониторинга и оценки миграционных процессов (приложение к Концепции).
Исходя из особой значимости управления миграционными процессами в условиях интеграции Казахстана в мирохозяйственные связи, а также предлагаемых институциональных преобразований будет совершенствоваться кадровое обеспечение по реализации миграционной политики путем:
обеспечения целенаправленного и систематического повышения квалификации кадров, занимающихся вопросами миграции;
методического обеспечения профессиональной подготовки специалистов в области миграции.

5.3. Информационное сопровождение государственного
управления миграционными процессами

Современное развитие любой страны и эффективная реализация различных государственных программ зависят от соответствующего им качественного информационного сопровождения и обеспечения. В этой связи для эффективного взаимодействия необходимо принятие мер, обеспечивающих эффективное сотрудничество государственных органов по оперативному обмену информацией.
Важным моментом информационного сопровождения миграционных процессов должна быть широкая пропаганда в средствах массовой информации объективных процессов, происходящих в сфере миграции, ее значимости и необходимости для развития страны.
Осуществление Концепции будет сопровождаться разработкой и распространением различных информационно-аналитических брошюр, справочников, буклетов, проведением научно-практических республиканских и международных конференций, семинаров, различных теле- и радиопередач, нацеленных на объективное отражение миграционных процессов в стране.

5.4. Финансовое обеспечение совершенствования
миграционной политики

Ресурсное обеспечение государственной миграционной политики является основным условием ее эффективности. На прием и обустройство оралманов из республиканского бюджета были выделены в 2003 году - 3,4 млрд. тенге, в 2004 - 7,0 млрд. тенге, в 2005 - 11,4 млрд. тенге, в 2006 - 11,1 млрд. тенге, в 2007 - 12,1 млрд. тенге. Реализация миграционной политики в ближайшей перспективе потребует увеличения объемов финансирования.
При этом объемы и источники финансирования будут определены при разработке плана мероприятий по реализации Концепции.

6. Ожидаемые результаты

Ожидается, что реализация мер, предусмотренных данной Концепцией, позволит усовершенствовать систему регулирования миграционных потоков, создать условия для приема этнических казахов, их адаптации и интеграции в казахстанское общество, использовать возможности внешней трудовой миграции для формирования квалифицированного национального рынка труда.
Указанные меры будут реализованы поэтапно, в зависимости от их приоритетности: в 2008-2010 годы в стране будет усовершенствована и сформирована единая систематизированная и унифицированная нормативно-правовая база регулирования миграции; в 2010-2012 годы - создана система проведения селективной политики в области миграции, основанная на привлечении мигрантов с высоким образовательным, инновационным и инвестиционным потенциалом; в 2013-2015 годы будет урегулирован рынок рабочей силы в соответствии с социально-экономическими потребностями страны.
В целом реализация Концепции будет способствовать:
защите трудовых и социальных прав мигрантов;
успешной адаптации и интеграции иммигрантов в общество;
обеспечению потребности экономики в высококвалифицированной рабочей силе и сбалансированности спроса и предложения на рынке труда республики.

ПРИЛОЖЕНИЕ
к Концепции миграционной политики
Республики Казахстан на 2007-2015 годы,
одобренной Указом Президента
Республики Казахстан
от 28 августа 2007 года N 399

ИНДИКАТОРЫ,
применяемые для мониторинга и оценки миграционных процессов

Индикатор	Определение	Использование/Оценка
1	2	3
1. Соблюдение квоты иммиграции оралманов	Устанавливаемое Президентом Республики Казахстан число семей оралманов, которые обеспечиваются льготами, компенсациями и единовременными пособиями в соответствии с законодательством	Индикатор оценки соблюдения предельного уровня иммиграции оралманов, принципа селективности, основанного на избирательном подходе к иммигрантам, с учетом их образования, профессии, инвестиционного и финансового потенциала. Уровень охвата социальной поддержкой оралманов
2. Соблюдение квоты на привлечение иностранной рабочей силы для осуществления трудовой деятельности на территории Республики Казахстан	Устанавливаемая ежегодно Правительством Республики Казахстан доля иностранной рабочей силы в процентном отношении к численности экономически активного населения республики	Индикатор соблюдения работодателями количества привлекаемой иностранной рабочей силы
3. Количество безработных оралманов, направленных уполномочен- ными органами занятости на профессио- нальную подготовку	Данные о выданных направлениях уполномоченным органом по занятости в учебные заведения или предприятия, осуществляющие переподготовку и обучение кадров	Индикатор обеспечения обучением и переподготовкой безработных оралманов
4. Сальдо миграции	Разность между числами прибывших и выбывших мигрантов в целом по республике и регионам	Индикатор движения миграционных потоков
5. Уровень трудоустроен- ных оралманов	Доля численности трудоустроенных оралманов в общем количестве обратившихся за трудоустройством оралманов	Индикатор оценки трудовой занятости оралманов

Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының 2007-2015 жылдарға арналған тұжырымдамасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 28 тамыздағы N 399 Жарлығы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 23 мамырдағы № 88 Жарлығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Президентінің 2011.05.23 № 88 Жарлығымен.

Қазақстан Республикасы Президенті
мен Үкіметі актілерінің жинағында
және республикалық баспасөзде
мазмұны жариялануға тиіс

Қазақстан Республикасындағы көші-қон процестерін басқару жүйесін жетілдіру мақсатында ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының 2007-2015 жылдарға арналған тұжырымдамасы (бұдан әрі - Тұжырымдама) мақұлдансын.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі үш ай мерзімде Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі 2008-2010 жылдарға арналған және одан әрі кезең-кезеңімен іс-шаралар жоспарын әзірлесін және бекітсін.

3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары тиісті шешімдер әзірлеу кезінде Тұжырымдаманың негізгі қағидаларын басшылыққа алсын.

4. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.

5. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2007 жылғы 28 тамыздағы
N 399 Жарлығымен
МАҚҰЛДАНҒАН

Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының
2007-2015 жылдарға арналған
ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ Мазмұны

Кіріспе
1. Қазақстан Республикасындағы көші-қон процестерінің қазіргі жай-күйі мен даму перспективалары
2. Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының негізгі принциптері
3. Көші-қон саясатын жетілдірудің мақсаты мен негізгі міндеттері
4. Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының негізгі бағыттары
4.1. Эмиграция саласындағы көші-қон саясаты
4.2. Иммиграция саласындағы көші-қон саясаты
4.3. Еңбек көші-қонын реттеу
4.4. Ішкі көші-қонды реттеу
4.5. Заңсыз көші-қонды реттеу
5. Көші-қон саясаты тұжырымдамасын іске асыру тетігі
5.1. Көші-қон саясатын құқықтық қамтамасыз ету
5.2. Көші-қон процестерін басқарудың институционалдық және кадрлық негіздері
5.3. Көші-қон процестерін мемлекеттік басқаруды ақпараттық сүйемелдеу
5.4. Көші-қон саясатын жетілдіруді қаржылық қамтамасыз ету
6. Күтілетін нәтижелер

Кіріспе

Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының 2007-2015 жылдарға арналған бұл тұжырымдамасы (бұдан әрі - Тұжырымдама) Қазақстан Республикасындағы көші-қон процестерін басқарудың қолданыстағы бағыттарын жетілдіруді және оның сапалы жаңа бағыттарын дамытуды көздейді. Осы Тұжырымдамада көрініс тапқан көші-қон саясатының стратегиясы әлемдік шаруашылық байланыстарға Қазақстанның барынша кірігуі жағдайында елдің бәсекеге қабілеттілігі көбінесе адами әлеуеттің санымен және сапасымен анықталатынынан туындайды. Адамның жүріп-тұру еркіндігінің жалпы танылған құқықтарын негізге ала отырып, Тұжырымдама жалпы мемлекеттік мүдделерді іске асыру контексінде таяудағы орта мерзімді және ұзақ мерзімді перспективаға арналған көші-қон процестерінің негіздерін айқындайды.
Тұжырымдама елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының ұзақ мерзімді»"Қазақстан - 2030" стратегиясына негізделеді және Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында" атты Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес халықтың көші-қоны саласындағы негізгі бағыттарды көрсетеді. Ұлттық бірдейлікті сақтау мақсатында Тұжырымдама Қазақстанның көп этникалылығын ескере отырып, іске асырылатын болады.
Тұжырымдама көші-қон процестерін реттеудің халықаралық тәжірибесіне сәйкес әзірленді.

1. Қазақстан Республикасындағы көші-қон процестерінің
қазіргі жай-күйі мен даму перспективалары

Қазақстан Республикасындағы көші-қон процестері әлеуметтік-экономикалық, саяси, этникалық, экологиялық және басқа да факторлардың ықпалымен дамыды. Қазақстан дамуының әрбір кезеңінде көші-қонның өзіндік ерекшеліктері мен сипаттамалары болды және болып отыр.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 5 қыркүйектегі N 1346 қаулысымен мақұлданған Қазақстан Республикасындағы Көші-қон саясаты тұжырымдамасын іске асыру шеңберінде:
1) көші-қонның оң сальдосына және одан берідегі жылдары өсуіне:

(мың адам)

Жылдар	Келгендердің саны	Кеткендердің саны	Көші - қон сальдосы
2001	34,4	104,3	-69,9
2002	58,2	120,2	-62,0
2003	65,6	73,9	-8,3
2004	68,3	65,5	+2,8
2005	74,3	52,2	+22,1
2006	67,4	33,9	+33,5

2) Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен
бекітілетін оралмандардың көшіп келу квоталары шеңберінде этникалық
көшіп-қонушылардың жыл сайын өсуіне қол жеткізілді. 2007 жылғы 1
шілдедегі жағдай бойынша Қазақстанда 608 мың адамнан тұратын 155
мың оралман отбасы тұрады.
Қазіргі уақытта республикадағы көші-қон жағдайы мыналармен сипатталады:
еңбек көші-қоны көлемінің өсуі. 2006 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің жыл сайын белгілейтін Қазақстан Республикасы аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тарту квотасы шегінде 40,9 мың адам немесе экономикалық белсенді халыққа шаққанда 0,51% адам тартылды. Қазақстанның өсіп отырған экономикалық тартымдылығына байланысты Қазақстанда жұмыс істеуді қалайтын еңбек көшіп қонушыларының саны ұлғайып отыр;
заңсыз көші-қон ауқымының ұлғаюы. Қазақстан Республикасының геосаяси орны, ТМД елдерімен шекаралардың ашықтығы, бірыңғай келісілген саясаттың болмауы және заңнамалық базаның жетілдірілмеуі, қолайлы экономикалық ахуал, әлеуметтік-саяси тұрақтылық, либералдық халықаралық көші-қон саясаты заңсыз көші-қонға ықпал ететін негізгі факторлар болып табылады. 2006 жылы заңдастыру кезеңінде республика аумағында еңбек қызметін заңсыз жүзеге асырып жүрген 164,5 мың шетел азаматы анықталды;
босқындардың болуы. Босқындардың мәртебесі туралы 1951 жылғы БҰҰ конвенциясына және 1967 жылғы оған хаттамаға қосылу, көршілес бірқатар мемлекеттердегі тұрақсыз әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси жағдай Қазақстан Республикасына босқындардың келуіне негіз болды. 2006 жылы еліміздегі босқындардың саны 582 адамды құрады;
қарқынды ішкі көші-қон. Мұны құрайтындар ауылдық елді мекендерден тіршілік деңгейі неғұрлым жоғары әрі инфрақұрылымы дамыған өңірлерге, экологиялық қолайсыз өңірлерден жайлы экологиялық ортасы бар өңірлерге халықтың көші-қоны болып табылады.
2006 жылғы статистикалық деректер республика ішінде халықтың мейлінше көп көшіп кетуі мына облыстарға келетінін көрсетеді: Жамбыл облысы, онда көші-қон сальдосы - минус 7682 адам, Шығыс Қазақстан (- 6635 адам), Солтүстік Қазақстан (- 4786), Қызылорда (- 4272 адам).
Халықтың көшіп келетін негізгі өңірлері Алматы (21959 адам), Астана (17938 адам) қалалары және Маңғыстау облысы (382 адам) болып табылады.
Халықтың қоныстануының және атап айтқанда көші-қонының әлеуметтік-экономикалық проблемалары барлық дамыған мемлекеттердің негізгі мәселелерінің қатарында тұрады. АҚШ, Канада, Австралия сияқты елдер және бірқатар еуропалық мемлекеттер қазіргі уақытта келуші шетелдік азаматтарға қатысты ерекше сұрыптаушылық көші-қон саясатын жүргізуде. Сонымен қатар, бірқатар елдер, бірінші кезекте Германия, Израиль және Польша өз мемлекеттерінің ұлттық бірдейлілігі мен өзіндік ерекшелігін сақтау мақсатында арнайы этно-тарихи көші-қон саясатын жүргізіп отыр.
Көші-қон жөніндегі халықаралық ұйымның бағалауынша Қазақстан әлемдегі мейлінше күшті көші-қон процестері байқалатын елдерге жатады. Қазақстандағы көші-қон процестерінің ауқымы өсе түспек, олардың бағыттары мен саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдайға ықпалы тереңдейді, тіпті, республика көші-қон ағынының қысымын қазірдің өзінде сезініп отыр. Сонымен қатар, көші-қонның ұлттық, аймақтық және әлемдік ауқымда дамуына болжамды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін көші-қон мониторингі жүйесі жоқ.
Мемлекеттік саясаттың әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіруге бағыт ұстауын, халықаралық байланыстардың кеңеюі мен дамуын, елдің Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруін ескерсек, таяудағы перспективада мынадай көші-қон ахуалының дамуы айқын болмақ:
Қазақстан жоғары білікті кадрларды жоғалту, заңсыз көші-қонның өсуі, көшіп келушілердің ел аумағы бойынша тең қоныстанбауы салдарынан шиеленістің ұлғаюы сияқты келеңсіз факторларға байланысты елеулі проблемалардан арыла қоймайды;
Қазақстанның экономикалық қауіпсіздігі көші-қонның ауқымына ғана емес, оның құрылымы мен аумақтарға бөлінісіне байланысты болады;
еңбек көші-қоны шеңберінде күрделі көші-қон әлеуеті бар елдерден көшіп келу ұлғаяды;
Орталық Азия мен басқа да мемлекеттерден көшіп келушілердің түрлі санатының ағыны өседі;
ауылдық өңірлерден қалаға көші-қон облысаралық аумақтық орналастырудың басым нысаны болып қала береді, мұның өзі урбанизация процесінің күшеюін көрсетеді.

2. Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының негізгі
принциптері

Қазақстан Республикасының көші-қон саясаты мынадай принциптерге негізделеді:
Қазақстан Республикасының Конституциясында, басқа да нормативтік актілерде, Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарда бекітілген адамның негізгі құқықтары мен бостандықтарын сақтау;
нәсілі, тілі, діні, жынысы, этникалық және әлеуметтік шығу тегі, көзқарасы, саяси сенімі сияқты белгілері, мүліктік жағдайы немесе кез келген басқа да себептер бойынша кемсітушілікке жол бермеу;
көшіп-қонушылардың Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауы;
тұлға мен мемлекет мүдделерін ұштастыру, барлық билік тармақтарының, қоғамдық бірлестіктер мен ұйымдардың күш-жігерін біріктіру;
көші-қон процестерін басқару және реттеу саласындағы халықаралық танылған стандарттарды сақтау контексінде әлеуметтік, экономикалық, саяси тұрақтылықты, этникааралық және конфессияаралық тұрақтылық пен төзімділікті қамтамасыз ету және сақтау бөлігінде ұлттық мүдделердің басымдығы;
ең алдымен шетелде тұратын отандастарымыздың қайтып оралуын ынталандыруға бағдарланған саясаттың жүйелі де дәйекті жүргізілуін көздейтін елдің ұлттық бірдейлілігін сақтау және дамыту;
басым салаларда жұмыс істеу үшін шетелден біліктілігі жоғары кадрларды тартуды ынталандыруға және білікті өз кадрларымызды даярлауға негізделген Қазақстанның бәсекелестік артықшылығын дамыту;
білімін, кәсібін, инвестициялық және қаржылық әлеуетін ескере отырып, көшіп келушілерді таңдау тәсіліне негізделген сұрыптау;
Қазақстанға көшіп келушілердің елде болуының ашықтығы мен заңдастырылуын қамтамасыз ету, сондай-ақ олардың елде болуын құқықтық қамтамасыз етудің түрлі шараларын ұйымдастыру жөніндегі техникалық, ұйымдық, экономикалық шараларды қамтитын үздіксіз мониторингтің жүргізілуін көздейтін айқындық және заңдылық;
баспана беру туралы өтініш сұраған адамдарға немесе босқындарға қатысты мәжбүрлеп қайтаруды (nonrefonlment) болдырмау принципін сақтау.

3. Көші-қон саясатын жетілдірудің мақсаты мен негізгі
міндеттері

Қазақстан Республикасының көші-қон саясатының мақсаты - еліміздің ұлттық бірдейлігі мен қауіпсіздігін сақтау және дамыту шеңберінде заңсыз көші-қонды қысқарту мен сұрыптаушылық көші-қонды қалыптастыру жолымен көші-қон процестерінің келеңсіз салдарын азайту болып табылады.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мемлекеттік билік органдарының алдында орта және ұзақ мерзімді перспективада мынадай міндеттер тұр:
көші-қон процестерінің келеңсіз салдарының алдын алу, болдырмау және азайту;
көшіп-қонушылардың құқықтары мен мүдделерін қамтамасыз ету және қорғау;
жоғары білікті шетелдік жұмыс күшін тартудың тәртібін оңайлату және тартылатын шетелдік жұмыс күшінің сапалы құрамын реттеу жолымен жоғары инновациялық әлеуеті бар шетелдік мамандардың ағынын ынталандыру;
шетелде тұратын этникалық қазақтардың қайтып оралуын ынталандыру;
көшіп келушілердің тез арада бейімделуі мен етене араласуына жәрдемдесу және көмек көрсету;
отандық жұмыс күші тарапынан бәсекелестік жоқ салаларға шетелдік жұмыс күшін тарту;
Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 28 тамыздағы N 167 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі аумақтық даму стратегиясына және Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 10 шілдедегі N 1149 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына сәйкес көшіп-қонушыларды қоныстандыруды оңтайландыру және ынталандыру;
заңсыз көші-қон мен адам саудасының жолын кесу, сондай-ақ шекара посттарына және өзге де пункттерге көшіп келушілердің елдің аумағында заңсыз болуының мониторингін қамтамасыз ететін қазіргі заманғы техникалық құралдарды енгізу;
мигрантофобияның туындауының алдын алу мен оны жою жөніндегі ақпараттық-насихат жұмыстарын дамыту, оның ішінде бұқаралық ақпарат құралдарын тарту;
көші-қон процестерін реттейтін халықаралық шарттарға қосылу, көшіп-қонушыларға қатысты ақпарат алмасу;
көші-қон мәселелерін шешу бөлігінде шет мемлекеттердің көші-қон қызметтерімен, сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдармен өзара іс-қимыл;
оралмандардың, босқындардың, еңбек мигранттарының проблемаларын шешу саласында екіжақты және көпжақты халықаралық шарттар жасасуға бастамашылық жасау;
көші-қон саласында ТМД елдерінің ұлттық заңнамасын үйлестіру және жүйелендіру.

4. Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының негізгі
бағыттары

4.1. Эмиграция саласындағы көші-қон саясаты

Ел халқының табиғи көбеюі мен өздігінен қозғалысының проблемалары елде ерекше эмиграциялық саясат жүргізу қажеттігін тудырады.
Эмиграциялық саясат:
елдің әрбір азаматына халықаралық танылған құқықты - тысқары жерлерге кетуі мен тұрғылықты жерін еркін таңдауы құқығын одан әрі де сақтауға бағытталған. Сонымен қатар ықтимал қолайсыз моралдық, экономикалық, саяси және өзге де проблемалардың алдын алу мақсатында көшіп-қонушыларға олардың болашақтағы тұратын жерлері туралы мейлінше толық ақпарат ұсынылатын болады;
республикада туылғандарға және оның шегінен тыс көшіп кеткендердің бәріне этникалық қатыстылығына қарамастан жаһандану жағдайында Қазақстанның ұлттық бірдейлігін сақтау және дамыту мақсатында азаматтық алудың жеңілдетілген құқығын беруге;
шетелде тұратын отандастарымыздың тарихи отанына оралу құқығын іске асыруларына жәрдемдесуге бағытталған.

4.2. Иммиграция саласындағы көші-қон саясаты

Нысаналы ел бола отырып, оның ұлттық бірдейлігін сақтау мен дамыту, сондай-ақ ел экономикасын жаңғыртуды жеделдетуде көші-қон факторының рөлін күшейту мақсатында иммиграция саласындағы көші-қон саясатын іске асыру стратегиясы:
мамандарды іріктеу критерийлеріне негізделген көшіп-қонушыларды тарту тетіктерін әзірлеуді;
өңірлердің демографиялық және әлеуметтік-экономикалық даму мүдделерін, өңірлік еңбек нарықтарын негізге ала отырып, көшіп келушілерді тиімді қоныстандыру тетіктерін әзірлеуді;
көшіп келушілерді заңдастыру, бейімдеу және қазақстандық қоғамға етене араласуы жөніндегі шаралардың жүйелерін әзірлеуді;
шет мемлекеттердің практикалық тәжірибесін пайдалануды қамтиды, мұның өзі белгілі бір дәрежеде көшіп келушілерді етене араластыру контексінде мемлекеттің саясатын күшейтіп, жақсартуға мүмкіндік береді.

4.3. Еңбек көші-қонын реттеу

Еңбек көші-қонын реттеу жөніндегі көші-қон саясаты мемлекет стратегиялық басымдық деп айқындаған салаларда (нанотехнология, биотехнология, ақпараттық жүйелер, көлік пен коммуникация және қызметтің басқа да индустриалдық-инновациялық салалары) жұмыс істеу үшін шетелден біліктілігі жоғары кадрларды тартуды көздейді. Келісімшарт негізінде жұмыс істеу үшін елдің даму мүддесі мен мақсаты үшін қатер төндірместен көптеген қазақстандық мамандардың шетелге шығуы көзделеді. Сонымен қатар халықаралық еңбек нарығына кіру жағдайында республикада қайталама еңбек нарығына және жұмыспен қамту саласына біліктілігі жоқ еңбек көшіп-қонушылары тартылатын болады.
Аталған бағытты іске асырудың негізгі мақсаты еңбек көшіп-қонушыларының көмегімен Қазақстанның бәсекелестік артықшылықтарын күшейту, атап айтқанда:
ғылымның, экономиканың жоғары технологиялық және инновациялық секторларының зияткерлік еңбек ресурстарына ұзақ мерзімдік сандық және сапалық қажеттіліктерін бағалау және оларға жүйелік мониторинг жүргізу;
өңірлік еңбек нарықтарының мүмкіндіктерін ескере отырып, халықтың көші-қон ұтқырлығын арттыру тетіктерін жетілдіру;
жергілікті кадрларды даярлауды және жұмысқа орналастыруды жүзеге асыратын шетелдік қатысушылары бар кәсіпорындар үшін экономикалық ынталандыру шараларын жасау;
Қазақстан Республикасынан шетелге жұмыс күшін заңды және тіркеу жүргізіп әкетудің тетіктерін жетілдіру болып табылады.

4.4. Ішкі көші-қонды реттеу

Ауылдық аудандардан қалаға көшіп-қону облысаралық аумақтық орналасудың басым нысаны болып табылады, мұның өзі урбанизация процесі күшеюінің дәлелі.
Перспективасы жоқ өңірлерден перспективалы өңірлерге халықтың көші-қоны байқалып отыр.
Ішкі көші-қон саясаты, ең алдымен:
жұмыс күшінің аумақтық ұтқырлығын арттыру үшін экономикалық жағдай жасауға (тұрғын үй нарығы мен еңбек нарығының тең дамуын қамтамасыз етуге);
өңірлік еңбек нарықтарының теңгерімділігін қамтамасыз ету үшін экономикалық белсенді халықты аумақтық қайта бөлуді ынталандыру тетігін әзірлеуге;
өңірлердің экологиялық жағдайының, атап айтқанда таза ауыз судың болуының, қоршаған ортаның ластануының, сондай-ақ оның әлеуметтік және экономикалық күйзелуінің мониторингіне;
ішкі көшіп-қонушыларды тең де теңгерімді орналастыруға бағытталған шараларға негізделеді.
Тұтастай алғанда, халықтың ішкі көші-қон мәселелерін шешу Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі аумақтық даму стратегиясын және Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыруды ескере отырып жүзеге асырылатын болады.

4.5. Заңсыз көші-қонды реттеу

Қазақстан Республикасының көші-қон саясатының маңызды құраушысы ел қауіпсіздігін қамтамасыз ету, заңсыз көші-қонға қарсы күрес болып табылады. Бұл бағытта елдің шекарасы жаңадан техникалық және ұйымдық нығайтылатын әрі қайтадан жабдықталатын, техникалық рәсімдеу және виза беру жүйесі жетілдірілетін болады. Транспаренттілік пен заңдылық принциптерін сақтау мақсатында көшіп-қонушылардың елге заңды түрде жіберілуі және адал ниетпен болуы бөлігінде оларға тұрақты негізде мониторинг жүзеге асырылады. Елде болудың қандай да бір талаптарын бұзған жағдайда заңсыз көшіп-қонушыға оны ұстаудың, қайтарудың және/немесе депортациялаудың, не олардың елге келуін заңдастырудың ұлттық және халықаралық танылған ережелері қолданылатын болады.

5. Көші-қон саясаты тұжырымдамасын іске асыру тетігі

5.1. Көші-қон саясатын құқықтық қамтамасыз ету

Тұжырымдаманы іске асыру этникалық және еңбек көші-қоны мәселелері бойынша:
бейімдеу қызметін көрсете отырып, оралмандарды бейімдеу және кіріктірудің аймақтық орталықтарын құруға;
білімі мен біліктілік деңгейін, кәсіптік тәжірибесінің болуын қоса алғанда, көшіп келу квотасына оралмандарды енгізудің нақты критерийлерін белгілеуге;
шетелдік жұмыс күшін квоталауды және экономикалық мақсаттылық тестін сақтауға;
іріктеу әдісін қолдана отырып, икемді визалық тетігін жасауға;
жоғары білікті көшіп-қонушыларды тартудың рәсімін жеңілдетуге;
заңсыз көшіп-қонушыларды жұмысқа тартқаны үшін жұмыс берушілердің жауапкершілігін күшейтуге бағытталған қолданыстағы заңнамалық базаны жетілдіруді талап етеді.
Көші-қон мәселелері бойынша шекаралас мемлекеттердің мемлекеттік органдарымен және халықаралық форумдармен және ұйымдармен өзара іс-қимыл республикадағы көші-қон ағынын басқарудың маңызды құралы болып табылады. Барлық деңгейдегі тиімді ынтымақтастық үшін ШЫҰ пен АӨСШК қатысушы мемлекеттер арасында халықаралық шарттар жасасудың мүмкіндігін қарастыру қажет.

5.2. Көші-қон процестерін басқарудың институционалдық және
кадрлық негіздері

Көші-қон процестерін үйлестіру мен реттеудің қазіргі заманғы жүйесі соншалықты тиімді болмай отыр. Осыған байланысты көші-қон саясатын құрылымдау және үйлестіру бағытында жұмыс жүргізу қажет. Қазіргі кезде көші-қон процестерін бақылау саласында жеткілікті институционалдық база құрылған. Алайда көші-қон саясаты субъектілерінің жұмысында функциялардың қайталануы және ведомствоаралық өзара іс-қимылдың жеткіліксіз деңгейі жиі ұшырасады.
Көші-қон процестерінің күрделілігі мен көп қырлылығын, мүдделі мемлекеттік органдар мүмкіндіктерінің тар бейінділігін, сондай-ақ олардың қызметінің үйлесімсіздігін ескере отырып, осы процеске және мониторинг жүргізуге жауапты барлық ведомстволардың қызметін үйлестіру үшін бірыңғай буын құру тиімді.
Көші-қон дамуының үлгі заңдылығын мониторингтеу, сөйтіп, көші-қон процестерін мемлекеттік реттеуде кешенді көзқарасты іске асыру үшін қажетті алғышарттарды жасау мақсатында:
сыртқы көші-қон процестеріне және олардың елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына тигізетін әсеріне талдау жүргізу;
көші-қон процестерін болжау және реттеу мәселелері бойынша ғылыми ізденістерді (зерттеулер) ұйымдастыру;
көші-қон процестерін мониторингтеу және бағалау үшін индикаторларды енгізу қажет (Тұжырымдамаға қосымша).
Қазақстанның әлемдік шаруашылық байланысқа кірігуі жағдайында көші-қон процестерін басқарудың, сондай-ақ ұсынылып отырған институционалдық өзгерістердің айрықша маңыздылығын негізге ала отырып:
көші-қон мәселелерімен айналысатын кадрлардың біліктілігін мақсатты да жүйелі арттыруды қамтамасыз ету;
көші-қон саласында мамандарды кәсіптік даярлауды әдістемелік қамтамасыз ету арқылы көші-қон саясатын іске асыру жөніндегі кадрлық қамтамасыз ету жетілдірілетін болады.

5.3. Көші-қон процестерін мемлекеттік басқаруды ақпараттық
сүйемелдеу

Кез келген елдің қазіргі заманға сай дамуы және түрлі мемлекеттік бағдарламаларды тиімді іске асыру оларды тиісті сапалық ақпараттық сүйемелдеу мен қамтамасыз етуге байланысты. Осыған байланысты, тиімді өзара іс-қимыл жасау үшін мемлекеттік органдардың жедел ақпарат алмасу жөніндегі тиімді ынтымақтастығын қамтамасыз ететін шаралар қолдану қажет.
Көші-қон процестерін ақпараттық сүйемелдеудің маңызды сәті көші-қон саласында болып жатқан объективті процестерді, елдің дамуы үшін оның мәні мен қажеттілігін бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен насихаттау болуға тиіс.
Тұжырымдаманы жүзеге асыру елдегі көші-қон процестерінің нақты көрініс табуына бағытталған әр түрлі ақпараттық-талдау кітапшаларын, анықтамалықтарды, буклеттерді тарату, республикалық және халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияларды, семинарларды өткізумен, әр түрлі теле және радиохабарларды таратумен қоса жүргізіледі.

5.4. Көші-қон саясатын жетілдіруді қаржылық қамтамасыз ету

Мемлекеттік көші-қон саясатын ресурстық қамтамасыз ету оның тиімділігінің негізгі шарты болып табылады. Оралмандарды қабылдау және орналастыруға республикалық бюджеттен 2003 жылы 3,4 млрд. теңге, 2004 жылы 7,0 млрд. теңге, 2005 жылы 11,4 млрд. теңге, 2006 жылы 11,1 млрд. теңге, 2007 жылы 12,1 млрд. теңге бөлінді. Көші-қон саясатын іске асыру жақын болашақта қаржыландырудың мөлшерін ұлғайтуды қажет етеді.
Бұл ретте, қаржыландыру көлемі мен көздері Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу кезінде анықталатын болады.

6. Күтілетін нәтижелер

Осы Тұжырымдамада көзделген шараларды іске асыру көші-қон ағынын реттеу жүйесін жетілдіруге, этникалық қазақтарды қабылдау, оларды бейімдеу және қазақстандық қоғамға етене араластыру үшін жағдай жасауға, білікті ұлттық еңбек нарығын қалыптастыру үшін сыртқы еңбек көші-қонын пайдалануға мүмкіндік береді деп күтіледі.
Көрсетілген шаралар басымдықтарына қарай кезең-кезеңімен жүзеге асырылатын болады: 2008-2010 жылдары елде көші-қонды реттеудің бірыңғай жүйеленген және бір ізге салынған нормативтік-құқықтық базасы жетілдірілетін және қалыптасатын болады; 2010-2012 жылдары білімі, инновациялық және инвестициялық әлеуеті жоғары көшіп-қонушыларды тартуға негізделген көші-қон саласында іріктеу саясатын жүргізу жүйесі қалыптасатын болады; 2013-2015 жылдары елдің әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктеріне сәйкес жұмыс күші нарығы реттелетін болады.
Жалпы алғанда, Тұжырымдаманы іске асыру:
көшіп-қонушылардың еңбек және әлеуметтік құқықтарын қорғауға;
көшіп келушілердің қоғамға ойдағыдай бейімделуі және етене араласуына;
экономиканың жоғары білікті жұмыс күшін қажет етуін және республиканың еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың теңгерімділігін қамтамасыз етуге жәрдемдеседі.

Қазақстан Республикасы Президентінің
2007 жылғы 28 тамыздағы
N 399 Жарлығымен мақұлданған
Қазақстан Республикасы көші-қон саясатының
2007-2015 жылдарға арналған тұжырымдамасына
ҚОСЫМША

Көші-қон процестеріне мониторинг жүргізу және
бағалау үшін қолданылатын
ИНДИКАТОРЛАР

Индикатор	Анықтама	Қолдану/ Бағалау
1	2	3
1. Оралмандар- дың көшіп келу квотасының орындалуы	Заңнамаға сәйкес жеңілдіктер, өтемақылар және біржолғы жәрдемақылармен қамтамасыз етілетін оралман отбасылардың Қазақстан Республикасы Президенті белгілейтін саны	Көшіп келушілердің білімін, мамандығын, инвестициялық және қаржылық әлеуетін ескере отырып, оларға таңдау тәсіліне негізделген оралмандардың көшіп келуінің шекті деңгейінің, іріктеу принципінің сақталуын бағалау индикаторы. Оралмандардың әлеуметтік қолдаумен қамтылу деңгейі.
2. Қазақстан Республикасы аумағында еңбек қызметін жүзеге асыру үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған квотаның орындалуы	Республиканың экономикалық белсенді халқының санына шетелдік жұмыс күшінің проценттік қатынастағы Қазақстан Республикасының Үкіметі жыл сайын белгілейтін үлесі	Жұмыс берушілердің тартылған шетелдік жұмыс күші санын орындау индикаторы
3. Жұмыспен қамту жөнін- дегі уәкілетті органдар кәсіптік даярлау үшін жіберген жұмыссыз оралмандардың саны	Жұмыспен қамту жөніндегі уәкілетті органдар оқу мекемелеріне немесе кадрларды қайта даярлау мен оқытуды жүзеге асыратын кәсіпорындарға берген жолдамалар туралы деректер	Жұмыссыз оралмандарды оқыту мен қайта даярлауды қамтамасыз ету индикаторы
4. Көші-қон сальдосы	Жалпы республика және аймақтар бойынша келген және кеткен көшіп-қонушылар санының арасындағы айырма	Көші-қон ағыны қозғалысының индикаторы
5. Жұмысқа орналастырыл- ған оралмандар деңгейі	Жұмысқа орналасу- ға өтініш берген оралмандардың жалпы санының ішіндегі жұмысқа орналастырылған оралмандар үлесі	Оралмандардың еңбекпен қамтылуын бағалау индикаторы