Об утверждении Правил разработки Декларации безопасности промышленного объекта и Правил проведения экспертизы Декларации безопасности промышленного объекта

Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям от 13 июня 2001 года N 113. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 30 июля 2001 года N 1593. Утратил силу приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 29 мая 2007 года N 88.

Сноска. Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям от 13 июня 2001 года N 113 утратил силу приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 29 мая 2007 года N 88.

В соответствии с Законом Республики Казахстан от 5 июля 1996 года N 19-I "О чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера", постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 мая 2000 года N 764 "Об утверждении Правил представления и формы Декларации безопасности промышленного объекта" и в целях обеспечения единой методической и нормативной базы для проведения декларирования безопасности промышленных объектов приказываю:
1. Утвердить прилагаемые "Правила разработки Декларации
промышленного объекта" и "Правила проведения экспертизы Декларации
безопасности промышленного объекта".

2. Ввести в действие "Правила разработки Декларации
безопасности промышленного объекта" и "Правила проведения
экспертизы Декларации безопасности промышленного объекта" со дня
государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики
Казахстан.

Председатель

Утверждены
Приказом Агентства
Республики Казахстан по
чрезвычайным ситуациям
от 13 июня 2001 г. N 113

Правила разработки Декларации безопасности
промышленного объекта

<*>
Сноска. По тексту слова "Агентство Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям" заменены словом "Комитет";
слова "областное и городов Астаны и Алматы управления по чрезвычайным ситуациям" заменены словами "территориальные органы Комитета" - приказом и.о. Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 22 июля 2005 года N 27-1 .

Основные термины и понятия

Авария - опасное техногенное происшествие, создающее на объекте, определенной территории угрозу жизни и здоровью людей и приводящее к разрушению зданий, сооружений, оборудования и транспортных средств, нарушению производственного и транспортного процесса, а также нанесению ущерба окружающей среде.
Анализ риска - процесс выявления (идентификации) и оценки опасностей, а также оценка последствий их возможной реализации.
Гидродинамическая авария - авария на гидротехническом сооружении, связанная с распространением с большой скоростью воды и создающая угрозу возникновения техногенной чрезвычайной ситуации.
Потенциально опасное вещество - вещество, которое вследствие своих физических, химических, биологических или токсикологических свойств предопределяет собой опасность для жизни и здоровья людей, для сельскохозяйственных животных и растений.
Промышленная катастрофа - крупная промышленная авария, повлекшая за собой человеческие жертвы, ущерб здоровью людей либо разрушения и уничтожение объектов, материальных ценностей в значительных размерах, а также приведшая к серьезному ущербу окружающей среде.
Промышленный объект, подлежащий декларированию безопасности - субъект предпринимательской деятельности (организация), имеющий в своем составе одно или несколько производств повышенной опасности, расположенных на единой площадке.
Особо опасное производство - участок, установка, цех, хранилище, склад, станция или другое производство, на котором единовременно используют, производят, перерабатывают, хранят или транспортируют взрывопожароопасные или опасные химические вещества в количестве, равном или превышающем определенное настоящим Правилам пороговое значение.
Техногенная чрезвычайная ситуация - состояние, при котором в результате возникновения источника техногенной чрезвычайной ситуации на объекте, определенной территории нарушаются нормальные условия жизни и деятельности людей, возникает угроза их жизни и здоровью, наносится ущерб имуществу населения, народному хозяйству и окружающей природной среде.
Декларация безопасности промышленного объекта - документ, информирующий о характере и масштабах возможных чрезвычайных ситуаций на промышленном объекте и объявляющий о принятых собственником мерах по их предупреждению и ликвидации на этапах ввода объекта в эксплуатацию, его функционирования и вывода из эксплуатации.
Декларант - организация, имеющая в своем составе промышленные объекты, подлежащие декларированию безопасности.

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработаны в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 мая 2000 года N 764 "Об утверждении Правил представления и формы Декларации безопасности промышленного объекта" и распространяется на предприятия, учреждения, организации и другие юридические лица всех форм собственности (в дальнейшем - организации), имеющие в своем составе производства повышенной опасности.

2. Декларирование безопасности промышленного объекта, деятельность которого связана с повышенной опасностью производства (далее - промышленный объект), осуществляется в целях обеспечения контроля за соблюдением мер безопасности, оценки достаточности и эффективности мероприятий по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций на промышленном объекте.

3. Декларация безопасности промышленного объекта (далее - декларация безопасности) является документом, в котором отражены характер и масштабы опасностей на промышленном объекте, и выработанные мероприятия по обеспечению промышленной безопасности и готовности к действиям при чрезвычайных ситуациях.

4. Декларация разрабатывается для проектируемых, действующих и выводимых из эксплуатации промышленных объектов. Декларация безопасности должна характеризовать безопасность промышленного производства на этапах его ввода в эксплуатацию, эксплуатации и вывода из эксплуатации.

Глава 2. Принципы идентификации особо
опасных производств

5. Обязательному декларированию безопасности подлежат проектируемые и действующие:
1) промышленные объекты, имеющие в составе особо опасные производства, использующие и производящие опасные вещества, применяющие особо опасные оборудование и технологические производственные процессы, приведенные в приложении 1 к настоящим Правилам;
2) гидротехнические сооружения, хвостохранилища и шламонакопители I, II, III классов, стационарные склады хранения взрывчатых материалов.

6. Отнесение к особо опасным производствам, входящим в подлежащий декларированию безопасности промышленный объект, основывается на:
1) величине пороговых количеств потенциально опасных веществ, определенных для конкретных веществ или различных категорий веществ;
2) количестве потенциально опасного вещества, обращающегося на промышленном объекте;
3) величине пороговых количеств конкретных веществ приведены в приложении 1 (таблица 1) к настоящим Правилам.

7. По инициативе местных исполнительных органов областей (городов республиканского значения, столицы) Республики Казахстан по согласованию с Комитетом по государственному контролю и надзору в области чрезвычайных ситуаций Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан (далее - Комитет) или его территориальными органами в областях (городах республиканского значения, столицы) (далее - территориальные органы Комитета) пороговые количества могут быть уменьшены, это возможно в случаях, указанных в приложении 1 к настоящим Правилам. <*>
Сноска. Пункт 7 в редакции - приказом и.о. Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 22 июля 2005 года N 27-1 .

8. По промышленным объектам, не удовлетворяющим условиям подпункта 1), пункта 6 настоящих Правил, но деятельность которых имеет повышенный риск возникновения чрезвычайных ситуаций, Комитет, его областные и городов Астана и Алматы управления имеют право в каждом конкретном случае осуществлять идентификацию объектов на повышенный риск возникновения чрезвычайных ситуаций.

9. На первом этапе введения декларирования безопасности промышленных объектов, декларации безопасности представляют организации, деятельность которых имеет повышенный риск возникновения чрезвычайных ситуаций, по перечню, утвержденному Правительством Республики Казахстан.

Глава 3. Перечень промышленных объектов,
подлежащих декларированию безопасности

10. Руководитель организации обеспечивает идентификацию особо опасных производств, входящих в состав промышленного объекта.

11. В случае идентификации на промышленном объекте одного или более особо опасного производства, руководитель организации представляет сведения об этом объекте в территориальные органы Комитета, вышестоящую организацию, министерство или ведомство (при наличии) и местный исполнительный орган Республики Казахстан, на территории которого находится промышленный объект.
Сведения оформляются по форме, приведенной в приложении 2 к настоящим Правилам.

12. Территориальные органы Комитета ежегодно до 15 января предоставляют в Комитет предложения по включению в перечень промышленных объектов, подлежащих декларированию безопасности в соответствие с идентификационными требованиями.

13. Комитет с учетом предложений, представленных территориальными органами Комитета, а также предложений местных исполнительных органов Республики Казахстан, формирует и ежегодно утверждает перечень промышленных объектов, подлежащих декларированию безопасности.

Глава 4. Структура декларации безопасности

14. Декларация безопасности включает следующие структурные элементы:
1) титульный лист;
2) аннотация;
3) оглавление;
разделы:
4) "Общая информация";
5) "Анализ безопасности промышленного объекта*";
__________________
* Для промышленных объектов, в состав которых входит несколько
особо опасных производств, раздел заполняется для каждого из этих
производств

6) "Обеспечение готовности промышленного объекта к
локализации и ликвидации чрезвычайных ситуаций";
7) "Информирование общественности";
8) Ситуационный план объекта;
9) Информационный лист;
10) "Сведения о выводе промышленного объекта (особо опасного
производства) из эксплуатации**".
_________________
** Прилагается в случае вывода промышленного объекта (особо
опасного производства) из эксплуатации

Требования к структурным элементам Декларации безопасности
приведены в приложении 3. Форма Декларации безопасности заполняется
в соответствии с предложенной структурой одновременно на
государственном и русском языках.

15. Особые требования к Декларации безопасности для:
проектируемого промышленного объекта представлены в
приложении 4;
действующего промышленного объекта представлены в приложении
5;
гидротехнических сооружений, хвостохранилищ и
шламонакопителей I, II, III классов представлены в приложении 6.

Глава 5. Разработка, утверждение и представление
декларации безопасности

16. Декларация безопасности разрабатывается организацией, имеющей в своем составе особо опасное производство или являющейся заказчиком проекта промышленного объекта, самостоятельно или с привлечением на договорной основе специализированной организации по своему усмотрению.
Декларация безопасности для проектируемого промышленного объекта утверждается заказчиком проекта.
Лицо, утвердившее Декларацию безопасности, несет ответственность за полноту и достоверность представленной в ней информации.
Утвержденная Декларация безопасности промышленного объекта должна пройти обязательную государственную экспертизу в соответствии с "Правилами проведения экспертизы Декларации безопасности промышленного объекта".
Первый экземпляр утвержденной Декларации безопасности хранится в организации, утвердившей Декларацию.

17. Утвержденная Декларация безопасности представляется в Комитет (второй экземпляр), а также акиму соответствующей области или городов Астана и Алматы (третий экземпляр) с последующей передачей в территориальные органы Комитета.
Декларация безопасности представляется в печатном сброшюрованном виде и с приложением положительного заключения государственной экспертизы.

18. Декларация безопасности для действующего промышленного объекта является обязательным документом, который представляется в органы Комитета всеми организациями, имеющими в своем составе производства повышенной опасности.

19. Комитет ведет компьютерные банки данных о промышленных объектах, подлежащих декларированию безопасности, анализирует ход выполнения процедуры декларирования на территории Республики Казахстан, для включения соответствующей информации в Государственный доклад о состоянии защиты населения и территории Республики Казахстан от чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера.

20. Организации, имеющие в своем составе промышленные объекты, впервые включенные в Перечень промышленных объектов, подлежащих декларированию безопасности, обязаны представить Декларацию безопасности таких объектов в соответствии с требованиями настоящих Правил до 31 декабря года, в котором они обязаны это сделать.

Глава 6. Пересмотр Декларации безопасности

21. Декларация безопасности подлежит пересмотру:
1) в случае изменения условий (как внутри промышленного объекта, так и за его пределами), влияющих на обеспечение промышленной безопасности, предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций и защиты населения и территорий от чрезвычайных ситуаций, включая случаи модернизации или перепрофилирования промышленного объекта или особо опасного производства;
2) в случае изменения действующих требований (правил и норм) в области промышленной безопасности, предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций, защиты населения и территории от чрезвычайных ситуаций;
3) по специальным решениям Комитета - в порядке и в сроки, принятые этими решениями;
4) не реже одного раза в пять лет.
В случае пересмотра Декларации безопасности по любому основанию проводится повторная государственная экспертиза Декларации безопасности промышленного объекта.

22. Пересмотр Декларации безопасности проводится организациями в соответствии с требованиями настоящих Правил. Затраты по пересмотру Декларации безопасности и ее повторной государственной экспертизе покрываются за счет организаций.

Глава 7. Ответственность декларантов

23. Организации, имеющие в своем составе промышленные объекты, подлежащие декларированию безопасности в соответствии с законодательными и нормативными актами Республики Казахстан, обязаны неукоснительно соблюдать требования настоящих Правил.

24. В случае искажения в Декларации безопасности промышленного объекта фактов, влияющих на уровень безопасности на промышленном объекте и за его пределами, а также в случае несвоевременного представления Декларации безопасности промышленного объекта, руководитель организации несет ответственность в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Приложение 1

Опасные промышленные объекты

1. К опасным промышленным объектам, деятельность которых имеет повышенный риск возникновения чрезвычайных ситуаций, относятся объекты, на которых добываются, производятся, используются, перерабатываются, образуются, хранятся, транспортируются, уничтожаются следующие опасные вещества:
1) воспламеняющиеся вещества - газы, которые при нормальном давлении и в смеси с воздухом становятся воспламеняющимися и температура кипения которых при нормальном давлении составляет 20 оС или ниже;
2) горючие вещества - жидкости, газы, пыли, способные самовозгораться, а также возгораться от источника зажигания и самостоятельно гореть после его удаления;
3) окисляющие вещества - газы, поддерживающие горение, вызывающие воспламенение и (или) способствующие воспламенению других веществ в результате окислительно-восстановительной экзотермической реакции;
4) взрывчатые вещества - вещества, которые при определенных видах внешнего воздействия способны на очень быстрое самораспространяющееся химическое превращение с выделением тепла и образованием газов;
5) токсичные вещества - вещества, способные при воздействии на живые организмы приводить к их гибели и имеющие следующие характеристики:
средняя смертельная доза при введении в желудок от 15 до 200 миллиграммов на килограмм веса включительно;
средняя смертельная доза при нанесении на кожу от 50 до 400 миллиграммов на килограмм веса включительно;
средняя смертельная концентрация в воздухе от 0,5 до 2 миллиграммов на литр включительно;
6) высокотоксичные вещества - вещества, способные при воздействии на живые организмы приводить к их гибели и имеющие следующие характеристики:
средняя смертельная доза при введении в желудок не более 15 миллиграммов на килограмм веса;
средняя смертельная доза при нанесении на кожу не более 50 миллиграммов на килограмм веса;
средняя смертельная концентрация в воздухе не более 0,5 миллиграммов на литр;
7) вещества, представляющие опасность для окружающей природной среды и характеризующиеся в водной среде следующими показателями острой токсичности:
средняя смертельная доза при ингаляционном воздействии на рыбу в течение 96 часов не более 10 миллиграммов на литр;
средняя концентрация яда, вызывающая определенный эффект при воздействии на дафний в течение 48 часов, не более 10 миллиграммов на литр;
средняя ингибирующая концентрация при воздействии на водоросли в течение 72 часов не более 10 миллиграммов на литр.

2. К опасным промышленным объектам относятся также объекты, на которых применяются ниже указанные особо опасное оборудование и технологические производственные процессы:
1) используется оборудование (паровые и водогрейные котлы, трубопроводы пара и горячей воды), работающее под давлением более 0,07 мегаПаскаля или при температуре нагрева воды 115 градусов Цельсия;
2) используются стационарно установленные грузоподъемные механизмы, эскалаторы, канатные дороги, фуникулеры;
3) используются стационарные, передвижные, плавучие буровые установки и подъемные агрегаты для подземного ремонта скважин, на которых в результате возможной аварии произойдет значительное загрязнение окружающей природной среды;
4) получаются расплавы черных и цветных металлов и сплавы на основе этих расплавов;
5) ведется разработка месторождений углеводородов: бурение скважин, добыча, сбор, подготовка, хранение, транспорт нефти, газа и нефтепродуктов (при возможных авариях может произойти значительное загрязнение природной среды и представляет опасность для жизни и здоровья людей);
6) ведутся горные работы по добыче и обогащению полезных ископаемых, а также работы в подземных условиях.

3. К категории опасных промышленных объектов относятся:
1) гидротехнические сооружения, хвостохранилища и шламонакопители I, II, III классов, стационарные склады хранения взрывчатых материалов;
2) промышленные объекты в следующих случаях:
если опасное вещество, находящееся на объекте, отмечено в таблице 1 и его количество больше или равно предельному количеству, приведенному в этой таблице;
если опасное вещество, находящееся на объекте, относится к одному из видов, приведенному в таблице 2, и его количество больше или равно предельному количеству, приведенному в этой таблице;
если применяется несколько опасных веществ одной или разных видов опасности и количество каждого вещества меньше предельного количества, приведенного в таблицах 1 и 2, а сумма отношений количества опасных веществ на объекте к их предельному количеству больше или равна единице, т.е. определяется условием:
n
{J [m (i)] / [M (i)]} = 1,
j=1
где: m (i) - количество имеющегося на объекте опасного вещества; M (i) - предельное количество того же вещества в соответствии с настоящим перечнем для всех i от 1 до n;
если расстояние между опасными промышленными объектами менее 500 м учитывается суммарное количество опасного вещества.
По инициативе органа исполнительной власти Республики Казахстан по согласованию с территориальными подразделениями Комитета предельные количества опасных веществ, приведенных в таблицах 1 и 2, могут быть уменьшены.
Как правило, это возможно в случаях, если:
при аварии на промышленном объекте в зону возможного
поражения попадает 10 тыс. и более человек;
расстояние от промышленного объекта до селитебной зоны
составляет менее 500 м;
вблизи промышленного объекта находятся места большого
скопления людей (стадионы, кинотеатры, больницы, рынки, вокзалы,
школы);
на расстоянии менее 500 м от промышленного объекта находятся
транспортные развязки;
имеются другие территориальные особенности, негативно
влияющие на безопасность и здоровье населения, окружающую природную
среду.
Для опасных веществ, не указанных в таблице 1, следует
применять данные таблицы 2.

Таблица 1

Предельные количества опасных веществ, наличие которых на
промышленном объекте является основанием для включения в
перечень опасных объектов, подлежащих декларированию
_______________________________________________________________
Наименование опасного вещества!Предельное количество (в тоннах)
______________________________!________________________________
Аммиак 10
1
Нитрат аммония 1250
2
Нитрат аммония в форме удобрений 5000
Акрилонитрил 200
Хлор 10
Оксид этилена 50
Цианистый водород 20
Фтористый водород 50
Сернистый водород 50
Диоксид серы 200
Триоксид серы 75
Алкилы свинца 50
Фосген 0,75
Метилизоцианат 0,15
Хлорпикрин 0,55
Бромметил 15
Металлил хлорид 20
Соляная кислота 40
Азотная кислота 25
_______________________________________________________________
1)
Нитрат аммония и смеси аммония, в которых содержание азота
из нитрата аммония составляет более 28 процентов массы, а также
водные растворы нитрата аммония, в которых концентрация нитрата
аммония более 90% массы.
2)
Простые удобрения на основе нитрата аммония, а также сложные
удобрения, в которых содержание азота из нитрата аммония составляет
более 28 процентов массы, сложные удобрения содержащие нитрат
аммония вместе с фосфатом и (или) калием.

Таблица 2

Виды опасных веществ, предельные количества которых на
промышленном объекте являются основанием для обязательного
включения в перечень опасных объектов, подлежащих декларированию
_______________________________________________________________
Виды опасных веществ !Предельное количество (в тоннах)
____________________________!__________________________________
Воспламеняющиеся вещества 200
Горючие жидкости, находящиеся на
товарно-сырьевых складах и базах 2500
Горючие жидкости, используемые в
технологическом процессе или
транспортируемые по магистральному
трубопроводу 200
Окисляющие вещества 200
Взрывчатые вещества 25
Токсичные вещества 200
Высокотоксичные вещества 20
Вещества, представляющие опасность
для окружающей среды 200
_______________________________________________________________

Приложение 2

Перечень промышленных объектов, подлежащих
декларированию безопасности
_______________________________________________________________
Полное название ! Вышестоящая !Полное название !Год проведения
организации, поч! организация !опасного промыш-!декларирования
товый адрес, те-!(при наличии)!ленного объекта,!безопасности
лефон,факс, ! !почтовый адрес, !
Е-маil ! !телефон, факс, !
! !Е-маil !
________________!_____________!________________!_______________
1 ! 2 ! 3 ! 4
________________!_____________!________________!_______________

Приложение 3

Требования к структурным элементам
Декларации безопасности

1. Титульный лист
Титульный лист является первой страницей Декларации безопасности, на нем приводятся следующие сведения: регистрационный номер декларации безопасности; гриф утверждения декларации безопасности; наименование декларации безопасности; место и дата составления декларации безопасности.
Форма титульного листа декларации безопасности приведена в приложении N 7 к настоящим Правилам.
Форма Декларации для действующего химически опасного промышленного объекта утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 мая 2000 года N 764 "Об утверждении Правил представления и формы Декларации безопасности промышленного объекта".
2. Аннотация
Аннотация содержит: сведения о разработчиках декларации безопасности; краткое изложение основных разделов декларации безопасности с обязательным указанием основных опасностей.
3. Оглавление
Оглавление включает наименование всех разделов и приложений с указанием страниц, с которых начинаются эти элементы декларации безопасности.
4. Глава "Общая информация"
Глава "Общая информация" содержит: общие сведения о промышленном объекте; общие меры безопасности.
1. Общие сведения о промышленном объекте включают:
1) краткие сведения о промышленном объекте, где приводятся: полное и сокращенное наименование организации; наименование вышестоящего органа, министерства или ведомства (при наличии); наименование должности руководителя организации; полный почтовый адрес организации, телефон, факс, телетайп; краткое описание организации;
2) обоснование идентификации особо опасных производств, входящих в состав объекта, подлежащего декларированию промышленного объекта;
3) перечень особо опасных производств, идентифицированных в соответствии с принципами, установленными в разделе 3 настоящих Правил, с указанием потенциально опасных веществ и их количеств для каждого производства; сведения о включении объекта в Перечень объектов Республики Казахстан с повышенной опасностью, подлежащих декларированию;
4) описание месторасположения промышленного объекта включает: размеры и границы территории промышленного объекта; наличие и границы запретных и санитарно-защитных зон; данные о топографии района расположения промышленного объекта; сведения о природно-климатических условиях в районе расположения промышленного объекта;
5) данные о персонале и проживающем на территории санитарно-защитной зоны населении включают: сведения о численности и размещении персонала промышленного объекта; сведения о численности персонала на окружающих объектах и (или) организациях, которые могут оказаться в зоне действия поражающих факторов в случае промышленной катастрофы (гидродинамической аварии) на подлежащем декларированию безопасности промышленном объекте; сведения о размещении населения на прилегающей территории, которая может оказаться в зоне действия поражающих факторов в случае промышленной катастрофы (гидродинамической аварии) на промышленном объекте; наличие и вместимость находящихся в возможной зоне действия поражающих факторов мест массового скопления людей (больниц, детских садов и детских ясель, школ, жилых домов, стадионов, кинотеатров, вокзалов, аэропортов, рынков);
6) данные о наличии наружного противопожарного водоснабжения: пожарных водоемов (расположение, количество, емкость в м3); противопожарного водопровода (диаметр, вид, давление, протяженность); ближайшего водоисточника, расположенного вне территории предприятия; расстояние до ближайшей пожарной части; площадь, этажность, степень огнестойкости, категория по пожаровзрывобезопасности производства;
7) страховые данные включают: наименование и адрес организации, в которой застрахован промышленный объект; вид страхования; максимальный размер застрахованной ответственности за нанесенный ущерб физическим и юридическим лицам в случае аварии.
2. Общие меры безопасности включают:
1) перечень необходимых и действующих лицензий на осуществление на промышленном объекте видов деятельности, связанных с повышенной опасностью;
2) характеристику системы контроля за безопасностью на промышленном объекте, сведения об организации служб технического надзора и техники безопасности, противоаварийных сил и аварийно-спасательных служб;
3) характеристику системы мероприятий по проведению сбора данных о травматизме, аварийности на промышленном объекте, а также осуществлению анализа их основных причин;
4) характеристику профессиональной и противоаварийной подготовки персонала, с указанием порядка допуска персонала к работе и регулярности проверки знаний норм и правил безопасности;
5) мероприятия по обучению персонала способам защиты и действий при авариях;
6) перечень планируемых мероприятий, направленных на повышение промышленной безопасности;
7) перечень основных нормативных документов, регламентирующих требования по безопасному ведению работ.
5. Глава "Анализ безопасности промышленного объекта"
Глава "Анализ безопасности промышленного объекта" содержит: данные о технологии и аппаратурном оформлении; анализ опасностей и риска; меры по обеспечению безопасности и противоаварийной устойчивости.
3. Данные о технологии и аппаратурном оформлении включают: характеристику опасного вещества; описание технологии; описание технических решений, направленных на обеспечение безопасности; характеристику пунктов управления.
1) Характеристика опасного вещества включает: наименование вещества, химические формулы, состав, данные о взрывопожаробезопасности, токсикологические данные, качественное описание свойств опасного вещества, меры защиты и первой помощи.
Данные оформляются в табличной форме для каждого опасного вещества, количество которого на особо опасном производстве превышает величину порогового количества.
2) Описание технологии включает: принципиальную технологическую схему с обозначением основного технологического оборудования и кратким описанием технологического процесса; план размещения основного технологического оборудования, в котором обращается опасное вещество; перечень оборудования, в котором обращается опасное вещество; данные о распределении опасных веществ (сведения оформляются в виде таблицы).
3) Описание технических решений, направленных на обеспечение безопасности, включает: решения по исключению разгерметизации оборудования и предупреждению аварийных выбросов опасных веществ; решения, направленные на предупреждение развития промышленных аварий и локализацию выбросов опасных веществ; решения по обеспечению взрывопожаробезопасности; описание систем автоматического регулирования, блокировок, сигнализации.
4) Характеристика пунктов управления процессом включает: сведения о расположении и оборудовании пункта управления; характеристику противоаварийной устойчивости пункта с точки зрения безопасности находящегося в нем персонала и возможности управления процессом при аварии.
4. Анализ опасностей и риска включает:
1) Сведения об известных авариях, в которых содержатся: данные об авариях и неполадках, имевших место на особо опасном производстве; данные об авариях, имевших место на других аналогичных объектах или авариях, связанных с обращающимся потенциально опасным веществом.
2) Анализ условий возникновения и развития аварий содержит: выявление возможных причин возникновения и развития аварийных ситуаций с учетом отказов и неполадок оборудования, возможных ошибочных действий персонала, внешних воздействий природного и техногенного характера; определение сценариев возможных аварий с прогнозированием обстановки при авариях; оценку количества опасных веществ, способных участвовать в аварии; обоснование применяемых для оценки опасности физико-математических моделей и методов расчета.
3) Оценка риска аварий и чрезвычайных ситуаций содержит: определение возможных последствий аварий и чрезвычайных ситуаций с учетом их вероятности; определение зон действия основных поражающих факторов при различных сценариях аварий; оценку возможного числа пострадавших, с учетом безвозвратных потерь среди персонала и населения в случае аварии; оценку величины возможного ущерба физическим и юридическим лицам в случае аварии.
4) Блок-схема анализа вероятных сценариев возникновения и развития аварий содержит изображение постадийного развития аварий разных уровней в зависимости от масштабов и тяжести последствий.
5) Выводы включают: основные результаты анализа опасностей и риска; перечень разработанных мер по уменьшению риска аварий.
При проведении анализа опасностей и риска рекомендуется применять нормативы и методические материалы, приведенные в приложении N 8.
6. Глава "Обеспечение готовности промышленного объекта к
локализации и ликвидации чрезвычайных ситуаций"
4. Описание системы оповещения о чрезвычайных ситуациях
Описание системы оповещения о чрезвычайных ситуациях включает:
1) сведения о создании и поддержании в готовности локальной системы оповещения персонала промышленного объекта и населения о возникновении чрезвычайных ситуаций;
2) схемы и порядок оповещения о чрезвычайных ситуациях;
3) требования к передаваемой при оповещении информации.
5. Описание средств и мероприятий по защите людей; Описание средств и мероприятий по защите людей включает:
1) характеристику мероприятий по созданию на промышленном объекте, подготовке и поддержанию в готовности к применению сил и средств по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций;
2) характеристику мероприятий по обучению работников промышленного объекта способам защиты и действий в чрезвычайных ситуациях;
3) характеристику мероприятий по защите персонала промышленного объекта в случае возникновения чрезвычайных ситуаций;
4) порядок действий сил и средств по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций;
5) наличие и вид стационарной и передвижной пожарной техники, автоматического пожаротушения, пожарной сигнализации, условий хранения взрывоопасных и пожароопасных веществ и материалов;
6) сведения о необходимых объемах и номенклатуре резервов материальных и финансовых ресурсов для ликвидации чрезвычайных ситуаций.
6. Порядок организации медицинского обеспечения
Порядок организации медицинского обеспечения в случаях чрезвычайных ситуаций включает:
1) сведения о составе сил медицинского обеспечения на промышленном объекте;
2) порядок оказания доврачебной помощи пострадавшим.
7. Глава "Информирование общественности"
В указанной главе отражаются:
1) порядок информирования населения и местного исполнительного органа, на территории которого расположен промышленный объект, о прогнозируемых и возникших на промышленном объекте чрезвычайных ситуациях;
2) порядок представления информации, содержащейся в декларации безопасности.
7. Приложение "Ситуационный план"
На ситуационном плане приводятся следующие обозначения:
1) промплощадки промышленного объекта, с экспликацией зданий и сооружений с указанием количества работающих;
2) организаций, населенных пунктов, мест массового скопления людей (больниц, детских садов и детских ясель, школ, жилых домов, стадионов, кинотеатров, вокзалов, аэропортов, рынков), находящихся в зоне действия поражающих факторов в случае возможной аварии;
3) зон возможного поражения, определенных в разделе "Анализ
безопасности промышленного объекта" с указанием численности людей в
этих зонах и времени достижения поражающих факторов.
8. Приложение "Информационный лист"
Указанное приложение может представляться отдельно от
декларации безопасности по запросам граждан и общественных
организаций и должно содержать:
1) наименование организации, деятельность которой связана с
повышенной опасностью производства;
2) сведения о лице, ответственном за информирование и
взаимодействие с общественностью;
3) краткое описание производственной деятельности;
4) перечень и основные характеристики опасных веществ;
5) краткую информацию о возможных авариях, чрезвычайных
ситуациях и их последствиях;
6) информацию о способах оповещения населения при авариях и
необходимых действиях населения при промышленной катастрофе;
7) сведения об источниках получения дополнительной информации.

Приложение 4

Особые требования к декларации безопасности
проектируемого промышленного объекта

1. В состав раздела "Общая информация":
1. При описании общих сведений о промышленном объекте:
1) не включаются данные о наименовании и адресе организации, в которой застрахован объект, вид страхования и порядок возмещения ущерба;
2) дополнительно включаются сведения об использовании в проекте отчетов по изысканиям в части сейсмичности района площадки строительства, характеристик грунтов, природно-климатических и других внешних воздействий.
2. При описании общих мер безопасности дополнительно включается обоснование численности производственного персонала, персонала технического надзора, противоаварийных сил и аварийно-спасательных служб, с учетом возможности ликвидации последствий аварии.
2. В состав раздела "Анализ безопасности промышленного объекта":
3. В данные о технологии и аппаратурном оформлении дополнительно включаются:
1) обоснование рационального размещения оборудования и помещений, объектов недропользования, магистральных трубопроводов, с учетом: соблюдения разрывов между секциями, производствами, местами хранения взрывопожароопасных и химически опасных веществ; правильности размещения административных, вспомогательных и производственных помещений, пунктов управления технологическим процессом; достаточности условий, обеспечивающих проведение ремонтных и аварийных работ, проведение эвакуации обслуживающего персонала;
2) обоснование выбора строительных конструкций с учетом: стойкости к воздействию поражающих факторов, возникающих при чрезвычайных ситуациях техногенного характера, работы в условиях вибрации и циклических нагрузок, обеспечения устойчивости помещений пунктов управления технологическим процессом;
3) обоснование рационального выбора технологических систем и технических решений с учетом: снижения возможных уровней взрывоопасности входящих блоков путем разделения технологических операций в одну технологическую операцию; введения дополнительных процессов или стадий с целью предотвращения образования взрывоопасной среды;
4) оценку процесса с точки зрения промышленной безопасности с описанием процесса и факторов, влияющих на его протекание; рациональности подбора взаимодействующих компонентов, исходя из условий предупреждения образования взрывопожароопасных смесей и снижения уровня взрывоопасности процесса; данных о тепловых эффектах реакций, в том числе с учетом масштабных факторов при переходе от лабораторного и опытного оборудования к промышленному; эффективности рекомендуемых в проекте методов и средств предотвращения образования осадков, смол, опасных примесей и учетом способов их удаления.
4. При описании технических решений, направленных на обеспечение безопасности, дополнительно включаются:
1) принятые в проекте решения по защите оборудования от разрушений и коррозии, ограничению выбросов в атмосферу взрывопожароопасных и химически опасных веществ;
2) обоснование принятых в проекте решений по бесперебойному энергообеспечению технологического процесса;
3) обоснование принятых в проекте решений по безопасности при транспортировке сырья, готовой продукции и их безопасному хранению.
5. При анализе опасностей и риска не включаются сведения об авариях и неполадках, имевших место на данном особо опасном производстве.
6. В состав приложений к декларации безопасности не включается "Информационный лист".

Приложение 5

Особые требования к декларации безопасности
для действующего промышленного объекта

1. Декларация безопасности для действующего промышленного объекта разрабатывается на основе декларации безопасности, подготовленной в составе проекта.
2. Декларация безопасности для вводимого в эксплуатацию промышленного объекта имеет следующие особенности раздела "Общая информация" - при описании общих мер обеспечения безопасности дополнительно включаются:
1) сведения о реализации проектных решений для каждого особо опасного производства;
2) сведения о приемке особо опасного производства в эксплуатацию.
3. Сведения о реализации проектных решений содержат:
1) перечень согласованных с проектной организацией и внесенных в проект изменений, произведенных в процессе строительства промышленного объекта и влияющих на обеспечение безопасности;
2) подтверждение соответствия технических решений, принятых при строительстве промышленного объекта, проектным решениям и действующим нормам и правилам в области промышленной безопасности, локализации и ликвидации чрезвычайных ситуаций, защиты населения и территорий от чрезвычайных ситуаций.
4. Сведения о приемке потенциально опасного производства в эксплуатацию содержат:
1) данные о проверке и проведении комплексного испытания объектов недропользования, магистральных трубопроводов, основного технологического оборудования, систем автоматического контроля, управления и автоматической противоаварийной защиты, систем противопожарной защиты, систем связи, аварийной сигнализации и оповещения;
2) перечень актов испытания строительных конструкций, основного технологического оборудования контрольно-измерительных приборов и автоматики, систем энергоснабжения, систем вентиляции, систем противопожарной сигнализации, систем аварийного оповещения;
3) перечень разработанной и утвержденной в установленном порядке технической документации, включая технологический регламент, пусковые инструкции, эксплуатационные инструкции, инструкции по рабочим местам, инструкции по технике безопасности и противопожарной безопасности.
5. Декларация безопасности для действующего промышленного объекта на этапе эксплуатации имеет следующие особенности составления раздела "Общая информация" - при описании общих мер безопасности дополнительно включаются:
1) данные о выполнении разработанных мероприятий по предупреждению аварий с учетом анализа основных причин имевших место на промышленном объекте и подобных производствах аварий и промышленных катастроф, сопровождаемых взрывами, пожарами или выбросами в атмосферу опасных веществ;
2) сведения о соблюдении порядка допуска к работе персонала с указанием регулярности проверки знаний норм и правил промышленной безопасности, а также сведения о системе аттестации лиц, ответственных за организацию и проведение работ повышенной опасности, в том числе перечень аттестуемых должностей, регулярность аттестации, сведения об уровне аттестационных комиссий;
3) сведения о выполнении мероприятий по повышению безопасности, предусмотренных вновь введенными нормами и правилами в области промышленной безопасности, республиканскими и целевыми программами в сфере промышленной безопасности, приказами организации, в состав которой входит промышленный объект, или вышестоящей организации;
4) сведения об обслуживании эксплуатируемых потенционально опасных объектов профессиональными аварийно-спасательными службами и формированиями.
6. Декларация безопасности при выводе из эксплуатации промышленного объекта дополнительно включает приложение "Сведения о выводе промышленного объекта (особо опасного производства) из эксплуатации", которое содержит:
1) обоснование безопасного вывода из эксплуатации;
2) информацию о решении, на основе которого производится вывод из эксплуатации;
3) сведения о наличии разработанного и согласованного с соответствующим органом Комитета плана вывода из эксплуатации объекта.

Приложение 6

Особые требования к декларации безопасности
гидротехнических сооружений, хвостохранилищ и
шламонакопителей I, II, III классов

1. В состав раздела "Общая информация":
При описании месторасположения объекта дополнительно включаются:
1) гидрологические, гидрогеологические и инженерно-геологические условия района расположения гидротехнического сооружения, хвостохранилища или шламонакопителя (далее - сооружение);
2) границы зоны затопления в случае гидродинамической аварии.
2. В состав общих мер обеспечения безопасности дополнительно включаются сведения о соответствии на момент составления декларации безопасности параметров сооружения проектным.
3. В состав раздела "Анализ безопасности промышленного объекта" включаются:
1) определение соответствия фактических объемов и состава складируемых отходов и жидкостей проектным;
2) описание геологических и гидрогеологических особенностей основания;
3) сейсмологическая характеристика створа сооружения;
4) перечень контролируемых параметров состояния сооружения и их фактические показатели по отношению к предельно допустимым;
5) краткие результаты анализа контрольных и натуральных наблюдений за состоянием сооружения;
6) сведения об имевших место во время эксплуатации авариях и отклонениях от технологического регламента;
7) анализ условий возникновения и развития гидродинамических аварий;
8) оценку риска гидродинамических аварий и чрезвычайных ситуаций;
9) блок-схему анализа вероятных сценариев возникновения и развития гидродинамических аварий;
10) описания технических решений, направленных на обеспечение
устойчивости сооружения (включая характеристику системы мониторинга
и средств противоаварийного назначения);
11) сведения о выполнении мероприятий по результатам
экспертных оценок состояния сооружения (включая мероприятия по
защите от подтопления, заболачивания территории за пределами
сооружения).
4. В качестве приложений к декларации безопасности приводят:
1) план размещения сооружения и прилегающих территорий,
попадающих в зону затопления в случае возникновения чрезвычайных
ситуаций;
2) характерные поперечные разрезы ограждающих дамб.

Приложение 7

(Титульный лист)
-----------------------
(Регистрационный номер)

Утверждаю
--------------------------------
(Руководитель организации, дата)

-------------------------------
(Место печати)

Декларация безопасности
------------------------------------
(Наименование промышленного объекта)

------------------------------------
(Наименование населенного пункта)

Приложение 8

Перечень нормативных и методических материалов,
рекомендуемых для использования при анализе опасностей
и риска возникновения аварий на промышленном объекте

1. Определение категорий помещений, зданий и сооружений по
взрывопожарной и пожарной опасности. РНТП 01-94.
2. Пожарная безопасность. Общие требования. ГОСТ 12.1.004-91.
3. Базовые правила пожарной безопасности для объектов всех
форм собственности (БППБ РК-93).
4. Правила пожарной безопасности при производстве строительно-монтажных и огневых работ (ППВС-01-94).
5. Правила пожарной безопасности в Республике Казахстан. Основные требования. ППБ РК 08-97.
6. Паспорт безопасности вещества (материала). ГОСТ 30333-95.
7. Грузы опасные. Классификация и маркировка. ГОСТ 19433-88-С.1-43.
8. Методика прогнозирования масштабов заражения сильнодействующими ядовитыми веществами при авариях (разрушениях) на химически опасных объектах и транспорте. 1990. С.1-27.
9. Методика прогнозирования инженерной обстановки на территории городов и регионов при чрезвычайных ситуациях. М, в/ч 52609, 1991 г.
10. Методическое пособие по прогнозированию и оценке химической обстановки в чрезвычайных ситуациях. М, ВНИИ ГОЧС, 1993 г.
11. Методика оценки последствий землетрясений. В сборнике методик по прогнозированию возможных аварий, катастроф, стихийных бедствий в РСЧС (книга 1). М, МЧС России, 1994 г.
12. Сборник методик по прогнозированию возможных аварий, катастроф, стихийных бедствий в РСЧС (книги 1 и 2). М., МЧС России, 1994 г.
13. Предупреждение крупных аварий. Практическое руководство. Вклад МБТ в Международную программу по безопасности в химической промышленности, разработанную при участии ЮНЕП, МБТ и ВОЗ. Перевод с английского, под ред. Петросяна Э.В., М., МП "Рароr", 1992 - 256 с.
14. Оценка химической опасности технологических объектов.
Методические рекомендации. Новомосковский институт повышения
квалификации руководящих работников и специалистов химической
промышленности, Тула - 1992 г.
15. Анализ частных факторов взрывоопасности процессов и их
количественная оценка. Методические рекомендации. Новомосковский
институт повышения квалификации руководящих работников и
специалистов химической промышленности, Тула - 1992 г.
16. Методика оценки последствий химических аварий (методика
"ТОКСИ"). М., НТЦ "Промышленная безопасность", 1993 г.
17. Методика оценки последствий аварийных взрывов
топливно-воздушных смесей. М., НТЦ "Промышленная безопасность",
1993 г.
18. Санитарные нормы проектирования производственных
объектов. N 1.01.001-94.
19. ПДК вредных веществ в воздухе рабочей зоны. N 1.02.011-94
от 20.08.94, дополнение N 1.02-001-97.
20. ПДК загрязняющих веществ в атмосферном воздухе. N 3.02.002-97.
21. ПДК химических веществ в почве. N 3.02.002-97 от
24.11.97г.
22. Гигиенические нормативы содержания пестицидов в почве.
N 6.02.002.97 от 24.11.97 г.
23. Санитарные правила и нормы охраны поверхностных вод от
загрязнения. N 4.01.053.97 от 18.08.97 г.
24. Правила перевозок опасных грузов по железным дорогам. М.,
"Транспорт", 1996 г.
25. Декларирование безопасности промышленного объекта. Журнал
"Безопасность труда в промышленности" N 7, 1996 г., стр.2-19.
26. Особенности разработки деклараций безопасности для
предприятий, производящих, хранящих и использующих взрывчатые
материалы. Проблемы безопасности при чрезвычайных ситуациях, выпуск
2, М., 1997 г., стр.3-11.
27. Конвенция о предотвращении крупных промышленных аварий.
Генеральная конференция Международной организации труда, июнь 1993
г.
28. Конвенция о трансграничном воздействии промышленных
аварий. ООН, Европейская экономическая комиссия, Нью-Йорк и Женева,
1994 г.

Утверждены
Приказом Агентства
Республики Казахстан по
чрезвычайным ситуациям
от 13 июня 2001 г. N 113

Правила проведения экспертизы Декларации безопасности
промышленного объекта

<*>
Сноска. По тексту слова "Агентство Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям" заменены словом "Комитет" - приказом и.о. Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 22 июля 2005 года N 27-1 .

Глава 1. Общие положения

1. Правила проведения экспертизы Декларации безопасности промышленного объекта разработаны во исполнение постановления Правительства Республики Казахстан от 19 мая 2000 года N 764 "Об утверждении Правил представления и формы Декларации безопасности промышленного объекта".

2. Соблюдение настоящих Правил обязательно для организаций всех форм собственности, имеющих в своем составе промышленные объекты с особо опасным производством, подлежащие декларированию безопасности (в дальнейшем - организации, подлежащие декларированию) и Комитета по государственному контролю и надзору в области чрезвычайных ситуаций Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан (далее - Комитет) и его территориальных органов. <*>
Сноска. В пункт 2 внесены изменения - приказом и.о. Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 22 июля 2005 года N 27-1 .

3. Правила экспертизы устанавливает цели, порядок организации и проведения экспертизы Декларации безопасности промышленного объекта, требования к составу экспертного заключения.

4. Объектом экспертизы является Декларация безопасности промышленного объекта, подлежащего декларированию по критериям, установленным "Правилами разработки Декларации безопасности промышленного объекта".

5. Целью экспертизы является установление полноты и достоверности информации, представленной в Декларации безопасности проектируемого или действующего промышленного объекта в части соответствия предусмотренных проектом или реализуемых при эксплуатации мер безопасности требованиям действующих норм и правил промышленной безопасности, определение степени выявления опасностей на промышленном объекте и достаточности принятых мер по обеспечению промышленной безопасности, защиты населения и территории от чрезвычайных ситуаций.

Глава 2. Проведение экспертизы

6. Экспертиза Декларации безопасности промышленного объекта проводится Комитетом и его территориальными органами по месту нахождения опасного промышленного объекта.
Срок проведения экспертизы Декларации безопасности промышленного объекта не должен превышать трех месяцев.
Результатом экспертизы является экспертное заключение (положительное или отрицательное), выполненное в соответствие с настоящими требованиями.

7. В случае отрицательного заключения экспертизы и несогласия с выводами экспертного заключения, вынесенного территориальными органами, руководитель организации, подлежащей декларированию, имеет право обратиться непосредственно в Комитет путем подачи заявления.
Заявление оформляется на бланке организации, подлежащей декларированию безопасности, и подписывается ее руководителем.
Комплект документов, прилагаемых к заявлению, должен включать:
Декларацию безопасности промышленного объекта, утвержденную руководителем и заверенную печатью организации, подлежащей декларированию безопасности;
экспертное заключение.
Заявление регистрируется в Комитете в обычном порядке.
Рассмотрение заявления осуществляет постоянно действующая комиссия, формируемая из специалистов Комитета.
Результаты рассмотрения заявления сообщаются заявителю и территориальному органу, проводившему экспертизу, не позднее 1 месяца после поступления заявления. В случае удовлетворения заявления организации, Декларация безопасности промышленного объекта считается прошедшей государственную экспертизу.

8. В случае отрицательного заключения экспертизы Декларации безопасности промышленного объекта и несогласии с выводами экспертного заключения, руководитель организации, подлежащей декларированию безопасности, должен устранить отмеченные недостатки, обосновано внести исправления в Декларацию безопасности промышленного объекта и пройти повторную экспертизу.

9. При положительном решении экспертизы, руководитель организации, подлежащей декларированию безопасности, представляет копии Декларации безопасности промышленного объекта и экспертного заключения согласно "Правилам разработки Декларации безопасности промышленного объекта".

Глава 3. Требования к экспертному заключению

10. Экспертное заключение должно быть конкретным, объективным, доказательным и аргументированным. Формулировки выводов должны иметь однозначное толкование.
Анализ разделов Декларации безопасности промышленного объекта и замечания должны сопровождаться ссылками на конкретные требования нормативных документов в области промышленной безопасности, локализации и ликвидации чрезвычайных ситуаций, защиты населения и территорий от чрезвычайных ситуаций.
При проведении экспертизы анализируются все составные части Декларации безопасности промышленного объекта с обязательным указанием их наименований и номеров.

11. Экспертное заключение должно содержать следующую информацию:
наименование экспертного заключения (с указанием наименования Декларации безопасности промышленного объекта);
краткую характеристику представленного на экспертизу материала;
сведения о полноте представленной информации по всем разделам и пунктам Декларации безопасности промышленного объекта;
сведения о степени выявления опасностей на промышленном объекте;
сведения о достаточности и соответствии принятых мер обеспечения безопасности требованиям действующих норм и правил;
сведения по обеспечению безопасности на декларируемом объекте;
рекомендации по техническим решениям и проведению компенсирующих мероприятий (при необходимости);
другие замечания по сведениям, представленным в Декларации безопасности промышленного объекта;
выводы, оформленные согласно главе 4 настоящих Правил.

12. При экспертизе сведений об опасности на промышленном объекте необходимо:
оценить обоснованность применяемых при разработке Декларации безопасности промышленного объекта подходов и методов анализа опасностей и риска;
выявить полноту и достоверность выполненных расчетов по анализу опасностей и риска, а также степень учета всех факторов, влияющих на конечные результаты;
особо изучить условия и возможность выхода поражающих факторов аварии за пределы территории промышленного объекта и последствия воздействия поражающих факторов на население, другие объекты и окружающую природную среду;
оценить адекватность величины застрахованной ответственности за причиненный вред гражданам, юридическим лицам и окружающей природной среде;
оценить наличие и достаточность мер предотвращения постороннего вмешательства в деятельность особо опасных производств промышленного объекта и противодействия террористическим актам.
При необходимости следует указать или обосновать другие рекомендуемые методы анализа опасностей и риска или источники более достоверной исходной информации для расчетов.

13. В случае использования при разработке Декларации безопасности промышленного объекта методических материалов, которые не включены в рекомендованный Комитетом Перечень, в заключении следует дать оценку целесообразности их использования.

14. Экспертное заключение представляется соответствующему органу Комитета, утвержденного руководителем территориального органа, проводившего экспертизу, и заверенное печатью.

4. Требования к выводам экспертизы

15. В экспертном заключении на основании сформулированных ранее замечаний следует сделать выводы о степени соответствия Декларации безопасности промышленного объекта требованиям "Правил разработки Декларации безопасности промышленного объекта".

16. Выводы должны включать обязательную оценку:
полноты, достоверности и правильности информации, представленной в Декларации безопасности промышленного объекта;
соответствия условий эксплуатации (или проекта) действующим нормам и правилам в области промышленной безопасности, локализации и ликвидации чрезвычайных ситуаций, защиты населения и территорий от чрезвычайных ситуаций;
степени выявления опасностей на промышленном объекте;
наличие плана реализации рекомендаций по техническим решениям и проведению компенсирующих мероприятий на промышленном объекте;
достаточности принятых мер по обеспечению промышленной безопасности, защиты населения и территорий от чрезвычайных ситуаций.

Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын әзірлеу Ережесін және өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына сараптама жүргізу Ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы 13 маусымдағы N 113 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2001 жылғы 30 шілдеде тіркелді. Тіркеу N 1593. Күші жойылды - ҚР Төтенше жағдайлар министрлігінің 2007.05.29. N 88 бұйрығымен.

Күші жойылды - ҚР Төтенше жағдайлар министрлігінің 2007.05.29. N 88 (ресми жарияланғаннан кейін он күнтізбелік күн ішінде қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы" Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 5 шілдедегі N 19-1 заңына, "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын ұсынудың тәртібін және нысанын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 19 мамырдағы N 764 қаулысына сәйкес және өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын жүргізу үшін бірыңғай әдістемелік және нормативтік базамен қамтамасыз ету мақсатында

БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын әзірлеу Ережесі" және "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына сараптама жүргізу Ережесі" бекітілсін.
2. "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын әзірлеу Ережесі" және "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына сараптама жүргізу Ережесі" Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап қолданысқа енгізілсін.

Төраға

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР
ЖӨНІНДЕГІ АГЕНТТІГІ

Қазақстан Республикасы Төтенше
жағдайлар жөніндегі агенттігінің
2001 жылғы 13 маусымдағы
N 113 бұйрығымен бекітілген

ӨНЕРКӘСІПТІК ОБЪЕКТІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ
ДЕКЛАРАЦИЯСЫНА САРАПТАМА ЖҮРГІЗУ
ЕРЕЖЕСІ

Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігі" деген сөздер "Комитет" деген сөзбен тиісті септіктерде ауыстырылды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 2005 жылғы 22 шілдедегі N 27-1 Бұйрығымен.

1 тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1. Өнеркәсіптік объектілердің қауіпсіздігі декларациясына сараптама жүргізудің ережесі "Өнеркәсіптік объектілердің қауіпсіздігі декларациясын ұсынудың тәртібін және нысанын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 19 мамырдағы N 764 қаулысын орындау барысында әзірленді.
2. Құрамында өте қауіпті өндірісі бар өнеркәсіптік объектілердің қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын барлық меншік нысанындағы ұйымдары (бұдан әрі - декларациялауға жатқызылатын ұйымдар) мен Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау комитетінің (бұдан әрі - Комитет) және оның аумақтық органдары осы Ережені сақтауға міндетті.
Ескерту. 2-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 2005 жылғы 22 шілдедегі N 27-1 Бұйрығымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз).
3. Сараптама ережесі сараптама қорытындысын беретін құрамға талап қоя отырып, өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына сараптама жүргізудің мақсатын және ұйымдастыру тәртібін белгілейді.
4. Комитеттің қаулысымен бекітілген, "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын әзірлеу тәртібімен" белгіленген өлшем бойынша декларациялауға жатқызылатын, өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясы сараптау объектісі болып табылады.
5. Жобаланған немесе жұмыс істейтін өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздік декларациясында ұсынылған ақпараттардың толықтығы мен дұрыстығының көзделген жобаға немесе пайдалану кезінде іске асырылатын қауіпсіздік шараларының өнеркәсіп қауіпсіздігінің қолданыстағы нормалары мен ережелерінің талаптарына сәйкес келуін белгілеу, өнеркәсіптік объектісінде қауіпсіздік дәрежесін анықтау мен өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету, халықты және аумақты төтенше жағдайлардан қорғау жөнінде қабылданған шаралардың жеткіліктілігін анықтау сараптама мақсаты болып табылады.

2 тарау. САРАПТАМА ЖҮРГІЗУ

6. Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына сараптаманы қауіпті объекті орналасқан жер бойынша Комитеттің аумақтық органдары жүргізеді.
Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына сараптама жүргізу мерзімі үш айдан аспауы керек.
Осы талаптарға сәйкес орындалған сараптау нәтижесі (дұрыс немесе бұрыс) сараптау қорытындысы болып табылады.
7. Сараптама қорытындысы оңды бағасын алмаған және сараптау қорытындысымен келіспеген жағдайда декларациялауға жатқызылған ұйымның басшысы Комитетке арыз беру арқылы жүгінуге құқы бар.
Арыз қауіпсіздігі декларациялауға жататын ұйымның бланкісінде ресімделеді және оған оның басшысы қол қояды.
Арызға қоса беріліп отырған құжаттар жинағына:
қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылған ұйымның басшысы бекіткен және ұйымның мөрі басылған өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздік декларациясы;
сараптама қорытындысы кіреді.
Арыз Комитетте әдеттегі тәртіппен тіркеледі.
Арызды Комитеттің мамандарынан құрылған тұрақты жұмыс істейтін комиссия қарайды.
Арыздың қорытындысы арыз берушіге және сараптама жүргізуші аумақтық органдарға арыз түскеннен кейін 1-айдан кешіктірмей хабарланады. Өнеркәсіптік объектілердің қауіпсіздігі декларацияланатын ұйымның арызы қанағаттандырылған жағдайда мемлекеттік сараптамадан өтті деп саналады.
8. Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясының сараптау қорытындысы оң бағасын алмаған және қорытынды нәтижесімен келіспеген жағдайда қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын ұйымның басшысы анықталған кемшіліктерді жоюға, өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына дәлелді түзетулер енгізуге және қайта сараптаудан өтуге тиіс.
9. Сараптама дұрыс шешім шығарған жағдайда қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын ұйымның басшысы өнеркәсіптік объекті қауіпсіздігі декларациясының және "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын әзірлеу ережесіне" сәйкес сараптама қорытындысының көшірмелерін ұсынады.

3. САРАПТАМА ҚОРЫТЫНДЫСЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

10. Сараптау қорытындысы нақты, әділ, дәлелді және сенімді болуы тиіс. Қорытынды тұжырымы түсінікті болуы қажет.
Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясы бөлімдеріне талдау мен ескертулер жасау төтенше жағдайларды оқшаулау мен жоюда, халықты және аумақты төтенше жағдайлардан қорғауда өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құжаттардың нақты талаптарына сүйенуі тиіс.
Сараптама жүргізу кезінде өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясының барлық құрамдас бөлігіне олардың міндетті аттары мен нөмірлерін көрсете отырып талдау жасалады.
11. Сараптама қорытындысында мына ақпараттар қамтылуы тиіс:
- сараптама қорытындысының атауы (өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясының атауы көрсетіледі);
- сараптауға ұсынылған материалдың қысқаша сипаттамасы;
- өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясының барлық бөлімдері және тармақтары бойынша ұсынылған ақпараттың толықтығы туралы мәліметтер;
- өнеркәсіп объектісінде табылған қауіптің дәрежесі туралы мәліметтер;
- қауіпсіздікті қамтамасыз ету туралы қабылданған шаралардың қолданыстағы нормалар мен ереже талаптарына сәйкестігі мен толықтығы туралы мәліметтер;
- декларацияланатын объектінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі мәліметтер;
- техникалық шешімдер және қаржыландырылатын шараларды жүргізу жөніндегі ұсыныстар (қажеттілігіне қарай);
- өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына ұсынылған мәліметтер бойынша басқа да ескертулер;
- осы тәртіптің 4-бөліміне сәйкес ресімделген қорытындылар.
12. Өнеркәсіптік объектісіндегі қауіп туралы мәліметтерді сараптау кезінде:
өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын әзірлеу кезінде қолданатын қауіп пен қатерді талдаудың тәсілі мен әдісінің негізділігін бағалау;
қауіптер мен қатерді талдау жөніндегі жасалған есептің толықтығы мен дұрыстығын, сондай-ақ соңғы нәтижелерге әсер ететін барлық факторлардың есеп жүргізу дәрежесі;
аварияның зақымдағыш факторларының өнеркәсіптік объектісінің аумағынан тыс шығу жағдайы мен мүмкіндігін және зақымдағыш факторлардың халыққа, басқа объектілерге және қоршаған табиғи ортаға әсерінің зардабын ерекше зерттеу;
азаматтарға, заңды тұлғаларға және қоршаған табиғи ортаға келтірілген зияны үшін жауапкершілікті сақтандырудың барабар мөлшерін бағалау;
өте қауіпті өндірістік өнеркәсіп объектісі қызметіне бөгде адамдардың араласуына және террористік актілердің қарсылық әрекеттеріне тиым салу шараларының болуы мен жеткіліктілігін бағалау қажет.
Қажет болған жағдайда қауіптер мен қатерді талдаудың басқа ұсынылатын әдістерін немесе есеп беру үшін өте дұрыс анық мәлімет көздерін негізге ала отырып көрсетуі тиіс.
13. Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын әзірлеу кезінде Комитет ұсынған тізімге енбеген әдістемелік материалдарды пайдалана отырып қорытынды шығаруда олардың орынды пайдалануға баға беру қажет.
14. Аумақтық органның басшысы бекітуімен сараптаманы жүргізген және мөрі басылған сараптама қорытындысын Комитет тиісті органға ұсынады.

4. САРАПТАМА ҚОРЫТЫНДЫСЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

15. Өнеркәсіптік объектісі қауіпсіздігінің декларациясын сараптау қорытындысында бұрын тұжырымдалған ескертулердің негізінде "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігінің декларациясын әзірлеу тәртібінің" талаптарына сәйкестік дәрежесі туралы қорытынды жасау қажет.

Қорытындыға:

өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясында ұсынылған ақпараттың толықтығы, анықтығы және дұрыстығы;
өнеркәсіп қауіпсіздігі саласында пайдалану (немесе жобаны), төтенше жағдайлардан халықты және аумақты қорғау, төтенше жағдайларды оқшаулау және жою шарттарының қолданыстағы норма мен ережеге сәйкестігі;
өнеркәсіп объектісінде анықталған қауіптің дәрежесі;
төтенше жағдайлардан халықты және аумақты қорғау, өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі қабылданған шаралардың жеткіліктілігін міндетті бағалау енгізілуі тиіс.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР
ЖӨНІНДЕГІ КОМИТЕТІ

Қазақстан Республикасы
Төтенше жағдайлар жөніндегі
агенттігінің
2001 жылғы 13 маусымдағы
N 113 бұйрығымен бекітілген

ӨНЕРКӘСІПТІК ОБЪЕКТІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ
ДЕКЛАРАЦИЯСЫН ӘЗІРЛЕУ
ЕРЕЖЕСІ

Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігі" деген сөздер "Комитет" деген сөзбен, "облыстық, Астана және Алматы қалаларының төтенше жағдайлар жөніндегі басқармалары" деген сөздер "Комитеттің аумақтық органдары" деген сөздермен тиісті септіктерде ауыстырылды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 2005 жылғы 22 шілдедегі N 27-1 Бұйрығымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз).

НЕГІЗГІ ТЕРМИНДЕР МЕН ҰҒЫМДАР

АВАРИЯ - объекті мен нақты аумақтарда пайда болған адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп тудыратын және үйлердің, ғимараттардың жабдықтардың және көлік құралдарының қирауына, өндірістік және көліктік процестердің бұзылуына, сондай-ақ қоршаған ортаға зиян келтіретін қауіпті техногендік оқиға.
ТӘУЕКЕЛДІ ТАЛДАУ - қатерді анықтау (бірдейлендіру) және бағалау, сондай-ақ олардың пайда болуы мүмкін зардаптарын бағалау.
ГИДРОДИНАМИКАЛЫҚ АВАРИЯ - судың қатты жылдамдықпен ағып жайылуына және техногендік төтенше жағдайдың туындау қаупіне байланысты гидротехникалық құрылыстардағы авария.
АУҚЫМДЫ ҚАУІПТІ ЗАТТАР - адамдардың өмірі мен денсаулығына, мал шаруашылығына және ауыл шаруашылығы өсімдіктеріне өздерінің физикалық, химиялық, биологиялық немесе уландырғыш қасиеттері салдарынан қауіп төндіретін заттар.
ӨНЕРКӘСІПТІК АПАТ - адамдардың қаза болуына, олардың денсаулығына зиян келтіретін немесе объектілердің, материалдық құндылықтардың едәуір мөлшерде қирауына және жойылуына әкеп соғатын, сондай-ақ қоршаған ортаға үлкен зиян тудыратын ірі өнеркәсіптік авария.
ҚАУІПСІЗДІГІ ДЕКЛАРАЦИЯЛАУҒА ЖАТҚЫЗЫЛАТЫН ӨНЕРКӘСІПТІК ОБЪЕКТІ - бір алаңға орналасқан құрамында бір немесе бірнеше жоғары қауіпті өндірістері бар кәсіпкерлік қызмет субъектісі (ұйым).
ӨТЕ ҚАУІПТІ ӨНДІРІС - осы Ереженің маңызды бөлігінде белгіленгендей, тең немесе артық мөлшердегі жарылу өрт қауіпті немесе қауіпті химиялық заттарды біруақытта пайдаланатын, шығаратын, қайта өңдейтін, сақтайтын немесе тасымалдайтын учаске, қондырғы, цех, қойма, станса немесе басқа өндірістер.
ТЕХНОГЕНДІК ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙ - объектіде техногендік төтенше жағдай көздерінің пайда болуы нәтижесінде, нақты аумақтарда адамдардың қалыпты өмір тіршілігі мен қызметін бұзатын, олардың өмірі мен денсаулығына қауіп-қатер төндіретін, халықтың мүлкіне, ауыл шаруашылығына және қоршаған табиғи ортаға зиян келтіретін жағдай.
ӨНЕРКӘСІПТІК ОБЪЕКТІНІҢ ҚАУІПСІЗДІК ДЕКЛАРАЦИЯСЫ - өнеркәсіптік объектіде болуы ықтимал төтенше жағдайлардың сипаты мен көлемі туралы ақпарат беретін және объектіні пайдалануға қосу, оның жұмыс істеуі және пайдаланудан шығару сатыларында меншік иесінің алдын алу және жою жөніндегі қабылданған шаралары туралы хабарлайтын құжат.
ДЕКЛАРАНТ - қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын құрамында өндірістік объектісі бар ұйым.

1 тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1. Осы Ереже "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын ұсынудың тәртібін және нысанын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 19 мамырдағы N 764 қаулысына сәйкес әзірленді және құрамында қауіптілігі жоғары өндірістері бар кәсіпорындарға, мекемелерге, ұйымдарға және басқа да барлық меншік нысанындағы заңды тұлғаларға (бұдан әрі - ұйымдарға) таратылады.
2. Қызметі жоғары қауіпті өндірістерге байланысты (бұдан әрі - өнеркәсіптік объекті) өнеркәсіптік объектілерді декларациялау, қауіпсіздік шараларын сақтау үшін бақылауды қамтамасыз ету, өнеркәсіп объектісіндегі төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі шаралардың жеткіліктілігін және тиімділігін бағалау мақсатында жүзеге асырылады.
3. Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясы (бұдан әрі - қауіпсіздік декларациясы) өнеркәсіп объектісіндегі қауіптіліктің сипаты мен мөлшері және өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жасалынған шаралар және төтенше жағдайлар кезінде іс-қимыл жасау дайындығы бейнеленген құжат болып табылады.
4. Декларация жобаланып және жұмыс істеп жатқан өнеркәсіп объектілері үшін әзірленеді. Қауіпсіздік декларациясы өнеркәсіптік өндірістің қауіпсіздігін, оны пайдалануға қосу, пайдалану және пайдаланудан шығару сатыларында сипатталуы тиіс.

2 тарау. ӨТЕ ҚАУІПТІ ӨНДІРІСТЕРДІ БІРДЕЙЛЕНДІРУ
ПРИНЦИПТЕРІ

5. Жобаланатын және жұмыс істеп жатқан қауіпсіздігі міндетті декларациялауға жататындар:
1) құрамында өте қауіпті өндірістері бар, қауіпті заттарды пайдаланатын және шығаратын, осы Ереженің 1-қосымшасында келтірілгендей өте қауіпті жабдықтар мен технологиялық өндірістік процестерді қолданатын өнеркәсіптік объектілер;
2) гидротехникалық құрылыстар, І, ІІ, ІІІ сыныптардағы қойма сағалары мен шлам жинақтаушылар, жарылғыш материалдарды сақтайтын стационарлық қоймалар.
6. Қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік объектілерді өте қауіпті өндіріске жатқызуға:
1) нақты заттар немесе әртүрлі санаттағы заттар үшін белгіленген ауқымды қауіпті заттардың тең мөлшерінің көлеміне;
2) өнеркәсіп объектісінде қолданылатын ауқымды қауіпті заттардың мөлшеріне негізделеді;
3) нақты заттар санының белгілі мөлшері осы Ереженің 1-қосымшасында (кестесінде) келтірілген.
7. Қазақстан Республикасы облыстары (республикалық маңызы бар қалаларының, астананың) жергілікті атқарушы органдарының бастамасымен Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау комитетімен (бұдан әрі - Комитет) немесе оның облыстардағы (республикалық маңызы бар қалалардағы, астанадағы) аумақтық органдарымен (бұдан әрі - Комитеттің аумақтық органдары) келісе отырып, шекті саны азайтылуы мүмкін, бұл осы Ереженің 1-қосымшасында көрсетілген жағдайларда болуы мүмкін.
Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 2005 жылғы 22 шілдедегі N 27-1 Бұйрығымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз).
8. Осы Ереженің 6-тармағының 1)-тармақшасының шартын қанағаттандырмайтын, бірақ қызметінде төтенше жағдайлардың туындау қатері жоғары өнеркәсіп объектілерін, Комитеттің, Комитеттің аумақтық органдарының әрбір нақты жағдайда төтенше жағдайлардың туындау қатері жоғары объектілерді бірдейлендіруді жүзеге асыруға құқы бар.
9. Өнеркәсіп қауіпсіздігін декларациялауды енгізудің алғашқы сатысында қауіпсіздік декларациясын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен тізбе бойынша қызметінде төтенше жағдайлардың туындау қатері жоғары ұйымдар ұсынады.

3 тарау. ҚАУІПСІЗДІГІ ДЕКЛАРАЦИЯЛАУҒА ЖАТҚЫЗЫЛАТЫН
ӨНЕРКӘСІПТІК ОБЪЕКТІЛЕРДІҢ ТІЗБЕСІ

10. Ұйымның басшысы өнеркәсіптік объектілердің құрамына кіретін өте қауіпті өндірістерді бірдейлендіруді қамтамасыз етеді.
11. Өнеркәсіп объектісіндегі бір немесе одан да көп өте қауіпті өндірістерді бірдейлендіру жағдайында ұйым басшысы бұл объекті жөнінде Комитеттің аумақтық органдарына, жоғары ұйымдарға, министрліктерге немесе ведомстволарға (қолда бар кезінде) және аумағында өнеркәсіп объектісі бар Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы органдарына мәлімет ұсынады.
Мәліметтер осы Ереженің 2-қосымшасында келтірілген нысан бойынша ресімделеді.
12. Комитеттің аумақтық органдары жыл сайын 15 қаңтарға дейін Комитетке бірдейлендіру талаптарына сәйкес қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік объектілерді тізбеге енгізу жөнінде ұсыныстар ұсынады.
13. Комитеттің аумақтық органдарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы органдарының ұсынған ұсыныстарын есепке ала отырып, жыл сайын қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік объектілердің тізбесін жасайды және бекітеді.

4 тарау. ҚАУІПСІЗДІК ДЕКЛАРАЦИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

14. Қауіпсіздік декларациясына мынадай құрылымдық элементтер:
1) бірінші беті;
2) түсініктеме;
3) мазмұны;
бөлімдері:
4) "Жалпы ақпарат";
5) "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін талдау"*;
6) "Төтенше жағдайларды оқшаулауға және жоюға өнеркәсіптік объектінің дайындығын қамтамасыз ету";
7) "Жұртшылықты ақпараттандыру";
8) "Объектінің ахуалдық жоспары";
9) "Ақпараттық парақ";
10) "Өнеркәсіптік объектіні (өте қауіпті өндірістер) пайдаланудан шығару туралы мәліметтер **" енгізіледі.
Қауіпсіздік декларациясының құрылымдық элементтеріне қойылатын талаптар 3-қосымшада келтірілген. Қауіпсіздік декларациясының нысаны ұсынылған құрылымға сәйкес бір мезгілде мемлекеттік және орыс тілдерінде толтырылады.
--------------------------------------------
* Құрамына бірнеше өте қауіпті өндіріс кіретін өнеркәсіптік объектілердің әрбір өндірістері үшін бөлім толтырылады.
** Өнеркәсіптік объектіні (өте қауіпті өндірісті) пайдаланудан шығарған жағдайда қоса беріледі.

15. Қауіпсіздік декларациясына қойылатын ерекше талаптар:
жобаланатын өнеркәсіптік объектілері үшін 4-қосымшада;
қолданыстағы өнеркәсіптік объектілер үшін 5-қосымшада;
гидротехникалық құрылыстардың, І, ІІ, ІІІ сыныптардағы қойма сағалары мен шлам жинақтаушылар үшін 6-қосымшада келтірілген.

5 тарау. ҚАУІПСІЗДІК ДЕКЛАРАЦИЯСЫН ӘЗІРЛЕУ,
БЕКІТУ ЖӘНЕ ҰСЫНУ

16. Өзінің құрамында өте қауіпті өндірісі бар немесе өз бетінше өнеркәсіптік объектінің жобасына тапсырыс беруші болып табылатын ұйым өз қалауымен келісім-шарт негізінде мамандандырылған ұйымдарды тарта отырып, қауіпсіздік декларациясын әзірлейді.
Жобаланатын өнеркәсіп объектісі үшін қауіпсіздік декларациясын жобаның тапсырыс берушісі бекітеді. Қауіпсіздік декларациясын бекіткен адам, онда берілген ақпараттардың толықтығы мен дұрыстығы үшін жауап береді.
Өнеркәсіптік объектінің бекітілген қауіпсіздік декларациясы "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына сараптама жүргізу Ережесіне" сәйкес міндетті мемлекеттік сараптамадан өтуі тиіс.
Бекітілген қауіпсіздік декларациясының бірінші данасы декларацияны бекіткен ұйымда сақталады.
17. Бекітілген қауіпсіздік декларациясы Комитетке (екінші данасы), сондай-ақ тиісті облыстардың немесе Астана мен Алматы қалаларының (үшінші данасы) әкімдеріне ұсынылады, одан кейінгілері Комитеттің аумақтық органдарына беріледі.
Қауіпсіздік декларациясы баспа түрінде түптелген күйінде және мемлекеттік сараптаманың берген дұрыс қорытындысының қосымшасымен ұсынылады.
18. Құрамында өте қауіпті өндірісі бар барлық ұйымдардың Комитет органдарына ұсынатын қауіпсіздік декларациясы жұмыс істеп тұрған өнеркәсіптік объектілер үшін міндетті құжат болып табылады.
19. Комитет қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік объектілер туралы компьютерлік деректер жүйесін жүргізеді, Қазақстан Республикасының аумағындағы халықты табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардан қорғау жағдайы туралы Мемлекеттік баяндаманың тиісті ақпаратына енгізу үшін Қазақстан Республикасының аумағындағы декларациялау рәсімдерінің орындалу барысына талдау жасайды.
20. Қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік объектілер Тізбесіне бірінші рет енгізілген құрамында өнеркәсіптік объектілері бар ұйымдар осы Ереженің талаптарына сәйкес осындай объектілердің қауіпсіздік декларациясын жылдың 31-желтоқсанына дейін ұсынуға міндетті.

6 тарау. ҚАУІПСІЗДІК ДЕКЛАРАЦИЯСЫН ҚАЙТА ҚАРАУ

21. Қауіпсіздік декларациясы:
1) өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз етуге әсер ететін (өнеркәсіптік объектілердің ішінде және одан тыс аумақтарда) төтенше жағдайлардың алдын алу және жою, халық пен аумақты төтенше жағдайлардан қорғау, оған қоса өнеркәсіптік объектіні немесе өте қауіпті өндірістерді жаңғырту немесе қайта салаландыру шарттары өзгерген жағдайда;
2) өнеркәсіп қауіпсіздігі саласының, төтенше жағдайлардың алдын алу мен жоюдың, халық пен аумақты төтенше жағдайлардан қорғаудың қолданыстағы талаптары өзгерген жағдайда;
3) Комитеттің арнайы шешімі бойынша - осы шешіммен қабылданған тәртіпте және мерзімде қайта қарауға;
4) бес жылда бір рет қайта қарауға жатқызылады.
Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын қайта қараған жағдайда кез-келген негіз бойынша өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясына қайтадан мемлекеттік сараптама жүргізіледі.
22. Осы Ереженің талаптарына сәйкес ұйымдардың қауіпсіздік декларациясы қайта қаралады. Қауіпсіздік декларациясын қайта қарау және оны мемлекеттік сараптамадан қайта өткізу жөніндегі шығындар ұйымдар есебінен өтеледі.

7 тарау. ДЕКЛАРАНТТАРДЫҢ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ

23. Құрамында қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік объектілері бар ұйымдар Қазақстан Республикасының заңдық және нормативтік актілеріне сәйкес осы Ереженің талабын мүлтіксіз сақтауға міндетті.
24. Өнеркәсіп объектілерінде және одан тыс аумақтарда қауіпсіздік деңгейіне әсер ететін өнеркәсіптік объектілердің қауіпсіздігі декларациясындағы фактілер бұрмаланған, сондай-ақ өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын уақытында ұсынбаған жағдайда ұйым басшысы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес жауапқа тартылады.

1-қосымша

Қауіпті өнеркәсіптік объектілер

1. Қызметінде төтенше жағдайлардың пайда болу қатері басым қауіпті өнеркәсіптік объектілеріне қауіпті заттарды өндіретін, пайдаланатын, қайта өңдейтін, жасайтын, сақтайтын, тасымалдайтын, жоятын объектілер жатады, ол қауіпті заттар мыналар:
1) тұтанғыш заттар - қалыпты қысым және қоспаның ауамен араласуы кезінде тұтанатын және қалыпты қысым жағдайында қайнау температурасы 200 С немесе одан да төмен градусты құрайтын газдар;
2) жанғыш заттар - өздігінен жануға қабілетті, сондай-ақ тұтану көздерінен жанатын және оны сөндіргеннен кейін өздігінен жанатын сұйықтар, газдар, тозаңдар;
3) тотықтырғыш заттар - жануды қолдайтын, жануды тудыратын және (немесе) тотықтыру-қалпына келтіру экзотермикалық реакциялар нәтижесінде басқа заттардың тұтануына себеп болатын газдар;
4) жарылғыш заттар - сыртқы әсер етудің белгілі бір түрлері кезінде жылу бөлу және газдар құрау арқылы өздігінен өте жылдам таралатын химиялық өзгеруге қабілетті заттар;
5) улы заттар - тірі организмдерге әсер еткен кезде олардың қаза табуына әкеп соғатын қабілетті заттар және олардың мынадай сипаттамалары бар:
асқазанға түскен кездегі орташа өлтіру дозасы салмағын қосқанда бір килограмға 15-тен 200 миллиграмға дейін;
теріге тиген кездегі өлтіру дозасы салмағын қосқанда бір килограмға 50-ден 400 миллиграмға дейін;
ауадағы орташа өлтіру концентрациясы бір литрді қосқанда 0,5-тен 2 миллиграмға дейін;
6)* высокотоксичные вещества - вещества, способные при воздействии на живые организмы приводить к их гибели и имеющие следующие характеристики:
средняя смертельная доза при введении в желудок не более 15 миллиграммов на килограмм веса;
средняя смертельная доза при нанесении на кожу не более 50 миллиграммов на килограмм веса;
средняя смертельная концентрация в воздухе не более 0,5 миллиграммов на литр;
7) қоршаған табиғи орта үшін қауіпті бейнелейтін және су аумағында мынадай өте улы көрсеткіштерді сипаттайтын заттар:
балықтар суды жұтқан кезде әсер ететін орташа өлтіру дозасы 96 сағат ішінде бір литрге 10 миллиграмнан көп емес;
су шаянына удың орташа концентрациясының тигізетін әсері 48 сағат ішінде бір литрге 10 миллиграмм;
балдырларға тигізетін удың орташа концентрациясының әсері 72 сағат ішінде бір литрге 10 миллиграмм. _________________________
* РҚАО-ның ескертуі: 6)-тармақшаның қазақша аудармасы болмағандықтан мәтін орысшада беріліп отыр.
2. Қауіпті өнеркәсіп объектілеріне сондай-ақ төменде көрсетілген өте қауіпті жабдықтар мен технологиялық өндірістік процестерді пайдаланатын объектілер жатады:
1) 0,07 мега Паскальдан астам қысыммен немесе судың Цельсидің 115 градусы температурасында қайнауымен жұмыс істейтін жабдықтар (бу және су қайнататын қазандар, бу және ыстық су құбырлары) пайдаланылады;
2) стационарлық орнатылған жүк көтергіш тетіктер, эскалаторлар, аспалы жолдар, фуникулерлар пайдаланылады;
3) стационарлық, жылжымалы, қалқымалы бұрғылау қондырғылары мен скважиналарды жер астында жөндеуге арналған көтергіш агрегаттарды пайдалану кезінде болуы мүмкін авариялардың нәтижесінде қоршаған табиғи орта едәуір ластанады;
4) қара және түсті металдардың балқымалары мен осы балқымалардың негізінде қорытпалар алынады;
5) көмірсутегі кен орындарын әзірлеу жүргізіледі: скважиналарды бұрғылау, мұнайды, газды және мұнай өнімдерін өндіру, жинау, дайындау, сақтау, тасымалдау (болуы мүмкін авариялар кезінде табиғи ортаның едәуір ластануы және адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төнуі мүмкін);
6) пайдалы қазбаларды (кен) шығару және байыту жөніндегі тау-кен жұмыстары, сондай-ақ жер асты жұмыстары жүргізіледі.
3. Қауіпті өнеркәсіптік объектілердің санатына:
1) гидротехникалық құрылыстар, І, ІІ, ІІІ сыныптардағы қойма сағалары және шлам жинақтаушылар, жарылғыш материалдарды сақтайтын стационарлық қоймалар жатады;
2) өнеркәсіптік объектілер мынадай жағдайларда:
егер объектідегі қауіпті зат 1-кестеде белгіленсе және оның мөлшері осы кестеде келтірілген шекті санынан артық немесе тең болса;
егер объектідегі қауіпті зат 2-кестеде келтірілген түрлердің біреуіне жатса және оның мөлшері осы кестеде келтірілген шекті санынан артық немесе тең болса;
егер бір немесе әртүрлі қауіпті бірнеше қауіпті зат қолданылса және әр заттың мөлшері 1-ші және 2-ші кестеде келтірілген шекті санынан кем болса, ал объектідегі қауіпті заттар санының қатынас сомасы олардың шекті санынан артық бірлікке тең болса, яғни мынадай шартпен белгіленеді:
n
{J [м(i)] / [М (i)]} >= 1,
j=1
м(і) - объектідегі қауіпті заттардың саны; М(і) - барлығы үшін і-ден 1 n-ге дейінгі осы тізбеге сәйкес сол заттың шекті саны.
егер қауіпті өнеркәсіптік объектілердің ара қашықтығы 500 метрден кем болса, онда қауіпті заттың жиынтық саны ескеріледі.
Қазақстан Республикасы атқарушы өкімет органының бастамасы бойынша Комитеттің аумақтық бөлімшелерімен келісе отырып, 1-ші және 2-ші кестеде келтірілген қауіпті заттардың шекті саны азайтылуы мүмкін.

Егер мына жағдайларда мүмкін болғанда:
өнеркәсіптік объектілердегі авария кезінде зақымдануы мүмкін аймақтарда 10 мың және одан да көп адам болса;
өнеркәсіптік объектіден қоныстану аймағына дейінгі ара қашықтық 500 метрден кем болса;
өнеркәсіптік объектінің маңында адам көп жиналатын жерлер (стадиондар, кинотеатрлар, ауруханалар, базарлар, вокзалдар, мектептер);
өнеркәсіптік объектілерден 500 м қашықтықта көлік қоятын орындар орналасса;
халықтың қауіпсіздігі мен денсаулығына, қоршаған табиғи ортаға кері әсерін тигізетін басқа да аумақтық ерекшеліктері бар болған жағдайда азайтылады.
1-кестеде көрсетілмеген қауіпті заттар үшін 2-кестедегі деректерді қолдану керек.

1-кесте

Өнеркәсіптік объектісіндегі қолда бар қауіпті заттардың шекті саны декларациялауға жатқызылатын қауіпті объектілердің тізбесіне енгізу үшін негіз болып табылады.

__________________________________________________________________
Қауіпті заттардың атаулары Шекті саны
(тоннамен)
__________________________________________________________________
Аммиак 10
1
Аммоний нитраты 1250
2
Тыңайтқыш түріндегі аммоний нитраты 5000
Акрилонитрил 200
Хлор 10
Этилен тотығы 50
Цианидті сутегі 20
Фторлы сутегі 50
Күкіртті сутегі 50
Күкірт диоксиді 200
Күкірт триоксиді 75
Қорғасын алкилы 50
Фосген 0,75
Метилизоцианат 0,15
Хлорпикрин 0,55
Бромметил 15
Хлорид металлил 20
Тұз қышқылы 40
Азот қышқылы 25
____________________________________________________________________
1) Аммоний нитратындағы азот құрамында кездесетін аммоний нитраты мен аммоний қоспа мөлшерінің 28(%) пайызынан астамын, сондай-ақ аммоний нитраты концентрациясындағы аммоний нитратының су ерітіндісі қоспа мөлшерінің 90(%) пайызынан тұрады.
2) Аммоний нитраты негізіндегі жай тыңайтқыштар, сондай-ақ аммоний нитратында кездесетін азот құрамындағы күрделі тыңайтқыштар бүкіл қоспаның 28(%) пайызынан астамын құрайды, аммоний нитратынан тұратын күрделі тыңайтқыштардың құрамында фосфат пен (немесе) калий бар.

2-кесте

Өнеркәсіптік объектілерінде декларациялауға жатқызылатын міндетті түрде қауіпті объектілердің тізбесіне енгізу үшін негіз болып табылатын қауіпті заттардың түрлері және олардың шекті саны:
____________________________________________________________________
Қауіпті заттардың түрлері Шекті саны
(тоннамен)
____________________________________________________________________
Тұтанғыш заттар 200
Тауар-шикізат қоймалары мен базаларындағы 2500
жанғыш сұйықтар
Технологиялық процестерде қолданылатын 200
немесе магистральды құбырлар
бойынша тасымалданатын жанғыш сұйықтар
Тотыққыш заттар 200
Жарылғыш заттар 25
Улы заттар 200
Өте улы заттар 20
Қоршаған ортаға қауіп төндіретін заттар 200
____________________________________________________________________

2-қосымша

Қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік
объектілердің тізбесі
____________________________________________________________________
Ұйымдардың Жоғары ұйымдар Қауіпті өнеркәсіп. Қауіпсіздігі
толық атауы, (бар болған тік объектілердің
декларациялан.
пошталық жағдайда) толық атауы, ған жыл
мекен-жайы, пошталық мекен-
телефоны, жайы, телефоны,
факсы факсы
Е-маіl
___________________________________________________________________
1 2 3 4
___________________________________________________________________

3-қосымша

Қауіпсіздік декларациясының құрылымдық
элементтеріне қойылатын талаптар

1. Бірінші беті

Бірінші бет қауіпсіздік декларациясының алғашқы парағы болып табылады, онда мынадай мәліметтер келтіріледі: қауіпсіздік декларациясының тіркеу нөмірі; қауіпсіздік декларациясын бекіту белгісі; қауіпсіздік декларациясының атауы; қауіпсіздік декларациясы жасалған жер және ай-күні;
Қауіпсіздік декларациясының алғашқы парағының үлгісі осы Ереженің N 7-қосымшасында келтірілген.
Жұмыс істеп тұрған химиялық қауіпті өнеркәсіптік объектілердің Декларация үлгісі "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігі декларациясын ұсынудың тәртібін және нысанын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 19 мамырдағы N 764 қаулысымен бекітілді.
2. Түсініктеме беру
Түсініктеме беруде: қауіпсіздік декларациясын әзірлеушілер туралы мәліметтер; негізгі қауіптерді міндетті түрде көрсеткен қауіпсіздік декларациясының негізгі бөлімдерін қысқаша баяндау қамтылады.
3. Мазмұны
Мазмұнына қауіпсіздік декларациясының осы элементтерінен басталатын барлық бөлімдердің атаулары мен беттері қойылған қосымшалары кіреді.
4. "Жалпы ақпарат" тарауы
Жалпы ақпарат тарауына: өнеркәсіптік объектілер туралы жалпы мәліметтер;
қауіпсіздіктің жалпы шаралары кіреді.
1. Өнеркәсіптік объекті туралы жалпы мәліметтерге:
1) өнеркәсіптік объектілер туралы қысқаша мәліметтерге: ұйымдардың толық және қысқаша атауы; жоғары органдардың, министрліктер мен ведомстволардың (бар болған жағдайда) атаулары; ұйым басшысы қызметінің атауы; ұйымның толық пошталық мекен-жайы, телефоны, факсы, телетайпы, ұйымның қысқаша сипаттамасы кіреді;
2) өнеркәсіптік объектілердің қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын объектілердің құрамына кіретін өте қауіпті өндірістерді бірдейлендірудің негіздемесі;
3) осы Ереженің 3-ші бөлімінде белгіленген бірдейлендірілген принциптерге сәйкес ауқымды қауіпті заттар мен әрбір өндіріс үшін олардың саны көрсетілген өте қауіпті өндірістер тізбесі; декларациялауға жатқызылатын қауіптілігі басым Қазақстан Республикасының объектілер тізбесіне объектіні енгізу туралы мәліметтер;
4) өнеркәсіптік объектінің орналасқан жерінің сипаттамасына: өнеркәсіптік объекті аумағының көлемі және шекарасы; тыйым салынған және санитарлық-қорғау аймақтары мен шекарасы; өнеркәсіптік объекті орналасқан ауданның топографиясы туралы деректері; өнеркәсіптік объекті орналасқан аудандағы табиғи - ауарайлық жағдайлар туралы мәліметтер кіреді;
5) қызметкерлер және санитарлық-қорғау аймағының аумағында тұратын халық туралы деректерге: өнеркәсіптік объекті қызметкерлерінің саны және оларды орналастыру туралы мәліметтер; қауіпсіздігі декларациялауға жатқызылатын өнеркәсіптік апат жағдайында (гидродинамикалық авария) зақымдау факторларының іс-әрекет аймағында қалуы мүмкін қоршаған объектілері және/немесе ұйымдары қызметкерлерінің саны туралы мәліметтер; өнеркәсіптік апат жағдайында (гидродинамикалық авария) зақымдау факторларының іс-әрекет аймақтарында болуы мүмкін іргелес жатқан аумақтарға халықты орналастыру туралы мәліметтер; болуы мүмкін зақымдау факторларының іс-әрекет аймақтарындағы адам көп жиналатын жерлер (ауруханалар, бала бақшалар мен яслилер, мектептер, тұрғын үйлер, стадиондар, кинотеатрлар, әуежайлар, вокзалдар, базарлар) кіреді;
6) сыртқы өртке қарсы сумен жабдықтау туралы деректерге: өрт сөндіретін сулар (орналасқан жері, саны, сиымдылығы м3); өртке қарсы су құбырлары (диаметрі, түрлері, қысымы, ұзындығы); кәсіпорынның аумағынан тыс жерге орналасқан жақын жердегі су көздері; жақын жердегі өрт бөліміне дейінгі ара қашықтық; алаңы, қабаты, алаңы, отқа төзімділігінің дәрежесі, өндірістің өрт жарылу қауіптілігі бойынша санаты;
7) объектінің атауы және ұйымның мекен-жайы; сақтандыру түрлері; авария жағдайында жеке және заңды тұлғаларға келтірілген залал үшін сақтандыру жауапкершілігінің барынша мөлшері кіреді.
2. Қауіпсіздіктің жалпы шараларына:
1) жоғары қауіптілікке байланысты өнеркәсіптік объектілерде қызмет түрлерін жүзеге асыратын қажетті және қолданыстағы лицензиялардың тізбесі;
2) өнеркәсіптік объектідегі қауіпсіздікті бақылау жүйесінің сипаттамасы, техникалық қадағалау және техника қауіпсіздігі қызметтерін, аварияға қарсы күштер мен авариялық-құтқару қызметтерін ұйымдастыру туралы мәліметтер;
3) өнеркәсіптік объектідегі жарақат алу, авария туралы деректерді жинауды жүргізу жөніндегі шаралар жүйесінің сипаттамасы, сондай-ақ олардың негізгі себептері бойынша талдауды жүзеге асыру;
4) қызметкерлердің жұмысқа кіру рұқсатының тәртібін көрсете отырып, қызметкерлердің кәсіптік және аварияға қарсы даярлығының сипаттамасы және қауіпсіздіктің нормалары мен ережелерін білуін ұдайы тексеру;
5) авария кезінде қорғану және іс-әрекет жасау әдістеріне қызметкерлерді оқытып-үйрету жөніндегі шаралар;
6) өнеркәсіп қауіпсіздігін арттыруға бағытталған жоспарланатын шаралар тізбесі;
7) жұмыстарды қауіпсіз жүргізу жөніндегі талаптарды реттейтін негізгі нормативтік құжаттардың тізбесі кіреді.
5. "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін талдау" тарауы
Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін талдау тарауына: технология және аппаратуралық безендіру туралы деректер; қауіп пен қатерді талдау; қауіпсіздікті және аварияға қарсы тұрақтылықты қамтамасыз ету жөніндегі шаралар кіреді.
3. Технологиялық және аппаратуралық безендіру туралы деректерге: қауіпті заттардың сипаттамасы; технологияның сипаттамасы; қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған техникалық шешімдердің сипаттамасы; басқару пункттерінің сипаттамасы кіреді.
1) Қауіпті заттардың сипаттамасына: заттардың атаулары, химиялық формулалары, құрамы, өрт-жарылыс қауіпсіздігі туралы деректер, уландырғыш деректер, қауіпті заттар қасиеттерінің сапалы сипаттамасы, қорғану және алғашқы көмек көрсету шаралары кіреді.
Өте қауіпті өндірістегі көрсеткіш белгілі сан мөлшерінен асқанда әрбір қауіпті заттар үшін кестелік үлгіде деректер әзірленеді.
2) Технологиялар сипаттамасына: принципті технологиялық үлгіні негізгі технологиялық жабдықтармен белгілеу және технологиялық процестердің қысқаша сипаттамасы; қауіпті заттармен жұмыс істейтін негізгі технологиялық жабдықтарды орналастыру жоспары; қауіпті заттармен жұмыс істейтін жабдықтар тізбесі; қауіпті заттарды бөлу туралы деректер (деректер кесте түрінде әзірленеді) кіреді.
3) Қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған техникалық шешімдерді сипаттауға: жабдықты ауа кіргізбейтіндей жасау және қауіпті заттардың авариялық шығуларының алдын алу жөніндегі шешімдер; өнеркәсіптік авариялардың дамуының алдын алуға және қауіпті заттардың шығуын оқшауландыруға бағытталған шешімдер; өрт-жарылыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шешімдер; автоматты реттеу, блоктау, дабылдағыштар сипаттамасы кіреді.
4) Процесті басқару пункттерінің сипаттамасына: басқару пункттерінің орналасқан жері және жабдықталуы туралы мәліметтер; пункттің аварияға қарсы орнықтылығына ондағы қызметкерлер көзқарасының және авария кезінде процесті басқару мүмкіндігінің сипаттамасы кіреді.
4. Қауіп пен қатерді талдауға:
1) белгілі авариялар туралы мәліметтер: өте қауіпті өндірісте орын алған авариялар мен ақаулар туралы деректер; ауқымды қауіпті заттармен жұмыс істейтін басқа да ұқсас объектілерде орын алған авариялар туралы деректер;
2) Аварияның туындауы мен дамуы шарттарына: жабдықтардың істен шығуы мен ақауларын, қызметкерлердің қате іс-әрекет жасауын есепке ала отырып, авариялық жағдайдың туындауы мен дамуының мүмкін болған себептерін, табиғи және техногендік сипаттағы сыртқы әсер ету жағдайын анықтау; авария кезінде жағдайды болжай отырып, болуы ықтимал авария жайын анықтау; аварияны тудыруға қабілетті қауіпті заттардың мөлшерін бағалау; физикалық-математикалық үлгілермен есептеу әдістері қауіптілігін бағалау үшін қолданылатын негіздеме.
3) Авария мен төтенше жағдайлар қатерін бағалауға: авариялар мен төтенше жағдайлардан болатын зардаптарын олардың ықтималдылығын есепке ала отырып анықтау; әртүрлі авариялар кезінде негізгі зақымдау факторларының іс-әрекет аймақтарын анықтау; авария жағдайында қызметкерлер мен халық арасында орны толмас шығынды есепке ала отырып, зардап шегушілердің болуы мүмкін санын бағалау; авария жағдайында жеке және заңды тұлғаларға келтірілетін залал мөлшерін бағалау.
4) Авариялардың туындауы мен дамуының ықтимал жайын талдаудың топтау үлгісі әртүрлі деңгейдегі авариялардың көлемі мен зардаптарының ауыртпалығына қарай сатылап дамуының бейнелеуінен тұрады.
5) Қорытындыларға: қауіптер мен қатерді талдаудың негізгі нәтижелері; авариялар қатерін азайту жөніндегі әзірленген шаралар тізбесі кіреді.
Қауіптер мен қатерге талдау жүргізген кезде N 8 қосымшада келтірілген нормативтер мен әдістемелік материалдарды пайдалану ұсынылады.
6 тарау. "Өнеркәсіптік объектінің төтенше жағдайларды оқшаулауға және оларды жоюға дайындығын қамтамасыз етуге
4. Төтенше жағдайлар туралы хабарлау жүйесінің сипаттамасы
Төтенше жағдайлар туралы хабарлау жүйесінің сипаттамасына:
1) төтенше жағдайлардың туындағаны туралы өнеркәсіптік объекті қызметкерлері мен халыққа хабарлаудың жергілікті жүйесін құру және дайындығын қолдау жөніндегі мәліметтер;
2) төтенше жағдайлар туралы хабарлаудың үлгісі мен тәртібі;
3) хабарлау кезінде берілетін ақпаратқа қойылатын талаптар кіреді.
5. Халықты қорғау жөніндегі құралдар мен шаралар сипаттамасына:
1) төтенше жағдайлардың алдын алу және оны жою жөнінде күштер мен құралдарды пайдалануға әзірлігін дайындау мен қолдауды өнеркәсіптік объектісінде құру жөніндегі шаралар сипаттамасы;
2) өнеркәсіптік объекті қызметкерлерін төтенше жағдайлардан қорғану және іс-әрекет жасау әдістеріне оқытып-үйрету жөніндегі шаралар сипаттамасы;
3) төтенше жағдайлар туындаған жағдайда өнеркәсіптік объекті қызметкерлерін қорғау жөніндегі шаралар сипаттамасы;
4) төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі күштер мен құралдардың іс-әрекет жасау тәртібі;
5) қолда бар тұрақты және жылжымалы өрт техникасы, автоматтық өрт сөндірудің жүйесі, өрт дабылдағышы және оның түрлері, жарылу қауіпі бар және өрт қауіпі бар заттар мен материалдарды сақтаудың шарттары;
6) төтенше жағдайларды жою үшін қаржылық және материалдық ресурстар резервтерінің қажетті мөлшері мен тізімі туралы мәліметтер кіреді.
6. Медициналық қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібі
Төтенше жағдай кезінде медициналық қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібіне:
1) өнеркәсіптік объектіде медициналық қамтамасыз ету күштерінің құрамы туралы мәліметтер;
2) зардап шеккендерге дәрігерге дейінгі көмек көрсетудің тәртібі кіреді.
7. "Жұртшылықты ақпараттандыру" тарауы
Көрсетілген тарауда:
1) өнеркәсіптік объекті орналасқан аумақтағы халықты және жергілікті атқарушы органды болжанып отырған және пайда болған төтенше жағдайлар туралы ақпараттандырудың тәртібін;
2) қауіпсіздік декларациясында қамтылған ақпараттарды ұсыну тәртібін қамтиды.
7. "Ахуалдық жоспары" қосымшасы
Ахуалдық жоспарда мыналар:
1) жұмыс істейтіндердің санын көрсете отырып, үйлер мен ғимараттарды тұтас алғанда өнеркәсіптік объектінің өндіріс алаңдары;
2) авария болған жағдайда зақымдаушы факторлардың іс-әрекеті аймағында қалған ұйымдар, елді мекендер, адамдар көп жиналатын орындар (ауруханалар, бала бақшалары және балалар яслилері, мектептер, тұрғын үйлер, стадиондар, кинотеатрлар, вокзалдар, әуежайлар, базарлар);
3) "Өнеркәсіптік объектідегі қауіпсіздікті талдау" бөлімінде белгіленгендей, осы аймақтардағы адамдардың саны мен зақымдаушы факторлардың жеткен уақытын көрсете отырып, зақымдалуы мүмкін аймақтар көрсетіледі.
8. "Ақпараттық парақ" қосымшасы
Көрсетілген қосымшада азаматтар мен қоғамдық ұйымдардың сұрауы бойынша қауіпсіздік декларациясынан бөлек онда мыналар:
1) қызметі өндірістің жоғары қауіптілігіне байланысты ұйымдардың атаулары;
2) жұртшылықты ақпараттандыру және өзара іс-қимыл жасау үшін жауапты адам туралы мәліметтерді;
3) өндірістік қызметтің қысқаша сипаттамасы;
4) қауіпті заттардың тізбесі мен негізгі сипаттамалары;
5) болуы ықтимал авариялар, төтенше жағдайлар және олардың зардаптары туралы қысқаша ақпараттар;
6) авария кезінде халыққа хабарлаудың тәсілдері және апат кезінде халықтың қажетті іс-қимылдары туралы ақпараттар;
7) қосымша ақпараттар алудың көздері туралы мәліметтер қамтылады.

4-қосымша

Жобаланатын өнеркәсіптік объектілердегі қауіпсіздік
декларациясына қойылатын ерекше талаптар

1. "Жалпы ақпарат" бөлімінің құрамына:

1. Сипаттама кезінде өнеркәсіптік объекті туралы жалпы мәліметтерге:
1) сақтандырылған объектілердегі ұйымдардың атаулары және мекен-жайлары, сақтандыру түрлері және залалды өтеу тәртібі туралы деректер енбейді;
2) жобалауда құрылыс алаңындағы ауданның сейсмикалығы, жердің сипаттамасы, табиғи-ауарайлық және басқа да сыртқы әсер ету жағдайларын іздестіру бойынша есеп беру жөнінде қосымша мәліметтер енгізіледі.
2. Қауіпсіздіктің жалпы шараларын сипаттау кезінде өндіріс қызметкерлері, техникалық қадағалау қызметкерлері және авария зардаптарын жоюдың мүмкіндіктерін есепке ала отырып, аварияға қарсы күштер мен авариялық-құтқару қызметтері санының негіздемесі қосымша енгізіледі.
2. "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін талдау" бөлімінің құрамына:
3. Технологиялық және аппаратуралық безендіру туралы деректерге:
1) секциялар, өндірістер, өрт жарылысы қауіпті және химиялық қауіпті заттарды сақтау орындарының арасындағы аралықтары; әкімшілік, көмекші және өндірістік ғимараттарды, технологиялық процестерді басқару пункттерін орналастырудың дұрыстығы; жөндеу мен авариялық жұмысты, қызмет көрсететін қызметкерлерді көшіруді қамтамасыз ететін шарттарды жеткіліктілігін есепке ала отырып, жабдықтар мен ғимараттарды, жер қойнауын пайдалану объектілерін, магистральды құбырларды ұтымды орналастырудың негіздемесі;
2) құрылыс конструкциясын таңдау негіздемесін есепке ала отырып: техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардан туындаған зақымдағыш факторлардың әсер ету тұрақтылығы, теңселу жағдайларында және циклдік салмақта жұмыс істеу, технологиялық процестерді басқару пункті үйлерінің орнықтылығын қамтамасыз ету;
3) технологиялық жүйелерді және технологиялық шешімдерді ұтымды таңдау негіздемесін есепке ала отырып: технологиялық операцияларды бір технологиялық операцияға бөлу жолымен кірме блоктардың жарылу қауіпі бар ықтимал деңгейін төмендету; жарылу қауіпі бар ортаның пайда болуын болдырмау мақсатында қосымша процестер немесе кезеңдерін енгізу;
4) процестер мен факторлардың дамуына әсер ететін кезеңдерді сипаттай отырып, процестерге қауіпсіздік декларациясы деңгейіндегі көзқараспен баға беру; өрт-жарылу қауіпі бар қоспалардың пайда болуының алдын алу шарттарынан туатын өзара әсер ететін құрамдастарды ұтымды іріктеу және жарылыс қауіпінің деңгейін төмендету; жылу тиімділігі, оның ішінде факторлар көлемін есепке ала отырып, лабораториялық және тәжірибелік жабдықтарды өндіріске қосу туралы деректер; жобада ұсынылған шөгу, шайыр, қауіпті қоспалардың пайда болуын болдырмау әдістері мен құралдарының тиімділігі және оларды кетірудің есепке алынған тәсілдері енеді.
4. Қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған техникалық шешімдерді сипаттау кезінде:
1) жабдықтарды бұзылудан және коррозиядан қорғау, өрт-жарылу қауіпті және химиялық қауіпті заттардың ауаға таралуын шектеу жөнінде жобада қабылданған шешімдер;
2) технологиялық процесті үздіксіз энергиямен жабдықтау жөніндегі жоба шешімінде қабылданған негіздеме;
3) шикізатты, дайын өнімді тасымалдау кезінде және олардың сақталу қауіпсіздігі жөнінде жоба шешімінде қабылданған негіздеме қосымша енгізіледі.
5. Өте қауіпті өндірістерде орын алған авариялар мен ақаулар туралы мәліметтер қауіптер мен қатерді талдау кезінде енгізілмейді.
6. Қауіпсіздік декларациясы қосымшасының құрамына "Ақпараттық парақ" енгізілмейді.

5-қосымша

Жұмыс істейтін өнеркәсіптік объектілер үшін қауіпсіздік
декларациясына қойылатын ерекше талаптар

1. Жоба құрамында дайындалған, қауіпсіздік декларациясының негізінде әзірленген, жұмыс істейтін өнеркәсіптік объектілер үшін қауіпсіздік декларациясы.
2. Пайдалануға қосылған өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздік декларациясында - қауіпсіздікті қамтамасыз етудің жалпы шараларын бейнелейтін "Жалпы ақпарат" бөліміне мынадай қосымша ерекшеліктер:
1) әрбір өте қауіпті өндірістер үшін жобалық шешімдерді іске асыру туралы мәліметтер;
2) өте қауіпті өндірістерді іске қосу туралы мәлімет енгізіледі.
3. Жобалық шешімдерді іске асыру туралы мәліметтер мыналарды:
1) өнеркәсіптік объектінің құрылысын жүргізу процесінде өнеркәсіп қауіпсіздігіне әсер ететін жобада келтірілген өзгерістер мен жобалау ұйымдарымен келісілген тізбелер;
2) өнеркәсіптік объектінің құрылысын жүргізу кезінде қабылданған техникалық шешімдердің жобалау шешімдеріне және өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы қолданыстағы нормалар мен ережелерге сәйкестігін растауды, төтенше жағдайларды оқшауландыру және жою, төтенше жағдайлардан халықты және аумақты қорғауды қамтиды.
4. Ауқымды өте қауіпті өндірістерді пайдалануға қабылдау туралы мәліметтер мыналарға:
1) жер қойнауын пайдалану объектілері, магистральды құбырлары, негізгі технологиялық жабдықтар, автоматтық бақылау жүйелері, басқару және аварияға қарсы автоматтық қорғану, өрттен қорғану жүйелері, байланыс жүйелері, авариялық дабылдағыштар мен хабарлауды тексеру және кешенді сынаудан өткізу туралы деректер;
2) құрылыс конструкциялары, бақылау-өлшеуіш аспаптарының негізгі технологиялық жабдықтарын және автоматиканы, энергиямен қамту жүйесін, желдеткіш жүйесін, өрт дабылдағыштарының жүйесін, аварияны хабарлау жүйесін сынаудан өткізу актілерінің тізбесі;
3) технологиялық реттеуді қоса алғанда, белгіленген тәртіппен әзірленген және бекітілген техникалық құжаттар, іске қосу нұсқаулықтары, пайдалануға беру нұсқаулықтары, жұмыс орындары бойынша нұсқаулықтар, техника қауіпсіздігі және өрт қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулықтар және басқалары жатады.
5. Жұмыс істеп тұрған өнеркәсіптік объекті үшін қауіпсіздік декларациясын пайдалану сатысында қауіпсіздіктің жалпы шараларын сипаттау кезінде "Жалпы ақпарат" бөлімін құрастырудың қосымша мынадай ерекшеліктері:
1) өнеркәсіп объектілерінде және соған ұқсас өндірістерде орын алған жарылыс, өрт тудыратын немесе атмосфераға қауіпті заттар тарататын өндірістік апаттардың негізгі себептеріне талдау жасауды есепке ала отырып, авариялардың алдын алу жөніндегі әзірленген шаралардың орындалуы туралы деректер;
2) қызметкердің өнеркәсіп қауіпсіздігінің нормалары мен ережелерін білу туралы білімін ұдайы тексере отырып, жұмысқа кіруіне рұқсат беру тәртібін сақтау туралы мәліметтер, сондай-ақ қауіптілігі жоғары жұмыстарды ұйымдастыру мен жүргізуге жауап беретін адамдарды аттестациялау жүйелері туралы мәліметтер, оның ішінде аттестацияланатын лауазымды адамдардың тізбесі, аттестациялауды ұдайы өткізу, аттестациялау комиссиясының деңгейі туралы мәліметтер;
3) өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы жаңадан енгізілген нормалар мен ережелерде, өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы республикалық және мақсатты бағдарламаларда, құрамына өнеркәсіптік объекті кіретін ұйымдардың немесе жоғары ұйымдардың бұйрығында көзделгендей, қауіпсіздікті арттыру жөніндегі шаралардың орындалуы туралы мәліметтер;
4) пайдаланылатын өте қауіпті объектілерге кәсіби авариялық-құтқару қызметі мен құрамаларының қызмет көрсетуі туралы мәліметтер енгізіледі.
6. Өнеркәсіптік объектіні пайдаланудан шығару кезінде қауіпсіздік декларациясына "Өнеркәсіптік объектіні пайдаланудан шығару (өте қауіпті өндірісті) туралы мәлімет" қосымшасын енгізеді, онда:
1) пайдаланудан қауіпсіз шығару негіздемесі;
2) пайдаланудан шығаруды жүргізу негізіндегі шешім туралы ақпарат;
3) Комитеттің тиісті органымен әзірленген және келісілген объектіні пайдаланудан шығару туралы қолда бар мәліметтер қамтылады.

6-қосымша

Гидротехникалық құрылыстардың, І, ІІ, ІІІ сыныптардағы
қоймалар мен шлам жинақтаушылардың қауіпсіздік
декларациясына қойылатын ерекше талаптар

1. "Жалпы ақпарат" бөлімінің құрамына:
Объектінің орналасқан жерін сипаттау кезінде қосымша:
1) гидротехникалық құрылыстар, қоймалар немесе шлам жинақтаушылар (бұдан әрі - құрылыс) орналасқан ауданның гидрологиялық, гидрогеологиялық және инженер-геологиялық жағдайы;
2) гидродинамикалық авария кезінде су басу аймақтарының шекаралары кіреді.
2. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің жалпы шараларының құрамына қауіпсіздік декларациясын жасау кезінде құрылыс параметрлерінің жобаға сәйкестігі туралы қосымша мәлімет енгізіледі.
3. "Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін талдау" бөлімінің құрамына:
1) жиналған қалдықтар мен сұйықтардың нақты мөлшері мен құрамының жобаға сәйкестігін анықтау;
2) негіздеменің геологиялық және гидрогеологиялық ерекшеліктерін сипаттау;
3) негізгі құрылыстың сейсмологиялық сипаттамасы;
4)* перечень контролируемых параметров состояния сооружения и их фактические показатели по отношению к предельно допустимым;
5) құрылыс жағдайын бақылауға және байқауға талдау жасаудың қысқаша нәтижесі;
6) пайдалану кезінде авария мен технологиялық реттеуден ауытқу кезінде орын алған мәліметтер туралы;
7) гидродинамикалық авариялардың туындауы және дамуы жағдайын талдау;
8)гидродинамикалық авариялар мен төтенше жағдайлардың қатерін бағалау;
9) болуы мүмкін гидродинамикалық авариялардың туындауын және дамуын талдау сценарийінің топтау-үлгісі;
10) құрылыстың орнықтылығын қамтамасыз етуге бағытталған техникалық шешімдерді (мониторинг жүйесінің және аварияға қарсы арналған құралдар сипаттамасын қоса алғанда) сипаттамасы;
11) құрылыс жағдайларына сараптама жасаудың нәтижелері жөніндегі шаралардың (құрылыстардың сырт жерлерін жылынудан, батпақтанудан қорғау жөніндегі шараларды қоса алғанда) орындалуы туралы мәліметтер.
* РҚАО-ның ескертуі: 4)-тармақшаның қазақша аудармасы болмағандықтан мәтін орысшада беріліп отыр .
4. Қауіпсіздік декларациясына қосымша ретінде:
1) төтенше жағдайлар туындаған жағдайда су басқан ауданда қалған құрылыстар мен оған іргелес аумақты орналастыру жоспары;
2) бөгеттерді қоршайтын көлденең қималар келтіріледі.

7-қосымша

(Бірінші беті
Титульный лист)
------------------
(Тіркеу нөмірі
Регистрационный номер)
БЕКІТЕМІН
УТВЕРЖДАЮ
----------------
(Ұйым басшысы, қол қойылған күні
Руководитель организации, дата)
------------------------------------------
(Мөрдің орны
Место печати)

ҚАУІПСІЗДІК ДЕКЛАРАЦИЯСЫ

ДЕКЛАРАЦИЯ БЕЗОПАСНОСТИ

-------------------------------------------------
(Өнеркәсіптік объектінің атауы
Наименование промышленного объекта)

-------------------------------------------------
(Елді мекеннің атауы
Наименование населенного пункта)

8-қосымша

Өнеркәсіп объектісінде туындаған авариялардың қаупі мен қатерін талдау кезінде пайдалану үшін ұсынылатын нормативтік және әдістемелік материалдардың
тізбесі

1. Үйлер мен ғимараттардың өрт-жарылу және өрт қауіптілігі бойынша санаттарын анықтау. РНТП 01-94.
2. Өрт қауіпсіздігі. Жалпы талаптар. ГОСТ 12.1.004-91.
3. Барлық меншік нысанындағы объектілер үшін өрт қауіпсіздігінің базалық ережелері (БППБ ҚР-93).
4. Құрылыс-монтаж және отпен жұмыс істеу өндірістері кезіндегі өрт қауіпсіздігінің ережелері. ППВС-01-94.
5. Қазақстан Республикасындағы өрт қауіпсіздігі туралы ережелер. Негізгі талаптар. ППБ ҚР 08-97.
6. Заттардың (материалдардың) қауіпсіздік құжаты. ГОСТ 30333-95.
7. Қауіпті жүктер. Топтастыру және таңбалау. ГОСТ 19433-88-С.1-43.
8. Химиялық қауіпті объектілер мен көліктегі авариялар кезінде (қирату) қатты әсер ететін улы заттармен зақымдану көлемін болжау тәсілі. 1990.С.1-27.
9. Төтенше жағдайлар кезінде қалалар мен аймақтардағы аумақтарда инженерлік жағдайды болжаудың тәсілі, М,ә/б 52609,1991 ж.
10. Төтенше жағдайларда химиялық жағдайды болжау және бағалау жөніндегі әдістемелік оқулық. М,ВНИИ ГОЧС, 1993 ж.
11. Жерсілкінісі зардаптарын бағалау оқулығы. РСЧС (1-кітап) болуы ықтимал аварияларды, апаттарды, зілзалаларды болжау жөніндегі әдістемелік жинақтар. М, Ресей ТЖМ,1994 ж.
12. РСЧС болуы ықтимал аварияларды, апаттарды, зілзалаларды болжау жөніндегі әдістемелік жинақтар (1 және 2-кітаптар). М., Ресей ТЖМ, 1994 ж.
13. Ірі авариялардың алдын алу. Нақтылы басшылық. Химия өнеркәсібіндегі қауіпсіздік жөнінде ЮНЕП, МБТ және ВОЗ қатысуымен әзірленген Халықаралық бағдарламаға МБТ үлесі. Э.В. Петросянның редакциялауымен ағылшын тілінен аударылған, М,МП "Рароr", 1992-256 б.
14. Химиялық қауіпті технологиялық объектілерді бағалау. Әдістемелік ұсыныстар. Химия өнеркәсібі басшы мамандардың және мамандарының біліктілігін арттыру Жаңамәскеу институты, Тула - 1992 ж.
15. Жарылу қауіпті процестерінің жекеленген факторларын талдау және олардың мөлшерін бағалау. Әдістемелік ұсыныстар. Химия өнеркәсібі басшы мамандардың және мамандарының біліктілігін арттыру Жаңамәскеу институты, Тула - 1992 ж.
16. Химиялық апаттардың зардаптарын бағалау әдістері ("ТОКСИ" әдістері). М,. НТЦ "Өнеркәсіптік қауіпсіздік", 1993 ж.
17. Отын-ауа қоспалары авариялық жарылыстары зардаптарын бағалаудың әдістері. М,. НТЦ "Өнеркәсіптік қауіпсіздік", 1993 ж.
18. Өндірістік объектілерді жобалаудың санитарлық нормалары. N 1.01.001-94.
19. Жұмыс аймағының ауасындағы КШР зиянды заттар. N 3.02.002-97.
20. КШР атмосфералық ауаны ластаушы заттар. N 3.02.002-97.
21. Топырақтағы КШР химиялық заттар. N 3.02.002-97., 24.11.97 ж.
22. Топырақтағы пестицид мөлшерінің гигиеналық нормативтері. N
6.02.002.97,. 24.11.97 ж.
23. Судың жоғарғы қабатын ластанудан қорғаудың санитарлық ережелері мен нормалары. N 4.01.053.97., 18.08.97 ж.
24. Темір жол бойынша қауіпті жүктерді тасымалдаудың ережелері. М., "Транспорт" 1996 ж.
25. Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін декларациялау. "Өнеркәсіптегі еңбек қауіпсіздігі" журналы N 7, 1996 ж. 2-19 беттер.
26. Жарылғыш материалдарды шығаратын, сақтайтын және пайдаланатын кәсіпорындар үшін қауіпсіздік декларациясын әзірлеу ерекшеліктері. Төтенше жағдайлар кезіндегі қауіпсіздік мәселелері, 2, М.1997 ж., 3-11 беттер.
27. Ірі өнеркәсіптік авариялардың алдын алу туралы конвенция. Еңбекті ұйымдастырудың халықаралық Бас конференциясы, маусым 1993 ж.
28. Өнеркәсіптік аварияға шекарааралық әсер ету туралы конвенция, БҰҰ, Еуропалық экономикалық комиссия, Нью-Йорк және Женева, 1994 ж.