Об утверждении программы государственной миграционной политики в городе Алматы

Решение IX сессии Алматинского городского Маслихата II созыва от 4 апреля 2001 года. Зарегистрировано управлением юстиции города Алматы 24 апреля 2001 года за № 325. Утратило силу решением маслихата города Алматы от 30.10.2009 N 253

Сноска. Утратило силу решением XXII-й сессии маслихата города Алматы IV созыва от 30.10.2009 N 253.

В соответствии с подпунктом 1 пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении в Республике Казахстан" и представлением акима города Алматы Алматинский городской Маслихат II-го созыва решил:

1. Утвердить программу государственной миграционной политики в городе Алматы и мероприятия по ее реализации, приложение № 1, 2.

2. Контроль за выполнением настоящего решения возложить на постоянную депутатскую комиссию по вопросам общественного согласия и духовного развития (Байсарина А.Ж.) и заместителя акима города Алматы Бижанова А.Х.

Председатель IХ-й сессии
Алматинского городского
Маслихата II-го созыва В. Булекбаев

Секретарь Алматинского
городского Маслихата
II-го созыва Ж. Турегельдинов

Приложение № 1
к решению IХ-й сессии
Алматинского городского
Маслихата II-го созыва
от 4 апреля 2001 года

ПРОГРАММА
ГОСУДАРСТВЕННОЙ МИГРАЦИОННОЙ ПОЛИТИКИ
В ГОРОДЕ АЛМАТЫ

Алматы 2001 г.

П А С П О Р Т

Наименование	Программа реализации концепции государственной миграционной политики в г. Алматы
Цель	Формирование устойчивой миграционной политики, обеспечивающей социальную и экономическую безопасность развитию города Алматы и создание всех необходимых условий по реализации прав мигрантов
Задачи	- Сокращение и стабилизация внешних эмиграционных процессов - предотвращение утечки интеллектуального потенциала города за пределы страны; - регулирование и контролирование миграционных процессов, в том числе: планирование и управление трудовой миграцией, "борьба" с нелегальной миграцией; - всемерное содействие по обустройству оралманов, их эффективной адаптации в "жизнь" города и постепенной интеграции в его социальную среду; - регулирование процессов связанных с беженцами направленных, с одной стороны, на их интеграцию в социальную среду и, с другой, на содействие по их возвращению в государства происхождения
Ожидаемые результаты	Формирование миграционной политики, обеспечивающей создание всех необходимых условий по реализации прав мигрантов. Данный интернациональный контингент жителей города будет иметь, в случае желания все необходимые условия для его адаптации и интеграции в жизнь города. Основными критериями их повседневной жизни будут являться здоровый образ жизни и повышение материального благосостояния, духовной нравственности в рамках этнокультурных традиций, Конституции Республики Казахстан.
Этапы реализации	Реализация программы ожидается в два этапа: 1 этап - 2001-2005г.г.; 2 этап - 2005-2030г.г. Данная Программа и План мероприятий раскрывают и конкретизируют, в основном, первый этап. Второй этап отражен концептуально.

В В Е Д Е Н И Е

Программа миграционной политики города Алматы разработана в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан № 1346 "О Концепции миграционной политики Республики Казахстан" от 5 сентября 2000 года.
Исходной базой при разработке настоящей программы явились:
- цели и задачи, отраженные в Концепции репатриации этнических казахов на историческую родину, Концепциях государственной демографической и миграционной политик Республики Казахстан;
- миграционные процессы, сложившиеся в г. Алматы к началу 2001 года.
Настоящая программа является составной частью "Программы реализации Концепции миграционной политики Республики Казахстан".
Структура и содержание настоящей программы изложены в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан № 789 от 25 мая 2000 года "Об утверждении Правил разработки программ в Республике Казахстан".

1. АНАЛИЗ СОВРЕМЕННОГО СОСТОЯНИЯ МИГРАЦИОННЫХ
ПРОЦЕССОВ В Г. АЛМАТЫ

Алматы является одним из самых крупных научных, финансовых, промышленных, культурных, спортивных центров Республики Казахстан. Город имеет достаточно развитую рыночную инфраструктуру, разветвленную сеть международных и внутри республиканских транспортных связей и коммуникаций.
Все вышеотмеченное отразилось и отражается на миграционных процессах, происходящих в городе.
Ретроспективный анализ миграционных процессов г. Алматы показывает, что наблюдавшиеся раннее отрицательные тенденции по механическому движению населения прекратились в последние годы.
В то же время, механический прирост численности населения г. Алматы обусловлен, в основном, за счет внутренней миграции.
Внешняя миграция остается еще отрицательной, как по ближнему, так и по дальнему зарубежью. В 2000 году потери составили 7886 человек, что превышает потери за аналогичный период 1999 года в 1,5 раза. Если в 1999 году за пределы республики выехало 8309 человек, то в 2000 году - 10589 человек (увеличение на 27,4%).
В национальном разрезе из города выезжают, в основном, русские, украинцы, немцы, евреи. Приезжают, в основном, казахи, уйгуры, корейцы, азербайджанцы.
Основной миграционный поток по районам города приходится в большей мере на Алмалинский, Ауэзовский и Бостандыкский районы города.
В миграционный процесс за январь-декабрь 2000 года было вовлечено 43,8 человек (валовая миграция), что на 33,1% больше, чем в 1999 году (Таблица 1).

	Сальдо миграции	Прибыло	Выбыло
Итого по всем потокам в том числе:	2346	23069	20723
Международная миграция	-7886	2703	10589
- вне стран СНГ	-1844	155	1999
- страны СНГ	-6042	2548	2590
Межобластная миграция	10232	20366	10134

Сравнительный анализ миграционных потоков населения в разрезе трудоспособного возраста за 1999 г. и 2000 г. показывает увеличение доли прибывших в трудоспособном возрасте в 2000 году по сравнению с 1999 годом (таблица 2).

Таблица 2

Миграция лиц трудоспособного возраста г. Алматы

	2000 г.	1999 г.	Темпы роста %
Моложе трудоспособного возраста
Сальдо	-250	+93	Х
Трудоспособного возраста
Сальдо	+3885	+5559	69,9
Старше трудоспособного возраста
Сальдо	-1289	-715	180,3

Как видно из таблицы 2, в 2000 году наблюдалось увеличение общей численности прибывших в трудоспособном возрасте по сравнению с 1999 годом. В то же время выбыло больше, почти в два раза, лиц старше трудоспособного возраста. В противоположность с 1999 годом в 2000 году наблюдалось отрицательное сальдо миграции лиц моложе трудоспособного возраста.
Сопоставительный анализ миграционных потоков по уровню образования показывает увеличение эмиграции более образованного населения. Так, например, в 1999 и 2000 гг. доля выбывших лиц с высшим образованием превзошла их долю по прибытию не менее чем на 10 процентов. Важнейшим направлением деятельности в области миграции в г. Алматы является работа, связанная с репатриантами (оралманами). В 2000 году численность оралманов проживающих в г. Алматы составила 1835 человек или 496 семей (таблица 4).

№	Страна прибытия	Кол-во семей	В % к итогу	Кол-во чел-к	В % к итогу
1	Монголия	115	36,9	489	41,9
2	Китай	188	60,3	644	55,1
3	Афганистан	2	0,6	6	0,5
4	Иран	2	0,6	10	0,9
5	Турция	5	1,6	19	1,6
	Итого дальнее зарубежье	312	100	1168	100
6	Россия	74		212
7	Узбекистан	68		297
8	Туркменистан	14		70
9	Кыргызстан	6		14
10	Таджикистан	19		63
11	Латвия	1		4
12	Украина	2		7
	Итого ближнее зарубежье	184		667
	Всего	496		1835

Наибольшая численность оралманов, прибывших из дальнего зарубежья, приходится на Китай - 55,1 % и Монголию - 41,9 %. По ближнему зарубежью наибольшая численность оралманов приходится на Узбекистан и Россию. Из них в 2000 году было принято 17 семей по квоте на 2000 год.
Одним из основных направлений в миграционной политике г. Алматы является работа по приему и рассмотрению ходатайств иностранных граждан о предоставлении им статуса беженцев в Республике Казахстан. Основная масса беженцев прошла официальную регистрацию в 1998 году. На первое января 2001 года официальное количество, приобретших статус беженца по г.Алматы, составляло 754 человека, включая детей. В основном (99 %) это граждане Исламского Государства Афганистан. Большинство из них в стране происхождения занимали высокие государственные посты, обучались в ВУЗах республик бывшего СССР. По национальному составу основной контингент беженцев составляют таджики - 488 человек (64,7 %), пуштуны - 106 человек ( 14 %), хазара - 47 человек (6,2 %), узбеки - 45 человек (5,9 %) и другие национальности - 68 человек (9,0 %).
Не всем обратившимся предоставляется статус беженца. В 2000 году было отказано в предоставлении статуса беженца 108 семьям (146 человек), 175 семей (308 человек) были сняты с учета по различным причинам, в том числе 57 семей (116 человек) из числа ранее признанных беженцами.

2. ЦЕЛЬ И ОСНОВНЫЕ ЗАДАЧИ МИГРАЦИОННОЙ
ПОЛИТИКИ Г.АЛМАТЫ

Исходя из изложенного выше анализа миграционных процессов в г. Алматы, а также, в соответствии с основными целями и задачами, отраженными в Концепции миграционной политики Республики Казахстан, основной целью Программы миграционной политики г. Алматы является формирование устойчивой миграционной политики, обеспечивающей социальную и экономическую безопасность в развитии города и создание всех необходимых условий по реализации прав мигрантов.
Для достижения поставленной цели перед городскими органами власти стоят следующие задачи:
- сокращение и стабилизация внешних эмиграционных процессов;
- предотвращение утечки интеллектуального потенциала города за пределы страны;
- регулирование и контролирование миграционных процессов, в том числе: планирование и управление трудовой миграцией, "борьба" с нелегальной миграцией;
- всемерное содействие по обустройству оралманов, их эффективной адаптации в "жизнь" города и постепенной интеграции в его социальную среду;
- регулирование процессов, связанных с беженцами направленные, с одной стороны, на их интеграцию в социальную среду и, с другой, на содействие по их возвращению в государства происхождения.

3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ И МЕХАНИЗМ
РЕАЛИЗАЦИИ МИГРАЦИОННОЙ
ПОЛИТИКИ В Г.АЛМАТЫ В 2001-2005 ГГ.

3.1. СОКРАЩЕНИЕ ЭМИГРАЦИИ

Сокращение выезда граждан города за пределы страны является одним из основных направлений миграционной политики в г. Алматы.
Основными инструментами в данном направлении являются:
- ежегодное определение "Индикатора эмиграционного настроения города Алматы (проведение социологических обследований и выявление основных причин эмиграции по национальностям, возрастам и районам города);
- проведение телевизионных, радио передач под рубрикой "Наши соотечественники за рубежом", "Мы родились в Алматы" и т.д.
В целях сокращения "утечки мозгов" будут предусматриваться различные информационные разъяснительные передачи об уровнях жизни в различных странах мира, жизни бывших высококвалифицированных соотечественников за рубежом.

3.2. РЕГУЛИРОВАНИЕ И КОНТРОЛИРОВАНИЕ ИММИГРАЦИИ

Система регулирования и контролирования иммиграционных процессов в городе Алматы будет осуществляться по следующим подсистемам: Внутренняя (межобластная) миграция; подсистема "Репатрианты (оралманы)"; подсистема "Беженецы", подсистема "Трудовая и нелегальная иммиграция".
По подсистеме "Внутренняя (межобластная) миграция" основными инструментами будут:
- создание информационного банка данных по прибывшим и убывшим в различных разрезах (половозрастном, профессиональном, места прибытия и убытия и т.д.);
- ежегодная разработка "портрета внутреннего (межобластного) эмигранта и иммигранта".
По подсистеме "Репатрианты (оралманы)" основными инструментами миграционной политики будут являться:
- создание адаптационных центров;
- обеспечение их жилищными условиями;
- ежегодная разработка программ "Трудоустройство мигрантов (оралманов) - занятость, профессиональное обучение, самозанятость";
- социологические обследования по адаптации и интеграции мигрантов (оралманов) в жизнь города;
- обеспечение социальной помощи - медицинское обеспечение, социальное страхование, предоставление пенсий и пособий и т.д.;
- оказание правовой (юридической) помощи во всех случаях, включая гражданские дела, трудовые споры и т.д.,;
- содействие обучению детей оралманов в школах, колледжах, ВУЗах города и т.д.;
- ежегодное проведение мероприятия "День оралманов г. Алматы".
Основными инструментами миграционной политики по подсистеме "Беженцы" в г. Алматы будут являться в основном почти все мероприятия, предусматриваемые для репатриантов (оралманов), с включением дополнительно следующего:
- создание информационного банка данных по беженцам в г. Алматы;
- создание центров временного размещения и проживания;
- создание специализированных школ для детей беженцев;
- ежегодный контроль всех беженцев соответствию этого статуса;
- содействие беженцам возвращению их в государства происхождения;
- установление контактов с миграционными или другими службами в государствах, являющимися страной происхождения беженцев;
По подсистеме "Трудовая и нелегальная иммиграция" основными инструментами миграционной политики будут являться: - лицензирование деятельности рабочих-иностранцев прибывших в рамках трудовой миграции; - разработка "Системы контроля нелегальной иммиграции". Все вышеизложенное является основными мероприятиями на 2001-2005 годы. В долгосрочной перспективе основными мероприятиями в области миграционной политики в г. Алматы будут являться: - разработка экономических нормативов народонаселения г. Алматы; - разработка миграционной политики г. Алматы в целях обеспечения "Демографического оптимума". 4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ И ИСТОЧНИКИ ФИНАНСИРОВАНИЯ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ Основными финансовыми источниками реализации Программы миграционной политики г. Алматы будут являться: - средства бюджета; - средства различных специализированных и международных фондов, в том числе МОМ, УВКБ ООН; - благотворительные отчисления работодателей и граждан города; - другие источники.
Наряду с финансовыми ресурсами при реализации Программы будет широко использоваться идеологическая работа на телевидении, радио в печати.

5. ОЖИДАЕМЫЙ РЕЗУЛЬТАТ ОТ РЕАЛИЗАЦИИ
ПРОГРАММЫ

В результате реализации мероприятий программы в 2030 году в городе Алматы должна сформироваться устойчивая миграционная политика, обеспечивающая социальную и экономическую безопасность развития города и создания всех необходимых условий по реализации прав мигрантов.
Данный интернациональный контингент жителей города будет иметь, в основном, все необходимые условия для адаптации и интеграции в жизнь города. Основными критериями повседневной жизни населения должны являться здоровый образ жизни и повышение материального благосостояния, духовной нравственности в рамках этнокультурных традиций, Конституции Республики Казахстан.

ГЛОССАРИЙ

1. Демографический оптимум - половозрастной состав населения страны, Региона, сбалансированный по возрастным группам и полу.

2. Механическое движение - изменение численности населения, обусловленное его эмиграцией, иммиграцией и перемещениями внутри страны.

3. Отрицательное сальдо миграции - эмиграция превышает иммиграцию.

4. Внутренняя миграция - перемещение населения внутри страны.

5. Внешняя миграция - перемещение населения в пределы (иммиграция) и за пределы (эмиграция) страны.

6. Международная организация миграции (МОМ).

7. Управление Верховного комиссара ООН по делам беженцев (УВКБ ООН).

Председатель IХ-й сессии
Алматинского городского
Маслихата II-го созыва В.Булекбаев

Секретарь Алматинского
городского Маслихата
II-го созыва Ж.Турегельдинов

Приложение 2

ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

№	Мероприятия	Ответственные исполнители	Сроки	Форма за- вершения	Источники финансирования
Снижение внешней эмиграции
1.	Разработка "Индикатора эмиграционного настроения города Алматы"	Управление по миграции и демографии, Фонды и общественные организации	IV кв. 2001г.	Типовая анкета	Местный бюджет
2.	Проведение телевизионных, радио передач под рубрикой "Наши соотечественники за рубежом", "Мы родились в Алматы" и т.д	Городские СМИ, Управление по миграции и демографии	Регу- лярно	Теле, радио передача	Местный бюджет, СМИ
3.	Специализированные информационно- разъяснительные передачи об уровнях жизни в различных странах мира, жизни бывших высоко- квалифицированных соотечественников за рубежом	Городские СМИ, Управление по миграции и демографии	Регу- лярно	Теле, радио передача	Местный бюджет, СМИ
4.	Социологические обследования по определению "Индикатора эмиграционного настроения города Алматы"	Управление по миграции и демографии, Фонды и общественные организации	Еже- годно	Краткий аналити- ческий отчет	Местный бюджет
5.	Разработка, для выезжающих за рубеж, буклета "Мой город Алматы" с информацией о правах, гарантиях и возможностях обратного возвращения	Управление по миграции и демографии	Регу- лярно	Буклет
Контроль и регулирование иммиграции
"Внутренняя (межобластная) миграция"
6.	Создание информационного банка данных по внутренним мигрантам	Управление статистики г. Алматы, Управление по миграции и демографии, Управление миграционной полиции	Еже- годно	Банк данных	Местный бюджет
7.	Составление "портрета внутреннего (межобластного) эмигранта и иммигранта"	Управление по миграции и демографии	Еже- годно	Краткий аналити- ческий отчет	Местный бюджет
"Репатрианты (оралманы)"
8.	Создание адаптационного центра	Аппарат Акима г.Алматы, Управление по миграции и демографии	2001	Адаптаци- онный центр	Местный бюджет
9.	Обеспечение репатриантов жилищными условиями	Управление по миграции и демографии	Еже- годно	Выделение жилья	Республикан- ский бюджет
10.	Выделение желающим земельных участков под индивидуальное жилищное строительство для компактного расселения	Департамент архитектуры и градострои- тельства, Комитет по управлению земельными ресурсами, Управление по миграции и демографии	Еже- годно	Предос- тавление земельных участков	Бюджет Республики и Алматы
11.	Социологическое обследование по адаптации и интеграции мигрантов (оралманов) в жизнь города	Управление по миграции и демографии, Фонды и общественные организации	Посто- янно	Аналити- ческий отчет	Местный бюджет, бюджеты фонда
12.	Оказание социальной помощи - медицинское обеспечение, социальное страхование, предоставление пенсий и пособий и т.д.	Департамент труда, занятости и соц.защиты населения, Управление по миграции и демографии			Местный бюджет
13.	Оказание правовой (юридической) помощи во всех случаях, включая гражданские дела, трудовые споры и т.д.	Городские органы по правовой защите, Управление по миграции и демографии		Социаль- ное обеспе- чение	Местный бюджет
14.	Содействие обучению детей оралманов в школах, колледжах, ВУЗах города и т.д.	Управление по миграции и демографии		Обучение детей	Местный бюджет
15.	Проведение мероприятия "День оралманов г.Алматы"	Управление по миграции и демографии	Еже- годно	Меропри- ятие	Местный бюджет
"Беженцы"
16.	Создание информационного банка данных по беженцам г. Алматы	Управление по миграции и демографии	Посто- янно	Банк данных	Республи- канский бюджет, УВКБ ООН
17.	Создание центров (центра) временного размещения и проживания	Управление по миграции и демографии, Аппарат акима г.Алматы, УВКБ ООН, МОМ	2003	Центр	Местный бюджет, Республи- канский бюджет, УВКБ ООН, МОМ
18.	Создание специализированных школ (школы) для детей беженцев	Управление по миграции и демографии, УВКБ ООН	2001	Школа	УВКБ ООН
19.	Контроль всех беженцев соответствию этого статуса	Управление по миграции и демографии	Посто- янно	Отчет
20.	Содействие беженцам возвращению их в государства происхождения	Управление по миграции и демографии, УВКБ ООН, МОМ	Посто- янно	Отчет	Местный бюджет, УВКБ ООН
21.	Установление контактов с миграционными или другими службами в государствах, являющихся страной происхождения беженцев	Управление по миграции и демографии, УВКБ ООН, МОМ	Посто- янно	Инфор- мация	УВКБ ООН, МОМ
"Трудовая и нелегальная иммиграция"
22.	Лицензирование деятельности рабочих-иностранцев прибывших в рамках трудовой миграции	Управление по миграции и демографии, Комитет по экономике г.Алматы	Посто- янно	Лицензия	Местный бюджет
23.	Разработка "Системы контроля нелегальной иммиграции"	Управление внутренних дел, КНБ г. Алматы, Управление по миграции и демографии	С 2002 года	Система контроля	Местный бюджет

Председатель IХ-й сессии
Алматинского городского
Маслихата II-го созыва В.Булекбаев

Секретарь Алматинского
городского Маслихата
II-го созыва Ж.Турегельдинов

Алматы қаласының мемлекеттiк көшi-қон саясаты бағдарламасын бекiту туралы

IІ сайланған Алматы қалалық Мәслихатының IX сессиясының 2001 жылғы 4 cәуірдегі шешімі. Алматы қалалық Әділет басқармасымен 2001 жылғы 24 сәуірде N 325 тіркелді. Күші жойылды - Алматы қалалық мәслихатының 2009.10.30 № 253 шешімімен

Ескерту. Күші жойылды - Алматы қалалық мәслихатының 2009.11.30 № 253 шешімімен.


"Қазақстан Республикасындағы жергiлiктi мемлекеттiк басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 1 тармағына және Алматы қаласы Әкiмiнiң ұсынысына сәйкес II-сайланған Алматы қалалық Мәслихаты ШЕШIМ ҚАБЫЛДАДЫ:
1. Алматы қаласының мемлекеттiк көшi-қон саясаты бағдарламасы және оны iске асыру жөнiндегi шаралар бекiтiлсiн, N 1, 2 қосымша.
2. Осы шешiмнiң орындалуын бақылау қоғамдық келiсiм және рухани дамыту мәселелерi жөнiндегi тұрақты депутаттық комиссияға (А.Ж.Байсарина) және Алматы қаласы Әкiмiнiң орынбасары А.Х. Бижановқа жүктелсiн.

II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының IХ-сессиясының
төрағасы

II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының хатшысы

II-сайланған
Алматы қалалық Мәслихатының
2001 жылғы 4 сәуiрдегi
IХ сессиясының шешiмiне
N 1 қосымша

Алматы қаласы мемлекеттiк көшi-қоң
саясатының бағдарламасы

Алматы 2001

КIРIСПЕ

Алматы қаласы көшi-қон саясатының бағдарламасы 2000 жылғы 5 қыркүйектегi "Қазақстан Республикасының көшi-қон саясатының тұжырымдамасы туралы" N 1346 Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң Қаулысына сәйкес әзiрлендi. Осы бағдарламаны әзiрлеу кезiндегi негiзгi база мыналар: - этникалық қазақтарды тарихи отанына көшiру Тұжырымдамасында көрсетiлген мақсат пен мiндет, Қазақстан Республикасының мемлекеттiк демография және көшi-қон саясаттарының тұжырымдамалары; - 2001 жылдың басында Алматыда қалыптасқан көшi-қон процестерi. Осы бағдарламаның құрылымы мен мазмұны Қазақстан Республикасының Үкiметiнiң "Қазақстан Республикасында бағдарламалар әзiрлеу Тәртiбiн бекiту туралы" 2000 жылғы 25 мамырдағы N 789 Қаулысына сәйкес мазмұндалған.

ПАСПОРТЫ

--------------------------------------------------------------------- Атауы !Алматы қаласында мемлекеттiк көшi-қон саясаты тұжырымдамасын !iске асыру бағдарламасы -------------------------------------------------------------------- Мақсаты !Алматы қаласының әлеуметтiк-экономикалық қауiпсiз дамуын және !көшiп келушiлер құқығын iске асыру бойынша барлық қажеттi !жағдайдың жасалуын қамсыздандыратын тұрақты көшi-қон !саясатын қалыптастыру --------------------------------------------------------------------- Мiндеттерi!- Сыртқы көшiп келу процесiн қысқарту мен тұрақтандыру; !- Қала интеллектуалдық қуатының елден тысқары жерге кетуiн ! тоқтату; !- Көшi-қон процесiн реттеу мен бақылау, оның iшiнде: еңбек ! миграциясының жоспарлау мен басқару, заңсыз көшi-қонмен ! "күрес"; !- Оралмандардың орналасуына, олардың қала "өмiрiне" көндiгуiне ! және олардың әлеуметтiк ортаға бiртiндеп тартылуына ! жан-жақтап көмектесу; !- Босқындарға байланысты процестердi, олардың әлеуметтiк ! ортаға тартылуын реттеу және олардың мемлекетке оралуы ! жөнiндегi iс-әрекетiне жәрдемдесу. --------------------------------------------------------------------- Күтiлетiн !Келушiлер құқығын iске асыру бойынша барлық қажеттi нәтиже !жағдайларды жасауды қамсыздандыратын көшi-қон саясатын !қалыптастыру. !Қала тұрғындарының осы интернационалдық құрамы қала !өмiрiне бейiмделуi мен тартылуы үшiн барлық қажеттi жағдайды, !қалайтын болса, алатын болады. Олардың күнделiктi өмiрiндегi !негiзгi өлшем Қазақстан Республикасы Конституциясы, !этно-мәдени дәстүрлер шегiнде материалдық дәулетiн, рухани !iзгiлiктiгiн көтеру болып табылады. -------------------------------------------------------------------------- Iске !Бағдарламаны екi кезеңде iске асыру көзделедi: асыру !1 кезең - 2001-2005 жж.; кезеңдерi !2 кезең - 2005-2030 жж. !Осы бағдарлама мен шаралар жоспары негiзiнен 1-шi кезеңде ашық !нақтылайды. !2-шi кезең тұжырымдамалық сипатта берiлген. --------------------------------------------------------------------------

1. Алматы қаласындағы көшi-қон процестерiнiң
қазiргi жағдайын талдау

Алматы Қазақстан Республикасының ең iрi ғылыми, қаржы, өнеркәсiп, мәдени, спорт орталығы болып табылады. Қалада жеткiлiктi дамыған нарық инфрақұрылымы көлiк байланысы мен коммуникацияның халықаралық және iшкi республикалық тармақталған желiсi бар.
Жоғарыда көрсетiлгендердiң бәрi қалада болып жатқан көшi-қон процесiне әсер етедi.
Алматыдағы көшi-қон процестерiн болашақ тұрғысынан қарау халықтың механикалық қозғалысы бойынша бұрын байқалған терiс бағыттардың соңғы жылдары қысқарғандығын көрсетедi.
Сонымен қатар, Алматы қаласы халқы санының механикалық өсуi негiзiнен iшкi көшу есебiнен болып отыр.
Сыртқы көшi-қон таяу, сондай-ақ алыс шет ел бойынша әлi де жағымсыз болып отыр. 2000-шы жылы 7886 адам кеттi, бұл 1999 жылдың осы мерзiмiмен салыстырғанда 1,5 есе көп. Егер 1999 жылы республикадан тысқары жерде 8309 адам кетсе, 2000 жылы 10589 адам кеттi (27,4 пайызға өстi). Ұлттық белгi бойынша қаладан негiзiнен орыстар, украиндер, немiстер, еврейлер кетуде. Керiсiнше қазақтар, ұйғырлар, кәрiстер, әзiрбайжандар келуде. Қала аудандары бойынша негiзгi көшi-қоннан, Алмалы, Әуезов және Бостандық аудандарының үлесiне тиесiлi 2000 жылғы қаңтар-желтоқсандағы көшi-қон процесiне 43,8 адам тартылды, бұл 1999 жылмен салыстырғанда 33,1 пайызға артық (1 таблица).

1 Таблица --------------------------------------------------------------------- !Көшi-қон сальдосы!Келгендер!Кеткендер --------------------------------------------------------------------- Барлық ағын бойынша жиыны 2346 23069 20723 оның iшiнде: Халықаралық миграция -7886 2703 10589 - ТМД елдерiнен тыс -1844 155 1999 - ТМД елдерi -6042 2548 2590 Облыс аралық миграция 10232 20366 10134 --------------------------------------------------------------------- 1999-2000 жж. еңбекке қабiлеттi жас тұрғысынан халықтың көшi-қон ағынын салыстырмалы талдау 1999 жылы 2000 жылмен салыстырғанда еңбекке қабiлеттi жастағы келгендер санының өскендiгiн көрсетедi. (таблица 2) 2 Таблица Алматы қаласының еңбекке қабiлеттi жастағы адамдарының көшi-қоны ---------------------------------------------------------------------! 2000 ж. ! 1999 ж. ! Өсу қарқыны % --------------------------------------------------------------------- Еңбекке қабiлеттi жастан кiшiлер --------------------------------------------------------------------- Сальдо ! -250 ! +93 ! Х --------------------------------------------------------------------- Еңбекке қабiлеттi жастағылар -------------------------------------------------------------------- Сальдо ! +3885 ! +5559 ! 69,9 --------------------------------------------------------------------- Еңбекке қабiлеттi жастан үлкендер --------------------------------------------------------------------- Сальдо ! -1289 ! -715 ! 180,3 ---------------------------------------------------------------------
Екiншi таблицадан көрiнiп тұрғандай, 2000 жылы еңбекке қабiлеттi жастағы келушiлер саны 1999 жылмен салыстырғандағы артқандығы байқалады. Сонымен қатар еңбекке қабiлеттi жастар үлкен адамдардың кетуi 2 есеге жуық көбейдi. 1999 жылға қарағанда 2000 жылы еңбекке қабiлеттi жастағыдан кiшiлер көшi-қонының жағымсыз сальдосы байқалды. Бiлiм деңгейi бойынша көшi-қон ағынын салыстырмалы таңдау бiлiмдiлерiн көбiрек кеткендiгiн көрсетедi. Мысалы, 1999 және 2000 жж. жоғары бiлiмдi кеткен адамдар саны олардың келу бойынша үлесiмен кемiнде 10 пайызы асып түстi. Алматы қаласындағы көшi-қон саласындағы қызметтiң негiзгi бағыты оралмандарға байланысты жұмыс болып табылады. 2000 жылы Алматы қаласында тұратын оралмандар саны 1835 адам немесе 496 отбасы болды (4 таблица). 4 таблица --------------------------------------------------------------------- N ! Келген елi ! Отбасы ! Жиыны !Адам саны !Жиыны ! ! саны ! бойынша % ! !бойынша % ----------------------------------------------------------------------1 Монғолия 115 36,9 489 41,9 2 Қытай 188 60,3 644 55,1 3 Ауғанстан 2 0,6 6 0,5 4 Иран 2 0,6 10 0,9 5 Түркия 5 1,6 19 1,6 Алыс шетел жиыны 312 100 1168 100 6 Ресей 74 212 7 Өзбекстан 68 297 8 Түркменстан 14 70 9 Қырғызстан 6 14 10 Тәжiкстан 19 63 11 Латвия 1 4 12 Украина 2 7 Жақын шетел жиыны 184 667 Барлығы: 496 1835 ---------------------------------------------------------------------
Алыс шетелден келген оралмандардың ең көп саны Қытайға - 55,1 пайыз және Моңғолияға 41.30 пайыз тиесiлi. Жақын шетел бойынша Өзбекстан мен Ресейден оралмандар көбiрек келдi. Олардың iшiнде 2000 жылы 17 отбасы квота бойынша.
Алматыдағы көшi-қон саясатының негiзгi бағыттарының бiрi шетел аймақтарын қабылдау және оларға Қазақстан Республикасында босқындар мәртебесiн беру туралы өтiнiштердi қарау бойынша жұмыс болып табылады. Босқындардың негiзгi бұқарасы 1998 жылы ресми тiркеуден өттi. 2000 жылдың 1-шi қаңтарында Алматы бойынша босқын мәртебесiн алғандар саны балаларды қоса алғанда 754 адам болды. Бұлар негiзiнен Ауғанстан Ислам Мемлекетiнiң (99 пайыз) азаматтары. Олардың көпшiлiгi бұрын өз елiнде жоғары лауазым алғандар, бұрынғы КСРО республикалары жоғары оқу орындарында оқығандар. Ұлттық құрамы бойынша босқындардың негiзгi құрамын Тәжiктер - 488 адам (64,7 пайыз), Пуштундар - 106 адам (14 пайыз), Хазарлар - 47 адам (6,2 пайыз), Өзбектер - 45 адам (5,9 пайыз) және өзге де ұлттар - 68 адам (9,0 пайыз) құрайды.
Өтiнiш бергендердiң барлығына бiрдей босқын мәртебесi берiлмейдi. 2000 жылы 108 отбасыға (146 адам) босқын мәртебесiн беруден бас тартылды, 175 отбасы (308 адам) әртүрлi себеп бойынша есептен шығарылды, оның iшiнде бұрын босқын болып танылған қатарындағы 57 отбасы (116) адам бар.

2. Алматы қаласындағы көшi-қон саясатының мақсаты
мен негiзгi мiндетi

Жоғарыда мазмұндалған Алматыдағы көшi-қон процесiн талдауды ескере отырып, сондай-ақ Тұжырымдамада көрсетiлген негiзгi мақсат пен мiндетке сәйкес Алматы қаласы көшi-қон саясаты Бағдарламасының негiзгi мақсаты қаланың әлеуметтiк және экономикалық қауiпсiз дамуын және оралмандардың құқығын iске асыру бойынша барлық қажеттi жағдайды жасау болып табылады.
Қала билiк органдарының алдында тұрған мақсаттарға жету үшiн мынадай мiндеттер тұр:
- сыртқы келу процесiн қысқарту мен тұрақтандыру;
- қала интеллектуалдық қуатының елден тысқары кетуiн болдырмау;
- көшi-қон процестерiн реттеу мен бақылау, оның iшiнде еңбек көшi-қонын жоспарлау мен басқару, заңсыз көшi-қонмен "күрес".

3. 2001-2005 жж. Алматыдағы көшi-қон саясатына негiзгi
бағытттары мен iске асыру механизмi

3.1. Кетудi қысқарту
Қала азаматтарының елден тысқары кетуiн қысқарту Алматыдағы көшi-қон саясатының негiзгi бағыттарының бiрi болып табылады.
Бұл бағыттағы негiзгi құралдар мыналар:
- жыл сайын "Алматы қаласының эмиграциялық ауданының индикаторын" анықтау (социологиялық зерттеулер жүргiзу және ұлты, жасы мен қала аудандары бойынша кетудiң негiзгi себептерiн анықтау);
- "Бiздiң шетелдегi отандастарымыз", "Бiз Алматыда тудық" және т.б. айдарымен теле-радио хабарларын өткiзу.
"Ақыл-ойдың кетуiн" қысқарту мақсатында әлемнiң әртүрлi елдерiндегi өмiр деңгейi, шетелдегi бұрынғы бiлiктiлiгi жоғары отандастарымыздың өмiрi туралы әртүрлi ақпараттық түсiнiк хабарлары қарастырылатын болады.
3.2. Келудi реттеу мен бақылау.
Алматы қаласына келу процесiн реттеу мен бақылау жүйесi мына қосалқы жүйелер бойынша жүргiзiлетiн болады: Iшкi (облыс аралық) көшi-қон, "Оралмандар", "Босқындар", "Еңбек және заңсыз келу" қосалқы жүйелерi.
"Iшкi (облыс аралық) көшi-қон" қосалқы жүйесi бойынша негiзгi құралдар:
- әртүрлi тұрғыдан (жасы, кәсiбi, келiп-кеткен жерi бойынша) мәлiметтердiң ақпараттық банкiсiн жасау.
- жыл сайын "iшкi (облыс аралық эмигрант пен иммигрант портретiн)" әзiрлеу.
"Оралмандар" қосалқы жүйесi бойынша көшi-қон саясатының негiзгi құралдары:
- бейiмдеу орталықтарын құру;
- оларды тұрғын үймен қамсыздандыру;
- жыл сайын "Оралмандарды еңбекке орналастыру, кәсiби оқыту, дербес тiршiлiгiне жәрдемдесу" бағдарламасын әзiрлеу; - қала өмiрiне оралмандардың күндiгуi мен тартылуына социологиялық зерттеу; - медициналық қамсыздандыру, әлеуметтiк сақтандыру, зейнетақы мен жәрдемақы беру сияқты әлеуметтiк көмекпен қамту; - барлық жағдайда азаматтық iстi еңбек дауын және т.б. қоса алғанда құқықтық көмек көрсету; - оралмандар балаларының қала мектептерiнде, колледждерiнде, жоғары оқу орындарында көмектесу; - жыл сайын "Алматыдағы оралмандар күнi" шараларын өткiзу. "Босқындар" қосалқы жүйесi бойынша Алматыдағы негiзгi көшi-қон саясатының құралдары қосымша мыналарды қамтитын оралмандар үшiн қарастырылатын барлық шаралар болып табылады: - Алматыда босқындар бойынша мәлiметтердiң ақпараттық банкiсiн құру; - уақытша орналастыру орталықтарын құру; - босқын балалар үшiн арнайы мектептер ашу; - босқын мәртебесiне сәйкес барлық келушiлердi жыл сайын бақылау; - босқындарға тарихи отанына оралуға жәрдемдесу;
- босқындардың туып-өскен елi болып табылатын мемлекеттердiң көшi-қон немесе өзге де қызметтерiмен байланыс орнату. "Еңбек және заңсыз келу" қосалқы жүйесi бойынша көшi-қон саясатының негiзгi құралдарымен алады: - еңбек көшi-қон iшiнде келген шетел жұмысшыларының қызметiн лицензиялау; - "Заңсыз иммиграцияны бақылау жүйесiн" әзiрлеу. Жоғарыда мазмұндалғандар 2001-2005 жылдарға арналған негiзгi шаралар болып табылады. Алматыдағы көшi-қон саласындағы ұзақ мерзiмдi болашақтағы негiзгi шаралар мыналар: - Алматыдағы халықты қоныстандырудың экономикалық нормативтерiн әзiрлеу; "Демографиялық оптимумды" қамсыздандыру мақсатында Алматының көшi-қон саясатын әзiрлеу. 4. Бағдарламаны iске асыру бойынша қажеттi ресурстар мен қаржыландыру көздерi Алматыдағы көшi-қон саясатының Бағдарламасын iске асырудың негiзгi қаржы көздерi: - әртүрлi мамандандырылған және халықаралық қорлардың, оның iшiнде ХКБ, БҰҰ ДКББ; - қала жұмыс берушiлерi мен азаматтарының қайырымдылық аударымдары; - өзге де көздер. 5. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтиже
2030 жылы бағдарлама шараларының iске асыру нәтижесiнде Алматыда қаланың әлеуметтiк және экономикалық қауiпсiз дамуының және оралмандар құқықтарын iске асыру бойынша барлық қажеттi жағдайлар жасалуын қамсыздандыратын тұрақты көшi-қон саясаты жасалуы тиiс.
Қала тұрғындарының осы интернационалдық құрамы қала өмiрiне бейімделу мен күндiгуі үшiн барлық қажеттi жағдайларды алатын болады. Халықтың күнделiктi өмiрiндегi негiзгi өлшемдер этно-мәдени дәстүрлер, Қазақстан Конституциясы шегiнде салауатты өмiр салты және материалдық игiлiктi, рухани iзгiлiктi көтеру болып табылады.

Глоссарий
1. Демографиялық оптимум - жастық топ пен жыныс бойынша топтастырылған ел, аймақ, халқының жыныстық-жастық құрамы. 2. Механикалық қозғалыс - халықтың кетуiне, келуiне және ел iшiнде ауысуына негiзделген халық санының өзгерiсi. 3. Көшi-қонның жағымсыз сальдосы - кетушiлер келушiлерден асып түседi. 4. Сыртқы көшi-қон - халықтың басқа елдерге көшуi. 5. Iшкi көшi-қон - халықтың ел iшiндегi ауысуы. 6. Халықаралық көшi-қон ұйымы. 7. Босқындар iсi жөнiндегi БҰҰ Жоғары комиссарының басқармасы БҰҰ (БЖКБ).

II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының IХ-сессиясының
төрағасы

II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының хатшысы

II-сайланған
Алматы қалалық Мәслихатының
2001 жылғы 4 сәуiрдегi
IХ сессиясының шешiмiне
N 2 қосымша

Бағдарламаның iске асыру шараларының
жоспары

-------------------------------------------------------------------
N ! Шаралар ! Орындауға !Мерзiмi! Аяқталу !Қаржыландыру ! ! жауаптылар ! ! саны !көзi ---------------------------------------------------------------------Сыртқа келудi төмендету 1 "Алматыдағы кету көңiл- Көшi-қон және 4-шi Үлгi Жергiлiктi күйiнiң индикаторын" демография тоқсан анкета бюджет әзiрлеу басқармасы, 2001 ж. қорлар мен қоғамдық ұйымдар 2 "Бiздiң шетелдiк Қалалық БАҚ, Тұрақты Теле-радио Жергiліктi отандастарымыз", көшi-қон хабары бюджет, "Бiз Алматыда тұрамыз" және ҚИҚ және т.б. айдарымен демография теле-радио хабарларын басқармасы өткiзу 3 Әртүрлi елдердегi Қалалық БАҚ, Тұрақты Теле-радио Жергiлiктi өмiр деңгейi, көшi-қон хабары бюджет, шетелдегi бұрынғы және ҚИҚ отандастарымыздың демография өмiрi туралы басқармасы ақпараттық түсiнiк хабарлары 4 "Алматыдағы келу Көшi-қон және Жыл Қысқаша Жергiлiктi индикаторын" анықтау демография сайын талдама бюджет бойынша социологиялық басқармасы, есеп зерттеулер қорлар мен қоғамдық ұйымдар 5 Шетелге кетушiлер Көшi-қон және Тұрақты Буклет Жергiлiктi үшiн қайта оралу демография бюджет құқығы, кепiлдiгi мен басқармасы мүмкiндiгi туралы ақпарат пен "Алматы менiң қалам" буклетiн әзiрлеу Келудi бақылау мен реттеу "Iшкi (облыс аралық) көш-қон" 6 Iшкi көшi-қон бойынша Көшi-қон және Жыл Мәлiметтер Жергiлiктi мәлiметтердiң демография сайын банкi бюджет ақпараттық банкiсiн басқармасы, жасау статистика басқармасы, көшi-қон полициясы басқармасы 7 "Iшкi (облыс аралық) Көшi-қон және Жыл Қысқаша Жергiлiктi келушi мен кетушi демография сайын талдау бюджет портретiн жасау" басқармасы есебi Оралмандар 8 Бейiмдеу орталығын құру Алматы қаласы 2001 ж. Бейiмдеу Жергiлiктi әкiм аппараты орталығы бюджет, Көшi-қон және республикалық демография бюджет басқармасы 9 Оралмандарды тұрғын Көшi-қон және Жыл Тұрғын Республикалық үймен қамсыздандыру демография сайын үй бөлу бюджет басқармасы 10 Жинақы қоныстану үшiн Сәулет және Жыл Жер Жергiлiктi жеке тұрғын үй қала құрылыс сайын учаскесiн бюджет, тұрғысына жер департаментi, бөлу республикалық участкесiн бөлу жер ресурсын бюджет басқару комитетi Көшi-қон және демография басқармасы 11 Оралмандардың қала Көшi-қон және Тұрақты Талдау Жергiлiктi өмiрiне бейiмделу мен демография есебi бюджет, тартылуына басқармасы қор социологиялық зерттеу және қорлар бюджеттерi мен қоғамдық ұйымдар 12 Медициналық Еңбек, Жергiлiктi қамсыздандыру, жұмыспен қамту бюджет әлеуметтiк сақтандыру, және халықты зейнетақы мен әлеуметтiк жәрдемақы беру сияқты қорғау әлеуметтiк көмектер департаментi көрсету Көшi-қон және демография басқармасы 13 Барлық жағдайда Құқық қорғау Әлеуметтiк Жергiлiктi азаматтық iстер, еңбек жөнiндегi қамсыздан- бюджет дауы және т.б. құқықтық қалалық дыру көмегiн көрсету органдар Көшi-қон және демография басқармасы 14 Оралмандар балалары Көшi-қон және Балаларды Жергiлiктi қала мектептерi, демография оқыту бюджет колледждерi мен жоғары басқармасы оқу орындарына оқуға жәрдемдесу 15 "Алматыда оралмандар Көшi-қон және Жыл Шаралар Жергiлiктi күнiн" өткiзуде демография сайын бюджет басқармасы 16 Алматыда босқындар Көшi-қон және Тұрақты Мәлiметтер Республикалық бойынша мәлiметтердiң демография банкi бюджет, ақпараттық банкiсiн басқармасы БҰҰ БЖКБ жасау 17 Уақытша қоныстандыру Көшi-қон және 2003 ж. Орталық Республикалық орталығын құру демография бюджет, басқармасы БҰҰ БЖКБ Алматы әкiмiнiң аппараты 18 Босқындардың балалары БҰҰ, БЖКБ, 2001 ж. Мектеп БҰҰ, БЖКБ үшiн арнайы мектеп ашу Көшi-қон және демография басқармасы 19 Босқындар мәртебесiне БҰҰ, БЖКБ, Тұрақты Есеп БҰҰ, БЖКБ, сәйкес бүкiл босқынды Көшi-қон және бақылау демография басқармасы 20 Босқындардың тарихи БҰҰ, БЖКБ, Тұрақты Есеп БҰҰ, БЖКБ, отанына оралуына Көшi-қон және Жергiлiктi жәрдемдесу демография бюджет басқармасы 21 Босқындар келген БҰҰ, БЖКБ, Тұрақты Ақпарат БҰҰ, БЖКБ, елдердiң көшi-қон Көшi-қон және ХКБ немесе басқа да демография қызметтерiнен байланыс басқармасы орнату "Еңбек және заңсыз келу" 22 Еңбек миграциясы Көшi-қон және Тұрақты Лицензия Жергiлiктi шегiнде келген шетел демография бюджет жұмысшыларының басқармасы, қызметiн лицензиялау экономика жөнiндегi комитет 23 "Заңсыз келудi бақылау Iшкi-iстер 2002 ж. Бақылау Жергiлiктi жүйесiн" әзiрлеу басқармасы ҰҚК жүйесi бюджет Көшi-қон және демография басқармасы ---------------------------------------------------------------------
II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының IХ-сессиясының
төрағасы

II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының хатшысы