Об утверждении Правил проведения санитарно-эпидемиологического мониторинга

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 9 февраля 2004 года № 135. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 28 февраля 2004 года № 2723. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 2 декабря 2009 года № 813

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения РК от 02.12.2009 № 813.

В целях реализации подпункта 14) статьи 7 Закона Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения" приказываю:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения санитарно-эпидемиологического мониторинга.

2. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на первого вице-министра здравоохранения, Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан Белоног А. А.

3. Настоящий приказ вводится в действие со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

Министр

Утверждены
приказом Министра здравоохранения
Республики Казахстан
от 9 февраля 2004 года N 135
"Об утверждении Правил проведения
санитарно-эпидемиологического
мониторинга"

Правила проведения
санитарно-эпидемиологического мониторинга 1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения санитарно-эпидемиологического мониторинга разработаны в целях обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия населения Республики Казахстан и определяют порядок проведения санитарно-эпидемиологического мониторинга.
2. Под санитарно-эпидемиологическим мониторингом (далее - мониторинг) понимается государственная система наблюдения за состоянием здоровья населения и среды обитания, их анализа, оценки и прогноза, а также определения причинно-следственных связей между состоянием здоровья населения и воздействием факторов среды обитания.
3. Задачами мониторинга являются:
1) организация наблюдения, получение достоверной и объективной информации об обеспечении санитарно-эпидемиологического благополучия населения, состояния среды обитания человека и его здоровья;
2) системный анализ и оценка получаемой информации, разработка прогнозов изменения состояния здоровья населения, в связи с изменением среды обитания человека;
3) определение причинно-следственных связей между состоянием здоровья населения и воздействием факторов среды обитания;
4) формирование банка данных по мониторингу;
5) оценка эффективности реализуемых управленческих решений по улучшению обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия населения и проводимых мероприятий;
6) использование единых документов государственной системы санитарно-эпидемиологического нормирования для оценки влияния среды обитания на здоровье человека;
7) информационное и методическое обеспечение участников мониторинга и общественности для их эффективного взаимодействия.
4. Мониторинг осуществляется государственными органами санитарно-эпидемиологической службы.
5. Участниками мониторинга являются:
1) уполномоченный орган в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения;
2) государственные органы и организации санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях, транспорте;
3) центральные и местные исполнительные органы;
4) лица, занятые в сфере производства и иной производственно-хозяйственной деятельности.
6. Объектами мониторинга являются коллектив, физические и юридические лица, здания, сооружения, продукция и иные объекты, деятельность, использование и эксплуатация которых могут нанести вред состоянию здоровья человека и окружающей среде.
7. Данные мониторинга являются составной частью информационного фонда мониторинга.

2. Организация и порядок проведения мониторинга

8. Государственные органы санитарно-эпидемиологической службы координируют деятельность государственных организаций санитарно-эпидемиологической службы в проведении мониторинга.
9. Государственные органы санитарно-эпидемиологической службы оказывают организационную, методическую и практическую помощь государственным организациям санитарно-эпидемиологической службы в проведении мониторинга.
10. Нормативное правовое и методическое руководство мониторинга осуществляется уполномоченным органом в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
11. В зависимости от территориального охвата мониторинг осуществляется на разных уровнях функционирования:
1) республиканский - охватывает всю территорию Республики Казахстан;
2) региональный - охватывает территории, ограниченные административными (область, столица и город республиканского значения) и иными границами;
3) местный - охватывает территорию района или города.
12. Организация мониторинга осуществляется:
1) на республиканском уровне - уполномоченным органом в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения;
2) на региональном уровне - органами санитарно-эпидемиологической службы областей, столицы, города республиканского значения, на транспорте;
3) на местном уровне - органами санитарно-эпидемиологической службы районов, городов, на транспорте.
13. Государственные органы санитарно-эпидемиологической службы районов, городов и на транспорте в пределах своей компетенции:
1) обеспечивают сбор, первичную обработку и оценку информации по обеспечению санитарно-эпидемиологического благополучия населения, вредному влиянию среды обитания человека на его здоровье, передают ее в государственные органы санитарно-эпидемиологической службы областей, столицы, города республиканского значения и на транспорте, а также формируют первичный банк данных;
2) выявляют причинно-следственные связи между изменениями состояния санитарно-эпидемиологического благополучия населения, показателями здоровья населения и средой обитания человека;
3) вносят предложения по вопросам обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия населения районов и городов, предупреждения, устранения или уменьшения факторов вредного влияния среды обитания на здоровье человека для принятия решений местными исполнительными органами.
14. Государственные органы санитарно-эпидемиологической службы областей, столицы, города республиканского значения и на транспорте в пределах своей компетенции:
1) осуществляют анализ и оценку полученных данных, выявляют причинно-следственные связи между изменениями состояния санитарно-эпидемиологического благополучия населения, показателями здоровья населения и средой обитания человека;
2) составляют прогнозы динамики наблюдаемых явлений на уровне области, столицы, города республиканского значения и ведут соответствующий банк данных;
3) вносят предложения по вопросам обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия населения, предупреждения, устранения или уменьшения факторов вредного влияния среды обитания на здоровье человека для принятия решений местными исполнительными органами;
4) передают информацию в уполномоченный орган в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
15. Уполномоченный орган в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения:
1) проводит анализ и оценку полученной информации, составляет прогноз обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия населения Республики Казахстан, изменения состояния здоровья человека в связи со средой его обитания, а также ведет соответствующий республиканский банк данных;
2) создает информационные и информационно-аналитические системы, сети, программные материалы и базы данных мониторинга;
3) организовывает обеспечение нормативно-справочной информацией, используемой в статистических регистрах, банках данных, комплексах автоматизированной обработки информации;
4) обеспечивает получение и обработку информации государственных и отраслевых систем наблюдения, оценки и прогнозирования изменения состояния здоровья населения, окружающей природной, производственной и социальной среды, социально-экономического развития, а также данных государственной статистики;
5) вносит предложения в центральные и местные исполнительные органы по улучшению санитарно-эпидемиологической ситуации, предупреждению, устранению или уменьшению факторов вредного влияния среды обитания на здоровье человека;
6) осуществляет координацию деятельности государственных органов и организаций санитарно-эпидемиологической службы, обеспечивающих проведение мониторинга.
16. Банк данных по мониторингу формируется на основе учетных и отчетных документов, утвержденных уполномоченным органом в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
17. Система передачи данных представляет собой способы доставки заполненных форм отчетности в виде файлов установленного стандарта до банка данных и включает в себя:
1) доставку при помощи бумажных и магнитных носителей;
2) доставку через электронную почту (E-mail).
18. Сбор данных мониторинга осуществляется органами санитарно-эпидемиологической службы на основании санитарно-эпидемиологической экспертизы и проведенных санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий.
19. Сбор данных мониторинга от лиц, занятых в сфере производства и иной производственно-хозяйственной деятельности, осуществляется посредством представления информации по письменному запросу территориального государственного органа санитарно-эпидемиологической службы.
20. Обработку данных мониторинга осуществляют государственные органы санитарно-эпидемиологической службы.
21. Контроль за достоверностью обрабатываемых данных мониторинга осуществляется должностными лицами и руководителем государственного органа санитарно-эпидемиологической службы.
22. Анализ полученных данных осуществляют путем изучения направленности и интенсивности изменений в сравнении полученных показателей с оценочными нормативами.
23. Оценочными нормативами являются относительные величины, характеризующие опасность и вероятность неблагоприятной санитарно-эпидемиологической ситуации, возможность и степень отклонения от фоновых (контрольных) уровней, нормативов и стандартов.
24. По результатам оценки санитарно-эпидемиологической ситуации составляется прогноз динамик наблюдаемых изменений состояния здоровья и среды обитания человека с приложением диаграмм и таблиц, характеризующих динамику, направленность и интенсивность развития изменений, в особенности имеющих негативный характер.

3. Информационный фонд мониторинга

25. Информационный фонд мониторинга представляет собой систематизированные в определенном порядке многолетние данные наблюдений, а также нормативно-справочные материалы, сведенные в статистические регистры и банк данных, обеспеченные комплексом программно-технологических и технических средств для выявления характера и связей изменения состояния санитарно-эпидемиологического благополучия населения, здоровья человека и среды его обитания.
26. Информационный фонд мониторинга состоит из данных, характеризующих:
1) здоровье населения;
2) состояние среды обитания человека;
3) качество атмосферного воздуха, поверхностных и подземных вод, почвы, продовольственного сырья и продуктов питания;
4) показатели социально-экономического положения Республики Казахстан, областей, столицы, города республиканского значения, районов и городов, оказывающие влияние на изменение санитарно-эпидемиологического благополучия населения, здоровье человека и среду его обитания.
27. Банк данных мониторинга поддерживаются комплексом программно-технологических и технических средств, функционирующих на республиканском, региональном и местном уровнях.
28. Программно-технологическое обеспечение предусматривает при сохранении имеющихся возможностей формирование, использование, обновление, актуализацию и представление всех видов показателей, включенных в банк данных мониторинга.

Санитарлық-эпидемиологиялық мониторинг жүргізу ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2004 жылғы 9 ақпандағы N 135 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2004 жылғы 28 ақпанда тіркелді. Тіркеу N 2723. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің 2009 жылғы 2 желтоқсандағы № 813 Бұйрығымен

Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің 2009.12.02 № 813 бұйрығымен.

"Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 14) тармақшасын іске асыру мақсатында бұйырамын:
1. Қоса беріліп отырған Санитарлық-эпидемиологиялық мониторинг жүргізу ережесі бекітілсін.
2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Денсаулық сақтау бірінші вице-министрі, Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері А.А.Белоногқа жүктелсін.
3. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Министр

"Санитарлық-эпидемиологиялық
мониторинг жүргізу ережесін
бекіту туралы"
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 9 ақпандағы
N 135 бұйрығымен бекітілген

Санитарлық-эпидемиологиялық
мониторинг жүргізу ережесі 1. Жалпы ережелер

1. Осы Ереже Қазақстан Республикасы халқының санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету мақсатында және санитарлық-эпидемиологиялық мониторингін жүргізу үшін әзірленген және санитарлық-эпидемиологиялық мониторинг жүргізу тәртібін айқындайды.

2. Санитарлық-эпидемиологиялық мониторингті (бұдан әрі - мониторинг) халық денсаулығының жай-күйі мен тіршілік ету ортасы, оларды талдау, бағалаумен болжау мен болжау, сондай-ақ халық денсаулығының жай-күйі мен тіршілік ету ортасы факторларының ықпал етуі арасындағы себепті қадағалау байланыстары деп түсінген жөн.

3. Мониторинг міндеттері:
1) бақылауды ұйымдастыру, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету туралы жан-жақты және шынайы ақпарат алу, тіршілік ету ортасы адамдардың және олардың денсаулығы;
2) жүйелік зерттеу және алынған ақпараттың бағасы, адамдардың тіршілік ету ортасының өзгеруіне байланысты, халықтың денсаулықтарының өзгеруі туралы болжау жасау;
3) тіршілік ету ортасындағы халықтың денсаулық жағдайларының тергеулік-себебін анықтау;
4) мониторинг бойынша банк мәліметтерін қалыптастыру;
5) жүргізілетін іс-шаралар және халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттығын жақсарту бойынша, басқармалық шешімдерін жүзеге асыру нәтижелік бағасы;
6) санитарлық-эпидемиологиялық деңгейде мемлекеттік жүйедегі құжаттарды, адамдардың денсаулығын тіршілік ету ортасында бірдей қолданып, бағалау;
7) мониторингке қатысушыларды ақпараттық және әдістемелік қамтамасыз ету және олардың қоғамдық қарым-қатынасы болып табылады.

4. Мониторинг Қазақстан Республикасының санитарлық-эпидемиологиялық қызметімен жүзеге асырылады.

5. Мониторингке қатысушылар:
1) халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы уәкілетті орган;
2) тиісті аумақтағы, көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдары және мемлекеттік органдар;
3) орталық және жергілікті атқарушы органдары;
4) өндіруші саладағы және өндірістік-шаруашылық қызметімен айналысатын тұлғалар.

6. Мониторинг объектілері, ұжымдар, заңды және жеке тұлғалар, ғимараттар, өкімдер, және басқа да объектілер, егер олардың қызметтерін қолданғанда адам денсаулығына және қоршаған ортаға зиян келтіретін болса.

7. Мониторинг мәліметтері, мониторингтің ақпараттық қорының құрамдас бөлігі болып табылады.

2. Мониторингті ұйымдастыру және жүргізу тәртібі

8. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметіндегі мемлекеттік органы мемлекеттік ұйымдардың санитарлық-эпидемиологиялық қызметінде мониторинг жүргізуді үйлестіреді.

9. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметіндегі мемлекеттік орган, мониторинг жүргізуде мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық органдарына ұйымдарға, әдістемелік және практикалық көмек көрсетуді ұйымдастырады.

10. Нормативтік құқықтық және мониторингте әдістемелік басқару, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттығы жөніндегі өкілетті орган мен орындалады.

11. Мониторинг функциялары әр-түрлі деңгейде, аумағына байланысты жүзеге асырылады:
1) республикалық - Қазақстан Республикасының барлық аумағында жүргізіледі;
2) аймақтық - әкімшілік пен шектелген (облыс, астана және республикалық маңызы бар қалаларда) және басқа да шекаралары бар аумақта жүргізіледі;
3) жергілікті - аудан немесе қала аумағында.

12. Мониторингті ұйымдастыру:
1) республикалық деңгейде - халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы жөніндегі өкілетті органымен жүзеге асырылады;
2) аймақтық деңгейде - облыс, астана, республикалық маңызы бар қалаларда, көліктегі санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарымен жүргізіледі;
3) жергілікті деңгейде - аудан, қала, көліктегі санитарлық-эпидемиологиялық қызметі жүргізеді.

13. Аудан, қала және көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдары өздеріне берілген құзыретіне сәйкес:
1) халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы бойынша жинауды, алғашқы өңдеуді және ақпараттарды бағалауды қамтамасыз етеді, облыс, астана, республикалық маңызы бар қалаларда және көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызметі, тіршілік ету ортасында, адамдардың денсаулықтарына зиянды әсерлерін тигізетін, алғашқы банк мәліметтерін қалыптастырады;
2) халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы жағдайларын, халықтың денсаулықтарының көрсеткіштерін және адамдардың тіршілік ету ортасындағы өзгерістерінің тергеу себептеріне әсерін тигізеді;
3) қала және ауданда халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы мәселелері бойынша, тіршілік ету ортасында адамдардың денсаулықтарына зиян тигізу әсерлерінің жойылуы немесе ондай факторлардың азаюына жергілікті атқарушы органдарына тиісті шешім қабылдау үшін ескертулер, ұсыныстар енгізуді қамтамасыз етеді.

14. Облыс, астана, республикалық маңызы бар қалаларда және көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдары өз құзыреттері бойынша:
1) алынған мәліметтерді бағалау және зерттеуді жүргізіп, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы жағдайлары, халықтың денсаулықтарының көрсеткіштерін және адамдардың тіршілік ету ортасындағы өзгерістерінің тергеу-себептеріне әсерін тигізеді;
2) облыс деңгейінде бақылау динамикаларын құрап, облыс, астана, республикалық маңызы бар қалаларында тиісті банк мәліметтерін жүргізеді;
3) қала және ауданда халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы мәселелері бойынша, тіршілік ету ортасында адамдардың денсаулықтарына зиян тигізу әсерлерінің жойылуы немесе ондай факторлардың азаюына жергілікті атқарушы органдарына тиісті шешім қабылдау үшін ескертулер, ұсыныстар енгізуді қамтамасыз етеді;
4) халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы жөніндегі өкілетті органға ақпарат жолдайды.

15. Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы жөніндегі өкілетті орган:
1) алынған мәліметтерге зерттеу және баға беруді жүргізеді, Қазақстан Республикасында халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы бойынша болжам жасауды қамтамасыз етеді және де тиісті республикалық банк мәліметтерін жүргізеді;
2) ақпараттық және ақпарат-аналитикалық жүйелерін, бағдарлама материалдарын және мониторинг база мәліметтерін жүргізеді;
3) нормативтік-ақпарат анықтамаларымен, статистикалық регистрлерде қолданған, банк мәліметтерін, ақпараттарды комплекстік автоматикалық өңдеуді қамтамасыз етуді ұйымдастырады;
4) әлеуметтік және өндірістік ортада, табиғи қоршауда, халықтың денсаулығының жағдайларының өзгеруіне және бағалауға, мемлекеттік ақпараттарды өңдеу және бақылау жүйесіне, әлеуметтік экономикалық дамуына, ақпараттар алуды қамтамасыз етеді;
5) орталық және жергілікті-атқарушы органдарына, тіршілік ету ортада адамдардың денсаулықтарына зиянды әсерін тигізетін факторлардың азаюы немесе жойылуы, жақсаруы бойынша ұсыныстар енгізеді;
6) мониторинг жүргізуді қамтамасыз ететін мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдары және ұйымдарының қызметтеріне қадағалау жүргізеді.

16. Мониторинг банк мәліметтері, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы жөніндегі өкілетті органмен бекітілген есеп және есеп-беру құжаттар негізінде құрылады.

17. Мәліметтерді беру жүйесі, өз алдында банк мәліметтеріне дейін, белгіленген стандарт файлында есеп-беру формаларын толтыру арқылы жеткізіледі және өзіне:
1) қағаз және магниттік тасымалдау көмегі арқылы жеткізуді;
2) электрондық почтамен (E-mail) жеткізуді қосады.

18. Мониторинг мәліметтерін жинау, санитарлық-эпидемиологиялық органдарымен, санитарлық-эпидемиологиялық сараптама және санитарлық-эпидемиологияға қарсы профилактикалық іс-шаралардың жүргізілуі арқылы жүзеге асырылады.

19. Өңдеу саласында және басқа да өндірістік-шаруашылық қызметіндегі тұлғалардан мониторинг мәліметтері жергілікті мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызметі органдарының жазбаша сұраулары арқылы ақпараттар жиналады.

20. Мониторинг мәліметтерін өңдеу, мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарымен жүргізіледі.

21. Өңделген мониторинг мәліметтерінің толықтығын бақылауды мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызметі органдарының басшыларымен жүзеге асырылады.

22. Алынған мәліметтерді зерттеу, жолданған және интенсивтік өзгерістерді нормативтік бағасымен алынған көрсеткіштерді салыстыру арқылы жүзеге асырылады.

23. Нормативтік баға тиісті көлемде, мінезделген қауіпті және салауаттылығы жоқ санитарлық-эпидемиологиялық жағдайдағы мүмкіншілігі және дәрежесі кері фондық (бақылаулық) деңгейде, норматив және стандарт болып есептеледі.

24. Санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын бағалау қорытындысымен тіршілік ету ортада денсаулықтардың жағдайларының өзгеруіне бақылау, қосымша диаграмма және кестесі, динамика мінездемесі, интенсивтік өсуінің өзгеруіне және бағытталуына, маңызды болжам жасалады.

3. Мониторингтің ақпараттық қоры

25. Мониторингтің ақпараттық қоры белгілі бір тәртіппен жүйеленген бақылаудың көп жылғы мәліметтерден, сондай-ақ халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы, адамның денсаулығы және оның тіршілік ету ортасының жай-күйінің өзгеруінің мәні мен байланыстарын анықтау үшін оны бағдарламалық-технологиялық және техникалық құрамдас кешенімен қамтамасыз ету, статистикалық тізілімдер мен деректер банкіне жинақталған нормативтік анықтамалық материалдардан тұрады.

26. Мониторингтің ақпараттық қоры:
1) халықтың денсаулығын;
2) адамдардың тіршілік ету ортасы жағдайы;
3) атмосфера ауасының сапасы, жер үсті және жер асты сулары, топырақ, азық-түлік шикізаттары және сатылатын шикі заттары;
4) халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы, адамның денсаулығы мен оның тіршілік ету ортасында болған өзгерістерге әсер ететін Қазақстан Республикасының, облыстардың, астана республикалық маңызы бар қала, аудандар мен қалалардың әлеуметтік-экономикалық жағдайының көрсеткіштерін бейнелейтін мәліметтерден құралады.

27. Мониторингтің мәліметтер банкіне республикалық, өңірлік және жергілікті деңгейде жұмыс істеп жатқан бағдарламалық-технологиялық және техникалық құралдар кешендері бойынша қолдау көрсетіледі.

28. Мониторингтің мәліметтер банкіне енгізілген барлық көрсеткіштерді қалыптастыру, пайдалану, жаңарту, өзектілігін арттыру және ұсынуды сақтаған жағдайда бағдарламалық-технологиялық қамтамасыз ету қарастырылады.