Об утверждении Инструкции по проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по паразитарным заболеваниям в Республике Казахстан

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 20 сентября 2004 года № 700. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 октября 2004 года № 3171. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 24 мая 2010 года № 377

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 24.05.2010 № 377.

В соответствии с подпунктом 10) статьи 7 Закона Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по паразитарным заболеваниям в Республике Казахстан.

2. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Байсеркин Б.С.) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.

3. Отменить приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 29 июня 2004 года N 516 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм "Профилактика паразитарных болезней".

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения, Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан Белоног А.А.

5. Административному департаменту Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Акрачкова Д.В.) после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан обеспечить его официальное опубликование.

6. Настоящий приказ вводится в действие со дня официального опубликования.

Министр

"Согласован"
Министр сельского хозяйства
Республики Казахстан
_____________________
20 сентября 2004 года

Утверждена приказом
Министра здравоохранения
Республики Казахстан
от 20 сентября 2004 года N 700
"Об утверждении Инструкции
по проведению санитарно-
противоэпидемических
(профилактических) мероприятий
по паразитарным заболеваниям
в Республике Казахстан"»

Инструкция по проведению
санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий по паразитарным заболеваниям
в Республике Казахстан

1. Общие положения

1. Инструкция по проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по паразитарным заболеваниям в Республике Казахстан (далее - Инструкция) предназначена для физических и юридических лиц, независимо от форм собственности, деятельность которых связана с источниками возбудителей паразитарных болезней или факторами их передачи, а также с организацией санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий против возбудителей паразитарных болезней.

2. Физические и юридические лица, независимо от форм собственности, деятельность которых связана с источниками возбудителей паразитарных болезней или факторами их передачи, а также с организацией и проведением санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий против возбудителей паразитарных болезней должны обеспечивать соблюдение мероприятий, регламентированных настоящей Инструкцией.

3. В настоящей Инструкции использованы следующие термины и определения:

1) биогельминты - гельминты, которые прежде чем приобрести способность инвазировать человека, проходят развитие в одном или нескольких организмах промежуточных хозяев;

2) гельминтозы - инвазионные заболевания, вызываемые различными видами гельминтов;

3) геогельминты - гельминты, которые паразитируют в организме человека без смены хозяев и начальные стадии развития которых осуществляются во внешней среде (почве);

4) дефинитивный хозяин - хозяин (организм), в котором обитает взрослая половозрелая стадия паразита;

5) инвазия - заражение организма какими-либо паразитами животной природы;

6) инсектициды - пестициды для борьбы с вредными насекомыми;

7) имаго - взрослые насекомые;

8) непригодная продукция - мясо и рыбопродукты, не допускаемые к использованию в качестве продовольственного сырья и подлежащие к утилизации;

9) паразитарные болезни - болезни, вызываемые различными видами паразитов;

10) паразитоносители - носители возбудителей паразитарных болезней без клинических проявлений заболевания;

11) протозоозы - группа паразитарных болезней, возбудителями которых являются патогенные простейшие;

12) репелленты - препараты, отпугивающие насекомых;

13) туздук - раствор поваренной соли для засола рыбы, икры;

14) условно-годная продукция - мясо и рыбопродукты, допускаемые после обеззараживания к использованию в качестве продовольственного сырья;

15) химиопрофилактика - защита от болезней или ее предотвращение при помощи химиопрофилактических средств;

16) эндемичная территория - территория, на которой существуют очаги паразитарных болезней независимо от человека при наличии в данной местности теплокровных животных и членистоногих, являющихся переносчиками, а в ряде случаев длительными хранителями инфекции;

17) энтомолог - специалист, изучающий членистоногих;

18) энтомология - наука о членистоногих.

2. Мероприятия по профилактике паразитарных болезней

4. Выявление больных и носителей возбудителей паразитарных болезней осуществляются медицинскими организациями, независимо от форм собственности, при обращениях за медицинской помощью, при предварительных и периодических медицинских осмотрах.

5. Все случаи паразитарных заболеваний и паразитоносителей подлежат регистрации организациями здравоохранения по месту их выявления, государственному учету и ведению отчетности государственными органами и организациями санитарно-эпидемиологической службы Республики Казахстан.

6. Плановые профилактические обследования на контагиозные гельминтозы и кишечные протозоозы детей и обслуживающего персонала в коллективах дошкольного и младшего школьного возраста проводятся один раз в год (после летних каникул, при формировании коллектива) и по эпидемическим показаниям.

7. Забор материала для исследования на гельминтозы и кишечные протозоозы осуществляются медицинскими работниками дошкольных, школьных и медицинских организаций.

8. Исследование материала на гельминтозы и кишечные протозоозы проводятся клинико-диагностическими лабораториями медицинских организаций и паразитологическими лабораториями центров санитарно-эпидемиологической экспертизы.

9. Медицинскими организациями, независимо от форм собственности, направляется информация по результатам выявленных больных и носителей возбудителей паразитарных болезней в управления (департаменты) государственных органов санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях.

10. Организация и проведение плановых обследований детей, посещающих дошкольные организации и школы, декретированных контингентов, а также лечение и химиопрофилактика выявленных инвазированных обеспечивается руководителями медицинских организаций.

11. Все выявленные больные и носители возбудителей паразитарных болезней подлежат лечению в медицинских организациях.

3. Меры профилактики малярии

12. Выявление больных малярией и паразитоносителей проводится медицинскими работниками по клинико-эпидемиологическим показаниям путем опроса и исследования крови при обращениях лиц в медицинские организации, вызовах на дом, при медицинских осмотрах, обследовании доноров.

13. Не допускаются к донорству лица, перенесшие малярию, и паразитоносители, независимо от срока давности заболевания, а также лица после возвращения из эндемичных по малярии стран в течение трех лет.

14. Врачом-паразитологом (эпидемиологом) государственного органа санитарно-эпидемиологической службы на соответствующей территории в первые сутки после выявления больного или паразитоносителя и получения экстренного извещения проводится эпидемиологическое расследование очага и организуются санитарно-противоэпидемические (профилактические) мероприятия.

15. Энтомологом государственного органа санитарно-эпидемиологической службы на соответствующей территории проводится:
1) изучение фауны комаров, экологии и фенологии каждого вида, сезонного хода численности имаго на контрольных дневках и преимагинальных фаз развития комаров в водоемах, расчеты сроков начала и окончания сезона эффективной заражаемости комаров и сезона передачи малярии;
2) экстенсивное обследование (массовые обловы) населенных пунктов для установления уровня численности комаров в текущем году;
3) паспортизация водоемов в населенных пунктах и 3-5 километровой зоне вокруг них;
4) организация обработок помещений и водоемов против малярийных комаров по эпидемиологическим и энтомологическим показаниям.

16. При строительстве и эксплуатации гидротехнических сооружений, рисовых полей и водоемов соблюдаются санитарно-эпидемиологические требования государственных органов санитарно-эпидемиологической службы, с целью предупреждения их заболачивания и выплода малярийных комаров.

17. Противокомариные дезинсекционные мероприятия выполняются государственными органами санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях и организациями, имеющими лицензию на указанный вид деятельности. Для дезинсекции используются инсектициды, разрешенные к применению на территории Республики Казахстан.

18. Для защиты населения от укусов комаров используются средства механической защиты (пологи, сетки) и отпугивающие вещества (репелленты).

19. Государственными органами санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях обеспечивается своевременное информирование миграционной службы, страховых и туристических организаций и организаций, деятельность которых связана с эндемичными странами, о территориях, неблагополучных по малярии и необходимости профилактики этого заболевания.

20. Туристическими организациями обеспечивается информирование лиц, выезжающих в страны, неблагополучные по малярии, о возможности заражения, мерах профилактики (механическая защита от укусов комаров и химиопрофилактика малярии), о необходимости срочного обращения в медицинскую организацию при возникновении любого лихорадочного заболевания или состояния, сообщения о сроках пребывания в странах субтропического и тропического пояса и приеме химиопрофилактических препаратов.

21. При выборе средств защиты учитываются риск заражения в различные сезоны года, наличие резистентности возбудителя малярии к лекарственным препаратам (химиопрофилактика).

22. Лечение больных малярией и паразитоносителей проводится в условиях стационара. Для оценки эффективности, в период лечения препараты крови исследуются трехкратно: в первый, четвертый дни и перед выпиской из стационара.

23. В случае местной передачи малярии, в период эффективной заражаемости комаров проводится сезонная химиопрофилактика населения (в очаге) делагилом или тиндурином 1 раз в неделю.

24. Для предупреждения передачи малярии в очаге или с целью предупреждения тяжести клинического течения проводится профилактическое лечение лихорадящих лиц однократной дозой препаратов. Для предупреждения поздних проявлений трехдневной малярии после завершения сезона передачи или перед началом следующего эпидемического сезона вышеуказанным лицам проводится межсезонная химиопрофилактика примахином в течение 14 дней.

25. Лицам, выезжающим в страны, неблагополучные по малярии, назначается курс химиопрофилактики согласно таблицам 1 и 2 приложения 1 к настоящей Инструкции.

26. Химиопрофилактика против тропической малярии начинается за неделю до прибытия в зону риска заражения и продолжается весь период пребывания и 4 недели после выезда из неблагополучной страны. В случае постоянных выездов в тропики и невозможности длительной (более 6 месяцев) химиопрофилактики, препарат принимается при появлении клинических признаков болезни (острый приступ).

27. Экипажи судов, самолетов, железнодорожного транспорта обучаются мерам личной профилактики (включая химиопрофилактику), обеспечиваются памятками, информируются об эпидемиологической ситуации в странах (портах), куда выполняются рейсы, и обеспечиваются противомалярийными препаратами и средствами защиты от укусов комаров (пологи, репелленты, аэрозольные баллоны).

28. В период рейса судов в неблагополучные по малярии страны, у лиц с подозрением на малярию берется проба крови и сдается для лабораторного исследования в ближайшем порту, результаты которого передаются судовому врачу. При выявлении подозрения на малярию во время рейса, больной помещается в судовой изолятор для лечения. В ближайшем порту больной госпитализируется.

29. О каждом случае заболевания малярией, медицинским работником судна, сообщается в санитарно-контрольный пункт (далее - СКП) страны, куда пребывает судно.

30. Работниками медицинских пунктов вокзалов, аэропортов и портов при обращениях к ним больных и подозрительных на малярию лиц, из числа пассажиров или поездных бригад, организуются их госпитализация.

31. При получении сообщения сотрудниками медицинских пунктов вокзалов, аэропортов, портов о наличии среди пассажиров больного с подозрением на малярию транспортное средство встречают и организуют его госпитализацию, и при необходимости больному оказывают неотложную помощь.

32. При обнаружении комаров на воздушном, железнодорожном транспорте, в суднах заграничного плавания, прибывших из эндемичной местности, проводится дезинсекция.

33. Военнослужащим пограничных войск и общевойсковых соединений, которые проходят службу на территории стран, где распространена трехдневная малярия, за 14 дней до демобилизации или выезда из эндемичных районов на территорию Республики Казахстан проводится курс противорецидивной химиопрофилактики против малярии.

4. Профилактика гельминтозов,
передающихся через мясо и мясные продукты

34. Мясопродукция, в которой обнаружены личинки гельминтов, бракуется и переводится в разряд "условно-годной"»или "непригодной". Категория разряда мясопродукции ("условно-годная"»или "непригодная") определяется в зависимости от вида обнаруженных личинок гельминтов (финны бычьего и свиного цепней или личинки трихинелл), а также от интенсивности обсеменения финнами бычьего и свиного цепней:
1) в разряд "условно-годные"»переводятся мясо и мясопродукты, в которых хотя бы на одном из разрезов площадью 40 квадратных сантиметров (далее - см ² ) обнаружено до трех финн;
2) в разряд "непригодные" переводятся мясо и мясопродукты, в которых обнаружена хотя бы одна личинка трихинеллы (независимо от метода исследования мясопродукции) или более трех финн (хотя бы на одном из разрезов мясопродукции площадью 40 см ² ).

35.«"Условно-годные" мясо и мясопродукты, полученные от убоя давальческого (частного) скота на мясоперерабатывающих организациях возвращать владельцу в необеззараженном виде не допускается.

36.«"Условно-годная" мясопродукция после обеззараживания допускается к использованию в качестве продовольственного сырья для изготовления фаршевых колбас, мясных консервов.

37. Мясо и мясные продукты, переведенные в разряд "непригодные", в котором обнаружены трихинеллы, утилизируются.

38. Лаборатория, обнаружившая в мясопродукции личинки гельминтов, сообщает об этом юридическому или физическому лицу, которому принадлежит продукция и государственным органам санитарно-эпидемиологической службы на соответствующей территории и ветеринарного надзора.

39. Лица, употреблявшие зараженное трихинеллезом мясо, обследуются иммунологически не ранее чем через две недели после его употребления (срок появления антител). Все больные трихинеллезом подлежат лечению в условиях стационара.

40. Территория (населенный пункт), где выявляется трихинеллез среди диких и домашних животных, а также регистрируются случаи трихинеллеза среди людей, относится к неблагополучной по этой инвазии. На этой территории проводятся следующие мероприятия:
1) истребление бродячих собак, кошек, грызунов, обследование погибших животных на трихинеллез;
2) утилизация боенских отходов, трупов домашних, синантропных и охотничье-промысловых животных, включая птиц, восприимчивых к трихинеллезу Т.pseudospiralis;
3) не допускается скармливание свиньям туш охотничье-промысловых и других животных, включая птиц;
4) благоустройство и санитарная очистка территорий населенных пунктов, свиноферм, звероводческих хозяйств;
5) исследования ветеринарной службой ежегодно не менее 15-20 экземпляров каждого вида животных местной популяции из числа потенциальных носителей трихинелл.

41. При выявлении заболевания свиней трихинеллезом в свиноводческом хозяйстве (ферме), оно объявляется неблагополучным, и проводятся следующие мероприятия:
1) все животные обследуются на трихинеллез иммуноферментной реакцией (далее - ИФР). Положительно реагирующие животные направляются на убой с последующей утилизацией туш и органов;
2) не допускается вывоз животных за пределы хозяйства и ограничивается их перемещение внутри хозяйства.

42. Хозяйствующий субъект объявляется благополучным по трихинеллезу в том случае, если при повторном серологическом обследовании через год всего поголовья не будут обнаружены положительно реагирующие животные, а при убое на мясо и трихинеллоскопическом обследовании туш в них не будут выявлены личинки трихинелл.

43. В целях профилактики трихинеллеза в хозяйствующем субъекте следует:
1) осуществлять ветеринарно-санитарный контроль за хранением и качеством обработки кормов животного происхождения;
2) скармливать зверям мясо домашних и диких животных, восприимчивых к трихинеллезу, только в проваренном виде.

44. Хозяйствующий субъект объявляется неблагополучным по трихинеллезу при выявлении заболевания клеточных пушных зверей трихинеллезом и проводятся следующие мероприятия:
1) всех положительно реагирующих в иммунологических реакциях зверей выбраковывают на мех;
2) осуществляется строгий ветеринарный контроль за их перемещением внутри хозяйства и не допускается вывоз племенных зверей за пределы хозяйства;
3) проводится ветеринарный осмотр зверей, выявленные больные животные и подозрительные на заболевание изолируются;
4) убой зараженных трихинеллезом зверей и съемку с них шкурок осуществляют в специальном изолированном помещении; тушки зверей сжигают или перерабатывают на мясо-костную муку;
5) хозяйствующий субъект объявляется благополучным в том случае, если при обследовании не менее 30 процентов (далее - %) забитого поголовья зверей не обнаружены личинки трихинелл.

45. В местах содержания и убоя домашних животных, в помещениях для хранения и реализации мяса и мясных продуктов проводятся дератизационные мероприятия.

46. Мясопродукты подвергаются ветеринарно-санитарной экспертизе. При обнаружении финн бычьего и свиного цепней продукция обеззараживается.

47. Обеззараживание мяса и мясопродуктов, пораженных финнами бычьего цепня, осуществляется замораживанием до температуры в толще мяса туши крупного рогатого скота минус 12 градусов Цельсия (далее - ⁰ С) без последующего выдерживания. При температуре от минус 6 ⁰ С до минус 9 ⁰ С тушу выдерживают в холодильной камере не менее 24 часов.

48. При обезвреживании свиных туш температура в толще мышц должна быть не выше минус 10 ⁰ С и выдержкой при температуре воздуха в камере минус 12 ⁰ С в течение 10 суток. При температуре в толще мышц минус 12 ⁰ С в холодильной камере туша выдерживается в течение 4 суток. Температура измеряется в толще тазобедренных мышц на глубине 7-10 сантиметров (далее - см) специальным термометром.

49. При обезвреживании методом прогревания от цистицерков часть туши делят на куски весом до 2 килограммов (далее - кг) и толщиной до 8 см и варят в течение 3 часов в открытых или 2,5 часа в закрытых котлах при избыточном давлении пара 0,5 Мега Паскаль.

50. Мясо считается обезвреженным, если внутри куска температура не ниже плюс 80 ⁰ С. Проваренное мясо на разрезе бело-серого цвета, а сок, стекающий с поверхности разреза куска - бесцветный.

51. При обезвреживании методом посола мясо рубится на куски массой не более 2,5 кг, натирается и засыпается поваренной солью из расчета 10 % по отношению к массе мяса, после заливается рассолом с концентрацией не менее 24 % поваренной соли и выдерживается 20 дней.

52. Обеззараженные посолом или замораживанием говядина и свинина направляются на промышленную переработку (изготовление фаршевых колбасных изделий или фаршевых консервов). Мясо (говядина, свинина), не подлежащее обеззараживанию проваркой, в условиях мясоперерабатывающих организаций используется при изготовлении мясных хлебов или консервов. Обеззараженные субпродукты направляются на промышленную переработку.

5. Профилактика гельминтозов, передающихся через рыбу, ракообразных,
моллюсков, земноводных, пресмыкающихся и продукты их переработки

53. Рыбы, ракообразные, земноводные, пресмыкающиеся, моллюски и продукты их переработки, содержащие живых гельминтов, опасных для человека и животных, переводятся в разряд "условно-годных" или "непригодных".

54. "Условно-годная" рыбная продукция допускается в переработку на пищевые продукты и в реализацию только после обеззараживания и проведения повторной ветеринарно-санитарной и санитарно-эпидемиологической экспертизы.

55. Место, порядок и условия обеззараживания или утилизации рыбопродукции, содержащей живых гельминтов, опасных для здоровья человека и животных определяются государственными органами санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях и ветеринарного надзора.

56. При наличии в рыбе, ракообразных, моллюсках, земноводных, пресмыкающихся и продуктах их переработки погибших и не опасных для здоровья человека и животных гельминтов в количестве, не превышающем показатели, приведенные в таблице 1 приложения 2 к настоящей Инструкции, рыбная продукция не бракуется.

57. Условия реализации рыбной продукции, содержащей погибших и не опасных для здоровья человека и животных гельминтов, но ухудшающих товарный вид или качество рыбопродукции по органолептическим и физико-химическим показателям, определяются по таблице 1 приложения 2 к настоящей Инструкции.

58. При наличии в рыбной продукции погибших и не опасных для здоровья человека и животных гельминтов в количестве, не превышающем нормативы, приведенные в таблице 1 приложения 2 к настоящей Инструкции, рыбная продукция допускается в реализацию.

59. При наличии в рыбной продукции погибших и не опасных для здоровья человека и животных гельминтов в количестве равном или превышающем показатели, приведенные в таблице 2 приложения 2 к настоящей Инструкции, рыбная продукция переводится в разряд "непригодной" и направляется на утилизацию (переработка на рыбную муку для животноводческих целей).

60. При наличии в полости тела и на внутренних органах гидробионтов (рыба, ракообразные, моллюски, земноводные, пресмыкающиеся) паразитов, видимых без применения оптических средств и увеличивающих систем, гидробионты (свежие, охлажденные, мороженые) направляются на технологическую обработку для удаления паразитов и внутренних органов.

61. На рыбопродукцию, содержащую гельминты, опасные для здоровья человека и животных, составляется акт с участием представителей испытательной лаборатории, товаропроизводителя (поставщика), государственных органов санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях и ветеринарного надзора.

62. Обеззараживание условно-годной рыбы, зараженной личинками широкого лентеца, проводится с использованием растворов поваренной соли в соответствии с таблицей 1 приложения 3 к настоящей Инструкции.

63. Обеззараживание дальневосточных лососей от личинок возбудителей дифиллоботриозов D.klebanovskii (D.luxi) обеспечивается всеми способами промышленного посола при достижении массовой доли соли в мясе спинки рыбы 5 %. При теплом посоле на пласт дальневосточные лососи необходимо солить не менее 8 суток.

64. Обеззараживание сиговых, лососевых и хариусовых рыб от личинок лентеца чаечного проводится смешанным слабым посолом (плотность тузлука 1,18-1,19) в течение 10 суток при достижении массовой доли соли в мясе рыбы 8-9 %. При посоле охлажденного омуля солится потрошеная рыба.

65. Обеззараживание рыбы от личинок описторхид (описторхиса, псевдамфистомы, клонорхиса), метагонимуса и нанофиетуса обеспечивается при соблюдении режимов замораживания согласно таблице 3 приложения 3 к настоящей Инструкции и с применением смешанного крепкого и среднего посола (плотность туздука с первого дня посола 1,20, при температуре от плюс 1 до плюс 2 ⁰ С) при достижении массовой доли соли в мясе рыбы 14 %. При этом продолжительность посола:
1) пескаря, уклея, гольяна, верховки - 10 суток;
2) плотвы, ельца, красноперки, голавля, синца, белоглазки, подуста, чехони, жереха, шиповки, мелких (до 25 см) язей, лещей, линей - 21 сутки;
3) крупных (свыше 25 см) язей, лещей, линей - 40 суток;
4) для исключения неравномерного просаливания рыбы, для каждой ванны изготавливаются деревянные решетки для груза;
5) более слабый, или менее длительный посол "условно-годной" рыбы допускается после предварительного ее замораживания в режимах, предусмотренных в таблице 2 приложения 3 к настоящей Инструкции.

66. Предварительному замораживанию подвергается "условно-годная" морская рыба (сельдь, скумбрия, атлантическая и тихоокеанская лососи):
1) предназначенная для холодного копчения, при котором внутренняя температура рыбы составляет меньше минус 60 ⁰ С;
2) рыбопродукция холодного копчения (при температуре внутри рыбы менее минус 60 ⁰ С), не подвергнутая предварительному замораживанию до копчения, замораживается после копчения, а также соленая морская продукция, не подвергнутая замораживанию до соления, подлежит замораживанию после засола;
3) для производства маринованной и соленой рыбопродукции;
4) для изготовления пресервов.

67. Морская рыба, ракообразные, моллюски, земноводные и пресмыкающиеся, содержащие живых личинок анизакид и других опасных для человека и животных гельминтов, обеззараживаются замораживанием при показателях температуры в теле рыбы, ракообразных, моллюсков, земноводных, пресмыкающихся, времени действия этой температуры и условиях хранения согласно таблице 4 приложения 3 к настоящей Инструкции.

68. При посоле икры рыбы, в качестве самостоятельного продукта, обеззараживание от личинок лентеца широкого осуществляется следующими способами:
1) теплый посол (температура от плюс 15 ⁰ С до плюс 16 ⁰ С) проводится при количестве соли (в процентах к весу икры): 12 % - 30 минут; 10 % - 1час; 8 % - 2 часа; 6 % - 6 часов;
2) охлажденный посол (при температуре от плюс 5 ⁰ С до плюс 6 ⁰ С) при тех же соотношениях соли и икры проводится вдвое дольше;
3) охлажденный посол икры сиговых и других рыб, зараженных личинками лентеца чаечного, проводится при количестве соли 5 % к весу икры в течение 12 часов.

69. Рыбная продукция используются для пищевых целей только после горячей термической обработки или стерилизации (консервы), при невозможности обеспечить режимы замораживания, гарантирующие обеззараживание.

70. Изготовление копченой рыбопродукции при температуре от плюс 45 ⁰ С до плюс 60 ⁰ С из сырья морского происхождения производится после предварительного замораживания.

71. Язь охлажденный запрещается использовать для производства рыбной продукции вяленой и холодного копчения. Производство вяленой и холодного копчения рыбопродукции из язя и плотвы допускается только из сырья, предварительно замороженного.

72. Варить рыбу следует порционными кусками не менее 20 минут с момента закипания, рыбные пельмени - не менее 5 минут с момента закипания. Ракообразные и моллюски обеззараживаются кипячением в течение 15 минут.

73. Рыбу (рыбные котлеты) жарить порционными кусками менее 100 грамм (далее - г) - 15 минут, куски рыбы более 100 г - не менее 20 минут. Мелкая рыба жарится целиком в течение 15-20 минут.

74. Отходы, получаемые при переработке "условно-годной" рыбной продукции и "непригодная" рыбопродукция направляются на производство рыбной муки для корма животных или провариваются в течение 30 минут с момента закипания. При отсутствии условий для вторичной переработки, отходы и непригодная рыбопродукция для пищевых целей захоранивается в биотермальных ямах. Не допускается их сброс в водоемы и на мусорные свалки.

75. Для эпидемиологической оценки водоемов (Иргиз-Тургайский и Обь-Иртышский водный бассейны (рек Иртыш, Тургай, Иргиз, Кабырга, Шортанды, Шидерты, Нура, Сары-Су, Сарыкопинские и Кургальджинские озера), водохранилища канала Иртыш-Караганда, рек Сагиз, Уил, Темир в Актюбинской области, реки Урал (рукава реки Багырлай) в пределах Западно-Казахстанской и Атырауской областей) исследуются ежегодно по 25 особей каждого вида промежуточных и дополнительных (промыслового размера) хозяев возбудителей зооантропонозных гельминтозов. Число исследуемых экземпляров удваивается при отрицательном результате. Если отрицательный результат водоем считается благополучным. При наличии в благополучном водоеме промежуточных и дополнительных хозяев возбудителей зооантропонозных гельминтозов исследования проводятся через каждые 3 года.

76. При обнаружении в рыбохозяйственном водоеме рыбы, ракообразных, моллюсков, земноводных и пресмыкающихся, зараженных возбудителями гельминтозов, водоем и вся рыбопродукция считаются "условно-годными".

77. Обследованию на гельминтозы, передающиеся через рыбу и другие морепродукты, подлежат следующие группы населения: первично обратившиеся за медицинской помощью больные с признаками поражения органов гепатобилиарной системы, желудочно-кишечного тракта, с явлениями аллергии; работники водного транспорта и рыбоперерабатывающих организаций, рыбаки (профессионалы и любители) и члены их семей.

78. Все выявленные больные подлежат специфическому лечению и последующему диспансерному наблюдению. Сроки контрольных обследований определяются двухкратными исследованиями кала и дуоденального сока с двухнедельным перерывом через четыре-пять месяцев после дегельминтизации.

6. Профилактика эхинококкоза и альвеококкоза

79. Санитарно-гельминтологические исследования в природных очагах эхинококкозов приурочиваются к началу и окончанию охотничьего сезона, при этом исследуются места временного пребывания охотников, пастухов (зимовья, избушки) территории вокруг них, конторы охотучастков, меховые мастерские.

80. В городах и районах проводятся ветеринарный учет и регистрация собак, бродячие собаки и кошки уничтожаются. Приотарные, сторожевые, охотничьи собаки за 5-10 дней перед перегоном животных на пастбища и выходом охотников на охоту подвергаются профилактической дегельминтизации.

81. Не допускается скармливать собакам необеззараженные (сырые, термически необработанные) отходы убоя сельскохозяйственных животных.

82. Убой крупного рогатого скота, овец, свиней, оленей производится в соответствии с требованиями ветеринарно-санитарных правил. Все пораженные эхинококком продукты убоя вывозятся на скотомогильник, при его отсутствии сжигаются в специальных печах.

83. В местах добычи пушнины (в населенных пунктах, в охотничьих зимовьях) оборудуются специальные помещения для снятия и первичной обработки шкур зверей, сбора пораженных туш и их утилизации. Помещения обеспечиваются достаточным количеством воды для санитарных и производственных нужд. Пол, стены и оборудование должны иметь гладкую поверхность. Стены помещения и оборудование в конце работы обрабатываются крутым кипятком или дезинфицирующими средствами, разрешенными к применению в Республике Казахстан, а отходы от обработки шкур сжигаются. Прием пищи, хранение пищевых продуктов и курение в этих помещениях не допускается.

84. Вольерное содержание пушных зверей (черно-серебристые лисицы, песцы) должно соответствовать ветеринарно-санитарным правилам. Не допускается скармливать им субпродукты животных, пораженных альвеококком, тушки ондатр и других грызунов. Два раза в год проводится выборочное контрольное копроовоскопическое обследование пушных зверей. При обнаружении инвазированных животных дегельминтизируется все поголовье с последующим обезвреживанием экскрементов путем обработки их 10 % раствором хлорной извести с экспозицией в течение 3 часов. В местах охоты тушки павших ондатр и других животных сжигаются.

85. Обследование на эхинококкоз и альвеококкоз проводится следующих контингентов:
1) детей дошкольных организаций, детских домов, домов ребенка, санаториев, учащихся начальных классов общеобразовательных и интернатных организаций;
2) работников фермерских, крестьянских и индивидуальных хозяйств, специализирующихся на выращивании овощей, фруктов, столовой зелени;
3) лиц из групп риска при наличии эпидемиологических показаний (населенные пункты, где показатель заболеваемости выше 1,0 на 100 000 населения): работников животноводческих ферм, мясоперерабатывающих организаций, убойных пунктов, звероферм, заповедников, зоопарков, мастерских по переработке пушно-мехового сырья, чабанов, охотников, объектов утилизации и захоронения животных, членов семей лиц указанных профессий, ветеринарных работников, владельцев собак;
4) лиц, ранее оперированных или состоящих на диспансерном учете по поводу эхинококкоза;
5) стационарных и амбулаторных больных по медицинским показаниям.

86. При эпидемиологическом обследовании очага проводится копроовоскопическое обследование контактных лиц и санитарно-гельминтологическое исследование проб овощей, почвы, сточных вод, смывов с предметов обихода.

87. Очаг должен находиться под наблюдением в течение двух лет с ежегодным лабораторным обследованием членов семьи и объектов внешней среды. Критериями снятия с учета микроочага должны являться: отсутствие вновь выявленных больных и жизнеспособных возбудителей гельминтозов на факторах передачи за срок наблюдения.

88. При эпидемиологическом обследовании очага проводятся серологические (иммунологические) обследования контактных лиц и санитарно-гельминтологические исследования проб овощей, почвы, сточных вод.

7. Мероприятия по профилактике аскаридоза и трихоцефалеза

89. Мероприятия по профилактике аскаридоза и трихоцефалеза включают:
1) предупреждение загрязнения яйцами гельминтов почвы, выращиваемых на ней овощей, фруктов, ягод, столовой зелени, а также блюд, употребляемых в пищу без термической обработки;
2) выявление источников инвазии;
3) оздоровление микроочагов и очагов инвазии;
4) организацию и проведение санитарно-эпидемиологического мониторинга в очагах (микроочагах) инвазии;
5) анализ и оценку эффективности оздоровительных мероприятий.

90. Объем и характер проводимых комплексных мероприятий по снижению аскаридоза и трихоцефалеза определяются уровнем пораженности, климатическими условиями, особенностями быта, хозяйственной деятельности населения очага, эпидемиологическими особенностями и результатами санитарно-гельминтологического мониторинга.

91. Оценка эффективности работы клинико-диагностических лабораторий по выявлению больных аскаридозом и трихоцефалезом и уточнение эпидемиологической ситуации в очагах геогельминтозов проводится путем выборочного обследования следующих контингентов :
1) детей детских садов (от 3 до 7 лет);
2) детей школьного возраста (от 7 до 14 лет);
3) взрослого населения из неблагополучных в санитарном отношении индивидуальных домовладений, квартир, а также лиц с желудочно-кишечными заболеваниями;
4) населения из районов и сельских мест, а также фермерских, крестьянских и индивидуальных хозяйств, специализирующихся на выращивании овощей, фруктов, столовой зелени на продажу;
5) стационарных и амбулаторно-поликлинических больных по медицинским показаниям.

92. Контроль полноты охвата, сроков и эффективности обследования на гельминтозы контингентов выборочно проводится не реже одного раза в год государственным органом санитарно-эпидемиологической службы на соответствующей территории.

93. При выявлении инвазированных лиц паразитологом (помощником паразитолога) проводится эпидемиологическое расследование и учет (паспортизация) микроочагов аскаридоза, трихоцефалеза с заполнением карты эпидемиологического обследования очага инфекционного заболевания (учетная форма 357/у), учитывая основные условия, приведшие к инвазированию:
1) санитарное состояние двора;
2) наличие и состояние туалета;
3) наличие домашних животных;
4) соблюдение членами микроочага правил личной гигиены;
5) использование необезвреженных фекалий на огороде в качестве удобрения;
6) перечень выращиваемых огородных культур.

94. Обследование населения на гельминтозы по эпидемиологическим показаниям (микроочаги геогельминтозов) проводятся специалистами паразитологических лабораторий центров санитарно-эпидемиологической экспертизы.

95. Врачом-паразитологом (помощником паразитолога, эпидемиолога) проводится не реже одного раза в год обследование контингентов в соответствии со списками лиц, подлежащих плановому и по клиническим показаниям, гельминтологическому обследованию.

96. Списки всех инвазированных лиц, выявленных в процессе контрольного обследования, передаются в медицинские организации по месту жительства больного, для взятия на учет и последующего лечения (в случае выявления инвазированного в стационаре лечение проводится до выписки из стационара).

97. Со второй половины декабря по марта месяца проводится контрольное обследование выборочной группы, которая определяется государственным органом санитарно-эпидемиологической службы на соответствующей территории, для учета эпидемиологической эффективности всего комплекса лечебных и санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий.

98. По эпидемиологическим показаниям в микроочаге аскаридоза или трихоцефалеза проводится обязательное контрольное копроовоскопическое обследование всех членов семьи инвазированного лица (контактные) и в дальнейшем наблюдение за микроочагом в течение двух лет (сроки оздоровления микроочага определяются государственным органом санитарно-эпидемиологической службы на соответствующей территории).

99. Снятие микроочага геогельминтозов с учета осуществляется специалистами государственного органа санитарно-эпидемиологической службы на соответствующей территории и медицинской организации. Критериями снятия с учета микроочага являются: отсутствие вновь выявленных больных и жизнеспособных возбудителей гельминтозов на факторах передачи за срок наблюдения.

100. Если в течение двух лет ни у кого из членов семьи не отмечено выделения аскарид и при двукратном контрольном обследовании к концу второго года не выявлен аскаридоз, то такие лица, в связи с полным их оздоровлением, подлежат снятию с учета. При этом учитывают санитарное состояние усадьбы, жилого помещения, уровень санитарно-гигиенических знаний и навыков жителей.

101. Для решения вопроса об эффективности проводимых оздоровительных мероприятий при трихоцефалезе контрольное обследование проводят через две недели после профилактического лечения.

8. Профилактика энтеробиоза, гименолепидоза, стронгилоидоза

102. Мероприятия по профилактике энтеробиоза, гименолепидоза и стронгилоидоза включают:
1) в детских организациях, где при однократном обследовании на энтеробиоз выявляется от 15 % и более инвазированных, оздоровлению подвергаются все дети (двукратное с интервалом 14-21 день назначение антигельминтиков);
2) отстранение на период лечения детей от посещения дошкольных и общеобразовательных организаций; от работы лиц, занятых на объектах общественного питания, в оздоровительных, дошкольных и общеобразовательных организациях, плавательных бассейнах, а при стронгилоидозе - в свиноводческих хозяйствах;
3) гигиеническое воспитание и обучение детей и взрослых;
4) обеззараживание от яиц гельминтов постельных принадлежностей, белья (проглаживание горячим утюгом), ковров (вывешивание на солнце летом, на мороз зимой, использование метода камерной дезинфекции), мягких игрушек (применение пылесоса с последующим сжиганием пыли, ультрафиолетовое облучение), мебели, оборудования, спортивного инвентаря, ручек дверей, лестничных перил, твердых пластмассовых игрушек (обработка мыльно-содовым раствором);
5) проведение (два раза в день) влажной уборки помещений с использованием мыльно-содового раствора (растворы хлорной извести и хлорамина не оказывают губительного действия на яйца гельминтов) с последующей обработкой кипятком уборочного инвентаря.

103. Сроки диспансерного наблюдения:
1) при энтеробиозе - через 10-14 дней после дегельминтизации двукратное исследование перианальным соскобом с интервалом 1-3 дня;
2) при гименолепидозе - однократные исследования после дегельминтизации в течение шести месяцев: первые два месяца каждые две недели, далее ежемесячно;
3) при стронгилоидозе - длительность наблюдения два месяца: первый месяц трехкратное исследование фекалий, второй месяц однократно.

104. В цехах и на участках, где содержатся животные или имеется навоз, следует работать в специальной одежде и рукавицах. Не допускается переходить в специальной одежде из цеха и свинарника в чистые помещения, использовать помещения, где содержатся животные, для приема пищи.

105. Все работники свиноводческих хозяйств подлежат предварительному медицинскому осмотру с обследованием на гельминты (стронгилоидоз) при поступлении на работу и далее периодическим медицинским осмотрам в порядке, установленном уполномоченным органом в области санитарно-эпидемиологического благополучия.

106. Больные со стронгилоидозом получают специфическое и патогенетическое лечение в стационарных условиях.

107. Фекалии больных стронгилоидозом обеззараживаются дезинфицирующими средствами, разрешенными к применению в Республике Казахстан.

108. Персонал клинико-диагностических лабораторий медицинских организаций и паразитологических лабораторий центров санитарно-эпидемиологической экспертизы при проведении исследований должны пользоваться индивидуальными резиновыми перчатками.

109. В целях профилактики гельминтов на объектах окружающей среды в дошкольных и общеобразовательных организациях, стационарах для хронических психиатрических больных, свиноводческих хозяйствах, на объектах торговли и общественного питания исследуются:
1) смывы с твердых и пластмассовых игрушек, мебели, спортивного инвентаря, специальной одежды, обуви, рук, шкафчиков для одежды, ручек дверей, перил, хозяйственного инвентаря, кормушек и оград станков для животных;
2) пыль с мягких игрушек, ковров, постельных принадлежностей, пола, специальной одежды;
3) почва (песок) - с игровых площадок, территории дворов, свиноводческих хозяйств.

110. Мероприятия по обеззараживанию от яиц гельминтов спортивного инвентаря, фекалий (из горшков), почвы и других объектов окружающей среды на территории дошкольных и общеобразовательных организаций, объектов торговли и общественного питания, свиноводческих хозяйств и частных домовладений изложены в приложении 4 к настоящей Инструкции.

9. Мероприятия по профилактике и предупреждению
завоза тропических болезней

111. Организации, деятельность которых связана с командировками сотрудников в страны тропического пояса, туристическими путешествиями информируют выезжающих о возможности заражения тропическими болезнями и о необходимости соблюдения мер профилактики (прививка против желтой лихорадки, химиопрофилактика тропической малярии, защита от укусов насекомых).

112. Для защиты людей от укусов насекомых вечером и в сумерках, следует использовать защитную одежду (ношение одежды с длинным рукавом и длинных брюк), на открытые части тела наносить репеллент, засетчивать окна и двери, обустраивать пологи над постелью, пропитанные репеллентами. При обнаружении насекомых, помещение обрабатывается инсектицидным аэрозолем или применяется электрический фумигатор.

113. При кратковременном пребывании в очагах лейшманиоза с профилактической целью применяется хлоридин или тиндурин согласно возрастным дозировкам (1 раз в неделю), в очагах вухерериоза, бругиоза и лоаоза - дитразин (диэтилкарбамазин), добавляемый к пищевым продуктам или к прохладительным напиткам.

10. Профилактика церкариозов

114. В целях личной профилактики церкариозов, при контактах с водой водоемов, необходимо соблюдать:
1) при купании, стирке белья, играх в воде, рыбной ловле избегать заросших водной растительностью мелководных участков, где обитают легочные моллюски - промежуточные хозяева шистосоматид, и риск заражения людей максимален. Более безопасны открытые (без растительности) прибрежные зоны. Риск заражения людей церкариозами высок в водоемах (или иных зонах), где обитают утки в большом количестве;
2) при длительном пребывании в воде (работа в прудовых хозяйствах, сбор водных растений, гидробиологические исследования) применяется защитная одежда и обувь (сапоги, брюки, рубашка);
3) после контакта с водой в "подозрительной" зоне водоема, кожа тщательно вытирается жестким полотенцем или сухой тканью, меняется промокшая одежда. При хождении босиком по мелководью или по мокрой траве близ уреза воды, ноги обтираются через каждые две-три минуты (личинки шистосоматид внедряются в эпидермис ног в течение примерно трех-четырех минут);
4) используются репелленты (диметилфталат, диэтилтолуамид) или приготовленные на их основе кремы и мази. Нанесенные на кожу репелленты в течение 1,5-2 часов предохраняют от нападения личинок шистоматид.

115. Комплекс мероприятий по профилактике церкариозов в рекреационных зонах городов включает:
1) ежегодное проведение мероприятий по охране водоемов от загрязнения пищевыми и бытовыми отходами, их наиболее посещаемых населением участков от водной растительности;
2) благоустройство берегов (или всего ложа) водоемов (бетонирование, асфальтирование).

Приложение 1
к Инструкции по проведению
санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий
по паразитарным заболеваниям
в Республике Казахстан

Таблица 1. "Распространение малярии
в странах мира и ее химиопрофилактика"

Континент, страна, регион	Препарат химио- профилактики	Период передачи малярии и зоны внутри страны
Азия и Океания
Афганистан	делагил+ прогуанил	С мая по ноябрь, в зонах ниже 2000 метров, тропическая малярия на юге страны в отдельных регионах
Бангладеш	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, кроме Дакки, в лесных и районах вдоль юго-восточной границы
Бутан	делагил+ прогуанил	Весь год, в 5 провинциях, пограничных с Индией: Ширанг, Гайлегпуг, Самчи, Самдрупионгхар и Шемганг
Вануату	мефлохин	Весь год повсеместно, кроме острова Футуна
Вьетнам	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, кроме центральных промышленных районов и дельты Красной реки, высокая устойчивость к делагилу и фансидару
Индия	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно, кроме ряда районов Химакал Прадеш, Джамма и Кашмир, Сикким, высокая устойчивость к делагилу в отдельных штатах
Индонезия	делагил+ прогуанил мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, кроме крупных городов и Джакарты, туристских центров на островах Ява и Бали. На территории Ириан Джайя
Иран	делагил (хлорохин) делагил+ прогуанил	С марта по октябрь, преимущественно в провинциях Систан-Белуджистан, Хормозган и Керман. На юго-востоке страны
Ирак	делагил (хлорохин)	С мая по октябрь, в основном на севере ниже 1 500 метров (провинции Духок, Эрбиль, Тамим, Ниневия, Сулеймания, Басра)
Йемен	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно, с сентября по февраль, кроме Адена и района аэропорта
Камбоджа	мефлохин (лариам) доксициклин	Весь год повсеместно, включая туристический центр Ангкорват, кроме Пномпеня. В западных провинциях
Китайская Народная Республика	делагил (хлорохин) мефлохин (лариам)	К северу от 33 северной широты (далее - с.ш.) с июля по ноябрь, между 33 и 25 северной широты с мая по декабрь, к югу от 25 с.ш. весь год только в сельских районах ниже 1 500 метров. Передача отсутствует: Хеилонгджанг, Жилин, Неи Монгол, Ганьсу, Пекин, Шанхай, Цингхай, Синцзян. В районах тропической малярии Хайнань, Юнань
Лаос	мефлохин	Весь год, повсеместно, кроме Вьентьяна
Малайзия	делагил+ прогуанил мефлохин (лариам)	Только в ограниченных очагах внутри страны и в Сараваке. Городские и прибрежные зоны свободны от малярии. В Сабахе в течение года
Мьянмар	мефлохин (лариам)	Весь год Карен, с марта по декабрь Чин, Качин, Мон, Рахин, Шан, Пегу, Каях, с апреля по декабрь в сельских зонах Тенасерим, с мая по декабрь в Иравади и в сельских зонах Мандалай, с июня по ноябрь Магве и Сагаинг
Непал	делагил+ прогуанил	Весь год в сельских зонах дистрикта Терай и вдоль границы с Индией
Объединенные Арабские Эмираты	делагил+ прогуанил	В долинах горных северных районов. Нет риска в Абу Даби, Дубай, Шарджа, Аджман в Ум аль Хаюм
Оман	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно, ниже 2000 метров
Пакистан	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно, ниже 2000 метров
Папуа - Новая Гвинея	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, ниже 1 800 метров, P.vivax, устойчивый к хлорохину
Саудовская Аравия	делагил+ прогуанил	Весь год в западных и южных провинциях, нет риска в Джидде, Медине, Мекке, Таифе
Соломоновы острова	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, за исключением островков к Югу и Юго-Востоку
Сирия	делагил (хлорохин)	С мая по октябрь, в нескольких очагах на северо-востоке страны
Тайланд	мефлохин (лариам) доксициклин	Весь год, повсеместно в сельских лесных районах, кроме Бангкока, Паттайя, Пхукет, Чиангмай В пограничных с Камбоджей и Мьянмаром зонах, устойчивых к хинину и мефлохину
Филиппины	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно, в районах ниже 600 метров. Нет риска в провинциях Бохол, Катандуан, Себу и во всех городах
Шри-Ланка	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно, кроме дистриктов Коломбо, Калутара, Нувара Элия
Таджикистан	делагил (хлорохин)	С мая по октябрь в Хатлонской, Ленинабадской областях, ГБАО, город Душанбе
Узбекистан	делагил (хлорохин)	С мая по октябрь, риск ограничен Сурхандарьинской областью, граничащей с Таджикистаном
Азербайджан	делагил (хлорохин)	С мая по октябрь в районах Кура-Араксинской и Ленкоранской низменностей, пограничных с Ираном и Грузией
Африка
Алжир	не реко- мендуется	Риск ограничен очагом в Ихрире (департамент Иллизи)
Ангола	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно.
Бенин	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно.
Ботсвана	делагил+ прогуанил	С ноября по май-июнь в северных зонах Ботети, Чобе, Нгамиленд, Окаванго, Тутуме
Буркина-Фасо	мефлохин	Весь год, повсеместно
Бурунди	мефлохин	Весь год, повсеместно
Габон	мефлохин	Весь год, повсеместно
Гамбия	мефлохин	Весь год, повсеместно
Гана	мефлохин	Весь год, повсеместно
Гвинея	мефлохин	Весь год, повсеместно
Гвинея- Бисау	мефлохин	Весь год, повсеместно
Джибути	мефлохин	Весь год, повсеместно
Египет	делагил	С июня по октябрь в Эль Файум
Заир	мефлохин	Весь год, повсеместно
Замбия	мефлохин	Весь год, повсеместно
Зимбабве	мефлохин (лариам)	Весь год в долине реки Замбези, с ноября по июнь в зонах ниже 1 200 метров. В Хараре и Булавайо риск заражения низкий
Камерун	мефлохин	Весь год, повсеместно
Капо-Верде	не реко- мендуется	С сентября по ноябрь, только осторов Сантьяго
Кения	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, включая заповедники. Низкий риск в Найроби, зонах выше 2 500 метров.
Конго	мефлохин	Весь год, повсеместно
Кот Дивуар	мефлохин	Весь год, повсеместно
Коморские острова	мефлохин	Весь год, повсеместно
Либерия	мефлохин	Весь год, повсеместно
Маврикий	не реко- мендуется	Весь год в некоторых сельских зонах, кроме осторов Родригес
Мавритания	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно, кроме северных зон. В Адраре и Иншири риск только в сезоне дождей (июль-октябрь)
Мадагаскар	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, особенно в прибрежных зонах
Малави	мефлохин	Весь год, повсеместно
Мали	мефлохин	Весь год, повсеместно
Марокко	не реко- мендуется	С мая по октябрь в отдельных сельских районах: Хемиссет, Бени Меллал, Хенифра, Таза, Лараш Хурибда, Сеттат, Шершоен
Мозамбик	мефлохин	Весь год, повсеместно
Намибия	делагил+ прогуанил	С ноября по май-июнь в северных районах, весь год в долине Каванго
Нигер	мефлохин	Весь год, повсеместно
Нигерия	мефлохин	Весь год, повсеместно
Сан-Томе и Принсипи	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно
Свазиленд	мефлохин	Весь год, повсеместно
Сенегал	мефлохин	Весь год, повсеместно
Сомали	делагил+ прогуанил	Весь год, повсеместно
Судан	мефлохин	Весь год, повсеместно
Сьерра-Леоне	мефлохин	Весь год, повсеместно
Танзания	мефлохин	Весь год, повсеместно, ниже 1 800 метров
Того	мефлохин	Весь год, повсеместно
Уганда	мефлохин	Весь год, повсеместно
Центрально- Африканская Республика	мефлохин	Весь год, повсеместно
Чад	мефлохин	Весь год, повсеместно
Экваториальная Гвинея	мефлохин	Весь год, повсеместно
Эритрея	мефлохин	Весь год, повсеместно, кроме Асмары
Эфиопия	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, ниже 2 000 метров, кроме Аддис-Абебы
Южно- Африканская Республика	делагил+ прогуанил	Весь год в высотных зонах, включая заповедники на севере и востоке Трансвааля, северо-востоке Наталя до р.Тугела
Центральная и Южная Америка
Аргентина	делагил (хлорохин)	С октября по май в сельских районах, ниже 1 200 метров в провинциях, пограничных с Боливией и Парагваем
Белиз	делагил (хлорохин)	Весь год, повсеместно, кроме городских зон
Боливия	делагил (хлорохин) мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно в сельских районах ниже 2500 метров, кроме департамента Оруро, провинций Ингави, Андес, Омасуйос, Пакайес, а также на юге и в центре департамента Потози. Тропическая малярия существует на севере в департаментах Бени и Пондо, пограничных с Бразилией районах.
Бразилия	мефлохин (лариам)	Весь год, ниже 900 метров, в сельских районах бассейна реки Амазонка. Высокий риск в горнорудных и сельскохозяйственных зонах
Венесуэла	мефлохин (лариам)	Весь год в сельских районах, особенно Сукре, Боливар, Амазонас, Апуре, Баринас, Дельта Амакуро, Мерида, Монагас, Португуэса, Тачира, Зулия
Гаити	делагил (хлорохин)	Весь год, повсеместно, ниже 300 метров, в сельских районах и предместьях городов
Гайана	мефлохин (лариам)	Весь год, во внутренних районах страны, включая северо-запад и зоны вдоль реки Померун
Гватемала	делагил (хлорохин)	Весь год, ниже 1 500 метров в департаментах Альта Верапас, Баия Верапас, Чимальтенанго, Уэуэтенанго, Изабаль, Петен, Киче, Сан Маркос, Закапа, Жутиапа
Гвиана Франц.	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, во внутренних районах страны
Гондурас	делагил (хлорохин)	Весь год в департаментах Атлантида, Чолутека, Колон, Эль Параисо, Грациаса Диос, Вале, Йоро, преимущественно в сельских зонах
Доминиканская Республика	делагил (хлорохин)	Весь год, только тропическая малярия, повсеместно в сельских районах провинций: Барахона, Дажабон, Элиас Пина, Индепенденсиа, Монтекристи, Педерналес, Баника, Эль Лано, Партидо
Колумбия	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно в сельских районах ниже 800 метров в департаментах Антиохия, Кордова, Норте де Сантандер, Чоко, все побережье Тихого океана, восточные равнины Ориноко и Амазония
Коста-Рика	делагил (хлорохин)	Весь год в сельских районах ниже 700 метров в провинции Хередиа, кантонах Матина, Лос Чилес и Таламанка, Централ де Лимона
Мексика	делагил (хлорохин)	Весь год в отдельных сельских зонах. Наиболее поражены: Оаксака, Чиапас, Гуэрреро, Кампеч, Квинтана, Ру, Синалоа, Мичоакан, Колима, Табаско, Идальго
Никарагуа	делагил (хлорохин)	С июня по декабрь, в сельских районах, в пригородах Блюфилдс, Бонанза, Чинандега, Леон, Матагальпа, Жинотега, Пуэрто Кабеза, Розита, Сиуна
Панама	делагил (хлорохин)	Весь год, в сельских районах озер Гатун, Байана, в Альто Чукунаке, Дариен, в континентальной зоне Сан Блас
Парагвай	делагил (хлорохин)	С октября до конца мая в отдельных сельских районах, пограничных с Бразилией, департаменты Альто Парана, Амамбай, Каагуазу, Канендиу и Сан Педро
Перу	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно в сельских районах ниже 1 500 метров (долины Анд и берега бассейна Амазонки). В пограничных районах с Бразилией, Боливией, Колумбией, Эквадором
Суринам	мефлохин (лариам)	Весь год, повсеместно, кроме дистрикта Парамарибо и береговых зон к северу от 5 градуса северной широты.
Эквадор	мефлохин (лариам)	Весь год, ниже 1 500 метров в провинциях Эль Оро, Эсмеральдас, Гуаяс, Лос Риос, Манаби, Морано, Сантьяго, Напо Пастаза, Пичинча, Скумбиос, Замора-Чинчипе
Эль Сальвадор	делагил (хлорохин)	Весь год, повсеместно. Более высокий риск ниже 600 метров в период сезона дождей

Таблица 2

"Препараты, применяемые для химиопрофилактики малярии"

N №	Препараты или их сочетание	Дозы					Схемы
		Для взрослых	Для детей				до выезда в зону риска	после возв- раще- ния
			1-4 года	5-8 лет	9-12 лет	13-14 лет
1	Делагил (хлоро- хин)	300 мил- лиграмм в недели (далее мг/нед)	1/4	1/2	3/4	3/4	За 1 неделю 1 раз в неделю	4 недели 1 раз в неделю
2	Делагил (хлоро- хин) + прогуанил	300 мг/нед 200 мг/ ежедневно	1/4 1/4	1/2 3/8	3/4 1/2	3/4 1 доза взрос- лого
3	Мефлохин	250 мг/нед	1/4	1/2	3/4	3/4	За 1 неделю одно- кратно	4 недели1 раз в неделю
4	Докси- циклин	100 мг/день	не рекомендуется			1 доза взрос- лого

Примечание:
1. В общей сложности период приема не должен превышать 4-6 месяцев, препараты противопоказаны детям до 1 года. Для беременных женщин: хлорохин + прогуанил - только в первые 3 месяца, мефлохин - от 4 месяцев. Беременность желательна только через 3 месяца после завершения профилактики мефлохином, через 1 неделю после доксициклина.
2. Расчет препарата производится по основанию.
3. Детям младших возрастных групп назначают хлорохин в сиропе из расчета 5 мг/кг веса.
4. Для того, чтобы к моменту наступления риска заражения была достигнута необходимая концентрация в крови и выявлена возможная непереносимость.

Приложение 2
к Инструкции по проведению
санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий
по паразитарным заболеваниям
в Республике Казахстан

Таблица 1 "Нормативы оценки пищевой пригодности рыбной продукции и условия ее реализации в качестве продукта питания при наличии в мясе гидробионтов (рыба, ракообразные, моллюски, земноводные, пресмыкающиеся) паразитов, погибших и неопасных для здоровья человека и животных"

Виды паразитов (гельминтов) в мясе и на поверхности тела гидробионтов	Коэф- фи- циент	Процент зараженных особей или кусков с критической и выше интенсивностью и условия реализации рыбопродукции
		Без огра- ничений	Кулинарная обработка на объектах обществен- ного питания	Переработкана пищевой фарш
Крупные цестоды (длиной более 3 см)	0,3	4	12	36
Крупные паразитические ракообразные (длиной более 2 см) и их остатки в мясе - Пенелы и других.	0,3	4	16	20
Крупные мешкообразные образования в толще мяса (более 2 см в поперечнике) ракообразные Саркотацес, трематоды дидимозоиды	0,3	4	4	4
Мелкие нематоды (толщиной менее 1 мм) цестоды (нибелинии) длиной менее 1 см, ракообразные (длиной менее 2 см), личинки скребней и мелкие (до 1 см в поперечнике) капсулы	1,0	4	20	40
Метацеркарии трематод (одетые черным пигментом или без него)	5,0	20	40	60

Примечание: допустимое среднее число паразитов на 1 кг рыбной продукции.

Таблица 2 "Критическая интенсивность (число паразитов, при котором экземпляр или кусок рыбной продукции считается непригодным в качестве продукта питания человека)".

Масса рыбной продукции килограмм	Коэффициент (далее - К)
	К=0,3	К=1,0	К=5,0
	Критическая интенсивность заражения (число паразитов)
0,1	1	1	3
0,2	1	1	5
0,3	1	1	8
0,4	1	2	10
0,5	1	3	13
0,6	1	3	15
0,7	1	4	18
0,8	2	4	20
0,9	2	5	23
1,0	2	5	25
1,1	2	6	28
1,2	2	6	30
1,3	2	6	33
1,4	2	8	35
1,5	3	8	38
1,6	3	9	40
1,7	3	9	43
1,8	3	9	45
1,9	3	10	48
2,0	3	10	50
3,0	5	15	75
4,0	6	20	100
5,0	8	25	125
6,0	9	30	150
7,0	11	35	175
8,0	12	40	200
9,0	14	45	225
10,0	15	50	250

Приложение 3
к Инструкции по проведению
санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий
по паразитарным заболеваниям
в Республике Казахстан

Таблица 1. "Обеззараживание условно-годной рыбы,
зараженной личинками широкого лентеца"

Посол	Плот- ность туз- дука	Температура ( 0 С)	Продолжитель- ность посола, гарантирующая обеззаражи- вание	Массовая доля соли в мясе (%)
Крепкий	1,20	плюс от 2 0 С до 4 0 С	14 суток	свыше 14
Средний	1,18	плюс от 2 0 С до 4 0 С	14 суток	10-14
Слабый	1,16	плюс от 2 0 С до 4 0 С	16 суток	8

Таблица 2 "Режимы замораживания"

Температура (минус градусов Цельсия (далее - 0 С) в теле рыбы)	Виды рыб
	Щука, налим, ерш, окунь, сазан, карп, судак, лещ, сом		Кета, горбуша, кунджа, сима, сахалинский таймень	Пелядь, омуль, сиг, голец, муксун, чир, лосось, тугун, хариус, форель озерная
	Время, необходимое для обеззараживания (в часах):
12	72				60
15		50
16	36
20					36
22	18
26		16
27	12				7
30					6

Таблица 3. "Температура и время обеззараживания" »

Температура в теле рыбы	Время, необходимое для обеззараживания (час)
минус 40 0 С	7
минус 35 0 С	14
минус 28 0 С	32

Таблица 4. "Условия хранения замороженной рыбы" »

Температура в теле рыбы	Время действия температуры	Последующие условия хранения
минус 18 0 С	14 суток	Согласно требованиям действующих нормативных правовых актов
Минус 20 0 С	24 часа	Последующее хранение при температуре не выше минус 18 0 С в течение 7 суток. Далее согласно требованиям действующих нормативных правовых актов
Минус 30 0 С и ниже	10 минут	Последующее хранение при температуре не выше минус 12 0 С в течение 7 суток. Далее согласно требованиям действующих нормативных правовых актов

Приложение 4
к Инструкции по проведению
санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий
по паразитарным заболеваниям
в Республике Казахстан

Таблица 1. "Методы и режимы обеззараживания
от возбудителей паразитарных болезней"»

Способ обеззараживания нечистот	Условия и режимы обработки нечистот	Сроки гибели возбудителей паразитарных болезней
1. Компостирование (централизованное, приусадебное)	Буртование нечистот с соломой, опилками и другими водо- поглащающими компонентами. Размер буртов 1,5 метра х 1,0 метр длина произвольная. Закладка буртов весной, летом, осенью	При условии достижения температуры компоса плюс 60 0 С - 3 месяцев
2. Биотермическая обработка нечистот (биотуалеты)	Температура в камере биоразложения от плюс 35 0 С до плюс 40 0 С, в камере пастеризации плюс 70 0 С	4 часа
3. Обработка нечистот в выгребах уборных, дезинфи- цирующими средствами, разрешенными к применению в Республике Казахстан	Согласно инструкции или методическим указаниям по применению

Примечание:
1. Твердые бытовые отходы (далее - ТБО) обеззараживаются в:
1) биотермических камерах (каменные или деревянные емкости, загружаемые ТБО в объеме до 2 кубических метров), при хорошей вентиляции и температуре от плюс 65 ⁰ С до плюс 80 ⁰ С гибель яиц гельминтов достигается к 12-17 суткам;
2) компостных буртах размерами 1,5 х 1,0 метров произвольной длины. Сроки обеззараживания: от нескольких месяцев до 1,5 лет;
3) биобарабанах при 2000 оборотах в час в течение двух суток. Возможно совместное обеззараживание от яиц гельминтов твердых бытовых отходов и обезвоженных осадков сточных вод (далее - ОСВ) методом полевого компостирования. Полное обеззараживание компостируемой массы достигается в штабелях размерами 2,8 х 2,1 х 3,0 метров, состоящих из 40 % ОСВ и 60 % ТБО, при достижении внутри компостов температуры свыше от плюс 50 ⁰ С до плюс 55 ⁰ С весной и осенью в течение 45 суток, летом 30 суток и зимой - за 60 суток.
2. Для обеззараживания фановых судовых стоков применяются:
1) установки, использующие активный хлор при сочетанном действии температуры плюс 50 ⁰ С и дозы активного хлора 10-20 миллиграмм на литр в течение 30 минут;
2) доочистка сточных вод на земледельческих полях орошения при условии подачи их в подпочвенные или внутрипочвенные увлажнители.
3. Обеззараживание осадков сточных вод от возбудителей паразитарных болезней осуществляется следующими способами:
1) термофильным (при температуре от плюс 50 ⁰ С до плюс 55 ⁰ С) сбраживанием в метантенках или термосушкой;
2) облучением инфракрасными лучами (камера дегельминтизации);
3) пастеризацией при температуре плюс 70 ⁰ С в течение 20 минут;
4) методом аэробной стабилизации с предварительным прогревом смеси сырого осадка с активным илом при температуре от плюс 60 ⁰ С до плюс 65 ⁰ С в течение 1,5 часа, что обеспечивает полную гибель патогенной микрофлоры и яиц гельминтов в течение 5-6 суток;
5) обезвоживанием на фильтр-прессах или вакуумных установках с использованием извести в качестве коагулянта при щелочной среде (далее рН 11,0) рН 11,0 и более;
6) компостированием в течение 5-6 месяцев, из которых 1-2 месяца приходится на теплое время года, при условии достижения во всех частях компоста температуры не менее плюс 60 ⁰ С;
7) подсушиванием на иловых площадках в условиях I и ХI-го климатических районов в течение не менее трех лет, III-го климатического района - не менее двух лет, IV-го климатического района - не менее одного года;
8) обработкой тиозоном в дозе 2 % к общей массе осадка при экспозиции 10 суток. При этом происходит гибель не только яиц гельминтов, но и патогенной микрофлоры, личинок мух, цист кишечных патогенных простейших . Добавление тиозона 0,25-0,3 % к массе осадка и тщательное перемешивание в центрифугах в течение 60 минут с последующим выдерживанием в буртах под полиэтиленовой пленкой в течение 7 суток обеспечивает его безопасность в отношении возбудителей паразитарных болезней;
9) внутрипочвенным (на глубину 40-60 сантиметров) внесением при помощи кротового дренажа.
4. Обеззараживание навоза проводится следующим способом:
1) выдерживанием жидкого навоза и стоков с влажностью 95-98 % в резервуарах-накопителях в течение 12 месяцев;
2) аэробным сбраживанием (интенсивное окисление) жидкого (влажность 92-94 %) навоза при температуре от плюс 51 ⁰ С до плюс 57 ⁰ С и экспозиции 3 часа;
3) аэробным сбраживанием жидкого навоза с влажностью 92-95 % в метантенках при достижении температуры обрабатываемой массы от плюс 50 ⁰ С до плюс 60 ⁰ С и экспозиции 3 часа;
4) тепловой обработкой жидкого навоза и иловой фракции с влажностью 96-98 % в установке контактного нагрева за счет подачи высокотемпературного факела (свыше плюс 1200 ⁰ С), образующегося в процессе сгорания жидкого или газообразного топлива, непосредственно в обрабатываемую массу;
5) тепловой обработкой в пароструйной установке при температуре массы на выходе из установки плюс 80 ⁰ С;
6) обработкой жидкого навоза и иловой фракции жидким аммиаком в закрытой емкости в концентрации 2-3 %, экспозиции 2 суток, при исходной температуре массы плюс 10 ⁰ С и выше;
7) переработка свиного навоза с влажностью 75-80 % личинками синантропных мух, для получения белковой муки, предназначенной на корм животным. Обеззараживание остающейся от переработки твердой фракции навоза достигается путем биотермической обработки ее в буртах в течение 10 суток, а биомассы личинок - путем высушивания ее при температуре плюс 100 ⁰ С в течение 30 минут и экспозиции при плюс 60 ⁰ С одни сутки;
8) компостированием твердой фракции, получаемой после механического разделения жидкого навоза, что осуществляется при складировании массы в бурты высотой 2 метра, шириной 3,5 метра, произвольной длины. Экспозиция обработки твердой фракции в буртах, при ее исходной влажности 65-70 %, 1-2 месяца соответственно; весеннего и осенне-зимнего периодов, при достижении температуры в них от плюс 63 ⁰ С до плюс 65 ⁰ С;
9) компостированием твердой фракции жидкого навоза в буртах, при ее исходной влажности более 72 %, а в зонах избыточной увлажненности, компосты, приготовленные из смеси твердой фракции торфа, при влажности массы 75-78 %, выдерживаются в течение 6 месяцев;
10) компостированием твердой фракции с влажностью 76-83 %, получаемой после естественного разделения жидкого навоза в фильтрационно-осадительных сооружениях, в весенне-летний период должно быть не менее 3,5 месяцев. Обеззараживание жидкой фракции, получаемой при данной технологии, достигается путем очистки в биологических прудах секционного типа (не менее трех секций);
11) обеззараживание избыточного ила, образующегося в системах биологической очистки стоков свиноводческих комплексов, обеспечивается путем обработки его жидким аммиаком в концентрации 2-3 % и экспозиции 3 суток при достижении температуры от плюс 60 ⁰ С до плюс 70 ⁰ С в непрерывном процессе.
5. Обеззараживание почвы проводится дезинфицирующими средствами, разрешенными к применению в Республике Казахстан.
В прибрежной зоне, где возможно постоянное вымывание почвы в водоемы, используется обеззараживающее действие только ризосферы растений - люпина, тагетеса, календулы, гороха при посеве 20-30 экземпляров на один квадратный метр.
6. Овощи, фрукты, столовая зелень обеззараживаются от яиц гельминтов мытьем под струей проточной воды в течение 5-10 минут. Белье обеззараживается кипяченим и проглаживаним горячим утюгом с обеих сторон. Одеяла, ковры обрабатываются в дезинфицирующих камерах сухим горячим воздухом или паровоздушной смесью, облучением ультрафиолетовой лампой или с помощью пылесоса с последующим сжиганием пыли.
7. Обработка шкур домашних и диких животных с целью удаления онкосфер тениид, состоит из промывки, отмачивании, прополаскивании, мздрении, пикелевании, дублении, жировании, сушки (при температуре от плюс 30 ⁰ С до плюс 33 ⁰ С), протяжки, откатки, протряхивании, разбивки, шлифовки и повторного протряхивания. Этап откатки шкур с опилками составляет не менее 9 часов с частотой замены опилок - 6 раз в год. Обеззараживание шкур и меховых изделий от онкосфер тениид проводится также облучением ртутно-кварцевой лампой или другими источниками ультрафиолетового излучения.
8. Вата, деревянные палочки после использования сжигаются, предметные и покровные стекла кипятятся, стеклянная тара заливается крутым кипятком.

Қазақстан Республикасында паразиттік аурулар бойынша санитарлық-індетке қарсы (профилактикалық) іс-шараларды жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2004 жылғы 20 қыркүйектегі N 700 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2004 жылғы 26 қазанда тіркелді. Тіркеу N 3171. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 24 мамырдағы № 377 Бұйрығымен

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010.05.24 № 377 Бұйрығымен.

Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 10) тармақшасына және 24-бабының 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында паразиттік аурулар бойынша санитарлық-індетке қарсы (профилактикалық) іс-шараларды жүргізу жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті (Байсеркин Б.С.) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге жіберсін.
3. Паразиттік аурулардың алдын алу» санитарлық-эпидемиологиялық ережесі мен нормаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2004 жылғы 29 маусымдағы N 516 бұйрығының күші жойылсын.
4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау вице-министрі, Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері А.А.Белоногқа жүктелсін.
5. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Әкімшілік департаменті (Акрачкова Д.В.) осы бұйрықтың Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгенінен кейін оның ресми жариялануын қамтамасыз етсін.
6. Осы бұйрық ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Министр

Келісілген
Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылығы министрі

2004 жылғы 20 қыркүйек

"Қазақстан Республикасында
паразиттік аурулар бойынша
санитарлық-індетке қарсы
іс-шараларды жүргізу жөніндегі
нұсқаулықты бекіту туралы"
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 20 қыркүйектегі
N 700 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасында паразиттік аурулар бойынша
санитарлық-індетке қарсы (профилактикалық) іс-шараларды
жүргізу жөніндегі нұсқаулық

1. Жалпы ережелер

1. Қазақстан Республикасында паразиттік аурулар бойынша санитарлық-індетке қарсы (профилактикалық) іс-шараларды жүргізу жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі - Нұсқаулық) қызметі барысында паразиттік аурулардың қоздырғыштарымен және оларды жұқтыру факторларымен байланысты болатын, сондай-ақ паразиттік аурулардың қоздырғыштарына қарсы санитарлық-індетке қарсы (алдын алу) іс-шараларды ұйымдастыратын, меншік нысанына қарамастан жеке және заңды тұлғаларға арналған.

2. Қызметі барысында паразиттік аурулардың қоздырғыштарымен және оларды жұқтыру факторларымен байланысты болатын, сондай-ақ қызметі паразиттік аурулардың қоздырғыштарына қарсы санитарлық-індетке қарсы (алдын алу) іс-шараларды ұйымдастыратын, меншік нысанына қарамастан жеке және заңды тұлғалар осы Нұсқаулық талаптарының сақталуын қамтамасыз етеді.

3. Осы Нұсқаулықта мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:
1) биогельминттер - инвазиялану қабілетіне ие болмас бұрын организмінде бір немесе бірнеше аралық иелер дамитын гельминттер;
2) гельминтоздар - әр түрлі гельминттер түрлерінен туындайтын инвазиялық аурулар;
3) геогельминттер - адам организмінде иелерін ауыстырмай паразиттенетін және олардың бастапқы даму сатысы қоршаған ортада (топырақта) жүзеге асырылатын гельминттер;
4) дефинитивті ие - онда ересек, ұрықтану сатысына жеткен паразит тіршілік ететін ие (организм);
5) инвазия - организмге қандай да бір жануарлар паразиттерінің жұғуы;
6) инсектицидтер - зиянды жәндіктермен күресуге арналған пестицидтер;
7) имаго - ересек жәндіктер;
8) жарамсыз өнім - азық-түлік шикізат ретінде пайдалануға рұқсат етілмейтін және кәдеге жаратуға жататын ет және балық өнімдері;
9) паразиттік аурулар - паразиттердің сан алуан түрлерінен туындайтын аурулар;
10) паразитті тасымалдаушы - аурудың клиникалық белгілерісіз паразиттік аурулар қоздырғыштарын тасымалдаушылар;
11) протозооздар - қоздырғыштары патогенді қарапайымдылар болып табылатын паразиттік аурулар тобы;
12) репелленттер - жәндіктерді үркітетін препараттар;
13) тұздық - балықты, уылдырықты тұздауға арналған ас тұзының ерітіндісі;
14) шартты түрде жарамды өнім - зарарсыздандырылғаннан кейін азық-түлік шикізаты ретінде пайдалануға рұқсат етілген ет және балық өнімдері;
15) химиялық алдын алу - химиялық алдын алу құралдарының көмегімен аурудан қорғау немесе оны болдырмау;
16) эндемиялық аумақ - адамдарға қарамастан, ауруды таратушы, ал көптеген жағдайларда жылуқанды жануарлар мен буынаяқтылар болғанда жұқпаны ұзақ уақыт сақтайтын паразиттік аурулардың ошақтары болатын аумақтар;
17) энтомолог - буынаяқтыларды зерделейтін маман;
18) энтомология - буынаяқтылар туралы ғылым.

2. Паразиттік аурулардың алдын
алу жөніндегі іс-шаралар

4. Паразиттік аурулармен ауырғандарды және олардың қоздырғыштарын тасымалдаушыларды анықтауды, медициналық көмекке жүгінгенде, алдын ала және мерзімдік медициналық қараулар кезінде меншік нысанына қарамастан медициналық ұйымдар жүзеге асырады.

5. Барлық паразиттік аурулар мен паразитті тасымалдау жағдайы олардың анықталған жері бойынша денсаулық сақтау ұйымдарында тіркелуге, мемлекеттік есепке алуға жатады және Қазақстан Республикасының санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің мемлекеттік органдары мен ұйымдары олардың есебін жүргізеді.

6. Мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалар ұжымдарында балалар мен қызмет көрсетуші персоналды контагиозды гельминтоздар мен ішек протозооздарына алдын ала жоспарлы тексеру жылына бір рет (жазғы демалыстан кейін, ұжым жиналғанда) және індеттік айғақтар бойынша жүргізіледі.

7. Гельминтоздарға және ішек протозооздарына зерттеу үшін материалды алуды мектепке дейінгі, мектеп және медициналық ұйымдардың медицина қызметкерлері жүзеге асырады.

8. Материалды гельминтоздарға және ішек протозооздарына зерттеуді медициналық ұйымдардың клиникалық-диагностикалық зертханалары мен санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының паразитология зертханалары жүзеге асырады.

9. Медициналық ұйымдар тиісті аумақтағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының басқармаларына (департаменттеріне) анықталған науқастар мен паразиттік аурулар қоздырғыштарын тасымалдаушылардың нәтижелері жөнінде ақпарат береді.

10. Мектепке дейінгі ұйымдар мен мектепке баратын балаларды, декреттелген контингенттерді жоспарлы тексеруді ұйымдастыру мен жүргізуді, сондай-ақ анықталған инвазияланғандарды емдеуді және химиялық алдын алуды медициналық ұйымдардың басшылары қамтамасыз етеді.

11. Барлық анықталған паразиттік аурулармен ауырғандар және қоздырғыштарды тасымалдаушылар медициналық ұйымдарда емдеуге жатады.

3. Безгектің алдын алу шаралары

12. Медициналық қызметкерлер безгекпен ауырғандарды және паразитті тасымалдаушыларды анықтауды адамдар медициналық ұйымдарға бару, үйге шақыру, медициналық қарау, донорларды тексеру кезінде сұрақ қою мен қанын зерттеу жолымен клиникалық-эпидемиологиялық айғақтар бойынша жүргізеді.

13. Қашан ауырғанына қарамастан, безгекпен ауырғандар және паразитті тасымалдаушылар, сондай-ақ безгек бойынша эндемиялық елдерден келген адамдар үш жыл бойы донор болуына рұқсат етілмейді.

14. Тиісті аумақтың мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органының паразитолог-дәрігері (эпидемиологы) науқас немесе паразитті тасымалдаушы анықталғаннан немесе шұғыл хабарлама алғаннан кейінгі алғашқы тәуліктерде ошақты эпидемиологиялық тексеруді жүргізіп, санитарлық-індетке қарсы (алдын алу) іс-шараларын ұйымдастырады.

15. Тиісті аумақтың мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органының энтомологы мыналарды жүргізеді:
1) масалардың фаунасын, әрбір түрінің экологиясы мен фенологиясын, имаголардың бақылау күндіктеріндегі санының маусымдық барысын су айдындарындағы сары масалардың преимагинальды даму фазаларын зерделеуді, сары масалардың тиімді жұқпасы мен безгектің берілу маусымдарының басталу және аяқталу мерзімдерін есептеуді;
2) ағымдағы жылы сары масалар санының деңгейін белгілеу үшін елді мекендерді шұғыл тексеруді (жаппай ұстауды);
3) елді мекендердегі су айдындарын және оның айналасындағы 3-5 шақырым аймақты паспорттауды;
4) эпидемиологиялық және энтомологиялық айғақтар бойынша безгек масаларына қарсы үй-жайларды және су айдындарын өңдеуді ұйымдастыруды.

16. Батпақтанудың және безгек сары масалар ұрықтануының алдын алу мақсатында гидротехникалық құрылыстарды, күріш егістіктерін және су айдындарын салу мен пайдалануда санитарлық-эпидемиологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етеді.

17. Сары масаларға қарсы дезинсекциялық іс-шараларды тиісті аумақтардағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдары мен көрсетілген қызмет түріне лицензиясы бар ұйымдар орындайды. Дезинсекция үшін Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға рұқсат берілген инсектицидтер пайдаланылады.

18. Адамдарды масалардың шағуынан сақтау үшін механикалық қорғаныш (жабқыштар, торшалар) және үркітетін заттар (репелленттер) пайдаланылады.

19. Тиісті аумақтардағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдары көші-қон қызметін, сақтандыру және туристік ұйымдарды әрі қызметі эндемиялық елдермен байланысты ұйымдарды безгек бойынша қолайсыз аумақтар мен осы аурудың алдын алу қажеттілігі туралы уақтылы хабардар етуді қамтамасыз етеді.

20. Туристік ұйымдар безгек бойынша қолайсыз елдерге баратын адамдарды жұқтыру мүмкіндігі, алдын алу шаралары (масалардың шағуынан механикалық қорғау және безгектің химиялық алдын алу), кез келген қызба аурулары пайда болғанда дереу медициналық ұйымға бару қажеттігі немесе субтропикалық және тропикалық белдеу елдерінде болу мерзімдері және химиялық алдын алу препараттарын қабылдау жағдайы туралы хабардар етеді.

21. Қорғаныш құралдарын таңдаған кезде әр түрлі жыл мезгілдерінде ауруды жұқтыру қаупі, безгек қоздырғышының дәрілік препараттарға (химиялық алдын алу) төзімділігі ескеріледі.

22. Безгекпен ауыратындар мен паразит тасымалдаушыларды емдеу стационар жағдайында жүргізіледі. Тиімділігін бағалау үшін емдеу кезеңінде қан препараттары үш рет: бірінші, төртінші күндерде және стационардан шығар алдында тексеріледі.

23. Безгектің жергілікті таралу жағдайында, сары масалардың тиімді жұқтыру кезеңінде аптасына 1 рет халықты (ошақта) делагилмен немесе тиндуринмен маусымдық химиялық алдын алу жүргізіледі.

24. Ошақта безгекті жұқтырудың алдын алу үшін немесе клиникалық ауырлығының алдын алу мақсатында қызбасы бар адамдарға препараттардың бір дозасымен алдын ала емдеу жүргізіледі. Үшкүндік безгектің кеш белгілерінің алдын алу үшін маусымдық берілу аяқталғаннан кейін немесе келесі індеттік маусым басталар алдында жоғарыда аталған адамдарға 14 күн бойы маусымаралық примахинмен химиялық алдын алу жүргізіледі.

25. Безгек бойынша қолайсыз елдерге баратын адамдарға осы Нұсқаулыққа 1-қосымшаның 1 және 2-кестелеріне сәйкес химиялық алдын алу курсы тағайындалады.

26. Тропикалық безгекке қарсы химиялық алдын алу жұқтыру қаупі бар аймаққа келгенге дейін бір апта бұрын басталады және болған кезеңде және қолайсыз елден кеткеннен кейін 4 апта бойы жалғастырылады. Тропикке тұрақты барған жағдайда және ұзақ уақыт химиялық алдын алу мүмкін болмағанда, препарат аурудың клиникалық белгілері (жіті ұстамасы) пайда болғанда ғана қабылданады.

27. Кемелердің, ұшақтардың, теміржол көлігінің экипаждары жеке бастың алдын алу шараларын (химиялық алдын алуды қоса алғанда) үйренеді, жадынамалармен қамтамасыз етіледі , рейстер орындалатын елдердегі (порттардағы) эпидемиологиялық жағдайлар туралы хабардар етіледі және безгекке қарсы препараттармен және сары масалардың шағуынан қорғаныш құралдарымен (жабқыштар, репелленттермен, аэрозольды баллондармен) жабдықталады.

28. Безгек бойынша қолайсыз елдерге баратын кемелердің рейстері кезінде қан сынамасы алынады және жақын портқа зертханалық зерттеу үшін тапсырылады, оның нәтижелері кеме дәрігеріне беріледі. Рейс кезінде безгекке күдікті адам анықталған кезде науқас кеме оқшаулағышына емдеу үшін орналастырылады. Жақын портта науқас ауруханаға жатқызылады.

29. Әрбір безгек ауруы жағдайы туралы кеменің медициналық қызметкері кеме келетін елдің санитарлық-бақылау пунктіне (бұдан әрі - СБП) хабарлайды.

30. Вокзалдардың, әуежайлардың және порттардың медициналық пункттерінің қызметкерлері жолаушылардың немесе поезд бригадаларының арасынан безгекпен ауыратындар мен оған күдіктілер жүгінген кезде оларды ауруханаға жатқызуды ұйымдастырады.

31. Вокзалдардың, әуежайлардың, порттардың медициналық пункттерінің қызметкерлері жолаушылардың арасында безгекке күдікті науқастың болуы туралы хабарлама алған кезде көлік құралын қарсы алады да оны ауруханаға жатқызуды ұйымдастырады және қажетіне қарай, шұғыл көмек көрсетеді.

32. Әуе, темір жол көлігінде, эндемиялық жерлерден келген шетел кемелерінде сары масалар табылған кезде дезинсекция жүргізіледі.

33. Үшкүндік безгек ауруы таралған елдердің аумағында шекаралық әскердегі әскери қызметшілерге әскери міндетінен босатылғанға дейін немесе эндемиялық аудандардан Қазақстан аумағына келгенге дейін 14 күн ішінде безгектің қайталауына қарсы химиялық алдын алу курсы жүргізіледі.

4. Ет және ет өнімдері арқылы жұғатын
гельминтоздардың алдын алу

34. Гельминттердің өркенқұрттары табылған ет өнімдері жарамсыз деп танылады және "шартты түрде жарамды" немесе "жарамсыз" разрядына жатады. Ет өнімдері разрядының санаты ("шартты түрде жарамды" немесе "жарамсыз") табылған гельминттердің (өгіздің және шошқаның таспа құрттары немесе трихинеллдің өркен құрттары) түрлеріне, сондай-ақ өгіздің және шошқаның таспа құрттарының ұрықтану қарқындылығына байланысты белгіленеді:
1) "шартты түрде жарамды" разрядына көлемі 40 шаршы сантиметр (бұдан әрі - см ² ) тілімінде үш шамасындағы таспақұрттар табылған ет және ет өнімдері;
2) "жарамсыз" разрядына ет өнімінде трихинелла өркенқұрты (ет өнімін зерттеу әдісіне қарамастан) немесе ең болмағанда көлемі 40 см ² ет өнімі тілімдерінің бірінде үш және одан астам таспақұрт табылған ет өнімдері жатады.

35. Етті қайта өңдейтін ұйымдарда бордақыланған (жеке) малды союдан алынған "шартты түрде жарамды" ет және ет өнімдерін иесіне зарарсыздандырылмаған күйде қайтарып беруге болмайды.

36. "Шартты түрде жарамды" ет өнімдерін зарарсыздандырылғаннан кейін тартылған еттен жасалған шұжықтарды, ет консервілерін дайындауға арналған азық-түлік шикізаты ретінде пайдалануға болады.

37. Трихинеллез табылған "жарамсыз" разрядына жататын ет және ет өнімдері кәдеге жаратылады.

38. Ет өнімдерінде гельминттердің өркенқұрттарын тапқан зертхана өнімнің иесі болып табылатын заңды немесе жеке тұлғаға және тиісті аумақтағы санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің мемлекеттік және мал дәрігерлік қадағалау органына ол туралы хабарлайды.

39. Трихинеллез жұққан етті пайдаланған адамдар оны пайдаланғаннан кейін екі аптадан кешікпей (антителдердің пайда болған мерзімі) иммунологиялық тексеріледі. Трихинеллезбен ауыратындардың барлығы стационарлық жағдайда емдеуге жатады.

40. Жабайы және үй жануарларының арасынан трихинеллез анықталған, сондай-ақ адамдардың арасында трихинеллез жағдайы тіркелген аумақ (елді-мекен) осы ауру бойынша қолайсыз аумаққа жатқызылады. Осы аумақта мынадай іс-шаралар жүргізіледі:
1) босқын иттерді, мысықтарды, кеміргіштерді жою, өлген жануарларды трихинеллезге тексеру;
2) T.pseudospiraiis трихинеллезді қабылдағыш құстарды қоса алғанда, сойылған малдың қалдықтарын, үй жануарларының, синантропты және аңшылық-кәсіби жануарлардың өліктерін кәдеге жарату;
3) құстарды қоса алғанда, аңшылық-кәсіптік аңдар мен жануарлардың тұшаларын шошқаларды тамақтандыруға болмайды;
4) елді мекендердің, шошқа фермаларының, аң шаруашылығының аумақтарын көркейту және санитарлық өңдеу;
5) жыл сайын трихинеллезді ықтимал тасымалдаушылардың арасынан жергілікті танымал жануарлардың әрбір түрінен кем дегенде 15-20-сын ветеринарлық қызметтің зерттеуі.

41. Шошқа шаруашылығында (фермада) трихининеллезбен ауыратын шошқа анықталған кезде, ол қолайсыз деп жарияланады және мынадай іс-шараларды жүргізеді:
1) барлық жануарлар трихинеллезге иммунды-ферментті реакциясымен (бұдан әрі - ИФР) тексеріледі. Оң реакция берген жануарлар союға жіберіліп, кейіннен еттері мен мүшелері өңдеуден өткізіліп кәдеге жаратылады;
2) ауырған жануарларды шаруашылықтан тыс жерлерге әкетуге болмайды және оларды шаруашылық ішінде көшіру шектеледі.

42. Егер мал басын бір жылдан кейін қайта серологиялық тексеру кезінде трихинеллезге оң реакциясы табылмай, ал оны етке сойғанда және тұшаны трихинеллоскопиялық тексеру кезінде трихинелла өркенқұрттары анықталмаса, шаруашылық субъект қолайлы деп жарияланады.

43. Шаруашылық субъектте трихинеллездің алдын алу мақсатында мыналарды:
1) жануарлардың етінен жасалынған жемшөптерді сақтауды және өңдеу сапасын ветеринарлық-санитарлық бақылауды жүзеге асырған;
2) трихинеллезді қабылдағыш аңдарды пісірілген үй және жабайы жануарлардың етімен тек пісірілген күйде ғана тамақтандырған жөн.

44. Жасушалы терісі бағалы аңдардың трихинеллезбен ауыруы анықталған кезде шаруашылық субъект оны трихинеллез бойынша қолайсыз деп жариялайды және мынадай іс-шаралар жүргізіледі:
1) иммунологиялық оң реакция берген барлық аңдар терісін алуға жіберіледі;
2) олардың шаруашылық ішінде орналастырылуын қатаң ветеринарлық қадағалау жүзеге асырылады және асыл тұқымды аңдарды шаруашылықтан тыс жерлерге әкетуге рұқсат етілмейді;
3) аңдарды ветеринарлық тексеру жүргізіледі және ауруға күдіктілер оқшауланады;
4) трихинеллез жұқтырған аңдарды союды және олардың терісін сыпыруды арнайы бөлінген үй-жайда жүзеге асырады, аңдардың тұшасын жағып жібереді немесе ет-сүйек ұнға қайта өңдейді;
5) егер сойылған аң басының кемінде 30 пайызын (бұдан әрі - %) тексеру кезінде трихинелла өркенқұрттары табылмаса, шаруашылық субъект қолайлы деп жарияланады.

45. Үй жануарларын күту және сою орындарында, ет және ет өнімдерін сақтауға арналған үй-жайларда дератизациялық іс-шаралар жүргізіледі.

46. Ет өнімдері ветеринарлық-санитарлық сарапталады. Өгіз және шошқаның таспақұрттары табылған кезде өнім зарарсыздандырылады.

47. Өгіздің таспақұрттарымен зақымданған ет және ет өнімдерін зарарсыздандыру мүйізді ірі қара малдың тұшасын қалың еттегі температурасы 12 градус Цельсийге (бұдан әрі - ^о С) дейін, кейіннен сақтамай мұздату жүзеге асырылады. 6 ^о С-дан минус 9 ^о С температурада етті мұздатқыш камерада кемінде 24 сағат сақтайды.

48. Шошқа етін зарарсыздандырғанда қалың бұлшық еттегі температура -10 ^о С жоғары болмауы және камерадағы ауаның температурасы -12 ^о С болғанда 10 тәулік бойы сақтау керек. Қалың бұлшық етті -12 ^о С температурада мұздатқыш камерада 4 тәулік бойы сақтау керек. Температура арнайы термометрмен жамбастың бұлшық етінің 7-10 сантиметр (бұдан әрі - см) қалыңдығында өлшенеді.

49. Қыздыру әдісімен цистицерктерден зарарсыздандырғанда тұшаның бөлігі салмағы 2 киллограм (бұдан әрі - кг) және қалыңдығы 8 см кесек еттерге бөліп 3 сағат бойы ашық немесе 2,5 сағат бойы будың артық қысымы 0,5 Мега Паскальды құрайтын жабық қазандарда пісіреді.

50. Егер ет бөліктерінің ішіндегі температура +80 ^о С төмен болмаса, ет зарарсыздандырылған деп саналынады. Пісірілген ет ақ-сұр түсті, ал еттің тілімінің бетінен аққан сөл-түссіз болуы керек.

51. Тұздау әдісімен зарарсыздандырғанда ет 2,5 кг салмақ құрайтын бөліктерге шабылады да, ет салмағының 10 пайызы есебімен ас тұзымен тұздалады және ас тұзының 24 пайыздан кем емес қанықпасы бар тұздықты құяды да 20 күн ұстайды.

52. Тұзбен немесе қатыру арқылы зарарсыздандырылған сиыр және шошқа еттері өнеркәсіптік қайта өңдеуге (тартылған еттен жасалған шұжық өнімдерін немесе тартылған еттен жасалған консервілерді дайындауға) жіберіледі. Көп пісіріп зарарсыздандыруға жатпайтын ет (сиыр, шошқа) етті қайта өңдейтін ұйымдарда ет нандарын немесе консервілерін дайындағанда пайдаланылуға болады. Зарарсыздандырылған дайын өнімдерді өнеркәсіптік қайта өңдеуге жіберіледі.

5. Балық, шаян тәрізділер, моллюскілер, қосмекенділер,
бауырмен жорғалаушылар арқылы берілетін гельминтоздардың
және оларды қайта өңдеу өнімдерінің профилактикасы

53. Құрамында тірі гельминттер бар, адам мен жануарлар үшін қауіпті балықтар, шаян тәрізділер, қосмекенділер, моллюскілер мен оларды қайта өңдеу өнімдері "шартты түрде жарамды" немесе "жарамсыз" разрядына жатады.

54. "Шартты түрде жарамды" балық өнімдерін тек зарарсыздандырылғаннан және қайта ветеринарлық-санитарлық әрі санитарлық-эпидемиологиялық сараптамадан өткізгеннен кейін ғана тамақ өнімдеріне қайта өңдеуге және сатуға рұқсат етіледі.

55. Құрамында тірі гельминттер бар, адам мен жануарлар үшін қауіпті балық өнімдерін зарарсыздандырудың немесе кәдеге жаратудың орнын, тәртібін және шарттарын тиісті аумақтағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет және ветеринарлық қадағалау органдары айқындайды.

56. Балықтарда, шаян тәрізділерде, қосмекенділерде, моллюскілер мен оларды қайта өңдеу өнімдерінде осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаның 1-кестесінде келтірілген көрсеткіштерден аспайтын мөлшерде өлген және адам мен жануарлар үшін қауіпті емес гельминттер болған кезде балық өнімі жарамсыз деп танылмайды.

57. Құрамында өлген және адам мен жануарлар үшін қауіпті емес гельминттер болған, алайда тауар түрін немесе сапасын органолептикалық және физикалық-химиялық айғақтар бойынша нашарлататын балық өнімдерін сату шарттары осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаның 1-кестесі бойынша айқындалады.

58. Құрамында осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаның 1-кестесінде келтірілген көрсеткіштерден аспайтын мөлшерде өлген және адам мен жануарлар үшін қауіпті емес гельминттер болған балық өнімдерін сатуға рұқсат етіледі.

59. Құрамында осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаның 2-кестесінде келтірілген көрсеткіштерге тең немесе одан астам мөлшерде өлген және адам мен жануарлар үшін қауіпті емес гельминттер болған балық өнімі "жарамсыз" разрядына ауыстырылады және кәдеге жаратуға жіберіледі (мал шаруашылығы үшін балық ұнын қайта өңдеу мақсатында).

60. Гидробионттардың (балықтар, шаян тәрізділер, моллюскілер, қосмекенділер, бауырмен жорғалаушылар) дене қуыстары мен ішкі ағзаларында) оптикалық құралдар мен үлкейтетін жүйелерді қолданбай-ақ көрінетін паразиттер болғанда гидробионттар (жаңа ұсталған, салқындатылған, тоңазытылған) паразиттер мен ішкі ағзалардан алып тастау үшін технологиялық өңдеуге жіберіледі.

61. Адам мен жануарлардың денсаулығы үшін қауіпті гельминттер бар балық өнімдеріне сынақ зертханалары өкілдерінің, тауар өндірушілердің (өнім беруші) қатысуымен тиісті аумақтағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет және ветеринарлық қадағалау органдарының актісі жасалады.

62. Жалпақ лентец өркенқұрттары жұқтырылған шартты түрде жарамды балықты зарарсыздандыру осы Нұсқаулыққа 3-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес ас тұзының ерітіндісін қолдану арқылы жүргізіледі.

63. Қиыршығыс албырт балықтарының D. Klebanovskii (D. Luxi) дифиллоботриоздары қоздырғыштарының өркенқұрттарынан зарарсыздандыру барлық өнеркәсіптік тұздау тәсілімен, балықтың жон етіндегі тұздың үлес салмағы 5% жеткізілгенде жүргізіледі. Жылы тұздықта тұздалған кезде қиыршығыс албырттарының әр қабатын кемінде 8 тәулік бойы тұздау керек.

64. Ақсаха, албырт және хариус балықтарды шағала летецінің өркенқұрттарынан зарарсыздандыру 10 тәулік бойы балық етіндегі тұздың салмақтық үлесі 8-9%-ға жеткенде әлсіз аралас тұздау (тұздықтың тығыздығын 1,18-1,19) арқылы жүргізіледі. Салқындатылған түрке балықтың ішек-қарны тұздалады.

65. Балықтарды описторхид (описторхис, псевдамфистомды, клонорхис), метагонимус және нанофиетус өркенқұрттарынан зарарсыздандыру осы Нұсқаулыққа 3-қосымшаның 3-кестесіне сәйкес тоңазыту режимін сақтау кезінде және күшті әрі әлсіз аралас тұздық (1-ші күнгі тұздықтың тығыздығы плюс 1 - плюс 2 ^о С температурада 1,20) қолданыла отырып, балық етіндегі тұздың салмақтық үлесі 14%-ға жеткенде қамтамасыз етіледі. Бұл ретте мыналарды тұздаудың ұзақтығы:
1) теңгебалық, үкішабақ, сида балық - 10 тәулік;
2) торта, тарақ, тарғақ, қызылқанатты балық, қылышбалық, ақмарқа, шегіркөз, майда аққайрандар (25 см дейін), табан, оңғақ балық - 21 тәулік;
3) ірі балықтарды (ұзындығы 25 см астам) аққайран, табан балық, оңғақ балық - 40 тәулік;
4) балықтардың тұздау деңгейі әртүрлі болмау үшін, әр ванна үшін жүкке арналған ағаш торшалар дайындалады;
5) "шартты түрде жарамды" балықтарды әлсіз немесе аз уақытта тұздауға оны осы Нұсқаулыққа 3-қосымшаның 2-кестесінде көзделген режимде алдын ала тоңазытқаннан кейін рұқсат етіледі.

66. "Шартты түрде жарамды" мыналарға арналған теңіз балықтары (майшабақ, скумбрия, атлантикалық және тынық мұхиттық албырттар) алдын ала тоңазытылуға тиіс:
1) салқындатылып ыстауға арналған, онда балықтың ішкі температурасы минус 60 ^о С-тан кемді құрайды;
2) ыстауға дейін алдын ала тоңазытылмаған салқындатылып ысталған балық өнімі (ішкі температурасы 60 ^о С-тан кем) ысталғаннан кейін тоңазытылады, сондай-ақ тұздауға дейін тоңазытылатын тұзды теңіз өнімдері тұздалғаннан кейін тоңазытылады;
3) маринатталған және тұздалған балық өнімдерін өндіру үшін;
4) прессервтерді дайындау үшін.

67. Құрамында анизакидиктердің тірі өркенқұрттары және адам мен жануарлар үшін қауіпті гельминттер бар теңіз балықтары, шаян тәрізділер, моллюскілер, қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушылар олардың дене температурасының, осы температураның қолданылу уақытының көрсеткіштері мен осы Нұсқаулыққа 3-қосымшаның 4-кестесіне сәйкес сақтау шарттарында тоңазыту арқылы залалсыздандырылады.

68. Балықтың уылдырықтарын жеке өнім ретінде тұздаған кезде жалпақ қияқұрт өркенқұрттарынан залалсыздандыру мынандай тәсілдермен жүзеге асырылады:
1) жылы тұздау (плюс 15 ^о С - плюс 16 ^о С температурада) тұздың мөлшері (уылдырықтың салмағына пайызбен) мынадай болғанда жүргізіледі: 12% - 30 минут; 10% - 1 сағат; 8% - 2 сағат; 6% - 6 сағат;
2) салқындатып тұздау (плюс 5 ^о С - плюс 6 ^о С температурада) тұз бен уылдырықтың ара қатынасы сондай болғанда екі есе артық жүргізіледі;
3) шағаланың жалпақ қияқұртын жұқтырған ақсаха және басқа да балықтарды салқындатып тұздау, 12 сағат бойы тұздың уылдырықтағы салмағы 5% мөлшерде болғанда жүргізіледі.

69. Балық өнімі залалсыздандыруға кепілдік беретін тоңазыту режимін қамтамасыз ету мүмкін болмағанда, тек ыстық термиялық өңдегеннен немесе зарарсыздандырылғаннан (консервілер) кейін ғана тамақтану мақсатында пайдаланылады.

70. Теңіз шикізаттарынан жасалған ысталған балық өнімін плюс 45 ^о С - плюс 60 ^о С температурада дайындау алдын ала тоңазытылғаннан кейін жүргізіледі.

71. Салқындатылған аққайранды қақталған және салқындатылып ысталған балық өнімдерін өндіру үшін пайдалануға тыйым салынады. Аққайран және торта балықтан жасалған қақталған және салқындатылып ысталған балық өнімін тек алдын ала тоңазытылған шикізаттан ғана өндіруге болады.

72. Балықты үлес бөлшектермен қайнаған сәттен бастап кемінде 20 минут, балық тұшпарасын - кемінде 5 минут пісірген жөн. Шаян тәрізділер мен моллюскілер 15 минут бойы қайнату арқылы залалсыздандырылады.

73. Балықты (балықтан жасалған котлеттер) кемінде 100 грамм (бұдан әрі - г) үлес бөлшектермен кемінде 15 минут бойы, 100 гр-нан астам балық бөлшектерін кемінде 20 минут қуыру керек. Ұсақ балықтар тұтас 15-20 минут бойы қуырылады.

74. "Шартты түрде жарамды" балық өнімдері мен "жарамсыз" балық өнімдерін қайта өңдеу кезінде алынған қалдықтар жануарлардың жемшөбі үшін балық ұнын өндіруге жіберіледі немесе қайнаған сәттен бастап 30 минут бойы пісіріледі. Қайта өңдеу үшін жағдай болмаған кезде тамақтану мақсатындағы қалдықтар мен жарамсыз балық өнімі биотермальдық шұңқырларға көміледі. Оларды су айдындарына және қоқыс үйінділеріне тастауға болмайды.

75. Су айдындарын (Ырғыз-Торғай және Обь-Ертіс су бассейндері (Ертіс, Торғай, Ырғыз, Қабырға, Шортанды, Шідерті, Нұра, Сары-су, Сарықопа және Қорғалжын өзендері) Ертіс-Қарағанды арнасының су қоймаларын, Ақтөбе облысындағы Сағыз, Ойыл, Темір), Батыс Қазастан және Атырау облыстарындағы Орал өзенін (Бағырлай өзенінің тармағы) эпидемиологиялық бағалау үшін жыл сайын зооантропонозды гельминттер қоздырғыштарының әрбір аралық және қосымша иелері түрлерінің 25 дарағы (кәсіпшілік мөлшері) зерттеледі. Егер зерттеудің теріс нәтижесі бойынша су айдыны қолайлы деп есептелсе, зерттелетін даналары теріс нәтижесінде еселенеді. Қолайлы су айдынында зооантропонозды гельминттер қоздырғыштарының аралық және қосымша иелері болған кезде зерттеу әрбір 3 жыл сайын жүргізіледі.

76. Балық шаруашылығы су айдынында гельминтоздардың қоздырғыштарын жұқтырған балықтар, шаян тәрізділер, моллюскілер, қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушылар табылған кезде су айдыны мен барлық балық өнімі "шартты түрде жарамды" деп есептеледі.

77. Балық пен басқа да теңіз өнімдері арқылы берілетін гельминтоздарға тексеруге мынадай халық топтары жатады: гепатобилиарлық жүйесінің ағзалары, асқазан-ішек жолдарының зақымдалу белгілерімен, аллергия құбылыстарымен медициналық көмекке жүгінген науқастар; су көлігі және балық өңдеу ұйымдарының жұмыскерлері, балықшылар (кәсіби және әуесқойлар) мен олардың отбасы мүшелері.

78. Барлық анықталған науқастар арнайы емдеуге және кейіннен диспансерлік қадағалауға жатады. Бақылаулық тексерудің мерзімдері нәжісін әрі дуоденальдық сөлін екі рет зерттеумен және гельминтизациядан төрт-бес ай кейін екі апталық үзіліспен белгіленеді.

6. Эхинококкоздың және альвеококкоздың алдын алу

79. Эхинококкоздың табиғи ошақтарындағы санитарлық-гельминтологиялық зерттеу аңшылық маусымының басталуына және аяқталуына орайластырылады, бұл ретте аңшылардың, бақташылардың уақытша болатын орындары (қыстақтар, үйшіктер), олардың маңындағы аумақтар, аңшылық учаскелерінің кеңселері, тері шеберханалары зерттеледі.

80. Қалалар мен аудандарда иттердің ветеринарлық есебі мен тіркеу жүргізіледі, босқын иттер мен мысықтар жойылады. Отардағы, күзеттегі аңшылық иттер жануарларды өріске айдардың және аңшылардың аң аулауға шығар алдында 5-10 күн бойы алдын ала дегельминтизацияланады.

81. Зарарсыздандырылмаған (шикі, термиялық өңделмеген) ауылшаруашылығы жануарларын сою қалдықтарымен иттерді тамақтандыруға болмайды.

82. Мүйізді ірі қара малды, қойды, шошқаны, бұғыларды сою ветеринарлық-санитарлық ережелердің талаптарына сай жүргізіледі. Эхинококкпен зақымдалған барлық сою өнімдері мал көмілетін жерге апарып көміледі, ол болмаған кезде арнайы пеште жағылады.

83. Бағалы терісі бар аңдар ауланатын орындарда (елді мекендерде, аңшы қыстақтарында) аң терілерін сыпыруға және бастапқы өңдеуге, зақымдалған тұшаларды жинау мен оларды кәдеге жаратуға арналған арнайы үй-жайлармен жабдықталады. Үй-жайлар санитарлық және өндірістік қажеттілікке арналған судың жеткілікті мөлшерімен қамтамасыз етіледі. Еден, қабырғалар мен жабдықтар тегіс болуы тиіс. Үй-жайдың қабырғалары мен жабдықтары қатты қайнаған сумен немесе Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат берілген дезинфекциялық құралдармен өңделеді, ал терілерді өңдеудің қалдықтары жағылады. Мұндай үй-жайлара тамақ ішуге, тамақ өнімдерін сақтауға және темекі шегуге болмайды.

84. Терісі бағалы аңдарды (қара-күміс түсті түлкілер, песецтер) вольерлік ұстау ветеринарлық-санитарлық ережелерге сәйкес келуі тиіс. Оларды альвеококкпен, су тышқандар мен басқа да кеміргіштердің тұшашығымен зақымдалған жануарлардың дайын өнімдерімен тамақтандыруға болмайды. Жылына екі рет бағалы терісі бар аңдарды копровоскопиялық ішінара бақылаулық тексеру жүргізіледі. Инвазияланған жануарлар табылған кезде оларды 3 сағат ішінде 10% хлорлы ізбес ерітіндісімен өңдеу жолымен кейіннен экскременттерін зарарсыздандыра отырып, барлық мал басын дегельминтизациялайды. Аң аулау орындарында су тышқандар мен басқа да кеміргіштердің тұшашықтары жағылады.

85. Эхинококкозға және альвекоккозға мынадай контингенттерді тексеру жүргізіледі:
1) мектепке дейінгі ұйымдардың, балалар үйлерінің, сәбилер үйлерінің, санаторийлердің балалары, жалпы білім беру және интернат ұйымдарының бастауыш сынып оқушылары;
2) көкөністерді, жемістерді, асхана көктерін өсірумен айналысатын фермалардың, шаруа қожалықтары мен жеке шаруашылықтарының жұмыскерлері;
3) эпидемиологиялық көрсеткіштер (ауру көрсеткіші 100 000 халыққа шаққанда 1,0-ден астам болған елді мекендер) болған кезде қауіп тобының адамдары: малшаруашылық фермаларының, ет өңдейтін ұйымдардың, мал сою пункттерінің, аңшылық фермаларының, қорықтардың, хайуанаттар парктерінің, үлпек жүнді-тері шикізаттарын қайта өңдеу жөніндегі шеберханалардың жұмыскерлері, шопандар, аңшылар, жануарларды кәдеге жарату мен көму объектілерінің жұмыскерлері, аталған кәсіп иелерінің отбасы мүшелері, ветеринарлық қызметкерлер, иттердің иелері;
4) эхинококкоз бойынша бұрын операция жасалған немесе диспансерлік есепте тұрған адамдар;
5) медициналық айғақтар бойынша стационарлық және амбулаториялық науқастар.

86. Ошақты эпидемиологиялық тексеру кезінде контактіде болған адамдарды копроовоскопиялық тексеру және көкөністер, топырақ, сарқынды сулар, тұрмыстық заттар шайындылары сынамаларын санитарлық-гельминтологиялық зерттеу жүргізіледі. Ошақ отбасы мүшелерін және қоршаған орта объектілерін жыл сайын зертханалық тексере отырып, екі жыл бойы қадағаланады.

87. Шағын ошақтарды есептен шығару өлшемдері мыналар болып табылады: қадағалау мерзімінің ішінде қайта анықталған науқастар мен берілу факторларында гельминтоздар қоздырғыштарының тіршілік етуі.

88. Ошақты эпидемиологиялық тексеру кезінде контактіде болғандарды серологиялық (иммунологиялық) тексеру және көкөністер, топырақ, сарқынды сулар сынамаларын санитарлық-гельминтологиялық зерттеу жүргізіледі.

7. Аскаридоз бен трихоцефалездің
алдын алу іс-шаралары

89. Аскаридоз бен трихоцефалездің алдын алу жөніндегі іс-шаралар мыналарды қамтиды:
1) топырақтың, онда өсірілетін көкөністердің, жемістердің, жидектердің, асхана көктерінің, сондай-ақ термиялық өңдеусіз тамақта пайдаланылатын тағамдардың гельминттер қабыршақтарымен ластануының алдын алуды;
2) инвазия көздерін анықтауды;
3) инвазияның шағын ошақтары мен ошақтарында сауықтыру жүргізуді;
4) инвазия ошақтарында (шағын ошақтарында) санитарлық-эпидемиологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу;
5) сауықтыру іс-шараларының тиімділігіне талдау және бағалау.

90. Аскаридоз бен трихоцефалезді азайту жөнінде жүргізілген іс-шаралардың көлемі мен сипаты ошақтағы халықтың зақымдалу деңгейімен, климаттық жағдаймен, тұрмысының, шаруашылық қызметінің ерекшеліктерімен, эпидемиологиялық ерекшектерімен және санитарлық-гельминтологиялық мониторингтің нәтижесімен айқындалады.

91. Клиникалық-диагностикалық зертханалардың аскаридозбен, трихоцефалезбен ауыратын науқастарды анықтау жөніндегі жұмыстың тиімділігін бағалау және геогельминтоздардың ошақтарындағы эпидемиологиялық ахуалды нақтылау мына контингентті ішінара тексеру жолымен жүргізіледі:
1) бала-бақшадағы балаларды (3-7 жастағы);
2) мектеп жасындағы балаларды (7-14 жастағы);
3) санитарлық тұрғыдан қолайсыз нашар жеке меншік үй, пәтер иелері, сондай-ақ асқазан-ішек ауруларымен ауыратын ересек адамдарды;
4) ауылдық және аудандық жерлердің, сондай-ақ көкөніс, жеміс, асхана көгін өсірумен, сатумен айналысатын фермерлік, шаруа қожалықтары мен жеке шаруашылықтардың жұмыскерлері;
5) медициналық көрсеткіштері бар стационарлық және амбулаториялық-емханалық аурулар.

92. Гельминтоздарға контингенттерді тексерудің толық қамтылуын, мерзімдері мен тиімділігін бақылауды тиісті аумақтағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органы жылына кемінде бір рет ішінара жүргізеді.

93. Инвазияланған адамдар анықталған кезде паразитолог (паразитологтың көмекшісі) эпидемиологиялық тексеруді және аскаридоздың, трихоцефалездің шағын ошақтарында есепке алуды (паспорттауды) жүргізеді және инвазиялануға әкелген мынадай негізгі жағдайларды ескере отырып, жұқпалы аурудың ошағын эпидемиологиялық тексеру картасын (357/у есептік нысаны) толтырады:
1) ауланың санитарлық жағдайы;
2) дәретхананың болуы және оның жағдайы;
3) үй жануарларының болуы;
4) шағын ошақ мүшелерінің жеке бас гигиенасын сақтауы;
5) тыңайтқыш ретінде бақшада залалсыздандырылмаған нәжісті пайдалану;
6) бақшада өсірілетін дақылдардың тізбесі.

94. Эпидеиологиялық көрсеткіштер бойынша тұрғындарды гельминтоздарға тексеруді (геогельминтоздардың шағын ошақтарында) санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының паразитология зертханаларының мамандары жүргізеді.

95. Дәрігер-паразитолог (паразитологтың, эпидемиологтың көмекшісі) жылына кем дегенде бір рет жоспарлы және клиникалық айғақтар бойынша гельминтологиялық тексеруге жататын адамдардың тізіміне сәйкес контингенттерді толық қамтуды жүргізеді.

96. Бақылаулық тексеру процесінде анықталған барлық инвазияланған адамдардың тізімдері есепке алу және кейіннен емдеу үшін тұрғылықты жеріндегі медициналық ұйымдарға жіберіледі (стационарда инвазияланған анықталған жағдайда емдеу стационардан шығарылғанға дейін жүргізіледі).

97. Желтоқсанның екінші жартысынан бастап наурызға дейін айларда ішінара топты бақылаулық тексеру жүргізіледі, оны барлық емдік және санитарлық-індетке қарсы (алдын алу) іс-шаралар кешенінің эпидемиологиялық тиімділігін есепке алу үшін тиісті аумақтың мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органы айқындайды.

98. Эпидемиологиялық айғақтар бойынша аскаридоз бен трихоцефалездің шағын ошағында инвазияланған адамдардың (контактіде болғандар) барлық отбасы мүшелерін міндетті түрде копроовоскопиялық тексеру және одан әрі екі жыл ішінде шағын ошақты қадағалау жүргізіледі (шағын ошақты сауықтандырудың мерзімдерін тиісті аумақтың мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органы белгілейді).

99. Геогельминтоздардың шағын ошақтарын есептен шығаруды тиісті аумақтағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органының және медициналық ұйымның мамандары жүзеге асырады. Шағын ошақтарды есептен шығару өлшемдері мыналар болып табылады: қайта анықталған науқастардың болмауы және қадағалау мерзімінде берілу факторларында гельминтоздар қоздырғыштарының тіршілік етуі.

100. Егер екі жыл ішінде отбасы мүшелерінің біреуінде де аскаридалардың бөлінуі байқалмаса және екінші жылдың аяғына қарай екі рет бақылаулық тексеру кезінде аскаридоз анықталмаса, мұндай адамдар олардың толық сауығуына байланысты есептен шығаруға жатады. Бұл ретте қора-қопсының, тұрғын үй-жайдың санитарлық жай-күйі, тұрғындардың санитарлық-гигиеналық білімдер мен дағдыларды біліп үйрену деңгейі ескеріледі.

101. Трихоцефалез кезінде жүргізілген сауықтыру іс-шараларының тиімділігі туралы мәселені шешу үшін профилактикалық емдеуден екі жетіден кейін бақылаулық тексеру жүргізіледі.

8. Энтеробиоздың, гименолепидоздың, стронгилоидоздың
алдын алу

102. Энтеробиоздың, гименолепидоздың, стронгилоидоздың алдын алу жөніндегі іс-шаралар мыналарды қамтиды:
1) энтеробиозға бір рет тексерілгенде 15% және одан астам инвазияланғандар анықталған балалар ұйымдарында барлық балалар сауықтырылады (14-21 күн аралығымен екі рет антигельминтиктерді тағайындау);
2) емдеу кезеңінде балаларды мектепке дейінгі және жалпы білім беру ұйымдарына барудан; қоғамдық тамақтану, сауықтыру объектілерінде, мектепке дейінгі және жалпы білім беру ұйымдарында, жүзу бассейндерінде, ал стронгилоидозда - шошқа шаруашылықтарында жұмыс істейтін адамдарды жұмыстан босатуды;
3) балалар мен ересектерге гигиеналық тәрбие беру мен оқытуды;
4) төсек керек-жарақтарын, киім-кешектерді (ыстық үтекпен үтектеу), кілемдерді (жазда күнге, қыста аязға ұстау, камералық дезинфекция әдісін пайдалану), жұмсақ ойыншықтарды (кейіннен шаңын жағу арқылы шаңсорғышты қолдану, ультракүлгінмен сәулелендіру), жиһазды, жабдықты, спорт мүкәммалын, есік тұтқаларын, баспалдақ сүйеніштерін, қатты пластмассадан жасалған ойыншықтарды (сабынды-сода ерітіндісімен өңдеу) гельминттердің қабыршақтарынан зарарсыздандыру;
5) сабынды-сода ерітіндісін (хлорлы әктің және хлораминнің ерітіндісі гельминттердің қабыршақтарын өлтірмейді) пайдалана отырып, кейіннен қайнаған сумен өңдеу арқылы үй-жайды ылғалды тазалау жұмыстарын (күніне екі рет) жүргізу.

103. Диспансерлік бақылаудың мерзімдері:
1) энтеробиоз кезінде - дегельминтизациядан 10-14 күннен кейін, 1-3 аралығында перианальды қырынды алумен екі рет зерттеу;
2) гименолепидоз кезінде - алты ай бойы дегельминтизациядан кейін бір рет зерттеу: алғашқы екі айда екі жеті сайын, одан әрі - ай сайын;
3) стронгилоидоз кезінде - қадағалау ұзақтығы - екі ай: бірінші айда - нәжісті үш рет, екінші айда - бір рет зерттеу.

104. Жануарлар немесе қордалар бар цехтар мен учаскелерде арнайы киіммен және қолғаппен жұмыс істеген жөн. Арнайы киіммен цехтан және шошқа тұратын жерден таза үй-жайға баруға, жануарлар тұрған үй-жайды тамақтану үшін пайдалануға болмайды.

105. Шошқа шаруашылығының барлық жұмыскерлерді жұмысқа қабылдар алдында гельминттерге (стронгилоидоз) тексере отырып, алдын ала медициналық қараған жөн және олар бұдан әрі санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылық саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен мерзімдік медициналық қарауға жатады.

106. Стронгилоидозбен ауыратындар стационарлық жағдайда арнайы және патогенді ем алады.

107. Стронгилоидозбен ауыратындардың нәжісі Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат берілген дезинфекциялық құралдармен зарарсыздандырылады.

108. Медициналық ұйымдардың клиникалық-диагностикалық зертханаларының және санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталықтары паразитология зертханаларының персоналы зерттеу жүргізген кезде жеке резеңке қолғапты пайдалануға тиіс.

109. Мектепке дейінгі және білім беру ұйымдарын қоршаған орта объектілерінде, созылмалы психиатриялық науқастар үшін шошқа шаруашылықтарында стационарларда, сауда және қоғамдық тамақтану объектілерінде гельминттердің алдын алу мақсатында мыналар зерттеледі:
1) қатты және пластмассадан жасалаған ойыншықтардан, мүкәммалдан, арнайы киімдерден, аяқ киімдерден, қолдан, киім ілетін шкафтардан, есік тұтқаларынан, шаруашылық мүкәммалы сүйеніштерінен, жануарларға арналған қармақжемдер мен қоршаулар;
2) жұмсақ ойыншықтардан, кілемдерден, төсек керек-жарақтарынан, еденнен, арнайы киімдерден алынған шаң;
3) ойын алаңдарынан, аула аумағынан, шошқа шаруашылығынан топырақты топырақ (құмды).

110. Мектепке дейінгі және жалпы білім беру ұйымдарының аумақтарында, сауда және қоғамдық тамақтану объектілерінде, шошқа шаруашылығында және жеке меншік үйлерде спорт мүкәммалын, нәжісті (горшоктан), топырақ пен басқа да қоршаған орта объектілерін гельминттердің қабыршақтарынан зарарсыздандыру жөніндегі іс-шаралар осы Нұсқаулыққа 4-қосымшада жазылған.

9. Тропикалық аурулардың алдын алуға
және оларды болдырмау жөніндегі іс-шаралар

111. Қызметі тропикалық белдіктегі елдерге қызметкерлердің іссапарға баруымен, туристік саяхаттарға байланысты ұйымдар барушыларды тропикалық ауруларды жұқтыру мүмкіндігі және алдын алу (сары қызбаға қарсы егу, тропикалық безгектің химиялық алдын алу, жәндіктердің шағуынан қорғану) шараларын сақтау қажеттігі туралы хабардар етеді.

112. Адамдарды кешкі және күңгірт мезгілдерде жәндіктердің шағуынан қорғану үшін қорғаныш киімдерін (жеңі ұзын киім және ұзын балақты шалбар) пайдаланған, дененің ашық жерлеріне репеллент жаққаны, терезелер мен есіктерді торлаған, төсек үстінде репеллент шағылған қорғаныш құралы қарастырылған жөн. Жәндіктер табылған жағдайда инсектисидті аэрозольмен өңделеді немесе электр фумигатор қолданылады.

113. Лейшманиоз ошақтарында уақытша болған жағдайда, аурудың алдын алу мақсатында жас шамасына байланысты мөлшерлеуге сәйкес хлоридин немесе тиндурин (жетісіне 1 рет), ошақтарда тамақ өнімдеріне немесе салқындатылған сусындарға қосылатын вухерериоз, бругиоз және лоаозо - дитразин (диэтилкарбамазин) қолданылады.

10. Церкариоздың алдын алу

114. Су айдындарының суымен пайдаланған кезде церкариоздың алдын алу мақсатында сақталуы тиіс:
1) шомылу, кір жуу, суда ойнау, балық аулау кезінде өкпе моллюскілері - аралық иелері шистосоматид тіршілік ететін және оларды адамдардың жұқтыру қаупі неғұрлым басым су өсімдіктері өсіп кеткен таяз жерлерден алшақ болу керек. Ашық жағалау аймақтары (өсімдіктер жоқ) қауіпсіздеу. Үйректер көптеп тіршілік ететін су айдындарында (немесе өзге де аймақтарда) адамдардың церкариозды жұқтыру қаупі бар;
2) суда ұзақ уақыт болғанда (тоған шаруашылықтарындағы жұмыс, су өсімдіктерін жинау, гидробиологиялық зерттеу) қорғаныш киімдері мен аяқ киімдерді (еттіктер, шалбар, көйлек) қолданылады;
3) су айдынындағы "күдікті" аймағының суына түскеннен кейін қатты сүлгімен немесе құрғақ шүберекпен теріні мұқият сүртеді, суланған киім ауыстырылады. Таяз суда немесе сулы өсімдіктің үстінде жалаң аяқ жүрген кезде әрбір екі-үш минут сайын аяқты сүрткен жөн (шистосоматид өркенқұрттары үш-төрт минут ішінде аяқтың эпидермисіне енеді);
4) репелленттер (диметилфталат, диэтилтолуаммид) немесе олардың негізінде жасалған кремдер мен майлар пайдаланылады. Теріге жағылған репелленттер шистоматид өркенқұрттарынан 1,5-2 сағат бойы қорғайды.

115. Қаланың рекреациялық аймақтарында церкариоздың алдын алу жөніндегі іс-шаралар кешені мыналарды қамтиды:
1) жыл сайын су айдындарын тағамдық және тұрмыстық қалдықтармен ластанудан, олардың адамдар көбірек баратын жерлерін су өсімдіктерінен қорғау жөнінде іс-шаралар жүргізуді;
2) су айдындарының жағалауын (немесе барлық жерлерді) көркейтуді (бетондау, асфальттау).

"Паразиттік аурулардың
алдын алу" санитарлық-
эпидемиологиялық ережесі
мен нормаларына
1-қосымша

1-кесте "Дүниежүзі елдерінде безгектің таралуы және оның
химиялық алдын алу"

Континент, ел, өңір	Химиялық алдын алу препараттары		Безгектің берілу кезеңі және ел ішіндегі аймақтар
Азия және Океания
Ауғаныстан	делагил+ прогуанил		Мамырдан қарашаға дейін, 2000 метрден төменгі аймақта, тропикалық безгек елдің оңтүстігінде жекелеген аймақтарда
Бангладеш	мефлохин (лариам)		Жыл бойы, Даккиден басқа, барлық жерде, орманды және оңтүстік шығыс шекарасы бойындағы аудандарда.
Бутан	Делагил+ прогуанил		Жыл бойы, үндімен шекаралас 5 провинцияда: Ширанг, Гайлегпуг, Самчи, Самдрупионгхар және Шемганг
Вануату	мефлохин		Жыл бойы Футуна аралынан басқа, жер-жерде
Вьетнам	мефлохин (лариам)		Жыл бойы, орталық өндірістік аудандардан және Қызыл өзен дельтасынан басқа, барлық жерде, делагилге және фансидарға жоғарғы тұрақтылығы
Үнді	делагил+ прогуанил		Жыл бойы, Химакал Прадеш, Джамма және Кашмир, Сикким аудандарынан басқа, барлық жерде, делагилге жоғарғы тұрақты жекелеген штаттарда
Индонезия	делагил+ прогуанил мефлохин (лариам)		Жыл бойы, Джакарта мен ірі қалалардан, Ява мен Бали аралдарындағы ірі туристік орталықтардан басқа, барлық жерде Ириан Джайя аумағында
Иран	делагил (хлорохин) делагил+ прогуанил		Наурыздан қазанға дейін, әсіресе Систан-Белуджистан, Хормозган мен Керман провинцияларында. Елдің оңтүстік шығысында
Ирак	делагил (хлорохин)		Мамырдан қазанға дейін, негізінен солтүстікте 1500 метр төмен (Духок, Эрбиль, Тамим, Ниневия, Сулеймания, Басра провинциялары)
Йемен	делагил+ прогуанил		Жыл бойы, Адена және әуежай ауданынан басқа, барлық жерде, қыркүйектен ақпанға дейін
Камбоджа	мефлохин (лариам) доксициклин		Жыл бойы Пномпенядан басқа, Ангкорват туристік орталықтарды қоса алғанда, барлық жерде Батыс провинцияларда
Кытай халық республикасы	делагил (хлорохин) мефлохин (лариам)		33 солтүстік енділіктен (бұдан әрі - с.е.) солтүстікке қарай шілдеден қарашаға дейін, 33 пен 25 с.е. аралығында - мамырдан желтоқсанға дейін, солтүстік енділіктен оңтүстікке қарай - жыл бойы тек ауылдық аудандардан 1500 метрден төмен. Берілген белгілері жоқ: Хеилонгджанг, Жилин, Неи Монгол, Ганьсу, Пекин, Шанхай, Цингхай, Синцзян. Тропикалық безгекті аудандарда - Хайнань, Юнань
Лаос	мефлохин		Жыл бойы, Вьентьянан басқа, жер-жерде
Малайзия	делагил+ прогуанил мефлохин (лариам)		Ел ішіндегі тек шектелген ошақтарда және Саравакада. Безгектен бос қала және өзен жағалауларының аймақтары Сабахеда жыл бойы
Мьянмар	мефлохин (лариам)		Жыл бойы - Карен, наурыздан желтоқсанға дейін - Чин, Качин, Мон, Рахин, Шан, Пегу, Каях, сәуірден желтоқсанға дейін Тенасеримнің ауылдық аймақтарында, мамырдан желтоқсанға дейін - Иравадиде және Мандалайдың ауылдық аймақтарында, маусымнан қарашаға дейін - Магвода және Сагаингте
Непал	делагил+ прогуанил		Жыл бойы Терай дистриктінің ауылдық аймақтарында және үндімен шекараның бойында
Біріккен Араб Эмираттары	делагил+ прогуанил		Таулы солтүстік аудандардың жазықтарында. Абу Даби, Дубай, Шарджа, Аджман в Ум аль Хаюмде қауіп жоқ.
Оман	делагил+ прогуанил		Жыл бойы, барлық жерде, 2000 метрден төмен
Пәкістан	делагил+ прогуанил		Жыл бойы, барлық жерде, 2000 метрден төмен
Папуа - Жаңа Гвинея	мефлохин (лариам)		Жыл бойы, барлық жерде, 1800 метрден төмен, P.vіvax, хлорохинге шыдамды
Сауд Аравия	делагил+ прогуанил		Жыл бойы батыс және оңтүстік провинцияларда, Джиддеде, Мединеде, Меккеде, Таифеде қауіп жоқ
Соломоновтар аралы	мефлохин (лариам)		Жыл бойы, барлық жерде, аралшықтардан басқа Оңтүстікке және Оңтүстік шығысқа қарай
Сирия	делагил (хлорохин)		Мамырдан қазанға дейін, елдің солтүстік шығыс елдерінің бірнеше ошақтарда
Тайланд	мефлохин (лариам) доксициклин		Жыл бойы, Бангкок, Паттайя, Пхукет, Чиангмайдан басқа, барлық ауылды орманды аудандарда, Камбоджа мен Мьянмароммен шекаралас хинин және мефлохинге шыдамды аймақтарда
Филиппиндер	делагил+ прогуанил		Жыл бойы, барлық жерде, 600 метрден төмен аудандарда. Бохол, Катандуан, Себу провинцияларында және барлық қалаларда қауіп жоқ
Шри-Ланка	делагил+ прогуанил		Жыл бойы, Коломбо, Калутара, Нувара Элия дистриктілерінен басқа барлық жерде
Тәжікстан	делагил (хлорохин)		Мамырдан қазанға дейін Хатлон, Ленинабад областарында, ГБАО, Душанбе қаласында
Өзбекстан	делагил (хлорохин)		Мамырдан қазанға дейін, Тәжікстанмен шекаралас Сурхандария облысында қауіп азырақ
Әзербайжан	делагил (хлорохин)		Мамырдан қазанға дейін, Иран мен Грузиямен шекаралас Құра-Арақсы және Ленқоран аудандарында
Африка
Алжир	ұсынылмайды	Ихрирдегі ошақтың қаупі шектелген (Иллизи департаменті)
Ангола	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, барлық жерде
Бенин	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, барлық жерде
Ботсвана	делагил+ прогуанил	Қарашадан мамыр-маусымға дейін солтүстік Ботети, Чобе, Нгамиленд, Окаванго, Тутуме аймақтарында
Буркина-Фасо	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Бурунди	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Габон	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Гамбия	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Гана	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Гвинея	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Гвинея-Бисау	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Джибути	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Египет	делагил	Маусымнан қазанға дейін Эль Файумда
Заир	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Замбия	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Зимбабве	мефлохин (лариам)	Жыл бойы Замбези өзенінің жазығында, қарашадан маусымға дейін - 1200 метрден төмен аймақтарда. Хараре және Булавайода - жұқтыру қаупі төмен
Камерун	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Капо-Верде	ұсынылмайды	Қыркүйектен қарашаға дейін, тек Сантьяго аралы
Кения	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, қорықтарды қоса алғанда барлық жерде, Найробиде 2500 метрден жоғары аймақтарда қауіп төмен.
Конго	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Кот Дивуар	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Комор аралдары	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Либерия	Мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Маврикий	ұсынылмайды	Жыл бойы Родригес аралынан басқа, кейбір ауылдық аймақтарда
Мавритания	делагил+ прогуанил	Жыл бойы, солтүстік аймақтардан басқа, барлық жерде. Адраре және Инширида тек жауын маусымында қауіпті (шілде- қазан)
Мадагаскар	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, барлық жерде, әсіресе жағалаулардағы аймақтарда
Малави	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Мали	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Марокко	ұсынылмайды	Мамырдан қазанға дейін жекелеген ауылдық аудандарда: Хемиссет, Бени Меллал, Хенифра, Таза, Лараш Хурибда, Сеттат, Шершоен
Мозамбик	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Намибия	делагил+ прогуанил	Қарашадан мамыр-шілдеге дейін солтүстік аудандарда, жыл бойы - Каванго жазықтарында
Нигер	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Нигерия	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Сан-Томе және Принсипи	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, барлық жерде
Свазиленд	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Сенегал	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Сомали	делагил+ прогуанил	Жыл бойы, барлық жерде
Судан	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Сьерра-Леоне	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Танзания	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде, 1 800 метрден төмен
Того	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Уганда	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Орталық Африка Республикасы	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Чад	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Экваторлық Гвинея	мефлохин	Жыл бойы, барлық жерде
Эритрея	мефлохин	Жыл бойы, Асмардан басқа, барлық жерде
Эфиопия	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, Аддис-Абебеден басқа, 2000 метрден төмен барлық жерде
Оңтүстік Африка Республикасы	делагил+ прогуанил	Жыл бойы биік аймақтарда, Трансваальдің солтүстігі мен шығысындағы қорықтарды қоса алғанда, солтүстік шығыс Наталядан Түгел өзеніне дейін
Орталық және Оңтүстік Америка
Аргентина	делагил (хлорохин)	Қарашадан мамырға дейін ауылдық аудандарда, 1 200 метрден төмен Боливия және Парагваймен шекаралас провинцияларда
Белиз	делагил (хлорохин)	Жыл бойы, қалалық аймақтардан басқа барлық жерлерде
Боливия	делагил (хлорохин) мефлохин (лариам)	Жыл бойы, Оруро департаментінен басқа, 2500 метрден төмен барлық жердегі ауылдық аудандарда, Ингави, Андес, Омасуйос, Пакайес провинциялары, сондай-ақ Потози департаментінің оңтүстігі мен орталығында. Бразилиямен шекаралас аудандардың Бени және Пондо департаменттерінің солтүстігінде тропиктік безгектер бар
Бразилия	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, 900 метрден төмен ауылдық аудандарда Амазонка өзенінің бассейінінде. Таукен және ауылшаруашылық зоналарында қауіп жоғары
Венесуэла	мефлохин (лариам)	Жыл бойы ауылдық аудандарда, әсіресе Сукреде, Боливарда, Амазонаста, Апуреде, Баринаста, Дельта Амакурода, Меридада, Монагаста, Португуэсада, Тачирада, Зулиядада
Гаити	делагил (хлорохин)	Жыл бойы, барлық жерде, 300 метрден төмен, ауылдық аудандарда және қала жанындағы мекендерде
Гайана	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, солтүстік - батыс және Померун өзенінің бойындағы аймақтарды қоса алғанда, елдің ішкі аудандарында
Гватемала	делагил (хлорохин)	Жыл бойы, 1 500 метрден төмен Альта Верапас, Баия Верапас, Чимальтенанго, Уэуэтенанго, Изабаль, Петен, Киче, Сан Маркос, Закапа, Жутиапа департаменттерінде
Гвиана Франц.	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, барлық жерде, елдің ішкі аудандарында
Гондурас	делагил (хлорохин)	Жыл бойы Атлантида, Чолутека, Колон, Эль Параисо, Грациаса Диос, Вале, Йоро департаменттерінде, әсіресе ауылдық аймақтарда
Доминикандық Республикасы	делагил (хлорохин)	Жыл бойы, тек тропикалық безгек, ауылдық аудандардың барлық провинцияларында: Барахона, Дажабон, Элиас Пина, Индепенденсиа, Монтекристи, Педерналес, Баника, Эль Лано, Партидо
Колумбия	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, барлық ауылдық аудандардың 800 метрден төмен департаменттерінде: Антиохия, Кордова, Норте де Сантандер, Чоко, Тынық мұхит жағалауларында, Ориноко мен Амазонияның шығыс жазықтарда
Коста-Рика	делагил (хлорохин)	Жыл бойы ауылдық аудандарда 700 метрден төмен Хередиа, кантонах Матина, Лос Чилес және Таламанка, Централ де Лимона провинцияларында
Мексика	делагил (хлорохин)	Жыл бойы жеке ауылдық аймақтарда. Неғұрлым зақымдалғандар: Оаксака, Чиапас, Гуэрреро, Кампеч, Квинтана, Ру, Синалоа, Мичоакан, Колима, Табаско, Идальго
Никарагуа	делагил (хлорохин)	Маусымнан желтоқсанға дейін ауылдық аудандарда, қала маңындағы Блюфилдс, Бонанза, Чинандега, Леон. Матагальпа, Жинотега, Пуэрто Кабеза, Розита, Сиуна мекендерінде
Панама	делагил (хлорохин)	Жыл бойы, Гатун, Байана өзенініңауылдық аудан- дарында, Альто Чукунакта, Дариен, Сан Блас континентальдық аймағында
Парагвай	делагил (хлорохин)	Қазаннан мамырдың соңына дейін жекелеген ауылдық аудандарда, Бразилиямен шекаралас Альто Парана, Амамбай, Каагуазу, Канендиу и Сан Педро департаменттері
Перу	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, барлық жерде ауылдық аудандарда 1500 метрден төмен (Анд жазығы мен Амазонка бассейінің жағалауы). Бразилиямен, Боливиямен, Колумбиямен, Эквадормен шекаралас аудандарда
Суринам	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, Парамарибо дистриктінен және 5 градус солтүстік енділіктен солтүстікке қарай жағалау аймақтардан басқа, барлық жерде
Эквадор	мефлохин (лариам)	Жыл бойы, 1 500 метрден төмен Эль Оро, Эсмеральдас, Гуаяс, Лос Риос, Манаби, Морано, Сантьяго, Напо Пастаза, Пичинча, Скумбиос, Замора-Чинчипе провинцияларында
Эль Сальвадор	делагил (хлорохин)	Жыл бойы, барлық жерде. 600 метрден төмендікте, жауын маусымында қауіптілігі неғұрлым жоғары

2-кесте "Безгектің химиялық алдын алуда қолданылатын
препараттар"

N	Препараттар немесе олардың үйлесімі 1)	Дозалар					Сызбалар
		Ересек- тер үшін 2)	Балаларға 3)				Қауіпті аймаққа шығар алдын- да 4)	Кел- геннен кейін
			1-4 жас- тағы	5-8 жас- тағы	9-12 жас- тағы	13-14 жас- тағы
1	делагил (хлорохин)	300 мг/ аптасына	1/4	1/2	3/4	3/4	1 апта ішінде апта- сына 1 рет	4 апта апта- сына 1 рет
2	делагил (хлорохин) + прогуанил	300 мг/ аптасына200 мг/ күнде- лікті	1/4 1/4	1/2 3/8	3/4 1/2	3/4 Ере- сек- тер- дің 1 до- засы
3	мефлохин	250 мг/ аптасына	1/4	1/2	3/4	3/4	1 апта ішінде бір рет	4 апта апта- сына 1 рет
4	доксициклин	100 мг/күні- не	Ұсынылмайды			Ере- сек- тер- дің 1 до- засы

1. Жалпы қабылдау мерзімі 4-6 айдан аспауға тиіс, бір жасқа
дейінгі балаларға препаратты қолдану тыйым салынады. Екі қабат
әйелдер үшін: хлорохин + прогуанил - тек алғашқы 3 айында ғана, 4
айдан бастап мефлохин. Тек мефлохинмен алдын алу аяқталғаннан 3
айдан кейін, доксициклиннен бір аптадан кейін ғана бала көтеруге
болады.
2. Препараттың есебі негізделіп жүргізіледі.
3. Сәбилер тобындағы балаларға 5 мг/кг салмақ есебінен қою
шырындағы хлорохин тағайындалады.
4. Жұғу қаупінің басталу сәтіне қанның қажетті концентрациясы
мен ықтимал әсерін анықтауға қол жеткізілуге тиіс.

"Паразиттік аурулардың
алдын алу"
санитарлық-эпидемиологиялық
ережесі мен нормаларына
2-қосымша

1-кесте. "Балық өнімінің тағамдық жарамдылығын бағалау
нормативтері және етте өлген әрі адам мен жануарлардың денсаулығы
үшін қауіпсіз паразиттердің гидробионттары (балық, шаян тәрізділер,
моллюскілер, жербауырлар, бауырмен жорғалаушылар) болған кезде оны
тамақ өнімі ретінде сату жағдайы"

Еттегі және гидробионттар денесінің үстіндегі паразиттердің (гельминттердің) түрлері	Коэф- фици- ент 1)	Жіті және жоғары қарқынды жұқтырылған дарағының немесе оның бөлшегінің пайызы және балық өнімдерін сату жағдайы
		Шектеу- сіз	Қоғамдық тамақтану кәсіпорында- рында аспаз- дық өңдеу	Тартылған етке қайта өңдеу
Ірі цестодтар (ұзындығы 3 см астам)	0,3	4	12	36
Ірі паразиттік шаянтәрізділер (ұзындығы 2 см астам) және олардың еттегі қалдықтары - Пенелдер және басқалары	0,3	4	16	20
Еттің арасындағы ірі қап тәрізді ісіктер (кесіндіде 2 см астам) шаян тәрізді Саркотацес, трематодтар дидимозоидтер	0,3	4	4	4
Ұсақ нематодтар (қалыңдығы 1 мм аспайды) цестодтар (нибелиниялар) ұзындығы 1 см аспайды, шаян тәрізділер (ұзындығы 2 см аспайды), тарандылардың өркен құрттары және ұсақ (кесіндіде 1 см дейін) капсулалары	1,0	4	20	40
Метацеркариялар трематод (қара дақты немесе оларсыз)	5,0	20	40	60

¹⁾ 1 кг. балық өніміндегі шекті жол берілетін паразиттердің орташа саны

2-кесте. "Жіті қарқындылығы (олар болғанда данасы немесе балық өнімінің бөлшегі адамның тамақ өнімі ретінде жарамсыз деп есептелетін паразиттердің саны)"

Балық өнімінің салмағы килограмм	Коэффициент (бұдан әрі - К)
	К=0,3	К=1,0	К=5,0
	Жұқтырудың жіті қарқындылығы (паразиттер саны)
0,1	1	1	3
0,2	1	1	5
0,3	1	1	8
0,4	1	2	10
0,5	1	3	13
0,6	1	3	15
0,7	1	4	18
0,8	2	4	20
0,9	2	5	23
1,0	2	5	25
1,1	2	6	28
1,2	2	6	30
1,3	2	6	33
1,4	2	8	35
1,5	3	8	38
1,6	3	9	40
1,7	3	9	43
1,8	3	9	45
1,9	3	10	48
2,0	3	10	50
3,0	5	15	75
4,0	6	20	100
5,0	8	25	125
6,0	9	30	150
7,0	11	35	175
8,0	12	40	200
9,0	14	45	225
10,0	15	50	250

"Паразиттік аурулардың
алдын алу"
санитарлық-эпидемиологиялық
ережесі мен нормаларына
3-қосымша

1-кесте. "Жалпақ лентецтің өркен құрттары жұқтырылған шартты түрде жарамды балықты зарарсыздандыру"

Тұздық	Тұздық тығыз- дығы	Темпе- ратура ( 0 С)	Зарарсыздануын кепілдендіретін тұздау ұзақтығы	Тұздың еттегі салмақтық үлесі (%)
Ащы	1,20	+2-4	14 тәулік	14-тен астам
Орташа	1,18	+2-4	14 тәулік	10-14
Әлсіз	1,16	+2-4	16 тәулік	8

2-кесте. "Мұздату тәртібі"

Балықтың температурасы (Цельсийдің төменгі градусі (бұдан әрі - 0 С)	Балықтың түрлері
	Шортан, нәлім, таутан, алабұға, сазан, тұқы, көксерке, табан, жайын	Кета, күдір, күнжі, ақсаха, сахалин таймені	Пайда, түрке, ақсаха, голец, мұқсын, шыр, албырт, тугун, хариус, көл бахтахы
	Зарарсыздандыру үшін қажет уақыт (сағат):
12	72		60
15		50
16	36
20			36
22	18
26		16
27	12		7
30			6

3-кесте. "Залалсыздандыру температурасы мен уақыты"

Балық денесінінің температурасы	Зарарсыздандыру үшін қажет уақыт (сағат)
минус 40 0 С	7
минус 35 0 С	14
минус 28 0 С	32

4-кесте. "Мұздатылған балықты сақтау шарттары"

Балық денесінің темпера- турасы	Температу- раның әсер ету уақыты	Одан әрі сақтау шарттары
минус 18 0 С	14 тәулік	Қолданыстағы сақтау ережелеріне сәйкес
Минус 20 0 С	24 сағат	Минус 18 0 С-дан жоғары емес температурада 7 тәулікте бойы одан әрі сақтау. Бұдан әрі қолданыстағы Сақтау ережелеріне сәйкес
Минус 30 0 С және одан төмен	10 минут	Минус 12 0 С-дан жоғарғы емес температурада 7 тәулік бойы одан әрі сақтау. Бұдан әрі қолданыстағы Сақтау ережелеріне сәйкес

"Паразиттік аурулардың
алдын алу"
санитарлық-эпидемиологиялық
ережесі мен нормаларына
4-қосымша

1 кесте. "Паразиттік ультрафиолетті шам сәулесімен ауру тудырушыларды залалсыздандыру тәсілдері мен шаралары"

Лас қалдық- тарды залал- сыздандыру әдісі	Лас қалдықтарды өңдеудің шарттары мен тәртібі	Паразиттік ауру қоздырғыштары- ның жойылу мерзімі жойылу уақыты
1. Компостау (орталықтан- дырылған, усадьбалық)	Лас қалдықтарды сабанмен, ағаш үгінділерімен және басқа да су сіңіретін компоненттермен бурттау. Бурттардың мөлшері 1,5 метр х 1,0 метр кез келген ұзындық. Көктемде, жазда, күзде Үйінді жасау	Компостағы температура +60 C 0 -ға жеткенде - 3 ай
2. Лас қал- дықтарды биотермиялық өңдеу (био- дәретханалар)	Биоыдырату камерасындағы температура +35 -+40 0 С, пастерлендіру камера- сында +70 0 С	4 сағат
3. Қазақстан Республика- сында қолда- нуға рұқсат етілген дезинфекция- лаушы құралдармен дәретхана шұңқырларын өңдеу	Қолдану жөніндегі нұсқаулыққа немесе әдістемелік нұсқауға сәйкес

Ескерту:
1. Қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі - ҚТҚ) зарарсыздандырылады:
1) биотермиялық камераларда (көлемі 2 текше метрге дейінгі көлемде ҚТҚ толтырылған тас немесе ағаш ыдыстар) жақсы желдетілген және температурасы 65-80 ⁰ С-та шамасында болғанда ішек құрттардың қабыршақтары 12-17 тәулікте жойылады;
2) компостағы үйінділердің мөлшері 1,5 х 1,0 метр кез келген ұзындық Зарарсыздандыру мерзімі: бірнеше айдан 1,5 жылға дейін;
3) биобарабандарда сағатына 2000 айналым болғанда екі тәулік ішінде. Қатты тұрмыстық қалдықтарды және кепкен лас сулардың қалдықтарын (бұдан әрі - ЛСҚ) гельминттер жұмыртқаларынан бірге полелық компостүйінділеу әдісімен залалсыздандыру. Компостың температурасы +50-55 ⁰ С-тан жоғарылағанда көктем мен күзде 45 тәулікте, жазда - 30 тәулікте және қыста - 60 тәулікте толық зарарсызданған компостирланатын салмақ өлшемі 2,8 х 2,1 х 3,0 метрлік, құрамы 40% ЛСҚ және 60% ҚТҚ штабель болады.
2. Салынымды шаршыаумақ сарқындыларын зарарсыздандыру үшін мыналар қолданылады:
1) 30 минут ішінде 1 литр суға +50 ⁰ С температураның әсері мен 10-20 миллиграмм активті хлордың дозасы араласқан кезде активті хлор пайдаланылатын құрылғылар;
2) олардың топырақ асты және топырақ іші ылғалдаушыларға берілу жағдайында егістіктерді суғарудағы сарқынды суларды тазалау.
3. паразиттік аурулардың қоздырғыштарынан аққан сарқынды сулардың шөгінділерін залалсыздандыру мынадай тәсілдермен жүзеге асырылады:
1) метантенктерде немесе жылумен кептіргіштерде термофильді (+50-55 ⁰ С температурада) ашыту арқылы;
2) инфрақызыл сәулелерін алумен (дегельминтизация камерасы);
3) +70 ⁰ С температурада 20 минут бойы пастерлендіру;
4) +60-65 ⁰ С температурада 1,5 сағат бойы активті тұнбасы бар шикі шөгінділер қоспасын алдын ала қыздыру арқылы ауада тұрақтандыру әдісімен, бұл 5-6 тәулік ішінде ішек құрттарының патогенді микрофлоралары мен қабыршақтарының толық жойылуын қамтамасыз етеді;
5) рН 11,0 және одан жоғары сілті ортада (бұдан әрі - рН 11,0) коагулянт ретінде ізбесті пайдалана отырып, сүзгі-престерде немесе вакуумды құрылғыларда сусыздандыру;
6) 5-6 ай бойы компостау, олардың ішінде компостың барлық бөліктеріндегі температура +60 ⁰ С жетсе, 1-2 айы жылы жыл мезгіліне келеді;
7) I және ХI климатты аудандардың жағдайында үш жыл шамасында, ІІІ климатты ауданда - кемінде екі жыл, IV климатты ауданда 1 жыл шамасында тұнба алаңшаларда кептіру;
8) 10 тәулік экспозияция кезінде шөгіндінің жалпы саламағына 2% дозадағы тиозонмен өңдеу. Бұл ретте ішек құрттарының қабыршақтары ғана емес, патогенді микрофлоралары, масалардың өркен құрттары, ішек патогенді қарапайымдыларының цисттері де жойылады. Шөгінді қоюлығына 0,25-0,3% тиозонды қосу және 60 минут бойы центрифугаларда араластыру мен кейіннен 7 тәулік бойы полиэтилен пленкасындағы бурттарда ұстау оның паразиттік аурулар қоздырғыштарына қатысты қауіпсіздігін қамтамасыз етеді;
9) топырақ ішіне (40-60 сантиметр тереңдікке) көртышқан жолы көмегімен қосу арқылы.
4. Көңді зарарсыздандыру мынадай тәсілдермен жүзеге асырылады:
1) 12 ай бойы резервуар-жинақтаушыларда 95-98% ылғалдылықта сұйық қи және сарқындыларды ұстау;
2) +51-57 ⁰ С температурада және 3 сағат экспозицияда сұйық қиды ауада (ылғалдылығымен 92-94%) ашыту (жіті тотықтыру);
3) өңделетін қоюлықты +50-60 ⁰ С температураға жеткізген және экспозициясы 3 сағат болған кезде метантенкте сұйық қиды 92-95% ылғалдылықпен ашыту;
4) сұйық немесе газ тәрізді отынды жағу процесінде пайда болған қызуы жоғары (+1200 ⁰ С тан жоғары) факелдің өңделіп жатқан қоюлыққа тікелей берілу есебінен контактілі қыздыру құрылғысында ылғалдылығы 96-98% сұйық қи мен тұнба фракциясын жылумен өңдеу;
5) құрылғыдан шығарда қоюлық температурасы +80 ⁰ С болғанда бумен өңдеу құрылғысында жылумен өңдеу;
6) қоюлықтың бастапқы температурасы +10 ⁰ С және одан жоғары болғанда, жабық ыдыстағы 2-3% концентрацияда, 2 тәулік эскпозицияда, сұйық аммиакпен сұйық қи мен тұнба фракциясын өңдеу;
7) жануарлар жемшөбіне арналған белоктық ұнды алу үшін синантропты масалар өркен құрттарымен 75-80% ылғалдылықпен шошқа қиын қайта өңдеу. Өңдеуден қалған қатты қи фракцияларын залалсыздандыруға оны буртта 10 тәулік бойы биотермиялық өңдеу, ал өркен құрттардың биоқоюлығын оны +100 ⁰ С температурада 30 минут бойы және +60 ⁰ С бір тәулік бойы экспозицияда кептіру жолымен қол жеткізіледі;
8) қоюлықты буртта биіктігі 2 метр, ені 3,5 метр етіп, кез келген ұзындықпен қатарлап жинау арқылы жүзеге асырылатын сұйық қиды қолмен бөлгеннен кейін алынған қатты фракцияны компостау. Олардағы температура +63-65 ⁰ С, бастапқы ылғалдылығы 65-70%, тиісінше 1-2 ай, көктемгі және күз-қысқы кезеңдердегі қатты фракцияны буртта өңдеу экспозициясы;
9) оның бастапқы ылғалдығы 72%-дан астам болғанда сұйық қидың қатты фракциясын буртта компостау, ал ылғалдылығы шамадан тыс аймақтарда торфтың қатты фракциясы қоспасынан дайындалған компосттар қоюлықтың ылғалдығылы 75-78% болғанда 6 ай бойы ұсталады;
10) көктемгі және күз-қысқы кезеңдерде сүзгі-тұнбалы қондырғыларда сұйық қиды қарапайым ажыратқаннан кейін алынған қатты фракцияны 76-83% ылғалдылықта кемінде 3,5 ай компостау керек. Бұл технологиядан алынған сұйық фракцияны залалсыздандырылуға секциялық типті (кемінде 3 секциялы) биологиялық тоғандарда тазарту жолымен қол жеткізіледі;
11) шошқа шаруашылығы кешендерінің сарқындарды биологиялық тазарту жүйесінде пайда болған артық тұнбаны залалсыздандыру оны температурасы +60-70 ⁰ С-ға жеткенде сұйық аммиакпен 2-3% концентрацияда және 3 тәулік экспозицияда өңдеу жолымен қамтамасыз етіледі.
5. Топырақты залалсыздандыру Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат берілген дезинфекциялаушы құралдармен жүргізіледі.
Топтырақтың су айдынымен тұрақты түрде шайылып отыратын өзен жағалауы аймағында 1 шаршы метрге 20-30 данасын еккен кезде люпин, тагетес, календула өсімдіктері ризосферасының ғана залалсыздандыру әсері пайдаланылады.
6. Көкөністер, жемістер, асхана көктері 5-10 минут бойы ішек құрттары қабыршақтарынан ағынды судың астында жуу арқылы залалсыздандырылады. Киім-кешек қайнату және ыстық үтікпен екі жағын үтіктеп залалсыздандырылады. Көрпелер, кілемдер дезинфекциялық камераларда құрғақ ыстық ауамен немесе ауабу қоспасымен, ультракүлгін шам сәулесімен немесе шаңсорғыш көмегімен шаңын жинап кейіннен оны өртеп жіберу арқылы залалсыздандырылады.
7. Онкосфер теннидті кетіру мақсатында үй және жабайы жануарлардың терілерін өңдеу жуудан, сулаудан, шаюдан, илеуден, майлаудан, кептіруден (+30-33 ⁰ С температурада), керуден, басудан, созудан, сілкуден, өңдеу мен қайта сілкуден тұрады. Теріні ағаш қиқымдарымен өңдеу 9 сағат бойына, ағаш қиқымдарын жылына 6 рет ауыстырылып жүргізіледі. Теріні және тері өнімдерін онкосфер тениидінен залалсыздандыру сынап-кварцты шаммен немесе басқа ультракүлгін сәуле көздерімен жүргізіледі.
8. Мақта, ағаш таяқшалар пайдаланылғаннан кейін жағылады, заттық және жабынды шынылар қайнатылады, шыны ыдыстарға ыстық су құйылады.