Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации теплиц (парников)"

Приказ И.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 9 марта 2005 года № 104. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 апреля 2005 года № 3591. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от от 30 июня 2010 года № 476

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 30.06.2010 № 476.

В соответствии с подпунктом 10) статьи 7 Закона Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения", ПРИКАЗЫВАЮ :

1. Утвердить прилагаемые санитарно-эпидемиологические правила и нормы "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации теплиц (парников)".

2. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Байсеркин Б.С.) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.

3. Департаменту организационно-правовой работы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Акрачкова Д.В.) направить настоящий приказ на официальное опубликование после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения, Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан Белоног А.А.

5. Настоящий приказ вводится в действие со дня официального опубликования.

И.о. Министра

"Согласовано"
Министр сельского хозяйства
Республики Казахстан
5 апреля 2005 г.

Утверждены приказом
И.о. Министра здравоохранения
Республики Казахстан
от 9 марта 2005 года N 104

Санитарно-эпидемиологические правила и нормы
"Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и
эксплуатации теплиц (парников)"

1. Общие положения

1. Санитарно-эпидемиологические правила и нормы "Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации теплиц (парников)" (далее - санитарные правила) устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к территории, водоснабжению, канализации, отоплению, вентиляции, освещению, условиям сброса сточных вод, помещениям теплиц, организации и условиям работ.

2. В настоящих санитарных правилах использованы следующие термины и определения:
1) теплица, парник - сооружения для культивирования (выращивания) овощных, цветочных культур, а так же рассады растений;
2) акарициды - химические вещества, применяемые для борьбы с растительноядными клещами;
3) фумигация - насыщение воздуха фумигантами с целью уничтожения вредителей и возбудителей болезней сельскохозяйственных растений;
4) фумиганты - жидкие, твердые, газообразные химические препараты, предназначенные для уничтожения вредителей и возбудителей болезней сельскохозяйственных растений, путем отравления ядовитыми парами, газами и аэрозолями.

2. Санитарно-эпидемиологические требования к территории

3. Выбор земельного участка под строительство должен согласовываться с государственными органами санитарно-эпидемиологической службы. Проектирование, строительство, реконструкция и ввод в эксплуатацию теплиц осуществляется при наличии положительного санитарно-эпидемиологического заключения государственных органов санитарно-эпидемиологической службы.

4. Теплица размещается на отдельной территории, площадь которой должна соответствовать действующим строительным нормам и правилам (далее - СНиП).
Территория должна отвечать следующим требованиям:
1) располагаться ниже населенного пункта по рельефу местности, с подветренной стороны (по среднегодовой розе ветров) по отношению к жилой застройке;
2) не примыкать к заболоченным участкам и оврагам;
3) уровень грунтовых вод должен быть не менее 1,5 метров (далее - м) от поверхности земли;
4) территория должна быть огорожена, благоустроена и иметь удобные подъездные пути.
5. Размещение теплиц не допускается на земельных участках, почва которых загрязнена вредными веществами в концентрациях, превышающих допустимые уровни.
6. Размеры санитарно-защитной зоны устанавливаются в соответствии с действующими нормативными правовыми актами в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
7. Площадки для приготовления почвенных смесей, хранения пылящих материалов (почвы, компосты, торф, солома, древесные опилки и другие) должны иметь ровную поверхность с твердым покрытием, размещаться с подветренной стороны относительно теплиц и санитарно-бытовых помещений, находиться на расстоянии не менее 10 м от производственных и санитарно-бытовых помещений.
8. На территории складов минеральных удобрений и пестицидов оборудуются площадки для базирования, очистки и обеззараживания оборудования, используемого при химической обработке растений, почвы и субстрата от остатков пестицидов. Площадки должны иметь твердое покрытие, навесы, технический водопровод и канализацию.

3. Санитарно-эпидемиологические требования к
водоснабжению, условиям сброса сточных вод

9. Выбор источника хозяйственно-питьевого водоснабжения производится в соответствии с действующими нормативными правовыми актами в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
10. Для полива овощных культур и рассады сельскохозяйственной продукции используется питьевая вода. Допускается использование для полива воды открытых водоемов. Не допускается использования для полива сточной воды.
11. Производственные стоки теплиц собираются в водонепроницаемые бетонированные резервуары с мешалками, нейтрализуются, очищаются на местных (локальных) очистных сооружениях и направляются на поля орошения или сбрасываются в водоемы по согласованию с государственными органами санитарно-эпидемиологической службы.
12. Воды образующиеся при уборке и обезвреживании помещений, транспортных средств, тары, производственной аппаратуры, оборудовании, собираются в бетонированный резервуар, дезинфицируются при перемешивании в течение суток. После 3-х суточной экспозиции в резервуарах, перед сбросом в канализацию, сточные воды подвергаются контролю агрохимической лабораторией на наличие остатков пестицидов.
13. Производственные и хозяйственно-бытовые стоки, отработанный грунт, растительные остатки подлежат обезвреживанию, дренажные стоки - предварительной очистке (нейтрализации) до сброса в канализацию.
Не допускается сброс хозяйственно-фекальных и производственных сточных вод теплиц в поглощающие колодцы.

14. При наличии дренажных вод не допускается:
1) объединение дренажных вод с ливневыми стоками;
2) сброс дренажных вод в водоемы или в канализацию без предварительной очистки и нейтрализации;
3) использование дренажных вод для полива и приготовления рабочих растворов пестицидов и минеральных удобрений;
4) использование для мытья овощей, уборки помещений и других технических нужд.

15. На территории теплиц при отсутствии централизованной канализации предусматривается устройство местной канализации, водонепроницаемая выгребная яма для сбора и обезвреживания стоков. Обезвреженные стоки вывозятся специальными машинами на канализационно-очистные сооружения.

4. Санитарно-эпидемиологические требования к
отоплению, вентиляции и освещению

16. В теплицах должны обеспечиваться оптимальные параметры микроклимата (температуры, влажности, подвижности воздуха) в соответствии с действующими санитарно-эпидемиологическими правилами и нормами.

17. Для обеспечения оптимального температурно-влажностного режима в теплицах предусматриваются:

1) автоматическое регулирование температуры теплоносителя;
2) механическое регулирование системы аэрации (фрамуги, форточки);
3) оборудование воздушных тепловых завес на дверных проемах и транспортных воротах теплиц;
4) зашторивание окон в теплицах для предотвращения перегрева воздуха.
18. При применении для углекислотной подкормки растений контактно-газовых теплогенераторов, инфракрасных газовых излучателей, генераторов углекислоты на природном (сжиженном) газе и котельных, работающих на газовом топливе должно предусматриваться полное сгорание газообразного топлива и оборудование используемых теплогенераторов устройствами по нейтрализации и очистке отработанных газов.
19. Перед входом обслуживающего персонала в теплицы система рециркуляции газо-воздушного обогрева и теплогенератор отключаются. Не допускается пребывание обслуживающего персонала в теплице при работе систем воздушного обогрева в режиме рециркуляции.
20. Содержание вредных химических веществ и пыли в воздухе теплиц не должно превышать предельно-допустимых концентраций.
21. Теплогенераторы размещаются в изолированных помещениях или межтепличных пространствах.
22. При воздушно-калориферном обогреве воздухораспределительные устройства должны обеспечивать равномерное распределение тепла. Перепады температур в объеме и по площади теплиц должны быть не более 3-4 градусов Цельсия (далее - ^о С), подвижности воздуха - не более 0,5-1,0 метра в секунду.
23. Операторские, лаборатории, ремонтные мастерские, санитарно-бытовые помещения, размещаемые при блоке теплиц, оборудуются обособленными системами вентиляции. Все отопительно-вентиляционные системы должны иметь паспорта, за их работой устанавливается контроль с регистрацией результатов в специальном журнале.
24. Все производственные и вспомогательные помещения должны иметь естественное и искусственное освещение в соответствии с требованиями действующих СНиП.
25. Световые проемы не должны загромождаться оборудованием и тарой, один раз в квартал стекла световых проемов очищаются и моются. При необходимости стекла заменяются, не допускается устанавливать в окнах составные стекла и заменять их непрозрачными материалами.
26. Источники искусственного освещения заключаются в защитную арматуру.

5. Санитарно-эпидемиологические требования к
помещениям теплиц, организации и условиям работ

27. Объемно-планировочные и конструктивные решения теплиц должны соответствовать требованиям действующих СНиП. В качестве прозрачных покрытий используются стекло или прозрачные полимерные материалы, разрешенные к применению в Республике Казахстан.
28. При теплицах должны оборудоваться санитарно-бытовые и вспомогательные помещения в соответствии с требованиями действующих СНиП. Санитарно-бытовые и вспомогательные помещения должны быть при складе пестицидов, биопрепаратов, минеральных удобрений и машиноремонтных мастерских.
29. При крупных теплицах должны быть раздельные санитарно-бытовые помещения для мастеров тепличного производства, работников растворных узлов и химической защиты. В помещении должны предусматриваться душевые из расчета 1 душевая сетка на 3 мужчин и 3 женщин.

30. В теплице с числом работающих менее 30 человек предусматривается комната для приема пищи, оборудованная умывальником, электрокипятильником, электрической или газовой плитой и холодильником; до 150 человек - буфеты с реализацией горячих блюд; свыше 150 человек - столовые с набором основных и вспомогательных помещений в соответствии с действующими СНиП.
31. Работники теплицы обеспечиваются набором питьевых средств (квас, чай, отвар шиповника) с учетом климатических особенностей и сезона года, а также витаминными препаратами.
32. Здания складов минеральных удобрений и пестицидов размещаются с подветренной стороны по отношению к административным, бытовым и производственным помещениям тепличного хозяйства.
33. Пестициды со склада отпускаются в упакованном виде по письменному распоряжению лица, ответственного за проведение химических работ в теплицах, в количестве, необходимом для одноразового использования.
34. Для приготовления рабочих растворов пестицида и питательного раствора в теплицах выделяются помещения, оборудованные местной вытяжной вентиляцией на механическом побуждении и средствами механизации.

35. К месту использования растворы пестицидов подаются по самостоятельной системе трубопроводов. Отдельные очаги заболеваний растений, скопления насекомых и вредителей обрабатываются с помощью ранцевой аппаратуры, опрыскивателями различных или другими агрегатами.
36. Машины и вся агротехническая аппаратура для применения пестицидов, биопрепаратов и минеральных удобрений должны соответствовать требованиям действующих стандартов.

37. Доставка, дозирование и загрузка необходимых компонентов для приготовления питательных растворов осуществляются механизированным способом, в специально выделенной таре и с использованием индивидуальных средств защиты.
38. Работы, связанные с применением пестицидов, биологических средств защиты растений и минеральных удобрений, организуются и проводятся в соответствии с требованиями действующих нормативных правовых актов в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
39. В теплицах применяются пестициды, предусмотренные для защищенного грунта и разрешенные для использования в Республике Казахстан.

40. В теплицах должен вестись учет расхода используемых химических и биологических средств защиты растений с регистрацией в специальном журнале их наименования, дозировки, способов и даты применения отдельно по каждому участку и в целом по теплице.
41. Минеральные удобрения и пестициды должны храниться в складских помещениях в неповрежденной заводской упаковке раздельно от биологических препаратов.

42. Фумигационные и дезинфекционные работы в теплице перед вводом их в эксплуатацию или окончании вегетационного периода растений, проводятся в ранние утренние или вечерние часы при температуре воздуха не ниже плюс 10 ^о С и не выше плюс 25 ^о С с соблюдением мер техники безопасности. Для проведения этих работ выделяется специально обученный персонал. Возобновление работ после фумигации проводится в соответствии с инструкцией на используемые фумиганты.
43. После обработки растений пестицидами теплицы закрываются, опечатываются и обозначаются предупредительными знаками.
44. После проведения ликвидационной обработки растений и почвы смесью акарицидов, инсектицидов и фунгицидов работы должны возобновляться не ранее 50 часов; при обработке карбатионом - 5 суток; после применения нематоцидов фумигантного действия - 30 дней: системного действия - 10 дней. Работы, связанные с рыхлением почвы проводятся не раньше 5 дней после обработки пестицидами.
45. Мытье пола и уборка помещений, загрязненных пестицидами и биопрепаратами должны проводиться моющими и дезинфицирующими средствами, разрешенными к применению в Республике Казахстан.
46. Транспорт для перевозки пестицидов, аппаратура по их применению обезвреживаются ежедневно после завершения работы.
47. Тепличная продукция, направляемая в торговую сеть должна сопровождаться документом, удостоверяющим безопасность и качество, в котором указываются полное наименование объекта, номер тепличного блока, дата сбора урожая, данные о проведении последней обработки пестицидами, название их и способ обработки.

48. Работники теплиц должны работать в специальной одежде, обуви и использовать средства индивидуальной защиты.
49. В теплицах организовывается регулярная чистка, ремонт и проверка исправности средств индивидуальной защиты.
Сбор и доставка загрязненной специальной одежды и обуви для обезвреживания осуществляются в закрытой таре. Стирка проводится в прачечной или в организации, имеющей заключение государственного органа санитарно-эпидемиологической службы на данный вид деятельности. Хранение и стирка специальной одежды, обуви и других средств индивидуальной защиты на дому не допускаются.
50. Все работники теплиц должны проходить предварительный при поступлении на работу и периодический медицинский осмотр в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 12 марта 2004 года N 243 "Об утверждении Перечня вредных производственных факторов, профессий, при которых обязательны предварительные и периодические медицинские осмотры и Инструкции по проведению обязательных предварительных и периодических медицинских осмотров работников, подвергающихся воздействию вредных, опасных и неблагоприятных производственных факторов", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за N 2780, а также вводный и периодический инструктаж по технике безопасности, и иметь личную медицинскую книжку установленного образца.

_______________________________________________________

"Көшетханаларды (жылыжайларды) күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық-эпидемиологиялық ережелері мен нормаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2005 жылғы 9 наурыздағы N 104 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2005 жылғы 27 сәуірде тіркелді. Тіркеу N 3591. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 30 маусымдағы N 476 бұйрығымен

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010.06.30 N 476 бұйрығымен.

"Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 10) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған "Көшетханаларды (жылыжайларды) күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық-эпидемиологиялық ережелері мен нормалары бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті (Байсеркин Б.С) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге жіберсін.
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Ұйымдастыру-құқықтық жұмыс департаменті (Акрачкова Д.В.) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін ресми жариялауға жолдасын.
4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі, Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері А.А.Белоногқа жүктелсін.
5. Осы бұйрық ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі

Министрдің
міндетін атқарушы

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылығы министрі
2005 жылғы 5 сәуір

Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау министрінің
2005 жылы 9 наурыздағы
N 104 бұйрығымен бекітілген

"Жылыжайларды (көшетжай) күтіп-ұстауға және пайдалануға
қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" туралы
санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалар

1. Жалпы ережелер

1. "Жылыжайларды (көшетжай) күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" туралы санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалар (бұдан әрі - санитарлық ережелер) жылыжайлардың (көшетжайлардың) құрылысын жобалаумен, жүргізумен және пайдаланумен айналысатын заңды және жеке тұлғаларға арналған.

2. Осы санитарлық ережелерде мынандай терминдер мен анықтамалар қолданылды:
1) жылыжай, көшетжай - көкөністерді, көшеттерді және гүлді дақылдарды өсіруге арналған имараттар;
2) кенежойғыштар - өсімдіктерді зияндайтын кенелермен күресу үшін қолданылатын химиялық заттар;
3) фумигация - ауыл шаруашылық өсімдіктерін ауру қоздырғыштарынан және зиянкестерінен қорғау үшін қолданатын бу немесе газ тәрізді күйдегі фумиганттармен ауаны қанықтыру;
4) фумиганттар - сұйық, қатты және газ күйіндегі химиялық дәрмектерді пайдалану арқылы ауыл шаруашылық зиянкестерін және өсімдіктердің ауруының қоздырғыштарын жою үшін улы бу немесе газ және аэрозоль күйінде қолданылатын химиялық заттар.

2. Аумаққа қойылатын
санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

3. Жылыжайларды орналастыру, оларға жер учаскесін бөлу, құрылысына, қайта жөндеуден өтетін және пайдалануға берердегі жобалық құжаттарды бекіту жұмыстары тиісті аумақтың санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаудың мемлекеттік органының санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болған жағдайда жүргізіледі.

4. Жылыжайлар жеке аумақта орналастырылады, олардың аумағының мөлшерін қолданыстағы құрылыс нормалары мен ережелеріне сай болуы керек (бұдан әрі - ҚНжЕ).
Аумақтар мынадай талаптарға сай болуы керек:
1) елді мекеннен төмен, сол жердің бедеріне қарай, тұрғын үйлердің ық жағынан (орташа жылдық жел өрнегі бойынша) орналасуы керек;
2) батпақты учаскелерге және сайларға жақын орналаспауы керек;
3) жер асты суының деңгейі жер бетінен кем дегенде 1,5 м тереңдікте болуы керек;
4) аумақ қоршалып, көлік жүретін жолдармен жабдықталуы керек.

5. Жылыжайларды, топырақтағы зиянды заттардың қанықпасының рұқсат етілген деңгейі жоғары болғанда ондай жерлерге орналастыруға болмайды.

6. Санитарлық қорғау аумақтарының мөлшері қолданыстағы халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы нормативтік-құқықтық актілерге сай анықталады.

7. Жерге сіңіруге арналған қоспаларын дайындау үшін, шаңдататын материалдарды (топырақ, компостар, шымтезек, сабан, ағаш үгіндісі және т.б.) сақтауға арналған алаң жылыжайлар мен санитарлық-тұрмыстық үй-жайлардың ық жағында орналасып, оның беті тегіс және су өткізбейтіндей етіп жабылып, өндірістік және санитарлық-тұрмыстық үй-жайлардан кем дегенде 10 м ара қашықтықта орналасуы керек.

8. Минералды тыңайтқыштар мен пестицидтерді сақтау қоймаларының аумағында алаң қарастырылып, ол жерде, өсімдіктерді химиялық өңдеуден өткізіп, топырақты пестицидтердің қалдықтарынан тазалайтын құрал-жабдықтар тазаланып және зарарсыздандырылуы керек. Алаңдардың беті қатты жапқыш заттармен жабылып, үстінде күркешік, техникалық су келетін және канализация жүйесі қарастырылуы керек.

3. Сумен қамтамасыз етуге, қалдық ағынды суды ағызып
жіберуге қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

9. Шаруашылық-ауыз су көздерін таңдау халықтың санитарлық-эпидемиологиялық тұрақтылығы саласында қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге сай жүргізілуі керек.

10. Көкөніс және ауыл шаруашылық өнімдерінің көшеттерін суғару үшін ауыз суды пайдаланады. Суғару үшін ашық су көздеріндегі суды пайдалануға болады. Ағынды суды суғару үшін пайдалануға болмайды.

11. Жылыжайдан шыққан өндірістік ағынды суларды су өткізбейтін араластырғышы бар бетондалған сыйымдылықтарға жинап, бейтараптандырылып, жергілікті тазалау орындарында тазаланып, мемлекеттік бақылау жүргізетін органдардың келісімімен су қоймаларына жіберіледі.

12. Үй-жайларды, көліктерді, аппаратураларды, жабдықтарды, ыдыстарды, арнайы киімдерді зарарсыздандырғаннан және тазалағаннан кейін жиналатын өндірістік сулар былғауыштары бар бетондалған су өткізбейтін сыйымдылықтарға жиналып, тәулік бойында араластыра отырып, зарарсыздандырылады. Сыйымдылықтарда 3 тәулік бойы ұсталып, жиналған суларды канализацияға жіберердің алдында шаруашылықтың агрохимиялық зертханасы оның құрамында болуы мүмкін пестицидтердің қалдықтарына бақылау жүргізуі керек.

13. Өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық жиналған суларды, қолданыста болған топырақты, өсімдік қалдықтарын зарарсыздандыру керек. Кәрізденген суды канализацияға төгердің алдында тазарту (бейтараптандыру) керек.
Жылыжайлардың шаруашылық-нәжістік және өндірістік жиналған суларын су сіңіретін құдықтарға төгуге болмайды.

14. Кәрізделген су болған жағдайда мыналарға рұқсат етілмейді:
1) кәрізделген суды жаңбыр суымен қосып пайдалануға;
2) кәрізделген суды тазалаудан өткізбей және бейтараптандырмай ашық су айдындарына немесе канализацияға жіберуге;
3) кәрізделген суды суғару үшін, пестицидтердің және минералдық тыңайтқыштардың жұмысшы ерітіндісін дайындауға;
4) оларды көкеністі жууға, үй-жайды жинауға басқа да техникалық қажеттілікке пайдалануға.

15. Орталықтандырылған канализация жүйесі болмаған жағдайда жергілікті канализация жүйесін қарастыру керек. Оның тазаланатын, су сіңірмейтін шұңқыр болуы керек. Зарарсыздандырылған қалдық арнайы машиналармен канализациялық тазалау қондырғыларына апарылуы керек.

4. Жылыту мен желдетуге және жарықтандыруға
қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

16. Жылыжайда микроклиматтың ең оңтайлы параметрлері сақталып (температуралар, ылғалдылықтар, ауаның жылжуы), олар қолданыстағы санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға сай болуы керек.

17. Жылыжайларда оңтайлы температуралы-ылғалды тәртібін қамтамасыз ету үшін мыналарды қарастырған жөн:
1) жылу тасымалдағыштың температура беруін автоматты түрде реттеу;
2) ауа ауыстыру жүйесін (фрамугтер, желқағарлар) механикалық жолмен реттеу;
3) жылыжайлардың есіктерінде және көлікке арналған қақпаларында жылылықты ұстайтын ауа перделерін қарастыру;
4) жылыжайдағы ауаның ысымауы үшін, күн түсетін терезелерге перде ілу.

18. Жанасатын газды жылу генераторларын, инфрақызыл газды сәуле көздерін, табиғи (сұйылтылған) газдардағы көмірқышқылының генераторларын және газ арқылы қыздырылатын қазандықтарды қолданғанда өсімдіктерді көмір қышқылымен азықтандыру үшін газ тәрізді отынның толық жануын және жылу генераторларында жанған газдарды бейтараптандыратын және тазалайтын қондырғыларды пайдалануды қарастыру керек.

19. Жылужайларға қызмет көрсететін персонал кірер алдында ауаны газ арқылы жылытатын рециркуляция жүйесі мен генераторлар өшірілуі керек. Ауаны жылыту жүйесі рециркуляция тәртібінде жұмыс істеп тұрған кезде қызмет көрсететін персоналдардың, онда жұмыс істеуіне болмайды.

20. Ауадағы зиянды газдардың құрамы рұқсат етілген қанықпалар шегінен аспауы керек.

21. Жылу генераторлары оңаша үй-жайларда немесе жылыжай арасындағы кеңістіктерде орналасуы керек.

22. Ауаны жылу арқылы жылытатын жылытқыштың ауаны тарататын құрылғылары жылудың біркелкі таралуын қамтамасыз етуі керек. Жылыжайдың көлемінде және ауданы бойынша температураның өзгеруі 3-4 ^о целсьиядан (бұдан әрі - С) аспай, ауаның жылжымалылығы 0,5-1,0 метр секунд (бұдан әрі - м/сек) болуы керек.

23. Жылыжай блогында орналасатын операторлық, зертханалық, жөндеу шеберханаларының, демалыс бөлмелерінің, санитарлық-тұрмыстық үй-жайлардың желдету жүйесі бөлек болуы керек. Барлық жылыту-желдету жүйелеріне төлқұжат беріліп, олардың жұмысына бақылау жүргізіледі, оның қорытындысы арнайы жорналға тіркелуі керек.

24. Барлық өндірістік және қосымша үй-жайлардың қолданыстағы ҚНжЕ-ға сай табиғи және жасанды жарық көздері болуы керек.

25. Жарық түсетін орындарда құрал-жабдықтардың, ыдыстардың үйінділері болмауы керек. Жарық түсетін орындардың шынылары тоқсан сайын бір рет жуылып, тазаланып отырылуы керек. Керек болған жағдайда олардың шынылары айырбасталынып отыруы керек. Терезе көздерін құрама шынылар арқылы немесе жарық өткізбейтін зат арқылы жабуға болмайды.

26. Жасанды жарық көздеріне қорғағыш арматура кигізілуі керек.

5. Жылыжайлардың үй-жайларына және жұмысын ұйымдастыруға
қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

27. Жылыжайлардың көлемді жоспарлау жұмыстары, конструктивті шешімдері қолданыстағы ҚНжЕ талаптарына сай болуы керек. Мөлдір жапқыш материал ретінде шыныларды немесе Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген жарық өткізетін полимерлі материалдарды қолдану керек.

28. Жылыжайлардың құрамында қолданыстағы ҚНжЕ сай санитарлық-тұрмыстық және қосымша үй-жайлар болуы керек. Санитарлық-тұрмыстық және көмекші үй-жайлар, пестицидтер, биопрепараттар, минералдық тыңайтқыштар қоймаларының және машиналарға жөндеу жүргізетін мастерскойлардың жанында болуы керек.

29. Үлкен жылыжайларда санитарлық-тұрмыстық үй-жайлар жылыжай өндірісіндегі шеберлерге арналған, еріту жұмыстарын жүргізетін және химиялық орындарда жекешеленген үй-жайлар қарастырылуы керек. Әрбір 3 еркек, 3 әйелге бір себезгі деген есеппен жуыну орны қарастырылуы керек.

30. Қызметкерлердің саны кем дегенде 30 болатын жылыжайларда керекті жиһазбен, ыстық және суық су қосылған жуғышпен және электр қайнатқышпен жабдықталған тамақтануға арналған бөлме, ал 150-ге дейін қызметкерлері барлары үшін ыстық тамақ сататын буфет, 150 адамнан көп болса, негізгі және қосымша үй-жайларының жиынтығы бар, қолданылып жүрген ҚНжЕ сай, асханалар болуы керек.

31. Жылыжайлар климаттық ерекшеліктер мен жылды мезгіліне қарай сусындардың жиынтығымен (квас, шай, итмұрынның қайнатындысы), витаминді дәрмектермен қамтамасыз етілуі керек.

32. Минералдық тыңайтқыштар мен пестицидтерге арналған қойманың ғимараты жылыжай шаруашылығының әкімшілік, тұрмыстық, өндірістік үй-жайларының ық жағында орналасуы керек.

33. Қоймадан жылыжайдағы химиялық жұмыстарды жүргізуге жауапты адамның жазбаша берілген өкімімен бір рет пайдалануға жарайтын мөлшерде пестицидтер қапталған күйінде беріледі.

34. Пестицидтердің жұмысшы ерітіндісін және қоректі ерітінділерді дайындау үшін жылыжайда үй-жайлар бөлінеді, ол жерде механикаландырылған жолмен іске қосылатын желдеткіш болып, жұмыс механикаландырылуы керек.

35. Пестицидтердің ерітіндісін пайдаланатын орынға ерітінді құбыр жүйесімен беріледі. Өсімдіктер ауырған жағдайда, жәндіктер, зиянкестер тобы анықталғанда оларды көтеріп жүретін шашыратқыш арқылы өңдейді.

36. Пестицидтерді, биопрепараттарды және минералды тыңайтқыштарды қолдануға арналған машинелер мен барлық агротехникалық аппаратуралар, қолданыстағы стандарттардың талаптарына сай болуы керек.

37. Қоректендіргіш ерітінділерді дайындауға керекті жиынтықтарды алып келу, дозасын анықтау және тиеу жұмыстары арнайы ыдыстарда, жеке басты қорғайтын құралдарды қолдана отырып, механикаландырылған жолмен жүргізіледі.

38. Пестицидтермен, өсімдіктерді қорғауға арналған биологиялық заттар және минералдық тыңайтқыштармен жүргізілетін жұмыстар қолданыстағы халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілерге сай ұйымдастырылып, жүргізілуі керек.

39. Жылыжайларда, Қазақстан Республикасында тіркеуден өтіп қолдануға рұқсат етілген пестицидтер қолданылады.

40. Жылыжайларда пайдаланылатын химиялық және биологиялық заттардың тізімі, дозасы, оларды әрбір учаскеге және жалпы жылыжай бойынша жеке-жеке қолдану тәсілдері мен даталары көрсетілген пестицидтердің шығын есебінің жорналы болуы керек.

41. Минералды тыңайтқыштар мен пестицидтер биопрепараттардан бөлек қойма үй-жайларында, зауыттың препараттардың зақымдалмаған орамасында сақталуы керек.

42. Жылыжайларды пайдалануға берердің алдында және вегетациялық кезең аяқталғаннан кейін қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, ауаның температурасы плюс 10 ^о С-ден төмен плюс 25 ^о С-ден жоғары болмайтын таңертеңгілік немесе кешкі уақыттарда қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, фумигациялау, зарарсыздандыру жұмыстары жүргізіледі. Мұндай жұмыстарды арнайы оқудан өткен қызметкер жүргізеді. Фумигациялаудан кейінгі жүргізілетін жұмыстар, пайдаланылған фумиганттарды қолдануға берілген нұсқауға сай, жылыжайдағы жұмыстарды қайтадан бастауға болады.

43. Өсімдіктерді пестицидтермен өңдегеннен кейін жылыжай жабылып, оның есіктеріне мөр басылып тиісті ескерту белгілерін қою керек.

44. Өсімдіктерді және топырақтарды кенежойғыш, жәндікжойғыш және фунгицид қоспаларымен өңдеу жұмыстары жүргізгеннен соң жұмыс 50 сағаттан ерте басталмауы керек; ал карбатионмен өңдегеннен кейін - 5 тәуліктен соң; фумигантты әсер ететін нематоцидтерді қолданғаннан кейін - 30 күннен соң; жүйелі түрде әсер еткенде - 10 күннен ерте басталмауы керек. Пестицидтермен өңдегеннен кейін топырақты қопсыту жұмыстары 5 күннен ерте басталмауы керек.

45. Пестицидтермен, биопрепараттармен ластанған еденді және үй-жайларды жинап, жуу үшін осы шаруашылықта пайдаланылатын нұсқауға сай жуғыш және зарарсыздандырғыш заттарды қолдана отырып жүргізіледі.

46. Пестицидтерді тасымалдауға арналған көлік, оларды қолдануға арналған аппаратура әрбір жұмыс күні аяқталғаннан кейін зарарсыздандырылады.

47. Жылыжайдан өндіріліп, сауда жүйесіне жіберілетін өнім қауіпсіздігін және сапасын растайтын ілеспе құжатпен жабдықталуы керек. Онда шаруашылықтың толық атауы көрсетіліп, жылыжай блогының нөмірі, өнімнің жиналған күні және соңғы рет пестицидтермен жүргізілген өңдеу және жүргізілген әдісі туралы мәлімет жазылуы керек.

48. Жылыжай жұмыскерлері арнайы киіммен, аяқ киіммен және жеке бастың қорғау құралдарымен жабдықталуы керек.

49. Жылыжайларда жеке бастың қорғау құралдарын тазалайтын, жөндейтін, дұрыстығын тексеретін орын болуы керек.
Зарарсыздандыру үшін арнайы киімдерді, аяқ киімдерді жинау және тасымалдау жабық ыдыстарда жүргізіледі. Оларды жуу санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органының қорытындысы бар, кір жуатын орындарда немесе ұйымдарда жүргізіледі. Арнайы киімдерді, аяқ киімдерді және басқа да жеке басты қорғау құралдарын үйде сақтауға және жууға болмайды.

50. Жылыжайдың барлық жұмыскерлері нормативтік құқықтық актілердің Мемлекеттік тіркеуден өткізетін Реестрдің N 2780 тіркелген, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің 2004 жылғы 12 наурыздағы "Өндірістік зиянды, қауіпті және қолайсыз факторлардың әсеріне ұшырайтын жұмыскерлерді міндетті түрде жұмысқа алынар алдында және кезеңді медициналық тексерістерден өту керектігі туралы нұсқау мен өндірістік зиянды факторлардың және кәсіптердің тізімін бекіту туралы" N 243 бұйрығына сай, жұмыс алынар алдында және кезеңді медициналық тексерістен өтулері керек.