Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета операций с приобретенными долговыми ценными бумагами, осуществляемых отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 6 июня 2005 года N 65. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 18 июля 2005 года N 3735. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 30 ноября 2007 года N 135.

Сноска. Постановление Правления Национального Банка РК от 6 июня 2005 года N 65 утратило силу постановлением Правления НБ РК от 30 ноября 2007 года N 135 (вводится в действие по истечении 14 дней со дня гос. рег-ции в МЮ РК).

В целях совершенствования бухгалтерского учета операций с приобретенными долговыми ценными бумагами, совершаемых отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан, Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по ведению бухгалтерского учета операций с приобретенными долговыми ценными бумагами, осуществляемых отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении четырнадцати дней со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

3. Департаменту бухгалтерского учета (Шалгимбаева Н.Т.):
1) совместно с Юридическим департаментом (Шарипов С.Б.) принять меры к государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления;
2) в десятидневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления довести его до сведения территориальных филиалов Национального Банка Республики Казахстан, Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций, накопительных пенсионных фондов, организаций, осуществляющих инвестиционное управление пенсионными активами, страховых (перестраховочных) организаций и страховых брокеров.

4. Территориальным филиалам Национального Банка Республики Казахстан в семидневный срок со дня получения настоящего постановления довести его до сведения организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, и профессиональных участников рынка ценных бумаг.

5. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Таджиякова Б.Ш.

Председатель
Национального Банка

Утверждена
постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от "6" июня 2005 года N 65

Инструкция по ведению
бухгалтерского учета операций с приобретенными
долговыми ценными бумагами, осуществляемых
отдельными субъектами финансового рынка
Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности", постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 сентября 2003 года N 324 "Об утверждении Типового плана счетов бухгалтерского учета для отдельных субъектов финансового рынка Республики Казахстан", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под N 2509, международными стандартами финансовой отчетности и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
2. Настоящая Инструкция детализирует ведение бухгалтерского учета операций с приобретенными долговыми ценными бумагами, совершаемых за счет собственных активов, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, накопительными пенсионными фондами, организациями, осуществляющими инвестиционное управление пенсионными активами, страховыми (перестраховочными) организациями, страховыми брокерами и профессиональными участниками рынка ценных бумаг Республики Казахстан (далее - организация).
Сноска. Пункт 2 с изменениями - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 11 марта 2006 года N 21 (вводится в действие по истечении четырнадцати дней со дня государственной регистрации).
3. Бухгалтерский учет приобретенных долговых ценных бумаг (далее - ценные бумаги) осуществляется в соответствии с требованиями международных стандартов финансовой отчетности и настоящей Инструкции.

Глава 2. Основные понятия,
используемые в настоящей Инструкции

4. Амортизация премии или дисконта - это постепенное отнесение суммы числящейся премии или дисконта на доходы или расходы организации.
5. Дисконт (скидка) - сумма отрицательной разницы, возникающая между чистой стоимостью приобретения ценной бумаги (без учета начисленного вознаграждения) и ее номинальной стоимостью, образующая доходы будущих периодов для инвестора (покупателя).
6. Премия - сумма положительной разницы, возникающая между чистой стоимостью приобретения ценной бумаги (без учета начисленного вознаграждения), и ее номинальной стоимостью, образующая расходы будущих периодов для инвестора (покупателя).
7. Реклассификация ценных бумаг - перевод ценных бумаг из одной категории в другую.
8. Чистая стоимость ценной бумаги - стоимость процентной ценной бумаги за вычетом начисленного вознаграждения.

Глава 3. Учет и первоначальное признание

9. Все ценные бумаги включаются в одну из следующих категорий:
1) ценные бумаги, оцениваемые по справедливой стоимости с признанием ее изменения в качестве дохода или расхода (далее - ценные бумаги, предназначенные для торговли);
2) ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи;
3) ценные бумаги, удерживаемые до погашения.
10. При первоначальном признании ценные бумаги, независимо от категории, оцениваются по фактическим затратам (справедливой стоимости).
11. Ценные бумаги, предназначенные для торговли и имеющиеся в наличии для продажи, в последующем оцениваются по справедливой стоимости. Результаты переоценки справедливой стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли, отражаются на счетах доходов и расходов, а ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, отражаются на счетах капитала.

1. Учет ценных бумаг, предназначенных для торговли
и имеющихся в наличии для продажи

12. При покупке ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи по дебету (далее - Дт) и кредиту (далее - Кт) соответствующих счетов:
на чистую стоимость приобретенных ценных бумаг (на сумму, не превышающую их номинальную стоимость):
Дт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
на сумму премии:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
Кт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
на сумму дисконта:
Дт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам";
на сумму вознаграждения, начисленного предыдущим держателем:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями"
Кт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

13. Организация начисляет вознаграждение по объявленной ставке вознаграждения по приобретенным ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и на сумму начисленного вознаграждения осуществляет следующие бухгалтерские записи:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения (купон/дисконт) по приобретенным ценным бумагам".

14. Организация производит амортизацию премии или дисконта по приобретенным ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляет следующие бухгалтерские записи:
на сумму амортизации премии:
Дт 831 01 "Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";
на сумму амортизации дисконта:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения (купон/дисконт) по приобретенным ценным бумагам".

15. После начисления объявленного вознаграждения и амортизации премии или дисконта согласно пунктам 13 и 14 настоящей Инструкции организация производит переоценку приобретенных ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи по справедливой стоимости, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляет следующие бухгалтерские записи:

1) по ценным бумагам, предназначенным для торговли:
если справедливая стоимость ценных бумаг выше их учетной стоимости:
Дт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи";
если учетная стоимость ценных бумаг выше их справедливой стоимости:
Дт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи"
Кт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг";
на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости ценных бумаг:
Дт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг";

2) по ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи:
если справедливая стоимость ценных бумаг выше их учетной стоимости:
Дт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 542 01 "Дополнительный неоплаченный капитал от переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи";
если учетная стоимость ценных бумаг выше их справедливой стоимости:
Дт 542 01 "Дополнительный неоплаченный капитал от переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи"
Кт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг";
на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости ценных бумаг:
Дт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг".

16. После проведения начисления объявленного вознаграждения, согласно пункту 13 настоящей Инструкции при погашении эмитентом начисленного вознаграждения по приобретенным ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам",
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями".

17. При продаже приобретенных ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, после проведения начисления объявленного вознаграждения, амортизации премии или дисконта и переоценки ценных бумаг по справедливой стоимости, согласно пунктам 13, 14 и 15 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

на сумму несамортизированной премии ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";

на сумму несамортизированного дисконта ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

на сумму накопленной положительной переоценки по справедливой стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг";

на сумму накопленной отрицательной переоценки по справедливой стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

на сумму заключенной сделки по продаже ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи",
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам",
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями";

в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 723 "Доход от выбытия инвестиций, финансовых инвестиций";

в случае превышения учетной стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:
Дт 843 "Расходы по выбытию инвестиций, финансовых инвестиций"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

на сумму реализованных доходов от переоценки по справедливой стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли:
Дт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи",
727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи";
на сумму реализованных расходов от переоценки по справедливой стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи",
727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи";

на сумму реализованных доходов от переоценки ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:
Дт 542 01 "Дополнительный неоплаченный капитал от переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи (в случае наличия кредитового остатка на счете)"
Кт 727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи";

на сумму реализованных расходов от переоценки ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи"
Кт 542 01 "Дополнительный неоплаченный капитал от переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи (в случае наличия дебетового остатка на счете)".

18. При погашении эмитентом ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи и предназначенных для торговли, после проведения начисления объявленного вознаграждения, амортизации премии или дисконта и переоценки ценных бумаг по справедливой стоимости, согласно пунктам 13, 14 и 15 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

на сумму денег, поступивших от эмитента ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли",
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи",
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам",
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями";

на сумму реализованных доходов от переоценки по справедливой стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли:
Дт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи",
727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи";

на сумму реализованных расходов от переоценки по справедливой стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи",
727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи".

19. Балансовая (учетная) стоимость ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, отражается в финансовой отчетности как номинальная стоимость ценных бумаг, скорректированная на сумму накопленной переоценки по справедливой стоимости, несамортизированной премии или дисконта и начисленного и приобретенного вознаграждения.

2. Учет ценных бумаг, удерживаемых до погашения

20. При покупке ценных бумаг, удерживаемых до погашения, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на чистую стоимость приобретенных ценных бумаг, удерживаемых до погашения (на сумму, не превышающую их номинальную стоимость):
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
на сумму премии:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
Кт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
на сумму дисконта:
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам";
на сумму вознаграждения, начисленного предыдущим держателем:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями"
Кт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

21. С периодичностью, установленной учетной политикой организации, производится начисление вознаграждения по объявленной ставке вознаграждения по приобретенным ценным бумагам, удерживаемым до погашения, и осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения (купон/дисконт) по приобретенным ценным бумагам".

22. Организация производит амортизацию премии или дисконта по приобретенным ценным бумагам, удерживаемым до погашения, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляет следующие бухгалтерские записи:
на сумму амортизации премии:
Дт 831 01 "Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";
на сумму амортизации дисконта:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения (купон/дисконт) по приобретенным ценным бумагам".

23. При погашении эмитентом начисленного вознаграждения по ценным бумагам, удерживаемым до погашения, после проведения начисления объявленного вознаграждения, согласно пункту 21 настоящей Инструкции, осуществляется следующая бухгалтерская запись на сумму выплаченного вознаграждения:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам",
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями".

24. При продаже ценных бумаг, удерживаемых до погашения, после проведения начисления объявленного вознаграждения и амортизации премии или дисконта, согласно пунктам 21 и 22 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму несамортизированной премии:
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";
на сумму несамортизированного дисконта:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения";
на сумму заключенной сделки по продаже ценных бумаг, удерживаемых до погашения:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения",
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам",
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями";

в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже ценных бумаг, удерживаемых до погашения, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 723 "Доход от выбытия инвестиций, финансовых инвестиций";
в случае превышения учетной стоимости ценных бумаг, удерживаемых до погашения, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:
Дт 843 "Расходы по выбытию инвестиций, финансовых инвестиций"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения".

25. При погашении эмитентом ценных бумаг, удерживаемых до погашения, после проведения начисления объявленного вознаграждения и амортизации премии и дисконта, согласно пунктам 21 и 22 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи, на сумму денег, поступивших от эмитента ценных бумаг:
Дт 441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения",
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам",
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями".

26. Балансовая (учетная) стоимость ценных бумаг, удерживаемых до погашения, отражается в финансовой отчетности как номинальная стоимость ценных бумаг, скорректированная на сумму несамортизированной премии или дисконта и начисленного и приобретенного вознаграждения.

3. Реклассификация ценных бумаг по категориям

27. При реклассификации ценных бумаг, дальнейший порядок и принципы учета реклассифицированной ценной бумаги определяются требованиями категории, в которую переведены ценные бумаги.
28. При переводе ценных бумаг из категории "имеющиеся в наличии для продажи" в категорию "удерживаемые до погашения" после проведения амортизации премии или дисконта, начисления вознаграждения, переоценки по справедливой стоимости реклассифицируемых ценных бумаг, а также перерасчета эффективной ставки вознаграждения, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на номинальную стоимость ценных бумаг:
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

на сумму начисленного вознаграждения по ценным бумагам:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения),
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения)
Кт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями" (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи),
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи);

на сумму несамортизированной премии:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения)
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи);

на сумму несамортизированного дисконта:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи)
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения);
на сумму положительной переоценки ценных бумаг по справедливой стоимости:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам",
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг";
на сумму отрицательной переоценки ценных бумаг по справедливой стоимости:
Дт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам",
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам".

29. При формировании финансовой отчетности, доходы и расходы, возникающие от амортизации премии/дисконта по реклассифицированным ценным бумагам, должны взаимозачитываться с остатком по счету 542 01 "Дополнительный неоплаченный капитал от переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи" путем его амортизации в течение срока владения ценной бумагой.
30. Классификация ценных бумаг из категории "удерживаемые до погашения" в категорию "имеющиеся в наличии для продажи" осуществляется в случае, если в момент принятия организацией решения о реклассификации ценных бумаг:
1) до срока погашения реклассифицируемой ценной бумаги осталось менее трех месяцев;
2) организация получила по данной ценной бумаге более 90 процентов платежей, предусмотренных условиями эмиссии ценной бумаги.

31. При переводе ценных бумаг из категории "удерживаемые до погашения" в категорию "имеющиеся в наличии для продажи" после проведения амортизации премии или дисконта, начисления вознаграждения по реклассифицируемым ценным бумагам, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на номинальную стоимость ценных бумаг:
Дт 402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения";

на сумму начисленного вознаграждения по ценным бумагам:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями" (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи),
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи)
Кт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения),
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения);

на сумму несамортизированной премии:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи)
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения);

на сумму несамортизированного дисконта:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, удерживаемых до погашения)
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи).

Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілері жүзеге асыратын сатып алынған борыштық бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі басқармасының 2005 жылғы 6 маусымдағы N 65 Қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2005 жылғы 18 шілдеде тіркелді. Тіркеу N 3735. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі басқармасының 2007 жылғы 30 қарашадағы N 135 Қаулысымен.

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі басқармасының 2007 жылғы 30 қарашадағы N 135 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілері жүзеге асыратын сатып алынған борыштық бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебін жетілдіру мақсатында, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ :
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілері жүзеге асыратын сатып алынған борыштық бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.
2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.
3. Бухгалтерлік есеп департаменті (Шалғымбаева Н.Т.):
1) Заң департаментімен (Шәріпов С.Б.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қабылдасын;
2) осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап он күндік мерзімде оны Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің аумақтық филиалдарына, Қазақстан Республикасының Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттігіне, жинақтаушы зейнетақы қорларына, зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын ұйымдарға және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, сақтандыру брокерлеріне жіберсін.
4. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің аумақтық филиалдары осы қаулыны алған күннен бастап жеті күндік мерзімде оны банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға және бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына жіберсін.
5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары Б.Ш.Тәжіяқовқа жүктелсін.

Ұлттық Банк
Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2005 жылғы 6 маусымдағы
N 65 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген
субъектілері жүзеге асыратын сатып алынған борыштық
бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік
есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық

МАЗМҰНЫ

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Нұсқаулық "Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына , Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 2509 тіркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы рыногының жекелеген субъектілеріне арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту туралы" 2003 жылғы 1 қыркүйектегі N 324 қаулысына , қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарына және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзірленді.

2. Осы Нұсқаулық банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар, жинақтаушы зейнетақы қорлары, зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды меншiктi активтерi есебiнен жүзеге асыратын ұйымдар, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, сақтандыру брокерлері және Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары (бұдан әрі - ұйым) жүзеге асыратын сатып алынған борыштық бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізуді нақтылайды.
Ескерту: 2-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2006 жылғы 11 наурыздағы N 21 қаулысымен .

3. Сатып алынған борыштық бағалы қағаздардың (бұдан әрі - бағалы қағаздар) бухгалтерлік есебі қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарының талаптарына және осы Нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады.

2-тарау. Осы Нұсқаулықта пайдаланылатын
негізгі ұғымдар

4. Сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясы - есептелген сыйлықақының немесе дисконттың сомасын біртіндеп ұйымның кірістеріне немесе шығыстарына жатқызу.

5. Дисконт (жеңілдік) - бағалы қағаздың таза сатып алу құны (есептелген сыйақыны есепке алмағанда) мен оның номиналдық құны арасында пайда болатын, инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің кірістерін құрайтын теріс айырмашылық сомасы.

6. Сыйлықақы - бағалы қағаздың таза сатып алу құны (есептелген сыйақыны есепке алмағанда) мен оның номиналдық құны арасында пайда болатын, инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің шығыстарын құрайтын оң айырмашылық сомасы.

7. Бағалы қағаздарды қайта жіктеу - бағалы қағаздарды бір санаттан басқасына ауыстыру.

8. Бағалы қағаздың таза құны - есептелген сыйақыны шегергенде пайыздық бағалы қағаздың құны.

3-тарау. Есепке алу және бастапқы тану

9. Барлық бағалы қағаздар мына санаттардың біріне кіргізіледі:
1) оның өзгеруі кіріс немесе шығыс ретінде таныла отырып, әділ құны бойынша бағаланатын бағалы қағаздар (бұдан әрі - саудаға арналған бағалы қағаздар);
2) сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар;
3) өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар.

10. Бағалы қағаздарды бастапқы таныған кезде санатына қарамастан, нақты жұмсалған шығындар (әділ құны) бойынша бағаланады.

11. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар кейіннен әділ құны бойынша бағаланады. Саудаға арналған бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалау нәтижелері кірістер мен шығыстар шоттарында көрсетіледі, ал сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар капитал шоттарында көрсетіледі.

1. Саудаға арналған және сатуға арналған
қолда бар бағалы қағаздарды есепке алу

12. Саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды сатып алған кезде, тиісті шоттардағы дебет (бұдан әрі - Дт) және кредит (бұдан әрі - Кт) бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сатып алынған бағалы қағаздардың таза құнына (олардың номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

Дт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";

сыйлықақы сомасына:

Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
Кт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";

дисконт сомасына:

Дт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"

бұрынғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:

Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы"
Кт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

13. Ұйым саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар сатып алынған бағалы қағаздар бойынша жарияланған ставка бойынша есеп саясаты ұйымы белгілеген кезеңділікпен сыйақы есептейді және есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
(купон/дисконт) алуға байланысты кірістер".

14. Ұйым саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар сатып алынған бағалы қағаздар бойынша есеп саясаты ұйымы белгілеген кезеңділікпен сыйақының немесе дисконттың амортизациясын жүргізеді және мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:
сыйлықақы амортизациясының сомасына:

Дт 831 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы
амортизациясына байланысты шығыстар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";

дисконт амортизациясының сомасына:

Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
(купон/дисконт) алуға байланысты кірістер".

15. Осы Нұсқаулықтың 13 және 14-тармақтарына сәйкес жарияланған сыйақы мен сыйлықақының амортизациясын есептегеннен кейін ұйым саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар сатып алынған бағалы қағаздардың әділ құны бойынша есеп саясаты ұйымы белгілеген кезеңділікпен қайта бағалау жүргізеді және мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:
1) саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша:
егер бағалы қағаздардың әділ құны олардың есепке алу құнынан жоғары болса:

Дт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі"
Кт 727 03 "Саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған кірістер";

егер бағалы қағаздардың есепке алу құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт 845 03 "Саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда
бар бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған кірістер"
Кт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі";

бағалы қағаздардың әділ құнын оң немесе теріс түзетуге есептелген сомаға:

Дт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі";

2) сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар бойынша:
егер бағалы қағаздардың әділ құны олардың есепке алу құнынан жоғары болса:

Дт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі"
Кт 542 01 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалаудан төленбеген қосымша капитал";

егер бағалы қағаздардың есепке алу құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт 542 01 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалаудан төленбеген қосымша капитал"
Кт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі";

бағалы қағаздардың әділ құнын оң немесе теріс түзетілуіне есептелген сомаға:

Дт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі".

16. Осы Нұсқаулықтың 13-тармағына сәйкес жарияланған сыйақы есептеу жүргізілгеннен кейін эмитент саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар сатып алынған бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалары жүзеге асырылады:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы".

17. Саудаға және сатуға арналған қолда бар сатып алынған бағалы қағаздарды сатқан кезде, осы Нұсқаулықтың 13, 14 және 15-тармақтарына сәйкес жарияланған сыйақы есептеуді, сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясын және бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалауды жүргізгеннен кейін, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың амортизацияланбаған сыйлықақысының сомасына:

Дт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";

саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың амортизацияланбаған дисконтының сомасына:

Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";

саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:

Дт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі";

саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:

Дт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";

саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы";

саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды сату жөнінде жасалған мәміле сомасы олардың есепке алу құнынан жоғарылаған жағдайда, айырмашылық сомасына:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 723 "Инвестицияларды, қаржылық инвестицияларды есептен
шығаруға байланысты кіріс";

саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың есепке алу құны оларды сату жөнінде жасалған мәміле сомасынан жоғарылаған жағдайда, айырмашылық сомасына:

Дт 843 "Инвестицияларды, қаржылық инвестицияларды шығаруға
байланысты шығыстар";
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";

саудаға арналған бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалауға байланысты жұмсалған кірістердің сомасына:

Дт 727 03 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда
бар бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған шығыстар"
727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда
бар бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалған кірістер";

саудаға арналған бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалауға байланысты жұмсалған шығыстар сомасына:

Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда
бар бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалған шығыстар"
727 03 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда
бар бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға және сатуға арналған қолда бар бағалы
қағаздар құнының өзгеруіне байланысты жұмсалмаған
шығыстар";

сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды қайта бағалауға байланысты жұмсалған кірістердің сомасына:

Дт 542 01 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалауға байланысты төленбеген қосымша капитал
(шотта кредит қалдығы болған жағдайда)"
Кт 727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты жұмсалған
кірістер";

сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды қайта бағалауға байланысты жұмсалған шығыстар сомасына:

Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты жұмсалған
шығыстар"
Кт 542 01 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалауға байланысты төленбеген қосымша капитал
(шотта кредит қалдығы болған жағдайда)".

18. Сатуға арналған қолда бар және саудаға арналған бағалы қағаздарды эмитент өтеген кезде, осы Нұсқаулықтың 13, 14 және 15-тармақтарына сәйкес жарияланған сыйақы есептеуді, сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясын және бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалауды жүргізгеннен кейін, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сатуға арналған қолда бар және саудаға арналған бағалы қағаздардың эмитентінен түскен ақша сомасына:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы";

саудаға арналған бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалауға байланысты жұмсалған кірістер сомасына:

Дт 727 03 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған шығыстар"
727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты жұмсалған
кірістер";

саудаға арналған бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалауға байланысты жұмсалған шығыстар сомасына:

Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты жұмсалған
шығыстар"
727 03 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар бағалы
қағаздар құнының өзгеруіне байланысты жұмсалмаған
кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруіне байланысты
жұмсалмаған шығыстар".

19. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың баланстық (есепке алу) құны қаржылық есеп беруде амортизацияланбаған сыйақының немесе дисконттың және есептелген және алынған сыйақының әділ құны бойынша жинақталған қайта бағалау сомасына түзетілген бағалы қағаздардың номиналдық құны ретінде көрсетіледі.

2. Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы
қағаздарды есепке алу

20. Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды сатып алған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
өтелгенге дейін ұсталатын сатып алынған бағалы қағаздардың таза құнына (олардың номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";

сыйлықақы сомасына:

Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
Кт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";

дисконттың сомасына:

Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт";

бұрынғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:

Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша
есептеген сыйақы";
Кт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

21. Есеп саясаты ұйымы белгілеген кезеңділікпен өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар бойынша жарияланған ставканың сыйақысы есептеледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген кірістер"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
(купон/дисконт) алуға байланысты кірістер".

22. Ұйым өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар бойынша есеп саясаты ұйымы белгілеген кезеңділікпен сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясын жүргізеді және бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:
сыйлықақы амортизациясының сомасына:

Дт 831 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының
амортизациясына байланысты шығыстар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";

дисконт амортизациясының сомасына:

Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
(купон/дисконт) алуға байланысты кірістер".

23. Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны эмитент өтеген кезде, жарияланған сыйақыға есептеу жүргізгеннен кейін, осы Нұсқаулықтың 21-тармағына сәйкес, төленген сыйақының сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы".

24. Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды сатқан кезде, жарияланған сыйақыға және сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясына есептеу жүргізілгеннен кейін, осы Нұсқаулықтың 21 және 22-тармақтарына сәйкес, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
амортизацияланбаған сыйлықақының сомасына:

Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";

амортизацияланбаған дисконттың сомасына:

Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар";

өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды сату жөнінде жасалған мәміленің сомасына:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы";

өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды сату жөнінде жасалған мәміленің сомасы олардың есепке алу құнынан асқан жағдайда, айырмашылық сомасына:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 723 "Инвестицияларды, қаржылық инвестицияларды есептен
шығаруға байланысты кіріс";

өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың есепке алу құны оларды сату жөнінде жасалған мәміленің сомасынан асқан жағдайда, айырмашылық сомасына:

Дт 843 "Инвестицияларды, қаржылық инвестицияларды есептен
шығару бойынша шығыстар";
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар";

25. Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды эмитент өтеген кезде, жарияланған сыйақыға және сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясына есептеу жүргізілгеннен кейін, осы Нұсқаулықтың 21 және 22-тармақтарына сәйкес, бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт 441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы".

26. Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың баланстық (есепке алу) құны амортизацияланбаған сыйлықақының немесе дисконттың және есептелген және алынған сыйақының сомасына түзетілген бағалы қағаздардың номиналдық құны ретінде қаржылық есеп беруде көрсетіледі.

3. Бағалы қағаздарды санаттар бойынша қайта жіктеу

27. Бағалы қағаздарды қайта жіктеген кезде, қайта жіктелген бағалы қағазды бұдан әрі есепке алу тәртібі мен қағидаттары бағалы қағаздар ауыстырылған санаттың талаптарында айқындалады.

28. Бағалы қағаздарды "сатуға арналған қолда бар" санатынан "өтелгенге дейін ұсталатын" санатына ауыстырған кезде, сыйлықақыға немесе дисконтқа амортизация, сыйақы есептеу, қайта жіктелетін бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалау, сондай-ақ сыйақының тиімді ставкасына қайта есептеу жүргізілгеннен кейін, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
бағалы қағаздардың номиналдық құнына:

Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";

бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:

Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы" (өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың
жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер (өтелгенге дейін ұсталатын бағалы
қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы" (сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың
жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер (сатуға арналған қолда бар бағалы
қағаздардың жеке шоты);

амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың жеке
шоты);

амортизацияланбаған дисконт сомасына:

Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
(сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
(өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың жеке
шоты);

бағалы қағаздарды әділ құны бойынша оң қайта бағалау сомасына:

Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі";

бағалы қағаздарды әділ құны бойынша теріс қайта бағалау сомасына:

Дт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт".

29. Қаржылық есеп беруді қалыптастырған кезде, қайта жіктелген бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының/дисконттың амортизациясынан пайда болатын кірістер мен шығыстар бағалы қағазды иелену мерзімі ішінде "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын қайта бағалауға байланысты төленбеген қосымша капитал" 542 01 шоты бойынша қалдықпен өзара есепке жатқызылуға тиіс.

30. Бағалы қағаздарды "өтелгенге дейін ұсталатын" санатынан "сатуға арналған қолда бар" санатына жіктеу, егер ұйым бағалы қағаздарды қайта жіктеу туралы шешім қабылдаған кезде:
i. қайта жіктелетін бағалы қағаздың өтелу мерзіміне дейін үш айдан кем уақыт қалғанда;
ii. ұйым осы бағалы қағаз бойынша бағалы қағаз эмиссиясының шарттарында көзделген төлемдердің 90 пайызынан астамын алған жағдайда жүзеге асырылады.

31. Бағалы қағаздарды "өтелгенге дейін ұсталатын" санатынан "сатуға арналған қолда бар" санатына ауыстырған кезде, қайта жіктелетін бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясын жүргізген кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
бағалы қағаздардың номиналдық құнына:

Дт 402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар";

бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:

Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы" (сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың
жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер (сатуға арналған қолда бар бағалы
қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы" (өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың
жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер (өтелгенге дейін ұсталатын бағалы
қағаздардың жеке шоты);

амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың жеке
шоты);

амортизацияланбаған дисконт сомасына:

Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
(өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт" (сатуға
арналған қолда бар бағалы қағаздардың жеке шоты).