Об утверждении Правил производства и контроля качества, а также проведения испытаний стабильности и установления срока хранения и повторного контроля лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 19 ноября 2009 года № 740. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 ноября 2009 года № 5901. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 6 июня 2012 года № 394

      Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 06.06.2012 № 394.

      Примечание РЦПИ!
      Порядок введения в действие приказа см. п. 5.

      В соответствии со статьей 67 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" и в целях обеспечения контроля за качеством и безопасностью лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники в процессе их производства и реализации ПРИКАЗЫВАЮ:
      1. Утвердить прилагаемые Правила производства и контроля качества, а также проведения испытаний стабильности и установления срока хранения и повторного контроля лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники.
      2. Комитету контроля медицинской и фармацевтической деятельности Министерства здравоохранения Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
      3. Департаменту административно-правовой работы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Бисмильдин Ф.Б.) обеспечить официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации.
      4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Вице-министра здравоохранения Республики Казахстан Биртанова Е.А.
      5. Настоящий приказ вводится в действие со дня его первого официального опубликования.

      Министр                                    Ж. Доскалиев

Утверждены приказом     
Министра здравоохранения  
Республики Казахстан    
от 19 ноября 2009 года № 740

Правила производства и контроля качества, а также проведения
испытаний стабильности и установления срока хранения и повторного контроля лекарственных средств, изделий
медицинского назначения и медицинской техники

1. Общие положения

      1. Настоящие Правила производства и контроля качества, а также проведения испытаний стабильности и установления срока хранения и повторного контроля лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники (далее - Правила) разработаны в соответствии с Кодексом Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения", нормативными правовыми актами, регламентирующими фармацевтическую деятельность в Республике Казахстан и содержат требования к организации производства и контролю качества субъектов здравоохранения, выпускающих лекарственные средства, изделия медицинского назначения и медицинскую технику (далее – производитель), и устанавливают порядок проведения испытаний стабильности и установление срока хранения и периода повторного контроля лекарственных средств.
      2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:
      1) готовая продукция – фармацевтическая продукция, прошедшая все этапы технологического процесса, включая окончательную упаковку;
      2) карантин – статус исходных или упаковочных материалов, промежуточных, нерасфасованных или готовых продуктов, изолированных физически или иным образом, до тех пор, пока не будет вынесено решение об их выпуске в реализацию, отбраковке или переработке;
      3) исходные материалы – любое вещество (сырье, промежуточный продукт или лекарственная субстанция), кроме упаковочных материалов, используемое для производства лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники;
      4) качество лекарственного средства, изделий медицинского назначения и медицинской техники – совокупность свойств и характеристик лекарственного средства, изделия медицинского назначения и медицинской техники, влияющих на их способность действовать по назначению;
      5) контаминация – нежелательное внесение примесей химического или микробиологического происхождения или постороннего материала в исходный материал, промежуточный продукт или лекарственную субстанцию в ходе производства, отбора проб, упаковки или переупаковки, хранения или транспортировки;
      6) контроль в процессе производства (производственный контроль) – проверка, осуществляемая во время технологического процесса в целях контроля и при необходимости регулирования процесса, чтобы обеспечить соответствие продукции спецификациям;
      7) корректирующие действия – действия, предпринимаемые для устранения существующих несоответствий, дефектов или нежелательной ситуации, влияющей на технологический процесс;
      8) отбор проб – мероприятия по изъятию образцов (проб) сырья, промежуточной и готовой продукции для определения их качества;
      9) служба контроля качества – структурная единица (отдел, испытательная лаборатория) производителя, которая несет ответственность за обеспечение качества и осуществление контроля качества;
      10) ответственное лицо за качество – должностное лицо, назначаемое руководителем производителя, которое отвечает за обеспечение безопасности выпускаемой продукции и удостоверение соответствия установленным требованиям каждой серии готовой продукции;
      11) перекрестная контаминация – загрязнение вещества, материалов или продукции другими веществами, материалами или продукцией;
      12) поверка средств измерений – совокупность операций, выполняемых государственной метрологической службой или другими аккредитованными юридическими лицами с целью определения и подтверждения соответствия средства измерений установленным техническим и метрологическим требованиям;
      13) полупродукт – продукция, которая прошла одну или несколько стадий обработки и используется в дальнейшем для получения готовой продукции;
      14) производство лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники – фармацевтическая деятельность, включающая совокупность всех работ, необходимых для серийного выпуска лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, связанных с приобретением сырья, материалов и полуфабрикатов, технологическим процессом, в том числе с осуществлением одной из его стадий, хранением, реализацией произведенной продукции, а также всеми видами сопровождающего их контроля;
      15) производственная инструкция – внутренний документ производителя, регламентирующий определенную часть производственного процесса;
      16) производственная санитария – система организационных мероприятий и технических средств, предотвращающих или уменьшающих воздействие опасных производственных факторов на работающих;
      17) производственные помещения – помещения, расположенные в специально предназначенных зданиях, где осуществляется производственный процесс, контроль качества;
      18) промежуточная продукция – частично обработанное сырье, которое должно пройти дальнейшие стадии производственного процесса, прежде чем оно станет нерасфасованным готовым продуктом;
      19) протоколы – документы, отражающие ход производства каждой серии продукции, включая реализацию, а также все факторы, имеющие отношение к качеству готовой продукции;
      20) стандартная рабочая операционная методика – утвержденная письменная методика, излагающая инструкции по осуществлению работ, не обязательно специфичных для данного препарата или вещества, а имеющих общий характер по выполнению отдельных видов операций: по уборке, переодеванию, контролю окружающей среды, отбору проб, проведению испытаний, эксплуатации оборудования;
      21) технологическая одежда – комплект одежды, предназначенный для предохранения от вторичной контаминации частицами и микроорганизмами, выделяемыми персоналом, оборудования, помещений, сырья, материалов и готовой продукции;
      22) технологические инструкции – вид производственных инструкций, которые содержат сведения о порядке ведения технологического процесса;
      23) технологический регламент производства – нормативный документ, устанавливающий методы производства, технологические нормативы, технические средства, условия и порядок проведения технологических процессов в производстве лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники;
      24) технические условия – нормативный документ по стандартизации, устанавливающий технические требования, включая правила приемки и методы контроля, к конкретному типу, марке, модели, виду производимых и реализуемых изделий медицинского назначения и медицинской техники, утвержденный производителем;
      25) технологический процесс – операции, связанные с производством лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, в том числе, получение сырья, обработку, упаковку и получение готовой продукции;
      26) упаковочный материал – материал, предназначенный для изготовления тары, упаковки и вспомогательных упаковочных средств. Упаковочные материалы подразделяют на первичные или вторичные в зависимости от того, находятся ли они в прямом контакте с препаратом или нет;
      27) чистая зона – зона, в которой обеспечивается контроль за окружающей средой на контаминацию частицами и микроорганизмами, которая построена и используется таким образом, чтобы снизить проникновение, образование и накопление контаминантов внутри зоны;
      28) значительные изменения – изменения показателей качества лекарственных средств при ускоренных испытаниях стабильности за пределами установленного уровня;
      29) испытания стабильности в реальном времени (долгосрочные испытания стабильности) – испытания, проводящиеся с целью установления срока хранения, подтверждения условного срока хранения и разработки рекомендаций по условиям хранения лекарственного средства;
      30) испытания стабильности в стресс-условиях (стрессовые испытания стабильности) – испытания, проводящиеся с целью исследования вынужденного процесса разложения новых лекарственных субстанций и изготовленных из них, лекарственных препаратов;
      31) калибровка – совокупность операций, устанавливающих соотношение между значением величины, полученным с помощью данного средства измерения, и соответствующим значением величины, определенным с помощью эталона, с целью определения действительных значений метрологических характеристик средства измерений и (или) пригодности к применению средства измерений, не подлежащего государственному метрологическому надзору;
      32) климатическая зона – зона с преобладанием определенных климатических условий в течение года;
      33) период повторного контроля – период времени до даты следующего контроля, в течение которого устойчивая лекарственная субстанция при надлежащих условиях хранения соответствует требованиям нормативно-технического документа по контролю за качеством и безопасностью лекарственного средства;
      34) период применения – период времени, в течение которого  лекарственный препарат, приготовленный путем растворения или находящийся в многодозовом контейнере после первого вскрытия, может быть использован пациентом;
      35) спецификация стабильности – перечень требований, которым должно соответствовать качество лекарственного средства до истечения срока годности или даты повторного контроля;
      36) средняя кинетическая температура – расчетная среднегодовая температура хранения лекарственного средства, воздействующая на кинетику его разложения при данном соотношении температуры и времени испытаний;
      37) срок годности – дата, после истечения которой лекарственное средство, изделие медицинского назначения и медицинская техника не подлежит применению;
      38) срок хранения – период времени, в течение которого лекарственное средство, изделие медицинского назначения и медицинская техника при надлежащих условиях хранения соответствует требованиям нормативно-технического документа по контролю за качеством и безопасностью лекарственного средства, изделия медицинского назначения и медицинской техники;
      39) стабильность – способность лекарственного средства сохранять свойства в пределах, установленных нормативно-техническим документом по контролю за качеством и безопасностью лекарственного средства, в течение срока хранения/периода повторного контроля при надлежащих условиях хранения;
      40) ускоренные испытания стабильности – испытания, проводящиеся с целью оценки отдаленных эффектов долгосрочных испытаний лекарственных средств и влияния кратковременных отклонений от регламентируемых условий хранения;
      41) условный срок хранения (предварительный срок хранения) – срок хранения, установленный на основании ускоренных испытаний стабильности.
      3. Производство лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники осуществляется субъектами в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, получившими лицензию на право производства лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, выданную в установленном законодательством порядке.
      4. Произведенные и ввозимые лекарственные средства не должны содержать в своем составе красители и вспомогательные вещества, запрещенные к применению в Республике Казахстан.
      5. Производитель при производстве лекарственных средств:
      1) производит закуп лекарственных субстанций и полупродуктов, необходимых для производства лекарственных средств, только у лиц, имеющих документ, удостоверяющий право на производство лекарственных средств или на оптовую реализацию лекарственных средств;
      2) использует лекарственные субстанции или полупродукты, зарегистрированные в Республике Казахстан, кроме лекарственных субстанций, произведенных в условиях Надлежащей производственной практики и соответствующих нормативно-технической документации по контролю за качеством и безопасностью лекарственных средств, представленной при регистрации готовых лекарственных средств;
      3) использует в процессе производства вспомогательные вещества, расходные и упаковочные материалы, соответствующие нормативным документам по стандартизации, указанным в стандарте организации на продукцию;
      4) реализует выпускаемую готовую продукцию лицам, имеющим лицензию на право осуществления соответствующего вида фармацевтической или медицинской деятельности;
      5) имеет систему возврата (отзыва) любой серии произведенной и реализованной готовой продукции, у которой установлены или предполагается несоответствие установленным требованиям качества.
      6. Испытания стабильности лекарственных средств проводятся производителем с целью:
      1) получения данных об изменении качества лекарственных средств во времени под влиянием различных факторов окружающей среды;
      2) установления срока хранения и периода повторного контроля лекарственных средств;
      3) разработки рекомендаций по условиям хранения лекарственных средств;
      4) установления периода применения и рекомендуемых условий хранения лекарственного препарата после растворения или после первого вскрытия многодозового контейнера (при необходимости);
      5) обоснования избытка активного ингредиента, добавленного для гарантии активности лекарственного препарата в конце срока хранения.

2. Порядок производства и контроля качества лекарственных средств,
изделий медицинского назначения и медицинской техники

      7. Технологический процесс при производстве осуществляется в соответствии с технологическим регламентом, устанавливающим методы производства, технологические нормативы, технические средства, условия и порядок проведения технологических процессов в производстве, контроль в процессе производства с целью обеспечения выпуска готового продукта, соответствующего требованиям нормативно-технической документации.
      8. Технологический процесс должен выполняться и контролироваться квалифицированным персоналом, с использованием необходимого оборудования и приборов, в соответствии с технологическим регламентом организации-производителя, в специально предназначенных для этих целей помещениях.
      9. Технологический процесс осуществляется на основании:
      утвержденного технологического регламента;
      инструкции по проведению отбора проб сырья;
      журнала регистрации результатов входного контроля сырья;
      производственных инструкций, технологических инструкций;
      контроля за процессом стерилизации (наличие журнала, содержащего сведения о методах и режиме стерилизации с учетом свойств, объема, массы стерилизуемых веществ и материалов);
      контроля за эффективностью процесса стерилизации (наличие соответствующих контрольно-измерительных приборов, химических и биологических индикаторов);
      инструкции по обращению с материалами первичной и вторичной упаковки (правила приемки и идентификации упаковочных материалов, с указанием процесса подготовки, использования и методов контроля, способы и методы уничтожения устаревших и вышедших из употребления упаковочных материалов);
      соответствия упаковочного материала химическим свойствам вещества;
      инструкции, отражающей правила приемки и идентификации маркировочных материалов, порядок работы при маркировке;
      проверки обеспечения условий хранения и сохранности упаковочных и маркировочных материалов.
      10. В соответствии с утвержденными технологическими регламентами процесс производства каждого лекарственного средства, изделия медицинского назначения и медицинской техники должен быть описан специальными производственными инструкциями.
      11. Производственные инструкции содержат указания, не допускающие двоякого понимания.
      12. Производственные инструкции разрабатываются, пересматриваются и утверждаются руководителем производителя.
      13. Производителем разрабатываются следующие производственные инструкции:
      1) технологические инструкции по всем рабочим местам в соответствии со штатным расписанием;
      2) инструкции по отбору проб;
      3) инструкции по охране труда и технике безопасности;
      4) инструкции производственной санитарии и гигиены;
      5) инструкции пожарной безопасности;
      6) пусковые инструкции, которые разрабатываются при пуске новых производств и постановке на производство новых лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники;
      7) инструкции по подготовке оборудования к ремонту;
      8) инструкции по эксплуатации оборудования, средств измерения, средств автоматизации;
      9) инструкция по предупреждению микробной контаминации сырья, полупродуктов, материалов, промежуточной и готовой продукции при производстве и хранении;
      10) инструкции по контролю окружающей среды;
      11) инструкция по уничтожению или переработке забракованной продукции.
      14. На каждую производственную серию лекарственного средства, изделия медицинского назначения и медицинской техники составляется протокол серий лекарственного средства, изделия медицинского назначения и медицинской техники.
      15. В протоколе серий лекарственного средства, изделия медицинского назначения и медицинской техники фиксируется каждое предпринятое действие в ходе технологического процесса, затем он датируется и подписывается лицом, ответственным за проведенную технологическую операцию.
      16. Протоколы каждой серии лекарственного средства, изделия медицинского назначения и медицинской техники производственного процесса содержат исчерпывающий объем информации, обеспечивающий прослеживаемость хода производства конкретной серии готовой продукции, включая реализацию, а также все факторы, имеющие отношение к качеству готовой продукции.
      17. Хранение готовой продукции осуществляется в помещениях, обеспечивающих сохранность качества лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники в соответствии с нормативно-технической документацией по контролю за качеством и безопасностью производителя.
      18. Хранение ядовитых, наркотических средств, психотропных веществ, прекурсоров, огнеопасных, взрывоопасных веществ и лекарственных средств с ограниченным сроком хранения осуществляется с соблюдением условий, установленных законодательством Республики Казахстан и техническими документами.
      19. Производитель обеспечивает:
      1) полную регламентацию всех процессов производства и материалов, использующихся в производстве лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники;
      2) регистрацию всех технологических и вспомогательных операций в процессе производства отдельной серии (партии) лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники;
      3) прослеживаемость истории производства каждой серии (партии) продукции;
      4) надлежащее хранение документации, отражающей процесс производства лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, не менее одного года после истечения срока годности этой серии;
      5) контроль за изменением процессов производства и документации;
      6) хранение других архивных материалов и документов в течение установленных сроков хранения;
      7) однозначное толкование требований, изложенных в документах, и своевременный пересмотр документации организации;
      8) доступ к документам соответствующих сотрудников.
      20. При производстве лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники необходима следующая документация:
      1) нормативная документация, устанавливающая требования к продукции, используемой или получаемой при производстве: фармакопейные статьи, межгосударственные стандарты, технические условия, стандарты предприятия, спецификации зарубежных фирм-производителей;
      2) технологические регламенты;
      3) производственные инструкции, непосредственно связанные с проведением технологического процесса;
      4) стандартные рабочие методики, регламентирующие определенные виды работ: использование, техническое обслуживание и очистка оборудования, отбор проб, испытания, смену одежды, уборка помещений. Стандартные рабочие методики используют как документы, дополняющие технологические регламенты производства.
      Стандартные рабочие методики могут быть оформлены в виде производственных инструкций для работ, которые непосредственно не связаны с ведением технологического процесса.
      5) протоколы серий, отражающие процесс изготовления готовой продукции, включая производство, контроль, реализацию и другие процессы, влияющие на качество продукции;
      6) методики аналитических испытаний продукции;
      7) производственные регистрационные записи;
      8) различные регистрационные и лабораторные журналы, учетно-отчетные документы;
      9) журналы учета сроков годности;
      10) журналы учета температурного режима, влажности;
      11) должностные инструкции;
      12) журналы, инструкции по проведению инструктажа персонала на рабочем месте, вводного инструктажа по технике безопасности, противопожарной безопасности;
      13) документы, подтверждающие уничтожение забракованного продукта или его переработку;
      14) документы по проведению самоконтроля, справок (актов) предыдущих проверок, проведенных государственными органами, осуществляющими контрольные и надзорные функции.
      15) нормативные акты, регулирующие производственную деятельность;
      16) справочная литература;
      17) файлы регистрационных досье на производимую продукцию;
      18) государственная лицензия на право производства лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники.
      21. Все производственные журналы производителя пронумеровываются, прошнуровываются, скрепляются печатью и подписью руководителя производителя.
      22. Документация производителя хранится в условиях, обеспечивающих ее сохранность.
      23. Контроль качества включает в себя:
      отбор проб;
      испытания лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники в соответствии с методиками аналитических испытаний продукции;
      выдачу в установленном порядке результатов испытаний (протокола анализа).
      24. К осуществлению контроля качества предъявляются требования:
      производитель должен иметь технические средства, обученный персонал, утвержденные методики отбора проб, контроля и испытаний сырья, материалов, полупродуктов, промежуточной и готовой продукции;
      готовая продукция по качественному и количественному составу, чистоте, упаковке и маркировке должна соответствовать требованиям нормативно-технической документации.
      25. Служба контроля качества должна проводить:
      входной контроль сырья, материалов, полупродуктов, комплектующих изделий, предназначенных для основного производства;
      промежуточный контроль в процессе производства;
      контроль за соблюдением требований по передаче исходного сырья из помещений хранения в производство и из цеха в цех;
      контроль готового продукта и наблюдение за стабильностью препаратов ежегодно в течение установленного срока годности и в течение одного года после его окончания.
      Результаты проведенных испытаний фиксируются в рабочем журнале.
      26. В службе контроля качества должны храниться образцы исходного сырья, материалов, лекарственных веществ и изделий медицинского назначения и готовых лекарственных средств и изделий медицинского назначения в количествах, достаточных для проведения повторных испытаний в случаях необходимости (арбитражные испытания).
      27. Служба контроля качества использует в своей деятельности:
      1) инструкции по проведению отбора проб исходного сырья, вспомогательных, упаковочных и маркировочных материалов, полупродуктов и готового продукта;
      2) инструкции по осуществлению входного контроля исходного сырья, вспомогательных, упаковочных и маркировочных материалов, полупродуктов и готового продукта;
      3) нормативно-техническую документацию на выпускаемую продукцию и методики проведения анализов;
      4) документацию (протоколы серий) на все изготовленные серии, копии результатов которых хранятся в течение одного года после окончания срока годности готового продукта, но не менее трех лет;
      5) журналы регистрации методов и результатов испытаний, наблюдения за стабильностью препаратов при хранении.

3. Порядок проведения испытаний стабильности и установления
срока хранения и повторного контроля лекарственных средств

      28. Стрессовые испытания стабильности применяются при разработке лекарственных средств и осуществляются в условиях, отличающихся от ускоренных испытаний стабильности.
      Стрессовые испытания стабильности проводятся с целью:
      1) определения характера и направления реакций разложения (химизм процесса);
      2) выявления и выделения основных продуктов разложения;
      3) подбора и валидации методик определения продуктов разложения в испытуемых объектах.
      29. Ускоренные испытания стабильности применяются при разработке лекарственных препаратов, подготовке регистрационного досье и для подтверждения качества лекарственного средства, проводятся в условиях, вызывающих ускорение процессов разложения и ухудшение физико-химических свойств лекарственных средств.
      Ускоренные испытания стабильности проводятся с целью:
      1) оценки влияния кратковременных отклонений от рекомендованных условий хранения, возникающих, например, при транспортировке;
      2) подтверждения отсутствие влияния любых изменений в составе лекарственного препарата и технологическом процессе на стабильность продукта;
      3) установления условного срока хранения (периода повторного контроля) и разработки рекомендаций по условиям хранения;
      4) выбора адекватной (с точки зрения стабильности) лекарственной формы, упаковки и системы герметизации лекарственного препарата.
      30. Ускоренные испытания стабильности не позволяют прогнозировать физические изменения лекарственных средств, не проводятся для изучения стабильности термолабильных лекарственных субстанций (субстанций биологического происхождения) и их лекарственных препаратов, а также ряда лекарственных форм (эмульсий, некоторых мазей, суппозиториев).
      31. Долгосрочные испытания стабильности применяются при разработке лекарственных средств, подготовке регистрационного досье, для подтверждения качества лекарственного средства и внесения изменений в регистрационное досье, проводятся путем оценки свойств (физических, химических, биологических, биофармацевтических и микробиологических) лекарственного средства в течение и по истечении условного срока хранения, а также в периоды хранения, предполагающиеся в стране сбыта.
      Долгосрочные испытания стабильности проводятся с целью:
      1) подтверждения условного срока хранения;
      2) установления срока хранения (периода повторного контроля) и разработки рекомендаций по условиям хранения;
      3) установления периода применения;
      4) подтверждения отсутствия влияния любых изменений в составе лекарственного препарата и технологическом процессе на стабильность продукта.
      32. Серии лекарственной субстанции, предназначенных для испытания стабильности, производятся в условиях полномасштабного производства или в масштабе опытно-промышленного производства.
      33. Не допускается использование лабораторных образцов лекарственной субстанции для получения основной информации по стабильности. Данные об испытаниях таких образцов могут быть использованы в качестве дополнительных сведений, подтверждающих стабильность лекарственной субстанции.
      34. Образцы лекарственной субстанции отбираются:
      1) для проведения ускоренных и долгосрочных испытаний, как минимум от трех серий;
      2) для проведения стрессовых испытаний могут быть отобраны от одной серии.
      35. При проведении долгосрочных испытаний стабильности упаковка лекарственных субстанций должна быть идентична упаковке, применяемой для хранения и реализации, или моделировать ее.
      36. Для испытаний лекарственных субстанций могут быть использованы упаковки уменьшенного размера.
      37. Отдельные виды стрессовых испытаний могут осуществляться на неупакованных образцах.
      38. Испытания должны охватывать те свойства (показатели качества), которые подвержены изменениям при хранении и могут влиять на качество, безопасность и (или) эффективность.
      39. Спецификации стабильности должны охватывать комплекс характеристик, полученных при физических, химических и микробиологических испытаниях.
      40. Пределы отклонения показателей качества устанавливаются на основании полной характеристики (профиля) лекарственной субстанции, использованной при неклинических испытаниях.
      41. Испытания стабильности следует проводить исключительно с помощью валидированных методик.
      42. Условия и продолжительность испытаний должны соответствовать условиям и сроку хранения при поставке и последующем применении лекарственной субстанции. Условия испытаний стабильности лекарственных средств указаны в таблице 1 согласно приложению 1 к настоящим Правилам.
      43. В стрессовых испытаниях:
      1) температура устанавливается на 10оС выше температуры ускоренных испытаний;
      2) влияние температуры изучается при последовательных ее повышениях на 10оС;
      3) относительная влажность устанавливается не ниже 75 %;
      4) подверженность гидролизу изучается в широком диапазоне кислотно-щелочного баланса (рН) (при применении субстанции в форме раствора или суспензии);
      5) проводится оценка окисления и фотолиза;
      6) воздействие света изучается при общей световой экспозиции не менее 1,2·10 лк·ч и энергетической экспозиции в ближней УФ- области не менее 200 Вт·ч/м2.
      44. В ускоренных испытаниях:
      1) температура устанавливается на 15оС выше температуры долгосрочных испытаний;
      2) относительная влажность повышается в сравнении с ожидаемыми условиями хранения;
      3) температура устанавливается на уровне 40±2оС и относительная влажность 75±5 %.
      45. В долгосрочных испытаниях:
      1) условия максимально приближаются к предполагаемым условиям хранения лекарственных средств;
      2) температура устанавливается на уровне 25±2оС и относительная влажность 60±5 %.
      Условия долгосрочных испытаний лекарственных средств, выведенные на основании теоретических (расчетных) условий хранения для различных международных климатических зон, приведены в приложении 2 к настоящим Правилам.
      46. Частота контроля образцов определяется устойчивостью лекарственных веществ.
      47. Контроль малоустойчивых лекарственных веществ осуществляется со следующей периодичностью:
      1) в ускоренных испытаниях ежемесячно в течение первых шести месяцев, затем при необходимости через каждые три месяца;
      2) в долгосрочных испытаниях каждые три месяца в течение первого года, каждые шесть месяцев в течение второго года, затем один раз в течение года.
      Перечень малоустойчивых лекарственных веществ приведен в приложении 3 к настоящим Правилам.
      48. Испытания более устойчивых лекарственных веществ могут проводиться с меньшей частотой:
      1) в ускоренных испытаниях – ежемесячно в течение первых трех месяцев, затем при необходимости через каждые три месяца;
      2) в долгосрочных испытаниях – каждые шесть месяцев в течение первого года, затем один раз в год.
      49. В стрессовых испытаниях частота контроля определяется температурным режимом хранения: чем выше температура хранения, тем чаще следует проводить испытания образцов.
      50. Оценка результатов ускоренных испытаний направлена на выявление отсутствия значительных изменений показателей качества лекарственной субстанции. Значительными считаются изменения, при которых показатели качества выходят за пределы спецификации стабильности.
      51. Если при ускоренных испытаниях лекарственной субстанции выявлены значительные изменения, то испытания необходимо проводить при промежуточных условиях, например, при температуре 30±2оС и относительной влажности 60 ± 5 %.
      52. Срок хранения:
      1) относится к малоустойчивым лекарственным средствам и лекарственным средствам биологического происхождения;
      2) указывается в регистрационном досье, нормативно-технической документации, инструкциях по медицинскому применению;
      3) устанавливается экспериментально на основании результатов долгосрочных испытаний стабильности;
      4) подлежит продлению в связи с новыми данными, подтверждающими стабильность лекарственного средства, или сокращению до наиболее близкой доступной точки долгосрочного испытания.
      53. Период повторного контроля:
      1) относится к синтетическим лекарственным субстанциям, обладающим значительной стабильностью;
      2) устанавливается экспериментально на основании результатов долгосрочного испытания стабильности субстанции;
      3) подлежит продлению в связи с новыми данными, подтверждающими стабильность субстанции.
      54. Для определения срока хранения или периода повторного контроля строят кривые зависимости показателей качества ("Количественное определение", "Продукты разложения") от времени испытаний. Кинетические кривые могут быть представлены в виде линейной, квадратичной или кубической зависимостей на арифметической или логарифмической шкале.
      55. Для проверки пригодности данных по стабильности, полученных для отдельных и объединенных серий, необходимо применение методов математической статистики. Срок хранения или период повторного контроля определяют в зависимости от степени вариабельности данных по стабильности отдельных серий согласно таблицы 2 приложения 1 настоящих Правил.
      56. Расчет срока хранения/периода повторного контроля должен выполняться в следующей последовательности:
      1) построение кинетической кривой разложения (например, графической зависимости степени разложения активного ингредиента от времени испытания) для трех серий лекарственной субстанции;
      2) получение усредненной кинетической кривой разложения с применением статистических методов (при доверительной вероятности 95 %);
      3) определение на усредненной кинетической кривой времени, соответствующего допустимому нижнему пределу (например, количественного содержания активного ингредиента), регламентируемому спецификацией стабильности.
      57. Серии лекарственного препарата, предназначенные для испытания стабильности, производятся в условиях полномасштабного производства или в масштабе опытно-промышленного производства.
      58. Лабораторные образцы лекарственного препарата не приемлемы для получения основной информации о стабильности. Данные об испытаниях таких образцов могут быть использованы лишь в качестве дополнительных сведений, подтверждающих стабильность лекарственного препарата.
      59. Испытуемые серии лекарственного препарата производятся с использованием различных серий лекарственной субстанции.
      60. Образцы лекарственного препарата должны удовлетворять следующим требованиям:
      1) отобраны как минимум от трех серий;
      2) иметь одинаковый состав;
      3) быть одной лекарственной формы;
      4) находиться в упаковке с таро-укупорочными элементами, в которой лекарственный препарат поступит на рынок (потребительская упаковка).
      61. Испытания лекарственных препаратов проводятся в потребительской упаковке.
      62. Если для упаковки используются различная тара или различные упаковочные материалы, то испытания следует осуществлять для каждого вида тары или материалов. Замена упаковки (упаковочных материалов) требует проведения испытаний стабильности.
      63. Испытания стабильности незащищенного упаковкой лекарственного препарата составляют часть стрессовых испытаний и служат для оценки таро-укупорочной системы в качестве дополнительного подтверждения оптимально выбранного варианта упаковки.
      64. Испытания должны охватывать те свойства (показатели качества), которые подвержены изменениям при хранении и могут влиять на качество, безопасность и/или эффективность лекарственного препарата.
      65. Спецификации стабильности охватывают комплекс характеристик, полученных при физических, химических, биологических и микробиологических испытаниях. Перечень показателей качества всех лекарственных форм включает следующие сведения:
      1) описание;
      2) родственные примеси (продукты разложения);
      3) количественное определение активных веществ.
      66. Включение остальных показателей качества в спецификацию стабильности определяется видом лекарственной формы. Перечень показателей качества, необходимых при испытаниях стабильности различных лекарственных форм, приведен в таблице 3 приложения 1 настоящих Правил.
      67. При наличии противомикробных консервантов в лекарственном препарате определяется их количественное содержание, степень снижения которого в процессе хранения свидетельствует об эффективности консервантов.
      68. В спецификации стабильности (в конце срока хранения) допускаются приемлемые и обоснованные отклонения от спецификации при выпуске, основанные на оценке стабильности и наблюдаемых изменений при хранении.
      69. Испытания стабильности следует проводить исключительно с помощью валидированных методик. Если методики являются фармакопейными, валидация их не проводится.
      70. Условия и продолжительность испытаний соответствуют условиям и сроку хранения при поставке и последующем применении лекарственного препарата.
      71. В ускоренных испытаниях:
      1) температура устанавливается на уровне 150С выше температуры долгосрочных испытаний;
      2) устанавливается повышенная относительная влажность в сравнении с ожидаемыми условиями хранения;
      3) температура устанавливается 40±2оС и относительная влажность 75±5 %.
      72. В долгосрочных испытаниях:
      1) условия максимально приближены к предполагаемым условиям хранения лекарственных средств;
      2) температура устанавливается на уровне 25±2оС и относительная влажность на уровне 60 ± 5 %.
      73. Допускаются и другие условия испытаний, если они обоснованы.
      Для лекарственных препаратов, чувствительных к нагреванию, приемлемы параллельные испытания при более низкой температуре, определяющую температуру долгосрочных испытаний.
      74. Особое внимание уделяется лекарственным препаратам с характерными изменениями физических или химических свойств при низких температурах. К ним относятся суспензии и эмульсии, способные к седиментации, а также кремы, масла и мягкие лекарственные средства, вязкость которых может возрасти. Например, если долгосрочные испытания лекарственного препарата проводятся в холодном режиме, то ускоренные испытания его необходимо проводить при температуре 25 ± 2оС и относительной влажности 60 ± 5 %.
      75. Испытания при высокой относительной влажности проводятся для твердых лекарственных форм. Указанное условие является необязательным для жидких лекарственных форм, упаковка которых при надлежащей укупорке не проницаема для влаги извне и, наоборот, препятствует потере воды (растворы, суспензии, эмульсии).
      76. Если лекарственный препарат (например, растворы, капли) упакован в тару, изготовленную из полупроницаемого материала (пластиковые пакеты, пластиковые тюбик-капельницы), то испытания стабильности целесообразно проводить при низкой относительной влажности (например, 10-12 %). Последнее условие представляется фактором риска для лекарственных препаратов в подобной упаковке.
      77. Частота контроля образцов определяется устойчивостью
лекарственных веществ.
      78. Лекарственные препараты, содержащие малоустойчивые лекарственные вещества, контролируются со следующей периодичностью:
      1) в ускоренных испытаниях ежемесячно в течение первых шести месяцев, затем при необходимости через три месяца;
      2) в долгосрочных испытаниях каждые три месяца в течение первого года, каждые шесть месяцев в течение второго года, затем один раз в год.
      79. Испытания лекарственных препаратов, содержащих более устойчивые лекарственные вещества, могут проводиться с меньшей частотой:
      1) в ускоренных испытаниях – ежемесячно в течение первых трех месяцев, затем при необходимости через три месяца;
      2) в долгосрочных испытаниях – каждые шесть месяцев в течение первого года, затем один раз в год.
      80. Оценка результатов ускоренных испытаний выявляет отсутствие значительных изменений показателей качества лекарственного препарата.
      81. Значительными являются следующие изменения:
      1) снижение содержания активного ингредиента на 5 % от первоначального значения (в момент выпуска);
      2) превышение установленного предела содержания любого продукта разложения;
      3) несоответствие установленным пределам значения водородного показателя рН;
      4) несоответствие установленным нормам скорости растворения таблеток, капсул и суппозиториев;
      5) несоответствие установленным нормам внешнего вида и физических свойств (цвет, гомогенность, твердость, спекание, отсыревание и другие).
      Под установленными нормами или пределами в данном случае подразумевают значения показателей качества, регламентируемые спецификацией стабильности. Если значительные изменения выявлены при ускоренных испытаниях лекарственного препарата, то испытания необходимо повторить при промежуточных условиях, например, при температуре 30±2оС и относительной влажности 60 ± 5 % в течение 1 года.
      82. При долгосрочных испытаниях стабильности лекарственного препарата могут присутствовать изменения органолептического характера:
      изменение цвета;
      образование налета, трещин, пены;
      негомогенный внешний вид;
      кристаллизация;
      частицы, мутность, осадок;
      седиментация, спекание, агломерация;
      запах (образование газов);
      прогорклость;
      разделение фаз эмульсии.
      83. В последующем определяются оценка химической чистоты, количественное содержание активного вещества и другие показатели качества на соответствие требованиям спецификации стабильности.
      84. Условный срок хранения:
      1) позволяет прогнозировать, но не устанавливать срок хранения;
      2) устанавливается временно для нового лекарственного средства ввиду отсутствия к моменту его регистрации результатов долгосрочного испытания в полном масштабе;
      3) определяется путем проведения ускоренных испытаний стабильности;
      4) рассчитывается, исходя из данных стабильности наименее устойчивой серии лекарственного препарата;
      5) не более, чем вдвое, превышает период, охватываемый долгосрочными испытаниями (малоустойчивых лекарственных препаратов) на момент подачи регистрационного досье. Например, если результаты долгосрочных испытаний стабильности представлены в регистрационном досье за период 18 месяцев, то условный срок хранения, заявленный при регистрации лекарственного препарата, должен составлять 36 месяцев.
      85. Расчет условного срока хранения (t) основан на эмпирическом правиле Вант-Гоффа зависимости скорости химической реакции от температуры. Величину его определяют, исходя из приблизительного значения температурного коэффициента скорости реакции (y = 2,5), по следующей формуле:
           DТ      
           --
      t = y10 t0

где t0 – срок ускоренных испытаний; DТ – разность температур ускоренного и долгосрочного испытаний.
      Например, если DТ = 15 оС, t0= 6 месяцев, то:
      t= 2,51,5.6 = 24
      Таким образом, срок ускоренных испытаний 6 месяцев соответствует условному сроку хранения 24 месяца.
      86. Минимальная продолжительность испытаний для установления условного срока хранения (на момент подачи регистрационного досье) в общем случае составляет:
      1) в ускоренных испытаниях – шесть месяцев;
      2) в долгосрочных испытаниях – двенадцать месяцев.
      87. Условный срок хранения двадцать четыре месяца устанавливают при соблюдении следующих условий:
      наличие сведений о стабильности активного ингредиента;
      отсутствие значительных изменений в показателях качества лекарственного препарата;
      наличие такого же срока хранения у аналогичных лекарственных препаратов;
      гарантийное обязательство производителя о проведении долгосрочных испытаний, охватывающих полный условный срок хранения, и представлении полученных результатов в экспертный орган, осуществляющий экспертные работы при государственной регистрации.
      88. Для определения срока хранения строят кривые зависимости показателей качества ("Количественное определение", "Продукты разложения") от времени испытаний. Кинетические кривые могут быть представлены в виде линейной, квадратичной или кубической зависимостей на арифметической или логарифмической шкале.
      89. Для проверки пригодности данных по стабильности, полученных для отдельных и объединенных серий, необходимо применение методов математической статистики. Определение срока хранения зависит от степени вариабельности данных по стабильности отдельных серий, представленных в таблице 2 приложения 1 настоящих Правил.
      90. Расчет срока хранения выполняется в следующей последовательности:
      построение кинетической кривой разложения (например, графической зависимости степени разложения активного ингредиента от времени испытания) для трех серий лекарственного препарата;
      получение усредненной кинетической кривой разложения с применением статистических методов (при доверительной вероятности 95 %);
      определение на усредненной кинетической кривой времени, соответствующего допустимому нижнему пределу (например, количественного содержания активного ингредиента), регламентируемому спецификацией стабильности.
      91. Срок хранения и период повторного контроля лекарственных средств определяют в связи с условиями хранения.
      Условия хранения:
      основаны на оценке стабильности лекарственного средства (лекарственной субстанции, лекарственного препарата);
      подразумевают режим хранения в сети распределения лекарственного средства;
      указываются на этикетке при маркировании фармацевтической продукции.
      92. В регистрационном досье обязательным является указание температурного режима хранения, которое должно включать следующие типовые формулировки:
      "Хранить при температуре не выше 30оС";
      "Хранить при температуре от 15 до 25оС";
      "Хранить при температуре от 2 до 8оС" (при охлаждении в холодильнике, без замораживания);
      "Хранить при температуре от -5 до -20о С" (в морозильной камере);
      "Хранить при температуре ниже -18оС" (в условиях глубокого замораживания).
      93. Использование таких выражений, как "условия окружающей среды" или "комнатная температура", является неприемлемым.
      94. При необходимости должны быть указаны специальные требования к условиям хранения:
      "Замораживание не допускается" (для лекарственных средств, не выдерживающих замораживания);
      "Хранить в защищенном от света месте" (для светочувствительных лекарственных средств);
      "Хранить в сухом месте" (для лекарственных средств, легко гидролизующихся под воздействием влаги воздуха).
      95. Хранение лекарственного средства в сухом месте предусматривает относительную влажность от 40 до 60 %.
      96. Предупредительные указания "Хранить в защищенном от света месте" и/или "Хранить в сухом месте" используются с целью сокрытия проблем со стабильностью лекарственного средства.
      97. Условия хранения лекарственного средства следует отличать от условий испытаний стабильности.
      98. Условия, предусматривающие хранение в сухих, хорошо проветриваемых помещениях, исключающие посторонние запахи, загрязнение и интенсивное освещение, при температуре от 15 до 25оС (или до 30оС в зависимости от климатических условий), рекомендуются для большинства лекарственных средств. Хранение малоустойчивых лекарственных веществ в соответствии с приложением 3 к настоящим Правилам требует соблюдения специальных требований.
      99. Срок годности:
      указывается на упаковке (этикетке);
      относится к данной серии продукта;
      не подлежит изменению (продлению или сокращению).
      100. Срок годности лекарственного средства исчисляется от даты производства путем прибавления к ней срока хранения и не зависит от даты упаковки. Отсчет срока годности лекарственных средств, полученных из ангро- или балк-продукции, должен быть начат от даты производства нерасфасованной продукции.
      101. Если производственная серия лекарственного средства содержит повторно использованные материалы, то ее срок годности отсчитывается от наиболее ранней даты производства этих материалов.
      102. Если срок годности включает месяц и год, то данная серия лекарственного средства должна соответствовать требованиям нормативно-технической документации до последнего дня включительно указанного месяца. Например, срок годности 05.2006 означает, что данная серия лекарственного средства может быть использована по назначению до 31 мая 2006 года включительно.
      103. При подаче регистрационного досье или внесении изменений в регистрационное досье лицом, проводившим испытания стабильности, представляется отчет об испытаниях стабильности лекарственного средства.
      104. Отчет об испытаниях стабильности лекарственной субстанции содержит следующую информацию:
      1) общие сведения о лекарственной субстанции:
      наименование (международное непатентованное наименование при наличии);
      номера серий;
      тип серии (промышленный, опытно-промышленный, лабораторный);
      размер серии;
      дата производства;
      производитель лекарственной субстанции;
      дата производства указанных серий лекарственной субстанции;
      дата повторного контроля или срок годности указанных серий лекарственной субстанции;
      таро-укупорочная система (материал, тип, размеры);
      2) порядок проведения испытаний стабильности:
      вид испытаний стабильности (стрессовые, ускоренные, долгосрочные);
      условия испытаний стабильности (температура, влажность, освещенность, положение упаковки);
      порядок отбора проб;
      частота и продолжительность испытаний;
      спецификация испытаний (показатели качества и регламентируемые нормы отклонения);
      методики испытаний (или ссылки на нормативные документы);
      3) результаты испытаний стабильности:
      результаты стрессовых испытаний и/или результаты ускоренных испытаний;
      результаты дополнительных испытаний в промежуточных условиях (в случае обнаружения значительных изменений при ускоренных испытаниях);
      результаты долгосрочных испытаний;
      кинетические кривые разложения;
      хроматограммы химической чистоты;
      4) анализ результатов испытаний стабильности:
      наличие или отсутствие значительных изменений результатов ускоренных испытаний или дополнительных испытаний в промежуточных условиях;
      статистическая оценка результатов долгосрочных испытаний;
      5) данные, дополнительно подтверждающие стабильность:
      результаты испытаний стабильности лабораторных образцов лекарственной субстанции;
      научная информация или ссылки на ее источники;
      6) заключение.
      105. Отчет об испытаниях стабильности лекарственного препарата содержит следующую информацию:
      1) общие сведения о лекарственном препарате:
      наименование (торговое и международное непатентованное наименование при наличии);
      лекарственная форма;
      дозировка или активность;
      состав;
      номер серии;
      тип серии (промышленный, опытно-промышленный, лабораторный);
      размер серии;
      дата производства;
      производитель лекарственного препарата;
      номера серий лекарственной субстанции, используемых для производства испытуемых лекарственных препаратов;
      дата производства указанных серий лекарственной субстанции;
      дата повторного контроля или срок годности указанных серий лекарственной субстанции;
      производитель лекарственной субстанции;
      таро-укупорочная система (материал, тип, размеры, набивка, уплотнители, осушители);
      2) порядок проведения испытаний стабильности:
      вид испытаний стабильности (ускоренные, долгосрочные);
      условия испытаний стабильности (температура, влажность, освещенность, положение упаковки);
      порядок отбора проб (отбор серий и отобранное их количество, отбор образцов и отобранное их количество с учетом дозировок, фасовок и типа упаковки);
      частота и продолжительность испытаний;
      спецификация испытаний (показатели качества и регламентируемые нормы отклонения);
      методики испытаний (или ссылки на нормативные документы);
      3) результаты испытаний стабильности:
      результаты ускоренных испытаний;
      результаты дополнительных испытаний в промежуточных условиях (в случае обнаружения значительных изменений при ускоренных испытаниях);
      результаты долгосрочных испытаний;
      результаты испытаний стабильности после растворения или первого вскрытия многодозового контейнера (при необходимости);
      кинетические кривые разложения;
      хроматограммы химической чистоты;
      4) анализ результатов испытаний стабильности:
      наличие/отсутствие значительных изменений результатов ускоренных испытаний или дополнительных испытаний в промежуточных условиях;
      статистическая оценка результатов долгосрочных испытаний;
      5) данные, дополнительно подтверждающие стабильность:
      результаты испытаний стабильности лабораторных образцов лекарственного препарата;
      научная информация или ссылки на ее источники;
      6) заключение.
      Результаты испытаний стабильности представляются согласно таблицы 4 приложения 1 настоящих Правил.
      106. Анализ результатов испытаний стабильности содержит объективную информацию о наблюдаемых изменениях в процессе хранения лекарственного средства.
      107. Заключение логически следует из поставленных целей испытаний стабильности и содержит следующие сведения:
      период повторного контроля, срок хранения лекарственной субстанции или срок хранения лекарственного препарата (условный или установленный в результате долгосрочных испытаний стабильности);
      рекомендуемые условия хранения лекарственного средства;
      период применения и рекомендуемые условия хранения лекарственного препарата после растворения или после первого вскрытия многодозового контейнера (при необходимости);
      обоснованность избытка активного ингредиента, добавленного для гарантии активности лекарственного препарата в конце срока хранения.
      108. К отчету об испытаниях стабильности необходимо приложить документы:
      сертификаты качества лекарственных субстанций;
      сертификаты качества вспомогательных веществ;
      протоколы анализа, выданные аккредитованной лабораторией.
      В случае незавершенных к моменту подачи регистрационного досье долгосрочных испытаний стабильности отчет, помимо изложенных выше документов, включает гарантийное обязательство заявителя по своевременному представлению в государственную экспертную организацию в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, осуществляющую экспертные работы при государственной регистрации, последующих результатов по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.
      109. Дополнительные испытания стабильности лекарственного средства (лекарственной субстанции, лекарственного препарата) при внесении пострегистрационных изменений проводятся при наличии:
      1) существенных изменений состава лекарственного препарата;
      2) существенных изменений способа производства лекарственного средства (лекарственной субстанции, лекарственного препарата);
      3) изменений в таро-укупорочной системе.
      110. К существенным изменениям состава лекарственного препарата относятся:
      1) дополнение новой дозировкой зарегистрированного лекарственного препарата, что требует обоснования эквивалентной стабильности;
      2) изменение вспомогательных веществ, особенно в мягких лекарственных формах и в формах с модифицированным высвобождением, способное стать критическим фактором влияния на их стабильность.
      111. К существенным изменениям способа производства лекарственного средства относятся:
      1) перенос производства на другую площадку, где используются новые технические средства;
      2) существенное увеличение размера серии;
      3) повторное использование определенной серии лекарственного препарата путем ее переработки.
      112. К изменениям в таро-укупорочной системе относятся изменения, влияющие на ее защитные свойства (влаго-, газо- и светопроницаемость). Степень влияния изменений в упаковке на стабильность зависит также от лекарственной формы. Большему влиянию подвержены жидкие, чем твердые лекарственные формы.
      113. Изменение срока хранения лекарственного средства (продление или сокращение) должно быть основано на результатах испытаний стабильности. Отчет об испытаниях стабильности содержит результаты сравнительных ускоренных (в течение трех месяцев) и долгосрочных испытаний одного, двух или трех серий лекарственного средства с предлагаемым изменением.
      114. Признание результатов испытаний стабильности лекарственного средства на момент подачи регистрационного досье осуществляется в зависимости от требований, предъявляемых к ним.
      115. Требования к испытаниям стабильности определяются видом лекарственного средства (лекарственная субстанция или лекарственный препарат), числом компонентов в лекарственном препарате (одно-, двух- или многокомпонентый), происхождением лекарственного средства (синтетическое или биологическое), традиционностью лекарственной формы. К традиционным лекарственным формам относятся одно- или двухкомпонентные лекарственные формы с короткой фазой ненаправленного периодического действия:
      таблетки;
      растворы;
      мази;
      суппозитории;
      эмульсии;
      суспензии.
      К нетрадиционным лекарственным формам относятся:
      лекарственные формы с модифицированным высвобождением активных ингредиентов (трансдермальные пластыри, спансулы, оральные и иные терапевтические системы, дозированные ингаляторы);
      лекарственные формы с направленной системой доставки активных ингредиентов (микро- и нанокапсулы, липосомы, системы магнитоуправляемые);
      многокомпонентные лекарственные препараты.
      Требования, предъявляемые к испытаниям стабильности лекарственных средств на момент подачи регистрационного досье приведены в таблице 5 приложения 1 настоящих Правил.
      116. Изучение влияния упаковки на стабильность лекарственного средства проводится в следующих аспектах:
      влияние материала упаковки;
      влияние размера упаковки;
      влияние положения упаковки.
      117. Испытания стабильности всех лекарственных средств необходимо проводить с целью установления возможности:
      1) адсорбции (поглощения) компонентов лекарственного средства поверхностью материала упаковки;
      2) химического взаимодействия компонентов лекарственного средства с элементами упаковки;
      3) извлечения химических веществ из элементов упаковки.
      118. Если лекарственное средство размещается в потребительские упаковки, изготовленные из различных материалов (стекло, полипропилен, полиэтилен низкой или высокой плотности), то во всех случаях должны проводиться сравнительные испытания стабильности.
      119. Испытания стабильности определенной лекарственной формы необходимо проводить в потребительских упаковках наименьшего и наибольшего размеров. При этом потребительские упаковки промежуточного размера полностью идентичны указанным.
      120. Если пероральная лекарственная форма в виде балк-продукта размещена в тару до фасовки в потребительскую упаковку, то продолжительность такого хранения должна составлять тридцать дней. В случае превышения указанного срока хранения обязательны испытания стабильности лекарственного балк-продукта в таре.
      121. Испытания стабильности растворов для внутреннего и наружного применения, пероральных и назальных ингаляций, дисперсных систем (суспензий и эмульсий), мягких лекарственных форм проводятся в следующих положениях упаковки:
      1) вертикальном;
      2) боковом;
      3) перевернутом.
      122. Результаты испытаний в неблагоприятных положениях упаковки представляются по сравнению с вертикальной ориентацией. При отсутствии различий испытания продолжаются при неблагоприятном положении упаковки.
      123. Изучение влияния консервантов на стабильность лекарственного препарата проводится с целью определения:
      1) эффективности консервантов;
      2) минимально приемлемого количества консервантов;
      3) совместимости консервантов с таро-укупорочной системой, компонентами лекарственного средства и устройствами введения во время их контакта.
      124. Влияние консервантов подтверждается в испытаниях с внесением микроорганизмов в лекарственное средство в следующих условиях:
      1) использование не менее трех промышленных серий лекарственного средства промышленного масштаба;
      2) определение при трех временных точках внесения микроорганизмов (начало, середина и конец периода испытаний стабильности);
      3) использование несколько меньшего количества микроорганизмов, чем соответствует минимально приемлемому содержанию консерванта;
      4) нарушение целостности таро-укупорочной системы (имитация использования) многодозовых контейнеров.
      125. Изучение влияния света проводится с целью оценки светостабильности новых лекарственных субстанций и их лекарственных препаратов. Оценка светостабильности является неотъемлемой частью стрессовых испытаний.
      126. К испытаниям светостабильности относятся следующие испытания:
      1) испытания в условиях вынужденного разложения;
      2) подтверждающие испытания.
      127. Испытания в условиях вынужденного разложения проводятся c целью:
      1) исследования механизма фотохимического разложения;
      2) разработки и валидации методик определения продуктов разложения.
      Установление пределов качественных и количественных изменений не входит в задачу испытаний в условиях вынужденного разложения.
      128. Подтверждающие испытания проводятся с целью:
      1) определения мер предосторожности при обращении с лекарственным средством в процессе производства;
      2) обоснования применения упаковки, предназначенной для защиты от воздействия света;
      3) обоснования введения специальных требований к хранению и маркировке;
      4) приемлемости/неприемлемости изменений, возникших при воздействии света.
      129. Испытания светостабильности проводятся в следующей последовательности:
      1) испытания лекарственной субстанции;
      2) испытания лекарственного препарата без первичной упаковки;
      3) испытания лекарственного препарата в первичной упаковке;
      4) испытания лекарственного препарата в потребительской упаковке.
      Порядок испытаний светостабильности определяется схемой принятия решений согласно приложению 5 к настоящим Правилам.
      130. Для испытаний светостабильности используются следующие источники света:
      1) любой источник света, соответствующий стандарту излучения D65/ID65:
      флуоресцентная лампа искусственного дневного света, сочетающая видимое и УФ-излучение;
      ксеноновая лампа;
      галогеновая лампа (D65 – международный стандарт наружного дневного освещения в соответствии с ISO 10977; ID65 – эквивалентный стандарт отраженного дневного освещения внутри помещения).
      Источник со значительной частью излучения в области менее 320 нм может быть оснащен соответствующим фильтром для его устранения.
      2) лампа с холодной белой флуоресценцией (ISO 10977) и параллельно лампа с излучением в ближней УФ-области (спектральное распределение от 320 до 400 нм с максимальным излучением энергии в диапазоне длин волн от 320 до 370 нм; значительная часть УФ-излучения находится в диапазоне от 320 до 360 нм и от 360 до 400 нм).
      131. Подтверждающие испытания влияния света проводятся в следующих условиях:
      1) общая световая экспозиция не менее 1,2·10 лк·ч;
      2) энергетическая экспозиция в ближней УФ-области не менее 200 Вт·ч/мІ.
      132. Образцы могут подвергаться испытаниям при применении валидированной химической актинометрической системы одним из следующих способов:
      1) воздействием света определенного уровня;
      2) воздействием света в течение определенного периода времени.
      133. Условия испытания контролируются с помощью калиброванных радиометров или люксметров. Хининовая химическая актинометрия проводится согласно приложению 6 к настоящим Правилам.
      134. Оценку вклада термоиндуцированных изменений в наблюдаемые общие изменения проводят, размещая контрольные (находящиеся в темноте) образцы, защищенные от воздействия света (например, завернутые в фольгу алюминиевую), рядом с испытуемым образцом.
      135. Аналитические методики, используемые в испытаниях светостабильности, в том числе для определения продуктов фотолиза, валидируются.
      136. Испытания в условиях вынужденного разложения проводятся на одной серии лекарственной субстанции. Образцы лекарственной субстанции находятся в химически инертной прозрачной упаковке.
      137. Исследование механизма разложения проводится в различном режиме светового воздействия в зависимости от светочувствительности испытуемой субстанции и интенсивности источников света. Разработка и валидация методик определения продуктов разложения выполняются при определенном времени светового воздействия, а при значительной степени разложения – путем прекращения испытаний. Испытания светостабильных субстанций целесообразно завершить после достижения требуемого эффекта, если используемый уровень светового воздействия обоснован.
      138. Если установлено, что в процессе подтверждающих испытаний продукты не образуются, то дальнейшее их изучение не представляется необходимым.
      139. Подтверждающие испытания должны проводиться на образцах другой серии лекарственной субстанции. При неоднозначных результатах подтверждающие испытания должны быть повторены не менее, чем на двух дополнительных сериях.
      140. Отбор и подготовку образцов необходимо выполнять в условиях:
      1) минимизации изменения физического состояния, обусловленного агрегатными переходами, за счет охлаждения и/или помещения образцов в герметизированную упаковку;
      2) устранения или минимизации помех, препятствующих воздействию света на испытуемые образцы;
      3) учета и оценки возможных взаимодействий лекарственной субстанции и материалов таро-укупорочной системы.
      141. Образцы твердых лекарственных субстанций, отобранные для испытаний светостабильности, должны быть репрезентативными, так как при воздействии света возможно возникновение участков неоднородности в испытуемых образцах. Для устранения неоднородности необходимо провести гомогенизацию образцов путем их перемешивания. Твердые лекарственные субстанции отбираются в достаточном для испытаний количестве, помещаются в подходящий стеклянный или пластмассовый сосуд, распределяются слоем толщиной не более 3 мм, накрываются прозрачной крышкой и далее подвергаются облучению. Жидкие лекарственные субстанции помещаются в химически инертную прозрачную упаковку.
      142. Анализ образцов проводится по следующим показателям:
      1) описание;
      2) количественное определение;
      3) родственные примеси (продукты фотохимического разложения).
      Целесообразно одновременное проведение анализа испытуемых и контрольных образцов.
      143. Оценку результатов следует проводить в соответствии с целями каждого вида испытаний светостабильности. Результаты испытаний светостабильности наряду с результатами испытаний других видов стабильности гарантируют соответствие качества лекарственной субстанции требованиям спецификации в течение срока хранения.
      144. Испытания светостабильности лекарственных препаратов проводятся до получения результатов, доказывающих надежность защиты их от воздействия света в исследуемой упаковке.
      145. Испытания в условиях вынужденного разложения проводятся на одной серии лекарственного препарата.
      146. Подтверждающие испытания проводятся на образцах другой серии лекарственного препарата. При разных результатах подтверждающие испытания повторяются не менее, чем на двух дополнительных сериях.
      147. Если установлено, что первичная упаковка (алюминиевые тубы, банки) полностью не проницаема для света, то испытания лекарственного препарата проводятся под прямым воздействием света.
      148. Испытания ряда лекарственных форм (растворы для инфузий, кремы для наружного применения) являются целесообразными для подтверждения их светостабильности при применении. Порядок проведения испытаний в этом случае определяется заявителем в зависимости от способа применения лекарственного препарата.
      149. Отбор и подготовку образцов необходимо выполнять в условиях:
      1) минимизации изменения физического состояния, обусловленного агрегатными переходами, за счет охлаждения и/или помещения образцов в герметизированную упаковку;
      2) устранения или минимизации помех, препятствующих воздействию света на испытуемые образцы;
      3) учета и оценки возможных взаимодействий лекарственной субстанции и материалов таро-укупорочной системы.
      Образцы лекарственного препарата, отобранные для испытаний светостабильности, должны быть репрезентативными, так как при воздействии света возможно возникновение участков неоднородности в испытуемых образцах. Для устранения неоднородности необходимо провести гомогенизацию образцов путем их перемешивания или растворения (например, при испытаниях кремов, мазей, суспензий). Твердые лекарственные формы должны быть отобраны в количестве, достаточном для испытаний (например, 20 единиц).
      150. Испытания лекарственного препарата без первичной упаковки должны проводиться в условиях, идентичных испытаниям лекарственной субстанции.
      151. Образцы размещаются образом, обеспечивающим максимальную площадь для воздействия источника света. Например, твердые дозированные формы (таблетки, капсулы) необходимо разместить в один слой. Если прямое воздействие света не приемлемо вследствие окисляемости лекарственного препарата, то образцы его следует поместить в подходящую химически инертную прозрачную упаковку (например, кварцевый контейнер).
      152. При испытаниях лекарственного препарата в первичной или потребительской упаковке образцы размещаются горизонтально или в поперечном направлении относительно источника света для обеспечения равномерности их облучения. Испытания лекарственных балк-продуктов в таре большого объема проводятся в откорректированных условиях.
      153. Анализ образцов проводится по следующим показателям:
      1) описание;
      2) распадаемость (твердые дозированные формы);
      3) растворение (твердые дозированные формы);
      4) родственные примеси (продукты фотохимического разложения);
      5) количественное определение.
      Целесообразно одновременное проведение анализа испытуемых и контрольных образцов.
      154. На основании полученных результатов принимаются следующие рекомендации:
      1) о необходимости применения упаковки, предназначенной для защиты от воздействия света;
      2) о необходимости введения специальных требований к хранению и маркировке;
      3) о допустимости или недопустимости изменений, возникших при воздействии света.
      155. Результаты испытаний светостабильности наряду с результатами испытаний других видов стабильности гарантируют соответствие качества лекарственного препарата требованиям спецификации в течение срока хранения.

Приложение 1
к Правилам производства и контроля качества,
а также проведения испытаний стабильности
и установления срока хранения и повторного
контроля лекарственных средств, изделий
медицинского назначения и медицинской техники

Таблица 1     

  Условия испытаний стабильности лекарственных субстанций
                  и лекарственных препаратов

Тип испытаний

Условия испытаний

температура t, оС

относительная
влажность RH, %

Стрессовые

(t + 10) ± 2:
50 ± 2
60 ± 2
70 ± 2

соответствующая
RH: 75 ± 5

Ускоренные

(t + 15) ± 2:
40 ± 2

соответствующая
RH: 75 ± 5

Дополнительные
(в случае значительных
изменений при ускоренных
испытаниях)

Промежуточные условия

30 ± 2

60 ± 5

Долгосрочные

t ± 2:
25 ± 2

соответствующая
RH: 60 ± 5

Таблица 2     

       Определение срока хранения/периода повторного контроля
в зависимости от степени вариабельности данных по стабильности

Степень
разложения
активного
ингредиента

Степень
вариабельности
данных по
стабильности

Определение срока
хранения/периода повторного
контроля

Незначительная

Низкая

Объединение данных по
стабильности отдельных серий
без применения методов
статистики

Значительная

Низкая

1. Объединение данных по
стабильности отдельных серий
с применением методов
статистики
2. Статистическая обработка
(значения Р для уровня
значимости отбраковки выше
0,25) наклонов регрессий и
точек их пересечения с
нулевой отметкой для
отдельных серий

Значительная

Высокая

1. Объединение данных по
стабильности отдельных серий
невозможно
2. Определение минимального
времени, в течение которого
показатели качества всех
серий остаются в допустимых
и обоснованных пределах

Таблица 3     

       Спецификация долгосрочного испытания стабильности
                 различных лекарственных форм

№ п/п

Лекарственная
форма

Показатели качества

1.

Аэрозоли

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Сохранность техники применения (проверка
давления, герметичности баллона и клапанного
устройства)
5. Определение выхода содержимого упаковки
или количество доз в упаковке
6. Микробиологическая чистота

2.

Глазные и ушные
капли

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Цветность
5. Прозрачность
6. рН
7. Вязкость
8. Стерильность/Микробиологическая
чистота

3.

Капсулы

1. Описание капсулы и содержимого
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Растворение
5. Потеря в массе при высушивании
или вода
6. Микробиологическая чистота

4.

Лекарственные
средства для
парентерального
применения

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Цветность
5. Прозрачность
6. рН
7. Стерильность
8. Токсичность

Для суспензий дополнительно:
1. Размер частиц
2. Седиментационная устойчивость

Для эмульсий дополнительно:
1. Вязкость
2. Разделение фаз
3. Размер частиц эмульсии

Для средств в предварительно заполненных
шприцах дополнительно:
1. Сохранность техники применения
(герметичность упаковки, подвижность поршня,
проходимость иглы)

5.

Мягкие
лекарственные
формы

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. рН
5. Размер частиц
6. Микробиологическая чистота

6.

Назальные спреи
и капли (растворы
и суспензии)

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. рН
5. Размер частиц суспензии
6. Однородность распыляемой дозы
7. Количество доз в упаковке
8. Микробиологическая чистота

7.

Порошки для
перорального
применения,
используемые в
виде растворов
или суспензий

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Размер частиц приготовленной суспензии
5. рН
6. Потеря в массе при высушивании или вода
7. Время смешивания с дисперсионной средой
перед использованием
8. Микробиологическая чистота

8.

Растворы и
суспензии для
перорального
применения

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Размер частиц
5. Седиментационная устойчивость
6. Плотность
7. рН
8. Микробиологическая чистота

9.

Сиропы

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Плотность
5. Вязкость
6. рН
7. Микробиологическая чистота

10.

Спреи и порошки
для ингаляций

Спреи для ингаляций:
1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. рН
5. Количество доз в упаковке
6. Микробиологическая чистота

Порошки для ингаляций:
1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Размер частиц
5. Потеря в массе при высушивании или вода
6. Микробиологическая чистота

11.

Суппозитории

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Температура плавления
5. Время полной деформации
6. Растворение
7. Микробиологический контроль

12.

Таблетки

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Растворение
5. Потеря в массе при высушивании или вода (при необходимости)
6. Микробиологическая чистота

13.

Эмульсии

1. Описание
2. Родственные примеси
3. Количественное определение
4. Размер частиц эмульсии
5. рН
6. Вязкость
7. Микробиологическая чистота

* Приведенный перечень может дополняться по усмотрению производителя

Таблица 4     

     Результаты испытаний стабильности лекарственного препарата

торговое наименование _______________________________________________
лекарственная форма _________________________________________________
таро-укупорочная система ____________________________________________
номер серии _________________________________________________________

Показатели
качества

Усло-
вия
испы-
таний

Метод
испы-
таний

Специ-
фика-
ция:
нормы
откло-
нения

Периоды контроля, мес.

0

3

6

9

12

18

24

т.
д

Описание












Посторонние примеси:
продукт распада А;
продукт распада В;
сумма примесей












Количественное
определение












Другие показатели
качества












* Таблица результатов испытаний должна быть подписана лицами,
ответственными за проведение испытаний и получение аналитических
данных:
1) руководителем отдела качества предприятия;
2) заведующим испытательной лабораторией;
3) аналитиком.

Таблица 5     

        Требования, предъявляемые к испытаниям стабильности
 лекарственных средств на момент подачи регистрационного досье

Лекарственное
средство

Вид испытаний
стабильности

Минимальная
продолжительность
испытаний на момент
подачи
регистрационного досье

Наличие
гарантийного
обязательства
производителя

1. Новая лекарственная субстанция

1) устойчивая

а) стрессовые;
б) ускорен-
ные;
в) долгосроч-
ные

а) полный срок;
б) 6 мес.
в) 12 мес.
(при продолжении
испытаний)

-

-

+

2) неустойчивая
(в т.ч.
термолабильная)

а) стрессовые;
б) дополниель-
ные в промежу-
точных усло-
виях;
в) долгосроч-
ные

а) полный срок
б) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)
в) 12 мес.
(при продолжении
испытаний)

-

+

+

2. Воспроизведенная лекарственная субстанция

1) устойчивая

а)ускоренные;
б) долгосроч-
ные

а) 6 мес.
б) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)

-

+

2) неустойчивая
(в т.ч.
термолабильная)

а) дополни-
тельные в
промежуточных
условиях;
б) долгосроч-
ные

а) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)
б) 12 мес.
(при продолжении
испытаний)

+


+

3. Лекарственный препарат (в т.ч. воспроизведенный)

1) в тради-
ционной ле-
карственной
форме

а) ускоренные
или дополни-
тельные в про-
межуточных ус-
ловиях;
б) долгосроч-
ные

а) 6 мес.
б) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)
в) 12 мес.
(при продолжени
испытаний)

-

+

+

2) нетради-
ционной ле-
карственной
форме

а) дополни-
тельные в про-
межуточных ус-
ловиях;
б) долгосроч-
ные

а) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)
б) 12 мес.
(при продолжении
испытаний)

+


+

4. Многокомпонентные лекарственные препараты


а) ускоренные
или дополни-
тельные в про-
межуточных
условиях;
б) долгосроч-
ные

а) 6 мес.
б) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)
в) 12 мес.
(при продолжении
испытаний)

-

+

+

5. Лекарственные средства биологического происхождения


а) дополни-
тельные в про-
межуточных
условиях;
б) долгосроч-
ные

а) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)
б) 12 мес.
(при продолжении
испытаний)

+


+

6. Медицинские иммунобиологические препараты


а) дополни-
тельные в
промежуточных
условиях;
б) долгосроч-
ные

а) 3 мес.
(при продолжении
испытаний)
б) 6 мес.
(при продолжении
испытаний)

+


+

Приложение 2
к Правилам производства и контроля качества,
а также проведения испытаний стабильности
и установления срока хранения и повторного
контроля лекарственных средств, изделий
медицинского назначения и медицинской техники

Международные климатические зоны и климатические условия
Средняя кинетическая температура

      При испытаниях стабильности лекарственных средств необходимо учитывать рынок сбыта и климатические условия, в которых предполагается применение лекарственных средств. Учет условий сбыта лекарственных средств предусматривает наличие четырех климатических зон:
      зона I - умеренный климат
      зона II - субтропический климат с высокой влажностью
      зона III - жаркий сухой или жаркий с умеренной относительной влажностью
      зона IV - очень жаркий влажный климат.
      Средняя кинетическая температура (СКТ):
      более адекватно отражает истинные условия, чем измеренная средняя температура;
      рассчитывается из значений наблюдаемых температур для каждой климатической зоны;
      имеет более высокое значение, чем средняя арифметическая температура;
      соответствует температуре долгосрочных испытаний стабильности для конкретного рынка сбыта;
      позволяет учесть нелинейный (экспоненциальный) характер зависимости скорости разложения от температуры хранения.
      Расчет СКТ проводится для каждой климатической зоны по следующей формуле (Haynes):

      где DН – изменение энтальпии теплового разложения, составляющее для большинства лекарственных веществ 42-125 кДж/моль;
      R – универсальная газовая постоянная (8,31 Дж/моль·К);
      Тn – средняя абсолютная термодинамическая температура, зарегистрированная в n-ный период времени, К;
      n – общее количество равных периодов времени, в течение которых проводился сбор данных.
      Точное значение величины DН определяют методом дифференциальной сканирующей калориметрии.
      Условия долгосрочных испытаний лекарственных средств, выведенные на основании теоретических (расчетных) условий хранения для различных международных климатических зон, приведены в таблице.

      Таблица
      Соответствие теоретических (расчетных) условий хранения
      и условий долгосрочных испытаний стабильности
      в зависимости от климатических зон

Климатическая зона

Теоретические (расчетные) условия хранения

Условия долгосрочных испытаний

СКТ,оС

RH, %

t, оС

RH, %

I

20,0

42

21

45

II

22,0

52

25

60

III

27,9

35

30

35

IV

27,4

76

30

70

Приложение 3
к Правилам производства и контроля качества,
а также проведения испытаний стабильности
и установления срока хранения и повторного
контроля лекарственных средств, изделий
медицинского назначения и медицинской техники

             Малоустойчивые лекарственные вещества
                        (перечень ВОЗ)

Аминофиллин
Амитриптилина гидрохлорид
Аммония хлорид
Ампициллин натрий
Ампициллина тригидрат
Амфотерицин В
Аскорбиновая кислота
Ацетилсалициловая кислота

Бацитрацин
Бацитрацин цинк
Бензатин бензилпенициллин
Бензилпенициллин калий
Бензилпенициллин натрий
Бефениум гидроксинафтоат

Варфарин натрий

Гексилрезорцинол
Гентамицина сульфат
Гидралазина гидрохлорид
Гидрокортизон натрия сукцинат
Гидроксокобаламин
Гиосциамина сульфат
Гуанетедина сульфат

Дапсон
Дексаметазон натрия фосфат
Диклоксациллин натрий
(моногидрат)
Диэтилкарбамазина дигидроцитрат
Железа сульфат

Изопреналина гидрохлорид
Изопреналина сульфат
Имипрамина гидрохлорид
Ипекакуана (порошок)
Кальция глюконат
Кальция пара-аминосалицилат
Карбенициллин натрий
Клоксациллин натрий
(моногидрат)
Кодеина фосфат

Лидокаина гидрохлорид
Лист сены
Меларсопрол
Метрифонат

Налоксона гидрохлорид
Натрия кальция ЭДТА
Натрия лактат
Натрия нитрит
Натрия пара-аминосалицилат
Натрия стибоглюконат
Неомицина сульфат
Нистатин

Окситетрациклин гидрохлорид
Орципреналина сульфат

Паромомицина сульфат
Пеницилламин
Петидина гидрохлорид
Пилокарпина гидрохлорид
Пилокарпина нитрат
Пиридоксина гидрохлорид
Прокаинамида гидрохлорид
Прокаин бензилпенициллин
Прокаина гидрохлорид
Прокарбазина гидрохлорид
Промазина гидрохлорид
Прометазина гидрохлорид

Ретинол
Ртути оксид желтый

Сальбутамола сульфат
Серебра нитрат
Суксаметониума хлорид
Сульфадиазин натрий
Сульфадимидин натрий
Сульфацетамид натрий
Сурьмы натрия тартрат

Тетракаина гидрохлорид
Тетрациклина гидрохлорид
Тиамина гидрохлорид
Тиамина мононитрат
Тиопентал натрий
Толбутамид

Ундециленовая кислота

Фенилбутазон

Фенобарбитала гидрохлорид
Фенобарбитал натрий
Феноксиметилпенициллин
Феноксиметилпенициллин кальций
Феноксиметилпенициллин калий
Фентоламина мезилат
Флуфеназина деканоат
Флуфеназина гидрохлорид
Формальдегида раствор

Хинина гидросульфат
Хинина дигидрохлорид
Хлорамфеникол натрия сукцинат
Хлорпромазина гидрохлорид
Хлоралгидрат
Хлортетрациклина гидрохлорид
Хлорфенамина гидромалеат
Холекальциферол

Цефалексин

Эметина гидрохлорид
Эпинефрин
Эпинефрина гидротартрат
Эргокальциферол
Эргометрина гидромалеат
Эрготамина малеат
Эрготамина тартрат
Этосуксимид
Этилморфина гидрохлорид
Эфедрин
Эфедрина сульфат

Приложение 4
к Правилам производства и контроля качества,
а также проведения испытаний стабильности
и установления срока хранения и повторного
контроля лекарственных средств, изделий
медицинского назначения и медицинской техники

Форма     

                         Гарантийное обязательство
                  по проведению испытаний стабильности
                       в пострегистрационный период

      Заявитель _____________________________________________ обязуется
                 наименование юридического лица /Ф.И.О. физического лица
      провести испытания стабильности после регистрации
лекарственного препарата:
      · торговое наименование _____________________________________
      · МНН (при наличии) ____________________________________________
      · лекарственная форма _______________________________________
      · дозировка _________________________________________________
      · форма выпуска _____________________________________________
      · таро-укупорочная система __________________________________
      Производственные серии лекарственного препарата от каждой дозировки
включены в испытания стабильности:
      о стрессовые _____________________
                      число серий
      о ускоренные ____________________
                      число серий
      о дополнительные
в промежуточных условиях ____________________________________
                            число серий
      о долгосрочные ___________________
                       число серий
      По одной производственной серии лекарственного препарата от
каждой дозировки ежегодно будет включаться в долгосрочные испытания
стабильности. Долгосрочные испытания стабильности будут продолжены
до достижения условного срока хранения _________ года (лет).
      Стабильность и срок хранения лекарственного препарата будут
установлены на основании результатов долгосрочных испытаний. После
завершения испытаний, обобщения и оценки их результатов отчет о
стабильности будет представлен в экспертный орган, осуществляющий
экспертные работы при государственной регистрации лекарственных средств.
      Качество лекарственного препарата должно соответствовать
требованиям _______________________________________________________
                 название нормативного документа, номер, дата утверждения
      в течение срока хранения.
      Производственные серии лекарственного препарата соответствующего
года выпуска, качество которых не отвечает установленным требованиям,
будут изъяты с фармацевтического рынка с извещением государственного
органа в сфере обращения лекарственных средств и экспертного органа,
осуществляющего экспертные работы при государственной регистрации
лекарственных средств.

      Заявитель __________________ Ф.И.О. должность
                     подпись
      "___" ______________ 20____ г.

Приложение 5
к Правилам производства и контроля качества,
а также проведения испытаний стабильности
и установления срока хранения и повторного
контроля лекарственных средств, изделий
медицинского назначения и медицинской техники

Схема принятия решений при испытании светостабильности
лекарственных средств

Приложение 6
к Правилам производства и контроля качества,
а также проведения испытаний стабильности
и установления срока хранения и повторного
контроля лекарственных средств, изделий
медицинского назначения и медицинской техники

Методика хининовой химической актинометрии

      Хининовая химическая актинометрия – метод калибровки интенсивности УФ-излучения при испытаниях светостабильности лекарственных средств. Методика хининовой актинометрии применяется для контроля воздействия света от флуоресцентной лампы, генерирующей излучение в ближней УФ-области. При использовании других источников света должно быть проведено калибрование актинометрической системы.
      Для испытаний готовят 2% (масса/объем) раствор хинина гидрохлорида дигидрата в воде очищенной, при необходимости нагревая его для улучшения растворения.
      Вариант 1. В две ампулы из бесцветного стекла вместимостью 20 мл помещают по 10 мл раствора и герметически укупоривают. Одну ампулу используют в качестве испытуемого образца, другую ампулу заворачивают в фольгу алюминиевую для полной защиты от света и используют в качестве контрольного образца. Испытуемый и контрольный образцы подвергают действию источника света в течение заданного времени. После прекращения воздействия определяют оптическую плотность испытуемого образца (Аt) и контрольного образца (А0) при длине волны 400 нм. Рассчитывают разность значений оптических плотностей образцов (DA= Аt - А0). Продолжительность воздействия света должна быть достаточной для обеспечения изменения оптической плотности не менее 0,9.
      Вариант 2. Две кварцевые ячейки с толщиной слоя 1 см заполняют раствором. Одну ячейку используют в качестве испытуемого образца, другую ячейку заворачивают в фольгу алюминиевую для полной защиты от света и используют в качестве контрольного образца. Испытуемый и контрольный образцы подвергают действию источника света в течение заданного времени. После прекращения воздействия определяют оптическую плотность испытуемого образца (Аt) и контрольного образца А0) при длине волны 400 нм. Рассчитывают разность значений оптических плотностей образцов (DA= Аt - А0). Продолжительность воздействия света должна быть достаточной для обеспечения изменения оптической плотности не менее 0,5.

Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіру және олардың сапасын бақылау, сондай-ақ тұрақтылығына сынақтар жүргізу және сақталу мерзімі мен қайта бақылау мерзімін белгілеу ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 19 қарашадағы N 740 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2009 жылғы 26 қарашада Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 5918 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2012 жылғы 6 маусымдағы № 394 бұйрығымен

      Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2012.06.06 № 394 (қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді) бұйрығымен.

      "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі кодексінің 67-бабына және дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканы өндіру және өткізу үдерісінде сапасы мен қауіпсіздігін бақылауды қамтамасыз ету мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіру және олардың сапасын бақылау, сондай-ақ тұрақтылығына сынақтар жүргізу және сақталу мерзімі мен қайта бақылау мерзімін белгілеу ережесі бекітілсін.
      2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Медициналық және фармацевтикалық қызметті бақылау комитеті осы бұйрықты заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін.
      3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Әкімшілік-құқықтық жұмыс департаменті (Ф.Б. Бисмильдин) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін оның ресми жариялануын қамтамасыз етсін.
      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі Е.А. Біртановқа жүктелсін.
      5. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Министр                                     Ж. Досқалиев

Қазақстан Республикасы    
Денсаулық сақтау министрінің
2009 жылғы 19 қарашадағы  
N 740 бұйрығымен     
бекітілген        

Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен
медициналық техниканы өндіру және олардың сапасын бақылау,
сондай-ақ тұрақтылығына сынақтар жүргізу және сақталу мерзімі
мен қайта бақылау мерзімін белгілеу ережесі

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіру және олардың сапасын бақылау, сондай-ақ тұрақтылығына сынақтар жүргізу және сақталу мерзімі мен қайта бақылау мерзімін белгілеу ережесі (бұдан әрі – Ереже) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексіне, Қазақстан Республикасында фармацевтикалық қызметті реттейтін нормативтік – құқықтық актілерге сәйкес әзірленген және дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы (бұдан әрі – өндіруші) шығаратын денсаулық сақтау ұйымдарында өндірісті және сапасын бақылауды ұйымдастыру талаптарынан тұрады және дәрілік заттарды қайта бақылау кезеңін, тұрақтылықты сынақтан өткізу және сақтау мерзімін белгілейді.
      2. Осы Ережеде мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
      1) дайын өнім – соңғы буып-түюді қоса алғанда технологиялық процестің барлық сатыларынан өткен фармацевтикалық өнім;
      2) карантин – саудаға шығару, ақауға жатқызу немесе қайта өңдеу жөніндегі шешім қабылданға дейін физикалық немесе басқаша түрде оқшауланған бастапқы немесе қаптама материалдардың, аралық, буып-түйілмеген немесе дайын өнімдердің мәртебесі;
      3) шығыс материалдары – дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіруге қолданылатын (шикізат, аралық өнім немесе дәрілік субстанция), буып-түю материалдарынан басқа, кез-келген зат;
      4) дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың сапасы – олардың тағайындалу бойынша әрекет ету мүмкіндігіне әсер ететін дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың қасиеттері мен сипаттамаларының жиынтығы;
      5) контаминация – өндіру кезінде, сынама алу, буып-түю немесе қайта буып-түю, сақтау немесе транспорттау кезіндегі химиялық және микробиологиялық текті қоспаларды немесе бөтен материалдарды шығыс материалына, аралық өнімге немесе дәрілік субстанцияға қалаусыз енгізу;
      6) өндіру үдерісіндегі бақылау (өндірістік бақылау) – бақылау мақсатында және қажеттілік кезде үдерістісті басқару кезінде, өзіндік ерекшелігіне байланысты өнімдердің сәйкестігін қамтамасыз ету үшін технологиялық үдеріс кезінде іске асырылатын тексеру;
      7) түзету әрекеті – технологиялық үдеріске әсер ететін сәйкессіздікті, ақауларды немесе болымсыз жағдайларды жоюға арналған әрекет;
      8) сынамаларды іріктеу – шикізат, аралық және дайын өнім үлгілерін (сынамаларды) олардың сапасын анықтау үшін алу бойынша іс-шаралар;
      9) сапаны бақылау қызметі – сапаны қамтамасыз ету және сапа бақылауын іске асыратын өндірушінің құрылымдық бірлігі (бөлім, сынақтау зертханасы);
      10) сапа үшін жауапты тұлға – шығарылатын өнімнің қауіпсіздігіне және дайын өнімнің әрбір сериясының белгіленген талаптарға сәйкестігі куәлігін қамтамасыз етуге жауап беретін өндірушінің басшысымен тағайындалатын лауазымды тұлға;
      11) айқасқан контаминация – заттардың, материалдардың немесе өнімнің басқа заттармен, материалдармен немесе өнімдермен ластануы;
      12) өлшеу құралын тексеру – өлшеу құралдарының белгіленген техникалық және метрологиялық талаптарға сәйкестігін анықтау және растау мақсатында мемлекеттік метрологиялық қызмет немесе басқа аккредиттелген заңды тұлғалардың орындайтын операцияларының жиынтығы;
      13) жартылай өнім – өңдеудің бір немесе бірнеше сатыларынан өткен және дайын өнім алу үшін одан әрі қолданылатын өнім;
      14) дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіру - шикізатты, материалдарды және жартылай фабрикаттарды алумен, технологиялық үдерістермен және оның ішінде оның бір кезеңін жүзеге асырумен, өндірілген өнімді сақтау және өткізумен, сондай-ақ барлық оларды бақылау түрлерімен байланысты дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы шығару сериялары үшін қажетті барлық жұмыс түрлерін қамтитын фармацевтикалық қызмет;
      15) өндірістік нұсқаулық – өндіру процесінің нақты бір бөлігін регламенттейтін өндірушінің ішкі құжаты;
      16) өндірістік санитария – жұмысшыларға қауіпті өндірістік әсерін азайтатын немесе болдырмайтын техникалық заттар мен ұйымдастырушылық шаралардың жүйесі;
      17) өндірістік орын – өндірістік үдеріс, сапа бақылауын іске асыратын арнайы тағайындалған мекемеде орналасқан орын;
      18) аралық өнім – өлшеніп салынған дайын өнім болғанға дейінгі, одан әрі өндірістік үдерістің одан әрі сатысын өтуі қажет, жартылай өңделген шикізат;
      19) хаттамалар – дайын өнімнің сапасына қатысты барлық факторлар мен бөлшектеп сатуды қоса алғанда өнімнің әрбір сериясын өндіруді айқындаушы құжат;
      20) стандартты операциялық жұмыс әдісі – жұмыстарды іске асыратын нұсқаулықты мазмұндайтын бекітілген жазба әдісі, берілген препарат пен затқа ғана міндетті емес, сонымен қатар жалпы сипаттағы операцияның жеке түрлерін орындауда: тазалау, киіндіру, қоршаған ортаны бақылау, сынамаларды сұрыптау, сынақтау жүргізу, құралдарды қолдану;
      21) технологиялық киім – персоналдардан, құралдардан, орыннан, шикізаттан, материалдар мен дайын өнімнен бөлінетін екіншілік контаминация бөліктерінен және микроорганизмдерден қорғануға арналған киім жиынтығы;
      22) технологиялық нұсқаулық – технологиялық үдеріс енгізу тәртібі туралы ақпаратты құрайтын өндіріс нұсқаулығының түрі;
      23) өндірістің технологиялық регламенті – дәрілік заттарды, медициналық мақсатындағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіру процесінде технологиялық процестерді жүргізу тәртібі мен шарттарын, өндіру әдісін, технологиялық нормативтерді, техникалық заттарды белгілейтін нормативті құжат;
      24) техникалық шарттар – медициналық мақсаттардағы бұйымдар мен медициналық техниканы бөлшектеп сатуда және өндіруде, сонымен қатар нақты бір типке, маркіге, модельге, түрге қабылдау тәртібі мен бақылау әдістерін қоса алғанда, өндірушімен бекітілген стандарт бойынша техникалық талаптарды бекітетін нормативті құжат;
      25) технологиялық үдеріс – дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіруге байланысты, сонымен қатар шикізат алу, қайта өңдеу, қаптама және дайын өнімді алу операциялары;
      26) қаптама материалы – ыдыс, қаптама және қосымша қаптама заттарды дайындауға арналған материал. Қаптама материалдарын препаратпен тікелей байланыста болуына немесе болмауына байланысты бастапқы және туынды деп бөледі;
      27) таза аймақ – контаминация бөліктері мен микроорганиздерге қоршаған ортаға бақылау жүргізуді қамтамасыз ететін аймақ, ол аймақ ішіне контаминанттар жиынтығының жиналуын, пайда болуын, енуін төмендету үшін құрылған және осындай әдіспен қолданылады;
      28) елеулі өзгерістер белгіленген деңгей шектерінің ар жағында тұрақтылықты жылдамдатылып сынау кезінде дәрілік заттардың сапа көрсеткіштерінің өзгеруі;
      29) нақты уақытта тұрақтылықты сынау (тұрақтылықты ұзақ мерзімді сынау) – сақтау мерзімін анықтау мақсатында жүргізген сынақтар, шартты сақтау мерзімін растау және дәрілік заттарды сақтау шарттары бойынша ұсынымдар жасау;
      30) стрестік жағдайларда тұрақтылықты сынау (тұрақтылықты стрестік сынау) жаңа дәрілік субстанциялар мен олардан дайындалған дәрілік препараттардың еріксіз ыдырау үдерісін зерттеу мақсатында жүргізілетін сынау;
      31) калибрлеу - өлшеу құралдарының көмегімен алынған мәннің арасындағы арақатынасты анықтайтын және мемлекеттік қадағалауға жатпайтын өлшеу құралдарын қолдануға жарамдылығын және (немесе) метрологиялық сипаттамаларының дәл мәндерін анықтау мақсатында эталонның көмегімен анықталған мәннің тиісті мәндері операцияларының жиынтығы;
      32) климаттық аймақжыл бойғы белгілі бір шарттардың артықшылығы бар аймақ;
      33) қайта бақылау кезеңі тиісті сақтау шарттары кезінде тұрақты дәрілік препараттардың дәрілік заттардың сапасымен қауіпсіздігі жөніндегі нормативтік құжаттарының талаптарына сәйкес келетін келесі бақылау күніне дейінгі уақыт кезеңі;
      34) қолдану кезеңітехникалық кезде еріту жолымен жасалған немесе көп дозалы контейнерде тұрған дәрілік препарат алғаш ашылғаннан кейін оны тұтынушыға пайдалануға болатын уақыт кезеңі;
      35) тұрақтылықтың өзіндік ерекшелігі жарамдылық мерзімі аяқталуына немесе қайта бақылау күніне дейін дәрілік заттың сапасы сәйкес келуі тиіс талаптар тізбесі;
      36) орташа кинетикалық температуратемператураның қазіргі арақатысы мен сынау уақыты кезінде оның ыдырау кинетикасына әсер ететін дәрілік затты сақтаудың есептелген орта жылдық температурасы;
      37) жарамдылық мерзімі – дәрілік зат, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техника жарамдылық уақыты өткеннен кейін пайдалануға жатпайды;
      38) сақтау мерзімі – дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың нормативтік құжаттарының талаптарына сәйкес сақталған жағдайда дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың сапасы мен қауіпсіздігі жөніндегі нормативті құжаттар үлгісінің талаптарына сәйкес уақыт кезеңі;
      39) тұрақтылық – белгіленген дәрілік заттардың қасиетін сақтау қабілеттілігінің шегінде үлгіленген нормативті құжаттардың үлгісі бойынша сақтау мерзімінің ағымы берілген сақтау мерзімін қайта бақылау кезеңі;
      40) тұрақтылықты жеделдетіп сынау – дәрілік заттардың ұзақ мерзімді сынақтарының жеке әсерлерін және регламенттелген сақтау шарттарынан қысқа әсерін бағалау мақсатында жүргізілетін сынақ;
      41) шартты сақтау мерзімі (алдын ала сақтау мерзімі) - тұрақтылықты жедел сынау негізінде белгіленген сақтау мерзімі.
      3. Дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың өндірісін дәрілік заттар, медицина мақсатындағы бұйымдар мен медициналық техника айналысы саласындағы дәрілік заттар, медицина мақсатындағы бұйымдар мен медициналық техниканы белгіленген заңдылық тәртібімен берілген өндіру құқығына лицензиясы бар субъектілер жүзеге асырады.
      4. Өндірілген және әкелінген дәрілік заттардың құрамында Қазақстан Республикасында қолдануға тыйым салынған бояғыштар мен қосымша заттар болмауы тиіс.
      5. Дәрілік заттарды өндіру кезінде өндіруші:
      1) дәрілік заттарды өндіру үшін қажетті дәрілік субстанциялар мен жартылай өнімдерді тек қана дәрілік заттарды өндіруге немесе дәрілік заттарды көтерме сатуға құқығын куәландыратын құжаты бар тұлғалардан сатып алады;
      2) дайын дәрілік заттарды тіркеу кезінде ұсынылған дәрілік заттардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау жөніндегі нормативті-техникалық құжатқа сәйкес тиісті өндіріс тәжірибиесі жағдайында жасалған және дәрілік субстанциялардан басқа, Қазақстан Республикасында тіркелген дәрілік субстанцияларды немесе жартылай өнімдерді қолданады;
      3) ұйымның өнім стандартында көрсетілген стандарттау бойынша нормативтік құжатқа сәйкес өндіру үдерісінде қосымша заттарын шығыс және буып-түю материалдарын пайдаланады;
      4) медициналық немесе фармацевтикалық қызмет түрін жүзеге асыру құқығына лицензиясы бар тұлғаларға шығарылатын дайын өнімдерді сатады;
      5) белгіленген сапа талаптарына сәйкес болмауы анықталғанда немесе болжанғанда өндірілген және сатылған дайын өнімнің кез-келген сериясын қайтарып алу жүйесіне ие болуы керек.
      6. Өндіруші дәрілік заттардың тұрақтылығын:
      1) қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсер етуі кезінде дәрілік заттар сапасының өзгергені туралы мәліметтерді алу;
      2) дәрілік заттардың сақтау мерзімі мен қайта бақылау кезеңін белгілеу;
      3) дәрілік заттарды сақтау шарттары бойынша ұсыныстарды жасау;
      4) дәрілік препараттың ерітілгеннен кейін немесе көпмөлшерлі контейнерді (қажет болған жағдайда) алғашқы ашқаннан кейін қолдану кезеңі мен ұсынылған сақтау шарттарын бекіту;
      5) сақтау мерзімінің соңында дәрілік препараттың белсенділігін кепілдендіру үшін қосылған белсенді қоспалардың шектен тыс көптігін негіздеу мақсатында жүргізеді.

2. Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен
медициналық техниканы өндіру және сапасын бақылау тәртібі

      7. Технологиялық үдеріс технологиялық регламентке, өндіру әдісін бекітетін, нормативтік-техникалық, техникалық құралдар, өндірісте технологиялық процестің жүргізілуін, дайын өнімді шығаруды қамтамасыз ету мақсатында, нормативтік-техникалық құжаттың талаптарына сәйкес іске асырылады.
      8. Технологиялық үдерісті, қажетті құралдар мен жабдықтарды қолдана отырып өндіруші ұйымның технологиялық регламентіне сәйкес осы мақсатқа тағайындалған орындарда білікті мамандар іске асыруы және бақылауы тиіс.
      9. Технологиялық үдеріс мына негіздемелер арқылы іске асырылады:
      бекітілген технологиялық регламент;
      шикізат сынамаларын сұрыптау бойынша нұсқаулық;
      кіріс шикізатының нәтижелерін тіркеу журналы;
      өндірістік нұсқаулар, технологиялық нұсқаулар;
      зарарсыздандыру процесін бақылау (зарарсыздандырылатын заттар мен материалдардың массасы, көлемі, құрамын ескере отырып зарарсыздандыру тәртібі және әдісін мазмұндайтын ақпараты бар журнал);
      зарарсыздандыру процесінің тиімділігін бақылау (бақылау-өлшеу құралдарының, химиялық және биологиялық индикаторлардың болуы);
      біріншілік және екіншілік буып-түю материалдарын қолдану (буып-түю материалдарының қабылдап алу және біріздендіру, дайындау, пайдалану үдерісі мен бақылау әдісін, ескірген және пайдаланудан шыққан буып-түю материалдарын жою әдісі мен әрекеттерін көрсете отырып);
      буып-түю материалдарының заттардың химиялық құрамына сәйкестігі;
      таңбалау кезінде қабылдау тәртібі мен таңбалау материалдарын идентификациялауын айқындайтын нұсқаулық;
      буып-түю және таңбалау материалдарының сақтау шарттары мен сақталуын қамтамсыз етуді бақылау.
      10. Бекітілген технологиялық регламентімен әрбір дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар және медициналық техниканың өндіру үдерісінде арнайы өндірістік нұсқауларда жазылған.
      11. Өндірістік нұсқаулар екі ұшты ұғымға жол бермейтін көрсеткіштерді мазмұндайды.
      12. Өндірістік нұсқаулықтарды өндірушінің басшылары әзірлейді, қайта қарайды және бекітеді.
      13. Өндіруші мынадай өндірістік нұсқаулықтарды әзірлейді:
      1) штаттық кестеге сәйкес барлық жұмыс орындарына арналған технологиялық нұсқаулықтар;
      2) сынамаларды сұрыптау нұсқаулығы;
      3) еңбекті қорғау және техникалық қауіпсіздік бойынша нұсқаулық;
      4) өндірістік санитария мен гигиена нұсқаулығы;
      5) өрт қауіпсіздігі нұсқаулығы;
      6) жаңа шығарылатын дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіруге, жаңа өндірістер мен құрылымдарды жасау нұсқаулықтары;
      7) құрылғыны жөндеуге дайындау бойынша нұсқаулық;
      8) құрылғыларды, өлшеу құралдарын, автоматизация құралдарын пайдалану жөніндегі нұсқаулық;
      9) өндіру және сақтау кезінде шикізат, жартылай өнім, материалдар, аралық және дайын өнімдердің микробты контанимацияға ескерту нұсқаулығы;
      10) қоршаған ортаны бақылау жөнінде нұсқау;
      11) бүлінген өнімді жою немесе қайта өңдеу туралы нұсқау.
      14. Дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың әрбір өндірістік сериясына дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың сериялары хаттамасы жасалады.
      15. Дәрілік ортаның хаттамасында медицина бұйымдары мен медицина техникасының әрбір жасалған технологиялық үдерісі бекітіліп отырады, содан кейін технологиялық операция жасаған жауапты адамның қолы қойылады.
      16. Өндірістік үдерістегі дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканың әрбір сериясының хаттамасы дайын өнімнің нақты сериясын өндіру және оны өткізу барысын қадағалауды қамтамасыз ететін ақпараттың толық көлемін, сондай-ақ дайын өнімнің сапасына қатысты барлық факторларды қамтиды.
      17. Дайын өнімді сақтауда дәрінің сапасы медицина жабдықтарына ыңғайлы орында жүзеге асырылады. Бұл өнімдерді сақтау нормативті-техникалық құжатқа жазылып, сапа қауіпсіздігі туралы бақылау орнатылады.
      18. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес улы, есірткілік әсері бар, өрт қауіптілігін төндіретін, жарылғыш заттар белгілі уақытта сақталатын дәрі өнімдері арнайы жағдай жасалған орындарда сақталады.
      19. Өндіруші ұйым мыналарды қамтамасыз ететін құжаттама жүйесін ұйымдастырады:
      1) дәрілік заттар, медициналық бұйым мен медицина техникасын өндіру және оны қолдану туралы толық регламент болуы тиіс;
      2) барлық технологиялық және операцияға көмектесетін процестер дәрілік заттарды өндіретін арнайы ұйымдарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медициналық техниканы тіркеу;
      3) өндіру орнының тарихынан әрбір ұжымның өнімін бақылау;
      4) дәрілік заттардың өндірілуін медициналық және медициналық техникасының құжаттарын бір жыл мерзімінде сақтау;
      5) құжаттардың және өндірістің өзгеру процесін қадағалау;
      6) мұрағаттағы материалдарды және құжаттарды мерзіміне қарай сақтау;
      7) құжаттарда көрсетілген талаптарды дұрыс түсіндіру және өз уақытында қаралатын ұйым құжаттарын қарау;
      8) құжаттарды қарау тек қана қызметке сай.
      20. Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар және медициналық техниканы өндіруде төмендегі құжаттар қажет:
      1) өнімге деген талаптарды белгілеу, қолдану және өндіру құжаттарын белгілеу;
      2) технологиялық регламент;
      3) технологиялық үдерістермен тығыз байланысты өндірістік нұсқаулар;
      4) жұмыстың әдістемелік, төменде көрсетілген жұмыс түрлерімен анықталады: қолданбалы техникалық қызмет көрсету және құрал–саймандарды тазалау, сынамаларды талдау, сынау, киім ауыстыру, тазалық сақтау.
      Жұмысты әдістемелік құжат ретінде де қолданылуы,өнімнің техникалық регламентін толықтырылуы.
      Стандартты жұмыс әдістемесі жұмысқа өндірістік нұсқаулық түрінде рәсімделуі мүмкін. Олар технологиялық процеске тікелей қатысы жоқ;
      5) өнімнің сапасына әсер ететін, дайын өнімнің дайындалу процесін көрсететін хаттамалар сериясы, өндірісті қоса алғанда, бақылау, таратылуы және басқа да процестер;
      6) өнімді аналитикалық әдіспен сынау;
      7) өндірістік тіркеу жазбалары;
      8) әртүрлі тіркеу құжаттары мен зертханалық журналдар;
      9) пайдалану мерзімін тіркеу журналы;
      10) температуралық тәртіпті, ылғалдылықты тіркеу журналы;
      11) лауазымдық нұсқаулар;
      12) жұмыс орнында қызметкерлерге техника қауіпсіздігі және өртке қарсы қауіпсіздгі бойынша кіріспе нұсқаулық жүргізу бойынша нұсқаулар журналы;
      13) бүлінген өнімді жою немесе қайта өңдеуді растайтын құжат;
      14) өзіндік бақылау жүргізуге, бақылау және қадағалау функцияларын іске асыратын мемлекеттік органдармен жүргізілген алдыңғы тексерулердің анықтамасы (акттері);
      15) өндірістік әрекетті реттейтін нормативті актілер;
      16) анықтамалық әдебиеттер;
      17) өндіретін өнімге тіркеу құжаты жиынтығының файлы;
      18) дәрілік заттарды, медицина мақсатындағы бұйымдарды және медицина техникасын өндіруге құқы бар мемлекеттік лицензия.
      21. Өндірушіде барлық өндірісітік журналдар нөмірленіп, тігіледі, мөрмен бекітіліп және өндірісі мекемесінің қолы қойылады.
      22. Өндірушінің құжаттары оның сақталуын қамтамасыз ететін жерде болады.
      23. Сапаны бақылау мыналардан:
      1) сынамаларды сұрыптау;
      2) дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өнімді талдамалық сынақтау әдісіне сәйкес сынау;
      3) белгіленген тәртіппен сынақтардың нәтижелерін (талдау хаттамасын) беруден тұрады.
      24. Бақылау сапасын іске асыру үшін мыналарды талап етеді:
      1) өндіруші оқытылған қызметкерлері, бекітілген сынамаларды сұрыптау әдісі, шикізатты, материалдарды, жартылай өнімдерді, аралық және дайын өнімдерді сынау және бақылауға қажетті техникалық заттары болуы керек.
      2) дайын өнім сандық және сапалық құрамы бойынша, тазалығы, буып-түю және таңбалауы нормативті техникалық құжаттың талаптарына сәйкес болуы керек.
      25. Сапа бақылау қызметіне қойылатын талаптар:
      негізгі өндірісі үшін тағайындалған шикізаттың, материалдардың, жартылай өнімнің, жиынтық бұйымдарының кіру бақылауы;
      өндірісі үдерісіндегі аралық бақылау;
      шығыс шикізатын өндірісте сақтау жерінен және цехтан цехқа өткізгенде талаптардың орындалуын бақылау;
      дайын өнімді бақылау және препараттың тұрақтылығын қадағалауда бекітілген пайдалану мерзімі ішінде жыл сайын және оның аяқталғаннан кейін бір жыл ішінде жүргізілген сынаулардың нәтижелері жұмыс журналында белгіленеді.
      26. Сапа бақылау қызметінде шығыс шикізатының, материалдарының, дәрілік заттардың және медициналық мақсаттағы бұйымдарды қайта сынақтау жүргізу қажет болғанда қажетті санда үлгілері сақталуы керек.
      27. Сапа бақылау қызметі өз әрекетінде мыналарды қолданады:
      1) шығыс шикізат, қосымша, буып-түю және таңбалау материалдарын, жартылай өнімдерді және дайын өнімдердің сұрыптау сынамасын жүргізу бойынша нұсқаулық;
      2) шығыс шикізат, қосымша, буып-түю және таңбалау материалдарын, жартылай өнімдерді және дайын өнімдердің кіру бақылауын іске асыру бойынша нұсқаулық;
      3) шығарылатын өнімнің және талдау жүргізу әдісіне нормативті–техникалық құжат;
      4) дайын өнімнің жарамдылық мерзімі аяқталғаннан кейін барлық дайындалған серияларға, барлық талдау нәтижелерінің көшірмесінің құжаттары бір жыл ішінде сақталады, бірақ үш жылдан кем емес;
      5) сақтау кезінде препараттың тұрақтылығын бақылауда сынақ нәтижесі мен әдістері тіркеу журналдарын қолданады.

3. Сынақтарды жүргізу және дәрілік заттарды
сақтау және қайта бақылау мерзімін бекіту тәртібі

      28. Стресстік тұрақтылықтың сынақтаулары дәрілік заттарды жасау кезінде қолданылады және тұрақтылықтың жеделдетілген сынақтарынан өзгешеленетін жағдайларда жүзеге асырылады.
      Тұрақтылыққа стресстік сынақтау мына мақсатта жүргізіледі:
      1) ыдырау реакциясының бағыты мен сипаттамасын анықтау (химизм процессі);
      2) негізгі ыдырау өнімдерін анықтау және белгілеу;
      3) сынақталатын обьектлерде өнімнің ыдырауын анықтап жинақтау және валидация әдістерін анықтау.
      29. Жеделдетілген тұрақтылыққа сынақтау дәрілік препараттарды жасау, тіркеу құжаты жиынтығын дайындауда және дәрілік заттың сапасын растауда, қатаң жағдайда ыдырау процесінің жеделдетуін және дәрілік заттың физико-химиялық құрамының нашарлануына әкеледі.
      Жеделдетілген тұрақтылыққа сынақтау мына мақсатта жүргізіледі:
      1) ұсынылған сақтау шартынан қысқа уақытта ауытқу әсерін бағалау, мысалы транспорттау кезінде туындағанда;
      2) дәрілік препараттың құрамындағы барлық өзгерістердің әсерінің болмауын растау және технологиялық процесс кезіндегі өнім тұрақтылығына растау;
      3) шартты сақтау мерзімін бекіту (қайта бақылау кезеңі) және сақтау шарттары бойынша ұсыныстар жасау;
      4) дұрыс дәрілік форма, орама және дәрілік препараттың герметизация жүйесін таңдау.
      30. Тұрақтылыққа жеделдетілген сынақтау дәрілік заттардың физикалық өзгерісін болжауға мүмкіндік бермейді, термолабилді дәрілік субстанцияладың тұрақтылығын зерттеу үшін жүргізілмейді (биологиялық текті субстанциялар) және олардың дәрілік препараты, сонымен қатар дәрілік формалар реті (эмульсия, кейбір жақпалар, суппозиторлар).
      31. Ұзақ мерзімді тұрақтылыққа сынақтау дәрілік заттарды жасауда, тіркеу құжаты жиынтығын дайындауда, дәрілік заттың сапасын растау үшін және тіркеу құжаты жиынтығына өзгерістер енгізу дәрілік заттың шартты сақтау мерзімі өтіп кеткенде немесе ағымында өндіру елінде жинақталу (физикалық, химиялық, биологиялық, биофармацевтикалық және микробиологиялық).
      Ұзақ мерзімді тұрақтылыққа сынақтау мына мақсатта жүргізіледі:
      1) шартты сақтау мерзімін растау;
      2) сақтау мерзімін бекіту (қайта бақылау кезеңі) және сақтау шарттары бойынша ұсынылған жұмыстар;
      3) қолдану кезеңін бекіту;
      4) дәрілік препараттың құрамындағы барлық өзгерістердің әсерінің болмауын растау және технологиялық процесс кезіндегі өнім тұрақтылығына растау.
      32. Тұрақтылықты сынауға арналған дәрілік субстанциялар сериясы толық масштабты өндіріс жағдайында немесе тәжірибелі-өнеркәсіптік өндіріс масштабында алынады.
      33. Тұрақтылық жөнінде негізгі ақпарат алу үшін дәрілік субстанциялардың зертханалық үлгілерін пайдалануға жол берілмейді. Мұндай үлгілердің сыналуы туралы мәліметтер дәрілік субстанциялардың тұрақтылығын растайтын қосымша деректер ретінде пайдаланылады.
      34. Дәрілік субстанциялар үлгілері:
      1) жылдамдатылған және ұзақ мерзімді сынау жүргізу үшін кем дегенде үш сериядан;
      2) стресстік сынау жүргізу үшін бір сериядан іріктелуі тиіс.
      35. Дәрілік субстанциялардың тұрақтылығына ұзақ мерзімдік сынау жүргізу кезінде олар салынған қаптама, оны сақтау және сату, немесе моделдеу үшін қолданылатын қаптамамен ұқсас болуы тиіс.
      36. Дәрілік субстанцияларды сынау үшін өлшемі кішірейтілген қаптама пайдаланылады.
      37. Стресстік сынаудың жекеленген түрлері қапталмаған үлгілерге жасалады.
      38. Сынау сақтау кезінде өзгеріске ұшыраған және сапасына, қауіпсіздігіне және (немесе) тиімділігіне әсер еткен қасиеттерін (сапа көрсеткіштерін) көрсетуі тиіс.
      39. Тұрақтылық ерекшелігі физикалық, химиялық және микробиологиялық сынаулар кезінде алынған сипаттама жиынтығын қамтуы тиіс.
      40. Сапа көрсеткіштерінің кешігу шегі клиникалық емес сынаулар кезінде пайдаланылған дәрілік субстанциялардың толық сипаттамасы (бейіні) негізінде анықталуы тиіс.
      41. Тұрақтылықты сынау тек валидирленген әдістеменің көмегімен ғана жүргізу керек.
      42. Сынау ұзақтығы мен шарттары дәрілік субстанцияны әкелу және одан әрі қолдану кезіндегі шарттары мен сақтау мерзіміне сәйкес келуі тиіс. Дәрілік заттардың тұрақтылығын сынау шарттары осы Ережеге 1-қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген.
      43. Стресстік сынауларда:
      1) температура жылдамдатылған сынаудың температурасына қарағанда кем дегенде 100С-ден аса белгіленеді;
      2) температураның әсері оның 100С-ге жүйелі жоғарылауы кезінде зерттелуі тиіс;
      3) салыстырмалы ылғалдылығы 75%-дан кем болмауы керек;
      4) гидролизге ұшырауы қышқыл-сілті балансының (рН) кең диапазонында (субстанцияны ерітінді немесе суспензия түрінде қолданған кезде) зерттелуі тиіс;
      5) қышқылдану мен фотолизді бағалау жүргізілуі керек;
      6) жарық әсері 1,2*10 лк*с кем емес жалпы жарық экспозициясы және 200 Вт*с/м2 кем емес жақын УК-аймақтағы энергетикалық экспозициясы кезінде зерттелуі керек.
      44. Жылдамдатылған сынауларда:
      1) температура ұзақ мерзімді сынаудың температурасына қарағанда кем дегенде 15оС-ге жоғары;
      2) салыстырмалы ылғалдылық болжанған сақтау шарттарымен салыстырғанда жоғары болу керек;
      3) көбінесе температура 40±2оС-де белгіленеді және салыстырмалы ылғалдылығы 75±5%.
      45. Ұзақ мерзімді сынауларда:
      1) шарттары дәрілік заттардың болжанған сақтау шарттарына ең көп жақындауы тиіс;
      2) көбінесе температура 25±2оС-де белгіленеді және салыстырмалы ылғалдылығы 60±5%.
      Әртүрлі халықаралық климаттық аймаққа арналған теориялық (есептік) сақтау шарттары негізінде шығарылған дәрілік заттарды ұзақ мерзімді сынау шарттары осы Ережеге 2-қосымшада көрсетілген.
      46. Үлгілерді бақылау жиілігі дәрілік заттың тұрақтылығымен анықталады.
      47. Тұрақтылығы аз дәрілік заттар мынадай кезеңмен бақылануы тиіс:
      1) жылдамдатылған сынауларда ай сайын алғашқы алты ай ішінде, содан кейін қажет болған жағдайда үш айдан кейін;
      2) ұзақ мерзімді сынауларда бірінші жыл бойы әр үш ай сайын, екінші жыл ішінде әр алты ай сайын, содан кейін жыл сайын.
      Тұрақтылығы аз дәрілік заттар тізбесі осы Ережеге 3-қосымшада көрсетілген.
      48. Тұрақтылау дәрілік заттарды сынау аз жиілікпен жүргізіледі:
      1) жылдамдатылған сынауларда – ай сайын алғашқы үш ай ішінде, содан кейін қажет болған жағдайда үш айдан кейін;
      2) ұзақ мерзімді сынауларда – алғашқы жыл ішінде әр алты ай сайын, содан кейін жылына бір рет.
      49. Стресстік сынауларда бақылау жиілігі сақтау режимінің температурасымен анықталуы тиіс: сақтау температурасы қаншалықты жоғары болса, үлгілерді сынауды соншалықты жиі жүргізу керек.
      50. Жылдамдатылған сынақтар нәтижесін бағалау дәрілік субстанцияның сапа көрсеткіштерінің маңызды өзгерістерінің жоқ болуын анықтайды. Сапа көрсеткіштері тұрақтылық ерекшелігі шегінен шыққан өзгерістер маңызды болып саналады.
      51. Егер дәрілік субстанцияларды жеделдетіп сынаған кезде маңызды өзгерістер анықталса, онда сынақ аралық жағдайда мысалы 30±2о температурада және салыстырмалы ылғалдығы 60±5% жүргізу керек.
      52. Сақтау мерзімі:
      1) шағын төзімді дәрілік заттарға және биологиялық текті дәрілік заттарға жатады;
      2) тіркеу деректерінде, нормативтік құжаттамаларда, медициналық қолдану жөніндегі нұқсаулықтарда көрсетіледі;
      3) ұзақ мерзімді тұрақтылықты сынау нәтижелерінің негізінде тәжірибе арқылы белгіленеді;
      4) дәрілік заттың тұрақтылығын растайтын жаңа деректерге байланысты ұзартуға немесе ұзақ мерзімді сынақтың ең жақын қол жететін нүктесіне дейін қысқартуға жатады.
      53. Қайта бақылау кезеңі:
      1) маңызды тұрақтылығы бар синтетикалық дәрілік субстанцияларға жатады;
      2) субстанцияның тұрақтылығын ұзақ мерзімді сынау нәтижелері негізінде тәжірибе жүзінде белгіленеді;
      3) субстанцияның тұрақтылығын анықтайтын жаңа деректерге байланысты ұзартуға жатады.
      54. Сақтау мерзімін немесе қайта бақылау кезеңін анықтау үшін сапа көрсеткіштерінің қисық тәуелділігін ("Сандық анықтау", "Ыдырату өнімдері") сынақ уақытына байланысты құрады. Кинетикалық қисықтар арифметикалық немесе логарифмикалық шкалаға байлысты сызықтық, төртбұрыш немесе кубик түрінде ұсынылады.
      55. Жеке және біріккен серияларға алынған тұрақтылық бойынша мәліметтердің жарамдылығын тексеру үшін математикалық статистика әдісі қолданылады. Сақтау шарттары мен /қайта бақылау кезеңін жеке сериялардың тұрақтылығы бойынша мәліметтердің жарамдылық дәрежесіне байланысты осы Ережеге 1-қосымшаның 2-кестесіне сәйкес анықтайды.
      56. Сақтау мерзімін/қайта бақылау кезеңін есептеу мынадай тәртіпте орындалуы тиіс:
      1) кинетикалық қисық ыдырауды құру (жіктеу) (мысалы, сынақ уақытына байланысты белсенді ингредиенттің графикалық ыдырау дәрежесіне байланысты) дәрілік субстанцияның үш сериясына арналған;
      2) статистикалық әдістерді пайдаланып орташа кинетикалық қисық ыдырауларды алу (сенімді ықтималдылық 95 %);
      3) тұрақтылық ерекшеліктерімен реттелген төменгі жіберілетін шекке сәйкес келетін (мысалы, белсенді ингредиенттің сандық құрамы), орташа кинетикалық қисық уақытты анықтау.
      57. Тұрақтылығын сынауға арналған дәрілік препараттың сериялары, толық масштабты өндіріс немесе өндіріс-тәжірибелік өндіріс жағдайында алынады.
      58. Дәрілік препараттың зертханалық үлгілері тұрақтылық туралы негізгі ақпаратты алуға жатпайды. Осындай үлгілердің сынағы туралы мәліметтер дәрілік препараттың тұрақтылығын растайтын тек қосымша мәліметтер ретінде ғана қолданылады.
      59. Дәрілік препараттың сыналатын сериялары дәрілік субстанцияның әртүрлі серияларын пайдалану арқылы жүргізіледі.
      60. Дәрілік препараттардың үлгілері мынадай талаптармен қанағаттандырылады:
      1) кем дегенде үш сериядан таңдалады;
      2) бірдей құрам;
      3) бір дәрілік түр;
      4) ыдыс-қаптама элементтерімен қаптамада болады, сонымен дәрілік препарат тауар айналымына түседі (тұтынушы қаптамасы).
      61. Дәрілік препараттарды сынау тұтынушы қаптамасында жүргізіледі.
      62. Егер қаптамаға әртүрлі ыдыс немесе әртүрлі қаптама материалдары пайдаланылса, онда сынақ ыдыстың әр түріне немесе материалдарға жүргізіледі. Қаптаманы ауыстыру (қаптама материалдарын) тұрақтылықты сынауды жүргізуге міндеттейді.
      63. Қаптамамен қорғалмаған дәрілік препараттың тұрақтылығын сынау стрестік сынаулардың бір бөлігін құрайды және қаптаманың оңтайлы таңдалған вариантын қосымша растау ретінде ыдыс-қаптама жүйені бағалауға қызмет етеді.
      64. Сынақ сақтау кезінде өзгеріске ұшыраған қасиеттерді (сапа көрсеткіштері) қамтиды және дәрілік препараттың сапасына, қауіпсіздігіне және (немесе) тиімділігіне әсер етуі мүмкін.
      65. Тұрақтылық ерекшелігі физикалық, химиялық, биологиялық және микробиологиялық сынақтар кезінде алынған сипаттама жиынтығын қамтиды. Барлық дәрілік түрлердің сапа көрсеткіштерінің тізбесіне мыналар міндетті түрде кіруі керек:
      1) сипаттамасы;
      2) туыстас қоспалар (ыдырау өнімдері);
      3) белсенді заттарды сандық анықтау.
      66. Қалған сапа көрсеткіштерін тұрақтылық ерекшеліктеріне қосу дәрілік түрімен анықталады. Әр түрлі дәрілік түрдің тұрақтылығын сынау кезінде қажетті сапа көрсеткіштерінің тізбесі осы Ережеге 1-қосымшаның 3-кестесінде көрсетілген.
      67. Дәрілік препаратта микробқа қарсы консерванттар бар болғанда сынаққа олардың сандық құрамын төмендеу дәрежесі сақтау үдерісінде консерванттардың тиімділігін дәлелдейтінін қосады.
      68. Тұрақтылық ерекшелігінде (сақтау мерзімінің соңында) шығару кезінде спецификациядан қабылданатын және негізделген тұрақтылықты бағалауда және сақтау кезіндегі бақыланатын өзгерістерге негізделген ауытқулар жіберіледі.
      69. Тұрақтылықты сынау тек валидациялық әдістердің көмегімен жүргізіледі. Егер әдістер фармакопеялық болса, онда олардың валидациясы жүргізілмейді.
      70. Сынаулардың ұзақтығы мен шарттары жеткізу кезіндегі сақтау шарттары мен мерзіміне және дәрілік препаратты одан әрі қолдануына сәйкес келуі тиіс.
      71. Жылдамдатылған сынауларда:
      1) температура ұзақ мерзімді сынаулардың температурасына қарағанда кем дегенде 15оС-ден жоғары болуы тиіс;
      2) салыстырмалы ылғалдығы күтілген сақтау шарттарымен салыстырғанда жоғары болуы тиіс;
      3) көбінесе температура 40±2оС белгіленеді және салыстырмалы ылғалдылығы 75±5%.
      72. Ұзақ мерзімді сынауларда:
      1) шарттар дәрілік заттарды сақтаудың болжалды ең жоғары шарттарына жақындайды;
      2) температура 25±2оС және салыстырмалы ылғалдығы 60±5%.
      73. Егер негізделген болса сынаудың басқа шарттары жіберіледі.
      Жекелегенде, қыздыруға сезімтал дәрілік препараттарға, төменгі температурада қатар сынақ жүргізу жатады, ол ұзақ мерзімдік сынаулардың температурасын анықтайды.
      74. Төменгі температура кезінде физикалық немесе химиялық қасиеттерінің өзгеруі тән дәрілік препараттарға ерекше көңіл бөлінеді. Оған седиментацияға бейім суспензиялар және эмульсиялар, сонымен қатар жабысқақтығы өсуі мүмкін кремдер, майлар және жұмсақ дәрілік заттар жатады. Мысалы, егер дәрілік препараттың ұзақ мерзімдік сынағы салқын режимде жүргізілсе, онда оның жылдамдатылған сынақтары 25±2оС температурада және салыстырмалы ылғалдығы 60±5% жүргізіледі.
      75. Жоғары салыстырмалы ылғалдықта сынақ қатты дәрілік түрлерге жүргізіледі. Көрсетілген шарт сұйық дәрілік түрлерге міндетті емес, қаптамасы тиісті нығыздау кезінде ылғал өткізбейді және, керісінше, суды жоғалтуға кедергі жасайды (ерітінділер, суспензиялар, эмульсиялар).
      76. Егер дәрілік препарат (мысалы, ерітінділер, тамшылар) жартылай өтетін материалдан жасалған ыдысқа қапталса (пластик пакеттер, пластик тюбик-тамшылатқыштар), онда тұрақтылықты сынау төменгі салыстырмалы ылғалдылықта жүргізіледі (мысалы, 10-12%). Соңғы шарт осы секілді қаптамадағы дәрілік препараттарға қауіп факторы болады.
      77. Үлгілерді бақылау жиілігі дәрілік заттардың тұрақтылығымен анықталады.
      78. Құрамында тұрақтылығы аз дәрілік заттары бар дәрілік препараттар мынадай кезеңмен бақыланады:
      1) жылдамдатылған сынауларда ай сайын алғашқы алты айда, содан кейін қажет болған жағдайда үш ай сайын;
      2) ұзақ мерзімді сынауларда алғашқы бір жыл бойы әр үш ай сайын, екінші жыл ішінде әр алты ай сайын, одан кейін жыл сайын.
      79. Құрамында тұрақтылау дәрілік заттары бар дәрілік препараттарды сынау аз жиілікпен жүргізіледі:
      1) жылдамдатылған сынауларда – ай сайын алғашқы үш ай ішінде, содан кейін қажет болған жағдайда үш айдан кейін;
      2) ұзақ мерзімдік сынауларда – әр алты ай сайын алғашқы жыл бойы, содан кейін жылына бір рет.
      80. Жылдамдатылған сынақтар нәтижесін бағалау дәрілік препараттың сапа көрсеткіштерінің маңызды көрсеткіштерінің болмауын анықтайды.
      81. Мына өзгерістер маңызды болып саналады:
      1) белсенді ингредиент құрамын алғашқы мәнінен 5%-ке төмендету (шығарылу сәтінде);
      2) кез-келген ыдырау өнімінің белгіленген шектен жоғарылауы;
      3) рН сутегі көрсеткішінің белгіленген мәніне сәйкес келмеуі;
      4) таблеткалардың, капсулалардың және суппозиторийлердің еру жылдамдығы, белгіленген нормаларға сәйкес келмеуі;
      5) сыртқы түрі және физикалық қасиеттерінің белгіленген нормаларға сәйкес келмеуі (түсі, гомогендігі, қаттылығы, пісіру, ылғалсыздандыру және басқалары).
      Белгіленген нормалармен немесе шектермен мұндай жағдайда тұрақтылық ерекшелігімен реттелетін сапа көрсеткіштерінің мәні түсініледі. "Мәнді өзгерістер" белсенді ингредиенттің сандық құрамында және "белгіленген ауытқу нормаларына сәйкес келмеуі" ұғымдарын араластыруға болмайды. Егер мәнді өзгерістер дәрілік препараттың жылдамдатылған сынағында анықталса, онда сынақ аралық жағдайда, мысалы, 30±20С температура кезінде және салыстырмалы ылғалдығы 60±5% 1 жыл бойы қайталанады.
      82. Дәрілік препараттың тұрақтылығын ұзақ мерзімді сынау кезінде бірінші кезекте органолептикалық сипаттағы өзгерістерді белгілейді:
      түсінің өзгеруі;
      қақ, тыртық, көпіршік түзілуі;
      гомогенді емес сыртқы түрі;
      кристаллизациялау;
      бөліктер, бұлыңғырлық, тұнба;
      седиментация, пісіру, агломерация;
      иіс (газ жиналуы);
      қышқыл татуы;
      эмульсия фазаларын бөлу және т.б.
      83. Сынақты орындаушылар әрекеті химиялық тазалығын бағалауға, белсенді заттың сандық құрамын анықтауға және басқа сапа көрсеткіштерінің тұрақтылық спецификациясына сәйкес келуін анықтау.
      84. Шартты сақтау мерзімі:
      1) тек болжауға мүмкіндік береді, бірақ сақтау мерзімін белгілемеу керек;
      2) жаңа дәрілік затқа уақытша оның тіркеу сәтінде ұзақ мерзімдік сынақтың нәтижелері толық көлемде белгіленеді;
      3) тұрақтылыққа жылдамдатылған сынақ жүргізу жолымен анықталады;
      4) тұрақтылық мәліметтеріне байланысты дәрілік препараттың тұрақтырақ сериясына есептелген;
      5) ұзақ мерзімдік сынаулармен қамтылған кезең (аз тұрақты дәрілік препараттар) тіркеу құжатын беру кезінде екеуден аспайды. Мысалы, егер тұрақтылықтың ұзақ мерзімдік сынауларының нәтижесі тіркеу құжат жиынында 18 ай кезеңіне ұсынылса, онда дәрілік препаратты тіркеу кезінде тапсырылған шартты сақтау мерзімі 36 айды құрайды.
      85. Шартты сақтау мерзімін есептеу (t) Вант-Гоффтың эмпирикалық ережесіне температураға химиялық реакцияның жылдамдығына байланысты негізделген. Оның мәнін температуралық коэффициенттің реакция жылдамдығының шамалық мәнімен (ү = 2,5), мынадай формулада анықтайды:

         /\T       
t = ү 10* tо

      to– жылдамдатылған сынау мерзімі; /\Т – жылдамдатылған және ұзақ мерзімдік сынаулардың температураларының әртүрлілігі.
      Мысалы, егер /\Т = 15оС, to= 6 айға, онда:

t = 2,51,5 * 6 = 24

      Осылайша, жылдамдатылған сынау мерзімі 6 ай шартты сақтау мерзіміне 24 айға сәйкес келеді.
      86. Шартты сақтау мерзімін белгілеуге арналған ең төменгі сынаудың ұзақтығы (тіркеу құжаттар жиынын беру сәтінде) жалпы жағдайда құрайды:
      1) жылдамдатылған сынауларда – алты ай;
      2) ұзақ мерзімдік сынауларда – он екі ай.
      87. Шартты сақтау мерзімін жиырма төрт ай мынадай шарттарды сақтаған жағдайда белгіленеді:
      белсенді ингредиенттің тұрақтылығы туралы мәліметтің болуы;
      дәрілік препараттың сапа көрсеткіштерінде маңызды өзгерістердің жоқ болуы;
      осындай сақтау мерзімінің ұқсас дәрілік препараттарда бар болуы;
      толық шартты сақтау мерзімін қамтитын және алынған нәтижелерді мемлекеттік тіркеу кезінде сараптама жұмыстарын жүзеге асыратын сараптама органына ұсыну өндірушінің ұзақ мерзімдік сынақ жүргізу туралы кепілдік міндеттемесі.
      88. Сақтау мерзімін анықтау үшін сынау уақытынан сапа көрсеткіштерінің ("Сандық анықтау", "Ыдырату өнімдері") қисық тәуелділігін жасайды. Кинетикалық қисықтар сызықтық, төртбұрыш, немесе кубик түрінде арифметикалық және логарифмикалық шкалаға сәйкес ұсынылады.
      89. Тұрақтылық жөніндегі жеке және біріккен серияларға алынған мәліметтердің жарамдылығын тексеру үшін математикалық статистика әдісі қолданылуы қажет. Сақтау мерзімін анықтау осы Ережеге 1-қосымшаның 2-кестесінде көрсетілгендей, тұрақтылық жөніндегі жеке сериялардың вариабельді дәрежесіне байланысты болады.
      90. Сақтау мерзімін есептеу мынадай жолмен орындалады:
      кинетикалық қисық ыдыратуды құру (мысалы, сынақ уақытына байланысты белсенді ингредиентті графикалық ыдырату дәрежесі) дәрілік препараттың үш сериясына арналған;
      орташаланған кинетикалық қисық ыдырауды статистикалық әдістерді пайдалана отырып алу (сенімді ықтималдылықта 95%);
      орташаланған кинетикалық қисық уақытқа төменгі шекке сәйкес келетін (мысалы, белсенді ингредиенттің сандық құрамы) реттелетін тұрақтылық ерекшеліктерін анықтау.
      91. Дәрілік заттарды қайта бақылау кезеңі мен сақтау мерзімі сақтау шарттарына байланысты анықталады.
      Сақтау шарттары:
      дәрілік заттың тұрақтылығын бағалауға негізделген (дәрілік субстанция, дәрілік препарат);
      дәрілік затты тарату желісінде сақтау режимінде;
      фармацевтикалық өнімді таңбалау кезінде заттаңбада көрсетіледі.
      92. Тіркеу құжаттар жиынында сақтаудың температуралық режимін көрсету, оған мынадай типтік атаулар кіреді:
      "30оС аспайтын температурада сақтау керек";
      "15-25оС температурада сақтау керек";
      "2-8оС температурада сақтау керек" (тоңазытқышта салқындатқан кезде, қатырмастан);
      "-5-тен -20оС дейінгі температурада сақтау керек" (тоңазытқыш камерада);
      "-18оС төмен температурада сақтау керек" (терең қатыру жағдайында).
      93. "Қоршаған орта жағдайлары" немесе "бөлме температурасы", сөздерін қолдануға болмайды.
      94. Қажет болған жағдайда сақтау шарттарына арнайы талаптар көрсетіледі:
      "Қатыруға болмайды" (қатыруға шыдамайтын дәрілік заттар үшін);
      "Жарықтан қорғалған жерде сақтау керек" (жарыққа сезімтал дәрілік заттар үшін);
      "Құрғақ жерде сақтау керек" (ауа ылғалының әсерінен жеңіл гидролизденетін дәрілік заттар үшін).
      95. Дәрілік заттарды құрғақ жерде сақтау 40-60% дейінгі салыстырмалы ылғалдықты қарастырады.
      96. Ескертпе көрсеткіштер "Жарықтан қорғалған жерде сақтау керек" және/немесе "Құрғақ жерде сақтау керек" дәрілік заттардың тұрақтылық мәселесін жасыру мақсатында қолданылмайды.
      97. Дәрілік заттарды сақтау шарттарының тұрақтылықты сынау шарттарынан айырмашылығы бар.
      98. Құрғақ, жақсы желдетілетін үй-жайларда сақтауды қарастыратын, бөтен иісті болдырмайтын, ластау және қарқынды жарықтандыру шарттары 15-25оС температура кезінде (немесе 30оС дейін климаттық жағдайларға байланысты), дәрілік заттардың көпшілігіне ұсынылады. Тұрақтылығы аз дәрілік заттарды сақтау осы Ережеге 3-қосымшаға сәйкес арнайы талаптарды сақтауды қажет етеді.
      99. Жарамдылық мерзімі:
      қаптамада (заттаңбада) көрсетіледі;
      өнімнің осы сериясына жатады;
      өзгертуге (ұзартуға немесе қысқартуға) жатпайды.
      100. Дәрілік заттың жарамдылық мерзімі өндірген күннен қапталған күніне қарамастан оған сақтау мерзімін қоса есептеледі. Ангро- немесе балк-өнімнен алынған дәрілік заттардың жарамдылық мерзімін есептеу қапталмаған өнімді өндірген күннен есептеледі.
      101. Егер дәрілік заттың өндірістік сериясының құрамында қайта пайдаланылған материалдар болса, онда оның жарамдылық мерзімі осы материалдарды өндірген күннен есептеледі.
      102. Егер жарамдылық мерзімінде айы және жылы болса, онда дәрілік заттың бұл сериясы көрсетілген айды қоса соңғы күніне дейін нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес келеді. Мысалы, жарамдылық мерзімі 05.2006 деген, дәрілік заттың осы сериясы тағайындау бойынша 2006 жылдың 31 мамырын қоса алғанда жарамды дегенді білдіреді.
      103. Тіркеу деректерін беру немесе өзгерту енгізу кезінде, тұрақтылыққа сынау жүргізген тұлғаларға дәрілік заттардың тұрақтылығын сынау туралы есеп ұсынылуы тиіс.
      104. Дәрілік субстанциялар тұрақтылығын сынау туралы есеп мынадай ақпараттан тұрады:
      1) дәрілік субстанциялар туралы жалпы деректер:
      атауы (бар болса халықаралық патенттелмеген атауы);
      серия нөмірі;
      серия түрі (өнеркәсіптік, тәжірибелі-өнеркәсіптік, зертханалық);
      серия өлшемі;
      өндірілген күні;
      дәрілік субстанцияларды өндіруші;
      сериясы көрсетілген дәрілік субстанциялардың өндірілген күні;
      сериясы көрсетілген дәрілік субстанциялардың қайта бақыланған күні немесе жарамдылық мерзімі;
      ыдыс-тығындау жүйесі (материал, түрі, өлшемі);
      2) тұрақтылыққа сынауды жүргізу тәртібі:
      тұрақтылықты сынау түрі (стресстік, жылдамдатылған, ұзақ мерзімді);
      тұрақтылықты сынау шарттары (температура, ылғалдылығы, жарықтандырылуы, қаптама жағдайы);
      сынаманы таңдау тәртібі;
      сынау жиілігі және ұзақтығы;
      сынау спецификациясы (сапа көрсеткіштері және ауытқудың белгіленген нормасы);
      сынау әдістемесі (немесе нормативтік құжаттарға сілтеме);
      3) тұрақтылықты сынау қорытындысы:
      стресстік сынау қорытындысы және/немесе жылдамдатылған сынау қорытындысы;
      аралық жағдайлардағы қосымша сынаулар қорытындысы (жылдамдатылған сынау кезінде едәуір өзгерістер табылған жағдайда);
      ұзақ мерзімді сынау қорытындысы;
      кинетикалық қисық жіктеулер;
      химиялық тазалықтың хроматограммасы;
      4) тұрақтылықты сынау қорытындысының талдауы:
      аралық жағдайларда жылдамдатылған сынау немесе қосымша сынау қорытындысының едәуір өзгерістері болғанда/болмағанда;
      ұзақ мерзімді сынау қорытындысының статистикалық бағасы;
      5) тұрақтылықты қосымша растайтын деректер:
      дәрілік субстанциялар зертханалық үлгілерінің тұрақтылығын сынау қорытындысы;
      ғылыми ақпарат немесе оның бастапқысына сілтеме;
      6) қорытынды.
      105. Дәрілік препараттар тұрақтылығын сынау туралы есеп мынадай ақпараттан тұрады:
      1) дәрілік препараттар туралы жалпы деректер:
      атауы (саудалық және бар болса халықаралық патенттелмеген атауы);
      дәрілік түрі;
      дозасы немесе белсенділігі;
      құрамы;
      серия нөмірі;
      серия түрі (өнеркәсіптік, тәжірибелі-өнеркәсіптік, зертханалық);
      серия өлшемі;
      өндірілген күні;
      дәрілік препараттарды өндіруші;
      сыналатын дәрілік препараттарды өндіру үшін пайдаланылатын дәрілік субстанциялар сериясының нөмірі;
      сериясы көрсетілген дәрілік субстанциялардың өндірілген күні;
      сериясы көрсетілген дәрілік субстанциялардың қайта бақыланған күні немесе жарамдылық мерзімі;
      дәрілік субстанцияларды өндіруші;
      ыдыс-тығындау жүйесі (материал, түрі, өлшемі, толтыру, тығындау, кептіру);
      2) тұрақтылыққа сынауды жүргізу тәртібі:
      тұрақтылықты сынау түрі (жылдамдатылған, ұзақ мерзімді);
      тұрақтылықты сынау шарттары (температура, ылғалдылығы, жарықтандырылуы, қаптама жағдайы);
      сынаманы таңдау тәртібі (серияны таңдау және олардың таңдалған саны, үлгілерді таңдау және дозалауға, буып-түюге және қаптама түріне байланысты олардың таңдалған саны);
      сынау жиілігі және ұзақтығы;
      сынау спецификациясы (сапа көрсеткіштері және ауытқудың белгіленген нормасы);
      сынау әдістемесі (немесе нормативтік құжаттарға сілтеме);
      3) тұрақтылықты сынау қорытындысы:
      жылдамдатылған сынау қорытындысы;
      аралық жағдайлардағы қосымша сынаулар қорытындысы (жылдамдатылған сынау кезінде едәуір өзгерістер табылған жағдайда);
      ұзақ мерзімді сынау қорытындысы;
      көп дозалы контейнерді алғаш ашқаннан немесе еріткеннен кейінгі тұрақтылықты сынау қорытындысы (қажет болғанда);
      кинетикалық қисық жіктеулер;
      химиялық тазалықтың хроматограммасы;
      4) тұрақтылықты сынау қорытындысының талдауы:
      аралық жағдайларда жылдамдатылған сынау немесе қосымша сынау қорытындысының едәуір өзгерістері болғанда/болмағанда;
      ұзақ мерзімді сынау қорытындысын статистикалық бағасы;
      5) тұрақтылықты қосымша растайтын деректер:
      дәрілік препараттар зертханалық үлгілерінің тұрақтылығын сынау қорытындысы;
      ғылыми ақпарат немесе оның бастапқысына сілтеме.
      6) қорытынды.
      Тұрақтылықты сынау қорытындысы осы Ережеге 1-қосымшаның 4-кестесіне сай ұсынылуы тиіс.
      106. Тұрақтылықты сынау қорытындысының анализінде дәрілік затты сақтау үдерісінде бақыланған өзгерістер туралы объективті ақпараттар болуы тиіс.
      107. Қорытынды тұрақтылықты сынауға қойылған мақсат бойынша қисынды және мынадай деректерден тұрады:
      дәрілік субстанциялардың сақтау мерзімін немесе дәрілік препараттардың сақтау мерзімін қайта бақылау кезеңі (тұрақтылықты ұзақ мерзімді сынау қорытындысында шартты немесе тұрақтандырылған);
      дәрілік заттарға ұсынылған сақтау мерзімі;
      қолдану кезеңі және көп дозалы контейнерді алғаш ашқаннан кейінгі (қажет болғанда) немесе дәрілік препаратты еріткеннен кейінгі ұсынылған сақтау шарттары;
      сақтау мерзімінің соңында дәрілік препараттың белсенділігіне кепілдік ретінде қосылған белсенді ингредиенттің артықтығын дәлелдеу.
      108. Тұрақтылықты сынау есебіне мынадай құжаттар қоса тіркеледі:
      дәрілік субстанциялар сапасының сертификаты;
      қосымша заттар сапасының сертификаты;
      аккредиттелген зертханалар берген талдау хаттамалары.
      Тіркеу құжаттар жинағын беру кезінде тұрақтылықты ұзақ мерзімді сынау есебі аяқталмаған жағдайда, жоғарыда көрсетілген құжаттардан басқа, тапсырысшының осы Ережеге 4-қосымшаға сәйкес кейінгі қорытындысын, мемлекеттік тіркеу қасындағы сараптау жұмыстарын жүргізетін, дәрілік заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медицина техникасы айналымы саласында мемлекеттік сараптау ұйымдарына уақытында беруге кепілдік міндетін қосады.
      109. Тіркеуден кейінгі өзгерістерді енгізген кезде дәрілік заттың (дәрілік субстанцияның, дәрілік препараттың) тұрақтылығын қосымша сынау мынадай жағдайларда жүргізіледі:
      1) дәрілік препарат құрамының елеулі өзгерістері;
      2) дәрілік заттарды (дәрілік субстанцияларды, дәрілік препараттарды) өндіру тәсілінің елеулі өзгерістері;
      3) ыдыс-тығындау жүйесіндегі өзгерістер.
      110. Дәрілік препарат құрамының елеулі өзгерістеріне мыналар жатады:
      1) тіркелген дәрілік препаратты жаңа дозамен толықтыру, ол барабар тұрақтылық негізін талап етеді;
      2) қосымша заттардың, әсіресе жұмсақ дәрілік түрлерде және олардың тұрақтылығына әсер етудің критикалық факторы болуы мүмкін босап шығуы әртүрлі түрлерде өзгеруі.
      111. Дәрілік заттардың өндіру тәсілінің елеулі өзгерістеріне мыналар жатады:
      1) өндірісті жаңа техникалық құралдар пайдаланылатын басқа алаңға ауыстыру;
      2) серия өлшемінің елеулі түрде артуы;
      3) дәрілік препараттың белгілі бір сериясын, оны қайта өңдеу жолымен қайтадан пайдалану.
      112. Ыдыс-тығындау жүйесінің өзгеруіне оның қорғау (ылғал-, газ- және жарық өткізгіштік) қасиетіне әсер ететін өзгерістер жатады. Тұрақтылыққа қаптамадағы өзгерістің әсер ету дәрежесі дәрілік түрге де байланысты болады. Қатты дәрілік түрлерге қарағанда сұйықтары көп әсерге ұшырайды.
      113. Дәрілік заттардың сақтау мерзімінің өзгеруі (ұзаруы немесе қысқаруы) тұрақтылықты сынау қорытындысына негізделеді. Тұрақтылықты сынау туралы есепте салыстырмалы жылдамдатылған (үш ай аралығында) және дәрілік заттың бір, екі немесе үш сериясы қоса берілген өзгерістерімен ұзақ мерзімді сынау қорытындылары болады.
      114. Дәрілік затты тіркеу құжаттары жиынтығын беру кезінде тұрақтылықты сынау қорытындысын мойындау оған ұсынылған талаптар бойынша жүргізіледі.
      115. Тұрақтылыққа сынау талаптары дәрілік заттар түрімен (дәрілік субстанция немесе дәрілік препарат), дәрілік препараттағы компоненттер санымен (бір-, екі- немесе көп компонентті), дәрілік заттың шығу тегі (синтетикалық немесе биологиялық), дәрілік түрдің дәстүрлілігімен анықталады. Дәстүрлілік дәрілік түрлерге бір- немесе екі компонентті кезеңдік әсері бағыталмаған қысқа фазалы дәрілік түрлер жатады:
      таблеткалар;
      ерітінділер;
      жақпа майлар;
      суппозиторилер;
      эмульсиялар;
      суспензиялар.
      Дәстүрлік емес дәрілік түрлерге мыналар жатады:
      белсенді ингредиенттері түрленіп босап шығатын дәрілік түрлер (трансдермальді бұласырлар, спансулдар, ішетін және басқа да терапиялық жүйелер, дозаланған ингаляторлар);
      белсенді ингредиенттері бағытталған жүйемен әкелінген дәрілік түрлер (микро- және нанокапсулалар, липосомалар, магнитпен басқарылатын жүйелер);
      көп компонентті дәрілік препараттар.
      Әр жағдайда тұрақтылықты сынауға ұсынылған талаптар әр түрлі болып табылады, олар осы Ережеге 1-қосымшаның 5-кестесінде көрсетілген.
      116. Дәрілік заттың тұрақтылығына қаптаманың әсер етуін зерттеу мынадай жағдайларда жүргізіледі:
      қаптама материалының әсер етуі;
      қаптама өлшемінің әсер етуі;
      қаптама жағдайының әсер етуі.
      117. Барлық дәрілік заттардың тұрақтылығын сынау болуы мүмкін жағдайларды:
      1) қаптаманың сыртқы материалын дәрілік зат компонентінің соруын (жұтуы);
      2) дәрілік заттар компоненттерінің қаптама элементтерімен химиялық өзара әрекеттесуін;
      3) қаптама элементтерінен химиялық заттарды алуды анықтау мақсатында жүргізіледі.
      118. Егер дәрілік заттар түрлі материалдардан (шыны, полипропилен, төмен немесе жоғары тығыздықтағы полиэтилен) жасалған тұтыну қаптамаларына салынса, онда барлық жағдайларда тұрақтылықтың салыстырмалы сынауы жүргізіледі.
      119. Белгілі бір дәрілік түрдің тұрақтылығын сынау шағын және үлкен өлшемдегі тұтыну қаптамаларында жүргізіледі. Бұл ретте аралық өлшемдегі тұтыну қаптамасы көрсетілгендермен толығымен ұқсас.
      120. Егер балк-өнім түріндегі ішетін дәрілік түрлер тұтыну қаптамасына салуға дейін ыдысқа салынса, онда мұндай сақталу ұзақтығы отыз күнді құруы тиіс. Көрсетілген сақтау мерзімі асқан жағдайда ыдыстағы дәрілік балк-өнімнің тұрақтылығын міндетті түрде сынау қажет.
      121. Ішуге және сыртқа қолдануға арналған ерітінділердің, ауыз және мұрын ингаляцияларын, ыдыраушы жүйелер (суспензия және эмульсия), жұмсақ дәрілік түрлердің тұрақтылығын сынау қаптаманың мынадай жағдайларында жүргізіледі:
      1) тік;
      2) бүйірлік;
      3) төңкерілген.
      122. Қаптаманың қолайсыз жағдайында тік бағытпен салыстырғанда сынау қорытындысы ұсынылады. Сынақтың айырмашылығы болмаған кезде сынау қаптаманың қолайсыз жағдайында жалғастырылуы тиіс.
      123. Дәрілік препараттың тұрақтылығына консерванттардың әсерін зерделеу:
      1) консерванттардың тиімділігі;
      2) консерванттардың қолайлылығы аз санын;
      3) ыдыс-тығындау жүйесімен, дәрілік заттар компоненттерімен және олардың жанасуы кезіндегі енгізу құрылғысымен консерванттардың үйлесімін анықтау мақсатында жүргізіледі.
      124. Дәрілік затқа микроорганизмдерді енгізе отырып сынауда консерванттар әсері мынадай жағдайларда расталады:
      1) өнеркәсіптік масштабтағы дәрілік заттың үштен кем емес өнеркәсіптік сериясын пайдалану;
      2) микроорганизмдердің үш уақытша нүктесін енгізу кезіндегі анықтау (тұрақтылықты сынау кезеңінің басы, ортасы және соңы);
      3) консерванттың шағын қолайлы құрамына сәйкес келгенге қарағанда, бірнеше шағын мөлшердегі микроорганизмдерді пайдалану;
      4) көп дозалы контейнерлердің ыдыс-тығындау жүйесінің бүтіндігінің бұзылуы (пайдалану имитациясы).
      125. Жарық әсерін зерделеу жаңа дәрілік субстанциялардың және олардың дәрілік препараттарының жарыққа тұрақтылығын бағалау мақсатында жүргізіледі. Жарыққа тұрақтылық бағалау стресстік сынаудың ажырамас бөлігі болып табылады.
      126. Жарыққа тұрақтылық сынауға мынадай сынаулар жатады:
      1) еріксіз ыдырау жағдайындағы сынаулар;
      2) растаушы сынаулар.
      127. Еріксіз ыдырау жағдайындағы сынаулар мынадай мақсатта жүргізіледі:
      1) фотохимиялық ыдырау тетігін зерттеу;
      2) ыдырау өнімдерін анықтау әдістемесін жасау және валидация.
      Еріксіз ыдырау жағдайларында сапалық және сандық өзгерістердің шектерін белгілеу сынау есебіне кірмейді.
      128. Растаушы сынаулар мынадай мақсатта жүргізіледі:
      1) өндіру үдерісінде дәрілік затпен жұмыс істеу кезінде сақтық шараларын анықтау;
      2) жарық әсерінен қорғауға арналған қаптаманы қолдануды негіздеу;
      3) сақтау мен таңбалауға қойылатын арнайы талаптарды енгізуге негіздеу;
      жарық әсерінен болған өзгерістің қолайлылығы/қолайсыздығы.
      129. Жарыққа тұрақтылықты сынау мынадай ретпен жүргізіледі:
      1) дәрілік субстанцияны сынау;
      2) алғашқы қаптамасыз дәрілік препаратты сынау;
      3) алғашқы қаптамадағы дәрілік препаратты сынау;
      4) тұтыну қаптамасындағы дәрілік препараттарды сынау.
      Жарыққа тұрақтылықты сынау тәртібі осы Ережеге 5-қосымшаға сәйкес шешімдер қабылдау сызбасымен анықталады.
      130. Жарыққа тұрақтылықты сынау үшін мынадай жарық көздері пайдаланылады:
      1) D65/ID65 сәулелену стандартына сәйкес келетін кез келген жарық көзі:
      көрінетін және УК-сәулеленуге сәйкес келетін жасанды күндізгі жарық флуоресцентті шамы;
      ксенон шамы;
      галогендік шам (D65 – ISO 10977 сәйкес сыртқы күндізгі жарықтандырудың халықаралық стандарты; ID65 – үй-жайдың ішіндегі күндізгі жарықтандыруды көрсететін барлама стандарт).
      320 нм аз аумақта сәулеленудің елеулі бөлігінің көзі оны жою үшін тиісті сүзгімен растандырылуы тиіс.
      2) суық ақ флуоресценциясы бар шам (ISO 10977) және оған параллель жақын УК-аумақта сәулеленуі бар шам (спектральді таралу 320-дан 400 нм-ге дейін энергияны 320-дан 370 нм-ге дейін толқын ұзындығының диапазонында ең жоғарғы сәулелендіру; 320-дан 360 нм-ға дейінгі және 360-тан 400 нм-ге дейінгі диапазондағы УК-сәулеленудің мәнді бөлігі).
      131. Жарық әсерін растайтын сынаулар мынадай жағдайларда жүргізіледі:
      1) 1,2*10 лк*с-тан кем емес жалпы жарық экспозициясы;
      2) 200 Вт*с/мІ кем емес жақын УК-аумақта энергетикалық экспозиция.
      132. Валидтелген химиялық актинометриялық жүйені қолданған кезде үлгілер мынадай тәсілдердің бірімен сынауға ұшырауы мүмкін:
      1) белгілі бір деңгейдегі жарықтың әсері;
      2) белгілі бір уақыт кезеңі ішінде жарықтың әсері.
      133. Сынау шарттары калибрлік радиометрлердің немесе люксметрлердің көмегімен бақыланады. Хининдық химиялық актинометрия әдістемесі осы Ережеге 6-қосымша сәйкес жүргізіледі.
      134. Бақыланатын термоиндуцирленген өзгерістерді енгізуді бағалауды жалпы өзгерістерге, бақыланатын (қараңғыда тұрған) үлгілерді орналастыра, жарық әсерінен қорғайтын (мысалы, алюминий фольгаға оралған), зерттелетін үлгінің қатар жүргізеді.
      135. Жарық тұрақтандырғышты сынауда пайдаланылатын, оның ішінде фотолиз өнімдерін анықтауға арналған талдау әдістемелері валидтеледі.
      136. Еріксіз ыдырау жағдайындағы сынаулар дәрілік субстанциялардың бір сериясында жүргізіледі. Дәрілік субстанциялар үлгілері химиялық инерциялы мөлдір қаптамада болады.
      137. Ыдырау механизмін зерттеу сыналатын субстанцияның жарыққа сезімталдығына және жарық көздерінің қарқындылығына байланысты жарық әсерінің түрлі режимінде жүргізіледі. Ыдырау өнімдерін анықтау әдістемесін жасау және валидаттеу жарық әсерінің белгілі бір уақытында, ал ыдыраудың елеулі дәрежесінде – сынауды тоқтату жолымен орындалады. Жарыққа тұрақты субстанцияларды сынау, егер жарық әсерінің пайдаланылатын деңгей негізделсе қажетті әсерге жеткеннен кейін аяқталады.
      138. Егер растайтын сынау үдерісінде өнімнің түзілмейтіні анықталса, онда оларды одан әрі зерттеудің қажеті жоқ.
      139. Растайтын сынаулар дәрілік субстанциялардың басқа сериясындағы үлгілерге жасалады. Бір мәнді емес нәтижелер болған кезде растайтын сынаулар екіден кем емес қосымша серияда қайталанады.
      140. Үлгілерді іріктеу және дайындау мынадай жағдайларда орындалады:
      1) агрегаттық аралықпен шарттастырылған, салқындауға және/немесе үлгілерді тұмшаланған қаптамаларға орнықтыру физикалық жағдайының өзгерісінің азаюы;
      2) сыналатын үлгілерге жарық әсерінің кедергі келтіретін бөгеуілдің немесе жойылуы;
      3) дәрілік субстанциялар мен ыдыс-тығындау жүйесі материалының болуы мүмкін өзара әрекеттесуін есепке алу мен бағалау.
      141. Жарыққа тұрақтылықты сынау үшін іріктелген қатты дәрілік субстанциялар үлгілері репрезентативті болуы тиіс, өйткені жарық әсер еткенде сыналатын үлгілерде біртекті емес бөліктер пайда болуы мүмкін. Біртекті еместікті жою үшін оларды араластыру жолымен үлгілерге гомогенизация жүргізу қажет. Қатты дәрілік субстанциялар сынауға жеткілікті мөлшерде іріктеледі, ыңғайлы шыны немесе пластмасса ыдысқа салынады, қалыңдығы 3 мм аспайтын қабатпен бөлінеді, мөлдір қақпақпен жабылады және одан әрі сәулеленуге ұшырайды. Сұйық дәрілік субстанциялар химиялық инерциялық мөлдір қаптамаға салынады.
      142. Үлгілерді талдау мынадай көрсеткіштер бойынша жүргізіледі:
      1) сипаттамасы;
      2) сандық анықтау;
      3) тектес қопалар (фотохимиялық ыдырау өнімдері).
      Сыналатын және бақыланатын үлгілерге талдау бір мезгілде жүргізіледі.
      143. Нәтижелерді бағалау жарыққа тұрақтылықты сынаудың әрбір түрінің мақсатына сәйкес жүргізіледі. Жарыққа тұрақтылықты сынаудың нәтижелер тұрақтылықтың басқа түрлерін сынау нәтижелерімен бірге дәрілік субстанция сапасының сақталу мерзімі аралығында ерекшелік талаптарына сәйкестігіне кепілдік береді.
      144. Дәрілік препараттардың жарық тұрақтылығын сынау зерттелетін қаптамада жарық әсерінен қорғау сенімділігін дәлелдейтін нәтижелерін алғанға дейін жүргізіледі.
      145. Еріксіз ыдырау жағдай сынау дәрілік препараттың бір сериясына жүргізіледі.
      146. Растау сынақтары дәрілік препараттың басқа сериясының үлгілеріне жүргізіледі. Әртүрлі нәтиже болған кезде растау сынақтары кем дегенде қосымша 2 серияда қайталанады.
      147. Егер бірінші қаптама (алюминий сықпалар, банкілер) толықтай жарық өткізбейтін болса, онда дәрілік препаратқа сынақ тікелей жарық әсерімен өткізілуі тиіс.
      148. Дәрілік түрлерге сынақ жүргізу (инфузияға арналған ерітінділер, сыртқа қолдануға арналған кремдер) қолдану кезінде олардың жарыққа тұрақтылығын растау дұрыс болады. Бұл жағдайда сынақты өткізу тәртібін өтініш иесі дәрілік препаратты қолдану тәсіліне байланысты.
      149. Үлгілердің дайындығы мен іріктелуі мынадай жағдайда орындалады:
      1) шартты агрегаттық аралықпен шарттастырылған оның салқындату және (немесе) тұмшаланған қаптамада орналастыру есебімен физикалық жағдайдағы өзгерістер азаюы;
      2) кедергі келтіретін сынаталатын үлгілердің жарығына әсер етуіне бөгетулерді жою немесе азайту;
      3) дәрілік субстанция мен ыдыс-тығындалған жүйе материалдарына өзара әрекеттесу мүмкіндігін бағалау мен есепке алу.
      Жарыққа тұрақтылығын сынау үшін іріктелген дәрілік препараттардың үлгілері репрезентативті болуы тиіс, өйткені жарықтың өзара әрекеттесуі кезінде сынақ үлгілері біртекті емес аумақтар туындауы мүмкін. Біртекті еместікті жою үшін үлгілерді араластыру немесе еріту жолымен (мысалы, кремдерді, жақпа майларды, суспензияларды сынау кезінде) гомогенезациялау қажет. Қатты дәрілік түрлер сынақ үшін жеткілікті сандық мөлшерде іріктелуі қажет (мысалы, 20 бірлік).
      150. Бірінші қаптамасы жоқ дәрілік препараттарды сынау дәрілік субстанцияларға ұқсас жағдайда жүргізілуі тиіс.
      151. Үлгілер үшін жарық көзі әсер ету үшін ауқымды алаңмен қамтамасыз етілген жағдайда орналастыруы тиіс. Мысалы, қатты дозаланған түрлерді (таблеткалар, капсулалар) бір қабатқа орналастыру қажет. Егер дәрілік препараттың жарықтың тікелей әсері қышқылдануына қолайсыз болса, онда үлгілерді химиялық инерциялы мөлдір қаптамаға орналастыру қажет (мысалы, кварцтық контейнер).
      152. Дәрілік препараттарды сынауда тегіс сәулеленуді қамтамасыз ету үшін бірінші немесе тұтынушы қаптамасында үлгілер тік немесе көлденең жарық көзіне қатысты бағытта орналастырылады. Үлкен сыйымдылықтағы ыдыста дәрілік балк-өнімдерді сынау түзетілген жағдайда жүргізіледі.
      153. Үлгілерді талдау мынадай көрсеткіштермен жүргізіледі:
      1) сипаттамасы;
      2) ыдырауы (қатты дозалы нысандар);
      3) еріту (қатты дозалы нысандар);
      4) тектес қоспалар (фотохимиялық ыдырау өнімдері);
      5) сандық анықтау.
      Сыналатын және бақылау үлгілерін талдау бірдей жүргізу керек.
      154. Алынған нәтижелердің негізінде мынадай ұсынымдар қабылданады:
      1) жарық әсерінен қорғауға арналған қаптаманы қолдану қажеттілігі туралы;
      2) сақтау мен таңбалауға қойылатын арнайы талаптарды енгізу қажеттілігі туралы;
      3) жарықтың әсер етуі кезінде пайда болатын өзгерістерге жол беретін немесе жол бермейтін туралы.
      155. Тұрақтылықтың басқа түрлерін сынау нәтижелерімен қатар жарыққа тұрақтылықты сынау нәтижелері дәрілік препарат сапасының сақтау мерзімі ішінде талаптарына сәйкестігіне кепілдік береді.

Қазақстан Республикасы   
Денсаулық сақтау министрінің
2009 жылғы 19 қарашадағы  
N 740 бұйрығына     
1-қосымша        

1-кесте

Дәрілік субстанциялар мен дәрілік препараттардың
тұрақтылықты сынау шарттары

Сынау түрі

Сынау шарттары

температура t, оС

Салыстырмалы ылғалдылығы RH, %

Стресстік

(t + 10) ± 2:
50 ± 2
60 ± 2
70 ± 2

RH сәйкес: 75 ± 5

Жылдамдатылған

(t + 15) ± 2:
40 ± 2

RH сәйкес:
75 ± 5

Қосымша (жылдамдатылған сынау кезінде елеулі өзгерістер болған жағдайда)

Аралық шарттары

30 ± 2

60 ± 5

Ұзақ мерзімді

t ± 2:
25 ± 2

RH сәйкес:
60 ± 5

2-кесте

Сақтау шарттарын/қайта бақылау кезеңін тұрақтылық жөніндегі
мәліметтердің жарамдылық дәрежесіне байланысты анықтау

Белсенді ингредиентті ыдырату дәрежесі

Тұрақтылық жөніндегі мәліметтердің жарамдылық дәрежесі

Сақтау шарттарын/қайта бақылау кезеңін анықтау

Маңызы елеусіз

Төмен

жеке сериялардың тұрақтылық жөніндегі мәліметтерін статистика әдісін қолданбастан біріктіру

Маңызды

Төмен

1. Жеке сериялардың тұрақтылық жөніндегі мәліметтерін статистика әдісін қолданып біріктіру;
2. Статистикалық өңдеу (0,25 жоғары мәнді жарамсыздандырудағы Р мәні) жекелеген серияларға арналған кему еңісі және нөлдік белгілеуімен түйісу

Маңызды

Жоғары

1. Жеке сериялардың тұрақтылық жөніндегі мәліметтерін біріктіру мүмкін емес;
2. Барлық сериялардың сапа көрсеткіштері жіберілген және негізделген шекте қалатын ең төменгі уақытты анықтау

3-кесте

Әртүрлі дәрілік түрлердің тұрақтылығын
ұзақ мерзімді сынау спецификациясы

N
р/с

Дәрілік түр

Сапа көрсеткіштері

1.

Аэрозолдар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Қолдану техникасының сақталуы (қысымды тексеру, баллонның және клапанды құрылғының герметикалығы)
5. Қаптама ішіндегісін немесе қаптамадағы доза санын анықтау
6. Микробиологиялық тазалығы

2.

Құлаққа және мұрынға арналған тамшылар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық атау
4. Түсі
5. Мөлдірлігі
6. рН
7. Жабысқақтығы
8. Стерильдігі/Микробиологиялық тазалығы

3.

Капсулалар

1. Капсуланы және ішіндегісін сипаттау
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Еруі
5. Кептірген кезде салмағын жоғалтуы немесе су
6. Микробиологиялық тазалығы

4.

Парентеральді қолдануға арналған дәрілік заттар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Түсі
5. Мөлдірлігі
6. рН
7. Стерильдігі
8. Уыттылығы
Суспензия үшін қосымша:
1. Бөліктер өлшемі
2. Седиментациялық тұрақтылығы
Эмульсия үшін қосымша:
1. Жабысқақтығы
2. Фазаларды бөлу
3. Эмульсия бөліктерінің өлшемі алдын ала шприцтерге толтырылған заттарға қосымша:
1. Қолдану техникасының сақталуы (қаптаманың герметикалығы, поршеннің қозғалмалығы, иненің өткізгіштігі)

5.

Жұмсақ дәрілік түрлер

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. рН
5. Бөліктер өлшемі
6. Микробиологиялық тазалығы

6.

Мұрынға арналған спрей және тамшылар (ерітінділер және суспензиялар)

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. рН
5. Суспензия бөліктерінің өлшемі
6. Бүркетін дозаның біртектігі
7. Қаптамадағы доза саны
8. Микробиологиялық тазалығы

7.

Ерітінділер немесе суспензиялар түрінде қолданылатын ауыз арқылы қабылдауға арналған ұнтақтар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Дайындалған суспензия бөліктерінің өлшемі
5. рН
6. Кептірген кезде салмағын жоғалтуы немесе су
7. Пайдаланар алдында дисперсиялық ортамен араластыру уақыты
8. Микробиологиялық тазалығы

8.

Ауыз арқылы қабылдауға арналған ерітінділер мен суспензиялар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Бөліктер өлшемі
5. Семдиментациялық тұрақтылығы
6. Тығыздығы
7. рН
8. Микробиологиялық тұрақтылығы

9.

Шәрбәттар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Тығыздығы
5. Жабысқақтығы
6. рН
7. Микробиологиялық тазалығы

10.

Спрей және ингаляцияға арналған ұнтақ

Ингаляцияға арналған спрей:
1) Сипаттамасы
2) Туыстас қоспалар
3) Сандық анықтау
4) рН
5) Қаптамадғы доза саны
6) Микробиологиялық тазалығы
Игаляцияға арналған ұнтақ:
1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Бөліктер өлшемдері
5. Кептірілген кезде салмағын жоғалтуы немесе су
6. Микробиологиялық тазалығы

11.

Суппозиторийлер

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық атаулар
4. Балқу температурасы
5. Толық деформатция уақыты
6. Еруі
7. Микробиологиялық бақылау

12.

Таблеткалар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Еруі
5. Кептірген кезде салмағын жоғалтуы немесе су
6. Микробиологиялық тазалығы

13.

Эмульсиялар

1. Сипаттамасы
2. Туыстас қоспалар
3. Сандық анықтау
4. Эмульсия бөліктерінің өлшемі
5. рН
6. Жабысқақтығы
7. Микробиологиялық тазалығы

* Көрсетілген тізбе өндірушінің қарауы бойынша толықтырылуы мүмкін

4-кесте

Дәрілік препараттың тұрақтылығын сынау қорытындысы
(саудалық атауы, дәрілік түрі, таро-тығындау жүйесі, серия нөмірі)

Көрсеткіштері

Сынау шарттары

Сынау әдісі

Спецификация:
ауытқу нормасы

Бақылау кезеңі, айы

0

3

6

9

12

18

24

т.
сс.

Сипаттамасы












Бөгде қоспалар:
- ыдырау өнімі А;
- ыдырау өнімі В;
- қоспалар сомасы












Сандық анықтау












Сапаның басқадай көрсеткіштері












* Сынақ нәтижелері кестесіне сынақты өткізуге және талдамалық деректерді алуға жауапты тұлғалар:
1) кәсіпорынның сапа бөлімінің басшысы;
2) сынақ зертханасының меңгерушісі;
3) талдаушы қол қоюы тиіс.

5-кесте

Тіркеу құжаттар жинағын беру кезіндегі дәрілік заттардың
тұрақтылығын сынауға ұсынылған талаптар

Дәрілік зат

Тұрақтылықты сынау түрі

Тіркеу құжаттарын беру кезіндегі сынаудың минимальді ұзақтығы

Өндірушінің кепілдік міндеті бар болса

1. Жаңа дәрілік субстанция:

1) тұрақты

а) стресстік;
б) жылдамдатылған;
в) ұзақ мерзімді

а) толық мерзім;
б) 6 ай
в) 12 ай (сынауды жалғастырған кезде)

-
-
+

2) тұрақсыз (оның ішінде термолабильді)

а) стресстік;
б) аралық жағдайлардағы қосымшалар;
в) ұзақ мерзімді

а) толық мерзім
б) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)
в) 12 ай (сынауды жалғастырған кезде)

-
+
 
+

2. Қайта жаңғыртылған дәрілік субстанция

1) тұрақты

а) жылдамдатылған;
б) ұзақ мерзімді

а) 6 ай
б) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)

-
+

2) тұрақсыз (оның ішінде термолабильді)

а) аралық жағдайлардағы қосымшалар;
б) ұзақ мерзімді

а) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)
б) 12 ай (сынауды жалғастырған кезде)

+
 
+

3. Дәрілік препарат (оның ішінде қайта жаңғыртылғаны)

1. Дәстүрлік дәрілік түрде

а) жылдамдатылған немесе аралық жағдайлардағы қосымшалар;
б) ұзақ мерзімді

а) 6 ай
б) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)
в) 12 ай (сынауды жалғастырған кезде)

-
+
 
+

2. Дәстүрлік емес дәрілік түрде

а) аралық жағдайлардағы қосымшалар;
б) ұзақ мерзімді

а) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)
б) 12 ай (сынауды жалғастырған кезде)

+
 
+

4. Көп компонентті дәрілік препараттар


а) жылдамдатылған немесе аралық жағдайлардағы қосымшалар;
б) ұзақ мерзімді

а) 6 ай
б) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)
в) 12 ай (сынауды жалғастырған кезде)

-
+
 
+

5. Шығу тегі биологиялық дәрілік заттар


а) аралық жағдайлардағы қосымшалар;
б) ұзақ мерзімді

а) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)
б) 12 ай (сынауды жалғастырған кезде)

+
 
+

6. Медициналық иммунобиологиялық препараттар


а) аралық жағдайлардағы қосымшалар;
б) ұзақ мерзімді

а) 3 ай (сынауды жалғастырған кезде)
б) 6 ай (сынауды жалғастырған кезде)

+
 
+

Дәрілік заттардың, медициналық
мақсаттағы бұйымдар мен       
медициналық техниканың өндірісі
мен сапасын бақылау, сондай-ақ
тұрақтылығына сынақ өткізу және
сақтау және қайта бақылау     
мерзімін белгілеу ережесіне   
2-қосымша             

Халықаралық климаттық аймақтар және климаттық жағдайлар
Орташа кинетикалық температура

      Дәрілік заттарды сынақтау кезінде өтім нарығы және климаттық жағдайлар ескеріледі, онда дәрілік заттардың қолдануы болжанады. Дәрілік заттарды өткізу шарттарын тіркеу төрт климаттық аймақ болуын қарастырады:
      Аймақ І - қалыпты климат
      Аймақ II - субтропикалық климат жоғары ылғалдылықпен
      Аймақ III – ыстық құрғақ немесе ыстық қалыпты қатыстық ылғалдылықпен
      Аймақ IV - өте ыстық ылғал климат.
      Орташа кинетикалық температура (ОКТ):
      1) өлшенген орташа температураға қарағанда шынайы жағдайды барабар көрсетеді;
      2) әрбір климаттық аймаққа бақыланатын температура мәнінен есептелінеді;
      3) орташа арифметикалық температураға қарағанда жоғары мәні бар;
      4) нақты өтім нарығы үшін тұрақтылықтың ұзақ мерзімді сынақтау температурасына сәйкес келеді;
      5) Сақтау температурасынан ыдырау жылдамдығына байланысты сызықтық емес мінезді ескеруді рұқсат етеді(экспонциальды).
      ОКТ есебі әрбір климаттық аймаққа келесі формуламен жүргізіледі (Haynes):

/\Н болған жерде – жылулық ыдыраудың энтальпия өзгерісі, құрайтын
      Дәрілк заттардың көбі 42-125 кДж/моль;
      R – универсальды газды тұрақты(8,31 Дж/моль·К);
      Tn – орташа абсолютті термодинамикалық температура,
      n-ді кезең уақытында тіркелген, К;
      n – бірдей кезең уақытындағы жалпы саны, мәліметтерді жинақтау кезінде.
      /\Н өлшемінің нақты мәнін калориметрдің дифференциалды сканірлеу әдісімен анықтайды.
      Әртүрлі халықаралық климаттық аймаққа арналған сақтау шарттары теориялық негізінде шығарылған дәрілік заттардың ұзақ мерзімді сынақтау шарттары, кестеде көрсетілген.

Кесте

Климаттық аймаққа байланысты теоретикалық (есептік) сақтау шарттары мен тұрақтылықтың ұзақ мерзімді сынау шарттарының сәйкестігі

Климаттық аймақ

Теориялық (есептік) сақтау шарттары

Ұзақ мерзімді сақтау шарттары

СКТ, оС

RH, %

t, оС

RH, %

I

20,0

42

21

45

II

22,0

52

25

60

III

27,9

35

30

35

IV

27,4

76

30

70

Дәрілік заттардың, медициналық
мақсаттағы бұйымдар мен       
медициналық техниканың өндірісі
мен сапасын бақылау, сондай-ақ
тұрақтылығына сынақ өткізу және
сақтау және қайта бақылау     
мерзімін белгілеу ережесіне   
3-қосымша           

Тұрақтылығы аз дәрілік құралдар
(ДСҰ тізбесі)

Аминофиллин
Амитриптилин гидрохлориді
Аммония хлориді
Ампициллин натрий
Ампициллин тригидраты
Амфотерицин В
Аскорбин қышқылы
Ацетилсалицил қышқылы
Бацитрацин
Бацитрацин цинк
Бензатин бензилпенициллин
Бензилпенициллин калий
Бензилпенициллин натрий
Бефениум гидроксинафтоат
Варфарин натрий
Гексилрезорцинол
Гентамицин сульфаты
Гидралазин гидрохлориді
Гидрокортизон натрий сукцинаты
Гидроксокобаламин
Гиосциамин сульфаты
Гуанетедин сульфаты
Дапсон
Дексаметазон натрия фосфаты
Диклоксациллин натрий (моногидрат)
Диэтилкарбамазина дигидроцитраты
Темір сульфаты
Изопреналин гидрохлориді
Изопреналин сульфаты
Имипрамин гидрохлориді
Ипекакуана (ұнтақ)
Кальций глюконаты
Кальций пара-аминосалицилат
Карбенициллин натрий
Клоксациллин натрий (моногидрат)
Кодеин фосфаты
Лидокаин гидрохлориді
Сена жапырағы
Меларсопрол
Метрифонат
Налоксон гидрохлориді
Натрия кальция ЭДТА
Натрия лактат
Натрия нитрит
Натрия пара-аминосалицилат
Натрия стибоглюконат
Неомицин сульфат
Нистатин
Окситетрациклин гидрохлориді
Орципреналин сульфаты

Паромомицин сульфаты
Пеницилламин
Петидин гидрохлориді
Пилокарпин гидрохлориді
Пилокарпин нитраты
Пиридоксин гидрохлориді
Прокаинамид гидрохлориді
Прокаин бензилпенициллин
Прокаин гидрохлориді
Прокарбазин гидрохлориді
Промазин гидрохлориді
Прометазин гидрохлориді
Ретинол
Сынаптың сары тотығы
Сальбутамол сульфаты
Серебра нитрат
Суксаметониум хлориді
Сульфадиазин натрий
Сульфадимидин натрий
Сульфацетамид натрий
Сурьмы натрия тартрат
Тетракаин гидрохлориді
Тетрациклин гидрохлориді
Тиамин гидрохлориді
Тиамин мононитраты
Тиопентал натрий
Толбутамид
Ундецилен қышқылы
Фенилбутазон
Фенобарбитала гидрохлориді
Фенобарбитал натрийі
Феноксиметилпенициллин
Феноксиметилпенициллин кальций
Феноксиметилпенициллин калий
Фентоламин мезилаті
Флуфеназин деканоаты
Флуфеназин гидрохлориді
Формальдегид ерітіндісі
Хинин гидросульфаты
Хинин дигидрохлориды
Хлорамфеникол натрий сукцинаты
Хлорпромазин гидрохлориді
Хлоралгидрат
Хлортетрациклин гидрохлориді
Хлорфенамин гидромалеат
Холекальциферол
Цефалексин
Эметин гидрохлориді
Эпинефрин
Эпинефрин гидротартраты
Эргокальциферол
Эргометрин гидромалеаты
Эрготамин малеаты
Эрготамин тартраты
Этосуксимид
Этилморфин гидрохлориді
Эфедрин
Эфедрин сульфаты

Дәрілік заттардың, медициналық
мақсаттағы бұйымдар мен       
медициналық техниканың өндірісі
мен сапасын бақылау, сондай-ақ
тұрақтылығына сынақ өткізу және
сақтау және қайта бақылау     
мерзімін белгілеу ережесіне   
4-қосымша           

Нысан

Тіркеуден кейінгі кезеңдегі тұрақтылыққа сынақ
жүргізудің кепілдік міндеттемесі

Тапсырысшы _____________________________ өткізуге міндеттеледі
             өндіруші-ұйымның атауы     

дәрілік препараттың тіркеуден кейінгі тұрақтылыққа сынақтау:
      * Саудалық атауы _____________________________________________
      * ХПА (бар болғанда)__________________________________________
      * Дәрілік пішіні _____________________________________________
      * дозалау ____________________________________________________
      * шығарылым түрі _____________________________________________
      * таро-нығыздалған жүйесі  ___________________________________

      дәрілік препараттың өндірілген сериясы әрбір дозалаудан тұрақтылық сынағына енгізілген:
      * күйзелістік _____________________
                         сериялар саны
      * жеделдетілген ____________________
                         сериялар саны
      * қосымша
      аралық шартында __________________
                         сериялар саны
      * Ұзақ мерзімді ___________________
                         сериялар саны

      Тұрақтылықты ұзақ мерзімді сынақтауға жыл сайын дәрілік препараттың әрбір дозалауынан бір өндіру сериясынан енгізіліп отырады. Тұрақтылықтың ұзақ мерзімді сынақтауы шартты сақтау мерзіміне жеткенше жалғасады _________ жыл.
      Ұзақ мерзімді сынақтау нәтижесінің негізінде дәрілік препараттың тұрақтылығы мен сақтау мерзімі белгіленеді. Сынақтауды аяқтағаннан кейін, олардың тұрақтылығы жөніндегі талдап қорытылу және бағалау нәтижелері дәрілік заттарды мемлекеттік тіркеу жанындағы сараптау жұмыстарын іске асыратын сараптау ұйымына ұсынылады.
      Дәрілік препараттың сапасы сақтау мерзімі кезеңіндегі талаптарға ______________________________________________
      Нормативтік құжаттың атауы, номері, бекітілген күні сәйкес болуы тиіс.
      Сапасы белгіленген талаптарға сай емес, өндіру сериясы шығарылған жылына сәйкес дәрілік препарат дәрілік заттар саласы айналысындағы мемлекеттік орган мен дәрілік заттарды мемлекеттік тіркеу жанындағы сараптау жұмыстарын іске асыратын сараптау ұйымының хабарлауымен фармацевтикалық нарықтан тартып алынады.
      Тапсырысшы     __________________         Т.А.Ә, лауазымы
                            қолы

      "_____"______________ 20___ ж.

Дәрілік заттардың, медициналық
мақсаттағы бұйымдар мен       
медициналық техниканың өндірісі
мен сапасын бақылау, сондай-ақ
тұрақтылығына сынақ өткізу және
сақтау және қайта бақылау     
мерзімін белгілеу ережесіне   
5-қосымша            

Дәрілік заттардың жарық сезгіштігін сынау кезіндегі
шешім қабылдау сызбасы

       
 

Дәрілік заттардың, медициналық
мақсаттағы бұйымдар мен       
медициналық техниканың өндірісі
мен сапасын бақылау, сондай-ақ
тұрақтылығына сынақ өткізу және
сақтау және қайта бақылау     
мерзімін белгілеу ережесіне   
6-қосымша           

Хининді химиялық актинометрия әдістемесі

      Хининді химиялық актинометрия – дәрілік заттарды жарық тұрақтылығына сынақтау кезіндегі УК-сәулесінің қарқынды өлшеу әдісі. Хининді актинометрия әдісі УК-аймағына жақын жалпылама сәулелендіретін флуореесценті шамнан жарықтың әсерін бақылауға қолданылады. Басқа жарық көзін пайдалану кезінде актиномитрлік жүйенің өлшенуі жүргізілуі қажет.
      Сынақ жүргізу үшін 2% (масса/көлем) хинин гидрохлорид дигидрат ерітіндісін тазартылған суда дайындайды, қажеттілік жағдайында ерітуді жақсарту үшін қыздырады.
      1-нұсқа. Түссіз шыныдан екі ампулаға сыйымдылығы 20 мл-ден 10 мл ерітіндіні құяды және тұмшаландырып тығындайды. Бір ампуланы сынақ үлгісі ретінде қолданады, екіншісі ампуланы толық жарықтан қорғап алюминді фолгаға орайды және бақылау үлгісі ретінде қолданылады.
      Сынақ және бақылау үлгілері берілген уақыт ішінде жарық көзі әркетіне душар етеді. Әрекет етуден кейін (Аt) сынақтау үлгісінің оптикалық тығыздығын және (Ао) бақылау үлгісін 400 нм толқын ұзындығында анықтайды. Үлгілердің оптикалық тығыздығын мәні әртүрлі есептелінеді (/\A = Аt - Ао). Жарық әрекетінің жалғасуы оптикалық тығыздықтың өзгеру қамтамасыз ету үшін 0,9 кем болмауы тиіс.
      2-нұсқа. Екі кварцтық жәшікше қабат қалыңдығы 1 см ерітіндімен толтырады. Бір жәшікшені сынақтау үлгісі ретінде қолданады, екіншісін бақылау үлгісі ретінде толық жарықтан қорғап алюминді фольгаға орайды.
      Сынақ және бақылау үлгілері берілген уақыт ішінде жарық көзі әркетіне душар болады. Әрекет етуден кейін (Аt) сынақтау үлгісінің оптикалық тығыздығын және (Ао) бақылау үлгісін 400 нм толқын ұзындығында анықтайды. Үлгілердің оптикалық тығыздығы мәнінің әртүрлілігі есептелінеді (/\A= Аt - Ао). Жарық әрекетінің жалғасуы оптикалық тығыздықтың өзгеру қамтамасыз ету үшін 0,5 кем болмауы тиіс.