Об утверждении Правил по использованию, перемещению семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения

Приказ и.о. Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 1 сентября 2010 года № 553. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 11 октября 2010 года № 6537. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 10-1/18

Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2012 № 10-1/18.

В целях реализации статьи 79 Лесного кодекса Республики Казахстан, ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые Правила по использованию, перемещению семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения.
2. Признать утратившим силу приказ Председателя Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан от 4 мая 2005 года № 110 «Об утверждении Правил по использованию, перемещению семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения» (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под № 3666, опубликованный в бюллетене нормативных правовых актов Республики Казахстан, февраль 2006 г., № 2, ст. 204).
3. Департаменту стратегии использования природных ресурсов Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан (Омаров Ж. И.) в установленном законодательством порядке обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования.

И.о. Министра Е. Аман

Утверждены
приказом и.о. Министра сельского
хозяйства Республики Казахстан
от 1 сентября 2010 года № 553

Правила
по использованию, перемещению семян и посадочного
материала для воспроизводства лесов и лесоразведения

1. Настоящие Правила по использованию, перемещению семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения (далее - Правила) разработаны в соответствии со статьей 79 Лесного кодекса Республики Казахстан и регламентирует порядок использования, перемещения лесных семян и посадочного материала для воспроизводства лесов и лесоразведения и являются обязательными для лесовладельцев или лесопользователей, в том числе на землях частного лесного фонда.
2. Использование лесных семян и посадочного материала, а также их перемещение осуществляется в строгом соответствии с лесосеменным районированием, которым регламентируется географический и экологический ареал использования (границ перемещения) семян и посадочного материала при искусственном восстановлении лесов и лесоразведении.
3. Использование и перемещение отечественных и импортных семян и посадочного материала на территории Республики Казахстан осуществляется при наличии карантинных, фитосанитарных сертификатов и импортных карантинных разрешений уполномоченного органа в области карантина растений.
4. При посеве леса и выращивании посадочного материала используются только проверенные и кондиционные семена. Импортные семена и посадочный материал подлежат проверке в интродукционно-карантинных питомниках на наличие скрытой зараженности карантинными объектами и чужеродными видами.
5. Семена, подлежащие использованию для посева, проходят предпосевную обработку, в целях стимулирования массового прорастания семян и повышения их грунтовой всхожести.
6. Применяют следующие способы предпосевной подготовки семян: стратификация (снегование), механическое, термическое и химическое воздействие на внешние покровы семян, обработка семян микроэлементами и стимуляторами роста, звуковое, ультразвуковое и магнитное облучение, дезинфекцию и дезинсекцию семян.
Особенности способов проведения предпосевной подготовки семян в зависимости от пород приведены в приложении 1 к настоящим Правилам.
7. Стратификация семян к посеву проводится в специальных помещениях, холодильниках, подвалах, погребах или в траншеях (теплая стратификация при температуре от +10 до +35⁰С в зависимости от вида семян, холодная стратификация от 0 до +7⁰С, реже +10⁰С).
8. Длительность стратификации зависит от глубины физиологического покоя семян, наличия других факторов, замедляющих прорастание семян.
9. Стратификацию семян прекращают за один-два дня до посева. При этом наклюнувшиеся семена подсушивают до состояния сыпучести и высевают.
10. При перемещении (транспортировке) лесных семян во избежание порчи семена просушивают, доводя их до воздушно-сухого состояния (12 % влажности), и упаковывают в бумажные 5-6-слойные или в тканевые мешки, деревянные ящики и другую тару, не допуская плотной набивки. Масса одного места семян, упакованных в тару должна быть, не более 50 кг.
11. Каждое место тары снабжается внутренней и наружной этикетками с указанием видового названия, массы семян, номера и даты паспорта, наименования и адресов организаций отправителя и получателя.
12. Сеянцы, саженцы с открытой корневой системой и зимние (одревесневшие) черенки используются для воспроизводства лесов и лесоразведения в весенний и осенний периоды.
Сеянцы и саженцы с закрытой корневой системой (с комом земли, в контейнерах и прочее) можно высаживать в течение всего года, при условии сохранения корневой системы от высыхания.
13. Посадочный материал, выращенный или приобретенный лесовладельцем и лесопользователем для искусственного восстановления лесов и лесоразведения должен соответствовать техническим и технологическим нормам и стандартам по лесному хозяйству, а также требованиям настоящих Правил, указанных в приложениях 2 и 3.
14. При восстановлении лесов и лесоразведении используются сеянцы и саженцы, имеющие ровные стволики, полностью одревесневшие верхушки побегов, окончательно сформированные почки, находящиеся в состоянии покоя, а также хорошо разветвленную здоровую корневую систему с достаточным количеством мочковатых корней.
15. Сеянцы всех пород деревьев и кустарников по высоте стволика от 10 до 60 см считаются стандартным посадочным материалом. При этом длина корневой системы стандартного посадочного материала составляет:
15-20 см – в лесостепной зоне;
20-30 см – в лесостепной зоне.
16. Не допускается использование нестандартного посадочного материала при создании лесных культур.
17. Посадочный материал с двойными стволиками и разветвлением главного побега, за исключением кустарников, а также с различными повреждениями, в том числе пораженные вредителями и болезнями, считаются нестандартными и могут использоваться только при создании ландшафтно-рекреационных насаждений.
18. Приемка посадочного материала по качеству и количеству на питомниках лесовладельца (лесопользователя) осуществляется на всей площади выкопки комиссией в составе:
представителей питомника (начальник питомника или инженер лесных культур);
представитель службы карантинного надзора;
представитель лесосеменной станции.
Паспорт на посадочный материал выдается на основании акта приемки. Приемка осуществляется два раза в год перед началом весенней и осенней выкопки посадочного материала.
19. Посадочный материал принимается партиями. Партией считается любое количество сеянцев, саженцев одной породы, одного возраста и происхождения, выращенных в одинаковых условиях и оформленных по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.
20. При транспортировке посадочный материал увязывают в пучки и укладывают в ящики с отверстиями, в мешки, корзины.
В целях недопущения пересыхания корневой системы, посадочный материал пересыпают влажными опилками, снегом, соломой или камышом.

Приложение 1
к Правилам по использованию,
перемещению семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

Особенности проведения предпосевной обработки семян
в зависимости от пород

№ п/п	Порода	Способы подготовки семян к посеву		Методы подготовки для стимулирования энергии прорастания и грунтовой всхожести семян
		осеннему	весеннему
1	2	3	4	5
1	Абрикос обыкновенный	При посеве за 2 месяца до устойчивых морозов не стратифицируют. При позднее осеннем посеве стратифицируют в летних траншеях с момента сбора или в помещениях в ящиках с песком	Стратифицируют во влажном песке в ящиках при температуре от 3 до 50С в течение 90-100 дней, или в зимних непромер- зающих траншеях	Семена намачивают в воде при температуре 350С, на третьи сутки заливают водой при температуре от 16 до 180С. Затем семена стратифицируют в ящиках с песком в помещении с температурой от 30 до 350С. Смесь перелопачивают 2-3 раза в день. Прорастание начинается на 12-15-й день
2	Айлант высочайший	Не подготавливают	Намачивают в течение 2-3 дней
3	Аморфа кустарниковая	Не подготавливают	Намачивают в воде в течение 24 часов
4	Арония черноплодная	Не подготавливают	Намачивают в течение 2 часов в растворе марганцовокислого калия (0,5 %), затем стратифицируют 60 дней
5	Береза повислая (бородав- чатая)	При раннелетнем посеве предварительно намачивают семена до состояния наклевывания, при поздне- осеннем и зимнем не подготавливают	Предварительно намачивают до состояния частичного наклеивания (2-3 суток) или высевают сухими	Проводят снегование предварительно намоченных в течение 2 суток семян. Длительность снегования - 30 дней. Стратифицируют в ящиках с песком в помещениях с низкой температурой (около 00С) в течение 30 дней и протравливают ТМТД или фентиурамом. Обрабатывают семена в течение 6 ч 0,005 %-ным раствором сернокислого кобальта (CoSO4) или 0,001 %-ным раствором молибдена (NH4)2 MoO4 Протравливают в 0,5 %-ном растворе марганцовокислого калия 2 часа
6	Береза пушистая	Не требуется	Предварительно намачивают в течение 2 суток или высевают сухими	Проводят снегование или стратификацию предварительно замоченных семян при низкой (около 00С) температуре в ящиках с песком в течение 30 дней. Предварительно замоченные семена проращивают до состояния наклевывания в кучах на брезенте. Протравливают ТМТД или фентиурамом
7	Биота восточная	Замачивают в течение суток	Замачивают в течение суток
8	Бирючина обыкновенная	Не подготавли- вают при посеве не позднее сентября; для более позднего посева страти- фицируют 30 дней	Стратифицируют в ящиках с песком при температуре от 0 до 50С в течение 80-90 дней	Семена намачивают в воде температурой 500С в течение 2 суток
9	Боярышник колючий (обыкно- венный)	Не высевают	Намачивают в течение 12-24 ч в 45 %-ном растворе серной кислоты, промывают и стратифицируют 180-240 дней в помещении с температурой от 20 до 250С
10	Боярышник кроваво- красный	Не высевают	Стратифицируют сразу после сбора при температуре от 5 до 100C в течение 160-260 дней, перио- дически увлажняя и перемешивая
11	Боярышник однопестичный	Стратифицируют сразу после сбора в течение 1 года и высевают следующей осенью. Перед стратифи- кацией намачи- вают 3-4 дня	Не высевают
12	Вишня обык- новенная и вишня степная	Стратифицируют с момента сбора до посева свежесобранные не подсушенные семена в летних траншеях или в прохладном помещении	Стратифицируют в помещениях или в зимних непромерзающих траншеях с момента сбора в течение 180 дней (для степной - 120-180 дней)
13	Вяз гладкий	Высевают сразу после сбора сухими или замачивают 2 часа и подсушивают
14	Гледичия трех- колючковая (обыкно- венная)	Семена стра- тифицируют с момента сбора до посева в летних траншеях или ящиках с песком. Возможен раннеосенний посев сухими семенами	Семена ошпаривают крутым кипятком (900С), затем оставляют в остывшей воде на 10 ч. Соотношение воды и семян 3:1. Не набухшие семена обрабаты- вают повторно.	Ошпаривание можно заменить обработкой концентрированной серной кислотой в течение 2 часов
15	Груша обыкновенная	При посеве за 1,5 месяца до морозов не подготавливают, при более поздних посевах стратифицируют в летних траншеях с момента сбора	Предварительно замоченные в течение 2 суток семена стратифи- цируют в зимних непромерзающих траншеях или в помещениях при температуре от 0 до 50С. Срок стратификации 90 дней в песке, 75 дней в торфяной крошке	Нестратифицированные семена намачивают в 0,002 %-ном растворе гиббереллина в течение 3 суток, а затем смешивают с влажным песком. Семена прорастают через 6-7 дней. Протравливают ТМТД или фентиурамом
16	Дерен белый и дерен кроваво- красный (свидина)	Стратифицируют в летних траншеях сразу после сбора до посева. Возможен посев сразу после сбора без подготовки	Стратифицируют в помещениях в ящиках с песком в течение 180 дней или сразу после сбора в летних, а затем в зимних непромерзающих траншеях, в течение 240-270 дней	Проводят снегование семян в течение 15 дней, а затем стратифицируют их в помещениях в течение 90 дней при темпера- туре от 5 до 60С
17	Дуб черешчатый	Не подготавливают	После зимнего хранения в тран- шеях или ящиках с песком не тре- буют подготовки
18	Ель обыкновенная и ель сибирская	Не подготавливают	Замачивают в воде в течение 9-12 часов	Проводят снегование замоченных семян в течение 60-90 дней перед посевом Намачивают в водном 0,5 %-ном растворе марганцовокислого калия в течение 2 ч, протравливают ТМТД, фентиурамом, БМК или фундазолом Намачивают в водных растворах микроэлементов: сернокислого кобальта (0,03 %), сернокислой меди (0,03 %) или смеси из марганцо- вокислого калия, борной кислоты, сернокислых меди, цинка и кобальта (по 0,002 %) 12-18 часов
19	Ель Шренка (тяньшанская)	Не высевают	Снегование предварительно на сутки замоченных в воде семян. Срок снегования 1-1,5 месяца. После снегования протравливают в 0,5%-ном растворе KMnO4 30 минут	Семена замачивают водой температуры 35-400С и выдерживают 24 часа. Затем их протравли- вают в 0,5 %-ном растворе KMnO4 30 минут, подсушивают в тени до сыпучести и высевают
20	Жимолость обыкновенная	Не требует подготовки	Стратифицируют в зимних непро- мерзающих траншеях или в помещениях при температуре от 2 до 50С в течение 60-90 дней
21	Жимолость татарская	Не требует подготовки	Стратифицируют в зимних промерза- ющих траншеях или в помещениях при температуре от 2 до 50С в течение 50-60 дней	Применяют снегование в мешочках на поверхности земли в течение 1,5 месяца перед посевом или стратифицируют в опилках, перемешивая и до увлажняя 2 раза в неделю при температуре от 5 до 80С. Через 18-20 дней семена наклевываются
22	Калина обыкновенная	При стратифика- ции свежесо- бранных семян в летних траншеях всходы появля- ются через год	Стратифицируют сразу после сбо- ра сначала в летних, а затем в зимних непромерзающих траншеях или в помещениях сначала при температуре от 15 до 180С, потом зиму при пониженной до 50С температуре
23	Карагана древовидная (акация желтая)	Не требует подготовки	Замачивают 5 ч в воде комнатной температуры	Применяют снегование семян в течение 45 дней или выдерживание на леднике при 00С в течение 30 дней
24	Каштан конский обыкновенный	Не требует подготовки	Подготавливают в период хранения в зимних непромер- зающих траншеях	После хранения выдерживают в теплом помещении несколько дней, перемешивая и увлажняя, до состояния наклевывания
25	Клен ложно- платановый (явор, клен белый)	Раннеосенние посевы произво- дят без подготовки семян, для поздних стратифицируют в летних тран- шеях с момента сбора до посева	Стратифицируют в помещении сначала при температуре от 0 до 30С в течение 45 дней, а затем выдерживают 45 дней под снегом Семена замачивают в течение 3 суток, а затем стратифицируют в помещении сначала при температуре от 5 до 100С 60 дней, а затем 60 дней при 00С	Стратифицируют в снегу 45-60 дней. Замачивают в 3 %-ном растворе молибден аммония в течение 24 ч, а затем в течение 8 дней помещают 3 раза в день на 4 мин. в теплую (от 35 до 380С) и холодную (примерно 00С) воду Протравливают ТМТД или фентиурамом
26	Клен остро- листный (плата- новидный)	Раннеосенний посев производят без подготовки, для поздне- осеннего посева семена стратифицируют в летних тран- шеях с момента сбора до посева	Стратифицируют в помещениях или зимних промерзающих траншеях. Срок стратификации 45-60 дней.	Стратифицируют в снегу (переслаивая со снегом) 45-60 дней Семена заливают теплой (400С) водой и выдерживают в течение 3 суток закрытым брезентом. Затем держат в ящиках с песком, ежедневно перемешивая и увлажняя, в помещении с температурой около 300С. Семена наклевываются на 7-й день. Протравливают ТМТД или фентиурамом
27	Клен полевой	Стратифицируют с момента сбора в летних траншеях не менее 45 дней до посева	Стратифицируют с момента сбора сначала в летних, а затем в зимних промерзающих траншеях. Срок стратификации 150-180 дней	Семена замачивают 3 дня и стратифицируют в помещениях сначала при температуре от 10 до 150С в течение 60 дней, а затем при 00С 30-60 дней
28	Клен серебристый	Не высевают	Высевают сразу после сбора (в конце мая – в июне) без подготовки	В засушливую погоду обязателен полив посевов
29	Клен татарский (неклен, черноклен)	Стратифицируют в летних тран- шеях с момента сбора до посева	Стратифицируют с осени в зимних непромерзающих траншеях	Стратифицируют семена в ящиках с песком при температуре от 0 до 30С, увлажняя и перемешивая через каждые 2-3 дня. Через 30 дней увлажнение прекращают, температуру снижают до 00С. На 2-й день семена снова увлажняют, температуру поднимают до 50С. После этого на 18-20-й день семена прорастают. Общая длительность подготовки 50 дней
30	Клен ясенелистный	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещениях в течение 30 дней или выдерживают под снегом в течение 1 месяца
31	Липа крупнолистная	Семена страти- фицируют с мо- мента сбора в летних траншеях или в ящиках с песком в тече- ние 90 дней	Стратифицируют сначала в летних траншеях или в помещениях, а затем в зимних непромерзающих траншеях при температуре от 0 до 50С. Длительность стратификации до 180 дней
32	Липа мелколистная	Семена страти- фицируют сразу после сбора в летних траншеях до посева	Семена стратифицируют в летних, а потом в зимних непромер- зающих траншеях	Семена замачивают 10 дней в периодически сменяемой воде, затем 30 дней стратифици- руют при температуре от 15 до 250С и 60-90 дней при температуре 00С. Общий срок подготовки 90-120 дней
33	Лиственница сибирская	Не требует подготовки	Намачивают в течение 9-12 часов и снего- вание 1-1,5 месяца; протравливание в 0,5%-ном растворе KMnO4 30 мин	Семена замачивают в течение 3 суток в 0,004%-ном растворе марганцовокислого калия при температуре до + 260С, затем в марлевых мешочках (слоем 1,5-2 см) пересыпают мокрыми опилками и выдерживают 2 суток. Семена намачивают 24 ч в 0,5 %-ном растворе бромистого калия или 0,05 %-ном растворе колхицина За 30 ч до посева семена намачивают в слабом известковом растворе (200-250 г извести на 10 л воды)
34	Лох узколистный	При раннеосен- нем посеве сра- зу после сбора не подготавли- вают; при позднем посеве стратифицируют в летних тран- шеях с момента сбора до посева	Стратифицируют в зимних непро- мерзающих траншеях или в помещениях при температуре от 16 до 200С предварительно замоченные в течение 4 суток семена. Длительность стратификации 90-120 дней	Заливают семена горячей (50-600С) водой и оставляют в ней на сутки. Затем стратифицируют в ящиках с песком в помещении с температурой от 16 до 200С. Прорастание начинается на 15-20-й день
35	Миндаль обыкновенный	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещениях или в траншеях 30-60 дней
36	Можжевельник виргинский	Не требует подготовки при посеве за 1,5-2 месяца до замерзания почвы	Стратифицируют в помещении 30 дней при темпера- туре от 20 до 300С и 120 дней при температуре 150С	Обрабатывают семена концентрированной серной кислотой не более 30-50 мин, промывают в воде, а потом стратифицируют при температуре от 0 до 50С в течение 90-120 дней
37	Можжевельник обыкновенный	Не требует подготовки при посеве за 1,5-2 месяца до за- мерзания почвы	Стратифицируют в помещении 30 дней при температуре от 20 до 300С и 120 дней при температуре 150С
38	Можжевельник туркестанский	Свежесобранные не ушедшие в глубокий покой семена высевают без подготовки в течение августа	Летние посева прошлогодними семенами в состоянии глубокого покоя производят в июле - начале августа
39	Можжевельник полушаро- видный	То же в течение первой половины сентября	То же
40	Облепиха крушиновая	Не требует под- готовки при по- севе не позднее чем за 1 месяц до замерзания почвы	Стратифицируют в ящиках с песком в помещении в течение 90 дней при температуре от 00С до 50С	Замачивают в воде 3 суток и стратифицируют в помещении 30 дней
41	Орех грецкий	Не подготавливают	Стратифицируют в песке в помещении в течение 30-45 дней при темпера- туре от 00С до 50С	Семена за 5-7 дней до весеннего посева вымачивают в проточной воде горных речек в мешках
42	Персик обыкновенный	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 50С в течение 100-120 дней
43	Пихта сибирская	Не требует подготовки	Стратифицируют в ящиках с песком предварительно замоченные семена в течение 30 дней при температуре от 0 до 50С	Применяют снегование предварительно замоченных семян в течение 30 дней
44	Робиния лжеакация (белая акация)	Не высевают	Семена стратифи- цируют или ошпа- ривают водой при температуре 80- 850С и оставляют до остывания, перемешивая пер- вые 15-20 мин. При необходимос- ти ненабухшие семена отделяют на решетах и повторяют их обработку
45	Роза собачья	Не требуется подготовки при посеве семян из недозрелых плодов	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 50С в ящиках с песком в течение 210-240 дней семена из недозрелых плодов
46	Рябина обыкновенная	Стратифицируют в летних тран- шеях или в по- мещении с мо- мента сбора до посева	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 50С во влажном песке в течение 90-120 дней, затем вносят под снег. Общая длитель- ность стратифи- кации 150-180 дней	Нестратифицированные семена замачивают в 0,002 %-ном растворе гиббереллина в течение 3 суток, затем смешивают с влажным песком. Прорастают через 7 дней
47	Саксаул белый и черный	При зимнем по- севе не требуют подготовки	Не требуют подготовки
48	Сирень обыкновенная	Не требует подготовки	Стратифицируют в ящиках с пес- ком в помещении при температуре от 0 до 50С в течении 45 дней	Замачивают в воде 10-15 ч, затем выдерживают во влажных опилках или торфе в течение 2-8 дней
49	Слива домашняя	Стратифицируют в летних тран- шеях в течение 90 дней	Стратифицируют в зимних непро- мерзающих тран- шеях не менее 150 дней
50	Слива колючая (терн)	Не требует под- готовки при раннелетних, августовских посевах, при поздних посевах стратифицируют в летних тран- шеях с момента сбора до посева (в течение 2 месяцев), прош- логодние семена - 80 дней	Стратифицируют в помещении сразу после сбора в течение 150-180 дней или в зимних непромерзающих траншеях 180-210 дней
51	Слива растопыренная (алыча)	Стратифицируют сразу после сбора в летних траншеях до посева. Семена прошлогоднего сбора - 60-90 дней	Стратифицируют в летних траншеях сразу после сбора, а затем в зимних непро- мерзающих тран- шеях в течение 120-170 дней или в помещении при температуре от 3 до 50С в течение 150 дней
52	Смородина золотая	Стратифицируют в летних тран- шеях в течение 45-60 дней	Стратифицируют в помещении в течение 90-120 дней	Семена замачивают в воде при начальной температуре 500С в течение 24 ч. Затем стратифицируют при температуре от 12 до 150С, ежедневно перемешивая и увлажняя в течение 30 дней. При стратифика- ции при переменных температурах (плюсовых и минусовых) семена подготовляют в течение 30 дней
53	Смородина черная	Стратифицируют в летних тран- шеях в течение 45-60 дней	Стратифицируют в помещении в течение 90-120 дней
54	Сосна кедровая сибирская	Не подготавли- вают, только намачивают в 0,5%-ном раст- воре марганцо- вокислого калия	Семена замачива- ют предваритель- но в течение 3 суток, смешивают с влажным песком, опилками или торфяной крошкой, помещают в ящиках под снег или в холодное помещение при 00С, за 2-3 месяца до посева Подготовляются и при хранении в зимних непромер- зающих траншеях	Семена в ящиках в смеси с песком (1:2) слоем 20 см увлажняют до 50 % полной влагоемкости и ставят в шишкосушилку при температуре от 30 до 40 0С на 12 ч, затем выносят под снег. После этого снова увлажняют, ставят в шишкосушилку, а затем выносят под снег. После двукратной обработки семена проходят страти- фикацию за 10-11 дней Протравливают ТМТД или фентиурамом
55	Сосна крымская	Не высевают	Замачивают семе- на в течение 9-12 ч
56	Сосна обыкновенная	Не требует подготовки	Замачивают семе- на в течение 9-12 ч Применяют снего- вание сухих или намоченных семян в мешочках в те- чение 1-2 месяцев	Семена замачивают, выдерживают во влажном состоянии до наклевывания и переносят под снег на 1-2 месяца Проводят микоризацию семян чистой культурой микоризо- образующего гриба масляника Замачивают в течение 24 ч в растворе сернокислого цинка концентрацией до 0,02 %, сернокислого марганца (0,1 % и ниже), борной кислоты (0,025 %) и гетероауксина (0,01 % и ниже) Обрабатывают ультразвуком частотой 22,5 кГц и мощностью 15 Вт в течение 10 мин
57	Тополь белый	Не требует подготовки (посев сразу после сбора)
58	Тополь черный	Не требует подготовки (посев сразу после сбора)
59	Туя западная	Не требует подготовки	Проводят снегова- ние намоченных семян в течение месяца
60	Фисташка настоящая	Не высевают	Семена замачива- ют 12-15 ч в теплой воде (400С), затем стратифицируют в ящиках с песком (1:3) или в траншеях в тече- ние 30-40 дней	Семена замачивают 12-15 ч в теплой воде (400С), подвешивают в мешках в теплом месте и смачивают перио- дически в течение 9-12 дней, до начала прорастания
61	Черемуха обыкновенная	Не требует подготовки	Стратифицируют в помещении при температуре от 0 до 50С в тече- ние 150-180 дней
62	Яблоня лесная	Не требует подготовки	Замачивают в во- де в течение 2 суток, а затем стратифицируют при температуре от 0 до 50С в песке, торфе или в опилках в те- чение 75-105 дней	Нестратифицированные семена замачивают в 0,002 %-ном растворе гиббереллина в течение 3 суток, затем смешивают с влажным песком. Семена прорастают на 6-7 день
63	Ясень обыкновенный	Стратифицируют в летних тран- шеях с июня до посева несколь- ко недозрелые семена	Стратифицируют в помещениях сначала при тем- пературе от 18 до 200С в тече- ние 2-3 месяцев, затем при темпе- ратуре от 5 до 110С. Общая дли- тельность стра- тификации 180- 200 дней (недо- зрелые семена)

Приложение 2
к Правилам по использованию,
перемещению семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

Требования к сеянцам, используемых для восстановления
лесов и лесоразведения

Наименование пород	Возраст, лет	Толщина стволика у корневой шейки (не менее), мм
1. Хвойные породы:
1.1. Ель, пихта, можжевельники	3-5	2,0
1.2. Сосна, лиственница	2-3	2,5
2. Лиственные породы (кроме кустарников)	1-3	3,5
3. Кустарники	1-3	2,5

Примечание: Данные требования относятся к сеянцам с открытой корневой системой

Приложение 3
к Правилам по использованию,
перемещению семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

Требования к посадочному материалу (саженцам),
используемому для восстановления лесов и лесоразведения

№ п/п	Наименование пород	Лесо- расти- тельные зоны	Воз- раст, лет	Сорт	Толщина стволика у корневой шейки (не менее), мм	Высота надземной части (не ме- нее), см
1	2	3	4	5	6	7
1	Береза повислая (береза бородавчатая) Betula pendula Roth (B.verrucosaEhrh.)	все зоны	3-4	1 2	8 5	50 35
2	Бирючина обыкновенная Ligustrum vulgare L.	горные районы	2-3	1 2	9 6	80 60
3	Вяз перисто- ветвистый (туркестанский карагач) Ulmus pinnato- ramosa Dieck.	лесо- степная, степная	2-3	1 2	8 6	55 40
4	Груша обыкновенная Pirus communis L.	все зоны	2-3	1 2	7 5	45 30
5	Дуб черешчатый Quercus robur L.	все зоны	3-4	1 2	9 6	45 30
6	Ель обыкно- венная (евро- пейская) Picea abies (L.) Karst.	все зоны	5-6	1 2	5 4	20 15
7	Ель сибирская Picea obovata Lebed.	лесо- степная	5-6	1 2	6 4	30 20
8	Ель Шренка Picea Schrenkiana Fischet Meg.	горные районы	5-6	1 2	6 4	25 15
9	Карагана древовидная (желтая акация) Caragana Arborescens Lam.	все зоны	3-4	1 2	6 4	35 25
10	Каштан посевной европейский (благородный) Castanea sativa Mill.	все зоны	2-3	1 2	15 10	60 45
11	Клен ложно- платановый (явор, клен белый) Acer pseu- doplatanus L.	все зоны	2-3	1 2	10 6	55 40
12	Клен остро- листный (платановидный) Acer platanoides L.	все зоны	3-4	1 2	8 6	35 25
13	Конский каштан Aesculus hippocastanum L.	все зоны	2-3	1 2	15 10	40 25
14	Липа мелколистная или сердцевидная Tilia cordata Mill.	все зоны	3-4	1 2	9 5	50 30
15	Лиственница сибирская Larix sibirica Ledeb.	лесо- степная	3-4	1 2	9 5	40 25
16	Облепиха крушиновая Hippophae ramnoides L.	все зоны	3-4	1 2	9 7	35 25
17	Орех грецкий Juglans regia L.	все зоны	3-4	1 2	20 10	60 40
18	Пихта сибирская Abies sibirica Ledeb.	горные районы	6-8	1 2	6 4	25 15
19	Биота восточная Biota orientalis Endl.	все зоны	4	1 2	12 7	60 40
20	Робиния лжеакация (белая акация) Robinia pseudoacacia L.	все зоны	1-2	81 12	8 6	70 50
21	Рябина обыкновенная Sorbus aucuparica L.	все зоны	3-4	1 2	9 7	35 25
22	Сосна кедровая сибирская (кедр сибирский) Pinus sibirika Du Tour	все зоны	6-7	1 2	10 6	30 20
23	Сосна обыкновенная Pinus silvestris L.	лесо- степная	3-4	1 2	8 5	25 20
24	Тополь белый (серебристый) Populus alba L.	лесо- степная, степная	2-3	1 2	10 7	100 70
25	Тополь черный (осокорь) Populus nigra L.	лесо- степная, степная	2	1 2	7 6	80 60
26	Яблоня лесная Malus silvestris (L.) Mill.	все зоны	2-3	1 2	8 6	45 30
27	Ясень обыкновенный Flaxinus excelsior L.	все зоны	3-4	1 2	9 7	35 25

Примечание: административные районы, территориально входящие в лесорастительные зоны, подзоны и природные регионы:
1. Лесостепная зона:
Северо-Казахстанская область;
Северные районы Костанайской области;
Северо-восточные районы Павлодарской области.
2. Степная зона:
Костанайская область (кроме северных районов);
Павлодарская область (кроме северо-восточных районов);
Кокшетауская, Акмолинская, Восточно-Казахстанская (кроме горных районов);
Атырауская и Актюбинская области;
Северная часть Карагандинской области.
3. Горные районы:
Восточно-Казахстанской и Алматинской областей.

Приложение 4
к Правилам по использованию,
перемещению семян и посадочного
материала для воспроизводства
лесов и лесоразведения

ПАСПОРТ № __
на посадочный материал

«___» ____________ 200 _г.

_________________________________________________________________
(вид посадочного материала: сеянцы, саженцы в том числе с комом,
порода)
выращенный на (в)
_________________________________________________________________
(питомник, лесовладелец, лесопользователь,
_________________________________________________________________
юридический, почтовый адрес)

1. Показатели качества

Номер партии	Соответствие сеянцев (саженцев) требованиям стандарта	Возраст	Сорт	Количество, шт.

Дата выкопки ______ Дата упаковки _______ Дата отправки _________
Цель использования ______________________________________________
(собственные нужды, реализация, район перемещения)
Документ, выданный уполномоченным органом в области карантина растений
_________________________________________________________________
(заполняется в случае перемещения посадочного материала
_________________________________________________________________
за пределы подкарантинного района)

2. Происхождение семенного материала

Место сбора семян _______________________________________________
(область, район, лесовладелец, лесопользователь,
лесничество, квартал)
Удостоверение о кондиционности семян ____________________________
(№, дата и кем выдано)
Селекционная категория семян ____________________________________
(сортовые, улучшенные, нормальные)

3. Условия выращивания

Способ выращивания ______________________________________________
(открытый грунт, контролируемые условия среды)
Почвенные условия, применяемый субстрат _________________________
Внесение удобрений, другие агротехнические мероприятия __________
_________________________________________________________________
(наименование, доза, периодичность и т.д.)
Мероприятия по борьбе с вредителями, болезнями растений и сорняками
_________________________________________________________________
(вид, наименование препарата, сроки и периодичность обработки)
Лесовладелец, лесопользователь __________________________________
(подпись, Ф.И.О.)

М.П.

Зарегистрирован в _______________________________________________
(территориальный орган в области охраны, защиты,
_________________________________________________________________
пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения)
№ ______ «___» ____________ 20__ г.

Ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін тұқымдар мен егу материалдарын пайдалану, тасымалдау ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 2010 жылғы 1 қыркүйектегі № 553 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 11 қазанда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6537 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2012 жылғы 17 қаңтардағы № 10-1/18 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2012.01.17 № 10-1/18 (қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 79-бабын іске асыру мақсатында, БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін тұқымдар мен көшет материалдарын пайдалану, тасымалдау ережесі бекітілсін.
2. «Ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін тұқымдар мен көшет материалдарын пайдалану, тасымалдау ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті төрағасының 2005 жылғы 4 мамырдағы № 110 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3666 тіркелген, Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің бюллетенінде 2006 жылы № 2, 204-құжат жарияланған) бұйрығының күші жойылды деп танылсын.
3. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Табиғат ресурстарын пайдалану стратегиясы департаменті (Ж.Ы. Омаров) заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін.
4. Осы бұйрық бірінші рет ресми жарияланғаннан бастап он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Министрдің м.а. Е. Аман

Қазақстан Республикасы
Ауыл шаруашылығы министрінің м.а.
2010 жылғы 1 қыркүйектегі
№ 553 бұйрығымен бекітілген

Ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін тұқымдар мен егу материалдарын пайдалану, тасымалдау ережесі

1. Осы ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін орман тұқымдары мен егу материалдарын пайдалану, тасымалдау Ережесі (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасының Орман кодексінің 79-бабына сәйкес әзірленді және ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін орман тұқымдары мен егу материалдарын пайдалану, тасымалдау тәртібін реттейді және орман иеленушілер немесе орман пайдаланушылар үшін, соның ішінде жекеше орман қоры жерлеріндегі орман иеленушілер немесе орман пайдаланушылар үшін міндетті болып табылады.
2. Орман тұқымдары мен егу материалдарын пайдалану, сондай-ақ оларды тасымалдау ормандарды жасанды жолмен қалпына келтіру және орман өсіру үшін тұқымдар мен егу материалын пайдаланудың географиялық және экологиялық таралу аймағы (тасымалдау шекарасы) реттелетін орман тұқымдарын аудандастырумен қатаң сәйкестілікте жүзеге асырылады.
3. Қазақстан Республикасының аумағында отандық және шетелдік тұқымдар мен егу материалын пайдалану өсімдіктер карантині саласындағы уәкілетті органның карантиндік, фитосанитариялық сертификаттары мен импорттық карантиндік рұқсатнамалары болған жағдайда жүзеге асырылады.
4. Орман егу және егу материалын өсіру кезінде тек тексерілген және кондициялы тұқымдар ғана пайдаланылады. Шетелдік тұқымдар мен егу материалы карантиндік объектілермен және бөтен текті түрлермен жасырын залалданудың болуына интродукциялық-карантин питомниктерінде тексерілуге тиіс.
5. Себу үшін пайдалануға жататын тұқымдар олардың жаппай өсіп-өнуін ынталандыру және топырақта өсіп шығуын арттыру мақсатында себу алдындағы өңдеуден өтеді.
6. Тұқымдарды себу алдында өңдеудің мынадай тәсілдері қолданылады: тұқымды стратификациялау (тұқымның өніп шығуын жеңілдету) (тұқымды тоңазыту), тұқымның сыртқы қабаттарына механикалық, жылумен және химиялық әсер ету, тұқымдарды микроэлементтермен және өсу стимуляторларымен өңдеу, дыбыспен, ультрадыбыспен және магнитпен әсер ету, тұқымдарды дәрілеу және улау.
Тұқымдарды тегіне байланысты себу алдында әзірлеу шараларын жүргізу тәсілдерінің ерекшеліктері осы Ереженің 1-қосымшасында келтірілген.
7. Тұқымдарды себуге стратификациялау арнайы үйлерде, тоңазытқыштарда, жертөлелерде, ұраларда немесе траншеяларда жүргізіледі (жылы стратификация тұқымның түріне байланысты +10-нан +35⁰С-қа дейін, салқын стратификация 0-ден +7⁰С-қа (+10⁰С сирек) дейін температурада жүргізіледі).
8. Стратификацияның ұзақтығы тұқымның физиологиялық тыныштығының сипатына, тұқымның өсіп-өнуін тежейтін басқа да факторлардың болуына байланысты.
9. Тұқымды стратификациялауды себуге бір-екі күн қалғанда тоқтатады. Бұл ретте өнген тұқымдарды құрғап қалғанша кептіріп, содан кейін егеді.
10. Орман тұқымдарын тасымалдау (тасу) кезінде олардың бүлінуіне жол бермеу үшін тұқымдарды ауа құрғақ ахуалдығына дейін жеткізіп (ылғалдығы 12 %) кептіреді де, 5-6 қабат қағаз немесе мата қаптарға, ағаш жәшіктерге және басқа ыдысқа тығыздамай салады. Ыдысқа салынған тұқымдардың бір орнының массасы 50 килограмнан аспауға тиіс.
11. Қап-жәшіктің әрбір орыны тұқымның түр атауы, массасы, паспортының нөмірлері мен мерзімі, жөнелтуші мен алушы ұйымдардың атаулары мен мекен-жайлары көрсетілген ішкі және сыртқы заттаңбалармен жабдықталады.
12. Тамыр жүйесі ашық екпе көшеттер, тікпе көшеттер және қысқы (сүректенген) қалемшелер көктемгі және күзгі кезеңдерде ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін пайдаланылады.
Тамыр жүйесі жабық екпе көшеттер мен тікпе көшеттерді (топырақ түйнегімен, контейнерлердегі және басқалар) тамыр жүйесі кеуіп қалудан сақталған жағдайда бүкіл жыл бойына отырғызуға болады.
13. Орман иеленуші мен орман пайдаланушы ормандарды жасанды жолмен қалпына келтіру және орман өсіру үшін өсірген немесе сатып алған егу материалы орман шаруашылығы бойынша техникалық және технологиялық стандарттарға, сондай-ақ 2 және 3-қосымшаларда көрсетілген осы Ереженің талаптарына сай келуге тиіс.
14. Ормандарды қалпына келтіру және орман өсіру кезінде тегіс діңшелері, толық сүректенген өркен ұштары, тыныштық жағдайындағы әбден қалыптасқан бүршіктері, сондай-ақ шашақты тамырларының мөлшері жеткілікті жақсы тармақталған сау тамыр жүйесі бар екпе көшеттер мен тікпе көшеттер пайдаланылады.
15. Ағаштар мен бұталардың барлық тұқымдарының діңшесінің биіктігі 10 сантиметрден 60 сантиметрге дейінгі екпе көшеттері стандартты егу материалы болып есептеледі. Бұл ретте стандартты егу материалының тамыр жүйесінің ұзындығы мынадай болады:
орманды дала аймағы - 15-20 см;
дала аймағы - 20-30 см.
16. Орман дақылдарын өсіру кезінде стандартсыз егу материалын пайдалануға болмайды.
17. Бұталарды қоспағанда, діңшелері қосарланған және басты өркені тармақталған, сондай-ақ әртүрлі зақымдары бар, соның ішінде зиянкестер мен аурулар бүлдірген егу материалы стандартсыз материал болып есептеледі және ландшафтық-рекреациялық екпелер өсіру кезінде ғана пайдаланылуы мүмкін.
18. Егу материалдарының сапасы мен саны бойынша орман иеленуші (орман пайдаланушының) тұқымбағының барлық қазып алынатын алаңда қабылдап алуды комиссия жүзеге асырады, оның құамында:
тұқымбақтың өкілдері (тұқымбақ бастығы немесе орман екпелерінің инженері);
карантиндық қадағалау қызметінің өкілдері;
орман тұқымы станциясының өкілі.
Қабылдап алу актының негізінде егу материалдарға паспорт беріледі. Қабылдап алу жылына екі рет көктемгі және күзгі егу материалдарын қазып алу алдында жүзеге асырылады
19. Көшет материалы топ-тобымен қабылдап алынады. Топ болып бірдей жағдайларда өсірілген және осы Ереженің 4-қосымшасына сәйкес нысан бойынша ресімделген бір тұқымның, жасы мен шығу тегі бір екпе көшеттердің, тікпе көшеттердің кез-келген мөлшері есептеледі.
20. Тасымалдау кезінде егу материалы орамдарға түйіліп, саңылаулары бар жәшіктерге, қаптарға, себеттерге салынады.
Тамыр жүйесінің кеуіп қалуына жол бермеу мақсатында егу материалын дымқыл ағаш үгіндісімен, қармен, сабанмен немесе қамыспен көміп тастайды.

Ормандарды молықтыру және орман
өсіру үшін тұқымдар мен
егу материалдарын пайдалану,
тасымалдау ережесіне 1-қосымша

Тұқымдарды тегіне байланысты себу алдында өңдеудің ерекшеліктері

Р/с№	Тегі	Тұқымды себуге дайындау тәсілдері		Тұқымдардың өсу қуатын және олардың жердегі өнгіштігін ынталандыруға әзірлеу әдістері
		күзгі	көктемгі
1	2	3	4	5
1	Кәдімгі өрік	Тұрақты аяздарға екі ай қалғанда себілсе стра тификацияланбайды. Күз аяғында себілсе жиналған сәттен бастап жазғы траншеяларда немесе үй-жайларда құм салынған жәшіктерде стратификациялайды	3-50С температурада дымқыл құм салынған жәшіктерде 90-100 күн бойы немесе қыста тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды температурасы 350С суға жібітеді, Үшінші тәулікте Температурасы 16-180С су құяды. Содан кейін температурасы 30-350С үй-жайларда құм салынған жәшіктерде стратификациялайды. Қоспаны күніне 2-3 рет аударыстырып тұрады. 12-15-ші күні өсіп-өне бастайды.
2	Биік айлант	Дайындамайды	2-3 күн бойы суға жібітеді
3	Бұталы аморфа	Дайындамайды	24 сағат бойы суға жібітеді
4	Қара жемісті арония	Дайындамайды	Марганец қышқылы калий ерітіндісінде (0,5 %) 2 сағат бойы жібітеді, содан кейін 60 күн стратификациялайды
5	Қотыр қайың	Ерте жазда себілсе алдын ала тұқымды жабысқақ күйге дейін жібітіп алады, күз аяғында және қыста себілсе дайындалмайды	Алдын ала ішінара жабысқақ күйге дейін жібітіп алады (2-3 тәулік) немесе құрғақ күйінде себеді	Алдын ала жібітілген тұқымды 2 тәулік бойы қарға аунатып, тоңазытып алады. Қарға аунату ұзақтығы - 30 күн. Температурасы төмен (00С-қа жуық) үй ішінде құм салынған жәшіктерде 30 күн стратификациялайды және ТМТД-мен немесе фентиураммен дәрілейді. Тұқымды 6 сағат бойы 0,005 % күкірт қышқылы кобальт ерітіндісімен (COSO4) немесе 0.001 % Молибден ерітіндісімен (NH4)2 MoO4 өңдейді. Марганец қышқылы Калийдің 0,5 % ерітіндісімен 2 сағат дәрілейді
6	Түкті қайың	Қажет емес	Алдын ала 2 тәулік бойы жібітіп алады немесе құрғақ күйінде себеді	Қарға аунатып алады немесе төмен температурада (00С-қа жуық) алдын ала жібітілген тұқымды құм салынған жәшіктерде 30 күн бойы стратификациялайды. Алдынала жібітілген тұқымды брезентке үйіп, жабысқақ күйге дейін жеткізеді. ТМТД-мен немесе фентиураммен дәрілейді.
7	Шығыс биотасы	Тәулік бойы жібітіп алады	Тәулік бойы жібітіп алады
8	Кәдімгі қынаағаш	Қыркүйектен кешіктірмей себілсе дайындамайды; неғұрлым кеш себілсе 30 күн стратификациялайды	80-90 күн бойы 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде стратификациялайды	Тұқымды 500С температурадағы суда 2 тәулік бойы жібітеді
9	Тікенді (кәдімгі) долана	Сеппейді	12-24 сағат бойы 45 % күкірт қышқылы ерітіндісінде жібітеді, жуып-шаяды және температурасы 20-250С үй -жайларда 180-240 күн стратификациялайды
10	Алқызыл долана	Сеппейді	Жинап алғаннан кейін бірден 5-100С температурада 160-260 күн бойы үнемі ылғалдандыра және араластыра отырып стратификациялайды
11	Бір аналық долана	Жинаған соң 1 жыл ішінде стратификациялап, келесі күзде себеді. Стратификация алдында 3-4 күн жібітеді	Сеппейді
12	Кәдімгі шие және дала шиесі	Жиналған сәттен бастап себуге дейін жаңа жиналған, кептірілмеген тұқымдарды жазғы траншеяларда немесе салқын үй ішінде стратификациялайды	Жинаған сәттен бастап 180 күн ішінде (дала шиесі үшін - 120-180 күн) үй-жайда немесе тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды
13	Жылтыр шегіршін	Жинағаннан кейін бірден құрғақ күйінде себеді немесе 2 сағат суға жібітіп, кептіріп алады
14	Үш тікенекті (кәдімгі) қарамала	Тұқымды жинаған сәттен бастап себуге дейін жазғы траншеяларда немесе құм салынған жәшіктерде стратификациялайды. Құрғақ тұқымды ерте көктемде себуге болады	Тұқымға тым ыстық су (900С) құяды, содан соң салқындаған суда 10 сағат қалдырады. Су мен тұқымның арақатынасы 3:1. Ісінбеген тұқымды қайта өңдейді.	Ыстық су құюды күкірт қышқылының концентратымен 2 сағат өңдеу мен алмастыруға болады
15	Кәдімгі алмұрт	Аязға 1,5 ай қалғанда себер болса дайындамайды, кешірек себетін болса жинаған сәттен бастап жазғы траншеяларда стратификациялайды	Алдын ала 2 тәулік жібітілген тұқымды қыста тоңазымайтын траншеяларда немесе үй-жайда 0-50С температурада стратификациялайды. Стратификация мерзімі - құмда 90 күн, шымтезек ұнтағында 75 күн	Стратификацияланбаған тұқымды гиббереллиннің 0,002% ерітіндісінде 3 тәулік бойы жібітеді, содан кейін дымқыл құммен араластырады. Тұқым 6-7 күннен Кейін өсіп-өнеді. ТМТД-мен немесе Фентеураммен дәрілейді
16	Ақ дерен және алқызыл дерен (свидина)	Жинаудан себуге дейін бірден жазғы траншеяларда стратификациялайды. Жинаған соң дайындықсыз бірден себуге болады.	Үй-жайларда құм салынған жәшік терде 180 күн бойы немесе жинаған соң бірден жазғы, содан кейін қысқы тоңазымайтын траншеяларда 240-270 күн бойы стратификациялайды	Тұқымды 15 күн бойы қарға аунатып алады, содан кейін оны үй-жайларда 90 күн бойы 5-60С температурада стратификациялайды
17	Өте әдемі емен	Дайындамайды	Қыста траншеяларда немесе құм салынған жәшіктерде сақталған соң дайындықты қажет етпейді
18	Кәдімгі шырша және сібір шыршасы	Дайындамайды	9-12 сағат суға жібітеді	Жібітілген тұқымды себу алдында 60-90 күн бойы қарға аунатып алады. Марганец қышқылы Калийдің 0,5 % ерітіндісінде 2 сағат жібітеді. ТМТД-мен, фентиураммен, БМК-мен немесе фундазолмен дәрілейді. Мынадай микроэлементтердің су ерітінділерінде 12-18 сағат жібітеді: күкірт қышқылы кобальт (0,03 %), күкірт қышқылы мыс (0,03 %) немесе марганец қышқылы калийдің, бор қышқылының, күкірт қышқылы мыстың, мырыштың және кобальттің (0,002 %-тен) қоспасы
19	Шренк (тянь-шань) шыршасы	Сеппейді	Алдын ала бір тәулік суға жібітілген тұқым қарға аунатылады. Қарға аунату мерзімі 1-1,5 ай. Қарға аунатқаннан кейін 0,5% KMnO4 ерітіндісінде 30 минут дәрілейді	Тұқымды температурасы 35-400С суға салып, 24 сағат ұстайды. Содан соң оны 0,5 % MnO4 ерітіндісінде 30 минут дәрілеп, көлеңкеде әбден кептіріп алып себеді.
20	Кәдімгі ұшқат	Дайындауды қажет етпейді	Қысқы тоңазымайтын траншеяларда немесе үй-жайларда 2-50С температурада 60-90 күн стратификациялайды
21	Татар ұшқаты	Дайындауды қажет етпейді	Қысқы суық траншеяларда немесе үй-жайларда 2-50С температурада 50-60 күн стратификациялайды	Себу алдында шағын қаптарға салып 1,5 ай бойы қар үстіне қойып қояды немесе 5-80С температурада аптасына 2 рет ылғалдандыра және араластыра отырып ағаш үгінділерінде стратификациялайды. 18-20 күннен кейін тұқым өнеді
22	Кәдімгі шәңгіш	Жаңа жиналған тұқымдарды жазғы траншеяларда стратификациялағанда өскіндер бір жылдан кейін пайда болады.	Жинаған соң алдымен жазғы, одан кейін қыста тоңазымайтын траншеяларда немесе алдымен үй-жайларда 15-180С температурада, содан соң қыста 50С дейін төмен температурада стратификациялайды
23	Ағаш тәріздес қараған (сары қараған)	Дайындауды қажет етпейді	Бөлме температурасындағы суда 5 сағат жібітеді	45 күн бойы қарға аунатады немесе 00С мұзда 30 күн бойы ұстайды
24	Кәдімгі атталшын	Дайындауды қажет етпейді	Қысқы тоңазымайтын траншеяларда сақтау кезінде дайындайды	Сақтаудан кейін жылы жерде бірнеше күн ұстап, өнгенше, араластырып және ылғалдандырып тұрады
25	Жалған сүйір жапырақты үйеңкі (явор, ақ үйеңкі)	Ерте күзде себуді дайындықсыз жүргізеді, ал кеш себілетіндерін жиналған сәттен себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Алдымен үй-жайда 0-30С температурада 45 күн стратификациялайды, содан кейін 45 күн бойы қар астында ұстайды. Тұқымды 3 тәулік бойы жібітеді, содан соң алдымен 5-100С температурада үй-жайда 60 күн, одан кейін 00С-та 60 күн стратификациялайды	Қарда 45-60 күн стратификациялайды. Молибден аммонийдің 3% ерітіндісінде 24 сағат жібітеді, содан соң 8 күн бойы күніне 3 рет 4 минутқа жылы суға (35-380С) және суық суға (00С) салады
26	Сүйір жапырақты үйеңкі (платан тәрізді үйеңкі)	Ерте күзде себуді дайындықсыз жүргізеді, ал кеш себілетіндерін жиналған сәттен себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Үй-жайларда немесе қысқы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды. Стратификациялау мерзімі 45-60 күн.	Қар араластыра отырып 45-60 күн стратификациялайды. Тұқымға жылы (400С) су құйып, брезентпен жауып, 3 тәулік ұстайды. Содан кейін 300С жуық температурадағы үй- жайларда құм салынған жәшіктерде ұстап, күн сайын араластырып және ылғалдандырып тұрады. Тұқымдар 7-ші күні өнеді. ТМТД-мен немесе фентиураммен дәрілейді
27	Дала үйеңкісі	Жиналғаннан кейін жазғы траншеяларда себуге дейін кемінде 45 күн стратификациялайды	Жинағаннан кейін алдымен жазғы, содан кейін қысқы тоңазымайтын траншеяларда 150-180 күн стратификациялайды	Тұқымды 3 күн жібітіп, алдымен үй-жайларда 10-150С температурада 60 күн, содан кейін 00С температурада 30-60 күн стратификациялайды
28	Күміс үйеңкі	Сеппейді	Жинаған соң дайындықсыз бірден себіледі (мамырдың аяғы - маусымның басы)	Құрғақ ауа райында екпелерді суару міндетті
29	Татар үйеңкісі (үйеңкі емес, қара үйеңкі)	Жиналғаннан себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Күзден бастап қысқы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды құм салынған жәшіктерде 0-30С температурада әрбір 2-3 күн сайын ылғалдандыра және араластыра отырып страфикациялайды. 30 күннен соң ылғалдандыруды тоқтатады, температураны 00С дейін төмендетеді. 2-ші күні тұқымды қайта ылғалдандырып, температураны 50С дейін көтереді. Бұдан кейін тұқым 18-20-шы күні өнеді. Дайындықтың жалпы ұзақтығы 50 күн
30	Шаған жапырақты үйеңкі	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жай ішінде 30 күн стратификациялайды немесе 1 ай қар астында ұстайды
31	Ірі жапырақты жөке	Тұқымды жиналғаннан бастап жазғы траншеяларда немесе құм салынған жәшіктерде 90 күн бойы стратификациялайды	Алдымен жазғы траншеяларда немесе үй-жайларда, ал содан кейін 0-50С температурада қысқы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды. Стратификация ұзақтығы - 180 күнге дейін
32	Ұсақ жапырақты жөке	Тұқымды жинағаннан соң себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды жазғы, содан соң қысқы тоңазымайтын траншеяларда стратификациялайды	Тұқымды ауық-ауық ауыстырылып тұратын суда 10 күн жібітеді, содан соң 30 күн 15-250С температурада және 90-120 күн 00С температурада стратификациялайды
33	Сібір балқарағайы	Дайындауды қажет етпейді	9-12 сағат суға жібітеді және 1-1,5 ай қарға аунатады; КМn O4 0,5% ерітіндісінде 30 минут дәрілейді	Тұқымды 3 тәулік марганец қышқылы калийдің 0,004 % ерітіндісінде +260С температурада жібітеді, содан кейін дәке дорбаларға салып, дымқыл ағаш үгінділерімен (1,5-2 см қабатпен) көміп, 2 тәулік ұстайды. Тұқымды 24 сағат бром Калийінің 0,5 % ерітіндісінде немесе 0,05 % колхицин ерітіндісінде жібітеді. Тұқымды себуге 30 сағат қалғанда әлсіз әк ерітіндісінде (10 л суға 200-250гр әк) жібітеді.
34	Жіңішке жапырақты жиде	Ерте күзде сепкенде жинаудан кейін дайындамайды; кеш себілсе, жиналған кезден бастап сепкенге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды	Алдын ала 4 тәулік жібітілген тұқымды қысқы тоңазымайтын траншеяларда немесе 16-200С температурада үй-жайлар ішінде стратификациялайды. Стратификациялау ұзақтығы - 90-120 күн	Тұқымға ыстық су (50-600С) құйып, бір тәулік жібітеді. Содан кейін температурасы 16-200С үй-жайда құм салынған жәшіктерде стратификациялайды. 15-20-шы күні өне бастайды.
35	Кәдімгі бадам	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жайларда немесе траншеяларда 30-60 күн стратификациялайды
36	Виргиния аршасы	Топырақтың қатуына 1,5-2 ай қалғанда себілетін болса, дайындауды қажет етпейді	Үй-жай ішінде 20-300С температурада 30 күн, 150С темпратурада 120 күн стратификациялайды	Тұқымды 30-50 мин. мөлшерде күкірт қышқылы концентратымен өңдейді, сумен шаяды, содан кейін 0-50С температурада 90-120 күн стратификациялайды
37	Кәдімгі арша	Топырақтың қатуына 1,5-2 ай қалғанда себілетін болса, дайын дауды қажет етпейді	Үй-жай ішінде 20-300С температурада 30 күн, 150С температурада 120 күн стратификациялайды
38	Түркістан аршасы	Жаңа жиналған Тұқымды дайындамай сол күйінде тамыз айы ішінде себеді	Өткен жылғы терең тыныштықтағы тұқымды жазда шілдеде-тамыздың бас кезінде себеді.
39	Жарты шар тәрізді арша	Бұл да қыркүйектің бірінші жартысында себіледі	Бұл да солай
40	Шырғанақ	Топырақ қатпай тұрып 1 айдан кешіктірмей себілсе, дайындауды қажет етпейді	Үй-жайда 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде 90 күн стратификацияланады	3 тәулік суда жібітіп алып, үйжайда 30 күн стратификациялайды
41	Грек жаңғағы	Дайындамайды	Үй-жайда құмда 0-50С температурада 30-45 күн стратификациялайды	Тұқымды көктемде себуге 5-7 күн қалғанда қапқа салынған күйінде тау өзенінің ағын суына малады.
42	Кәдімгі шабдал	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жайда 0-50С температурада 100-120 күн стратификациялайды
43	Сібір самырсыны	Дайындауды қажет етпейді	Алдын-ала жібітілген тұқымды 30 күн 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде стратификациялайды	Алдын-ала жібітілген тұқымды 30 күн қарға аунатады
44	Жалған қараған (ақ қараған)	Сеппейді	Тұқымды стратификациялайды немесе температурасы 80-850С су құйып, алғашқы 15-20 мин араластырып, суығанша қалдырады. Қажет болса ісінбеген тұқымдарды електен өткізіп алып, оларды өңдеуді қайталайды
45	Тюринген үлбірегі	Шала піскен жемістер тұқымын сепкенде дайындауды қажет етпейді	Шала піскен жемістер тұқымын үй-жайда 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде 210-240 күн стратификациялайды
46	Кәдімгі шетен	Жинап алғаннан бастап сепкенге дейін жазғы траншеяларда немесе үй-жайда стратификациялайды	Температурасы 0-50С үй-жайда дымқыл құмда 90-120 күн стратификациялайды, содан кейін қармен көмеді Стратификацияның жалпы ұзақтығы - 150-180 күн	Стратификацияланбаған тұқымды гиббереллиннің 0,002% ерітіндісінде 3 тәулік жібітеді, содан кейін дымқыл құммен араластырады. 7 күннен кейін өнеді
47	Ақ сексеуіл, және қара сексеуіл	Қыста сепкенде дайындауды қажет етпейді	Дайындауды қажет етпейді
48	Кәдімгі мамыр гүл	Дайындауды қажет етпейді	Үй-жайда 0-50С температурада құм салынған жәшіктерде 45 күн стратификациялайды	10-15 сағат суда жібітеді, содан Кейін дымқыл ағаш үгіндісінде немесе шымтезекте 2-8 күн ұстайды
49	Үй қара өрігі	Жазғы траншеяларда 90 күн стратификациялайды	Қысқы тоңазымайтын траншеяларда кемінде 150 күн стратификациялайды
50	Тікенді қара өрік (шомырт)	Ерте жазда, тамызда себетілетін болса дайындауды қажет етпейді, кеш себілетін болса жиналғаннан бастап себуге дейін (2 ай бойы) жазғы траншеяларда, өткен жылдың тұқымын - 80 күн стратификациялайды	Жинала салысымен үй-жайда 150-180 күн немесе қысқы тоңазымайтын траншеяларда 180-210 күн стратификациялайды
51	Алхоры өрік (алша)	Жинала салысымен себуге дейін жазғы траншеяларда стратификациялайды. Өткен жылғы тұқымды 60-90 күн стратификациялайды	Жинала салысымен жазғы траншеяларда стратификациялайды, ал содан кейін қысқы тоңазымайтын траншеяларда 120-170 күн немесе температурасы 3-50С үй-жайда 150 күн стратификациялайды
52	Қызыл күрең қарақат	Жазғы траншеяларда 45-60 күн стратификациялайды	Үй-жайда 90-120 күн стратификациялайды	Тұқымды бастапқы температурасы 500С суда 24 сағат жібітеді. Содан кейін 12-150С температурада күн сайын араластырып, ылғалдандырып 30 күн стратификациялайды. Ауыспалы температурада (жылы және суық) стратификациялағанда тұқымды 30 күн дайындайды.
53	Қара қарақат	Жазғы траншеяларда 45-60 күн стратификациялайды	Үй-жайда 90-120 күн стратификациялайды
54	Сібір самырсын қарағайы	Дайындамайды, тек марганец қышқылы калийдің 0,5 % ерітіндісінде жібітеді	Тұқымды алдын-ала 3 тәулік жібітеді, дымқыл құммен, ағаш үгіндісімен немесе шымтезек ұнтағымен араластырып, жәшіктермен қар астына немесе салқын 00С үй-жайға себуге дейін 2-3 ай қойып қояды. Қысқы тоңазымайтын траншеяларда сақтағанда да дайындалады	Құммен араластырылған Тұқымды (2:1) қалыңдығы 20 см, 50% дейін толық ылғал сақтағанша сулап, 30-400С температурада 12 сағат бүркептіргішке қояды, содан кейін қарға көмеді. Бұдан кейін қайта сулап, бүр кептіргіштерге қояды, содан соң қар астына қояды. Екі мәрте өңдеуден өткен тұқымды 10-11 күн стратификациялайды. ТМТД немесе фентиураммен дәрілейді.
55	Қырым қарағайы	Себілмейді	Тұқымды 9-12 сағат суға жібітеді
56	Кәдімгі қарағай	Дайындауды қажет етпейді	Тұқымды 9-12 сағат суға жібітеді. Дорбаларға салынған құрғақ немесе жібітілген тұқымды 1-2 ай қарға қояды.	Тұқымды жібітіп, өнгенше ылғалды Күйінде ұстайды және 1-2 айға қар астына шығарып қояды. Микориз құрайтын майқұлақ саңырауқұлағының таза дақылымен тұқым микоризациясын жүргізеді. 24 сағат 0,02% дейін күкірт кышқылы мырыш, күкірт қышқылы марганец (0,1% және одан төмен), бор қышқылы (0,025%) және гетероауксин (0,01% және одан төмен) ерітін дісінде жібітеді. Жиілігі 22,5 кГц және қуаты 15 Вт ульртадыбыспен 10 минут өңдейді.
57	Ақ терек	Дайындауды қажет етпейді (жиналған соң бірден себіледі)
58	Қара терек	Дайындауды қажет етпейді (жиналған соң бірден себіледі)
59	Батыс боз аршасы	Дайындауды қажет етпейді.	Жібітілген тұқымды бір ай бойы қарға аунатады
60	Нағыз пісте	Себілмейді.	Тұқымды 12-15 сағат жылы суда (400С) жібітіп, құм салынған жәшіктерде (1:3) немесе траншеяларда 30-40 күн стратификациялайды	Тұқымды 12-15 сағат жылы суда (400С) жібітіп, қаппен жылы жерге іліп қояды және өне бастағанша 9-12 күн анда-санда сулап тұрады
61	Кәдімгі мойыл	Дайындауды қажет етпейді.	Үй-жайда 0-50С температурада 150-180 күн стратификациялайды
62	Жабайы орман алмасы		Суда 2 тәулік жібітеді, содан кейін 0-50С температурада құмда, шымтезекте немесе ағаш үгіндісінде 75-105 күн стратификациялайды	Стратификациялан бағатұқымды гибберллиннің 0,002% ерітіндісінде 3 тәулік жібітеді, содан кейін дымқыл құммен араластырады. Тұқым 6-7-ші күні өнеді.
63	Кәдімгі шаған	Онша толыспаған тұқымды жазғы траншеяларда маусым айынан себуге дейін стратификациялайды	Үй-жайда алдымен 18-200С температурада 2-3 ай, содан кейін 5-110С температурада стратификациялайды. Стратификациялаудың жалпы ұзақтығы 180-200 күн (шала піскен тұқымдар)

Ормандарды молықтыру және орман
өсіру үшін тұқымдар мен көшет
материалдарын пайдалану,
тасымалдау ережесіне 2-қосымша

Ормандарды қалпына келтіру және орман өсіру үшін пайдаланылатын екпе көшеттерге қойылатын талаптар

Тұқымдардың атауы	Жасы, жыл	Тамыр мойнындағы діңнің жуандығы, (кем емес), мм
1. Қылқан жапырақты тұқымдар:
1.1. Шырша, самырсын, арша	3-5	2,0
1.2. Қарағай, қызылқарағай	2-3	2,5
2. Жапырақты тұқымдар (бұталардан басқа)	1-3	3,5
3. Бұталар	1-3	2,5

Ескерту: Бұл талаптар тамыр жүйесі ашық көшеттерге қатысты

Ормандарды молықтыру және орман
өсіру үшін тұқымдар мен көшет
материалдарын пайдалану,
тасымалдау ережесіне 3-қосымша

Ормандарды қалпына келтіру және орман өсіру үшін пайдаланылатын көшет материалына (қалемшелерге) қойылатын талаптар

Р/с №	Тұқымдардың атауы	Орман өсетін аймақтар	Жасы, жыл	Сорт	Тамыр мойнындағы діңнің жуандығы (кем емес), мм	Жердегі бөлігінің биіктігі (кем емес), см
1	2	3	4	5	6	7
1	Салпыншақ қайын (қотыр қайың) Betula pendula Roth (B.verucosa Ehrh.)	барлық аймақ	3-4	1 2	8 5	50 35
2	Кәдімгі қынаағаш Ligustrus vulgare L.	таулы аудандар	2-3	1 2	9 6	80 60
3	Қарағаш Ulmus pinnato-ramosa Dieck.	орманды дала, дала	2-3	1 2	8 6	55 40
4	Кәдімгі алмұрт Pirus communis L.	барлық аймақ	2-3	1 2	7 5	45 30
5	Өте әдемі емен Quercus robur L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 6	45 30
6	Кәдімгі немесе еуропалық шырша Picea abies (L.) Karst.	барлық аймақ	5-6	1 2	5 4	20 15
7	Сібір шыршасы Picea obovata Lebed.	орманды дала	5-6	1 2	6 4	30 20
8	Шренк шыршасы Picea Schrenkiana Fischet Meg.	таулы аудандар	5-6	1 2	6 4	25 15
9	Ағаш тәріздес қараған (сары қараған) Caragana arborescens Lam.	барлық аймақ	3-4	1 2	6 4	35 25
10	Еуропалық екпе талшыны Castanea sativa Mill.	барлық аймақ	2-3	1 2	15 10	60 45
11	Жалған платанға ұқсас үйеңкі (явор, ақ үйеңкі) Acer pseudoplatanusL.	барлық аймақ	2-3	1 2	10 6	55 40
12	Сүйір жапырақты Үйеңкі (платан тәрізді үйеңкі) Acer platanoides L.	барлық аймақ	3-4	1 2	8 6	35 25
13	Ат талшыны Aesculus hippocastanum L.	барлық аймақ	2-3	1 2	15 10	40 25
14	Кіші жапырақты жөке Tilia cordata Mill.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 5	50 30
15	Сібір балқарағайы Larix sibirica Ledeb.	орманды дала	3-4	1 2	9 5	40 25
16	Шырғанақ Hippophae ramnoides L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 7	35 25
17	Грек жаңғағы Juglans regia L.	барлық аймақ	3-4	1 2	20 10	60 40
18	Сібір майқарағайы Abies sibirica Ledeb.	таулы аудандар	6-8	1 2	6 4	25 15
19	Шығыс биотасы Biota orientalis Endl	барлық аймақ	4	1 2	12 7	60 40
20	Жалған қараған тәрізді инеш (ақ қараған) Robinia pseudoacacia L.	барлық аймақ	1-2	81 12	8 6	70 50
21	Кәдімгі шетен Sorbus aucuparica L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 7	35 25
22	Сібір самырсыны Pinus sibirika Du Tour	барлық аймақ	6-7	1 2	10 6	30 20
23	Кәдімгі қарағай Pinus silvestris L.	орманды дала	3-4	1 2	8 5	25 20
24	Ақ терек (күміс терек) Populus alba L.	орманды дала, дала	2-3	1 2	10 7	100 70
25	Қара терек Populus nigra L.	орманды дала	2	1 2	7 6	80 60
26	Орман алмасы Malus silvestris (L.) Mill.	барлық аймақ	2-3	1 2	8 6	45 30
27	Кәдімгі шаған Flaxinus excelsior L.	барлық аймақ	3-4	1 2	9 7	35 25

Ескерту: Аумақ жөнінен орман өсетін аймақтарға, қосымша аймақтарға және табиғи өңірлерге енетін әкімшілік аудандар:
1. Орманды дала аймағы:
Солтүстік Қазақстан облысы;
Қостанай облысының солтүстік аудандары;
Павлодар облысының солтүстік-шығыс аудандары.
2. Дала аймағы:
Қостанай облысы (солтүстік аудандардан басқа);
Павлодар облысы (солтүстік-шығыс аудандардан басқа);
Көкшетау, Ақмола, Шығыс-Қазақстан (таулы аудандардан басқа);
Атырау және Ақтөбе облыстары;
Қарағанды облысының солтүстік бөлігі.
3. Таулы аудандар:
Шығыс Қазақстан және Алматы облыстары

Ормандарды молықтыру және орман
өсіру үшін тұқымдар мен егу
материалдарын пайдалану,
тасымалдау ережесіне 4-қосымша

Егу материалына
№ _____ ТӨЛҚҰЖАТ

"__"____________ 20__ ж.

_________________________________________________________________
(тұқымбақ, орман иеленуші, орман пайдаланушы,_________________________________________________________________ заңдық, пошталық мекен-жайы)
өсірілген _______________________________________________________ (егу материалының түрі: екпелер, тікекпелер,_________________________________________________________________ соның ішінде тамыр топырағымен, тұқымы)

1. Сапа көрсеткіштері

Партия нөмірі	Екпелердің (тікекпелердің) стандарт талаптарына сәйкестігі	Жасы	Сорты	Мөлшері, дана

Қазылған уақыты_______Қаттау уақыты_____Жіберілген уақыты_________
Пайдалану мақсаты ________________________________________________
(дербес қажеттілік, өткізу, тасымалдау ауданы)
Өсімдіктер карантині саласындағы уәкілетті органның берген
құжаты ___________________________________________________________
(егу материалы карантин ауданынан басқа жерге__________________________________________________________________
әкетілгенде толтырылады)

2. Тұқым материалының шығу тегі

Тұқым жиналған жер________________________________________________
(облыс, аудан, орман иеленуші, орман пайдаланушы,__________________________________________________________________
орманшылық, орам)
Тұқымның сапасы туралы куәлік ____________________________________
(№, қашан және кім берген)
Тұқым селекциялық санаты _________________________________________
(сортты, жақсартылған, қалыпты)

3. Өсіру шарттары

Өсіру тәсілі ______________________________________________________
(ашық жер, бақылау жасалатын орта жағдайлары)
Топырақ жағдайлары, қолданылатын субстрат _________________________Тыңайтқыш шашу, басқа агротехникалық іс-шаралар ___________________
(атауы, доза,___________________________________________________________________
кезеңділігі, т.б.)
Зиянкестермен, өсімдіктер ауруларымен және арамшөптермен күресу
жөніндегі іс-шаралар ______________________________________________
(препараттың түрі, атауы, ___________________________________________________________________
өңдеу мерзімі мен кезеңділігі)
Орман иеленуші, орман пайдаланушы _________________________________
(қолы, т.а.ж.)

М.О.

_________________________________________________________ тіркелді
(орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру
_________________________________________________________________
және орман өсіру саласындағы аумақтық орган)

№___ «____» _________20__ ж.