Об утверждении Инструкции об организации прокурорского надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание

Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 12 октября 2010 года № 71. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 17 ноября 2010 года № 6636. Утратил силу приказом Генерального Прокурора Республики Казахстан от 13 августа 2012 года № 93

Сноска. Утратил силу приказом Генерального Прокурора РК от 13.08.2012 № 93.

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п. 6.

В целях совершенствования работы по организации прокурорского надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание, руководствуясь подпунктом 4) статьи 11 Закона Республики Казахстан "О Прокуратуре",

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию об организации прокурорского надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание.
2. Признать утратившими силу:
1) приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 4 ноября 2005 года № 42 "Об утверждении Инструкции об организации прокурорского надзора за законностью исполнения наказаний и реабилитации граждан" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 3939);
2) приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 31 октября 2007 года № 38 "О внесении изменения в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 4 ноября 2005 года № 42 "Об утверждении Инструкции об организации прокурорского надзора за законностью исполнения наказаний и реабилитации граждан" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5010).
3. Начальнику Департамента по надзору за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание (Абдирову Н.М.), принять меры к государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
4. С настоящим приказом ознакомить начальников структурных подразделений и сотрудников Генеральной прокуратуры, направить прокурорам областей и приравненным к ним прокурорам.
5. Контроль за исполнением приказа возложить на курирующего заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан.
6. Настоящий приказ вводится в действие со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

Генеральный Прокурор
Республики Казахстан К. Мами

УТВЕРЖДЕНО
приказом Генерального Прокурора
Республики Казахстан
от 12 октября 2010 года № 71

Инструкция
об организации прокурорского надзора за соблюдением
прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и
отбывающих уголовное наказание

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция об организации прокурорского надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание (далее - Инструкция) разработана в соответствии с Конституцией, Уголовным, Уголовно-процессуальным, Уголовно-исполнительным кодексами, Законом Республики Казахстан "О Прокуратуре" и другими нормативными правовыми актами Республики Казахстан, определяющими порядок осуществления надзора за соблюдением прав лиц, помещенных в специализированные учреждения в ходе уголовного процесса и отбывающих уголовное наказание.
2. Заместители Генерального Прокурора, начальник Департамента по надзору за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание Генеральной прокуратуры, прокуроры областей и приравненные к ним прокуроры, специализированные прокуроры, прокуроры городов и районов обеспечивают высший надзор за точным и единообразным применением законов, Указов Президента Республики Казахстан и иных законодательных актов в поднадзорных учреждениях и органах Комитета уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции Республики Казахстан, изоляторах временного содержания Министерства внутренних дел Республики Казахстан и следственных изоляторах Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, принимают меры по выявлению и устранению любых нарушений законности.
3. Надзор за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание, обеспечивает законность применения норм уголовного, уголовно-исполнительного, уголовно-процессуального законодательства, других нормативных правовых актов при исполнении уголовных наказаний, иных мер уголовно-правового воздействия, защиту конституционных прав, свобод и законных интересов задержанных, следственно-арестованных и осужденных, соблюдение порядка и условий содержания в специализированных и исправительных учреждениях, а также исполнения законодательства, регулирующего порядок реабилитации репрессированных лиц, выплаты им денежных компенсаций и предоставления льгот.
4. Основные понятия и условные обозначения, используемые в настоящей Инструкции:
1) "Департамент" - Департамент по надзору за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание;
2) "прокурор области" - прокурор области, города Астана, Алматы, Главный военный прокурор, региональный транспортный прокурор;
3) "помощник прокурора области" - помощник или старший помощник прокурора области, городов Астана и Алматы, Главного военного и регионального транспортного прокуроров по надзору за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание;
4) "прокурор" - городской, районный и приравненный к нему прокурор (транспортный и военный прокурор), его заместители, старшие помощники и помощники;
5) "специализированный прокурор" - прокурор по надзору за законностью в исправительных учреждениях, его заместитель, старшие помощники и помощники;
6) "зональный принцип надзора" - закрепление за прокурором Департамента осуществления контроля за деятельностью отдельных прокуратур областей по обеспечению исполнения требований настоящей Инструкции;
7) "предметный принцип надзора" - закрепление за прокурором Департамента проведения анализа и обобщения, разработки методики проверки состояния прокурорского надзора и законности по исполнению отдельных вопросов законодательства, регулирующих исполнение уголовных наказаний, порядка и условий содержания задержанных, следственно-арестованных и осужденных;
8) "сотрудник" - сотрудник уголовно-исполнительной системы, органов внутренних дел и Комитета национальной безопасности;
9) "задержанный" - подозреваемое в совершении преступления лицо, задержанное в порядке ст. 132 УПК;
10) "подозреваемый" - лицо, подозреваемое в совершении преступления;
11) "обвиняемый" - лицо, обвиняемое в совершении преступления;
12) "следственно-арестованный" - подозреваемый или обвиняемый, в отношении которого в качестве меры пресечения избран арест;
13) "изолятор временного содержания" (ИВС) - место содержания задержанного и следственно-арестованного;
14) "следственный изолятор" (СИЗО) - место содержания следственно-арестованного, осужденного к аресту или оставленного для выполнения работ по хозяйственному обслуживанию;
15) "специализированные учреждения" - "изоляторы временного содержания и следственные изоляторы";
16) "исправительное учреждение" - тюрьма, колония общего, строгого и особого режима, воспитательная колония и колония-поселение, где отбывают наказание осужденные к лишению свободы;
17) "осужденный" - лицо, осужденное к лишению свободы;
18) "подучетный" - лицо, осужденное к наказанию, не связанного с лишением свободы, и к иным мерам уголовно-правового воздействия, состоящее на учете в уголовно-исполнительной инспекции Комитета уголовно-исполнительной системы;
19) "чрезвычайное происшествие" - стихийное бедствие природного или техногенного характера, факт совершения задержанными, следственно-арестованными и осужденными группового неповиновения требованиям администрации специализированных и исправительных учреждений, членовредительства, захвата заложника, погрома (умышленного уничтожения имущества), массового беспорядка, побега, коллективного отказа от выполнения оплачиваемых видов работ, от приема пищи, применения сотрудниками пытки, недозволенных мер воздействия, специальных средств в отношении задержанного, следственно-арестованного и осужденного, совершения сотрудниками и работниками РГП "Енбек" преступлений и правонарушений коррупционного характера;
20) "спецсообщение" - немедленное (в течение 3 часов) электронной или факсимильной связью сообщение о чрезвычайном происшествии;
21) "комплексная проверка" - прокурорская проверка в целом состояния законности при исполнении уголовных наказаний, связанных с лишением свободы, состояния взаимодействия администрации исправительного учреждения с местными исполнительными и правоохранительными органами;
22) "специалист" - лицо, обладающие специальными познаниями в той или иной сфере деятельности (здравоохранении, финансов, охране труда, социальном, противопожарном, санитарно-эпидемиологическом направлении и т.д.);
23) "УИИ" - уголовно-исполнительная инспекция Комитета уголовно-исполнительной системы;
24) "РГП "Енбек" - Республиканское государственное предприятие уголовно-исполнительной системы "Енбек" и его филиалы;
25) "штрафные помещения" - штрафной изолятор (ШИЗО), помещение камерного типа (ПКТ), одиночная камера (ОК), карцер, дисциплинарный изолятор (ДИЗО).
5. Приоритетными направлениями деятельности органов прокуратуры при организации надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание являются надзор за:
1) соблюдением конституционных прав и свобод задержанных, следственно-арестованных и осужденных;
2) соблюдением законодательства, направленного против пыток, а также обеспечение задержанных, следственно-арестованных и осужденных условиями содержания, приближенными к Минимальным стандартным правилам обращения с заключенными;
3) координация деятельности правоохранительных органов по борьбе с коррупцией, организованной преступностью, религиозным экстремизмом, незаконным оборотом наркотических средств в специализированных и исправительных учреждениях;
4) состоянием законности использования бюджетных средств, выделяемых на содержание задержанных, следственно-арестованных и осужденных.
6. Прокурорский надзор обеспечивается на основе ежеквартального анализа состояния правопорядка и законности в УИИ, специализированных и исправительных учреждениях.
7. Проверки состояния законности в деятельности исправительных учреждений, УИИ, органов социальной защиты населения проводятся на основании постановления о назначении проверки, в соответствии с планами работ, по заданиям и поручениям Генеральной и областных прокуратур, фактам чрезвычайных происшествий, публикациям в средствах массовой информации, обращениям юридических и физических лиц.
В ходе проверки дается оценка состоянию законности в деятельности поднадзорных органов и эффективности прокурорского надзора.
8. Прокурор в пределах своей компетенции, с целью безотлагательного реагирования на явное нарушение законности, прав и законных интересов задержанных, следственно-арестованных и осужденных, вправе в любое время суток проверять специализированные и исправительные учреждения.
При необходимости к проверкам привлекаются специалисты.
Регистрации подлежат постановления о проведении проверок хозяйствующих субъектов.
Перед началом плановой проверки с постановлением ознакамливается руководство проверяемого органа.
Результаты проверки оформляются в виде справки или акта, в которых отражаются: место и время проведения проверки, должность и фамилия проверяющего, выявленные нарушения законности, недостатки и упущения в работе, причины и условия, способствовавшие этому, предлагаемые варианты реализации результатов проверок, пути и способы их устранения.
Справка оформляется при необходимости внесения актов прокурорского надзора, а также при выявлении нарушений конституционных прав задержанных, следственно-арестованных и осужденных.
Акт составляется при устранении выявленных нарушений законности, недостатков и упущений в организации работы в ходе проверки.
Результаты комплексных проверок исправительных учреждений оформляются в виде справок.
9. Со справкой о результатах проверки ознакамливаются первые руководители проверяемого органа либо исполняющие их обязанности, а также прокурор, обеспечивающий надзор за деятельностью этого органа.
10. Исполнение плановых мероприятий и результаты проверок не реже одного раза в полугодие рассматриваются на оперативных совещаниях либо на заседаниях коллегии прокуратур областей и Координационных советов правоохранительных органов.
11. В Генеральной прокуратуре на постоянной основе заслушиваются прокуроры областей и их заместители по вопросу соблюдения прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание.
12. Акты прокурорского надзора, письма и запросы, адресованные в областные органы, направляются через областные прокуратуры, в центральные органы - через Генеральную прокуратуру.
При этом устанавливается контроль над фактическим устранением выявленных нарушений законности.
По фактам оставления без надлежащего рассмотрения и реагирования актов прокурорского надзора, принимаются предусмотренные законом меры.
13. Регулярно изучается и проверяется законность нормативных правовых актов, приказов и распоряжений, издаваемых органами юстиции, внутренних дел и КНБ по вопросам исполнения уголовных наказаний и содержания задержанных, следственно-арестованных и осужденных в специализированных и исправительных учреждениях.

Глава 2. Организация надзора за соблюдением
прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и
отбывающих уголовное наказание

1. Порядок организации надзора Департаментом

14. Прокурорами Департамента:
1) в соответствии с перспективными и текущими планами работы Генеральной прокуратуры и Департамента, во взаимодействии и в координации с прокурорами других структурных подразделений Генеральной прокуратуры, нижестоящими прокуратурами, заинтересованными министерствами и ведомствами, на основе четкого разграничения должностных обязанностей и установления личной ответственности каждого за состоянием дел на порученном участке и по зонально-предметному принципу организуется и проводится постоянный и действенный надзор за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание в Республике;
2) осуществляется непосредственный надзор за законностью в деятельности Комитета уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции, Комитета административной полиции Министерства внутренних дел - по вопросам соблюдения законности в деятельности ИВС, Комитета национальной безопасности Республики Казахстан - по вопросам соблюдения законности в деятельности СИЗО;
3) совместно с прокурорами Департамента по надзору за законностью оперативно-розыскной деятельности обеспечивается законность по курируемым линиям деятельности, инициируются совместные проверки и во взаимодействии вырабатываются меры, направленные на обеспечение законности и правопорядка при исполнении наказаний и содержании лиц под стражей;
4) по представлениям прокуроров областей и обращениям осужденных изучается законность состоявшихся судебных постановлений первой и апелляционной инстанций по материалам об условно-досрочном освобождении от отбывания наказания и о замене неотбытой части наказания более мягким видом наказания на предмет принесения протеста в порядке надзора;
5) организуются и проводятся учебные семинары и совещания, совместные проверки и стажирование помощников прокуроров областей, прокуроров и специализированных прокуроров, изучается и распространяется положительный опыт работы, вносятся предложения руководству Генеральной прокуратуры об ответственности нижестоящих прокуроров за упущения и недостатки в организации надзора;
6) проводится обобщение состояния законности в целом, а также по приоритетным, зональным и предметным направлениям надзора, разрабатывается методика проверок;
7) по поручению руководства Генеральной прокуратуры проверяются обстоятельства чрезвычайного происшествия с выездом на место;
8) при проведении проверки на местах самостоятельно выносятся акты прокурорского реагирования;
9) выполняются иные задачи, функции и полномочия, предусмотренные Положением о Департаменте.

2. Порядок организации надзора прокуратурами
областей и приравненными к ним

15. Прокурорами областей и их заместителями:
1) организуется и обеспечивается надзор за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание;
2) не реже одного раза в полугодие принимается участие в комплексных проверках исправительных учреждений и в проверках специализированных учреждений.
В ходе проведения указанных проверок проводится прием задержанных, следственно-арестованных, осужденных, сотрудников и работников РГП "Енбек" по личным вопросам;
3) обеспечивается проведение своевременной проверки по фактам применения в специализированных и исправительных учреждениях пыток, недозволенных мер воздействия, специальных средств сотрудниками к задержанным, следственно-арестованным и осужденным;
4) поручается в течение десяти суток проверить законность решения об отказе в возбуждении уголовного дела по таким фактам.
16. При получении информации о чрезвычайном происшествии незамедлительно (в течение 3-х часов) направляется спецсообщение в Генеральную прокуратуру, в котором обязательно указывается: дата, время, место и обстоятельства чрезвычайного происшествия, причины, цели, способы, предметы и орудия, использованные при его совершении, общее количество лиц, принявших участие в нем с указанием фамилии, имени, отчества, статей по которым они привлекаются или осуждены (в случае 5-ти и более участников данные о них прилагаются к спецсообщению).
17. В целях обеспечения надлежащего надзора за законностью оперативно-розыскной деятельности в исправительных и специализированных учреждениях акцентируется внимание на тесное взаимодействие соответствующих подразделений прокуратур областей.
При необходимости поручается проведение совместных проверок и анализов с выработкой мер по обеспечению надлежащего режима в исправительных и специализированных учреждениях.
18. Помощниками прокуроров областей:
1) осуществляется надзор за законностью в деятельности специализированных учреждений, Департаментов Комитета УИС, РГП "Енбек" и исправительных учреждений (в тех регионах, где не образованы специализированные прокуратуры), Департаментов внутренних дел - за исполнением законов в ИВС, Комитета национальной безопасности - за исполнением законов в СИЗО, а также за применением законодательства о реабилитации жертв политических репрессий;
2) по согласованию с подразделением по надзору за законностью оперативно-розыскной деятельности прокуратуры области проверяется законность проводимых оперативно-розыскных мероприятий в специализированных и исправительных учреждениях;
3) осуществляется непосредственный контроль за деятельностью прокуроров, в том числе специализированных, по исполнению пунктов 32-48 и 51-57 настоящей Инструкции.
19. При наличии сведений или поступления заявления о применении в специализированных и исправительных учреждениях пыток, недозволенных мер воздействия, специальных средств сотрудниками к задержанному, следственно-арестованному и осужденному, обеспечивается проведение проверки самостоятельно либо прокурором, специализированным прокурором, органом уголовного преследования с вынесением процессуального решения.
20. Не реже одного раза в месяц проводятся проверки состояния законности в СИЗО, расположенных в областных центрах, городах Астана, Алматы, Жезказган и Семей.
При выявлении незаконно содержащихся под стражей лиц принимаются меры к немедленному их освобождению.
21. Еженедельно проводятся проверки состояния законности в ИВС, расположенных в областных центрах, городах Астана, Алматы.
22. Проверки в ИВС, расположенных в других населенных пунктах, проводятся в зависимости от состояния законности и соблюдения конституционных прав и свобод задержанных, следственно-арестованных.
При проведении проверки в специализированных учреждениях проводится прием задержанных, следственно-арестованных, осужденных и сотрудников по личным вопросам.
23. Оформляется и ведется журнал учета чрезвычайных происшествий и всех фактов применения оружия, специальных средств к задержанному, следственно-арестованному и осужденному, совершения покушения на побег (побега) из специализированных и исправительных учреждений, членовредительства и суицида.
При получении информации о чрезвычайном происшествии незамедлительно телефонной связью (в течение часа) сообщается зональному прокурору Департамента.
24. В СИЗО проверяется:
1) законность содержания под стражей следственно-арестованных с обращением внимания на соблюдение администрацией учреждения требований уголовно-процессуального законодательства в части своевременности уведомления соответствующих органов об истечении срока ареста обвиняемого и принятие решения об его освобождении из-под стражи, в соответствии с положениями п. 13 ст. 153 УПК;
2) соблюдение требований ст. 104 УПК в части своевременности направления прокурору жалобы следственно-арестованного;
3) обеспечение материально-бытовыми условиями и медико-санитарными услугами;
4) своевременность проведения медицинского освидетельствования на предмет наличия телесных повреждений при помещении следственно-арестованных, осужденных в следственный изолятор и каждом возвращении их после проведенных следственных действий и судебного разбирательства;
5) соблюдение требований нормативных правовых актов, противодействующих распространению туберкулеза среди следственно-арестованных и осужденных;
6) соответствие инженерно-технических средств охраны и зданий, предъявляемым требованиям;
7) состояние законности использования бюджетных средств, выделенных на содержание задержанных, следственно-арестованных и осужденных;
8) законность водворения следственно-арестованных в карцер;
9) своевременность возвращения следственно-арестованных из изоляторов временного содержания в следственный изолятор;
10) своевременность направления осужденных из следственных изоляторов в исправительные учреждения;
11) соблюдение требований законодательства, регулирующего вопросы раздельного содержания следственно-арестованных;
12) законность оставления осужденных для выполнения работ по хозяйственному обслуживанию;
13) своевременность и законность рассмотрения вопросов о переводе осужденных в колонию-поселение, условно-досрочном освобождении и замене неотбытой части наказания более мягким видом наказания, направления злостных нарушителей режима содержания для отбытия наказания в исправительное учреждение;
14) законность наложения взысканий на осужденных и их поощрения;
15) соблюдение требований законодательства, регулирующего порядок рассмотрения обращений физических и юридических лиц.
25. В ходе проверок, при выявлении явных нарушений законности, требующих немедленного реагирования, вносятся акты прокурорского надзора.
26. Принимается обязательное участие при рассмотрении судом первой инстанции вопросов, связанных с исполнением приговора, в отношении осужденных, оставленных в СИЗО для выполнения хозяйственных работ, а также в судах апелляционной инстанции при рассмотрении жалоб и протестов на постановления судов, вынесенных по материалам об условно-досрочном освобождении от отбывания наказания и о замене неотбытой части наказания более мягким видом наказания.
27. Проверки в ИВС проводятся в соответствии с положениями пунктов 33-42 настоящей Инструкции.
28. Проверки в исправительных учреждениях проводятся в соответствии с положениями пунктов 52, 57-59 настоящей Инструкции.
29. Ежеквартально анализируется состояние надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание.
30. Обобщается по итогам года применение законодательства, регулирующего вопросы реабилитации граждан от политических репрессий.
31. Выполняются иные задачи, функции и полномочия, предусмотренные Положением о старшем помощнике (помощнике) прокурора области и приравненного к нему.

3. Порядок организации надзора
городскими и районными прокуратурами

32. Прокурорами:
1) осуществляется надзор за законностью в ИВС, исполнения уголовного наказания, не связанного с лишением свободы, и иных мер уголовно-правового воздействия, за соблюдением законов при выплате денежных компенсаций реабилитированным гражданам и предоставлении им льгот;
2) при значительной отдаленности исправительного учреждения от специализированной прокуратуры для выяснения обстоятельств и обеспечения законности незамедлительно осуществляется выезд на место чрезвычайного происшествия;
3) с выездом на место проверяется спецсообщение о применении специальных средств и физической силы сотрудниками к задержанному или следственно-арестованному, с составлением заключения о законности и обоснованности действий администрации ИВС.
33. Обеспечивается неукоснительное соблюдение конституционных прав задержанных, подозреваемых, предусмотренных ст. ст. 68, 132, 134, 135, 136, 138 УПК, проверяется своевременность и полнота оформления процессуальных документов, и их представления в ИВС.
34. Обращается внимание на законность содержания в ИВС подозреваемых в совершении преступлений, за которые не предусмотрено наказание в виде лишения свободы, либо за совершение преступлений небольшой и средней тяжести, работающих (обучающихся в учебных заведениях) и имеющих постоянное место жительство.
35. В ходе проверки ИВС выясняется своевременность:
1) составления протокола задержания следователем или дознавателем после фактического задержания;
2) допроса задержанного (не позднее 24 часов с момента задержания или применения меры пресечения);
3) соблюдения права задержанного на приглашение защитника и дачу показания в его присутствии;
4) разъяснения и предоставления задержанному права на немедленное сообщение по телефону или иным способом по месту своего жительства или работы о своем задержании и месте содержания.
36. При наличии сведений или поступлении заявления о несвоевременном помещении фактически задержанного в ИВС:
изучается Книга учета лиц, доставленных в дежурную часть правоохранительного органа, на предмет соответствия времени изоляции и фактического составления протокола задержания подозреваемого;
проверяются комнаты для доставленных и задержанных в административном порядке лиц, и для разбирательства с задержанными лицами;
в случаях необходимости проводится встречная проверка в Центрах временной изоляции, адаптации и реабилитации несовершеннолетних, приемниках-распределителях, медицинских вытрезвителях, практикуется сверка списков задержанных в порядке ст. 132 УПК и лиц, помещенных в указанные учреждения.
37. Обеспечивается соблюдение положений уголовно-процессуального законодательства в части своевременности принятия решения следователем, дознавателем либо руководителем администрации мест содержания при истечении процессуальных сроков об освобождении из-под стражи задержанных в порядке ст. 132 УПК по истечению 72 часов и следственно-арестованного в порядке ст. 142 УИК по истечении 10 суток.
В случае отсутствия в личном деле задержанного и следственно-арестованного соответствующего постановления решается вопрос об ответственности названных должностных лиц и освобождении подозреваемого из-под стражи.
38. При поступлении сведений и заявления о применении в ИВС пыток, недозволенных мер воздействия, специальных средств к задержанному и следственно-арестованному проверка осуществляется в соответствии с нормативными правовыми актами, регулирующими порядок проверки заявления о пытках и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания.
По результатам проверки обеспечивается принятие процессуального решения в отношении должностных лиц, допустивших нарушение конституционных прав задержанных и следственно-арестованных.
39. В ходе проверки ИВС обращается внимание на следующие вопросы:
1) соблюдение требований ст. ст. 138, 147, 491 ч. 5 УПК в части своевременного уведомления родственников о задержании, принятия мер по рассмотрению вопроса передачи несовершеннолетнего под присмотр родителей, опекунов, попечителей и т.д.;
2) соблюдение требований ст. 104 УПК в части своевременности направления прокурору жалобы задержанного и следственно-арестованного;
3) соблюдение требований ст. ст. 142 и 152 УПК в части обоснованности содержания подозреваемых и обвиняемых в ИВС;
4) соблюдение требований нормативных правовых актов, противодействующих распространению туберкулеза среди задержанных и следственно-арестованных;
5) своевременность проведения медицинского освидетельствования на предмет наличия телесных повреждений при каждом помещении задержанных в ИВС;
6) надлежащее обеспечение материально-бытовыми условиями и медико-санитарными услугами;
7) соответствие инженерно-технических средств охраны и зданий, предъявляемым требованиям;
8) состояние законности использования бюджетных средств, выделенных на содержание задержанных и следственно-арестованных;
9) соблюдение требований законодательства, регулирующего порядок рассмотрения обращений физических и юридических лиц.
40. В ИВС проверки проводятся ежедневно, с отражением их результатов в специальном журнале учета проверок.
При необходимости к проверке привлекаются специалисты.
В случае выявления нарушений законности составляется справка с отражением установленных проверкой фактов.
Практикуется проведение проверок в ночное время, в праздничные и выходные дни, в том числе с использованием видеосъемки.
41. При проведении проверок задержанные и следственно-арестованные принимаются по личным вопросам.
42. С целью обеспечения неукоснительного исполнения наказаний, не связанных с лишением свободы, и иных мер уголовно-правового обеспечивается ежеквартальная сверка данных суда о количестве лиц, осужденных к наказаниям, не связанным с лишением свободы и к иным мерам уголовно-правового воздействия, со сведениями УИИ о численности лиц, поставленных на учет.
43. Не реже одного раза в полугодие проводится проверка состояния законности в деятельности УИИ, в ходе которого обращается внимание на следующие вопросы:
1) своевременность заведения контрольных дел в отношении подучетных лиц;
2) состояние исполнения ведомственных приказов и инструкций, регулирующих порядок составления контрольных дел и осуществления контроля за подучетными лицами;
3) состояние исполнения совместных с органами внутренних дел ведомственных приказов и инструкций, регулирующих порядок осуществления контроля за подучетными лицами;
4) своевременность выявления отсутствия подучетных лиц по месту жительства и принятия мер для объявления их в розыск;
5) принятие надлежащих мер к подучетным лицам, злостно уклоняющимся от отбывания наказания и скрывающимся от контроля;
6) состояние работы по борьбе с рецидивной преступностью и правонарушениями среди подучетных;
7) фактическое привлечение подучетных к общественным и исправительным работам.
44. В органах внутренних дел проверяется:
1) состояние исполнения совместных ведомственных приказов и инструкций Министерств внутренних дел и юстиции, регулирующих порядок осуществления контроля за подучетными лицами;
2) своевременность заведения розыскных дел по постановлениям судов в отношении подучетных лиц, злостно уклоняющихся от отбывания наказания и скрывающихся от контроля.
45. В городских, районных и сельских акиматах проверяется наличие решения об определении объекта для привлечения осужденных к общественным работам.
46. Осуществляется надзор за соблюдением городскими и районными органами социальной защиты населения и исполнительными органами законодательства, регулирующего порядок выплаты денежных компенсаций и пособий реабилитированным гражданам и предоставления им льгот.
47. Принимается обязательное участие в судах первой инстанции при рассмотрении вопросов, связанных с исполнением приговора (ст. ст. 452-455 УПК) в отношении подучетных.
48. В установленные законом сроки проверяется законность судебных постановлений, вынесенных в порядке исполнения приговора, приносятся апелляционные протесты.
49. Осуществляется надзор за законностью оперативно-розыскной деятельности в ИВС.
50. В регионах, где не образованы специализированные прокуратуры, обеспечивается надзор за законностью оперативно-розыскной деятельности, а также исполнение пунктов 52-55 настоящей Инструкции.

4. Порядок организации надзора специализированной прокуратурой

51. Специализированными прокурорами:
1) осуществляется надзор за законностью в деятельности исправительных учреждений, филиалов РГП "Енбек", принимается обязательное участие в судах первой инстанции при рассмотрении вопросов, связанных с исполнением приговора (ст. ст. 452-455 УПК) в отношении осужденных, в судебных заседаниях по гражданским делам в интересах осужденных несовершеннолетних и пенсионеров, а также представляются интересы государства в суде при рассмотрении споров, где стороной является администрация учреждения либо РГП "Енбек";
2) ежемесячно проверяется законность и обоснованность водворения и перевода осужденных в штрафные помещения.
Результаты проверки оформляются справкой, а также в соответствующем журнале проверяемого органа, производится краткая запись о проведении проверки с указанием даты, времени, температурного режима, влажности воздуха, общего числа лиц, содержащихся в штрафных помещениях (с отдельным отражением количества лиц, водворенных в ШИЗО, ПКТ, ДИЗО и ОК) и обратившихся с жалобой осужденных;
3) раз в полугодие с участием прокурора области или его заместителя проводятся комплексные проверки в исправительных учреждениях;
4) ежемесячно в исправительных учреждениях проводится прием осужденных, сотрудников колонии и работников РГП "Енбек" по личным вопросам;
5) при наличии сведения или поступлении заявления о применении в исправительном учреждении пыток, недозволенных мер воздействия, специальных средств сотрудниками к осужденному проверка осуществляется в соответствии с нормативными правовыми актами, регулирующими порядок проверки заявления о пытках и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания.
52. Проверяется соблюдение требований учетно-регистрационной дисциплины.
53. Обеспечивается надзор за дознанием в исправительном учреждении, за законностью принятых решений о возбуждении уголовного дела и об отказе в этом, принимается участие в судах при рассмотрении уголовных дел по ст. ст. 358 ч. 1, 359 и 360 УК.
54. Принимается обязательное участие в судах первой инстанции при рассмотрении вопросов, связанных с исполнением приговора (ст. ст. 452-455 УПК) в отношении осужденных, отбывающих наказание в исправительных учреждениях.
55. При получении информации о чрезвычайном происшествии незамедлительно телефонной связью (в течение часа) сообщается помощнику прокурора области.
56. С выездом на место проверяется спецсообщение о применении специальных средств сотрудниками к осужденному, с составлением заключения о законности и обоснованности действий администрации учреждения.
57. На постоянной основе осуществляется надзор за:
1) принятием мер к начислению специальных государственных и пенсионных пособий несовершеннолетним и лицам, достигшим пенсионного возраста;
2) законностью принятия администрацией исправительного учреждения решения по вопросам представления осужденного к условно-досрочному освобождению, замене неотбытой части наказания более мягким видом наказания и переводу в колонию-поселение;
3) своевременным проведением специальной медицинской комиссии в отношении тяжело больных осужденных и рассмотрением вопроса о представлении их к освобождению в связи с болезнью;
4) обеспечением материально-бытовыми условиями и медико-санитарными услугами.
При необходимости к проверке привлекаются специалисты;
5) законностью наложения осужденному взыскания и объявления поощрения;
6) законностью признания злостным нарушителем установленного порядка отбывания наказания и соблюдения требований ст. 73 УИК в части перевода осужденного в тюрьму;
7) своевременным проведением медицинского освидетельствования на предмет наличия телесных повреждений при каждом прибытии осужденного в исправительное учреждение;
8) соблюдением требований нормативных правовых актов, противодействующих распространению туберкулеза среди осужденных;
9) обеспечением осужденных оплачиваемой работой;
10) состоянием законности использования средств, выделенных на содержание осужденных;
11) соответствием инженерно-технических средств охраны и зданий, предъявляемым требованиям;
12) состоянием законности при применении законодательства об административных правонарушениях;
13) законностью вынесенных администрациями учреждений постановлений, приказов и распоряжений;
14) соблюдение законодательства, регулирующего порядок рассмотрения обращений физических и юридических лиц.
58. Осуществляется надзор за законностью оперативно-розыскной деятельности в исправительных учреждениях.

Глава 3. Взаимодействие и разграничение полномочий прокуроров
при осуществлении надзора за соблюдением прав лиц, задержанных,
заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание

59. Департаментом, подразделениями областных и приравненных к ним прокуратур, городскими, районными, транспортными, военными и специализированными прокурорами во взаимодействии и разграничении функций обеспечивается надзор за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание.
60. Главным военным прокурором, его помощниками и военными прокурорами осуществляется надзор за законностью в деятельности СИЗО КНБ, соблюдением законности содержания лиц гауптвахтах военных правоохранительных органах, в помещениях, определенных капитанами морских судов, начальниками пограничных отрядов, исполнения наказаний в отношении военнослужащих, предусмотренных пунктами д) и ж) части 1 статьи 39 УК, в деятельности внутренних войск по охране исправительных учреждений и конвоированию осужденных, а также реабилитации граждан от массовых политических репрессий, осужденных военными трибуналами.
При чрезвычайных происшествиях (совершения следственно-арестованным и осужденным преступлений и правонарушений в пути следования), по вопросу соответствия инженерно-технических средств охраны исправительных учреждений, предъявляемым требованиям, практикуются совместные проверки военными и специализированными прокурорами, а в тех регионах, где не образованы специализированные прокуратуры - помощниками прокуроров областей.
61. Главным транспортным прокурором, его помощниками и транспортными прокурорами осуществляется надзор за деятельностью ИВС органов внутренних дел на транспорте, в соответствии с положениями пунктов 32-41 настоящей Инструкции.
62. Подразделением по надзору за законностью оперативно-розыскной деятельности прокуратуры области осуществляется надзор за законностью оперативно-розыскной деятельности в следственных изоляторах и территориальных Департаментах Комитета УИС.
63. Помощниками прокуроров областей во взаимодействии:
1) с подразделением, осуществляющим надзор за применением международных договоров, обеспечивается законность исполнения требований (просьб) учреждений юстиции иностранных государств об исполнении приговора на их территории, а также содержания под стражей и транзитной перевозки следственно-арестованного и осужденного в иностранные государства;
2) с подразделением, осуществляющим надзор за законностью уголовного процесса, обеспечивается направление информации о ходе и результатах предварительного расследования и судебного рассмотрения уголовных дел, возбужденных в отношении следственно-арестованных, осужденных, сотрудников и работников РГП "Енбек".
64. Прокурорами и специализированными прокурорами принимается непосредственное участие при рассмотрении в суде возбужденных ими дел об административных правонарушениях и обеспечивается проверка законности судебных актов по этим делам, приносятся апелляционные протесты.

Глава 4. Заключительные положения

65. Основными критериями оценки деятельности органов прокуратуры по надзору об организации прокурорского надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание определить: обеспечение верховенства закона при отбывании уголовных наказаний и применении мер процессуального принуждения, неукоснительное соблюдение конституционных прав, свобод и законных интересов задержанного, следственно-арестованного и осужденного, недопущение пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания.
66. Прокурорами областей в Департамент к 30 числу каждого месяца направляются информации о результатах проверок и принятых мерах по чрезвычайным происшествиям и всем фактам применения оружия, специальных средств к задержанному, следственно-арестованному и осужденному, совершения покушения на побег (побега) из специализированных и исправительных учреждений, членовредительства и суицида.
67. Прокурорами областей в Департамент ежеквартально направляются информации о состоянии прокурорского надзора об организации прокурорского надзора за соблюдением прав лиц, задержанных, заключенных под стражу и отбывающих уголовное наказание к 10 числу месяца следующего за окончанием квартала, а также в органы правовой статистики представляются соответствующие отчеты.
68. Департаментом и прокурорами областей по итогам работы за полугодие и год обобщается состояние законности отдельно по каждому приоритетному направлению надзора, указанному в подпунктах 1)-3) пункта 5 настоящей Инструкции, где отмечаются причины и условия, способствующие нарушениям законности, и определяются пути их устранения.
Прокурорами областей информации по обобщениям представляются в Департамент к 10 июля и 10 января.
Департаментом и прокурорами областей обобщение состояния законности использования бюджетных средств, выделяемых на содержание задержанных, следственно-арестованных и осужденных проводится по итогам года.
Прокурорами областей в Департамент информация по обобщению данного вопроса представляется к 1 марта нового года.
69. Департаментом и прокурорами областей на постоянной основе проводится работа по инициированию и внедрению современных методов организации надзора, распространению положительного опыта надзорной деятельности, повышению квалификации сотрудников.
70. Проводится целенаправленная работа по повышению имиджа органов прокуратуры путем освещения в средствах массовой информации состояния законности и правопорядка в специализированных и исправительных учреждениях, а также надзорной деятельности прокуроров.
71. Департаментом и прокурорами областей осуществляется взаимодействие с Институтом Генеральной прокуратуры Республики Казахстан им. С. Ескараева, другими высшими учебными заведениями, научными учреждениями, учеными-юристами по совершенствованию действующего законодательства.

Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы Нұсқаулықты бекіту жайлы

Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасының 2010 жылғы 12 қазандағы N 71 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 17 қарашада Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6636 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2012 жылғы 13 тамыздағы № 93 Бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Бас Прокурорының 2012.08.13 № 93 Бұйрығымен.

Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыруды жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасының «Прокуратура туралы» Заңы 11-бабының 4) тармақшасын басшылыққа алып,
БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы Нұсқаулық бекітілсін.
2. Мыналардың:
1) «Азаматтарды ақтау және жазаның орындалуына прокурорлық қадағалау ұйымдастыру туралы Нұсқаулықты бекіту жайлы» Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2005 жылғы 4 қарашадағы № 42 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3939 тіркелген):
2) «Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының «Азаматтарды ақтау және жазаның орындалу заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы Нұсқаулықты бекіту туралы» 2005 жылдың 4 қарашасындағы № 42 бұйрығына өзгерту енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Бас прокурорының 2007 жылғы 31 қазандағы № 38 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5010 тіркелген) күші жойылды деп танылсын.
3. Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуын қадағалау жөніндегі Департаменттің бастығы (Әбдіров Н.М.) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеу үшін шаралар қабылдасын.
4. Осы бұйрық Бас прокуратураның құрылымдық бөлімшелерінің басшылары мен қызметкерлерінің назарына жеткізіліп, облыс және оларға теңестірілген прокуратураларға жолдансын.
5. Бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының осы салаға жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.
6. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде тіркелген күннен бастап қолданысқа енеді.

Қазақстан Республикасының
Бас Прокуроры Қ. Мәми

БЕКІТІЛДІ
Қазақстан Республикасы
Бас Прокурорының
12 қазан 2010 жылғы
N 71 бұйрығымен

НҰСҚАУЛЫҚ
Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы аталған Нұсқаулық (әрі қарай – Нұсқаулық) Конституцияға, Қылмыстық, Қылмыстық іс жүргізу, Қылмыстық атқару кодекстеріне, «Прокуратура туралы» Қазақстан Республикасының Заңына және қылмыстық процесс барысында мамандандырылған мекемелерге орналастырылған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды жүзеге асыру тәртібін айқындайтын Қазақстан Республикасының басқа да нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзірленді.
2. Бас Прокурордың орынбасары, Бас Прокуратураның ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуын қадағалау жөніндегі Департамент бастығы, облыс прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, мамандандырылған прокурорлар, қала және аудан прокурорлары қадағалаудағы мекемелерде және Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Қылмыстық атқару жүйесі комитеті органдарында, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің уақытша ұстау изоляторларында және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің тергеу изоляторларында Заңдардың, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтарының және өзге де заңнамалық актілердің нақты және біркелкі қолданылуына жоғары қадағалауды қамтамасыз етіп, кез келген заң бұзушылықты анықтау және оны жоюға шаралар қабылдайды.
3. Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші тұлғалардың құқықтарының сақталуын қадағалау қылмыстық жазаның, басқа да қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларының орындалуында, ұсталғандар, тергеу-қамауындағылар мен сотталғандардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауда, қылмыстық жазаны өтеудің тәртібі мен шарттарын реттеуде қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу, қылмыстық атқару заңдарының мақсаттары мен міндеттерінің, сондай-ақ жаппай саяси қуғын-сүргіндерінен ақталған азаматтарға ақшалай өтемақыларды төлеу және оларға берілетін жеңілдіктерді реттейтін заңнамалардың орындалуын қамтамасыз етеді.
4. Осы Нұсқаулықта қолданылатын негізгі ұғымдар мен шартты белгілер:
1) «Департамент» – ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуын қадағалау жөніндегі Департамент;
2) «облыс прокуроры» – облыстардың, Астана, Алматы қалаларының прокурорлары, Бас Әскери прокурор, аймақтық көлік прокуроры;
3) «облыс прокурорының көмекшісі» – облыстардың, Астана, Алматы қалалары прокурорларының, Бас Әскери және аймақтық көлік прокурорларының ұсталғандар, қамауға алынғандар және жазаны өтеп жүрген тұлғалардың құқықтарының сақталуын қадағалау жөніндегі көмекшісі және аға көмекшісі;
4) «прокурор» – қалалық, аудандық және оған теңестірілген прокурор (көліктік және әскери прокурор), оның орынбасарлары, аға көмекшілері және көмекшілері;
5) «мамандандырылған прокурор» - түзеу мекемелеріндегі заңдылықты қадағалау жөніндегі прокурор, оның орынбасары, аға көмекшілері және көмекшілері;
6) «қадағалаудың аймақтық қағидаты» – Департамент прокурорына осы Нұсқаулықтың талаптарын орындауды қамтамасыз ету жөніндегі облыстардың жекелеген прокурорларының қызметтерін бақылауды жүзеге асыруды бекіту;
7) «қадағалаудың пәндік қағидаты» – Департамент прокурорына прокурорлық қадағалаудың жай-күйін және қылмыстық жазалауды орындаудың, күдіктілер мен айыпталушыларды қамауға алудың тәртібі мен шарттарын реттейтін заңнамалардың жекелеген мәселелерін орындау жөніндегі заңдылықты тексерудің әдістемелеріне талдау жүргізуді және қорытуды әзірлеуді бекіту;
8) «қызметкер» – қылмыстық атқару жүйесінің, ішкі істер органдарының және ұлттық қауіпсіздік Комитетінің қызметкері;
9) «ұсталған» - қылмыс жасаған деген күдікпен, ҚІЖК-нің 132-бабының тәртібіне сай ұсталған тұлға;
10) «сезікті» - жасалған қылмыс бойынша күдік тудырған тұлға;
11) «айыпталушы» - жасалған қылмыс бойынша айыпталған тұлға;
12) «тергеумен қамалған» - қамауға алу бұлтартпау шарасы қолданылған сезікті немесе айыпталушы;
13) «уақытша ұстау изоляторы (УҰИ)» - ұсталғандар және тергеумен қамалғандарды ұстау орны;
14) «тергеу изоляторы (ТИЗО)» - тергеумен қамалғандарды, қамауға алынған сотталғандарды және шаруашылық қызметі бойынша жұмыс жасауға қалдырылғандарды ұстау орны;
15) «мамандандырылған мекемелер» – уақытша ұстау изоляторлары және тергеу изоляторлары;
16) «түзеу мекемелері» – бас бостандығынан айырылған сотталғандардың жазасын өтеп жатқан түрмелер, жалпы, қатаң және айрықша режимдегі колониялар, тәрбиелеу колониялары және қоныс-колониясы;
17) «сотталғандар» – бас бостандығынан айыруға сотталған адамдар;
18) «есепте тұрған адамдар» – бас бостандығынан айыруға байланысты емес жазаға және қылмыстық-құқықтық әсер етудің өзге де шараларына сотталған, қылмыстық-атқару инспекцияларында есепте тұрған адамдар;
19) «төтенше жағдай» – табиғи не экологиялық зілзала, күдіктілер мен айыпталушылардың, сотталғандардың қылмыс жасау фактілері, адамдарды кепілге алу, қирату (мүлікті қасақана жою), жаппай тәртіпсіздік, топтасып қашу, дене мүшелеріне зақым келтіру, ақылы қызмет түрін орындаудан, тамақ ішуден (аштық жариялау) бас тарту, сондай-ақ олардың заңмен белгіленген режимді бұзуға бағытталған басқа да құқыққа қарсы әрекеттерді жасауы, бас бостандығынан айыру және мамандандырылған мекеме әкімшілігінің талаптарын орындамауы, «Еңбек» РМК қызметкерлері мен жұмысшыларының қылмыс, сыбайлас жемқорлық қылмысы мен құқық бұзушылықтар жасауы;
20) «арнайы хабарлама» – төтенше жағдай туралы электронды немесе факсимилды байланыс арқылы дереу (3 сағат ішінде) жіберілетін хабарлама;
21) «кешенді тексеру» - бас бостандығынан айыру орындарындағы қылмыстық жазалардың орындалуы бойынша жалпы заңдылықтың жағдайын және түзеу мекемелері әкімшіліктері мен жергілікті атқару және құқық қорғау органдарының өзара әрекетінің жай-күйін прокурорлық тексеру;
22) «мамандар» - қызметтің қандай да бір саласында (денсаулық сақтау, бухгалтерия, қаржы, еңбекті қорғау, әлеуметтік, өртке қарсы, санитарлық-эпидемиологиялық бағыттағы және т.б.) арнаулы білімі бар адамдар;
23) «ҚАИ» - Қылмыстық-атқару жүйесі Комитетінің қылмыстық-атқару инспекциясы;
24) «Еңбек» РМК» – қылмыстық атқару жүйесінің Республикалық мемлекеттік кәсіпорны және оның филиалдары;
25) «айып орындары» - айыптылық оқшаулау орындары (бұдан әрi - АОО), камералық үлгiдегi үй-жайлар (бұдан әрi – КҮҮЖ), жалғыз адамдық камералар, карцер, тәртiптiк оқшаулау орындары (бұдан әрi - ТОО);
5. Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуын қадағалауды ұйымдастырған кезде прокуратура органдарының қызметінің басымды бағыттары ретінде қадағалаудың мына түрлері танылады:
1) ұсталғандардың, тергеумен қамалғандардың және сотталғандардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын сақтау;
2) азаптауға қарсы бағытталған заңнамаларды сақтау, сондай-ақ ұсталғандарды, тергеумен қамалғандарды және сотталғандарды тұтқындармен айналысудың ең төменгi стандартты тәртiбiне жақын ұстау жағдайларымен қамтамасыз ету;
3) құқық қорғау органдарының мамандандырылған және түзеу мекемелеріндегі сыбайлас жемқорлық сипатындағы, ұйымдасқан, терроризм мен діни экстремизм, есірткі заттарының заңсыз айналымына байланысты қылмыстарына қарсы күрес жұмыстарын үйлестіру;
4) ұсталғандарды, тергеумен қамалғандарды және сотталғандарды ұстауға бөлінетін бюджет қаражаттарын пайдалану заңдылығының жай-күйі.
6. Прокурорлық қадағалау мамандандырылған және түзеу мекемелерінде, қылмыстық-атқару инспекцияларында құқықтық тәртіп пен заңдылықтың жай-күйін тоқсан сайын талдау негізінде қамтамасыз етіледі.
7. Түзеу мекемелерінің, қылмыстық-атқару инспекцияларының, халықты әлеуметтік қорғау органдарының қызметін тексеру жұмыс жоспарына сәйкес, Бас және облыстық прокуратуралардың тапсырыстары мен тапсырмалары, төтенше жағдайлардың деректері, бұқаралық ақпарат құралдарындағы жариялымдар, заңды және жеке тұлғалардың шағымдары бойынша тексеру тағайындау туралы қаулы негізінде жүргізіледі.
Тексеру барысында қадағалау органдары қызметінің заңдылығының жай күйіне және прокурорлық қадағалаудың тиімділігіне баға беріледі.
8. Прокурор өз құзыреті шегінде заңдылықты, ұсталғандардың, тергеумен қамалғандардың және сотталғандардың құқықтары мен заңды мүдделерінің көрнеу бұзылуына дереу мән беру мақсатында тәуліктің кез келген уақытында мамандандырылған және түзеу мекемелерін тексеруге құқылы.
Қажет болғанда тексерулерге мамандар тартылады.
Шаруашылық жүргізуші субьектілерге тексеру жүргізу туралы қаулы тіркелуге жатады.
Жоспарлы тексеруді бастар алдында тексерілетін органның басшылығы қаулымен таныстырылады.
Тексеру нәтижелері анықтама немесе акті түрінде рәсімделеді, онда: тексеру жүргізілген орын мен уақыт, тексерушінің лауазымы мен аты-жөні, анықталған заң бұзушылық, жұмыстағы кемшіліктер мен олқылықтар, осыған әсер еткен себептер мен салдарлар, тексеру нәтижелерін іске асырудың ұсынылып отырған нұсқалары, оларды жоюдың жолдары мен тәсілдері көрсетіледі.
Анықтама прокурорлық қадағалау актілерін енгізу қажет болған кезде, сондай-ақ ұсталғандардың, тергеумен қамалғандардың және сотталғандардың конституциялық құқықтары бұзылған кезде рәсімделеді.
Акт анықталған заң бұзушылықтарды, тексеру барысында жұмыстарды ұйымдастырудағы кемшіліктер мен олқылықтарды жойған кезде жасалады.
Түзету мекемелеріне кешенді тексеру жүргізу нәтижелері анықтама түрінде рәсімделеді.
9. Тексеру нәтижелері туралы анықтамамен тексерілген органдардың бірінші басшылары немесе олардың міндеттерін атқарушылар, сондай-ақ осы органның қызметін қадағалауды қамтамасыз ететін прокурор танысады.
10. Жоспарлы іс-шараларды орындау және тексеру қорытындылары кемінде жарты жылда бір рет облыстық прокуратуралардың жедел кеңестерінде немесе алқа отырыстарында және құқық қорғау органдарының Үйлестіру кеңестерінде қаралады.
11. Бас прокуратурада тұрақты түрде облыс прокурорлары мен олардың орынбасарларының ұсталған, қамауға алынған және жазаны өтеуші тұлғалардың құқықтарының сақталуында заңдылықты қамтамасыз ету мәселелері бойынша жұмыстары тыңдалып отырады.
12. Облыстық мемлекеттік органдарына енгізілетін прокурорлық қадағалау актілері, сұрау салулар мен хаттар облыс прокуратуралары, ал орталық органдарға - Бас прокуратура арқылы жолданады.
Осы тұрғыда анықталған заң бұзушылықтардың нақты қалпына келтірілуіне бақылау орнатылады.
Прокурорлық қадағалау актілерін тиісінше қарамау және шара қабылдамау фактілері бойынша заңмен көзделген шаралар қабылданады.
13. Әділет, Ішкі істер және ҰҚК органдарының қылмыстық жазаны орындау және ұсталғандарды, тергеумен қамалғандарды және сотталғандарды мамандандырылған және түзеу мекемелерінде ұстау мәселелері бойынша шығарған нормативтік-құқықтық актілерінің, бұйрықтарының және өкімдерінің заңдылығы ұдайы зерделеніп және тексеріліп отырады.

2-тарау. Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына қадағалауды ұйымдастыру

1. Департаментпен прокурорлық қадағалаудың ұйымдастырылу реті

14. Департамент прокурорларымен:
1) Бас прокуратура мен Департаменттің ұзақ мерзімге және ағымдағы жұмыс жоспарларына сәйкес, Бас прокуратураның басқа да құрылымдық бөлімшелерімен, төменгі тұрған прокуратуралармен, мүдделі министрліктер және ведомстволармен өзара әрекетте және үйлесімде бола отырып, қызметкерлердің лауазымды міндеттерін нақты шектеу және тапсырылған учаскелер мен аймақтық-нысаналық қағидаттар бойынша істердің жай-күйіне олардың әрқайсысының жеке жауапкершілігін белгілеу негізінде Республикада ұсталған, қамауға алынған және жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына тұрақты және пәрменді қадағалау ұйымдастырылады және жүргізіледі;
2) Әділет министрлігі Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің, уақытша ұстау изоляторлары қызметіндегі заңдылықтың сақталуы мәселелері бойынша Ішкі істер министрлігі Әкімшілік полиция комитетінің, тергеу изоляторлары қызметінде заңдылықтың сақталуы мәселелері бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің қызметтеріндегі заңдылыққа тікелей қадағалау жүзеге асырылады;
3) Жедел-іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау Департаментінің прокурорларымен бірлесіп жетекшілік ететін қызметтің заңдылығын қамтамасыз етеді, жазаның орындалуында және қамауға алынған адамдарды ұстау барысында заңдылық пен құқық қорғауға бағытталған біріккен тексерулер жүргізу және өзара іс-қимыл жүргізу туралы бастама көтеріліп, шаралар қабылданады;
4) облыс прокурорларының ұсыныстары және сотталғандардың шағымдары бойынша жазаны өтеуден мерзімінен бұрын-шартты түрде босату және жазаның өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жұмсақ түрімен ауыстыру жөніндегі материалдарына қатысты бірінші және апелляциялық сатыда қабылданған сот қаулысының заңдылығы қадағалау тәртібінде наразылық енгізу мақсатында зерделенеді;
5) оқу семинарлары мен кеңестер, бірлескен тексерулер және облыс прокурорларының көмекшілерін, прокурорлар мен мамандандырылған прокурорлардың тағылымдамадан өтуі ұйымдастырылады және өткізіледі, жұмыстың оң тәжірибелері зерделенеді және таратылады, қолданыстағы заңнамаларды одан әрі жетілдіруге бастамашылық көрсетіледі, қадағалауды ұйымдастыруда жол берген кемшіліктері мен олқылықтары үшін төменгі тұрған прокурорлардың жауапкершіліктері туралы Бас прокуратураның басшылығына ұсыныстар енгізіледі;
6) тұтастай алғанда, сондай-ақ қадағалаудың басымдық, аймақтық және пәндік бағыттары бойынша заңдылықтың жай-күйіне талдау жасалады, тексерудің әдістемелері әзірленеді;
7) Бас прокуратура басшылығының тапсырмасы бойынша төтенше жағдайлардың салдары оқиға орнына бару арқылы тексеріледі;
8) тексеру жүргізу барысында прокурорлық ықпал ету актілері дербес өздерімен енгізіледі;
9) Департамент туралы Ережемен көзделген өзге де міндеттер, функциялар мен өкілеттіктер орындалады.
2. Облыстық және оларға теңестірілген прокуратураларымен қадағалаудың ұйымдастырылу реті
15. Облыс прокурорлары және олардың орынбасарларымен:
1) ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына қадағалау ұйымдастырылады және қамтамасыз етіледі;
2) кемінде бір рет жарты жылда мамандандырылған және түзеу мекемелерінде өткізілетін кешенді тексерулерге қатысуы қамтамасыз етіледі.
Осы тексерулер барысында ұсталғандар, тергеумен қамалғандар, сотталғандар, «Еңбек» РМК-ның қызметкерлері мен жұмысшылары жеке сұрақтар бойынша қабылданады;
3) мамандандырылған және түзеу мекемелерінде қызметкерлердің ұсталғандарға, тергеумен қамалғандарға және сотталғандарға арнаулы құралдар мен күш қолдану, қинау, деректері бойынша уақытында тексеру жүргізілуі қамтамасыз етіледі;
4) бұндай деректер бойынша қабылданған қылмыстық іс қозғаудан бас тарту туралы шешімдердің заңдылығын он тәулік ішінде тексеру тапсырылады.
16. Төтенше жағдайлар туралы ақпарат алған кезде дереу (3 сағат ішінде) Бас прокуратураға арнайы хабарлама жібереді, онда міндетті түрде төтенше жағдайдың орын алған күні, орны және мән-жайы, себебі, мақсаты, тәсілі, нысанасы мен оны жасаған кезде пайдаланған қаруы, оған қатысқан адамдардың жалпы саны, олардың аты-жөндері, ҚК-тің қандай баптары бойынша тартылғаны немесе сотталғаны (5 және одан да көп қатысушылар болған кезде олар туралы деректер арнайы хабарламаға қоса беріледі) көрсетіледі.
17. Мамандандырылған және түзеу мекемелеріндегі жедел-іздестіру қызметінің заңдылығына тиісті қадағалауды қамтамасыз ету мақсатында облыстық прокуратураларының тиісті құрылымдарының өзара әрекеттерінің тиімділігіне назар аударылады.
Қажет болған жағдайда мамандандырылған және түзеу мекемелерінде қажетті режимді қамтамасыз ету мақсатында бірлесіп тексеру өткізу және талдау шараларын әзірлеу тапсырылады.
18.Облыс прокурорларының көмекшілерімен:
1) ҚАЖ комитеті Департаменттерінің мамандандырылған мекемелерінің, «Еңбек» РМК және түзеу мекемелерінің қызметтерінің заңдылығына (мамандандырылған прокуратурасы жоқ өңірлерде), Ішкі істер департаментінің - уақытша ұстау изоляторларында, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің - тергеу изоляторларында заңның орындалуына, сондай-ақ саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы заңнамалардың қолдануына қадағалау жүзеге асырылады;
2) жедел-іздестіру қызметіндегі заңдылықты қадағалау жөніндегі құрылымымен өзара әрекет жасай отырып, түзеу және мамандандырылған мекемелерінде жедел-іздестіру шараларының заңдылығы тексеріледі;
3) осы Нұсқаулықтың 32-48 және 51-57-тармақтарының орындалуы бойынша прокурорлардың, оның ішінде мамандандырылған прокурорлардың қызметіне тікелей бақылау жүзеге асырылады.
19. Мамандандырылған және түзеу мекемелерінде ұсталғандарға, тергеумен қамалғандарға және сотталғандарға қатысты қинау және арнаулы құралдар мен дене күшін заңсыз қолдану туралы арыздар мен хабарламалар түскен жағдайда өзімен немесе прокурор, мамандандырылған прокурор, қылмыстық қудалау органдарымен процессуальдық шешім қабылдау арқылы тексеру жүргізілуі қамтамасыз етіледі.
20. Облыс орталықтарында, Астана, Алматы, Жезқазған және Семей қалаларында орналасқан тергеу изоляторларында айына бір реттен кем емес тексерулер жүргізіледі.
Адамның қамауда заңсыз отырғаны анықталған кезде оны босату жөнінде шұғыл шаралар қабылданады.
21. Апта сайын облыс орталықтарында, Астана және Алматы қалаларында орналасқан УҰИ-ғы заңдылықтың сақталуының жай-күйіне тексеру жүргізіледі.
22. Басқа елді мекендерде орналасқан УҰИ-ы, ондағы заңдылық пен ұсталғандардың, тергеумен қамалғандардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарының сақталу жай-күйіне байланысты тексеріледі.
Мамандандырылған мекемелерді тексеру барысында ұсталғандар, тергеумен қамалғандар, сотталғандар және қызметкерлер жеке мәселелері бойынша қабылданады.
23. Төтенше оқиғалар мен ұсталғандарға, тергеумен қамалғандарға және сотталғандарға қарулар мен арнаулы құралдар қолдану, мамандандырылған және түзеу мекемелерінен қашуға оқталу, өзін өлтіру және өзіне дене жарақатын салу деректерінің есебін жүргізу үшін журнал ашылып жүргізіледі.
Төтенше жағдайлар туралы ақпарат алған кезде телефон байланысы арқылы дереу (1 сағат ішінде) Департаменттің жетекшілік ететін прокурорына хабар беріледі.
24. Тергеу изоляторында мыналар:
1) айыпталушының қамауда болу мерзімінің аяқталуы туралы тиісті органдарға хабарламаларды дер кезінде беру және ҚК 153-бабының 13-тармағындағы ережелерге сәйкес оны қамаудан босату туралы шешім қабылдау бөлігінде қылмыстық іс жүргізу заңнамаларының талаптарын мекеме әкімшілігінің бұлжытпай орындап отырғанына назар аудара отырып, күдіктілер мен айыпталушылардың қамауда отыруының заңдылығы;
2) ҚІЖК-нің 104-бабы талаптарының тергеумен қамалғандардың прокурорға жазған шағымының дер кезінде жолдану бөлігінде орындалуы;
3) материалдық-тұрмыстық және медициналық-санитарлық жағдайлармен қамтамасыз етілуі;
4) тергеумен қамалғандар, сотталғандар тергеу изоляторларына орналастырылған кезде, сондай-ақ тергеу әрекеттері мен сот талқылауынан кейін әрбір кері қайтарылуында олардың дене жарақатының бар-жоғына дер кезінде медициналық тексеру жүргізілуі;
5) тергеумен қамалғандар, сотталғандар арасында туберкулез ауруының таратылуына қарсы әрекет ететін нормативтік құқықтық актілері талаптарының сақталуы;
6) ғимараттар мен инженерлік-техникалық күзет құралдарының қажетті талапқа сәйкес болуы;
7) ұсталғандар, тергеумен қамалғандар және сотталғандарды ұстауға бөлінген бюджет қаражаттарын пайдаланудағы заңдылықтың жай-күйі;
8) тергеумен қамалғандарды карцерге қамаудың заңдылығы;
9) тергеумен қамалғандардың уақытша ұстау изоляторларынан тергеу изоляторына дер кезінде қайтарылуы;
10) сотталғандардың тергеу изоляторларынан түзеу мекемелеріне дер кезінде жіберілуі;
11) тергеумен қамалғандарды бөлек ұстау мәселелерін реттейтін заңнама талаптарының сақталуы;
12) сотталғандардың шаруашылық қызмет көрсетуі бойынша жұмыстарды орындауы үшін қалдырылуының заңдылығы;
13) сотталғандарды қоныс-колониясына аудару, жазаны өтеуден мерзімінен бұрын шартты түрде босату және жазаның өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жұмсақ түрімен ауыстыру, ұстау режимін қасақана бұзушыларды жазасын өтеу үшін түзеу мекемелеріне жіберу туралы мәселелердің мерзімінде қаралуы және заңдылығы;
14) сотталғанға жаза қолдану және марапаттаудың заңдылығы тексеріледі.
15) Жеке және заңды тұлғалардың шағымдарын қарау тәртібін реттейтін заң талаптарының сақталуы тексеріледі.
25. Тексеру барысында көрнеу заң бұзушылықтардың анықталуы бойынша дереу прокурорлық ықпал ету актілері енгізіледі.
26. Шаруашылық жұмыстарын орындау үшін тергеу изоляторында қалдырылған сотталғандарға қатысты үкімді орындауға байланысты мәселелердің бірінші сатыдағы сотта қаралуында, сондай-ақ апелляциялық сатыдағы соттарда жазаны өтеуден мерзімінен бұрын-шартты түрде босату туралы және жазаның өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жұмсақ түрімен ауыстыру туралы материалдар бойынша шығарылған сот қаулыларына шағымдар мен наразылықтарды қараған кезде оларға міндетті түрде қатысады.
27. Уақытша ұстау изоляторларын тексеру осы Нұсқаулықтың 33-42 тармақтарының ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
28. Түзету мекемелеріне тексеру осы Нұсқаулықтың 52, 57-59 тармақтарының ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.
29. Тоқсан сайын ұсталған, қамауға алынған және жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуындағы қадағалаудың жай-күйіне шолу жасалады.
30. Азаматтарды жаппай саяси қуғын-сүргіндерінен ақтау мәселелерін реттейтін заңнамалардың қолдануына жыл қорытындысы бойынша талдау жасалады.
31. Облыстық және оған теңестірілген прокурордың аға көмекшісі (көмекшісі) туралы Ережеде көзделген өзге де міндеттер, функциялар және өкілеттіктер орындалады.

3. Қалалық, аудандық және мамандандырылған прокуратуралармен қадағалаудың ұйымдастырылу реті

32. Прокурорлармен:
1) УҰИ-ғы заңдылыққа, қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес қылмыстық жазанының, басқа да қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларының орындалуының, ақталған азаматтарға ақшалай өтемақыларды төлеу және оларға берілетін жеңілдіктердің заңдылығына қадағалау жүзеге асырылады;
2) түзеу мекемесі мамандандырылған прокуратурадан алыс болған жағдайда, мән-жайларды анықтау және заңдылықты қамтамасыз ету мақсатында төтенше оқиға орнына бару дереу жүзеге асырылады;
3) қызметкерлердің ұсталғандар және тергеумен қамалғандарға арнаулы құралдар мен күш қолдану деректері бойынша арнайы хабарламалары оқиға орнына бару арқылы тексеріліп, УҰИ әкімшілігінің әрекетінің заңдылығы мен негізділігі туралы қорытынды жасалады.
33. Ұсталғандардың, сезіктілердің конституциялық құқықтарының ҚІЖК-нің 68, 132, 134, 135, 136, 138-баптарына сай сақталуы қамтамасыз етіліп, процессуальдық құжаттардың толықтығы және дер кезінде толтырылуы, олардың УҰИ-на тапсырылуы тексеріледі.
34. УҰИ-да бас бостандығынан айыру жазасы көзделмеген немесе онша ауыр емес және ауырлығы орташа қылмыс жасаған жұмыс жасайтын (оқу орындарында оқитын) және тұрақты мекен-жайы бар тұлғаларды ұстау заңдылығына көңіл аударылады.
35. Уақытша ұстау изоляторларын тексерген кезде мыналар анықталуға жатады:
1) тергеуші немесе анықтаушының ұстау хаттамасын нақты ұстаған сәттен бастап жасауы;
2) ұсталғаннан жауап алынуы (ұсталған сәттен немесе бұлтартпау шарасы қолданылғаннан бастап 24 сағаттан кешіктірмей);
3) ұсталғанның қорғаушы шақырту және оның қатысуымен жауап беру құқығының сақталуы;
4) ұсталғанға өзінің ұсталғандығы және ұсталу орны туралы телефон немесе басқа тәсіл арқылы тұрғылықты жері мен жұмысы орнына дереу хабарлау мүмкіндігінің берілуі және бұл туралы түсіндірілуі;
36. Нақты ұсталғанды уақытша ұстау изоляторына уақытында жеткізбеу туралы ақпараттар мен арыздар түскен жағдайда:
1) құқық қорғау органының кезекші бөліміне жеткізілген адамдарды есепке алу Кітабы оқшаулау және сезіктіге қатысты ұстау хаттамасының нақты жасалған уақытының сәйкестігін анықтау үшін зерделенеді;
2) әкімшілік тәртіпте жеткізілген және ұсталған адамдарға арналған орындар, ұсталған адамдарды талқылауға арналған бөлмелер тексеріледі;
3) қажет болған жағдайда, кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау, бейімдеу және оңалту Орталықтарында, қабылдау-тарату орындарында, медициналық айықтырғыштарда қарсы тексеру жүргізіледі, ҚІЖК-нің 132-бабындағы тәртіпте ұсталған және аталған мекемелерге орналастырылған адамдардың тізіміне салыстыру жүргізу тәжірибесі құпталады.
37. Қылмыстық іс-жүргізу заңнамасы ережесінің ҚІЖК-нің 132-бабындағы ұсталғандарды 72 сағат және ҚІЖК-нің 142-бабындағы сай тергеумен қамалғандарды 10 тәулік ұстау мерзімі өткен жағдайда тергеушілердің, анықтаушылардың немесе ұстау орны әкімшілігі басшыларының босату туралы дер кезінде шешім қабылдау бөлігінің орындалуы қамтамасыз етіледі.
Ұсталғанның және тергеумен қамалғанның жеке іс құжаттарында тиісті қаулы жоқ болған жағдайда, аталған лауазымды тұлғалардың жауапкершіліктері және сезіктілерді қамаудан босату мәселелері шешіледі.
38. Ұсталған адамды азаптауға қатысты және оған арнаулы құралдар мен заңсыз күш қолдану туралы мәліметтер болған және арыздар келіп түскен кезде, тексеру азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерi туралы арыздарды тексеру тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылады.
Тексеру қорытындысымен ұсталғандар және тергеумен қамалғандардың конституциялық құқықтарының бұзылуына жол берген лауазымды тұлғаларға қатысты процессуальдық шешімдер қабылдауды қамтамасыз етіледі.
39. УҰИ-н тексеру кезінде төмендегі мәселелерге:
1) кәмелетке толмағанның ұсталғаны туралы туысқандарына хабарламаның және оны ата-аналарының, қамқоршыларының және т.б. қарауына беру мәселесі жөніндегі шаралардың дер кезінде жолдануы және қабылдануы бөлігінде ҚІЖК-нің 138, 147, 491-бабы 5-бөлігінің талаптарының сақталуына;
2) ұсталғанның және тергеумен қамалғанның шағымын қарау үшін прокурорға жіберу туралы бөлігінде ҚІЖК-нің 104-бабы талаптарының сақталуына;
3) күдіктілер мен айыпталушылардың уақытша ұстау изоляторларында болуының негізділігі бөлігінде ҚІЖК-тің 142 және 152-баптары талаптарының сақталуына;
4) ұсталғандар, тергеумен қамалғандар арасында туберкулез ауруының таратылуына қарсы әрекет ететін нормативтік құқықтық актілері талаптарының сақталуына;
5) ұсталғандардың дене жарақатының бар-жоғын анықтау үшін олардың УҰИ-на әрбір орналастыру кезінде медициналық тексеруден өткізілуіне;
6) материалдық-тұрмыстық және медициналық-санитарлық жағдайлармен қамтамасыз етілуіне;
7) ғимараттар мен инженерлік-техникалық күзет құралдарының талаптарға сай болуына;
8) ұсталғандар және тергеумен қамалғандарды ұстауға бөлінген бюджет қаражаттарын пайдалану заңдылығының жай-күйіне көңіл аударылады.
9) жеке және заңды тұлғалардың шағымдарын қарау тәртібін реттейтін заңнамалардың талаптарының сақталуы тексеріледі.
40. Уақытша ұстау изоляторларында тексеру күн сайын жүргізіледі, олардың нәтижелері тексерулерді есепке алудың арнайы журналында көрсетіледі.
Қажет болған жағдайда тексеруге мамандар тартылады.
Заң бұзушылықтар анықталған жағдайда, тексерумен айқындалған фактілер көрсетіле отырып анықтама жасалады.
Тексерулерді түнгі уақытта, мерекелік және демалыс күндері, оның ішінде бейнекамераны пайдаланып жүргізу тәжірибесі құпталады.
41. Тексеру барысында ұсталғандар мен тергеумен қамалғандар жеке мәселелері бойынша қабылданады.
42. Жазаның бұлжытпай орындалуын қамтамасыз ету мақсатында, есепке қойылған адамдардың саны туралы ҚАИ мәліметтері мен бас бостандығынан айыруға және қылмыстық-құқықтық әсер етудің өзге де шараларына байланысты емес жазаларға сотталған адамдардың саны туралы сот деректеріне тоқсан сайын салыстыру жүргізу қамтамасыз етіледі.
43. ҚАИ қызметінің заңдылығының жай-күйіне кемінде жарты жылда бір рет тексеру жүргізіледі, тексеру барысында төмендегі мәселелерге:
1) есепте тұрған адамдарға қатысты бақылау істерінің дер кезінде арналуына;
2) бақылау істерінің жасақталуы мен есепте тұрған адамдарға бақылау жасауды жүзеге асырудың тәртібін реттейтін ведомостволық бұйрықтар мен нұсқаулықтардың орындалуының жай-күйіне;
3) есепте тұрған адамдарға бақылауды жүзеге асырудың тәртібін реттейтін ведомоствалық бұйрықтар мен нұсқаулықтарды ішкі істер органдарымен бірлесе отырып орындалуының жай-күйіне;
4) есепте тұрған адамдардың тұрғылықты жері бойынша болмауының дер кезінде анықталуына және оларға іздеу жариялау шараларының қабылдануына;
5) жазаны өтеуден қасақана жалтарған және бақылаудан жасырынған есепте тұрған адамдарға қатысты тиісті шаралар қабылдануына;
6) есепте тұрғандар арасындағы құқық бұзушылық пен қылмыстың қайталануына қарсы күрес жұмыстарының жай-күйіне;
7) есепте тұрғандардың қоғамдық және түзеу жұмыстарына тартылуының нақтылығына назар аударылады.
44. Ішкі істер органдарында:
1) есепте тұрған адамдарға бақылау жасауды жүзеге асырудың тәртібін реттейтін Ішкі істер және Әділет министрлерінің бірлескен ведомостволық бұйрықтары мен нұсқаулықтарының орындалуының жай-күйі;
2) жазаны өтеуден қасақана жалтарған және бақылаудан жасырынып жүрген есепте тұрған адамдарға қатысты қабылданған сот қаулылары бойынша іздестіру істерінің дер кезінде арналуы тексеріледі.
45. Қалалық, аудандық және ауыл әкімдіктерінде сотталғандарды қоғамдық жұмыстарға тарту үшін объектілерді айқындау туралы шешімнің қабылданғандығы тексеріледі.
46. Қалалық, аудандық халықты әлеуметтік қорғау және атқарушылық органдарында жаппай саяси қуғын-сүргіндерін ақталған азаматтарға ақшалай өтемақы, жәрдемақы және жеңілдіктер беруді реттейтін заңнамалардың қолдануына қадағалау жүзеге асырылады.
47. Үкімнің орындалуына байланысты есепте тұрған адамға қатысты мәселелерді қараған кезде бірінші сатыдағы сотқа міндетті түрде қатысады (ҚІЖК 452-455-баптары).
48. Заңмен белгіленген мерзімдерде үкімнің орындалуына байланысты қабылданған сот қаулыларының заңдылығы тексеріледі, апелляциялық наразылықтар келтіріледі.
49. Уақытша ұстау изоляторларында жедел-іздестіру қызметінің заңдылығына қадағалау қамтамасыз етіледі.
50. Мамандандырылған прокуратура жоқ аймақтарда түзеу мекемелерінде жедел-іздестіру қызметінің заңдылығына қадағалау жүзеге асырылады, сондай-ақ осы Нұсқаулықтың 55-58-тармақтарын орындау қамтамасыз етіледі.

4. Мамандандырылған прокуратураларымен қадағалаудың ұйымдастырылу реті

51. Мамандандырылған прокурорлармен:
1) түзету мекемелері, «Еңбек» РМК филиалдары қызметінің заңдылығына қадағалау жүзеге асырылады, сотталғандарға қатысты (ҚІЖК 452-455-баптары) үкімді орындауға байланысты мәселелерді қараған кезде бірінші сатыдағы соттарға, сотталған кәмелетке толмағандар мен зейнеткерлердің мүдделеріне қатысты азаматтық істер бойынша сот ісін қарауда сот отырыстарына міндетті түрде қатысу қамтамасыз етіледі, сондай-ақ қылмыстық-атқару жүйесі, оның ішінде «Еңбек» РМК тарап болып табылатын дауды қараған кезде сотта мемлекеттің мүддесі қорғалады;
2) ай сайын сотталғандардың айып орындарына қамалуы мен ауыстырылуының заңдылығы және негізділігі тексеріледі.
Тексеру нәтижесі анықтамамен рәсімделеді, сондай-ақ тексеру жүргізілген органның тиісті журналына тексеру күні, уақыты, режим мен ауа ылғалдылығының температурасы, айып орындарында (АОО, КҮҮЖ, ТОО) орналастырылған және шағым жасаған сотталғандардың жалпы саны көрсетіле отырып, тексеру жүргізгені туралы қысқаша жазба жазылады;
3) жарты жылда бір рет облыс прокурорының немесе оның орынбасарының қатысуымен түзеу мекемелерінде кешенді тексерулер жүргізіледі;
4) ай сайын түзеу мекемелерінде сотталғандар, колония қызметкерлері және «Еңбек» РМК жұмысшылары жеке мәселелері бойынша қабылданады;
5) қызметкерлердің сотталғандарды қинау, оларға арнаулы құралдар мен дене күштерін қолдану фактілері туралы хабарлама не болмаса арыз болған ретте тексеру азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерi туралы арыздарды тексеру тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылады.
52. Есепке алу-тіркеу тәртібі талаптарының сақталуы тексеріледі;
53. Түзеу мекемелерінде анықтау органының қылмыстық іс қозғау туралы және қозғаудан бас тарту туралы қабылданған шешімнің заңдылығын қадағалау, ҚК 358-бабы, 359-бабының 1-бөлігі және 360-баптары бойынша қылмыстық істерді қараған кезде сотқа қатысу қамтамасыз етіледі;
54. Түзеу мекемелерінде жазасын өтеп жатқан сотталғандарға қатысты (ҚІЖК 452-455-баптары) үкімді орындауға байланысты мәселелердің қаралуында бірінші сатыдағы соттарға қатысады.
55. Төтенше жағдай туралы ақпарат алған кезде телефон байланысы арқылы (1 сағат ішінде) дереу облыс прокурорының көмекшісіне хабарлайды.
56. Мекеме қызметкерлерінің сотталғандарға арнаулы құралдар мен дене күшін қолдану фактісі мекеме әкімшілігі әрекетінің заңдылығы және негізділігі туралы қорытынды жасай отырып тексеріледі.
57. Тұрақты негізде:
1) кәмелетке толмағандар мен зейнеткерлік жасқа жеткен адамдарға арнаулы мемлекеттік және зейнеткерлік жәрдемақылардың есептелуі шараларының қабылдануына;
2) түзеу мекемесі әкімшілігінің сотталғанды жазаны өтеуден мерзімінен бұрын-шартты түрде босату, жазасының өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жұмсақ түрімен ауыстыруға ұсыну, сондай-ақ түзеу мекемесінің түрін өзгерту туралы қабылданған шешімнің заңдылығына;
3) ауыр науқас сотталғанға қатысты арнаулы медициналық комиссияны дер кезінде өткізілуіне және оларды ауруына байланысты босатуға ұсыну туралы мәселенің қаралуына;
4) материалдық-тұрмыстық және медициналық-санитарлық жағдайлармен қамтамасыз етілуіне.
Қажет болған жағдайда тексеруге мамандар тартылады;
5) сотталғанға жазалау шаралары мен марапаттаудың заңдылығына;
6) жаза өтеудің тәртібін қасақана бұзушы деп танудың заңдылығы мен сотталғанды түрмеге ауыстыру бөлігінде ҚАК-тің 73-бабы талабының сақталуына;
7) сотталғандардың түзеу мекемесіне келуінің әрбір жағдайында дене жарақатының бар-жоғына дер кезінде медициналық тексеру жүргізілуіне;
8) сотталғандар арасында туберкулез ауруының таратылуына қарсы әрекет ететін нормативтік құқықтық актілері талаптарының сақталуына;
9) сотталғандардың ақылы жұмыспен қамтамасыз етілуіне;
10) сотталғандарды ұстауға бөлінген қаражаттарды пайдаланудағы заңдылықтың жай-күйіне;
11) ғимараттар мен инженерлік-техникалық күзет құралдарының талапқа сай болуына;
12) әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамалардың қолдануы кезіндегі заңдылықтың жай-күйіне;
13) мекеме әкімшілігі шығарған қаулылардың, бұйрықтар мен өкімдердің заңдылығы;
14) жеке және заңды тұлғалардың шағымдарын қарау тәртібін реттейтін заңнамалар талаптарының сақталуы тексеріледі.
58. Түзеу мекемелерінде жедел-іздестіру қызметінің заңдылығына қадағалау жүргізіледі.

3-тарау. Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды жүзеге асыру барысындағы прокурорлардың өзара әрекеттесулері және олардың өкілеттіктерінің шектелуі

59. Департамент, облыс және оған теңестірілген прокуратуралар, қалалық, аудандық, көліктік, әскери және мамандандырылған прокурорлар ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалауды өзара әрекеттесулері арқылы және функцияларының өкілеттік шегінде қамтамасыз етеді.
60. Бас әскери прокурор, оның көмекшілері және әскери прокурорлар ҰҚК-нің тергеу изоляторлары қызметінің, гауптвахтаға, теңіз кемелері капитандарының, шекара жасақтарының басшылары айқындаған орындарындағы адамдардың ұсталуының, ҚК-тің 39-бабы 1-бөлігінің д) және ж) тармақтарында көзделген әскери қызметшілерге қатысты жазаның орындалуын, түзеу мекемелерін күзету және сотталғандарды айдап апару-әкелу жөніндегі ішкі істер қызметінің заңдылығын, сондай-ақ әскери трибуналдарымен сотталған азаматтардың жаппай саяси қуғын-сүргіндерінен ақталуына қадағалауды жүзеге асырады.
Төтенше жағдайлар (тергеу қамаудағылар және сотталғандармен жол бойында қылмыс жасаған кезде) орын алған кезде, түзеу мекемелеріндегі инженерлік-техникалық күзет қондырғыларының талапқа сәйкес келу мәселесі бойынша әскери және мамандандырылған прокурорлардың, ал мамандандырылған прокуратуралары жоқ аймақтарда – облыс прокуроры көмекшілерінің бірлескен тексерулерін тәжірибеге айналдыру құпталады;
61. Аймақтық көліктік прокурорлары, олардың көмекшілері және көліктік прокурорлармен осы Нұсқаулықтың 32-41-тармақтарының ережелеріне сәйкес көліктегі ішкі істер органдарының уақытша ұстау изоляторларының қызметіне қадағалау жүзеге асырылады.
62. ҚАЖ Комитетінің аумақтық Департаменттері мен тергеу изоляторларындағы жедел іздестіру қызметінің заңдылығына қадағалау облыстық прокуратуралардың жедел-іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау жөніндегі құрылымдарымен жүргізіледі.
63. Облыс прокурорлары көмекшілерімен өзара әрекеттерінде:
1) халықаралық шарттарды қолдануды қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшемен бірлесіп шетелдік мемлекеттердің әділет мекемелерінің олардың аумағында үкімді орындау туралы талаптарын (өтініштерін) орындаудың, сондай-ақ тергеумен қамалғандарды және сотталғандарды шетел мемлекеттеріне күзетпен транзиттік тасымалдаудың заңдылығы қамтамасыз етіледі;
2) қылмыстық іс-жүргізудің заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшемен бірге тергеумен қамауға алынғандарға, сотталғандарға, қызметкерлерге, сондай-ақ «Еңбек» РМК қызметкерлеріне қатысты қозғалған қылмыстық істерді алдын-ала тергеу және сотта қараудың барысы мен нәтижелері туралы ақпараттарды жіберу қамтамасыз етіледі;
64. Прокурорлар және мамандандырылған прокурорлармен әкімшілік құқық бұзушылық туралы өздері қозғаған істердің сотта қаралуында тікелей өздерінің қатысуы және осы істер бойынша сот актілерінің заңдылығын тексеруді қамтамасыз етіледі және апелляциялық наразылықтар келтіріледі.

4-тарау. Қорытынды ережелер

65. Ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуын қадағалау жөніндегі прокуратура органдарының қызметін бағалаудың негізгі өлшемдері: қылмыстық жазаны атқару және қылмыстық мәжбүрлеу шараларын қолданған кезде заңның үстемдігін қамтамасыз ету, ұсталғандардың, тергеумен қамалғандардың және сотталғандардың конституциялық құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін бұлжытпай сақтау, азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерiн болдырмау.
66. Облыс прокурорлары Департаментке әр айдың 30-шы жұлдызында төтенше оқиғалар, ұсталғанға, тергеумен қамалғанға және сотталғанға қатысты қару, арнаулы құралдар қолдану деректері, мамандандырылған және түзеу мекемелерінен қашуға оқталу, өз-өзіне қол жұмсау, өзіне дене жарақатын салу туралы барлық деректер бойынша жүргізілген тексерулердің қорытындысы және қабылданған іс-шаралар жайлы ақпараттар жолдайды.
67. Облыс прокурорлары Департаментке тоқсан сайын ұсталған, қамауға алынған және қылмыстық жазаны өтеуші адамдардың құқықтарының сақталуына прокурорлық қадағалаудың жай-күйі туралы тоқсан аяқталғаннан кейінгі айдың 10-шы жұлдызына ақпарат жібереді, құқықтық статистика органдарына тиісті есептер жіберіп отырады.
68. Департамент және облыстық прокурорлар жарты жылдық және жылдық жұмыс қорытындылары бойынша осы нұсқаулықтың 5-тармағының 1)-3) тармақшаларында көрсетілген әрбір басымды бағыттар бойынша заңдылықтың жай-күйіне талдау жасайды, онда заңдылықты бұзуға әсер еткен себептер мен жағдайлар атап өтіледі және оларды жоюдың жолдары айқындалады.
Облыс прокурорлары талдаулар бойынша ақпараттарды Департаментке 10 шілде және 10 қаңтарға жолданады.
Департамент және облыс прокурорлары ұсталғандарды, тергеумен қамалғандарды және сотталғандарды ұстауға бөлінген бюджет қаражаттарын пайдалану заңдылығының жай-күйін жыл қорытындысы бойынша талдайды.
Бұл жөніндегі ақпарат Департаментке 1 наурызда жолданады.
69. Департамент және облыс прокурорлары қадағалауды ұйымдастырудың қазіргі заманғы әдістеріне бастамашы болуды және енгізуді, қадағалау қызметінің оң тәжірибесін тарату, қызметкерлердің біліктілігін арттыру жөніндегі жұмыстарын тұрақты негізде жүргізеді.
70. Түзеу және мамандандырылған мекемелеріндегі, сондай-ақ прокурорлардың қадағалау қызметіндегі заңдылық пен құқықтық тәртіптің жай-күйін бұқаралық ақпарат құралдарына жария ету арқылы прокуратура органдарының беделін арттыру жөніндегі жұмыстар мақсатты түрде жүргізіледі.
71. Департамент және облыстық прокурорлар Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы жанындағы С. Есқараев атындағы Заңдылық пен құқықтық тәртібінің проблемаларын зерттеу және прокуратура органдары қызметкерлерінің біліктілігін арттыру институтымен, басқа жоғары оқу орындарымен, ғылыми мекемелермен, ғалым-заңгерлермен қолданыстағы заңнамаларды жетілдіру жөніндегі өзара әрекетті жүзеге асырады.