Об утверждении санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации объектов по добыче и переработке хризотил - асбеста, производству хризотилсодержащих изделий и материалов, условиям работы с ними"

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 1 июля 2011 года № 440. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 июля 2011 года № 7085. Отменен приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 18 мая 2012 года № 362.

Сноска. Отменен приказом Министра здравоохранения РК от 18.05.2012 № 362.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 7, подпунктами 1), 2) и 15)статьи 145 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации объектов по добыче и переработке хризотил - асбеста, производству хризотилсодержащих изделий и материалов, условиям работы с ними".

2. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.

3. Юридическому департаменту Министерства здравоохранения Республики Казахстан направить настоящий приказ на официальное опубликование после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Председателя Комитета государственного санитарно-эпидемиологического надзора – Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан Оспанова К.С.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого дня его официального опубликования.

И.о. Министра

С. Мусинов

Утверждены приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 1 июля 2011 года № 440

Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к
содержанию и эксплуатации объектов по добыче и переработке
хризотил-асбеста, производству хризотилсодержащих изделий, материалов и условиям работы с ними"
1.Общие положения

1. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации объектов по добыче и переработке хризотил - асбеста, производству хризотилсодержащих изделий и материалов и условиям работы с ними" (далее – Санитарные правила) устанавливают требования к размещению зданий, сооружений и содержанию территории, к производственным зданиям и сооружениям, производственным процессам и оборудованию, к производству хризотил - асбеста (далее - хризотил) (добыча и обогащение хризотиловых руд), к складированию и транспортировке хризотила, погрузочно-разгрузочным работам, изготовлению материалов и изделий, содержащих хризотил, к использованию хризотилтекстильных изделий для производства теплоизоляционных материалов, к условиям строительства, ремонта и сноса зданий, к вентиляции и отоплению, освещению, к средствам индивидуальной защиты, к содержанию хризотилсодержащей пыли в воздухе рабочей зоны, к санитарно-бытовому обеспечению, к медико-профилактическому обслуживанию лиц при работах с хризотилом.

2. В настоящих санитарных правилах использованы следующие термины и определения:

1) брикетировочный агрегат - агрегат, осуществляющий процесс прессования мелкого материала, в замкнутом пространстве под воздействием механического усилия;

2) бункер – сооружение для накопления и кратковременного хранения и перегрузки полезных ископаемых или породы;

3) гидроразбиватель – агрегат предназначенный для разбивания или разрушения породы или полезного ископаемого при помощи воды, подаваемой под высоким давлением;

4) горловина дозатора - устройство, для подачи исходного материала в дозатор;

5) желоб самотечного транспорта - устройство, в котором материалы под тяжестью своего веса двигаются по наклонной поверхности;

6) пресс для холодного формования - агрегат, на котором получают брикеты прямоугольной формы;

7) рукавный фильтр - оборудование для улавливания пыли на пористой поверхности (фильтроткани) при просасывании через нее запыленного воздуха (по принципу пылесоса);

8) хризотил – это листовой силикат, в котором из-за различия диаметров ионов магния и кремния листы скручиваются в трубки, в отличие от амфиболов, имеющих ленточное строение;

9) хризотиловое волокно – это физически очень тонкий скрученный лист. Он более хрупок, чем силикатные двойные цепочки амфиболов, и может ломаться;

10) хризотилсодержащие отходы - отходы добычи, обогащения, переработки и использования хризотилсодержащих материалов;

11) хризотилсодержащая пыль - взвешенная в воздухе или осевшая пыль, в которой волокна хризотила находятся в свободном или связанном состоянии;

12) циклон - центробежный пылеулавливатель, представляющий собой цилиндрический вертикальный аппарат, в верхней части которого по касательной подводится запыленный воздух, а из соосно-расположенного внутреннего цилиндра отсасывается очищенный воздух;

13) чесальный аппарат - механизм, применяемый для подготовки хризотиловой смеси к дальнейшему использованию (изготовление хризотиловых тканей, лент).

2. Санитарно-эпидемиологические требования к размещению
зданий, сооружений и содержанию территории

3. Выбор промышленной площадки для строительства объектов, размещение на ней цехов, расстояние между зданиями и сооружениями, оборудование и благоустройство территории, выбор санитарно-защитной зоны осуществляется в соответствии с требованиями настоящих санитарных правил.

4. Производственные корпуса хризотилообогатительных объектов, объектов по производству хризотилотехнических и хризотилоцементных изделий, располагаются с учетом розы ветров с подветренной стороны по отношению к административно-хозяйственным зданиям.

5. Не допускается размещение объектов по добыче, переработке и производству хризотила, а также отвалов хризотилсодержащих отходов:

1) в селитебных зонах населенных пунктов;

2) в водозаборных зонах источников централизованного хозяйственно-бытового водоснабжения;

3) в водозаборных зонах источников минеральных вод;

6. Складирование хризотила на открытых площадках не допускается.

7. При перемещении по территории объектов по добыче, переработке и производству хризотила и хризотилсодержащих материалов в целях уменьшения числа мест выделения пыли, устанавливается минимально возможное количество перегрузочных узлов и путей. Проезды и пешеходные дорожки территории должны иметь твердое покрытие. Предусматривается ливневая канализация и возможность влажной уборки территории.

3. Санитарно-эпидемиологические требования
к производственным зданиям и сооружениям

8. Размещение технологических участков (цехов) внутри зданий осуществляется с учетом предотвращения поступления и распространения хризотилсодержащей пыли на другие участки.

9. Склады хризотила, заготовительные отделения с узлами дозировки хризотила размещаются в изолированных помещениях.

10. Поставка хризотила на объекты производится в мешках, вскрытие и опорожнение их проводится при помощи растарочной машины под разрежением или в специально отведенном месте, оборудованном аспирацией.

11. Места погрузки и разгрузки хризотила, пути перемещения по территории объекта, склады хризотила, места растрирования, дозирования и смешивания сухого хризотила с другими компонентами, механической обработки хризотилсодержащих материалов, нанесения, удаления и ремонта тепло- и звукоизоляционных хризотилсодержащих покрытий отмечаются предупредительными знаками и надписями, ограничивающими доступ лиц, не имеющих непосредственного отношения к выполняемым работам.

12. Поверхности стен зданий, подвесных конструкций, полов предусматриваются гладкие.

4. Санитарно-эпидемиологические требования
к производственным процессам и оборудованию

13. Технологические процессы при производстве и переработке хризотила предусматривают:

1) устранение непосредственного контакта работающих с хризотилом;

2) замену технологических процессов и операций, связанных с интенсивным выделением хризотилсодержащей пыли, процессами и операциями, при которых выделение пыли отсутствует или обладает наименьшей интенсивностью;

3) предпочтительность выбора безотходных технологических процессов;

4) комплексную автоматизацию, при дистанционном управлении технологическими процессами и операциями с пультов, размещенных в изолированных помещениях;

5) герметизацию оборудования;

6) применение средств коллективной защиты работающих;

7) систему контроля и управления технологическим процессом, обеспечивающую защиту работающих и аварийное отключение производственного оборудования;

8) удаление хризотилсодержащих отходов.

14. Производственные здания и сооружения, предназначенные для работ с хризотилом и хризотилсодержащими веществами, обеспечиваются оборудованием для уборки осевшей пыли. Очистка от хризотилсодержащей пыли производственных помещений, подвесных конструкций, машин и оборудования производится беспылевыми методами (пневмоуборка, гидроуборка) в конце каждой смены.

15. Очистка от пыли машин, механизмов и оборудования, снабженных аспирационными укрытиями производится при включенной аспирации. Рабочие, занятые уборкой пыли, обеспечиваются спецодеждой и респираторами. Присутствия при уборке других лиц, без использования средствами индивидуальной защиты не допускается.

16. Стены очищаются от пыли не реже одного раза в три месяца. Промывочные воды, образующиеся при влажной уборке производственных помещений, направляются на очистные сооружения для очистки.

17. Конвейеры для транспортировки хризотила или его смесей с другими материалами укрываются и оснащаются аспирационными системами.

18. Коллективная защита от шума осуществляется устройством кабин наблюдения и дистанционного управления технологическими операциями с повышенным уровнем звукового давления (дробление, грохочение).

5. Санитарно-эпидемиологические требования к производству
хризотила (добыча и обогащение хризотиловых руд)

19. При выполнении технологических процессов при производстве хризотила (добыче и обогащении хризотиловых руд) обеспечиваются:

1) комплексная механизация бурения и заряжения взрывных скважин, погрузки, транспортирования, разгрузки горной массы и отходов производства, дробления, сушки, грохочения, сепарации и транспортирования хризотиловых руд и промежуточных продуктов, упаковывания и отгрузки готовой продукции;

2) комплексное обеспыливание, включающее пылеулавливание или пылеподавление при бурении взрывных скважин, транспортировании, дроблении, сушке, грохочении, сепарации хризотиловых руд и промежуточных продуктов, упаковывании и отгрузке готовой продукции;

3) предотвращение загрязнения атмосферного воздуха хризотилсодержащей пылью.

20. При добыче хризотиловых руд механизированным способом для уменьшения количества пыли проводится герметизация кабин буровых станков, экскаваторов, самосвалов, орошение забоев при погрузочно-разгрузочных работах, естественное проветривание карьеров.

21. При интенсивном движении транспорта автомобильные дороги в карьерах по добыче хризотиловых руд подвергаются непрерывной пропитке водой с вяжущими добавками для пылеподавления.

22. Буровые установки оснащаются устройствами пылеподавления. Пуск буровых станков производится после пуска системы пылеулавливания или пылеподавления.

23. Конвейерные галереи располагаются отдельно от производственных помещений. Входы конвейера в производственные помещения оборудуются укрытиями, подсоединенными к аспирационным системам с аппаратами для очистки воздуха. Длина укрытий с каждой стороны перегородки, отделяющей галерею от помещения имеет не менее 2-х метров, проходы оборудованы тамбур-шлюзами.

24. Оборудование для обогащения хризотиловых руд и упаковывания готовой продукции снабжается укрытиями, подсоединенными к аспирационным системам с аппаратами для очистки воздуха (рукавными фильтрами) и оснащается блокировками, исключающими пуск этого оборудования до пуска аспирационных систем и газопылеулавливающих установок.

25. Остановка оборудования для обогащения хризотиловых руд производится после освобождения его от перерабатываемого материала, а аспирационные системы и газопылеулавливающие установки отключаются не раньше, чем через 20 минут после остановки оборудования.

26. Загрузочные и разгрузочные устройства сушилок герметизируются для исключения проникновения газов и пыли в производственные помещения. Во время работы сушилок их топки и шахты должны находиться под разряжением.

27. Газоотходы, циклоны и фильтры сушилок теплоизолируются. Температура поверхности их теплоизоляции, а также поверхности топок и шахт не должна превышать 29 градусов Цельсия.

28. Желоба самотечного и воздухоотводы пневматического транспорта герметизируются.

29. Внутренние поверхности желобов и воздухоотводов предусматриваются гладкими и не имеют выступов в местах стыковок.

30. Присоединение желобов и воздухоотводов к оборудованию, создающему вибрацию, осуществляется при помощи гибких переходов (мягких вставок), исключающих передачу вибрации.

31. Стенки желобов для транспортирования упакованной готовой продукции не должны иметь острых и рваных бортов. При длине желобов свыше 1 метра и угле наклона более 45 градусов в них устанавливаются гасители скорости транспортируемых упаковок.

32. Сухие пылеуловители вентиляционных систем снабжаются бункерами с герметическими затворами, допускающими механизацию работ по опорожнению бункеров и беспыльную погрузку уловленных материалов на транспортные средства. Использование мокрых пылеуловителей, эксплуатация которых сопряжена постоянным применением воды, без механизированного шламоотстойника не допускается.

33. Помещения рукавных фильтров, пылеосадительные камеры и коллекторы запыленного воздуха герметизируются.

34. Двери тамбуров-шлюзов оборудуются устройствами для выравнивания перепадов давления воздуха.

35. При отсутствии технической возможности ведения безотходной технологии отходы допускается использовать в производстве.

36. Не допускается ввод в действие технологического оборудования до пуска в эксплуатацию пылеочистных сооружений и сооружений по очистке сточных вод.

37. Хризотилсодержащие отходы на территории объектов хранятся в закрытых емкостях, бункерах или контейнерах. Загрузочные и разгрузочные устройства емкостей для хранения сухих отходов оборудуются аспирацией с аппаратами для очистки воздуха.

38. Отвалы, в которых осуществляется постоянное хранение хризотилсодержащих отходов, располагаются с подветренной к объектам и населенным пунктам стороны за пределами населенных пунктов и объектов.

Для уменьшения пылеобразования предусматривается систематическая обработка поверхности отвалов связующими растворами.

6. Санитарно-эпидемиологические требования к складированию
и транспортировке хризотила, погрузочно-разгрузочным работам

39. Хризотиловые руды, концентраты, промежуточные продукты обогащения, упакованная готовая продукция на хризотилообогатительных фабриках хранятся в закрытых складах и бункерах.

40. Для предотвращения загрязнения окружающей среды и производственных помещений загрузочные узлы складов и бункеров, перегрузочные узлы конвейеров оборудуются укрытиями, подсоединенными к аспирационным системам, с устройствами для очистки воздуха.

41. Перед складированием и транспортированием мешки с хризотилом формируются в партии и укладываются на поддоны.

42. Хризотил упаковывается в прочные пыленепроницаемые мешки.

43. Загрязненные просыпавшимся хризотилом мешки, полы склада очищаются при помощи вакуумных устройств снабженных пылеуловителями, или другими методами, исключающими вторичное пылеобразование.

44. Транспортирование партий мешков с хризотилом осуществляется при водных перевозках в закрытых контейнерах, при сухопутных перевозках – в крытых железнодорожных вагонах или автотранспортом. При перевозках автотранспортом партии мешков укрываются брезентом или пленкой. Внутри транспорта предусматриваются приспособления для фиксации поддонов.

45. Перевоз балласта из хризотилсодержащих пород на открытых железнодорожных платформах и в открытых кузовах автомашин не допускается.

46. Двойное штабелирование партий мешков, сформированных на поддонах, не допускается.

47. При использовании контейнеров для предупреждения повреждения мешков в пути, обеспечивается ограждение экранами всех выступающих частей контейнера.

48. При морских перевозках используются морские стропы, прикрепленные к донному листу.

49. Погрузочно-разгрузочные работы со стандартными партиями мешков на поддонах проводятся с помощью контейнеровозов, автопогрузчиков, подъемников или другого аналогичного оборудования, позволяющего обработать всю партию, для предотвращения повреждений возможных при перемещении отдельных мешков.

50. Не допускается использовать при погрузочно-разгрузочных работах с партиями мешков или отдельными мешками крюки и другие острые приспособления.

51. Все транспортные средства, используемые для перевозки хризотила, после разгрузки тщательно очищаются при помощи устройств, снабженных пылеуловителями. Подъемно-транспортные средства (погрузчики, контейнероперевозы), используемые для погрузки мешков с хризотилом в железнодорожные вагоны, на автотранспорт или при выполнении складских операций, очищаются каждую смену.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к изготовлению
материалов и изделий, содержащих хризотил

52. Технологический процесс при изготовлении материалов и изделий, содержащих хризотил, предусматривает комплексную автоматизацию и механизацию работ на складах, заготовительных отделениях, при транспортировании хризотила, его дозировании и смешивании с различными компонентами хризотиловых смесей (цементом, хлопком, искусственными волокнами, материалами для изготовления фрикционных изделий).

53. Вскрытие и опорожнение мешков с хризотилом производится в герметично закрытых и подключенных к аспирационной системе растарочных машинах.

54. Конвейеры для транспортировки хризотила или смесей хризотила с другими материалами закрываются по всей длине и оборудуются аспирационными системами.

55. Сбор и упаковка освобожденных от хризотила мешков в пыленепроницаемую тару проводится в укрытии, обозначенном предупредительным знаком и надписями и подсоединенном к аспирационной системе.

56. Допускается передача мешков в производство хризотилового картона после их упаковки в пыленепроницаемую тару, также снабженную соответствующей маркировкой.

57. Освобожденные от хризотила мешки используются после размола в гидроразбивателе в качестве вторичного сырья при производстве хризотилоцемемтных листов.

58. Измельчение отходов для последующей утилизации производится в закрытом дробильном и помольном оборудовании, подсоединенном к аспирационной системе.

59. Хризотилсодержащие отходы хранятся до утилизации и передаются в производство в закрытых емкостях.

60. Выгруженный из мешков хризотил хранится в емкостях-накопителях. При отсутствии емкостей хризотил подается непосредственно в дозаторы перед бегунами.

61. Растарочные машины или загрузочные воронки конвейеров устанавливаются на минимальном расстоянии от емкостей накопителей, дозаторов и бегунов, узлы пересыпки хризотила располагаются на минимально возможной высоте от приемного устройства.

62. Желоб емкости-накопителя и горловина дозатора соединяются между собой или с транспортирующим оборудованием рукавом из брезента или другого пыленепроницаемого материала.

63. Места загрузки, пересыпки и выгрузки хризотила подключаются к аспирационной системе.

64. Катки бегунов закрываются сплошным металлическим кожухом, подключенным к аспирационной системе. Кожух бегунов и крышки смотровых люков бегунов блокируется с приводом таким образом, чтобы при неправильной установке кожуха было бы невозможно включение привода, а при открытии или неполном закрывании крышек люков привод бегунов автоматически отключался.

65. Крышки смотровых люков гидропушителей, гидроразбивателей, ковшовых мешалок, мешалок обрезков блокируются с приводом этого оборудования таким образом, чтобы при неправильно установленной крышке привод оборудования автоматически отключался.

66. Обрезка асбоцементных изделий проводится на этапах технологического процесса, предшествующих затвердеванию изделий.

67. Пилы, сверлильные, шлифовальные и фрезеровальные станки на отделочных операциях оборудуются укрытиями с аспирационными устройствами.

68. Не допускается резка хризотилоцементных изделий при помощи абразивных кругов.

69. Удаление обрезков и стружки от станков механизируется. Конвейеры для транспортирования обрезков и стружки должны быть закрытыми.

70. Затвердевшие хризотилоцементные изделия хранятся в сухом закрытом складе в стопах, штабелях, пирамидах или в контейнерах при соблюдении условий, исключающих падение и повреждение изделий.

71. При повреждении хризотилоцементных изделий в процессе их складской переработки и погрузки в транспортные средства, осколки изделий и пыль собираются в закрывающуюся емкость и перевозятся к месту их измельчения для последующего использования в хризотилоцементном производстве в качестве вторичного сырья.

72. Не допускается переполнение отстойников хризотилоцементным шламом, загрязнение шламом бортов отстойника.

73. В производственных помещениях, где это технологически возможно, должно проводиться увлажнение воздуха.

74. Перед подачей на чесальный аппарат хризотиловая смесь увлажняется эмульсией из пастола (кожевенной пасты), нашатырного спирта, кальцинированной соды и воды.

75. Подача хризотиловой смеси на чесальные аппараты осуществляется автоматически.

76. Чесальные аппараты закрываются аспирируемыми укрытиями. При работе персонала в камере аппарата во время работы машин используются респираторы.

77. Предусматриваются отдельные дополнительные отсосы воздуха на чесальных аппаратах для непрерывного удаления краевых полосок ватки.

78. Очистка игольчатой и пильчатой лент чесальных аппаратов проводится под укрытием при форсированном удалении запыленного воздуха с помощью дополнительной вытяжной вентиляционной установки.

79. Чистка и заточка рабочих и съемных валиков проводится в специально оборудованном помещении с использованием средств индивидуальной защиты.

80. При изготовлении хризотиловых тканей и лент для предотвращения запыленности воздуха нити смачиваются.

81. Прядильные машины оборудуются пневматическими мычкоуловителями. Выброс воздуха от мычкоуловителей в производственное помещение не допускается.

82. Плетельные, оплеточные, шнурокрутильные машины оборудуются укрытием зоны плетения с местным отсосом воздуха.

83. Пряжа, снасть, ровница, рулоны хризотиловой ткани и катушки хризотиловой ленты упаковываются в пыленепроницаемый материал.

84. Операции по смешиванию и дроблению сухих компонентов для хризотило-формованных деталей производятся в укрытом оборудовании, обеспеченном дистанционно управляемой вытяжной вентиляцией.

85. Подача формовочных смесей к оборудованию для изготовления заготовок (брикетов) осуществляется закрытыми транспортерами, пневмотранспортом или механизированным способом в закрытых контейнерах.

86. Дозирующие устройства брикетировочных агрегатов и прессов для холодного формования оборудуются местными отсосами.

87. Станки для механической обработки фрикционных изделий имеют укрытия зоны обработки, высокоэффективные местные отсосы, аэрозольные распылители воды.

88. Удаление пыли после механической обработки с тормозных и фрикционных изделий осуществляется методом смыва или интенсивным аспирированием. Не допускается удаление пыли вручную или "обдувкой" с использованием сжатого воздуха.

89. Готовые изделия проходят технический контроль на рабочих местах, оборудованных аспирационными устройствами. Перед отправкой они помещаются в пыленепроницаемую упаковку.

8. Санитарно-эпидемиологические требования к использованию
хризотилотекстильных изделий для производства
теплоизоляционных материалов

90. Все рабочие поверхности, на которых производятся операции с тканями (резка, шитье), предусматриваются гладкие поверхности во избежание пылеобразования.

91. Хризотиловая ткань режется специальными машинами или механическими режущими инструментами, оснащенными аспирационными укрытиями. Не допускается ее отрывать или расщипывать. При резке и шитье хризотиловых тканей верхняя сторона ткани тщательно смачивается.

92. Обрезки ткани, оставленные для более позднего пользования помещаются в закрытые контейнеры.

93. Не используемые рулоны ткани, помещаются в плотно закрытую упаковку. Начатые рулоны после окончания работы с ними укладываются обратно в первоначальную упаковку.

94. При изготовлении хризотиловых матов, оплеток, использовании хризотиловой ткани для изготовления матрасов и изоляционных покрытий с целью уменьшения выделений пыли в воздух материал увлажняется или обрабатывается фиксатором.

95. Подготовка хризотилового волокна, идущего на набивку матрасов, изготовление матов и оплеток проводится под укрытием, подсоединенным к аспирационной системе.

96. Готовая продукция перед отправкой упаковывается в пыленепроницаемую упаковку.

97. Работающие на теплоизоляции производят резку ровницы и покрытие ею труб в специальной одежде и респираторах. При этом для уменьшения пылеобразования, используется специально обработанная фиксатором скрученная ровница.

98. Ручные операции с изоляционной скрученной ровницей сокращаются до минимума. После разматывания с катушки и разделки ровницы на нужные отрезки конец ровницы на бобине должен быть заделан.

99. Катушки крученой ровницы, израсходованные не полностью, снова помещаются в пыленепроницаемую упаковку (мешок) плотно закрывающуюся до следующего востребования. Поврежденные мешки, упаковка ремонтируются при помощи липкой ленты или помещаются в новые мешки.

9. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям
строительства, ремонта и сноса зданий

100. Хризотилсодержащие материалы применяются в качестве среднего слоя тепло- и звукоизоляционных конструкций и перегородок во всех типах зданий. Хризотилсодержащие плиты и перегородки, используемые для внутренней отделки производственных помещений, покрываются 2-3 кратным слоем краски, плиткой или другим покрытием, исключающим возможность образования и распространения хризотиловой пыли.

101. Не допускается использование хризотилсодержащих материалов для: устройства вентиляционных коробов в системах механической вентиляции с интенсивным движением воздуха.

102. Использование хризотилсодержащих строительных материалов в строительстве зданий допускается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения на каждый вид продукции.

103. Организации и рабочие, занятые на работах по строительству, сносу или ремонту зданий и конструкций, имеющих в своем составе хризотилсодержащие материалы или изделия из них, принимают все меры для предотвращения распространения хризотиловых волокон и обеспечения безопасного удаления и вывоза хризотилсодержащих материалов в соответствии с требованиями настоящих санитарных правил.

104. Если рабочая зона при выполнении работ по нанесению, ремонту или удалению изоляции занимает здание или часть здания, она изолируется от других зданий или помещений для предотвращения распространения хризотила. Все отверстия (для трубопроводов, электропроводки), двери, окна в рабочей зоне герметично закрываются. Полы и проходы покрываются съемным покрытием, обеспечивающим легкий сбор осевшего хризотила.

105. Вход (выход) в рабочую зону оборудуется тамбуром (шлюзом) и обеспечивается предупреждающими знаками и надписями, запрещающими нахождение в зоне работ без спецодежды и средств индивидуальной защиты, соответствующих требованиям настоящих правил.

106. Помещение оборудуется вытяжной вентиляцией, создающей относительное разряжение в рабочей зоне, с очисткой воздуха от хризотилсодержащей пыли перед выбросом в атмосферу. Вытяжные вентиляционные установки выключаются спустя 20 минут после прекращения работ.

107. Перед началом работ все переносное оборудование очищается от пыли и удаляется из рабочей зоны, стационарное оборудование после очистки от пыли герметично укрывается.

108. Инструменты, для работы по снятию теплоизоляционных покрытий, оборудуются приспособлениями для автоматического сухого пылеулавливания.

109. Отходы, образующиеся при снятии теплоизоляционных покрытий, собираются в плотно закрывающиеся увлажненные емкости для последующего вывоза в места их захоронения.

110. При влажном способе, до начала удаления изоляции, принимаются меры по насыщению хризотилсодержащего материала водой.

111. Если для доступа к хризотилсодержащему материалу требуется удаление покрытия, в покрытие прокалывается, хризотилсодержащий материал увлажняется, затем удаляется покрытие и все поверхности орошаются водой. После этого водонасыщенный материал удаляется по частям в герметичные, маркированные емкости.

112. Для предотвращения вторичного пылеобразования все отходы убираются во влажном состоянии.

113. Не допускается без очистки от хризотилсодержащего материала сливать жидкие отходы в канализационную систему.

114. При замене изношенных фрикционных деталей не допускается проводить очистку от пыли тормозов и муфт сцепления сжатым воздухом или сухой щеткой, за исключением случаев, когда эти детали помещаются в вытяжной шкаф, оборудованный соответствующей вентиляционной системой.

115. Обеспыливание проводится с помощью пылесоса, снабженного фильтром с высокой степенью очистки, при отсутствии пылесоса – влажным способом.

116. Изношенные фрикционные детали, стружка, пыль, собранная с рабочих мест, помещаются в пыленепроницаемую, герметично закрывающуюся емкость.

10. Санитарно-эпидемиологические требования к вентиляции
и отоплению, водоснабжению и освещению

117. Системы вентиляции, отопления и кондиционирования воздуха в комплексе с технологическими мероприятиями по уменьшению выделений производственных вредностей, с объемнопланировочными и конструктивными решениями зданий и помещений обеспечивают микроклимат и содержание вредных веществ в рабочей зоне производственных помещений.

118. При выборе вентиляционного оборудования, аппаратов для очистки воздуха и проектировании укрытий производственного оборудования, учитываются особенности количество пылевых выделений, предусмотрен 10 % запас аспирационного воздуха для компенсации подсосов. Производительность аспирационных установок рассчитывается на одновременную работу всех присоединенных к ним местных отсосов.

119. Все вентиляционные установки, как вновь смонтированные, так и вводимые в эксплуатацию после реконструкции или капитального ремонта испытываются с целью определения их эффективности.

120. Контроль работы вентиляционных систем и пылеочистного оборудования проводится регулярно. При изменении или интенсификации производственного процесса, а также при перестановке оборудования, выделяющего производственные вредности, установки, обеспечивающие необходимую чистоту, влажность и подвижность воздуха на рабочих местах, приводятся в соответствие с новыми производственными условиями.

121. Забор наружного воздуха приточными системами вентиляции не допускается производить на высоте менее 2-х метров от земли и в местах, загрязненных вредными веществами.

122. Вентиляторы и рукавные фильтры централизованных систем пневмотранспорта и аспирации размещаются в изолированных помещениях.

123. Рабочие места приемщиков руды и операторов по погрузке неупакованной готовой продукции (хризотила, щебня, песка строительного, толе-рубероидной посыпки) и отходов сухого обогащения хризотиловых руд располагаются в изолированных помещениях, приточная вентиляция в которых обеспечивает необходимый подпор, препятствующий проникновению запыленного воздуха.

124. Рабочие места машинистов аспирационных и вентиляционных установок централизованных систем пневмотранспорта и аспирации располагаются в кабинах наблюдения и дистанционного управления.

125. В неотапливаемых цехах оборудуются помещения для обогрева работающих.

126. Для отопления зданий и сооружений предусматриваются системы, приборы и теплоносители, не создающие дополнительных производственных вредностей.

127. Качество воды должно соответствовать требованиям приказа Министра здравоохранения Республики Казахстан от 28 июля 2010 года № 554 "Об утверждении санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к водоисточникам, хозяйственно-питьевому водоснабжению, местам культурно-бытового водопользования и безопасности водных объектов", зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 6414.

128. Соединение сетей хозяйственно-питьевого и горячего водоснабжения с сетями водопроводов, подающих воду для производственных целей, не питьевого качества не допускается.

129. На объектах оборудуется внутренний водопровод и канализация. Производственное водоснабжение должно осуществляться с максимальным оборотом воды. К выпуску в водоемы не допускаются сточные воды, которые могут использоваться в оборотных системах водоснабжения.

130. Не допускается использование питьевой воды для технологических нужд.

131. Искусственное освещение предусматривается во всех производственных помещениях. Для ремонта и очистки световых проемов и светильников предусматриваются специальные приспособления (передвижные лестницы, площадки).

132. Для общего освещения применяются газоразрядные лампы.

133. В карьерах и на отвалах предприятий по добыче и обогащению хризотиловых руд искусственному освещению подлежат:

1) территория в районе ведения горных и буровых работ;

2) места работы машин и места погрузки, перегрузки и разгрузки транспортных средств;

3) кабины машин и механизмов;

4) места производства ручных работ;

5) внутрикарьерные железнодорожные пути и автомобильные дороги;

6) спуски с уступа на уступ и постоянные пути движения работающих;

7) санитарно-бытовые помещения для работающих.

12. Санитарно-эпидемиологические требования
к средствам индивидуальной защиты

134. Работающие с хризотилом обеспечиваются средствами индивидуальной защиты.

135. Для защиты органов дыхания от хризотилсодержащей пыли все лица, занятые на работах, где возможно повышение запыленности воздуха на рабочих местах выше уровня предельно-допустимой концентрации, обеспечиваются респираторами. Применение респираторов не заменяет разработку и осуществление технических решений по обеспечению запыленности воздуха на рабочих местах в пределах, установленных настоящими санитарными правилами.

136. При возможности контакта с сырой хризотило-цементной массой кожа открытых частей тела работающих защищаются мазями, пастами, кремами, предохраняющими от вредного действия щелочной хризотилоцементной массы. Для мытья рук рабочих, имеющих контакт с сырой хризотило-щелочной массой, в туалетные комнаты обеспечивается подача подкисленной воды (0,1 процентный раствор соляной кислоты). После окончания смены руки обрабатываются ожиряющими мазями.

137. Для каждого рабочего места с учетом наибольшего уровня концентрации определяются типы респираторов.

138. Загрязненная спецодежда подвергается периодическому (не реже двух раз в месяц) вакуумному обеспыливанию и стирке. Обеспыливание спецодежды работающих с хризотилом производится до транспортирования и стирки при помощи устройств, снабженных пылеуловителями.

139. Не допускается обработка и стирка загрязненной хризотилсодержащей пылью спецодежды на дому и в прачечных вне предприятия.

140. Транспортирование спецодежды, загрязненной хризотилсодержащей пылью, осуществляется в плотно завязанных полиэтиленовых мешках, с предупредительной надписью: "Загрязненная хризотилсодержащей пылью спецодежда".

141. Работающие, занятые укладкой, транспортировкой и стиркой (чисткой) спецодежды, загрязненной хризотилсодержащей пылью, обучаются мерам безопасности при работе с хризотилом и обеспечиваются респираторами.

13. Санитарно-эпидемиологические требования
к содержанию хризотилсодержащей пыли в воздухе рабочей зоны

142. Контроль за уровнем запыленности воздуха хризотилсодержащей пылью осуществляется на всех рабочих местах, где производится, перерабатывается и используется хризотил.

143. При идентичности оборудования и технологических операций допускается выборочный контроль на отдельных рабочих местах или участках.

144. Значения максимально-разовых и среднесменных предельно допустимых концентраций хризотилсодержащей пыли для воздуха рабочей зоны должны соответствовать приложению 1 к настоящим санитарным правилам.

145. При каждом изменении в рецептурах используемых веществ и материалах, а также изменении технологии проводится определение процентного содержания хризотила в хризотилосодержащей пыли.

146. Контроль за содержанием пыли в воздухе рабочей зоны осуществляется аккредитованными лабораториями.

14. Санитарно-эпидемиологические требовании
к санитарно-бытовому обеспечению

147. В составе санитарно-бытовых помещений предусматриваются помещения для обеспыливания спецодежды, отдельные гардеробные для загрязненной и личной одежды, респираторные.

148. Душевые комнаты размещаются между гардеробной для загрязненной одежды и гардеробной для чистой одежды. Оборудуется специальное помещение для просушивания рабочей обуви.

149. Полы, стены, оборудование гардеробных, душевых, ножные ванны подвергаются влажной уборке и дезинфекции после каждой смены.

150. Для рабочих, занятых на добыче хризотила, производств хризотилоцементных, хризотилотекстильных изделий предусматриваются помещения для кратковременного отдыха, обогрева, защиты от атмосферных осадков, оборудованные удобной, легко поддающейся очистке, мебелью.

151. Состав санитарно-бытовых помещений определяется в соответствии с приложением 2 к настоящим санитарным правилам.

15.Санитарно-эпидемиологические требования
к медико-профилактическому обслуживанию лиц при работах с хризотилом

152. Работающие с хризотилом подвергаются предварительным при поступлении и периодическим медицинским осмотрам в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 16 ноября 2009 года № 709 "Об утверждении Перечня вредных производственных факторов, профессий, при которых проводятся обязательные медицинские осмотры, Правил проведения обязательных медицинских осмотров", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан № 5898.

153. Все лица, занятые на работах с хризотилом, подлежат диспансерному наблюдению.

154. Не допускаются к работам женщины в период беременности.

155. Наблюдение за состоянием здоровья осуществляется не только у лиц, занятых на производстве, но и оставивших работу с хризотилом, в течение всей их жизни.

156. На объектах организовываются здравпункты в зависимости от численности рабочих на предприятии.

Приложение 1 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации объектов по добыче и переработке хризотил - асбеста, производству хризотилсодержащих изделий, и материалов условиям работы с ними"

Предельно допустимые концентрации (ПДК) хризотилсодержащих
веществ в воздухе рабочей зоны

Название вещества	Предельно допустимая концентрация, мг/м3
	максимально разовая	средне- сменная	класс опасности	Особенности действия на организм*
1. Хризотил природный и искусственный, смешанные хризотилопородные пыли при содержании в них хризотила более 20 %	2,0	0,5	III	Ф, К
2. Хризотилопородные пыли при содержании в них хризотила от 10 до 20 %	2,0	1,0	III	Ф, К
3. Хризотилопородные пыли при содержании в них хризотила до 10 %	4,0	2,0	III	Ф, К
4. Хризотилоцемент неокрашенный и цветной ри содержании в нем диоксида марганца не более 5 %, оксида хрома не более 7 %, оксида железа не более 10 %.	6,0	4,0	IV	Ф, К
5. Хризотилобакедит, хризотилорезина	10,0	4,0	III	Ф

*Ф - аэрозоли преимущественно фиброгенного действия.

К - канцерогены.

Приложение 2 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации объектов по добыче и переработке хризотил - асбеста, производству хризотилсодержащих изделий и материалов условиям работы с ними"

Группы основных производственных процессов, определяющих
состав санитарно-бытовых помещений на объектах по добыче,
переработке, производству и применению хризотила

№ п/п	Группы производственных процессов	Профессиональные группы
1	Открытые разработки (карьеры) 2г 3а, 2г 2г	Рабочие основных профессий, занятые на горных и транспортных машинах Взрывники Рабочие вспомогательных профессий
2	Обогатительные фабрики 2г 2г	Рабочие дробильно-сортировочных и транспортных цехов Рабочие цехов сухого обогащения
3	Производство хризотилоцементных изделий 1б, 2г 1б, 2в 1б	Дозировщики хризотила Бегунщики, голлендорщики Токари хризотилоцементных изделий
4	Производство хризотилотекстильных изделий 1б, 2б	Заготовщики хризотиловой смески, крутильщики, ткачи, прядильщики
5	Производство фрикционных изделий 1б, 2б	Прессовщики, токари, фрезеровщики фрикционных изделий
6	Использование хризотилотекстильных изделий 1б, 2а, 2б 1б, 2г	Изолировщики, слесари-ремонтники Строительные рабочие
7	Нанесение, удаление и ремонт тепло- и звукоизоляции 1б, 2а, 2б 1б, 2г	Слесари-ремонтники Строительные рабочие
8	Работа с тормозами и муфтами сцепления в автомастерских 1б	Слесари-ремонтники

"Хризотил-асбест өндiретiн және қайта өңдейтін, құрамында хризотил бар бұйымдар мен материалдарды өндіретін объектілерді күтіп-ұстауға және пайдалануға, олармен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық министрлігінің 2011 жылғы 1 шілдедегі № 440 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2011 жылы 26 шілдеде № 7085 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2012 жылдың 18 мамырдағы № 362 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2012.05.18 № 362 (қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді) бұйрығымен.

«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 7-бабының 5) тармақшасына, 145-бабының 1), 2) және 15) тармақшаларына
сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған «Хризотил-асбест өндiретiн және қайта өңдейтін, құрамында хризотил бар бұйымдар мен материалдарды өндіретін объектілерді күтіп-ұстауға және пайдалануға, олармен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге жіберсін.
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаменті осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін оны ресми жариялауға жіберсін.
4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің төрағасы - Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері К.С. Оспановқа жүктелсін.
5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министрдің
міндетін атқарушы С. Мусинов

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрі
міндетін атқарушының
2011 жылғы 1 шілдедегі
№ 440 бұйрығымен бекітілген

«Хризотил-асбест өндiретiн және қайта өңдейтін, құрамында хризотил бар бұйымдар мен материалдарды өндіретін объектілерді күтіп-ұстауға және пайдалануға, олармен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі

1. Жалпы ереже

1. «Хризотил-асбест өндiретiн және қайта өңдейтін, құрамында хризотил бар бұйымдар мен материалдарды өндіретін объектілерді күтіп ұстауға және пайдалануға, олармен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі (бұдан әрі – санитариялық ереже) ғимараттарды, құрылыстарды орналастыруға және аумақты күтіп-ұстауға, өндірістік ғимараттарға және құрылыстарға, өндірістік процесстерге және жабдыққа, хризотил-асбесті (бұдан әрі – хризотил) өндіруге (хризотил кенін өндіру және байыту), хризотилді жинауға және тасымалдауға, құрамында хризотил бар материалдар мен бұйымдарды тиеу-түсіру жұмыстарына, оларды дайындауға, жылу оқшаулау материалдарын өндіру үшін хризотил-тоқыма бұйымдарды пайдалануға, ғимараттарды салу, жөндеу және бұзу жағдайларына, желдеткішке және жылытуға, жарықтандыруға, жеке қорғаныш құралдарына, жұмыс аймағы ауасындағы құрамында хризотил бар шаңның құрамына, санитариялық-тұрмыстық қамтамасыз етуге, хризотилмен жұмыс істеу кезінде адамдарға медициналық-профилактикалық қызмет көрсетуге қойылатын талаптарды белгілейді.
2. Осы санитариялық ережеде мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:
1) бункер - пайдалы қазбаларды немесе жыныстарды жинауға және қысқа мерзімге сақтауға және қайта тиеуге арналған құрылыс;
2) гидрожарғыш - жоғары қысыммен берілетін судың көмегімен жыныстарды немесе пайдалы қазбаларды бөлшектеуге немесе бұзуға арналған агрегат;
3) дозатордың мойны - дозаторға бастапқы материалды жіберуге арналған құрылғы
4) жеңқап сүзгісі – ұсақ тесікті беті (сүзгімата) арқылы шаңданған ауаны сору (шаңсорғыш принципі бойынша) кезінде онда шаңды ұстап қалуға арналған жабдық;
5) кесектеуші агрегат - тұйық кеңістікте механикалық күштің әсерімен ұсақ материалды пресстеу процесін жүзеге асыратын агрегат;
6) құрамында хризотил бар қалдықтар – құрамында хризотил бар материалдарды өндіру, байыту, қайта өңдеу және пайдалану қалдықтары;
7) құрамында хризотил бар шаң – хризотил талшығы бос немесе байланысқан қалыпта ауада қалықтап жүретін немесе отырған шаң;
8) өздігінен ағатын көлік науасы - материал өз салмағының ауырлығымен иілген беті бойынша қозғалатын құрылғы;
9) салқын пішіндеуге арналған пресс – тікбұрыш пішінді кесекшелер алатын агрегат;
10) түту аппараты – хризотил қоспасын одан әрі пайдалануға (хризотил маталарын, ленталарды пайдалану) дайындау үшін қолданылатын механизм;
11) хризотил – бұл ленталық құрылымы бар амфиболдардан айырмашылығы магний және кремний иондарының диаметрлері әртүрлі болғандықтан жапырақтары түтікше болып ширатылатын жапырақ силикаты;
12) хризотилді талшық – бұл негізінен өте жіңішке ширатылған жапырақ. Ол амфиболдардың силикатты екі қабатты тізбегіне қарағанда, неғұрлым нәзік және сынып қалуы мүмкін;
13) циклон – цилиндрдің жоғарғы бөлігіне шаңданған ауа келетін, ал осьті бөлігінен тазартылған ауа сорылатын цилиндрлі тік аппарат түріндегі орталықтан тепкіш шаңұстағыш.

2. Ғимараттарды, құрылыстарды орналастыруға және аумақты күтіп-ұстауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

3. Объектілерді салу үшін өндірістік алаңды таңдау, оларға цехтарды орналастыру, ғимараттар мен құрылыстардың ара қашықтығы, аумақты жабдықтау және көгалдандыру, санитариялық-қорғаныш аймағын таңдау осы санитариялық ереженің талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
4. Хризотил байыту объектілерінің, хризотил техникалық және хризотил цементті бұйымдарды өндіретін объектілердің өндірістік корпустары әкімшілік-шаруашылық ғимараттарға қатысты ық жағынан желдің бағытын есепке ала отырып, орналастырылады.
5. Хризотилді өндіру, қайта өңдеу және шығару бойынша объектілерді, сондай-ақ құрамында хризотил бар қалдықтарды мынадай:
1) елді мекендердің селитебті аймақтарында;
2) орталықтандырылған шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау
көздерінің су жинау аймақтарында;
3) минералды су көздерінің су жинау аймақтарында орналастыруға жол берілмейді.
6. Хризотилді ашық алаңдарда жинауға жол берілмейді.
7. Хризотил-асбест өндiретiн және қайта өңдейтін, құрамында
хризотил бар бұйымдар мен материалдарды өндіретін объектілерді орналастыру кезінде шаң бөлетін орындар санын азайту мақсатында қайта тиеу тораптары мен жолдарының барынша аз саны белгіленеді. Аумақтың көлікпен өту жолдарының және жаяу жүргін жолдарының беті қатты болуы тиіс. Аумақта жауын-шашын кәрізі және ылғалды тазалау мүмкіндігі көзделеді.

3. Өндірістік ғимараттарға және құрылыстарға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

8. Технологиялық учаскелерді (цехтарды) ғимараттардың ішіне орналастыру құрамында хризотил бар шаңдардың басқа учаскелерге түсуін және таралуын болдырмау есебімен жүзеге асырылады.
9. Хризотил қоймалары, хризотилді дозалау тораптары бар дайындау бөлімшелері оқшау үй-жайларға орналастырылады.
10. Хризотилді объектілерге жеткізу қаптарда жүргізіледі, оларды ашу немесе босату ыдыс босататын машинаның көмегімен сиректетумен немесе аспирациямен жабдықталған арнайы бөлінген орында жүргізіледі.
11. Хризотилді тиеу және түсіру орындары, объектінің аумағы
бойынша жүру жолдары, хризотил қоймалары, қаптау, дозалау және құрғақ хризотилді басқа компоненттермен араластыру, құрамында хризотил бар материалдарды механикалық өңдеу, құрамында хризотил бар жылу және дыбыс оқшаулау жабындарын жағу, алып тастау және жөндеу орындары орындалатын жұмысқа тікелей қатысы жоқ адамдардың келуін шектейтін ескерту белгілерімен және жазбалармен белгіленеді.
12. Ғимараттардың қабырғаларының, аспалы құрылымдардың, едендердің беттері тегіс болып көзделеді.

4. Өндірістік процесстерге және жабдыққа қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

13. Технологиялық процесстер хризотилді өндіру және қайта өңдеу кезінде мыналарды:
1) хризотилмен жұмыс істеушілердің тікелей байланысын болдырмауды;
2) құрамында хризотил бар шаңды қарқынды бөліп шығарумен байланысты технологиялық процесстер мен операцияларды шаң шығармайтын немесе неғұрлым төмен қарқындылыққа ие процесстер және операциялармен ауыстыруды;
3) қалдықсыз технологиялық процесстерді таңдау жолын;
4) оқшау үй-жайларда орналасқан технологиялық процесстерді және операцияларды қашықтан басқару кезінде кешенді автоматтандыруды;
5) жабдықтарды герметикалауды;
6) жұмыс істеушілерді ұжымдық қорғау құралдарын қолдануды;
7) жұмыс істеушілерді қорғауды қамтамасыз ететін технологиялық процесстерді бақылау және басқару жүйесін және өндірістік жабдықты апаттық ажыратуды;
8) құрамында хризотил бар қалдықтарды шығаруды көздейді.
14. Хризотилмен және құрамында хризотил бар заттармен жұмыс істеуге арналған өндірістік ғимараттар және құрылыстар жиналған шаңды тазалауға арналған жабдықпен қамтамасыз етіледі. Өндірістік үй-жайларды, аспалы құрылымдарды, машиналарды және жабдықтарды құрамында хризотил бар шаңнан тазарту шаңсыз әдіспен (пневможинау, гидрожинау) әр ауысымның соңында жүргізіледі.
15. Аспирациялық жабындылармен жабдықталған машиналарды, механизмдер мен жабдықтарды шаңнан тазарту аспирациясы іске қосылып тұрған кезде жүргізіледі. Шаңнан тазалаумен айналысатын жұмысшылар арнайы киіммен және респираторлармен қамтамасыз етіледі. Тазалау кезінде басқа адамдардың жеке қорғаныш құралдарын пайдаланбай қатысуына жол берілмейді.
16. Қабырғалар үш айда кемінде бір рет шаңнан тазартылады. Өндірістік үй-жайларды ылғалды жинау кезінде пайда болатын жуу сулары тазалау құрылыстарына тазартылу үшін жіберіледі.
17. Хризотилді немесе оның басқа материалдармен қоспаларын тасымалдауға арналған конвейрлер жабылады және аспирациялық жүйелермен жабдықталады.
18. Шудан ұжымдық қорғау бақылау кабиналарының құрылғысымен және дыбыс қысымының жоғары деңгейі бар (ұсақтау, елеу) технологиялық операцияларды қашықтан басқарумен жүзеге асырылады

5. Хризотил өндірісіне (хризотил кенін өндіру және байыту) қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

19. Хризотил өндірісі (хризотил кенін өндіру және байыту) барысында технологиялық процесстерді орындау кезінде:
1) жарушы ұңғымаларды бұрғылау және оқтаудың тау массаларын және өндірістік қалдықтарды тиеудің, тасымалдаудың, түсірудің, хризотил кенін және аралық өнімдерді ұсақтаудың, кептірудің, елеудің, айырудың және тасымалдаудың, дайын өнімдерді ораудың және жөнелтудің кешенді механизациясы;
2) жарушы ұңғымаларды бұрғылау, хризотил кенін және аралық өнімдерді тасымалдау, ұсақтау, кептіру, елеу, айыру, дайын өнімдерді орау және жөнелту кезінде шаңды ұстап қалуды және шаң басуды қоса алатын кешенді шаңнан тазарту;
3) құрамында хризотил бар шаңмен атмосфералық ауаның ластануын болдырмау қамтамасыз етіледі.
20. Хризотил кенін механикалық әдіспен өндіру кезінде шаңның мөлшерін азайту үшін бұрғылау станоктарының, экскаваторлардың, самосвалдардың кабиналарын герметикалау, тиеу-түсіру жұмыстары кезінде кенжарды сулау, кен шығарылатын орындарды табиғи желдету жүргізіледі.
21. Көліктің қарқынды қозғалысы кезінде хризотил кенін өндіру бойынша кен шығарылатын орындардағы автомобиль жолдары шаңды басу үшін тұтқыр қоспалар қосылған суды үздіксіз сіңіруі тиіс.
22. Бұрғылау қондырғылары шаңды басу құрылғыларымен жабдықталады. Бұрғылау станоктарын іске қосу шаңды ұстау немесе шаңды бәсеңдету жүйелері іске қосылғаннан кейін жүргізіледі.
23. Конвейер галереялары өндірістік үй-жайлардан бөлек орналастырылады. Өндірістік үй-жайларға конвейерлердің кіру орындары ауаны тазалауға арналған аппараттары бар аспирациялық жүйелерге қосылған жабындармен жабдықталады. Үй-жайлардан галереяны бөліп тұратын арақабырғалықтың әрбір бетіндегі жабындардың ұзындығы кемінде 2 метр болады, өтуі үшін тамбур-шлюзбен жабдықталады.
24. Хризотил кенін байытуға және дайын өнімді қаптауға арналған жабдық ауаны тазалауға арналған аппараттары бар аспирациялық жүйелерге қосылған жабындармен (жеңқап сүзгілерімен) жабдықталады және аспирациялық жүйелер мен газ-шаңды ұстаушы қондырғыны іске қосқанға дейін осы жабдықты іске қосуды болдырмайтын блоктаумен жабдықталады.
25. Хризотил кенін байыту үшін жабдықтарды тоқтату оны қайта өңделетін материалдан тазартқаннан кейін жүргізіледі, ал аспирациялық жүйелер мене газ-шаң ұстаушы қондырғылар жабдық тоқтатылғаннан кейін кемінде 20 минуттан соң ажыратылады.
26. Кептіргіштердің тиеу және түсіру құрылғылары өндірістік үй-жайларға газдың және шаңның енуін болдырмау үшін герметикаланады. Кептіргіштер жұмыс істеп тұрған уақытта олардың от жағу орны және шахталары дайын болуы тиіс.
27. Газ қалдықтары, кептіргіштердің циклоны және сүзгілері жылумен оқшауланады. Оларды жылумен оқшаулау бетінің, сондай-ақ от жағу орнының және шахтаның бетінің температурасы 29 Цельсий градустан аспауы тиіс.
28. Өздігінен ағатын су науасы және пневматикалық көліктің ауа жіберу жолы герметикаланады.
29. Науалардың және ауа жіберу жолдарының ішкі беті тегіс және үшкір жерлерінде кедір-бұдырсыз көзделеді
30. Науаларды және ауа жіберу жолдарын діріл тудыратын жабдыққа біріктіру дірілдің берілуін болдырмайтын (жұмсақ қоспалар) иілгіш ауысулардың көмегімен жүзеге асырылады.
31. Қапталған дайын өнімдерді тасымалдауға арналған науалардың қабырғаларында үшкір және жарық борттар болмауы тиіс. Науалардың ұзындығы 1 метрден артық және иілу бұрышы 45 градустан жоғары болса, оларға тасымалданатын қаптамалардың жылдамдығын бәсеңдеткіштер орнатылады.
32. Желдеткіш жүйелерінің құрғақ шаң ұстағыштары көлік құралдарына ұсталған материалдарды шаңсыз тиеу және бункерлерді босату бойынша жұмыстардың механизациясына рұқсат ететін герметикалық жапқыштары бар бункерлермен жабдықталады. Суды тұрақты қолдана отырып, пайдаланылатын ылғалды шаң ұстағыштарды пайдалануға механикаланған қалдық тұндырмаларынсыз жол берілмейді.
33. Жеңқап сүзгілерінің үй-жайлары, шаң отыратын камералар және ауасы шаңданған коллекторлар герметикаланады.
34. Тамбур-шлюздердің есіктері ауа қысымының алмасуын теңдестіруге арналған құрылғылармен жабдықталады.
35. Қалдықсыз технологияны енгізудің техникалық мүмкіндігі болмаған кезде қалдықтарды өндірісте пайдалануға жол беріледі.
36. Технологиялық жабдықты шаң тазалау құрылыстарын және ағын суды тазарту құрылыстарын пайдалануға іске қосқанға дейін қолданысқа енгізуге жол берілмейді.
37. Құрамында хризотил бар қалдықтар объектілер аумағында жабық сыйымдылықтарда, бункерлерде немесе контейнерлерде сақталады. Құрғақ қалдықтарды сақтауға арналған сыйымдылық ыдыстардың тиеу және түсіру құрылғылары ауаны тазалауға арналған аппараты бар аспирациямен жабдықталады.
38. Құрамында хризотил бар қалдықтарды тұрақты сақтау жүзеге асырылатын үйінділер елді мекендер мен объектілерден тыс объектілердің және елді мекендердің ық жағында орналастырылады.
Шаңның пайда болуын азайту үшін ерітінділермен байланыстыратын үйінділердің бетін жүйелі өңдеу көзделеді.

6. Хризотилді жинауға және тасымалдауға, тиеу-түсіру жұмыстарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

39. Хризотил байыту фабрикаларындағы хризотил кені, концентраттар, байытудың аралық өнімдері, қапталған дайын өнім жабық қоймаларда және бункерлерде сақталады.
40. Қоршаған ортаның және өндірістік үй-жайлардың ластануын болдырмау үшін қоймалар мен бункерлердің тиеу тораптары, конвейерлердің қайта тиеу тораптары ауаны тазалауға арналған құрылғысы бар аспирациялық жүйелерге қосылған жабындармен жабдықталады.
41. Хризотил салынған қаптарды жинау және тасымалдау алдында топтамалармен жиналады және тұғырықтарға қойылады.
42. Хризотил шаң өткізбейтін берік қапшықтармен қапталады.
43. Төгілген хризотилмен ластанған қаптар, қойманың едені шаң ұстағышпен жабдықталған вакуумды құрылғылардың көмегімен немесе екінші рет шаңның пайда болуын болдырмайтын басқа да әдіспен тазартылады.
44. Хризотил салынған қаптардың топтамаларын тасымалдау су арқылы тасымалдаған кезде жабық контейнерлермен, құрғақ жолдармен тасымалдағанда – жабық темір жол вагондарымен немесе автокөліктермен жүзеге асырылады. Қаптардың топтамаларын автокөлікпен тасымалдау кезінде брезентпен немесе пленкамен жабылады. Көліктің ішінде тұғырықтарды бекітуге арналған құрал-жабдықтар көзделеді.
45. Құрамында хризотил бар түрлерден тұратын балластты ашық темір жол платформаларында және автомашиналардың ашық кузовтарында тасымалдауға жол берілмейді.
46. Тұғырықтарға жиналған қаптардың топтамаларын екі қабаттап жинауға жол берілмейді.
47. Контейнерлерді пайдаланған кезде қаптардың жолда бүлінуінің алдын алу үшін контейнердің барлық шығып тұрған бөліктерін экрандармен қоршау қамтамасыз етіледі.
48. Теңізбен тасымалдау кезінде табан бетіне бекітілген теңіз арқандары пайдаланылады.
49. Тұғырықтардағы қаптардың стандартты топтамаларымен тиеу-түсіру жұмыстары контейнер-тасығыштардың, автотиегіштердің, жүк көтергіштердің немесе кейбір қаптарды орналастыру кезінде болатын мүмкін бүлінулерді болдырмау үшін барлық топтаманы өңдеуге мүмкіндік беретін басқа да осыған ұқсас жабдықтардың көмегімен жүргізіледі.
50. Қаптардың топтамаларын және жекелеген қаптарды тиеу-түсіру жұмыстары кезінде ілгектерді және басқа да үшкір құрал-жабдықтарды пайдалануға жол берілмейді.
51. Хризотилді тасымалдау үшін пайдаланылатын барлық көлік құралдары олардан жүктер босатылғаннан кейін шаңұстағышпен жабдықталған құрылғылардың көмегімен мұқият тазартылады. Хризотил салынған қаптарды темір жол вагондарына, автокөлікке тиеу үшін немесе қойма операцияларын орындау кезінде пайдаланылатын көтергіш-көлік құралдары (тиегіштер, контейнерлер тасымалдаушылар) әр ауысымда тазартылады.

7. Құрамында хризотил бар материалдар мен бұйымдарды дайындауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

52. Құрамында хризотил бар материалдар мен бұйымдарды дайындау кезінде технологиялық процесс хризотилді тасымалдау, оны дозалау және хризотил қоспасының әртүрлі компоненттерімен (цементпен, мақтамен, жасанды талшықтармен, фрикциялық бұйымдарды дайындауға арналған материалдармен) араластыру кезінде қоймалардағы, дайындау бөлімдеріндегі жұмыстарды кешенді автоматтандыруды және механикаландыруды көздейді.
53. Хризотил салынған қаптарды ашу және оны босату герметикалық жабық және аспирациялық жүйеге қосылған ыдыс босататын машиналарда жүргізіледі.
54. Хризотилді немесе хризотилдің басқа материалдармен қоспаларын тасымалдауға арналған конвейерлер барлық ұзындығы бойынша жабылады және аспирациялық жүйемен жабдықталады.
55. Хризотилден босатылған қаптарды шаң өткізбейтін ыдыстарға жинау және қаптау ескерту белгілерімен және жазбалармен белгіленген және аспирациялық жүйеге қосылған жабындармен жүргізіледі.
56. Қаптарды хризотил картонын өндіруге беруге оларды шаң өткізбейтін, сондай-ақ тиісті таңба белгіленген ыдысқа салғаннан кейін жол беріледі.
57. Хризотилден босатылған қаптар гидрожарғышта тартылғаннан кейін екінші шикізат ретінде хризотил цемент табақтарын өндіру кезінде пайдаланылады.
58. Қалдықтарды одан әрі кәдеге жарату үшін ұсақтау аспирациялық жүйеге қосылған жабық ұсақтау және тарту жабдықтарында жүргізіледі.
59. Құрамында хризотил бар қалдықтар кәдеге жаратылғанға дейін сақталады және өндіріске жабық сыйымдылық ыдыстарда беріледі.
60. Қаптан түсірілген хризотил жинаушы-сыйымдылық ыдыста сақталады. Сыйымдылық ыдыстар болмаған жағдайда хризотил жүгіртпелердің алдында тікелей дозаторларға беріледі.
61. Ыдыс босататын машиналар немесе конвейердің тиеуші шанақтары жинаушы-сыйымдылық ыдыстарға, дозаторларға жәнежүгіртпелерге барынша жақын қашықтықта орнатылады, хризотилді ауыстыру тораптары қабылдау құрылғысынан барынша төмен биіктікке орналастырылады.
62. Жинаушы-сыйымдылық ыдыстың науасы немесе дозатордың мойны өзара немесе брезенттен не басқа да шаң өткізбейтін материалдан жасалған тасымалдаушы жеңқап жабдықпен байланысады.
63. Хризотилді тиеу, ауыстыру және түсіру орындары аспирациялық жүйеге қосылады.
64. Жүгіртпелердің катоктары аспирациялық жүйеге қосылған тұтас металл қабатпен жабылады. Жүгіртпелердің қабаты мен жүгіртпелердің қарау люктерінің қақпақтары қабатты дұрыс орнатпаған кезде жетекті қосу мүмкін болмайтындай етіп, ал люктердің қақпақтарын ашқан немесе жартылай жапқан кезде жүгіртпелердің жетектері автоматты түрде ажыратылатындай етіп жетек арқылы блокталады.
65. Суұлпалауыштардың, сужарғыштың қарау люктерінің қақпақтары, шөміш бұлғауыштары, кесінділердің бұлғауыштары қақпақ дұрыс орнатылмаған кезде жабдықтың жетегі автоматты түрде ажыратылатындай етіп, осы жабдықтың жетегі арқылы блокталады.
66. Асбест цемент бұйымдарын кесу бұйымдарды кейіннен қатайтатын технологиялық процесс кезеңдерінде жүргізіледі.
67. Әрлеу операцияларындағы аралар, бұрғылау, тегістеу және фрезерлік станоктары аспирациялық құрылғылары бар жабындармен жабдықталады.
68. Хризотилді цемент бұйымдарын қайрақтың көмегімен кесуге жол берілмейді.
69. Станоктардан шыққан кесінділерді және жоңқаларды жою механикаландырылады. Кесінділерді және жоңқаларды тасымалдауға арналған конвейерлер жабық болуы тиіс.
70. Қатайған хризотилді цемент бұйымдары құрғақ жабық қоймаларда қаттама, штабель, пирамида түрінде немесе бұйымдардың құлауы мен бүлінуін болдырмайтын шарттар сақталған кезде контейнерлерде сақталады.
71. Хризотилді цемент бұйымдар оларды қоймалық қайта өңдеу және көлік құралына тиеу процесінде бүлінген кезде бұйымдардың жарықшақтары және шаңы жабылатын сыйымдылық ыдысқа салынады және екінші шикізат ретінде хризотилді цемент өндірісінде одан әрі пайдалану үшін олар ұсақтау орнына тасымалданады.
72. Тұндырмаларды хризотилді цемент қақтарымен толтыруға, тұндырманың бүйірлері қақпен ластануына жол берілмейді.
73. Технологиялық мүмкін өндірістік үй-жайларда ауаны ылғалдау жүргізілуі тиіс.
74. Түту аппаратына хризотил қоспасын жіберу алдында пастолдың (былғары пастасы), мүсәтір спиртінің, кальцийленген соданың және судың эмульсиясымен ылғалданады.
75. Хризотил қоспасын түту аппаратына жіберу автоматты түрде жүзеге асырылады.
76. Түту аппараттары аспирацияланатын жабындармен жабылады. Персоналдың аппарат камерасында жұмыс істеуі кезінде машина жұмыс істеп тұрған уақытта респиратор пайдаланылады.
77. Мақтаның жиектегі жолақтарын үздіксіз алу үшін кейбір қосымша ауа сорғыштар түту аппаратында көзделеді.
78. Түту аппараттарының инесі бар және ара тілді ленталарын тазалау қосымша сору желдеткіші қондырғысының көмегімен шаңданған ауаны жедел шығару кезінде жабынның астында жүргізіледі.
79. Жұмыс істейтін және алынып-салынатын валиктерді тазалау және қайрау жеке қорғаныш құралдарын пайдалану арқылы арнайы жабдықталған үй-жайда жүргізіледі.
80. Хризотилді маталарды және ленталарды дайындау кезінде ауаның шаңдануын болдырмау үшін жіптерді сулайды.
81. Тоқу машиналары пневматикалық мычкоұстағыштармен жабдықталады. Мычкоұстағыштардың ауасын өндірістік үй-жайға жіберуге жол берілмейді.
82. Тоқитын, орайтын, бау иіретін машиналардың жергілікті ауа сорғысы бар тоқу аймағының жабынымен жабдықталады.
83. Тоқыма, құрал-жабдық, түзулегіш, хризотилді мата орамы және хризотилді лента орауышы шаң өткізбейтін материалдармен қапталады.
84. Хризотилді-құйма бөлшектер үшін құрғақ компоненттерді араластыру және ұсақтау операциясы қашықтан басқарылатын сору желдеткішімен қамтамасыз етілген, жабылған жабдықпен жүргізіледі.
85. Алдыңғы дайындық (кесекшелер) жасау үшін құйма қоспаларды жабдыққа беру жабық контейнерлерде жабық тасымалдау, пневмокөлік немесе механикалық әдіспен жүзеге асырылады.
86. Кесектеуші агрегаттар және салқын қалыптау престерінің дозалау құрылғылары жергілікті сорумен жабдықталады.
87. Фрикциялық бұйымдарды механикалық өңдеуге арналған
станоктарда өңдеу аймағының жабулары, жоғары тиімді жергілікті сорғы, аэрозольды су шашыратқыштары болады.
88. Механикалық өңдеуден кейін тежегіш және фрикциялық бұйымдардан шаңды шығару шаю немесе қарқынды сору әдісімен жүзеге асырылады. Шаңды қолмен немесе сығылған ауаны қолдану арқылы «үрлеумен» шығаруға жол берілмеді.
89. Дайын бұйымдар аспирациялық құрылғылармен жабдықталған жұмыс орындарында техникалық бақылаудан өтеді. Жөнелту алдында оларды шаң өткізбейтін қаптамаға салады.

8. Жылу оқшаулау материалдарын өндіру үшін хризотилді тоқыма бұйымдарды пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

90. Матамен жүргізілетін операциялардың (қию, тігу) барлық жұмыс беттері шаңның жиналуын болдырмау үшін тегіс болып көзделеді.
91. Хризотилді мата арнайы машиналармен немесе аспирациялық жабулармен жабдықталған механикалық қию құрал-саймандарымен қиылады. Оларды суыруға немесе жұлмалауға жол берілмейді. Хризотилді маталарды қию және тігу кезінде матаның жоғарғы бөлігі мұқият суланады.
92. Неғұрлым кейінірек пайдалануға қалдырылған маталардың қиындылары жабық контейнерлерде болады.
93. Пайдаланылмайтын мата орамдары тығыз жабық қаптамаға салынады. Басталған орамдар олармен жұмыс аяқталған соң бастапқы қаптамасына салынады.
94. Хризотилді төсектерді, орамдарды дайындау, матрастарды және ауаға шаң бөлуді азайту мақсатында оқшаулау қабаттарын дайындау үшін хризотилді матаны пайдалану кезінде материал ылғалданады немесе фиксатормен өңделеді.
95. Матрастардың ішін толтыруға салынатын хризотил талшықтарын дайындау, төсектерді және орамдарды дайындау аспирациялық жүйеге қосылған жабулардың астында жүргізіледі.
96. Дайын өнім жөнелтілу алдында шаң өткізбейтін қаптамаға салынады.
97. Жылумен оқшаулаумен жұмыс істейтін адамдар түзулегішті кесуді және онымен құбырларды ораған кезде арнайы киімде және респираторлармен жүргізеді. Бұл ретте, шаңның пайда болуын азайту үшін фиксатормен арнайы өңделген оратылған түзулегіш пайдаланылады.
98. Оратылған оқшау түзулегішпен қолдан жасалатын операциялар барынша азайғанға дейін қысқартылады. Орауыштан сөгілгеннен және түзулегішті сыртқы кесінділерге бөлгеннен кейін жиегіндегі түзулегіштің соңы бекітілуі тиіс.
99. Толық пайдаланылмаған оратылған түзулегіш орауышы келесі қажет болғанға дейін тығыз жабылатын шаң өткізбейтін орамға (қапқа) қайта салынады. Бүлінген қаптар, орамдар жабысқақ лентаның көмегімен жөнделеді немесе жаңа қаптарға салынады.

9. Ғимараттарды салу, жөндеу және бұзу жағдайларына
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

100. Құрамында хризотил бар материалдар ғимараттардың барлық типтерінде жылу және дыбыстан оқшаулау құрылымының және ара қабырғалықтың орта қабаты ретінде қолданылады. Өндірістік үй-жайлардың ішін әрлеу үшін пайдаланылатын құрамында хризотил бар плиталар және ара қабырғалықтар хризотилді шаңның пайда болу және таралу мүмкіндігін болдырмайтын 2-3 қабатта боялған бояумен, плитамен немесе басқа да жабынмен жабылады.
101. Құрамында хризотил бар материалдарды: ауаның қарқынды қозғалысы бар механикалық желдеткіш жүйелерінде желдету қораптарын орнату үшін пайдалануға жол берілмейді.
102. Құрамында хризотил бар құрылыс материалдарын ғимараттарды салуға пайдалануға өнімнің әрбір түріне санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болған кезде жол беріледі.
103. Құрамында хризотил бар материалдардан немесе олардан жасалған бұйымдардан тұратын ғимараттарды және құрылымдарды салу, бұзу немесе жөндеу бойынша жұмыстармен айналысатын ұйымдар және жұмысшылар хризотил талшықтарының таралуын болдырмау және құрамында хризотил бар материалдарды осы санитариялық ереже талаптарына сәйкес қауіпсіз жоюды және шығаруды қамтамасыз ету үшін барлық шараларды қолданады.
104. Егер жұмыс аймағы жағу, жөндеу немесе оқшаулауды алып тастау бойынша жұмыстарды орындау кезінде ғимараттан немесе ғимараттың бір бөлігінен орын алған болса, ол хризотилдің таралуын болдырмау үшін басқа ғимараттардан немесе үй-жайлардан оқшауланады. Жұмыс аймағындағы барлық саңылаулар (құбырлар, электр сымдары үшін), есіктер, терезелер герметикалық жабылады. Едендер және өту жолдары түскен хризотолды жеңіл жинауды қамтамасыз ететін алынып-салынатын жабынмен жабылады.
105. Жұмыс аймағына кіру (шығу) тамбурмен (шлюзбен) жабдықталады және жұмыс аймағында осы ереже талаптарына сәйкес арнайы киімсіз және жеке қорғаныш құралысыз болуға тыйым салатын ескерту белгілерімен және жазбалармен қамтамасыз етіледі.
106. Үй-жай атмосфераға шығару алдында құрамында хризотил бар шаңнан ауаны тазарта отырып, жұмыс аймағында ауаның салыстырмалы кеңдігін болдыратын сору желдеткішімен жабдықталады. Сору желдеткіш қондырғылары жұмыс аяқталған соң 20 минут уақыт өткеннен кейін ажыратылады.
107. Жұмыс басталар алдында барлық тасымалдау жабдықтары шаңнан тазартылады және жұмыс аймағынан әкетіледі, стационарлық жабдық шаңнан тазартылғаннан кейін герметикалық жабылады.
108. Жылу оқшаулау жабындарын алып тастау бойынша жұмыстарға арналған құрал-саймандар автоматты құрғақ түрде шаң ұстауға арналған құрал-жабдықтармен жабдықталады.
109. Жылу оқшаулау жабындарын алып тастау кезінде пайда болатын қалдықтар оларды кейіннен көму орындарына шығару үшін аузы тығыз жабылатын ылғалданған сыйымдылыққа жиналады.
110. Ылғалдау тәсілі кезінде оқшаулауды алып тастауды бастағанға дейін құрамында хризотил бар материалды сулау бойынша шаралар қолданылады.
111. Егер құрамында хризотил бар материалға қолжетімділік үшін жабынды алып тастау қажет етілсе, жабынға түйреледі, құрамында хризотил бар материал суланады, содан кейін жабын алынып тасталады және барлық бетіне су себіледі. Содан соң суланған материал бөлек-бөлек тиісті әдіспен таңбаланған, мықты сыйымдылыққа салынады.
112. Екінші рет шаң басуды болдырмау үшін барлық қалдықтар ылғалды жағдайда жиналады.
113. Құрамында хризотил бар материалдардан тазартпастан, сұйық қалдықтарды кәріз жүйесіне жіберуге жол берілмейді.
114. Ескірген фрикциялық бөлшектерді ауыстыру кезінде тежегіштер және тіркеу муфталары, тиісті желдеткіш жүйемен жабдықталған сору шкафына орналасатын жағдайларды қоспағанда, осы бөлшектерді қысылған ауамен немесе құрғақ щеткамен шаңнан тазалауға жол берілмейді.
115. Шаңнан тазарту тазалаудың жоғары деңгейдегі сүзгісімен жабдықталған шаңсорғыштың көмегімен, шаңсорғыш болмағанда, ылғалды әдіспен жүргізіледі.
116. Ескірген фрикциялық бөлшектер, жұмыс орнынан жиналған шаң, жоңқалар шаң өткізбейтін, герметикалық жабылатын сыйымдылық ыдысқа салынады.

10. Желдеткішке және жылытуға, сумен жабдықтауға және жарықтандыруға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

117. Өндірістік зияндардың бөлінуін азайту бойынша технологиялық іс-шаралары бар, ғимараттардың және үй-жайлардың көлемді-жоспарлау және құрылымдық шешімдері бар кешендегі желдеткіш, жылыту және ауа баптау жүйелері өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағындағы микроклиматты және зиянды заттардың құрамын қамтамасыз етеді.
118. Желдеткіш жабдығын, ауаны тазартуға арналған аппараттарды таңдау және өндірістік жабдықтың жабынын жоспарлау кезінде шаң бөлу мөлшерінің ерекшеліктері ескеріледі және бос аралықтан сорылатын ауа орнын толтыру үшін аспирациялық ауа қорының 10 %-ы көзделген. Аспирациялық қондырғылардың өнімділігі оған қосылған барлық жергілікті сорулардың бір уақыттағы жұмысымен есептелінеді.
119. Жаңадан жөнделген, пайдалануға берілетін барлық желдеткіш қондырғылары реконструкцияланған немесе күрделі жөнделгеннен кейін олардың тиімділігін анықтау мақсатында сыналады.
120. Желдеткіш жүйелерінің және шаңнан тазалау жабдығының жұмысын бақылау тұрақты жүргізіледі. Өндірістік процесті өзгерту немесе сәйкестендіру кезінде, сондай-ақ өндірістік зияндарды бөлетін жабдықтардың, жұмыс орындарында ауаның қажетті тазалығын, ылғалын және қозғалысын қамтамасыз ететін қондырғылардың орнын ауыстыру кезінде жаңа өндірістік шарттарға сәйкес келтіріледі.
121. Сыртқы ауаны желдеткіштің сыртқа тарату жүйесімен жинауға жерден кемінде 2 метр биіктікте және зиянды заттармен ластанған орындарда жүргізуге жол берілмейді.
122. Пневмокөліктің және аспирацияның орталықтанған жүйелерінің желдеткіштері және жеңқап сүзгілері оқшау үй-жайларда орналастырылады.
123. Кенді қабылдаушылардың және оралмаған дайын өнімдерді (хризотилді, қиыршық тасты, құрылыс құмдарын, толе-руберидті төсемді) және хризотилді кенді құрғақ байыту қалдықтарын тиеу жөніндегі операторлардың жұмыс орындары сыртқа тарату желдеткіші шаңды ауаның енуіне кедергі жасайтын қажетті тіреуді қамтамасыз ететін оқшау үй-жайларда орналастырылады.
124. Пневмокөліктің және аспирацияның орталықтанған жүйелерінің аспирациялық және желдеткіш қондырғылары машинистерінің жұмыс орындары бақылау және қашықтан басқару кабиналарында орналастырылады.
125. Жылуы жоқ цехтар жұмысшылардың жылынуына арналған үй-жайлармен жабдықталады.
126. Ғимараттарды және құрылыстарды жылыту үшін қосымша өндірістік зиянды болдырмайтын жүйелер, құралдар және жылу тасымалдағыштар көзделеді.
127. Судың сапасы Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6414 болып тіркелген «Шаруашылық-ауыз суымен жабдықтауға және мәдени-тұрмыстық су пайдалану орындары жөніндегі санитарлық-эпидемиологиялық ереже мен нормаларды бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі міндетін атқарушының 2010 жылғы 28 маусымдағы № 554 бұйрығының талаптарына сәйкес болуы тиіс.
128. Шаруашылық-ауызсу және ыстық сумен жабдықтау желілерін суды ауызсу ретінде емес өндірістік мақсат үшін беретін су құбыр желілерімен қосуға жол берілмейді.
129. Объектілер ішкі су құбырымен және кәрізбен жабдықталады. Өндірістік сумен жабдықтау судың барынша көп айналысымен жүзеге асырылуы тиіс. Су қоймаларына сумен жабдықтаудың айналым жүйелерінде пайдаланылуы мүмкін ағын суларды жіберуге жол берілмейді.
130. Ауызсуды технологиялық қажеттілік үшін пайдалануға жол берілмейді.
131. Жасанды жарықтандыру барлық өндірістік үй-жайларда көзделеді. Жарық жақтауларын және шамшырақтарды жөндеу және тазалау үшін арнайы құралдар (жылжымалы сатылар, алаңдар) пайдаланылады.
132. Жалпы жарықтандыру үшін газраздятты шамдар қолданылады.
133. Хризотил кенін өндіру және байыту бойынша кәсіпорындардың кен шығаратын орындарында және үйінділерінде мыналар жасанды жарықтануы тиіс:
1) тау және бұрғылау жұмыстары жүргізілетін ауданның аумағы;
2) машиналар жұмыс істейтін орындар және көлік құралдарын тиеу қайта тиеу және түсіру орындары;
3) машиналардың және механизмдердің кабиналары;
4) қолмен жұмыс істеу өндірісінің орындары;
5) кен шығаратын орындардың ішіндегі теміржол жолдары және автомобиль жолдары;
6) бір қырдан екінші қырға түсу жерлері және жұмыс
істеушілердің тұрақты жолдары;
7) жұмысшы істеушілерге арналған санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар.

12. Жекеше қорғаныш құралдарына қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

134. Хризотилмен жұмыс істеушілер жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етіледі.
135. Тыныс алу мүшелерін құрамында хризотил бар шаңнан қорғау үшін шамамен рұқсат етілген шоғырлынушылық деңгейінен жоғары жұмыс орындарында ауаның шаңдануы жоғары болуы мүмкін жұмыстарды істейтін барлық адамдар респираторлармен қамтамасыз етіледі. Респираторларды қолдану жұмыс орындарында ауаның шаңдануын осы санитариялық ережемен белгіленген шекте қамтамасыз ету бойынша техникалық шешімдерді әзірлеуді және жүзеге асыруды ауыстырмайды.
136. Ылғалды хризотилді цемент массаларымен жанасу мүмкін кезде жұмыс істеушілердің ашық дене бөліктері сілтілі хризотилді цемент массасының зиянды әсерінен қорғайтын мазьдармен, пасталармен кремдермен қорғалады. Ылғалды хризотилді-сілтілі массамен жанасатын жұмысшылар қолдарын жууы үшін дәретхана бөлмелері қышқылданған судың (тұз қышқылының 0,1 проценттік ерітіндісі) берілуімен қамтамасыз етіледі. Ауысым аяқталған соң қол майлағыш мазьдармен өңделеді.
137. Әр жұмыс орны үшін шоғырланушылықтың неғұрлым жоғары деңгейі есебімен респираторлардың түрлері анықталады.
138. Ластанған арнайы киімдер (айына кемінде екі рет) мерзімдік вакуумды шаңнан тазартылуы және жуылуы тиіс. Хризотилмен жұмыс істейтін жұмыс істеушілердің арнайы киімдерін шаңнан тазалау тасымалдануға және жуылуға дейін шаңұстағышпен жабдықталған құрылғылардың көмегімен жүргізіледі.
139. Құрамында хризотил бар шаңмен ластанған арнайы киімді үйде және кәсіпорыннан тыс кір жуу бөлмелерінде өңдеуге және жууға жол берілмейді.
140. Құрамында хризотил бар шаңмен ластанған арнайы киімдерді тасымалдау «Құрамында хризотил бар шаңмен ластанған арнайы киім» деген ескерту жазбасы бар аузы тығыз байланған полиэтиленді қаптарда жүзеге асырылады.
141. Құрамында хризотил бар шаңмен ластанған арнайы киімдерді, жинаумен, тасымалдаумен және жуумен (тазартумен) айналысатын жұмыс істеушілер хризотилмен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік шараларына оқытылады және респираторлармен қамтамасыз етіледі.

13. Жұмыс аймағының ауасындағы құрамында хризотил бар шаңның құрамына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

142. Құрамында хризотил бар шаңмен ауаның шаңдану деңгейін бақылау хризотил өндірілетін, қайта өндірілетін және пайдаланылатын барлық жұмыс орындарында жүзеге асырылады.
143. Жабдықтардың және технологиялық операциялардың ұқсастығы кезінде кейбір жұмыс орындарында немесе учаскелерде іріктеп бақылауға жол беріледі.
144. Құрамында хризотил бар шаңның барынша жоғары-бір реттік және орта ауысымдық шамамен рұқсат етілген шоғырлануының мәні жұмыс аймағының ауасы үшін осы санитариялық ережеге 1-қосымшаға сәйкес болуы тиіс.
145. Пайдаланылатын заттар рецептурасындағы және материалдардағы әрбір өзгеріс кезінде, сондай-ақ технология өзгергенде құрамында хризотил бар шаңнан хризотилдің проценттік құрамын анықтау жүргізіледі.
146. Жұмыс аймағы ауасындағы шаңның құрамын бақылауды аккредиттелген зертханалар жүзеге асырады.

14. Санитариялық-тұрмыстық қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

147. Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлардың құрамында арнайы киімдерді шаңнан тазалауға арналған үй-жай, ластанған және жеке киімге арналған киім ілгіш бөлме, респиратор бөлмесі көзделеді.
148. Себезгі бөлмелері лас киімдерге арналған киім ілгіш бөлмесі мен және таза киімге арналған киім ілгіш бөлмесінің арасында орналастырылады. Аяқ киімді кептіру үшін арнайы үй-жай жабдықталады.
149. Киім ілгіш бөлмесінің, себезгі бөлмесінің едендері, қабырғалары, жабдығы, аяққа арналған науа әрбір ауысымнан кейін ылғалды тазартылуы және дезинфекциялануы тиіс.
150. Хризотилді өндірумен, хризотилді цемент, хризотилді тоқыма бұйымдар өндірісімен айналысатын жұмысшылар үшін қысқа уақытқа демалуға, жылынуға, ыңғайлы, жеңіл тазаланатын жиһазбен жабдықталған атмосфералық жауын-шашыннан қорғауға арналған үй-жайлар көзделеді.
151. Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлардың құрамы осы санитариялық ережеге 2-қосымшаға сәйкес айқындалады.

15. Хризотилмен жұмыс істеу кезінде адамдарға медициналық-профилактикалық қызмет көрсетуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

152. Хризотилмен жұмыс істеушілер жұмысқа түсер кезде Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5898 болып тіркелген «Оларың кезінде алдын ала және мерзімдік медициналық қараулар міндетті зиянды өндірістік факторлардың, кәсіптердің тізбесі мен Зиянды, қауіпті және қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне ұшыраған қызметкерлерді міндетті алдын ала және мерзімдік медициналық қарауларды жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 16 қарашадағы № 709 бұйрығына сәйкес алдын ала және мерзімдік медициналық тексеруге жатқызылады.
153. Хризотилмен жұмыс істейтін барлық адамдар диспансерлік бақылануға жатқызылады.
154. Әйелдердің жүктілік кезеңінде жұмыс істеуіне жол берілмейді.
155. Адамдардың денсаулық жағдайын бақылау тек өндірісте жұмыс істейтін адамдарға ғана емес, сонымен қатар бұрын хризотилмен жұмыс істеген адамдарға да олардың өмір бойы жүзеге асырылады.
156. Объектілерде кәсіпорындағы жұмысшылардың санына байланысты денсаулық сақтау пункттері ұйымдастырылады.

Хризотил-асбест өндiретiн және
қайта өңдейтін, құрамында
хризотил бар бұйымдар мен
материалдарды өндіретін
объектілерді күтіп-ұстауға
және пайдалануға, олармен жұмыс
істеу жағдайларына қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережесіне
1-қосымша

Жұмыс аймағы ауасындағы құрамында хризотил бар заттардың шамамен рұқсат етілген шоғырлануы (ШРЕШ)

Заттардың атауы	Шамамен рұқсат етілген шоғырлануы, мг/мі
	барынша жоғарғы бір реттік	Орташа ауысымдық	Қауіптілік классы	Организмге әсер ету ерекшелігі
1. Табиғи және жасанды хризотил, құрамы хризотилдің 20%-дан астамын қамтыған хризотил түріндегі аралас шаң	2.0	0,5	ІІІ	Ф,К
2. Құрамы хризотилдің 10%-дан 20%-ға дейінін қамтыған хризотил түріндегі шаң	2.0	1,0	ІІІ	Ф,К
3. Құрамы хризотилдің 10%-а дейінін қамтыған хризотил түріндегі шаң	4.0	2,0	ІІІ	Ф,К
4. Құрамы 5%-тен аспайтын марганец диоксидін, 7%-дан аспайтын хром оксидін, 7%-тен аспайтын темір оксидін қамтитын боялмаған және түсті хризотил цементі	6.0	4,0	ІІІ	Ф,К
5. Хризотилтоб кедит, асбест резина	10.0	4, 0	ІІІ	Ф

*Ф - аэрозольдар фиброгендік әсерімен ерекшеленеді
К – концергендер.

Хризотил-асбест өндiретiн және
қайта өңдейтін, құрамында
хризотил бар бұйымдар мен
материалдарды өндіретін
объектілерді күтіп-ұстауға
және пайдалануға, олармен жұмыс
істеу жағдайларына қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережесіне
2-қосымша

Хризотилді өндіру, қайта өңдеу және қолдану бойынша
объектілерде санитариялық- тұрмыстық үй-жайларының құрамын
айқындайтын негізгі өндірістік процестердің топтары

р/с №	Өндірістік процестердің топтары	Кәсіби топтар
1	Әзірлеуді ашу (кен шығару орындары) 2г 3а,2г 2г	Тау және тасымалдау машиналарында жұмыс істейтін негізгі кәсіп жұмысшылары Жарғыштар. Көмекші кәсіп жұмысшылары
2	Байыту фабрикалары 2г 2г	Ұсақтау-сорттау және тасымалдау цехтарының жұмысшылары. Құрғақ байыту цехтарының жұмысшылары
3	Хризотилді цемент бұйымдарын өндіру 1б, 2 г 1б, 2в 1б	Хризотилді дозалаушылар, жүгіртпелер, голлендошылар Хризотилді цемент бұйымдарының токарьлары
4	Хризотилді тоқыма бұйымдарды өндіру 1б, 2б	Хризотил қоспаларын дайындаушылар, айналдырушылар, тоқымашылар, түтушілер, иірушілер
5	Фрикциялық бұйымдарды өндіру 1б, 2б	Престеушілер, токарьлар, фрикциялық бұйымдарды фрезерлеушілері
6	Хризотилді тоқыма бұйымдарын пайдалану 1б, 2а, 2б 1б, 2г	Оқшаулаушылар, жөндеуші темір ұсталары, құрылыс жұмысшылары
7	Жылу және дыбыс оқшаулағыштарды жағу, алып тастау және жөндеу 1б, 2а, 2б 1б, 2г	Оқшаулағыштар, жөндеуші темір ұсталары, құрылыс жұмысшылары
8	Автошеберханаларда тежегіштермен және жалғау муфталармен жұмыс істеу 1б	Жөндеуші темір ұсталары