Об утверждении Правил разработки территориальных правил застройки

Приказ Председателя Агентства Республики Казахстан по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства от 10 декабря 2012 года № 603. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 17 января 2013 года № 8267. Утратил силу приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 238

      Сноска. Утратил силу приказом Министра национальной экономики РК от 20.03.2015 № 238 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      В соответствии с пунктом 4 статьи 30 Закона Республики Казахстан «Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан», ПРИКАЗЫВАЮ:
      1. Утвердить прилагаемые Правила разработки территориальных правил застройки городов и других населенных пунктов Республики Казахстан
      2. Департаменту архитектуры, проектных работ и сметных норм обеспечить официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
      3. Настоящий приказ вводится в действие со дня его первого официального опубликования.

      Председатель                               С.Нокин

Приложение         
к приказу Председателя   
Агентства Республики Казахстан
по делам строительства и
жилищно-коммунального хозяйства
от 10 декабря 2012 г. № 603

Правила
разработки территориальных правил застройки

1. Общие положения

      1. Настоящие Правила разработки территориальных правил застройки (далее – Правила) предназначены для составления территориальных правил застройки (областные, районные, городские) (далее – Территориальные правила) по конкретному населенному пункту применительно к современному и перспективному градостроительному и социально-экономическому развитию, природно-климатическим, демографическим условиям и особенностям, с учетом территорий особого регулирования и градостроительной регламентации в пределах границ населенного пункта.
      2. Территориальные правила разрабатываются на основе комплексных схем градостроительного планирования территорий,  генеральных планов населенных пунктов и настоящих Правил.
      Территориальные правила предусматривают проведение единой градостроительной политики при застройке территорий населенного пункта.
      3. Территориальные правила определяют условия и требования по использованию субъектами архитектурной, градостроительной и строительной деятельности земельных участков, проектированию и застройке территории населенных пунктов и пригородных зон, устанавливают порядок прохождения разрешительных процедур на размещение и строительство новых или изменение (перепрофилирование, переоборудование, перепланировку, реконструкцию, расширение, капитальный ремонт) существующих объектов недвижимости.
      4. Территориальные правила разрабатываются по конкретному населенному пункту управлениями архитектуры и градостроительства местного исполнительного органа с учетом требований настоящих Правил и утверждаются областными (городскими) маслихатами.
      При этом, на этапе проекта Территориальные правила согласовываются с заинтересованными подразделениями местного исполнительного органа и территориальными подразделениями центральных исполнительных органов, на соответствие требованиям нормативных правовых актов и нормативных технических документов.
      Территориальные правила областей, города республиканского значения, столицы согласовываются с уполномоченным государственным органом по делам архитектуры, градостроительства и строительства.
      В случае внесения изменений и дополнений в Генеральный план населенного пункта, в течение полугода в Территориальные правила вносятся соответствующие изменения.
      5. Территориальные правила должны определять и устанавливать порядок и условия:
      1) размещения, предоставления и правовое оформление документов для объекта строительства, в том числе:
      комплексное размещение строительства на территории населенного пункта и выбора площадок под конкретные объекты;
      размещение объектов строительства и благоустройства на территориях специального назначения;
      согласование проектной документации на застройку, благоустройство, озеленение и архитектурно-художественное оформление населенного пункта, осуществления строительства по утвержденным проектам и приемки объектов в эксплуатацию;
      правовое оформление объекта строительства.
      2) осуществления строительства, в том числе:
      выдача исходных данных для объекта строительства;
      предварительное согласование проектной документации на строительство объекта и утверждение акта выбора земельного участка (в необходимых случаях);
      проведение экспертизы (в необходимых случаях) и утверждения проектной документации;
      уведомление органов государственного архитектурно-строительного контроля о начале производства строительно-монтажных работ;
      контроль и надзор за качеством строительства объектов и приемка объектов строительства в эксплуатацию;
      3) при изменении существующих объектов недвижимости (реконструкции перепрофилировании, переоборудовании, перепланировке, расширении, капитальном ремонте, модернизации);
      4) при размещении временных объектов торговли, обслуживания, малых архитектурных форм для осуществления предпринимательской деятельности, внешней рекламы.
      6. Территориальные правила должны содержать требования об учете специфических особенностей территории населенных пунктов, их застройки, сохранения культурного, исторического архитектурно-градостроительного наследия и природного ландшафта при их разработке.
      Сноска. Пункт 6 в редакции приказа Министра регионального развития РК от 10.01.2014 № 3/ОД (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      7. Территориальные правила должны предусматривать необходимость составления планов градостроительного использования территорий с указанием границы территории, границ средоохранных зон и др. регламентов в графическом приложении.
      8. Территориальными правилами устанавливается необходимость осуществления архитектурно-градостроительной и строительной деятельности на территории населенного пункта с учетом градостроительных регламентов (условий и ограничений) застройки данной территории по функциональному назначению и в пределах установленных границ, согласно градостроительных проектов и документов на право землепользования.
      9. Особо важные градостроительные узлы (объекты) должны рассматриваться на Архитектурно-градостроительном совете местных исполнительных (по необходимости и представительных) органов области, района или города, с целью уточнения архитектурно-планировочных и объемно-пространственных решений.
      10. Строительство без утвержденной проектной документации не допускается, если иное не предусмотрено законодательством Республики Казахстан.
      11. Территориальными правилами предусматриваются:
      требования по обеспечению доступности для маломобильных групп населения жилых, общественных, производственных зданий (помещений) и сооружений прилегающих территорий и проездов, при проектировании, застройке и благоустройстве вновь осваиваемых и реконструируемых территорий;
      рассмотрение, согласование и утверждение градостроительной, архитектурно-строительной и иной проектной (проектно-сметной) документации по объектам, имеющим государственное (международное) значение, подлежащим строительству на территории населенных пунктов;
      ограничения по размещению спутниковых и эфирных приемных устройств на фасадах и балконах жилых и общественных зданий.
      12. В целях обеспечения нормального отдыха и спокойствия граждан, в Территориальных правилах указываются ограничения производства строительных и ремонтных работ, сопровождаемых шумом в ночное время (с 23.00 до 6.00 часов), за исключением восстановительных работ по ликвидации аварий инженерных сетей, систем и коммуникаций.
      13. Разработанные Территориальные правила в соответствии с пунктом 5 статьи 30 Закона Республики Казахстан «Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан» подлежат экологической экспертизе, после чего согласовываются с уполномоченным органом по делам архитектуры и градостроительства.
      Согласованные Территориальные правила согласно Закону Республики Казахстан «Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан» представляются на утверждение маслихатов областей (города республиканского значения, столицы).
      14. Согласование проектов в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан до введения в действие Территориальных правил или изменений к ним, действует в течение срока, указанного в ранее выданных разрешительных документах.
      Данное положение не распространяется на случаи, когда в связи с введением новых требований действие предыдущих правил не исключает возможность возникновения угрозы здоровью и жизни людей.

2. Структура и содержание Территориальных правил

      15. Структура Территориальных правил должна состоять из следующих разделов:
      1) общие положения, термины и определения;
      2) реализация градостроительной документации для строительных целей:
      градостроительные требования к использованию земельных участков;
      предоставление прав на земельные участки;
      основной перечень исходно-разрешительных документов для разработки проектов;
      составление и утверждение задания на проектирование;
      предпроектные процедуры и сроки рассмотрения заявлений на выдачу исходных материалов (данных);
      архитектурно-планировочное задание. Порядок составления и выдачи;
      3) обязанности, ответственность и защита прав субъектов архитектурной, градостроительной и строительной деятельности при осуществлении застройки:
      государственное регулирование процесса строительства;
      ответственность субъектов за нарушение законодательства об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности;
      защита прав субъектов архитектурной, градостроительной и строительной деятельности;
      порядок приема и рассмотрения жалоб (обжалование решений), а также разрешения споров;
      4) порядок регулирования застройки территорий:
      порядок застройки жилых территорий;
      застройка территорий пригородной зоны;
      порядок размещения объектов строительства и благоустройства на территориях зон регулирования застройки и природного комплекса;
      экологические требования;
      5) проектирование:
      проектирование объектов нового строительства и изменений существующих;
      проектирование индивидуальной застройки;
      проектирование и строительство инженерных сетей и сооружений на территории населенных пунктов;
      изменение существующих жилых и нежилых помещений (реконструкция, перепланировка, переоборудование);
      6) строительство:
      общий порядок осуществления строительства;
      порядок размещения и строительства временных сооружений (объектов) торговли, обслуживания и рекламы;
      паспорт проекта (рабочего проекта) на строительство объекта;
      порядок получения ордера на производство аварийного и планового ремонта подземных и наземных инженерных коммуникаций и сооружений;
      уведомление органов государственного архитектурно-строительного контроля о начале производства строительно-монтажных работ;
      архитектурно-строительный контроль и надзор;
      приемка объектов, завершенных строительством, в эксплуатацию;
      строительство индивидуального жилого дома;
      приемка индивидуальных жилых домов, завершенных строительством, в эксплуатацию;
      7) размещение сооружений для хранения и обслуживания транспортных средств, принадлежащих населению;
      8) правила работ по строительству, ремонту и восстановительным работам по ликвидации аварий инженерных сетей:
      правила производства работ по строительству и ремонту инженерных сетей и сооружений;
      восстановительные работы по ликвидации аварий инженерных сетей;
      9) перечень ссылочных нормативных правовых актов и нормативно-технических документов;
      10) другие разделы, устанавливающие порядок решения вопросов размещения объектов градостроительства и предоставления исходных данных для их проектирования и не противоречащие действующему законодательству Республики Казахстан.

Құрылыс салудың аумақтық ережелерiн әзірлеудің қағидасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 желтоқсандағы № 603 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2013 жылы 17 қаңтарда № 8267 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 238 бұйрығымен

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 20.03.2015 № 238 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шілдедегі Заңының 30-бабының 4-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының қалаларында және басқа елді мекендерінде құрылыс салудың аумақтық ережелерін әзірлеу қағидасы бекітілсін.
      2. Сәулет, жобалық жұмыстар және сметалық нормалар департаменті осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін оның салалық бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялануын қамтамасыз етсін.
      3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Төраға                                     С. Нокин

Қазақстан Республикасы       
Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық 
шаруашылық істері агенттігі төрағасының
2012 жылғы 10 желтоқсандағы    
№ 603 бұйрығымен          
бекітілген             

Құрылыс салудың аумақтық ережелерiн әзірлеудің
қағидасы

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Құрылыс салудың аумақтық ережелерін әзірлеудің қағидасы (бұдан әрі – Қағида) елді мекеннің шекарасы шегінде ерекше реттелетін аумақтарды және қала құрылысын регламенттеуді ескере отырып, қазіргі заманғы және перспективалық қала құрылысы және әлеуметтік-экономикалық дамуға, табиғи-климаттық, демографиялық жағдайлар мен ерекшеліктерге қатысты нақты елді мекен бойынша аумақтық (облыстық, аудандық, қалалық) құрылыс салу ережелерін (бұдан әрі – Аумақтық ережелер) құруға арналған.
      2. Аумақтық ережелер аумақтардың қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемалары негізінде әзірленеді.
      Аумақтық ережелер елді мекендердің аумағында құрылыс салған кезде бірыңғай мемлекеттік саясат жүргізуді көздейді.
      3. Аумақтық ережелер сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметi субъектiлерiмен жер учаскелерiн пайдалану, елдi мекендердің аумағы мен қала маңындағы аймақтарда жобалау мен құрылыс салу жағдайларын және талаптарын айқындайды, жылжымайтын мүліктің жаңа объектiлерiн орналастыруға және салуға немесе қолда барын өзгертуге (қайта бейiндеуге, қайта жабдықтауға, қайта жоспарлауға, қайта жаңартуға, кеңейтуге, күрделi жөндеуге) рұқсат беру рәсiмдерiн өткізу тәртiбiн белгiлейдi.
      4. Аумақтық ережелерді нақты елді мекен бойынша осы Қағиданың талаптарын ескере отырып, жергілікті атқарушы органның сәулет және қала құрылысы басқармасы әзірлейді және облыстық (қалалық) мәслихаттар бекітеді.
      Бұл ретте, жоба кезеңінде Аумақтық ережелер жергілікті атқарушы органның мүдделі бөлімшелерімен және орталық атқарушы органдардың аумақтық бөлімшелерімен нормативтік құқықтық актілердің және нормативтік техникалық құжаттардың талаптарына сәйкестігі тұрғысында тексеріледі.
      Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың Аумақтық ережелері сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келісіледі.
      Елді мекеннің Бас жоспарына өзгерістер мен толықтырулар енгізілген жағдайда, жартыжылдық мерзімде Аумақтық ережелерге тиісті өзгерістер енгізіледі.
      5. Аумақтық ережелер: мынадай тәртіп пен шарттарды айқындауы және бекітуге тиіс:
      1) құрылыс объектісі үшін құжаттарды орналастыру, ұсыну және құқықтық ресімдеу, оның ішінде:
      елді мекеннің аумағында құрылысты кешенді орналастыру және нақты объектілерге алаңдарды таңдау;
      арнайы мақсаттағы аумақтарда құрылыс және абаттандыру объектілерін орналастыру;
      елді мекенде құрылыс салуға, оны абаттандыруға, көгалдандыруға және сәулет-көркемдік безендіруге жобалау құжаттамасын, құрылысты бекітілген жобалар бойынша жүзеге асыруды және объектілерді пайдалануға қабылдауды келісу;
      құрылыс объектісін құқықтық ресімдеу;
      2) құрылысты жүзеге асыру, оның ішінде:
      құрылыс объектісі үшін бастапқы деректерді беру;
      құрылыс объектісіне арналған жобалау құжаттамасын алдын ала келісу және жер учаскесін таңдау актісін бекіту (қажет болған жағдайда);
      сараптама жүргізу (қажет болған жағдайда) және жобалау құжаттамасын бекіту;
      мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау органдарына құрылыс-монтаждау жұмыстарының басталғаны туралы хабарлау;
      құрылыс объектілерінің сапасына бақылау және қадағалау және құрылыс объектілерін пайдалануға қабылдау;
      3) қолда бар жылжымайтын мүлік объектілерін өзгерткен кезде (реконструкциялау, қайта бейіндеу, қайта жабдықтау, қайта жоспарлау, кеңейту, күрделі жөндеу, қайта жаңғырту);
      4) кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін уақытша сауда, қызмет көрсету объектілерін, шағын сәулет нысандарын, сыртқы жарнаманы орналастырғанда.
      6. Аумақтық ережелерде оларды әзірлеген кезде елді мекендер аумағының, құрылыс салудың, оларда мәдени, тарихи сәулет-қала құрылысы мұрасын және табиғи ландшафтын сақтаудың өзіндік ерекшеліктерін ескеру туралы талаптар болуға тиіс.
      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Өңірлік даму министрінің 10.01.2014 № 3/НҚ бұйрығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      7. Аумақтық ережелер аумақтың шекарасын, ортаны қорғау аймақтарының шекарасын және т.б. регламенттерді графикалық қосымшада көрсете отырып, аумақтарды қала құрылысы пайдалану жоспарларын құру қажеттілігін көздеуге тиіс.
      8. Аумақтық ережелермен қала құрылысы жобаларына және жерді пайдалану құқығына арналған құжаттарға сәйкес функционалдық мақсаты бойынша және белгіленген шекара шегінде осы аумақта құрылыс салудың қала құрылысы регламенттерін ескере отырып (шектеулер мен шарттарды), елді мекендердің аумағында сәулет-қала құрылысы және құрылыс қызметін жүзеге асыру қажеттілігін белгілейді.
      9. Аса маңызды қала құрылысы тораптары (объектілері) сәулет-жоспарлау және көлемдік-кеңістік шешімдерін нақтылау мақсатында облыстың, ауданның немесе қаланың жергілікті атқарушы (қажеттілігіне қарай өкілді) органдарының Сәулет-қала құрылысы кеңесінде қаралуға тиіс.
      10. Егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше көзделмесе, бекітілген жобалау құжаттамасыз құрылысқа рұқсат етілмейді.
      11. Аумақтық ережелерде мыналар көзделеді:
      қайта игерілетін және қайта жаңартылатын аумақтарды жоспарлаған, онда құрылыс салған және абаттандырған кезде халықтың іс-қимылы шектеулі топтарының тұрғын, қоғамдық, өндірістік ғимараттар (үй-жайлар) мен оған iргелес жатқан аумақтардағы құрылыстарға және өтпе жолдарға кіруін қамтамасыз ету жөніндегі талаптар;
      мемлекеттік (халықаралық) маңызы бар, елді мекендердің аумағында салынуға тиіс объектілер бойынша қала құрылысы, сәулет-құрылыс және өзге де жобалау (жобалау-сметалық) құжаттаманы қарау, келісу және бекіту;
      тұрғын және қоғамдық ғимараттардың қасбеттері мен балкондарына спутниктік және эфирлық қабылдау құрылғыларын орналастыру жөніндегі шектеулер.
      12. Азаматтардың қалыпты демалуын және тыныштығын қамтамасыз ету мақсатында Аумақтық ережелерде авариялық инженерлік желілердегі, жүйелердегі және коммуникациялардағы аварияларды жою жөніндегі қалпына келтіру жұмыстарын қоспағанда, түнгі уақытта (23.00-ден 6.00-ге дейін) шу шығаратын құрылыс және жөндеу жұмыстарын жүргізуді шектеу туралы нұсқау болуға тиіс.
      13. «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 30-бабы 5-тармағына сәйкес әзірленген Аумақтық ережелер экологиялық сараптауға жатады, одан кейін сәулет және қала құрылысы істері жөніндегі уәкілетті органмен келісіледі.
      Келісілген Аумақтық ережелер «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) мәслихаттарының бекітуіне ұсынылады.
      14. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте жобаларды келісу Аумақтық ережелер немесе оларға енгiзiлген өзгерістер қолданысқа енгенге дейін бұрын берілген рұқсат беру құжаттарында көрсетілген мерзім iшiнде қолданылады.
      Бұл ереже жаңа талаптарды енгiзуге байланысты осының алдындағы ережелердiң қолданылуы адамдардың денсаулығы мен өмiрiне қауiп төндiрудi жоймайтын жағдайларда қолданылмайды.

2. Аумақтық ережелердің құрылымы мен мазмұны

      15. Аумақтық ережелердің құрылымында мынадай бөлімдер болуға тиіс:
      1) жалпы ережелер, терминдер мен анықтамалар;
      2) құрылыс мақсатында қала құрылысы құжаттамасын іске асыру:
      жер учаскелерін пайдалануға қойылатын қала құрылысы талаптары;
      жер учаскелеріне құқық беру;
      жобаларды әзірлеу үшін бастапқы-рұқсат беру құжаттарының негізгі тізбесі;
      жобалауға арналған тапсырманы жасау және бекіту;
      жобалау алдындағы рәсімдер және бастапқы материалдарды (деректерді) беруге арналған өтініштерді қарау мерзімдері;
      сәулет-жоспарлау тапсырмасы. Жасау және беру тәртібі;
      3) құрылыс салуды жүзеге асырған кезде сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі субъектілерінің міндеттері, жауапкершілігі және құқықтарын қорғау:
      құрылыс процесін мемлекеттік реттеу;
      сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнаманы бұзғаны үшін субъектілердің жауапкершілігі;
      сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі субъектілерінің құқықтарын қорғау;
      азаматтардың шағымдарын (шешімдерге шағымдану) қабылдау мен қарауды, дауларды шешу тәртібі;
      4) аумақта құрылыс салуды реттеу тәртібі:
      тұрғын аумақтарда құрылыс салу тәртібі;
      қала маңындағы аумақтарда құрылыс салу;
      құрылыс салуды реттеу аймақтарының аумақтарында және табиғи кешенде құрылыс объектілерін орналастыру және абаттандыру тәртібі;
      экологиялық талаптар;
      5) жобалау:
      жаңа құрылыс объектілерін жобалау және қолданыстағы объектілерді өзгерту;
      жеке құрылыс салуды жобалау;
      елді мекендердің аумағындағы инженерлік желілерді және құрылыстарды жобалау және салу;
      қолданыстағы тұрғын және тұрғын емес үй-жайларды өзгерту (қайта жаңарту, қайта жоспарлау, қайта жабдықтау);
      6) құрылыс:
      құрылысты жүзеге асырудың жалпы тәртібі;
      уақытша, сауда, қызмет көрсету және жарнама құрылыстарын (объектілерін) орналастыру және салу тәртібі;
      құрылыс объектісінің жобасына (жұмыс жобасына) паспорт беру;
      жер үстіндегі және жер астындағы инженерлік коммуникациялар мен құрылыстарға авариялық және жоспарлы жөндеу жүргізуге ордер алу тәртібі;
      мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау органдарына құрылыс-монтаж жұмыстарының басталғаны туралы хабарлау;
      сәулет-құрылыс бақылау және қадағалау;
      құрылысы аяқталған объектілерді пайдалануға қабылдау;
      жеке тұрғын үй салу;
      құрылысы аяқталған жеке тұрғын үйлерді пайдалануға қабылдау;
      7) халыққа тиесілі көлік құралдарын сақтау және қызмет көрсету үшін құрылыстарды орналастыру;
      8) құрылыс салу, жөндеу бойынша жұмыстарды және инженерлік желілердегі аварияларды жою бойынша қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу ережелері:
      инженерлік желілер мен құрылыстарды салу және жөндеу бойынша жұмыс жүргізу ережелері;
      инженерлік желілердегі аварияларды жою бойынша қалпына келтіру жұмыстары;
      9) сілтеме жасалған нормативтік құқықтық актілердің және нормативтік-техникалық құжаттардың тізбесі;
      10) қала құрылысы объектілерін орналастыру мәселелерін шешу және оларды жобалау үшін бастапқы материалдарды беру тәртібін белгілейтін және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына қайшы келмейтін басқа да бөлімдер.