Об утверждении профессионального стандарта "Обслуживание и контроль за работой оборудования главного щита управления электростанций"

Приказ и.о. Министра индустрии и новых технологий Республики Казахстан от 26 декабря 2013 года № 440. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 14 февраля 2014 года № 9161. Утратил силу приказом и.о. Министра энергетики Республики Казахстан от 9 декабря 2015 года № 704

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра энергетики РК от 09.12.2015 № 704 (вводится в действие с 01.01.2016).

В соответствии с пунктом 3 статьи 138-5 Трудового Кодекса Республики Казахстан, ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемый профессиональный стандарт «Обслуживание и контроль за работой оборудования главного щита управления электростанций».
2. Департаменту электроэнергетики и угольной промышленности Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан (Есимханову С.К.) в установленном законодательством порядке обеспечить:
1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в средствах массовой информации и информационно-правовой системе «Әділет»;
3) размещение настоящего приказа на Интернет-ресурсе Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра индустрии и новых технологий Республики Казахстан Джаксалиева Б.М.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности Министра
индустрии и новых технологий
Республики Казахстан А. Рау

«СОГЛАСОВАН»
Министр труда и социальной
защиты населения
Республики Казахстан
____________ Т. Дуйсенова
10 января 2014 год

Утвержден
приказом Исполняющего обязанности
Министра индустрии и новых
технологий Республики Казахстан
от 26 декабря 2013 года № 440

Профессиональный стандарт
«Обслуживание и контроль за работой оборудования
главного щита управления электростанций» 1. Общие положения

1. Профессиональный стандарт «Обслуживание и контроль за работой оборудования главного щита управления электростанций» (далее – ПС) определяет в области профессиональной деятельности «Передача электроэнергии», «Распределение электроэнергии» требования к уровню квалификации, компетенции, содержанию, качеству и условиям труда и предназначен для:
1) регулирования взаимодействия трудовой сферы и сферы профессионального образования;
2) регламентации требований для разработки программ подготовки, повышения квалификации и профессиональной переподготовки;
3) регламентации требований для оценки компетенции работников при аттестации и сертификации персонала.
2. Основными пользователями ПС являются:
1) выпускники организаций образования, работники;
2) руководители организаций, руководители и специалисты подразделений управления персоналом организаций;
3) специалисты, разрабатывающие государственные образовательные программы;
4) специалисты в области оценки профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов.
3. На основе ПС разрабатываются квалификационные характеристики, должностные инструкции, типовые учебные программы, типовые учебные планы, корпоративные стандарты организаций.
4. В настоящем ПС применяются следующие термины и определения:
1) квалификация – готовность работника к качественному выполнению конкретных функций в рамках определенного вида трудовой деятельности;
2) квалификационный уровень – совокупность требований к компетенции работников, дифференцируемых по параметрам сложности, нестандартности трудовых действий, ответственности и самостоятельности;
3) предмет труда – предмет, на который направлены действия работника с целью создания продукта при помощи определенных средств труда;
4) средства труда – средства, используемые работником для преобразования предмета труда из исходного состояния в продукт;
5) вид трудовой деятельности – составная часть области профессиональной деятельности, сформированная целостным набором трудовых функций и необходимых для их выполнения компетенции;
6) трудовая функция – составная часть вида трудовой деятельности, представляющая собой интегрированный и относительно автономный набор трудовых действий, определяемых бизнес-процессом и предполагающий наличие необходимых компетенций для их выполнения;
7) область профессиональной деятельности – совокупность видов трудовой деятельности отрасли, имеющая общую интеграционную основу (аналогичные или близкие назначение, объекты, технологии, в том числе средства труда) и предполагающая схожий набор трудовых функций и компетенции для их выполнения;
8) единица профессионального стандарта – структурный элемент ПС, содержащий развернутую характеристику конкретной трудовой функции, которая является целостной, завершенной, относительно автономной и значимой для данного вида трудовой деятельности;
9) профессия – род трудовой деятельности, который требует владения комплексом специальных теоретических знаний и практических навыков, приобретенных в результате специальной подготовки, опыта работы;
10) компетенция – способность применять знания, умения и опыт в трудовой деятельности;
11) должность – структурная единица работодателя, на которую возложен круг должностных полномочий и должностных обязанностей;
12) задача – совокупность действий, связанных с реализацией трудовой функции и достижением результата с использованием конкретных предметов и средств труда;
13) отрасль – совокупность организаций, для которых характерна общность выпускаемой продукции, технологии производства, основных фондов и профессиональных навыков работающих;
14) отраслевая рамка квалификаций – структурированное описание квалификационных уровней, признаваемых в отрасли;
15) национальная рамка квалификаций – структурированное описание квалификационных уровней, признаваемых на рынке труда;
16) функциональная карта – структурированное описание трудовых функций и задач, выполняемых работником определенного вида деятельности в рамках той или иной области профессиональной деятельности.

2. Паспорт ПС

5. Паспорт ПС определяет следующее:
1) вид экономической деятельности (область профессиональной деятельности):
Общий классификатор видов экономической деятельности (далее - ГК РК 03-2007) 35.12 «Передача электроэнергии», 35.13 «Распределение электроэнергии».
2) основная цель вида экономической деятельности (области профессиональной): контроль за работой оборудования главного щита управления, обслуживание оборудования электростанций.
3) виды трудовой деятельности (профессии) по квалификационным уровням согласно приложению 1 к настоящему ПС.

3. Карточки видов трудовой деятельности (профессии)

Параграф 1 «Машинист энергоблока»

6. Карточка вида трудовой деятельности (профессии) содержит:
1) квалификационный уровень: по НРК – 4, по ОРК – 4;
2) базовая группа по Государственному классификатору занятий Республики Казахстан (далее – ГК РК 01 – 2005): 8161 «Операторы и машинисты установок электростанций, сетей и атомных реакторов»;
3) возможные наименования должностей: машинист энергоблока;
4) обобщенное описание выполняемой трудовой деятельности - осуществление субъектом процесса связанного с реализацией основных функций: ведение режима и работы энергоблока, парогазовых и детандергенераторных установок, эксплуатационное обслуживание энергоблока и обеспечение его надеждой и экономичной работы;
5) возможные места работы, требования к профессиональному образованию и обучению работника, необходимость сертификатов, подтверждающих квалификацию, требования к практическому опыту работы, особые условия допуска к работе приведены в таблице 1 «Возможные места работы по профессии. Требования к условиям труда, образованию и опыту работы машиниста энергоблока» приложения 2 к настоящему ПС.

Параграф 2 «Электромонтер главного
щита управления электростанции»

7. Карточка вида трудовой деятельности (профессии) содержит:
1) квалификационный уровень: по НРК – 3-4, по ОРК – 3-4;
2) базовая группа по Государственному классификатору занятий Республики Казахстан (далее – ГК РК 01 – 2005): 7233 «Слесари-механики, слесари-сборщики и слесари-ремонтники промышленного оборудования»;
3) возможные наименования должностей: электромонтер главного щита управления электростанции;
4) обобщенное описание выполняемой трудовой деятельности - осуществление субъектом процесса связанного с реализацией основных функций: обслуживание оборудования электростанции, контроль по показаниям средств измерений за режимами работы турбо и гидрогенераторов, трансформаторов, контроль за работой устройств релейной защиты, электроавтоматики, средств измерений, сигнализации контроля элементов электрической схемы, в том числе блинкеров;
5) возможные места работы, требования к профессиональному образованию и обучению работника, необходимость сертификатов, подтверждающих квалификацию, требования к практическому опыту работы, особые условия допуска к работе приведены в таблице 2 «Возможные места работы по профессии. Требования к условиям труда, образованию и опыту работы электромонтера главного щита управления электростанции» приложения 2 к настоящему ПС.

Параграф 3 «Электромонтер по обслуживанию
преобразовательных устройств»

8. Карточка вида трудовой деятельности (профессии) содержит:
1) квалификационный уровень: по НРК – 3-4, по ОРК – 3-4;
2) базовая группа по Государственному классификатору занятий Республики Казахстан (далее – ГК РК 01 – 2005): 7233 «Слесари-механики, слесари-сборщики и слесари-ремонтники промышленного оборудования»;
3) возможные наименования должностей: электромонтер по обслуживанию преобразовательных устройств;
4) обобщенное описание выполняемой трудовой деятельности - осуществление субъектом процесса связанного с реализацией основных функций: обеспечение установленных режимов по напряжению, нагрузке, температуре и другим параметрам при обслуживании преобразовательных мостов, несложные испытания и наладка оборудования преобразовательных устройств, замена тиристорных троек в тиристорных блоках, измерение параметров блока резисторов;
5) возможные места работы, требования к профессиональному образованию и обучению работника, необходимость сертификатов, подтверждающих квалификацию, требования к практическому опыту работы, особые условия допуска к работе приведены в таблице 3 «Возможные места работы по профессии. Требования к условиям труда, образованию и опыту работы электромонтера по обслуживанию преобразовательных устройств» приложения 2 к настоящему ПС.

4. Перечень единиц ПС

9. Перечень единиц ПС приведены в таблицах 1-3 приложения 3 к настоящему ПС и содержит шифр и наименование единицы ПС.

5. Описание единиц ПС

10. Описание единиц ПС приведено в приложении 4 к настоящему ПС.

6. Виды сертификатов, выдаваемых на основе настоящего ПС

11. Организациями в области оценки профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов выдаются сертификаты на основе настоящего ПС.
12. Виды сертификатов, выдаваемые на основе настоящего ПС, определяются в соответствии с перечнем единиц ПС, освоение которых необходимо для получения сертификата, предусмотренным в приложении 3 настоящего ПС.

7. Разработчики, лист согласования,
экспертиза и регистрация ПС

13. Разработчиком ПС является Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан.
14. Лист согласования ПС приведен в приложении 5 к настоящему ПС.

Приложение 1
к Профессиональному стандарту
«Обслуживание и контроль за
работой оборудования главного
щита управления электростанций»

Виды трудовой деятельности (профессии)
по квалификационным уровням

№ п/п	Наименование вида деятельности	Наименование профессии с учетом тенденций рынка труда	Наименование профессии согласно ГК РК 01-2005	Квалификационный уровень ОРК	Разряд по ЕТКС
1	Пуск, остановка, опробование, опрессовка оборудования и переключения в тепловых схемах энергоблока со щита управления	Машинист энергоблока	Машинист энергоблока	4	7-8
2	Обслуживание оборудования электростанции с мощностью гидрогенератора гидроэлектростанции	Электромонтер главного щита управления электростанции	Электромонтер главного щита управления электростанции	3-4	3-7
3	Обеспечение установленных режимов по напряжению, нагрузке, температуре и другим параметрам при обслуживании преобразовательных мостов	Электромонтер по обслуживанию преобразовательных устройств	Электромонтер по обслуживанию преобразовательных устройств	3-4	5-7

Примечание: ЕТКС - Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих. 52 выпуск утвержденный приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан № 426-ө-м от 3 сентября 2013 г.

Приложение 2
к Профессиональному стандарту
«Обслуживание и контроль за
работой оборудования главного
щита управления электростанций»

Таблица 1

Возможные места работы по профессии.
Требования к условиям труда, образованию
и опыту работы машиниста энергоблока

Возможные места работы по профессии (организации)	Электростанции
Вредные и опасные условия труда	Согласно приказу № 182-п и.о. Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 31 июля 2007 года. При работе в помещении: вращающиеся и движущиеся машины и механизмы, повышенная запыленность и загазованность воздуха рабочей зоны, повышенная и пониженная температура воздуха рабочей зоны, повышенное тепловое излучение (при обслуживании летки котла), повышенный уровень шума и вибрации на рабочем месте, токсические вещества (в зоне маслопроводов и маслобака с огнестойкими маслами)
Особые условия допуска к работе	Медицинские ограничения: по законодательству Республики Казахстан Допуск к работе: после медицинского освидетельствования, вводного и первичного инструктажа, прохождения обучения и сдачи испытаний, стажировки
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения	Требуемый опыт работы
4	Техническое и профессиональное образование повышенного уровня (дополнительная профессиональная подготовка), практический опыт	Не менее 2 лет на 3 уровне

Таблица 2

Возможные места работы по профессии.
Требования к условиям труда, образованию и
опыту работы электромонтера главного щита
управления электростанции

Возможные места работы по профессии (организации)	Электростанции
Вредные и опасные условия труда	Согласно приказу № 182-п и.о. Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 31 июля 2007 года. При работе в помещении: повышенное напряжение в электрической цепи, замыкание, влияние электрического поля и наведенного напряжения
Особые условия допуска к работе	Медицинские ограничения: по законодательству Республики Казахстан Допуск к работе: после медицинского освидетельствования, вводного и первичного инструктажа, прохождения обучения и сдачи испытаний, стажировки
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения	Требуемый опыт работы
3	Курсы на базе организации образования по программам профессиональной подготовки до одного года или обучение в организации при наличии общего среднего образования	Не менее 2 лет
	Техническое и профессиональное образование, практический опыт работы	Не менее 1 года
4	Техническое и профессиональное образование повышенного уровня (дополнительная профессиональная подготовка), практический опыт	Не менее 2 лет на 3 уровне

Таблица 3

Возможные места работы по профессии.
Требования к условиям труда, образованию и
опыту работы электромонтера по обслуживанию
преобразовательных устройств

Возможные места работы по профессии (организации)	Электростанции
Вредные и опасные условия труда	Согласно приказу № 182-п и.о. Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 31 июля 2007 года. При работе в помещении: повышенное напряжение в электрической цепи, замыкание, влияние электрического поля и наведенного напряжения
Особые условия допуска к работе	Медицинские ограничения: по законодательству Республики Казахстан Допуск к работе: после медицинского освидетельствования, вводного и первичного инструктажа, прохождения обучения и сдачи испытаний, стажировки
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения	Требуемый опыт работы
3	Курсы на базе организации образования по программам профессиональной подготовки до одного года или обучение в организации при наличии общего среднего образования	Не менее 2 лет
	Техническое и профессиональное образование, практический опыт работы	Не менее 1 года
4	Техническое и профессиональное образование повышенного уровня (дополнительная профессиональная подготовка), практический опыт	Не менее 2 лет на 3 уровне

Приложение 3
к Профессиональному стандарту
«Обслуживание и контроль за
работой оборудования главного
щита управления электростанций»

Перечень единиц ПС

Таблица 1

Вид трудовой деятельности (профессии)
«Машинист энергоблока»

Шифр	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
Ф 1	Ведение режима и работы энергоблока (с промперегревом пара), парогазовых и детандергенераторных установок в соответствии с заданным графиком нагрузки. Эксплуатационное обслуживание энергоблока и обеспечение его надеждой и экономичной работы
Ф 2	Пуск, остановка, опробование, опрессовка оборудования и переключения в тепловых схемах энергоблока со щита управления. Контроль за показаниями средств измерений, работой автоматических регуляторов и сигнализации. Контроль основных параметров турбогенератора, включение и отключение его от сети, переключения питания электрооборудования собственных нужд энергоблока с основного на резервное и наоборот
Ф 3	Выявление неисправностей в работе оборудования и принятие мер по их устранению. Ликвидация аварийных ситуаций

Таблица 2

Вид трудовой деятельности
(профессии) «Электромонтер главного щита
управления электростанции»

Шифр	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
Ф 1	Обслуживание оборудования электростанции с мощностью гидрогенератора гидроэлектростанции. Контроль по показаниям средств измерений за режимами работы турбо- и гидрогенераторов, трансформаторов связи с системой, трансформаторов собственных нужд, отходящих кабельных и воздушных линий, аккумуляторных батарей, системы постоянного тока и обеспечение их безаварийной и экономичной работы
Ф 2	Контроль за работой устройств релейной защиты, электроавтоматики, средств измерений, сигнализации контроля элементов электрической схемы, в том числе блинкеров. Регулирование режима работы генераторов электростанции согласно заданному диспетчерскому графику
Ф 3	Включение и отключение генераторов, трансформаторов собственных нужд и переключения в электрических схемах электростанции участие в ликвидации аварийных ситуаций

Таблица 3

Вид трудовой деятельности
(профессии) «Электромонтер по обслуживанию
преобразовательных устройств»

Шифр	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
Ф 1	Устранение дефектов аппаратуры, применяемой при испытаниях и измерениях. Подготовка рабочего места
Ф 2	Под руководством электромонтера более высокой квалификации: обеспечение установленных режимов по напряжению, нагрузке, температуре и другим параметрам при обслуживании преобразовательных мостов, несложные испытания и наладка оборудования преобразовательных устройств, замена тиристорных троек в тиристорных блоках, проверка целостности тиристорных ячеек с помощью генератора импульсных напряжений 3 кВ, осциллографа и мегаомметра, измерение параметров блока резисторов с заменой и наладкой их, проверка переходных контактов элементов блока (дросселей насыщения, резисторов, конденсаторов и другие)
Ф 3	Под руководством инженерно-технического работника или электромонтера более высокой квалификации: ремонт аппаратуры каналов управления, слежения, защиты, установленной на тиристорных блоках с водяным охлаждением, замер электрических величин с помощью электронного осциллографа, монтаж и демонтаж модулей и другого оборудования при ремонтах, подготовка и гидравлические испытания блоков моста в сборе
Ф 4	Испытания тиристорных блоков повышенным напряжением от постоянного источника тока. Фазировка системы управления блоков с водяным охлаждением. Проверка и настройка схем, содержащих логические и интегральные элементы

Примечание: Ф – функция.

Приложение 4
к Профессиональному стандарту
«Обслуживание и контроль за
работой оборудования главного
щита управления электростанций»

Описание единиц ПС

Таблица 1

1. Вид трудовой деятельности (профессии)
«Машинист энергоблока» 4-го уровня ОРК

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Оборудование энергоблока, парогазовые и детандергенераторные установки	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, график нагрузки, маршрутные карты	З 1-1 Ведение режима и работы энергоблока (с промперегревом пара), парогазовых и детандергенераторных установок в соответствии с заданным графиком нагрузки. Эксплуатационное обслуживание энергоблока и обеспечение его надеждой и экономичной работы	Умение ставить задачи подчиненным, оценивать результаты деятельности	Знания о подходах, принципах и способах постановки и решения профессиональных задач
Ф 2	Оборудование энергоблока, средства измерения, автоматические регуляторы, сигнализация, турбогенератор, электрооборудование энергоблока	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, щит управления, инструменты	З 2-1 Пуск, остановка, опробование, опрессовка оборудования и переключения в тепловых схемах энергоблока со щита управления	Навыки определять недостаточность знаний и некомпетентность работников в ходе выполнения работ по обслуживанию энергоблока	Знания об этике и психологии отношений, способах мотивации и стимулирования труда.
			З 2-2 Контроль за показаниями средств измерений, работой автоматических регуляторов и сигнализации. Контроль основных параметров турбогенератора	Умение мотивировать повышение профессионализма машинистов	Знание правил техники безопасности и охраны труда
Ф 3	Оборудование энергоблока	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, инструменты	З 3-1 Выявление неисправностей в работе оборудования и принятие мер по их устранению. Ликвидация аварийных ситуаций	Навыки работы с электрооборудованием собственных нужд энергоблока	Знания основ электротехники, устройства и принципа работы оборудования электростанций

Таблица 2

1. Вид трудовой деятельности
(профессии) «Электромонтер главного щита
управления электростанции» 3-го уровня ОРК

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Оборудование электростанции, турбо и гидрогенераторы, трансформаторы связи с системой, трансформаторы собственных нужд, отходящие кабельные и воздушные линии, аккумуляторные батареи, системы постоянного тока	Ручной труд, специализированная защитная экипировка	З 1-1 Обслуживание оборудования электростанции с мощностью гидрогенератора гидроэлектростанции	Умение выбора способов выполнения поставленных задач при работе с обслуживаемым оборудованием	Знания о технологиях преобразования предмета, планировании и организации труда
			З 1-2 Контроль по показаниям средств измерений за режимами работы турбо и гидрогенераторов, трансформаторов связи с системой, трансформаторов собственных нужд	Навыки планирования при работе электромонтера главного щита управления электростанции	Знание правил техники безопасности и охраны труда. Знания основ электротехники, устройства и принципа работы оборудования электростанций

Таблица 3

2. Вид трудовой деятельности
(профессии) «Электромонтер главного щита
управления электростанции» 4-го уровня ОРК

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Устройства релейной защиты, электроавтоматики, средства измерений, сигнализации контроля элементов электрической схемы, в том числе блинкеров	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, инструменты	2-1) Контроль за работой устройств релейной защиты, электроавтоматики, средств измерений, сигнализации контроля элементов электрической схемы, в том числе блинкеров	Умение ставить задачи подчиненным, оценивать результаты деятельности работы электромонтера главного щита управления электростанции	Знания о подходах, принципах и способах постановки и решения профессиональных задач
Ф 2	Генераторы, трансформаторы собственных нужд, электрические схемы электростанции	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, инструменты	3-1) Включение и отключение генераторов, трансформаторов собственных нужд и переключения в электрических схемах электростанции участие в ликвидации аварийных ситуаций	Навыки определять недостаточность знаний, мотивировать повышение профессионализма работников	Знания об этике и психологии отношений, способах мотивации и стимулирования труда. Знание правил техники безопасности и охраны труда. Знания основ электротехники, устройства и принципа работы оборудования электростанций

Таблица 4

1. Вид трудовой деятельности
(профессии) «Электромонтер по обслуживанию
преобразовательных устройств» 3-го уровня ОРК

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Аппаратура	Ручной труд, электромонтажные инструменты	1-1) Устранение дефектов аппаратуры	Умение выбора способов выполнения работы электромонтера по обслуживанию преобразовательных устройств	Знания о технологиях преобразования предмета, планировании и организации труда
Ф 2	Преобразовательные мосты, тиристоры (тиристорные блоки, тиристорные ячейки), резистор, элементы блока (дроссели насыщения, резисторы, конденсаторы и т.д.)	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, инструменты, генератор импульсных напряжений, осциллограф, мегаомметр и др. средства измерений	2-1) Обеспечение установленных режимов по напряжению, нагрузке, температуре и другим параметрам при обслуживании преобразовательных мостов. Несложные испытания и наладка оборудования преобразовательных устройств	Навыки планирования при обеспечении установленных режимов работы обслуживаемого оборудования	Знание правил техники безопасности и охраны труда
			2-2) Замена тиристорных троек в тиристорных блоках, проверка целостности тиристорных ячеек с помощью генератора импульсных напряжений 3 кВ, осциллографа и мегаомметра, измерение параметров блока резисторов с заменой и наладкой их, проверка переходных контактов элементов блока (дросселей насыщения, резисторов, конденсаторов и другие)	Умение определять параметры блока резистора, при работе с обслуживаемым оборудованием	Знания основ электротехники, устройства и принципа работы оборудования электростанций

Таблица 5

2. Вид трудовой деятельности
(профессии) «Электромонтер по обслуживанию
преобразовательных устройств» 4-го уровня ОРК

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Аппаратура каналов управления, слежения, защиты установленных на блоках с водяным охлаждением, обслуживаемое оборудование	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, инструменты, электронный осциллограф	3-1) Ремонт аппаратуры каналов управления, слежения, защиты, установленной на тиристорных блоках с водяным охлаждением	Умение ставить задачи подчиненным, оценивать результаты деятельности	Знания о подходах, принципах и способах постановки и решения профессиональных задач
			3-2) Замер электрических величин с помощью электронного осциллографа, монтаж и демонтаж модулей и другого оборудования при ремонтах	Навыки работы с преобразовательными устройствами, мостами; аппаратурой каналов управления, слежения, защиты; тиристорными блоками; электронным осциллографом и другим обслуживаемым оборудованием	Знания об этике и психологии отношений, способах мотивации и стимулирования труда. Знание техники безопасности и охраны труда
Ф 2	Преобразовательное оборудование, тиристорные блоки с водяным охлаждением, электрические схемы	Ручной труд, специализированная защитная экипировка, инструменты. Источник постоянного тока	4-1) Испытания тиристорных блоков с повышенным напряжением от постоянного источника тока. Фазировка системы управления блоков с водяным охлаждением. Проверка и настройка схем, содержащих логические и интегральные элементы	Навыки определять недостаточность знаний, мотивировать повышение профессионализма работников	Знания основ электротехники, устройства и принципа работы оборудования электростанций

Приложение 5
к Профессиональному стандарту
«Обслуживание и контроль за
работой оборудования главного
щита управления электростанций»

Лист согласования

Название организации	Дата согласования
Отраслевой совет Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан	29.11.2013 г.
Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан	декабрь 2013 года
Акционерное общество «Актюбинская теплоэлектроцентраль «ТЭЦ»	ноябрь 2013 года
Товарищество с ограниченной ответственностью «Экибастузская государственная районная электрическая станция «ГРЭС-1» имени Булата Нуржанова»	ноябрь 2013 года
Акционерное общество «Алматинские электрические станции»	ноябрь 2013 года
Евразийский Национальный Университет имени Л.Н. Гумилева	ноябрь 2013 года
Товарищество с ограниченной ответственностью «Теміржолэнерго»	декабрь 2013 года

Настоящий ПС зарегистрирован ________________________________
Внесен в Реестр профессиональных стандартов рег. № ________________

Письмо (протокол) № ___________ Дата ____________________

"Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандартты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің м.а. 2013 жылғы 26 желтоқсандағы № 440 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2014 жылы 14 ақпанда № 9161 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің м.а. 2015 жылғы 9 желтоқсандағы № 704 бұйрығымен.

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Энергетика министрінің м.а. 09.12.2015 № 704 (2016 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 138-5-бабының 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қоса беріліп отырған "Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандарты бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Электр энергетикасы және көмір өнеркәсібі департаменті (С.Қ. Есімханов) заңнамада белгіленген тәртіпте мыналарды:

1) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде бұқаралық ақпарат құралдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Интернет-ресурсында орналасуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар вице-министрі Б.М. Жақсалиевке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Индустрия және жаңа
технологиялар министрінің
міндетін атқарушы	А. Рау

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Еңбек және халықты

әлеуметтік қорғау

министрі

______________ Т. Дүйсенова

2014 жылғы 10 қаңтар

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар Министрінің міндетін атқарушының 2013 жылғы 26 желтоқсандағы № 440 бұйрығымен бекітілген

"Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының
жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау"
кәсіби стандарты
1. Жалпы ережелер

1. "Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандарты (бұдан әрі – КС) "Электр энергиясын беру", "Электр энергиясын тарату" кәсіби қызмет саласындағы біліктілік деңгейіне, құзыретіне, мазмұнына, сапасына және еңбек жағдайларына қойылатын талаптарды анықтайды және

1) еңбек саласы мен кәсіби білім беру саласының өзара қарым-қатынасын реттеуге;

2) даярлау, біліктілікті арттыру және кәсіби қайта даярлау бағдарламаларын әзірлеу талаптарын регламенттеуге;

3) персоналды аттестаттау және сертификаттау кезінде жұмысшылардың құзыреттерін бағалау талаптарын регламенттеуге арналған.

2. КС негізгі пайдаланушылары:

1) білім беру ұйымдарының түлектері, қызметкерлер;

2) ұйымдардың басшылары, ұйымдардың персоналын басқару бөлімшелерінің басшылары мен мамандары;

3) білім берудің мемлекеттік бағдарламаларын әзірлейтін мамандар;

4) мамандардың кәсіби даярлығын бағалау және біліктілігіне сәйкестігін растау саласындағы мамандар болып табылады.

3. КС негізінде біліктілік сипаттамалары, лауазымдық нұсқаулықтар, ұйымдардың үлгілік оқыту бағдарламалары, үлгілік оқыту жоспарлары, ұжымдық стандарттар әзірленеді.

4. Осы КС мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

1) біліктілік – қызметкердің еңбек қызметінің белгілі бір түрі шеңберінде нақты функцияларды сапалы орындауға дайындығы;

2) біліктілік деңгейі – күрделілігі, еңбек қызметтерінің стандартты еместігі, жауапкершілігі және дербестілігі параметрлері бойынша жүктелетін қызметкерлердің құзыретіне қойылатын талаптар жиынтығы;

3) еңбек заттары – белгілі бір еңбек құралдарының көмегімен өнім жасау мақсатында қызметкердің іс-қимылы бағытталған зат;

4) еңбек құралдары – жұмысшының еңбек заттарын бастапқы күйден өнімге айналдыру үшін пайдаланатын құралдар;

5) еңбек қызметінің түрі – еңбек функциялары мен оларды орындауға қажетті құзыреттіктердің тұтас жиынымен құралған кәсіби қызмет саласының құрамдас бөлігі;

6) еңбек функциясы – бизнес-үдеріспен анықталатын және оларды орындауға қажетті құзыреттердің болуын болжамайтын еңбек қызметінің біріктірілген және дербес жиынтығын көрсететін еңбек қызметі түрлерінің бір бөлігі;

7) кәсіби қызмет саласы – жалпы интеграциялық негізі (міндеті, нысандары, технологиялары, соның ішінде еңбек құралдары ұқсас немесе жақын) бар және ұқсас еңбек функциялары мен оларды орындайтын құзыреттіктерінің болжалды жиынынан тұратын саланың еңбек қызметі түрлерінің жиынтығы;

8) кәсіби стандарттың бірлігі – осы қызмет түрі үшін тұтас, аяқталған, қатысымды дербес және маңызды болып табылатын нақты еңбек функциясының ашық сипаттамасы тұратын кәсіби стандарттың құрылымдық элементі;

9) кәсіп – арнайы дайындықтың, жұмыс тәжірибесінің нәтижесінде пайда болған арнайы теориялық білім мен практикалық дағдылар кешенін білуді талап ететін еңбек қызметінің түрі;

10) құзыреттілік – еңбек қызметінде білімін, білігі және тәжірибесін қолдану қабілеті;

11) лауазым – лауазымдық уәкілеттіктер және лауазымдық міндеттер шеңберін жүктейтін жұмыс берушінің құрылымдық бірлігі;

12) міндет – нақты бір еңбек заттары мен құралдарын пайдалана отырып еңбек функциясын іске асырумен және нәтижеге қол жеткізумен байланысты іс-қимыл жиынтығы;

13) сала – өндіретін өнім, өндіріс технологиясы, негізгі қорлар мен жұмыс жасаушылардың кәсіби біліктері ортақ ұйымдар жиынтығы;

14) салалық біліктілік шеңбері – салада танылатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдық сипаттамасы;

15) ұлттық біліктілік шеңбері – еңбек нарығында танылатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдық сипаттамасы;

16) функционалдық карта – сол немесе өзге де кәсіби қызмет саласы шеңберінде белгілі бір қызмет түрін орындайтын жұмысшының еңбек функциялары мен міндеттерінің құрылымдық сипаттамасы.

2. КС паспорты

5. КС паспорты келесіні анықтайды:

1) экономикалық қызмет түрі (кәсіптік қызмет саласы):

Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші (бұдан әрі - 03-2007 ҚР МЖ) 35.12 "Электр энергиясын беру", 35.13 "Электр энергиясын тарату".

2) экономикалық қызмет түрінің (кәсіптік қызмет саласының) негізгі мақсаты: басқарма бас қалқанының жабдығымен жұмыс істеуді бақылау, электр станциясының жабдығына қызмет көрсету.

3) осы КС 1-қосымшасына сәйкес біліктілік деңгейлері бойынша еңбек қызметінің (кәсіптің) түрлері.

3. Еңбек қызметі түрлерінің (кәсіптің) карточкалары
1-параграф "Энергоблок машинисті"

6. Еңбек қызмет түрінің (кәсіптің) карточкасы мынадан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 4, СБШ бойынша – 4;

2) Қазақстан Республикасының кәсіптердің мемлекеттік жіктегіші (бұдан әрі - ҚР 01-2005 МЖ) бойынша базалық тобы: 8161 "Электр станциялары қондырғылары, желілері мен атом реакторларының операторлары мен машинистері";

3) лауазымның (кәсіптің) ықтимал атаулары: энергоблок машинисті;

4) атқарылатын еңбек қызметінің жиынтық сипаттамасы - субъектінің негізгі функцияларды орындаумен байланысты үдерістерді жүзеге асыруы: энергоблок, бу-газ және детандергенератор құрылғыларын жүктеменің режимін және жұмысын жүргізуді, энергоблокты пайдалану қызметі және оның сенімді және үнемді жұмысын қамтамасыз ету;

5) ықтимал жұмыс орындары, жұмысшының кәсіби білімі мен оқуына қойылатын талаптар, біліктілікті растайтын сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшасының "Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Энергоблок машинистінің еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар" деген 1-кестесінде келтірілген.

2-параграф "Электр станциясы басқармасы бас қалқанының
электр монтері"

7. Еңбек қызмет түрінің (кәсіптің) карточкасы мынадан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 3-4, СБШ бойынша – 3-4;

2) Қазақстан Республикасының кәсіптердің мемлекеттік жіктегіші (бұдан әрі - ҚР 01-2005 МЖ) бойынша базалық тобы: 7233 "Өндіріс жабдығының слесарь-механиктері, слесарь-құрастырушылары мен слесарь-жөндеушілері";

3) лауазымның (кәсіптің) ықтимал атаулары: электр станциясы басқармасы бас қалқанының электр монтері;

4) атқарылатын еңбек қызметінің жиынтық сипаттамасы - субъектінің негізгі функцияларды орындаумен байланысты үдерістерді жүзеге асыруы: электр станциясының жабдығымен қызмет көрсетуді, турбо-және гидрогенератолардың, трансформаторлардың жұмыс режиміне өлшеу құралдары бойынша бақылауды, қорғаныс реле құрылғысының, электр автоматика, өлшеу құралдарының, электр сұлбалары элементтері, оның ішінде блинкерлерді бақылау сигнализациясының жұмыстарын бақылауды іске асыру;

5) ықтимал жұмыс орындары, жұмысшының кәсіби білімі мен оқуына қойылатын талаптар, біліктілікті растайтын сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшасының "Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Электр станциясы басқармасы бас қалқанының электр монтерінің еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар" деген 2-кестесінде келтірілген.

3-параграф "Түрлендіргіш құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі
электр монтері"

8. Еңбек қызмет түрінің (кәсіптің) карточкасы мынадан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 3-4, СБШ бойынша – 3-4;

2) Қазақстан Республикасының кәсіптердің мемлекеттік жіктегіші (бұдан әрі - ҚР 01-2005 МЖ) бойынша базалық тобы: 7233 "Өндіріс жабдығының слесарь-механиктері, слесарь-құрастырушылары мен слесарь-жөндеушілері";

3) лауазымның (кәсіптің) ықтимал атаулары: түрлендіргіш құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі электр монтері;

4) атқарылатын еңбек қызметінің жиынтық сипаттамасы - субъектінің негізгі функцияларды орындаумен байланысты үдерістерді жүзеге асыруы: түрлендіргіш көпірлерде қызмет көрсету кезінде кернеу, салмақ, температура және басқа да параметрлері бойынша белгіленген режимді қамтамасыз ету, түрлендіргіш құрылғылары жабдықтарын күрделі емес сынау және дайындау, тиристорлы блоктарда тиристорлы үштікті ауыстыру, резисторлардың блок көрсеткіштерін өлшеу;

5) ықтимал жұмыс орындары, жұмысшының кәсіби білімі мен оқуына қойылатын талаптар, біліктілікті растайтын сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшасының "Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Түрлендіргіш құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі электр монтерінің еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар" деген 3-кестесінде келтірілген.

4. КС бірліктерінің тізімі

9. КС бірліктерінің тізімі осы КС 3-қосымшасының 1-3-кестелерінде келтірілген және шифр мен КС бірліктері атауларынан тұрады.

5. КС бірліктерінің сипаттамасы

10. КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 4-қосымшасында келтірілген.

6. Осы КС негізінде берілетін сертификаттардың түрлері

11. Осы КС негізінде мамандардың кәсіптік дайындығын бағалау және біліктілік сәйкестігін растау саласындағы ұйымдармен сертификаттар беріледі.

12. Осы КС негізінде берілетін сертификаттың түрлері сертификат алу үшін игеру қажет болатын осы КС 3-қосымшасында қарастырылған КС бірліктерінің тізіміне сәйкес анықталады.

7. КС әзірлеушілері, келісу парағы, сараптамасы және тіркеуі

13. КС әзірлеушісі Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі.

14. КС келісу парағы осы КС 5-қосымшасында келтірілген.

"Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандартына 1-қосымша

Біліктілік деңгейлері бойынша еңбек қызметінің
(кәсіптің) түрлері

№ р/с	Қызмет түрінің атауы	Еңбек нарығының үрдісі ескерілген кәсіп атауы	ҚР МЖ 01-2005 сәйкес кәсіп атауы	СБШ біліктілік деңгейлері	БТБА бойынша разряды
1	Жабдықты іске қосу, тоқтату, сынамалау, сығымдау және энергоблоктың жылу тәсімін басқару қалқанынан қайта қосу	Энергоблок машинисті	Энергоблок машинисті	4	7-8
2	Гидроэлектр станциясы гидрогенераторының электр станция жабдықтарына қызмет көрсету	Электр станциясы басқармасы бас қалқанының электрмонтері	Электр станциясы басқармасы бас қалқанының электрмонтері	3-4	3-7
3	Түрлендіргіш көпірлерде қызмет көрсету кезінде кернеу, салмақ, температура және басқа да параметрлері бойынша белгіленген режимді қамтамасыз ету	Түрлендіргіш құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі электрмонтері	Түрлендіргіш құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі электрмонтері	3-4	5-7

Ескертпе: БТБА – Қазақстан Республикасы жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы, 52-шығарылым, Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2013 жылғы 3 қыркүйектегі № 426-ө-м бұйрығымен бекітілген

"Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандартына 2-қосымша

1-кесте

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары Энергоблок машинистінің
еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне
қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары (ұйымдар)	Электр станциялары
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары	Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің м.а. 2007 жылғы 31 шілдедегі № 182-п бұйрығына сәйкес. Үй-жайда жұмыс кезінде: айналмалы және қозғалмалы машиналар мен механизмдер, жұмыс аймағы ауасының мөлшерден тыс шаңдануы және газдануы, жұмыс аймағы ауасының жоғарғы және төменгі температурасы , жоғарғы жылу сәулеленуі (қазанның ағын өзегіне қызмет көрсету кезінде), жұмыс орнында шу және дірілдеу, артық болуы, уландырғыш заттар деңгейінің көп болуы (май құбыры және отқа тұрақты майларымен май багының аумағында)
Жұмыс істеуге рұқсат берудің ерекше жағдайлары	Медициналық шектеулер: Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Жұмыс істеуге рұқсат: медициналық тексеруден кейін, кіріспе және алғашқы нұсқамалықты алғаннан кейін, оқыту мен тексеруден өткеннен кейін, сынақ
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білімі мен оқу деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
4	Жоғары деңгейдегі техникалық және кәсіби білім беру (қосымша кәсіби дайындық), практикалық тәжірибе	Кемінде 2 жыл 3 деңгейде

2-кесте

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары Электр станциясы
басқармасы бас қалқанының электр монтерінің еңбек
жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары (ұйымдар)	Электр станциялары
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары	Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің м.а. 2007 жылғы 31 шілдедегі № 182-п бұйрығына сәйкес. Үй-жайда жұмыс кезінде: электр тізбегіндегі артық кернеу, тұйықталу, электр өрісінің және кернеудің әсері
Жұмыс істеуге рұқсат берудің ерекше жағдайлары	Медициналық шектеулер: Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Жұмыс істеуге рұқсат: медициналық тексеруден кейін, кіріспе және алғашқы нұсқамалықты алғаннан кейін, оқыту мен тексеруден өткеннен кейін, сынақ
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білімі мен оқу деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
3	Жалпы орта білімі негізінде бір жылға дейін кәсіби дайындықты ұйымдастыру базасындағы курстар немесе кәсіпорында оқыту	Кемінде 2 жыл
	Техникалық және кәсіби білім, практикалық жұмыс тәжірибесі	Кемінде 1 жыл
4	Жоғары деңгейдегі техникалық және кәсіби білім беру (қосымша кәсіби дайындық), практикалық тәжірибе	Кемінде 2 жыл 3 деңгейде

3-кесте

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары Түрлендіргіш
құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі электр монтерінің еңбек
жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары (ұйымдар)	Электр станциялары
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары	Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің м.а. 2007 жылғы 31 шілдедегі № 182-п бұйрығына сәйкес. Үй-жайда жұмыс кезінде: электр тізбегіндегі артық кернеу, тұйықталу, электр өрісінің және кернеудің әсері
Жұмыс істеуге рұқсат берудің ерекше жағдайлары	Медициналық шектеулер: Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Жұмыс істеуге рұқсат: медициналық тексеруден кейін, кіріспе және алғашқы нұсқамалықты алғаннан кейін, оқыту мен тексеруден өткеннен кейін, сынақ
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білімі мен оқу деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
3	Жалпы орта білімі негізінде бір жылға дейін кәсіби дайындықты ұйымдастыру базасындағы курстар немесе кәсіпорында оқыту	Кемінде 2 жыл
	Техникалық және кәсіби білім, практикалық жұмыс тәжірибесі	Кемінде 1 жыл
4	Жоғары деңгейдегі техникалық және кәсіби білім беру (қосымша кәсіби дайындық), практикалық тәжірибе	Кемінде 2 жыл 3 деңгейде

"Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандартына 3-қосымша

КС бірліктерінің тізімі

1-кесте

"Энергоблок машинисті" еңбек қызметінің (кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек функциясының (кәсіби стандарт бірлігінің) атауы
1 Ф	Энергоблок (буды өндірістік жылытумен), бу-газ және детандергенератор құрылғыларын жүктеменің берілген кестесіне сәйкес режимді және жұмысты жүргізу. Энергоблокты пайдалану қызметін көрсету және оны сенімді және үнемді жұмыспен қамтамасыз ету
2 Ф	Жабдықты іске қосу, тоқтату, сынамалау, сығымдау және энергоблоктың жылу тәсімін басқару қалқанынан қайта қосу. Өлшеу құралдары көрсеткіштерін, автоматты реттегіштер мен дабыл қаққыштардың жұмысын бақылау. Турбогенератордың негізгі параметрлерін бақылау, оны желіге қосу және ажырату, энергоблоктың жеке қажеттіктерін негізгіден резервтегі электр жабдығын қоректендіруге және керісінше қайта қосу
3 Ф	Жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және оларды жою жөніндегі шараларды қабылдау. Апаттық жағдайларды жою

2-кесте

"Электр станциясы басқармасы бас қалқанының электр монтері"
еңбек қызметінің (кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек функциясының (кәсіби стандарт бірлігінің) атауы
1 Ф	Гидроэлектр станциясы гидрогенераторының электр станция жабдықтарына қызмет көрсету. Турбо-және гидрогенератолардың, жүйесімен байланыс трансформаторларының, өзіне қажетті трансформаторлардың, босап тұрған кабель және ауа желілерінің аккумулятор батареяларының, тұрақты ток жүйелерінің жұмыс режиміне өлшеу құралдары бойынша бақылау және олардың апатсыз және үнемді жұмысын қамтамасыз ету
2 Ф	Қорғаныс реле құрылғысының, электр автоматика, өлшеу құралдарының, электр сұлбалары элементтері,оның ішінде блинкерлерді бақылау сигнализациясының жұмыстарын бақылау. Диспетчердің берілген кестесіне сәйкес электр станцияның генераторларының жұмыс режимін реттеу
3 Ф	Генераторларды, өзіне қажетті трансформаторларды жағу және сөндіру және электр станцияны электр сұлбаларында ауыстыру, апат жағдайларды жою

3-кесте

"Түрлендіргіш құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі электр
монтері" еңбек қызметінің (кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек функциясының (кәсіби стандарт бірлігінің) атауы
1 Ф	Сынақ жүргізу және өлшеу кезінде қолданылатын аппаратуралардың ақаулығын жою. Жұмыс орнын дайындау
2 Ф	Біліктілігі жоғары электромонтердің басшылығымен: түрлендіргіш көпірлерде қызмет көрсету кезінде кернеу, салмақ, температура және басқа да параметрлері бойынша белгіленген режимді қамтамасыз ету, түрлендіргіш құрылғылары жабдықтарын күрделі емес сынау және дайындау, тиристорлы блоктарда тиристорлы үштікті ауыстыру, 3 кВ күшті кернеулер генераторының, осциллографтың және мегаомметрдің көмегімен тиристорлы жәшіктердің бүтіндігін тексеру, резисторлар блоктарының параметрлерін, оларды ауыстырып және түзетіп өлшеу (қанығу дроссельдері, резисторлар, конденсаторлар және тағы басқа)
3 Ф	Инженерлік-техникалық қызметкердің немесе жоғары білікті электромонтердің басшылығымен: сулы суытуы бар тиристорлы блоктарда орналастырылған басқару, бақылау, қорғау каналдары аппаратураларын жөндеу, электронды осциллографа көмегімен электр шамаларын өлшеу, жөндеу кезінде модульдерді және басқа да жабдықтарды монтаждау және қайта монтаждау, көпір блоктарын гидравликалық сынау және даярлау
4 Ф	Тұрақты ток көзінен жоғары кернеулі тиристорлы блоктарды сынау. Сулы суытуы бар тиристорлы блоктарды басқару жүйесін фазалау. Қисынды және интегралды элементтері бар сұлбаларды тексеру және баптау

Ескертпе: Ф – функция.

"Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандартына 4-қосымша

КС бірліктерінің сипаттамасы

1-кесте

1. СБШ 4-деңгейіндегі "Энергоблок машинисті" еңбек қызметінің
(кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	Энергоблок жабдығы, бу-газ және детандергенератор құрылғылары	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, жүктеме кестесі, бағдар картасы	1-1 М Энергоблок (буды өндірістік жылытумен), бу-газ және детандергенератор құрылғыларын жүктеменің берілген кестесіне сәйкес режимді және жұмысты жүргізу. Энергоблокты пайдалану қызметін көрсету және оны сенімді және үнемді жұмыспен қамтамасыз ету	Қол астындағыларға міндеттер қоя, қызмет нәтижесін бағалай білуі	Кәсіби міндеттерді қою және шешу әдістері, қағидаттары және тәсілдері туралы білім
Ф 2	Энергоблок жабдығы, өлшеу құралы, автоматтық реттеуші, белгі беру, сигнализация, турбогенератор, электр жабдығы	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, басқару қалқаны, аспаптар	2-1 М Жабдықты іске қосу, тоқтату, сынамалау, сығымдау және энергоблоктың жылу тәсімін басқару қалқанынан қайта қосу	Энергоблокқа қызмет көрсету бойынша жұмыстың орындалу барысында жұмыскерлердің білімінің жетіспеушілігін және біліксіздігін анықтау дағдылары	Этика және қарым-қатынас психологиясын, еңбекті уәждемелеу және ынталандыру тәсілдері туралы білім
			2-2 М Өлшеу құралдары көрсеткіштерін, автоматты реттегіштер мен дабыл қаққыштардың жұмысын бақылау. Турбогенератордың негізгі параметрлерін бақылау	Машинистердің кәсіптілігін жоғарылату уәждемелеуін білу	Техника қауіпсіздігін және еңбекті қорғау ережелерін білу
Ф 3	Энергоблок жабдығы	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, аспаптар	3-1 М Жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және оларды жою жөніндегі шараларды қабылдау. Апаттық жағдайларды жою	Энергоблоктың өзіндік қажеттілігіндегі электр жабдық жұмысының дағдылары	Электротехника, құрылғы негіздері және электро стансасы жабдық жұмысының принципі туралы білім

2-кесте

1. СБШ 3-деңгейіндегі "Электр станциясы басқармасы бас
қалқанының электр монтері" еңбек қызметінің (кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	Электр станциясы жабдығы, турбо-және гидрогенератолар, жүйесімен байланыс трансформаторлары, өзіне қажетті трансформаторлар, шешілген кабель және әуе желілері, аккумулятор батареялары, тұрақты тоқ жүйесі	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы	1-1 М Гидроэлектр станциясы гидрогенераторының электр станция жабдықтарына қызмет көрсету	Қызмет қөрсетілудегі жабдықтың жұмысындағы қойылған міндеттерді орындау тәсілдерін таңдау шеберлігі	Затты өзгерту технологиялары, еңбекті жоспарлау және ұйымдастыру туралы білім
			1-2 М Турбо-және гидрогенератолардың, жүйесімен байланыс трансформаторларының, өзіне қажетті трансформаторлардың жұмыс режиміне өлшеу құралдары бойынша бақылау	Электр станциясы басқармасы бас қалқанының электр монтерінің жұмысындағы жоспарлау дағдылары	Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау техникасын білу. Электр техникасы және құрылғы негіздерін және электр станциясы жабдықтарының жұмыс істеу қағидатын білу

3-кесте

2. СБШ 4-деңгейіндегі "Электр станциясы басқармасы бас
қалқанының электр монтері" еңбек қызметінің (кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	Қорғаныс реле құрылғысы, электр автоматика, өлшеу құралдары, электр сұлбалары элементтері, оның ішінде блинкерлер	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, аспаптар	2-1 М Қорғаныс реле құрылғысының, электр автоматика, өлшеу құралдарының, электр сұлбалары элементтері,оның ішінде блинкерлерді бақылау сигнализациясының жұмыстарын бақылау	Қол астындағыларға міндеттер қоя, электр станциясы басқармасы бас қалқанының электрмонтерінің қызмет нәтижесін бағалай білуі	Кәсіби міндеттерді қою және шешу әдістері, қағидаттары және тәсілдері туралы білім
Ф 2	Генераторлар, өзіне қажетті трасформаторлар, электр станцияның электр сұлбалары	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, аспаптар	3-1 М Генераторларды, өзіне қажетті трасформаторларды жағу және сөндіру және электр станцияны электр сұлбаларында ауыстыру, апат жағдайларды жою	Білімнің жетіспеушілігін, машинистердің кәсіпқойлығын арттыруды уәждемелеу дағдылары	Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау техникасын білу. Этика және қарым-қатынас психологиясын, еңбекті уәждемелеу және ынталандыру тәсілдері туралы білім. Электр техника мен құрылғы негіздерін және электр станциясы жабдықтарының жұмыс істеу қағидатын білу

4-кесте

1. СБШ 3-деңгейіндегі "Түрлендіргіш құрылғыларына қызмет
көрсету жөніндегі электр монтері" еңбек қызметінің
(кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	Аппаратура	Қол еңбегі, электр монтаждау аспаптары	1-1 М Аппаратуралардың ақаулығын жою	Түрлендіргіш құрылғылармен қызмет көрсету жөніндегі электрмонтер жұмысын орындау тәсілдерін таңдау шеберлігі	Затты өзгерту технологиялары, еңбекті жоспарлау және ұйымдастыру туралы білім
Ф 2	Түрлендіргіш көпірлер, тиристорлар (тиристорлық блоктар, тиристорлық ұяшықтар), резистор, блок элементтері (қанығу дросселі, резисторлар, конденсаторлар және т.б.)	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, аспаптар, күшті кернеулер генераторы, осциллограф, мегаомметр және басқа өлшеу құралдары	2-1 М Түрлендіргіш көпірлерде қызмет көрсету кезінде кернеу, салмақ, температура және басқа да параметрлері бойынша белгіленген режимді қамтамасыз ету, түрлендіргіш құрылғылары жабдықтарын күрделі емес сынау және дайындау	Қызмет көрсететін жабдық жұмысының белгіленген режимін қамтамасыз етудегі жоспарлау дағдылары	Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ережелерін білу
			2-2 М Тиристорлы блоктарда тиристорлы үштікті ауыстыру, 3 кВ күшті кернеулер генераторының, осциллографтың және мегаомметрдің көмегімен тиристорлы жәшіктердің бүтіндігін тексеру, резисторлар блоктарының параметрлерін, оларды ауыстырып және түзетіп өлшеу (қанығу дроссельдері, резисторлар, конденсаторлар және тағы басқа)	Қызмет көрсететін жабдық жұмысындағы резистор блок параметрін анықтау білігі	Электр техника мен құрылғы негіздерін және электр станциясы жабдықтарының жұмыс істеу қағидатын білу

5-кесте

2. СБШ 4-деңгейіндегі "Түрлендіргіш құрылғыларына қызмет
көрсету жөніндегі электр монтері" еңбек қызметінің
(кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	Сулы суытуы бар тиристорлы блоктарда орналастырылған басқару, бақылау, қорғау каналдары аппаратуралары қызмет көрсетілетін жабдық	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, аспаптар, электрондық осциллограф	3-1 М Сулы суытуы бар тиристорлы блоктарда орналастырылған басқару, бақылау, қорғау каналдары аппаратураларын жөндеу	Қол астындағыларға міндеттер қоя, қызмет нәтижесін бағалай білуі	Кәсіби міндеттерді қою және шешу әдістері, қағидаттары және тәсілдері туралы білім
			3-2 М Электронды осциллограф көмегімен электр шамаларын өлшеу, жөндеу кезінде модульдерді және басқа да жабдықтарды монтаждау және қайта монтаждау	Түрлендіргіш құрылғылармен, көпірлермен; басқару, бақылау, қорғау каналдары аппаратуралармен; тиристорлы блоктармен; электронды осциллограф және басқа қызмет көрсететін жабдықтармен жұмыс жасау дағдылары	Этика және қарым-қатынас психологиясын, еңбекті уәждемелеу және ынталандыру тәсілдері туралы білім. Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ережелерін білу.
Ф 2	Түрлендіргіш жабдық, сулы суытуы бар тиристорлы блоктар, электр сұлбалары	Қол еңбегі, мамандандырылған қорғаныш жабдығы, аспаптар. Тұрақты тоқ көзі	4-1 М Тұрақты ток көзінен жоғары кернеулі тиристорлы блоктарды сынау. Сулы суытуы бар тиристорлы блоктарды басқару жүйесін фазалау. Қисынды және интегралды элементтері бар сұлбаларды тексеру және баптау	Білімнің жетіспеушілігін, машинистердің кәсіпқойлығын арттыруды уәждемелеу дағдылары	Электр техника мен құрылғы негіздерін және электр станциясы жабдықтарының жұмыс істеу қағидатын білу

"Электр станцияларды басқарудың бас қалқаны жабдықтарының жұмыстарына қызмет көрсету және бақылау" кәсіби стандартына 5-қосымша

Келісу парағы

Ұйымның атауы	Келісу күні
Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Салалық кеңесі	29.11.2013 жыл
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі	2013 жылғы желтоқсан
"Ақтөбе жылу электро орталығы "ЖЭО" акционерлік қоғамы	2013 жылғы қараша
Болат Нұржанов атындағы "Екібастұз мемлекеттік аудандық электр станциясы 1-МАЭС" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі	2013 жылғы қараша
"Алматы электр станциялары" акционерлік қоғамы	2013 жылғы қараша
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті	2013 жылғы қараша
"Теміржолэнерго" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі	2013 жылғы желтоқсан

Осы КС ____________________________________________________ тіркелді.

Кәсіби стандарттардың реестріне № _________________________ тіркелді.

Хат (хаттама) № ___________ Күні _________________________