Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к радиотехническим объектам"

Приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 28 февраля 2015 года № 173. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 6 мая 2015 года № 10951. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 апреля 2018 года № 188 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования)

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 23.04.2018 № 188 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 6 статьи 144 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиотехническим объектам".

2. Комитету по защите прав потребителей Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа его направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и в информационно-правовой системе "Әділет";

3) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования.

Министр национальной экономики Республики Казахстан	Е. Досаев

"СОГЛАСОВАН"

Министр здравоохранения

и социального развития

Республики Казахстан

____________ Т. Дуйсенова

7 апреля 2015 года

"СОГЛАСОВАН"

Министр по инвестициям

и развитию Республики Казахстан

___________ А. Исекешев

6 апреля 2015 года

Утверждены приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 28 февраля 2015 года № 173

Санитарные правила
"Санитарно-эпидемиологические требования к радиотехническим
объектам"
1. Общие положения

1. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиотехническим объектам" (далее – Санитарные правила) разработаны в соответствии с пунктом 6 статьи 144 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" (далее – Кодекс), определяют санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации радиотехнических объектов, их размещению, условиям работы, контролю уровней электромагнитных полей (далее – ЭМП), мероприятия по профилактике неблагоприятного воздействия на человека ЭМП, создаваемых радиотехническими объектами (далее – РТО) и предназначены для юридических и физических лиц, деятельность которых связана с размещением и эксплуатацией РТО.

2. Требования настоящих санитарных правил направлены на предотвращение неблагоприятного воздействия на здоровье человека ЭМП радиочастотного диапазона (30 килоГерц (далее – кГц) до 300 ГегаГерц (далее – ГГц), создаваемых стационарными РТО радиосвязи, радиовещания, телевидения, радиолокации, радиоподавления. На радиоэлектронные средства иного назначения требования Санитарных правил применяются в области нормативных значений допустимых уровней воздействия ЭМП, если иное не определено другими нормативными документами.

3. Требования Санитарных правил не распространяются на средства подвижной и мобильной радиосвязи, абонентские терминалы, за исключением РТО, установленных на транспортных средствах на период их эксплуатации на постоянных или временных стоянках.

4. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие термины и определения:

1) антенно-фидерный тракт (далее – АФТ) – промежуточные устройства (кабели, волноводы, соединения) для передачи радиосигнала от передатчика (приемника) к излучающей (приемной) части антенны;

2) мощность излучения антенны – суммарная мощность передающих средств, подводимая к антенне, с учетом потерь в антенно-фидерном тракте;

3) антенны направленного излучения – предназначенные для излучения в узком секторе (антенны спутниковой, радиорелейной связи и другие);

4) биологически-опасная зона (далее – БОЗ) – зона, образующаяся вокруг радиопередающих антенн, на границе которой уровень электромагнитного поля равен предельно допустимому уровню (далее – ПДУ);

5) суммарное электромагнитное излучение – это энергетическая совокупность излучений электромагнитных волн от всех передающих антенн РТО, расположенных на одной территории;

6) вторичное излучение – переизлучение электромагнитной энергии различными металлическими и металлосодержащими предметами и конструкциями, находящимися в зоне действия ЭМП;

7) зона ограничения застройки (далее – ЗОЗ) – территория, где на высоте свыше двух метров (далее – м) от поверхности земли, уровни ЭМП превышают ПДУ. Внешняя граница ЗОЗ определяется по максимальной высоте жилых зданий перспективной застройки, на уровне верхнего этажа которых, уровни электромагнитного поля не превышают ПДУ;

8) радиотехнический объект – объект, технологически излучающий в окружающую среду электромагнитные колебания в диапазоне радиочастот от 30 кГц до 300 ГГц;

9) радиоэлектронные средства (далее – РЭС) – техническое средство, предназначенное для передачи и (или) приема радиоволн и состоящее из одного или нескольких передающих и (или) приемных устройств либо их комбинаций, включая вспомогательное оборудование;

10) санитарно-защитная зона (далее – СЗЗ) – территория, примыкающая к радиотехническому объекту, на внешней границе которой на высоте 2 м от поверхности земли уровни ЭМП равны ПДУ;

11) секторные (панельные) антенны – предназначенные для излучения радиоволн в определенном секторе (антенны сотовой радиосвязи, беспроводного радиодоступа и другие);

12) селитебная территория – часть территории населенного пункта, предназначенная для размещения жилой, общественной (общественно-деловой) и рекреационной зон, а также отдельных частей инженерной и транспортной инфраструктур, других объектов, размещение и деятельность которых не оказывает воздействия, требующего специальных СЗЗ;

13) максимальная рабочая мощность передатчика – технически достижимая при данном оборудовании, или ограниченная в силу каких-либо причин, максимально развиваемая мощность передатчика, без учета потерь в АФТ;

14) паспортная мощность передатчика–максимальная возможная мощность, указанная в технической документации на передающее оборудование;

15) антенны кругового излучения – предназначенные для излучения во все стороны по горизонтальной оси (антенны связи организаций, ретрансляторы, телевизионные, радиовещательные и другие);

16) электромагнитное излучение (далее – ЭМИ) – электромагнитные колебания, создаваемые естественным или искусственным источником;

17) электромагнитное поле – поле, возникающее вблизи источника электромагнитных колебаний и по пути их распространения;

18) энергетическая нагрузка (доза, экспозиция) – суммарная энергетическая экспозиция электромагнитной энергии за время ее воздействия за смену.

2. Санитарно-эпидемиологические требования к размещению
радиотехнических объектов, радиоэлектронных средств

5. Строительство и ввод в эксплуатацию радиотехнических объектов (на стадиях разработки проектной документации, размещения проектируемых РТО (РЭС), не имеющих инфраструктуры (станции связи на действующих антенно-мачтовых сооружениях, на крышах зданий), после изменений, влияющих на электромагнитную обстановку на прилегающей территории (изменение местоположения антенн, режимов излучения, количества и высоты размещения антенн) разрешается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения, выданного в соответствии с пунктом 8 статьи 62 Кодекса.

6. Перечень сведений и материалов, необходимых для получения санитарно-эпидемиологического заключения представлен в приложении 1 к настоящим Санитарным правилам.

7. Сведения и материалы с расчетами границ СЗЗ, ЗОЗ, размеров БОЗ представляются юридическим или физическим лицам, в чьем ведении находится РТО или проектными организациями.

8. При расположении на объекте, не являющимся объектом радиотехнического профиля, антенн нескольких РЭС кругового и секторного излучения, принадлежащих разным юридическим и физическим лицам, санитарно-эпидемиологическое заключение получают отдельно на РЭС каждого владельца.

9. При расположении на объекте, принадлежащем специализированным РТО, нескольких РЭС одного или разных владельцев выдается единое санитарно-эпидемиологическое заключение с учетом всех РЭС, находящихся по данному адресу.

При этом представляются расчеты суммарного электромагнитного излучения от всех передающих антенн кругового и секторного излучения (за исключением обоснованных проектировщиком случаев). Владельцы РЭС обеспечивают взаимный обмен данными, необходимыми для проведения таких расчетов.

10. Для РЭС направленного излучения оформляется отдельное санитарно-эпидемиологическое заключение.

11. Размещение передающих антенн РЭС с суммарной мощностью передатчиков, подводимой к одной антенне, свыше 1000 Ватт (далее – Вт) кругового и секторного излучения в горизонтальной плоскости (при направлении главного лепестка в соответствующую сторону) проводится на радиомачтах на расстояниях до территории жилой застройки, детских, учебных и лечебно-профилактических организаций, определенных по результатам расчетов размеров СЗЗ и ЗОЗ, но не менее:

1) при высоте установки антенн более 100 м от земли – 100 м;

2) при высоте установки антенн от 50 до 100 м – 200 м;

3) при высоте установки антенн менее 50 м – 300 м.

12. Размещение передающих антенн РТО с мощностью излучения свыше 1000 Вт кругового и секторного излучения (при направлении главного лепестка в соответствующую сторону) проводится на радиомачтах на расстояниях до территории жилой застройки, детских, учебных и лечебно-профилактических организаций, определенных по результатам расчетов размеров СЗЗ и ЗОЗ, но не менее:

1) при высоте установки антенн более 100 м от земли – 100 м;

2) при высоте установки антенн от 50 до 100 м – 200 м;

3) при высоте установки антенн менее 50 м – 300 м.

13. Не допускается размещение передающих антенн РТО, РЭС диапазона свыше 30 МегаГерц (далее – МГц) с мощностью излучения более 100 Вт на крышах жилых, общественных и административных зданий.

14. При размещении антенн радиолюбительских радиостанций диапазона 1,8–30 МГц, радиостанций гражданского диапазона частот 26,5–27,5 МГц с эффективной излучаемой мощностью более 100 Вт обеспечивается невозможность доступа людей в зону установки антенны на расстояние не менее 5 м от любой ее точки. Не допускается размещение передающих антенн диапазона 3–30 МГц с мощностью передатчиков более 1 килоВатт (далее – кВт) на крышах жилых, общественных и административных зданий не допускается.

15. Антенны РЭС секторного излучения с отрицательным углом места максимума излучения в вертикальной плоскости более 10 градусов и мощностью излучения более 25 Вт, размещаемые в глубине крыш жилых, общественных и административных зданий, монтируются на высоте не менее 5 м от уровня крыши.

16. Разрешается размещение антенн РЭС кругового и секторного излучения, а также антенн станций спутниковой связи на крыше зданий, предназначенных для пребывания людей (производственных, жилых и общественных зданий), при соблюдении одного из следующих условий:

1) наличия железобетонного перекрытия верхнего этажа;

2) наличия металлической кровли;

3) наличия технического этажа.

17. Антенны РЭС кругового излучения не допускается размещать на стенах с окнами, балконами, лоджиями жилых, общественных и административных зданий в независимости от результатов расчетов СЗЗ, ЗОЗ и БОЗ.

18. Разрешается размещение на капитальных (выполненных из кирпича, железобетона) стенах зданий или не капитальных стенах, не граничащих с помещениями для пребывания людей, антенн направленного излучения с мощностью излучения не более 10 Вт. Расстояние от антенны до окон, балконов, лоджий составляет не менее 3 м.

19. Антенны РЭС секторного излучения с мощностью излучения не более 25 Вт разрешается размещать на капитальных (выполненных из кирпича, железобетона) стенах зданий в непрямой видимости из окон, балконов, лоджий указанных зданий.

20. Внутри зданий и сооружений разрешается установка только специально предназначенных для этого внутренних (indoor) антенн.

21. Контейнеры с оборудованием РТО (РЭС) не допускается устанавливать внутри жилых, общественных и рабочих помещений.

22. Границы СЗЗ определяются на высоте 2 м от поверхности земли. Размер СЗЗ рассчитывается от основания антенны с учетом перспективного развития РТО.

23. На внешних границах ЗОЗ на высоте существующей застройки, уровни ЭМП не допускается превышение ПДУ. Внешняя граница ЗОЗ определяется по максимальной высоте зданий сложившейся и перспективной застройки, при отсутствии сведений о перспективной застройке на высоте установки антенн РЭС от уровня земли.

24. Границы СЗЗ и ЗОЗ уточняются после проведения инструментальных замеров уровней ЭМП. При обоснованной необходимости такого уточнения для проектируемых РТО в графе "Предложения" санитарно-эпидемиологического заключения делается соответствующая запись.

25. Для передающих радиостанций, оборудованных антеннами ненаправленного излучения, для телевизионных станций, а также для радиолокационных станций кругового обзора СЗЗ и ЗОЗ устанавливаются вокруг РТО.

26. Для передающих станций, оборудованных антеннами направленного действия, а также для радиолокационных станций, антенны которых сканируют в определенном секторе или фиксированы в одном направлении, СЗЗ и ЗОЗ устанавливаются в направлении излучения электромагнитной энергии, с учетом боковых и задних лепестков, вертикальной и горизонтальной диаграмм направленности излучения антенн.

27. Для передающих станций, антенны которых излучают электромагнитную энергию под определенным углом к горизонту и уровень ЭМП изменяется в зависимости от высоты, ЗОЗ устанавливается по нижнему наклону луча дифференцированно по вертикали в пределах высоты зданий прилегающей жилой застройки.

28. СЗЗ не используются как селитебная территория, для размещения площадок под стоянки и остановки всех видов транспорта, объектов по обслуживанию автомобилей, бензозаправочных станций, складов нефти и нефтепродуктов, для расширения промышленной площадки, под коллективные или индивидуальные дачные и садово-огородные участки.

3. Критерии санитарно-эпидемиологической оценки РТО (РЭС)

29. ПДУ ЭМП на селитебной территории, в местах отдыха, внутри жилых, общественных и производственных помещений принимаются в соответствии с приложением 2 к настоящим Санитарным правилам.

30. Гигиеническая оценка воздействия ЭМП, создаваемого РЭС на обслуживающий персонал, осуществляется по энергетической нагрузке электрического поля, магнитного поля, плотности потока электромагнитной энергии в соответствии с приложением 3 к настоящим Санитарным правилам.

31. При одновременном облучении от нескольких источников, для которых установлены одни и те же ПДУ, суммарная напряженность электрического поля (Е) или суммарная плотность потока энергии (далее – ППЭ) не превышают значения ПДУ:

Е_сум = (Е₁² + Е₂² + … + Е_n²)0,5 <Е_пду (1)

ППЭ_сум = ППЭ₁ + ППЭ₂ + … + ППЭ_n <ППЭ_пду (2)

При одновременном облучении от нескольких источников, для которых установлены разные ПДУ, суммарная напряженность электрического поля (далее – Е) и суммарная ППЭ не превышают 1,0:

(Е₁/Е_ПДУ1)² +…(Е_n/Е_ПДУn)²+ППЭ₁/ППЭ_ПДУ1+…ППЭ_n/ППЭ_ПДУn <1 (3)

где:

Е_1,2,…,n – в формуле (1) – напряженность электрического поля, создаваемая каждым источником ЭМП в отдельности, вольт на метр (далее – В/м); в формуле (3) – суммарная напряженность электрического поля в каждом нормируемом диапазоне частот, определенная по формуле (1), В/м;

Епду_1,2,…,n – предельно допустимая напряженность электрического поля нормируемого диапазона, В/м;

ППЭ_1,2,…,n – в формуле (2) – плотность потока энергии, создаваемая каждым источником ЭМП в отдельности, микроватт на квадратный сантиметр (далее – мкВт/см²);

в формуле (3) – суммарная плотность потока энергии в каждом нормируемом диапазоне частот, определенная по формуле (2), мкВт/см²;

ППЭПДУ – предельно допустимый уровень плотности потока энергии нормируемого диапазона, мкВт/см².

32. Для контроля уровней ЭМП, создаваемых РЭС, используются расчетные и инструментальные методы.

33. Расчетные методы используются при экспертизе проектных документов, санитарно-эпидемиологических заключений, выданных в соответствии с действующим законодательством в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на РТО с учетом типов передающих средств, рабочих частот, режимов и мощностей, параметров и пространственного расположения антенн, рельефа местности, наличия переотражающих поверхностей.

Рассчитываются границы БОЗ передающих антенн, при необходимости – границы БОЗ суммарного излучения (при наличии программного обеспечения) с указанием протяженности в горизонтальной и вертикальной плоскостях и относительно мест размещения антенн. Разрешается рассчитывать уровни ЭМП на высотах СЗЗ (2 м от земли) и ЗОЗ (на уровне окон прилегающих зданий) в круговом направлении (для антенн кругового излучения) или азимутальном направлении (для секторных и направленных антенн).

34. Инструментальные методы используются для контроля уровней ЭМП, создаваемых РЭС. При использовании инструментальных методов контроля обеспечивается постоянство режимов и максимальной мощности излучающих средств.

35. При инструментальном методе контроля уровней ЭМП используются средства измерения, прошедшие государственную поверку и имеющие соответствующее свидетельство (сертификат).

36. Инструментальный контроль уровней ЭМП РЭС проводится:

1) при необходимости уточнения границ СЗЗ, ЗОЗ вводимых в эксплуатацию и действующих РТО;

2) при изменении условий и режима работы РЭС, влияющих на уровни ЭМП (изменение ориентации антенн, увеличение мощности передатчиков);

3) при изменении ситуационного плана на территории, прилегающей к РЭС;

4) при проведении проверок операторов РТО или селитебной территории территориальным подразделением ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в соответствии с пунктами 3, 4 статьи 21 Кодекса;

5) после проведения мероприятий по снижению уровней ЭМП.

4. Мероприятия по профилактике неблагоприятного воздействия на
человека электромагнитных полей, создаваемых РЭС

37. Обеспечение защиты работников от неблагоприятного влияния ЭМП осуществляется путем проведения организационных, инженерно-технических и профилактических мероприятий.

38. Организационные мероприятия предусматривают:

1) выбор рациональных режимов работы;

2) ограничение продолжительности пребывания персонала в условиях воздействия ЭМП;

3) организацию рабочих мест на расстояниях от источников ЭМП, обеспечивающих соблюдение нормативных требований.

39. Инженерно-технические мероприятия включают рациональное размещение источников ЭМП и применение коллективных и индивидуальных средств защиты, в том числе экранирование источников ЭМП или рабочих мест.

40. Во всех случаях размещения РТО, его владелец рассматривает возможность применения различных методов защиты (пассивных и активных) общественных и производственных зданий от ЭМП на стадиях проектирования, строительства, реконструкции и эксплуатации.

41. Отражающие ЭМП радиочастот экраны выполняются из металлических листов, сетки, проводящих пленок, ткани с микропроводом, металлизированных тканей на основе синтетических волокон или любых других материалов, имеющих высокую электропроводность. Экраны заземляются.

42. Лица, профессионально связанные с воздействием источников ЭМП РЭС, проходят обязательные медицинские осмотры в соответствии с пунктом 4 статьи 155 Кодекса.

43. Ограничивается доступ людей, не связанных непосредственно с обслуживанием антенного оборудования РЭС, к месту установки передающих антенн.

44. Территория (участки крыш), на которых уровень ЭМП превышает ПДУ для населения и на которые возможен доступ лиц, не связанных непосредственно с обслуживанием РТО, ограждается и обозначается предупредительными знаками. При проведении, каких-либо работ на этих участках передатчики РТО отключаются.

45. Действующие объекты приводятся в соответствие с требованиями настоящих Санитарных правил.

Приложение 1 к Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к радиотехническим объектам"

Перечень сведений и материалов, необходимых для получения
санитарно-эпидемиологического заключения
1. Общие сведения

1	2	3
1	Наименование РТО (РЭС)
2	Адрес размещения РТО (РЭС)
3	Владелец РТО (РЭС)
4	Ведомственная принадлежность	при наличии
5	Адрес владельца РТО (РЭС)
6	БИН (ИИН) владельца РТО (РЭС)
7	Телефон владельца РТО (РЭС)
8	Год ввода в эксплуатацию оборудования
9	Назначение РТО (РЭС)
10	Место размещения (дислокации) РТО (РЭС)
11	Максимальная высота (этажность) прилегающей застройки
12	Назначение здания, где размещается РТО (РЭС)	если передающие антенны установлены на здании
13	Тип крыши здания (указать ровный или с уклоном /уклон в градусах/, материал покрытия кровли)	- " -
14	Наличие в здании, где размещается антенна РЭС технического этажа	- " -
15	Тип верхнего перекрытия	- " -
16	Наличие других передающих средств на крыше здания или радиомачте (перечислить операторов и РЭС)

2. Технические характеристики антенны (антенн)

1	2	3
1	Мощность передающего радиоэлектронного средства в Вт
2	Рабочая частота (диапазон частот) на передачу
3	Коэффициент усиления антенны (дБ/раз)
4	Потери мощности в антенно-фидерном тракте на передачу (дБ/раз) (если данных нет, то указать длину фидера (кабеля от передатчика до антенны), м; и потери мощности в фидере, (дБ/метр)
5	Вертикальный размер или диаметр антенны
6	Угол места основного лепестка в градусах, (т.е. угол направления максимального излучения антенны в вертикальной плоскости)
7	Азимут максимума излучения (для антенн кругового действия 0-360о)
8	Режим работы РТО на излучение (постоянный, повторно-кратковременный, импульсный)
9	Место и тип размещения антенны (например, на крыше АБК", "на кронштейне на стене технического этажа" и т.п.)
10	Высота подвеса антенны в метрах, м: - от уровня земли (указывается высота размещения фазового центра каждой антенны) - от уровня крыши (указывается от крыши, где установлена антенна, или от уровня крыши ближайшего наиболее высокого здания)
Дополнительно для станций спутниковой связи:
11	Коэффициент раскрыва зеркала антенны
12	Искусственный спутник Земли, точка стояния
13	Географические координаты места размещения РТО (РЭС)	широта и долгота
Дополнительно для радиолокаторов:
14	Импульсная мощность передатчика, Вт или кВт
15	Частота повторения импульсов, Гц
16	Длительность импульса, сек.
17	Скорость вращения антенны, об/мин.	для вращающихся и сканирующих антенн
18	Период вращения, сек.
19	Сектор сканирования, о	для сканирующих антенн

Примечания:

1. Данные раздела 2 указать для каждой из передающих антенн (передатчиков);

2. Предусматривается внесение дополнительных данных, необходимых для оценки влияния некоторых РЭС;

3. Диаграммы излучения антенн в вертикальной и горизонтальной плоскостях.

Примечание: вместо диаграмм представляются указания (ссылки) на расчетные формулы, описывающие диаграммы; для антенн равномерного кругового излучения диаграмма излучения в горизонтальной плоскости не требуется;

4. Ситуационный план прилегающей территории.

Примечание: в масштабе 1:500 – 1:2000 с указанием места размещения антенн, этажности застройки, границ СЗЗ и ЗОЗ (при необходимости) и привязкой к улицам, магистралям или другим известным ориентирам. Допускается за основу использовать спутниковые карты и достоверные карты-схемы Интернет-сайтов. При отсутствии известных ориентиров на плане указываются географические координаты места нахождения РТО (РЭС);

5. Схема размещения антенн в вертикальной плоскости;

6. Фотоматериалы размещения РТО (РЭС) (рекомендуется);

7. Материалы расчета распределения уровней электромагнитного поля на прилегающей территории (границ БОЗ от передающих антенн).

Примечание: в материалы расчетов входят: описание порядка и формул расчета, непосредственно таблицы с расчетами и графиками (размеров БОЗ, СЗЗ, ЗОЗ), ссылка на применяемые автоматизированные расчетные программы (при наличии), выводы об электромагнитной обстановке на прилегающей территории по результатам расчетов и предусмотренных мерах защиты (безопасности), данные и подпись специалиста организации, проводившего расчет.

Приложение 2 к Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к радиотехническим объектам"

Предельно допустимые уровни электромагнитного поля на
селитебной территории, в местах отдыха, внутри жилых,
общественных и производственных помещений

Диапазон частот	30 - 300 кГц	0,3 - 3 МГц	3 - 30 МГц	30 - 300 МГц	0,3 - 300 ГГц
Нормируемый параметр	Напряженность электрического поля, Е (Вольт/метр. В/м)				Плотность потока энергии, ППЭ (микроВатт на квадратный сантиметр, мкВт/см2)
Предельно допустимые уровни	25	15	10	3	10 25*

Примечание: * - для случаев облучения от вращающихся и сканирующих антенн.

Приложение 3 к Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к радиотехническим объектам"

Энергетическая нагрузка электрического поля, магнитного
поля, плотности потока электромагнитной энергии

Энергетическая нагрузка в диапазоне частот 30 кГц – 300 МГц рассчитывается по формулам:

ЭН_Е = Е²*Т; ЭН_Н = Н²* Т (1)

где: Е - напряженность электрического поля, Вольт/метр (далее – В/м); Н - напряженность магнитного поля, Ампер/метр (далее – А/м); Т – время воздействия в течение рабочей смены, час.

Одновременное воздействие электрического и магнитного полей в диапазонах частот 0,03 – 3 МГц и 30 – 50 МГц следует считать допустимым при условии:

(ЭН_Е / ЭН_Епд) + (ЭНн / ЭН_Нпд) < 1 (2)

где: ЭН_Епд, ЭНн_пд – предельно-допустимые значения энергетической нагрузки (принимаются по таблице приложения).

Энергетическая нагрузка в диапазоне частот 300 МГц – 300 ГигаГерц (далее - ГГц) рассчитывается по формуле:

ЭНппэ = ППЭ * Т (3)

где: ППЭ – поверхностная плотность потока энергии поля, микроВатт на квадратный сантиметр (далее - Ватт/см²); Т – время воздействия в течение рабочей смены, час.

Предельно-допустимые значения Е, Н и ППЭ на рабочих местах следует определять, исходя из допустимой энергетической нагрузки и времени воздействия по формулам:

Епд = (ЭН_Епд/Т)^0,5; Нпд = (ЭН_Нпд / Т)^0,5; ППЭпд = К * ЭНппэ_пд/Т (4)

где: Епд, Нпд, ППЭпд – предельно-допустимые значения электрического, В/м, магнитного, А/м, полей и плотности потока энергии, мкВт/см²; ЭН_Епд, ЭНн_пд, ЭНппэ_пд - предельно допустимые значения энергетической нагрузки (принимаются по таблице 1); К – коэффициент ослабления биологической эффективности, равный: 10 – для облучения от вращающихся и сканирующих антенн и 1 – в остальных случаях.

Примечание: если полученные значения превышают максимальные значения Епд, Нпд, ППЭпд, указанные в таблице 1, в качестве предельно-допустимых значений принимают последние.

Допустимое время воздействия в зависимости от интенсивности ЭМИ определяется по формулам:

Т = ЭН_Епд/Е²; ЭНн_пд/Н²; ЭНппэ_пд/ППЭ (5)

где: Епд, Нпд, ППЭпд – предельно-допустимые значения электрического, В/м, магнитного, А/м, полей и плотности потока энергии, мкВт/см²; ЭН_Епд, ЭНн_пд, ЭНппэ_пд – предельно-допустимые значения энергетической нагрузки (принимается по таблице)

Предельно-допустимые уровни электромагнитных полей диапазона
частот 30 кГц - 300 ГГц на рабочих местах
при профессиональном воздействии

Параметр	Предельные значения в диапазонах частот (МГц)
	0,03 - 3	3 - 30	30 - 50	50 - 300	300 - 300000
Предельно-допустимое значение ЭНЕпд, (В/м)2 * ч	20000	7000	800	800	-
Предельно-допустимое значение ЭНнпд, (А/м)2 * ч	200	-	0,72	-	-
Предельно-допустимое значение ЭНппэпд,(мкВт/см2)* ч	-	-	-	-	200
Максимальный ПДУ Епд, В/м	500	300	80	80	-
Максимальный ПДУ Нпд, А/м	50	-	3	-	-
Максимальный ПДУ ППЭпд, мкВт/см2	-	-	-	-	1000

Примечание:

1) диапазоны, приведенные в таблице, исключают нижний и включают верхний предел частоты;

2) на рабочих местах возможного нахождения лиц, профессионально не связанных с электромагнитными излучениями, ПДУ принимаются в размере 0,5 указанных в таблице значений.

"Радиотехникалық объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 173 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 6 мамырда № 10951 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 23 сәуірдегі № 188 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 23.04.2018 № 188 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 144-бабының 6-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған "Радиотехникалық объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалар бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн мерзімде баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық–құқықтық жүйесінде ресми жариялануға жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық экономика министрі	Е. Досаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Денсаулық сақтау және

әлеуметтік даму министрі

___________ Т. Дүйсенова

2015 жылғы 7 сәуір

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Инвестициялар және даму министрі

______________ Ә. Исекешев

2015 жылғы 6 сәуір

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 173 бұйрығымен бекітілген

"Радиотехникалық объектілерге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық
қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. "Радиотехникалық объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 144-бабының 6-тармағына сәйкес әзірленген, радиотехникалық объектілерді (бұдан әрі – РТО) күтіп-ұстауға және пайдалануға, оларды орналастыруға, жұмыс жағдайларына, электр магниттік өрістердің (бұдан әрі – ЭМӨ) деңгейлерін бақылауға, РТО тудыратын ЭМӨ-нің адамға қолайсыз әсерінің алдын алу жөніндегі іс-шараларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды айқындайды және қызметі РТО-ны орналастыруға және пайдалануға байланысты жеке және заңды тұлғаларға арналған.

2. Осы Санитариялық қағидалардың талаптары радиобайланыстың, радио хабарларын таратудың, радиолокацияның, радиобасудың стационарлық РТО тудыратын радиожиілік ауқымындағы (30 килоГерц (бұдан әрі – кГц) 300 ГегаГерц (бұдан әрі – ГГЦ) ЭМӨ-нің адам денсаулығына қолайсыз әсерінің алдын алуға бағытталған. Басқа мақсаттарда қолданылатын радиоэлектрондық құралдарға Санитариялық қағидалардың талаптары егер басқа нормативтік құжаттарда өзгеше айқындалмаса, ЭМӨ әсерінің рұқсат етілетін деңгейлерінің нормативтік мәндерінің саласында пайдаланылады.

3. Санитариялық қағидалардың талаптары тұрақты немесе уақытша тұрақтарда пайдалану кезінде көлік құралдарына орнатылған РТО қоспағанда, жылжымалы және ұтқыр радиобайланыс құралдарына, абоненттік терминалдарға қолданылмайды.

4. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:

1) антенналық-фидер тракті (бұдан әрі – АФТ) – радиосигналды таратқыштан (қабылдағыштан) антеннаның сәуле бөлетін (қабылдайтын) бөлігіне беруге арналған аралық құрылғылар (кабельдер, толқын тасымалдаушылар, қосылыстар);

2) антеннаның сәулелену қуаты – таратқыш құралдардың антенналық-фидер трактіндегі шығын есепке алынып антеннаға жалғанатын жиынтық қуаттылығы;

3) бағытталған сәулелену антенналары – тар секторда сәулеленуге арналған (жерсеріктік, радиорелейлік байланыс антенналары және басқалары);

4) биологиялық қауіпті аймақ (бұдан әрі – БҚА) - шекарасындағы электр магниттік өрістің деңгейі рұқсат етілетін шекті деңгейге (бұдан әрі – РШД) тең радиотаратқыш антенналардың айналасында пайда болатын аймақ;

5) жиынтық электр магниттік сәуле – бұл бір аумақта орналасқан РТО-ның барлық таратқыш антенналарынан шығатын электр магниттік толқындардың энергетикалық сәулелену жиынтығы;

6) қайталама сәулелену – ЭМӨ-нің әсер ету аймағында орналасқан әртүрлі металл және құрамында металл бар заттармен және конструкциялармен электр магниттік энергияны қайта шығару;

7) құрылысты шектеу аймағы (бұдан әрі – ҚША) – жер бетінен екі метрден (бұдан әрі – м) артық биіктікте ЭМӨ деңгейлері РШД жоғарылайтын аумақ. ҚША-ның сыртқы шекарасы болашақтағы құрылыс салудың тұрғын ғимараттарының ең жоғарғы биіктігі бойынша, электр магниттік өрістің деңгейі РШД-ден аспайтын жоғарғы қабаттың деңгейінде айқындалады;

8) радиотехникалық объект – қоршаған ортаға 30 кГц-тен бастап 300 ГГц-ке дейінгі радиожиілік ауқымында электр магниттік технологиялық тербелістер шығаратын объект;

9) радиоэлектрондық құралдар (бұдан әрі – РЭҚ) – радиотолқындарды беруге және (немесе) қабылдауға арналған және бір немесе бірнеше таратқыш және (немесе) қабылдағыш құрылғылардан немесе қосалқы жабдықты қоса алғанда олардың комбинацияларынан тұратын техникалық құрал;

10) санитариялық-қорғаныш аймағы (бұдан әрі – СҚА) – сыртқы шекарасында ЭМӨ деңгейлері жер бетінен 2 м биіктікте РШД-ге тең радиотехникалық объектіге жапсарлас орналасқан аумақ;

11) секторлық (панельдік) антенналар – радиотолқындардың белгілі бір секторда сәулеленуіне арналған антенналар (ұялы радиобайланыс, сымсыз радиоға қолжетімділік антенналары және басқалары);

12) селитебтік аумақ – тұрғын үйлерді, қоғамдық (қоғамдық-іскерлік) және рекреациялық аймақтарды, сондай-ақ орналастырылуы мен қызметі арнайы санитариялық-қорғаныш аймақтарын талап ететін әсері болмайтын инженерлік және көліктік инфрақұрылымдардың жекелеген бөліктерін орналастыруға арналған елді мекен аумағының бір бөлігі;

13) таратқыштың ең көп жұмыс қуаты – таратқыштың АФТ-дағы шығынды есепке алмастан осы жабдықта техникалық қол жетерлік немесе қандай да бір себептерге байланысты шектелген ең көп дамитын қуаты;

14) таратқыштың паспорттық қуаты – таратушы жабдыққа арналған техникалық құжаттамада көрсетілген ең көп ықтимал қуат;

15) шеңберлік сәулелену антенналары – барлық жаққа тік ось арқылы сәулеленуге арналған (ұйымдардың байланыс антенналары, қайта таратқыштар, телевизиялық, радиохабар тарататын антенналар және басқалары);

16) электр магниттік сәулелену (бұдан әрі – ЭМС) – табиғи немесе жасанды көздер тудыратын электр магниттік тербелістер;

17) электр магниттік өріс – электр магниттік тербелістердің көзіне жақын жерде және олардың таралу жолының бойында туындайтын өріс;

18) энергетикалық жүктеме (доза, экспозиция) – электр магниттік энергияның бір ауысымда әсер ету уақытындағы жиынтық энергетикалық қарқындылығы.

2. Радиотехникалық объектілерді, радиоэлектрондық құралдарды
орналастыруға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

5. Радиотехникалық объектілерді салу және оларды пайдалануға беру (жобалау құжаттамасын әзірлеу сатысында, инфрақұрылымы жоқ, жобаланатын РТО-ны (РЭҚ) орналастыруға (қолданыстағы антенна-мачталы құрылыстардағы, ғимараттардың төбелеріндегі байланыс станциялары), іргелес аумақта электр магниттік жағдайға ықпал ететін өзгерістерден кейін (антенналар орналасқан орнының, сәулелену режимдерінің, антенна санының және орналасу биіктігінің өзгеруі) Кодекстің 62-бабының 8-тармағына сәйкес берілетін санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды бар болғанда рұқсат етіледі.

6. Санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды алуға қажетті мәліметтер мен материалдардың тізбесі осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшада көрсетілген.

7. СҚА-ның, ҚША-ның шекаралары, БҚА-ның өлшемдері есептелген мәліметтер мен материалдарды қарамағында РЭҚ болатын заңды немесе жеке тұлға немесе жобалаушы ұйымдар береді.

8. Радиотехникалық бейіндегі объекті болып табылмайтын объектіде әртүрлі заңды және жеке тұлғаларға тиесілі шеңберлік және секторлық сәулеленудің бірнеше РЭҚ антенналары орналасқан жағдайда әрбір РЭҚ иесіне жеке санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды алады.

9. Мамандандырылған РТО-ға тиесілі объектіде бір немесе түрлі иесі бар бірнеше РЭҚ орналасқан жағдайда осы мекенжай бойынша орналасқан барлық РЭҚ-ті ескере отырып, бірыңғай санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды беріледі.

Бұл ретте барлық шеңберлік және секторлық сәулеленудің таратқыш антенналары шығаратын жиынтық электр магниттік сәулеленудің есептеулері беріледі (жобалаушы негіздеген жағдайлары қоспағанда). РЭҚ иелері осындай есептеулерді жүргізуге қажетті деректермен өзара алмасуды қамтамасыз етеді.

10. Бағытталған сәулелену РЭҚ үшін жеке санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды ресімделеді.

11. Бір антеннаға жүргізілген таратқыштардың жиынтық қуаты 1000 Ваттан (бұдан әрі – Вт) артық болатын көлденең жазықтықтағы шеңберлік және секторлық сәулеленудің РЭҚ таратушы антенналарын орналастыру (басты күлтесі тиісті жаққа бағытталғанда) тұрғын үй құрылысының, балалардың, оқу және емдеу-профилактикалық ұйымдардың аумағына дейін, СҚА мен ҚША өлшемдерін есептеу нәтижелері бойынша айқындалатын қашықтықта, бірақ кемінде:

1) антеннаны жерден 100 м жоғары биіктікте орналастырған кезде – 100 м;

2) антеннаны 50-ден 100 м дейінгі биіктікте орналастырған кезде – 200 м;

3) антеннаны кемінде 50 м биіктікте орналастырған кезде – 300 м қашықтықта радиомачталарда жүргізіледі.

12. Сәулелену қуаты 1000 Вт артық болатын шеңберлік және секторлық сәулеленудің РТО таратушы антенналарын орналастыру (басты күлтесі тиісті жаққа бағытталғанда) тұрғын үй құрылысының, балалардың, оқу және емдеу-профилактикалық ұйымдардың аумағына дейін, СҚА мен ҚША өлшемдерін есептеу нәтижесі бойынша айқындалатын қашықтықта, бірақ кемінде:

1) антеннаны жерден 100 м жоғары биіктікте орналастырған кезде – 100 м;

2) антеннаны 50-ден 100 м дейінгі биіктікте орналастырған кезде – 200 м;

3) антеннаны кемінде 50 м биіктікте орналастырған кезде – 300 м қашықтықта радиомачталарда жүргізіледі.

13. Сәулелену қуаты 100 Вт-тан артық, ауқымы 30 МегаГерцтен (бұдан әрі – МГц) жоғары болатын РТО, РЭҚ таратушы антенналарын тұрғын үйлердің, қоғамдық және әкімшілік ғимараттардың шатырларына орналастыруға жол берілмейді.

14. Ауқымы 1,8 – 30 МГц радиоәуесқойлық радиостанциялардың, тиімді сәулелену қуаты 100 Вт-тан артық 26,5 – 27,5 МГц жиіліктерінің азаматтық ауқым радиостанцияларының антенналарын орналастыру кезінде антенналарды орнату аймағына оның кез келген нүктесінен кемінде 5 м қашықтықта адамдардың кіруінің мүмкін болмауы қамтамасыз етіледі. Таратқыштарының қуаты 1 килоВаттан (бұдан әрі – кВт) артық болатын ауқымы 3 – 30 МГц таратушы антенналарды тұрғын үйлердің, қоғамдық және әкімшілік ғимараттардың шатырларында орналастыруға жол берілмейді.

15. Тұрғын үйлердің, қоғамдық және әкімшілік ғимараттардың шатырларының ортасында орналастырылатын көлденең жазықтықтағы 10 градустан артық ең көп сәулелену орнының бұрышы теріс және сәулелену қуаты 25 Вт-тан артық секторлық сәулеленудің РЭҚ антенналары шатыр деңгейінен кемінде 5 м биіктікте орнатылады.

16. Шеңберлік және секторлық сәулеленудің РЭҚ антенналарын, сондай-ақ спутниктік байланыс станцияларының антенналарын адамдардың болуына арналған ғимараттардың (өндірістік, тұрғын үй және қоғамдық ғимараттар) шатырында, мынадай шарттардың біреуі сақталған жағдайда, орналастыруға жол беріледі:

1) жоғарғы қабаттың темір-бетон жабынының болуы;

2) металл шатырдың болуы;

3) техникалық қабаттың болуы.

17. Шеңберлік сәулеленудің РЭҚ антенналарын терезелері, балкондары, лоджиялары бар тұрғын, қоғамдық және әкімшілік ғимараттардың қабырғаларына СҚА, ҚША және БҚА есептеу нәтижелеріне қарамастан орналастыруға жол берілмейді.

18. Сәулелену қуаты 10 Вт-тан аспайтын бағытталған сәулелену антенналарын ғимараттардың негізгі қабырғаларына (кірпіштен, темір-бетоннан жасалған) немесе адамдар болатын үй-жайлармен шектеспейтін негізгі емес қабырғаларға орналастыруға жол беріледі. Антеннадан терезеге, балкондарға, лоджияға дейінгі қашықтық кемінде 3 м құрайды.

19. Сәулелену қуаттылығы 25 Вт аспайтын секторлық сәулеленудің РЭҚ антенналарын ғимараттардың негізгі қабырғаларына (кірпіштен, темір-бетоннан жасалған) аталған ғимараттың терезелерінен, балкондарынан, лоджияларынан тікелей көрінбейтін жерде орналастыруға жол беріледі.

20. Құрылыстар мен ғимараттардың ішінде арнайы ішкі (indoor) антенналарды ғана орнатуға рұқсат етіледі.

21. РТО (РЭҚ) жабдықтары бар контейнерлерді тұрғын үй, қоғамдық және жұмыс үй-жайларының ішіне орнатуға рұқсат етілмейді.

22. СҚА шекаралары жер бетінен 2 м биіктікте белгіленеді. СҚА өлшемі РТО-ның перспективадағы дамуын ескере отырып, антеннаның негізінен есептеледі.

23. ҚША-ның сыртқы шекараларында бар құрылыстың биіктігіндегі ЭМӨ деңгейінің РШД-ден артуына жол берілмейді. ҚША-ның сыртқы шекарасы қалыптасқан және перспективадағы құрылыс ғимаратының ең жоғары биіктігі бойынша, жер деңгейінен РЭҚ антенналарын орнату биіктігінде перспективадағы құрылыс туралы мәліметтер жоқ болғанда айқындалады.

24. СҚА және ҚША шекаралары ЭМӨ деңгейлеріне аспаптық өлшеулер жүргізілгеннен кейін нақтыланады. Жобаланған РТО үшін осындай нақтылауға негізделген қажеттілік кезінде санитариялық-эпидемиологиялық қорытындының "Ұсыныс" деген бағанына тиісті жазба жасалады.

25. Бағытталмаған сәулелену антенналарымен жабдықталған таратушы радиостанциялар, телевизия станциялары, сондай-ақ айналма шолу радиолокациялық станциялар үшін СҚА және ҚША РТО-ның айналасына орналастырылады.

26. Бағытталған әрекеттегі антенналармен жабдықталған таратушы станциялар үшін, сондай-ақ антенналары белгілі бір секторда сканерлейтін немесе бір бағытта тіркелген радиолокациялық станциялар үшін СҚА және ҚША электр магниттік энергияның сәулелену бағытында, бүйірлік және артқы күлтелерді, антенналардың сәулелену бағыттылығының тік және көлденең диаграммалары ескеріле отырып орнатылады.

27. Антенналары белгілі бір бұрышта көкжиекке электр магниттік энергияны сәулелейтін және ЭМӨ деңгейі биіктікке байланысты өзгеретін таратушы станциялар үшін ҚША іргелес тұрғын үй құрылысы ғимаратының биіктігі шегінде тігінен сәуленің төменгі көлбеуі бойынша дифференциалды орнатылады.

28. СҚА селитебті аумақ ретінде, тұраққа арналған алаңдарды және көліктің барлық түрлерінің аялдамаларын, автомобильге қызмет көрсететін объектілерді, май құю станцияларын, мұнай және мұнай өнімдерінің қоймаларын орналастыру үшін, өнеркәсіптік алаңды кеңейту үшін, ұжымдық немесе жеке саяжай және бау-бақша учаскелеріне пайдаланылмайды.

3. РТО-ны (РЭҚ) санитариялық-эпидемиологиялық бағалау критерийі

29. Селитебті аумақтағы, демалыс орындарында, тұрғын, қоғамдық және өндірістік үй-жайлардың ішіндегі ЭМӨ РШД осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес қабылданады.

30. Қызмет көрсететін персоналға РЭҚ тудыратын ЭМӨ әсерін гигиеналық бағалау электр өрісінің энергетикалық жүктемесі, магнит өрісі, осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес электр магнит энергиясы ағынының тығыздығы бойынша жүзеге асырылады.

31. РШД бірдей белгіленген бірнеше көздерден бір мезгілде сәулеленген кезде электр өрісінің (Е) жиынтық кернеулігі немесе энергия ағынының жиынтық тығыздығы (бұдан әрі – ЭАТ) РШД мәнінен аспауы тиіс:

Е_жиынт = (Е₁² + Е₂² + … + Е_n²)^0,5 <Е_ршд (1)

ППЭ_жиынт = ППЭ₁ + ППЭ₂ + … + ППЭ_n <ППЭ_ршд (2)

Әртүрлі РШД белгіленген бірнеше көздерден бір мезгілде сәулеленген кезде электр өрісінің (бұдан әрі – Е) жиынтық кернеулігі және ЭАТ жиынтық кернеулігі 1,0-ден аспауы тиіс:

(Е₁/Е_ршд1)² + … (Е_n/Е_ршдn)²+ЭАТ₁/ЭАТ_ршд1+ … ЭАТ_n/ЭАТ_ршдn <1 (3)

мұндағы:

Е_1,2,…,n – (1) формулада – әрбір ЭМӨ көзі жеке түзетін электр өрісінің кернеулігі, метрге вольт (бұдан әрі – В/м); (3) формулада – (1) формула бойынша айқындалған әрбір нормаланған жиілік ауқымындағы электр өрісінің жиынтық кернеулігі, В/м;

Ершд_1,2,…,n – нормаланған ауқымдағы электр өрісінің шекті рұқсат етілетін кернеулігі, В/м;

ЭАТ_1,2,…,n – (2) формулада – әрбір ЭМӨ көзі жеке шығаратын энергия ағынының тығыздығы, шаршы сантиметрге микроватт (бұдан әрі – мкВт/см²);

(3) формулада – (2) формула бойынша айқындалған әрбір нормаланған жиілік ауқымындағы энергия ағынының жиынтық тығыздығы, мкВт/см²;

ЭАТ_шред – нормаланған ауқымның энергия ағыны тығыздығының шекті рұқсат етілетін деңгейі, мкВт/см².

32. РЭҚ тудыратын ЭМӨ деңгейлерін бақылау үшін есептеу және аспаптық әдістер пайдаланылады.

33. Есептеу әдістері таратушы құралдардың типтерін, жұмыс жиіліктерін, режимдері мен қуаттарын, параметрлері мен антенналардың кеңістікте орналасуын, жер бедерін, қайта шағылысатын беттердің болуын ескере отырып, жобалық құжаттарды, РТО-ға халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы қолданыстағы заңнамаға сәйкес берілген санитариялық-эпидемиологиялық қорытындыларды сараптау кезінде пайдаланылады.

Таратушы антенналардың БҚА шекарасы, қажет болғанда - тік және көлденең жазықтықтардағы ұзындығын және антенналардың орналасу орындарын көрсетіп, жиынтық сәулеленудің БҚА шекарасы (бағдарламалық қамтамасыз ету бар болғанда) есептеледі. ЭМӨ деңгейін СҚА биіктігінде (жерден 2 м) және ҚША (іргелес ғимарат терезесінің деңгейінде) шеңберлік бағытта (шеңберлік сәулелену антенналары үшін) немесе азимутальды бағытта (секторлық және бағытталған антенналар үшін) есептеуге рұқсат етіледі.

34. Аспаптық әдістер РЭҚ тудыратын ЭМӨ-нің деңгейін бақылау үшін пайдаланылады. Бақылаудың аспаптық әдістерін пайдалану кезінде сәулелендіруші құралдардың ең көп қуатының және режимдерінің тұрақтылығы қамтамасыз етіледі.

35. ЭМӨ деңгейін бақылаудың аспаптық әдісі кезінде мемлекеттік тексеруден өткен және тиісті куәлігі (сертификат) бар өлшеу құралдары пайдаланылады.

36. РЭҚ-тың ЭМӨ деңгейін аспаптық бақылау:

1) қолданыстағы және РТО-ны пайдалануға беретін СҚА, ҚША шекараларын нақтылау қажет болғанда;

2) ЭМӨ деңгейіне әсер ететін (антенналар бағдарының өзгеруі, таратқыштар қуатының көбеюі) РЭҚ жұмыс жағдайы мен режимін өзгерткен кезде;

3) РЭҚ-қа іргелес аумақтарда жағдайлық жоспарды өзгерткен кезде;

4) Кодекстің 21-бабының 3, 4-тармақтарына сәйкес РТО операторларына немесе селитебтік аумаққа халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі тексеру жүргізген кезде;

5) ЭМӨ деңгейін төмендету бойынша іс-шаралар өткізілгеннен кейін жүргізіледі.

4. РЭҚ тудыратын электр магниттік өрістердің адамға
қолайсыз әсерінің алдын алу жөніндегі іс-шаралар

37. Жұмыскерлерді ЭМӨ-нің қолайсыз әсерінен қорғауды қамтамасыз ету ұйымдастыру, инженерлік-техникалық және профилактикалық іс-шараларды жүргізу жолымен жүзеге асырылады.

38. Ұйымдастыру іс-шаралары:

1) жұмыстың ұтымды режимдерін таңдауды;

2) ЭМӨ-нің әсер ету жағдайларында персоналдың болу ұзақтығын шектеуді;

3) ЭМӨ көздерінен қашықтықта, нормативтік талаптарды сақтауды қамтамасыз ететін жұмыс орындарын ұйымдастыруды көздейді.

39. Инженерлік-техникалық іс-шараларға ЭМӨ көздерін ұтымды орналастыру және ұжымдық және жеке қорғаныш құралдарын қолдану, оның ішінде ЭМӨ көздерін немесе жұмыс орындарын оқшалау кіреді.

40. РТО орналастырудың барлық жағдайларында оның иесі қоғамдық және өндірістік ғимараттарды жобалау, салу, реконструкциялау және пайдалану сатысында ЭМӨ-ден қорғаудың әртүрлі әдістерін (белсенді емес және белсенді) қолдану мүмкіндігін қарастырады.

41. Радиожиіліктердің ЭМӨ шағылдыратын экрандары металл табақтардан, торлардан, өткізгіш үлдірлерден, микросымдары бар арқаулардан, синтетикалық талшықтар негізіндегі металл арқаулардан немесе электр өткізгіштігі жоғары кез келген басқа да материалдардан жасалады. Экрандар жерге тұйықталады.

42. РЭҚ-тың ЭМӨ көздерінің әсерімен кәсіби байланысы бар адамдар Кодекстің 155-бабының 4-тармағына сәйкес міндетті медициналық тексеріп-қараулардан өтеді.

43. РЭҚ-тың антенна жабдығына қызмет көрсетуге тікелей байланысты емес адамдардың таратушы антенналар орналасқан жерлерге кіруіне шектеу қойылады.

44. Халық үшін ЭМӨ деңгейі РШД-ден асатын және РТО-ға қызмет көрсетуге тікелей байланысты емес адамдардың кіруі мүмкін аумақтар (шатырлардың учаскелері) қоршалады және ескерту белгілерімен белгіленеді. Осы учаскелерде қандай да бір жұмыс жүргізу кезінде РТО таратқыштары ажыратылады.

45. Қолданыстағы объектілер осы Санитариялық қағидалардың талаптарымен сәйкестікке келтіріледі.

"Радиотехникалық объектілерге қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 1-қосымша

Санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды алуға
қажетті мәліметтер мен материалдардың тізбесі
1. Жалпы мәліметтер

1	РТО (РЭҚ) атауы
2	РТО-ны (РЭҚ) орналастыру мекенжайы
3	РТО (РЭҚ) иесі
4	Ведомстволық тиесілігі	бар болған жағдайда
5	РТО (РЭҚ) иесінің мекенжайы
6	РТО (РЭҚ) иесінің БИН (ЖСН)
7	РТО (РЭС) иесінің телефоны
8	Жабдықтың пайдалануға берілген жылы
9	РТО (РЭҚ) тағайындалуы
10	РТО (РЭҚ) орналастыру (дислокация) орны
11	Іргелес құрылыстың ең жоғарғы биіктігі (қабаттылығы)
12	РТО (РЭҚ) орналасатын ғимараттың тағайындалуы	егер таратушы антенналар ғимаратта болса
13	Ғимарат шатырының түрі (тегіс немесе еңіс/градуспен еңіс/, шатырдың қапталған материалын көрсету)	- " -
14	РЭҚ антеннасы орналасатын ғимаратта техникалық қабаттың бар болуы	- " -
15	Үстіңгі жабынның түрі	- " -
16	Ғимараттың төбесінде немесе радиомачтада басқа да таратушы құралдардың бар болуы (операторларды және РЭҚ-ты санамалау)

2. Антеннаның (антенналардың) техникалық сипаттамасы

1	Таратушы радиоэлектрондық құралдың қуаты Вт-пен
2	Таратуға арналған жұмыс жиілілігі (жиіліктердің ауқымы)
3	Антеннаны күшейту коэффициенті (дБ/рет)
4	Антенналық-фидер трактінде қуаттың таратуға арналған шығыны (дБ/рет) (егер деректер болмаса, онда фидердің ұзындығын көрсету керек (таратқыштан антеннаға дейін кабельдер), м және фидердегі қуаттың шығыны, (дБ/метр)
5	Антеннаның тік өлшемі немесе диаметрі
6	Негізгі күлте орнының бұрышы градуспен, (яғни, антеннаның тік жазықтықтағы ең көп сәулелену бағытының бұрышы)
7	Сәулеленудің ең көп азимуты (айналма жұмыс істейтін антенна үшін 0-3600)
8	РТО-ның сәулеленуге арналған жұмыс режимі (тұрақты, қайталама-қысқа мерзімді, импульстік)
9	Антеннаны орналастыру орны және түрі (мысалы, "АБК" төбесінде, "техникалық қабаттың қабырғасындағы тіреуіште" және т.б.)
10	Антенна ілгішінің биіктігі метрмен, м: - жер деңгейінен (әрбір антеннаның фазалық орталығының орналасу биіктігі көрсетіледі) - шатыр деңгейінен (антенна орналасқан шатырдан немесе жақын орналасқан неғұрлым биік ғимараттың шатыры деңгейінен көрсетіледі)
Спутниктік байланыс станциялары үшін қосымша:
11	Антенна айнасын ашу коэффициенті
12	Жердің жасанды серігі, тұрғын нүктесі
13	РТО (РЭҚ) орналасқан орнының географиялық координаттары	ендігі және бойлығы
Радиолокаторлар үшін қосымша:
14	Таратқыштың импульстік қуаты, Вт немесе кВт
15	Импульстердің қайталану жиілігі, Гц
16	Импульстің ұзақтығы, сек.
17	Антеннаның айналу жылдамдығы, айн/мин.	айналатын және сканерлейтін антенналар үшін
18	Айналу кезеңі, сек.
19	Сканерлеу секторы, ғ	сканерлейтін антенналар үшін

Ескертпе:

1. 2-бөлімнің деректерін таратушы антенналардың (таратқыштар) әрқайсысы үшін көрсету керек;

2. Кейбір РЭҚ әсерін бағалау үшін қажетті қосымша деректерді енгізу көзделеді;

3. Антенналардың тік және көлденең жазықтықтағы сәулелену диаграммалары.

Ескертпе: диаграммалардың орнына диаграммаларды сипаттайтын есептеу формулаларына нұсқаулар (сілтемелер) беріледі; бірқалыпты айналма сәулелену антенналары үшін көлденең жазықтықтағы сәулелену диаграммасы талап етілмейді.

4. Іргелес аумақтың жағдайлық жоспары.

Ескертпе: антенналардың орналасу орнын, құрылыстың қабаттылығын, СҚА мен ҚША (қажеттілігіне қарай) және көшелерге, магистральдарға немесе басқа белгілі бағдарларға байланыстылығын көрсете отырып 1:500 – 1:2000 масштабында. Интернет-сайттардың спутник карталарын және дұрыс карта-схемасын негіз ретінде қолдануға рұқсат етіледі. Белгілі бағдарлар болмағанда жоспарда РТО (РЭҚ) тұрған жерінің географиялық координаттары көрсетіледі.

5. Антенналарды тік жазықтықта орналастыру схемасы.

6. РТО (РЭҚ) орналастырудың фотоматериалдары (ұсынылады).

7. Іргелес аумақтағы электр магниттік өрістің деңгейлерін бөлуді есептеу материалдары (таратушы антенналардан БҚА шекарасын);

Ескертпе: есептеу материалдарына мыналар кіреді: есептеу тәртібі мен формулаларының сипаттамасы, есептеулері мен графиктері бар тікелей кестелер (БҚА, СҚА, ҚША өлшемдері), қолданылатын автоматтандырылған есептеу бағдарламаларына сілтеме (бар болған кезде), есептеулер нәтижелері және көзделген қорғау (қауіпсіздік) шаралары бойынша іргелес аумақтағы электр магниттік жағдай туралы қорытындылар, есептеу жүргізген ұйым маманының деректері мен қолы.

"Радиотехникалық объектілерге қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 2-қосымша

Селитебті аумақтағы, демалыс орындарындағы, тұрғын, қоғамдық
және өндірістік үй-жайлардың ішіндегі электр магниттік өрістің
рұқсат етілетін шекті деңгейлері

Жиіліктер диапазоны	30 - 300 кГц	0,3 - 3 МГц	3 - 30 МГц	30 - 300 МГц	0,3 - 300 ГГц
Нормаланатын параметр	Электр өрісінің кернеулігі, Е (Вольт/метр. В/м)				Энергия ағынының тығыздығы, ЭАТ (шаршы сантиметрге микроВатт, мкВт/см2)
Рұқсат етілетін шекті деңгейлер	25	15	10	3	10 25*

Ескертпе:* - айналатын және сканерлейтін антенналардан сәулелену жағдайлары үшін.

"Радиотехникалық объектілерге қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 3-қосымша

Электр өрісінің, магнит өрісінің, электр магниттік
энергия ағыны тығыздығының энергетикалық жүктемесі

30 кГц – 300 МегаГерц жиіліктер ауқымындағы энергетикалық жүктеме мынадай формулалар бойынша есептеледі:

ЭН_Е = Е²*Т; ЭН_Н = Н²* Т (1)

мұндағы: Е – электр өрісінің кернеуі, Вольт/метр (бұдан әрі – В/м); Н – магнит өрісінің кернеуі, Ампер/метр (бұдан әрі – А/м); Т – жұмыс ауысымы кезіндегі әсер ету уақыты, сағат.

0,03 – 3 МГц және 30 - 50 МГц жиіліктер ауқымындағы электр және магнит өрісінің бір уақыттағы әсерін мынадай жағдайда рұқсат етілген деп санау керек:

(ЭН_Е / ЭН_Ерш) + (ЭНн / ЭН_Нрш) < 1 (2)

мұндағы: ЭЖЕшр, ЭЖНшр – энергетикалық жүктеменің рұқсат етілетін шекті мәндері (қосымшаның кестесі бойынша қабылданады).

300 МГц - 300 ГигаГерц (бұдан әрі – ГГц) жиіліктер ауқымындағы энергетикалық жүктеме мынадай формула бойынша есептеледі:

ЭЖ_ЭАТ = ЭАТ · Т (3)

мұндағы: ЭАТ – өріс энергиясы ағынының үстіңгі қабатының тығыздығы, шаршы сантиметрге микроВатт (бұдан әрі – Ватт/см²); Т – жұмыс ауысымы ішіндегі әсер ету уақыты, сағат.

Жұмыс орындарындағы Е, Н және ЭАТ рұқсат етілетін шекті мәндерді рұқсат етілетін энергетикалық жүктемеге және әсер ету уақытына қарай мынадай формула бойынша айқындау қажет:

Ерш = (ЭЖ_Ерш / Т)^0,5; Нрш = (ЭЖН_рш /Т)0,5; АЭТрш = К·ЭЖ_эатрш/Т (4)

мұндағы: Ерш, Нрш, ЭАТрш – электр В/м, магнит А/м өрістерінің және энергия ағыны тығыздығының мкВт/см² рұқсат етілетін шекті мәндері; ЭЖ_Ерш, ЭЖ_Нрш, ЭЖ_эатрш – энергетикалық жүктеменің рұқсат етілетін шекті мәндері (1-кесте бойынша қабылданады); К – биологиялық тиімділіктің бәсеңдеу коэффициенті, мынаған тең: 10 – айналатын және сканерлейтін антенналардан сәулелену үшін және 1 – қалған жағдайларда.

Ескертпе: егер алынған мәндер 1-кестеде көрсетілген Ерш, Нрш, ЭАТрш ең жоғарғы мәндерінен асатын болса, рұқсат етілетін шекті мән ретінде соңғылар қабылданады.

ЭМС қарқындылығына байланысты рұқсат етілетін әсер ету уақыты мынадай формулалар бойынша айқындалады:

Т=ЭЖ_Ерш /Е²; ЭЖн_рш/ Н²; ЭЖэат_рш/ЭАТ (5)

мұндағы: Ерш, Нрш, ЭАТрш – электр, В/м, магнит, А/м және энергия ағыны тығыздығының мкВт/см² рұқсат етілетін шекті мәндері; ЭЖЕрш, ЭЖнрш ЭЖэатрш – энергетикалық жүктеменің рұқсат етілетін шекті мәндері (кесте бойынша қабылданады).

Жұмыс орындарында 30 кГц – 300 ГГц жиіліктер диапазонында
кәсіби әсер ету кезінде электр магниттік өрістердің рұқсат
етілетін шекті деңгейлері

Параметр	Жиіліктер диапазонындағы шекті мәндер (МГц)
	0,03 - 3	3 - 30	30 - 50	50 - 300	300 - 300000
Рұқсат етілетін шекті мән ЭЖЕрш, (В/м)2 сағ.	20000	7000	800	800	-
Рұқсат етілетін шекті мән ЭЖнрш, (А/м)2 ·сағ.	200	-	0,72	-	-
Рұқсат етілетін шекті мән ЭЖэатрш, (мкВт/см2)·сағ.	-	-	-	-	200
Ең жоғарғы РШД Ерш, В/м	500	300	80	80	-
Ең жоғарғы РШД Нрш, А/м	50	-	3	-	-
Ең жоғарғы РШД ЭАТ, мкВт/см2	-	-	-	-	1000

Ескертпе:

1) кестеде көрсетілген диапазондарда жиіліктің төменгі шегі болмайды және жоғарғы шегі кіреді.

2) электр магниттік сәулеленуге кәсіби байланысы жоқ адамдардың болуы мүмкін жұмыс орындарында РШД мәндер кестесінде көрсетілген 0,5 мөлшерінде қабылданады.