ИПС "Әділет"

В соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить:

1) типовые учебные программы по специальности "Морская техника и технологии" (Бакалавриат) (код – 5В071500) согласно приложению 1 к настоящему приказу;

2) типовые учебные программы по специальности "Морская техника и технологии" (Магистратура) (код – 6М071500) согласно приложению 2 к настоящему приказу.

2. Комитету транспорта Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан (Асавбаев А.А.) обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление копии настоящего приказа в печатном и электронном виде на официальное опубликование в периодические печатные издания и информационно-правовую систему "Әділет" в течение десяти календарных дней после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан, а также в Республиканский центр правовой информации в течение пяти рабочих дней со дня получения зарегистрированного приказа для включения в эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан и на интранет-портале государственных органов;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр
по инвестициям и развитию
Республики Казахстан	А. Исекешев

"СОГЛАСОВАН"

Министр образования и науки

Республики Казахстан

________________ Е. Сагадиев

6 апреля 2016 года

Приложение 1
к приказу Министра по
инвестициям и развитию
Республики Казахстан
от 28 мая 2015 года № 662

Типовые учебные программы по специальности
"Морская техника и технологии"
(Бакалавриат)
1. Типовая учебная программа по дисциплине
"Начертательная геометрия и инженерная графика"

1. Типовая учебная программа по дисциплине "Начертательная геометрия и инженерная графика" (код дисциплины – NGIG1201; объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и государственным общеобязательным стандартом высшего образования, утвержденным приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 31 октября 2018 года № 604 "Об утверждении государственных общеобязательных стандартов образования всех уровней образования" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 17669) (далее – Стандарт).

Сноска. Пункт 1 в редакции приказа и.о. Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 06.01.2020 № 2 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Целями программы являются:

1) изучение различных методов изображения пространственных форм на плоскости;

2) формирование и развитие пространственных представлений, связанных с исследованием геометрических свойств фигур и поверхностей по заданным изображениям.

3. В результате изучения дисциплины студент получает знания об основных понятиях и определениях, а также о теоретических основах метода проекцирования.

4. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) решение различных позиционных и метрических задач на комплексном чертеже и в аксонометрии;

2) выполнение различных геометрических построений и проекционных изображений с помощью чертежных и измерительных инструментов;

3) определение геометрической формы простых деталей;

4) изображение пространственных объектов на плоских чертежах, конструирование типовых деталей и их соединений, оформление нормативно-технической документации современными программными средствами подготовки конструкторско-технологической документации;

5) выбор методов инженерного моделирования для решения конкретных технических задач.

5. Программа состоит из следующих разделов:

1) начертательная геометрия: Центральное и параллельное проекцирование. Основные свойства. Координатный метод: комплексный чертеж Монжа, аксонометрия (основные понятия); Точка, прямые, плоскости и многогранники общего и частного положения на эпюре Монжа; Аксонометрическая проекция: Теорема Польке. Косоугольная и прямоугольная аксонометрические проекции. Стандартные виды аксонометрических проекций. Окружность общего и частного положения в аксонометрической проекции; Позиционные задачи: Следы линий и плоскостей. Взаимная параллельность прямых. Взаимная параллельность прямых и плоскостей. Метрические задачи. Метрические свойства прямоугольных проекций. Определение натуральной величины отрезка и углов, наклона его к плоскостям проекции. Расстояние от точки до плоскости; Способы преобразования проекций: Замена плоскостей проекций. Способы замены плоскостей проекций. Способ плоскопараллельного перемещения. Вращение вокруг осей (совмещение). Многогранники. Пересечение многогранников плоскостями и прямыми линиями; Кривые линии: Плоские кривые линии. Пространственные кривые линии. Проекционные свойства кривых линий. Кривые второго порядка. Винтовая линия; Поверхности. Классификация. Определитель: Геометрическая и алгоритмическая части определителя. Кинематический способ задания поверхности; Поверхности вращения: Поверхности вращения второго порядка. Сфера. Конус и цилиндр вращения. Тор. Позиционные задачи на поверхности. Пересечение прямой линии с поверхностью. Способы построения линии пересечения поверхностей (вспомогательные секущие плоскости и поверхности);

2) инженерная графика: Место и роль инженерной графики в изучении других технических дисциплин. Краткая история развития черчения. Требования, предъявляемые к выполнению чертежей; Основная часть: Основные стандарты оформления: чертежи-форматы, масштабы, линии, шрифты, основная надпись. Техника нанесения размеров. Изображения - виды, разрезы, сечения; Резьбовые соединения: Винтовая линия. Винтовые поверхности и резьбы. Винтовая цилиндрическая лента. Прямой геликоид. Наклонный геликоид. Резьбы, условные обозначения и изображения (болт, винт, гайка); Виды типовых соединений: Разъемные: резьбовые (болтовое и другие) шпоночное, штифовое и другие. Неразъемные: сваркой, заклепкой, пайкой и склеиванием; Передачи. Общие виды передачи: Зубчатые передачи. Цилиндрическая зубчатая передача. Коническая зубчатая передача. Червячная зубчатая передача. Модули зубчатых передач; Чертеж сборочной единицы: Спецификация сборочной единицы. Эскиз деталей сборочного чертежа. Чтение и деталирование чертежа общего вида. Выполнение рабочих чертежей деталей по чертежу общего вида.

6. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) Начертательная геометрия:

основные сведения по выполнению графических работ. Стандарты Единой системы конструкторской документации: форматы, масштабы, линии, шрифты чертежные, основная надпись, нанесение размеров;

геометрическое построение: уклоны, конусность, сопряжения;

методы проекцирования: центральные, параллельные, ортогональные. Аксонометрические проекции;

чертежи точки, прямой, плоскости на эпюре Монжа;

изображения: виды, разрезы, сечения;

позиционные задачи точки, прямые и плоскости, их взаимное положение;

позиционные задачи с многогранниками. Пересечение многогранников с прямой и плоскостью;

метрические и позиционные задачи с применением способов преобразования чертежа;

кривые линии и поверхности. Образование поверхностей. Позиционные задачи с кривыми поверхностями.

2) Инженерная графика:

резьбы, условные обозначения и изображения. Разъемные соединения. Болтовое, шпилочное соединения, типовые детали этих соединений;

неразъемные соединения. Сварка, спайка, заклепка и их условные обозначения и изображения на чертеже;

виды передачи. Зубчатые передачи. Выполнение заданий цилиндрических и конических передач;

виды изделий. Виды конструкторской документации. Эскизы, рабочие чертежи;

сборочные чертежи. Спецификация;

чертежи общего вида. Порядок чтения;

деталирование чертежа общего вида.

7. Программа содержит следующий перечень тем самостоятельной работы:

1) точка, прямые, плоскости общего и частного положения на эпюре Монжа;

2) метрические задачи;

3) способы преобразования проекции;

4) многогранники;

5) кривые линии. Проекционные свойства кривых линий. Кривые второго порядка;

6) поверхности. Классификация. Определитель. Геометрическая и алгоритмическая части определителя. Поверхности вращения. Поверхности вращения второго порядка. Сфера. Конус и цилиндр вращения. Тор;

7) изображения: виды, разрезы, сечения;

8) линейчатые поверхности;

9) способы построения линий пересечения поверхностей;

10) аксонометрические проекции;

11) основные сведения по выполнению графических работ. Стандарты Единой системы конструкторской документации: форматы, масштабы, шрифты чертежные, основная надпись, нанесение размеров;

12) геометрические построения: уклоны, конусность, сопряжения;

13) виды изделий. Стадии разработки конструкторской документации;

14) обозначение изделий и конструкторской документации. Классификация деталей;

15) разъемные соединения. Резьбовые, шпоночные, шлицевые, клиновые и другие соединения;

16) образование резьбы. Элементы резьбы. Условные обозначения резьбы. Технологические элементы резьбы;

17) стандартные крепежные детали с резьбой. Соединение деталей болтами, винтами и шпильками;

18) неразъемные соединения. Соединение сваркой, заклепкой, спайкой и склеиванием. Изображение и обозначение сварки на чертеже;

19) передачи зацеплением. Зубчатые передачи. Элементы зубчатых колес;

20) содержание рабочего чертежа. Рабочий чертеж детали. Составление эскизов деталей. Отличие эскиза от рабочего чертежа;

21) сборочная единица. Составные части сборочной единицы. Структурная схема сборочной единицы;

22) составление эскизов деталей сборочной единицы натуры. Последовательность операции при выполнении эскизов. Простейшие приемы обмера деталей;

23) нанесение размеров. Понятие о базах машиностроения. Нормальные, линейные и угловые размеры;

24) спецификация. Нанесение номеров позиции деталей и составление спецификации к сборочному чертежу;

25) сборочный чертеж. Последовательность выполнения сборочного чертежа;

26) изображения соединений деталей, входящих в сборочную единицу.

8. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

объем кредитов – количество унифицированных единиц измерения объема учебной работы обучающегося и преподавателя.

2. Типовая учебная программа по дисциплине
"Математика 1"

9. Типовая учебная программа по дисциплине "Математика 1" (код дисциплины – MAT(І) 1202, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

10. Целями программы являются:

1) овладение фундаментальными понятиями, законами современной математики, приемами и методами решения конкретных задач;

2) развитие математической интуиции;

3) воспитание математической культуры;

4) формирование научного мировоззрения и логического мышления.

11. В результате изучения дисциплины студент получает знания об основных понятиях, определениях, формулах, теоремах и методах решения задач, а также о курсе высшей математики в объеме данной типовой программы.

12. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) умение применять современные математические методы для решения прикладных задач;

2) использование достижений фундаментальной науки для успешного изучения общетеоретических и специальных технических дисциплин, развития математического мышления и логики;

3) выбор методов математического моделирования для решения конкретных технических задач.

13. Программа состоит из следующих разделов:

1) элементы линейной, векторной алгебры и аналитической геометрии: Линейная алгебра: Определители второго и третьего порядка, вычисление и свойства. Понятие матрицы. Размеры матрицы. Равенство матриц. Квадратная матрица. Линейные операции над матрицами. Обратная матрица. Ранг матрицы. Система двух линейных уравнений с двумя неизвестными. Система трех линейных уравнений с тремя неизвестными. Системы n линейных уравнений. Правило Крамера. Решение системы линейных уравнений матричным способом. Теорема Кронеккера-Капелли. Решение систем линейных уравнений методом Гаусса. Векторная алгебра: Векторные и скалярные величины. Векторы и линейные операции над векторами. Линейная зависимость и линейная независимость векторов. Базис пространства. Проекция вектора на ось. Координаты векторов. Скалярное произведение векторов, его механический смысл и свойства. Скалярное произведение векторов в координатной форме. Условие ортогональности двух векторов. Векторное произведение векторов, его геометрический и механический смысл, свойства. Векторное произведение векторов в координатной форме. Компланарность векторов. Условие компланарности трех векторов. Аналитическая геометрия: Различные виды уравнения прямой на плоскости. Различные уравнения плоскости в пространстве. Различные уравнения прямой в пространстве. Прямая и плоскость. Канонические уравнения кривых второго порядка на плоскости. Полярная система координат. Канонические уравнения поверхностей второго порядка;

2) введение в математический анализ: Числовая последовательность: определение, способы задания, ограниченные, неограниченные, возрастающие, убывающие последовательности. Предел числовой последовательности. Свойства переменной, имеющей предел. Бесконечно малые и бесконечно большие величины. Связь переменной, имеющей предел, с бесконечно малой величиной. Правило предельного перехода. Признаки существования пределов. Предел функции. Связь между понятиями предела функции и предела последовательности. Первый замечательный предел. Второй замечательный предел. Непрерывность функции. Классификация точек разрыва функции;

3) дифференциальное исчисление функции одной переменной: Производная функций. Геометрический смысл производной. Основные правила дифференцирования функций. Формула дифференцирования логарифмической функции. Производная сложной функции. Формулы дифференцирования степенной и показательной функций. Обратная функция и ее дифференцирование. Производная обратных тригонометрических функций. Дифференциал функций. Связь дифференциала с производной. Дифференцируемость функций. Непрерывность дифференцируемой функции. Инвариантность формы дифференциала. Геометрический смысл дифференциала. Применение дифференциала к приближенным вычислениям. Производные и дифференциалы высших порядков. Теоремы Ролля, Лагранжа и их геометрический смысл. Теорема Коши. Связь между теоремами Коши, Лагранжа, Ролля. Правило Лопиталя на случай неопределенности. Формула Тейлора. Остаточный член в форме Лагранжа. Формула Маклорена. Разложение элементарных функций по формуле Маклорена. Возрастание и убывание функций. Экстремумы функции. Теорема о необходимом условии экстремума функции. Критические точки. Интервалы монотонности. Теоремы о возрастании и убывании функции. Теоремы о достаточном условии экстремума по первой и второй производной. Наименьшее и наибольшее значение функции на отрезке. Выпуклость и вогнутость графика функции. Точки перегиба. Асимптоты графика функции. Вертикальные и наклонные асимптоты. Общая схема исследования функции и построение графика;

4) комплексные числа и многочлены: Мнимая единица и комплексные числа. Действия над комплексными числами. Алгебраическая и тригонометрическая форма комплексного числа. Формула Эйлера. Показательная форма комплексного числа. Действия над комплексными числами в показательной форме: умножение, деление, возведение в целую степень. Извлечение корня из комплексного числа. Многочлен. Корни многочлена. Теорема Безу. Условие равенства двух многочленов. Формулировка основной теоремы алгебры. Разложение многочлена на множители. Кратные корни многочлена;

5) интегральное исчисление функции одной переменной: Первообразная функции и неопределенный интеграл. Свойства и таблица неопределенных интегралов. Основные методы интегрирования: метод непосредственного интегрирования, метод разложения. Метод интегрирования по частям, метод замены переменной. Интегрирование рациональных дробей. Интегрирование иррациональных выражений. Интегрирование рациональных тригонометрических выражений. Задачи из геометрии, физики, механики, приводящие к понятию определенного интеграла. Свойства определенного интеграла. Формула Ньютона-Лейбница. Замена переменной и интегрирование по частям в определенном интеграле. Приложение определенного интеграла к вычислению площадей плоских фигур, длина дуги, объем тела вращения и площадей поверхностей. Приложение определенного интеграла к решению задач механики и физики: вычисление статистических моментов, моментов инерции, координат центра тяжести, работы. Несобственные интегралы. Приложение определенного интеграла в приближенных вычислениях.

14. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) определители и свойства. Минор. Алгебраические дополнения;

2) матрицы. Обратная матрица. Ранг матрицы;

3) решение систем линейных алгебраических уравнений;

4) линейные операции над векторами. Линейная зависимость и линейная независимость векторов;

5) скалярное, векторное и смешанное произведения векторов;

6) уравнения прямой на плоскости. Взаимное расположение прямой;

7) уравнения плоскости и прямой в пространстве и их взаимное расположение;

8) кривые и поверхности второго порядка;

9) вычисление предела числовой последовательности. Предел функции. Замечательные пределы. Непрерывность функции. Классификация точек разрыва;

10) правила дифференцирования функций. Геометрический и механический смысл производной. Дифференциал функции. Производные и дифференциалы высших порядков;

11) полное исследование функции. Наименьшее и наибольшее значения функции;

12) комплексное число и арифметические действия над ним;

13) неопределенный интеграл и свойства. Основные методы интегрирования;

14) определенный интеграл и свойства. Основные методы интегрирования;

15) приложения определенного интеграла. Несобственные интегралы. Приложение определенного интеграла в приближенных вычислениях.

15. Программа содержит следующий перечень тем самостоятельной работы:

1) вычисление определителей;

2) линейные операции над матрицами. Нахождение обратной матрицы;

3) методы решения систем линейных алгебраических уравнений;

4) линейные операции над векторами;

5) скалярное, векторное и смешанное произведения векторов;

6) уравнения прямой на плоскости;

7) уравнения плоскости в пространстве;

8) кривые второго порядка;

9) методы вычисления предела функции. Непрерывность функции;

10) правила дифференцирования функций;

11) экстремумы функции. Наименьшее и наибольшее значения функции;

12) алгебраическая и тригонометрическая форма комплексного числа. Показательная форма комплексного числа;

13) неопределенный интеграл. Метод интегрирования по частям, метод замены переменной;

14) определенный интеграл и свойства. Формула Ньютона-Лейбница;

15) несобственные интегралы;

16) определители n-порядка;

17) вычисление ранг матрицы;

18) решение систем линейных алгебраических уравнений;

19) линейная зависимость и линейная независимость векторов. Собственные значения и собственные векторы;

20) скалярное, векторное и смешанное произведения векторов. Нахождения площади параллелограмма, треугольника, объем пирамиды;

21) уравнения прямой на плоскости. Взаимное расположение прямых;

22) уравнения плоскости и прямой в пространстве и их взаимное расположение;

23) канонические уравнения кривых второго порядка. Полярная координата;

24) вычисление предела функции. Непрерывность функции. Классификация точек разрыва;

25) применение дифференциала к приближенным вычислениям. Производные и дифференциалы высших порядков;

26) общая схема исследования функции и построение графика;

27) многочлен. Корни многочлена. Теорема Безу. Условие равенства двух многочленов. Формулировка основной теоремы алгебры. Разложение многочлена на множители. Кратные корни многочлена;

28) неопределенный интеграл. Интегрирование рациональных дробей. Интегрирование иррациональных выражений. Интегрирование рациональных тригонометрических выражений;

29) определенный интеграл. Основные методы интегрирования;

30) приложение определенного интеграла к вычислению площадей плоских фигур, длина дуги, объем тела вращения и площадей поверхностей.

16. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

3. Типовая учебная программа по дисциплине
"Математика 2"

17. Типовая учебная программа по дисциплине "Математика 2" (код дисциплины – MAT (ІІ) 1203, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

18. Целями программы являются:

1) развитие математической интуиции и умения использовать изученные математические методы в решении задач прикладного характера, связанных с будущей специальностью студента;

2) воспитание математической культуры.

19. В результате изучения дисциплины студент получает знания об основных понятиях, определениях, формулах, теоремах и методах решения задач, а также о курсе высшей математики в объеме данной типовой программы.

20. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) применение современных математических методов для решения прикладных задач;

3) выбор методов математического моделирования для решения конкретных технических задач.

21. Программа состоит из следующих разделов:

1) дифференциальное исчисление функции многих переменных: Функция многих переменных. Область определения. Предел, непрерывность, дифференцируемость функции многих переменных. Полный дифференциал, его геометрический смысл, приложение. Касательная плоскость и нормаль к поверхности. Частные производные. Дифференциалы высших порядков. Экстремум функции многих переменных. Необходимые и достаточные условия экстремума. Нахождение наибольшего и наименьшего значений функций многих переменных, заданных в замкнутой области;

2) кратные интегралы: Двойной интеграл. Тройной интеграл. Выражение кратного интеграла в декартовых, полярных, цилиндрических, сферических координатах через повторный интеграл. Понятие криволинейного и поверхностного интегралов, свойства и их вычисление. Работа сил перемещения в плоском поле. Формулы Грина, Стокса и Остроградского;

3) дифференциальные уравнения: Дифференциальные уравнения. Основные понятия. Задача Коши. Частные, общие и особые решения. Дифференциальные уравнения 1-порядка. Уравнения с разделяющимися переменными. Однородные дифференциальные уравнения 1-порядка. Линейные уравнения 1-порядка и способы его решения. Уравнение Бернулли. Уравнение полных дифференциалов. Дифференциальные уравнения высших порядков. Линейные однородные дифференциальные уравнения и методы их решения. Определитель Вронского. Линейные однородные дифференциальные уравнения с постоянными коэффициентами. Линейные неоднородные дифференциальные уравнения с постоянными коэффициентами;

4) ряды: Основные понятия. Числовой ряд. Сходимость и сумма. Свойства сходящих рядов. Признаки сравнения. Достаточные признаки сходимости знакоположительных рядов. Знакочередующиеся ряды. Теорема Лейбница. Абсолютная и условная сходимость. Теорема о возможности перестановки членов абсолютно сходящегося ряда. Функциональные ряды. Степенные ряды. Теорема Абеля. Радиус и интервал сходимости степенного ряда. Ряд Тейлора. Разложение элементарных функций в ряд Маклорена. Ряд Фурье. Простейшие свойства периодических функций. Ортогональная система функций. Разложение в ряд Фурье четных и нечетных периодических функций, заданных на интервале. Разложение в ряд Фурье функции с произвольным периодом. Интегралы, зависящие от параметра. Непрерывность. Дифференцирование и интегрирование по параметру. Интеграл Фурье. Преобразование Фурье, его свойства и применения;

5) элементы теории вероятностей и математической статистики: Случайные события и статистические закономерности. Алгебра событий. Различные определения вероятности: классическое, геометрическое, статическое. Теорема о сложении вероятностей несовместных событий. Полная группа событий, противоположные события. Теорема о сумме вероятностей событий, образующих полную группу. Теорема умножения вероятностей. Формула полной вероятности. Теорема гипотез. Формула Бернулли. Наивероятнейшее число наступлений события при повторении испытаний. Локальная теорема Лапласа. Интегральная теорема Лапласа. Вероятность отклонения относительной частоты от постоянной вероятности в независимых испытаниях. Случайные величины, виды случайных величин. Математическое ожидание и его свойства. Дисперсия и ее свойства. Среднее квадратическое отклонение. Начальные и центральные моменты. Закон больших чисел. Неравенство Чебышева. Теорема Чебышева. Функция распределения, свойства. Виды распределения: биномиальное, нормальное, равномерное, показательное. Плотность распределения непрерывной случайной величины, ее свойства. Числовые характеристики непрерывных случайных величин. Понятие выборки. Точечные оценки неизвестных параметров распределения по выборке. Принцип наибольшего правдоподобия. Метод наименьших квадратов. Понятие о доверительных интервалах и статистическая проверка гипотез.

22. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) частные производные и полный дифференциал. Экстремум функции двух переменных;

2) вычисление двойного, тройного интеграла в декартовых, полярных, цилиндрических и сферических координатах;

3) приложения двойного и тройного интегралов к вычислению объемов тел, моментов, координат центра тяжести;

4) различные типы дифференциальных уравнений первого порядка;

5) дифференциальные уравнения высших порядков, допускающих понижение порядка;

6) линейные однородные дифференциальные уравнения высших порядков с постоянными коэффициентами;

7) линейные неоднородные дифференциальные уравнения высших порядков с постоянными коэффициентами;

8) различные признаки сходимости числовых рядов;

9) функциональный ряд. Область сходимости функционального ряда;

10) радиус и интервал сходимости степенного ряда;

11) разложение элементарных функций в ряд Маклорена;

12) разложение в ряд Фурье 2р-периодических функций. Ряды Фурье четных и нечетных функций. Ряд Фурье функции с произвольным периодом;

13) задачи на классическое определение вероятности. Теоремы сложения и умножения вероятностей;

14) полная вероятность. Формула Бернулли. Теоремы Лапласа;

15) числовые характеристики дискретных и непрерывных случайных величин;

16) элементы методы выборки. Статистические оценки параметров распределения;

17) метод наименьших квадратов. Статистическая проверка гипотез.

23. Программа содержит следующий перечень тем самостоятельной работы:

1) функции двух переменных. Частные производные. Экстремумы;

2) производная по направлению. Градиент. Уравнение касательной плоскости на поверхности;

3) экстремум функции двух переменных;

4) вычисление двойного, тройного интеграла в декартовых, полярных, цилиндрических и сферических координатах;

5) приложения кратных интегралов в геометрии и механике;

6) различные типы дифференциальных уравнений первого порядка;

7) дифференциальные уравнения высших порядков;

8) линейные однородные и неоднородные дифференциальные уравнения высших порядков с постоянными коэффициентами;

9) различные признаки сходимости числовых рядов;

10) приложения рядов к приближенным вычислениям;

11) условная вероятность. Теоремы сложения и умножения вероятностей;

12) полная вероятность. Формула Байеса;

13) повторение испытаний. Формула Бернулли;

14) статистическое распределение. Эмпирические функции распределения;

15) статистические оценки параметров распределения;

16) функция многих переменных. Формулы Тейлора и Маклорена;

17) локальные и глобальные экстремумы функций многих переменных (в замкнутой области);

18) приложения кратных интегралов;

19) метод изоклин - приближенный графический метод решения обыкновенных дифференциальных уравнений 1-порядка;

20) дифференциальное уравнение, не разрешенное относительно производной. Уравнения Лагранжа и Клеро;

21) приложения дифференциальных уравнений;

22) система дифференциальных уравнений с постоянными коэффициентами. Характеристическое уравнение;

23) различные признаки сходимости числовых рядов;

24) область сходимости функционального ряда;

25) приложения рядов к приближенным вычислениям;

26) локальная теорема Лапласа. Интегральная теорема Лапласа;

27) теорема Бернулли. Закон Пуассона;

28) закон больших чисел. Предельные теоремы теории вероятности;

29) критерии согласия Пирсона и Колмогорова. Приложения;

30) понятие о доверительных интервалах и статистическая проверка гипотез.

24. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

4. Типовая учебная программа по дисциплине
"Физика"

25. Типовая учебная программа по дисциплине "Физика" (код дисциплины – FIZ 1204, объем кредитов – 4) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

26. Целями программы являются:

1) ознакомление студентов с современной физической картиной мира;

2) изучение теоретических методов анализа физических явлений;

3) обучение грамотному применению положений фундаментальной физики к научному анализу ситуаций, с которыми бакалавру придется сталкиваться на производстве;

4) выработка у студентов основ естественно-научного мировоззрения и ознакомление их с историей развития физики и основных ее открытий.

27. В результате изучения дисциплины студент получает знания о границах применимости различных физических понятий, явлений законов и теорий, а также об основных физических явлениях и законах классической и современной физики.

28. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) использование современных физических явлений и законов в практической деятельности и интерпретация результатов физического эксперимента;

2) решение конкретных задач физики и проведения физического эксперимента.

29. Программа состоит из следующих разделов:

1) механика: Механическое движение как простейшая форма движения материи. Пространство и время. Система отсчета. Понятие материальной точки. Кинематическое описание движения материальной точки. Закон движения. Уравнение траектории. Скорость и ускорение как производная радиус-вектора по времени. Элементы кинематики вращательного движения. Скорость и ускорение при криволинейном движении. Угловая скорость и угловое ускорение; Динамика материальной точки и твердого тела: Масса. Сила. Законы Ньютона. Виды сил в механике. Гравитационные силы. Закон всемирного тяготения. Силы упругости. Закон Гука. Силы трения. Инерциальные системы отсчета. Механический принцип относительности. Преобразования Галилея. Неинерциальные системы отсчета. Понятие абсолютно твердого тела. Момент силы и момент инерции твердого тела. Уравнение динамики вращательного движения твердого тела относительно неподвижной оси. Теорема Штейнера; Законы сохранения: Законы сохранения как следствие симметрий пространства и времени. Система материальных точек. Внешние и внутренние силы. Центр масс (центр инерции) механической системы. Закон сохранения импульса как фундаментальный закон природы. Энергия как универсальная мера различных форм движения и взаимодействия. Работа силы и ее выражение через криволинейный интеграл. Мощность. Кинетическая энергия механической системы и ее связь с работой внешних и внутренних сил, приложенных к системе. Потенциальная энергия материальной точки во внешнем силовом поле и ее связь с силой, действующей на материальную точку. Консервативные и неконсервативные силы. Движение в центральном поле сил. Закон сохранения энергии в механике. Момент импульса. Закон сохранения момента импульса; Элементы специальной теории относительности: Постулаты Эйнштейна. Преобразования Лоренца. Инварианты преобразований. Релятивистский закон сложения скоростей. Релятивистское преобразование импульса и энергии; Элементы механики сплошных сред: Понятие сплошной среды. Общие свойства жидкостей и газов. Идеальная и вязкая жидкость. Уравнение Бернулли. Ламинарное и турбулентное течение жидкости. Формула Стокса. Формула Пуазейля. Упругие напряжения. Энергия упругодеформированного тела; Колебания и волны: Общие характеристики гармонических колебаний. Колебания груза на пружине. Математический маятник. Физический маятник. Сложение колебаний. Векторная диаграмма. Коэффициент затухания. Логарифмический декремент затухания. Вынужденные колебания под действием синусоидальной силы. Амплитуда и фаза вынужденных колебаний. Резонанс. Автоколебания. Волновые процессы. Основные характеристики волнового движения. Уравнение волны. Плоская волна. Бегущие и стоячие волны. Фазовая скорость. Эффект Допплера. Звук. Ультразвук;

2) молекулярная физика и термодинамика: Основы молекулярно-кинетической теории. Молекулярно-кинетический смысл температуры. Средняя кинетическая энергия молекул идеального газа. Термодинамические параметры. Равновесные состояния и процессы, их изображение на термодинамических диаграммах. Газовые законы. Уравнение состояния идеального газа. Число степеней свободы. Распределение энергии по степеням свободы. Внутренняя энергия идеального газа. Молекулярно-кинетическая теория теплоемкости идеальных газов и ее ограниченность; Статистические распределения: Вероятность и флуктуации. Распределение Максвелла. Скорости теплового движения частиц. Распределение Больцмана для частиц во внешнем потенциальном поле; Основы термодинамики: Первое начало термодинамики. Изопроцессы. Обратимые и необратимые тепловые процессы, равновесные состояния. Цикл Карно и коэффициент его полезного действия. Теорема Карно. Приведенная теплота. Теорема Клаузиуса. Энтропия. Термодинамические потенциалы. Второе начало термодинамики и его физический смысл. Статистическое толкование второго начала термодинамики. Энтропия открытой нелинейной системы. Связь энтропии с вероятностью состояния. Самоорганизующиеся системы; Явления переноса: Общая характеристика явлений переноса. Среднее число столкновений и средняя длина свободного пробега. Время релаксации. Явления переноса в неравновесных термодинамических системах. Молекулярно-кинетическая теория явлений переноса: теплопроводность, вязкое трение, диффузия. Коэффициенты переноса; Реальные газы: Эффективный диаметр молекул. Силы межмолекулярного взаимодействия. Уравнение Ван-дер-Ваальса. Изотермы Ван-дер-Ваальса. Фазовые переходы первого и второго рода. Фазовые равновесия и фазовые превращения. Уравнение Клапейрона-Клаузиуса. Критическая точка. Метастабильные состояния. Тройная точка;

3) электричество и магнетизм: Взаимодействие электрических зарядов. Закон сохранения электрических зарядов. Электрическое поле. Напряженность электрического поля. Принцип суперпозиции. Электрическая диполь. Поток вектора. Теорема Гаусса. Применение теоремы Гаусса к расчету напряженности электрических полей. Работа электрического поля. Циркуляция вектора напряженности электрического поля. Потенциал. Связь потенциала с напряженностью электростатического поля. Проводники в электростатическом поле. Электрическое поле в проводнике и вблизи от поверхности проводника. Электроемкость. Конденсаторы. Емкость конденсаторов различной геометрической конфигурации. Диэлектрики в электростатическом поле. Поляризационные заряды. Поляризованность. Типы диэлектриков. Диэлектрическая восприимчивость вещества. Электрическое смещение. Условия на границе раздела двух диэлектриков. Энергия взаимодействия электрических зарядов. Энергия заряженного конденсатора и системы проводников. Энергия электростатического поля. Объемная плотность энергии электростатического поля; Постоянный электрический ток: Общие характеристики и условия существования электрического тока. Классическая электронная теория электропроводности металлов. Законы Ома и Джоуля-Ленца в дифференциальной форме. Сторонние силы. Обобщенный закон Ома для участка цепи с гальваническим элементом. Правила Кирхгофа. Электрический ток в газе и электрический ток в плазме; Магнитное поле: Вектор магнитной индукции. Принцип суперпозиции. Закон Био-Савара-Лапласа. Расчеты магнитных полей простейших систем. Сила Лоренца. Движение заряженной частицы в магнитном поле. Эффект Холла. Сила Ампера. Виток с током в магнитном поле. Момент сил, действующий на рамку. Магнитный поток. Теорема Гаусса для магнитного поля. Работа по перемещению проводника с током в магнитном поле; Магнитное поле в веществе: Магнетики. Виды магнетиков. Диамагнетики. Парамагнетики. Ферромагнетики. Магнитный гистерезис. Температура Кюри. Граничные условия на границе двух сред. Закон полного тока для магнитного поля в веществе; Явление электромагнитной индукции: Основной закон электромагнитной индукции. Правило Ленца. Явления взаимной индукции и самоиндукции. Индуктивность длинного соленоида. Коэффициент взаимной индукции. Магнитная энергия тока. Плотность энергии магнитного поля; Уравнения Максвелла: Фарадеевская и максвелловская трактовка явления электромагнитной индукции. Ток смещения. Система уравнений Максвелла. Относительность электрических и магнитных полей. Векторный и скалярный потенциалы. Волновое уравнение. Скорость распространения электромагнитного возмущения; Электромагнитные колебания: Колебательный контур. Свободные и вынужденные электромагнитные колебания. Резонанс. Переменный электрический ток. Закон Ома для переменного тока. Резонанс напряжений и токов;

4) оптика: Свойства электромагнитных волн. Плотность потока электромагнитной энергии. Вектор Умов-Пойнтинга. Излучение диполя; Понятие о геометрической (лучевой) оптике: Законы отражения и преломления. Явление полного отражения. Фотометрия; Характеристики световых волн: Волновой пакет. Групповая скорость. Интерференция световых волн. Когерентность. Интерферометры; Дифракция волн: Принцип Гюйгенса-Френеля. Метод зон Френеля. Дифракция Френеля. Дифракция Фраунгофера. Дифракция на одной и на многих щелях. Спектральное разложение. Голография; Электромагнитные волны в веществе: Рассеяние света в веществе. Давление света. Дисперсия света. Поглощение (абсорбция) света. Рассеяние света. Поляризация света. Способы получения поляризованного света;

5) квантовая физика: Проблемы излучения абсолютно черного тела. Квантовая гипотеза и формула Планка. Фотоны. Энергия и импульс световых квантов; Экспериментальное обоснование основных идей квантовой теории: Фотоэффект. Рентгеновское излучение. Эффект Комптона. Линейчатые спектры атомов. Постулаты Бора; Корпускулярно-волновой дуализм: Гипотеза Де-Бройля. Дифракция электронов. Волновые свойства микрочастиц и соотношение неопределенностей. Принцип соответствия. Статистический смысл волновой функции; Временное и стационарное уравнения Шредингера: Частица в одномерной и прямоугольной потенциальных ямах. Прохождение частицы через потенциальный барьер; Атом и молекула водорода в квантовой теории: Уравнение Шредингера для атома водорода. Водородоподобные атомы. Энергетические спектры. Ширина уровней. Пространственное квантование. Квантовые числа. Принцип Паули; Элементы квантовой электроники: Спонтанное и вынужденное излучение. Лазеры; Элементы квантовой статистики: Фазовое пространство. Элементарная ячейка. Понятие о квантовых статистиках Бозе-Эйнштейна и Ферми-Дирака. Квазичастицы. Определения и виды квазичастиц; Конденсированные состояния: Элементы структурной кристаллографии. Методы исследования кристаллических структур. Теплоемкость кристаллической решетки. Фононный газ; Электроемкость металлов: Носители тока как квазичастицы. Энергетические зоны в кристаллах. Низкоразмерные системы. Уровень Ферми. Поверхность Ферми. Металлы, диэлектрики и полупроводники в зонной теории. Понятие электронной и дырочной проводимости. Собственная и примесная проводимость. Явление сверхпроводимости. Квантовые представления о свойствах ферромагнетиков. Обменное взаимодействие. Температура Кюри. Намагничивание ферромагнетиков;

6) атомное ядро и элементарные частицы: Строение и атомных ядер. Ядерные силы. Обменный характер ядерных сил. Закономерности альфа-, бета- и гамма- излучений. Ядерные реакции. Радиоактивное превращение атомных ядер. Реакция ядерного деления. Цепная реакция деления. Ядерный реактор. Реакции синтеза. Проблема источников энергии; Элементарные частицы: Лептоны, адроны, кварки. Сильное, электромагнитное, слабое, гравитационное взаимодействия. Понятие об основных проблемах современной физики и астрофизики.

30. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) кинематика;

2) динамика материальной точки;

3) динамика твердого тела;

4) законы сохранения;

5) элементы специальной теории относительности;

6) механические колебания и волны;

7) молекулярно-кинетическая теория. Статистические распределения;

8) основы термодинамики;

9) явления переноса. Реальные газы;

10) электростатическое поле в вакууме;

11) проводники и диэлектрики в электростатическом поле;

12) постоянный электрический ток;

13) магнитное поле в вакууме. Магнитное поле в веществе;

14) электромагнитная индукция. Уравнения Максвелла;

15) электромагнитные колебания. Переменный электрический ток;

16) электромагнитные волны;

17) геометрическая оптика. Фотометрия;

18) интерференция волн;

19) дифракция волн;

20) поляризация света. Дисперсия и распространение света в веществе. Закон Бугера и поглощение света;

21) квантовая физика. Тепловое излучение. Энергия и импульс фотона;

22) фотоэффект. Эффект Комптона;

23) корпускулярно-волновой дуализм. Волны де-Бройля. Соотношение неопределенностей Гейзенберга;

24) атом и молекула водорода в квантовой теории. Сериальные закономерности;

25) рентгеновское излучение. Формула Мозли;

26) лазеры;

27) конденсированное состояние;

28) физика твердого тела. Элементы зонной теории. Тепловые, электрические и магнитные свойства твердых тел;

29) атомное ядро;

30) классификация элементарных частиц.

31. Программа содержит следующий перечень тем лабораторных занятий:

1) статистическая обработка результатов измерений;

2) определение ускорения свободного падения;

3) определение ускорения силы тяжести при помощи оборотного маятника;

4) определение момента инерции и проверка теоремы Штейнера;

5) изучение законов колебания физического маятника;

6) определение момента инерции маятника Максвелла;

7) определение коэффициента вязкости жидкости методом Стокса;

8) определение отношения методом Клемана-Дезорма;

9) изучение электростатического поля;

10) определение неизвестного сопротивления мостом постоянного тока;

11) определение горизонтальной составляющей магнитного поля Земли;

12) определение индуктивности катушки;

13) основы фотометрии. Исследование фотометрических характеристик;

14) исследование явления дифракции света;

15) поляризация света. Проверка законов Малюса;

16) изучение основных законов внешнего фотоэффекта;

17) изучение законов теплового излучения;

18) определение постоянной Стефана-Больцмана.

32. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

5. Типовая учебная программа по дисциплине
"Электротехника и основы электроники"

33. Типовая учебная программа по дисциплине "Электротехника и основы электроники" (код дисциплины – ЕОЕ 2205, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

34. Целью программы является теоретическая и практическая подготовка в области электротехники и электроники для применения полученных знаний в дальнейшей профессиональной деятельности.

35. В результате изучения дисциплины студент получает знания о принципах формирования электрических и магнитных цепей, устройстве и принципе работы электрических и электронных устройств, принципах создания электронных приборов и устройств, основных методах анализа электрического состояния цепей, машин и аппаратов, методах расчета электрических цепей.

36. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) пользование методами составления и решения уравнений, описывающих состояние сложных электрических цепей, расчета магнитных цепей, измерения параметров электрических цепей и неэлектрических величин;

2) организация измерительного эксперимента, анализ состояния электрических и магнитных цепей с использованием аналитических и графоаналитических методов, использование стандартной терминологии, определений, обозначений и единиц физических величин, оформление чертежей и электрических схем.

37. Программа состоит из следующих разделов:

1) линейные электрические цепи: Основные сведения об элементах электрической цепи. Законы Ома и Кирхгофа. Баланс мощностей. Методы расчета цепей постоянного тока: метод эквивалентных преобразований, метод применения законов Кирхгофа, метод контурных токов. Линейные электрические цепи переменного тока. Основные сведения об однофазном синусоидальном токе. Формы представления синусоидального тока. Потребители переменного тока. Мощность в цепях переменного тока. Последовательное и параллельное соединение потребителей в цепях переменного тока. Явления резонанса в цепях переменного тока. Трехфазная система переменного тока. Соединение обмоток трехфазных генераторов звездой и треугольником. Соединение потребителей в трехфазную цепь звездой и треугольником. Мощность трехфазной цепи;

2) магнитные цепи: Магнитные материалы. Явление гистерезиса. Законы магнитных цепей. Неразветвленные и разветвленные магнитные цепи. Расчет магнитной цепи;

3) нелинейные цепи: Понятие о нелинейных элементах. Вольт амперные характеристики нелинейных элементов. Нелинейные цепи постоянного тока. Нелинейные цепи переменного тока;

4) трансформаторы: Назначение, устройство, принцип действия трансформаторов. Уравнения электрического состояния. Режим холостого хода. Режим работы под нагрузкой. Приведенный трансформатор. Схема замещения и векторная диаграмма трансформатора. Опыты холостого хода и короткого замыкания. Потери и коэффициент полезного действия в трансформаторах. Внешняя характеристика трансформаторов. Напряжение вторичной обмотки трансформатора. Автотрансформаторы. Трехфазные трансформаторы. Измерительные трансформаторы;

5) электрические машины: Машины постоянного тока. Устройство и принцип действия машин постоянного тока. Работа машин постоянного тока в режиме генератора и двигателя. Механические характеристики двигателей постоянного тока. Электрические машины переменного тока. Вращающееся магнитное поле. Назначение конструктивных элементов и принцип действия трехфазного асинхронного двигателя. Механические характеристики асинхронного двигателей. Пуск, регулирование частоты вращения и тормозные режимы работы асинхронного двигателя. Синхронные машины. Синхронные генераторы: устройство, принцип действия. Характеристики синхронных генераторов. Синхронные двигатели: устройство, принцип действия, и области применения. Пуск синхронных двигателей. Электрические машины автоматических устройств: устройство, принцип работы, применение;

6) аппаратура защиты и управления: Предохранители. Автоматические воздушные выключатели. Контакторы, магнитные пускатели, контроллеры, реле. Схемы управления электродвигателями;

7) электрические измерения: Основные понятия и погрешности измерении. Аналоговые электромеханические приборы. Принцип действия, структурная схема прибора, общие узлы. Шунты и добавочные сопротивления. Электронные измерительные приборы. Электронный осциллограф. Принцип действия и назначение элементов. Применение осциллографа для измерении электрических величин. Цифровые измерительные приборы. Основные понятия и определения. Классификация цифровых измерительных приборов, основные характеристики. Структурные схемы и принцип действия цифровых измерительных приборов. Измерение электрических и неэлектрических величин. Понятие об информационно-измерительных системах;

8) основы электроники: Физические основы полупроводниковых приборов. Полупроводниковые диоды: классификация, характеристики, маркировка, параметры. Биполярные и полевые транзисторы: назначение, принцип действия, классификация, область применения, маркировка. Тиристоры. Интегральные схемы: общие понятия и классификация. Электронные усилители: классификация, параметры. Усилительные каскады на биполярных транзисторах. Операционные усилители. Вторичные источники питания. Выпрямители, сглаживающие фильтры. Логические элементы и схемы. Основные логические элементы. Общие сведения о микропроцессорах.

38. Программа содержит следующий перечень тем лабораторных занятий:

1) исследование линейной электрической цепи постоянного тока;

2) пассивный двухполюсник в цепи синусоидального тока;

3) последовательное соединение элементов в цепи синусоидального тока;

4) параллельное соединение элементов в цепи синусоидального тока;

5) исследование резонансных режимов в цепи синусоидального тока;

6) исследование трехфазной цепи переменного тока при соединении приемников звездой;

7) исследование трехфазной цепи переменного тока при соединении приемников треугольником;

8) исследование режимов работы однофазного трансформатора;

9) испытание двигателя постоянного тока;

10) испытание асинхронного двигателя;

11) применение осциллографа для измерении электрических величин;

12) исследование полупроводниковых диодов;

13) исследование биполярных транзисторов;

14) исследование полевых транзисторов;

15) исследование схем однофазных полупроводниковых выпрямителей.

39. Программа содержит следующий перечень тем заданий для самостоятельной работы:

1) расчет разветвленной цепи постоянного тока;

2) расчет разветвленной цепи переменного тока;

3) расчет трехфазной цепи переменного тока;

4) расчет параметров трансформаторов;

5) расчет параметров двигателей постоянного тока;

6) расчет параметров асинхронных двигателей;

7) расчет усилителей на биполярных транзисторах.

40. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

6. Типовая учебная программа по дисциплине
"Теоретическая механика"

41. Типовая учебная программа по дисциплине "Теоретическая механика" (код дисциплины – TM 2206, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

42. Целями программы являются:

1) формирование основных понятий широкого круга явлений, относящихся к простейшей форме движения – механическому движению;

2) развитие у студентов логического мышления, усвоение студентами фундаментальных законов механического движения и равновесия материальных тел.

43. В результате изучения дисциплины студент получает знания об основных понятиях и аксиомах механики, способах преобразования системы сил, условиях равновесия твердых тел под действием сил, способах задания движения точки, ее скорости и ускорения, поступательном, вращательном и плоском движении тела, сложном движении точки, основных задачах динамики точки, геометрии масс механической системы, общих теоремах динамики.

44. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) схематизация механических явлений, представляя конкретные механические задачи в абстрактной форме, пользование математическими методами при решении инженерных задач;

2) выбор и рационализация режимов эксплуатации технологического оборудования.

45. Программа состоит из следующих разделов:

1) статика: Основные понятия статики: абсолютно твердое тело, сила, эквивалентные и уравновешенные системы сил, равнодействующая. Аксиомы статики. Связи и реакции связей. Основные виды связей и их реакции. Сходящаяся система сил, условия равновесия системы сходящихся сил. Теорема о трех силах; Алгебраический и векторный момент силы относительно центра. Момент силы относительно оси. Пара сил. Алгебраический и векторный момент пары сил. Эквивалентность пар. Сложение пар сил. Условия равновесия системы пар; Приведение системы сил к данному центру. Лемма о параллельном переносе силы. Теорема о приведении произвольной системы сил к данному центру. Главный вектор и главный момент системы сил; Векторные условия равновесия произвольной системы сил. Аналитические условия равновесия различных систем сил. Теорема Вариньона о моменте равнодействующей; Трения скольжения, законы Кулона. Коэффициент трения скольжения. Угол и конус трения. Область равновесия; Приведение системы параллельных сил к равнодействующей. Центр параллельных сил, его радиус-вектор и координаты. Центр тяжести твердого тела; центр тяжести объема, площади и линии. Способы определения положения центров тяжести тел. Центры тяжестей некоторых однородных тел: треугольник, дуга окружности, сектор крута;

2) кинематика: Предмет и задачи кинематики. Абсолютное пространство и универсальное время в классической механике. Относительность механического движения. Система отсчета. Задачи кинематики; Кинематика точки. Векторный, координатный и естественный способы задания движения точки. Траектория, скорость и ускорение точки; Кинематика твердого тела. Виды движения твердого тела. Теорема о проекциях скоростей точек твердого тела на ось, проходящую через эти точки. Поступательное движение твердого тела. Теорема о траекториях, скоростях и ускорениях точек твердого тела при поступательном движении; Вращение твердого тела вокруг неподвижной оси. Уравнение вращательного движения тела. Угловая скорость и угловое ускорение тела. Скорость и ускорение точки твердого тела, вращающегося вокруг неподвижной оси. Векторы угловой скорости и углового ускорения тела. Выражение скорости точки вращающегося тела и ее вращательного и осестремительного ускорений в виде векторных произведений; Плоскопараллельное движение твердого тела. Уравнения движения плоской фигуры. Разложение движения плоской фигуры на поступательное вместе с полюсом и вращательное вокруг полюса. Независимость угловой скорости и углового ускорения фигуры от выбора полюса. Теорема о скоростях точек плоской фигуры. Теорема о проекциях скоростей двух точек фигуры. Мгновенный центр скоростей; определение с его помощью скоростей точек плоской фигуры. Определение ускорения любой точки плоской фигуры; Сложное движение точки. Абсолютное и относительное движения точки; переносное движение. Теорема о сложении скоростей. Теорема Кориолиса о сложении ускорений; определение кориолисова ускорения. Случай поступательного переносного движения;

3) динамика: Введение в динамику. Основные понятия и определения: масса, материальная точка, силы постоянные и переменные. Законы классической механики или законы Галилея - Ньютона. Инерциальная система отсчета. Задачи динамики; Динамика материальной точки. Дифференциальные уравнения движения материальной точки в декартовых прямоугольных координатах и в проекциях на оси естественного трехгранника. Две основные задачи динамики для материальной точки. Решение первой задачи динамики. Решение второй задачи динамики; постоянные интегрирования и их определение по начальным условиям; Относительное движение материальной точки. Дифференциальные уравнения относительного движения точки. Переносная и кориолисова силы инерции. Принцип относительности классической механики. Случай относительного покоя; Механическая система. Масса системы. Центр масс системы и его координаты. Классификация сил, действующих на механическую систему. Свойства внутренних сил. Моменты инерции системы и твердого тела относительно плоскости, оси и полюса. Радиус инерции. Теорема о моментах инерции относительно параллельных осей. Осевые моменты инерции некоторых простейших однородных тел; Общие теоремы динамики (теоремы об изменении количества движения, кинетического момента, кинетической энергии). Потенциальное силовое поле. Закон сохранения механической энергии; Дифференциальные уравнения поступательного движения твердого тела. Дифференциальное уравнение вращательного движения твердого тела вокруг неподвижной оси. Дифференциальные уравнения плоского движения твердого тела; Принцип Даламбера. Силы инерции. Главный вектор и главный момент сил инерции. Приведение сил инерции твердого тела к центру. Приложение принципа к определению динамических реакций; Аналитическая механика. Связи и их уравнения. Классификация связей (голономные и неголономные, стационарные и нестационарные, удерживающие и неудерживающие). Понятие о стационарных геометрических связях. Возможные перемещения точки и механической системы. Обобщенные координаты системы. Идеальные связи. Число степеней свободы системы. Принцип возможных перемещений. Общее уравнение динамики.

46. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) равновесие произвольной плоской системы сил;

2) равновесие системы тел (сочлененных конструкций);

3) равновесие произвольной пространственной системы сил;

4) кинематика точки;

5) вращательное движение твердого тела;

6) плоскопараллельное движение твердого тела;

7) сложное движение точки;

8) две основные задачи динамики. Интегрирование дифференциальных уравнений движения материальной точки;

9) общие теоремы динамики материальной точки;

10) общие теоремы динамики механической системы;

11) принцип Даламбера;

12) аналитическая механика.

47. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

7. Типовая учебная программа по дисциплине
"Сопротивление материалов"

48. Типовая учебная программа по дисциплине "Сопротивление материалов" (код дисциплины – SM 2207, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

49. Целями программы являются:

1) формирование у бакалавров морских специальностей навыков оптимального выбора конструктивных форм и материалов элементов оборудований морской техники для обеспечения высоких показателей надежности, долговечности и безопасности судовых конструкций с соблюдением экономичности;

2) накопление знаний о методах изучений напряженных и деформированных состояний материалов.

50. В результате изучения дисциплины студент получает знания о методах экспериментальных исследований напряженно-деформированного состояния, проектирования и конструирования элементов конструкции морской техники, а также об основных механических свойствах судовых конструкционных материалов, видах деформаций и напряжений, методах их определения, основных принципах и методах проектирования и расчета морской техники, методах расчета судовых конструкций и машин на прочность, жесткость и долговечность.

51. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) проведение лабораторных и натурных испытаний;

2) составление расчетных схем при различных видах деформаций, определение внутренних сил в элементах конструкций и положениях опасных сечений, выбор коэффициента запаса прочности, выполнение проверочных и проектных расчетов на прочность и устойчивость судовых конструкций и машин, подбор рациональных форм и оптимизация элементов судовых конструкции, оценка их прочности и надежности на стадиях проектирования и эксплуатации;

3) выбор методов расчета для решения конкретных инженерных задач.

52. Программа состоит из следующих разделов:

1) растяжение и сжатие: Растяжение и сжатие прямого стержня. Нормальные силы. Построение эпюр. Напряжения в сечениях прямого стержня. Деформации продольные и поперечные. Коэффициент поперечной деформации (коэффициент Пуассона). Закон Гука при растяжении-сжатии. Модуль упругости. Определение осевых перемещений поперечных сечений. Жесткость при растяжении - сжатии. Потенциальная энергия деформации. Рассмотрение нормальных сил, нормальных напряжений в поперечных сечениях прямого стержня и осевых перемещений сечений и построение эпюр;

2) механические характеристики конструкционных материалов при растяжении и сжатии: Сведения о механических испытаниях материалов, используемых в судостроении. Экспериментальное исследование свойств материалов при растяжении. Диаграмма растяжения. Ее характерные параметры: пределы пропорциональности, упругости, текучести и прочности (временное сопротивление). Истинная диаграмма растяжения. Закон разгрузки и повторного нагружения. Механические свойства материалов при растяжении и сжатии. Диаграмма сжатия. Пластическое и хрупкое состояния материалов, типы разрушений. Влияние температуры и скорости нагружения на механические характеристики материалов. Ползучесть. Кривые ползучести. Релаксация напряжений. Длительная прочность;

3) расчеты на прочность и жесткость при растяжении и сжатии: Предельное состояние. Критерии предельного состояния в зависимости от свойств материала, условий работы и назначения конструкций морской техники. Расчет на прочность по допускаемым напряжениям и нагрузкам. Основные понятия о надежности, долговечности и безопасности судовых конструкций. Коэффициент запаса прочности. Технико-экономические факторы, влияющие на величину коэффициента запаса. Типы задач при расчете на прочность: проверка на прочность, подбор сечений и определение допускаемой нагрузки. Понятие о рациональных конструкциях. Принцип равнопрочности при проектировании конструкций. Расчеты на жесткость. Определение перемещений, характеризующих изменение геометрических размеров простейших конструкций, элементы которых растянуты или сжаты. Статически неопределимые системы при растяжении-сжатии. Температурные и монтажные напряжения;

4) теории напряженного и деформированного состояния: Напряженное состояние в точке. Компоненты напряжения, их обозначения. Закон парности касательных напряжений. Определение напряжений в наклонной площадке. Главные напряжения. Определение положения главных площадок и отыскание величин главных напряжений. Инварианты напряжений. Эллипсоид напряжений. Графическое изображение напряженного состояния с помощью кругов Мора. Экстремальные значения касательных напряжений. Исследование напряженных состояний. Деформированное состояние в точке. Компоненты деформации, их обозначения. Главные оси деформированного состояния и главные деформации. Общая линейная зависимость между компонентами напряжения и деформации для изотропного тела. Обобщенный закон Гука. Объемная деформация. Удельная потенциальная энергия. Удельная энергия изменения объема и удельная энергия изменения формы;

5) геометрические характеристики поперечных сечений стержня: Статические моменты площади. Осевые, полярные и центробежные моменты инерции площади. Радиусы инерции. Зависимости между моментами инерции для параллельных осей. Изменение осевых моментов инерции в зависимости от угла поворота координатных осей. Главные оси инерции. Главные моменты инерции. Определение положения главных осей и вычисление главных моментов инерции различных сечений. Вычисление моментов инерции сложных сечений;

6) сдвиг (срез). Кручение: Чистый сдвиг как случай плоского напряженного состояния. Закон Гука для сдвига. Модуль сдвига. Зависимость между тремя упругими постоянными для изотропного тела. Потенциальная энергия деформации при чистом сдвиге. Расчет на прочность при сдвиге. Практические расчеты на сдвиг. Кручение прямого стержня круглого поперечного сечения. Напряжения в поперечном сечении. Полярный момент инерции. Угол закручивания. Жесткость при кручении. Эпюры крутящих моментов, напряжений и углов закручивания. Расчет сплошного и концентрического пустотелого стержня круглого сечения на прочность и жесткость. Основные результаты теории кручения стержня некруглого сечения. Чистое кручение тонкостенных стержней замкнутого и незамкнутого профиля. Потенциальная энергия деформации круглого стержня при кручении. Статически неопределимые задачи кручения;

7) изгиб прямых стержней: Классификация видов изгиба. Определение внутренних силовых факторов в поперечных сечениях балок при изгибе (поперечная сила и изгибающий момент). Дифференциальные зависимости между изгибающим моментом, поперечной силой и интенсивностью распределенной нагрузки. Эпюры поперечных сил и изгибающих моментов. Чистый и поперечный изгиб в одной из главных плоскостей стержня. Зависимость между изгибающим моментом и кривизной оси изогнутого стержня при чистом изгибе. Нормальные и касательные напряжения при изгибе (формула Журавского). Расчеты на прочность при изгибе. Рациональные сечения балок. Перемещения при изгибе. Дифференциальное уравнение изогнутой оси прямого стержня и его интегрирование. Метод начальных параметров. Потенциальная энергия деформации при изгибе;

8) перемещения в упругих системах при произвольном нагружении стержневых систем: Потенциальная энергия деформации стержня при произвольном нагружении. Теорема Кастилиано. Интеграл Мора. Способ Верещагина. Определение температурных перемещений. Теоремы о взаимности работ и перемещений;

9) статически неопределимые системы: Анализ структуры стержневых систем. Понятие о степенях свободы и связях. Метод сил. Расчет статически неопределимых балок и рамных систем. Канонические уравнения. Эквивалентные системы. Выбор основной системы, особенности симметричных систем. Использование компьютерных методов расчета. Понятие о расчете статически неопределимых систем в связи с изменением температуры и наличием дефектов изготовления конструкций морской техники;

10) теории пластичности и прочности (гипотезы предельных состояний): Понятия о теориях пластичности и прочности. Эквивалентное напряженное состояние и эквивалентное напряжение. Критерии возникновения пластических деформаций и формулы эквивалентности по различным гипотезам. Гипотеза наибольших касательных напряжений. Гипотеза энергии формоизменения и различные ее трактовки. Теория Мора для материалов с различными пределами текучести при растяжении и сжатии. Сопоставление критериев и обзор формул эквивалентности. Пределы применимости гипотез и их экспериментальная оценка;

11) сложное сопротивление: Косой изгиб. Нахождения положения нейтральной оси и опасных точек в сечении. Определение напряжений при косом изгибе. Перемещения при косом изгиба. Внецентренное растяжение и сжатие стержней. Определение положения нейтральной линии и напряжений. Ядро сечения. Изгиб с кручением брусьев. Построение эпюр внутренних усилий для пространственных систем стержней. Расчет цилиндрических витых пружин;

12) устойчивость деформированного состояния упругих систем: Понятие об устойчивых и неустойчивых формах равновесия. Критическая нагрузка. Устойчивость сжатых стержней. Формула Эйлера при различных случаях опорных закреплений и пределы ее применимости. Понятие о потере устойчивости при напряжениях, превышающих предел пропорциональности. Формула Ясинского. Практические расчеты на устойчивость. Расчет по коэффициентам уменьшения основного допускаемого напряжения. Продольный изгиб;

13) расчеты за пределами упругости: Схематизация диаграмм растяжения - сжатия. Расчеты растянутых - сжатых стержневых систем за пределами упругости. Упругопластический изгиб и кручение стержней. Предельные изгибающие крутящие моменты. Разгрузка и остаточные напряжения. Понятие о расчете по допускаемым нагрузкам. Несущая способность статически неопределимых систем. Зависимости между напряжениями и деформациями за пределами упругости;

14) прочность при напряжениях, циклически изменяющихся во времени: Понятие о прочности при напряжениях, циклически изменяющихся во времени, возникающих в процессе эксплуатации морской техники. Механизм усталостного разрушения. Характеристики циклов переменных напряжений. Определение предела выносливости. Влияние концентрации напряжений, состояния поверхности и окружающей морской среды на сопротивление усталостному разрушению. Определение коэффициента запаса усталостной прочности при простом сопротивлении. Расчет на прочность при нерегулярной переменной нагруженности;

15) динамическая нагрузка: Динамические нагрузки. Расчет движущихся деталей при заданных ускорениях. Силы инерции. Принцип Даламбера. Динамический коэффициент. Ударная нагрузка. Расчет на прочность при ударе. Способ расчета по балансу энергии. Расчет на прочность при колебаниях.

53. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) статически определимые задачи растяжения - сжатия стержня;

2) статически неопределимые задачи растяжения - сжатия стержня;

3) исследование напряженного состояния;

4) геометрические характеристики плоских сечений;

5) кручение прямого стержня. Статически определимые и статически неопределимые задачи;

6) анализ внутренних силовых факторов в балках при изгибе;

7) расчет статически определимых балок на прочность;

8) определение линейных и угловых перемещений в балках;

9) расчеты на прочность при косом изгибе и внецентренном растяжении-сжатии стержня;

10) построение эпюр изгибающих моментов для плоских рам;

11) построение эпюр изгибающих и крутящих моментов для плоскопространственных и пространственных рам;

12) определение линейных и угловых перемещений в плоских рамах и кривых стержнях малой кривизны;

13) определение линейных и угловых перемещений в плоско-пространственных и пространственных рамах;

14) расчет статически неопределимых систем;

15) расчет на прочность стержней в общем случае нагружения;

16) определение критических сил для сжатых стержней;

17) практические расчеты сжатых стержней на устойчивость;

18) расчеты на выносливость;

19) расчет статически определимых балок за пределами упругости. Определение остаточных напряжений;

20) расчеты стержневых систем при растяжении-сжатии за пределами упругости;

21) расчеты на ударные нагрузки с учетом инерции;

22) расчет движущихся деталей в судовых конструкциях и машинах при заданных ускорениях;

23) расчет на прочность при колебаниях в условиях эксплуатации морской техники.

54. Программа содержит следующий перечень тем лабораторных занятий:

1) испытание на растяжение углеродистой и легированной стали с построением диаграммы;

2) определение модуля упругости и коэффициента поперечной деформации для стали;

3) испытание на сжатие пластичных и хрупких материалов. Диаграммы сжатия;

4) испытание на кручение образцов из пластичных и хрупких материалов. Определение модуля сдвига;

5) опытная проверка теории изгиба на примере испытания балки, свободно лежащей на двух опорах;

6) опытная проверка теории изгиба на примере испытания консольной балки;

7) опытная проверка теории внецентренного растяжения – сжатия;

8) опытная проверка теоремы о взаимности перемещений;

9) экспериментальное определение реакции промежуточной опоры двухпролетной неразрезной балки;

10) испытание на косой изгиб;

11) испытание пружин на растяжение, сжатие и кручение;

12) опытная проверка теории продольного изгиба (определение критической силы при потере устойчивости);

13) методика испытаний на выносливость;

14) испытание на удар. Определение ударной вязкости.

55. Программа содержит следующий перечень тем самостоятельной работы:

1) расчет на растяжение и сжатие;

2) определение геометрических характеристик сложных сечений;

3) расчеты на прочность при кручении;

4) расчеты статически определимых балок на изгиб;

5) определение перемещения при изгибе;

6) расчет на прочность стержней в общем случае нагружения;

7) расчет статически неопределимых систем;

8) расчеты стержня на сложное сопротивление;

9) расчет на устойчивость при продольном изгибе;

10) расчет на прочность при напряжениях, циклически изменяющихся во времени;

11) расчеты при динамических нагрузках.

56. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

8. Типовая учебная программа по дисциплине
"Профессиональный русский язык"

57. Типовая учебная программа по дисциплине "Профессиональный русский язык" (код дисциплины – РК (R) Ya3208, объем кредитов – 2) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

58. Целью программы является обучение бакалавров терминологической лексике в области морской техники и технологии, подготовка конкурентоспособных специалистов с развитыми умениями и навыками в сфере профессионального общения.

59. В результате изучения дисциплины студент получает знания о становлении и сущности профессиональных терминов, категорий и понятий специальности, о методах и приемах структурно-семантического анализа профессионального текста, об особенностях функционирования системы языка в профессиональном общении, о способах чтения текстов по специальности и их жанровом многообразии, о правилах построения научного текста и языкового оформления, а также о специфике способов чтения текстов по специальности, базовых категорий и понятий, научной лексике специальности "Морская техника и технологии", основах деловой коммуникации и научно-технической документации.

60. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) использование морских категорий и понятий в профессиональной деятельности, обобщение научно-профессиональной информации, интерпретация и анализ профессиональных текстов, пользование технологиями самостоятельного поиска научной информации;

2) использование русского языка как средства профессионально-технического общения.

61. Программа состоит из следующих разделов:

1) введение в предметную область специальности "Морская техника и технологии" на русском языке: Роль и значение дисциплины "Профессиональный русский язык" в формировании профессиональных и коммуникативных компетенций специалистов в области морской техники и технологии. Основные этапы эволюции категорий и понятий специальности "Морская техника и технологии". Аналитический обзор основных теоретических источников специальности "Морская техника и технологии" на профессиональном русском языке;

2) профессиональный русский язык как междисциплинарный феномен для изучения дисциплин специальности "Морская техника и технологии": Формирование навыков анализа научной литературы специальности "Морская техника и технология". Знание содержания основных терминов специальности с целью эффективного использования в профессиональной деятельности. Проблема адекватного использования профессиональных терминов специальности в практической и научной деятельности. Формирование у студентов навыков культуры профессиональной речи на русском языке;

3) морская терминологическая лексика: общенаучные термины и специальные (узкоспециальные) термины: Терминологическая лексика как ядро научного стиля. Выделение в составе терминологической лексики нескольких слоев, различающихся сферой употребления и особенностями обозначаемого объекта. Разделение терминологической лексики на общенаучные термины и специальные (узкоспециальные) термины. Использование общенаучных терминов в различных областях знаний и образование общего понятийного фонда различных наук. Закрепление узкоспециальных морских терминов за определенными научными дисциплинами, отраслями производства, техники и технологии в морском деле;

4) развитие категориально-понятийного аппарата специальности Морская техника и технологии: Эволюция понятий "Морская техника и технология" в научных зарубежных и российских концепциях. Категориально-понятийный аппарат "Морской техники и технологии" в его профессиональном русском языковом выражении. Содержание понятий морская техника, морская технология, эксплуатация морского транспорта, остойчивость судна на профессиональном русском языке. Анализ основных понятий на основе чтения соответствующей литературы по морской технике и морской технологии на профессиональном русском языке;

5) научно-технический (производственно-технический) подстиль как разновидность научного стиля речи: Научно-технические термины, используемые в делопроизводстве в сфере морской деятельности. Морская лексика и научно-техническая терминология, связанная с видами и ведением судовой документации, специфика ее синтаксических конструкций. Организация и оптимизация ведения судовых документов. Судовые документы и их назначение. Порядок ведения "Единой книги осмотра судна", "Судового журнала", "Единого вахтенного журнала", порядок ведения на судне технической документации;

6) ключевые понятия специальности "Морская техника и технологии" в Республике Казахстан на профессиональном русском языке: Ключевые понятия, как наиболее частотные, тематические понятия в специальной литературе по морской технике и технологии. Содержание понятий "морская техника и морская технология", "типы судов", "суда технического флота", "служебно-вспомогательные суда", "грузоподъемность судов", "класс пассажирских судов", "класс судов Регистра", "способы соединения судовых конструкций", "судовые энергетические устройства" и другие на профессиональном русском языке и их организационно-функциональное содержание. Определение данных понятий и их характеристика;

7) профессиональная терминология на русском языке для изучения теоретических основ морской техники и технологии: Формирование профессионально-языковых компетенций специалиста новой формации в сфере морской техники и технологии: выработка умений и навыков чтения и конспектирования литературы по специальности; составление различного рода учебно-научных текстов, близких к текстам учебно-профессионального профиля. Интенсивное обучение основным функционально-смысловым типам высказываний, как способам изложения мысли: монологу-описанию, монологу-рассуждению, монологу-повествованию, диалогу-беседе, диалогу-дискуссии.

62. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) введение в предметную область специальности "Морская техника и технологии" на русском языке;

2) профессиональный русский язык как междисциплинарный феномен для изучения дисциплин специальности "Морская техника и технологии";

3) современная морская терминологическая лексика: общенаучные термины и узкоспециальные термины;

4) развитие категориально-понятийного аппарата специальности "Морская техника и технологии";

5) научно-технический (производственно-технический) подстиль как разновидность научного стиля речи;

6) ключевые понятия специальности "Морская техника и технологии" в Республике Казахстан на профессиональном русском языке;

7) профессиональная терминология на русском языке для изучения теоретических основ морской техники и технологии.

63. Программа содержит следующий перечень тем самостоятельной работы:

1) принципы классификации морских судов. Терминология, связанная с устройством судна;

2) общая схема транспортного судна. Назначение судовых устройств и систем. Термины и определения, связанные с функциями помещений, устройств и систем;

3) конструкция и геометрия корпуса судна. Контроль изменения технического состояния корпуса во времени. Корпусная терминология;

4) устная профессиональная речь моряков и специальная морская лексика. Навигационные и климатические карты, морская метеорология на русском языке;

5) классификация судовых энергетических установок;

6) основные направления водного транспорта. Оформление товаро-сопроводительных документов;

7) модельные и натурные экспериментальные работы по оценке прочности и надежности морской техники в эксплуатационных условиях. Работа с текстами;

8) основные тенденции и направления развития современной морской техники, технологий ее изготовления, эксплуатации и обслуживания;

9) технологические процессы постройки и изготовления судов, средств морской техники, их оборудования, монтажа энергетических установок, общесудовых систем и устройств;

10) виды испытаний, эксплуатации, технического обслуживания и ремонта объектов морской техники;

11) осуществление технического контроля и разработка технической документации по соблюдению технологической дисциплины в условиях действующего производства;

12) методы проектирования и модернизации судов, средств морской техники, энергетических установок и функционального оборудования. Работа с терминологией;

13) выполнение расчетов и исследований мореходных и эксплуатационных характеристик и свойств морской техники. Работа с терминологией;

14) обеспечение технологичности и ремонтопригодности судостроительной техники, уровень унификации и стандартизации. Работа с документами;

15) экспортно-транзитная деятельность Республики Казахстан и ее влияние на развитие транспортной системы страны;

16) порт Актау - основная часть транспортных коридоров Европа-Азия. Маршрут, проходящий через порты Актау - Баку (Азербайджан) - Поти (Грузия). Работа с текстами;

17) выполнение оценки технико-экономической эффективности проектов, технологических процессов и эксплуатации новой морской техники;

18) использование соответствующих партнерам коммуникативных стилей и форм общения при решении инженерных задач.

64. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

9. Типовая учебная программа по дисциплине
"Профессионально-ориентированный иностранный язык"

65. Типовая учебная программа по дисциплине "Профессионально-ориентированный иностранный язык" (код дисциплины – POIYa 3209, объем кредитов – 2) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

66. Целью программы является достижение профессионального владения языком, позволяющего грамотно использовать его в научной работе в устном общении и обмениваться информацией через письменное общение, а также получать необходимую информацию через чтение и перевод.

67. В результате изучения дисциплины студент получает знания об основных способах перевода синтаксических конструкций, основных фонетических, лексических и грамматических явлениях изучаемого иностранного языка, позволяющих использовать его как средство личностной коммуникации, наиболее употребительной лексике общего языка, основной терминологии по избранной специальности.

68. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) умение понимать и использовать языковой материал в устных и письменных видах речевой деятельности на иностранном языке, использовать на практике приобретенные учебные умения, в том числе определенные приемы умственного труда, логично выстраивать рассуждения на иностранном языке, уметь создавать текст на иностранном языке и редактировать его (e-mail, тезисы доклада, реферат, резюме, статья, перевод);

2) практический анализ логики рассуждений на иностранном языке, критическое восприятие информации на иностранном языке в определенной научной области, публичная речь, аргументация, ведение дискуссии и полемики на иностранном языке в пределах своей специальности.

69. Программа состоит из следующих разделов:

1) формирование языковых навыков (фонетических, лексических, грамматических): Осуществляется в процессе формирования и развития аспектов речевой деятельности (чтение, перевод, аудирование, говорение, письмо). Обучение разным аспектам речевой деятельности осуществляется в их совокупности и взаимной связи с учетом специфики каждого из них. Постановка цели на каждом конкретном этапе обучения обеспечивает управление процессом усвоения. В данном курсе профессиональная направленность практического владения иностранным языком является определяющим фактором в достижении определенного уровня того или иного вида речевой коммуникации;

2) чтение: Совершенствование умений чтения на иностранном языке предполагает овладение видами чтения с различной степенью полноты и точности понимания: просмотровым, ознакомительным и изучающим. Просмотровое чтение имеет целью ознакомление с тематикой текста и предполагает умение на основе извлеченной информации кратко охарактеризовать текст с точки зрения поставленной проблемы. Ознакомительное чтение характеризуется умением проследить развитие темы и общую линию аргументации автора, понять в целом не менее 70 % основной информации. Изучающее чтение предполагает полное и точное понимание содержания текста, понимание и умение правильно читать формулы и уравнения. В зависимости от вида чтения используются различные формы контроля понимания прочитанного текста-источника: ответы на вопросы, подробный или обобщенный пересказ прочитанного, передача его содержания в виде перевода, реферата или аннотации. Уделяется должное внимание практике чтения: свободному беглому чтению вслух, медленному чтению с одновременной аналитико-синтетической обработкой информации и чтению с использованием словаря. Все виды чтения служат единой конечной цели - научиться свободно читать иностранный текст по специальности. Грамотное свободное чтение предусматривает формирование умения вычленять опорные смысловые части в тексте, определять структурно-семантическое ядро, выделять основные мысли и факты, находить логические связи, исключать избыточную информацию, группировать и объединять выделенные положения по принципу общности, а также формирование навыка языковой догадки (с опорой на контекст, словообразование, интернациональные слова и другие) и навыка прогнозирования поступающей информации. Грамотное чтение текстов на английском языке предусматривает следующую специфику языка: умение вычленять главные члены предложения и фиксированный порядок слов в главном и придаточных предложениях; смещать смысловой центр предложения при инверсии и эмфатических конструкциях; учитывать многозначность терминологии в разных отраслях науки; распознавать части речи (существительное-глагол) при внешней схожести формы на основе синтаксического анализа предложения;

3) аудирование: Умение аудирования развивается во взаимодействии с умением чтения и восприятия информации из презентации, дискуссии, беседы. К концу курса студент владеет: умением воспринимать монологическую речь по специальности (в форме сообщения, информации, презентации); умением воспринимать и адекватно реагировать на вопросы в пределах избранной специальности и на общие темы; умением аудирования английской речи предусматривает следующую специфику языка: логическим паузированием между синтагмами; интонационными клише (вопросительные предложения общие - с восходящей интонацией, специальные - нисходящей); редукцией вспомогательных глаголов в видо-временных формах и отсутствие ударения; слабым смысловым ударением вводных частей предложения;

4) речь: Основное внимание уделяется коммуникативной адекватности высказываний монологической и диалогической речи (в виде пояснений, определений, аргументации, выводов, оценки явлений, возражений, сравнений, противопоставлений, вопросов, просьб). К концу курса студент владеет: умением диалогической речи, позволяющим ему принимать участие в обсуждении вопросов, связанных с его научной работой и специальностью, умением монологической речи по теме специальности (в форме сообщения, информации, презентации, аргументации), умением общения на английском языке, предусматривающего следующую специфику языка: употребление интонационных клише, широкое употребление вводных фраз, смысловой акцент находится в начале предложения и к концу ослабевает, правильное произношение терминологии латинского и греческого происхождения;

5) перевод: Устный и письменный перевод с иностранного языка на родной язык используется как средство овладения иностранным языком, как прием развития умений и навыков чтения, как прием развития умений распознавать композиционную структуру предложений, переводить элементарные грамматические явления и грамматические явления высшего порядка. Для формирования некоторых базовых умений перевода необходимы сведения об особенностях научного функционального стиля, а также по теории перевода - понятия "перевод", "эквивалент", переводческие трансформации; компенсация потерь при переводе; контекстуальные замены; многозначность слов; словарное и контекстное значение слова; совпадение и расхождение значений интернациональных слов ("ложные друзья" переводчика). Умение переводить с английского языка на родной предусматривает следующую специфику: учет тема-рематических отношений при переводе (смещение смыслового центра с начала английского предложения на конец русского предложения); применение приема амплификации в родном языке; смещение смыслового центра предложения в инвертированных предложениях и в эмфатических конструкциях; не перевод безличного "it";

6) письмо: Кроме формирования лингвистической компетенции в данном курсе формируются коммуникативные умения письменной формы общения: изложение содержания прочитанного в форме аннотации; изложение содержания прочитанного в форме реферата; написание доклада/тезисов доклада, написание аннотации к статье; написание сообщения по теме специальности студента; создание текста к слайдам презентации. Умение продуцировать текст на английском языке предусматривает следующую специфику: учет жесткой структуры любого письменного текста (Вводная часть - Основная часть - Заключение); использование вводных фраз; смысловая и логическая связь между предложениями, абзацами, частями; фиксированный порядок слов;

7) учебные тексты: В качестве учебных текстов и литературы для чтения используется оригинальная монографическая и периодическая литература по отраслям науки, по узкой специальности, а также статьи из научных журналов, издаваемых за рубежом. Для развития навыков устной речи привлекаются тексты по специальности, используемые для чтения, специализированные учебные пособия для студентов по развитию навыков устной речи. Общий объем литературы за полный курс по всем видам работ, учитывая временные критерии при различных целях, составляет примерно 600000–750000 печатных знаков;

8) языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (60 единиц для продуктивного использования);

9) грамматический материал: Правила чтения. Транскрипция. Интонация. Порядок слов в английском предложении. Случаи отступления от прямого порядка слов (инверсия, усилительные конструкции). Существительное. Функции существительного в предложении. Образование форм множественного числа. Способы перевода существительных, характерных для научного текста. Правило ряда. Работа с программами-переводчиками Prompt, translate.google.ru. Слова-заместители существительных и глаголов-сказуемых. Прилагательные и наречия. Их роль в предложении. Степени сравнения. Нестандартное образование степеней сравнения. Слова few, little, much, many. Глагол. Времена английского глагола. Формы настоящего времени. Формы прошедшего времени. Способы перевода словосочетания in terms of. Формы выражения будущего действия. Согласование времен. Страдательный залог. Различные способы перевода сказуемого в страдательном залоге. Неличные формы глагола: Причастие. Неличные формы глагола. Причастие. Образование сложных форм. Независимый причастный оборот. Модальные глаголы и их эквиваленты. Причастие 2. Функции Причастия 2 в предложении. Предлоги, фразовые глаголы. Инфинитив. Функции инфинитива в предложении. Образование сложных форм инфинитива. Употребление частицы to;

10) тематический план дисциплины: Предметное содержание данной дисциплины изучается студентами на втором цикле языковой подготовки и продолжает программу первого цикла обучения "Иностранный язык", включенную в базовую часть учебных циклов. и организуется в следующие когнитивно-лингвокультурологические комплексы, компонентный состав которых включает: коммуникативную сферу, отражающую содержание этого уровня обучения; набор речевых тем и субтем общения, реализующих эту сферу; типичные ситуации общения;

11) теория и устройство судна: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (100 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Прилагательные и наречия. Их роль в предложении. Степени сравнения. Нестандартное образование степеней сравнения. Слова few, little, much, many. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Общее знание основных элементов конструкции судна и правильных названий их частей. "Остойчивость судна". Рабочее знание и применение информации об остойчивости, посадке и напряжении; диаграмм и устройств для расчета напряжений корпуса. Понимание основных мероприятий, которые необходимо принимать в случае частичной потери плавучести в неповрежденном состоянии. Понимание основных принципов водонепроницаемости. Тема проекта: Устройство судна. Письменная речь: написание названий частей судна. Устная речь: презентация "название частей судна"; Груз и грузовое оборудование судна: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (100 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: виды настоящего, прошедшего, будущего времени в действительном и страдательном залоге (повторение). Тематическое содержание (тематика текстового материала). Виды груза. Организация и ведение грузовых операций. Перевозка грузов морем. Ведение переписки по грузовым операциям. Письменная речь: Работа с документами. Ведение переписки по грузовым операциям. Оформление протестов. Устная речь: презентация "виды груза"; Типы кораблей: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (100 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: сослагательное наклонение и условные предложения (повторение). Тематическое содержание (тематика текстового материала). Типы кораблей. Торговые суда. Специализированные суда. Буксиры. Письменная речь: Описание разных видов кораблей. Устная речь: презентация "типы судов";

12) улучшение дизайна грузовых судов: Судостроительные верфи. Построение корабля. Современные суда: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (100 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: страдательный залог после модальных глаголов, способы перевода страдательного залога. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Судостроительные верфи и судоремонтные заводы. Дизайн современных судов. Письменная речь: современные достижения в области построения судов. Устная речь: презентация "Общее описание построений судов"; Происшествия на море: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства. (60 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Неличные формы глагола: Причастие. Неличные формы глагола. Причастие. Образование сложных форм. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Типы происшествий, причины, ущерб, погодные условия. Деловая переписка по поводу происшествий (телексы, письма, протесты, иски). Ведение радиотелефонных переговоров в связи с происшествием. Понимание основных принципов устройства судна, теории и факторов, влияющих на посадку и остойчивость, а также мер, необходимых для обеспечения посадки и остойчивости. Знание влияния повреждения и последующего затопления любого из отсеков на посадку и остойчивость судна, а также знание мероприятий по борьбе с затоплением, которые необходимо принять. Знание рекомендаций Международной морской организации, касающихся остойчивости судна. Письменная речь: Деловая переписка по поводу происшествий (телексы, письма, протесты, иски). Устная речь: презентация "Рекомендации Международной морской организации"; Спасательные оборудования и средства: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства. (60 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: формы и функций герундий и способы их перевода. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Организация поисково-спасательных операций. Обеспечение санитарного состояния судна и оказание первой помощи. Передача срочных сообщений и радиообмен при организации медицинской помощи пострадавшим. Человек за бортом. Действие экипажа судна в чрезвычайных обстоятельствах. Письменная речь: Деловая переписка по поводу происшествий (телексы, письма, протесты, иски). Устная речь: презентация "Спасательное оборудование";

13) экипаж судна: Служебные обязанности членов экипажа; Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (80 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Независимый причастный оборот. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Квалификация экипажа судна. Численный состав, достаточный для обеспечения безопасности плавания судна. Защита морской среды. Устав службы на судах водного транспорта, по внутреннему распорядку. Письменная речь: Значительный объем полномочий и обязанностей возлагаемый на капитана судна. Устная речь: Выполнение своих обязанностей экипажем судна;

14) лоция, навигационные карты: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства. (100 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Модальные глаголы и их эквиваленты. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Лоцманские навигационные карты. Лоция (от голландского Loadsen - вести корабль). Описание морей, океанов и их прибрежной полосы. Описание приметных мест, знаков и берегов, а также содержание указания по путям безопасного плавания и остановкам у берегов. Письменная речь: Деловая переписка по поводу описания приметных мест берега приписки. Устная речь: Выполнение своих обязанностей экипажем судна лоцманской навигации;

15) радиотелефонные переговоры на море: Обеспечение безопасности мореплавания: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства. (100 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Participle II. Функции Participle II в предложении. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Основные принципы организации морской радиотелефонной связи. Организация радиотелефонной службы обеспечения безопасности на море. Сигналы особой важности в морской радиосвязи (тревоги, бедствия, срочности и безопасности). Письменная речь: Составление радиотелефонных переговоров для обеспечения безопасности в море. Устная речь: Ведение радиотелефонных переговоров;

16) прохождение узкими проходами и каналами: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (90 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Предлоги, фразовые глаголы. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Искусственное русло, наполненное водой для судоходства, орошения. Канал - узкий проход для судов в заливе, проливе, во льдах. Навыки судоводителя по прохождению судов по каналам и узкостям. Письменная речь: Деловая переписка по поводу происшествий, возникших по прохождению узких проходов. Устная речь: Переговоры по прохождению судов по каналам;

17) швартовые операции: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (70 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Инфинитив. Функции инфинитива в предложении. Образование сложных форм инфинитива. Употребление частицы to. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Постановка судов на швартовах: количество, длина и размеры швартовов. Безопасность при швартовых операциях. Правила и обязанности при руководстве швартовыми операциями непосредственно капитаном или помощником. Письменная речь: Современные технологии при швартовки судна. Устная речь: Переговоры по швартовки судов;

18) постановка на якорь: Языковой материал: Общенаучные и специальные термины, специальные языковые средства (90 единиц для продуктивного использования). Грамматические явления: Сложносочиненное и сложноподчиненное предложение. Тематическое содержание (тематика текстового материала). Обеспечение надежной стоянки судна в море. Изучение якорного устройства. Специальная калиброванная якорная цепь. Механизмы, обеспечивающие отдачу и подъем якоря. Подготовка якорного устройства к постановке судна на якорь. Письменная речь: Описание якорного устройства. Устная речь: Переговоры для обеспечения надежной стоянки судна;

19) образовательные технологии: При реализации программы "Профессионально-ориентированный иностранный язык" используются образовательные технологии, которые стимулируют активное участие студентов в учебном процессе и готовят их к профессиональной деятельности. Организация обучения осуществляется в рамках личностно-ориентированного обучения с использованием преимущественно принципов коммуникативного метода обучения иностранным языкам. Такой подход позволяет формировать у студентов готовность к использованию английского языка в сфере межличностного и профессионального общения с представителями разных культур. Реализация программы предполагает использование следующих технологий, которые обеспечивают интерактивный характер обучения: метод проектов; метод презентаций; технология программированного обучения; компьютерная (проникающая) технология; деловые и ролевые игры; тренинги; технология критического мышления. Использование перечисленных технологий позволяет организовать учебный процесс в рамках личностно-ориентированного обучения;

20) учебно-методическое обеспечение самостоятельной работы студентов. Оценочные средства для текущего контроля успеваемости, промежуточной аттестации по итогам освоения дисциплины "Профессионально-ориентированный иностранный язык". Дисциплина "Профессионально-ориентированный иностранный язык" подразумевает следующие виды самостоятельной работы в учебном процессе: Выполнение домашнего задания, под которым подразумевается самостоятельная учебная деятельность студентов, нацеленная на закрепление материала, изученного на аудиторных занятиях, повторение пройденного и выполнение заданий, необходимых для организации учебной работы под руководством преподавателя (предварительное чтение текстов, повторение лексики, выполнение грамматических упражнений, устный и письменный перевод, подготовка презентаций). Осуществление контроля над выполнением заданий осуществляется во время аудиторных занятий в виде тестов, опроса, докладов, презентаций, дискуссий. Совершенствование умения письменного перевода оригинальных научных источников с иностранного языка на родной. Контроль над выполнением осуществляется за счет оценки подготовленного глоссария по прочитанному материалу и умения студента осуществлять компрессию информации (аннотация и реферат). Работа над презентациями и проектами. Результатом проектной работы может быть участие студента с докладом в англоязычной конференции, написание аннотации к статье или публикация статьи на английском языке.

70. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

10. Типовая учебная программа по специальности
"Судовые двигатели внутреннего сгорания"

71. Типовая учебная программа по дисциплине "Судовые двигатели внутреннего сгорания" (код дисциплины – SDBS 3301, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

72. Целью программы является подготовка специалистов, владеющего основными положениями теории двигателя внутреннего сгорания, умеющего использовать эти знания для решения практических задач, осваивать новые типы двигателей, оценивать их технико-экономические характеристики и обеспечить их оптимальную эксплуатацию.

73. В результате изучения дисциплины студент получает знания об истории развития, общих принципах работы двигателя внутреннего сгорания, идеальных циклах, рабочих процессах дизелей и газообмена, индикаторных и эффективных показателях работы двигателя, наддуве судовых дизелей и их тепловой напряженности.

74. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) работа с элементами узлов дизеля и деталями остова, использование схем элементов движения, распределительного вала, определение параметров системы дизеля, проектирование новых конструкций современных судовых дизелей, объяснение конструкции судовых дизелей с помощью чертежей/инструкций, оценка статической и эксплуатационной прочности;

2) эксплуатация главных и вспомогательных механизмов и связанных с ними систем управления, при несении вахты в машинном отделении, при техническом обслуживании и ремонте судовых механизмов и оборудования.

75. Программа состоит из следующих разделов:

1) история развития двигателей внутреннего сгорания: Классификация двигателей внутреннего сгорания. Рабочие процессы. Принцип действия основы конструкции судовых дизелей. Схемы и принцип действия четырех и двухтактных дизелей. Индикаторные диаграммы и диаграммы фаз газораспределения. Основы конструкции судовых дизелей. Классификация судовых дизелей. Маркировка судовых дизелей;

2) теоретические и рабочие циклы: Идеальные (теоретические) циклы двигателей внутреннего сгорания, основные понятия. Теоретический цикл комбинированного двигателя. Показатели эффективности и экономичности циклов – среднее давление циклов и теоретический коэффициент полезного действия. Сравнение теоретических циклов при различных способах подвода теплоты, различных степенях сжатия. Расчетные и рабочие циклы двухтактного и четырехтактного дизелей;

3) рабочие процессы в цилиндре дизеля: Газообмен и наполнение цилиндра свежим зарядом. Организация газообмена в четырехтактном и двухтактном дизелях. Определение массы свежего воздуха и массы заряда (рабочего тела) в цилиндре в конце наполнения. Коэффициенты наполнения и остаточных газов, выражение коэффициента наполнения, анализ потерь при наполнении. Процесс сжатия. Термодинамические основы процесса сгорания. Процесс расширения;

4) энергетические и экономические показатели работы двигателя: Индикаторные диаграммы. Индикаторные диаграммы рабочего цикла 2-х и 4-х тактного двигателя. Способы записи и построения индикаторных диаграмм. Индикаторные и эффективные показатели рабочего цикла (мощность, давление, крутящий момент, удельный расход топлива). Тепловой баланс судового дизеля;

5) процесс топливоподачи, смесеобразования и сгорания в дизелях: Система топливоподачи и процесс топливоподачи. Топливные насосы высокого давления, форсунки. Основные параметры и характеристики процесса впрыскивания (закон подачи). Распыливания топлива. Камеры сгорания и способы смесеобразования. Физические основы процессов воспламенения и сгорания. Образование токсичных компонентов в камере сгорания дизеля. Методы снижения эмиссии окислов азота с отработавшими газами. Технического Кодекса по ограничению выбросов судовыми дизелями;

6) процессы газообмена в дизелях и наддув судовых дизелей: Показатели качества газообмена. Газообмен 4-тактных и 2-тактных дизелей. Наддув как средство повышения мощности и экономичности дизелей. Способы наддува. Наддув 4- и 2-тактных дизелей. Особенности наддува 2- и 4-тактных дизелей. Схемы систем газотурбинного и комбинированного наддува дизелей;

7) конструкция судовых дизелей: Детали остова. Цилиндропоршневая группа. Условия и общие требования к конструкции и материалам деталей, образующих камеру сгорания. Крышка цилиндра, цилиндровая втулка, поршень и колец рабочего цилиндра;

8) механизмы движения и приводы: Кривошипно-шатунные механизмы рядных и V-образных судовых дизелей. Коленчатые валы. Установочные и упорные подшипники вала. Шатуны. Крейскоп;

9) система пуска, реверсирования и управления: Системы управления дизелями и их исполнительные органы. Связь местного поста управления с элементами систем пуска, реверсирования, подачи топлива и регулятором скорости. Элементы блокировки и аварийной остановки дизеля. Система пуска дизеля сжатым воздухом. Система реверсирования;

10) динамика судовых дизелей: Силы и моменты, действующие в Кривошипно-шатунном механизме. Причины вибрации дизеля. Силы давления газов. Силы тяжести поступательно движущихся масс. Силы инерции поступательно движущихся масс. Центребежные силы инерции неуравновешенных вращающихся масс. Движующиеся сила, действующая на поршень. Диаграммы сил, действующих в одном цилиндре дизеля. Нормальная, касательная, опрокидивающая и суммарные силы;

11) уравновешенность дизеля: Анализ уравновешенности сил и моментов сил инерции вращающихся и поступательно движущихся масс двигателя. Оценка степени неуравновешенности дизеля. Крутильные и осевые колебания валопроводов. Требование Регистра к ограничениям крутильных колебаний валопроводов;

12) эксплуатационные характеристики судовых дизелей: Понятие режима и характеристики дизеля. Виды режимов работы и основные эксплуатационные характеристики дизелей. Нагрузочные, скоростные и винтовые характеристики судового дизеля;

13) режимы работы судовых дизелей: Подготовка дизеля к работе. Пусковые и маневренные режимы. Динамика изменения параметров и теплового состояния дизеля на переходных режимах при разгоне при разгоне и торможении судна, реверсировании гребного винта. Режимы полного хода. Области режимов длительной и ограниченной по времени работы. Режимы экономического хода. Задание режимов полного хода при различных сопротивлениях движению судна. Использование морского и технического запасов мощности для поддержания скорости хода. Особенности задания режимов при волнении. Обеспечение маневренных и ходовых режимов при работе дизеля на винт регулируемого шага. Аварийные режимы;

14) контроль, регулирование, техническое диагностирование и испытание судовых дизелей: Организация контроля за работой дизелей. Использование автоматизированных информационных систем контроля и защиты дизеля. Контроль рабочих процессов в цилиндрах, топливных насосах и форсунках, системах воздухоснабжения и газовыпуска, системах смазывания и охлаждения. Повышение уровня эксплуатации и надежности дизелей на основе диагностирования технического состояния деталей и узлов в рабочих условиях. Системы технического диагностирования. Испытания судовых дизелей: приемосдаточные, швартовные, ходовые. Цели и программы испытаний.

76. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) тепловой расчет судового дизеля. Расчет параметров рабочего тела, процесса впуска, сжатия и расширения;

2) расчет индикаторных и эффективных показателей;

3) построение индикаторной диаграммы 2- и 4-тактных двигателей;

4) расчет кинематики и динамики. Определение графическим и аналитическим способами положения поршня в цилиндре, скорость и ускорения поршня с применением поправки профессора Брикса;

5) определение силы инерции;

6) аналитическое определение суммарной касательной силы;

7) построение диаграммы "Время - сечение";

8) расчет маховика.

77. Программа содержит следующий перечень тем лабораторных работ:

1) определение скоростных и винтовых характеристик судовых дизелей;

2) определение нагрузочных характеристик судовых дизелей;

3) определение индикаторных и эффективных показателей судовых дизелей;

4) расчет теплового баланса судовых дизелей.

78. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

11. Типовая учебная программа по дисциплине
"Теория и устройство судна"

79. Типовая учебная программа по дисциплине "Теория и устройство судна" (код дисциплины – TUS 3302, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

80. Целью программы является обеспечение студентов знаниями по устройству современных транспортных судов, соответствующей терминологии, мореходных качествах судна, а также основных расчетах, связанных с обеспечением безопасности мореплавания и требованиями международных конвенций.

81. В результате изучения дисциплины студент получает знания об устройстве основных типов транспортных морских судов, терминологии по устройству судна и по конструкции корпуса, а также о современном программном обеспечении по расчетам и контролю мореходных качеств судна.

82. В результате изучения дисциплины студент осваивает следующие навыки:

1) применение на практике теоретических знаний в процессе управления судном, его эксплуатации, обеспечении его безопасности в морских условиях;

2) выбор правильной схемы загрузки судна и избежание опасных положений при различных условиях плавания.

83. Программа состоит из следующих разделов:

1) принципы классификации морских судов: Основные сведения об элементах, формы корпуса судна. Современные принципы классификации судов. Классификация судов по назначению, по типу энергетической установки, по принципу поддержания, по району плавания. Специализация судов. Особенности устройства различных типов судов. Терминология, используемая на судне в отношении устройства судна. Общие сведения о классификационных обществах, цели и задачи их деятельности. Российский морской регистр судоходства. Международные конвенции. Маркировки на борту судна;

2) архитектурно-конструктивные типы судов: Общая схема транспортного судна. Основной корпус, надстройки, рубки. Общие принципы расположения помещений на современном транспортном судне. Особенности расположения помещений на сухогрузных наливных, пассажирских и специализированных судах. Эксплуатационно-технические характеристики морского транспортного судна. Термины и определения, употребляемые на судне;

3) геометрия корпуса и плавучесть судна: Понятие о грузовой марке. Теоретический чертеж. Главные размерения судна и их соотношения, коэффициенты полноты. Плавучесть судна. Уравнение равновесия плавающего судна. Кривые элементов теоретического чертежа. Масштаб Бонжана. Определение массы судна и координат центра масс судна. Изменения осадки при приеме и снятии малого и большого груза и при перемене плотности воды. Запас плавучести и грузовая марка, марки углубления;

4) конструкция корпуса судна: Обеспечение непотопляемости, качка и управляемость судна. Классификация элементов корпуса судна: пластины, балки набора, судовые перекрытия, рамы. Понятия о системах набора корпуса, области их применения, наружная обшивка корпуса судна, палубы, платформы, переборки. Общие сведения о судостроительных материалах. Конструктивный мидель-шпангоут судов с различной системой набора. Корпусная терминология. Конструкция оконечностей судна. Схемы конструкций сухогрузных и наливных судов: наружная обшивка, перекрытия палуб, борта, днища. Особенности конструкции судов ледовых классов. Назначение основных конструктивных элементов судна и названия этих частей;

5) изменение технического состояния корпуса во времени и его контроль: Лакокрасочные покрытия. Влияние окружающей среды и условий работы на изменение начальных параметров технических средств и конструкций судна. Классификация и характеристика повреждений конструкций корпуса и технических средств судна. Коррозионные и эрозионные разрушения, механическое истирание. Остаточные деформации: вмятины, бухтины, гофрировки. Нарушение целостности конструкций: трещины, разрывы, пробоины. Эксплуатационные отложения: отложение осадков топлив, солей, продуктов коррозии в топливных, балластных и других цистернах. Обрастание корпуса, гребного винта. Основные положения требований к технической эксплуатации корпуса и помещений. Порядок осмотра и освидетельствования состояния корпуса, балласта, обшивки, настилов палуб, переборок, набора, судовых помещений. Освидетельствование судна в доке и на плаву. Защита судовых конструкций от коррозии;

6) судовые устройства: Назначение судовых устройств. Рулевое устройство. Назначение, расположение и схема рулевого устройства. Рули различных типов и их конструкция. Баллер руля и гельмпортовая труба. Средства активного управления, их назначение, области применения и конструкции. Типы рулевых приводов и машин. Основной, запасной и аварийный рулевой привод. Системы управления рулевым приводом. Успокоители качки. Средства управляемости и элементы циркуляции, сопротивления воды движению судна. Судовые системы;

7) назначение и классификация судовых систем: Трюмные системы, системы водоснабжения, отопления и вентиляции, грузовые системы танкеров, пневмо- и гидроомывающие системы. Схемы построения судовых систем: трубы, арматура, механизмы и приводы. Маркировка судовых трубопроводов. Противопожарные системы и их элементы и виды;

8) движители методы их расчета: Типы судовых движителей. Гребные винты фиксированного шага. Гребные винты регулируемого шага. Конструктивные, геометрические и кинематические характеристики гребных винтов. Принцип работы гребного винта. Взаимодействие винта с корпусом судна. Взаимодействие гребного винта с судовой силовой установкой. Взаимодействие элементов комплекса "корпус-винт-двигатель". Специальные режимы работы гребных винтов. Паспортная диаграмма судна. Гидродинамически "тяжелый" и "легкий" винт. Средства повышения;

9) динамическая остойчивость: Понятие с динамической остойчивости. Диаграммы динамической остойчивости. Кренящий момент при статическом и динамическом воздействии ветра. Критерий погоды. Совершенствования мореходных качеств, конструкция и прочность судна. Принцип работы гребного винта. Взаимодействие винта с корпусом судна.

84. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) судовые системы. Балластная система;

2) швартовные и якорные устройства;

3) рангоут и мачта судна;

4) теоретический чертеж и сечение корпусов судна;

5) специализированные системы танкеров;

6) пожарные и противопожарные системы.

85. Программа содержит следующий перечень тем самостоятельной работы:

1) лакокрасочные покрытия. Влияние окружающей среды и условий работы на изменение начальных параметров технических средств и конструкций судна;

2) классификация и характеристика повреждений конструкций корпуса и технических средств судна. Коррозионные и эрозионные разрушения, механическое истирание;

3) графическая часть, теоретический чертеж.

86. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

12. Типовая учебная программа по дисциплине
"Основы судовождения"

87. Типовая учебная программа по дисциплине "Основы судовождения" (код дисциплины – OS 3301, объем кредитов – 3) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

88. Целью программы является дать будущим специалистам морского транспорта основные навигационные понятия и определения, а также сформировать основы правильного понимания геометрических соотношений навигационных параметров.

89. В результате изучения дисциплины студент получает знания о начальной терминологии по судовождению, об огнях судна на ходу и на стоянке; сигналах, подаваемых судами в ограниченную видимость; системах ограждения; условных обозначениях на морской навигационной карте.

90. В результате изучения дисциплины студент осваивает навыки определения направления в море и пройденных расстояний; использования основных навигационных пособий морских лоций, таблиц морских расстояний, пособия "Огни и знаки".

91. Программа состоит из следующих разделов:

1) структура системы обеспечения безопасности мореплавания: Общая характеристика проблемы обеспечения безопасности мореплавания. Аварийность отечественного и мирового флота. Система международных конвенций. Органы надзора и контроля. Организация системы подготовки и дипломировании моряков и несении вахты. Структура изучаемых дисциплин и требования к знаниям;

2) основы морской лоции и гидрографии: Предмет и значение лоции для мореплавания. Предмет и задачи лоции. Обеспечение безопасности мореплавания. Терминология районов плавания. Морские опасности и их классификация;

3) понятие о форме и размерах Земли, применяемых в судовождении: Действительная поверхность Земли, геоид, эллипсоид, сфера, плоскость; размеры их элементов. Географическая системы координат: точки, линии и плоскости на земной поверхности, правила и пределы отсчета координат. Относительное расположение двух точек на земной поверхности: формулы и правила определения их величин и наименований (знаков);

4) элементы морской гидрографии: Задачи морской гидрографии. Взаимосвязь мореплавания и гидрографии. Понятие о способах съемки побережья. Основные способы гидрографических исследований. Промер. Обследование банок. Понятие об обработке промера. Задачи гидрографического траления. Зарисовка и фотографирование побережья. Фотографирование экрана судовой радиолокационной станции. Сбор сведений для корректуры морских карт и руководств для плавания. Составление навигационных донесений;

5) морская навигационно-гидрографическая и океанографическая терминология: Стандарты, требования, нормативные документы, справочники. Океаны и моря. Заливы, проливы, прибрежная зона, рельеф морского дна, острова, берега. Типы портов и их части, сооружения в порту. Морские пути. Отдельные участки водного пространства;

6) средства навигационного оборудования морей: Назначение и задачи, методы средства навигационного оборудования. Классификация средств навигационного оборудования: по месту расположения, по принципу действия. Источники сведений о средствах навигационного оборудования. Общие принципы и виды систем ограждения плавучими предостерегательными знаками (кардинальная, латеральная, осевая, ограждения отдельных мест). Унифицированная система ограждения: типы знаков, их расстановка, раскраска, виды топовых фигур, характеристики огней. Станции, обслуживающие мореплавателей: лоцманские, спасательные, сигнальные станций, радиостанций. Сигналы и оповещения;

7) дальность видимости зрительных средств навигационного оборудования и предметов в море: Видимый горизонт и его дальность. Географическая, метеорологическая, номинальная, стандартная, оптическая дальности видимости. Взаимосвязь номинальной и оптической дальности видимости. Пример расчета;

8) морские карты. Общая классификация и их использование: Назначение, классификация (навигационные, вспомогательные, специальные, справочные) и нумерация морских карт. Основные требования к морским картам. Содержание морских карт и их знаки. Масштаб карты, его предельная точность, классификация морских карт по масштабу. Судовая коллекция, основные принципы его комплектации. Нанесение и снятие координат точек на карте;

9) навигационные пособия для плавания: Назначение и классификация навигационных пособий: справочные, вычислительные пособия. Основные требования к навигационным пособиям, характеристики содержащейся в них информаций. Система нумерации морских навигационных карт и пособий. Основные принципы подбора информации о навигационно-гидрографических особенностях участка побережья;

10) введение в навигацию: Единицы измерения углов дуг и времени: Радианная, градусная, часовая системы измерения дуг и углов. Радиан, градус, минута, секунда. Линейная и угловая длина дуги, их взаимосвязь. Год, месяц, сутки, час, минута, секунда. Дата начала отсчета времени. Определение промежутка между фиксированными моментами времени. Измерение времени в градусной мере. Примеры расчетов; Основные направления в море, единицы и системы их измерения: Основные линии и плоскости наблюдателя. Системы деления горизонта (румбовая, четвертная, полукруговая, круговая) порядок отсчета, перевод из одной системы в другую. Курс судна, пеленг (прямой и обратный). Курсовой угол в полукруговом и круговом счете, их взаимосвязь, порядок отсчета и измерения. Собственные наименования курсовых углов. Траверз, порядок расчета и фиксирования (по пеленгу). Курсы судна относительно ветра. Прокладка и определение направлений на морской навигационной карте. Компасы, их общая классификация. Компасный и истинный меридиан, поправка компаса; Определение направлений в море по гирокомпасу: Понятие о принципе работы гирокомпаса. Гирокомпасный и истинный меридиан. Перевод и исправление румбов, правила знаков. Изменяемость, мгновенная и постоянная поправка гирокомпаса. Погрешности при качке. Достоинства и недостатки гирокомпасов; Определение направлений в море по магнитному компасу: Принцип действия магнитного компаса. Понятие о земном магнетизме и его элементах. Истинный, магнитный, компасный меридианы, их взаимосвязь. Магнитное склонение, его изменяемость, приведение к году плавания. Девиация, ее изменяемость, периодичность определения. Таблица девиации, ее использование (прямой и обратный варианты). Общая поправка магнитного компаса ее изменяемость. Перевод и исправление румбов, правила знаков. Достоинства и недостатки магнитных компасов; Контроль за работой компасов: Геометрический смысл поправки компасов. Важность и сущность контроля за работой компасов. Основные элементы контроля; Морские единицы длины и скорости: Обоснование морской мили как основной единицы измерения расстояний на море (длина одной минуты дуги меридиана на эллипсоиде, формула, ее анализ: стандартная морская миля). Экваториальная миля. Другие единицы длина, применяемые в судовождении (в том числе английские), связь между ними. Узел как единица измерения скорости. Другие единицы измерения скорости, формулы из взаимосвязи в том числе упрощенные; Скорость судна и ее измерение: Понятие о скорости судна. Зависимость скорости хода судна от оборотов винта, основные ступени хода. Абсолютная, относительная, генеральная скорости. Техническая, эксплуатационная, экономичная скорости. Факторы, влияющие на скорость судна: технические (обрастание, загрузка, дифферент, крен, рыскание), гидрометеорологические (течение, ветер, волнение), район плавания (мелководье, "соскальзывание"). Понятие о лагах, их классификация. Поправка и коэффициент лага, их учет; Контроль за работой лагов: глазомерная оценка по времени прохождения контрольной линии (мерная линия: один или несколько пробегов; база на берегу: неподвижный и плавающий ориентиры); по надежным обсервациям; по оборотам винта (по каждому способу – достоинства и недостатки, аналитические зависимости). Общие требования к району испытаний. Важность и сущность контроля за работой лага. Критерии исправной работы лага. Дублирование контроля скорости и пройденного расстояния; Способы определения пройденного судном расстояния: Дублирование контроля скорости и пройденного расстояния; Понятие о навигационной прокладке: Общие понятия о проработке маршрута перехода. Предварительная и исполнительная прокладки, их цели и задачи. Понятие о графическом счислении координат судна и навигационных обсервациях. Прокладочный инструмент, его проверка, правила работы с ним. Основные задачи, решаемые на карте: снятие координат, нанесение точек по координатам, измерений расстояний, прокладка направлений от заданной точки, определения направления линии на карте, перенесение точки с одной карты на другую. Техника ведения графического счисления координат судна, записи, условные обозначения, нормативные документы.

92. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) практические приемы и методы решения основных задач на морской навигационной карте;

2) определение разности широт и разности долгот, координат пунктов отхода и прихода (назначения);

3) перевод направлений в различных системах счета. Соотношения между курсом судна, пеленгом и курсовым углом предмета;

4) расчет координат точек до ориентира при плавании по маршруту;

5) использование гироскопических курсоуказателей. Перевод и исправление румбов;

6) расчет магнитного склонения, девиации, поправки магнитного компаса. Перевод и исправление румбов;

7) решение комплексных задач на перевод, исправление румбов и соотношение между пеленгом, курсом и курсовым углом;

8) расчет дальности видимости горизонта, предметов и огней в море;

9) морские единицы длины и скорости. Расчет пройденного судном расстояния, скорости судна, отсчетов лага, поправки и коэффициента лага;

10) методы определения скорости судна, поправки и коэффициента лага;

11) методы определения поправки компаса.

93. Программа содержит следующий перечень тем самостоятельной работы:

1) особенности управления судном в морских условиях. Основы наблюдения на море. Оценка ситуации сближения судов в море. Действия при выполнении маневров. Оценка ситуации и маневрирование судов, находящихся на виду друг у друга. Действия судов при выполнении взаимных обязательств. Плавание и маневрирование судов при ограниченной видимости;

2) морское право: Понятие, предмет и источники морского права. Защита интересов казахстанского морского флота за рубежом и административная юрисдикция над торговыми судами. Правовой статус морского судна и международно-правовое регулирование труда моряков. Правовой режим морских пространств и охрана морской среды. Безопасность мореплавания и морская перевозка грузов. Договор морской перевозки пассажира и буксировки, а также морского агентирования и посредничества. Общая авария и столкновение судов. Спасение на море и морское страхование. Ограничение ответственности судовладельца и морской залог, ипотека. Арест судна и разрешение имущественных споров по морским делам в Республики Казахстан. Основные требования Международной конвенции о подготовке и дипломировании моряков и несении вахты. Стандартные процедуры и контроль за их выполнением.

94. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

Приложение 2
к приказу Министра по
инвестициям и развитию
Республики Казахстан
от 28 мая 2015 года № 662

Типовые учебные программы по специальности
"Морская техника и технологии"
(Магистратура)
1. Типовая учебная программа по дисциплине
"Научно-технические проблемы морской техники и технологии"

1. Типовая учебная программа по дисциплине "Научно-технические проблемы морской техники и технологии" (код дисциплины – NTPMTT 6301, объем кредитов – 2) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и государственным общеобязательным стандартом высшего образования, утвержденным приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 31 октября 2018 года № 604 "Об утверждении государственных общеобязательных стандартов образования всех уровней образования" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 17669) (далее – Стандарт).

2. Целями программы являются:

1) выявление основных причин возникновения проблем на объектах морской техники, их влияния на окружающую среду и экономику;

2) определение возможных путей их преодоления в практической деятельности специалистов.

3. В результате изучения дисциплины магистрант получает знания об основных понятиях и определениях в области анализа проблем и постановки задач для исследований в сфере морской техники на основе подбора и изучения литературных и патентных источников, использования прогнозов развития смежных отраслей науки и техники, с учетом позиций и мнений других специалистов, а также об основных правовых системах и законодательстве Республики Казахстан, правовых нравственно-этических нормах в сфере профессиональной деятельности, современных и перспективных направлениях развития технологии, основах проектирования, строительства, монтажа и эксплуатации технических средств объектов морской техники согласно требованиям международных классификационных обществ, требованиях международных классификационных обществ в вопросах стандартизации, метрологического обеспечения и безопасности жизнедеятельности при разработке и эксплуатации устройств и систем объектов морской техники, методах и средствах моделирования и оптимизации объектов и систем объектов морской техники, основных методах маркетинга и менеджмента в области морской техники, требованиях при проектировании, строительстве, монтаже и эксплуатации объектов и систем объектов морской техники, теоретических и экспериментальных методах исследования с целью создания новых объектов и систем объектов морской техники, требованиях по обеспечению безопасности жизнедеятельности и охране окружающей среды при производстве, строительстве, монтаже и эксплуатации объектов и систем объектов морской техники.

4. В результате изучения дисциплины магистрант осваивает следующие навыки:

1) работа с литературными первоисточниками, обработка экспериментальных данных, определение относительных и абсолютных погрешностей эксперимента, составление программ обработки данных на персональном компьютере, обобщение по полученным экспериментальным данным, строительство математических моделей процесса;

2) выбор методов инженерного моделирования для решения конкретных технических задач.

5. Программа состоит из следующих разделов:

1) особенности начальных этапов проектирования морской техники: Влияние постановки проектной задачи и качества технического задания на качество и эффективность морской техники. Формирование концепции объекта морской техники с учетом его функций. Повышение эффективности решения моделируемых задач. Совершенствование моделей оценки качества и прогнозирование развития морской техники;

2) структура и логическая организация постановки задач проектирования морской техники: Иерархия задач выбора проектных решений. Иерархия описания проектируемого объекта морской техники. Структурная модель объекта и ее элементы. Главные функциональные элементы, их роль и правила выделения. Постановка задач при проектировании объектов морской техники;

3) формирование концепции объекта морской техники: Классификация функций проектируемого объекта морской техники. Функционально-структурная модель объекта морской техники. Формирование концепции объекта морской техники по выполняемым им функциям. Обобщенный алгоритм формирования концепции. Методы морфологического синтеза. Морфологический синтез концепции по схеме базовой точки. Синтез концепции при ограничении ресурсов. Формирование концепции морской техники по требуемым свойствам;

4) оценка качества морской техники: Оценка значимости функций и затрат на их выполнение. Оценка качества проектных решений. Иерархия свойств проектируемого объекта морской техники. Особенности оценки качества проектных решений в условиях дефицита информации. Оценка конкурентоспособности объектов морской техники;

5) методы повышения эффективности решения алгоритмизируемых задач: Формирование области допустимых вариантов решений. Особенности поиска решений при наличии нескольких критериев. Поиск в произвольной ограниченной области. Адаптивно-динамичная постановка и решение оптимизационной задачи. Оптимизация состава варьируемых параметров. Исследование корреляции критериев;

6) особенности принятия решений в многокритериальных задачах при проектировании объектов морской техники: Классификация задач принятия решений при проектировании морской техники. Общая постановка многокритериальной детерминированной статической задачи принятия проектных решений. О проблеме нормализации частных критериев. Определение весовых коэффициентов. Оценка свойств проектируемого объекта, не имеющих количественного выражения;

7) учет характера информации при принятии проектных решений: Решение многокритериальных задач проектирования в условиях определенности. Схемы компромисса в проектных задачах. Способы выделения области компромиссных решений. Принятие проектных решений в условиях ситуационной неопределенности;

8) прогнозирование развития морской техники: Общие закономерности развития объектов морской техники. Построение аналитической модели развития объекта морской техники.

6. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) разработка алгоритмов по формированию области допустимых решений;

2) структурная модель объекта и ее элементы (в соответствии с направлением магистерской диссертации);

3) функционально-структурная модель объекта морской техники (в соответствии с направлением магистерской диссертации);

4) оценка качества морской техники (в соответствии с направлением магистерской диссертации);

5) исследование корреляции критериев (в соответствии с направлением магистерской диссертации);

6) определение весовых коэффициентов. Оценка свойств проектируемого объекта (в соответствии с направлением магистерской диссертации);

7) схемы компромисса в проектных задачах;

8) построение аналитической модели развития объекта морской техники (в соответствии с направлением магистерской диссертации).

7. Темы самостоятельной работы выдают руководители магистрантов в соответствии с направлением магистерской диссертации.

8. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

2. Типовая учебная программа по дисциплине
"Современные проблемы морской техники и технологии"

9. Типовая учебная программа по дисциплине "Современные проблемы морской техники и технологии" (код дисциплины – SPMTT 6301, объем кредитов – 3, профильное направление) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

10. Целями программы являются:

2) определение возможных путей их преодоления в практической деятельности специалистов.

11. В результате изучения дисциплины магистрант получает знания об основных понятиях и определениях, в области анализа проблем и постановки задач исследований в области морской техники на основе подбора и изучения литературных и патентных источников, использования прогнозов развития смежных отраслей науки и техники, с учетом позиций и мнений других специалистов, а также об основных правовых системах и законодательстве Республики Казахстан, правовых нравственно-этических нормах в сфере профессиональной деятельности, современных и перспективных направлениях развития технологии, основах проектирования, строительства, монтажа и эксплуатации технических средств объектов морской техники согласно требованиям международных классификационных обществ, требования международных классификационных обществ в вопросах стандартизации, метрологического обеспечения и безопасности жизнедеятельности при разработке и эксплуатации устройств и систем объектов морской техники, методах и средствах моделирования и оптимизации объектов и систем объектов морской техники, основных методах маркетинга и менеджмента в области морской техники, требованиях при проектировании, строительстве, монтаже и эксплуатации объектов и систем объектов морской техники, теоретические и экспериментальные методы исследования с целью создания новых объектов и систем объектов морской техники, требованиях по обеспечению безопасности жизнедеятельности и охране окружающей среды при производстве, строительстве, монтаже и эксплуатации объектов и систем объектов морской техники.

12. В результате изучения дисциплины магистрант осваивает следующие навыки:

1) работа с литературными первоисточниками, обработка экспериментальных данных, определение относительных и абсолютных погрешностей эксперимента, составление программ обработки данных на вычислительной технике, обобщение по полученным экспериментальным данным, строительство математических моделей процесса;

2) выбор методов инженерного моделирования для решения конкретных технических задач.

13. Программа состоит из следующих разделов:

1) современные проблемы науки и техники: Роль науки в современной цивилизации; виды наук; уровни научного знания; общие закономерности формирования научных теорий; современное состояние и тенденции развития по ремонту морских инженерных сооружений, охватывающих современные технологии судоремонта, освидетельствование и управление жизненным циклом судов и морской техники, а также современные аспекты проектирования и технологий при доковом судоремонте, фундаментальные и прикладные исследования; научно-технический прогресс и требования к объектам морской техники, их характеристикам и способам производства;

2) современные технологии судоремонта: Научные основы организации судоремонта. Современные процессы в судоремонте и их технологическая подготовка;

3) методы, объемы и периодичность освидетельствований судов: Оценка технического состояния морской техники. Обеспечение проведения освидетельствований. Оценка технического состояния морских инженерных сооружений. Восстановление работоспособности механизмов и конструкций. Разработка рекомендаций по ремонту морских инженерных сооружений;

4) диагностика судовых конструкций и механизмов: Дефектация конструкций и механизмов морских инженерных сооружений. Нормы допускаемых износов и дефектов конструкций морских инженерных сооружений;

5) конструкторское и технологическое обеспечение ремонта морских инженерных сооружений: Конструкторская и технологическая подготовка производства. Конструкторское и технологическое обеспечение ремонта морских инженерных сооружений. Обеспечение прочности, остойчивости и непотопляемости при ремонте морских инженерных сооружений. Современные технологии в доковом судоремонте.

14. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

1) для заданного морского сооружения (судна) определить степень износа конструкций, проверить расчетные характеристики поперечного сечения, сравнить с допускаемыми, составить заключение;

2) для заданных вариантов повреждений обшивки судна определить допустимую степень износа, разработать рекомендации по их устранению и подкреплению конструкций и технологию ремонта;

3) для заданных вариантов износа элементов механизмов определить допустимую степень износа, разработать рекомендации по их устранению и восстановлению и технологию ремонта;

4) произвести обработку заданных преподавателей результатов опыта кренования, разработать протокол кренования.

15. Темы самостоятельной работы выдают руководители магистрантов в соответствии с направлением магистерской диссертации.

16. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

3. Типовая учебная программа по дисциплине
"Современные проблемы морской техники и технологии"

17. Типовая учебная программа по дисциплине "Современные проблемы морской техники и технологии" (код дисциплины – SPMTT 6301, объем кредитов – 1, профильное направление) разработана в соответствии с пунктом 8-1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и Стандартом.

18. Целями программы являются:

2) определение возможных путей их преодоления в практической деятельности специалистов.

19. В результате изучения дисциплины магистрант получает знания об основных понятиях и определениях, в области анализа проблем и постановки задач исследований в области морской техники на основе подбора и изучения литературных и патентных источников, использования прогнозов развития смежных отраслей науки и техники, с учетом позиций и мнений других специалистов, а также об основных правовых системах и законодательстве Республики Казахстан, правовых нравственно-этических нормах в сфере профессиональной деятельности, современных и перспективных направлениях развития технологии, основах проектирования, строительства, монтажа и эксплуатации технических средств объектов морской техники согласно требованиям международных классификационных обществ, требованиях международных классификационных обществ в вопросах стандартизации, метрологического обеспечения и безопасности жизнедеятельности при разработке и эксплуатации устройств и систем объектов морской техники, требованиях при проектировании, строительстве, монтаже и эксплуатации объектов и систем объектов морской техники.

20. В результате изучения дисциплины магистрант осваивает следующие навыки:

1) работа с литературными первоисточниками, обработка экспериментальных данных, составление программ обработки данных на компьютере, делать обобщения по полученным экспериментальным данным;

2) выбор методов инженерного моделирования для решения конкретных технических задач.

21. Программа состоит из следующих разделов:

2) современные технологии судоремонта: Современные процессы в судоремонте и их технологическая подготовка;

3) методы, объемы и периодичность освидетельствования судов: Оценка технического состояния морской техники. Обеспечение проведения освидетельствования. Оценка технического состояния морских инженерных сооружений. Восстановление работоспособности механизмов и конструкций. Разработка рекомендаций и указаний по ремонту морских инженерных сооружений;

4) диагностика судовых конструкций и механизмов: Дефектация конструкций и механизмов морских инженерных сооружений.

22. Программа содержит следующий перечень тем практических занятий:

23. Темы самостоятельной работы выдают руководители магистрантов в соответствии с направлением магистерской диссертации.

24. Список рекомендуемой литературы определяется организацией образования.

Примечание:

"Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса берiліп отырған:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес 5В071500 - Теңіз техникасы және технологиялар (Бакалавриат) мамандығы бойынша үлгілік оқу бағдарламалары;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес 6М071500 - Теңіз техникасы және технологиялар (Магистратура) мамандығы бойынша үлгілік оқу бағдарламалары бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Көлік комитеті (Ә.А. Асавбаев):

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін бес жұмыс күн ішінде мерзімді баспа басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң эталондық бақылау банкiне енгізу үшін Республикалық құқықтық ақпарат орталығына оның көшірмелерін ресми жариялауға баспа және электронды түрде жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының жетекшілік ететін Инвестициялар және даму вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Инвестициялар және даму
министрі	Ә. Исекешев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Білім және ғылым министрі

_____________ Е. Сағадиев

2016 жылғы 6 сәуір

Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму
министрінің
2015 жылғы 28 мамырдағы
№ 662 бұйрығына
1-қосымша

"Теңіз техникасы және технологиялар" (Бакалавриат) мамандығы
бойынша типтік оқу бағдарламалары
1. "Сызба геометриясы және инженерлік графика" пәні бойынша
типтік оқу бағдарламасы

1. "Сызба геометриясы және инженерлік графика" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – SGIG 1204, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 14-бабының 8-1-тармағына және "Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17669 болып тіркелген) бекітілген жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына (бұдан әрі – Стандарт) сәйкес әзірленген.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 06.01.2020 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) жазықтықта кеңiстiк пішіндерін бейнелеудің әртүрлі әдістерін зерттеу;

2) берілген кескіндер бойынша фигуралар мен беттердің геометриялық қасиетін зерттеуге байланысты кеңістікті елестетуді қалыптастыру мен дамыту.

3. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент негізгі ұғымдар мен анықтамалар, сондай-ақ проециялық тәсілінің теориялық негіздері туралы білім алады.

4. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) комплексті сызба мен аксонометриядағы әртүрлі позициялық және метрикалық есептерді шешу;

2) сызу және өлшеу аспаптары көмегімен әртүрлі геометриялық салулар мен проекциялық бейнелерді орындау;

3) қарапайым тетікбөлшектердің геометриялық пішінін анықтау;

4) жазық сызбаларда кеңістік нысандарын кескіндеу, типтік тетікбөлшектер конструкциясы және олардың қосылыстары, нормативті -техникалық құжаттарды рәсімдеу, конструкторлық-технологиялық құжаттарды заманауи қолжетімді бағдарламалармен қамтамасыз ету дағдылары болуы;

5) нақты техникалық тапсырмаларды шешу үшін инженерлік модельдеу тәсілдерін таңдау.

5. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) сызба геометриясы: Орталық және параллельдік проекциялау. Негізгі қасиеттері. Координаттық тәсіл: Монж сызбасының жиынтығы, аксонометрия (негізгі түсініктер); Монж эпюріндегі нүктенің, түзудің, жазықтықтың және көпжақтардың жалпы және жеке жағдайы; Аксонометриялық проекция: Польке теоремасы. Қиғаш бұрышты және тікбұрышты аксонометриялық проекциялар. Аксонометриялық проекциялардың стандарт түрлері. Шеңбердің жеке және жалпы жағдайдағы аксонометриялық көріністері; Позициялық есептер: Түзулер мен сызықтардың іздері. Түзу сызықтардың өзара орналасуы. Түзу мен жазықтықтың өзара орналасуы. Метрикалық есептер. Тік бұрышты проекцияның метрикалық құрылымы. Түзу сызықтың нақты шамасы, жазықтыққа жасайтын бұрышы. Нүкте мен жазықтықтың арақашықтығы; Проекцияның өзгеру тәсілдері: Проекцияны түрлендіру сипаттамасы. Проекция жазықтығын алмастыру тәсілі. Жазық параллель ығыстыру тәсілі. Бұру (айналдыру) тәсілі. Көпжақтар. Көпжақтардың түзумен және жазықтықпен қиылысуы; Қисық сызықтар: Жазықтық қисық сызықтары. Кеңістік қисық сызықтары. Қисық сызықтардың проекциялық құрылымы. Екінші ретті қисық. Винттік сызық; Беттер. Классификациясы. Негізгі анықтама: Анықтаманың геометриялық және алгоритмдік бөлімдері. Беттік тапсырманың кинематикалық тәсілі; Айналу беттері: Екінші ретті беттерді айналдыру тәсілі. Сфера. Конустық және цилиндрлік айналу беттері. Тор. Беттің позициялық есептері. Беттердің түзу сызықпен қиылысуы. Екі беттің өзара қиылысу сызығын құру туралы жалпы түсінік (көмекші жанама жазықтықтар және беттер);

2) инженерлік графика: Техникалық басқа пәндерді оқытудағы инженерлік графиканың орны мен рөлі. Сызудың қысқаша даму тарихы. Сызбаға қойылатын талаптар; Негізгі бөлім: Негізгі сызба стандарты сызбаларды безендiру, пiшiмдер және масштабтар, сызба сызықтары, сызба қарыптары, негізгі жазу. Сызбаға өлшемдер түсiру техникасы. Кескіндер: көрініс түрлері, қималар, тіліктер; Бұрандалар: Винт сызығы. Винттік беттер және бұрандалар. Цилиндрлік винттік таспа. Тік геликоид. Көлбеу геликоиды. Бұранданың кескінделуі және белгіленуі, бұрандалы бұйымдар (болт, винт, гайка); Типтік қосылыс түрлері: Ажырайтын: бұрандалы (болттық және басқа да) шпонды, штифті. Ажырамайтын: пісіріп біріктіру, тойтарып шегелеу, дәнекерлеу, желімдеу; Берілістер. Жалпы беріліс түрлері: Тісті берілістер. Цилидрлік тісті берілістер. Конустық тісті берілістер. Червякті тісті берілістер. Тісті беріліс модулі; Құрастыру бiрлiгiнің сызбасы: Құрастыру сызбасы сипат тізімі. Құрастыру сызбасы тетікбөлшектерінің эскизі. Жалпы көрініс сызбасы. Оқу реті. Жалпы көрініс сызбасын бөлшектеу. Тетікбөлшектердің жұмыстық сызбасын жалпы көрініске қарап орындау.

6. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) Сызба геометриясы:

графикалық жұмыстарды орындаудағы негізгі мағлұматтар. Конструкциялық құжаттама бірыңғай жүйесінің стандарттары: пішімдер, масштабтар, сызықтар, сызба қарыптері, негізгі жазу, сызбаға өлшем қою;

геометриялық тұрғызулар: көлбеулік, конустылық, түйіндесу;

проекциялау тәсілдері: центрлік, параллель, ортогональды проекция. Аксонометриялық проекция;

монж эпюріндегі нүктенің, түзудің, жазықтықтың сызбасы;

кескіндер: көрініс түрлері, тіліктері, қимасы;

нүктенің, түзудің және жазықтықтың позициялық есептері және олардың өзара тиiстiлiгi;

көпжақтармен позициялық есептер. Көпжақтардың түзумен және жазықтықпен қиылысуы;

сызбаны түрлендiру тәсiлдерiне метрикалық және позициялық есептер шығару;

қисық сызықтар мен беттер. Беттердің пайда болуы. Қисық беттердің позициялық есептері.

2) Инженерлік графика:

бұрандалар, сызбадағы бұранданың белгiленуi және кескiнделуі. Ажырайтын қосылыстар. Тетiк бөлшектердi бұрандалы болттық, шпилкалық бiрiктiру;

ажырамайтын қосылыстар. Тетiк бөлшектердi сызбада пісіріп қосу, тойтарып шегелеп және дәнекерлеп бiрiктiрудiң белгiленуi және кескiнделуі;

беріліс түрлері. Тісті берілістер. Цилиндрлік, конустық тісті берілістерге сызба орындау;

бұйымдардың түрлері. Конструкторлық құжаттардың түрлері. Эскиздер, жұмыстық сызбасы;

құрастырмалы сызбалар. Спецификация;

жалпы көріністің сызбасы. Оқылу тәртібі;

жалпы көріністегі сызбаны бөлшектеу;

7. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) монж эпюріндегі нүкте, түзу және жазықтықтың жалпы және дербес орналасуы;

2) метрикалық есептер;

3) проекцияның түрлендіру тәсілдері;

4) көпжақтар;

5) қисық сызықтар. Қисық сызықтардың проекциялық қасиеті. Екінші ретті қисық сызық;

6) беттер. Классификациясы. Анықтауыш. Геометриялық және алгоритмдік анықтауыштың бөлімдері. Беттерді айналдыру. Екінші ретті айналдыру. Сфера. Конустық және цилиндрлік айналдыру. Тор;

7) кескіндер: көріністер, қималар, тіліктер;

8) сызықтық беттер;

9) проекцияның түрлендіру тәсілдері Түзулер мен беттердің қиылысуын тұрғызудың тәсілдері;

10) аксонометриялық проекциялар;

11) графикалық сызуларды орындаудағы негізгі мәліметтер. Конструкциялық құжаттама бірыңғай жүйесінің стандарттары: форматтар, масштабтар, сызу қарыптары, негізгі жазу, өлшемдер салу;

12) геометриялық тұрғызулар: көлбеулік, конустылық, түйіндесу;

13) бұйымдардың түрлері. Конструкторлық құжаттардың жасалу кезеңдері;

14) конструкторлық құжаттарды және бұйымдарды белгілеу. Тетікбөлшектер классификациясы;

15) ажырайтын қосылыстар. Бұрандалы, шпонкалық, шлицтік және басқа біріктірулер;

16) бұранданың жасалуы. Бұранданың бөлшектері. Бұранданың шартты белгіленуі. Бұранданың технологиялық бөлшектері;

17) бұрандалы стандартты біріктіру тетікбөлшектері. Тетікбөлшектерді болтпен, винтпен и шпилькамен біріктіру;

18) ажырамайтын қосылыстар. Пісіріп, тойтарып шегелеп, дәнекерлеп және желімдеп қосу. Сызбаларда пісіріп қосуды кескіндеу және белгілеу;

19) іліктіру берілістері. Тістік берілістер. Тісті дөңгелектің бөлшектері;

20) жұмыстық сызбаның мазмұны. Тетікбөлшектердің жұмыстық сызбасы. Тетікбөлшектердің эскизін құру. Жұмыстық сызбаның эскизден айырмашылығы;

21) құрастыру бірлігі. Құрастыру бірлігінің құрамдас бөлігі. Құрастыру бірлігінің құрылымдық схемасы;

22) құрастыру бірлігінің тетікбөлшектерінің эскизін нәрсенің өзіне қарап құрастыру. Эскиздерді орындаудағы кезең реттері. Тетікбөлшектердің өлшемін алудың қарапайым жолдары;

23) өлшемдер қою. Машина жасаудағы өлшем қоюдың базасы туралы түсінік. Кәдімгі, сызықтық және бұрыштық өлшемдер;

24) сипат тізім. Тетікбөлшектердің реттік нөмірлерін қою және құрастыру сызбасына сипаттізім құру;

25) құрастыру сызбасы. Құрастыру сызбасын орындау кезеңдері;

26) құрастыру бірлігіне кіретін тетікбөлшек қосылыстарын кескіндеу.

8. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

кредиттер көлемі – білім алушының және оқытушының оқу жұмысының көлемін өлшеудің сәйкестендірілген бірліктерінің саны.

2. "Математика 1"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

9. "Математика 1" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – Mat(І)1202, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

10. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) негізгі ұғымдарды, заңдарды қолданып, нақты есептердің шешу әдістерін меңгеру;

2) математикалық интуицияны дамыту;

3) математикалық мәдениетті тәрбиелеу;

4) ғылыми көзқарас пен логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру.

11. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент негізгі ұғымдар, анықтамалар, формулалар, теоремалар және аталған бөлімдердің есептерін шешу әдістері туралы, сондай-ақ жоғарғы математика курсын аталған типтік бағдарлама көлемінде білім алады.

12. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) қолданбалы есептерді шешу үшін заманауи математикалық әдістерді қолдану ептілігі;

2) жалпытеориялық және арнайы техникалық пәндерді табысты оқу, математикалық ойлау және логиканы дамыту үшін фундаменталды ғылымның жетістіктерін пайдалану;

3) нақты техникалық есептерді шешу үшін математикалық модельдеу әдістерін таңдау.

13. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) сызықтық, векторлық алгебра және аналитикалық геометрияның элементтері: Сызықтық алгебра: Екінші және үшінші тәртіптің анықтауыштары, есптеу және қасиеттерi. Матрица ұғымы. Матрица өлшемдері. Матрицалар теңдігі. Шаршылық матрица. Матрицалармен жасалатын амалдар. Кері матрица. Матрица рангы. Екі белгісізі бар екі сызықтық теңдеу жүйесі. Үш белгісізі бар үш сызықтық теңдеу жүйесі. Крамер ережесі. Сызықтық теңдеулер жүйесін матрицалық тәсілмен шешу. Кронекер-Капелли теоремасы. Сызықтық теңдеулер жүйелерін Гаусс әдісімен шешу. Векторлық алгебра: Векторлық және скалярлық шамалар. Векторлар және оларға қолданылатын сызықты амалдар. Векторлардың сызықтық тәуелділігі және сызықтық тәуелсіздігі. Кеңістік базисі. Вектордың оське проекциясы. Векторлар координаталары. Векторлардың скаляр көбейтіндісі, оның механикалық мағынасы және қасиеттері. Координаталық түрдегі векторлардың скаляр көбейтіндісі. Екі вектордың ортогональдық шарты. Векторлардың векторлық көбейтіндісі, оның геометриялық және механикалық мағынасы, қасиеттері. Координаталық түрдегі векторлардың векторлық көбейтіндісі. Векторлардың компланарлығы. Үш вектордың компланарлық шарты. Аналитикалық геометрия: Жазықтықтағы түзу теңдеулерінің әр түрлері. Кеңістіктегі жазықтықтың әр түрлі теңдеулері. Кеңістіктегі түзулердің әр түрлі теңдеулері. Түзу және жазықтық. Жазықтықтағы екінші ретті қисықтың канондық теңдеулері. Координаталардың үйектік жүйесі. Екінші реттегі беттердің канондық теңдеулері;

2) математикалық талдауға кіріспе: Сандық тізбек: анықтамасы, беру тәсілдері, шектелген, шектелмеген, өспелі, кемімелі тізбектер. Сандық тізбектің шегі. Шегі бар айнымалының қасиеттері. Шексіз аз және шексіз үлкен шамалар. Шегі бар айнымалының шексіз аз шамамен байланысы. Шектік ауысу ережесі. Шектердің бар болу белгілері. Функция шегі. Функция шегі және тізбек шегі ұғымдары арасындағы байланыс. Бірінші тамаша шек. Екінші тамаша шек. Функцияның үздіксіздігі. Функцияның үзілісі нүктелерінің сыныптылығы;

3) бір айнымалы функцияның дифференциалдық есептеу: Функциялардың туындысы. Туындының геометриялық мағынасы. Функцияларды дифференциалдаудың негізгі ережелері. Логарифм функциясын дифференциалдау формуласы. Күрделi функцияның туындысы. Дәрежелік және көрсеткіштік функцияларды дифференциалдау формулалары. Керi функция және оны дифференциалдау. Керi тригонометриялық функциялар туындысы. Функциялардың дифференциалы. Дифференциалдың туындымен байланысы. Функциялардың дифференциалдылығы. Дифференциалданатын функцияның үздіксіздігі. Дифференциал түрінің инварианттылығы. Дифференциалдың геометриялық мағынасы. Дифференциалды жуықтап есептеулерге қолдану. Жоғарғы ретті туындылар және дифференциалдар. Ролль, Лагранж теоремалары және олардың геометриялық мағынасы. Коши теоремасы. Коши, Ролль, Лагранж теоремалары арасындағы байланыс. Анықталмағандық жағдайына Лопиталь ережесі. Тейлор формуласы. Лагранж түріндегі қалдық мүшесі. Маклорен формуласы. Маклорен формуласы бойынша элементар функцияларды жіктеу. Функцияның өсуі және кемуі. Функция экстремумдары. Функция экстремумының қажетті шарты туралы теорема. Күдікті нүктелер. Бір сарындылық интервалдары. Функцияның өсуі және кемуі туралы теоремалар. Бірінші және екінші туынды бойынша экстремумның жеткілікті шарты туралы теоремалар. Кесіндідегі функцияның ең кіші және ең үлкен мәні. Функция графигінің дөңестігі және ойыстығы. Иілу нүктелері. Функция графигінің асимптоталары. Вертикаль және көлбеу асимптоталар. Функцияны зерттеудің жалпы сұлбасы және графигін салу;

4) кешендік сандар және көпмүшелер: Жорамал бірлік және кешендік сандар. Кешендік сандарға қолданылатын амалдар. Кешендік санның алгебралық және тригонометриялық түрі. Эйлер формуласы. Кешендік санның көрсеткіштік түрі. Көрсеткіштік түрдегі кешендік сандармен жасалатын амалдар: көбейту, бөлу, бүтін дәрежеге шығару. Кешендік саннан түбірді алу. Көпмүше. Көпмүше түбірлері. Безу теоремасы. Екі көпмүше теңдігінің шарты. Алгебраның негізгі теоремасын тұжырымдау. Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу. Көпмүшенің еселік түбірлері;

5) бір айнымалы функцияны интегралдық есептеу: Алғашқы функция және анықталмаған интеграл. Анықталмаған интегралдардың қасиеттері және кестесі. Негізгі интегралдау әдістері: тікелей интегралдау әдісі, жіктеу әдісі. Бөліктеп интегралдау әдісі, айнымалыны ауыстыру әдісі. Рационал бөлшектерді интегралдау. Иррационал өрнектерді интегралдау. Рационал тригонометриялық өрнектерді интегралдау. Анықталған интеграл ұғымына әкелетін геометрия, физика, механика есептері. Анықталған интеграл қасиеттері. Ньютон-Лейбниц формуласы. Анықталған интегралда айнымалыны ауыстыру және бөліктеп интегралдау. Жазық фигура ауданын, қисық доғасының ұзындығын, айналу дене көлемі мен бет аудандарын есептеуде анықталған интегралды қолдану. Механика мен физика есептері: статистикалық моменттерді, инерция моменттерін, ауырлық центрі координаталарын, жұмысты есептеу. Меншіксіз интегралдар. Анықталған интегралдарды жуықтап есептеу.

14. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) анықтауыштар және қасиеттер. Минор. Алгебралық толықтауыштар;

2) матрицалар. Кері матрица. Матрица рангі;

3) сызықты алгебралық теңдеулер жүйесін шешу;

4) векторларға қолданылатын сызықты амалдар. Векторлардың сызықтық тәуелділігі және сызықтық тәуелсіздігі;

5) векторлардың скалярлық, векторлық және аралас көбейтінділері;

6) жазықтықтағы түзулер. Олардың өзара орналасуы;

7) кеңістіктегі жазықтықтар мен түзулер. Олардың өзара орналасуы;

8) екінші ретті қисықтар және беттер;

9) сандық тізбегінің шегі. Функция шегі. Тамаша шектер. Функцияның үздіксіздігі. Үзіліс нүктелерін жіктеу;

10) функцияны дифференциалдау ережелері. Туындының геометриялық және механикалық мағынасы. Функция дифференциалы. Жоғары ретті туындылар және дифференциалдар;

11) функцияны толық зерттеу. Функцияның ең кіші және ең үлкен мәндері;

12) комплекс сандар және оларға қолданылатын амалдар;

13) анықталмаған интеграл және қасиеттері. Негізгі интегралдау әдістері;

14) анықталған интеграл. Негізгі интегралдау әдістері;

15) анықталған интегралды қолдану. Меншіксіз интегралдар.

15. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) анықтауыштарды есептеу;

2) матрицаларға амалдар қолдану. Кері матрицаны табу;

3) сызықты алгебралық теңдеулер жүйесін шешу әдістері;

4) векторларға қолданылатын сызықты амалдар;

5) векторлардың скалярлық, векторлық және аралас көбейтінділері;

6) жазықтықтағы түзулердің әртүрлі теңдеулері;

7) кеңістіктегі жазықтықтар теңдеулері;

8) екінші ретті қисықтар;

9) функция шегін табу әдістері. Функцияның үздіксіздігі;

10) функцияны дифференциалдау ережелері;

11) функция экстремумдары. Функцияның ең кіші және ең үлкен мәндері;

12) кешендік санның алгебралық және тригонометриялық түрі. Кешендік санның көрсеткіштік түрі;

13) анықталмаған интеграл. Бөліктеп интегралдау әдісі, айнымалыны ауыстыру әдісі;

14) анықталған интеграл және қасиеттері. Ньютон-Лейбниц формуласы;

15) меншіксіз интегралдар;

16) n - ретті анықтауыштарды есептеу;

17) матрица рангін есептеу әдістері;

18) сызықты алгебралық теңдеулер жүйесін шешу;

19) векторлардың сызықтық тәуелділігі және сызықтық тәуелсіздігі. Меншікті мәндер және меншікті векторлар;

20) векторлардың скалярлық, векторлық және аралас көбейтінділері. Параллелограм, үшбұрыш аудандарын, пирамида көлемдерін табу;

21) жазықтықтағы түзулердің теңдеулері. Олардың өзара орналасуы;

22) кеңістіктегі жазықтықтар мен түзулер. Олардың өзара орналасуы;

23) екінші ретті қисықтардың канондық теңдеулері. Полярлық координата;

24) функция шектерін есептеу. Функцияның үздіксіздігі. Үзіліс нүктелерін табу;

25) функция дифференциалын жуықтап есептеуде қолдану. Жоғары ретті туындылар және дифференциалдар;

26) функцияны толық зерттеу және оның графигін салу;

27) көпмүше. Көпмүше түбірлері. Безу теоремасы. Екі көпмүшенің теңдігінің шарты. Алгебраның негізгі теоремасын тұжырымдау. Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу. Көпмүшенің еселік түбірлері;

28) анықталмаған интеграл. Рационал бөлшектерді интегралдау. Иррационал өрнектерді интегралдау. Рационал тригонометриялық өрнектерді интегралдау;

29) анықталған интеграл. Негізгі интегралдау әдістері;

30) жазық фигура ауданын, қисық доғасының ұзындығын, айналу дене көлемі мен бет аудандарын есептеуде анықталған интегралды қолдану.

16. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

3. "Математика 2"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

17. "Математика 2" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – Mat (ІI) 1203, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

18. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) математикалық сезімталдығы мен оқылған математикалық әдістерді студенттің болашақ мамандығына байланысты қолданбалы сипаттағы есептерді шешуге қолдана білу;

2) математикалық мәдениетін тәрбиелеу.

19. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент негізгі ұғымдар, анықтамалар, формулалар, теоремалар, есептерді шешу әдістері, сондай-ақ аталған типтік оқу бағдарламасы көлемінде математика курсы туралы білім алады.

20. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) қолданбалы есептерді шешу үшін қазіргі заманғы математикалық әдістерді қолдану;

3) нақты инженерлік есептерді шешу үшін математикалық модельдеу әдістерін таңдау.

21. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) көп айнымалы функцияның дифференциалдық есептеуі: Көп айнымалы функция. Анықталу облысы. Көп айнымалы функция шегі, үзіліссіздігі, дифференциалдануы. Толық дифференциал, оның геометриялық мағынасы, қолданылуы. Жанама жазықтық және бетке түсірілетін нормаль. Дербес туындылар. Жоғары ретті дифференциалдар. Көп айнымалы функцияның экстремумы. Экстремумның қажетті және жеткілікті шарттары. Тұйық облыста берілген көп айнымалы функцияның ең үлкен және ең кіші мәндері;

2) еселі интегралдар: Екі еселі интеграл. Үш еселі интеграл. Еселі интегралды декарттық, полярлық, цилиндрлік, сфералық координаталарда қайталама интеграл арқылы өрнектеу. Қисық сызықты және беттік интегралдардың ұғымы, қасиеттері және оларды есептеу. Жазық өрістегі орын ауыстыру күштерінің жұмысы. Грин, Стокс және Остроградский формулалары;

3) дифференциалдық теңдеулер: Дифференциалдық теңдеулер. Негізі ұғымдар. Коши есебі. Дербес, жалпы және ерекше шешімдер. І-ретті дифференциалдық теңдеулер. Айнымалылары ажыратылатын дифференциалды теңдеулер. Біртекті теңдеулер. І-ретті сызықтық дифференциалдық теңдеулер және оны шешу тәсілдері. Бернулли теңдеуі. Толық дифференциалдық теңдеулер. Жоғары ретті дифференциалдық теңдеулер. Сызықтық біртекті дифференциалдық теңдеулер және оларды шешу әдістері. Вронский анықтауышы. Тұрақты коэффициенттері бар біртекті сызықтық жоғары ретті теңдеулер. Коэффициенттері тұрақты біртекті емес сызықтық жоғары ретті теңдеулер;

4) қатарлар: Негізгі ұғымдар. Сандық қатар. Жинақтылық және қосынды. Жинақты қатарлар қасиеттері. Салыстыру белгілері. Оң таңбалы қатарлар жинақтылығының жеткілікті белгілері. Ауыспалы таңбалы қатарлар. Лейбниц теоремасы. Абсолют және шартты жинақтылық. Абсолют жинақты қатардың мүшелерін қайта орналастыру мүмкіндіктері туралы теорема. Функционалдық қатарлар. Дәрежелік қатарлар. Абель теоремасы. Дәрежелік қатар жинақтылығының радиусы және аралығы. Тейлор қатары. Элементар функцияларды Маклорен қатарына жіктеу. Фурье қатары. Периодтық функциялардың қарапайым қасиеттері. Функциялардың ортогональ жүйесі. Аралықта берілген жұп және тақ периодтық функцияларды Фурье қатарына жіктеу. Кез келген периоды бар функцияны Фурье қатарына жіктеу. Параметрге тәуелді интегралдар. Үздіксіздік. Параметр бойынша дифференциалдау және интегралдау. Фурье интегралы. Фурье түрлендіруі, оның қасиеттері және қолданылуы;

5) ықтималдықтар теориясының және математикалық статистиканың элементтері: Кездейсоқ оқиғалар және статистикалық заңдылықтар. Оқиғалар алгебрасы. Ықтималдықтың әр түрлі анықтамалары: классикалық, геометриялық, статистикалық. Үйлесімсіз оқиғалар ықтималдықтарын қосу туралы теорема. Толық оқиғалар тобы, қарама-қарсы оқиғалар. Толық топты құрайтын оқиғалар ықтималдықтары қосындысы туралы теориема. Ықтималдықтарды көбейту теоремасы. Толық ықтималдық формуласы. Гипотезалар теоремасы. Бернулли формуласы. Сынау қайталанғанда оқиға болуының аса ықтималы саны. Лапластың локалды теоремасы. Лапластың интегралдық теоремасы. Салыстырмалы жиіліктің тәуелсіз сынаудағы тұрақты ықтималдықтан ауытқу ықтималдығы. Кездейсоқ шамалар және оның түрлері. Математикалық күтім және қасиеттері. Дисперсия, оның қасиеттері. Орташа квадраттық ауытқу. Бастапқы және орталық моменттер. Үлкен сандар заңы. Чебышев теңсіздігі. Чебышев теоремасы. Үлестірім функциясы, қасиеттері. Үлестірім түрлері: биномиалдық, қалыпты, бірқалыпты, көрсеткішті. Үздіксіз кездейсоқ шама үлестірімінің тығыздығы, оның қасиеттері. Үздіксіз кездейсоқ шаманың сандық сипаттамалары. Таңдама ұғымы. Таңдама бойынша үлестірімнің белгісіз параметрлерінің нүктелік бағасы. Ең үлкен шындыққа ұқсастық принципі. Ең кіші квадраттар әдісі. Сенімділік интервалдары туралы түсінік және гипотезаны статистикалық тексеру.

22. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) дербес туындылар және толық дифференциал. Екі айнымалы функцияның экстремумы;

2) декарттық, полярлық, цилиндрлік және сфералық координаталарда екі еселі, үш еселі интегралдарды есептеу;

3) екі және үш еселі интегралдарды денелер көлемдерін, моменттерді, ауырлық центрінің координатасын есептеуге қолдану;

4) бірінші ретті дифференциалдық теңдеулердің әртүрлі типтері;

5) реті төмендетілетін жоғары ретті дифференциалдық теңдеулер;

6) тұрақты коэффициенттері бар жоғары ретті біртекті сызықтық теңдеулер;

7) тұрақты коэффициенттері бар жоғары ретті біртекті емес сызықтық теңдеулер;

8) сандық қатарлар жинақтылығының әртүрлі белгілері;

9) функционалдық қатар. Функционалдық қатар жинақтылығының облысы;

10) дәрежелік қатар жинақтылығының радиусы және аралығы;

11) элементар функцияларды Маклорен қатарына жіктеу;

12) 2р-периодты функцияларды Фурье қатарына жіктеу. Жұп және тақ функциялардың Фурье қатары. Кез келген периоды бар функциялардың Фурье қатары;

13) ықтималдықтың классикалық анықтамасына арналған есептер. Ықтималдықтарды қосу және көбейту теоремалары;

14) толық ықтималдық. Бернулли формуласы. Лаплас теоремалары;

15) дискретті және үздіксіз кездейсоқ шамалардық сандық сипаттамалары;

16) таңдамалық әдіс элементтері. Үлестірім параметрлерін статистикалық бағалау;

17) ең кіші квадраттар әдісі. Гипотезаны статистикалық тексеру.

23. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) екі айнымалы функция. Дербес туындылар. Экстремумдары;

2) бағыт бойынша туынды. Градиент. Беттің жанама жазықтығы;

3) екі айнымалы функцияның экстремумдары;

4) еселі интегралдарды декарттық, полярлық, цилиндрлік, сфералық координаталарда қайталама интеграл арқылы өрнектеу;

5) еселі интегралдарды геометрияда және механикада қолдану;

6) бірінші ретті дифференциалдық теңдеулердің әртүрлі типтері;

7) жоғары ретті дифференциалдық теңдеулер;

8) тұрақты коэффициенттері бар жоғары ретті біртекті және біртекті емес сызықтық теңдеулер;

9) сандық қатарлар жинақтылығының әртүрлі белгілері. Таңбалары ауыспалы қатарлар;

10) қатарларды жуықтап есептеулерге қолдану;

11) шартты ықтималдық. Ықтималдықтарды қосу және көбейту теоремалары;

12) толық ықтималдық. Бейес формуласы;

13) сынақтарды қайталануы. Бернулли формуласы;

14) таңдамалық статистикалық үлестірімі. Таңдама үлестірімінің эмпирикалық функциясы;

15) үлестірім параметрлерін статистикалық бағалау;

16) көп айнымалы функция. Тейлор және Маклорен формулалары;

17) көп айнымалы функциялардың локальдық және глобальдық (тұйық аймақта) экстремумдары;

18) еселі интегралдардың қолданылуы;

19) изоклин әдісі - бірінші ретті дифференциалдық теңдеулерді шешудің жуықталған графиктік әдісі;

20) туындылары бойынша шешілмеген бірінші ретті дифференциалдық теңдеулер. Лагранж және Клеро теңдеулері;

21) дифференциалдық теңдеулердің қолданылуы;

22) тұрақты коэффициентті дифференциалдық теңдеулер жүйесі. Сипат теңдеулері;

23) сандық қатарлар жинақтылығының әртүрлі белгілері;

24) функционалдық қатар жинақтылығының облысы;

25) қатарларды жуықтап есептеулерге қолдану;

26) лапластың локальдық теоремасы. Лапластың интегралдық теоремасы;

27) бернулли теоремасы. Пуассон заңы;

28) үлкен сандар заңы. Ықтималдық теориясының шектік теоремасы;

29) пирсон және Колмогоров келісу критерийлері. Қолданылуы;

30) сенімділік интервалдары мен гипотезаны статистикалық тексеру.

24. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

4. "Физика"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

25. "Физика" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – FIZ 2204, кредиттер көлемі – 4) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

26. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) студенттерді қазіргі заманғы әлемнің физикалық бейнесімен таныстыру;

2) физикалық құбылыстарды талдаудың теориялық әдістерін зерттеу;

3) бакалаврлардың болашақ кәсіби қызметінде кездесетін өндірістегі процестерді танып білу үшін, іргелі физикалық ілімдерді сауатты түрде қолдана білуге үйрету;

4) студенттерде әлемге деген ғылыми-жаратылыстану көзқарасты қалыптастыру және физиканың негізгі ашылған жаңалықтарын және даму тарихымен таныстыру.

27. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент әртүрлі физикалық ұғымдар, заңдар мен теориялар кұбылыстарының қолданылу шекаралары, сондай-ақ негізгі физикалық кұбылыстар, классикалық және заманауи физика заңдары туралы білім алады.

28. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) заманауи физикалык құбылыстарды және зандарды практикалық қызметте пайдалану және физикалық эксперимент нәтижелерін түсіндіріп беру;

2) физиканың нақты есептерін шешудің және физикалық эксперимент жүргізу.

29. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) механика: Механикалық козғалыс материя қозғалысының қарапайым түрі ретінде. Кеңістік және уақыт. Санақ жүйесі. Материялық нүкте ұғымы. Материялық нүкте қозғалысын кинематикалық сипаттау. Қозғалыс заңы. Траектория теңдеуі. Жылдамдық және үдеу радиус-вектордың уақыт бойынша туындылары ретінде. Айналмалы қозғалыс кинематикасының элементтері. Қисық сызықты қозғалыс кезіндегі жылдамдық және үдеу. Бұрыштық жылдамдық және бұрыштық үдеу; Материялық нүкте және қатты дене динамикасы: Масса. Күш. Ньютон заңдары. Механикадағы күштер түрлері. Гравитациялық күштер. Бүкіләлемдік тартылыс заңы. Серпімділік күштері. Гук заңы. Үйкеліс күштері. Инерциялық санақ жүйелері. Салыстырмалылықтың механикалық принципі. Галилей түрлендірулері. Инерциялық емес санақ жүйелері. Абсолют қатты дене ұғымы. Күш моменті және қатты дененің инерция моменті. Импульс моменті. Қатты дененің қозғалмайтын өске қатысты айналмалы қозғалысы динамикасының теңдеуі. Штейнер теоремасы; Сақталу заңдары: Сақталу заңдары кеңістік пен уақыт симметриясының салдары ретінде. Материялық нүктелердің жүйесі. Сыртқы және ішкі күштер. Механикалық жүйенің массалар орталығы (инерция орталығы) және оның қозғалу заңы. Импульстің сақталу заңы табиғаттың маңызды заңы ретінде. Энергия қозғалу мен өзара әрекеттесу түрлі нысандарының әмбебап өлшемі ретінде. Күш жұмысы және оны қисық сызықты интеграл арқылы өрнектеу. Қуат. Механикалық жүйенін кинетикалық энергиясы және оның жүйеге түсірілген сыртқы және ішкі күштердін жұмысымен байланысы. Сыртқы күш өрісіндегі материялық нүктенің потенциалдық энергиясы және оның материялық нүктеге әсер ететін күшпен байланысы. Консервативті және консервативті емес күштер. Орталық күштер өрісіндегі қозғалыс. Механикада энергияның сақталу заңы. Импульс моменті. Импульс моментінің сақталу заңы; Арнайы салыстырмалық теорияның элементтері: Эйнштейн постулаттары. Лоренц түрлендірулері. Түрлендірулер инварианттары. Жылдамдықтарды қосудың релятивтік заңы. Импульс пен энергияны релятивтік түрлендіру; Тұтас орталар механикасының элементтері: Тұтас орта ұғымы. Сұйықтықтар мен газдардың жалпы қасиеттері. Нағыз және тұтқыр сұйықтық. Бернулли теңдеуі. Сұйықтықтың ламинарлық және турбуленттік ағысы. Стокс формуласы. Пуазейль формуласы. Серпімді кернеулер. Серпімді деформацияланған дененің энергиясы; Тербелістер және толқындар: Гармониялық тербелістердің жалпы сипаттамалары. Жүктің серіппедегі тербелістері. Математикалық маятник. Физикалық маятник. Тербелістерді косу. Векторлық диаграмма. Өшу коэффициенті. Өшудің логарифмдік декременті. Синусоидалы күштін әсерінен болатын еріксіз тербелістер. Еріксіз тербелістер амплитудасы мен фазасы. Резонанс. Толқындық үрдістер. Толқын қозғалысының негізгі сипаттамалары. Толқын теңдеуі. Жазық толқын. Қума және тұрғын толқындары. Фазалық жылдамдық. Допплер әсері. Дыбыс. Ультрадыбыс;

2) молекулалык физика және термодинамика: Молекула-кинетикалық теория негіздері. Температураның молекула-кинетикалық мағынасы. Нағыз газ молекулаларының орташа кинетикалық энергиясы. Термодинамикалық параметрлер. Тепе-тең күйлер және үрдістер, олардын термодинамикалық диаграммаларда бейнеленуі. Газ заңдары. Идеал газ күйінің тендеуі; Статистикалык үлестірулер: Ықтималдық және флуктуациялар. Максвелл үлестіруі. Бөлшектер жылулық козғалысының жылдамдықтары. Сыртқы әлеуеттік өрістегі бөлшектер үшін Больцман үлестіруі; Термодинамика негіздері: Термодинамиканың бірінші бастамасы. Изоүрдістер. Қайтымды және кайтымсыз жылулық үрдістер, теңсалмақты қалыптар. Карно циклі және оның пайдалы әрекет ету коэффициенті. Карно теоремасы. Келтіретін жылулық. Клаузиус теоремасы. Энтропия. Термодинамикалық әлеуеттер. Термодинамиканың екінші бастамасы және оның физикалық мағынасы. Термодинамиканың екінші бастамасын статистикалық түсіндіру. Ашық сызыктық емес жүйе энтропиясы. Энтропияның күй ықтималдығымен байланысы. Өздігінен ұйымдастырылатын жүйелер; Тасымалдау кұбылыстары: Тасымалдау кұбылыстарының жалпы сипаттамасы. Соқтығысулардың орташа саны және еркін жүрістің орташа ұзындығы. Релаксация уақыты. Тепе-тең емес термодинамикалык жүйелердегі тасымалдау құбылыстары. Тасымалдау кұбылыстарының: жылу өткізгіштіктің, тұткыр үйкелістің, диффузияның молекула-кинетикалық теориясы. Тасымалдау коэффициенті; Нақты газдар: Молекулалардың тиімді диаметрі. Молекулааралық өзара әрекеттесудің күштері. Ван-дер-Ваальс теңдеуі. Ван-дер-Ваальс изотермалары. Бірінші және екінші текті фазалық ауысулар. Фазалық тепе-теңдіктер және фазалык түрлендірулер. Клапейрон-Клаузиус теңдеуі. Метатұрақты күйлер. Үштік нүкте;

3) электр куаты және магнетизм: Электр зарядтарының өзара әрекеттесуі. Электр зарядтарының сақталу заңы. Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулілігі. Суперпозиция принципі. Электрлік диполь. Вектор ағыны. Гаусс теоремасы. Электр өрістерінің кернеуліліктерін есептеу үшін Гаусс теоремасын қолдану. Электр өрісінің жұмысы. Электр өрісінің кернеулілігі векторының циркуляциясы. Потенциал. Потенциалдың электрстатикалық өрістің кернеулілігімен байланысы. Электрстатикалық өрістегі өткізгіштер. Өткізгіштегі және өткізгіш бетіне жақын жердегі электр өрісі. Электр сыйымдылығы. Конденсаторлар. Әр түрлі геометриялық пішін үйлесімді конденсаторлардың сыйымдылығы. Электрстатикалық өрістегі диэлектриктер. Поляризация зарядтары. Полярланғандық. Диэлектриктер типтері. Заттын диэлектрлік қабылдағыштығы. Электрлік ығысу. Екі диэлектриктің бөлінген шекарасындағы шарттар. Электр зарядтарының өзара әрекеттесу энергиясы. Зарядталған конденсатор энергиясы және өткізгіштер жүйелері. Электрстатикалық өріс энергиясы. Электростатикалық өріс энергиясынын көлемдік тығыздығы; Тұрақты электр тоғы: Электр тогы болуының жалпы сипаттамалары және шарттары. Металдардың электр өткізгіштігінің классикалық электрондық теориясы. Дифференциалдық түрдегі Ом және Джоуль-Ленц заңдары. Сырткы күштер. Гальваникалық элементі бар тізбек учаскесі үшін жалпыланған Ом заңы. Кирхгоф ережелері. Газдағы электр тогы және плазмадағы электр тогы; Магниттік өріс: Магниттік индукция векторы. Суперпозиция принципі. Био-Савар-Лаплас заңы. Қарапайым жүйелердің магниттік өрістерін есептеу. Лоренц күші. Магниттік өрістегі зарядталған бөлшектің қозғалуы. Холл эффектісі. Ампер күші. Магниттік өрістегі тогы бар орам. Рамкага әсер ететін күштер моменті. Магниттік ағын. Магниттік өріске арналган Гаусс теоремасы. Магниттік өрісте өткізгіштің токпен орын ауыстыруы бойынша жұмыс; Заттағы магниттік өріс: Магнетиктер. Магнетиктер түрлері. Диамагнетиктер. Парамагнетиктер. Ферромагнетиктер. Магниттік гистерезис. Кюри температурасы. Екі орта шекарасындағы шекаралық шарттар. Заттағы магниттік өріске арналған толық ток заны; Электрмагниттік индукция кұбылысы: Электрмагниттік индукцияның негізгі заңы. Ленц ережесі. Өзара индукция және өздік индукция кұбылыстары. Ұзын соленоидтын индуктивтілігі. Өзара индукция коэффициенті. Тоқтың магниттік энергиясы. Магниттік өріс энергиясының тығыздығы; Максвелл теңдеулері: Электрмагниттік индукция кұбылысын Фарадейдің және Максвеллдің түсіндіруі. Ығысу тоғы. Максвелл теңдеулерінің жүйесі. Электрлік және магниттік өрістердің салыстырмалылығы. Векторлық және скалярлық әлеует. Толқындық теңдеу. Электромагниттік ұйытқудың таралу жылдамдығы; Электрмагниттік тербелістер: Тербелмелі контур. Еркін және еріксіз электрмагниттік тербелістер. Резонанс. Айнымалы электр тоғы. Айнымалы токқа арналган Ом заңы. Кернеулер мен тоқтар резонансы;

4) оптика: Электрмагниттік толқындардың қасиеттері. Электрмагниттік энергия ағынының тығыздығы. Умов-Пойнтинг векторы. Дипольдің сәуле шығаруы; Геометриялық (сәулелік) оптика туралы түсінік: Шағылысу және сыну заңдары. Толық шағылысу құбылысы. Фотометрия; Жарық толқындарының қасиеттері: Толқын пакеті. Топтық жылдамдық. Жарық толқындарының интерференциясы. Когеренттілік. Интерферометрлер; Толқындар дифракциясы: Гюйгенс-Френель принципі. Френель аймақтарының әдісі. Френель дифракциясы. Фраунгофер дифракциясы. Бір саңылаудағы жәнекөп саңылаудағы дифракция. Спектрлік ыдырау. Голография; Заттағы электрмагниттік толқындар: Жарықтың затта таралуы. Жарық қысымы. Жарық дисперсиясы. Жарықтың жұтылуы (абсорбциясы). Жарықтың таралуы. Жарықтың полярлануы. Полярланған жарықты алу тәсілдері;

5) кванттық физика: Абсолют қара дененің сәуле шығару проблемалары. Кванттық гипотеза және Планк формуласы. Фотондар. Энергия және жарық кванттарының импульсі; Кванттық теорияның негізгі идеяларын тәжірибелік негіздеу: Фотоэффект. Рентген сәулесін шығару. Комптон эффектісі. Атомдардың сызықтық спектрлері. Бор постулаттары; Корпускулалы-толқындық екі жақтылық: Де Бройль гипотезасы. Электрондар дифракциясы. Микробөлшектердің толкындық қасиеттері және анықталмағандықтар ара қатысы. Сәйкестілік принципі. Толқындық функцияның статистикалык мағынасы; Шредингердің уақытша және тұракты теңдеулері: Бір өлшемді тік бұрышты потенциалдық шұңқырдағы бөлшек. Бөлшектің потенциалдық тосқауыл арқылы өтуі; Кванттык теориядағы сутектің атомы және молекуласы: Сутек атомына арналған Шредингер теңдеуі. Сутекке ұқсас атомдар. Энергетикалық деңгейлер. Деңгейлердің ені. Кеңістіктік кванттау. Кванттықсандар. Паули принципі. Кванттық электроника элементтері; Кванттық статистика элементтері: Тосын және еріксіз сәуле шығару. Лазерлер; Квант статистикасының элементтері: Фазалық кеңістік. Элементар ұяшық. Бозе-Эйнштейннің және Ферми-Дирактың кванттық статистикалары туралы ұғым. Квазибөлшектер. Квазибөлшектердің анықтамалары және түрлері; Конденсацияланған күйлер: Құрылымдық кристаллографияның элементтері. Кристалл кұрылымдарын зерттеу әдістері. Кристалл тордың жылу сыйымдылығы. Фонондык газ; Металдардың электр өткізгіштігі: Токты тасығыштар квазибөлшектер ретінде. Кристалдардағы энергетикалықаймақтар. Төмен өлшемді жүйелері. Ферми деңгейі. Ферми беті. Аймақтық теориядағы металдар, диэлектриктер және жартылай өткізгіштер. Электрондық және тесікті өткізгіштік ұғымы. Меншікті және қоспалы өткізгіштік. Асқын өткізгіштік құбылысы. Ферромагнетиктер қасиеттері туралы кванттық түсініктер. Алмасатын өзара әрекеттесу. Кюри температурасы. Ферромагнетиктердің магниттелуі;

6) атом ядросы және қарапайым бөлшектер: Атом ядроларының құрылысы. Ядролық күштер. Ядролық күштердің алмасу сипаты. Альфа-, бета- және гамма- сәулеленулердің заңдылықтары. Ядролық реакциялар. Атом ядроларының радиоактивті түрленуі. Ядролық бөліну реакциясы. Бөлінудің тізбекті реакциясы. Ядролық реактор. Синтез реакциясы. Энергия көздерінін проблемасы; Қарапайым бөлшектер: Лептондар, адрондар, кварктар. Күшті, электрмагниттік, әлсіз, гравитациялык өзара әрекеттесулер. Заманауи физика мен астрофизиканың негізгі проблемалары туралы түсінік.

30. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) кинематика;

2) материялық нүкте динамикасы;

3) қатты дене динамикасы;

4) сақталу зандары;

5) арнайы салыстырмалылық теорияның элементтері;

6) механикалық тербелістер және толқындар;

7) молекула-кинетикалық теория. Статистикалық үлестіру;

8) термодинамика негіздері;

9) тасымалдау құбылыстары. Нағыз газдар;

10) вакуумдағы электрстатикалык өріс;

11) электрстатикалык өрістегі өткізгіштер және диэлектриктер;

12) тұрақты электр тоғы;

13) вакуумдағы магниттік өріс. Заттағы магниттік өріс;

14) электрмагниттік индукция. Максвелл теңдеулері;

15) электрмагниттік тербелістер. Айнымалы электр тоғы;

16) электрмагниттік толқындар;

17) геометриялық оптика. Фотометрия;

18) толқындар интерференциясы;

19) толқындар дифракциясы;

20) жарықтың полярлануы. Дисперсия және жарықтың затта таралуы. Бугер заңы және жарықтың жұтылуы;

21) кванттық физика. Жылу сәулесін шығару. Фотонның энергиясы мен импульсі;

22) фотоэффект. Комптон эффектісі;

23) корпускулалы-толқындык екі жактылық. Де-Бройль толқындары. Гейзенберг анықталмағандықтарының арақатысы;

24) кванттық теориядағы сутектің атомы және молекуласы. Сериялық заңдылықтар;

25) рентген сәулесін шығару. Мозли формуласы;

26) лазерлер;

27) конденсацияланған күй;

28) қатты дененің физикасы. Аймақтық теория элементтері. Қатты денелердің жылулық, электр және магниттік қасиеттері;

29) атом ядросы;

30) қарапайым бөлшектерді жіктеу.

31. Бағдарлама зертханалық сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) өлшеу нәтижелерін статистикалык өңдеу;

2) еркін түсу үдеуін анықтау;

3) айналмалы маятниктің көмегімен ауырлық күшінің үдеуін анықтау;

4) инерция моментін анықтау және Штейнер теоремасын тексеру;

5) физикалық маятник тербелістерінің заңдарын зертеу;

6) максвелл маятнигінін инерция моментін анықтау;

7) сұйыктық тұткырлығы коэффициентін Стоке әдісімен аныктау;

8) Клеман-Дезорм әдісімен аныктау;

9) электрстатикалык өрісті зерделеу;

10) белгісіз кедергіні тұрақты ток көпірімен анықтау;

11) жердің магниттік өрісінің кернеулілігін көлденең құраушысын анықтау;

12) катушканың индуктивтілігін анықтау;

13) фотометрия негіздері. Фотометрлік сипаттамаларды зерделеу;

14) жарык дифракциясы құбылысын зерделеу;

15) полярланған жарықты зерттеу;

16) сыртқы фотоэффектіні зерделеу;

17) жылу сәулесін шығару заңдарын зерделеу;

18) Стефан-Больцман тұрақтысын анықтау.

32. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

5. "Электротехника және электроника негіздері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

33. "Электротехника және электроника негіздері" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – ЕЕN 2205, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

34. Бағдарламаның мақсаты электротехника және электроника саласында алған білімдерін одан әрі кәсіби қызметте қолдану үшін теориялық және тәжірибелік түрде дайындау болып табылады.

35. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент электр және магниттiк тiзбектерді қалыптастыру қағидалары, электрлік және электрондық құрылғылардың жұмыс принципі және құрылғысы, электронды аспаптарды және құрылғыларды жасау принциптері, тізбектердің, машиналардың және аппараттардың электрлік күйін талдаудың негiзгi әдiстерi, электр тiзбектерi туралы білім алады.

36. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) күрделi электр тiзбектерiнiң күйін сипаттайтын теңдеулердi құрастыру және шешу, магниттiк тiзбектердi есептеудiң әдiстерiн пайдалану, электр тiзбектерiнiң және электрлiк емес шамалардың параметрлерiн өлшеу әдiстерiн қолдану;

2) өлшеу тәжірибесін ұйымдастыру, талдау және графоаналитикалық әдiстерді пайдаланумен электрлік және магниттiк тiзбектер күйін талдау, физикалық шамалардың стандартты терминологиясын, анықтамаларын, белгiленуін және бiрлiктерiн пайдалану, электр сұлбаларын және сызбаларды рәсiмдеу.

37. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) сызықты электр тізбектері: Электр тізбектерінің элементтері туралы негізгі мәліметтер. Ом және Кирхгоф заңдары. Қуаттар балансы. Тұрақты тоқтың тізбектерін есептеу әдістері: баламалы түрлендіру әдісі, Кирхгоф заңдарын қолдану әдісі, контурлық тоқтар әдісі. Айнымалы тоқтың сызықты электр тізбектері. Бір фазалы синусоидалы тоқ туралы негізгі мәліметтер. Синусоидалы тоқты көрсету формалары. Айнымалы тоқты тұтынушылар. Айнымалы тоқ тізбегіндегі қуат. Айнымалы тоқ тізбегіндегі тұтынушылардың тізбектей және параллель жалғануы. Айнымалы тоқ тізбегіндегі резонанс құбылысы. Айнымалы тоқтың үш фазалы жүйесі. Үш фазалы генератордың орамдарының жұлдызша және үшбұрышша жалғануы. Тұтынушылардың үш фазалы тізбекке жұлдызша және үшбұрышша жалғануы. Үш фазалы тізбектің қуаты;

2) магнит тізбектері: Магнит материалдар. Гистерезис құбылысы. Тұрақты МҚК бар магнит тізбектері. Магнит тізбектерінің заңдары. Тармақталмаған және тармақталған магнит тізбектері. Магнит тізбектерін есептеу;

3) бейсызықты тізбектер: Бейсызықты элементтер туралы түсінік. Бейсызықты элементтердің вольт амперлік сипаттамалары. Тұрақты токтың бейсызықты электр тізбектері. Айнымалы токтың бейсызықты тізбектері;

4) трансформаторлар: Қолданысы, құрылғысы, жұмыс принципі. Электрлік күйінің теңдеуі. Бос жүріс режимі. Жүктемемен жұмыс режимі. Келтірілген трансформатор. Трансформатордың орын басу схемасы және векторлық диаграммалары. Бос жүріс және қысқа тұйықталу тәжірибелері. Трансформатор шығындары және пайдалы әсер коэффициенті. Трансформатордың сыртқы сипаттамасы. Трансформатордың екінші реттік орамасының кернеуі. Автотрансформаторлар. Үшфазалы трансформаторлар. Өлшеуіш трансформаторлар;

5) электр машиналары: Тұрақты тоқ машиналары. Тұрақты тоқ машиналарының құрылғысы және жұмыс принципі. Генератор және қозғалтқыш режиміндегі тұрақты тоқ машиналарының жұмысы. Тұрақты ток қозғалтқыштарының механикалық сипаттамасы. Айнымалы тоқтың электр машиналары. Айналмалы магнит өрісі. Үшфазалы асинхронды қозғалтқыштың жұмыс принципі және элементтерінің құрылымдық қолданысы. Асинхронды қозғалтқыштың механикалық сипаттамасы. Асинхронды қозғалтқышты іске қосу және оның айналу жиілігін реттеу, тежегіш жұмыс режимдері. Синхронды машиналар. Синхронды генераторлар: құрылғысы, жұмыс принципі. Синхронды генератордың сипаттамасы. Синхронды қозғалтқыштар: құрылғысы, жұмыс принципі, қолданыс аймағы. Синхронды қозғалтқышты іске қосу. Автоматты құрылғылардың электр машиналары: құрылысы, жұмыс принципі, қолданылуы;

6) қорғаныс және басқару аппараттары: Сақтандырғыштар. Автоматты ауа сөндіргіштері. Контакторлар, магниттік жібергіштер, контроллерлер, реле. Электр қозғалтқыштарды басқару схемалары;

7) электрлік өлшеулер: Өлшеу туралы негізгі түсініктемелер және өлшеу қателіктері. Электромеханикалық аналогты аспаптар. Аспаптың құрылымдық схемасы, жұмыс принциптері, жалпы түйіндері. Шунттер және қосымша кедергілері. Электрондық өлшеуіш аспаптары. Электронды осциллогроф. Элементтердің қолданысы және жұмыс принципі. Электрлік шамаларды өлшеу үшін осциллографтың қолданысы. Сандық өлшеуіш аспаптар. Негізгі түсініктемелер және анықтамалар. Сандық өлшеуіш аспаптардың классификациясы, негізгі сипаттамалары. Сандық өлшеуіш аспаптардың жұмыс принциптері және құрылымдық схемалары. Электрлік және электрлік емес шамалардың өлшенуі. Ақпараттық-өлшеуіш жүйесі туралы түсінік;

8) электроника негіздері: Жартылайөткізіш құрылғылардың физикалық негізі. Жартылайөткізгіш диодтар: классификациясы, сипаттамалары, маркировкасы, параметрлері. Биполярлық және өрістік транзисторлар: қолданысы, жұмыс принциптері, классификациясы, қолданыс аймағы, маркировкасы. Тиристорлар. Интегралдық схемалар: жалпы түсініктер және классификациясы. Электрондық күшейткіштер: классификациясы, параметрлері. Биполярлық транзисторлардағы күшейткіш каскадтар. Операциондық күшейткіштер. Екіншілік қорек көздері. Түзеткіштер, тегістеуші сүзгілер. Логикалық элементтер және схемалар. Негізгі логикалық элементтер. Микропроцессорлар жөнінде жалпы мағлұматтар.

38. Бағдарлама зертханалық сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) тұрақты тоқтың сызықтық электр тізбегін зерттеу;

2) синусоидалы тоқ тізбегіндегі пассивті екіұштық;

3) синусоидалы тоқ тізбегіндегі элементтерінің тізбектей жалғануы;

4) синусоидалы тоқ тізбегіндегі элементтерінің параллель жалғануы;

5) синусоидалы ток тізбегіндегі резонанстық режимдерін зерттеу;

6) қабылдағыштары жұлдызша жалғануы кезіндегі айнымалы токтың үшфазалы тізбегін зерттеу;

7) қабылдағыштары үшбұрышша жалғануы кезіндегі айнымалы токтың үшфазалы тізбегін зерттеу;

8) бірфазалы трансформатордың жұмыс режимін зерттеу;

9) тұрақты ток қозғалтқышын сынау;

10) асинхронды қозғалтқышты сынау;

11) электрлік шамаларды өлшеу үшін осциллографты қолдану;

12) жартылайөткізгіш диодтарды зерттеу;

13) биполярлық транзисторларды зерттеу;

14) өрістік транзисторды зерттеу;

15) бірфазалы жартылайөткізгіш түзеткіштер схемаларын зерттеу.

39. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) тұрақты токтың тармақталған тізбегін есептеу;

2) айнымалы токтың тармақталған тізбегін есептеу;

3) айнымалы токтың үшфазалы тізбегін есептеу;

4) трансформатор параметрлерін есептеу;

5) тұрақты ток қозғалтқыштарының параметрлерін есептеу;

6) асинхронды қозғалтқыштың параметрлерін есептеу;

7) биполярлық транзистордағы күшейткіштерді есептеу.

40. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

6. "Теориялық механика"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

41. "Теориялық механика" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – TM 2206, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

42. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) қозғалыстың қарапайым түрi механикалық қозғалысқа қатысты кең көлемді құбылыстар туралы түсiнiктердi қалыптастыру;

2) студенттердің логикалық ойлау қабілетін дамыту, студенттермен механикалық қозғалыс және материалдық денелер тепе-теңдігінің негізгі заңдарын меңгеру.

43. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент механиканың негiзгi ұғымдары мен аксиомалары; күштер жүйесін түрлендiру тәсiлдерi, қатты дененiң тепе-тендiк шарттары, нүктенiң қозғалысын беру және онын жылдамдығы мен үдеуiн табу тәсiлдерi, қатты дененiң қозғалысының негiзгi түрлерi, нүктенiң күрделi қозғалысы, материялық нүктенiң динамикасының негiзгi есептерi, динамиканың жалпы теоремалары туралы білім алады.

44. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) механикалық құбылыстарды схемалық түрге келтiрiп, нақты механикалық есептi абстракты түрде қарастыру, математикалық тәсiлдердi қолданып, инженерлiк есептердi шешу;

2) технологиялық жабдықты пайдаланудың режимдерін таңдау және рационалдау.

45. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) статика: Статиканың негізгі ұғымдары: абсолют қатты дене, күш, эквивалент және теңескен күштер жүйесі, тең әсерлі күш. Статиканың аксиомалары. Байланыстар және байланыстар реакциясы. Байланыстардың негізгі түрлері жэне олардың реакциялары. Жинақталатын күштер жүйесі, жинақталатын күштер жүйесінің тепе-теңдік шарттары. Үш күш туралы теорема; Орталыққа қатысты күштің алгебралық және векторлық моменті. Оське қатысты күш моменті. Қос күш. Қос күштің алгебралық және векторлық моменті. Қос күштер эквивалентгілігі. Қос күштерді қосу. Қос күштер жүйесінің тепе-теңдік шарттары; Күштер жүйесін берілген орталыққа келтіру. Күшті параллель көшіру туралы Лемма. Кез-келген күштер жүйесін берілген центрге келтіру туралы теорема. Күштер жүйесінің бас векторы және бас моменті; Кез-келген күштер жүйесі тепе-теңдігінің векторлық шарты. Түрлі күштер жүйесі тепе-теңдігінің аналитикалық шарттары. Тең әсерлі күштің моменті туралы Вариньон теоремасы; Сырғанау үйкелісі, Кулон заңы. Сырғанау үйкелісі коэффиценті. Үйкеліс бұрышы және конусы. Тепе-теңдік аймағы; Параллель күштер жүйесін тең әсерлі күшке келтіру. Параллель күштер центрі, оның радиус-векторы және координаттары. Қатты дененің ауырлық центрі; көлемнің, ауданының және сызықтың ауырлық центрі. Денелердің ауырлық центрін анықтау тәсілі. Кейбір біртектес денелердің ауырлық центрі: үшбұрыш, шеңбер доғасы, шеңбер секторы;

2) кинематика: Кинематика пәні мен міндеттері. Классикалық механикадағы абсолют кеңістік және әмбебап уақыт. Механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы. Санақ жүйесі. Кинематиканың міндеттері; Нүкте кинематикасы. Нүкте қозғалысының векторлық, координат, табиғи тәсілдермен берілуі. Нүкте траекториясы, жылдамдығы мен үдеуі; Қатты дене кинематикасы. Қатты дене қозғалысының түрлері. Қатты дене нүктелері арқылы түсетін оське осы нүктелер жылдамдығының проекциялауы туралы тeopeма. Қатты дененің ілгерілемелі қозғалысы. Ілгерілемелі қозғалыстағы дене нүктелері тректориясы, жылдамдығы және үдеуі туралы теорема; Қатты дененің тұрақты осьті айнала қозғалысы. Дененің айналмалы қозғалысы теңдеуі. Дененің бұрыштық жылдамдығы мен бұрыштық үдеуі. Айнамалы козғалыстың: қатты нүктесінің жылдамдығы мен үдеуі. Дененің бұрыштық жылдамдығы мен бұрыш үдеуінің векторы. Айналмалы қозғалыстағы дене нүктесінің жылдамдығы, олар, векторлық туындылар түріндегі айналмалы және центрге тартқыш үдеуі; Қатты дененің жазық-параллельді қозғалысы. Жазық фигура қозғалысы теңдеулері. Жазық фигура қозғалысының ілгерілемелі және айналмалы қозғалысқа жіктелуі. Бұрыштық жылдамдық пен бұрыштық үдеуді полюске тәуелсіздігі. Жазық фигура нүктесінің жылдамдығы туралы теорема. Фигураның екі нүкте жылдамдықтары проекциялары туралы теорема. Жылдамдықтардың лездік центрі; оны көмегімен фигура нүктелерінің жылдамдығын анықтау; Нүктенің қүрделі қозғалысы. Нүктенің абсолют және салыстырмалы қозгалысы тасымал қозғалысы. Жылдамдықтарды қосу туралы теорема. Үдеулерді қосу теоремасы. Тасымалды ілгерілемелі қозғалыстың жағдайы;

3) динамика: Динамикаға кіріспе. Негізгі ұғымдар мен анықтамалар: масса, материялық нүкте, тұрақты және айнымалы күштер. Классикалық механиканың заңдары немесе Галилей-Ньютон заңдары. Есептеудің инерциялық жүйесі. Динамика міндеттері; Материалдық нүктенің динамикасы. Декарттық координат осьтеріне және табиғи осьтерге проекцияланған материалдық нүкте қозғалысының дифференциалдық теңдеулері. Материалдық нүкте динамикасының негізгі екі мәселесі. Динамиканың бірінші мәселесінің шешуі. Динамиканың екінші мәселесінің шешуі; интегралдау тұрақтылары және оларды бастапқы шарттар арқылы анықтау; Материалдық нүктенің салыстырламы қозғалысы. Салыстырмалы нүкте козғалысының дифференциалдық теңдеулері. Инерцияның тасымалды және кориолистік күші. Классикалық механиканың салыстырмалық принципы; Механикалық жүйе. Жүйе массасы. Жүйе массасының центрі және оның координаталары. Механикалық жүйеге әсер ететін күштердің классификациясы. Ішкі күштердің қасиеттері; Жүйе мен қатты дененің жазықтыққа, оське және полюске қатысты инерция моменттері. Инерция радиусы. Параллель осьтерге қатысты инерция моменттері туралы теорема. Қарапайым біртекті дене инерциясының ось моменттері; Динамиканың жалпы теоремалары (Қозғалыс мөлшерiнiң, кинетикалық моменттiң, кинетикалық энергияның өзгеруі туралы теоремалар). Потенциалдық күш өрiсi. Механикалык энергияның сақталу заңы; Қатты дене ілгерілемелі қозғалысының дифференциалдық теңдеулері. Қатты дененің тұрақты осьті айнала қозғалуының дифференциалдық теңдеуі. Қатты дене жазык қозғалыстың дифференциалдық теңдеулері; Даламбер принципі. Инерция күштері. Инерция күштерін центрге келтіру. Принциптің динамикалық реакцияларды анықтауға қолданылуы; Аналитикалық механика. Байланыс және оның теңдеулері. Байланыстардың классификациясы (голономдық және голономдық емес, станционар және стационар емес, ұстайтын және үстамайтъш байланыстар). Стационар геометриялық байланыстар туралы үғым. Механикалық жүйе мен нүктенің виртуаль орын ауыстыруы. Жүйенің жалпыланған координаталары. Идеалды байланыстар. Жүйенің еркіндік дәреже саны. Виртуаль орын ауыстыру принципі. Динамиканың жалпы теңдеуі.

46. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) жазық күштер жүйесінің тепе-теңдігі;

2) денелер жүйесінің тепе-теңдігі;

3) кеңістіктегі күштер жүйесінің тепе-теңдігі;

4) нүкте кинематикасы;

5) қатты дененің айналмалы қозғалысы;

6) қатты дененің жазық-параллель қозғалысы;

7) нүктенің күрделі қозғалысы;

8) динамиканың екі негізгі мәселесі. Материалық нүкте қозғалысының дифференциалдық теңдеулерін интегралдау;

9) материалдық нүкте динамикасының жалпы теоремалары;

10) механикалық жүйе динамикасының жалпы теоремалары;

11) Даламбер принципі;

12) аналитикалық механика.

47. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

7. "Материалдар кедергісі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

48. "Материалдар кедергісі" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – МК 2210, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

49. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) бакалавр теңіз мамандарын дайындауда кеме құрылымдарының үнемділікті сақтай отырып, қауіпсіздігін, ұзақ қызмет етуін және сенімділігінің жоғары көрсеткіштерін қамтамасыз ету үшін теңіз техникасы жабдығының бөлшектерінің материалдары мен конструкциялық пішіндерін дұрыс таңдауда ептіліктерін қалыптастыру;

2) кернеулік және деформациялық күйлерін зерттеу әдістері жөнінде білім жинақтау.

50. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент теңіз техникасының кернеулі және деформациялы күйлерді зерттеу, жобалау және құрастыру эксперименттік анықтау әдістері, сондай-ақ кемелік конструкциялық материалдардың негізгі механикалық қасиеттері, деформациялар мен кернеулердің түрлері, оларды анықтау әдістері, теңіз техникасының негізгі принциптері мен жобалау және есептеу, кемелік конструкция мен машиналардың беріктігі, қаттылығы және сенімді ұзақ қызмет етуін есептеу әдістері туралы білім алады.

51. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) зертханалық және табиғи сынақтарды өткізу;

2) деформациялардың әр түрлері кезінде есептеу сұлбаларын құра білу, конструкция элементтеріндегі ішкі күштерді және қауіпті қималарды анықтау, беріктік қоры коэффициентін таңдау, элементтерді беріктік пен орнықтылыққа тексеру және жобалау есептеулерін орындау, конструкция элементтерінің ұтымды көлденең қималарын таңдау мен кеме конструкциясын оңтайландыру, жобалау және пайдалану кезіндегі беріктік пен сенімділігін бағалау;

3) нақты инженерлік есептерді шешу әдістерін таңдау.

52. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) созылу және сығылу: Түзу сырықтың созылуы мен сығылуы. Бойлық күш, олардың эпюрасы. Түзу сырықтың қимасында созылу және сығылу кезіндегі кернеулер. Деформациялар: бойлық және көлденең. Көлденең деформация коэффициенті (Пуассон коэффициенті). Созылу-сығылу кезіндегі Гук заңы. Серпімділік модулі. Көлденең қималардың осьтік орын ауыстыруларын анықтау. Созылу - сығылу кезіндегі қатандық. Деформацияның потенциялық энергиясы. Сырықтарға осьтік күштерді (шоғырланған және таратылған) әр түрлі жағдайларда түсіргенде бойлық күштерді, түзу сырықтардың көлденең қималарындағы тік кернеулер және бойлық орын ауыстырулар, эпюраларын тұрғызу;

2) конструкциялық материалдардың созылу және сығылу кезіндегі механикалық сипаттамалар: Кеме жасауда қолданылатын материалдарды механикалық сынақтар туралы мәліметтер. Материалдардың созылу кезіндегі қасиеттерін тәжірибелік зерделеу. Созылу диаграммасы. Оның өзіндік параметрлері: пропорциялылық, серпімділік, жұмсару, беріктік шектері (уақытша қарсыласу). Нақты созылу диаграммасы. Жүкті бәсендету және қайта өсіру заңдары. Материалдардың созылу және сығылу кезіндегі механикалық қасиеттері. Сығылу диаграммасы. Материалдың пластикалық және морт күйлері, қирау түрлері. Материалдар механикалық сипаттамаларына температура және жүктемелеу жылдамдығының әсері. Құрама материалдар механикалық қасиеттерінің ерекшеліктері. Жылыстау қисықтары. Кернеулер релаксациясы. Ұзақ беріктік;

3) созылу және сығылу кезіндегі беріктік пен қатаңдыққа есептеулер: Шектік күй. Теңіз техникасы құрылымының материалының қасиеттеріне, мақсаты мен қызмет ету жағдайына байланысты шектік күйдің критерилері. Қауіпсіз кернеу мен күш бойынша беріктік пен қатандықты есептеу. Кеме құрылымдарының сенімділігі мен қызмет ету мерзімі туралы негізгі ұғымдар. Беріктік қоры коэффициенті. Қор коэффициентінің шамасына ықпал ететін техникалық, экономикалық және қоғамдық факторлар. Беріктікке есептеу типтері: беріктікті тексеру, қиманың қауіпсіз өлшемдерін анықтау және қауіпсіз күштер шамасын табу. Ұтымды құрылмалар туралы ұғым. Құрылмаларды жобалаудағы тең беріктілік қағидасы. Беріктікке есептеу. Созылған және сығылған элементтерден құралған қарапайым құрылмалардың геометриялық өлшемдерін сипаттайтын орын ауыстыруларын анықтау. Созылу және сығылу кезінде статикалық анықталмайтын жүйелер. Температуралық және монтаждық кернеулер;

4) кернеулі және деформациялық күй теориялары: Нүктенің кернеулі күйі. Кернеу құраушылары және оларды белгілеу. Жанама кернеулердің жұптық заңы. Көлбеу аландағы кернеулерді анықтау. Бас кернеулер. Бас аландардың орналасуын және бас кернеулердің шамасын табу. Кернеулер инварианттары. Кернеулер эллипсоиды. Кернеулі күй Мор дөңгелектері көмегімен графикалық бейнелеу. Кернеулі күйлерді зерттеу. Ең үлкен жанама кернеулер мен энергетикалық теория бойынша барабар кернеулер. Нүктенің деформацияланған күйі. Деформацияның компонеттері, олардың белгіленуі. Деформацияның бас ocьтepi және бас деформациялар. Изотропты денеге арналған кернеудің компоненттері мен деформацияның компоненттері арасындағы жалпы сызықтьқ тәуелділік. Жалпыланған Гук заңы. Көлемдік деформация. Меншікті потенциалдық энергия. Көлем өзгеруінің меншікті энергиясы және пішін өзгеруінің меншікті энергиясы;

5) сырықтың жазық қималарының геометриялық сипаттамалары: Ауданның статикалық моменттері. Ауданның осьтік, өрістік және полярлық инерция моменттері. Инерция радиустары. Параллель осьтер үшін инерция моменттері расындағы байланыстар. Инерция моменттерінің координата осьтерінің бұрылу бұрыштарына байланысты өзгеруі. Инерцияның басты осьтері. Әр түрлі қималар инерциясының асты осьтерінің орналасуын анықтау және басты моменттерді есептеу. Күрделі фигуралардың инерция моменттерін санау;

6) ығысу (кесілу). Бұралу: Таза ығысу жазық кернеулік күйдің дербес жағдайы. Ығысу үшін Гук заңы. Ығысу модулі. Ығысу деформациясының меншікті потенциялық энергиясы. Изотропты дененің үш серпімділік тұрақтыларының арасындағы тәуелділік. Ығысу кезіндегі беріктік есептеуі. Ығысу кезіндегі деформациясының потенциялық энергиясы. Ығысуға практикалық есептер. Дөңгелек қималы түзу сырықтың бұралуы. Көлденең қимадағы кернеулер. Полярлық инерция моменті. Бұралу бұрышы. Бұралу кезіндегі беріктік. Бүраушы моменттердің, кернеулердің және бұралу бұрышының эпюрлері. Дөңгелек қималы тұтас және концентрлі қуыс сырықты беріктік пен қатаңдыққа есептеу. Дөңгелек емес сырықтардың бұралу теориясының негізгі нәтижелері. Тұйық кескінді жұқа қабырғалы сырықтардың бұралуы. Бұралу кезіндегі ұтымды қима пішіндері. Дөңгелек қималы сырықтың бұралу кезіндегі деформациясының потенциялық энергиясы. Бұралу кезінде статикалық анықталмайтын тапсырмалар;

7) түзу сырықтардың иілуі: Иілу деформациясы. Сырықтың иілу кезінде көлденең қималарындағы ішкі күштер факторларын анықтау (көлденең күш және июші момент). Июші момент, көлденең күш пен сыртқы күшқарқындылығының дифференциалдық байланыстары көлденең күш пен июші моменттер эпюрлері. Сырықтың басты жазықтықтарының біріндегі таза жэне көлденең иілу. Майысқан сырықтың таза иілу кезіндегі осі қисықтығы мен иілу моменті арасындағы тәуелділік. Иілу кезіндегі беріктік пен қатандыкты есептеу. Таза иілу кезіндегі жанама және тік кернеулер. Журавский формуласы. Таза иілу қорытындыларын көлденең иілулерге қолдану. Түзу сырықтың иілген осінің дифференциалдық тендеуі және оны интегралдау. Бастапқы параметрлер әдісі. Сырықтың иілуі кезіндегі деформацияның потенциялық энергиясы;

8) сырықтар жүйесінде жалпы түрде түсірілген күштер жүйесінен туындайтын орын ауыстырулар: Еркіл жүктемелеген кездегі сырық жүйесіндегі деформациясының толық потенциялық энергнясы. Кастилиано теоремасы. Мор интегралдары. Верещагин тәсілі. Температуралық орын ауыстыруларды анықтау. Жұмыстар мен орын ауыстырулардың өзара теңдігі туралы теоремалар;

9) статикалық анықталмайтын жүйелер: Сырықтар жүйелері құрылымын талдау. Еркіндік дәрежесі мен байланыстар туралы ұғым. Күштер әдісі. Статикалык анықталмайтын балкалар мен жақтаулық жүйелерді есептеу. Барабар жүйе. Негізгі жүйелерді тандау, жүйелердің ерекшеліктері. Есептеудің компьютерлік әдістерін пайдалану. Температураның өзгеруіне және конструкцияларды жасағанда ақаулар болуына байланысты статикалық аныкталмайтын жүйелерді есептеу туралы түсінік;

10) пластикалық және беріктік теориялары (шектік күй гипотезасы): Беріктік гипотезаларының қолданылуы. Барабар (эквивалент) кернеу. Әр түрлі гипотезалар бойынша пластикалық деформациялар пайда болуының критерийлері мен эквиваленттілік формулалары. Ең үлкен жанама кернеулер теориясы. Форма өзгерту энергиясының гипотезасы және оның әр түрлі түсініктемелері. Созылу мен сығылу кезінде аққыштық шегі әркелкі материалдар үшін Мор теориясын қолдану және орны нақтылау мүмкіндігі. Критерийлерді салыстыру және эквиваленттік формулаларына шолу. Гипотезалардың қолданылу шектері және оларды эксперименттік бағалау. Беріктіктің баска гипотезалары туралы қысқаша мәліметтер;

11) күрделі қарсыласу: Қиғаш иілу. Бейтарап сызық орналасуы мен қауіпті нүктелерді анықтау. Қиғаш иілу кезіндегі кернеу. Қиғаш иілу жағдайындағы орын ауыстыру. Үлкен қатаңдықтыорталықтан тыс созылу мен сығылу. Қима өзегі. Бұралу мен иілудің біріккен әсері. Цилиндр пішінді оралған серіппелерді есептеу;

12) серпімді жүйелері деформацияланған күйінің орнықтылығы: Тепе-теңдікгің орнықтылығы және орнықсыздығы жайлы ұғым. Сындарлы жүктеме. Деформацияланатын жүйелер тепе-теңдігінің орнықтылығы. Сығылған сырықтардың орнықтылығы. Тіреулік бекітілулеріне байланысты Эйлер формуласы және оның қолданылу шегі. Кернеу пропорционалдылық шегінен асатын кернеулер кезіндегі орнықтылықтың жоғалуы туралы ұгым. Сындарлы кериеулерді анықтаудың эмпирикалық формулалары. Беріктікке есептеудің практикалық формуласы. Ясинский формуласы. Шектен аспайтын кернеуді кеміту коэффициенті арқылы есептеу. Бойлық иілу;

13) серпімділік шегінен асқан eсептеp: Созылу-сығылу диаграммаларын схемалауы. Серпімділік шектерінен асу бойынша созылған және сығылған стержендік жүйелерді есептеу. Стерженнің серпімді және пластикалық иілуі. Пластикалық деформациялар болғандағы дөңгелек көлденең қималы стерженнің бұралуы. Шектік иілу және бұраушы моменттер. Жүктен босату және қалдық кернеулер. Мүмкіндік жүктемелер бойынша есептеу туралы ұғым. Статикалық анықталмаған жүйелердің көтеру қабілеттілігі. Кернеулер мен деформациялар арасындағы тәуелділіктер;

14) уақытпен циклді өзгеретін кернеулер жағдайындағы беріктік: Теңіз техникасын пайдалануда кездесетін уақытпен циклді өзгеретін кернеулер кезіндегі беріктік туралы түсініктер. Айнымалы кернеулер циклдерінің сипаттамасы. Қажып қираудың механизмі. Кернеулік деңгейі немесе циклдердің саны бойынша шектік күйге өтуге байланысты қажу қисықтары мен төзімділік шегі, қирау ықтималдығы. Айнымалы кернеу дүркіндерінің түрлері және сипаттамалары. Төзімділікке бет сапасының, тұтқырланудың және теңіздегі қоршаған ортаның ықпалы. Кернеулердің шоғырлануы мен абсолют өлшемдері - шыдамдылыққа ықпал ететін факторлар. Уақытқа тәуелді айнымалы кернеулер кезіндегі шоғырланудың тиімді коэффициенттері. Асимметриялы циклдер кезіндегі шектік кернеулердің диаграммасы. Симметриялы циклдер үшін бір осьті кернеулік жағдай мен бұралу кезіндегі беріктікке есептеу;

15) динамикалық жүктеме: Жүктемелердің динамикалық әсері. Бірқалыпты үдеулі қозғалыс кезіндегі кернеулерді анықтау. Динамикалылық коэффициент. Инерция күштері. Даламбер принципін пайдалану. Соққылы жүктеме. Соққы кезіндегі беріктік есептері. Энергия балансы теңдестігі бойынша есептеу тәсілі. Соққыға сынау. Центрден тыс соққы. Тербелістер кезінде беріктікке есептеу.

53. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) созылу - сығылудың статикалық анықталатын есептері;

2) созылу - сығылу кезіндегі статикалық анықталмайтын есептері;

3) кернеулі күйлерді зерттеу;

4) жазық қималардың геометриялық сипаттамалары;

5) түзу сырықтың бұралуы. Статикалық анықталатын және статикалық анықталмайтын есептер;

6) иілген балкалардағы ішкі күштерді талдау;

7) статикалық анықталатын балкаларды беріктікке есептеу;

8) иілген балкалардағы сызықтық және бұрыштық орынауыстыруларды анықтау;

9) сырықтың қиғаш иілу мен ортадан тыс созылу-сығылу кезіндегі беріктігін есептеу;

10) жазық жақтаулар үшін июші моменттердің эпюрлерін тұрғызу;

11) жазық-кеңістіктік және кеңістіктік жақтаулар үшін июші және бұраушы моменттердің эпюрлерін тұрғызу;

12) жазық жақтаулар мен қисықтығы шамалы қисық сырықтардағы сызықтық жэне бұрыштық орын ауыстыруларды анықтау;

13) жазық-кеңістік және кеңістік жақтаулардағы сызықтық және бұрыштық орын ауыстыруларды анықтау;

14) статикалық анықталмайтын балкаларды есептеу;

15) сырықтарды жүктемелеудің жалпы жағдайындағы беріктігін есептеу;

16) сығылған сырықтарды орнықтылыққа есептеу. Сындарлы күштерді анықтау;

17) сығылған сырықтардың орнықтылығын практикалық есептеу;

18) төзімділікке есептеу;

19) серпімділік шегінен асқан статикалық анықталатын балкаларды есептеу;

20) серпімділік шегінен асқан созылған және сығылған стержендік жүйелерді есептеу;

21) инерцияны ескеріп, соққы әсерін есептеу;

22) белгілі үдемелі қозғалыс кезінде кеме конструкциясы мен машиналардағы қозғалмалы бөлшектерді есептеу;

23) теңіз техникасын тербелістер кезінде пайдалану жағдайында беріктікке есептеу.

54. Бағдарлама зертханалық сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) азкөміртекті және легирленген болатты созылуға сынап, созылу диаграммаларын тұрғызу;

2) болаттың серпімділік модулі мен көлденең деформация коэффициентін анықтау;

3) пластикалық және морт материалдарды сығылуға сынау. Сығылу диаграммасы;

4) пластикалық және морт материалдарды бұралуға сынау. Ығысу модулін анықтау;

5) екі түғырда еркін жатқан балканы сынау арқылы иілу теориясын тәжірибе жүзінде тіректе тексеру;

6) қатты бекітілген балка мысалында иілу теориясын тәжірибе жүзінде тексеру;

7) орталықтан тыс созылу-сығылу теориясын тәжірибе жүзінде тексеру;

8) үш тұғырлы тұтас балканың ортаңғы тіреуінің реакциясын эксперименттік анықтау;

9) орын ауыстырулардың өзара тәуелділігі туралы теореманы тәжірибе жүзінде тексеру;

10) қиғаш иілуге сынау;

11) серіппелерді созылуға-сығылуға және бұралуға сынау;

12) бойлық иілген сырықты іс жүзінде тексеру (орнықтылыққа сынау арқылы сындарлы күшті анықтау);

13) төзімділікке сынау әдістемесімен таныстыру;

14) соққыға сынау. Соққыға тұтқырлықты анықтау.

55. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) созылу мен сығылуға есептеулер;

2) күрделі қималардың геометриялық сипаттамаларын есептеу;

3) бұралу кезіндегі беріктік есептері;

4) статикалық анықталатын сырықтарды иілуге есептеу;

5) иілу кезінде орынауыстыруларды анықтау;

6) жазықтық және кеңістіктік сырықтарға күштердің жалпы жағдайдағы әрекетін есептеу;

7) статикалық анықталмайтын балкаларды есептеу;

8) күрделі қарсыласу кезіндегі беріктікті есептеу;

9) бойлық иілген сырықтарды орнықтылыққа есептеу;

10) уақытпен циклді өзгеретін кернеулер кезіндегі беріктікті есептеу;

11) динамикалық жүктеме кезіндегі есептеу.

56. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

8. "Кәсіби қазақ тілі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

57. "Кәсіби қазақ тілі" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – KK(O)T3207, кредиттер көлемі – 2) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

58. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) теңіз техникасы мен технологиялары мамандығына қатысты кәсіби терминдердерді меңгерту;

2) кәсіби қызмет ету ортасында сауатты қарым-қатынас жасай білетін, бәсекеге қабілетті мамандарды даярлау;

3) мамандық саласына қарай студенттерді күнделікті қарым-қатынас түрлеріне еркін араласып, өз мамандығы бойынша сұхбаттар жүргізе алуға, жиі кездесетін лексиканы, ғылыми терминдерді қолдануға үйрету;

4) өз мамандығы бойынша хаттар, баяндамалар, пікірлер, эссе жазуға үйрету, мамандық бойынша мәтіндерді, нұсқауларды оқып, түсінуге үйрету, радио, теледидардан ақпараттар тыңдап, түсінуге машықтандыру.

59. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент кәсіби терминдердің қалыптасуы мен құрылымы, мамандық туралы түсінік пен категориялар, кәсіби мәтіндердің құрылымдық-семантикалық талдануының әдістері мен қолданылуы, кәсіби қарым-қатынас жасауда қазақ тілінің қызметтік жүйесінің ерекшеліктері, мамандық тақырыбына қатысты әртүрлі жанрлы мәтіндерді оқу әдістері, ғылыми мәтін түзу мен оны тілде қолдана алу ережесі туралы білім алады.

60. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) оқу – қазақ тілін кәсіби қатынас құралы ретінде қолдана алу қажеттілігіне байланысты грамматикалық ұғымдармен, ережелермен толықтай танысып, ауызша және жазбаша кәсіби салада сөйлеу тәртібі мен мәдениетінің деңгейін көтеретін мамандыққа қатысты мәтіндер мен көркем әдеби шығармаларды оқу;

2) білу – мамандық бойынша мәтін оқудың әдіс-тәсілдерінің ерекшелігін, "Теңіз техникасы және технологияларының" базалық категориялары мен ұғымдары ерекшеліктерін, "Теңіз техникасы және технологиялар" мамандығының ғылыми лексикасын, ғылыми-техникалық құжаттар мен іскери қарым-қатынас негіздерін білу;

3) түсіну – кәсіби қызмет ету барысында теңізге қатысты категориялар мен ұғымдарды пайдалана, ғылыми-кәсіби ақпараттарды меңгеріп, кәсіби мәтіндерді түсініп саралауы, ғылыми ақпараттарды өз бетімен ізденіп, теңіз техникасы мамандығына сәйкес сөздік минимумның терминологиялық лексиканың негізгі рецептивтік қорын түсіне қолдану;

4) пән бойынша меңгерілетін құзіреттілік – грамматикалық бірліктерді мамандық саласымен байланысты сауатты пайдалана білу.

61. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) "Теңіз техникасы және технологиялары" мамандығын меңгеруде кәсіби қазақ тілінің қолдану аясы: Кәсіби сөйлеу лексикасының негізгі бөліктерінің мәнін, мазмұнын талдау арқылы жалпы қолданылатын сөздер мен жалпы кәсіби сөздердің қолдану аясын меңгеру. Жалпы кәсіби және терминологиялық лексика. Кәсіби сөздер – жалпы халыққа түсінікті бола бермейтін, белгілі бір кәсіппен айналысатын адамдар арасында айтылатын сөздер, ал кәсіби терминологияның ғылым, техника, өндіріс саласындағы арнаулы ұғымдарды білдіретін сөздер екендігіне мысал-деректер. Халықаралық тәжірибеге сәйкес теңіз порттарын басқарудың негізгі және жалпыға белгілі модельдеріне қатысты лексика;

2) теңіз терминологиясының заманауи лексикасы: жалпы ғылыми және мамандыққа қатысты терминдер: Кеме ісіне қатысты перифраз атаулар тізімі. Осы кезеңге дейін қолданыста болған және кейінгі жылдары жасалған перифраздардың жасалу, туындау ерекшеліктерін айқындау. Мамандыққа байланысты қазақ баспасөзіндегі жаңа атаулар мен терминдер қолданысы. Жалпы ғылыми және мамандыққа қатысты терминдер. Кеме энергетикалық қондырғыларын автоматтандыру, кеменің көмекші энергетикалық жабдықтары, кемелік компрессорлық машиналар: құрылғысы және жұмыс принципіне қатысты терминдер;

3) теңіз техникасы мен технологиясының теориялық негіздерін оқуға қажетті қазақ тіліндегі кәсіби термин сөздер: Теңіз техникасы мен технологиясына, кеме ісіне қатысты терминдер мен жалпыхылықтық қолданыстағы атаулар. Кірме сөздер. Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы мемлекеттік терминология комиссиясының кеме ісіне қатысты бекіткен атаулары. Ақтау портына қатысты атаулар;

4) "Теңіз техникасы және технологиялар" мамандығы бойынша неологизмдер және олардың қолданысы: Теңіз техникасы және технологиялар мамандығындағы неологизмдер және олардың қолданысы. Мамандық бойынша неологизмдермен танысу және мәтіннен мамандыққа қатысты неологизмдерді таба білуге үйрету. Қазақтың техникалық тіліне күрделі ойлар мен қиын ұғымдарды білдіруге лайықты жаңа жеке сөздер мен сөз тіркестері сипатындағы терминдер, кейбір архаизм сөздердің жаңа сипат алып, неологизмдердің пайда болуы. Кеме апаттық жағдайда берілетін хабарламалар. Мамандық бойынша техниканың даму саласында жаңа сөздердің қолдану аясы. Мамандыққа байланысты жаңа сөздердің тізбегі;

5) қазақ тіліндегі ресми стиль, жанрлары, тілдік-стильдік белгілері: Қазақ тіліндегі ресми іскери стиль, жанрлары, тілдік-стильдік белгілері және ақпараттық-анықтамалық құжаттарды жазу үлгісі. Ақпараттық анықтамалық құжаттардың түрлері мен жазылу қолданысындағы өзгешеліктердің қолданысы. Теңіз жүк тасымалын жетілдірудегі контейнерлі жүк тасымалын дамыту бағыттарына қатысты ақпараттық-анықтамалық құжат үлгілерімен таныстыру, толтыру;

6) бұйрық-жарлық құжаттары: Теңіз кәсіпорындары ағымдағы қызметіне қатысты бұйрық-жарлық құжаттар. Ақтау халықаралық теңіз сауда порты арқылы Қазақстан теңіз көлік әлеуеті дамытуға қатысты бұйрық-жарлық құжаттар үлгісі. Теңіз сауда порты, теңіз балық порты, арнайы теңіз портындағы жаңа атауларға байланысты қысқарған сөздер;

7) жеке іс қағаздары (Өмірбаян, түйіндеме, мінездеме). Ресімдеу талаптары: Жеке іс қағаздары: өмірбаян, түйіндеме, мінездеме және ресімдеу талаптарымен танысу. Теңіз техникасы және технологиялары мамандарының өмірбаян, түйіндеме, мінездеме үлгілерін толтыру;

8) қазақ тіліндегі ғылыми стиль және оның ерекшеліктері: Қазақ тіліндегі ғылыми стиль және оның ерекшеліктері, ғылыми мақалаларға пікір жазудың үрдісін және ғылыми мәтіндерге аннотация жазудың бағыт-бағдарын меңгерту. Қазақ тіліндегі ғылыми стиль және оның ерекшеліктері. Ғылыми стиль - жазба стилінің бір түрі. Теңіз техникасы және технологиясы мамандығы бойынша қорғалған ғылыми еңбектер. Ғылыми мақалаларға пікір жазу. Реферат. Тезис. Қазақстанның теңіз көлік әлеуетін дамыту мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығы мен аймақтың дамуына, сонымен қатар халықаралық көлік дәліздерінде транзитті мүмкіндігі жоғары теңіз көлігінің қалыптасуы мен дамуына әсерін тигізетіндігі жөнінде жазылған ғылыми мақалаларға талдау жүргізу, саралау;

9) көркем әдебиет стилінің ерекшелігі. Қазақ тіліндегі ауызекі сөйлеу стилі, қолданыс аясы: Қазақ тіліндегі көркем әдебиет және ауызекі сөйлеу стилі, оның ерекшеліктерін ұғындыру. Көркем әдебиет стилінің ерекшелігі. Қазақ тіліндегі ауызекі сөйлеу стилі. Сөйлеу мәдениетіне қойылатын талаптар. Диалог (лингвистикалық ерекшеліктер). Монолог (сипаттау, ой-толғау), Пікірталас. Шешендік өнер. Дәстүрлі шешендіктану заңдылықтары. Шешендік сөз үлгілерін құраудағы риторикалық фигуралардың, түрлі тілдік тәсілдермен көркемдеуші құралдардың стилистикалық ерекшеліктері. Ауызекі сөйлеу стилінде көбінесе диалогтың маңыздылығы. Жюль Верн, Даниэль Дефо шығармашылықтары. Теңізшінің сөйлеу мәдениеті. Теңізші тіліндегі жаргон сөздер;

10) сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі: Сөйлемде сөздер бір-бірімен грамматикалық байланыста колданылатындығы. Сөздердің орын тәртібі сөйлем мүшелері ыңғайында болатындығы. Ресми мәтіндер аудармасы: сипаты мен ерекшелігі. Ақтау халықаралық теңіз сауда портына бәсекелес порттар туралы мәтіндерден мақал-мәтелдер мен фразеологиялық тіркестерді тауып, мағынасын ашу;

11) лексикография: аударма, түсіндірме, терминологиялық сөздіктер: Лексикография ұғымына және аударма, түсіндірме, терминологиялық сөздіктердің алатын орнын, маңыздылығын және салалық терминологияның алдағы міндеттерімен танысу. Терминологиялық сөздік тілдегі әр түрлі ғылым мен техника саласы бойынша қолданылып жүрген арнайы термин сөздердің мәнін ашып беретін немесе екінші тілге аударып көрсететін сөздіктің түрі болып табылатындығы. Дүние жүзіндегі теңіз техникасы мен технологиясының қазіргі талаптарына сай келетін халықаралық техникалық сөздіктер;

12) пунктуациялық емле ережелер. Орфографиялық, орфоэпиялық заңдылықтардың қолданылу аясы: Пунктуациялық емле ережелерімен танысу.Пунктуация жазуда қолданылатын тыныс белгілерінің құрамын атқаратын қызметтері мен білдіретін мағыналарын және оларды қолдану ережелерін зерттейтін ғылымның саласы. Пунктуацияны игеру – адамның сауаттылық мәдениетін арттыратындығы. Орфографиялық сөздік, ережелері. Орфографиялық, орфоэпиялық заңдылықтардың қолданылу аясы. Теңіз порттары әлеуетін тиімді пайдаланудың халықаралық тәжірибесіне қатысты мәтіндерден корректуралық белгілер арқылы қатемен жұмыс жүргізе білуді үйрету.

62. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) "Теңіз техникасы және технологиялары" саласы бойынша мамандыққа кіріспе;

2) "Теңіз техникасы және технологиялары" мамандығын меңгеруде кәсіби қазақ тілінің қолдану аясы;

3) теңіз терминологиясының заманауи лексикасы: жалпы ғылыми және мамандыққа қатысты терминдер;

4) теңіз техникасы мен технологиясының теориялық негіздерін оқуға қажетті қазақ тіліндегі кәсіби термин сөздер;

5) "Теңіз техникасы және технологиялары" мамандығы бойынша неологизмдер және олардың қолданысы;

6) қазақ тіліндегі стиль түрлері, сала тіліндегі қолданыс. Публицистикалық стиль және оның жанрлары;

7) қазақ тіліндегі ресми стиль, жанрлары, тілдік-стильдік белгілері;

8) бұйрық-жарлық құжаттары;

9) жеке іс қағаздары (Өмірбаян, түйіндеме, мінездеме). Ресімдеу талаптары;

10) қазақ тіліндегі ғылыми стиль және оның ерекшеліктері;

11) көркем әдебиет стилінің ерекшелігі. Қазақ тіліндегі ауызекі сөйлеу стилі, қолданыс аясы;

12) сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі;

13) лексикография: аударма, түсіндірме, терминологиялық сөздіктер;

14) пунктуациялық емле ережелер. Орфографиялық, орфоэпиялық заңдылықтардың қолданылу аясы.

63. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) қазақ тілі – мемлекеттік тіл;

2) 2006-2015 жылдарға арналған Көлік стратегиясына сәйкес Каспий теңізінің Қазақстан секторын игеру;

3) мамандық бойынша неологизмдер және олардың қолданысы. "Қазақстан теңіз көлік саласының Каспий аумағындағы мүмкіндіктері" мәлімет жинап, тұсаукесер дайындау. Неологизмдерді табу;

4) публицистикалық стиль жанрлары. Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы кен орындарды игеру жұмыстары (конспектілеу);

5) ақпараттық-анықтамалық құжаттар бойынша "Ақтау порты арқылы транзитті металл тасымалы" тақырыбында материал дайындау;

6) бұйрық-жарлық құжаттары;

7) қазақ тіліндегі ғылыми стиль және оның ерекшеліктері. Реферат, оған қойылатын талаптар. "Қазақстанның теңіз көлік әлеуетін дамыту" тақырыбында мәтін дайындап, пікір жазу;

8) көркем әдебиет стилінің ерекшелігі. Қазақ тіліндегі ауызекі сөйлеу стилі. “Нұқ пайғамбар кемесі” тақырыбында материал әзірлеу;

9) сөйлеу мәдениеті талаптары. Диалог. Монолог. "Кемені техникалық пайдаланудағы экипаждың рөлі" тақырыбында шешендік сөз үлгілерін жасау;

10) "Ақтау халықаралық теңіз сауда портының маркетингтік қызметі" деген тақырып бойынша материалдар жинап, хабарлама дайындау және мәтіндегі сөздердің орын тәртібін анықтау;

11) лексикография: аударма, түсіндірме сөздіктер. Салалық терминологияның алдағы міндеттері;

12) пунктуациялық емле ережелер. "Ақтау халықаралық теңіз сауда портының ресурстық көздері" (Хабарлама немесе шығарма дайындау);

13) орфографиялық сөздік, ережелері. Орфография ережелерін сақтай отырып, "Қашаған кен орыны" (эссе жазу);

14) орфоэпиялық сөздік, ережелері. Теңіз саласы мамандығына қатысты мәтіндердегі қателерді корректуралық белгілер арқылы түзету.

64. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

9. "Кәсіби бағытталған шет тілі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

65. "Кәсіби бағытталған шет тілі" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – KBShT 3209, кредиттер көлемі – 2) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

66. Бағдарламаның мақсаты тілді мамандық деңгейінде меңгеру, оны ғылыми жұмыстарда ауызша сауатты пайдалану және жазбаша қарым-қатынас ақпарат алмасуға, сондай-ақ оқу мен аударма жасау арқылы қажетті ақпараттарды алуға қол жеткізу болып табылады.

67. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент синтаксистің құрылымдарды аударудың, ғылыми коммуникациядағы жиіліктердің негізгі тәсілдер, жеке қарым-қатынас жасауда пайдалануға мүмкіндік беретін меңгерілетін тілдің негізгі фонетикалық, лексикалық және грамматикалық құбылыстар, сондай-ақ жалпы тілдің мейлінше қолданыстағы лексика, таңдалған мамандық бойынша негізгі терминологиялар туралы білім алады.

68. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) тілдік материалдарды шет тілінде ауызша және жазбаша тілдік қызмет аясында түсіну және пайдалана білу, меңгерілген оқу дағдыларын тәжірибеде қолдана білу, оның ішінде ой еңбегінің белгілі бір тәсілдері –шетел тілінде қисынды талқылау, шетел тілінде мәтін құрастыра білу және оны редакциялау (e-mail, баяндама тезистері, реферат, түйіндеме, мақала, аударма);

2) шетел тілінде қисындық талқылаудың тәжірибелік талдау, ғылымның белгілі бір саласындағы ақпараттарды сыни тұрғыдан қабылдау, шет тілінде көпшілік алдында сөйлеу, дәлелдеу, пікірсайыс пен пікірталас жүргізу.

69. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) тілдік дағдылардың (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық) қалыптасуы: сөйлесім әрекетінің (оқылым, аударма, тыңдалым, айтылым, жазылым) қалыптасуы мен даму үдерісінде жүзеге асады. Сөйлесім әрекетінің түрлерін оқып үйрену олардың арасындағы тығыз байланыс пен сабақтастықты, сонымен қатар олардың әрқайсысына тән сипаттарды меңгеру арқылы жүреді. Оқудың әрбір нақты кезеңінде мақсат қою білімді меңгеру үдерісін басқаруды қамтамасыз етеді. Бұл курста шет тілін іс жүзінде білудіңі кәсіби бағыттылығы тілдік қатынастың кез келген түрінің белгілі бір деңгейіне жетудің айқындаушы фактор болып табылады;

2) оқылым: Шет тілінде оқи білуді жетілдіру оқылымның: көрсетімдік, танымдық және ізденімдік түрлерін толық және дәл түсінудің әр түрлі деңгейлерін меңгеруге байланысты. берілген материалды жүйелеп қарап шығып, оның не туралы екенін қысқаша анықтап беру, оның тақырыбын айқындау, ең басты мәнін, ерекшелігін танып көрсету. Мұнда оқушы барлық материалды ежіктеп оқымаса да, оның тарауларын, абзацтарын, ережелерін, тұжырымдарын жеке-жеке қарап шығып, оларға қатысты негізгі ойды көрсетеді. Танымдық оқылымда шығарманың, мәтіннің барлық мазмұны тұтас есте қалмайды, соның ішінен автор өзінің қабілеті қажетіне қарай ең маңыздысын ұғып пайдаланады, мұндай жағдайда мәтін мазмұнының 70 пайызы есте сақталып, негізгі айтылар дәйекті ой соның құрамына енуі тиіс. Ізденімдік оқылымда мәтін мазмұнын толық және дәл ұғу, формулалар мен теңдіктерді дұрыс оқиды. Оқылған мәтін-деректі түсінудің оқылымның түріне байланысты әр түрлі бақылау формалары қолданылады: сұрақ-жауап, оқығанды толық немесе жалпылама айтып беру, оның мазмұнын аударма, реферат немесе түйіндеме түрінде жеткізу. Оқылымның тәжірибе жүзіндегі түрлеріне:еркін жүргізіп, дауыстап оқу, ақпаратты аналитикалық-синтететикалық талдау жасай отырып баяу оқу, сөздікті қолдана отырып оқу дұрыс көңіл бөлген жөн. Оқылымның барлық түрлерінің негізгі мақсаты - мамандыққа қатысты шет тіліндегі мәтінді еркін оқу. Сауатты, еркін оқылым - мәтіндегі негізгі мазмұндық бөліктерді мүшелеу, мәтіннің мазмұндық-құрылымдық өзегін анықтау, басты ойларды және деректерді ажырату, басы артық, шұбалаңқы ақпаратқа жол бермеу, логикалық байланыстарды табу, айқындалған бөліктерді мазмұндық бірізділігіне қарай топтастыру мен біріктіру болып саналады, сондай-ақ тілдік болжам (контекске, сөзжасамға, халықаралық сөздерге сүйене отырып) дағдысын және беріліп отырған ақпаратты болжай білу дағдысын қалыптастыру. Ағылшын тіліндегі сауатты оқу келесі тілдік ерекшеліктерді ескереді: тұрлаулы мүшелерді ажырата білу, басыңқы және бағыныңқы сөйлемдердегі сөздердің орын тұрақты тәртібін түсіну; сөйлемнің мағыналық өзекті инверсиялық және эмфатикалық құрылымдарда ауыстыра білу; ғылымның әр түрлі салаларындағы терминологияның көпмағыналылығы; сөйлемді синтаксистік талдау негізінде сөз таптарын (зат есім-етістік) сыртқы тұлғалық ұқсастықтарына қарай анықтау;

3) тыңдалым: Тыңдалымды білу оқылым мен берілген сұхбат, пікірталас, әңгімелердегі ақпараттарды дұрыс қабылдай білумен тығыз байланысты. Курстың соңында студент мыналарды біледі: мамандық бойынша монологтық (хабар, ақпарат, тұсаукесер түріндегі) сөйленімді қабылдай білу; таңдалған мамандық шегіндегі және жалпы тақырыптарда қойылған сұрақтарды қабылдау мен түсіне білу. Ағылшын тіліндегі сөйленімді тыңдай білу тілдің келесі ерекшеліктерін қамтиды: фразалық етістіктердегі шылаулар екпінге ұшырайды; синтагмалар арасындағы логикалық паузалар; интонациялық қалып (сұраулы сөйлемдер жалпы - жоғары интонациямен, арнайы - төменгі); түр-мезгіл формаларындағы көмекші етістіктердің редукциясы және екпіннің болмауы; сөйлемнің кіріспе бөлімдеріндегі әлсіз екпіннің болуы;

4) айтылым: Монологтық және диалогтық сөйленімдегі ойлардың қатынастық ерекшеліктеріне басты назар аудару қажет (түсіндіру, анықтау, дәлелдемелер, қорытындылар, құбылыстарды бағалау, қарсылық білдіру, қарама-қарсы қою, салыстыру, өтініш түріндегі). Курстың соңында студент мамандығы мен диплом жұмысына байланысты сұрақтарды талқылауға және диалогқа түсе білу; мамандыққа қатысты тақырыптырда (хабар, ақпарат, тұсаукесер түріндегі) монологтық сөйленімді; Ағылшын тіліндегі айтылымды білу тілдің келесі ерекшеліктерін қамтиды: интонациялық қалыпты пайдалану; қыстырма тіркестерді кең қолдану; мағыналық екпін сөйлемнің басында болады, ал соңына қарай әлсірейді; латын және грек тілдеріндегі терминологияны дұрыс айта білу қажет;

5) аударма: Шет тілінен ана тіліне ауызша және жазбаша аударма жасау шет тілін меңгерудің, сөйлемнің композициялық құрылымын танудың, оқылымның түрлерін меңгеруді жетілдірудің әдісі ретінде, сондай-ақ қарапайым және жоғары дәрежедегі грамматикалық құбылыстарды аударудың бір құралы ретінде қолданылады. Аударма жасаудың кейбір бастапқы дағдыларын білу үшін ғылыми функционалдық стилдің ерекшеліктері, сондай-ақ аударма теориясы бойынша "аударма", "балама" аудармалық трансформациялар ұғымы, контекстік ауыстырулар, сөздердің көпмағыналығы, сөздердің контекстік және сөздіктегі мағыналары, интернационалдық сөздердің мағыналарының сәйкес келу, келмеуі (аудармашының "жалған достары") туралы мағлұматтар қажет. Ағылшын тілінен ана тіліне аударма жасау тілдің келесі ерекшеліктерін қамтиды: аудармада тема-ремалық қатынастарды ескеру (мағыналық өзекті ағылшын тіліндегі сөйлемнің басынан орыс тіліндегі сөйлемнің соңына ауыстыру); ана тіліндегі амплификация әдісін қолдану; сөйлемнің мағыналық өзегін инверсиялық және эмфатикалық құрылымдарда ауыстыра білу;

6) жазу: Бұл курста лингвистикалық құзырлылықты қалыптастырумен қатар қарым-қатынастың жазу түріндегі коммуникациясы қалыптасады. Ағылшын тілінде мәтін құрастыру дағдысы төмендегі ерекшеліктерді қамтиды: кез келген жазылған мәтіннің қатаң құрылымын ескеру (Кіріспе бөлім - Негізгі бөлім – Қорытынды); жанама фразаларды пайдалану; сөйлемдер, абзацтар, бөлімдер арасындағы мағыналық және логикалық байланыстар; сөздердің белгіленген тәртібі;

7) оқу мәтіндері: Оқуға арналған оқу мәтіндері мен әдебиеттер ретінде ғылым саласы, тар мамандықтар бойынша бірегей монографиялық және мерзімді әдебиеттер, сондай-ақ шет елдерде шыққан ғылыми журналдардан мақалалар пайдаланылады. Ауызша сөйлеу дағдыларын дамыту үшін мамандық бойынша оқуға арналған мәтіндер, студенттердің ауызша сөйлеуін дамытуға арналған арнайы оқу құралдары алынады. Жалпы курс бойынша жұмыстың барлық түрінен әдебиеттердің жалпы көлемі, түрлі мақсаттардың уақыттық критерийлерін ескергенде, шамамен 600000–750000 баспа белгілерді (яғни 240–300 бет) құрайды;

8) тілдік материал: Жалпығылыми және арнайы терминдер, арнаулы тілдік құралдар (өнімді қолдану үшін 60 бірлік);

9) грамматикалық материал: Оқу ережесі. Транскрипция. Интонация. Ағылшын сөйлемдеріндегі сөздердің тәртібі. Сөздердің тікелей ретінен ауытқу жағдайлары (инверсия, күшейткіш конструкциялар). Зат есім. Зат есімнің сөйлемдегі қызметі. Көпше түрдің жасалу формалары. Ғылыми мәтіндерге тән зат есімдерді аудару тәсілдері. Реттілік ережесі. Prompt, translate. google.ru аудармашы-бағдарламалармен жұмыс. Зат есім мен етістік-баяндауыштардың көмекші сөздері. Сын есімдер мен үстеулер. Олардың сөйлемдегі ролі. Салыстыру дәрежесі. Салыстыру шырайларының стандартты емес жасалу жолдары. few, little, much, many сөздері. Етістік. Ағылшын етістігінің шақтары. Осы шақ формалары. Өткен шақ формалары. In terms of сөзтіркестерін аудару тәсілдері. Келер шақты білдіру формалары. Шақтардың қиысуы. Ырықсыз етіс. Ырықсыз етістегі баяндауыштарды аударудың түрлі тәсілдері. Ырықсыз етіс формалары. Есімше. Күрделі формалардың жасалуы. Еркін есімшелі тіркестер. Модальды етістіктер мен олардың баламалары. Есімше 2. Сөйлемдегі есімшенің формалары 2. Предлогтар, Фразалық етістіктер. Инфинитив. Сөйлемдегі инфинитивтің қызметі. Инфинитивтің күрделі түрлерінің жасалуы. to бөлшегінің қолданылуы;

10) пәннің тақырыптық жоспары: "Кәсіби-бағдарлы шет тілі" пәнінің тақырыптық мазмұны студенттердің тіл үйренуінің екінші циклінде оқытылады және оқу циклінің базалық бөлігін қоса "Шет тілін" оқытудың бірінші циклін жалғастырады және келесі когнитивті-лингвомәдени кешендерге топтастырады, оның компонентті құрамына мыналар енеді: оқытудың осы мазмұнын қамтитын коммуникативті өріс; осы өрісті жүзеге асыратын қарым-қатынастың тілдік тақырыптар жиынтығы және субтақырыптары; қарым-қатынастың типтік жағдайлары;

11) кеменің теориясы мен құрылымы: Тілдік материал. Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (өнімді қолданысқа арналған 100 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: Сын есім және үстеу. Олардың сөйлемдегі ролі. Салыстырудың дәрежелері. Стандартты емес білімнің салыстыру дәрежелері. few, little, much, many сөздері. Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Кеме құрылысының негізгі элементтерінің жалпы ұғымы және олардың бөлшектерінің дұрыс атаулары. "Кеменің орнықтылығы". Жұмыстық ұғым және орнықтылығы, тоқтауы және кернеуі туралы ақпараттың қабылдануы; корпустың кернеуіне есептелген диаграммасы мен құрылғысы. Зақымданбаған жағдайда жартылай жүзгіштігін жоғалтқан кезде қолданылатын негізгі шаралардың ұғымы. Су өткізбейтін негізгі принциптердің ұғымы. Жоба тақырыбы: Кеме құрылымы. Жазбаша тіл: Кеме бөліктері атауларының жазылуы. Ауызша тіл: Кеме бөліктері атауларының тұсаукесері; Жүк және кеменің жүк жабдықтары: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (өнімді қолданысқа арналған 100 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: негізгі етіс пен ырықсыз етістің осы шақ, өткен шақ, келер шақ түрлері (қайталау). Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Жүк түрлері. Жүк операцияларының ұйымдастырылуы мен басқарылуы. Теңізбен жүк тасу. Жүк тасу операцияларындағы жазбалардың басқарылуы. Жазбаша тіл: Құжаттармен жұмыс. Жүк тасу операцияларындағы жазбалардың басқарылуы. Наразылықтардың безендірілуі. Ауызша тіл: "жүк түрлерінің" тұсаукесері; Кемелердің типтері: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (өнімді қолданысқа арналған 100 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: шартты рай және шартты сөйлем (қайталау). Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Кемелердің типтері. Сауда кемелері. Мамандандырылған кемелер. Буксирлер. Жазбаша тіл: Кемелердің түрлеріне сипаттама. Ауызша тіл: "кеме түрлерінің" тұсаукесері;

12) жүк кемелері дизайнының жетілдірілуі: Кеме құрылыс верфилері. Кеме құрылымы. Жаңа заман кемелері: Тілдік материал. Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (продуктивті қолданысқа арналған 100 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: модальді етістіктен кейінгі ырықсыз етіс, ырықсыз етіс аударылуының тәсілдері. Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Кеме құрылыс верфилері және кеме жөндеу зауыттары. Жаңа заман кемелерінің дизайны. Жазбаша тіл: кеме құрылымындағы жаңа заман жетістіктері. Ауызша тіл: "кеме құрылымының жалпы сипаттамасы" тұсаукесері; Теңіздегі оқиғалар: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (продуктивті қолданысқа арналған 60 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: етістіктің жіктелмейтін формалары: Есімше. етістіктің жіктелмейтін формалары. Есімше. Күрделі формалардың жасалуы. Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Оқиғалардың түрлері, себептері, шығындары, ауа райы жағдайы. Оқиғалар бойынша қызметтік жазбалар (телебайланыстар, хаттар, наразылықтар, талаптар). Оқиғаға орай радиотелефон әңгімелерін жүргізу. Кеме құрылымының негізгі принциптерінің ұғымы, теориясы мен факторлары, тоқтауына әсер етуі және орнықтылығы, сондай-ақ кеменің тоқтатылуы мен орнықтылығына қажетті шара қолдану. бүлінуінің себептерін және кез келген бөлігін су басу қаупін және кеменің орнықтылығын білу, сондай-ақ су басқанда күрес шараларын қолдана білу. Кеменің орнықтылығына қатысты Халықаралық теңіз ұйымының кепілдемесін білу. Жазбаша тіл: оқиғалар туралы қызметтік жазбалар (телебайланыстар, хаттар, наразылықтар, талаптар). Ауызша тіл: "Халықаралық теңіз ұйымының кепілдемесі" тұсаукесері; Құтқару жабдықтары мен құралдары: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (продуктивті қолданысқа арналған 60 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: герундий (ағылшын тіліндегі етістіктен туған зат есімнің) формасы мен қызметі және олардың аударылуы. Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Іздеу-құтқару операцияларының ұйымдастырылуы. Кеменің санитарлық жағдайын жабдықтау және алғашқы көмек көрсету. Күйзелген адамға алғашқы медициналық көмек көрсету кезінде жедел хабарламалардың және радио алмасулардың тасымалдануын ұйымдастыру. Борттың сыртындағы адам. Кеме экипажының төтенше жағдайдағы қозғалысы. Жазбаша тіл: оқиғалар туралы қызметтік жазбалар (телекстер, хаттар, наразылықтар, талаптар). Ауызша тіл: "Құтқару жабдықтары" тұсаукесері;

13) кеме экипажы мүшелерінің қызметтік міндеттері: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (продуктивті қолданысқа арналған 80 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: Тәуелсіз есімшелі орам. Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Кеме экипажының дәрежесі. Кеме жүзуіндегі қауіпсіздікпен қамтамасыз ету үшін жеткілікті санаулы құрам. Теңізді сақтау. Ішкі тәртіп бойынша су транспорты кемедегі қызметтің жарғысы. Жазбаша тіл: Кеме капитанының айтарлықтай шамадағы өкілдігі мен міндеттері. Ауызша тіл: кеме экипажының өз міндеттерін орындауы;

14) лоция, навигациялық карталар: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік амалдар (өнімді қолданысқа арналған 100 бірлік). Грамматикалық құбылыстар: Модальды етістік және оның баламалары (эквиваленттері). Тақырыптық мазмұны (материалдың мәтіндік тақырыбы). Лоцмандық навигациялық карта. Лоция (голланд тілінен Loadsen – кеме жүргізу). Теңіз, мұхит сипаттамасы, және олардың жағалау жолақтары. Таңбаланған орын, белгі және жағалаулардың сипаттамасы, сондай-ақ қауіпсіз жүзу мен жағалаудағы аялдамалардың жол көрсеткіш белгілерінің мазмұны. Жазбаша тіл: жағалау орындарын суреттеу туралы іскерлік хат алысу байланысы. Ауызекі тіл: Лоцман мектебінің кеме экипажының міндеттерін орындауы;

15) теңіздегі радиотелефон байланысы: Теңіздегі қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік құралдар (нәтижелі қолданыс үшін 100 бірлік). Грамматикалық құбылыс: Participle II. Сөйлемдегі Participle II қызметі. Тақырыптық мазмұны (мәтіндік материал тақырыбы). Теңіз радиотелефон байланысын ұйымдастырудың негізгі жолдары. Теңізде қауіпсіздік шараларында теңіз радиотелефон байланысын ұйымдастыру. Теңіз радиобайланысында қолданылатын маңызды белгілер (қауіп-қатер дабылы, апат, қауіпсіздік және шұғыл шаралар). Жазбаша тіл: Теңізде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз етуде радиотелефон байланысын құру. Жазбаша тіл: радиотелефон байланысын жүргізу;

16) тар өтімдер мен каналдар арқылы өту: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік құралдар (нәтижелі қолданыс үшін 90 бірлік). Грамматикалық құбылыс: шылаулар, фразалық етістіктер. Тақырыптық мазмұны (мәтіндік материал тақырыбы). Кеме қатынасында, сулау үшін сумен толтырылған жасанды арна. Канал - құрлықта, мұзде кеме өту үшін салынған тар жол. Жазбаша тіл: тар жолда өтуде кездесетін кедергілер туралы іскерлік байланыс орнату. Ауызекі тіл: канал бойынша кеменің өтуі жөнінде келіссөздер орнату;

17) арқандап байлау операциялары: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік құралдар (нәтижелі қолданыс үшін 70 бірлік). Грамматикалық құбылыс: Инфинитив. Сөйлемдегі инфинитив қызметі. Инфинитивтің күрделі түрі. To жалғаулығының қолданылуы. Тақырыптық мазмұны (мәтіндік материал тақырыбы). Кемелерді арқандап байлауды ұйымдастыру: болат арқанның саны, ұзындығы, өлшемі. Арқандап байлауда қауіпсіздік шараларын сақтау. Арқандап байлау операциясын жүргізуде тікелей капитанның немесе нұсқаушының көмегіне жүгіну. Жазбаша тіл: Кемені арқандап байлауда қазіргі заманғы заманауи технологияны қолдану. Ауызекі тіл: Кеменің арқандап байлау барысында келіссөздер жүргізу;

18) зәкірді құру: Тілдік материал: Жалпы ғылыми және арнайы терминдер, арнайы тілдік құралдар (нәтижелі қолданыс үшін 90 бірлік). Грамматикалық құбылыс: Салалас және сабақтас құрмалас сөйлем. Тақырыптық мазмұны (мәтіндік материал тақырыбы). Теңізде кеме тұратын орынның қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Зәкір құрылғысын зерттеу.Арнайы калибрлі зәкір шынжыры. Зәкірді беру және көтеру механизмі. Кеме құруда зәкір құрылғысын қондыруға әзірлік. Жазбаша тіл: Зәкір құрылғысына сипаттама беру. Ауызекі тіл: Қауіпсіздік жағдайында кеме тоқтауын қаматамыз етуде жүргізілетін келіссөздер;

19) білім беру технологиялары: Жаңа технологиялық әдістермен оқыту бағдарламасы "Кәсіби - бағдарлы шетел тілін" оқу үдерісінде студенттердің кәсіби білімін арттыру және болашақ мамандығын кәсіби деңгейде оқыту болып табылады. Шетел тілін жаңа технологиялық әдістермен оқытуда жеке коммуникативтік әдісті игерумен жүзеге асады. Мұндай оқыту әдістері студенттің шетел тілін кәсіби деңгейде білуінің негізі болып табылады. Бағдарламаны оқыту-интерактивті технологияны игерумен және мынадай жаңа технология әдістерімен жүзеге асады: жобалар әдісі, тұсаукесер әдісі, бағдарландырылған оқыту технологиясы, компьютерлік технологиямен оқыту әдісі, іскерлік және рөлдік ойындармен оқыту технологиясы, іскерлік ойындар тренингі, сыни тұрғыда оқыту технологиясы. Көрсетілген технология әдістерін сабақ үрдісінде тиімді пайдалана отырып өтуді ұйымдастыруға болады;

20) студенттің өздік жұмыстарын орындауда әдістемелік оқу-құралдарымен қамтамасыз ету. "Кәсіби - бағдарлы шетел тілін" оқытуда пәндік ағымдық оқу үлгерімін бағалау және аралық аттестация қорытындысын бағалау. "Кәсіби бағдарлы шет тілі" пәнін оқытуда жеке тапсырмалар беру арқылы студенттің өздік жұмысын орындау процессі: Студенттің үй тапсырмасын орындау барысында өткен сабақты қайталай отырып, жаңа тапсырманы меңгеруі, тапсырманы жеке орындауда мақсатына жетуі, тапсырманы толық бекітуі, аудитория тапсырмаларын түсініп орындауын оқытушының басшылығымен ұйымдастыруы аударма жұмыстарын орындау, таныстыру сабағына дайындық тапсырмаларын ұйымдастыру). Бақылау қорытындысында студент орындаған тапсырмаларын мәтін түрінде, сұрақ-жауап, баяндама, таныстыру, ой-толғау (дискуссия) түрінде көрсете білуі. Студенттің жазбаша аударма жұмысын өз тілінен шетел тіліне аударуда ғылыми тұрғыда орындап, жүзеге асыруы - жаңа технология әдістерінің жетістігі болып табылады. Бақылау қорытындысы - студенттің мәтін бойынша глоссарилер құру (аңдатпа және реферат) түрлерін меңгеруі, студенттің жаңа технология әдістерін меңгерудегі ақпараттық жетістігі болып табылады. Студенттің жаңа жобамен таныстырудың жоспарлы жұмысы. Жоба қорытындысында студент шетелтілді аудиторияда өз баяндамасымен конференцияға қатысып статьяға анатация жазып, ағылшын тілінде шығармашылық жұмыстарын ақпарат көздеріне жібере алады.

70. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

10. "Кеменің іштен жану қозғалтқыштары"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

71. "Кеменің іштен жану қозғалтқыштары" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – KIZhK 3301, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

72. Бағдарламаның мақсаты студенттерді кеменің іштен жану қозғалтқыштары теориясынының негізгі тұжырымдамаларын бойларына сіңіріп, теориялық алған білімдерін практикалық мәселелерді шешуде, жаңа типтегі кеме қозғалтқыштарын меңгеруде, оның техника-экономикалық сипатамаларын бағалау және оны тиімді пайдалануды қамтамасыз етуде пайдалану болып табылады.

73. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент іштен жану қозғалтқышы жұмысының жалпы қағидалар, даму тарихы, идеалдық циклдары, дизельдер және газ ауысудың жұмыс үрдістері, қозғалтқыш жұмысының индикаторлық және тиімділік көрсеткіштері, кеме дизельдерінің үрлеуі және оның жылулық кернеуі туралы білім алады.

74. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

1) дизельдің бөлшектерінің элементтерімен және қозғалтқыш кеудесінің бөлшектерімен жұмыс жасау, реттегіш біліктің қимыл элементтерінің жүйесін пайдалану, дизель жүйелерінің параметрлерін анықтау, заманауи кеме дизельдерінің жаңа құрылымдларын жобалау, сызбалар / инструкциялардың негізінде кеме дизельдерінің конструкцияларын, статикалық және пайдалану мықтылығын бағалау;

2) негізгі және қосалқы механизмдерді және онымен байланысты басқару жүйелерін пайдалану, машина бөлімінде вахта жұмысын атқару, кеме механизмдері мен қондырғыларына техникалық қызмет көрсету және жөндеу.

75. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) іштен жану қозғалтқышының даму тарихы: Іштен жану қозғалтқышының сыныптамасы. Жұмыс үрдістері. Кеме дизелдерінің құрылымы негізінің іс қағидасы. Төрт және екітактілі дизелдерінің жұмыс істеу принциптерінің схемасы. Газ бөлу фазаларының диаграммалары. Кеме қозғалтқыштарының құрылысының негіздері. Кеме қозғалтқыштарының жіктелуі. Кеме қозғалтқыштарының маркировкасы;

2) теориялық және жұмыс циклдері: Іштен жану қозғалтқыштарының идеальдық (теориялық) циклдері, негізгі түсініктер. Аралас қозғалтқыштардағы теориялық цикл. Циклдегі тиімділік және экономикалық көрсеткіштер-циклдегі орташа қысым және пайдалы әсер коэффициенті. Әртүрлі жол мен жылу беру және әртүрлі дәрежедегі қысу кезіндегі теориялық циклдерді салыстыру. 4- тактілі және 2-тактілі кеменің іштен жану қозғалтқыштарының циклдерін есептеу;

3) қозғалтқыштың цилиндріндегі жұмыс процестері: Газ ауысу және цилиндрді таза газбен толтыру. 4- және 2-тактілі кеменің іштен жану қозғалтқыштарында газауысымын ұйымдастыру. Цилиндрдегі таза зарядттың (ауаның) толтыру процесі біткеннен кейін массасын анықтау. Толықтыру коэффмциенті және қалдық газдар, ауамен толтыру кезіндегі кеткен шығынды анықтау. Сығу процесі. Жану процесінің термодинамикалық негізі. Кеңею процесі;

4) қозғалтқыш жұмыс жасауының энергетикалық және экономикалық көрсеткіштері: Индикаторлық диаграммалар. 4- және 2-тактілі кеменің іштен жану қозғалтқыштарының индикаторлық диаграммалары. Индикаторлық диаграммалардың графиктерін салу. Қозғалтқыштың жұмыс жасауының индикаторлық және тиімділік көрсеткіштері (қуаты, қысым, бұрау моменті, жанар май пайдалану). Кеме қозғалтқышының жылулық балансын анықтау;

5) дизельдердегі отынды беру, қоспа құрылу және жану үрдісі: Отынды беру жүйесі және үрдісі. Жоғарғы қысымдағы жанармай насосы, форсункалар. Жанармайды шашу процесінің негізгі параметрлері және сипаттамалары. (жеткізу заңы). Жанармайды шашырату. Жану камерасы және жанатын қоспаны дайындау тәсілдері. Тұтану және жану процесстерінің физикалық негіздері. Дизельдің жану камерасында зиянды компоненттердің пайда болуы. Жұмыс жасау негізінде шыққан газдардың құрамындағы азот қышқылының мөлшерін азайту. Кеме дизельдерінен зиянды газдарды сыртқа шығару мөлшерін шектеу жөнідегі техникалық Кодекс;

6) дизельдегі газауысу процесі және кеме дизельдеріндегі үрлеу. Газ ауысу көрсеткішінің сапасы. 4- және 2-тактілі кеменің іштен жану қозғалтқыштарындағы газауысу. Үрлеу- дизельдердің қуаттылығын және тиімділігін арттыру ретіндегі тәсіл. Үрлеудің тәсілдері. 4- тактілі және 2-тактілі дизельдердегі үрлеу. 4- және 2-тактілі дизельдердегі үрлеудің ерекшеліктері. Дизельдердің газотурбиналық және аралас үрлеулердің схемалары;

7) кеме дизельдерінің құрылысы: Остовтың бөлшектері. Цилиндр поршендік группа. Жану камерасын құрайтын материалдардың құрылысы және оның бөлшектеріне қойылатын жалпы талаптар. Цилиндрдің қақпағы, цилиндрдің втулкасы, поршень және жұмысшы цилиндрдің сақинасы;

8) қимылға келтіруші механизмдер: Қатарлық кеме дизельдерінің кривошип шатундық механизмдері. Біліктер. Біліктің қондырғыш және тіреуіш подшипниктері. Шатундар. Крейскоп;

9) іске қосу жүйесі, реверсивтеу және басқару: Дизельдердің басқару жүйелері және оның атқарушы элементтері. Жергілікті басқару жүйелерімен іске қосу жүйелері, реверсивтеу, жанармай беру және жылдамдықты өзгерту жүйелерінің байланысы. Дизельді апаттық жағдайдағы тоқтату және жұмыс жасауына шектеу элементтері. Дизельді жоғарғы қысымда қысылған ауамен іске қосу. Реверсивтеу жүйесі;

10) кеме дизельдерінің динамикасы: Кривошип-шатундық механизмге әсер етуші күштер және моменттер. Дизельдің дірілінің себептері. Газ қысымының күштері. Ілгерілемелі қимылдағы массаның ауырлық күші. Ілгерілмелі қимылдағы массаның инерциялық күші. Бір қалыпсыз айналмалы қозғалыстағы массаның ортадан тепкіш инерциялық күші. Поршенге әсер етуші қозғалыстағы күш. Бір цилиндрге әсер етуші күштердің диаграммасы. Нормальдік, жанаса, лақтырушы және жалпы әрекет етуші күштер;

11) дизельдің тең салмақтылығы: Ілгерілемелі қимылдағы массаның инерциялық күшінің тең салмақтықты сақтауын сараптау. Дизельдің теңсалмақтылығын сақтамаудың дәрежесін бағалау. Біліктегі айналмалы және ось бойындағы қозғалыстар. Біліктегі айналмалы және ось бойындағы қозғалыстарға Теңіз Регистрі тарабынан қойылатын талаптар;

12) кеме дизельдерін пайдаланудың сипаттамалары: Дизельдердің сипаттамасы және жұмыс жасау режимі жөнінде түсінік. Жұмыс жасау режимдерінің түрлері және дизельдің негізгі пайдаланудың сипаттамасы. Жүктемелік, жылдамдық және винттік сипаттамалары;

13) кеме дизельдерінің жұмыс жасау режимдері: Дизельді жұмысқа қосуға дайындау. Іске қосу және маневрлік режимдер. Дизельдің ауыспалы режимдегі яғни дизель күш алып жатырған кездегі, тоқтату және маневр жасаған кездегі жылулық жағдайының параметрлері. Толық жүргендегі режимдері. Уақыт бойынша ұзаққа созылған немесе шектелген режимдерінің орындалу аймақтары. Тиімді жүру режимі. Кеменің жүруіне қарсы әсер етуші күштерді есепке ала отырып, оның толық жүргендегі режимдерін орындау. Теңізде толқын болған кездегі режимнің ерекшеліктері. Егер де дизель кеменің өзгертуге болатын винтініне жұмыс жасаған кездегі маневрлік және ұзақ мерзімді жүру режимдерімен қамтамасыз ету. Апаттық режимдер;

14) кеме дизельдерін бақылау, өзгерту, техникалық диагностикалау және тексеру: Дизельдің жұмыс жасауын бақылауды ұйымдастыру. Автоматизацияланған бақылау және қорғау информациялық жүйелерін пайдалану. Цилиндрдегі жұмыс процесін, жанармай насостарын және форсункаларын, ауамен қамтамасыз етуші және газ шығару жүйелерін, майлау және салқындату жүйелерін бақылау. Дизельдердің жұмыс жасау кезіндегі олардың бөлшектерін техникалық диагностикалау негізінде дизельдердің сенімділік пен пайдалану деңгейін арттыру. Техникалық диагностикалау жүйелері. Кеме дизельдерін сынақтан өткізу: қабылдау және тапсыру кезіндегі, жағадағы, теңізде жүрген кездегі. Сынақтардың мақсаттары және бағдарламалары.

76. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) кеме дизельдерінің жылулық параметрлерін есептеу. Жұмыс атқарушы дененің параметрлерін есептеу, ауаның ішке кіру процесі, сығу процесі және кеңею процестері;

2) дизельдің индикаторлық және тиімділік көрсеткіштерін есептеу;

3) 4- және 2-тактілі кеменің іштен жану қозғалтқыштарының индикаторлық диаграммаларын салу;

4) кинематикалық және динамикалық есептеулер. Профессор Брикстің әдісі бойынша цилиндрдегі поршеннің қимылын, оның жылдамдығын және үдеуін графикалық және аналитикалық жолмен анықтау;

5) инерция күшін анықтау;

6) сомалық жалпы жанама күштерді анықтау;

7) "Уақыт - кескін" диаграммасын құру;

8) маховикті есептеу.

77. Бағдарлама зертханалық сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) кеме дизельдерінің жылдамдық және винт сипаттамаларын анықтау;

2) кеме дизельдерінің жүктемелік сипаттамаларын анықтау;

3) кеме дизельдерінің индикаторлық және тиімділік көрсеткіштерін анықтау;

4) кеме дизельдерінің жылулық балансын есептеу.

78. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

11. "Кеме құрылысы және теориясы"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

79. "Кеме құрылысы және теориясы" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – KKT 3302, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

80. Бағдарламаның мақсаты қазіргі заманғы көлік кемелерінің құрылғысы, терминологияға, кеменің теңізде жүзуге жарамдылығы сапасына сәйкес келетін қазіргі көлік кемелерінің құрылғысы бойынша біліммен қамтамасыз ету, сондай-ақ теңізде жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз етумен байланысты негізгі есептерін үйрету болып табылады.

81. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент теңіз көлік кемелері құрылғысының негізгі түрлерінің құрылғысы, кеме құрылғысы және кеме корпусының құрылымы бойынша терминология туралы, сондай-ақ кеменің теңізде жүзуге жарамдылығын есептеу және бақылау бойынша қазіргі заманға сай бағдарламалық қамтамасыз ету туралы білім алады.

82. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент мына дағдыларды меңгереді:

3) кемені басқару, оны пайдалану, оның қауіпсіздігін теңіз жағдайында қамтамасыз ету процесінде теориялық білімді тәжірибе жүзінде қолдану жасау;

4) кеменің жүктеудің дұрыс схемасын таңдау кезінде білікті және жүзудің түрлі жағдайында қауіпті жағдайларды болдырмау.

83. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) теңіз кемелерінің жіктелу принциптері: Кеме корпусы үлгісінің, элементтері туралы негізгі мәлімет. Кемелерді жіктеудің қазіргі принциптері. Кемелердің тағайындалуы, энергетикалық қондырғыларының түрі бойынша, сақталу принципі бойынша, жүзу аймағы бойынша кемелердің жіктелуі. Кемелерді мамандандыру. Кемелердің түрлі типтеері құрылғысының ерекшеліктері. Кеме құрылғысына қатысты кемеде қолданылатын терминдер. Жіктелу қоғамы, олардың қызметінің мақсаты мен міндеті туралы жалпы мәлімет. Кеме жүргізудің Ресей теңіз Тіркеуі. Халықаралық конвенция. Кеме бортында маркалау;

2) кемелердің сәулетті-құрылымдық түрлері: Көлік кемесінің жалпы сұлбасы. Негізгі корпус, құрылыстар. Қазіргі көлік кемелерінде үйлердің орналастырудың жалпы принциптері. құрғақ жүкті құйятын, жолаушылар мен арнайы бағытталған кемелерде үйлердің орналасу ерекшеліктері. Теңіз көлік кемелеріндегі техникалық-пайдалану сипаттамалары. Кемеде қолданылатын терминдер мен анықтамалар;

3) корпустың геометриясы және кеменің жүзгіштігі: Жүк маркасы туралы түсінік. Теориялық сызба. Кеменің басты өлшемдері және олардың қатынасы. Толықтық коэффициенті. Кеменің жүзгіштігі. Жүзіп жүрген кеменің бірқалыпты салмағының теңдеуі. Бонжан масштабы. Кеме массасын және кеме массасы центрінің координатын анықтау. Аз және үлкен жүкті қабылдау мен түсіру кезінде және су тығыздығының ауыспалы шөгудің өзгеруі. Жүзгіштік қоры және жүк маркасы, тереңдетілген маркалар;

4) кеме корпусының құрылымы: Кеменің батып кетпеуін, тербетілуін және кеменің басқарылуын қамтамасыз ету. Кеме корпусы элементтерінің жіктелуі: пластиналар; жинақ балкасы, кеме жапқыштары, рамалар. Корпусты жинау жүйелері, оларды қолдану саласы, кеме корпусының сырттай қаптамасы, палуба, платформа, қайта жинау туралы түсінік. Кеме құрастыру материалдары туралы жалпы мағлұмат. Түрлі жинау жүйесі бар кемелердің құрылымдық мидель-шпангоуты. Корпусты терминологиясы. Кеменің төменгі жағының құрылымы. Құрғақ жүк және құятын кемелердің құрылым сұлбасы: сыртқы қаптама, палубаны, бортты жабу, түбі. Мұз класты кемелердің құрылымдық ерекшеліктері. Кеменің негізгі құрылымдық элементтерінің тағайындалуы және осы бөліктердің аталуы;

5) уақыт бойынша корпустың техникалық күйінің өзгеруі және оны бақылау: Лак сырлау беті. Техникалық құралдардың бастапқы параметрлерінің және кеме құрылымының өзгеруіне жұмыс шартының және қоршаған ортаның әсері. Кеменің техникалық құралдары мен корпус құрылымының зақымдану түрлері және оның сипаттамасы. Коррозиялы және эрозиялы бұзылулар, механикалық желіну. Қалатын деформациялар: жаншылулар, айлақтар, қатпар. Құрылым тұтастығының бұзылуы: сызаттар, ажыраулар, ойық. Пайдаланудан қалған қалдықтар: отын тұнбаларының, тұздардың, отын, балласты және басқа цистерналарда коррозия өнімдерінің қалдығы. Корпустың, гребеньді винттің өсуі. Корпус пен үйді техникалық пайдалануға қойылатын талаптардың негізгі ережесі. Корпустың, балластың, қаптаудың, палуба төсемелерінің, қайта жинаудың, жинақтың, кеме үйінің күйлерін тексеру және куәландыру тәртібі. Док пен жүзуде кемені куәландыру. Теңіз құрылымдарын коррозиядан қорғау;

6) кеме құрылғысы: Кеме құрылғысының тағайындалуы. Руль құрылғысы. Рул құрылғысының тағайындалуы, орналасуы және сұлбасы. Түрлі типтегі рульдер және олардың құрылымы. Руль баллері және гельмпортты құбыр. Белсенді басқару құралы, олардың тағайындалуы, пайдалану саласы мен құрылымы. Рельді жетектер мен машиналардың типтері. Негізгі, артық және апатты рульді жетек. Рульді құрылғыны техникалық пайдалану ережесі. Тербелісті бәсеңдеткіш. Басқару құралы және циркуляциялау элементтері, кеме қозғалысына судың кедергісі. Кеме жүйелері;

7) кеме жүйелерінің тағайындалуы және жіктелуі: Трюмды жүйелер, сумен қамту, жылыту және желдету жүйелері, танкерлердің жүк жүйесі, пневмо және гидро жуатын жүйелер. Кеме жүйесін құру сұлбасы: құбырла; арматура, механизмдер мен жетектер. Кеме құбыр жолдарын маркалау. Өртке қарсы жүйелер және олардың элементтері мен түрлері;

8) қозғалтқыштар және оларды есептеу әдістері: Кеме қозғалтқыштарының типтері. Фиксирленген қадамның гребенді винттері. Реттелетін қадамның гребенді винттері. Гребенді винттердің құрылымдық, геометриялық және кинематикалық сипаттамалары. Гребенді винттердің жұмыс істеу принципі. Кеме қозғалтқыштарының түрлері. Фиксирленген қадамның гребенді винттері. Реттелетін қадамның гребенді винттері. Гребенді винттердің құрылымдық, геометриялық және кинематикалық сипаттамалары. Гребенді винттің жұмыс істеу принципі. Винттің кеме корпусымен өзара әсерлесуі. Гребенді винттің кеменің күштік қондырғысымен өзара әсер етуі. "Корпус-винт-қозғалтқыш" кешені элементтерінің өзара әсерлесуі. Фиксирленген қадамның гребенді винттері мен реттелетін қадамның гребенді винттері сипаттамасының ерекшелігі. Гребенді винттер жұмысының арнайы режимдері. Кеменің төлқұжат диаграммасы. Гидродинамикалық "ауыр" және "жеңіл" винт. Артқы жүрістегі фиксирленген қадамның гребенді винттері мен реттелетін қадамның гребенді винттерінің жұмысы. Жоғарылату құралы;

9) динамикалық тұрақтығы: Динамикалық тұрақтылық туралы түсінік. Динамикалық тұрақтылықтың диаграммасы. Желдің статикалық және динамикалық әсеріндегі қисайғыш момент. Ауа-райы критериясы. Теңізде жүзу сапасын жетілдіру, кеменің құрылымы және беріктілігі. Гребенді винттің жұмыс істеу принципі. Кеме корпусымен винттің өзара әсерлесуі.

84. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) кеме жүйелері. Балластты жүйе;

2) швартовты және якорлы құрылғы;

3) рангоут және кеме мачтасы;

4) кеменің теориялық сызбасы және корпустар қимасы;

5) танкерлердің мамандандырылған жүйесі;

6) өрт және өртке қарсы жүйелер.

85. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) лакпен сырлау беті. Кеменің техникалық құралдарының бастапқы параметрлерінің және құрылымының өзгеруіне жұмыс шартының және қоршаған ортаның әсері;

2) кеменің техникалық құралдары мен корпус құрылымының зақымдану түрлері және оның сипаттамасы. Коррозиялы және эрозиялы бұзылулар, механикалық желіну.

3) графиктік бөлім, теориялық сызба.

86. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

12. "Кеме жүргізу негіздері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

87. "Кеме жүргізу негіздері" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – KZhN 3301, кредиттер көлемі – 3) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

88. Бағдарламаның мақсаты болашақ теңіз көлігі мамандарына ең негізгі навигациялық түсініктер мен анықтамаларды беру болып табылады, сонымен қатар навигациялық параметрлердің геометриялық қатынастарын дұрыс түсінудің негізі сұрыпталады.

89. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент тұрғанда және жүргенде кеме оттары, теңіз навигациялық картасындағы шартты белгілер жөнінде, сондай-ақ кеме жүргізу бойынша алғашқы терминология туралы білім алады.

90. Пәнді зерделеу нәтижесінде студент көрінетін жерге дейінгі мөлшерде кемелерде берілетін дабылдарды бір-бірінен айыру, ең негізгі навигациялық теңіз лоциясының оқу-құралдарын және теңіз арақашықтығына арналған "Оттар мен белгілер" оқулығын қолдану, теңізде бағытты және жүрген арақашықтықты анықтау дағдыларын меңгереді.

91. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) теңізде жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінің құрылымы: Теңізде жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесінің жалпы сипаттамасы. Отандық және әлемдік флот апаттылығы. Бақылау және реттеу органдары. Теңізшілерді даярлау және диплом беру жүйесінің ұйымы. Оқытылатын пәндер құрылымы және білімге қойылатын талаптар;

2) гидрография және теңіз лоциясының негіздері: Теңізде жүзушілерге арналған лоция мәні және оның маңыздылығы. Лоция міндеттері және оның талаптары. Теңізде жүзу қауіпсіздігін қамсыздандыру. Жүзу аудандарындағы терминология. Теңіздегі қауіп-қатерлер және олардың жіктелуі;

3) кеме жүргізуде қолданылатын Жер өлшемі және формасы туралы түсініктер: Жердің нағыз жоғарғы бет қаптамасы, геоид, эллипсоид, сфера, жазықтық; олардың элементтерінің өлшемдері. Жер жоғарғы бет қаптамасы жазықтығындағы өзара байланысқан салыстырмалы екі нүктенің орналасуы: олардың шамаларын анықтау формулалары және ережелері және атаулар (белгілер);

4) теңіз гидрографиясының элементтері: Теңіз гидрографиясының міндеттері. Гидрография және теңізде жүзу қарым-қатынасы. Жағажай түсілімдері әдістерінің түсінігі. Гидрографиялық зерттеулердің негізгі әдістері. Су астын өлшеу. Құтыларды зерттеп-тексеру. Су астын өлшеуді өндеу жөніндегі түсінік. Гидрографиялық су астын тазалау міндеттері. Жағажайларды суреттеу және суретке түсіру. Кеменің радиолакациялық станция экранын суретке түсіру. Теңіз карталарын өңдеп-түзеуге арналған мәліметтер жинағы, және жүзуге арналған нұсқау-басшылығы. Навигациялық хабарламаларды жеткізіп құрастыру;

5) теңіз навигация-гидрографиялық және мұхит-гидрографиясының терминологиясы: Стандарттар, талаптар, нормативтік құжаттар, анықтамалар. Мұхиттар мен теңіздер. Шығанақ, бұғаздар, жағалық зона, теңіз түбінің бедері, аралдар, жағалаулар. Порт типтері және оның бөлімдері, порттағы құрылым. Теңіз жолдары. Су кеңістігінің бөлек аумақтары;

6) теңіздегі навигациялық құрал-жабдықтар: Теңіздегі навигациялық құрал-жабдықтардың мәндері мен мақсаттары және әдістері. Орналастырған жері бойынша және оның іс-әрекеттері бойынша ақпарат көздері. Қоршау жүйесі түрлерінің қалқымалы алдын-ала сақтандыру белгілері (ең басты-түбегейлі қауіпті, бағыт көрсетуші латеральдық бүйірлік жайғасқан, бір сызықта тұрған өстік, жеке жердің қоршауларына арналған) және оларға арналған ортақ ұстанымдар. Теңізде жүзушілерді қамтамасыз ететін станциялар: лоцмандық, құтқару, сигнальдық-дабыл, радиолық. Сигнал-дабылдар және хабарлау-жариялау.

7) алыстан көзбен көру және теңіздегі көрінетін нәрселер: Айқын көкжиек және оның алшақтығы. Географиялық, метеорологиялық, номинальдық, стандарттық, оптикалық көріністер алшақтықтары. Номинальдық және оптикалық көріністер алшақтықтарының арасындағы қарым-қатынас;

8) теңіз карталары. Ортақ жіктеу және олардың қолданылуы: Атқару міндеттері, жіктеу (кеме жүргізу, қосымша, арнайы-қызметтік, анықтамалық) және теңіз карталарының нөмірленуі. Теңіз карталарына қойылатын негізгі талаптар. Теңіз карталарының мазмұны мен олардың белгілері. Картадағы масштаб, оның шекті дәлдігі, теңіз карталарының масштаб бойынша жіктелуі. Кемедегі оқулықтар жинағы, оның құрамының негізгі қағидалары. Картада координата нүктелерінің салынуы және жойылуы;

9) жүзуге арналған навигациялық оқулықтар: Навигациялық оқулықтың басқарылуы мен жіктелуі: анықтамалық, есепші жәрдем (анықтама). Навигациялық анықтамаларға қойылатын негізгі талаптар, оны құрайтын ақпараттарға сипаттама. Теңіз навигациялық карталары мен анықтамаларының нөмірлену жүйесі. Теңіз жағалауы аймақтарының навигация-гидрографиялық ерекшеліктері жөніндегі ақпараттар жинаудың ең негізгі басты түпкі түйіндері;

10) навигацияға кіріспе: Бұрыш доғалары мен уақыттың өлшем бірліктері: Доғаның және бұрыштың радиандық, градустық, сағаттық өлшеу жүйелері. Радиан, градус, минут, секунд. Сызықтық және бұрыштық доғаларының ұзындығы және өзара қарым қатынасы. Жыл, ай, тәулік, сағат, минут, секунд. Уақыт есебінің басталу күні. Тіркелген уақыт арасын анықтау. Градустық жүйедегі уақыт өлшемі. Есептік мысалдар; Теңіздегі негізгі бағыттар, өлшем және өлшеу жүйелері: Негізгі сызықтық және жазықтық бақылаулар. Горизонттық бөлулер (румбалық, төрттік, жартылай шеңберлік) есептеу тәсілдері. Бір жүйеден екінші жүйеге өту. Кеменің бағыты (түзу және кері). Курс бұрышы жартылай шеңберлік және шеңберлік есептегі курс бұрышы, олардың қарым қатынасы, өлшеу және өлшем тәртібі. Бұрыштық өлшеудегі меншіктік атаулар. Траверз, есептеу тәртібі және тіркеу (Курс бұрышы, пеленг бойынша). Кеменің желге қарсы бағыты. Төсеме және теңіз навигациялық картада кеменің бағытын анықтау. Компас және оның топтамалары. Компас және анық меридиан, компасты түзету; Гирокомпас бойынша теңіздегі бағыттарды анықтау: Гирокомпастың жұмыс жасау қағидалары жайындағы түсінік. Гирокомпастық және дәл меридиан. Румбаларды аудару және түзету, шартты белгілер ережесі. Өзгермелік, шапшаң және тұрақты гирокомпас түзетулері. Тербеліс кезіндегі дәлсіздік. Гирокомпастың артықшылыктары мен кемшіліктері; Магнитті компас бойынша теңізде бағыттарды анықтау: Магнитті компастың жұмыс істеу қағидасы. Жер магниті туралы түсінік және оның элементтері. Дәл, магниттік, компасты меридиандар, олардың ара-қатынасы. Магнитті бейімделу, оның тұрақсыздығы, жүзу жылына келтірілуі. Девиация, оның тұрақсыздығы, әлсін-әлсін анықтамасы. Девиация кестесі, оның қолданылуы (тура және кері нұсқалары). Магнитті компастың жалпылама түзетулері және оның тұрақсыздығы. Румбаларды аудару және түзету, шартты белгілер ережелері. Магнитті компастың артықшылықтары мен кемшіліктері; Компас жұмысын бақылау: Компас түзетуінің геометриялық мағынасы. Компас жұмысын бақылаудың маңыздылығы мен тереңділігі. Бақылаудың негізгі элементтері; Теңіз бірліктерінің ұзындықтары мен жылдамдықтары: Теңіз милін теңіз ара қашықтығын өлшеуде ең негізгі өлшем бірлігі ретінде негіздеу (бір минутта эллипсоидтағы меридиан доғасының ұзындығы, формула, оны талдау: теңіз милінің стандарты). Экватор милі. Кеме жүргізуде қолданылатын ұзындықтың басқа да өлшем бірліктері (соның ішінде ағылшын), олардың арасындағы байланыс. "Узел" - кеме жүрісінің жылдамдығын білдіретін шама. Жылдамдықты білдіретін басқа шамалар, оңайлатылған өз ара байланыс формулалары; Кеменің жылдамдығы және оның өлшем бірлігі: Кеменің жылдамдығы туралы түсінік. Кеме жүрісі жылдамдығы ең негізгі жүріс сатыларында бұранданың айналымына тәуелділігі. Абсолютті, салыстырмалы, бас жылдамдық. Техникалық, пайдалану, үнемді жылдамдықтар. Кеменің жылдамдығына әсер ететін факторлар: техникалық (қаптап өсу, жүктеу, дифферент, крен, орнынан атылу), гидрометеорологиялық (ағыс, жел, толқын), жүзу ауданы (таяз су, "тайып кету"). Лагтар туралы түсінік, олардың классификациялары. Лагты түзету және коэффициент, оларды есепке алу; Лаг жұмысын бақылау: бақылау сызығын уақытпен байланысты өтуін көзбен өлшеп баға беру (өлшем сызығы: бір немесе бірнеше аралық; жағадағы база: жылжымайтын және жүзуші ориентирлер); сенімді обсервациялар бойынша; бұранда айналымдары бойынша (әр әдіс бойынша – артықшылықтар мен кемшіліктер, аналитикалық тәуелділіктер). Сынақ алаңына қойылатын жалпы талаптар. Лагты қадағалау мен анықтау кезеңділігі, рейс процесі кезіндегі бақылау әдістері. Лагтың дұрыс жұмысы үшін жеткілікті шарттар; Кеменің жүріп өткен қашықтығын анықтау әдістері: Жылдамдықты бақылау мен жүріп өткен қашықтықты қосарлау; Навигациялық төсемдер туралы түсінік: Өткелдің жол бағдарын анықтау туралы түсінік. Алдын ала және орындау кезіндегі төсемелер, мақсаты мен міндеттері. Кеме координаттарын есептеу мен навигациялық обсервация туралы түсінік. Төсемелік аспаптар, оларды тексеру және олармен жұмыс жасау ережелері.

92. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) теңіз навигациялық картасында негізгі міндеттемелерді шешу әдістері және практикалық тәсілдері;

2) кіріс және шығыс пункттерінің координаттарын, ендік айырмалары және бойлық айырмаларын анықтау;

3) әртүрлі санау жүйелеріндегі бағыттарды аудару. Кеме бағыты мен пеленг және дененің бағыттау бұрышы арасындағы қатынас;

4) маршрут бойынша жүзу кезінде нысана дейінгі нүктелерінің координаттарын есептеу;

5) гироскопия бағыт нұсқағышты қолдану. Румбты аудару және түзету;

6) магниттік бейімделуді, девиацияны, компастың магниттік түзетулерін есептеу. Румбтарды аудару және түзету;

7) аударымның комплекстік есептерін, румбтарды түзету және пеленг, бағдар мен бағдар бұрышының қатынастарын шешу;

8) көкжиектің, теңізде алаулар мен денелердің көріну ұзақтығын есептеу;

9) ұзындық пен жылдамдықтың теңіз бойынша алған өлшем бірліктері;

10) кеменің жүріп өткен қашықтығын, кеме жылдамдығын, лаг есептеулерін, түзетулер мен лаг коэффиценттерін есептеу;

11) кеменің жылдамдығын, түзетулер мен лаг коэффиценттерін анықтау әдістері. Компастың түзетулерін анықтау әдістері.

93. Бағдарлама өзіндік жұмыс тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) теңіз шарттарында кемені жүргізу ерекшеліктері. Теңіздегі бақылау негіздері. Кемелердің теңіздегі таяу орналасуы жағдайларына баға беру. Айла шарттарды орындау кезіндегі әрекеттер. Қарама-қарсы қалыпта тұрған кемелерге шара қолдану және жағдайға баға беру. Өзара міндеттерді орындау кезіндегі кемелердің іс-әрекеттері. Көру деңгейі төмен болған жағдайда кемеде шара қолдану және жүзу шарттары;

2) теңіз құқығы: Ұғым, пән және теңіз құқығының бастаулары. Қазақстанның теңіз флотындағы сауда кемелерінің шетелде және әкімшілік құқығын мемлекеттік органдарының қорғауы. Теңізші еңбегінің халыкаралық теңіз кемелеріндегі құқықтық мәртебесін реттеу. Теңіз аясындағы құқықтық режимі және қоршаған ортаны қорғау. Теңізде жүзу қауіпсіздігі және теңіз жүк тасымалы. Теңіз жолаушысын тасымалдау, буксерлеу және теңіз агенттерімен, бітімшілік келісім шарт жасау. Кемелердің соқтығысуы және жалпы апаттар. Теңізде құтқару және сақтандыру. Теңіз кепілдігі, ипотека және кеме иелерінің жауапкершілік шектеулері. Қазақстан Республикасындағы теңіз жұмыс туралы мүліктік дауларға рұқсат беру және кемені тұтқындау істері. Қазақстан Республикасындағы Теңіз сауда Кодексі. Теңізшілерді даярлау және дипломдау, вахтаны жүргізу туралы Халықаралық Конвенциясы, оның рөлі, негізгі талаптары. Стандартты рәсімдеу және оның орындалуын бақылау жасау.

94. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму министрінің
2015 жылғы 28 мамырдағы
№ 662 бұйрығына
2-қосымша

"Теңіз техникасы және технологиялар"
(Магистратура)
мамандығы бойынша типтік оқу бағдарламалары
1. "Теңіз технологиясының ғылыми-техникалық мәселелері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

1. "Теңіз техникасы мен технологиясының ғылыми-техникалық мәселелері" пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы (пән коды – TTGTM 6301, кредиттер көлемі – 2) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 14-бабының 8-1-тармағына және "Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17669 болып тіркелген) бекітілген жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына (бұдан әрі – Стандарт) сәйкес әзірленген.

2. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) теңіз техникасы объектілерінде мәселелер туындауының негізгі себептерін, олардың қоршаған орта мен экономикаға әсерін айқындау;

2) мамандардың тәжірибелік қызметінде оларды шешудің ықтимал жолдарын анықтау.

3. Пәнді зерделеу нәтижесінде магистрант теңіз техникасы саласындағы мәселелерді әдеби және патенттік дереккөздерді іріктеп және оқу негізінде саралап және ізденіс жұмыстары, өзге мамандардың пікірін ескере отырып ғылым мен техниканың аралас салаларындағы даму болжамдарын қолдану туралы жалпы мағлұмат, сондай-ақ Қазақстан Республикасының негізгі құқықтық жүйелері мен заңнамасы, кәсіптік қызмет аясында құқықтық адамгершілік-этикалық нормалар, технология дамуының заманауи және тың бағыттар, халықаралық жіктеу ережелерінің талаптарына сай теңіз техникалары нысандарын жобалау, салу, құрастыру және пайдалану негіздерін, теңіз техникасы нысандарының құрылым мен жүйесін жасақтау және пайдаланудағы стандарттау, метрологиялық қамтамасыз ету және өміртіршілік қауіпсіздігі мәселелеріндегі халықаралық сыныптау қоғамдарының талаптары, теңіз техникасы нысандары мен нысандар жүйесін үлгілеу және жетілдіру әдістері мен тәсілдері, теңіз техникасы саласындағы маркетинг пен менеджменттің негізгі әдістері, теңіз техникасы нысандары мен нысандар жүйесін жобалау, салу және пайдаланудағы талаптар, жаңа теңіз техникасы нысандары мен нысандар жүйесін құру мақсатында зерттеудің теориялық және эксперименталды әдістері, теңіз техникалары нысандары мен нысандар жүйесін жобалау, салу, құрастыру және пайдалану барысында өміртіршілік қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етудегі талаптар туралы білім алады.

4. Пәнді зерделеу нәтижесінде магистрант мына дағдыларды меңгереді:

1) әдеби дереккөздермен жұмыс, эксперименталды мәліметтерді өңдеу, сынақтама барысында абсолютті және ықтимал анықтау, мәліметттерді персоналдық компьютерді өңдеу бағдарламаларын құрастыруда, алынған сынақтамалық мәліметтер бойынша қор жасауда, үдерістің математикалық үлгісін құру;

2) нақты техникалық есептерді шешу үшін инженерлік үлгілеу әдістерін таңдау.

5. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) теңіз техникасын жобалаудың бастапқы кезеңдерінің ерекшеліктері. Жобалау есептерінің және техникалық тапсырманың сапасының теңіз техникасының сапасы мен тиімділігіне ықпалы. Теңіз техникасы нысаны қызметін ескере отырып концепциясын қалыптастыру. Үлгілік есептерді шешудің тиімділігін арттыру. Теңіз техникасын дамытудың болжамы және оның сапасын бағалау үлгісін жетілдіру;

2) теңіз техникасын жобалау міндеттерінің құрылымы мен логикалық ұйымдастырылуы: Жобалау шешімдерін таңдау міндеттерінің сатылары. Жобаланатын теңіз техникасы нысандарын сипаттау сатылары. Теңіз техникасы нысандарының құрылымдық үлгісі және оның элементтері. Басты функциональдық элементтер, олардың ролі мен ережелері. Теңіз техникасы нысандарын жобалаудағы міндеттердің қойылымы;

3) теңіз техникасы нысандары концепциясын қалыптастыру: Жобаланатын теңіз техникасы нысандарын функцияларының жіктелімі. Теңіз техникасы нысанының функционалды-құрылымдық үлгісі. Теңіз техникасы нысаны концепциясын орындалатын функциялар бойынша қалыптастыру. Концепцияны қалыптастырудың жалпылама алгоритмі. Морфологиялық синтез әдістері. Базалық нүкте схемасы бойынша морфологиялық синтез концепциясы. Ресурстарды шектеу барысындағы концепция синтезі. Теңіз техникасы концепциясын талап бойынша қалыптастыру;

4) теңіз техникасы сапасын бағалау: Функцияның маңыздылығы мен оларды орындауға кететін шығынды бағалау. Жобалау есептерінің сапасын бағалау. Жобаланатын теңіз техникасы нысанының ерекшеліктерінің сатылары. Ақпараттар тапшылығы жағдайында жобалау есептерінің сапасын бағалау ерекшеліктері. Теңіз техникасы нысандарының бәсекеге қабілеттілігін бағалау;

5) алгоритмделетін есептер шешудің тиімділігін арттыру әдістері: Шешімдердің мүмкін нұсқалары саласын қалыптастыру. Бірнеше өлшемдер жағдайында шешімді іздеу ерекшеліктері. Өлшемсіз шектеулі салада іздеу. Оңтайландырылған есептердің бейімделген-қозғалмалы қойылымы мен шешімі. Түрленбелі өлшемдер құрамын оңтайландыру. Өлшемдердің арақатынасын зерттеу;

6) теңіз техникасы нысандарын жобалауда көпөлшемді есептер шешімін қабылдау ерекшеліктері: Теңіз техникасын жобалауда шешімдер қабылдау міндеттерінің жіктелімі. Жобалау шешімдерін қабылдаудың көпөлшемді детерминдетілген қалыпты міндеттерінің жалпы қойылымы. Жеке өлшемдерді қалыптандыру мәселелері туралы. Салмақ коэффициентін анықтау. Сандық өрнегі жоқ жобаланатын көлік техникасы нысаны ерекшеліктерін бағалау;

7) жобалау шешімдерін қабылдаудағы ақпараттар түрін ескеру: Жобалаудың көпөлшемді есептерін анықтылық жағдайында шешу. Жобалау есептеріндегі ымыралылық үлгісі. Ымыралылы шешімдер саласын айқындау әдістері. Аумақтық белгісіздік жағдайында жобалау шешімдерін қабылдау;

8) теңіз техникасын дамытудың болжамы: Теңіз техникасы нысандары дамуының жалпы заңдылықтары. Теңіз техникасы нысандары дамуының аналитикалық үлгісін құру.

6. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) ұйғарынды шешімдер саласын қалыптастыру алгоритмдерін жасақтау;

2) теңіз техникасы нысандарының құрылымдық үлгісі және оның элементтері (магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес);

3) теңіз техникасы нысанының атқарымдық-құрылымдық үлгісі (магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес);

4) теңіз техникасы сапасын бағалау (магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес);

5) өлшемдер арақатынасын зерттеу (магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес);

6) салмақты коэффициенттерді анықтау. Көлік техникасы жобаланатын нысанының ерекшеліктерін/сипатын бағалау (магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес);

7) жобалау міндеттеріндегі келісім үлгілері;

8) теңіз техникасы нысандарын дамытудың аналитикалық үлгісін құру. (магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес);

7. Өздік жұмыстар тақырыптарын магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес магистранттардың жетекшілері береді.

8. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

2. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

9. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – TTKZM 6301, кредиттер көлемі – 3, бейіндік бағыт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

10. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

2) мамандардың тәжірибелік қызметінде оларды шешудің ықтимал жолдарын анықтау.

11. Пәнді зерделеу нәтижесінде магистрант теңіз техникасы саласындағы мәселелерді әдеби және патенттік дереккөздерді іріктеп және оқу негізінде саралап және ізденіс жұмыстары, өзге мамандардың пікірін ескере отырып ғылым мен техниканың аралас салаларындағы даму болжамдарын қолдану туралы жалпы мағлұмат, сондай-ақ Қазақстан Республикасының негізгі құқықтық жүйелері мен заңнамасы, кәсіптік қызмет аясындағы құқықтық адамгершілік-этикалық нормалар, технология дамуының заманауи және тың бағыттар, халықаралық жіктеу ережелерінің талаптарына сай теңіз техникалары нысандарын жобалау, салу, құрастыру және пайдалану негіздері, теңіз техникасы нысандарының құрылым мен жүйесін жасақтау және пайдаланудағы стандарттау, метрологиялық қамтамасыз ету және өміртіршілік қауіпсіздігі мәселелеріндегі халықаралық сыныптау қоғамдарының талаптары, теңіз техникасы нысандары мен нысандар жүйесін үлгілеу және жетілдіру әдістері мен тәсілдері, теңіз техникасы саласындағы маркетинг пен менеджменттің негізгі әдістері, теңіз техникасы нысандары мен нысандар жүйесін жобалау, салу және пайдаланудағы халықаралық сыныптау қоғамдарының талаптары, жаңа теңіз техникасы нысандары мен нысандар жүйесін құру мақсатында зерттеудің теориялық және эксперименталды әдістері, теңіз техникалары нысандары мен нысандар жүйесін жобалау, салу, құрастыру және пайдалану барысында өміртіршілік қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етудегі талаптар туралы білім алады.

12. Пәнді зерделеу нәтижесінде магистрант мына дағдыларды меңгереді:

1) әдеби дереккөздермен жұмыс, эксперименталды мәліметтерді өңдеу, сынақтама барысында абсолютті және салыстырмалы олқылықтарды анықтау, мәліметттерді компьютерді өңдеу бағдарламаларын құрастыру, алынған сынақтамалық мәліметтер бойынша қор жасау, үдерістің математикалық үлгісін құру;

2) нақты техникалық есептерді шешу үшін инженерлік үлгілеу әдістерін таңдау.

13. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

1) ғылым мен техниканың заманауи мәселелері: Заманауи өркениеттегі ғылымның ролі; ғылыми білімнің деңгейлері; ғылыми теориялар қалыптасуының жалпы заңдылықтары; кеме жөндеудің заманауи технологияларын, теңіз техникасы мен кемелердің жүзу мерзімін куәландыру және басқару, сондай-ақ кемежөндеудегі жобалау жұмыстары мен технологиялардың заманауи аспектілерін қамтитын теңіз инженерлік құрылымдарын жөндеудің даму бағыттары мен қазіргі жай-күйі; негізгі және қолданбалы зерттеулер; ғылыми-техникалық прогресс және теңіз технологиясы нысандары, олардың сипаттамасы мен өндіріс тәсілдеріне қойылатын талаптар;

2) кеме жөндеудің заманауи технологиялары: Кеме жөндеуді ұйымдастырудың ғылыми негіздері. Кеме жөндеудегі заманауи үдерістер және оларды технологиялық даярлау;

3) кемені куәландырудың әдістері, көлемі және мерзімділігі: Теңіз техникасының жай-күйін бағалау. Куәландырудан өткізуді ұйымдастыру. Теңіз инженерлік құрылымдарының техникалық жай-күйін бағалау. Құрылғылар мен механизмдердің жұмыс қабілетін қалыпқа келтіру. Теңіз инженерлік құрылымдарын жөндеу бойынша ұсыныстар мен нұсқамалар жасақтау;

4) кеме құрылғылары мен механизмдерін диагностикалау: Теңіз инженерлік құрылымдарының механизмі мен құрылғыларының тозымдылығы. Теңіз инженерлік құрылымдарының тозуы мен ақауының белгілі мөлшері;

5) теңіз инженерлік құрылымдарын жөндеуді конструкторлық және технологиялық қамтамасыз ету: Өндірісті конструкторлық және технологиялық даярлау. Теңіз инженерлік құрылымдарын жөндеуді конструкторлық және технологиялық қамтамасыз ету. Теңіз инженерлік құрылымдарын жөндеуде олардың беріктігін, орнықтылығын, батпайтындығын қамтамасыз ету. Докта кеме жөндеудің заманауи технологиялары.

14. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

1) берілген теңіз құрылғысының (кеме) тозуының мөлшерлі деңгейін анықтау, көлденең қимасының сипаттамасын тексеру, мөлшерлі нұсқасымен салыстыру, қорытынды жасау;

2) кеме қаптамасының зақымдануының берілген нұсқалары үшін тозудың мөлшерлі деңгейін анықтау, оларды жоюдың, қалыпқа келтірудің және жөндеу технологиялары бойынша ұсыныстар жасақтау;

3) механизм элементтерінің тозуының берілген нұсқалары үшін тозудың мөлшерлі деңгейін анықтау, оларды жоюдың, қалыпқа келтірудің және жөндеу технологиялары бойынша ұсыныстар жасақтау;

4) оқытушы берген крендеу тәжірибесінің нәтижесін өңдеу, крендеу хаттамасын жасақтау.

15. Өздік жұмыстар тақырыптарын магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес магистранттардың жетекшілері береді.

16. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

3. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

17. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері" пәні бойынша типтік оку бағдарламасы (пән коды – TTKZM 6301, кредиттер көлемі – 1, бейіндік бағыт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 14-бабының 8-1-тармағына және Стандартқа сәйкес әзірленген.

18. Бағдарламаның мақсаттары мыналар болып табылады:

2) мамандардың тәжірибелік қызметінде оларды шешудің ықтимал жолдарын анықтау.

19. Пәнді зерделеу нәтижесінде магистрант теңіз техникасы саласындағы мәселелерді әдеби және патенттік дереккөздерді іріктеп және оқу негізінде саралап және ізденіс жұмыстары, өзге мамандардың пікірін ескере отырып ғылым мен техниканың аралас салаларындағы даму болжамдарын қолдану туралы жалпы мағлұмат, Қазақстан Республикасының негізгі құқықтық жүйелері мен заңнамасы, кәсіптік қызмет аясындағы құқықтық адамгершілік-этикалық нормалар, технология дамуының заманауи және тың бағыттар, халықаралық сыныптау ережелерінің талаптарына сай теңіз техникалары нысандарын жобалау, салу, құрастыру және пайдалану негіздері, теңіз техникасы нысандарының құрылым мен жүйесін жасақтау және пайдаланудағы стандарттау, метрологиялық қамтамасыз ету және өміртіршілік қауіпсіздігі мәселелеріндегі халықаралық сыныптау қоғамдарының талаптары, теңіз техникасы нысандары мен нысандар жүйесін жобалау, салу және пайдаланудағы талаптар туралы білім алады.

20. Пәнді зерделеу нәтижесінде магистрант мына дағдыларды меңгереді:

1) әдеби дереккөздермен жұмыс, эксперименталды мәліметтерді өңдеу, алынған сынақтамалық мәліметтер бойынша қор жасау;

2) нақты техникалық есептерді шешу үшін инженерлік үлгілеу әдістерін таңдау.

21. Бағдарлама келесі бөлімдерден тұрады:

2) кеме жөндеудің заманауи технологиялары: Кеме жөндеудегі заманауи үдерістер және оларды технологиялық даярлау;

4) кеме құрылғылары мен механизмдерін диагностикалау: Теңіз инженерлік құрылымдарының механизмі мен құрылғыларының тозымдылығы.

22. Бағдарлама тәжірибелік сабақ тақырыптарының келесі тізбесін қамтиды:

23. Өздік жұмыстар тақырыптарын магистерлік диссертациясының бағытына сәйкес магистранттардың жетекшілері береді.

24. Ұсынылатын әдебиет тізімін білім беру ұйымы белгілейді.

Ескертпе:

Об утверждении типовых учебных программ по специальностям в области водного транспорта

2. Типовая учебная программа по дисциплине
"Математика 1"

3. Типовая учебная программа по дисциплине
"Математика 2"

4. Типовая учебная программа по дисциплине
"Физика"

5. Типовая учебная программа по дисциплине
"Электротехника и основы электроники"

6. Типовая учебная программа по дисциплине
"Теоретическая механика"

7. Типовая учебная программа по дисциплине
"Сопротивление материалов"

8. Типовая учебная программа по дисциплине
"Профессиональный русский язык"

9. Типовая учебная программа по дисциплине
"Профессионально-ориентированный иностранный язык"

10. Типовая учебная программа по специальности
"Судовые двигатели внутреннего сгорания"

11. Типовая учебная программа по дисциплине
"Теория и устройство судна"

12. Типовая учебная программа по дисциплине
"Основы судовождения"

2. Типовая учебная программа по дисциплине
"Современные проблемы морской техники и технологии"

3. Типовая учебная программа по дисциплине
"Современные проблемы морской техники и технологии"

Су көлігі саласындағы мамандықтар бойынша үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы

2. "Математика 1"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

3. "Математика 2"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

4. "Физика"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

5. "Электротехника және электроника негіздері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

6. "Теориялық механика"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

7. "Материалдар кедергісі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

8. "Кәсіби қазақ тілі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

9. "Кәсіби бағытталған шет тілі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

10. "Кеменің іштен жану қозғалтқыштары"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

11. "Кеме құрылысы және теориясы"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

12. "Кеме жүргізу негіздері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

2. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

3. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

Об утверждении типовых учебных программ по специальностям в области водного транспорта

2. Типовая учебная программа по дисциплине"Математика 1"

3. Типовая учебная программа по дисциплине"Математика 2"

4. Типовая учебная программа по дисциплине"Физика"

5. Типовая учебная программа по дисциплине"Электротехника и основы электроники"

6. Типовая учебная программа по дисциплине"Теоретическая механика"

7. Типовая учебная программа по дисциплине"Сопротивление материалов"

8. Типовая учебная программа по дисциплине"Профессиональный русский язык"

9. Типовая учебная программа по дисциплине"Профессионально-ориентированный иностранный язык"

10. Типовая учебная программа по специальности"Судовые двигатели внутреннего сгорания"

11. Типовая учебная программа по дисциплине"Теория и устройство судна"

12. Типовая учебная программа по дисциплине"Основы судовождения"

2. Типовая учебная программа по дисциплине"Современные проблемы морской техники и технологии"

3. Типовая учебная программа по дисциплине"Современные проблемы морской техники и технологии"

Су көлігі саласындағы мамандықтар бойынша үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы

2. "Математика 1"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

3. "Математика 2"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

4. "Физика"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

5. "Электротехника және электроника негіздері"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

6. "Теориялық механика"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

7. "Материалдар кедергісі"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

8. "Кәсіби қазақ тілі"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

9. "Кәсіби бағытталған шет тілі"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

10. "Кеменің іштен жану қозғалтқыштары"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

11. "Кеме құрылысы және теориясы"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

12. "Кеме жүргізу негіздері"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

2. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

3. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

2. Типовая учебная программа по дисциплине
"Математика 1"

3. Типовая учебная программа по дисциплине
"Математика 2"

4. Типовая учебная программа по дисциплине
"Физика"

5. Типовая учебная программа по дисциплине
"Электротехника и основы электроники"

6. Типовая учебная программа по дисциплине
"Теоретическая механика"

7. Типовая учебная программа по дисциплине
"Сопротивление материалов"

8. Типовая учебная программа по дисциплине
"Профессиональный русский язык"

9. Типовая учебная программа по дисциплине
"Профессионально-ориентированный иностранный язык"

10. Типовая учебная программа по специальности
"Судовые двигатели внутреннего сгорания"

11. Типовая учебная программа по дисциплине
"Теория и устройство судна"

12. Типовая учебная программа по дисциплине
"Основы судовождения"

2. Типовая учебная программа по дисциплине
"Современные проблемы морской техники и технологии"

3. Типовая учебная программа по дисциплине
"Современные проблемы морской техники и технологии"

2. "Математика 1"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

3. "Математика 2"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

4. "Физика"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

5. "Электротехника және электроника негіздері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

6. "Теориялық механика"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

7. "Материалдар кедергісі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

8. "Кәсіби қазақ тілі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

9. "Кәсіби бағытталған шет тілі"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

10. "Кеменің іштен жану қозғалтқыштары"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

11. "Кеме құрылысы және теориясы"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

12. "Кеме жүргізу негіздері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

2. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы

3. "Теңіз техника және технологиясының заманауи мәселелері"
пәні бойынша типтік оқу бағдарламасы