Об утверждении Методики по исчислению индекса стоимости труда

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 7 июля 2016 года № 138. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 августа 2016 года № 14089.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" и подпунктом 258) пункта 17 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику по исчислению индекса стоимости труда.

2. Управлению статистики труда и уровня жизни совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) направление в печатном и электронном виде в течение пяти рабочих дней со дня получения зарегистрированного приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению статистики труда и уровня жизни Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Орунханов К.К.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Комитета по статистике
Министерства национальной экономики
Республики Казахстан	Н. Айдапкелов

Утверждена приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 7 июля 2016 года № 138

Методика по исчислению индекса стоимости труда
Глава 1. Общие положения

1. Методика по исчислению индекса стоимости труда (далее - Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" (далее - Закон).

2. Методика определяет основные аспекты и методы получения статистической информации о расходах на рабочую силу в расчете на единицу времени при проведении общегосударственного статистического наблюдения.

3. Настоящая Методика применяется Комитетом по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (далее Комитет) для расчета индекса стоимости труда, который используется для международных сопоставлений и прогнозирования социально-экономического развития страны.

4. В настоящей методике используются понятия в значениях, определенных в Законе, и следующие основные определения:

1) базисный год (квартал) – год (квартал), к показателям которого приводятся для сопоставимости расчетные показатели последующих лет (кварталов);

2) индекс стоимости труда – относительный показатель, характеризующий изменение во времени среднего уровня стоимости затрат на рабочую силу в расчете на 1 отработанный час;

3) фонд заработной платы – начисленные суммарные денежные средства организации для оплаты труда работников (должностные оклады (тарифные ставки), доплаты, надбавки, премии и иные выплаты стимулирующего и компенсирующего характера), с учетом налогов и других удержаний (подоходный налог, обязательные пенсионные взносы) в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Казахстан и независимо от источника их финансирования и срока их фактических выплат;

4) индивидуальный индекс – отражает изменение только одного элемента совокупности и используется для характеристики индивидуального явления;

5) стоимость затрат на рабочую силу – сумма всех издержек (затрат) работодателей (организаций), связанных с содержанием и использованием рабочей силы, независимо от источника их финансирования;

6) число отработанных человеко-часов – фактически отработанное всеми работниками организации время, как в течение нормального периода работы, так и отработанное сверхурочно.

Глава 2. Источники информации и этапы построения
индекса стоимости труда

5. Для расчета индекса стоимости труда используются агрегированные данные статистики труда, полученные в процессе обработки первичных статистических данных.

6. Индекс стоимости труда рассчитывается по отдельным видам деятельности из Общего классификатора видов экономической деятельности (далее – ОКЭД).

7. Построение индекса стоимости труда осуществляется в два основных этапа. На первом этапе исчисляются квартальные оценки стоимости затрат на рабочую силу и их средние показатели, на втором – расчет индекса стоимости труда.

8. В целях выявления факторов, влияющих на изменение стоимости затрат на рабочую силу производится построение 3-х видов индекса стоимости труда:

1) индекс стоимости труда по общей стоимости затрат на рабочую силу;

2) индекс стоимости труда по фонду заработной платы;

3) индекс стоимости труда по стоимости затрат на рабочую силу, не учитываемых в фонде заработной платы.

Глава 3. Расчет стоимости затрат на рабочую силу
Параграф 1. Расчет квартальных оценок стоимости
затрат на рабочую силу

9. Расчет квартального индекса стоимости труда по фонду заработной платы производится на основе имеющихся данных фонда заработной платы и отработанного времени всеми работниками из квартального отчета по труду по общегосударственному статистическому наблюдению. Для проведения ежеквартальных расчетов по двум другим видам индекса стоимости труда за соответствующий период производится оценка общей стоимости затрат на рабочую силу и оценка стоимости затрат на рабочую силу, не учитываемых в фонде заработной платы.

Для этого определяется коэффициент, где фонд заработной платы находится в определенной зависимости от общей стоимости затрат на рабочую силу.

Для расчета коэффициента квартальной оценки общей стоимости затрат на рабочую силу в отчетном году применяются годовые данные предыдущего года.

10. Коэффициент квартальной оценки общей стоимости затрат на рабочую силу рассчитывается по следующей формуле:

где

K – коэффициент квартальной оценки общей стоимости затрат на рабочую силу;

COST_TOT – общая стоимость затрат на рабочую силу за предыдущий год;

WAG_TOT – общий фонд заработной платы за предыдущий год;

OTH_TOT – стоимость затрат на рабочую силу, не учитываемых в фонде заработной платы за предыдущий год.

При расчете коэффициента в соотношение

ежеквартально вносится поправка с учетом имеющихся данных об изменении размеров фактических социальных отчислений работодателей и отчислений по социальному налогу за соответствующий квартал.

11. Расчет квартальной оценки стоимости затрат на рабочую силу производится по следующей формуле:

где

COST_TOTk – стоимость затрат на рабочую силу за квартал;

WAG_TOTk – квартальный фонд заработной платы;

К - коэффициент квартальной оценки общей стоимости затрат на рабочую силу.

12. Расчет квартальной оценки стоимости затрат на рабочую силу, не учитываемых в фонде заработной платы производится по следующей формуле:

где

OTH_TOTk – стоимость затрат на рабочую силу, не учитываемые в фонде заработной платы за квартал;

COST_TOTk – стоимость затрат на рабочую силу за квартал;

WAG_TOTk – квартальный фонд заработной платы.

Параграф 2. Расчет средних показателей стоимости
затрат на рабочую силу

13. После получения квартальных оценок общей стоимости затрат на рабочую силу и стоимости затрат на рабочую силу, не учитываемые в фонде заработной платы производится расчет годовых средних показателей затрат на рабочую силу на 1 отработанный час.

14. Расчет квартальных средних показателей осуществляется отдельно по каждому виду индекса стоимости труда по следующей формуле:

где

w – среднее значение показателей стоимости затрат (квартальная оценка общей стоимости затрат на рабочую силу; квартальная оценка стоимости затрат на рабочую силу, не учитываемые в фонде заработной платы и квартальный фонд заработной платы в расчете на 1 отработанный час);

W – стоимость затрат на рабочую силу (квартальная оценка общей стоимости затрат на рабочую силу; квартальная оценка стоимости затрат на рабочую силу, не учитываемых в фонде заработной платы и квартальный фонд заработной платы);

h – число отработанных всеми работниками человеко-часов.

Расчет средних показателей за год производится по формуле 4 на основе данных годового отчета по труду за предыдущий год.

Параграф 3. Расчет индекса стоимости труда

15. Согласно формуле Ласпейреса изменение индекса стоимости труда исчисляется на основе последовательных наблюдений стоимости труда. В каждый период времени весовые доли умножаются на последнее значение индивидуальных индексов. Расчет индекса стоимости труда осуществляется с квартальной периодичностью по республике в разрезе фиксированного перечня видов экономической деятельности:

где

- стоимость затрат на рабочую силу в расчете на 1 час, отработанный работниками по i-му виду экономической деятельности в квартале t года j;

- стоимость затрат на рабочую силу в расчете на 1 час, отработанный работниками по i-му виду экономической деятельности года k;

- число отработанных всеми работниками человеко-часов по i-му виду экономической деятельности года k;

- стоимость затрат на рабочую силу по i-му виду экономической деятельности года k;

– весовые доли стоимости затрат на рабочую силу по видам экономической деятельности;

– индивидуальные индексы по видам экономической деятельности;

t – отчетный квартал;

j – текущий год;

k – базисный год.

Параграф 4. Расчет индекса стоимости труда к единой базе

16. Для непрерывности динамических рядов индекса стоимости труда рассчитывается коэффициент сцепки, который используется для обеспечения смыкания рядов индекса стоимости труда, оцененных по структуре весов базисного года l, с рядами индекса стоимости труда оцененными по структуре весов базисного года l+1:

где

- коэффициент сцепки стоимости труда по структуре весов базисного года l, l+1;

- стоимость затрат на рабочую силу по i-му виду экономической деятельности по структуре весов базисного года l, l+1;

- стоимость затрат на рабочую силу по i-му виду экономической деятельности по структуре весов базисного года l.

На основе полученных коэффициентов "цепным" методом производится расчет индекса стоимости труда квартала t года j по сравнению с единым базисным годом k=0:

где

– индекс стоимости труда квартала t года j по сравнению с единым базисным годом k=0.

Индекс стоимости труда в среднем за год по сравнению с единым базисным годом рассчитывается по формуле:

где

– индекс стоимости труда в среднегодовом выражении g года j по сравнению с единым базисным годом k=0.

Таким образом, выстраиваются динамические ряды квартальных и годовых индексов с приведением их к единой базе. Данные динамические ряды используются для исчисления индекса стоимости труда к соответствующему кварталу предыдущего года и соответственно к предыдущему году.

Параграф 5. Расчет индекса стоимости труда
к соответствующим периодам

17. Расчет индекса стоимости труда к соответствующим периодам (в годовом выражении) производится ежеквартально (квартал к соответствующему кварталу предыдущего года) и ежегодно (год к предыдущему году).

18. Расчет индекса стоимости труда за квартал к соответствующему кварталу предыдущего года осуществляется на основе данных динамического ряда квартальных индексов:

где

– индекс стоимости труда квартала t года j по сравнению с базисным годом;

– индекс стоимости труда квартала t года j-1 по сравнению с базисным годом.

19. Индекс стоимости труда за год к предыдущему году исчисляется на основе данных динамического ряда годовых индексов по следующей формуле:

где

– индекс стоимости труда в среднегодовом выражении g года j по сравнению с базисным годом;

– индекс стоимости труда в среднегодовом выражении g года j-1 по сравнению с базисным годом.

Глава 4. Календарное и сезонное сглаживание (корректировка)
временных рядов индекса стоимости труда

20. Для выявления основной тенденции развития индекса стоимости труда проводится процедура сезонного и календарного сглаживания (корректировки) динамических рядов индекса стоимости труда с применением метода компонентного анализа динамического ряда.

21. Выполнение процедуры анализа данных динамических рядов производится в два этапа.

На первом этапе процедуры производится определение (потенциальных) добавляемых экстремалов.

На втором этапе процедуры выполняется интегральная оценка выбивающихся значений, календарных эффектов и эффектов рядов задаваемых пользователем переменных. Для декомпозиции временного ряда используется следующая общая модель:

где

O – оригинальные ряды (изначальные);

T – компонент цикла тренда (без компонента сдвига уровня);

S – сезонный компонент;

CA – календарный компонент;

U – определенный пользователем компонент (включая сдвиг уровня);

EX – экстремальный компонент;

R – остаточный компонент.

22. Данный расчет осуществляется с использованием следующей формулы линейной регрессии:

где

T_i - коэффициент регрессии цикла тренда;

S_i - сезонный коэффициент регрессии;

CA_i - календарный коэффициент регрессии;

U_i⁺ - ряды регрессоров определенных пользователем компонентов;

EX_i - серии особых экстремалов и их регрессоров согласно определению экстремалов в шаге 1;

– погрешность.

Прошедшие "фильтры" линейного программного обеспечения процедуры фильтрации F для компоненты цикла тренда и сезонного сглаживания приводит к формуле:

где

новая ошибка. Поскольку,

формула, используемая для досчетов параметров формулы

(или компонентов CA, U и EX):

Метод досчета параметров использует простые наименьшие квадраты.

23. Необходимым условием для корректировки на сезонные и календарные колебания является наличие динамических рядов состоящих из не менее 17-ти и не более 360-ти временных периодов.

24. Для обеспечения достоверного подсчета сезонного компонента временных рядов заранее рассчитывается коэффициент календарной регрессии с применением модели компонента рабочего дня (без учета суббот).

25. Модель компонента рабочего дня (без учета суббот) - это вариация модели компонента торгового дня, которая в свою очередь предполагает, что все будничные дни с понедельника по пятницу, не являющиеся официальными праздниками, дают схожие эффекты и отдельно выходные дни (субботы, воскресенья и официальные праздники) дают также между собой схожие эффекты:

где

t - период (месяц или квартал);

d_t(i) - число будничных дней с понедельника по пятницу за период t, которые не являются официальными праздниками (i=1), число суббот, воскресений и официальных праздников, выпадающих не на выходные субботу и воскресенье (i=2);

- коэффициенты регрессии (i = 1 или i = 2).

Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістемені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 7 шілдедегі № 138 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 10 тамызда № 14089 болып тіркелді.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 кыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағының 258) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістеме бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) тіркелген бұйрықты алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде баспа және электрондық түрде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне қосу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Қ.К. Орынханов) жүктелсін.

5. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитеті төрағасы	Н. Айдапкелов

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 7 шілдедегі № 138 бұйрығымен бекітілген

Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістеме
1-тарау. Жалпы ережелер

1. Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістеме (бұдан әрі - Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" (бұдан әрі - Заң) Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Әдістеме жалпымемлекеттік статистикалық байқау өткізу кезінде уақыт бірлігіне есептелген жұмыс күшіне жұмсалған шығыстары туралы статистикалық ақпараттарды алудың негізгі аспектілерін және әдістерін айқындайды.

3. Осы Әдістеме Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетімен халықаралық салыстырулар және елдің әлеуметтік-экономикалық даму болжауында пайдаланатын еңбек құнының индексін есептеу үшін қолданылады.

4. Әдістемеде Заңда айқындалған мәндердегі ұғымдар мен мынадай негізгі анықтамалар қолданылады:

1) базистік жыл (тоқсан) – жыл (тоқсан) көрсеткіштеріне келесі жылғы (тоқсандағы) есептік көрсеткіштерді салыстыру үшін келтірілді;

2) еңбек құнының индексі – жұмыспен өтелген 1 сағатқа есептегендегі жұмыс күшіне арналған шығындар құнының орташа деңгейі уақытындағы өзгерісін сипаттайтын салыстырмалы көрсеткіш;

3) жалақы қоры – Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес және олардың қаржыландыру көзі мен оларды нақты төлеу мерзіміне қарамастан, салықтар мен басқа да ұстап қалуларды (табыс салығы, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарнасы) ескере отырып, ұйымның қызметкерлерінің еңбегіне ақы төлеу үшін есептелген жиынтық ақшалай қаражаттары (лауазымдық айлықақылар (тарифтік мөлшерлемелер), қосымша төлемдер, үстеме ақылар, сыйлықақылар және өзге де ынталандыру мен өтемдік сипаттағы төлемдер);

4) жеке индекс - тек бір ғана элемент жиынтығын өзгеруін көрсетеді және жеке құбылыстарды сипаттау үшін пайдаланылады;

5) жұмыс күшіне арналған шығындар құны – қаржыландыру көздеріне қарамастан жұмыс күшін ұстаумен және пайдаланумен байланысты жұмыс берушінің (ұйымдардың) барлық ұсталымдар (шығындар) соммасы;

6) жұмыспен өтелген адам-сағаттарының саны – ұйымның барлық қызметкерлерімен нақты жұмыс істелген, жұмыстың қалыпты кезеңі сияқты мерзімнен тыс жұмыс істеген уақыты.

2-тарау. Ақпарат дереккөздері және еңбек құнының индексін құру кезеңдері

5. Еңбек құнының индексін есептеу үшін алғашқы статистикалық деректерді өндеу процесі кезінде алынған еңбек статистикасының біріктірілген статистикалық деректері қолданылады.

6. Еңбек құнының индексі Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінен (бұдан әрі – ЭҚЖЖ) жекелеген қызмет түрлері бойынша есептелінеді.

7. Еңбек құнының индексін құру екі негізгі кезеңде жүзеге асырылады. Бірінші кезеңде жұмыс күшіне арналған шығындар құнын тоқсандық бағалау және олардың орташа көрсеткіштері есептеледі, екінші кезеңде – еңбек құнының индексін есептеу.

8. Жұмыс күшіне арналған шығындар құнының өзгерісіне әсер ететін факторларды айқындау мақсатында еңбек құнының индексін құрудың 3 түрі жүргізіледі:

1) жұмыс күшіне арналған шығындардың жалпы құны бойынша еңбек құнының индексі;

2) жалақы қоры бойынша еңбек құнының индексі;

3) жалақы қорында есепке алынбайтын жұмыс күшіне арналған шығындардың құны бойынша еңбек құнының индексі.

3-тарау. Жұмыс күшіне арналған шығындар құнын есептеу
1-параграф. Жұмыс күшіне арналған шығындар құнының тоқсандық бағалауларын есептеу

9. Жалақы қоры бойынша тоқсандық еңбек құнының индексін есептеу қолдағы бар жалақы қоры деректерінің және еңбек бойынша жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша тоқсандық есептен алынған барлық қызметкерлердің жұмыспен өтелген уақыты негізінде жүргізіледі. Тиісті кезең үшін еңбек құны индексінің басқа екі түрі бойынша тоқсандық есептеулерін жүргізу үшін жұмыс күшіне жұмсалатын шығындардың жалпы құнының бағалауы және жалақы қорында есепке алынбайтын жұмыс күшіне жұмсалатын шығындар құнының бағалауы жүргізіледі.

Ол үшін коэффициент анықталады, мұнда жалақы қоры жұмыс күшіне жұмсалатын шығындардың жалпы құнынан белгілі бір тәуелділікте болады.

Есепті жылы жұмыс күшіне жұмсалған шығындардың жалпы құнының тоқсандық бағалау коэффициентін есептеу үшін өткен жылдың жылдық деректері қолданылады.

10. Жұмыс күшіне арналған шығындар құнының тоқсандық бағалауларының коэффициенті келесі формула бойынша есептеледі:

, (1)

мұнда

К - жұмыс күшіне арналған шығындардың жалпы құнының тоқсандық бағалау коэффициенті;

COST_TOT – өткен жылғы жұмыс күшіне арналған шығындардың жалпы құны;

WAG_TOT – өткен жылғы жалақының жалпы қоры;

OTH_TOT – өткен жылғы жалақы қорында есепке алынбаған жұмыс күшіне арналған шығындардың құны.

Коэффициентті есептеу кезінде

қатынасына тоқсан сайын жұмыс берушінің нақты әлеуметтік аударымдары және тиісті тоқсанға арналған әлеуметтік салық бойынша аударымдар мөлшерінің өзгеруі туралы қолда бар деректерді ескере отырып түзету енгізіледі.

11. Жұмыс күшіне арналған шығындар құнының тоқсандық бағалауын есептеу келесі формула бойынша жүргізіледі:

(2)

мұнда

COST_TOTk – тоқсандағы жұмыс күшіне арналған шығындар құны;

WAG_TOTk – тоқсандық жалақы қоры;

К - жұмыс күшіне арналған шығындардың жалпы құнын тоқсандық бағалау коэффициенті.

12. Жалақы қорында есепке алынбайтын жұмыс күшіне арналған шығындар құнының тоқсандық бағалауын есептеу келесі формула бойынша жүргізіледі:

, (3)

мұнда

OTH_TOTk – тоқсандағы жалақы қорында есепке алынбайтын жұмыс күшіне арналған шығындар құны;

COST_TOTk – тоқсандағы жұмыс күшіне арналған шығындар құны;

WAG_TOTk – тоқсандық жалақы қоры.

2-параграф. Жұмыс күшіне арналған шығындар құнының орташа көрсеткіштерін есептеу

13. Жұмыс күшіне арналған шығындардың жалпы құнының тоқсандық бағалауын, жалақы қорында есепке алынбайтын жұмыс күшіне арналған шығындардың құнын алған соң жұмыс күшіне арналған шығындар құнының орташа жылдық көрсеткіштерін (1 жұмыспен өтелген сағатқа) есептеуді жүргізу қажет.

14. Орташа тоқсандық көрсеткіштерді есептеу еңбек құны индексінің әрбір түрі бойынша жеке келесі формула бойынша жүзеге асырылады:

(4)

мұнда

w – шығындар құны көрсеткіштерінің орташа мәні (жұмыс күшіне арналған шығындардың жалпы құнын тоқсандық бағалау, жалақы қорында есепке алынбайтын жұмыс күшіне арналған шығындар құнының тоқсандық бағалауы және жұмыспен өтелген 1 сағатқа есептегендегі жалақының тоқсандық қоры);

W – жұмыс күшіне арналған шығындардың құны (жұмыс күшіне арналған шығындардың жалпы құнын тоқсандық бағалау, жалақы қорында есепке алынбайтын жұмыс күшіне арналған шығындардың құнын тоқсандық бағалау және жалақының тоқсандық қоры);

h – барлық қызметкерлермен жұмыспен өтелген адам-сағат саны.

Жылға арналған орташа көрсеткіштерді есептеу өткен жылғы еңбек бойынша жылдық есеп деректері негізінде 4-формула бойынша жүргізіледі.

3-параграф. Еңбек құнының индексін есептеу

15. Ласпейрестің формуласына сәйкес еңбек құны индексінің өзгеруі еңбек құнына жүйелі байқаулар жүргізу негізінде есептеледі. Әрбір уақыт кезеңінде салмақты үлес жеке индекстің соңғы мәніне көбейтіледі. Еңбек құнының индексін есептеу республика бойынша экономикалық қызмет түрлерінің белгіленген тізбесі бөлінісінде тоқсандық кезеңділікпен жүзеге асырылады:

, (5)

мұнда

- j жылдың t тоқсанындағы i экономикалық қызмет түрі бойынша қызметкерлердің жұмыс істеген 1 сағатына есептегендегі жұмыс күшіне арналған шығындардың құны;

- k жылдағы i экономикалық қызмет түрі бойынша қызметкерлердің жұмыс істеген 1 сағатына есептегендегі жұмыс күшіне арналған шығындардың құны;

- k жылдағы i экономикалық қызмет түрі бойынша барлық қызметкерлердің жұмыс істеген адам-сағатының саны;

=

*

- k жылдағы i экономикалық қызмет түрі бойынша жұмыс күшіне арналған шығындардың құны;

/

– экономикалық қызмет түрлері бойынша жұмыс күшіне арналған шығындар құнының үлес салмағы;

– экономикалық қызмет түрлері бойынша қарапайым индекстер;

t – есепті тоқсан;

j – ағымдағы жыл;

k – базистік жыл.

4-параграф. Бірыңғай базаға еңбек құнының индексін есептеу

16. Еңбек құны индексінің серпінділік қатары үздіксіз болуы үшін l базистік жылдың салмақ құрылымы бойынша бағаланған еңбек құны индексі қатарларының l+1 базистік жылдың салмақ құрылымы бойынша бағаланған еңбек құнының қатарларымен біріктіруді қамтамасыз ету үшін пайдаланатын тіркесу коэффициентін алу қажет:

, (6)

мұнда

;

- l, l+1 базистік жылдың салмақ құрылымы бойынша еңбек құнының тіркесу коэффициенті;

- l, l+1 базистік жылдың салмақ құрылымы бойынша i экономикалық қызмет түрлері бойынша жұмыс күшіне арналған шығындардың құны;

- l базистік жылдың салмақ құрылымы бойынша i экономикалық қызмет түрлері бойынша жұмыс күшіне арналған шығындардың құны.

"Тізбекті" әдіспен алынған коэффициенттер негізінде k=0 бірыңғай базистік жылмен салыстыру бойынша j жылдың t тоқсандағы еңбек құнының индексін есептеу жүргізіледі:

(7)

мұнда LCI_tj/0 – k=0 бірыңғай базистік жылмен салыстыру бойынша j жылдың t тоқсандағы еңбек құнының индексі.

Бірыңғай базистік жылмен салыстыру бойынша жылына орташа еңбек құнының индексін есептеу мына формула бойынша есептеледі:

, (8)

мұнда LCI_gj/0 – k=0 бірыңғай базистік жылмен салыстыру бойынша j жылдың g орташа жылдық мәніндегі еңбек құнының индексі.

Осылайша, тоқсандық және жылдық индекстерінің бірыңғай базаға келтірілген динамикалық қатары тізіледі. Серпінділік қатардың деректері өткен жылғы тиісті тоқсанға және сәйкесінше өткен жылға еңбек құнының индексін есептеу үшін қолданылады.

5-параграф. Тиісті кезеңдерге еңбек құнының индексін есептеу

17. Тиісті кезеңдерге еңбек құнының индексін есептеу (жылдық мәндегі) тоқсан сайын (тоқсан өткен жылғы тиісті тоқсанға) және жыл сайын (жыл өткен жылға) жүргізіледі.

18. Өткен жылғы тиісті тоқсанға тоқсандағы еңбек құнының индексін есептеу тоқсандық индекстердің серпінділік қатарының деректері негізінде жүзеге асырылады:

, (9)

мұнда

LCI_tj/0 – базистік жылмен салыстыру бойынша j жылдың t тоқсандағы еңбек құнының индексі;

LCI_t(j-1)/0 – базистік жылмен салыстыру бойынша j-1 жылдың t тоқсандағы еңбек құнының индексі.

19. Өткен жылға жылдағы еңбек құнының индексін жылдық индекстердің динамикалық қатары деректерінің негізінде келесі формула бойынша есептеледі:

(10)

мұнда

LCI_gj/0 – базистік жылмен салыстыру бойынша j жылдың орташа жылдық мәніндегі g еңбек құнының индексі;

LCI_g(j-1)/0 – базистік жылмен салыстыру бойынша j-1 жылдың орташа жылдық мәніндегі g еңбек құнының индексі.

4-тарау. ЕҚИ-дің уақытша қатарларын күнтізбелік және маусымдық тегістеу (түзету)

20. Еңбек құнының индексі дамуының негізгі тенденциясын анықтау үшін серпінді қатарды құрамдық талдау әдісін қолдана отырып еңбек құны индексінің серпінді қатарларын маусымдық және күнтізбелік тегістеу (түзету) рәсімі жүзеге асырылады.

21. Серпінді қатарлар деректерін талдау рәсімін орындау екі кезеңмен жүргізіледі.

Рәсімнің бірінші кезеңінде қосылатын (әлеуетті) экстремалдарды анықтау жүргізіледі.

Рәсімнің екінші кезеңінде бөлініп отырған мәндерді, күнтізбелік нәтижелер және пайдаланушы белгілеген айнымалылар қатары нәтижелері интегралдық бағалау орындалады. Уақытша қатарларды декомпозициялау үшін мынадай жалпы үлгі қолданылады:

O = T + S + CA + U+ EX +R, (11)

мұнда

О – түпнұсқа (бастапқы) қатарлары,

Т – тренд циклінің компоненті (деңгейдің өзгеру компонентінсіз),

S – маусымдық компонент,

CA – күнтізбелік компонент,

U - пайдаланушы белгілеген компонент (деңгейдің өзгеруін қоса),

EX – экстремалды компонент,

R – қалдық компонент.

22. Бұл есептеу сызықтық регрессияның келесі формуласын қолдану арқылы жүзеге асырылады:

(12)

мұнда

T_i - тренд циклі регрессиясының коэффициенті;

S_i - регрессияның маусымдық коэффициенті;

CA_i - регрессияның күнтізбелік коэффициенті;

U_i⁺ - пайдаланушы белгілеген компоненттердің регрессорлар қатары;

EX_i - 1-қадамдағы экстремалдар анықтамасына сәйкес айрықша экстремалдар және олардың регрессорлары қатары;

е - қателік.

F сүзгінің рәсімінен өткен бағдарламалық қамтамасыз етілімнің "Сүзгілері" сызықтық тренд циклінің және маусымдық тегістеу компоненттері үшін келесі формулаға келтіріледі:

, (13)

мұнда е^* = F(е) жаңа қателік. Себебі, б_i, в_i, г_i формулаларының (немесе CA, U және ЕX компоненттері) параметрлерін жете есептеу үшін қолданылатын:

и

, (14)

формуласы:

(15)

Параметрлерді жете есептеу әдісіне қарапайым ең кіші квадраттар пайдаланылады.

23. Маусымдық және күнтізбелік ауытқуларды түзету үшін қажетті шарт кем дегенде 17 және 360-тан артық емес уақыт кезеңдерінен тұратын серпінді қатарлардың болуы.

17 < L < 360

24. Уақытша қатарлардың маусымдық компонентінің нақты есептелуін қамтамасыз ету үшін жұмыс күні компонентінің (сенбілерді санамағанда) үлгісін қолдана отырып күнтізбелік регрессия коэффициенті алдын-ала есептелінеді.

25. Жұмыс күні компонентінің (сенбілерді санамағанда) үлгісі - бұл сауда күні компоненті үлгісінің ауытқуы, ол өз кезегінде ресми мейрам күндері болып табылмайтын дүйсенбіден жұмаға дейінгі дағдылы жұмыс күндері, ұқсас нәтиже береді және жекелеген демалыс күндері де (сенбі, жексенбі және ресми мейрам күндері) өзара ұқсас нәтиже береді деп пайымдайды:

(16)

мұнда

t = кезең (ай немесе тоқсан);

d_i(i) = ресми мейрам күндері болып табылмайтын t кезеңіндегі дүйсенбіден жұмаға дейінгі жұмыс күндері, (i=1), сенбі, жексенбі және демалыс күндеріне түспейтін ресми мейрам күндерінің саны (i=2);

б_i - регрессия коэффициенті (i=1 немесе i=2).