Об утверждении Методики по формированию показателей статистики туризма

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 16 сентября 2016 года № 212. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 20 октября 2016 года № 14345.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" и подпунктом 22) пункта 17 Положения об Агентстве по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 5 октября 2020 года № 427, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 11.10.2021 № 23 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемую Методику по формированию показателей статистики туризма.

2. Управлению статистики услуг и энергетики совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа его направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) направление в печатном и электронном виде в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению статистики услуг и энергетики Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Орунханов К.К.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель
Комитета по статистике
Министерства национальной
экономики Республики Казахстан	Н. Айдапкелов

Утверждена приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 16 сентября 2016 года № 212

Методика по формированию показателей статистики туризма
Глава 1. Общие положения

1. Методика по формированию показателей статистики туризма (далее - Методика) относится к статистической методологии, утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственной статистике" (далее - Закон).

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 11.10.2021 № 23 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Целью Методики является разработка единых подходов по формированию статистических показателей по туризму и обеспечению согласованности и сопоставимости государственной статистики с общепринятыми международными стандартами, классификациями и методами.

3. В настоящей Методике используются следующие определения:

1) туристские расходы – сумма, затрачиваемая на приобретение потребительских товаров и услуг, а также других ценностей для собственного пользования или передачи другим лицам при подготовке к туристской поездке и в ее ходе. В них включаются расходы, оплачиваемые самими туристами, а также расходы, оплачиваемые или возмещаемые другими лицами;

2) расходы, относящиеся к внутреннему туризму – туристские расходы на территории страны, резидентом которой является турист;

3) расходы, относящиеся к въездному туризму – туристские расходы на территории страны, резидентом которой турист не является;

4) расходы, относящиеся к выездному туризму – туристские расходы за пределами страны, резидентом которой является турист;

5) туристское посещение – пребывание в месте, посещаемом во время туристской поездки;

6) туристская поездка – поездка туриста, за исключением поездки с целью трудоустройства.

Глава 2. Формирование показателей статистики туризма
Параграф 1. Основные критерии по определению сферы
статистики туризма

4. Туризм охватывает путешествие физических лиц продолжительностью от двадцати четырех часов до одного года с любой целью, но не связанных с оплачиваемой деятельностью в стране (месте) временного пребывания.

5. Внутренний и международный (въездной и выездной) турист, совершающий туристскую поездку, называется соответственно внутренним и международным (въездным и выездным) туристом.

6. Турист (внутренний, въездной или выездной) классифицируется как ночующий турист, если его (ее) поездка включает ночевку, или как однодневный турист (или экскурсант).

7. Поездка, рассматриваемая как туристская поездка, отвечает следующим требованиям:

1) пересечение административных границ (однодневные посещения и поездки с ночевками), посещения вне области (города).

Критерий "пересечение административных границ" используется для исключения из туризма все перемещения в пределах области (это как часть обычной среды);

2) пребывание не более 12 месяцев (если человек живет более 12 месяцев – это местный житель или резидент, живущий в этой местности);

3) отсутствие оплачиваемой деятельности в стране (месте) временного пребывания. Это введено для исключения людей, участвующих в сезонных работах, постоянно приезжающих на работу.

8. Посещение не обязательно должно быть с ночевкой, для квалифицирования его как туристское посещение. Также понятие посещения предполагает остановку. Въезд в какой-либо географический район без остановки в нем не считается посещением этого района.

9. Длительность поездки делится по разным посещаемым местам во время одной поездки. Для критерия длительности рассматривается только время, проведенное в пункте назначения, а не время, проведенное для достижения посещаемого места (и возвращения из него).

10. Из категории туристов исключаются следующие лица:

1) регулярно пересекающие государственную (или административную) границу для работы в стране (или регионе), не являющейся местом их постоянного проживания ("приграничные работники");

2) работающие по краткосрочному трудовому договору в стране (или регионе), иной чем страна (регион) их постоянного проживания (сезонные работники в сельском хозяйстве, строительстве, гостиничном и ресторанном хозяйстве и других сферах услуг, а также другие работники), имеющие или не имеющие формальный трудовой договор.

11. Беженцы или перемещенные лица без определенного места жительства не являются туристами, так как место их пребывания считается их обычной средой.

12. Туристские поездки классифицируются по основным целям и делятся на поездки по личным целям и на поездки по деловым и профессиональным целям.

13. Различаются следующие виды туризма:

1) внутренний туризм, включающий туризм в пределах рассматриваемой страны постоянно проживающего в ней туриста в рамках либо внутренней туристской поездки, либо выездной туристской поездки;

2) международный туризм (въездной туризм, включающий туризм не проживающего в рассматриваемой стране туриста в пределах данной страны во время въездной туристской поездки и выездной туризм, включающий туризм постоянно проживающего в рассматриваемой стране туриста за пределами данной страны в рамках либо выездной туристской поездки, либо внутренней туристской поездки).

14. Для определения потоков выездных туристов используют один из следующих трех методов или их сочетание:

1) применение въездной/выездной карточки;

2) проведение особого обследования на границе;

3) организация наблюдения по результатам обследования домашних хозяйств.

В последнем случае сбор информации о выездных поездках обычно производится одновременно со сбором информации о внутренних поездках.

15. При формировании количества туристов по въездному и выездному туризму используется данные административного источника по пересекшим границу резидентам и нерезидентам, включая разбивку по целям поездок. При учете потока въездных туристов из данных административного источника исключаются лица, прибывшие на постоянное место жительство и на работу.

16. Количество обслуженных туристов по внутреннему туризму формируется по данным общегосударственных статистических наблюдений мест размещения, санаторно-курортных учреждений и данных административных источников по количеству туристов на особо охраняемых природных территориях.

Общегосударственным статистическим наблюдением мест размещения охватываются предприятия и индивидуальные предприниматели с видом экономической деятельности "Предоставление услуг по временному проживанию".

Сноска. Пункт 16 - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 11.10.2021 № 23 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. Информационной основой для проведения обследований по местам размещения служит статистический бизнес-регистр. СБР включает в себя информацию о зарегистрированных на территории Республики Казахстан индивидуальных предпринимателях и юридических лицах, их обособленных подразделениях.

18. Учет туристов санаторно-курортных учреждений ведется на основе общегосударственного статистического наблюдения деятельности санаторно-курортных организаций.

19. По данным общегосударственных статистических наблюдений по отрасли "Культура" формируется информация по количеству туристов, посетивших кинотеатры, театры, цирки.

Глава 3. Методы расчета показателей по статистике туризма
Параграф 1. Методы расчетов коэффицента заполняемости
по местам размещения

20. Заполняемость номеров рассчитывается двумя методами. Первый метод учитывает номера и отраженное в отчете количество дней, когда номер занят. Второй метод учитывает дни и отраженное в отчете количество номеров, которые были заняты.

По первому методу осуществляется расчет заполняемости по местам размещения с точки зрения числа номеров:

где:

ORBR – коэффициент заполняемости номеров;

rdo_i (занятые номера-дни) – количество дней, в течение которого номер i занят в отчетный период;

RDA_i (имеющиеся номера-дни) – количество дней, в течение которого номер i доступен в отчетном периоде;

i – нумерация номеров (порядковые номера от 1 до n);

n – общее число имеющихся номеров в заведении размещения.

По второму методу рассчитывается заполняемость по местам размещения с точки зрения дней:

где:

ORBR – коэффициент заполняемости номеров;

rod_i (занятые номера в день) – количество номеров, занятые (используются) в день i;

RAD_i (имеющиеся номера в день) – количество номеров, доступные в день i;

i – нумерация дня (порядковый номер от 1 до n);

n – общее количество дней за отчетный период.

21. Заполняемость койко-мест за отчетный период определяется делением общего количества предоставленных койко-мест (в том числе и предоставленные дополнительные койки-места) в течение отчетного периода на произведение общего количества имеющихся койко-мест (за исключением дополнительных коек) и дней функционирования места размещения за отчетный период. Подобно случаю с заполняемостью номеров, существует следующие два метода расчета заполняемости койко-мест:

По первому методу осуществляется расчет заполняемости по местам размещения с точки зрения числа койко-мест:

где:

ORBP – коэффициент заполняемости койко-мест;

ONS (ночевки) – количество остановок с ночевками в течение отчетного периода;

BDA_i (койко-дни) – количество дней, в течение которых койка i (за исключением дополнительных коек) доступна в отчетном периоде;

i – номер койко-места (порядковые номера от 1 до n);

n – общее количество коек в заведении (за исключением дополнительных коек).

По второму методу рассчитывается заполняемость по местам размещения с точки зрения дней:

где:

ORBP – коэффициент заполняемости койко-мест;

ONS (ночевки) – количество остановок с ночевками в течение отчетного периода;

BAD_i (имеющиеся койки в день) – количество коек (за исключением дополнительных коек), доступные в день i;

i – номер дня (порядковый номер от 1 до n);

n – общее количество дней за отчетный период.

Коэффициенты обычно рассчитываются с точностью одной десятичной цифры.

Параграф 2. Методы расчетов показателей при проведении
выборочного обследования туристов

22. Интенсивность прибытий определяется как количество туристов приходящегося на 1 жителя страны (региона). Интенсивность прибытий оценивается в процентах (в расчете на 100 человек населения принимающей страны). По регионам и группам стран этот показатель существенно отклоняется от среднемирового значения.

Аналогичным образом определяется интенсивность убытий. Выезд оценивается в процентах (на 100 жителей страны выезда), так как это показывает, какая часть населения (региона) выезжает.

23. Показатель "количество туристов (внутреннего и въездного туризма) в расчете на 1000 жителей" является расчетным показателем и определяется как отношение количества туристов (внутреннего и въездного туризма) за отчетный год к среднегодовой численности населения (в расчете на 1000 жителей):

где:

Кn - количество туристов (внутреннего и въездного туризма) в расчете на 1000 жителей;

К - количество туристов (внутреннего и въездного туризма) за отчетный год;

N_s - среднегодовая численность населения, человек.

24. Показатель "темп роста количества туристов (внутреннего и въездного туризма), %" определяется как отношение количества туристов (внутреннего и въездного туризма) за отчетный период к предыдущему периоду, в процентах и рассчитывается по формуле:

К

A = ------ * 100,

B

где:

A – темп роста количества туристов (внутреннего и въездного туризма), %;

К – количество туристов (внутреннего и въездного туризма) за отчетный период;

B - количество туристов (внутреннего и въездного туризма) за предыдущий период.

Параграф 3. Методы расчетов показателей по количеству въездных
туристов с использованием административных данных и данных
выборочных обследований

25. Данные административного источника не обеспечивают разбивку количества въездных туристов на низком уровне детализации, который представляет интерес для пользователей (по целям поездок, тип туристов, видам транспорта и по местам размещения). Для этого используются результаты выборочных обследований въездных туристов на контрольно-пропускных пунктах.

Данная процедура основана на расчете средних значений по данным выборочных обследований и их использования относительно данных административного источника по въездным туристам.

Данные средних значений статистического выборочного обследования используются для разбивки генеральной совокупности по типу туристов (ночующие и однодневные посетители) и по целям поездок. Для того, чтобы рассчитать общее количество ночей или дней проведенных туристами, общие расходы туристов, высчитывается среднее значение продолжительности ночей, дней и расходов на основе результатов выборочных обследований и эти средние показатели применяются к генеральной совокупности въездных туристов.

26. Первоначально, по данным выборочных обследований определяется процентное соотношение ночующих и однодневных туристов от общего количества въездных туристов:

В

A = ----- * 100,

С

где:

A – доля ночующих (однодневных) туристов, %;

В – количество ночующих (однодневных) туристов, человек;

С – общее количество въездных туристов, человек.

Применяя полученные проценты рассчитываются количество ночующих и однодневных туристов в генеральной совокупности въездных туристов за аналогичный период:

К= Д * А/100,

где:

К – количество ночующих (однодневных) въездных туристов в генеральной совокупности, человек;

Д – общее количество въездных туристов (генеральная совокупность), человек;

А – доля ночующих (однодневных) туристов, %.

Аналогично определяются процентные соотношения количества ночующих туристов по целям поездки, по местам размещения, по количеству проведенных ночей и дней по целям поездки, количества въездных туристов по видам используемого транспорта, по количеству проведенных дней по данным выборочного обследования. Полученные проценты применяются к соответствующей категории въездных туристов генеральной совокупности.

27. Количество проведенных дней в поездке равняется сумме количества туристов и количества проведенных ими ночей.

28. Для измерения вклада туризма в экономику учитывается количество израсходованных денежных средств в поездке.

В расходы, относящиеся к въездному туризму, включаются только приобретения, которые осуществляются в рамках страны посещения.

Для определения расходов въездных туристов в генеральной совокупности рассчитывается средний расход одного въездного туриста по целям поездки по данным выборочных обследований:

Р

Ср = ------,

Кn

где:

Ср – средний расход одного въездного туриста по целям поездки, тыс.тенге;

Р – общее количество расходов въездных туристов по целям поездки по данным выборочных обследований, тыс.тенге;

Кn – количество въездных туристов по целям поездки по данным выборочных обследований, человек.

Рассчитанный средний расход одного въездного туриста умножается на количество въездных туристов по целям поездки генеральной совокупности.

Туризм статистикасының көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша әдістемені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 16 қыркүйектегі № 212 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 20 қазанда № 14345 болып тіркелді.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабы 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 5 қазандағы № 427 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі туралы ереженің 17-тармағы 22) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Бұйрықтың кіріспесі жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 11.10.2021 № 23 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Туризм статистикасының көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша әдістеме бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Қызмет көрсету және энергетика статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялануға жіберілуін;

3) мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде баспа және электрондық түрде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Қызмет көрсету және энергетика статистикасы басқармасы осы бұйрықты жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Қ.К. Орынханов) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитетінің төрағасы	Н. Айдапкелов

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 16 қыркүйектегі № 212 бұйрығымен бекітілді

Туризм статистикасының көрсеткіштерін қалыптастыру
бойынша әдістеме
1-тарау. Жалпы ережелер

1. Туризм статистикасының көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша әдістеме (бұдан әрі – Әдістеме) "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 11.10.2021 № 23 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Әдістеменің мақсаты бірыңғай тәсілдерде туризм бойынша статистикалық көрсеткіштерді қалыптастыру және келісушілік пен мемлекеттік статистиканы жалпы қабылданған халықаралық стандарттармен, жіктеуіштермен және әдістермен салыстырмалылығын қамтамасыз ету болып табылады.

3. Осы Әдістемеде келесі анықтамалар пайдаланылады:

1) туристік шығыстар – тұтыну тауарлары мен қызметтерін, сондай-ақ жеке қолдануға немесе туристік сапарға дайындалу кезінде немесе сапар барысында басқа тұлғаларға беруге арналған басқа да құндылықтарды сатып алуға жұмсалатын сома. Оларға туристтердің өздері төлейтін шығындар, сондай-ақ басқа тұлғалармен төленетін немесе өтейтін шығындар кіреді;

2) ішкі туризмге кіретін шығындар – туристтің өзі резиденті болып табылатын ел аумағындағы туристік шығындары;

3) кіру туризміне жататын шығындар - туристтің өзі резиденті болып табылмайтын ел аумағындағы туристік шығындары;

4) шығу туризміне жататын шығындар – туристтің өзі резиденті болып табылатын ел шегінен тыс туристік шығындары;

5) туристік келу – туристік сапар кезінде баратын орында болу;

6) туристік сапар – жұмысқа орналасу мақсатын қоспағанда, туристтік сапары;

2-тарау. Туризм статистикасының көрсеткіштерін
қалыптастыру
1-параграф. Туризм статистикасының саласын анықтау
бойынша негізгі критерийлер

4. Жеке тұлғалардың кез келген мақсатта жиырма төрт сағаттан бір жылға дейінгі ұзақтығымен сапары, бірақ баратын еліндегі ақылы қызметпен байланысты емес туризм саяхатын қамтиды.

5. Ішкі және халықаралық (кіру және шығу) сапарды жасайтын турист, тиісінше ішкі және халықаралық (кіру және шығу) турист деп аталады.

6. Турист (ішкі, кіретін немесе шығатын) түнейтін турист ретінде жіктеледі, егер оның сапары түнеуді қамтитын болса, немесе өзге жағдайларда бір күндік турист (немесе экскурсант) ретінде жіктеледі.

7. Туристік сапар ретінде қарастырылатын сапар мынадай талаптарға сәйкес болуы қажет:

1) әкімшілік шекараларды кесіп өту (бір күндік барулар мен түнейтін сапарлар) облыстан (қаладан) тыс барулар.

"Әкімшілік шекаралардың қиылысы" критерийі (туризмнен облыстың шегінен (бұл әдеттегі ортаның бөлігі ретінде) тысқары жерлердегі барлық орын ауыстыруларды алып тастау үшін қолданылады);

2) 12 айдан көп емес тұру (егер адам 12 айдан көп тұрып жатса - ол осы мекенде тұратын, бұл жергілікті тұрғын немесе резидент);

3) Бару орнында ақылы қызметпен байланысты емес. Бұл маусымдық жұмыстарға қатысатын, үнемі жұмыс істеуге келетін адамдарды қоспау үшін енгізіледі.

8. Туристік бару ретінде бағалау үшін ол сапардың түнеуге келетін сапар болуы міндетті емес. Сондай-ақ бару ұғымының өзі тоқтауды пайымдайды. Қандай да бір географиялық ауданға оған тоқтаусыз кіру бұл ауданға баруға жатпайды.

9. Ұзақтық бір сапар кезіндегі баратын әртүрлі орындар бойынша бөлінеді. Ұзақтық критерийі үшін баратын жерге жетуге (және одан қайта оралуға) кеткен уақыт емес, межелі орындағы өткізілген уақыт қана қарастырылады.

10. Туристтер санаттарынан мынадай адамдар:

1) баратын елі өздерінің тұрақты жері болып табылмайтын ("шекара қызметкерлері") елдегі (немесе өңірдегі) жұмысы үшін үнемі мемлекеттік (немесе әкімшілік) шекарадан өтетіндер;

2) елінде (немесе өңірінде), басқаша айтқанда оның тұрақты тұратын елінде (өңірінде) қысқа мерзімді еңбек шартымен жұмыс істейтін (ауыл шаруашылығындағы, құрылыстағы, қонақүй және мейрамхана шаруашылығында және басқа қызмет көрсету саласындағы қызметкерлер, сондай-ақ басқа қызметкерлер) ресми еңбек шарты бар немесе жоқтар алып тасталады.

11. Босқындар немесе нақты тұрғылықты жері жоқ адамдар туристтер болып табылмайды, себебі олардың өмір сүретін орны олардың әдеттегі ортасы деп есептеледі.

12. Туристтік сапарлар негізгі мақсаттар бойынша жіктелінеді және жеке мақсаттары бойынша және іскерлік және кәсіби мақсаттары бойынша сапарларға бөлінеді.

13. Туризм келесі негізгі түрлерге бөлінеді:

1) қарастырылып отырған елде тұрақты тұратын туристтің сол елдің шегіндегі туризмін немесе ішкі туристік сапарын не шығу туристік сапарын қамтитын ішкі туризм;

2) халықаралық туризм (келу туризмі қарастырылып отырған елде тұрмайтын туристтің келу туристік сапарының уақытындағы сол елдің шегіндегі туризмін қосатын және шығу туризмі қарастырылып отырған елде тұрақты тұратын туристтің сол елдің шегінен тысқары туризмін немесе шығу туристік сапарын немесе ішкі туристік сапарын қосатын);

14. Шығу туристтерінің ағындарын анықтау үшін келесі үш әдістің бірі немесе олардың үйлесімі қолданылады:

1) кіру/шығу карточкаларын қолдану;

2) шекарада ерекше зерттеу жүргізу;

3) үй шаруашылықтарын зерттеу нәтижелері бойынша байқау ұйымдастыру.

Соңғы жағдайда шығу сапарлары туралы ақпаратты жинау әдетте ішкі сапарлар туралы ақпаратты жинаумен бірге жүргізіледі.

15. Кіру және шығу туризмі бойынша туристтердің санын қалыптастыруда сапарларының мақсаттары бойынша бөліністі қоса алғанда, шекараны кесіп өткен резидент және резидент еместер бойынша әкімшілік дереккөздер деректері қолданылады. Кіру туристтерінің ағынын есепке алуда әкімшілік дереккөздер деректерінен тұрақты тұруға және жұмысқа келген адамдар алынып тасталады.

16. Ішкі туризм бойынша қызмет көрсетілген туристтер саны орналастыру орындарының, шипажай-курорттық мекемелерінің жалпымемлекеттік статистикалық байқауының деректері және ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы туристтер саны бойынша әкімшілік дереккөздің деректері негізінде қалыптасады.

Орналастыру орындарының жалпымемлекеттік статистикалық байқауы "Уақытша тұру жөнінде қызмет көрсету" экономикалық қызмет түрімен кәсіпорындар және жеке кәсіпкерлер қамтылады.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 11.10.2021 № 23 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Статистикалық бизнес-тіркелім орналастыру орындары бойынша зерттеулерді жүргізу үшін ақпараттық негіз болып табылады. СБТ Қазақстан Республикасы аумағында тіркелген дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалар, олардың оқшауланған бөлімшелері туралы ақпаратты қамтиды.

18. Шипажай-курорттық мекемелерде туристтерді есепке алу шипажай-курорттық мекемелердің қызметін жалпымемлекеттік статистикалық байқау негізінде жүргізіледі.

19. Жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың деректері бойынша "Мәдениет" саласы бойынша кинотеатр, театр, цирктерге туристтер саны бойынша ақпараттар қалыптастырылады.

3-тарау. Туризм статистикасы бойынша есептеу әдістері
1-параграф. Орналастыру орындары бойынша
толтырымдылық коэффициентін есептеу әдістері

20. Бөлмелердің толтырымдылығы екі әдіспен есептеледі. Бірінші әдіс бөлмелерді және есептілікте көрсетілген төсектер бос емес болған күндер санын есепке алады. Екінші әдіс күндерді және есептілікте көрсетілген бос емес болған бөлмелер санын есепке алады.

Есептеудің бірінші әдісі бойынша бөлмелер саны тұрғысынан орналастыру орындары бойынша толтырымдылықты есептеу жүзеге асырылады:

мұнда:

ORBR – бөлмелер толтырымдылығының коэффициенті;

rdoi (бос емес бөлмелер-күндер) – есепті кезеңдегі і бөлме бос емес болған кездегі күндер саны;

RDAi (бар бөлмелер-күндер) – есепті кезеңдегі i бөлме бос болған күндер саны;

i – бөлмелердің нөмірленуі (1-ден n-ге дейінгі реттік нөмірлері);

n – орналастыру мекемелерінде бар бөлмелердің жалпы саны.

Екінші әдіс бойынша күндер тұрғысынан орналастыру орындарының толтырымдылығы есептеледі:

мұнда:

ORBR – бөлмелер толтырымдылығының коэффициенті;

rodi (күніне бос емес бөлмелер) – і күніне бос емес (қолданылатын) бөлмелер саны;

RADi (күніне бар бөлмелер саны) – і күніне қолжетімді бөлмелер саны;

i – күндердің нөмірленуі (1-ден n-ге дейінгі реттік нөмірлері);

n – есепті кезеңдегі күндердің жалпы саны.

21. Есепті кезеңде төсек-орындар толтырымдылығы ұсынылған төсек-орындардың (соның ішінде қосымша төсек-орындардың да) жалпы санын есепті кезеңде бар төсек-орындардың және орналастыру орнының жұмыс істеген күндер санының (қосымша төсектерді есептемегендегі) туындысына бөлу арқылы есептеледі. Бөлмелер толтырымдылығы жағдайына ұқсас төсек-орын толтырымдылығын есептеудің екі әдісі бар.

Бірінші әдіс бойынша төсек-орындар санына қарағанда орналастыру орындары бойынша толтырылымдылықты есептеу жүзеге асырылады:

мұнда:

ORBP – төсек-орын толтырымдылығының коэффициенті;

ONS (түнеулер) – есепті кезең ішіндегі түнеулерімен тоқтау саны;

BDAi (төсек-күндер) – есепті кезеңдегі і төсегі қолжетімді болған күндер саны (қосымша төсектерді ескермегендегі);

i – төсек-орын нөмірі (1-ден n-ге дейінгі реттік нөмірлері);

n – мекемедегі төсектің жалпы саны (қосымша төсектерді ескермегендегі).

Екінші әдіс бойынша күн санына қарағанда орналастыру орындары бойынша толтырылымдылықты есептелінеді:

мұнда:

ORBP – төсек-орын толтырымдылығының коэффициенті;

ONS (түнеулер) – есепті кезеңдегі түнеулерімен тоқтау саны;

BADi (күніне бар төсектер) – і күніне қолжетімді болған төсектер саны (қосымша төсектерді ескермегендегі);

i – күн бөлмесі (1-ден n-ге дейін реттік нөмірі);

n – есепті кезеңдегі күндердің жалпы саны.

Әдетте коэффициенттер бір ондық белгіге дейінгі нақтылықпен есептеледі.

2-параграф. Туристтерге іріктемелі зерттеу жүргізу
кезінде көрсеткіштерді есептеу әдістері

22. Келудің қарқындылығы елдің (өңірдің) 1 тұрғынына келетін туристер саны ретінде анықталады. Келудің қарқындылығы пайызбен (қабылдайтын ел тұрғындарының 100 адамына есептегенде) бағаланады. Өңірлері бойынша және елдің топтары бойынша бұл көрсеткіш ортаәлемдік мәннен едәуір ауытқиды.

Шығу қарқындылығы осыған ұқсас анықталады. Шығу пайызбен бағаланады (шығу елінің 100 тұрғынына), өйткені ол тұрғындардың (өңірдің) шыққан бөлігін көрсетеді.

23. "1000 тұрғынға есептегенде туристер саны (ішкі және кіру туризмі)" көрсеткіші есептік көрсеткіш болып табылады және орташа жылдық тұрғындар санына (1000 тұрғынға есептегенде) есепті жылға туристер (ішкі және кіру туризмі) санына қатынасы ретінде анықталады:

мұнда:

Кn – 1000 тұрғынға есептегендегі туристер (ішкі және кіру туризмі) саны;

К – есепті жылдағы туристер (ішкі және кіру туризмі) саны;

Ns – тұрғындардың орташа жылдық саны, адам.

24. "Туристер (ішкі және кіру туризмі) санының өсу қарқыны, %" көрсеткіші есепті кезеңде өткен кезеңге туристер (ішкі және кіру туризмі) санының қатынасы ретінде пайызбен анықталады және мына формула бойынша есептеледі:

К

A = ------ * 100,

B

мұнда:

A – туристер (ішкі және кіру туризмі) санының өсу қарқыны, %;

К – есепті кезеңдегі туристер (ішкі және кіру туризмі) саны;

B – өткен кезеңдегі туристер (ішкі және кіру туризмі) саны.

3-параграф. Әкімшілік деректерді және іріктемелі
зерттеу деректерін пайдалану арқылы кіру
туристтерінің саны бойынша көрсеткіштерді
есептеу әдістері

25. Әкімшілік дереккөздер деректері кіру туристтерінің санын деректерді қолданушылардың қызығушылығын танытатын (сапарлар мақсаттары, туристтердің типі, көлік түрлері және орналастыру орындары бойынша) төмен нақтылау деңгейіне дейін бөлінісін қамтамасыз етпейді. Бұл үшін бақылау-өткізу бекеттеріндегі кіру туристтерін іріктемелі зерттеу нәтижелері қолданылады.

Осы рәсім іріктемелі зерттеу деректері бойынша және олардың кіру туристтері бойынша пайдалануының әкімшілік дереккөздер деректеріне қатысты орташа мәнін есептеуге негізделген.

Статистикалық іріктемелі зерттеудің орташа мәндерінің деректері туристтердің типі (түнеген және бір күндік келушілер) және сапар мақсаттары бойынша бас жиынтықтың бөлінісі үшін пайдалынылады. Туристтермен өткізілген жалпы түндердің немесе күндердің жалпы санын, туристтердің жалпы шығыстарын есептеу үшін іріктемелі зерттеудің нәтижелері негізінде түндер мен күндер ұзақтығының және шығыстардың орташа мәні есептеледі және бұл орташа көрсеткіштер кіру туристтерінің бас жиынтығына қолданылады.

26. Бастапқыда, іріктемелі зерттеулердің деректері бойынша түнеген және бір күндік туристтердің жалпы кіру туристтерінің санынан пайыздық қатынасы анықталады:

В

A = ---- * 100,

С

мұнда:

A – түнеген (бір күндік) туристтердің үлесі, %;

В – түнеген (бір күндік) туристтердің саны, адам;

С – кіру к туристтерінің жалпы саны, адам.

Алынған пайызды пайдалана отырып, ұқсас кезеңге кіру туристтерінің бас жиынтығында тунегендер мен бір күндік туристтер саны есептеледі:

К= Д * А/100,

мұнда:

К – бас жиынтықтағы түнеген (бір күндік) кіру туристтерінің саны, адам;

Д – кіру туристтерінің жалпы саны (бас жиынтық), адам;

А – түнеген (бір күндік) туристтердің үлесі, %.

Сәйкесінше іріктемелі зерттеу деректері негізінде сапар мақсаттары бойынша, орналастыру орындары бойынша, түнеген түндер және күндер саны және сапар мақсаттары бойынша түнеген туристтер саны; пайдаланылған көлік түрлері, өткізілген күндер саны бойынша кіру туристтерінің саны анықталады. Алынған пайыздар бас жиынтықтағы кіру туристтерінің сәйкес санатына қолданылады.

27. Сапардағы өткізілген күндер саны туристтер саны мен олар өткізген түндер санының жиынтығына тең.

28. Туризмнің экономикаға үлесін өлшеу үшін сапарда шығындалған ақша қаражаттарының саны ескеріледі.

Кіру туризміне жататын шығыстар болған ел шеңберінде ғана сатып алуларды қосады.

Бас жиынтықта кіру туристтерінің шығыстарын анықтау үшін сапар мақсаттары бойынша іріктемелі зерттеу деректері бойынша бір кіру туристінің орташа шығысы есептеледі:

Р

Ср = ------,

Кп

мұнда:

Ср – сапар мақсаттары бойынша бір кіру туристінің орташа шығысы, мың теңге;

Р – іріктемелі зерттеу деректері бойынша сапар мақсаттарындағы кіру туристтері шығыстарының жалпы саны, мың теңге;

Кп – іріктемелі зерттеу деректері бойынша сапар мақсаттарындағы кіру туристтерінің саны, адам.

Бір кіру туристінің есептелген орташа шығысы бас жиынтықтағы сапар мақсаттарындағы кіру туристтерінің санына көбейтіледі.