Об утверждении Методики расчета показателей численности и структуры населения

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 21 сентября 2017 года № 134. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 6 октября 2017 года № 15860

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" и подпунктом 258) пункта 17 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику расчета показателей численности и структуры населения.

2. Управлению социальной и демографической статистики совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению социальной и демографической статистики Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Орунханов К.К.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан

Н. Айдапкелов

Утверждена приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 21 сентября 2017 года № 134

Методика расчета показателей численности и структуры населения

Глава 1. Общие положения

1. Методика расчета показателей численности и структуры населения (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" (далее – Закон).

2. Методика определяет основные аспекты и принципы расчета показателей численности и структуры населения, основанного на использовании административных данных и данных, полученных по итогам проведения национальных переписей.

3. Настоящая Методика применяется сотрудниками Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (далее – Комитет) и его территориальными органами при формировании показателей численности и структуры населения.

4. Целью расчета показателей численности и структуры населения является получение полной и достоверной информации о численности и структуре населения, необходимых для проведения эффективной социальной и экономической политики, разработки программ развития страны и регионов.

5. В настоящей Методике используются следующие определения:

1) общий прирост (убыль) населения – алгебраическая сумма естественного прироста (убыли) и миграционного прироста (убыли) населения;

2) миграционный прирост (убыль) населения – разность между числом прибывших за определенный период на территорию региона и числом выбывших за ее пределы;

3) естественный прирост (убыль) населения – разность между числом родившихся живыми и числом умерших за определенный период.

Глава 2. Расчет показателей численности населения

6. Основными источниками информации о численности населения страны и ее регионов являются данные, полученные по итогам проведения национальных переписей.

7. Численность населения страны и ее регионов в межпереписной период изменяются за счет естественного (данные о родившихся и умерших) и миграционного (данные о прибывших и выбывших по месту постоянной регистрации) приростов (убыли).

8. Расчеты общей численности постоянного населения производятся в целом по Республике Казахстан и ее регионам. В расчетах учитываются увеличение или сокращение численности населения отдельных регионов в результате административно-территориальных преобразований.

9. Текущие оценки постоянной численности населения на начало года рассчитываются на основании данных, полученных по итогам проведения последней национальной переписи, приведенных от даты проведения национальной переписи к 1 января переписного года, к которым ежегодно прибавляются числа родившихся и прибывших на постоянное место жительства на территорию Республики Казахстан или ее регионов и из которых вычитаются числа умерших и выбывших на постоянное место жительства за пределы Республики Казахстан или ее регионов.

10. Численность населения на 1 января расчетного года определяется, исходя из данных на 1 января предыдущего года, с учетом естественного и миграционного прироста (убыли), а также изменений численности населения в результате административно-территориальных преобразований, произошедших в течение предыдущего года. Расчет осуществляется по формуле:

P(t+1) = P(t) + B(t) – D(t) + А(t) – V(t) + T(t),

где:

P(t+1) – численность населения на 1 января расчетного года;

P (t) – численность населения на начало предыдущего года;

B(t) – число родившихся в предыдущем году;

D(t) – число умерших в предыдущем году;

А(t) – число прибывших на территорию Республики Казахстан или ее региона в предыдущем году;

V(t) – число выбывших за пределы Республики Казахстан или ее региона в предыдущем году;

T(t) – изменение численности населения региона в результате изменения его границ. Данная величина учитывается в уравнении с плюсом или с минусом, в зависимости от расширения или сужения границ территории.

При значительных изменениях границ регионов производится пересчет численности населения с момента последней национальной переписи с учетом распределения демографических событий (поступивших в статистическую разработку после отчетного периода) в соответствии с годом их возникновения.

11. Для определения численного выражения роста или сокращения населения за определенный период рассчитываются показатели естественного, миграционного и общего прироста (убыли) населения.

12. Естественный прирост (убыль) населения рассчитывается по следующей формуле:

S_е = B – D,

где:

S_е – естественный прирост (убыль) населения в расчетном периоде;

B – число родившихся в расчетном периоде;

D – число умерших в расчетном периоде.

Миграционный прирост (убыль) населения рассчитывается по следующей формуле:

S_m = P – V

где:

– миграционный прирост (убыль) населения в расчетном периоде;

– число прибывших (прибытий) в расчетном периоде;

– число выбывших (выбытий) в расчетном периоде.

Общий прирост (убыль) населения рассчитывается по следующей формуле:

S_t = S_е + S_m,

где:

S_t – общий прирост (убыль) населения в расчетном периоде;

S_е – естественный прирост (убыль) населения в расчетном периоде;

S_m – миграционный прирост (убыль) населения в расчетном периоде.

13. При проведении демографических, социальных, экономических расчетов используется показатель среднегодовой численности населения, рассчитываемый как средняя арифметическая от численности населения на начало и конец года:

где:

– среднегодовая численность населения;

– численность населения на начало года;

– численность населения на конец года.

14. Темп роста (сокращения) численности населения определяет темп увеличения численности населения за временной период. Рассчитывается как частное от деления численности населения на конец расчетного периода на численность населения на начало расчетного периода:

где:

– темп роста (сокращения) численности населения;

– численность населения на конец расчетного периода;

– численность населения на начало расчетного периода.

Глава 3. Расчет показателей структуры населения

15. Для классификации населения по половому и возрастному признакам рассчитываются следующие показатели: доля мужчин (женщин) в общей численности населения, доля населения определенного возраста к общей численности населения, коэффициенты демографической нагрузки.

16. Доля мужчин (женщин) в общей численности населения рассчитывается как отношение численности мужчин (женщин) к общей численности населения. Данный показатель рассчитывается по следующей формуле:

где:

– доля мужчин (женщин) в общей численности населения;

– численность мужчин (женщин);

– общая численность населения.

Подобные расчеты производятся по разным возрастам и возрастным группам.

17. В основе исчисления возрастной структуры населения используется метод "передвижка по возрастам" (переход лиц некоторого возраста "х" к последующему возрасту "х+1", численность лиц уменьшается вследствие смертности и изменяется за счет миграции). Расчет одинаково осуществляется для мужчин и женщин по одногодичным возрастным группам от 0 до 99 лет и для группы 100 лет и старше. Расчет осуществляется на начало года и каждому возрасту соответствует год рождения.

18. Доля населения определенного возраста к численности всего населения рассчитывается как отношение численности лиц в возрасте "х" лет к общей численности населения. Данный показатель рассчитывается по следующей формуле:

где:

– доля населения "х" возраста к численности всего населения;

– численность населения в возрасте "х" лет;

– общая численность населения.

19. Коэффициенты демографической нагрузки определяют число детей и лиц пенсионного возраста на 1000 человек населения в возрасте от 16 до 63 лет (мужчины), от 16 до 58 лет (женщины). Коэффициенты демографической нагрузки для 2017 года рассчитываются по следующим формулам:

где:

– коэффициент демографической нагрузки детьми;

– общая численность населения в возрасте от 0 до 16 лет;

– общая численность населения в возрасте от 16 до 63 лет (мужчины), от 16 до 58 лет (женщины).

где:

– коэффициент демографической нагрузки лицами пенсионного возраста;

– общая численность населения в возрасте от 63 лет (мужчины) и от 58 лет (женщины) и старше;

– общая численность населения в возрасте в возрасте от 16 до 63 лет (мужчины), от 16 до 58 лет (женщины).

где:

– общий коэффициент демографической нагрузки.

В последующие годы при расчете коэффициентов демографической нагрузки пенсионный возраст женщин учитывается в соответствии с Законом Республики Казахстан от 21 июня 2013 года "О пенсионном обеспечении в Республике Казахстан".

20. Для характеристики уровня старения населения рассчитываются индекс старения населения и индекс Биллетера.

21. Индекс старения населения характеризует число лиц пожилого возраста на 100 детей. Рассчитывается как отношение численности населения в возрасте старше 65 лет к численности населения в возрасте от 0 до 15 лет.

22. Индекс Биллетера характеризует "нагрузку" доли лиц нерепродуктивного возраста (0-14 лет, 50 лет и старше) на 100 человек населения репродуктивного возраста (15-49 лет). Рассчитывается как отношение разности числа лиц в возрасте 0-14 лет и 50 лет и старше к численности населения в возрасте 15-49 лет. Значение индекса зависит от возрастной структуры населения. Индекс принимает положительные значения, когда в населении, доля детей больше, чем доля лиц старше 50 лет и принимает отрицательные значения, когда доля лиц старше 50 лет больше, чем доля детей.

23. Для характеристики заселенности региона используется показатель плотности населения. Плотность населения рассчитывается как частное от деления численности населения на площадь соответствующего региона в квадратных километрах.

Халық санының және құрылымының көрсеткіштерін есептеу әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 2017 жылғы 21 қыркүйектегі № 134 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 6 қазанда № 15860 болып тіркелді

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 қыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағының 258) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Халық санының және құрылымының көрсеткіштерін есептеу әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Әлеуметтік және демографиялық статистика басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдерінде қағаз және электрондық түрдегі көшірмесінің ресми жариялау және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспасөз басылымдарына ресми жариялауға жіберілуін;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Әлеуметтік және демографиялық статистика басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Қ.К. Орынханов) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің төрағасы

Н. Айдапкелов

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2017 жылғы 21 қыркүйектегі № 134 бұйрығымен бекітілді

Халық санының және құрылымының көрсеткіштерін есептеу әдістемесі 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Халық санының және құрылымының көрсеткіштерін есептеу әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Әдістеме әкімшілік деректер мен ұлттық санақтарды өткізу қорытындылары бойынша алынған деректерді пайдалануға негізделген халық саны мен құрылымының көрсеткіштерін есептеудің негізгі аспектілері мен қағидаттарын айқындайды.

3. Осы Әдістемені халық санының және құрылымының көрсеткіштерін қалыптастыру кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің (бұдан әрі – Комитет) және оның аумақтық органдарының қызметкерлері қолданады.

4. Халық санының және құрылымының көрсеткіштерін есептеудің мақсаты тиімді әлеуметтік және экономикалық саясат жүргізу, елдің және өңірлердің даму бағдарламаларын әзірлеу үшін қажет халықтың саны және құрылымы туралы толық және анық ақпарат алу болып табылады.

5. Осы Әдістемеде келесі анықтамалар пайдаланылады:

1) халықтың жалпы өсімі (кемуі) – халықтың табиғи өсімі (кемуі) мен көші-қон өсімі (кемуі) арасындағы алгебралық сома;

2) халықтың көші-қон өсімі (кемуі) – өңір аумағына белгілі бір кезеңде келгендер саны және оның шегінен тыс кеткендер саны арасындағы айырма;

3) халықтың табиғи өсімі (кемуі) – белгілі бір кезеңге тірі туғандар саны мен өлгендер саны арасындағы айырма.

2-тарау. Халық санының көрсеткіштерін есептеу

6. Елдің және оның өңірлерінің халық саны туралы ақпараттың негізгі дереккөздері ұлттық санақтар өткізудің қорытындылары бойынша алынған деректер болып табылады.

7. Санақ аралығындағы кезеңде елдің және оның өңірлерінің халық саны табиғи (туғандар және өлгендер туралы деректер) және көші-қон (тұрақты тіркелген жері бойынша келгендер және кеткендер туралы деректер) өсімі (кемуі) есебінен өзгереді.

8. Тұрақты халықтың жалпы санын есептеу тұтастай Қазақстан Республикасы және оның өңірлері бойынша жүргізіледі. Есептеулерде әкімшілік-аумақтық қайта құрулардың нәтижесінде жекелеген өңірлердің халық санының артуы немесе қысқаруы ескеріледі.

9. Жыл басына халықтың тұрақты санын ағымдағы бағалаулар ұлттық санақты жүргізу күнінен санақ жылының 1 қаңтарына келтірілген соңғы ұлттық санақты жүргізу қорытындылары бойынша алынған деректер негізінде есептеледі, оған жыл сайын туғандар мен Қазақстан Республикасының аумағына немесе өңірлеріне тұрғылықты тұруға келгендер саны қосылады және олардан қайтыс болғандар мен Қазақстан Республикасының аумағынан немесе өңірлерінен тыс тұрғылықты тұруға кеткендер саны шегеріледі.

10. Есепті жылдың 1 қаңтарына халық саны табиғи және көші-қон өсімдерін (кемуін), сондай-ақ өткен жыл ішінде болған әкімшілік-аумақтық қайта құрулар нәтижесінде халық санының өзгеруін есепке ала отырып, өткен жылдың 1 қаңтарындағы деректерге сүйене отырып анықталады. Есептеу мынадай формула бойынша жүзеге асырылады:

P(t+1) = P(t) + B(t) – D(t) + А(t) – V(t) + T(t),

мұнда:

P(t+1) – есепті жылғы 1 қаңтарға халық саны;

P (t) – өткен жылдың басына халық саны;

B(t) – өткен жылы туғандар саны;

D(t) – өткен жылы өлгендер саны;

А(t) – өткен жылы Қазақстан Республикасының немесе оның өңірінің аумағына келгендер саны;

V(t) – өткен жылы Қазақстан Республикасының немесе оның өңірінің шегінен тыс кеткендер саны;

T(t) – шекараларының өзгеруі нәтижесінде өңір халқы санының өзгеруі. Бұл шама теңдеуде аумақ шекараларының кеңеюі немесе тарылуына байланысты қосу немесе шегерумен есепке алынады.

Өңірлер шекараларының елеулі өзгерістері кезінде демографиялық оқиғаларды (есепті кезеңнен кейін статистикалық әзірлемеге түскен) олардың туындау жылына сәйкес бөлуді ескере отырып соңғы ұлттық санақ сәтінен бастап халық санына қайта есептеу жүргізіледі.

11. Белгілі кезең үшін халықтың өсуінің немесе қысқаруының сандық көрінісін анықтау үшін халықтың табиғи, көші-қон және жалпы өсімінің (кемуінің) көрсеткіштері есептеледі.

12. Халықтың табиғи өсімі (кемуі) келесі формула бойынша есептеледі:

S_е = B – D,

мұнда:

S_е – есепті кезеңде халықтың табиғи өсімі (кемуі);

B – есепті кезеңде туғандар саны;

D – есепті кезеңде өлгендер саны.

Халықтың көші-қоны өсімі (кемуі) келесі формула бойынша есептеледі:

S_m = P-V,

мұнда:

S_m – есепті кезеңде халықтың көші-қон өсімі (кемуі);

P

– есепті кезеңде келгендер (келулер) саны;

V – есепті кезеңде кеткендер (кетулер) саны.

Халықтың жалпы өсімі (кемуі) келесі формула бойынша есептеледі:

S_{t =} S_е+ S_m,

мұнда:

S_t – есепті кезеңде халықтың жалпы өсімі (кемуі);

S_е – есепті кезеңде халықтың табиғи өсімі (кемуі);

S_m – есепті кезеңде халықтың көші-қон өсімі (кемуі).

13. Демографиялық, әлеуметтік, экономикалық есептеулерді жүргізу кезінде жылдың басына және соңына халық санынан арифметикалық орта мән ретінде есептелетін халықтың орташа жылдық санының көрсеткіші пайдаланылады:

где:

– халықтың орташа жылдық саны;

S_n

– жыл басына халық саны;

S_k – жыл соңына халық саны.

14. Халық санының өсу (кему) қарқыны уақыт кезеңі ішінде халық санының өскендігін анықтайды. Есепті кезеңнің соңына халық санын есепті кезеңнің басына халық санына бөлуден алынған бөліндіні ретінде есептеледі:

мұнда:

r

– халық санының өсу (кему) қарқыны;

P₁ – есепті кезеңнің соңына халық саны;

P

– есеп кезеңнің басына халық саны.

3-тарау. Халық құрылымының көрсеткіштерін есептеу

15. Халықты жынысы және жасы белгілері бойынша жіктеу үшін келесі көрсеткіштер: халықтың жалпы санындағы ерлер (әйелдер) үлесі, белгілі бір жастағы халық үлесінің халықтың жалпы санына, демографиялық жүктеме коэффициенттері пайдаланылады.

16. Халықтың жалпы санындағы ерлер (әйелдер) үлесі ерлер (әйелдер) санының халықтың жалпы санына қатынасы ретiнде есептеледі. Бұл көрсеткіш келесі формула бойынша есептеледі:

мұнда:

D_m(f) – халықтың жалпы санындағы ерлер (әйелдер) үлесі;

P_m(f) – ерлер (әйелдер) саны;

P_t– халықтың жалпы саны.

Осыған ұқсас есептеулер әртүрлі жас және жас топтары бойынша жүргізіледі.

17. Халықтың жас құрылымын есептеу негізінде "жасы бойынша жылжыту" әдісі (адамдардың кейбір "х" жастан келесі "х+1" жасқа өтуін білдіреді, адамдардың саны өлім-жітім салдарынан азаяды және көші-қон есебінен өзгереді) пайдаланылады. Есептеу 0-ден 99 жасқа дейін және 100 жас пен одан үлкен бір жылдық жас топтары бойынша ерлер мен әйелдерге бірдей жүргізіледі. Есептеу жылдың басына жүргізіледі және әр жасқа туған жылы сәйкес келеді.

18. Барлық халықтың санына белгілі бір жастағы халықтың үлесі "х" жастағы адамдар санының халықтың жалпы санына қатынасы ретiнде есептеледі. Бұл көрсеткіш келесі формула бойынша есептеледі:

мұнда:

D_x – барлық халықтың санына "х" жастағы халықтың үлесі;

P_x – "х" жастағы халық саны;

P_t – халықтың жалпы саны.

19. Демографиялық жүктеме коэффициенттері 16 жастан бастап 63 жасқа дейінгі (ерлер), 16 жастан бастап 58 жасқа дейінгі (әйелдер) халықтың 1000 адамына шаққандағы балалар мен зейнеткерлік жастағы адамдардың санын анықтайды. 2017 жыл үшін демографиялық жүктеме коэффициенттері келесі формула бойынша есептеледі:

мұнда:

k_d– балалар демографиялық жүктеме коэффициенті;

S_0-15 – 0 жастан 16 жасқа дейінгі халықтың жалпы саны;

S_16-62(57) – 16 жастан бастап 63 жасқа дейінгі (ерлер), 16 жастап бастап 58 жасқа дейінгі (әйелдер) халықтың жалпы саны.

мұнда:

k_s – зейнеткерлік жастағы адамдармен демографиялық жүктеме коэффициенті;

S_63(58)+ – 63 жастағы (ерлер) және 58 жастағы (әйелдер) және одан асқан жастағы халықтың жалпы саны;

S_16-62(57) – 16 жастан бастап 63 жасқа дейінгі (ерлер), 16 жастан бастап 58 жасқа дейінгі (әйелдер) халықтың жалпы саны.

мұнда:

k_t– демографиялық жүктеменің жалпы коэффициенті.

Келесі жылдары демографиялық жүктеме коэффициенттерін есептеу кезінде әйелдердің зейнеткерлік жасы "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандару туралы" Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 21 маусымдағы Заңына сәйкес ескеріледі.

20. Халықтың қартаю деңгейін сипаттау үшін халықтың қартаю индексі және Биллетер индексі есептеледі.

21. Халықтың қартаю индексі 100 балаға шаққанда егде жастағы адамдар санын сипаттайды. 65 жастан асқан халық санының 0 ден 15 жасқа дейінгі жастағы халықтың санына қатынасы ретінде есептеледі.

22. Биллетер индексі репродуктивті емес жастағы (0-14 жас, 50 жастағы және одан асқан) адамдар үлесінің репродуктивті жастағы (15-49 жас) халықтың 100 адамына шаққандағы "жүктемесін" сипаттайды. 0-14 жас пен 50 жас және одан үлкен жастағы адамдар санының 15-49 жастағы халық санына қатынасының айырмасы ретінде есептеледі. Индекстің мәні халықтың жас құрылымына байланысты. Халық санында балалар үлесі 50 жастан асқан адамдардың үлесінен көп болған кезде оң мәнді қабылдайды және 50 жастан асқан адамдардың үлесі балалар үлесіне қарағанда көп болған кезде теріс мәнді қабылдайды.

23. Өңірдегі қоныстануды сипаттау үшін халық тығыздығы көрсеткіші пайдаланылады. Халықтың тығыздығы халық санының тиісті өңірдің шаршы километрдегі алаңына бөліндісі ретінде есептеледі.