ИПС "Әділет"

В соответствии с подпунктом 19) статьи 90-6 Предпринимательского кодекса Республики Казахстан от 29 октября 2015 года ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику по выявлению монопольно высокой (низкой) цены.

2. Признать утратившими силу:

1) приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 24 ноября 2016 года № 486 "Об утверждении Методики по выявлению монопольно высокой цены" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 14552, опубликованный 12 января 2017 года в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан);

2) приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 2 апреля 2015 года № 302 "Об утверждении Методики по выявлению монопольно низкой цены" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых за № 10719, опубликованный 29 апреля 2015 года в Информационно-правовой системе "Әділет").

3. Комитету по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и прав потребителей Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством Республики Казахстан порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства национальной экономики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр
национальной экономики
Республики Казахстан

Т. Сулейменов

Утверждена
приказом Министра
национальной экономики
Республики Казахстан
от 4 мая 2018 года № 173

Методика по выявлению монопольно высокой (низкой) цены

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Методика разработана в соответствии с подпунктом 19) статьи 90-6 Предпринимательского кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и применяется антимонопольным органом, а также его территориальными подразделениями при выявлении монопольно высокой (низкой) цены, установленной субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение на товарном рынке (далее – Субъект).

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 28.03.2022 № 3 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. В настоящей Методике используются понятия, определенные Кодексом и законами Республики Казахстан, а также понятия, означающие следующее:

1) сопоставимый товарный рынок – другой товарный рынок, сопоставимый по объему продаваемого товара, составу покупателей или продавцов (поставщиков) товара, определяемому исходя из целей приобретения или продажи товара, и условиям доступа на товарный рынок;

2) товар – товар, работа, услуга, являющиеся объектом гражданского оборота;

3) территориальное подразделение антимонопольного органа – территориальное подразделение антимонопольного органа, осуществляющего руководство в сфере защиты конкуренции и ограничения монополистической деятельности.

Сноска. Пункт 2 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. В соответствии с пунктом 1 статьи 175 Кодекса под монопольно высокой ценой товара понимается цена, установленная субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение, если эта цена превышает сумму необходимых для производства и реализации такого товара расходов и прибыли и цену, которая сформировалась в условиях конкуренции на соответствующем или сопоставимом товарном рынке, в том числе установленная:

1) путем повышения ранее установленной цены товара, если при этом выполняются в совокупности следующие условия:

расходы, необходимые для производства и реализации товара, остались неизменными или их изменение несоразмерно изменению цены товара;

состав продавцов или покупателей товара остался неизменным либо изменение состава продавцов или покупателей товара является незначительным;

условия обращения товара на товарном рынке, в том числе обусловленные мерами государственного регулирования, включая налогообложение, таможенно-тарифное, тарифное и нетарифное регулирование, остались неизменными или их изменение несоразмерно изменению цены товара;

2) путем неснижения ранее установленной цены товара, если при этом выполняются в совокупности следующие условия:

расходы, необходимые для производства и реализации товара, существенно снизились;

состав продавцов или покупателей товара обусловливает возможность изменения цены товара в сторону уменьшения;

условия обращения товара на товарном рынке, в том числе обусловленные мерами государственного регулирования, включая налогообложение, таможенно-тарифное, тарифное и нетарифное регулирование, обеспечивают возможность изменения цены товара в сторону уменьшения.

Не признается монопольно высокой цена товара, установленная субъекту рынка в соответствии с законами Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным приказом Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 28.03.2022 № 3 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Под монопольно низкой ценой товара понимается цена, установленная субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение, если:

1) эта цена ниже цены, которую на этом же товарном рынке устанавливает субъект рынка, не входящий в одну группу лиц с субъектом рынка, занимающим доминирующее положение;

2) эта цена ниже суммы фактических расходов на производство и реализацию такого товара.

Цена товара не признается монопольно низкой, если она не соответствует хотя бы одному из указанных в настоящем пункте критериев. Не признается монопольно низкой цена товара, установленная субъекту рынка в соответствии с законами Республики Казахстан.

Глава 2. Выявление монопольно высокой (низкой) цены

5. С целью выявления доминирующего или монопольного положения субъекта рынка антимонопольный орган или территориальное подразделение антимонопольного органа до проведения расследования проводит анализ состояния конкуренции на товарном рынке в соответствии с подпунктом 11) статьи 90-6 Кодекса.

Сноска. Пункт 5 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

6. Антимонопольный орган или территориальное подразделение антимонопольного органа с целью выявления данных, указывающих на наличие признаков нарушений, предусмотренных подпунктом 1) статьи 174 Кодекса, выразившихся в установлении субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение, монопольно высокой цены на товар, проводит анализ динамики цен и объемов производства (реализации) товара на товарном рынке, в том числе на предмет:

1) установления Субъектом цены на товар, по которому положение Субъекта признано доминирующим, превышающей цены на такой же товар других субъектов рынка на соответствующем или сопоставимом товарном рынке;

2) превышения темпов роста цен на товар, по которому положение Субъекта признано доминирующим, по сравнению с соответствующими темпами роста цен на соответствующем или сопоставимом товарном рынке;

3) повышения цен на товар, по которому положение Субъекта признано доминирующим, путем снижения физических характеристик (например, вес единицы товара);

4) необоснованного сокращения объемов производства и (или) поставки или прекращения производства и (или) поставки товаров, на которые имеются спрос или заказы потребителей, при наличии возможности производства или поставки.

Сноска. Пункт 6 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными приказом Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 28.03.2022 № 3 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. Антимонопольный орган или территориальное подразделение антимонопольного органа с целью выявления данных, указывающих на наличие признаков нарушений, предусмотренных подпунктом 1) статьи 174 Кодекса, выразившихся в установлении субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение, монопольно низкой цены на товар, проводит анализ динамики цен и объемов производства (реализации) товара на товарном рынке, в том числе:

1) установление Субъектом цены на товар, по которому положение Субъекта признано доминирующим, ниже цены на такой же товар других субъектов рынка на соответствующем или сопоставимом товарном рынке;

2) превышение темпов снижения цен на товар, по которому положение Субъекта признано доминирующим, по сравнению с соответствующими темпами снижения цен на соответствующем или сопоставимом товарном рынке.

Сноска. Пункт 7 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8. В случае наличия данных, указывающих на наличие в действиях (бездействии) субъекта рынка признаков нарушений, предусмотренных подпунктом 1) статьи 174 Кодекса, выразившихся в установлении субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение, монопольно высокой (низкой) цены на товар, антимонопольный орган и (или) территориальное подразделение антимонопольного органа издает приказ о проведении расследования. При проведении расследования устанавливается наличие фактов, подтверждающих действия Субъекта по установлению монопольно высокой (низкой) цены.

Сноска. Пункт 8 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

9. Для выявления монопольно высокой цены антимонопольный орган сравнивает цену, установленную субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение, с ценой товара на этом же товарном рынке.

В случае, если невозможно сравнить цену на этом же товарном рынке, сравнение производится с ценой товара на сопоставимом товарном рынке, в том числе за пределами Республики Казахстан.

В случае, если невозможно определить цену, сложившуюся в условиях конкуренции на сопоставимом товарном рынке, либо сопоставимый товарный рынок, в том числе за пределами Республики Казахстан, проводится анализ расходов и прибыли субъекта рынка и определяется обоснованная цена товара.

Выявление сопоставимого товарного рынка осуществляется по критериям, предусмотренным частью первой пункта 3 статьи 175 Кодекса.

Сноска. Пункт 9 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

10. Для выявления монопольно низкой цены антимонопольный орган анализирует уровень цен на товар, которые на соответствующем товарном рынке, устанавливают субъекты рынка, не входящие с Субъектом в одну группу лиц. При анализе цен учитываются качественные параметры товара.

В случае, если цена, установленная Субъектом, выше цен, которые на этом же товарном рынке устанавливают субъекты рынка, не входящие с Субъектом в одну группу лиц, то цена Субъекта не является монопольно низкой.

В случае если цена, установленная Субъектом, ниже цен, которые на этом товарном рынке устанавливают субъекты рынка, не входящие с Субъектом в одну группу лиц, антимонопольный орган проводит анализ фактических расходов Субъекта на производство и реализацию такого товара и выясняет обстоятельства установления Субъектом низкой цены на товар, по которому положение Субъекта признано доминирующим.

Сноска. Пункт 10 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. Для принятия решения при определении монопольно высокой цены антимонопольным органом, применяется анализ:

1) финансово-хозяйственной деятельности субъекта;

2) динамики производственной и полной себестоимости товара, а также динамики цен на товар (в том числе сопоставление темпов роста (снижения) производственной и полной себестоимости с темпами роста (снижения) цены на товар);

3) динамики объемов производства (реализации) товара, с учетом производственных мощностей;

4) договоров, в результате которых прямо либо косвенно складывается цена на товар;

5) динамики разных видов цен (к примеру, средневзвешенных, для разных групп покупателей);

6) расходов периода и производственной себестоимости, в том числе сопоставление темпов роста (снижения) заработной платы административного персонала с темпами роста (снижения) заработной платы производственного персонала;

7) прибыли, полученной субъектом от товара, по которому положение субъекта признано доминирующим;

8) инвестиционной программы субъекта;

9) обязательств перед кредиторами и финансовыми организациями.

Для принятия решения при определении монопольно низкой цены антимонопольным органом применяется анализ подпунктов 1), 2), 3), 4), 5), 6) настоящего пункта.

Сноска. Пункт 11 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12. При определении монопольно высокой цены определяются необходимые расходы и прибыль, связанные с производством (реализацией) товара, с учетом:

1) материальных расходов, входящих в себестоимость, которые определяются исходя из цен, предусмотренных в подтверждающих документах (договоры, счета-фактуры) и физического объема материальных ресурсов, исходя из применяемых норм расхода сырья, материалов, топлива, энергии материальных ресурсов на выпуск единицы товара и их годовых норм;

2) расходов по оплате труда персонала, включая выплаты доплат и надбавок за условия труда, предусмотренные системой оплаты труда в соответствии с Трудовым кодексом Республики Казахстан (далее – Трудовой кодекс);

3) амортизационных отчислений, определяемых с использованием метода, предусмотренного учетной политикой субъекта;

4) расходов на выплату вознаграждения за заемные средства;

5) других расходов, непосредственно относящихся к производству (реализации) товара субъекта;

6) необходимого уровня прибыли, обеспечивающего эффективное функционирование и развитие предприятия.

При оценке необходимых затрат и прибыли Субъекта на единицу товара в случае необходимости применяется метод сравнительного анализа аналогичных затрат и прибыли других субъектов рынка на соответствующем или сопоставимом товарном рынке.

При определении монопольно низкой цены определяются фактические расходы, связанные с производством (реализацией) товара, с учетом подпунктов 1), 2), 3), 4), 5) настоящего пункта.

В случае, если Субъектом производится (реализуется) несколько видов товаров, необходимые расходы и прибыль, связанные с производством (реализацией) товара, определяются в соответствии с раздельным учетом расходов и прибыли по каждому виду товара.

В случае отсутствия у Субъекта раздельного учета расходов и прибыли, необходимые расходы, не относящиеся напрямую к производству и реализации анализируемого вида товара, определяются пропорционально доходу по каждому виду товара.

Сноска. Пункт 12 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 28.03.2022 № 3 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

13. Прибыль определяется как разница между доходом от производства (реализации) товара и обоснованными расходами, необходимыми для производства и реализации товара, и фактически уплаченными налогами.

Необходимый уровень прибыли, требуемый для развития субъекта, отражает особенности производимого (реализуемого) товара, специфику товарного рынка и условия функционирования субъекта, а также учитывает:

инвестиции в создание новых активов, расширение, обновление, реконструкция и техническое перевооружение существующих активов;

уровень рисков (сезонный характер производства или потребления, высокая зависимость от климатических факторов);

обязательства, предусмотренные в коллективных договорах, Генеральном, отраслевом и региональном соглашениях в соответствии с Трудовым кодексом;

обязательства, предусмотренные в договорах приватизации и концессии, лицензионных соглашениях, инвестиционных договорах и иных соглашениях с государственными органами Республики Казахстан, в том числе по социальной ответственности;

иные выплаты, предусмотренные законодательными актами Республики Казахстан, кроме штрафных санкций за нарушение законодательства Республики Казахстан.

14. При определении монопольно высокой цены, в случае необходимости, для дополнительного обоснования сопоставляются темпы роста цен, себестоимости (отдельных статей затрат) и уровня рентабельности товара, по которому положение Субъекта признано доминирующим, с другими субъектами рынка.

В случае, если темпы роста цен, себестоимости, прибыли и рентабельности товара, по которому положение Субъекта признано доминирующим, существенно превышают темпы роста этих показателей у других субъектов рынка, это дополнительно подтверждает возможное злоупотребление доминирующим положением в части установления монопольно высоких цен.

15. При анализе обстоятельств установления Субъектом низкой цены на производимый (реализуемый) товар учитываются следующие обстоятельства, при которых действия Субъекта не признаются злоупотреблением доминирующим или монопольным положением, выразившемся в установлении монопольно низкой цены:

1) реализация скоропортящихся товаров;

2) отсутствие возможности хранения товара;

3) сезонность производства (реализации) товара;

4) уценки товара из-за дефекта или порчи;

5) проведение рекламных и благотворительных акций, не приводящие к ограничению конкуренции;

6) проведение распродажи в связи прекращением производства (реализации) данного товара Субъектом;

7) общим снижением цен на рынке, вызванными внешними факторами.

16. Антимонопольный орган или территориальное подразделение антимонопольного органа признает монопольно высокой ценой товара цену, которая установлена в соответствии с пунктом 3 настоящей Методики.

Сноска. Пункт 16 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. Антимонопольный орган или территориальное подразделение антимонопольного органа признает монопольно низкой ценой товара цену, которая устанавливается субъектом рынка, занимающим доминирующее или монопольное положение, путем:

1) снижения ранее установленной цены товара, при котором выполняются следующие условия:

расходы, необходимые для производства и реализации товара, остались неизменными или их изменение не соответствует изменению цены товара;

условия обращения товара на товарном рынке, в том числе обусловленные мерами государственного регулирования, включая налогообложение, таможенно-тарифное регулирование, остались неизменными или их изменение несоразмерно изменению цены товара.

2) поддержания или неповышения ранее установленной цены товара, если при этом выполняются следующие условия:

расходы, необходимые для производства и реализации товара, существенно возросли;

состав продавцов или покупателей товара обусловливает возможность изменения цены товара в сторону увеличения;

условия обращения товара на товарном рынке, в том числе обусловленные мерами государственного регулирования, включая налогообложение, таможенно-тарифное регулирование, обеспечивают возможность изменения цены товара в сторону увеличения.

Сноска. Пункт 17 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

18. В случае отсутствия у субъекта рынка, занимающего доминирующее или монопольное положение на рассматриваемом товарном рынке, учета расходов по статьям затрат и прибыли в разрезе анализируемых товаров, антимонопольный орган или его территориальное подразделение, обоснованной ценой признает максимальную (минимальную) цену, которую на этом же товарном рынке либо на сопоставимом товарном рынке в условиях конкуренции устанавливает субъект рынка, не входящий в одну группу лиц с субъектом рынка, занимающим доминирующее положение, которая сформировалась в условиях конкуренции.

Сноска. Пункт 18 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

19. По результатам расследования должностное лицо (должностные лица) антимонопольного органа или территориального подразделения антимонопольного органа, уполномоченное на проведение расследования, готовит (готовят) заключение в соответствии со статьей 221 Кодекса.

Сноска. Пункт 19 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

20. В случае установления монопольно высокой (низкой) цены, антимонопольным органом определяется монопольный доход в соответствии со статьей 225 Кодекса.

Сноска. Пункт 20 - в редакции приказа Председателя Агентства по защите и развитию конкуренции РК от 19.11.2020 № 1 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Монополиялық жоғары (төмен) бағаны анықтау жөніндегі әдістемені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2018 жылғы 4 мамырдағы № 173 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 23 мамырда № 16916 болып тіркелді.

2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 90-6-бабының 19) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Монополиялық жоғары (төмен) бағаны анықтау жөніндегі әдістеме бекітілсін.

2. Мыналардың:

1) "Монополиялық жоғары бағаны анықтау жөніндегі әдістемені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2016 жылғы 24 қарашадағы № 486 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14552 болып тіркелген, 2017 жылғы 12 қаңтарда Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған);

2) "Монополиялық төмен бағаны анықтау жөніндегі әдістемені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 2 сәуірдегі № 302 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10719 болып тіркелген, 2015 жылғы 29 сәуірде "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электронды түрдегі көшірмесін ресми жариялау және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне қосу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық экономика министрі

Т. Сүлейменов

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика
министрінің
2018 жылғы 4 мамырдағы
№ 173 бұйрығымен
бекітілген

Монополиялық жоғары (төмен) бағаны анықтау жөніндегі әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Әдістеме Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 90-6-бабының 19) тармақшасына сәйкес әзірленді және монополияға қарсы орган, сондай-ақ оның аумақтық бөлімшелері тауар нарығында үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісі (бұдан әрі - Субъект) белгілеген монополиялық жоғары (төмен) баға анықталған кезде қолданады.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 28.03.2022 № 3 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Осы Әдістемеде Қазақстан Республикасының Кодексі мен заңдарында айқындалатын ұғымдар, сондай-ақ мыналарды білдіретін ұғымдар пайдаланылады:

1) салыстырмалы тауар нарығы – тауарды сатып алу немесе сату мақсаттары негізге алына отырып айқындалатын сатылатын тауар көлемі, тауарды сатып алушылар немесе сатушылар (берушілер) құрамы және тауар нарығына кіру шарттары бойынша салыстырылатын басқа тауар нарығы;

2) тауар – азаматтық айналым объектісі болып табылатын тауар, жұмыс, көрсетілетін қызмет;

3) монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі – бәсекелестікті қорғау және монополистік қызметті шектеу саласында басшылықты жүзеге асыратын монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Кодекстің 175-бабының 1-тармағына сәйкес үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісі белгілеген баға, егер бұл баға осындай тауарды өндіру және өткізу үшін қажетті шығыстар мен пайданың сомасынан және тиісті немесе салыстырмалы тауар нарығында бәсекелестік жағдайларында қалыптасқан, оның ішінде белгіленген бағадан асып кетсе, тауардың монополиялық жоғары бағасы деп түсініледі:

1) тауардың бұрын белгіленген бағасын арттыру арқылы белгіленген баға, егер бұл ретте жиынтығында мынадай шарттар орындалса:

тауарды өндіру мен өткізу үшін қажетті шығыстар өзгеріссіз қалса немесе олардың өзгеруі тауар бағасының өзгеруімен мөлшерлес болмаса;

тауарды сатушылар немесе сатып алушылар құрамы өзгеріссіз қалса не тауарды сатушылар немесе сатып алушылар құрамының өзгеруі болмашы болса;

2) тауардың бұрын белгіленген бағасын түсірмеу арқылы белгіленген баға, егер бұл ретте жиынтығында мынадай шарттар орындалса:

тауарды өндіру мен өткізу үшін қажетті шығыстар елеулі түрде төмендесе;

тауарды сатушылар немесе сатып алушылар құрамы тауардың бағасын азайту жағына қарай өзгерту мүмкіндігін туғызса;

тауардың тауар нарығындағы, оның ішінде салық салуды, кедендік-тарифтік, тарифтік және тарифтік емес реттеуді қоса алғанда, мемлекеттік реттеу шараларымен байланысты айналым жағдайлары тауардың бағасын азайту жағына қарай өзгерту мүмкіндігін қамтамасыз етсе, егер бұл баға осындай тауарды өндіру мен өткізу үшін қажетті шығыстар мен пайда сомасынан және салыстырмалы тауар нарығында бәсекелестік жағдайларында қалыптасқан бағадан асып кетсе, тауардың монополиялық жоғары бағасы болып табылады.

Нарық субъектісіне Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгіленген тауар бағасы монополиялық жоғары баға деп танылмайды.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 28.03.2022 № 3 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

4. Үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісі белгілеген баға, егер:

1) осы баға нақ сол тауар нарығында бәсекелестік жағдайында үстем жағдайға ие нарық субъектісімен бір тұлғалар тобына кірмейтін нарық субъектісі белгілейтін ең жоғары бағадан асып кетсе немесе салыстырмалы тауар нарығында бәсекелестік жағдайында қалыптасқан бағадан асып кетсе;

2) осы баға осындай тауарды өндіру және өткізу үшін қажет шығыстар мен пайда сомасынан асып кетсе, тауардың монополиялық жоғары бағасы болып табылады.

Егер тауар бағасы осы тармақта көрсетілген өлшемшарттардың ең кемінде біріне сәйкес келмесе монополиялық төмен болып танылмайды. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес нарық субъектісіне белгіленген тауардың бағасы монополиялық төмен болып танылмайды.

2-тарау. Монополиялық жоғары (төмен) бағаны анықтау

5. Нарық субъектісінің үстем немесе монополиялық жағдайын анықтау мақсатында монополияға қарсы орган немесе монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі тергеп-тексеруді жүргізгенге дейін Кодекстің 90-6-бабының 11) тармақшасына сәйкес тауар нарығындағы бәсекелестіктің жай-күйіне талдау жүргізеді.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6. Монополияға қарсы орган немесе монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінің тауарға монополиялық жоғары бағаны белгілеуінен көрінетін, Кодекстің 174-бабының 1) тармақшасында көзделген бұзушылық белгілерінің болуын көрсететін деректерді анықтау мақсатында тауар нарығындағы тауар өндіру (өткізу) бағасының және көлемдерінің серпініне, оның ішінде:

1) Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауардың бағасын Субъектінің тиісті немесе салыстырмалы тауар нарығында басқа нарық субъектілерінің сондай тауар бағасынан асатын етіп белгілеуі;

2) тиісті немесе салыстырмалы нарығында баға өсуінің тиісті қарқындарымен салыстырғанда Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауар бағасының өсу қарқынының арту;

3) физикалық сипатын (мысалы, тауар бірлігінің салмағын) төмендету арқылы Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауар бағасының көтерілу;

4) өндіру немесе беру мүмкіндігі болған кезде тұтынушылардың сұранысы немесе тапсырыстары бар тауарларды өндіру және (немесе) беру көлемін негізсіз қысқарту немесе өндіруді және (немесе) беруді тоқтату мәніне талдау жүргізеді.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 28.03.2022 № 3 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

7. Монополияға қарсы орган немесе монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінің тауарға монополиялық төмен бағаны белгілеуінен көрінетін Кодекстің 174-бабының 1) тармақшасында көзделген бұзушылық белгілерінің болуын көрсететін деректерді анықтау мақсатында тауар нарығындағы тауар өндіру (өткізу) бағасының және көлемдерінің серпініне, оның ішінде:

1) Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауардың бағасын Субъектінің тиісті немесе салыстырмалы тауар нарығында басқа нарық субъектілерінің сондай тауар бағасынан төмен етіп белгілеуіне;

2) тиісті немесе салыстырмалы тауар нарығында баға өсуінің тиісті қарқындарымен салыстырғанда Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауар бағасының төмендеу қарқынының артуына талдау жүргізеді.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8. Нарық субъектісінің іс-әрекеттерінде (әрекетсіздігінде) үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінің тауарға монополиялық жоғары (төмен) баға белгілеуінен көрінетін Кодекстің 174-бабының 1) тармақшасында көзделген бұзушылықтардың белгілері болған жағдайда, монополияға қарсы орган және (немесе) монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі тергеп-тексеру жүргізу туралы бұйрық шығарады. Тергеп-тексеру жүргізу кезінде Субъектінің монополиялық жоғары (төмен) бағаны белгілеу жөніндегі әрекеттерін растайтын фактілердің болуы анықталады.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9. Монополиялық жоғары бағаны анықтау үшін монополияға қарсы орган үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісі белгілеген бағаны нақ сол тауар нарығындағы тауардың бағасымен салыстырады.

Нақ сол тауар нарығында бағаны салыстыру мүмкін болмаған жағдайда, салыстырмалы тауар нарығындағы, оның ішінде Қазақстан Республикасының шегінен тыс жердегі салыстырмалы тауар нарығындағы тауар бағасымен салыстыру жүргізіледі.

Егер салыстырмалы тауар нарығында бәсекелестік жағдайында қалыптасқан бағаны не салыстырмалы тауар нарығын айқындау, оның ішінде Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде айқындау мүмкін болмаған жағдайда, нарық субъектісінің шығыстарына және пайдасына талдау жүргізіліп, тауардың негізделген бағасы айқындалады.

Салыстырмалы тауар нарығын айқындау Кодекстің 175-бабы 3-тармағының бірінші бөлігінде көзделген өлшемшарттар бойынша жүзеге асырылады.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Монополиялық төмен бағаны анықтау үшін монополияға қарсы орган тиісті тауар нарығында Субъектімен бір тұлғалар тобына кірмейтін нарық субъектілері белгілейтін тауар бағасының деңгейін талдайды. Бағаларды талдау кезінде тауардың сапалық параметрлері ескеріледі.

Субъект белгілеген баға нақ сол тауар нарығында Субъектімен бір тұлғалар тобына кірмейтін нарық субъектілері белгілеген бағадан жоғары болған жағдайда, онда Субъектінің бағасы монополиялық төмен болып табылмайды.

Егер Субъект белгілеген баға нақ сол тауар нарығында Субъектімен бір тұлғалар тобына кірмейтін, нарық субъектілері белгілейтін бағадан төмен болса, монополияға қарсы орган Субъектінің осындай тауарды өндіру және өткізудің нақты шығыстарына талдау жүргізеді және Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауарға Субъектінің төмен баға белгілеуінің мән-жайын анықтайды.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. Монополиялық жоғары бағаны анықтау кезінде шешім қабылдау үшін монополияға қарсы орган мыналарға:

1) субъектінің қаржылық-шаруашылық қызметін;

2) тауардың өндірістік және толық өзіндік құнының серпінін, сондай-ақ тауар бағасының серпінін (оның ішінде өндірістік және толық өзіндік өсу (төмендеу) қарқынын бағаның өсуі (төмендеуі) қарқынымен салыстыру);

3) өндірістік қуаттарды есепке ала отырып тауарды өндіру (өткізу) көлемінің серпінін;

4) нәтижесінде тауар бағасы тікелей немесе жанама қалыптастырылатын шарттарды;

5) бағалардың әртүрлі түрлерінің серпінін (мысалы, орташа өлшенген, тұтынушылардың әртүрлі топтары үшін);

6) кезең және өндірістік өзіндік құнның шығыстарын, оның ішінде әкімшілік персоналдың жалақысының өсуі (төмендеуі) қарқынын өндірістік персоналдың жалақысының өсуі (төмендеуі) қарқынымен салыстыруды;

7) субъектінің жағдайы үстем деп танылатын тауардан субъект алған пайданы;

8) субъектінің инвестициялық бағдарламасына;

9) кредиторлар мен қаржы ұйымдары алдындағы міндеттемелерін талдауды қолданады;

Монополиялық төмен бағаны анықтау кезінде шешім қабылдау үшін монополияға қарсы орган осы тармақтың 1), 2), 3), 4), 5), 6) тармақшаларын талдауды қолданады.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Монополиялық жоғары бағаны анықтау кезінде тауар өндірумен (өткізумен) байланысты қажетті шығындар мен пайда мыналар ескеріле отырып айқындалады:

1) өзіндік құнға кіретін материалдық шығыстар растайтын құжаттарда (шарттар, шот-фактуралар) көзделген бағаларды және материалдық ресурстардың физикалық көлемін негізге ала отырып, тауардың бір бірлігін шығаруға арналған шикізат, материалдар, отын, материалдық ресурстар энергиясы шығысының қолданылатын нормаларынан және жылдық нормаларынан шыға келе айқындалады;

2) еңбек жағдайлары үшін Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне (бұдан әрі – Еңбек кодексі) сәйкес еңбекақы төлеу жүйесінде көзделген қосымша ақылар мен үстемеақылар төлеуді қоса алғанда, персоналға еңбекақы төлеуге жұмсалған шығыстар;

3) субъектінің есепке алу саясатында көзделген әдісті пайдалана отырып айқындалатын амортизациялық аударымдар;

4) қарыз қаражаттары үшін сыйақы төлеуге арналған шығыстар;

5) Субъектінің тауар өндіруіне (өткізуіне) тікелей қатысты басқа да шығыстар;

6) кәсіпорынның тиімді жұмыс істеуін және дамуын қамтамасыз ететін пайда деңгейі.

Субъектінің тауардың бір бірлігіне қажетті шығындары мен пайдасын бағалау кезінде қажет болған кезде тиісті немесе салыстырмалы тауар нарығындағы басқа нарық субъектілерінің ұқсас шығындары мен пайдасын салыстырмалы талдау әдісі қолданылады.

Монополиялық төмен бағаны анықтау кезінде осы тармақтың 1), 2), 3), 4), 5) тармақшаларын ескере отырып, тауарды өндірумен (өткізумен) байланысты нақты шығыстар айқындалады.

Егер Субъект тауарлардың бірнеше түрін өндірсе (өткізсе), тауарды өндіруге (өткізуге) байланысты қажетті шығыстар мен пайда тауардың әрбір түрі бойынша шығыстар мен пайданы бөлек есепке алуға сәйкес айқындалады.

Субъектіде шығыстар мен пайданы бөлектеп есепке алу болмаған жағдайда, талданып отырған тауар түрін өндіруге және өткізуге тікелей қатысы жоқ қажетті шығыстар тауардың әрбір түрі бойынша табысқа бара-бар айқындалады.

Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 28.03.2022 № 3 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13. Пайда тауарды өндіруден (өткізуден) алынған табыс және тауарды өндіру және өткізу үшін қажетті негізделген шығыстар мен нақты төленген салықтар арасындағы айырма ретінде айқындалады.

Субъектінің дамуы үшін талап етілетін қажетті пайданың шамасы өндірілетін (өткізілетін) тауардың өзгешелігін, тауар нарығының ерекшелігін және Субъектінің жұмыс істеу шарттарын көрсетеді, сондай-ақ:

жаңа активтерді құруға, қолда бар активтерді кеңейтуге, жаңартуға, реконструкциялауға және техникалық қайта жарақтандыруға инвестицияларды;

тәуекел деңгейін (өндірудің немесе тұтынудың маусымдық сипаты, климаттық факторларға жоғары тәуелділік);

Еңбек кодексіне сәйкес ұжымдық шарттарда, Бас, салалық және өңірлік келісімдерде көзделген міндеттемелерді;

жекешелендіру және концессия шарттарында, лицензиялық келісімдерде, инвестициялық шарттарда және Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарымен, оның ішінде әлеуметтік жауапкершілік бойынша өзге де келісімдерде көзделген міндеттемелерді;

Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзғаны үшін айыппұл санкцияларынан басқа, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген өзге де төлемдерді ескереді.

14. Монополиялық жоғары бағаны анықтау кезінде қосымша негіздеме қажет болған кезде Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауар бағасының, өзіндік құнының (шығындардың жекелеген баптары) және рентабельділік деңгейінің өсу қарқыны басқа нарық субъектілерімен салыстырылады.

Айталық, егер осы бойынша Субъектінің жағдайы үстем деп танылған тауар бағасының, өзіндік құнының, пайдасы мен рентабельділіктің өсу қарқыны басқа нарық субъектілерінің осы көрсеткіштерінің өсу қарқынынан айтарлықтай асатын болса, бұл монополиялық жоғары бағаларды белгілеу бөлігінде үстем жағдайды ықтимал теріс пайдалану қосымша растайды.

15. Субъектінің өндірілетін (өткізілетін) тауарға төмен бағаны белгілеуінің мән-жайын талдау кезінде монополиялық төмен бағаны белгілеуден көрінетін, Субъектінің іс-әрекеттері үстем немесе монополиялық жағдайды теріс пайдалану деп танылмайтын мынадай мән-жайлар ескеріледі:

1) тез бұзылатын тауарларды өткізу;

2) тауарды сақтау мүмкіндігінің болмауы;

3) тауар өндірудің (өткізудің) маусымдылығы;

4) ақауы немесе бүлінуі салдарынан тауар бағасын арзандату;

5) бәсекелестікті шектеуге әкеп соқпайтын жарнамалық немесе қайырымдылық акцияларын өткізу;

6) Субъектінің осы тауарды өндіруді (өткізуді) тоқтатуына байланысты жаппай сатуды жүргізу;

7) сыртқы факторлардан туындаған нарықта бағаның жалпы төмендеуі.

16. Монополияға қарсы орган немесе монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі осы Әдістеменің 3-тармағына сәйкес белгіленген бағаны тауардың монополиялық жоғары бағасы деп таниды.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Монополияға қарсы орган немесе монополияға қарсы органның аумақтық бөлімшесі:

1) бұл ретте мынадай шарттар орындалса:

тауарды өндіру және өткізу үшін қажетті шығыстар өзгеріссіз қалса немесе оларды өзгерту тауардың бағасын өзгертуге сәйкес келмесе;

тауарды сатушылар немесе сатып алушылардың құрамы өзгеріссіз қалса немесе тауарды сатушылар немесе сатып алушылар құрамының өзгеруі елеусіз болып табылса;

салық салуды, кедендік-тарифтік реттеуді қоса алғанда, тауар нарығындағы, оның ішінде мемлекеттік реттеу шараларымен негізделген тауар айналымының жағдайлары өзгеріссіз қалса немесе оларды өзгерту тауардың бағасының өзгертуімен сәйкес келмесе, тауардың бұрын белгіленген бағасын төмендету;

2) егер бұл ретте мынадай шарттар орындалса:

тауарды өндіру және өткізу үшін қажетті шығыстар айтарлықтай өссе;

тауарды сатушылар немесе сатып алушылар құрамы тауар бағасын ұлғаю жағына өзгерту мүмкіндігіне негізделсе;

салық салуды, кедендік-тарифтік реттеуді қоса алғанда, тауар нарығындағы, оның ішінде мемлекеттік реттеу шараларымен негізделген тауар айналымының жағдайлары тауар бағасын ұлғаю жағына өзгерту мүмкіндігін қамтамасыз етсе, тауардың бұрын белгіленген бағасын ұстап тұру немесе төмендетпеу арқылы үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісі белгілейтін бағаны тауардың монополиялық төмен бағасы деп таниды.

Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18. Егер қаралатын тауар нарығында үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінде талданатын тауарлар бөлінісінде шығындар баптары мен пайданың есебі болмаған жағдайда, монополияға қарсы орган немесе оның аумақтық бөлімшесі нақ сол тауар нарығында не салыстырмалы тауар нарығында бәсекелестік жағдайында үстем жағдайға ие нарық субъектісімен бір тұлғалар тобына кірмейтін нарық субъектісі белгілейтін, бәсекелестік жағдайда қалыптасқан ең жоғары (ең төмен) бағаны негізделген баға ретінде таниды.

Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19. Тергеп-тексеру нәтижелері бойынша тергеп-тексеру жүргізуге уәкілеттік берілген монополияға қарсы орган немесе монополияға қарсы орган аумақтық бөлімшесінің лауазымды адамы (лауазымды адамдары) Кодекстің 221-бабына сәйкес қорытынды әзірлейді.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20. Монополиялық жоғары (төмен) баға белгіленген жағдайда, монополияға қарсы орган Кодекстің 225-бабына сәйкес монополиялық кірісті айқындайды.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 19.11.2020 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.