Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления"

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 апреля 2018 года № 187. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 июля 2018 года № 17242. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020.

      Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения РК от 25.12.2020 № ҚР ДСМ-331/2020 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      В соответствии с пунктом 6 статьи 144 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления".

      2. Признать утратившим силу приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 28 февраля 2015 года № 176 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10936, опубликован в информационно-правовой системе "Әділет" от 11 июня 2015 года).

      3. Комитету охраны общественного здоровья Министерства здравоохранения Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

      3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения Республики Казахстан;

      4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства здравоохранения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

      4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения Республики Казахстан Цой А.В.

      5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования.

      Министр здравоохранения
Республики Казахстан
Е. Биртанов

      "СОГЛАСОВАН"
Министр национальной экономики
Республики Казахстан
__________ Т. Сулейменов
"__" ______ 20____ года

      "СОГЛАСОВАН"
Министр энергетики
Республики Казахстан
__________ К. Бозымбаев
"___" ________ 20 ___ года

  Утверждены
приказом Министра здравоохранения
Республики Казахстан
от 23 апреля 2018 года № 187

Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления"

Глава 1. Основные положения

      1. Настоящие Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" (далее – Санитарные правила) разработаны в соответствии со статьей 144 и 145 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" (далее – Кодекс), устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления.

      2. Отходы потребления делятся на следующие виды:

      1) твердые бытовые отходы (далее – ТБО);

      2) медицинские отходы (далее – МО).

      3. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие определения:

      1) сливные станции – сооружения, предназначенные для приема и спуска в канализационную сеть жидких отходов из не канализованных районов населенного пункта;

      2) поля ассенизации, поля запахивания – специально выделенная территория за пределами населенного пункта для сбора и обезвреживания жидких отходов;

      3) планово-регулярная очистка – система мероприятий по сбору и удалению отходов с установленной кратностью;

      4) рекультивация земель – комплекс работ, направленных на восстановление нарушенных земель для определенного целевого использования, в том числе прилегающих земельных участков, полностью или частично утративших свою ценность в результате отрицательного воздействия нарушенных земель, а также на улучшение условий окружающей среды;

      5) коммунальные отходы – отходы потребления, образующиеся в населенных пунктах, в том числе в результате жизнедеятельности человека, а также отходы производства, близкие к ним по составу и характеру образования;

      6) хвостохранилище – комплекс специальных сооружений и оборудования, предназначенный для хранения или захоронения радиоактивных, токсичных и других отвальных отходов обогащения полезных ископаемых именуемых хвостами;

      7) учет отходов – система сбора и предоставления информации о количественных и качественных характеристиках отходов и способах обращения с ними;

      8) удаление отходов – операции по захоронению и уничтожению отходов;

      9) сбор отходов – деятельность, связанная с изъятием, накоплением и размещением отходов в специально отведенных местах или на объектах, включающая сортировку отходов с целью дальнейшей их утилизации или удаления;

      10) обезвреживание отходов – уменьшение или устранение опасных свойств отходов путем механической, физико-химической или биологической обработки;

      11) утилизация отходов – использование отходов в качестве вторичных материальных или энергетических ресурсов;

      12) захоронение отходов – размещение отходов в назначенном месте для хранения в течение неограниченного срока, исключающее опасное воздействие захороненных отходов на здоровье населения и окружающую среду;

      13) переработка отходов – физические, химические или биологические процессы, включая сортировку, направленные на извлечение из отходов сырья и (или) иных материалов, используемых в дальнейшем в производстве (изготовлении) товаров или иной продукции, а также на изменение свойств отходов в целях облегчения обращения с ними, уменьшения их объема или опасных свойств;

      14) размещение отходов – хранение или захоронение отходов производства и потребления;

      15) хранение отходов – складирование отходов в специально установленных местах для последующей утилизации, переработки и (или) удаления;

      16) временное хранение отходов – складирование отходов производства и потребления лицами, в результате деятельности которых они образуются, в местах временного хранения и на сроки, определенные проектной документацией (но не более шести месяцев), для их последующей передачи организациям, осуществляющим операции по утилизации, переработке, а также удалению отходов, не подлежащих переработке или утилизации.

      17) транспортировка отходов – перевозка отходов от мест их образования или хранения к местам или объектам переработки, утилизации или захоронения;

      18) класс опасности отходов – это числовая характеристика отходов, определяющая вид и степень его опасности по токсическому воздействию на здоровье человека и среду его обитания;

      19) вид отходов – совокупность отходов, имеющих общие признаки в соответствии с их происхождением, свойствами и технологией обращения, определяемые на основании классификатора отходов;

      20) обращение с отходами – виды деятельности, связанные с отходами, включая предупреждение и минимизацию образования отходов, учет и контроль, накопление отходов, а также сбор, переработку, утилизацию, обезвреживание, транспортировку, хранение (складирование), удаление отходов и иные действия связанные с ними;

      21) консервация хвостового хозяйства – временное прекращение деятельности по транспортировке хвостов и размещению их на хвостохранилище. Сооружения хвостового хозяйства и хвостохранилище изолируются, чтобы исключить негативное влияние на окружающую среду;

      22) ликвидация (захоронение) хвостового хозяйства – прекращение деятельности по транспортировке хвостов и размещению их на хвостохранилище. При этом необходимо ликвидировать все здания и сооружения хвостового хозяйства, а хвостохранилище изолировано таким образом, чтобы исключить влияние на окружающую среду;

      23) твердые бытовые отходы – коммунальные отходы в твердой форме;

      24) полигоны для твердых бытовых отходов – специальные сооружения, предназначенные для изоляции и обезвреживания твердых бытовых отходов;

      25) опасные химические вещества – вещества, обладающие свойствами, которые могут оказать непосредственное или потенциальное вредное воздействие на здоровье человека и окружающую среду;

      26) специализированные организации – субъекты, деятельность которых связана с обращением отходов;

      27) медицинские отходы – отходы, образующиеся в процессе оказания медицинских услуг и проведения медицинских манипуляций;

      28) отходы производства (производственные отходы) – остатки сырья, материалов, веществ, изделий, предметов, образовавшиеся в процессе производства продукции, выполнения работ (услуг) и утратившие полностью или частично исходные потребительские свойства.

      29) производственный объект – объект хозяйственной деятельности, связанный с производством продукции, выполнением работ и оказанием услуг, которые осуществляются с использованием процессов, оборудования и технологии, являющихся источниками воздействия на среду обитания и здоровье человека;

      30) радиоактивные отходы – радиоактивные вещества, ядерные материалы или радионуклидные источники с содержанием радионуклидов выше уровня изъятия, дальнейшее использование которых не предусматривается;

      31) санитарно-защитная зона (далее – СЗЗ) – территория, отделяющая зоны специального назначения, а также промышленные организации и другие производственные, коммунальные и складские объекты в населенном пункте от близлежащих селитебных территорий, зданий и сооружений жилищно-гражданского назначения в целях ослабления воздействия на них неблагоприятных факторов;

      32) санитарная очистка – система мероприятий, имеющих целью сбор, удаление и обезвреживание отходов, образующихся в населенном месте в результате жизнедеятельности населения;

      33) жидкие отходы – любые отходы в жидкой форме, за исключением сточных вод;

      34) сточные воды – воды, использованные на производственные или бытовые нужды и получившие при этом дополнительные примеси (загрязнения), изменившие их первоначальный состав или физические свойства. Воды, стекающие с территории населенных мест и промышленных предприятий в момент выпадения атмосферных осадков, поливки улиц или после этого, воды, образуемые при добыче полезных ископаемых, также считаются сточными;

      35) селитебная территория – часть территории населенного пункта, предназначенная для размещения жилой, общественной (общественно-деловой) и рекреационной зон, а также отдельных частей инженерной и транспортной инфраструктур, других объектов, размещение и деятельность которых не оказывает воздействия, требующего специальных санитарно-защитных зон;

      36) отходы потребления – остатки веществ, материалов, предметов, изделий, товаров (продукции или изделий), частично или полностью утративших свои первоначальные потребительские свойства для использования по прямому или косвенному назначению в результате физического или морального износа в процессах общественного или личного потребления (жизнедеятельности), использования или эксплуатации;

      37) токсичные отходы – отходы, содержащие вещества, которые в случае попадания в окружающую среду представляют или могут представить угрозу для человека в результате биоаккумулирования и (или) токсичного воздействия на биотические системы.

Глава 2. Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства

      4. Сбор и временное хранение отходов производства осуществляется физическими и юридическими лицами при эксплуатации объектов, зданий, строений, сооружений и иных объектов, в результате деятельности которых образуются отходы производства, с последующим вывозом самостоятельно или специализированными субъектами путем заключения соответствующих договоров для дальнейшего обезвреживания, захоронения, использования или утилизации.

      На производственных объектах сбор и временное хранение отходов производства проводится на специальных площадках (местах), соответствующих классу опасности отходов. Отходы по мере их накопления собирают раздельно для каждой группы отходов в соответствии с классом опасности.

      5. Размеры СЗЗ от места хранения отходов (площадка) до территории жилой застройки, объектов производственного и коммунального назначения определяются установленными требованиями санитарных правил, гигиенических нормативов согласно пункту 6 статьи 144 и статьи 145 Кодекса (далее – документы нормирования).

      6. Определение классов опасности отходов осуществляется территориальными органами ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в соответствии с Критериями определения классов опасности отходов по степени их воздействия на человека и окружающую среду, согласно приложению 1 к настоящим Санитарным правилам.

      7. Определение класса опасности отхода, вывозимого за пределы объекта, производится для каждого вида отходов в течение трех месяцев с момента его образования и подлежит пересмотру и обновлению в случае изменения технологии или при переходе на иные сырьевые ресурсы, а также в случаях, когда меняется химический состав отходов. Определению класса опасности подлежат также отходы объектов, складируемые на собственных полигонах.

      8. По степени воздействия на здоровье человека и окружающую среду отходы распределяются на следующие пять классов опасности:

      1) 1 класс – чрезвычайно опасные;

      2) 2 класс – высоко опасные;

      3) 3 класс – умеренно опасные;

      4) 4 класс – мало опасные;

      5) 5 класс – неопасные.

      9. Допускается накопление и временное хранение отходов сроком не более шести месяцев, до их передачи третьим лицам, осуществляющим работы по утилизации, переработке, а также удалению отходов, не подлежащих переработке или утилизации.

      Отходы в жидком и газообразном состоянии хранятся в герметичной таре. По мере накопления отходы удаляют с территории промобъекта или проводят их обезвреживание на производственном объекте.

      10. Допустимый объем производственных отходов на территории промышленной площадки (далее – промплощадки) определяется субъектами самостоятельно.

      11. Накопление, хранение и захоронение отходов допускается при наличии специально построенных шламо-, шлако-, хвосто-, золонакопителей и отвалов, сооружений, обеспечивающих защиту окружающей среды и населения.

      12. Отходы производства 1 класса опасности хранят в герметичной таре (стальные бочки, контейнеры). По мере наполнения, тару с отходами закрывают стальной крышкой, при необходимости заваривают электрогазосваркой и обеспечивают маркировку упаковок с опасными отходами с указанием опасных свойств.

      13. Отходы производства 2 класса опасности хранят, согласно агрегатному состоянию, в полиэтиленовых мешках, пакетах, бочках и тарах, препятствующих распространению вредных веществ (ингредиентов).

      14. Отходы производства 3 класса опасности хранят в таре, обеспечивающей локализованное хранение, позволяющей выполнять погрузочно-разгрузочные, транспортные работы и исключающей распространение вредных веществ.

      15. Отходы производства 4 класса опасности хранят открыто на промышленной площадке в виде конусообразной кучи, откуда их автопогрузчиком перегружают в автотранспорт и доставляют на место утилизации или захоронения.

      16. Твердые отходы, в том числе сыпучие отходы, хранятся в контейнерах, пластиковых, бумажных пакетах или мешках, по мере накопления их вывозят на полигоны.

      17. Площадку для временного хранения отходов располагают на территории производственного объекта с подветренной стороны. Площадку покрывают твердым и непроницаемым для токсичных отходов (веществ) материалом, обваловывают, с устройством слива и наклоном в сторону очистных сооружений. Направление поверхностного стока с площадок в общий ливнеотвод не допускается. Для поверхностного стока с площадки предусматривают специальные очистные сооружения, обеспечивающие улавливание токсичных веществ, очистку и их обезвреживание. На площадке предусматривают защиту отходов от воздействия атмосферных осадков и ветра.

      18. Обезвреживание токсичных отходов производства (1 и 2 класса опасности) осуществляют на полигонах захоронения токсичных отходов производства.

      19. Для обезвреживания отходов производства (3 и 4 класса опасности) разрешается совместная обработка части отходов производства с отходами потребления на соответствующих объектах и складирование части отходов производства на полигоне ТБО.

      20. Количество перевозимых отходов соответствует грузовому объему транспортного средства. При транспортировке отходов производства не допускается загрязнение окружающей среды в местах их закачки, перевозки, погрузки и разгрузки.

      21. Технологические процессы, связанные с погрузкой, транспортировкой и разгрузкой отходов с 1 по 3 класс опасности механизируются.

      22. Транспортное средство для перевозки полужидких (пастообразных) отходов оснащают шланговым устройством для слива.

      23. При перевозке твердых и пылевидных отходов транспортное средство обеспечивается защитной пленкой или укрывным материалом.

      24. Пылевидные отходы увлажняют на всех этапах: при загрузке, транспортировке и выгрузке.

      25. При транспортировке отходов производства 1 и 2 класса опасности не допускается присутствие третьих лиц, кроме лица, управляющего транспортным средством и персонала, который сопровождает груз.

      26. На объектах, использующих отходы в качестве сырья, обеспечиваются автоматизация и механизация технологических процессов.

      27. Захоронение промышленных отходов производится в соответствии с классом опасности вне промплощадки субъекта и территории населенных пунктов за исключением золошлакоотвалов/золоотвалов действующих теплоэлектроцентралей (далее – ТЭЦ), тепловых электрических станций (далее - ТЭС) при невозможности их размещения за пределами населенного пункта и производственной площадки.

      28. Полигоны для захоронения и складирования не утилизируемых отходов располагаются за пределами населенного пункта и производственной площадки, в том числе для вновь строящихся ТЭЦ, ТЭС.

      29. Захоронение твердых и пылевидных отходов 2 и 3 класса опасности, токсичные ингредиенты которых не растворяются в воде, осуществляют на полигонах отходов производства. Отсыпка отходов в котлованах проводится с послойным уплотнением. Наивысший уровень отходов в котлованах предусматривают ниже планировочной отметки, прилегающей к территории котлованов не менее чем на 2 метра (далее – м).

      30. При оборудовании котлованов ширина территории, прилегающей к котлованам, предусматривается не менее 8 м. Захоронение допускается при грунте с коэффициентом фильтрации не более 6-10 метров в сутки (далее – м/сут).

      31. Захоронение пылевидных отходов проводят в котлованах с учетом мероприятий, гарантирующих исключение разноса этих отходов ветром. После каждой загрузки в котлован, пылевидные отходы изолируются слоем грунта толщиной не менее 20 сантиметров (далее – см).

      32. Захоронение твердых и пастообразных отходов 2 и 3 класса опасности, содержащих токсичные, растворимые в воде вещества, осуществляют в котлованах с изоляцией дна и боковых стенок в соответствии с требованиями государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства, согласно подпункта 23-16) статьи 20 Закона Республики Казахстан от 16 июля 2001 года "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан".

      33. Засыпанный участок котлована покрывают уплотняющим слоем грунта, по которому осуществляют подвоз отходов для заполнения остальной части котлована. Подвоз отходов по уплотненному слою почвы не допускает его разрушение.

      34. При захоронении отходов 1 класса опасности, имеющих слаборастворимые токсичные вещества, принимают меры по предотвращению их миграции в грунтовые и подземные воды:

      1) обкладка стен и дна котлована глиной слоем не менее одного метра с коэффициентом фильтрации не более 10 м/сут;

      2) укладка на дне и закрепление стен котлована бетонными плитами с заливкой мест стыка битумом, гудроном или водонепроницаемыми материалами.

      35. Захоронение водорастворимых отходов 1 класса опасности проводят в котлованах в стальных контейнерах или баллонах с толщиной стенки не менее 10 миллиметров (далее – мм) с двойным контролем на герметичность до и после их заполнения, которые размещают в бетонном коробе.

      36. Допускается объединять отходы производства 4 класса с отходами потребления в местах захоронения последних или использовать в виде изолирующего материала или планировочных работ на территории полигонов.

      37. Заполненные отходами котлованы изолируются уплотненным слоем грунта толщиной 2 м, после чего покрывают водонепроницаемым покрытием из гудрона, быстротвердеющих смол, цементогудрона.

      38. Уплотнительные слои, и водонепроницаемые покрытия выступают над территорией, прилегающей к котлованам. Водонепроницаемые покрытия выходят за габариты котлована на 2-2,5 м с каждой стороны и стыковывают с покрытиями соседних котлованов. Места стыков формируют таким образом, чтобы они способствовали сбору и отводу ливневых и талых вод с поверхности котлованов на специальную выпарительную площадку.

      39. Организация работ по оборудованию изолирующего покрытия, водоотводных каналов котлованов, способам их заполнения решается в каждом конкретном случае с учетом рельефа участка и гидрогеологических условий.

      40. При обезвреживании отходов производства, подлежащих сжиганию, используют печи (инсинераторы) с режимом работы при температуре не менее 1000-1200 градусов Цельсия (далее – оС) с камерами дожига отходящих газов. Не принимается на полигон отходы производства, для которых разработаны эффективные методы извлечения тяжелых металлов и веществ, радиоактивные отходы, нефтепродукты, подлежащие регенерации.

      41. Захоронение отходов в жидком состоянии не допускается. Жидкие отходы 1-3 класса опасности, перед вывозом на полигон переводят в пастообразную консистенцию.

      42. Хвостохранилища располагают, как на территории самого рудоперерабатывающего объекта (в пределах единой промплощадки), так и на удалении от него на самостоятельной (отчужденной) территории с учетом СЗЗ.

      43. Хвостохранилище, расположенное на расстоянии свыше 5 км от населенных пунктов и транспортных путей, в местности, не пригодной для сельскохозяйственного назначения не ограждается, при условии, что мощность дозы гамма-излучения от поверхности почвы и от тела дамбы не превышает 0,3 мкЗв/час в час над естественным фоном. Вокруг хвостохранилища выставляются соответствующие предупреждающие и запрещающие надписи.

      44. Территорию отработанного хвостохранилища не допускается использовать для любых целей. На территории СЗЗ не допускается строительство жилья, детских объектов, объектов социально-культурного и бытового обслуживания, а также устройство мест для отдыха и занятия спортом.

      45. Район размещения хвостохранилища предусматривает организацию СЗЗ необходимых размеров, местоположение которого увязывают с перспективным планом развития района и хвостохранилица.

      46. Не допускается размещение хвостохранилищ в местах простирания поверхностных водоносных горизонтов, являющихся источниками водоснабжения, в непосредственной близости (менее 1000 м) от самого ближнего края крупных рек и озер, имеющих народнохозяйственное значение, а также городов с населением более 50 тысяч человек с перспективой дальнейшего развития (в соответствии с размером СЗЗ).

      47. На территории объекта, хвостохранилища размещают на расстоянии, равной половине размера его СЗЗ от производственных, административных и бытовых зданий предприятия, но не ближе 500 м.

      48. Хвостохранилища размещают:

      1) ниже мест водозабора питьевой воды и рыболовных хозяйств;

      2) на участках со слабофильтрующими грунтами (глиной, суглинками, сланцами), с залеганием грунтовых вод при их наибольшем подъеме (с учетом подъема воды при эксплуатации хвостохранилища) не менее 2 м от нижнего уровня складируемых отходов. При неблагоприятных гидрогеологических условиях на выбранной площадке предусматривают мероприятия, обеспечивающие снижение уровня грунтовых вод.

      49. Перед началом захоронения хвостохранилища проводятся мероприятия по его осушению до кондиции, позволяющей использовать технику необходимую для земляных работ.

      50. Захороненное хвостохранилище ограждается оградой высотой не менее 2 м. Ограда располагается не ближе 30 м от хвостохранилища, при условии, что за пределами ограды мощность дозы гамма-излучения от поверхности почвы и от тела дамбы не превышает 0,3 микрозиверты в час (далее - мкЗв/час) над естественным фоном.

      51. На захороненное хвостохранилище, руководителем объекта, ранее его эксплуатирующим, составляется паспорт согласно приложению 2 к настоящим Санитарным правилам, с последующей его передачей в местные исполнительные органы.

      52. Рекультивация/ликвидация, консервация специально построенных шламо-, шлако-, хвосто-, золонакопителей и отвалов и других сооружений, проводятся по проектным решениям обеспечивающих защиту окружающей среды и населения.

Глава 3. Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, обезвреживанию, транспортировке отходов потребления

Параграф 1. Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, транспортировке и обезвреживанию твердых бытовых отходов

      53. На территории населенных пунктов сбор, использование, применение, обезвреживание, транспортировка, хранение и захоронение отходов потребления осуществляют специализированные организации. В малых населенных пунктах при отсутствии специализированных организаций по сбору, вывозу и содержанию мест захоронения ТБО, организуются места с самостоятельным вывозом отходов, под контролем и обслуживанием службы местного исполнительного органа.

      54. Пищевые отходы объектов общественного питания, торговли, общеобразовательных, санаторно-курортных организаций, за исключением инфекционных стационаров, в том числе противотуберкулезных, кожно-венерологических собирают в емкости с крышками, хранят в охлаждаемом помещении или в холодильных камерах. Пищевые отходы, за исключением пищевых отходов инфекционных стационаров, в том числе противотуберкулезных, кожно-венерологических, допускаются использовать на корм скоту.

      55. В населенных пунктах (на территории домовладений, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха) выделяют специальные площадки для размещения контейнеров для сбора отходов с подъездами для транспорта. Площадку устраивают с твердым покрытием и ограждают с трех сторон на высоту, исключающей возможность распространения (разноса) отходов ветром, но не менее 1,5 м.

      56. Контейнеры для сбора ТБО оснащают крышками. В населенных пунктах контейнерную площадку размещают на расстоянии не менее 25 м от жилых и общественных зданий, детских объектов, спортивных площадок и мест отдыха населения, исключая временные поселения (вахтовые поселки, нестационарные объекты и сооружения). В районах сложившейся застройки, при отсутствии возможности соблюдения санитарных разрывов, расстояния устанавливаются комиссионно с участием местных исполнительных органов, территориальных подразделений ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения, собственников объектов и других заинтересованных лиц.

      Сноска. Пункт 56 - в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      57. Для сбора ТБО в благоустроенном жилищном фонде применяют контейнеры, в частных домовладениях допускается использовать емкости произвольной конструкции с крышками.

      58. Субъект (собственник контейнеров ТБО) размещает контейнеры с учетом проведенного расчета количества устанавливаемых контейнеров в зависимости от численности населения, пользующегося контейнерами, норм накопления отходов, сроков их хранения. Расчетный объем контейнеров соответствует фактическому накоплению отходов.

      Вывоз ТБО осуществляется своевременно. Сроки хранения отходов в контейнерах при температуре 0 оС и ниже – не более трех суток, при плюсовой температуре - не более суток.

      59. В районах многоэтажной жилой застройки проводят планово-регулярную очистку прилегающей территории к контейнерной площадке в радиусе 1,5 м от края площадки ТБО по мере необходимости.

      60. Собственник контейнеров ТБО определяет количество транспортных средств, для транспортировки отходов с учетом фактического развития застраиваемого участка и местных условий конкретного населенного пункта.

      61. Собственник транспортных средств и контейнеров ТБО организует площадку для мойки транспортных средств вне территории хозяйственной зоны. На площадке предусматривает моечное отделение с подводкой холодной воды. Транспортные потоки чистых и грязных контейнеров и прибывающих на полигон мусоровозов разделяются и не пересекаются.

      62. При отсутствии водопроводной воды мытье контейнеров при температуре наружного воздуха выше плюс 5 °С допускается осуществлять поливомоечными машинами.

      63. Сточные воды от мытья контейнеров и транспортных средств направляют на карты для испарения или используют для увлажнения ТБО.

      64. Собственник полигона ТБО, свалки устраивает при выезде с полигона (организованной свалки) дезинфицирующую бетонную ванну для обеззараживания колес мусоровозов. Длину ванны предусматривают не менее 8 м, ширину 3 м, глубину 0,3 м.

      65. По периметру всей территории полигона ТБО, свалки устраивают легкое ограждение, осушительную траншею глубиной более 2 м, или земляной вал высотой не более 2 м.

      66. При обезвреживании отходов потребления, используются печи (инсинераторы) указанные в пункте 40 настоящих Санитарных правил. Не принимается на полигон отходы потребления, для которых разработаны эффективные методы извлечения тяжелых металлов и веществ, радиоактивные отходы, нефтепродукты, подлежащие регенерации.

      66-1. В случае угрозы завоза и распространения инфекционных заболеваний, необходимо обеспечить соблюдение требований по использованию и утилизации средств индивидуальной защиты согласно приложению 5 к настоящим Санитарным правилам.

      Сноска. Санитарные правила дополнены пунктом 66-1 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, транспортировке, хранению, обезвреживанию, использованию медицинских отходов

      67. Сбор, транспортировка и хранение МО осуществляется согласно степени их опасности.

      68. МО по степени опасности подразделяются на 5 классов опасности:

      1) класс А – неопасные МО, подобные ТБО;

      2) класс Б – опасные (эпидемиологически) МО;

      3) класс В – чрезвычайно (эпидемиологически) опасные МО;

      4) класс Г – токсикологически опасные МО по составу близкие к промышленным;

      5) класс Д – радиоактивные МО.

      69. Рабочие, занятые сбором, обезвреживанием, транспортировкой, хранением и захоронением медицинских отходов проходят предварительные (при поступлении на работу) и периодические медицинские осмотры в соответствии с Перечнем вредных производственных факторов, профессий, при которых проводятся обязательные медицинские осмотры, утвержденным приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 28 февраля 2015 года № 175 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10987) (далее – Перечень) и Правил проведения обязательных медицинских осмотров, утвержденных приказом исполняющего обязанности Министра национальной экономики Республики Казахстан от 24 февраля 2015 года № 128 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10634) (далее – Правила медосмотра).

      70. На объектах здравоохранения, помещения для временного хранения МО предусматриваются в соответствии с документами нормирования.

      71. Сбор, прием и транспортировка МО осуществляются в одноразовых пакетах, емкостях, коробках безопасной утилизации (далее – КБУ), контейнерах. Контейнеры для каждого класса МО, емкости и пакеты для сбора отходов маркируются различной окраской. Конструкция контейнеров влагонепроницаемая, не допускающая возможности контакта посторонних лиц с содержимым.

      72. Лицам, осуществляющим транспортировку МО с момента погрузки на транспортное средство и до приемки их в установленном месте, необходимо соблюдать меры безопасного обращения с ними.

      73. Не допускается утрамбовывать МО руками. Не допускается осуществлять сбор, разбор МО без средств индивидуальной защиты.

      74. МО классов Б, В обезвреживаются на специальных установках по обезвреживанию: двухкамерные печи (инсинераторы) с режимом работы при температуре не менее 1000 – 1200 оС с камерами дожига отходящих газов, имеющих газоочистку или обезвреживаются альтернативными методами с предусмотрением дополнительной обработки МО (прессовка, измельчение или раздробление):

      1) автоклавирование, предусматривающее стерилизацию отходов водяным паром под давлением;

      2) микроволновая обработка;

      3) химическая обработка (нагревание до 150 градусов).

      Продукты сжигания МО и обезвреженные отходы становятся МО класса А и подлежат захоронению, как ТБО, либо используются как вторичное сырье.

      Сноска. Пункт 74 с изменением, внесенным приказом Министра здравоохранения РК от 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      75. Использованные колющие и острые предметы (иглы, перья, бритвы, ампулы) принимаются в КБУ, которые подлежат обезвреживанию без предварительного разбора.

      76. Двухкамерные печи (инсинераторы) размещаются с учетом требований документов нормирования.

      Не допускается сжигание медицинских отходов на территории объектов и населенных пунктов вне специализированных установок.

      77. Субъектом, осуществляющим обезвреживание МО, составляется документ, подтверждающий прием МО на обезвреживание с указанием класса и объема отходов.

      78. Прием медицинских отходов осуществляется в упакованном виде с ведением качественного и количественного учета в специальном журнале.

      79. Специальная установка для обезвреживания медицинских отходов размещается и эксплуатируется согласно технической документации изготовителя.

      80. На объектах обезвреживания медицинских отходов предусматривается комната для временного хранения медицинских отходов площадью не менее 12 квадратных метров (далее – м2) и оборудуется приточно-вытяжной вентиляцией, холодильным оборудованием для хранения биологических отходов при их наличии, раздельными стеллажами, транспортировочными контейнерами, весами, раковиной с подводкой горячей и холодной воды, бактерицидной лампой.

      81. В каждом помещении создаются условия для мытья, хранения и обеззараживания емкостей.

      82. Пол, стены, потолок помещений для временного хранения МО гладкие, без щелей, выполняются из материалов, устойчивых к моющим и дезинфицирующим средствам.

      83. Кроме основных помещений, выделяются помещения для персонала площадью не менее 6 м2, кладовая для уборочного инвентаря, моющих и дезинфицирующих средств площадью не менее 4 м2, моечной оборотной тары площадью не менее 4 м2.

      84. Моечная оборудуется ванной с подведением проточной холодной и горячей воды или краном с напольным спуском. Для соблюдения персоналом правил личной гигиены выделяется раковина с подведением проточной холодной и горячей воды, оснащенной средствами для мытья и сушки рук.

      85. На местах обезвреживания медицинских отходов соблюдаются следующие условия личной гигиены:

      1) работа осуществляется в специальной одежде, защитных масках, экранах, одноразовых резиновых или латексных перчатках;

      2) не допускается курение и прием пищи на рабочем месте;

      3) хранение личной и специальной одежды осуществляется раздельно в шкафах.

      86. Перевозка МО классов Б, В, Г осуществляется на транспортном средстве, оборудованном водонепроницаемым закрытым кузовом, легко подвергающимся дезинфекционной обработке согласно требованиям документов нормирования.

      87. Содержание транспортного средства, осуществляющего перевозку опасных отходов, соответствует документам нормирования.

      88. Захоронение МО класса Г осуществляется на полигонах для опасных отходов, а в случае их обезвреживания на полигонах ТБО.

      89. Органические отходы операционных (органы, ткани) от неинфекционных больных подлежат захоронению в специально отведенных местах кладбищ в соответствии с документами нормирования.

      90. Использованные люминесцентные лампы, ртутьсодержащие приборы и оборудование транспортируются и хранятся в плотно закрывающихся емкостях, предотвращающие бой во время транспортировки и хранения.

Параграф 3. Санитарно-эпидемиологические требования к дворовым установкам и выгребным ямам

      91. На территории жилых объектов и объектов, подключенных к системам централизованного водоснабжения и канализаций, не допускается строить и переоборудовать дворовые установки, выгребные ямы.

      92. На территории жилых объектов и объектов, не подключенных к системам централизованного водоснабжения и канализации, сбор жидких отходов потребления осуществляется в выгребные ямы с водонепроницаемым выгребом и наземной частью с крышкой и решеткой для отделения твердых фракций. При наличии дворовых уборных допускается устройство общего выгреба.

      93. Не канализованные санитарно-дворовые установки и общественные уборные удаляют от жилых и общественных зданий, от площадок для игр детей и отдыха населения на расстояние не менее 25 м, за исключением частных домостроений (в том числе дачных участков) – не менее 10 м, от колодцев и каптажей родников – не менее 50 м.

Глава 5. Санитарно-эпидемиологические требования к хранению и захоронению отходов

      94. Хранение и захоронение отходов осуществляется в полигонах.

      95. Размер участка для полигона захоронения ТБО устанавливается исходя из срока накопления отходов в течение 20 – 25 лет.

      96. Места для полигона предусматриваются на отдельных, свободных от застройки, проветриваемых территориях, не затапливаемых ливневыми, талыми и паводковыми водами, которые допускают выполнение инженерных решений, исключающих загрязнение населенных пунктов и зон массового отдыха людей, хозяйственного водоснабжения, минеральных источников, открытых водоемов и подземных вод.

      97. Полигон размещают с подветренной стороны от населенных пунктов с учетом ветров преобладающего направления, ниже мест водозаборов хозяйственно-питьевого водоснабжения по течению рек, ниже и за границами зон водозабора открытых водоемов, зимовальных ям, мест массового нереста и нагула рыб.

      98. Полигон размещают на участках, где подземные воды залегают на глубине более 2 м и перекрыты малопроницаемыми породами с коэффициентом фильтрации не более 10 м/сут. Дно и стенки устраивают с гидроизоляцией.

      Сноска. Пункт 98 - в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      99. Размер и озеленение СЗЗ полигонов ТБО, свалок осуществляется в соответствии с документами нормирования.

      100. Не допускается размещать полигон на резервных территориях жилищного строительства, расширения производственных объектов, рекреационных зон, в долинах рек, балках, на участках с проседаниями почвы, в местах развития карстовых процессов, на территории залегания полезных ископаемых, в зоне питания подземных источников питьевой воды.

      101. Наклон территории полигона в направлении населенных мест, производственных объектов, сельскохозяйственных угодий и водотоков не допускается.

      102. Отходы производства 4 класса опасности принимаются без ограничений и используются в качестве изолирующего материала. Данные отходы характеризуются содержанием водной вытяжке (1 литр воды на 1 килограмм отходов) токсичных веществ на уровне фильтрата из ТБО, показателем биохимической потребности в кислороде (далее – БПК) и химической потребности в кислороде (далее – ХПК) – не выше 300 миллиграмм на литр (далее – мг/л), однородной структурой с размером фракций менее 250 мм.

      103. Отходы производства 4 класса опасности, принимаемые на полигоны ТБО без ограничений и используемых в качестве изолирующего материала, приведены в перечне согласно таблице 1 приложения 3 к настоящим Санитарным правилам.

      Отходы производства 3 и 4 класса опасности, принимаемые на полигоны в ограниченном количестве и складируемых совместно (нормативы на 1000 кубических метров (далее - м3) ТБО), приведены в перечне согласно таблице 2 приложения 3 к настоящим Санитарным правилам.

      Отходы производства 3 и 4 класса опасности, принимаемых в ограниченном количестве и складируемых с соблюдением особых условий, приведены в перечне согласно приложению 4 к настоящим Санитарным правилам.

      104. Территорию полигона делят на две зоны: зона складирования ТБО и зона размещения хозяйственно-бытовых объектов.

      Зону складирования делят на отдельные участки (карты), которые поочередно заполняют отходами, согласно графику эксплуатации карт, составленного администрацией полигона.

      105. Для персонала полигонов предусматриваются помещения санитарно-бытового обслуживания работающих в соответствии с документами нормирования. Комнату приема пищи как минимум оборудуют бытовым холодильником и раковиной для мытья посуды.

      106. Работники, связанные с обращением отходов работают в специальной одежде, специальной обуви и средствах индивидуальной защиты.

      107. Персонал, занятый сбором, утилизацией твердых и жидких отходов, эксплуатацией соответствующих сооружений, проходит предварительный при поступлении на работу и периодические медицинские осмотры в соответствии с Перечнем и Правилами медосмотра.

      108. На полигоне обеспечивают контроль состава и учет поступающих отходов, распределения отходов в работающей части полигона, технологического цикла по изоляции отходов.

      109. На полигоне ТБО принимают отходы потребления и некоторые виды твердых отходов производства (3 и 4 класса опасности), а также неопасные отходы, класс которых устанавливают экспериментальными методами.

      110. Для совместного складирования ТБО принимают не взрывоопасные и не самовозгорающиеся отходы производства влажностью не более 85%. Жидкие и пастообразные отходы на полигон ТБО не принимают.

      111. На полигоне имеется список (перечень) обслуживаемых организаций с указанием отходов и их количества.

      112. Отходы производства 3 и 4 класса опасности принимают в ограниченном количестве (не более 30 % от массы ТБО) и складируют совместно с бытовыми отходами, характеризующимися содержанием в водной вытяжке токсичных веществ на уровне фильтрата из ТБО и значениями БПК 20 и ХПК 400 – 5000 мг/л кислорода.

      113. На полигоны ТБО не допускается прием отходов, представляющих эпидемиологическую опасность, без обезвреживания на специальных сооружениях.

      114. Размещение и захоронение радиоактивных отходов осуществляется в соответствии с документами нормирования.

      115. На полигоны ТБО не допускается прием биоотходов: трупов павших животных, конфискатов, остатков мясных туш.

      116. Для обеззараживания отходов на полигоне используют методы полевого компостирования в буртах, для полигонов, принимающих менее 120000 м3 ТБО в год, применяют траншейную схему складирования ТБО. Траншеи имеют глубину 3-6 м и ширину по верху 6-12 м. Траншеи устраивают перпендикулярно направлению господствующих ветров.

      117. Грунт, полученный от рытья траншей, используют для их засыпки после заполнения ТБО. Длину одной траншеи устраивают с учетом времени ее заполнения:

      1) в период температур выше 0 °С, в течение 1-2 месяцев;

      2) в период температур ниже 0 °С – на весь период промерзания грунтов.

      118. Не допускается непосредственное складирование ТБО в воду на болотистых и заливаемых паводковыми водами участках. До использования таких участков под полигон ТБО на них устраивают подсыпку инертными материалами на высоту, превышающую на 1 м максимальный уровень поверхностных или паводковых вод. При подсыпке устраивают водоупорный экран. При наличии грунтовых вод на глубине менее 1 м на поверхность наносят изолирующий слой с предварительным осушением грунта.

      119. В зеленой зоне полигона (по периметру) устраивают контрольные скважины для мониторинга влияния ТБО на грунтовые воды, одна из них выше полигона по потоку грунтовых вод, 1-2 скважины ниже полигона.

      120. При складировании ТБО на рабочей карте осуществляют промежуточную или окончательную изоляцию уплотненного слоя отходов толщиной 2 м грунтом или другим инертным материалом. На плоских полигонах изоляцию отходов проводят в летний период ежесуточно, при температуре ниже плюс 5 °С – не позднее 3 суток с момента складирования.

      121. В качестве изолирующего материала используют шлаки и/или отходы производств: известь, мел, соду, гипс, графит, асбоцемент, шифер.

      122. При разгрузке из мусоровозов и складировании ТБО устанавливают переносные сетчатые ограждения перпендикулярно направлению господствующих ветров для задержки легких фракций отходов. Не реже одного раза в смену отходы, задерживаемые переносными щитами, собирают и размещают по поверхности рабочей карты, уплотняют сверху изолирующим слоем грунта.

      123. Обводные каналы, отводящие грунтовые и поверхностные стоки в открытые водоемы, подлежат регулярной очистке от мусора.

      124. На территории полигона не допускается сжигание ТБО, а при их самовозгорании до прибытия пожарной службы проводят тушение самостоятельно персоналом полигона.

      125. Закрытие полигона осуществляют после отсыпки его на предусмотренную проектом высоту. На полигонах, срок эксплуатации которых менее 5 лет, допускается отсыпка в процессе на 10 % превышающей предусмотренную вертикальную отметку с учетом последующей усадки.

      126. Последний слой отходов перед закрытием полигона окончательно перекрывают наружным изолирующим слоем грунта.

      127. При окончательной планировке наружного изолирующего слоя устраивают скат к краям полигона для стока воды.

      128. Укрепление наружных откосов полигона проводят с начала эксплуатации полигона и по мере увеличения его высоты. Материалом для наружных откосов полигона служит грунт.

      129. Устройство верхнего изолирующего слоя полигона определяется предусмотренными условиями его использования после закрытия полигона. При использовании закрытого полигона для создания лесопаркового комплекса, горок для лыжного спорта или смотровых площадок для обозрения местности, толщину наружного изолирующего слоя предусматривают не менее 0,6 м.

      130. Для защиты от выветривания или смыва грунта с откосов полигона их озеленяют в виде террас непосредственно после укладки наружного изолирующего слоя.

      131. Не допускается использование территории рекультивируемого полигона под капитальное строительство.

      132. Отработанные карьеры, искусственно созданные полости являются сборниками загрязненных ливневых вод и стоков. С целью возвращения данной территории в состояние, пригодное для хозяйственного использования, производят ее рекультивацию.

      133. Допускается засыпка карьеров и других, искусственно созданных полостей с использованием неопасных отходов, ТБО и отходов 3 и 4 класса опасности производственного объекта. Также для захоронения допускается использовать установленные места с определением расчетной СЗЗ в соответствии с документами нормирования.

      При использовании любых видов отходов определяют их морфологический и физико-химический состав. Общее количество пищевых отходов, отходов растительного происхождения не превышает 15 %. Основание под размещение отходов отвечает требованиям установленного порядка по проектированию, эксплуатации и рекультивации полигонов для ТБО.

      134. Размер СЗЗ для рекультивируемого карьера принимают равным размеру СЗЗ не менее 100 м от самого близкого края ближайшей жилой застройки. Рекультивируемый карьер имеет ограждение и временные хозяйственно-бытовые объекты для обеспечения выполнения работ.

      135. На полигоне ТБО и полигоне захоронения отходов производства осуществляется производственный контроль в соответствии с документами нормирования.

      136. Рекультивация/ликвидация полигона ТБО после его заполнения проводится в соответствии с проектом.

      137. В случае установления загрязнения атмосферы выше ПДК на границе СЗЗ и выше ПДК в рабочей зоне принимают меры по снижению уровня загрязнения.

      138. Размеры СЗЗ и СР сливных станций устанавливаются в соответствии с документами нормирования.

      139. Участок для сливной станции располагают с подветренной стороны по отношению к жилым и общественным зданиям и сооружениям. Размеры земельного участка определяются из расчета 0,2 гектара на 1 м3.

      140. Выгрузку жидких отходов из автоцистерн с вакуумным наполнением производят через заборные рукава в приемные устройства.

      141. К жидким отходам добавляют воду из расчета 1:1, твердые примеси измельчают на мусородробильных установках и спускают в канализацию, а при их отсутствии ежедневно вывозят в места, отведенного для обезвреживания ТБО.

      142. В не канализованных населенных пунктах производят раздельный сбор твердых и жидких отходов. Жидкие отходы собирают в водонепроницаемые выгребные ямы и вывозят ассенизационным транспортом на поля ассенизации или поля запахивания.

      143. Поля ассенизации устраивают на расстоянии в соответствии с документами нормирования.

      144. Поля делят на летнюю и зимнюю территорию и на отдельные участки (карты). Жидкие отходы разливают на поле по вспаханной поверхности и запахивают на глубину 20 см. Зимние участки перепахивают с осени и заливают зимой, весной после подсыхания участок перепахивают снова.

      145. На полях ассенизации допускается посев технических культур и не допускается использовать их для посева овощеводческой культуры.

      146. Поля запахивания и ассенизации ограждают, устанавливают площадки для мойки транспорта. Помещение для рабочих обеспечивается освещением и водой.

  Приложение 1
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к сбору, использованию,
применению, обезвреживанию,
транспортировке, хранению и
захоронению отходов
производства и потребления"

Критерии определения классов опасности отходов по степени их воздействия на человека и окружающую среду

Глава 1. Общие положения

      1. Критерии определения классов опасности отходов по степени их воздействия на человека и окружающую среду (далее – Критерии) устанавливают порядок определения класса опасности отходов производства и потребления, опасности отходов новых производств и производств с недостаточно изученной технологией.

      2. Класс опасности отхода определяется расчетным и (или) экспериментальным методами.

      3. Расчетный метод применяется, если известен качественный и количественный состав отхода и в литературных источниках имеются необходимые сведения для определения показателей опасности компонентов отхода. В противном случае определение класса опасности проводится экспериментальным методом.

      4. Состав отхода определяется производителем (собственником) отхода самостоятельно или с привлечением аккредитованных в установленном порядке организаций. Ответственным за достоверность сведений о составе отхода является его производитель (собственник).

      5. Экспериментальный метод определения опасности отходов включает в себя следующие этапы:

      1) исследования по идентификации химического и минералогического составов отходов;

      2) экотоксикологические исследования оценки токсичности отходов методом биотестирования на гидробионтах;

      3) исследования оценки влияния компонентов отходов на теплокровный организм в санитарно-токсикологическом эксперименте;

      4) расчет класса опасности отходов по токсико-гигиеническим параметрам.

      6. Состав отходов определяют методами физического, физико-химического, химического анализа, биологических тестов или на основании состава первичного сырья, из которого образовались отходы, и технологических режимов, которым подвергалось это сырье. Количественный состав (относительную концентрацию каждого компонента в общей массе отходов, обозначаемую Сi) выражают в миллиграмм/килограммах (далее – мг/кг). Относительное содержание каждого компонента (Сi в %) в общей массе отхода представляет собой верхнюю границу концентрации данного компонента в общей массе отхода, то есть соответствовать термину "не более". Сумма величин для всех компонентов Сi, из которых состоят отходы, является близкой к 100 %, но не менее 95%.

Глава 2. Отбор, транспортировка и хранение проб отходов

      7. Для определения качественного, количественного состава и класса опасности отходов проводится отбор проб.

      8. Отбор, транспортировка и хранение проб отходов проводится в соответствии с требованиями настоящих Санитарных правил. При этом учитываются физико-химические свойства компонентов отходов (агрегатного состояния, однородности, дисперсности, летучести, химической активности), для исключения искажения результатов анализа.

      9. Отбор проб производится на пробных площадках, из емкостей накопителя или из источника образования отхода. На каждые 20 гектаров накопителя отходов закладывается не менее 1 пробной площадки.

      10. Точечные пробы отбираются на пробных площадках из одного или нескольких слоев или горизонтов методом конверта, по диагонали или любым другим способом с таким расчетом, чтобы в каждом случае проба представляла собой типичную часть отхода. Объединенная проба составляется путем смешивания точечных проб (не менее 5 проб), отобранных на одной площадке (из одной емкости). Масса объединенной пробы не менее 1,5 кг.

      11. Пробы отходов герметично упаковываются в емкости из химически инертного для его компонентов материала (стекло, тефлон, полиэтилен, металл) и доставляются в лабораторию для химического анализа.

      12. Отбор пробы отходов документально оформляется в виде акта отбора (сопроводительный талон). В акте регистрируются: дата отбора пробы, наименование производителя отхода, наименование отхода, количество пробных площадок (емкостей), масса объединенной пробы, фамилия, имя и отчество (далее – Ф.И.О.) (при наличии) и должность лица, проводившего пробоотбор, Ф.И.О. (при наличии) и должность лица, в чьем присутствии производился отбор пробы.

      13. На каждую пробу составляется сопроводительный талон описания отхода, вместе с которым проба вкладывается во внешний полиэтиленовый пакет для обеспечения целостности и безопасности транспортировки. В описании пробы отхода указывается технологический процесс или производство, где образуется отход, основные химические соединения, входящие в состав отхода, взрывоопасность, горючесть, специфические свойства, наименование отхода в соответствии с Классификатором отходов, утвержденного приказом Министра охраны окружающей среды Республики Казахстан от 31 мая 2007 года № 169-п (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 4775).

      14. Транспортировка твердых сыпучих минеральных отходов в воздушно-сухом виде (кроме ртутьсодержащих) осуществляется в неметаллической таре не позднее чем через месяц после их отбора.

      15. Транспортировка проб пастообразных отходов и твердых сыпучих ртутьсодержащих и органических отходов осуществляется сразу после отбора в герметичных стеклянных, полиэтиленовых или тефлоновых емкостях.

      Транспортировка полужидких отходов осуществляется не позднее чем через неделю после проведения отбора проб в стеклянных или полиэтиленовых емкостях.

      16. Пробы отходов хранятся в хорошо проветриваемом, защищенном от прямых солнечных лучей месте, вдали от источников открытого огня и обогревающих приборов и поверхностей.

Глава 3. Расчетный метод определения класса опасности отходов производства и потребления

      17. Отнесение отхода к классу опасности расчетным методом осуществляется на основании величины суммарного индекса опасности (Кs), рассчитанного по сумме показателей опасности веществ, составляющих отход (Кi). Вероятность вредного воздействия отдельных компонентов отходов определяется токсикологическими, физико-химическими, а также санитарно-эпидемиологическими показателями для каждого отдельно взятого компонента отходов. Поиск указанных параметров токсико-гигиенической безопасности проводится из официально изданных справочников.

      Приоритетный перечень параметров токсико-гигиенической безопасности и соответствующие им уровни приведен в приложении 1 к настоящим Критериям.

      18. Перечень компонентов отхода и их количественное содержание устанавливается по результатам качественного и количественного химического (минералогического) анализа или по составу исходного сырья и технологии его переработки.

      Для отходов, представленных товарами (продукцией), утратившими свои потребительские свойства, указываются сведения о компонентном составе исходного товара (продукции) согласно техническим условиям самостоятельно производителем (собственником) отходов.

      19. Максимальное число приоритетных параметров токсико-гигиенической безопасности, необходимых для определения класса опасности отхода, устанавливается равным 13 в соответствии с рекомендациями Межгосударственного стандарта ГОСТ 30774-2001 "Ресурсосбережение. Обращение с отходами. Паспорт опасности отходов. Основные требования" (далее – ГОСТ 30774-2001).

      Число параметров, которое включено в систему, может быть от 1 до 13 (в зависимости от наличия в соответствующей справочной литературе информации о параметрах для данного компонента).

      20. При наличии в источниках информации нескольких значений данного показателя опасности (например DL50 для разных видов животных) выбирается величина, соответствующая максимальной опасности, то есть наименьшее значение DL50. При отсутствии ПДК допускается использование ориентировочно безопасного уровня воздействия (далее – ОБУВ), ориентировочно допустимого количества (далее – ОДК) и других расчетных нормативов.

      21. Если информации по приоритетному перечню не найдена, используется дополнительные показатели, рекомендуемые ГОСТ 30774-2001: зона острого действия, зона хронического действия, трансформация в окружающей среде (персистентность), биоаккумуляция (поведение в пищевой цепочке), отдаленные специфические эффекты (мутагенный, тератогенный, эмбриотоксический, аллергенный, нейротоксический), БПК5, ХПК, ОДК в продуктах питания и другие, всего 30 показателей, согласно Перечню основных параметров токсико-гигиенической безопасности компонентов отхода и значения их оценочных баллов согласно приложению 2 к настоящим Критериям.

      22. При отсутствии данных по ПДК в почве для конкретного элемента, входящего в состав компонента отходов, используется величина условного нормативного показателя - среднее содержание элемента в почве.

Глава 4. Установление среднего значения относительного параметра токсико-гигиенической безопасности компонентов отходов

      23. Для оценки каждого параметра токсико-гигиенической безопасности отхода указаны четыре характеристики, которые отвечают четырем уровням токсико-гигиенической безопасности, каждому уровню токсико-гигиенической безопасности соответствует определенный балл. Соответствующий балл устанавливается для информационного обеспечения системы параметров.

      24. Значение относительного параметра токсико-гигиенической безопасности (Х) определяют делением суммы баллов по всем параметрам, по которым имеется информация, на число этих параметров. Общее число параметров в системе с учетом показателя информационного обеспечения равно n + 1 и для полной системы по приоритетному перечню будет равно 13, согласно приложению 1 к настоящим Критериям.

Глава 5. Определение стандартизованного норматива токсико-гигиенической безопасности компонентов отходов

      25. Относительный параметр токсико-гигиенической безопасности для i-го компонента отхода (Хi) связан с унифицированным относительным параметром токсико-гигиенической безопасности (Zi) соотношением:

     


      26. Зависимость между стандартизованным нормативом токсико-гигиенической безопасности i-го компонента отхода (Wi) и унифицированным относительным параметром токсико-гигиенической безопасности i-го компонента отхода (Zi) устанавливается следующей функцией:

     


Глава 6. Порядок расчета индекса токсичности компонентов и класса опасности отхода

      27. Индекс токсичности отхода рассчитывают по формуле:

     


      где: Кs - индекс токсичности отхода;

      K i - индекс токсичности i-го компонента отхода;

      n - число компонентов в отходе.

      Индекс токсичности i-го компонента отхода (Ki) рассчитывают по формуле:

     


      28. При расчете Kс соблюдается условие полного учета всех компонентов, входящих в отход, то есть:

     


      29. Величину класса опасности отхода определяют по значениям его суммарного индекса опасности (Кs), руководствуясь данными, приведенными в таблице 1 согласно приложению 3 к настоящим Критериям.

      Токсико-гигиенические и санитарно-эпидемиологические показатели и отнесение отходов к классам опасности представлены в приложении 4 к настоящим Критериям.

Глава 7. Экспериментальный метод определения класса опасности отходов производства и потребления

      30. Экспериментальная оценка степени опасности отхода базируется на принципиальных положениях методологии гигиенического нормирования химических загрязнений среды обитания человека (почва, вода, воздух и другое), а также включает методы, допущенные для целей государственного санитарно-эпидемиологического надзора.

      31. Экспериментальный метод позволяет определить класс опасности отхода как единого целого с учетом комбинированного, комплексного воздействия его компонентов и продуктов их трансформации на здоровье человека и среду его обитания.

      32. Обязательным этапом оценки опасности отхода являются исследования по идентификации его химического состава и исключение радиоактивности.

      33. Экспериментальная оценка опасности отхода проводится поэтапно по сокращенной или расширенной схеме.

      34. Сокращенная схема оценки опасности отхода включает:

      1) измерение удельной и эффективной активности радионуклидов-излучателей в отходе;

      2) оценку токсичности отхода методами биотестирования его водных экстрактов на гидробионтах в соответствии с СТ РК 17.1.4.01-95 "Охрана природы. Гидросфера. Методика определения острой токсичности воды на дафниях";

      3) оценку острой токсичности водных экстрактов отхода при пероральном введении лабораторным животным (белые мыши, белые крысы).

      35. Сокращенная схема обязательна во всех экспериментальных исследованиях. Результаты, полученные по сокращенной схеме, позволяют в относительно короткий срок оценить токсичность отхода, выявить лимитирующие пути его воздействия на окружающую среду и человека, определить направление дальнейших исследований.

      36. Расширенная схема исследования отходов проводится в зависимости от результатов предварительной оценки и включает постановку длительных модельных опытов:

      1) по оценке водно-миграционной опасности отхода;

      2) по оценке воздушно-миграционной опасности (для отходов, содержащих летучие химические вещества);

      3) по оценке влияния отходов на почвенный микробоценоз и биологическую активность почвы;

      4) по оценке уровня транслокации ингредиентов отхода в сельскохозяйственные растения (вегетационные опыты);

      5) по оценке влияния компонентов отхода на теплокровный организм в подостром или хроническом санитарно-токсикологическом эксперименте.

      37. Оценка опасности отхода по расширенной схеме обязательна:

      1) при предполагаемом использовании отхода в сельском хозяйстве;

      2) при производстве товаров народного потребления;

      3) во всех случаях, когда возможно длительное контактное, ингаляционное, пероральное или комплексное воздействие компонентов отхода на здоровье человека.

Параграф 1. Алгоритм экспериментального определения класса опасности отхода по сокращенной схеме

      38. Химический анализ отхода с идентификацией компонентов отхода проводится стандартными методами количественного химического анализа. Наряду с валовым содержанием ингредиентов, определяются водорастворимые, а также подвижные формы элементов, извлекаемые ацетат-аммонийным буфером (рН = 4,8).

      39. Действие отхода на организм теплокровных животных в остром токсикологическом эксперименте устанавливается путем определения среднесмертельной дозы (DL50) на белых мышах или белых крысах при пероральном введении нативного вещества или экстрактов отхода и его разведений (1:2, 1:5, 1:10 и более в зависимости от концентрации токсических веществ в нативном экстракте).

      Проведение острого опыта целесообразно, если концентрация нескольких компонентов отхода достигает значений, соответствующих ½ -1/10 и более от их DL50. За величину DL50 принимается разведение экстракта отхода, вызывающего 50 % гибель животных.

      40. Биотестирование проводится на гидробионтах (дафния магна, инфузории, бактерии и другое) с целью определения вредного воздействия на водные организмы. Класс опасности отхода определяется по достоверному эффекту воздействия на гидробионты водного экстракта отхода с учетом разведения, при котором этот эффект наблюдается. Классы опасности принимаются ориентировочно по уровням токсичности и кратности разбавления водной вытяжки из отхода, необходимых для снятия токсичности при его исследовании как субстрата для гидробионтов согласно таблице 2 приложения 3 к настоящим Критериям.

      41. Определение радиоактивности отходов и установление основных радионуклидов-излучателей проводится гамма-спектрометрическим методом с использованием дозиметров-радиометров. Цель исследования – исключить повышенную радиоактивность отхода и подтвердить его соответствие документам нормирования.

Параграф 2. Алгоритм экспериментального определения класса опасности отхода по расширенной схеме

      42. Изучение водно-миграционной опасности отхода проводится в расширенном эксперименте в стационарных опытах с учетом конкретных почвенно-климатических условий, специфики отхода и предполагаемого способа его утилизации. Доза внесения отхода рассчитывается по наиболее токсичному компоненту с учетом его ПДКп и предполагаемой нагрузки на почву. Показателем водно-миграционной опасности является глубина миграции компонентов отхода по профилю почвы и уровень содержания их в фильтрате. Эффект миграции определяется по кратности превышения ПДК в воде для определяемых элементов.

      Оценку миграции компонентов отхода по профилю почвы проводят по величине ориентировочного водно-миграционного показателя (далее – ОВМП), который характеризует возможное отрицательное влияние отхода на здоровье человека в результате миграции его компонентов в грунтовые и поверхностные воды. ОВМП определяется по результатам количественного химического анализа (КХА) ацетатно-аммонийного буферного (ОВМПб) и водного (ОВМПа) экстрактов, отражающих содержание в отходе подвижных и водорастворимых форм элементов.

      Алгоритм расчета данных показателей проводится согласно приложению 5 к настоящим Требованиям. Класс опасности отхода по величине ОВМП определяется согласно приложению 7 к настоящим Критериям.

      При получении разных классов опасности одного и того же отхода по указанным показателям приоритет отдается результатам, полученным по ОВМПб, который отражает не только его реальную, но и потенциальную опасность.

      43. Оценку воздушно-миграционной опасности отходов проводят при наличии в них летучих химических веществ расчетным методом. Изучение миграции ингредиентов отхода в атмосферный воздух проводится в стационарных условиях в микроклиматических камерах, обеспечивающих возможность установления различных почвенно-климатических параметров (температура, влажность, скорость движения воздуха). Уровень воздушно-миграционной опасности определяется кратностью превышения максимально-разовой ПДК в атмосферном воздухе (ПДКм.р.). Алгоритм расчета приведен согласно приложению 6 к настоящим Критериям.

      Ранжирование отходов по классам опасности и последующее отнесение результатов к уровням опасности в соответствии с Экологическим кодексом Республики Казахстан осуществляется согласно приложению 7 к настоящим Критериям.

      Если расчетом установлено, что концентрация или давление насыщенных паров веществ, создавшихся в приземном слое воздуха при температуре 50 0С, больше чем их ПДКм.р., то необходимо проведение расширенных исследований.

      44. Изучение биологической активности почвы включает оценку влияния отхода на интенсивность биохимических процессов почвы (дыхание, азотфиксацию, нитрификацию, денитрификацию и другое). Оценка опасности отхода по влиянию на биологическую активность почвы включает тестирование с культурой Azotobacter chroococcum основными группами почвенных микроорганизмов (микроскопические почвенные грибы, сапрофитные бактерии и актиномицеты) и определение окислительно-восстановительного потенциала почвы (ОВП). Действие отхода учитывают по угнетению роста тест-культур и сдвигу ОВП более 100 мВ.

      Ранжирование отхода по классам опасности и последующее отнесение результатов к уровням опасности в соответствии с Экологическим кодексом Республики Казахстан по данным показателям проводится согласно приложению 7 к настоящим Критериям.

      При получении разных классов опасности одного и того же отхода по микробиологическим показателям предпочтение отдается данным, полученным по основным группам микроорганизмов (почвенные грибы, сапрофитные бактерии, актиномицеты).

      45. Оценка опасности отхода по фитотоксическому действию проводится экспресс-методом по влиянию на проращивание семян. В качестве индикаторов токсичности используются семена сельскохозяйственных растений. Наиболее адекватными тест-растениями являются овес и ячмень. Вегетационные опыты по определению уровня транслокации ингредиентов отхода в сельскохозяйственные растения проводятся в лабораторных или натурных условиях. Об эффекте транслокации судят по накоплению компонентов отхода в растениях, выращенных на почве, содержащей исследуемые отходы.

      Фитотоксическое действие считается доказанным, если в эксперименте зафиксирован фитотоксический эффект – статистически достоверное (Р≤ 0,05) торможение роста корней проростков растений под влиянием водного экстракта отхода. Показателем фитотоксической опасности отхода является среднеэффективное разведение экстракта (ER50), вызывающее торможение роста корней на 50 %.

      Класс опасности отхода по ER50 устанавливается в соответствии с критериями, согласно приложению 7 к настоящим Критериям.

      Критерием опасности по данному показателю являются ПДК компонентов отхода для пищевых продуктов растительного происхождения и кормов, превышение которых не допускается.

      46. Подострый или хронический санитарно-токсикологический эксперимент проводится с целью установления степени проявления возможного токсического действия отхода при длительной интоксикации организма его экстрактом. Воздействие отхода на организм оценивается по статистически достоверным изменениям показателей функционального состояния организма (токсикологическим, биохимическим, гематологическим, иммунологическим и другое).

      Конечной целью подострого или хронического эксперимента является установление порогового разведения экстракта, а также разведения, обеспечивающего безопасность отхода в токсикологическом отношении. Класс опасности отхода по влиянию на теплокровный организм определяется согласно приложению 7 к настоящим Критериям.

      47. При оценке биологического действия отхода следует иметь в виду вероятность проявления отдаленных последствий влияния их на теплокровный организм. В этих случаях рекомендуется проведение специальных исследований по изучению канцерогенного, мутагенного, тератогенного, гонадотоксического, эмбриотоксического и аллергенного эффектов в соответствии с методическими указаниями по каждому виду действия. Объем исследований определяется степенью изученности отдельных компонентов отхода в отношении их способности вызывать те или иные виды отдаленных эффектов.

      48. Класс опасности отхода устанавливается по результатам комплекса проведенных исследований с учетом лимитирующего показателя вредности, за который принимается показатель, выявивший наибольшую степень опасности отхода. При этом приоритет отдается токсикологическим показателям, отражающим непосредственную угрозу отхода здоровью человека.

Глава 8. Требования к документации, представляемой для согласования класса опасности отходов производства и потребления

      49. Данные по обоснованию класса опасности (токсичности) отхода представляются для проведения санитарно-эпидемиологической экспертизы в территориальные подразделения ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      50. Для проведения санитарно-эпидемиологической экспертизы отхода заявитель представляет сведения о производителе и (или) собственнике отхода, содержащие все реквизиты и материалы, обосновывающие отнесение отхода к конкретному классу опасности с соблюдением следующих требований:

      1) наименование отхода соответствует технологическому регламенту;

      2) сведения о составе отхода (по компонентам) представляются с указанием методик его определения и их погрешностей, заверенные руководителем организации, проводившей исследования;

      3) данные по токсико-гигиеническим и химическим показателям представляют по форме, согласно приложениям 1 или 7 к настоящим Критериям;

      4) при расчетном и (или) экспериментальном методе определения класса опасности отхода представляется заключение и отчет о результатах проведенной работы, заверенные руководителем организации-исполнителя.

  Приложение 1
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени
их воздействия на человека
и окружающую среду

Перечень параметров токсико-гигиенической безопасности и соответствующие им уровни


Показатели токсико-гигиенической безопасности

Уровни токсико-гигиенической безопасности компонентов отхода

I

II

III

IV

1

ПДКn, [мг/кг]

<5

5-200

201- 10 4

>10 4

2

ПДКв (ОДУ), [мг/дм3 ]

<0,01

0,01- 0,1

0,11-1

>1

3

ПДК р.з. (ОБУВ) [мг/м 3 ]

<0,1

0,1-1

1,1-10

>10

4

ПДК с.с. (или ПДК м.р. ), (ОБУВ),

<0,01

0,01- 0,1

0,11-1

>1

5

Класс опасности в воде

1

2

3

4

6

Класс опасности в рабочей зоне

1

2

3

4

7

Класс опасности в атмосферном воздухе

1

2

3

4

8

LD 50 [мг/кг]

<15

15-150

151- 5000

>5000

9

Lg 50 [мг/м 3 ]

<500

500- 5000

5001- 50000

>50000

10

Lg [S,/ПДК] в

>5

5-2

1,9- 1,0

<1,0

11

Lg [C нас , мг/м 3 /ПДК р.з , мг/м 3 ]

>5

5-2

1,9- 1,0

<1,0

12

Канцерогенность

Доказана для чело- века

Доказана для животных

Есть вероятность для животных

Не канцеро- генность (доказано)

13

Показатель информацион- ного обеспе- чения

<0,5 (n<6)

0,5- 0,7 (n=6- 8)

0,71- 0,9 (n=9, 10)

>0,9 (n>11)

• Пример расчета стандартизованного норматива Wi для одного из компонентов отхода (меди)

Показатель

Норматив/
свойства

Баллы

Источник литературы

ПДК в почве, мг/кг/содержание в почве, мг/кг

3,0

1

НД по ПДК вредных веществ в почве

ПДК (ОДУ) в воде хоз-питьевого водоснаб., мг/л

1,0

3

Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к водоисточникам, местам водозабора для хозяйственно-питьевых целей, хозяйственно-питьевому водоснабжению и местам культурно-бытового водопользования и безопасности водных объектов", утвержденные приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 16 марта 2015 года № 209 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10774) (далее – СП № 209)

ПДК (ОБУВ) раб. зоны, мг/м3

0,5

2

Гигиенические нормативы к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, утвержденные приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 28 февраля 2015 года № 168 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11036) (далее – ГН № 168)

ПДК (ОБУВ) атм.возд., мг/м3

0,002

2

ГН № 168

Класс опасности в воде


3

СП № 209

Класс опасности в раб.зоне


2

ГН № 168

Класс опасности в атм. воздухе


2

ГН № 168

DL50, мг/кг



Измеров Н.Ф. "Параметры токсикометрии промышленных ядов при однократном воздействии",М. 77г

СL50, мг/м3



-"-

LgS/ПДК в воде

не раст

4

Краткий химический справочник

Канцерогенность

не канц

4

Канцерогенные вещества, Справочник, М., 1987

Показатель инф обеспечения

0,9

3


Относительный параметр (Хi)

2,39



Унифицированный параметр (Zi)

2,85



Логарифм норматива (W(LgWi)

2,85



Стандартизованный норматив Wi

710



Пример расчета индексов токсичности компонентов отхода и класса опасности отхода металлолома

Компоненты отхода

Содержание компонента в отходе, %

Содержание в пробе Ci, мг/кг

Относительный параметр, Xi

Унифицированный параметр, Zi

Логарифм норматива Wi (LgW i)

Стандартизированный норматив, Wi

Индекс токсичности, Ki

SiО2

0,1

1000

3,50

4,34

4,41

25800

0,03

Fe

84

840000

3,54

4,40

4,50

31600

26.58

Сu

1,7

17000

2,39

2,85

2,85

710

23,94

Pb

1.5

15000

2,27

2,69

2,69

386

38.860

Cr

0,06

600

2,58

3,11

3,11

1291

0,46

Zn

0,1

1000

2,90

3,53

3,53

3400

0,29

Со

0,01

100

2,09

2,45

2,45

284

0,35

Ni

0,02

200

1,90

2,20

2,20

158,5

1,26

Суммарный индекс токсичности Кс =(SKi)

91.77

Класс опасности

4

Уровень опасности (согласно Экологического кодекса РК)

зеленый

  Приложение 2
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени
их воздействия на человека
и окружающую среду

Перечень основных параметров токсико-гигиенической безопасности компонентов отхода и значения их оценочных баллов

п/п

Параметры токсико-гигиенической безопасности

Уровни токсико-гигиенической безопасности компонентов отхода

1

2

3

4

1

ПДК n [мг/кг почвы]

<5

5-200

201-10 4

>10 4

2

ПДК в (ОДУ) [мг/л]

<0,01

0,01-0,1

0,11-1

>1

3

ПДК рв [мг/м 3 ] (ОБУВ)

<0,1

0,1-1

1.1-10

>10

4

ПДК с.с (или ПДК м.р. ) (ОБУВ) [мг/ м 3 ]

<0,01

0,01-0,1

0,11-1

>1

5

Класс опасности в воде

1

2

3

4

6

Класс опасности в рабочей зоне

1

2

3

4

7

Класс опасности в атмосферном воздухе

1

2

3

4

8

LD 50 [мг/кг]

<15

15-150

151-5000

>5000

9

LC 50 [мг/м 3 ]

<500

500-5000

5001-50000

>50000

10

Lg [S,мг/дм 3 /ПДК в, мг/дм 3

>5

5-2

1,9-1,0

<1.0

11

Lg [C нас , мг/м 3 /ПДК р.з, мг/м 3 ]

>5

5-2

1,9-1,0

<1.0

12

Канцерогенность

Канцерогенность доказана для человека

Канцерогенность доказана для животных

Есть вероятность канцерогенности для животных

Неканцерогенность (доказано)

13

LgК ow

>4

4-2

1,9- 0,0

<0,0

14

Lg [C нас, мг/м 3 /ПДК c.с.(м.р.) , мг/м 3 ]

>7

7-3,8

3,7- 1,6

<1,6

15

LD 50 skin, мг/кг

<100

101-500

501- 2500

>2500

16

w LC 50 [мг/л/96ч]

<1

1-5

6-100

>100

Балл

1

2

3

4

17

LC 50 -"- (дафнии)

<10

10-100

101- 1000

>1000

18

КВИО

>300

300-30

31-3

<3

19

Зона острого действия

<6

6-18

19-54

>54

20

Зона хронического действия

>10

10-5

6-2,5

<2,5

21

БПК5 БД = ---- ХПК

<0,1

0,1-0,6

0,7- 0,9

>0,9

22

ПДК пп в продуктах питания [мг/кг]

<0,01

0,01-1,0

1,1-10

>10

23

Персистентность: трансформация в окружающей среде

Образование более токсичных продуктов, в т.ч. обладающихотдаленными эффектами или новыми свойствами

Образование продуктов с более выраженным влиянием других критериев вредности

Образование продуктов, токсичность которых близка к токсичности исходного вещества

Образование менее токсичных продуктов

24

Биоаккумуляция - поведение в пищевой цепочке

Выраженное накопление о всех звеньях

Накопление в нескольких звеньях

Накопление в одном из звеньев

Нет накопления


Отдаленные, специфические эффекты

Обна- ружены мута- генные и другие свойства

Сущест- вует возмож- ность проявле- ния указанных свойств для человека

Существует возможность проявления указанных свойств для животных

Отсутствуют (доказано)

25

- мутагенный

-"-

-"-

-"-

-"-

26

- тератоген ный

-"-

-"-

-"-

-"-

27

- эмбриотоксичный

-"-

-"-

-"-

-"-

28

- аллергенный

-"-

-"-

-"-

-"-

29

- нейротоксичный

-"-

-"-

-"-

-"-

30

Показатель информационной обеспеченности - n/N

<0,5
(n<6)

0,5-0,7
(n=6-8)

0,71-0,9
(n=9,10)

>0,9
(n>11)

Балл

1

2

3

4

  Приложение 3
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени
их воздействия на человека
и окружающую среду

Класс опасности отходов в зависимости от Кc и ранжирование на уровни опасности отходов (в соответствии с Экологическим кодексом РК)

  Таблица 1

Класс опасности

1

2

3

4

5 (не опасные)

Уровень опасности

Красный

Янтарный

Зеленый

Неопасный

Суммарный индекс токсичности Кc

Более 10000

10000-1000

999- 100

99-10

Менее 10

Класс опасности, уровень токсичности и кратность разбавления водной вытяжки из отхода при его исследовании как субстрата для гидробионтов

  Таблица 2

Класс опасности

Уровень токсичности

Кратность разбавления

1

очень высокий

>10000

2

высокий

>1000-10000

3

средний

>100-999

4

умеренный

>10-99

5

низкий

<9

  Приложение 4
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени
их воздействия на человека
и окружающую среду

Токсико-гигиенические и санитарно-эпидемиологические показатели и критерии отнесения отходов к классам опасности

N п/п

Показатели опасности

Классы опасности

1

2

3

4

5

Чрезвычайно опасные

Высоко опасные

Умеренно опасные

Малоопасные

Неопасные

1

Разведение экстракта, действующее на гидробионты

>10000

1000- 10000

100- 999

10-99

0-9

2

Разведение экстракта, вызывающее токсический эффект на уровне DL 50

>1000

1000- 100

10-99

1-9

0-0.9

3

Разведения, вызывающие статистически достоверные изменения у животных в подостром эксперименте

>1000

100- 1000

10-99

1-9

0-0.9

4

Разведения, вызывающие статистически достоверные изменения у животных в хроническом эксперименте

>10000





  Приложение 5
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени
их воздействия на человека
и окружающую среду

Расчет ориентировочного водно-миграционного показателя

      Расчет величины ориентировочного водно-миграционного показателя проводится по результатам химического анализа буферного экстракта отхода (ОВМПб) и водного экстракта (ОВМПв) по формулам (1) и (2):

     


      Где Ci,б и Сi в – фактические концентрации i-того компонента в буферном и водном экстрактах соответственно, мг/л;

      ПДКi в - предельно допустимая концентрация содержания данного компонента в воде водоемов, мг/л; SUM – сумма.

  Приложение 6
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени
их воздействия на человека
и окружающую среду

Расчет концентрации летучих компонентов отхода в воздухе

      Если известно давление насыщенных паров при температуре 20 0С, то максимально возможную концентрацию вещества при этих условиях можно рассчитать по следующей формуле (3). Если давление насыщенных паров устанавливается при других температурах, то расчет проводится по формуле (4):

     


      где, С - максимально возможная концентрация вещества в воздухе, мг/м3;

      М – молекулярная масса вещества;

      Р – давление насыщенных паров при 200С в мм/рт.ст.;

      Т – абсолютная температура в градусах Кельвина, при которой производилось определение давления насыщенных паров.

  Приложение 7
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени
их воздействия на человека
и окружающую среду

Токсико-гигиенические показатели и критерии отнесения отходов к классам опасности

№ п/п

Показатели опасности

Классы опасности

I

II

III

IV

V

Чрезвычайно
опасные

Высоко опасные

Умеренно опасные

Малоопасные

Неопасные

1.

ОВМПб

> 1000

> 100 - 999

>10 -99

>5-9

> 1-4

2.

ОВМПв

> 100

> 50 - 99

> 10 - 49

> 5-9

> 1-4

3.

Водно-миграционный (превышение ПДКв веществ, определяемых в фильтрате)

> 30

>10 - 29

> 5 - 9

> 3 - 4

> 1-2

4.

Воздушно-миграционный (превышение ПДКм.р.)

> 30

>10 - 29

> 5 - 9

> 3 - 4

> 1-2

5.

Азотобактер (% подавления)

> 90

> 75 - 89

> 50 - 74

> 25 - 49

>1-24

6.

Процессы биологической активности почвы (% подавления)

> 75

> 74 - 50

> 49 - 25

> 5 - 24

> 1-4

7.

Окислительно-восстановительный потенциал почвы (сдвиг ОВП,мВ)

> 250

> 200 - 249

> 150 - 199

> 15 - 149

> 1-14

8.

Фитотоксичность (ER50)

> 100

> 10 - 99

> 1 - 9

> 0,11 – 0,9

> 0.01- 0,1

9.

Иммунологические (% сенсибилизации животных)

> 61

> 41 - 60

> 21 - 40

> 10 - 20

< 9

10.

Мутагенная активность (кратность превышения опыт/контроль)

> 15

> 11 - 15

> 4 - 10

> 2 - 3

< 2

11.

Морфологические изменения (% к контролю)

>46

31 - 45

21 - 30

10 - 20

< 10

      Сокращения используемые в Критериях:

      1) ПДКпп – предельно-допустимая концентрация химического вещества в почве (мг/кг);

      2) ПДКв - предельно-допустимая концентрация химического вещества в воде хозяйственно-питьевого назначения (мг/дм3);

      3) ПДК р.з. – предельно-допустимая концентрация химического вещества в воздухе рабочей зоны (мг/м3);

      4) ПДКСС или ПДК м.р. – предельно-допустимая концентрация химического вещества в атмосферном воздухе, или максимально разовая ПДК в атмосферном воздухе (мг/м3);

      5) ОБУВ – ориентировочный безопасный уровень воздействия – временный норматив химического вещества в воздухе, используемый до разработки ПДК на данное вещество (мг/м3);

      6) ОДУ – ориентировочный допустимый уровень содержания вещества в воде водоемов хозяйственно-питьевого и культурно-бытового назначения (мг/л);

      7) ЛД50 или DL50 – среднесмертельная доза химического вещества (dosis letalis) при его пероральном введении лабораторным животным (мг/кг);

      8) ЛК50 или СL50 – среднесмертельная концентрация паров или аэрозоля химического вещества в воздухе для лабораторных животных (мг/м3);

      9) ЕС50, ЕС16 ЕС84 - эффективная концентрация химического вещества в воде, вызывающая летальный эффект у гидробионтов и других низших организмов (люминесцирующие бактерии, сперма крупного рогатого быка);

      10) Ki – индекс опасности компонента отхода;

      11) Кs – суммарный индекс опасности всех компонентов отхода;

      12) С1 – количественное содержание компонента в отходе;

      13) S1 - коэффициент растворимости отхода в воде;

      14) F - летучесть химического соединения, определяемая из давления насыщенного пара;

      15) Xi - относительный параметр токсико-гигиенической безопасности отхода.

      16) Zi – унифицированный относительный параметр токсико-гигиенической безопасности отхода.

      17) Wi – стандартизованный норматив токсико-гигиенической безопасности отхода.

      18) нераст. – компонент отхода не растворяется в воде.

      19) канцер., неканц. – вещество обладает или не обладает канцерогенными свойствами.

      20) Lg S/ПДК в воде – отношение логарифма растворимости компонента отхода к его ПДК в воде.

      21) LgСнас/ПДКр.з.,мг/м3 – отношение логарифма насыщающей концентрации паров химического вещества к его ПДК в воздухе рабочей зоны.

      22) Снас., мг/м3 – насыщающая концентрация паров вещества в воздухе при 200С и нормальном давлении.

      23) КВИО – коэффициент возможности ингаляционного отравления – отношение концентрации насыщения паров вещества в воздухе (Снас.) к СL50 для лабораторных животных в унифицированных условиях.

      24) ОВМП – ориентировочный водно-миграционный показатель.

      25) ОВП – окислительно-восстановительный потенциал почвы - среднеэффективное разведение экстракта отхода, вызывающее торможение роста корней проростков семян на 50%.

      26) Кс = (SKi) - суммарный индекс токсичности.

  Приложение 8
к Критериям определения классов
опасности отходов по степени их
воздействия на человека
и окружающую среду

                        Сопроводительный талон на отобранную пробу отхода

      Регистрационный номер пробы
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Наименование объекта, на котором произведен отбор пробы ____________________________
________________________________________________________________________________
Дата, время, место отбора и масса пробы ____________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

      Характеристика отхода (технологический процесс, при котором отход образуется, агрегатное состояние (твердый, жидкий, пастообразный), ориентировочный состав, наименование отхода в соответствии с классификатором:
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Специфические свойства отхода (горючесть, взрывоопасность, летучесть)
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Общее количество отхода, от которого проводится отбор пробы (тонны
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Условия хранения
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Вид упаковки
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Лицо, проводившее отбор пробы
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Представитель объекта, на котором образовался отход
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

  Приложение 2
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к сбору, использованию,
применению, обезвреживанию,
транспортировке, хранению и
захоронению отходов производства
и потребления"

Паспорт захоронения шламо-, шлако-, хвостохранилища, золонакопителей и отвалов

Наименование: ____________________________________________________________

Мероприятия

Данные

Примечание

1.

Время окончания захоронения



2.

Краткое описание мероприятий по захоронению



3.

Организация, выполнявшая проект



4.

Субъект, осуществивший захоронение



5.

Организация, принявшая захороненный объект под наблюдение



6.

Данные санитарно-дозиметрического контроля



7.

Ограничения, наложенные на захороненный объект и прилегающую территорию



8.

Передано МИО



      Передал:______________ ФИО (при наличии)

      Получил: _____________ ФИО (при наличии)

  Приложение 3
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к сбору, использованию,
применению, обезвреживанию,
транспортировке, хранению и
захоронению отходов производства
и потребления"
Таблица 1

Перечень отходов производства 4 класса опасности принимаемых на полигоны твердых бытовых отходов без ограничений и используемых в качестве изолирующего материала

№п/п

Вид отхода

1

Алюмосиликатный шлам СБ-Г-43-6

2

Асбестоцементный лом

3

Асбестовая крошка

4

Бентонита отходы

5

Графит отработанный производства карбида кальция

6

Гипсосодержащие отходы производства витамина В-6

7

Известь-кипелка, известняк, шламы после гашения

8

Мела химически осажденного твердые отходы

9

Окись алюминия в виде отработанных брикетов

10

Окись кремния (при производстве ПВХ и А1С13)

11

Паратита-отходы

12

Плав солей сульфата натрия

13

Селикагель (из адсорберов осушки нетоксичных газов)

14

Селикагеля производства шлам с фильтр-прессов

15

Соды гранулированный шлам

16

Содово-цементного производства отходы дистилляции в виде CaSО4

17

Формовочные стержневые смеси, не содержащие тяжелых металлов

18

Химводоочистки и умягчения воды шламы

19

Хлорид-натриевые осадки сточных вод

20

Хлорная известь нестандартная

21

Шиферного производства твердые отходы

22

Шлаки ТЭЦ, котельных, работающих на угле, торфе, сланцах или бытовых отходах

23

Шлифовальные материалы

24

Строительные отходы: строительный грунт, отходы бетона, раствора, ПГС, бой кирпича, отходы керамических изделий, самана, глины и т.п.*

      *- данный пункт действует до 01.01.2019г. 

  Таблица 2

Перечень отходов производства 3 и 4 класса опасности принимаемых на полигоны в ограниченном количестве и складируемых совместно с твердыми бытовыми отходами (нормативы на 1000 м3 твердых бытовых отходов)

№ п/п

Вид отхода

Предельное количество отходов производства тонн на 1000 м3 твердых бытовых отходов

1

2

3

1

Кубовые остатки производства уксусного ангидрида

3

2

Резита отходы (отвержденная формальдегидная смола)

3

3

Твердые отходы производства вспенивающихся полистирольных пластиков

10

Отходы при производстве электроизоляционных материалов:

1

Гетинакс электротехнический листовой Ш-8,0

10

2

Липкая лента ЛСНПЛ - 0,17

3

3

Полиэтиленовая трубка ПНП

10

4

Стеклолакоткань ЛСЭ - 0,15

3

5

Стеклянная ткань Э2-62

3

6

Текстолит электротехнический листовой Б-16,0

10

7

Фенопласт 03-010-02

10

Твердые отходы суспензионного, эмульсионного производства:

1

Сополимеры стирола с акрилонитрилом или метилметакрилатом

3

2

Полистирольных пластиков

3

3

Акрилонитрилбутадиенстирольных пластиков

10

4

Полистиролов

3

  Приложение 4
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к сбору, использованию,
применению, обезвреживанию,
транспортировке, хранению и
захоронению отходов производства
и потребления"

Перечень отходов производства 3 – 4 класса опасности принимаемых в ограниченном количестве и складируемых с соблюдением особых условий

№ п/п

Вид отходов

Предельное количество отходов производства (тонн на 1000 м3 твердых бытовых отходов)

Особые условия складирования на полигоне или подготовки на производственных объектах

1

2

3

4

1

Активированный уголь производство витамина В-6

3

Укладка слоем не более 0,2 м

2

Ацетобутилатцеллюлозы отходы

3

Прессование в кипы размером не более 0,3 х 0,3 х 0,3 м в увлажненном состоянии

3

Древесные и опилочностружечные отходы

10

Не должны содержать опилки, идущие на посыпание полов в производственных помещениях

4

Лоскут хромовый

3

Укладка слоем до 0,2 м

5

Невозвратная деревянная и бумажная тара

10

Не включает промасленную бумагу

6

Обрезь кожезаменителей

3

Укладка слоем не более 0,2 м

7

Отбельная земля

3

Укладка слоем 0,2 м

8

Фаолитовая пыль

3

Затаривание в мешки в увлажненном состоянии

  Приложение 10
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические требования
к сбору, использованию,
применению, обезвреживанию,
транспортировке, хранению и
захоронению отходов
производства и потребления"

Санитарно-эпидемиологические требования по использованию и утилизации средств индивидуальной защиты

      Сноска. Санитарные правила дополнены приложением 5 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Санитарно-эпидемиологические требования к ношению защитных масок

      1. Обязательное ношение защитных масок для населения показано:

      всем лицам при нахождении в закрытых помещениях (аптека, магазин, офис, медицинская организация, организация в сфере обслуживания населения и другое), а также в транспорте;

      здоровым лицам при оказании помощи человеку с подозрением на COVID-19;

      лицам, у которых появились симптомы заболевания, сходные с коронавирусной инфекцией (повышение температуры тела, кашель, чихание).

      2. Как правильно использовать медицинскую маску:

      1) одноразовые медицинские маски используют однократно;

      2) надевать медицинскую маску следует так, чтобы она закрывала рот, нос и подбородок. При этом она плотно фиксируется. При наличии завязок на медицинской маске их следует крепко завязать. Если одна из сторон медицинской маски имеет цвет, то ее надевают белой стороной к лицу;

      3) при наличии специальных складок на медицинской маске их надо развернуть, а при наличии вшитой гибкой пластины в области носа, ее следует плотно пригнуть по спинке носа для обеспечения более полного прилегания к лицу;

      4) при использовании медицинской маски прикосновение к фильтрующей поверхности руками не осуществляется. В случае прикосновения к медицинской маске руки (провести обработку рук кожными антисептиками) моются;

      5) в медицинских организациях и лицам, находящимся на домашнем карантине менять медицинскую маску следует не реже 1 раза в 2 часа;

      6) если медицинская маска стала влажной или загрязнилась, наденьте новую чистую и сухую медицинскую маску. Не используйте повторно одноразовые медицинские маски;

      7) не прикасаться к медицинской маске во время использования. Снимать маску надо за резинки (завязки), не прикасаясь к фильтрующей поверхности. После того, как вы сняли медицинскую маску не прикасайтесь к лицу и сразу же вымойте руки. Это поможет избежать контакта с вирусом, даже если вы случайно коснулись поверхности медицинской маски.

Глава 2. Как утилизировать одноразовые средства индивидуальной защиты

      3. Выбор средств индивидуальной защиты (далее – СИЗ) в контексте инфекции COVID-19, в зависимости от условий, персонала и вида деятельности, алгоритм использования СИЗ при COVID-19.

      4. В карантинных центрах, провизорных и инфекционных стационарах, где находятся больные COVID-19, больные с симптомами, не исключающими заболевания COVID-19 и лица, контактировавшие с больными COVID-19, использованные СИЗ подлежат обеззараживанию и удалению, как отходы класса "В" (чрезвычайно эпидемиологически опасные медицинские отходы).

      5. В организациях здравоохранения, за исключением карантинных центров, провизорных и инфекционных стационаров, использованные СИЗ подлежат удалению, как отходы класса "Б" (эпидемиологически опасные медицинские отходы). Во всех медицинских организациях при выявлении пациента с подозрением или подтвержденным с COVID-19 использованные СИЗ подлежат обеззараживанию и удалению, как отходы класса "В" (чрезвычайно эпидемиологически опасные медицинские отходы). В этих целях во всех отделениях предусматривается достаточное количество пакетов и КБСУ классов "Б", так и класса "В".

      6. Пакеты с использованными СИЗ вывозятся и утилизируются специализированными предприятиями как отходы класса "Б" (эпидемиологически опасные медицинские отходы).

      7. В организациях и объектах, сотрудники которых задействованы в проведении санитарно-профилактических и санитарно-противоэпидемических мероприятий (по патрулированию улиц, дезинфекции помещений и общественных мест), в том числе сотрудники полиции, волонтеры, выделяется специальное место для временного хранения пакетов для сбора использованных СИЗ.

      8. С привлекаемым персоналом проводится инструктаж по безопасному использованию СИЗ, ознакомление с местом временного хранения пакетов для сбора использованных СИЗ.

      9. В домашних условиях использованные медицинские маски (в том числе салфетки использованные при чихании и кашле) следует сложить в отдельный пакет, плотно и герметично закрыть его и только после этого выбросить в мусорное ведро.

      Медицинские маски, используемые населением, относятся к медицинским отходам класса "А" (неопасные медицинские отходы, подобные ТБО) и вывозятся на полигоны.

      10. Транспортировку, обезвреживание и утилизацию опасных медицинских отходов классов "Б" и "В" осуществляют специализированные организации в соответствии с действующим законодательством в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

"Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 23 сәуірдегі № 187 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 27 шілдеде № 17242 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығымен.

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 25.12.2020 № ҚР ДСМ-331/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2009 жылғы 18 қыркүйектегі "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 144-бабының 6-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.

      2. "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 176 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10936 болып тіркелген, 2015 жылғы 11 маусымда "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) бұйрығының күші жойылды деп танылсын.

      3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Қоғамдық денсаулық сақтау комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі көшірмелерін қағаз және электрондық түрде ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне қосу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

      3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

      4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі А. В. Цойға жүктелсін.

      5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау министрі
Е. Біртанов

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Ұлттық экономика министрі

      ___________________ Т. Сүлейменов

      20___ жылғы " " ____________

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Энергетика министрі

      ___________________ Қ. Бозымбаев

      20___ жылғы " " ____________

  Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2018 жылғы 23 сәуірдегі
№ 187 бұйрығымен
бекітілген

"Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

1-тарау. Негізгі ережелер

      1. Осы "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 144 және 145-баптарына сәйкес әзірленген, өндірістік объектілердегі өндіріс және тұтыну қалдықтарын, қатты тұрмыстық және медициналық қалдықтарды жинауға, пайдалануға, қолдануға, жинақтауға, олармен жұмыс істеуге, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.

      2. Тұтыну қалдықтары келесідей бөлінеді:

      1) тұрмыстық қатты қалдықтар (бұдан әрі – ТҚҚ);

      2) медициналық қалдықтар (бұдан әрі – МО).

      3. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай анықтамалар пайдаланылды:

      1) ағызу станциялары – елді мекендердің кәріз тартылмаған аудандарынан сұйық қалдықтарды кәріз желілеріне қабылдауға және ағызуға арналған құрылыстар;

      2) ассенизациялау алқабы, жер жырту алқабы – елді мекеннің шегінен тыс сұйық қалдықтарды жинау және залалсыздандыру үшін арнайы бөлінген аумақ;

      3) жоспарлы-тұрақты тазарту – қалдықтарды белгіленген жиілікпен жинау және жою бойынша іс-шаралар жүйесі;

      4) жерді рекультивациялау – белгілі мақсатта пайдалану үшін бұзылған жерлерді, оның ішінде бұзылған жерлердің кері әсері нәтижесінде өз құндылығын толық немесе ішінара жоғалтқан іргелес жер учаскелерін қалпына келтіруге, сондай-ақ қоршаған орта жағдайын жақсартуға бағытталған жұмыстар кешені;

      5) коммуналдық қалдықтар – елді мекендерде, оның ішінде адамның тіршілік етуінің нәтижесінде қалыптасқан тұтыну қалдықтары, сондай-ақ құрамы мен қалыптасу сипаты бойынша оларға жақын өндіріс қалдықтары;

      6) қалдық сақтау қоймасы – радиоактивті, уытты және қалдықтар деп аталатын пайдалы қазбалардың басқа да төгілген қалдықтарын сақтауға немесе көмуге арналған арнайы құрылыстар мен жабдықтар кешені;

      7) қалдықтарды есепке алу – қалдықтардың сандық және сапалық сипаттамасы мен олармен жұмыс істеу тәсілдері туралы ақпарат жинау және ұсыну жүйесі;

      8) қалдықтарды жою – қалдықтарды көму және жою бойынша операциялар;

      9) қалдықтарды жинау – қалдықтарды одан әрі кәдеге жарату немесе жою мақсатында оларды сұрыптауды қамтитын қалдықтарды арнайы бөлінген орындарға немесе объектілерге шығаруға, жинауға және орналастыруға байланысты қызмет;

      10) қалдықтарды залалсыздандыру – механикалық, физикалық-химиялық немесе биологиялық өңдеу жолымен қалдықтардың қауіпті қасиеттерін азайту немесе жою;

      11) қалдықтарды кәдеге жарату – қалдықтарды қайталама материалдық немесе энергетикалық ресурстар ретінде пайдалану;

      12) қалдықтарды көму – көмілген қалдықтардың халықтың денсаулығына және қоршаған ортаға қауіпті әсерін болдырмайтын, шектеусіз мерзім бойы оларды сақтау үшін белгіленген орындарда қалдықтарды жинау;

      13) қалдықтарды қайта өңдеу – қалдықтардан шикізаттарды және (немесе) одан әрі тауарларды немесе басқа өнімдер өндірісінде (дайындауда) пайдаланылатын басқа материалдарды алуға, сондай-ақ олармен жұмыс істеуді жеңілдету, олардың көлемін немесе қауіпті қасиеттерін азайту мақсатында қалдықтардың қасиеттерін өзгертуге бағытталған, сұрыптауды қоса алғандағы физикалық, химиялық немесе биологиялық процестер;

      14) қалдықтарды орналастыру – өндіріс және тұтыну қалдықтарын сақтау немесе көму;

      15) қалдықтарды сақтау – қалдықтарды кейіннен кәдеге жарату, қайта өңдеу және (немесе) жою үшін арнайы бөлінген орындарда жинау;

      16) қалдықтарды уақытша сақтау – өз қызметі нәтижесінде түзілетін өндіріс және тұтыну қалдықтарын адамдардың оларды кейiннен кәдеге жарату, қайта өңдеу, сондай-ақ қайта өңдеуге немесе кәдеге жаратуға жатпайтын қалдықтарды жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын ұйымдарға беру үшін жобалау құжаттамасында айқындалған уақытша сақтау орындарында және мерзімдерге (бірақ алты айдан асырмай) жинап қоюы;

      17) қалдықтарды тасымалдау – қалдықтарды олардың пайда болған немесе сақталған жерінен қайта өңдеу, кәдеге жарату немесе көму орындарына немесе объектілеріне тасымалдау;

      18) қалдықтардың қауіптілік сыныбы – бұл адамның денсаулығына және оның тіршілік ету ортасына қалдықтардың қауіптілік түрі мен дәрежесін айқындайтын олардың сандық сипаттамасы;

      19) қалдықтар түрі – шығу тегіне, қасиеттеріне және қалдықтар сыныптамасының негізінде айқындалған жұмыс істеу технологияларына сәйкес жалпы белгілері бар қалдықтар жиынтығы;

      20) қалдықпен жұмыс істеу – қалдықтардың пайда болуының алдын алуды және азайтуды, есепке алу мен бақылауды, қалдықтарды жинақтауды, сондай-ақ қалдықтарды жинауды, қайта өңдеуді, кәдеге жаратуды, залалсыздандыруды, тасымалдауды, сақтауды (қоймаға жинауды), жоюды қоса алғанда қалдықтармен байланысты қызмет түрлері және олармен байланысты өзге де іс-қимылдар;

      21) қалдықтармен жұмыс істеу шаруашылығын консервациялау – қалдықтарды тасымалдау және оларды қалдықтарды сақтау орындарына орналастыру бойынша қызметті уақытша тоқтату. Бұл ретте қалдықтармен жұмыс істеу шаруашылығы мен қалдықтарды сақтау орындарының құрылыстарын қоршаған ортаға теріс әсерін болдырмайтындай етіп оқшаулайды;

      22) қалдықтармен жұмыс істеу шаруашылығын жою (көму) – қалдықтарды тасымалдау және оларды қалдықтарды сақтау орындарына орналастыру бойынша қызметті тоқтату. Бұл ретте қалдықтармен жұмыс істейтін шаруашылықтың барлық ғимараттары мен құрылыстарын жою, ал қалдықтарды сақтау орнын қоршаған ортаға қоршаған ортаға теріс әсерін болдырмайтындай етіп оқшаулау қажет;

      23) қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі – ҚТҚ) – қатты түрдегі коммуналдық қалдықтар;

      24) қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған полигондар – қатты тұрмыстық қалдықтарды оқшаулауға және залалсыздандыруға арналған арнайы құрылыстар;

      25) қауіпті химиялық заттар – адам денсаулығына және қоршаған ортаға тікелей немесе ықтимал зиянды әсер етуі мүмкін заттарға ие болатын заттар;

      26) мамандандырылған ұйымдар – қызметі қалдықтармен жұмыс істеуге байланысты ұйымдар;

      27) медициналық қалдықтар (бұдан әрі – МҚ) – медициналық қызметтерді көрсету және медициналық емшаралар жүргізу процесінде түзілетін қалдықтар;

      28) өндіріс қалдықтары (өндірістік қалдықтар) – өнімді өндіру, жұмыстарды (көрсетілетін қызметтерді) орындау процесінде пайда болған және өздерінің бастапқы тұтынушылық қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан шикізаттың, материалдардың, өзге де бұйымдар мен өнімдердің қалдықтары;

      29) өндірістік объект – адамның тіршілік ету ортасына және денсаулығына әсер ету көздері болып табылатын процестерді, жабдықты және технологияны пайдалана отырып жүзеге асырылатын өнімнің өндірісімен, жұмыстарды орындаумен және қызметтер көрсетумен байланысты шаруашылық қызметінің объектісі;

      30) радиоактивті қалдықтар – одан әрі пайдалану көзделмейтін, құрамындағы радионуклидтер алу деңгейінен асатын радиоактивті заттар, ядролық материалдар немесе радионуклидті көздер;

      31) санитариялық-қорғаныш аймағы (бұдан әрі – СҚА) – арнайы мақсаттағы аймақтарды, сондай-ақ өнеркәсіптік ұйымдар мен басқа да өндірістік, коммуналдық және елді мекендегі қойма объектілерін жақын жердегі селитебті аумақтан, ғимараттар мен тұрмыстық-азаматтық мақсаттағы құрылыстардан оларға қолайсыз факторлардың әсерін әлсірету мақсатында бөліп тұратын аумақ;

      32) санитариялық тазарту – елді мекенде халықтың тіршілік әрекеті нәтижесінде түзілетін қалдықтарды жинау, жою және залалсыздандыру мақсатындағы іс-шаралар жүйесі;

      33) сұйық қалдықтар – сарқынды суларды қоспағанда, кез келген сұйық күйдегі қалдықтар;

      34) сарқынды сулар – өндірістік немесе тұрмыстық қажеттілікке пайдаланылған және бұл ретте олардың бастапқы құрамын немесе физикалық қасиеттерін өзгерткен қосымша қоспалары (ластанулары) бар сулар.

      Елді мекендер мен өндірістік кәсіпорындар аумақтарынан атмосфералық жауын-шашындар түскенде, көшелерді суарғанда немесе олардан кейін аққан сулар, пайдалы қазбаларды қазу кезінде түзілген сулар да сарқынды сулар болып саналады;

      35) селитебті аумақ – тұрғын үй, қоғамдық (қоғамдық-іскерлік) және рекреациялық аймақтарды, сондай-ақ инженерлік және көлік инфрақұрылымдарының жекелеген бөліктерін, орналастырылуы мен қызметі арнайы санитариялық-қорғаныш аймақтарын талап ететіндей әсер етпейтін басқа да объектілерді орналастыруға арналған елді мекен аумағының бір бөлігі;

      36) тұтыну қалдықтары – қоғамдық немесе жеке тұтыну (тіршілік ету), қолдану немесе пайдалану процесінде физикалық немесе моралдық тозу нәтижесінде тікелей немесе жанама мақсаты бойынша пайдалану үшін өздерінің бастапқы тұтынушылық қасиеттерін ішінара немесе толық жоғалтқан заттардың, материалдардың, нәрселердің, бұйымдардың, тауарлардың (өнім немесе бұйымдардың) қалдықтары;

      37) уытты қалдықтар – қоршаған ортаға түскен жағдайда биоаккумуляциялау және (немесе) биотикалық жүйелерге уытты әсер ету нәтижесінде адам үшін қауіп төндіретін немесе төндіруі мүмкін заттардан тұратын қалдықтар.

2-тарау. Өндірістік қалдықтарды жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      4. Өндіріс қалдықтарын жинауды және уақытша сақтауды қызметінің нәтижесінде қалдықтар түзілетін объектілерді, ғимараттарды, құрылыстарды, имараттарды және өзге де объектілерді пайдалану кезінде кейіннен қалдықтарды өздігінен шығару арқылы жеке және заңды тұлғалар немесе одан әрі залалсыздандыру, көму, пайдалану немесе кәдеге жарату үшін тиісті шарттар жасай отырып, мамандандырылған субъектілер жүзеге асырады.

      Өндірістік объектілерде өндіріс қалдықтарын жинау және уақытша сақтау қалдықтардың қауіптілік сыныбына сәйкес келетін арнайы алаңдарда (орындарда) жүргізіледі. Қалдықтардың жиналуына қарай оларды қауіптілік сыныбына сәйкес қалдықтардың әрбір тобы үшін бөлек жинайды.

      5. Қалдықтарды сақтау орнынан (алаңынан) тұрғын аумаққа дейін, өндірістік және коммуналдық мақсаттағы объектілерге дейінгі СҚА көлемдері Кодекстің 144-бабының 6-тармағына және 145-бабына сәйкес халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган бекітетін санитариялық қағидалардың, гигиеналық нормативтердің (бұдан әрі – нормалау құжаттары) талаптарына сәйкес айқындалады.

      6. Қалдықтардың қауіптілік сыныбы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелерімен осы Санитариялық қағидалардың 1-қосымшасында көрсетілген Қалдықтардың адамға және қоршаған ортаға әсер ету дәрежесі бойынша олардың қауіптілік сыныптарын айқындау критерийлеріне сәйкес айқындалады.

      7. Объекті шегінен тыс шығарылатын қалдықтың қауіптілік сыныбын айқындау әрбір қалдық түрлері үшін қалдық түзілген сәттен бастап үш ай ішінде жүргізіледі және оның технологиясы өзгерген немесе өзге де шикізат ресурстарына өткен кезде, сондай-ақ қалдықтардың химиялық құрамының өзгеруі мүмкін кез келген басқа жағдайларда қайта қарауға және жаңартуға жатқызылады. Жеке полигондарда жиналатын объектілердің қалдықтары да қауіптілік сыныбын анықтауға жатады.

      8. Адам денсаулығына және қоршаған ортаға әсер ету дәрежесіне қарай қалдықтар бес қауіптілік сыныбына бөлінеді:

      1) 1-сынып – өте қауіпті;

      2) 2-сынып – қауіптілігі жоғары;

      3) 3-сынып – қауіптілігі орташа;

      4) 4-сынып – қауіптілігі аз;

      5) 5-сынып – қауіпсіз.

      9. Қалдықтарды кәдеге жарату, қайта өңдеу, сонымен қатар жоюмен айналысатын үшінші тұлғаға бергенше, қалдықтарды алты айдан аспайтын мерзімде жинақтауға және уақытша сақтауға жол беріледі.

      Сұйық және газ түріндегі қалдықтар тұмшаланған ыдыста сақталады. Қалдықтардың жиналуына қарай объект аумағынан шығарылады немесе оны залалсыздандыруды өндірістік объектіде жүргізеді.

      10. Қалдықтардың өнеркәсіп алаңдар (бұдан әрі – өнеркәсіпалаң) аумағындағы рұқсат етілетін мөлшері субъектілермен дербес анықталады.

      11. Арнайы салынған қоқыр, қоқыс, қалдық, күл жинауыштар мен үйінділер, қоршаған орта мен халықты қорғауды қамтамасыз ететін құрылыстар болған жағдайда, қалдықтарды жинауға, сақтауға және көмуге жол беріледі.

      12. 1-қауіптілік сыныбының қалдықтары тұмшаланған ыдыста (болат бөшкелер, контейнерлер) сақталады. Толуына қарай қалдықтар салынған ыдысты болат қақпақпен жабады, қажет болған кезде электрлі газбен дәнекерлейді және қауіпті қасиеттерін көрсете отырып, қауіпті қалдықтары бар қаптаманы таңбалауды қамтамасыз етеді.

      13. 2-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтары агрегаттық күйіне сәйкес полиэтилен қаптарда, пакеттерде, бөшкелерде және зиянды заттардың (ингридиенттердің) таралуына кедергі болатын ыдыстардың басқа да түрлерінде сақталады.

      14. 3-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтары жайылтпай сақтауды қамтамасыз ететін, тиеу-түсіру және көлік жұмыстарын орындауға мүмкіндік беретін және зиянды заттардың таралуын болдырмайтын ыдыста сақталады.

      15. 4-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтары өнеркәсіптік алаңда конус тәрізді үйінді түрінде ашық күйінде сақталады, сол жақтан олар автотиегішпен автокөлікке тиеледі және кәдеге жарату немесе көму орындарына жеткізіледі.

      16. Қатты, оның ішінде сусымалы қалдықтар контейнерлерде, пластик, қағаз пакеттерде немесе қаптарда сақталады және олардың жиналуы байланысты полигонға шығарылады.

      17. Қалдықтарды уақытша сақтауға арналған алаңды өндірістік объектінің аумағында ық жағына орналастырады. Алаңды қатты және уытты (қалдықтарды) заттарды өткізбейтін материалмен жабады, тазарту құрылыстары жағына қарай құйылыс құрылғысы және еңісі бар төсеніш төсейді. Алаң бетінде жиналған суларды жалпы жауын-шашын бұрғышына жіберуге жол берілмейді. Алаң бетінде жиналған сулар үшін уытты заттармен жұмыс істеуді, тазалауды және оларды залалсыздандыруды қамтамасыз ететін арнайы тазарту құрылыстары көзделеді. Алаңда қалдықтарды атмосфералық жауын-шашынның және желдің әсерінен қорғау көзделеді.

      18. Уытты өндіріс қалдықтарын (1 және 2-қауіптілік сыныбы) залалсыздандыруды уытты өндіріс қалдықтарын көму полигондарында жүзеге асырады.

      19. Өндіріс қалдықтарын (3 және 4-қауіптілік сыныбы) залалсыздандыру үшін өндіріс қалдықтарының бір бөлігін тиісті объектіде тұтыну қалдықтарымен бірге өңдеу және өндіріс қалдықтарының бір бөлігін ҚТҚ полигонында жинақтауға рұқсат етіледі.

      20. Тасымалданатын қалдықтардың мөлшері көлік құралының жүк көлеміне сәйкес келеді. Өндіріс қалдықтарын тасымалдау кезінде оларды толтыру, тасымалдау, тиеу және түсіру орындарында қоршаған ортаны ластауға жол берілмейді.

      21. 1-ден 3-ге дейін қауіптілік сыныбының қалдықтарын тиеуге, тасымалдауға және түсіруге байланысты технологиялық процестер механикаландырылады.

      22. Жартылай сұйық (паста тәрізді) қалдықтарды тасымалдауға арналған көлік құралы ағызуға арналған шлангы құрылғысымен жабдықталады.

      23. Қатты және шаң тәрізді қалдықтарды тасымалдаған кезде көлік құралы қорғаныш қабықшамен немесе жабын материалымен жабдықталады.

      24. Шаң тәрізді қалдықтарды барлық кезеңде: тиеу, тасымалдау, түсіру кездерінде ылғалдайды.

      25. 1 және 2-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарын тасымалдау кезінде көлік құралын басқаратын адамнан және жүкпен бірге жүретін персоналдан басқа бөтен адамдардың болуына жол берілмейді.

      26. Қалдықтарды шикізат ретінде қолданатын объектілерде технологиялық процестерді автоматтандыру және механикаландырумен қамтамасыз етіледі.

      27. Жұмыс істеп тұрған жылу электр орталықтарының (бұдан әрі – ЖЭО), жылу электр станцияларының (бұдан әрі - ЖЭС) күл-қоқыс үйінділерін/күл үйінділерін қоспағанда, оларды субъектінің өндірістік алаңының және елді мекен аумақтарының шегінен тыс орналастыру мүмкін болмаған кезде өнеркәсіптік қалдықтарды көму қауіптілік сыныптарына сәйкес субъектінің өнерк.алаңынан және елді мекендер аумақтарынан тыс жерде жүргізіледі.

      28. Кәдеге жаратылмайтын қалдықтарды көму және жинақтау алаңдары елді мекеннің және өндіріс алаңының шегінен тыс, оның ішінде қайта салынып жатқан ЖЭО, ЖЭС үшін шеткері жерлерде орналастырылады.

      29. Суда ерімейтін уытты ингредиенттері бар 2 және 3-қауіпсіздік сыныбының қатты және шаң тәрізді қалдықтарын көмуді өндіріс қалдықтары полигондарында жүзеге асырады. Қазаншұңқырларда қалдықтарды төгуді қабаттап тығыздау арқылы жүргізеді. Қазаншұңқырлардағы қалдықтардың ең жоғары деңгейінің қазаншұңқырлар аумағына іргелес жоспарланған белгіден төмен кемінде 2 метр (бұдан әрі – м) көзделеді.

      30. Қазаншұңқырларды жабдықтау кезінде қазаншұңқырларға іргелес аумақтың ені кемінде 8 м көзделеді. Топырақтың сүзгілеу коэффициенті тәулігіне 6-10 метрден (бұдан әрі – м/тәу) аспағанда көмуге жол беріледі.

      31. Шаң тәрізді қалдықтарды көмуді осы қалдықтардың желмен таралуын болдырмауға кепілдік беретін іс-шараларды ескере отырып, қазаншұңқырларда жүргізеді. Қазаншұңқырларға шаң тәрізді қалдықтарды әрбір тиегеннен кейін оларды қалыңдығы кемінде 20 сантиметр (бұдан әрі – см) топырақпен оқшаулайды.

      32. Суда еритін уытты заттары бар 2 және 3-қауіптілік сыныбының қатты және паста тәрізді қалдықтарын көмуді құрылыс нормалары мен ережелеріне қойылатын талаптарға (бұдан әрі – ҚНмЕ) сәйкес түбі және бүйір қабырғалары оқшауланған қазаншұңқырларда жүзеге асырады.

      33. Қазаншұңқырдың көмілген учаскесін топырақтың тығыздалған қабатымен жабады, оның үстінен қазаншұңқырдың қалған бөлігін толтыру үшін қалдықтарды тасымалдау жүзеге асырылады. Қалдықтарды топырақтың тығыздалған қабатымен тасымалдағанда оны бұзуға жол берілмейді.

      34. Нашар еритін уытты заттары бар 1-қауіптілік сыныбының қалдықтарын көмген кезде олардың топыраққа және жерасты суларына көшуін болдырмау бойынша мынадай шаралар қолданады:

      1) қазаншұңқырлардың түбі мен бүйір қабырғаларын сүзгілеу коэффициенті 10 м/тәу аспайтын кемінде бір метр балшық қабатымен қоршау;

      2) қосылған жерлерді битум, гудрон немесе басқа да су өткізбейтін материалдар құю арқылы қазаншұңқырлардың түбіне бетон плиталар төсеу және қабырғаларын бекіту.

      35. 1-қауіптілік сыныбының суда еритін қалдықтарын көму қазаншұнқырларда болат контейнерлерде немесе бетон қораптарға салынатын, оларды толтырғанға дейін және одан кейін тұмшалануын екі рет бақылай отырып, қабырғаларының қалыңдығы кемінде 10 миллиметр (бұдан әрі – мм) баллондарда жүргізіледі.

      36. 4-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарын тұтыну қалдықтарымен бірге соңғысын көметін жерлерде біріктіруге немесе оқшаулағыш материал немесе аумақты жоспарлау жұмыстары кезінде пайдалануға жол беріледі.

      37. Қалдықтармен толтырылған қазаншұңқырларды қалыңдығы 2 м тығыздалған топырақ қабатымен оқшаулайды, содан кейін гудроннан, тез қатаятын шайырдан, цементті гудроннан жасалған су өткізбейтін жабынмен жабады.

      38. Су өткізбейтін жабындар және тығыздалған қабаттар қазаншұңқырларға іргелес аумақтардан шығып тұрады. Су өткізбейтін жабындар қазаншұңқырлардың габаритінен әрбір жағынан 2 - 2,5 м шығып тұрады және көрші тұрған қазаншұңқырлар жабындарымен түйістіріледі. Түйіскен жерлер қазаншұңқырлар бетіндегі жауын-шашын және еріген суларды арнайы буландыратын алаңға жинауға және шығаруға мүмкіндік беретіндей етіп жасалады.

      39. Қазаншұңқырлардың оқшаулайтын жабындарын, су бұратын арналарын жабдықтау бойынша жұмыстарды ұйымдастыруды оларды толтыру тәсілімен әр нақты жағдайда учаскенің бедері мен гидрогеологиялық жағдайларын ескере отырып шешеді.

      40. Жағуға жататын өндіріс және тұтыну қалдықтарын заласыздандыру кезінде шығарылған газдарды толық жағатын камера арқылы жұмыс режимі кемінде 1000-1200 градус Цельсий температурада (бұдан әрі - 0С) жұмыс істейтін пештерді (инсинераторларды) пайдаланады. Ауыр металдар мен заттарды, радиоактивті қалдықтарды, регенерациялауға жататын мұнай өнімдерін алудың тиімді әдістері әзірленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын полигонға қабылдауға жол берілмейді.

      41. 1-3-қауіптілік сыныбының сұйық қалдықтарын полигонға шығару алдында паста тәрізді консистенцияға айналдырады. Қалдықтарды сұйық күйінде көмуге жол берілмейді.

      42. Қалдық сақтау қоймаларын СҚА-ны ескере отырып, кенді қайта өңдеу объектісінің өзінде де (бірыңғай өнерк.алаң шегінде), сол сияқты одан қашықта дербес аймақ да (шеттетілген) орналастырады.

      43. Елді мекендерден және көлік жолдарынан 5 км-ден астам қашықтықта, ауыл шаруашылығы мақсатында жарамсыз жерлерде орналасқан қалдық сақтау қоймасы топырақ беті мен дамба негізінен гамма сәулелену дозасының қуаты табиғи аяның үстінде сағатына 0,3 мкЗв/сағ-тан аспаған жағдайда, қоршалмайды. Қалдық сақтау қоймасының айналасында тиісті ескертуші және тыйым салушы жазбалар қойылады.

      44. Істен шыққан қалдық сақтау қоймасы аумағын кез келген мақсатта пайдалануға жол берілмейді. СҚА аумағында тұрғын үй, балалар объектілерін, әлеуметтік-мәдени және тұрмыстық қызмет көрсету объектілерін салуға, сондай-ақ демалу және спортпен айналысуға арналған орындарын орналастыруға жол берілмейді.

      45. Қалдық сақтау қоймасын орналастыру ауданы оның айналасында қажетті көлемдегі СҚА-ны ұйымдастыру мүмкіндігін көздейді. Оның орналасатын орнын ауданды және объектіні дамытудың перспективалық жоспарымен байланыстырады.

      46. Қалдық сақтау қоймаларын сумен жабдықтау көздері болып табылатын жер бетіндегі судың жиегі созылған орындарда, халық шаруашылығында мәні бар ірі өзендер мен көлдердің ең жақын жиегіне (1000 м кем) тікелей жакын жерде, сондай-ақ одан әрі даму перспективасы бар 50 мыңнан астам тұрғыны бар қалаларда (СҚА-ның көлеміне сәйкес) орналастыруға жол берілмейді.

      47. Объекті аумағында қалдық сақтау қоймасын өндірістік, әкімшілік және кәсіпорынның тұрмыстық ғимаратынан СҚА көлемінің жартысына тең, бірақ 500 м-ден жақын емес қашықтықта орналастырады.

      48. Қалдық сақтау қоймасын:

      1) ауыз су бас тоғанынан және балық аулау шаруашылығынан төмен;

      2) жерасты сулары жинақталатын қалдықтардың төменгі деңгейінен кемінде 2 м көтерілген кезде (қалдық сақтау қоймасын пайдалану кезінде судың көтерілуін ескере отырып) су жатып қалатын топырағының сүзгіштігі төмен (саз, саздақ, тақтатас) жер учаскелерінде орналастырылады. Таңдалған алаңда гидрогеологиялық жағдайы қолайсыз болған жағдайда жерасты суларының деңгейін төмендетуді қамтамасыз ететін іс-шаралар көзделеді.

      49. Қалдық сақтау қоймасын көму алдында оны жер жұмысына қажетті техниканы пайдалануға мүмкіндік беретін кондицияға дейін құрғату бойынша іс-шаралар жүргізіледі.

      50. Көмілген қалдық сақтау қоймасы биіктігі кемінде 2 м қоршаумен қоршалады. Қоршау топырақ беті мен дамба негізінен гамма сәулелену дозасының қуаты табиғи аяның үстінде сағатына 0,3 микрозиверттен (бұдан әрі – мкЗв/сағ) аспаған жағдайда, қалдық қоймасына 30 м-ден жақын жерде орналастырылмайды.

      51. Көмілген қалдық сақтау қоймасына бұрын оны пайдаланған объектінің басшысымен осы Санитариялық қағиданың 2-қосымшасына сәйкес паспорт толтырады, кейіннен оны жергілікті атқарушы органдарға тапсырады.

      52. Топырақ құнарлылығын қалпына келтіру/жою, консервациялау арнайы салынған қоқыр, қоқыс, қалдық, күл жинауыштар мен үйінділер және басқа да құрылымдардың қоршаған орта мен халықты қорғауды қамтамасыз ететін жобалық шешімдерімен жүргізіледі.

3-тарау. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

1 параграф. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға және залалсыздандыруға қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар

      53. Елді мекендер аумағында қалдықтарды жинау, пайдалану, қолдану, залалсыздандыру, тасымалдау, сақтау және көмуді мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады. Шағын елді мекендерде ҚТҚ жинау, шығару және көму орындарын күтіп-ұстау бойынша мамандандырылған ұйымдар болмаған жағдайда жергілікті атқарушы орган қызметінің бақылауымен және қызмет көрсетуімен қалдықтарды өз бетімен шығаратын орындар ұйымдастырылады.

      54. Инфекциялық, оның ішінде туберкулезге қарсы, тері-венерологиялық стационарларды қоспағанда, қоғамдық тамақтану, сауда, жалпы білім беру объектілерінің, санаторий-курорттық ұйымдардың тағам қалдықтары қақпағы бар ыдыстарға жиналады, салқындатылатын үй-жайларда немесе тоңазыту камераларында сақталады. Инфекциялық, оның ішінде туберкулезге қарсы, тері-венерологиялық стационарлардың тағам қалдықтарын қоспағанда, тағам қалдықтарын малға азық ретінде пайдалануға жол беріледі.

      55. Елді мекендерде (иеліктегі үйлердің, ұйымдардың, мәдени-бұқаралық мекемелердің, демалыс аймақтары аумақтарында) көлік кіретін жерлері бар, қалдықтарды жинауға арналған контейнерлерді орналастыру үшін арнайы алаңдар бөлінеді. Алаңға қатты жабын жабылады және үш жағынан қалдықтардың желмен таралу мүмкіндігін болдырмайтын биіктікте, бірақ кемінде 1,5 м биіктікте қоршайды.

      56. ҚТҚ жинауға арналған контейнерлер қақпақтармен жабдықталады. Елді мекендерде контейнер алаңын уақытша қоныстарды (вахталық кенттерді, стационарлық емес объектілер мен құрылыстарды) қоспағанда, тұрғын және қоғамдық ғимараттардан, балалар объектілерінен, спорт алаңдарынан және халықтың демалыс орындарынан кемінде 25 м қашықтықта орналастырады. Қалыптасқан құрылыс салынатын аудандарда санитариялық ажырауларды сақтау мүмкіндігі болмаған кезде қашықтықтар жергілікті атқарушы органдардың, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелерінің, объектілердің меншік иелерінің және басқа да мүдделі тұлғалардың қатысуымен комиссиялық түрде белгіленеді.

      Ескерту. 56-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      57. ҚТҚ-ны жинау үшін абаттандырылған тұрғын үй қорында контейнерлерді қолданады, жеке үй иеліктерінде қақпағы бар еркін конструкциядағы ыдыстарды пайдалануға жол беріледі.

      58. Субъект (ҚТҚ контейнерлерінің меншік иесі) контейнерлерді пайдаланатын халықтың санына, қалдықтардың жиналу нормаларына, олардың сақталу мерзіміне байланысты орнатылатын контейнерлердің санына жүргізілген есептеуді ескере отырып орналастырады. Контейнерлердің есепті көлемі қалдықтардың іс жүзінде жиналуына сәйкес келеді.

      ҚТҚ-ны шығару уақтылы жүзеге асырылады. Контейнерлерде қалдықтарды сақтау мерзімі 0 0С және одан төмен температурада үш тәуліктен, температура плюс болғанда бір тәуліктен аспайды.

      59. Көп қабатты тұрғын үй құрылысы аудандарында контейнер алаңына іргелес аумақта ҚТҚ алаңының шетінен 1,5 м радиуста қажеттілігіне қарай жоспарлы-жүйелі тазарту жүргізіледі.

      60. ҚТҚ контейнерлерінің меншік иесі қалдықтарды тасымалдауға арналған көлік құралдарының санын салынып жатқан учаскенің іс жүзінде дамуын және нақты елді мекеннің жергілікті жағдайларын ескере отырып, анықтайды.

      61. Көлік құралдары мен ҚТҚ контейнерлерінің меншік иесі көлік құралдарын жууға арналған алаңды шаруашылық аймағынан тыс жерде ұйымдастырады. Алаңда салқын су тартылған жуу бөлімшесі көзделеді. Таза және лас контейнерлердің және полигонға келіп жатқан қоқыс тасымалдайтын көліктердің көлік ағындары бөлінеді және қиылыспайды.

      62. Су құбыры суы болмағанда контейнерлерді жууды сыртқы ауа температурасы плюс 50С-тан жоғары болғанда су себетін машиналармен жүзеге асыруға жол беріледі.

      63. Контейнерлер мен көлік құралдарын жуған сарқынды сулар булану үшін карталарға жіберіледі немесе ҚТҚ-ны ылғалдау үшін пайдаланылады.

      64. ҚТҚ полигонының, қоқыс үйінділерінің меншік иесі полигоннан (ұйымдастырылған қоқыс үйіндісінен) шығатын жерде қоқыс тасымалдайтын көліктердің дөңгелектерін зарарсыздандыруға арналған дезинфекциялаушы бетон ванна орнатады. Ваннаның ұзындығын кемінде 8 м, енін 3 м, тереңдігін 0,3 м етіп көздейді.

      65. ҚТҚ полигоны, қоқыс үйіндісі аумақтарының барлық периметрі бойынша жеңіл қоршау, тереңдігі 2 м-ден асатын кептіру траншеясын немесе биіктігі 2 м-ден аспайтын топырақ үйінділерін орнатады.

      66. Тұтыну қалдықтарын заласыздандыру үшін осы Санитариялық қағиданың 40 тармағында көрсетілген (инсинератор) пештер қолданылады. Ауыр металдар мен заттарды, радиоактивті қалдықтарды, регенерациялауға жататын мұнай өнімдерін алудың тиімді әдістері әзірленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын полигонға қабылдауға жол берілмейді.

      66-1. Инфекциялық аурулардың әкеліну және таралу қаупі төнген жағдайда осы Санитариялық қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес жеке қорғаныш құралдарын пайдалану және кәдеге жарату жөніндегі талаптардың сақталуын қамтамасыз ету қажет.

      Ескерту. Қағида 66-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2 параграф. Медициналық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сақтауға, залалсыздандыруға, пайдалануға, қолдануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      67. МҚ-ды жинау, тасымалдау, сақтау олардың қауіптілігі дәрежесіне сәйкес жүзеге асырылады.

      68. Медициналық қалдықтар (бұдан әрі – МҚ) қауіптілік дәрежесіне сәйкес 5 қауіптілік сыныпқа бөлінеді:

      1) А сыныбы – ҚТҚ-ға ұқсас қауіпті емес медициналық қалдықтар;

      2) Б сыныбы – қауіпті (эпидемиологиялық) медициналық қалдықтар;

      3) В сыныбы – өте (эпидемиологиялық) қауіпті медициналық қалдықтар;

      4) Г сыныбы – құрамы бойынша өнеркәсіп қалдықтарына ұқсас токсикологиялық қауіпті медициналық қалдықтар;

      5) Д сыныбы – радиоактивті медициналық қалдықтар.

      69. Медициналық қалдықтарды жинау, залалсыздандыру, тасымалдау, сақтау және көмумен айналысатын жұмысшылар Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 175 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10987 болып тіркелген) Міндетті медициналық қарап тексеру өткізілетін зиянды өндірістік факторлардың, кәсіптердің тізбесіне (бұдан әрі - Тізбе) және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 24 ақпандағы № 128 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10634 болып тіркелген) Міндетті медициналық қарап тексеруді өткізу қағидаларына (бұдан әрі - Қағидалар) сәйкес алдын ала (жұмысқа тұру алдында) және мерзімдік медициналық қарап тексеруден өтеді.

      70. Денсаулық сақтау объектілерінде МҚ-ны уақытша сақтауға арналған үй-жайлар нормалау құжаттарына сәйкес көзделеді.

      71. МҚ-ны жинау, қабылдау және тасымалдау бір рет қолданылатын пакеттерде, ыдыстарда, қауіпсіз кәдеге жарату қораптарында (бұдан әрі - ҚКЖҚ), контейнерлерде жүзеге асырылады. МҚ-ның әр сыныбы үшін контейнерлер, ыдыстар мен пакеттер әртүрлі бояумен таңбаланады. Контейнерлердің конструкциясы су өткізбейтін болады, бөтен адамдардың олардың ішіндегісімен жанасуын болдырмайды.

      72. МҚ-ны тасымалдауды жүзеге асыратын адамдар оларды көлік құралына тиеген сәттен бастап белгіленген орында қабылдағанға дейін олармен қауіпсіз жұмыс істеу шараларын сақтауы қажет.

      73. МҚ-ны қолмен нығыздауға жол берілмейді. Жеке қорғаныш құралынсыз МҚ-ны жинауды, сұрыптауды жүзеге асыруға жол берілмейді.

      74. Б, В сыныптарындағы МҚ арнайы залалсыздандыру қондырғыларында: газбен тазалағышы бар шығарылған газдарды толық жағатын камералары кемінде 1000-1200 0С температурада жұмыс режимі бар екі камералы пештерде (инсинераторларда) жойылады немесе балама әдістермен (автоклавтау, шағын толқынды өңдеу, химиялық өңдеу) залаласыздандырылады:

      1) қалдықтарды қысыммен су буымен стерильдеуді көздейтін автоклавтау;

      2) қысқа толқынды өңдеу;

      3) химиялық өңдеу (150 градус дейін қыздыру).

      МҚ-ның жағу өнімдері мен залалсыздандырылған қалдықтар А сыныбының МҚ-ға айналады және ҚТҚ ретінде көмілуге тиісті немесе қайталама шикізат ретінде пайдаланылуы мүмкін.

      Ескерту. 74-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      75. Пайдаланылған шанышқылы және басқа да өткір заттар (инелер, қауырсын тәрізді құралдар, ұстаралар, ампулалар) алдын ала сұрыпталмай залаласыздандырылуы тиісті ҚКЖҚ-на қабылданады.

      76. Екі камералы пештер (инсинератролар) нормалау құжаттарының талаптарын ескере отырып, орналастырылады.

      Мамандандырылған қондырғылары жоқ объектілер мен елді мекендер аумағында медициналық қалдықтарды жағуға жол берілмейді.

      77. МҚ-ны залаласыздандыруды жүзеге асыратын субъект қалдықтардың сыныбы мен көлемін көрсете отырып, МҚ-ны залалсыздандыруға қабылданғанын растайтын құжатты толтырады.

      78. Медициналық қалдықтарды қабылдау қапталған түрде, арнайы журналда сапалық және сандық есепке алуды жүргізе отырып жүзеге асырылады.

      79. Медициналық қалдықтарды залалсыздандыруға арналған арнайы қондырғы дайындаушының техникалық құжаттамасына сәйкес орналастырылады және пайдаланылады.

      80. Медициналық қалдықтарды залалсыздандыру объектілерінде алаңы кемінде 12 шаршы метр (бұдан әрі - м2) медициналық қалдықтарды уақытша сақтауға арналған бөлме көзделеді және ішке сору-сыртқа шығару желдеткішімен, бар болған жағдайда биологиялық қалдықтарды сақтауға арналған тоңазыту жабдығымен, бөлек стеллаждармен, тасымалдау контейнерлерімен, таразымен, ыстық және суық су келтірілген раковинамен, бактерицидті шаммен жабдықталады.

      81. Әр үй-жайда ыдыстарды жууға, сақтауға және залалсыздандыруға арналған жағдайлар жасалады.

      82. МҚ-ны уақытша сақтауға арналған үй-жайдың едені, қабырғасы, төбесі тегіс, саңылауы жоқ болады, жуу және дезинфекциялау құралдарына төзімді материалдардан жасалады.

      83. Негізгі үй-жайлардан басқа персонал үшін алаңы кемінде 6 м2 үй-жай, жинау мүкаммалына, жуу және дезинфекциялау құралдарына ауданы кемінде 4 м2 үй-жай, жуатын айналым ыдысына арналған ауданы кемінде 4 м2 қойма бөлінеді.

      84. Жуу бөлмесі ағынды салқын және ыстық су келтірілген ваннамен немесе еденге түсетін кранмен жабдықталады. Персоналдың жеке гигиена қағидаларын сақтауы үшін қолды жууға және кептіруге арналған құралдармен жарақталған, ағынды салқын және ыстық су келтірілген раковина бөлінеді.

      85. Медициналық қалдықтарды залалсыздандыру орындарында мынадай жеке гигиена талаптары сақталады:

      1) жұмыс қорғаныш бетпердесімен, экрандармен, бір рет қолданылатын резеңке немесе латекс қолғаптармен жүзеге асырылады;

      2) жұмыс орнында темекі шегуге және тамақ ішуге жол берілмейді;

      3) жеке және арнайы киімдерді сақтау шкафтарда бөлек жүзеге асырылады.

      86. Б, В, Г сыныптарының МҚ-ны тасымалдау нормалау құжаттарының талаптарына сәйкес су өткізбейтін жабық шанақпен жабдықталған, дезинфекциялық жеңіл өңделетін көлік құралында жүзеге асырылады.

      87. Қауіпті қалдықтарды тасымалдауды жүзеге асыратын көлік құралдарын күтіп-ұстау нормалау құжаттарына сәйкес келеді.

      88. Г сыныбының МҚ-ны көму қауіпті қалдықтарға арналған полигондарда, олар залалсыздандырылған жағдайда ҚТҚ полигондарында жүзеге асырылады.

      89. Инфекциялық емес науқастардың операциялық бөлімдерінің органикалық қалдықтары (ағзалар, тіндер) нормалау құжаттарына сәйкес зираттардың арнайы бөлінген орындарында көмілуге жатады.

      90. Пайдаланылған люминесцентті шамдар, құрамында сынабы бар аспаптар мен жабдық сақтау мен тасымалдау кезінде сынуын болдырмайтын тығыз жабылатын ыдыстарда тасымалданады және сақталады.

3 параграф. Аулалық қондырғылар мен қазылған шұңқырларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      91. Тұрғын үй объектілерінің және орталықтандырылған сумен жабдықтау және кәріз жүйелеріне қосылған объектілердің аумағында аулалық қондырғыларды, қазылған шұңқырларды салуға және қайта жабдықтауға жол берілмейді.

      92. Тұрғын үй объектілерінің және орталықтандырылған сумен жабдықтау және кәріз жүйелеріне қосылмаған объектілердің аумағында сұйық тұтыну қалдықтарын жинау су өткізбейтін шұңқыры және қақпағы мен қатты фракцияны бөлуге арналған торы бар жер беті бөлігі бар қазылған шұңқырларда жүзеге асырылады. Аулалық дәретханалар бар болғанда ортақ шұңқырды орнатуға жол беріледі.

      93. Кәрізделмеген санитариялық-аулалық қондырғылар мен қоғамдық дәретханаларды кемінде 10 м болатын жеке үй иеліктерін (оның ішінде саяжай учаскілерін) қоспағанда, тұрғын және қоғамдық ғимараттардан, балалар ойнайтын және тұрғындар демалатын алаңдардан кемінде 25 м, құдықтар мен бұлақ көзінен кемінде 50 м қашықтыққаа алшақтатады.

3-тарау. Қалдықтарды сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      94. Қалдықтарды сақтау және көму полигондарда жүзеге асырылады.

      95. Өндіріс қалдықтарын көму полигонына арналған учаскенің көлемі қалдықтардың 20-25 жыл ішінде жиналу мерзіміне қарай белгіленеді.

      96. Полигонға арналған орындар бөлек, құрылыстан бос, желденетін, жауын-шашын, еріген және тасқын сулар баспайтын, инженерлік шешімдердің орындалуына жол беретін, елді мекендердің және адамдардың жаппай демалу, шаруашылық сумен жабдықтау, минералды көздер, ашық су қоймалары және жерасты сулары орналасқан аймақтардың ықтимал ластануын болдырмайтын аумақтарда көзделеді.

      97. Полигонды басым бағыттағы желді ескере отырып, елді мекендердің ық жағында, өзен ағысы бойынша шаруашылық-ауыз сумен жабдықтаудың су алу орындарынан төмен, ашық су қоймаларының су жинау аймақтарынан, қыстау орларынан, балықтардың жаппай уылдырық шашу және семірту орындарынан төмен және шекарасынан тыс орналастырады.

      98. Полигонды жер асты сулары 2 м-ден астам тереңдікте жатқан және сүзу коэффициенті тәулігіне 10 м-ден аспайтын өтімдігі аз жыныстармен жабылған учаскелерде орналастырады. Түбі мен қабырғалары гидрооқшаулаумен орнатылады.

      Ескерту. 98-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      99. ҚТҚ полигондарының, қоқыс үйінділерінің СҚА көлемі мен оларды көгалдандыру нормалау құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      100. Полигонды тұрғын үй құрылысының резервті, өндірістік объектілерді кеңейту аумақтарында, рекреациялық аймақтарда, өзендер алқабында, жыраларда, топырағы шөккен учаскелерде, карст процестері дамитын жерлерде, пайдалы қазбалар жатқан аумақтарда, жерасты ауыз су көздерінің қоректену аймағында орналастыруға жол берілмейді.

      101. Полигон аумағының елді мекендер, өндірістік объектілер, ауыл шаруашылығы алқаптары мен су ағысы бағытына қарай ылдилауына жол берілмейді.

      102. 4-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтары шектеусіз қабылданады және оқшаулағыш материал ретінде пайдаланылады. Бұл қалдықтар сулы сығындыда ҚТҚ-ның сүзгі деңгейінде уытты заттардың (1 килограмм қалдыққа 1 литр су) болуымен, 1 литрге 300 миллиграмнан (бұдан әрі - мг/л) артық емес оттегіге биохимиялық қажеттілік (бұдан әрі – ОБҚ толық) және оттегіге химиялық қажеттілік (бұдан әрі - ОХҚ) көрсеткішімен, фракцияларының көлемі 250 мм-ден кем біркелкі құрылымымен сипатталады.

      103. ҚТҚ полигонына шектеусіз қабылданатын және оқшаулағыш материал ретінде пайдаланылатын 4-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарының тізбесі осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаның 1-кестесінде келтірілген.

      Полигонға шектеулі мөлшерде қабылданатын және бірге жинақталатын 3-4 қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарының тізбесі (ҚТҚ 1000 текше метріне (бұдан әрі - м3) арналған норматив) осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаның 2-кестесінде келтірілген.

      Шектеулі мөлшерде қабылданатын және ерекше жағдайларды сақтай отырып жинақталатын 3-4 қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарының тізбесі осы Санитариялық қағидаларға 4-қосымшада келтірілген.

      104. Полигон аумағы екі аймаққа бөлінеді: ҚТҚ жинақтау аймағы және шаруашылық-тұрмыстық объектілерді орналастыру аймағы.

      Жинақтау аймағын полигон әкімшілігі жасаған пайдалану картасының кестесіне сай кезекпен қалдықтармен толтырылатын бөлек учаскелерге (карталарға) бөледі.

      105. Полигон персоналы үшін тұрмыстық үй-жайлар көзделеді. Тұрмыстық үй-жайлар құрамына тамақтануға арналған бөлме және арнайы киімдерді сақтауға арналған бөлме, ыстық және салқын су келтірілген санитариялық торап және себезгі бөлмесі кіреді.

      106. Өндіріс және тұтыну қалдықтарымен жұмыс істеуге байланысты жұмыскерлер арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен, жеке қорғаныш құралдарымен жұмыс істейді.

      107. Қатты және сұйық қалдықтарды жинаумен, кәдеге жаратумен, тиісті құрылыстарды пайдаланумен айналысатын персонал Тізбеге және Қағидаларға сәйкес жұмысқа тұрғанда алдын ала және мерзімдік медициналық қарап тексерулерден өтеді.

      108. Полигонда түсетін қалдықтардың құрамына бақылау және есепке алу, қалдықтарды полигонның жұмыс істеп тұрған бөлігінде бөлу, қалдықтарды оқшаулау бойынша технологиялық цикл қамтамасыз етіледі.

      109. ҚТҚ полигонында тұтыну қалдықтары мен қатты өндіріс қалдықтарының кейбір түрлері (3 және 4-қауіптілік сыныбы), сондай-ақ сыныбы эксперменталдық әдістермен анықталатын қауіпті емес қалдықтар қабылданады.

      110. ҚТҚ бірге жинақтау үшін ылғалдылығы 85%-дан аспайтын жарылысқа қауіпті емес және өздігінен тұтанбайтын өндіріс қалдықтары қабылданады. Сұйық және паста тәрізді қалдықтар ҚТҚ полигонына қабылданбайды.

      111. Полигонда қалдықтар мен олардың мөлшері көрсетілген қызмет көрсетілетін ұйымдардың тізімі (тізбесі) болады.

      112. 3 және 4 қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтары шектеулі мөлшерде қабылданады (ҚТҚ массасының 30 %-нан асырмай) және сулы сығындыда ҚТҚ-ның сүзгі деңгейінде уытты заттардың болуымен және оттегінің ОБҚ 20 және ОХҚ 400-5000 мг/л мәндерімен сипатталатын тұрмыстық қалдықтармен бірге жинақталады.

      113. ҚТҚ полигондарына эпидемиологиялық қауіп төндіретін, арнайы құрылыстарда залалсыздандырылмаған қалдықтарды қабылдауға жол берілмейді.

      114. Радиоактивті қалдықтарды орналастыру және көму нормалау құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      115. ҚТҚ полигонында биоқалдықтарды: өлген жануарлардың өлекселерін, конфискаттарды, тұтас ет қалдықтарын қабылдауға жол берілмейді.

      116. Полигонда қалдықтарды зарарсыздандыру үшін бурттарда далалық компостирлеу әдістерін пайдаланады, жылына 120000 м3 ҚТҚ қабылдайтын полигондар үшін ҚТҚ-ны жинақтаудың траншея схемасын қолданады. Траншеялардың тереңдігі 3-6 м және ал жоғарғы жағының ені 6-12 м болады. Траншеялар желдің жиі соғатын бағытына перпендикуляр орналастырылады.

      117. Траншеяларды қазу барысында алынған топырақ ҚТҚ толтырылғаннан кейін оларды жабуға пайдаланылады. Бір траншеяның ұзындығын оны толтырудың мынадай уақытын есепке ала отырып:

      1) температура 00С жоғары болған кезеңде 1-2 ай бойы;

      2) температура 00С-ден төмен болған кезеңде топырақтың барлық тоңазу кезеңіне орнатады.

      118. ҚТҚ-ны батпақты жердегі суға және тасқын су басып кететін учаскелерге тікелей жинақтауға жол берілмейді. Мұндай учаскелерді ҚТҚ полигонына пайдаланғанға дейін оған жер беті немесе тасқын судың ең үлкен деңгейінен 1 м асатын биіктікте инертті материалдар үйіледі. Үйген кезде су өткізбейтін экран жасалады. 1 м төмен тереңдікте жерасты суы болған жағдайда, жердің бетіне топырақты алдын ала кептіре отырып, оқшаулағыш қабат жасайды.

      119. Полигонның жасыл аймағында (периметрі бойынша) ҚТҚ-ның жерасты суларына әсерін есептеу үшін бақылау ұңғымалары орнатылады, олардың бірі жерасты суларының ағысы бойынша полигоннан жоғары, 1-2 ұңғыма полигоннан төмен жерде орналастырылады.

      120. ҚТҚ-ны жинақтау кезінде жұмыс картасында қалыңдығы 2,0 м топырақпен немесе басқа инертті материалмен қалдықтардың тығыздалған қабатын аралық немесе түпкілікті оқшаулау жүзеге асырылады. Жазық полигондарда қалдықтарды оқшаулауды жаз мезгілінде тәлік сайын, температура плюс 50С-тан төмен болғанда жинақталған сәттен бастап 3 тәуліктен кешіктірмей жүргізеді.

      121. Оқшаулағыш материал ретінде қоқыстар мен/немесе мынадай өндіріс қалдықтарын: әк, бор, сода, гипс, графит, асбоцемент, шифер қолданылады.

      122. ҚТҚ-ны қоқыс таситын көліктен түсіргенде және жинақтағанда қалдықтардың жеңіл фракцияларын ұстау үшін желдің басым бағытына перпендикуляр жылжымалы торлы қоршау орнатады. Ауысымына бір реттен сиретпей жылжымалы қалқандармен ұсталатын қалдықтар жиналады және жұмыс картасының бетіне орналастырылады, үстіңгі жағынан топырақтың оқшаулағыш қабатымен тығыздалады.

      123. Жерасты және жерүсті жиналған ағындарды су қоймаларына бұратын айналма арналар жүйелі түрде қоқыстан тазартылып отырады.

      124. Полигонның аумағында ҚТҚ-ны жағуға жол берілмейді, ал олар өздігінен жанған жағдайда өрт қызметі келгенге дейін полигон персоналы өз күшімен сөндіреді.

      125. Полигонды жабу оны жобада көзделген биіктікте топырақпен жапқаннан кейін жүзеге асырылады. Пайдалану мерзімі 5 жылдан кем полигондарда кейіннен отыруы ескеріле отырып, көзделген тік белгіден 10 %-ға асатын процесте жабуға жол беріледі.

      126. Полигонды жабу алдында қалдықтардың соңғы қабатын топырақтың сыртқы оқшаулағыш қабатымен түпкілікті жабады.

      127. Сыртқы оқшалағыш қабатын түпкілікті жоспарлаған кезде полигонның шеттеріне қарай су ағатын еңістер орнатылады.

      128. Полигонның сыртқы еңістерін бекіту полигонды пайдаланудың басынан бастап және биіктігінің ұлғаюына қарай жүргізіледі. Полигонның сыртқы еңістеріне арналған материал ретінде топырақ пайдаланылады.

      129. Полигонның жоғарғы оқшаулағыш қабатын орнату полигон жабылғаннан кейін оны пайдаланудың көзделген шарттарымен анықталады. Жабық полигонды орман-саябақ кешенін, шаңғы спортына арналған төбе немесе төңіректі көзбен шолуға арналған қарау алаңын салу үшін пайдаланған кезде сыртқы оқшаулағыш қабатының қалыңдығы кемінде 0,6 м болуы көзделеді.

      130. Полигон еңістерінің топырағын желмен ұшырып кетуден немесе шайылудан қорғау үшін сыртқы оқшаулағыш қабаты салынғаннан кейін оларды терраса түрінде көгалдандырады.

      131. Қалпына келтірілетін полигонның аумағын күрделі құрылысқа пайдалануға жол берілмейді.

      132. Істен шыққан карьерлер, жасанды жасалған қуыстар ластанған жауын-шашын және ағынды сулар жиналатын орын болып табылады. Осы аумақты шаруашылықта пайдалануға жарамды күйге келтіру үшін оны қалпына келтіру жүргізіледі.

      133. Карьерлерді және басқа да жасанды жасалған қуыстарды қауіпті емес қалдықтарды, ҚТҚ-ны және өндірістік объектінің 3 және 4-қауіптілік сыныбы қалдықтарын пайдалана отырып, жабуға жол беріледі. Сондай-ақ көму үшін нормалау құжаттарына сәйкес есепті СҚА-ны анықтай отырып, белгіленген жерлерді пайдалануға жол беріледі.

      Қалдықтардың кез келген түрлерін пайдалану кезінде олардың морфологиялық және физикалық-химиялық құрамын анықтайды. Тамақ қалдықтарының, өсімдіктен алынатын қалдықтардың жалпы мөлшері 15 %-дан аспайды. Қалдықтарды орналастыруға арналған негіз ҚТҚ полигондарын жобалау, пайдалану және қалпына келтіру бойынша белгіленген тәртіп талаптарына сәйкес келеді.

      134. Қалпына келтірілетін карьерге арналған СҚА-ның көлемін жақын орналасқан тұрғын үй құрылысының ең жақын шетінен кемінде 100 м болатын СҚА-ның мөлшеріне тең мөлшерде қабылдайды. Қалпына келтірілетін карьердің қоршауы және жұмысты орындауды қамтамасыз етуге арналған уақытша шаруашылық-тұрмыстық объектілері болады.

      135. ҚТҚ полигоны мен өндіріс қалдықтарын көму полигонында нормалау құжаттарына сәйкес өндірістік бақылау жүзеге асырылады.

      136. ҚТҚ полигонының топырақ құнарлылығын қалпына келтіру/жою ол толғаннан кейін жобаға сәйкес жүргізіледі.

      137. СҚА шекарасында атмосфераның РЕШШ-дан артық ластануы және жұмыс аймағында РЕШШ-дан артық екені анықталған жағдайда ластану деңгейін төмендету бойынша шаралар қабылданады.

      138. СҚА мен ағызу станцияларының СҮ көлемі нормалау құжаттарына сәйкес белгіленеді.

      139. Ағызу станциясына арналған учаскені тұрғын және қоғамдық ғимараттар мен құрылыстарға қатысты желдің ық жағына орналастырады. Жер учаскесінің көлемі 1 м3-ге 0,2 гектар есебінен анықталады.

      140. Вакуум арқылы толтырылатын автоцистернадан сұйық қалдықтарды төгуді қабылдағыш құрылғыларға соратын түтіктер арқылы жүргізеді.

      141. Сұйық қалдықтарға су 1:1 есебінен қосылады, қатты қоспаларды қоқыс үгітетін қондырғыларда ұсақтайды және кәрізге жібереді, ал олар болмаған жағдайда ҚТҚ-ны залалсыздандыру үшін бөлінген орындарға күнделікті шығарады.

      142. Кәрізделмеген елді мекендерде қатты және сұйық қалдықтар бөлек жиналады. Сұйық қалдықтар су өткізбейтін шұңқырларға жиналады және ассенизация алқаптарына немесе жер жырту алқаптарына ассенизациялау көлігімен шығарылады.

      143. Ассенизация алқаптарын нормалау құжаттарына сәйкес қашықтықта орнатылады.

      144. Алқаптарды жазғы және қысқы аумақтарға, бөлек учаскелерге (карталарға) бөледі. Сұйық қалдықтарды жер жыртылған беттерге төгеді және жерді 20 см тереңдікте жыртады. Қысқы учаскелерді күзден бастап жыртады және қыста төгеді, ал көктемде учаске кепкеннен кейін қайта жыртады.

      145. Ассенизация алқаптарында техникалық дақылдарды себуге жол беріледі және оларды көкөніс шаруашылығы дақылдарын себуге пайдалануға жол берілмейді.

      146. Жер жырту мен ассенизация алқаптары қоршалады, көлік жууға арналған алаңдар белгіленеді. Жұмысшыларға арналған үй-жай жарықпен және сумен қамтамасыз етіледі.

  "Өндіріс және тұтыну
қалдықтарын жинауға,
пайдалануға, қолдануға,
залалсыздандыруға,
тасымалдауға, сақтауға және
көмуге қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
1-қосымша

Қалдықтардың адамға және қоршаған ортаға әсер ету дәрежесі бойынша олардың қауіптілік сыныптарын айқындау критерийлері

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Қалдықтардың адамға және қоршаған ортаға әсер ету дәрежесі бойынша олардың қауіптілік сыныптарын айқындау критерийлері (бұдан әрі – Критерийлер) өндіріс және тұтыну қалдықтарының қауіптілік, жаңа өндірістер мен технологиясы жеткілікті зерделенбеген өндірістердің қауіптілік сыныбын анықтау тәртібін және оларға қойылатын талаптарды белгілейді.

      2. Қалдықтардың қауіптілік сыныбы эксперименталдық және (немесе) есептеу әдістерімен анықталады.

      3. Егер қалдықтың сапалық және сандық құрамы белгілі болса және әдеби көздерде қалдық компоненттерінің қауіптілік көрсеткіштерін анықтау үшін қажетті мәліметтер бар болса есептеу әдісі қолданылады. Олай болмаған жағдайда қауіптілік сыныбын анықтау эксперименталдық әдіспен жүргізіледі.

      4. Қалдық құрамын қалдықтың өндірушісі (меншік иесі) өздігінен немесе белгілі тәртіппен аккредиттелген ұйымды тарта отырып анықтайды. Қалдық құрамы туралы мәліметтің дұрыстығына оның өндірушісі (меншік иесі) жауапты болып табылады.

      5. Қалдықтар қауіптілігін анықтаудың эксперименталдық әдісі мына кезеңдерді қамтиды:

      1) қалдықтардың химиялық және минералогиялық құрамдарын сәйкестендіру бойынша зерттеулер;

      2) гидробионттарға арналған биотестілеу әдісімен қалдықтардың уыттылығын бағалаудың экотоксикологиялық зерттеулері;

      3) санитариялық-токсикологиялық экспериментте жылы қанды организмге қалдықтар компоненттерінің әсерін бағалау зерттеулері;

      4) токсикологиялық-гигиеналық параметрлер бойынша қалдықтардың қауіптілік сыныбын есептеу.

      6. Қалдықтардың құрамын физикалық, физикалық-химиялық, химиялық талдау, биологиялық тестілер немесе қалдықтар пайда болған бастапқы шикізаттың құрамы және осы шикізат өңделген технологиялық режимдер негізінде анықтайды. Сандық құрам (Сі белгіленетін қалдықтардың жалпы массасындағы әрбір компоненттің салыстырмалы шоғырлануын) миллиграмм/килограммен (бұдан әрі - мг/кг) көрсетіледі. Қалдықтың жалпы массасындағы әрбір компоненттің салыстырмалы құрамы (%-бен Сі ) қалдықтың жалпы массасындағы осы компоненттің шоғырлануының жоғары шекарасын білдіреді, яғни "артық емес" терминіне сәйкес келеді. Қалдықтар тұратын барлық С і компоненттер үшін ұлғаю жиынтығы 100 %-ға жақын, бірақ кемінде 95 % болады.

2-тарау. Қалдықтардың сынамаларын алуға, оларды тасымалдауға және сақтауға қойылатын талаптар

      7. Қалдықтардың сапалық, сандық құрамын және қауіптілік сыныбын анықтау үшін сынама алу жүргізіледі.

      8. Қалдықтардың сынамаларын алу, тасымалдау және сақтау осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес жүргізіледі. Бұл ретте талдау нәтижелерінің бұрмалануын болдырмау үшін қалдықтар компоненттерінің физикалық-химиялық қасиеттері (агрегаттық жай-күйі, біртектілігі, дисперстілігі, ұшпалығы, химиялық белсенділігі және т.б.) ескеріледі.

      9. Сынамаларды алу сынама алаңдарында жинақтауыш сыйымдылығынан немесе қалдықтардың пайда болу көздерінен алынады. Қалдықтар жинақтауышының әрбір 20 гектарына кемінде 1 сынама алаңы салынады.

      10. Нүктелі сынамалар сынама алаңдарында бір немесе бірнеше қабаттан немесе конверт әдісімен жиектен, әрбір жағдайда сынама қалдықтың типтік бөлігі болатындай есептеліп, диагональ бойынша немесе кез келген басқа тәсілмен алынады. Біріктірілген сынама бір алаңда (бір ыдыстан) алынған нүктелі сынамаларды (кемінде 5 сынама) еріту жолымен жасалады. Біріккен сынамалар массасы кемінде 1,5 кг.

      11. Қалдықтардың сынамалары оның компоненттері үшін химиялық инертті материалдан (шыны, тефлон, полиэтилен, металл) жасалған ыдыстарға тұмшаланып қаптамаланады және химиялық талдау үшін зертханаға жеткізіледі.

      12. Қалдықтардың сынамаларын алу алу актісі (ілеспе талон) түрінде құжаттамалық ресімделеді. Актіде сынама алу күні, қалдық өндірушісінің атауы, қалдық атауы, сынама алаңдарының (ыдыстардың) саны, біріккен сынама массасы, сынама алуды жүргізген адамның тегі, аты, әкесінің аты (бұдан әрі – Т.А.Ә.) мен лауазымы, қатысуымен сынама алу жүргізілген адамның Т.А.Ә. мен лауазымы көрсетіледі.

      13. Әрбір сынамаға қалдық сипаттамасының ілеспе талоны жасалады, онымен бірге сынама тасымалдаудың бүтіндігін және қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін сыртқы полиэтиленді пакетке салынады. Қалдық сынамасының сипаттамасында Қалдықтар сыныптамасын бекіту туралы Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылғы 31 мамырдағы N 169-ө бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 4775 болып тіркелген) сәйкес, қалдық түзілетін технологиялық процесс немесе өндіріс, қалдық құрамына кіретін негізгі химиялық қосылыстар, жарылыс қауіптілігі, жанғыштығы, ерекше қасиеттері көрсетіледі.

      14. Жеңіл-құрғақ түрдегі сусымалы қатты минералды қалдықтарды (құрамында сынап барлардан басқа) тасымалдау оларды алғаннан кейін бір айдан кешіктірмей металл емес ыдыста жүзеге асырылады.

      15. Паста тәрізді қалдықтар және құрамында сынап бар сусымалы қатты және органикалық қалдықтар сынамаларын тасымалдау оларды алғаннан кейін тез арада герметикалық шыны, полиэтилен немесе тефлон ыдыстарда жүзеге асырылады.

      Жартылай сұйық қалдықтарды тасымалдау сынама алынғаннан кейін бір аптадан кешіктірмей шыны немесе полиэтилен ыдыстарда жүзеге асырылады.

      16. Қалдықтар сынамалары жақсы желдетілетін, тікелей күн сәулесінің түсуінен қорғалатын жерде, ашық от көздерінен және қыздыратын аспаптардан және беттерден алыс жерде сақталады.

3-тарау. Өндіріс және тұтынудың уытты қалдықтарының қауіптілік сыныбын анықтаудың есептеу әдісі

      17. Есептеу әдісімен қалдықтарды қауіптілік сыныбына жатқызу қалдықты құрайтын заттардың қауіптілік көрсеткіштерінің (Кi) жиынтығы бойынша есептелген жиынтық (Кs) қауіптілік индексінің шамасы негізінде жүзеге асырылады. Қалдықтардың жекелеген компоненттерінің зиянды әсер ету ықтималдылығы қалдықтың әрбір жеке алынған компоненті үшін токсикологиялық, физикалық-химиялық, сондай-ақ санитариялық-эпидемиологиялық көрсеткіштермен анықталады. Көрсетілген токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздік параметрлерін іздеу ресми жарияланған анықтамалар арқылы жүргізіледі.

      Токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздік параметрлерінің басым тізбесі және оларға сәйкес келетін деңгейлер осы Критерийлерге 1-қосымшада келтірілген.

      18. Қалдық компоненттерінің тізбесі және олардың сандық құрамы сапалық және сандық химиялық (минералдық) талдау нәтижелері бойынша немесе бастапқы шикізаттың құрамы және оны қайта өңдеу технологиясы бойынша белгіленеді.

      Өзінің тұтынушылық қасиеттерін жойған, тауарлардан (өнімнен) шығатын қалдықтар үшін қалдықтар өндірушісі (меншік иесі) өз еркімен техникалық шарттарға сәйкес бастапқы тауардың (өнімнің) компоненттік құрамы туралы мәліметтерді көрсетеді.

      19. Қалдықтың қауіптілік сыныбын анықтау үшін қажетті токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздіктің басым параметрлерінің ең жоғарғы саны "Ресурсты үнемдеу. Қалдықтармен жұмыс істеу. Қалдықтардың қауіптілік паспорты. Негізгі талаптар" 30774-2001 Мемлекетаралық стандарттың (бұдан әрі - 30774-2001 МемСТ) ұсынымдарына сәйкес 13-ке тең белгіленеді.

      Жүйеге енгізілген параметрлер саны 1-ден 13-ке дейін болуы мүмкін (тиісті анықтамалық әдебиетте осы компонент үшін параметрлер туралы ақпараттың болуына байланысты).

      20. Көздерде осы қауіптілік көрсеткішінің бірнеше мәндерінің (мысалы әртүрлі жануарлар түрлері үшін DL50) ақпараттары болған жағдайда ең жоғарғы қауіптілікке сәйкес келетін шама, яғни DL50 ең төменгі мән таңдалады. РЕШШ болмаған кезде әсер етудің болжалды қауіпсіз деңгейін (бұдан әрі – ӘБҚД), болжалды рұқсат етілетін мөлшер (бұдан әрі – БРМ) және басқа да есептеу нормативтерін пайдалануға жол беріледі.

      21. Егер басым тізбе бойынша ақпарат табылмаса, 30774-2001 МемСТ-мен ұсынылған қосымша көрсеткіштер: жіті әсер ету аймағы, созылмалы әсер ету аймағы, қоршаған ортада түрлену (персистенттілік), биоаккумуляция (тағам тізіміндегі әрекет), алыстағы ерекше әсерлер (мутагенді, тератогенді, эмбриотоксикалық, аллергенді, нейтротоксикалық), тамақ өнімдеріндегі ОБҚ б , ОХҚ, БРМ және басқасы, барлығы 30 көрсеткіш осы Критерийлерге 2-қосымшаға сәйкес Қалдық компоненттерінің токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің негізгі параметрлерінің тізбесіне және оларды бағалау балдарының мәндеріне сәйкес пайдаланылады.

      22. Қалдықтар компоненттерінің құрамына енетін нақты элемент үшін топырақтағы РЕШШ бойынша деректер болмаған жағдайда шартты нормативтік көрсеткіш шамасы – топырақтағы элементтің орташа құрамы пайдаланылады.

4-тарау. Қалдықтар компоненттерінің токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің салыстырмалы параметрінің орташа мәнін белгілеуге қойылатын талаптар

      23. Қалдықтың токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің әрбір параметрін бағалау үшін токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздіктің төрт деңгейіне жауап беретін төрт сипаттама көрсетілген, токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздіктің әрбір деңгейіне белгілі бір балл сәйкес келеді. Параметрлер жүйесін ақпараттық қамтамасыз ету үшін тиісті балл белгіленеді.

      24. Токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздіктің салыстырмалы параметрінің мәні (Х) осы параметрлер санына қатысты ақпарат бар барлық параметрлер бойынша баллдар жиынтығын бөлу арқылы айқындалады. Ақпараттық қамтамасыз ету көрсеткішін ескере отырып, жүйедегі параметрлердің жалпы саны n+1-ге тең және осы Критерийлерге 1-қосымшаға сәйкес басым тізбе бойынша толық жүйе үшін 13-ке тең болады.

5-тарау. Қалдықтар компоненттерінің токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің стандартталған нормативін анықтауға қойылатын талаптар

      25. Қалдықтың і компоненті үшін токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздіктің салыстырмалы параметрі (Х i) токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздіктің бірыңғайланған салыстырмалы параметрімен (Z i) мына арақатынас арқылы байланысты:



      26. Қалдықтың i компонентінің (Wi) токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің стандартталған нормативінің және қалдықтың i компонентінің (Zi) токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің стандартталған салыстырмалы параметрі арасындағы тәуелділік мына функция арқылы белгіленеді:





6-тарау. Қалдықтың компоненттерінің уыттылық индексін және қауіптілік сыныбын есептеу тәртібіне қойылатын талаптар

      27. Қалдық уыттылығының индексі мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда: Ks - қалдықтың уыттылық индексі;

      K i - қалдықтың і компонентінің уыттылық индексі;

      n - қалдықтағы компоненттер саны.

      Қалдықтың i компонентінің уыттылық индексін (Ki ) мына формула бойынша есептейді:



      28. Кs есептеу кезінде қалдыққа кіретін барлық компоненттарді толық есепке алу шарты сақталады, яғни:



      29. Қалдықтың қауіптілік сыныбының шамасын осы Критерийлерге 3-қосымшаға сәйкес 1-кестеде көрсетілген деректерді басшылыққа ала отырып, оның жиынтық уыттылық индексінің (К) мәндері бойынша айқындайды.

      Токсикологиялық-гигиеналық және санитариялық-эпидемиологиялық көрсеткіштер және қалдықтарды қауіптілік сыныбына жатқызу өлшемшарттары осы Критерийлерге 4-қосымшада келтірілген.

7-тарау. Өндіріс және тұтынудың уытты қалдықтарының қауіптілік сыныбын анықтаудың эксперименталдық әдісі

      30. Қалдықтың қауіптілік дәрежесін эксперименталдық бағалау адамның тіршілік ету ортасының (топырақтың, судың, ауаның және басқалардың) химиялық ластануының гигиеналық нормалау әдіснамасының негізгі ережелеріне негізделеді, сондай-ақ мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау мақсаттары үшін жол берілген әдістерді қамтиды.

      31. Эксперименталдық әдіс қалдықтың қауіптілік сыныбын адам денсаулығына және оның тіршілік ету ортасына қалдық компоненттерінің және оның түрленген өнімдерінің бірыңғай бүтін құрама, кешенді әсер етуін ескере отырып, анықтауға мүмкіндік береді.

      32. Қалдықтың қауіптілігін бағалаудың міндетті кезеңі оның химиялық құрамын сәйкестендіру бойынша зерттеулер және радиоактивтілікті болдырмау болып табылады.

      33. Қалдық қауіптілігін эксперименталдық бағалау қысқартылған немесе кеңейтілген схема бойынша кезең-кезеңмен жүргізіледі.

      34. Қалдық қауіптілігін бағаладың қысқартылған схемасына:

      1) қалдықтағы радионуклид-сәулелегіштердің меншікті және тиімді белсенділігін өлшеу;

      2) "Табиғатты қорғау. Гидросфера. Дафниялардағы судың жіті уыттылығын анықтау әдістемесі" 17.1.4.01-95 ҚР СТ-не сәйкес гидробионттардағы қалдықтың сулы сығындыларын биотестілеу әдістерімен қалдықтың уыттылығын бағалау;

      3) зертханалық жануарларға (ақ тышқандар, ақ егеуқұйрықтар) ауыз арқылы енгізген кезде қалдықтың сулы сығындыларының жіті уыттылығын бағалау.

      35. Барлық эксперименталдық зерттеулерде қысқартылған схеманың болуы міндетті. Қысқартылған схема бойынша алынған нәтижелер салыстырмалы қысқа мерзімде қалдықтың уыттылығын бағалауға, қоршаған орта мен адамға оның әсер етуінің шектеулі жолдарын анықтауға, одан арғы зерттеулер бағытын анықтауға мүмкіндік береді.

      36. Қалдықтарды зерттеудің кеңейтілген схемасы алдын ала бағалау нәтижелеріне байланысты жүргізіледі және:

      1) қалдықтың су арқылы миграциялану қауіптілігін бағалау бойынша;

      2) ауа арқылы миграциялану қауіптілігін (құрамында ұшпа химиялық заттар бар қалдықтар үшін) бағалау бойынша;

      3) қалдықтардың топырақты микробоценозге және топырақтың биологиялық белсенділігіне әсер етуін бағалау бойынша;

      4) ауыл шаруашылығы өсімдіктерінде (вегетациялық тәжірибелер) қалдық ингредиенттерінің транслокациясы деңгейін бағалау бойынша;

      5) жітілеу немесе созылмалы санитариялық-токсикологиялық экспериментте жылы қанды организмге қалдық компоненттерінің әсер етуін бағалау бойынша ұзақ модельдік тәжірибелер жасауды қамтиды.

      37. Кеңейтілген схема бойынша қалдықтың қауіптілігін бағалау мынадай жағдайда:

      1) ауыл шаруашылығында қалдықты болжалды пайдаланған кезде;

      2) халық тұтынатын тауарлар өндірісінде;

      3) адам денсаулығына қалдық компоненттерінің ұзақ жанасуы, ингаляциялық, ауыз арқылы немесе кешенді әсер етуі ықтимал болатын барлық жағдайларда міндетті болып табылады.

1 параграф. Қысқартылған схема бойынша қалдықтың қауіптілік сыныбын эксперименталдық анықтау алгоритмі

      38. Қалдық компоненттерін сәйкестендіру арқылы қалдықты химиялық талдау сандық химиялық талдаудың стандартты әдістерімен жүргізіледі. Ингредиенттердің жалпы құрамымен қатар ацетат-аммоний буферімен (рН = 4,8) алынатын элементтердің суда ерігіш, сондай-ақ жылжымалы нсандары анықталады.

      39. Жіті токсикологиялық экспериментте жылы қанды жануарлардың организміне қалдықтың әсер етуі ақ тышқандарда немесе ақ егеуқұйрықтарда табиғи заттарды немесе қалдық сығындылары мен олардың ерітінділерін (1:2, 1:5, 1:10 және табиғи сығындыдағы уытты заттардың шоғырлануына байланысты одан артық) ауыз арқылы енгізген кезде орташа өлтіретін дозаны (DL50) анықтау жолымен белгіленеді.

      Егер қалдықтың бірнеше компоненттерінің шоғырлануы ½ -1/10 және олардың DL50 -ден артық мәнге жетсе, жіті тәжірибені жүргізген орынды. DL50 шамасы ретінде жануарлардың 50%-ның қырылуын тудыратын қалдық сығындысының ерітіндісі қабылданады.

      40. Биотестілеу гидробионттарға (магна дафниясы, инфузориялар, бактериялар және басқасы) су организмдеріне зиянды әсер етуді анықтау мақсатында жүргізіледі. Қалдықтың қауіптілік сыныбы ерітуді ескере отырып қалдықтың сулы сығындысының гидробионттарға әсер етуінің дұрыс нәтижесі бойынша анықталады, бұл ретте осы нәтиже бақыланады. Қауіптілік сыныптары осы Критерийлерге 3-қосымшадағы 2-кестеге сәйкес гидробионттар үшін субстрат ретінде қалдықты зерттеген кезде уыттылығын алу үшін қажетті қалдықтан алынатын сулы сүзіндінің уыттылық деңгейлері және оны еріту жиілігі бойынша болжалды түрде қабылданады.

      41. Қалдықтардың радиоактивтілігін анықтау және негізгі радионуклид-сәулелегіштерді белгілеу дозиметр-радиометрлерді пайдалана отырып гамма-спектрометрлік әдіспен жүргізіледі. Зерттеудің мақсаты – қалдықтың радиоактивтілігінің артуын болдырмау және оның нормалау құжаттарына сәйкестігін растау.

2 параграф. Кеңейтілген схема бойынша қалдықтың қауіптілік сыныбын эксперименталдық анықтау алгоритмі

      42. Қалдықтың су арқылы миграциялануын зерделеу нақты топырақты-климаттық жағдайларды, қалдықтың ерекшеліктері мен оны кәдеге жаратудың болжалды тәсілдерін ескере отырып, стационарлық тәжірибелерде кеңейтілген экспериментте жүргізіледі. Қалдықты енгізу дозасы оның РЕШШп және топырақтағы болжалды жүктемені есепке ала отырып, барынша уытты компонент бойынша есептеледі. Су арқылы миграциялану қауіптілігінің көрсеткіші топырақ пішіні бойынша қалдық компоненттерінің миграциялану тереңдігі мен олардың сүзгіштегі құрамының деңгейі болып табылады. Миграция әсері анықталатын элименттер үшін судағы РЕШШ-тың арту жиілігі бойынша анықталады.

      Топырақ пішіні бойынша қалдық компоненттерінің миграциялануын бағалау болжалды су арқылы миграциялану көрсеткішінің (бұдан әрі - БСМК) шамасы бойынша жүргізіледі, ол жерасты және жер бетіндегі суларға қалдық компоненттерінің миграциялануы нәтижесінде адам денсаулығына олардың кері әсер ету ықтималдығымен сипатталады. БСМК қалдықтағы элементтердің қозғалғыш және суда ерігіш нысандарының құрамын көрсететін ацетат-аммоний буферлік (БСМКб) және сулы (БСМКа) сығындыларды сандық химиялық талдау (СХТ) нәтижелері бойынша анықталады.

      Көрсеткіштер деректерін есептеу алгоритмі осы Критерийлерге 5-қосымшаға сәйкес жүргізіледі. БСМК шамасы бойынша қалдықтың қауіптілік сыныбы осы Критерийлерге 7-қосымшаға сәйкес анықталады.

      Көрсетілген көрсеткіштер бойынша сол жалғыз қалдықтың әртүрлі қауіптілік сыныптарын алған кезде оның нақты ғана емес, сонымен бірге әлеуетті қауіптілігін де көрсететін БСМКб бойынша алынған нәтижелерге басымдық беріледі.

      43. Қалдықта ұшпа химиялық заттар болғанда олардың ауа арқылы миграциялану қауіптілігін бағалау есептеу әдісімен жүргізіледі. Атмосфералық ауаға қалдық ингредиенттерінің миграциялануын зерделеу әртүрлі топырақты-климаттық параметрлерді (температура, ылғалдылық, ауа қозғалысы жылдамдығы) белгілеу мүмкіндігін қамтамасыз ететін микроклиматтық камераларда стационарлық жағдайларда жүргізіледі. Ауа арқылы миграцияланудың қауіптілік деңгейі атмосфералық ауадағы ең жоғары бір реттік РЕШШ арту жиілігімен (РЕШШм.р.) анықталады. Есептеу алгоритмі осы Критерийлерге 6-қосымшаға сәйкес көрсетілген.

      Қауіптілік сыныбы бойынша қалдықтарды саралау және нәтижелерді Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес қауіптілік деңгейлеріне жатқызу осы Критерийлерге 7-қосымшаға сәйкес жүзеге асырылады.

      Егер есептеу арқылы 500С температурада ауаның жерге жақын қабатында түзілген заттардың қаныққан буының шоғырлануы немесе қысымы оның РЕШШм.р артық екені анықталса, онда кеңейтілген зерттеу жүргізу қажет.

      44. Топырақтың биологиялық белсенділігін зерделеу топырақтың биохимиялық процестерінің қарқындылығына (тыныс алу, азот жинақтау, нитрификация, денитрификация) қалдықтың әсерін бағалауды қамтиды. Топырақтың биологиялық белсенділігіне әсері бойынша қалдықтың қауіптілігін бағалау Azotobacter chroococcum өсінділерімен топырақ микроорганизмдерінің (микроскопиялық топырақ саңырауқұлақтары, сапрофитті бактериялар мен актиномицеттер) негізгі топтарын және топырақтың тотығу-қалпына келтіру әлеуетін (ТҚӘ) анықтауды қамтиды. Қалдықтың әсері тест-өсінділердің өсуін басу және ТҚӘ-нің 100 мВ жоғары шөгуі бойынша есептеледі.

      Осы көрсеткіштер бойынша қауіптілік сыныптары бойынша қалдықты саралау осы Критерийлерге 7-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

      Микробиологиялық көрсеткіш бойынша сол жалғыз қалдықтың әртүрлі қауіптілік сыныптарын алған кезде микроорганизмдердің (топырақ саңырауқұлақтары, сапрофитті бактериялар, актиномицеттер) негізгі топтары бойынша алынған деректерге басымдылық беріледі.

      45. Фитотоксикалық әсері бойынша қалдықтың қауіптілігін бағалау тұқымды өсіруге ықпал ету бойынша жедел әдіспен жүргізіледі. Уыттылық индикаторы ретінде ауыл шаруашылығы өсімдіктерінің тұқымы пайдаланылады. Барынша барабар тест өсімдіктер сұлы мен арпа болып табылады. Ауыл шаруашылығы өсімдіктеріндегі қалдық ингредиенттерінің транслокациясы деңгейін анықтау бойынша вегетациялық тәжірибелер зертханалық немесе табиғи жағдайда жүргізіледі. Транслокация әсері туралы құрамында зерттелетін қалдықтар бар топырақта өсірілген өсімдіктердегі қалдық компоненттерінің жинақталуы бойынша пайымдайды.

      Егер экспериментте қалдықтың сулы сығындысы әсерінен өсімдік өскіндері тамырының өсуін статистикалық нақты тежейтін (Р≤ 0,05)– фитотоксикалық әсер тіркелген жағдайда фитотоксикалық әсер дәлелденген болып саналады. Қалдықтың фитотоксикалық қауіптілік көрсеткішіне тамырдың өсуін 50%-ға тежейтін, сығындының орташа тиімді еріткіші (ER50) жатады.

      ER50 бойынша қалдықтың қауіптілік сыныбы осы Критерийлерге 7-қосымшаға сәйкес өлшемшарттарға сай белгіленеді.

      Осы көрсеткіш бойынша қауіптілік өлшемшарты артуына жол берілмейтін, өсімдіктен алынатын тамақ өнімдері мен жемдер үшін қалдық компоненттерінің РЕШШ болып табылады.

      46. Жітілеу немесе созылмалы санитариялық-токсикологиялық эксперимент организмнің қалдық сығындысымен ұзақ уақыт бойы улануы кезінде оның уытты әсер ету ықтималдылығының көріну дәрежесін анықтау мақсатында жүргізіледі. Организмге қалдықтың әсер етуі организмнің функциональдық жағдайы (токсикологиялық, биохимиялық, гематологиялық, иммунологиялық және басқалар) көрсеткіштерінің статистикалық дұрыс өзгерістері бойынша бағаланады.

      Жітілеу және созылмалы эксперименттің түпкілікті мақсаты сығындының шекті еруін, сондай-ақ токсикологиялық қатынаста қалдықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ерітуді анықтау болып табылады. Жылы қанды организмдерге әсер етуі бойынша қалдықтың қауіптілік сыныбы осы Критерийлерге 7-қосымшаға сәйкес анықталады.

      47. Қалдықтың биологиялық әсерін бағалау кезінде олардың жылы қанды организмге әсер етуінің кейінгі салдарларының көріну ықтималдылығын назарда ұстау керек. Бұл жағдайда әсер етудің әр түрі бойынша әдістемелік ұсынымдарға сәйкес канцерогендік, мутагендік, тератогендік, гонадотоксикалық, эмбриотоксикалық және аллергендік әсерді зерделеу бойынша арнайы зерттеулер жүргізу ұсынылады. Зерттеу көлемі қалдықтың қандай да бір қашық әсерлерді туғызу қабілеттілігіне қатысты олардың жекелеген компоненттерінің зерделену дәрежесімен анықталады.

      48. Қалдықтың қауіптілік сыныбы қалдық қауіптілігінің ең үлкен дәрежесін анықтаған көрсеткіш қабылданатын зияндылықтың шектеуші көрсеткішін ескере отырып өткізілген зерттеулер кешенінің нәтижелері бойынша белгіленеді. Бұл ретте басымдылық қалдықтың адам денсаулығына тікелей қаупін көрсететін токсикологиялық көрсеткіштеріне беріледі.

8-тарау. Өндіріс және тұтыну қалдықтарының қауіптілік сыныбын келісу үшін ұсынылатын құжаттамаға қойылатын талаптар

      49. Қалдықтың қауіптілік (уыттылық) сыныбын негіздеу жөніндегі деректер халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелерінде санитариялық-эпидемиологиялық сараптама жүргізу үшін ұсынылады.

      50. Қалдыққа санитариялық-эпидемиологиялық сараптама жүргізу үшін өтініш беруші қалдықты нақты қауіптілік сыныбына жатқызуды негіздейтін барлық деректемелер мен материалдардан тұратын қалдықтың өндірушісі және (немесе) меншік иесі туралы мәліметтерді мынадай талаптарды сақтай отырып ұсынады:

      1) қалдық атауы технологиялық регламентке сәйкес келеді;

      2) қалдықтың құрамы (компоненттері бойынша) туралы мәліметтер зерттеу жүргізген ұйым басшысымен куәландырылған, оны анықтау әдістемесін және олардың ақауларын көрсете отырып, ұсынылады;

      3) токсикологиялық-гигиеналық және химиялық көрсеткіштер бойынша деректер осы Критерийлерге 1 немесе 7-қосымшаларға сәйкес нысан бойынша ұсынылады;

      4) қалдықтың қауіптілік сыныбын есептеу және (немесе) эксперименталдық әдіспен анықтаған кезде орындаушы ұйымның басшысымен куәландырылған, атқарылған жұмыстардың нәтижелері туралы қорытынды және есеп ұсынылады.

  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
1-қосымша

Токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздік параметрлерінің басым тізбесі және оларға сәйкес келетін деңгейлер

Токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздік көрсеткіштері

Қалдық компоненттерінің токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздік деңгейлері

I

II

III

IV

1

РЕШШп, мг/кг

<5

5-200

201- 10 4

>10 4

2

РЕШШв (БРМ), мг/дм 3

<0,01

0,01- 0,1

0,11-1

>1

3

РЕШШр.з. (ӘБҚД), мг/м 3

<0,1

0,1-1

1,1-10

>10

4

РЕШШс.с. (немесе РЕШШм.р.), (ӘБҚД)

<0,01

0,01- 0,1

0,11-1

>1

5

Судағы қауіптілік сыныбы

1

2

3

4

6

Жұмыс аймағындағы қауіптілік сыныбы

1

2

3

4

7

Атмосфералық ауадағы қауіптілік сыныбы

1

2

3

4

8

LD 50 [мг/кг]

<15

15-150

151- 5000

>5000

9

Lg 50 [мг/м 3 ]

<500

500- 5000

5001- 50000

>50000

10

Lg [S /РЕШШ в ]

>5

5-2

1,9- 1,0

<1,0

11

Lg [С нас /РЕШШ р . з ]

>5

5-2

1,9- 1,0

<1,0

12

Канцерогендік

Адам үшін
дәлелденген

Жануарлар үшін
дәлелденген

Жануарлар үшін
ықтимал

Канцерогендік емес
(дәлелденген)

13

Ақпараттық қамтасыз ету көрсеткіші

<0,5
(n<6)

0,5-
0,7
(n=6-
8)

0,71-
0,9
(n=9,
10)

>0,9
(n>11)

      • Қалдық компоненттерінің бірі үшін (мыс) Wi стандартталған нормативін есептеу үлгісі

Көрсеткіш

Норматив/қасиет

Балл

Әдебиет көзі

Топырақтағы РЕШШ, мг/кг/топырақта құрамы, мг/кг

3,0

1

Топырақтағы зиянды заттардың РЕШШ бойынша НҚ

Шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау жүйесі суындағы РЕШШ (БРМ) мг/л

1,0

3

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 16 наурыздағы № 209 бұйрығымен бекітілген "Су көздеріне, шаруашылық-ауыз су мақсаты үшін су жинау орындарына, шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға және суды мәдени-тұрмыстық пайдалану орындарына және су объектілерінің қауіпсіздігіне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

РЕШШ (ӘБҚД), жұмыс аймағы, мг/м3

0,5

2

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 168 бұйрығымен бекітілген Қалалық және ауылдық елді мекендердегі атмосфералық ауасының гигиеналық нормативтері

РЕШШ (ӘБҚД), атмосфералық ауа, мг/м3

0,002

2

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 168 бұйрығымен бекітілген Қалалық және ауылдық елді мекендердегі атмосфералық ауасының гигиеналық нормативтері

Судағы қауіптілік сыныбы


3

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 16 наурыздағы № 209 бұйрығымен бекітілген "Су көздеріне, шаруашылық-ауыз су мақсаты үшін су жинау орындарына, шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға және суды мәдени-тұрмыстық пайдалану орындарына және су объектілерінің қауіпсіздігіне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

Жұмыс аймағындағы қауіптілік сыныбы


2

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 168 бұйрығымен бекітілген Қалалық және ауылдық елді мекендердегі атмосфералық ауасының гигиеналық нормативтері

Атмосфералық ауадағы қауіптілік сыныбы


2

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 168 бұйрығымен бекітілген Қалалық және ауылдық елді мекендердегі атмосфералық ауасының гигиеналық нормативтері

DL50, мг/кг



Измеров Н.Ф. және бірлескен авторлар "Бір рет әсер ету кезіндегі өнеркәсіптік улардың токсикометрия параметрлері" ,М. 77 ж.

СL50, мг/м3



-"-

Судағы LgS/ПДК

Өсімд.емес

4

Қысқаша химиялық анықтама

Канцерогендік

Канц. емес

4

Канцерогенді заттар, анықтама, М., 1987

Ақпараттық қамтамасыз ету көрсеткіші

0,9

3


Салыстырмалы параметр (Хi)

2,39



Біріздендірілген параметр (Zi)

2,85



Норматив логарифмі (W(LgWi)

2,85



Стандартталған норматив Wi

710



      Қалдық компоненттерінің уыттылық индекстерін және металл сынығы қалдығының қауіптілік сыныбын есептеу үлгісі

Қалдық компоненттері

Қалдықтағы компонент құрамы, %

Сынамадағы құрам Ci, мг/кг

Салыстырмалы параметр, Xi

Біріздендірілген параметр, Zi

Норматив логарифмі
Wi (LgW i)

Стандартталған норматив, Wi

Уыттылық индекс, Ki

SiО2

0,1

1000

3,50

4,34

4,41

25800

0,03

Fe

84

840000

3,54

4,40

4,50

31600

26.58

Сu

1,7

17000

2,39

2,85

2,85

710

23,94

Pb

1.5

15000

2,27

2,69

2,69

386

38.860

Cr

0,06

600

2,58

3,11

3,11

1291

0,46

Zn

0,1

1000

2,90

3,53

3,53

3400

0,29

Со

0,01

100

2,09

2,45

2,45

284

0,35

Ni

0,02

200

1,90

2,20

2,20

158,5

1,26

Жиынтық уыттылық индексі Кс =(SKi)

91.77

Қауіптілік сыныбы

4

Қауіптілік деңгейі (ҚР Экологиялық кодексіне сәйкес)

жасыл

  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
2-қосымша

Қалдық компоненттерінің токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің негізгі параметрлерінің тізбесі және оларды бағалау баллдарының мәндері

р/с

Токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздік параметрлері

Қалдық компоненттерінің токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздік деңгейлері

1

2

3

4

1

РЕШШ n [топырақ мг/кг]

<5

5-200

201-10 4

>10 4

2

РЕШШ в (БРМ) [мг/л]

<0,01

0,01-0,1

0,11-1

>1

3

РЕШШ рв [мг/м 3 ] (ӘБҚД)

<0,1

0,1-1

1.1-10

>10

4

РЕШШс.с (немесе РЕШШм.р.) (ӘБҚД) [мг/ м 3 ]

<0,01

0,01-0,1

0,11-1

>1

5

Судағы қауіптілік сыныбы

1

2

3

4

6

Жұмыс аймағындағы қауіптілік сыныбы

1

2

3

4

7

Атмосфералық ауадағы қауіптілік сыныбы

1

2

3

4

8

LD 50 [мг/кг]

<15

15-150

151-5000

>5000

9

LC 50 [мг/м 3 ]

<500

500-5000

5001-50000

>50000

10

Lg [S,мг/дм 3 /РЕШШ в, мг/дм 3

>5

5-2

1,9-1,0

<1.0

11

Lg [C нас , мг/м 3 /РЕШШ р.з, мг/м 3 ]

>5

5-2

1,9-1,0

<1.0

12

Канцерогендік

Канцерогендік адам үшін
дәлелденген

Канцерогендік жануарлар үшін
дәлелденген

Жануарлар
үшін канцерогендік
ықтимал

Канцерогендік емес
(дәлелденген)

13

LgК ow

>4

4-2

1,9-0,0

<0,0

14

Lg [C нас , мг/м 3 /РЕШШК c.с.(м.р.) , мг/м 3 ]

>7

7-3,8

3,7-1,6

<1,6

15

LD 50 skin, мг/кг

<100

101-500

501-2500

>2500

16

w
LC 50 [мг/л/96ч]

<1

1-5

6-100

>100

Балл

1

2

3

4

17

LC 50 -"- (дафния)

<10

10-100

101-1000

>1000

18

ИУМК

>300

300-30

31-3

<3

19

Жіті әсер ету аймағы

<6

6-18

19-54

>54

20

Созылмалы әсер ету аймағы

>10

10-5

6-2,5

<2,5

21

ОБҚ 5БД = ----- ОХҚ

<0,1

0,1-0,6

0,7-0,9

>0,9

22

Тамақ өнімдеріндегі РЕШШ [мг/кг]

<0,01

0,01-1,0

1,1-10

>10

23

Персистенттілік: қоршаған ортадағы түрлену

Барынша уытты, оның ішінде алшақ әсері немесе жаңа қасиеті бар өнімдердің пайда болуы

Зияндылықтың басқа өлшемшарттарының барынша айқын әсері бар өнімдердің пайда болуы

Уыттылығы шығыс заттардағы уыттылыққа жақын өнімдердің пайда болуы

Уыттылығы барынша аз өнімдердің пайда болуы

24

Биоаккумуляция-тағам тізбесіндегі әрекет

Барлық
буындар туралы
айқын
жинақталу

Бірнеше
буында
жинақталу

Буындардың бірінде
жинақталу

Жинақталу жоқ


Алшақ, ерекше әсерлер:

Мутагенді
және
басқа
қасиеттер
табылды

Адам үшін
көрсетілген қасиеттердің пайда
болу мүмкіндігі
бар

Жануарлар үшін
көрсетілген
қасиеттердің
пайда болу
мүмкіндігі
бар

Жоқ
(дәлелденген)

25

- мутагенді

-"-

-"-

-"-

-"-

26

- тератогенді

-"-

-"-

-"-

-"-

27

- эмбриотоксикалық

-"-

-"-

-"-

-"-

28

- аллергенді

-"-

-"-

-"-

-"-

29

- нейротоксикалық

-"-

-"-

-"-

-"-

30

Ақпараттық қамтамасыз ету көрсеткіші- n/N

<0,5
(n<6)

0,5-0,7
(n=6-8)

0,71-0,9
(n=9,10)

>0,9
(n>11)

Балл

1

2

3

4

  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
3-қосымша

Кс тәуелділігіндегі қалдықтар қауіптілігінің сыныбы

  1-кесте

Қауіптілік сыныбы

1

2

3

4

5 (қауіпсіз)

Қауіптілік деңгейі

Қызыл

Янтарь түсті

Жасыл

Қауіпті емес

Кс жиынтық уыттылық индексі

10000 артық

10000-1000

999- 100

99-10

10 –нан кем


Гидробионттер үшін субстрат ретінде зерттеу кезіндегі қалдықтан алынатын су сүзіндісінің қауіптілік сыныбы, уыттылық деңгейі және еру жиілігі

  2-кесте

Қауіптілік сыныбы

Уыттылық деңгейі

Еру жиілігі

1

Өте жоғары

>10000

2

Жоғары

>1000-10000

3

орташа

>100-999

4

қалыпты

>10-99

5

төмен

<9

  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
4-қосымша

Токсикологиялық-гигиеналық және санитариялық-эпидемиологиялық көрсеткіштер және қалдықтарды қауіптілік сыныптарына жатқызу өлшемшарттары

р/с N

Қауіптілік көрсеткіштері

Қауіптілік сыныптары

1

2

3

4

5

Өте қауіпті

Қауіптілігі жоғары

Қауіптілігі қалыпты

Қауіптілігі төмен

Қауіпті емес

1

Гидробионттарға әсер ететін сығындыны еріту

>10000

1000-
10000

100-
999

10-99

0-9

2

DL 50 деңгейінде уытты әсер етуді туғызатын сығындыны еріту

>1000

1000-
100

10-99

1-9

0-0.9

3

Жітілеу экспериментте жануарлар организмінде статистикалық дұрыс өзгерістерді тудыратын еріту

>1000

100-
1000

10-99

1-9

0-0.9

4

Созылмалы экспериментте жануарлар организмінде статистикалық дұрыс өзгерістерді тудыратын еріту

>10000





  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
5-қосымша

Болжамды су арқылы миграциялану көрсеткішін есептеу

      Болжалды су арқылы миграциялану көрсеткішін есептеу қалдықтың буферлі (БСМКб) және сулы (БСМКв) сығындыларының химиялық талдау нәтижелері бойынша, (1) және (2) формуламен жүргізіледі:



      мұнда Ci, б және Сi в – i компоненттің тиісінше буферлі немесе сулы сығындыларда сәйкес нақты шоғырлануы, мг/л;

      РЕШШi в – су қоймалары суларында осы компоненттің рұқсат етілетін шекті шоғырлануы, мг/л; SUM – жиынтығы.

  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
6-қосымша

Ауадағы қалдықтың ұшпа компоненттерінің шоғырлануын есептеу

      Егер 200С температурада қаныққан бу қысымы белгілі болса, онда мұндай жағдайда заттың барынша жоғары шоғырлану ықтималдығын мынадай формуламен (3) есептеуге болады. Егер қаныққан бу қысымы басқа температурада белгіленетін болса, онда есептеу келесі формуламен (4) жүргізіледі:



      мұнда, С – ауада заттардың ең жоғары шоғырлану ықтималдығы, мг/м3;

      М – заттың молекулярлық массасы;

      Р – 200С кезіндегі қаныққан бу қысымы мм/рт.ст.;

      Т – Кельвин градусындағы абсолюттік температура, бұл кезде қаныққан бу қысымын анықтау жүргізіледі.

  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
7-қосымша

Токсикологиялық-гигиеналық көрсеткіштер және қалдықты қауіптілік сыныбына жатқызу өлшемшарттары

р/с №

Қауіптілік көрсеткіштері

Қауіптілік сыныбы

I

II

III

IV

V

Өте қауіпті

Қауіптілігі жоғары

Қауіптілігі қалыпты

Қауіптілігі төмен

Қауіпті емес

1.

БСМКб

> 1000

> 100 - 999

>10 -99

>5-9

> 1-4

2.

БСМКа

> 100

> 50 - 99

> 10 - 49

> 5-9

> 1-4

3.

Сулы көшпелі (фильтратта анықталатын заттардың РЕШШв артуы)

> 30

>10 - 29

> 5 - 9

> 3 - 4

> 1-2

4.

Ауа арқылы миграциялану (РЕШШм.р.артуы)

> 30

>10 - 29

> 5 - 9

> 3 - 4

> 1-2

5.

Азотобактер (басу %)

> 90

> 75 - 89

> 50 - 74

> 25 - 49

>1-24

6.

Топырақтың биологиялық белсенді процестері
(басу %)

> 75

> 74 - 50

> 49 - 25

> 5 - 24

> 1-4

7.

Топырақтың тотығу-қалпына келтіру әлеуеті (ТТӘ,мВ шөгуі)

> 250

> 200 - 249

> 150 - 199

> 15 - 149

> 1-14

8.

Фитотоксикалық (ER50)

> 100

> 10 - 99

> 1 - 9

> 0,11 – 0,9

> 0.01- 0,1

9.

Иммунологиялық (жануардың секемшілдігі %)

> 61

> 41 - 60

> 21 - 40

> 10 - 20

< 9

10.

Мутагенді белсенділік (арту жиілігі тәжірибе/бақылау)

> 15

> 11 - 15

> 4 - 10

> 2 - 3

< 2

11.

Морфологиялық өзгерістер (бақылауға %-дық)

>46

31 - 45

21 - 30

10 - 20

< 10

      Критерийлерде қолданылатын қысқартулар:

      1) РЕШШпп – топырақта химиялық заттардың рұқсат етілетін шекті шоғырлануы (мг/кг);

      2) РЕШШв – шаруашылық-ауыз су мақсатындағы суда химиялық заттардың рұқсат етілетін шекті шоғырлануы (мг/дм3);

      3) РЕШШр.з. – жұмыс аймағындағы ауада химиялық заттардың рұқсат етілетін шекті шоғырлануы (мг/м3);

      4) РЕШШСС немесе РЕШШм.р. – химиялық заттардың рұқсат етілетін шекті шоғырлануы (мг/м3);

      5) ӘБҚД – әсер етудің бағдарлы қауіпсіз деңгейі – осы затқа РЕШШ әзірлегенге дейін пайдаланылған ауадағы химиялық заттың уақытша нормативі (мг/м3);

      6) БРМ – шаруашылық-ауыз су және мәдени-тұтыну мақсаттағы су қоймаларындағы судағы зат құрамының болжалды рұқсат етілетін деңгейі (мг/л);

      7) ЛД50 немесе DL50 – зертханалық жануарларға химиялық заттарды (dosis letalis) ауыз арқылы енгізген кезде оның орташа өлтіретін дозасы (мг/кг);

      8) ЛК50 немесе СL50 – зертханалық жануарлар үшін химиялық заттардың буының немесе аэрозолінің орташа өлтіретін шоғырлануы (мг/м3);

      9) ЕС50, ЕС16 ЕС84 - гидробионттарды және басқа да төмен организмдерді (люминесценттеуші бактериялар, ірі қара бұқа ұрығы) өлтіретін судағы химиялық заттардың тиімді шоғырлануы;

      11) Кs – қалдықтардың барлық компоненттері қауіптілігінің жиынтық индексі;

      12) С1 – қалдықтағы компоненттардің саны;

      13) S1 - суда қалдықтың ерігіштік коэффициенті;

      14) F – қаныққан бу қысымымен анықталатын химиялық қоспалардың ұшпалылығы;

      15) Xi - қалдықтың токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің салыстырмалы параметрі.

      16) Zi – қалдықтың токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің біріздендірілген параметрі.

      17) Wi – қалдықтың токсикологиялық-гигиеналық қауіпсіздігінің стандартталған нормативі.

      18) ерімейт. – суда ерімейтін қалдық компоненті.

      19) канцер., канц.емес – заттың канцерогендік сипатының болуы не болмауы.

      20) судағы Lg S/ПДК – қалдық компоненті логарифмі ерігіштігінің судағы РЕШШ-қа қатынасы.

      21) LgСнас/РЕШШж.а.,мг/м3 – химиялық зат буының қаныққан шоғырлану логарифінің жұмыс аймағындағы ауада оның РЕШШ-қа қатынасы.

      22) Снас., мг/м3 – 200С теипературада және қалыпты қысым кезіндегі ауада заттардың қаныққан шоғырлануы.

      23) ИМУК – ингаляциялы улану ықмалдылығы коэффициенті – біріздендірілген жағдайда зертханалық жануарлар үшін ауадағы заттар буларының қанығуы шоғырлануының (Снас.) СL50 –ға қатынасы.

      24) БСМК – болжалды су арқылы миграциялану көрсеткіші.

      25) ТТӘ – топырақтың тотығу-қалпына келтіру әлеуеті – тұқым тамырының өсуін 50%-ға тежейтін, қалдық сығындысының орташа әсер ететін ерітуі.

      26) Кс = (SKi) – жиынтық уыттылық индексі.

  Қалдықтардың адамға және
қоршаған ортаға әсер ету
дәрежесі бойынша олардың
қауіптілік сыныптарын
айқындау критерийлерге
8-қосымша

Қалдықтың алынған сынамасына ілеспе талон

      Сынаманың тіркеу нөмері____________________________________________

      Сынама алу жүргізілген объекті атауы_________________________

      __________________________________________________________________________

      Сынама алу күні, уақыты, алған жері және массасы ___________________

      __________________________________________________________________________

      Қалдық сипаттамасы (қалдық түзілген кездегі технологиялық процесс, агрегаттық күйі

      (қатты, сұйық, паста тәрізді), болжалды құрамы, сыныптамаға сәйкес қалдық

      атауы:____________________________

      __________________________________________________________________________

      Қалдықтың ерекше қасиеттері (жанғыштық, жарылыс қауіпті,

      ұшпалығы)_____________

      __________________________________________________________________________

      Сынама алу жүргізілетін қалдықтың жалпы саны (тонна________________

      Сақтау шарттары ___________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      Қаптама түрі _______________________________________________________________

      Сынама алуды жүргізген адам ________________________________________________

      Қалдық түзілген объектінің өкілі ______________________________________________

  "Өндіріс және тұтыну
қалдықтарын жинауға,
пайдалануға, қолдануға,
залалсыздандыруға,
тасымалдауға, сақтауға және
көмуге қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
2-қосымша

Қоқыр, қоқыс, қалдық, күл жинауыштар мен үйінділерді көму паспорты

      Атауы_____________________________________________________________

Шаралар

Деректері

Ескерту

1

Көмуді бітірген уақыты



2

Көму шараларының кысқаша жазбасы



3

Жобаны дайындаған мекеме



4

Көмуді жүзеге асырған мекеме



5

Көму объектісін бақылауға қабылдап алған мекеме



6

Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау деректері



7

Көму объектісіне және іргелес аумаққа қойылған шектеулер



8

Жергілікті атқарушы органға берілді



      Берді__________________Т.А.Ж (бар болса)

      Қабылдады____________ Т.А.Ж (бар болса)

  "Өндіріс және тұтыну
қалдықтарын жинауға,
пайдалануға, қолдануға,
залалсыздандыруға,
тасымалдауға, сақтауға және
көмуге қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
3-қосымша
  1-кесте

Қатты тұрмыстық қалдықтар полигонына шектеусіз қабылданатын және оқшаулағыш материал ретінде пайдаланылатын 4-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарының тізбесі

р/с №

Қалдықтар түрі

1

Алюминий силикатты қоқыс СБ-Г-43-6

2

Асбестцемент сынықтары

3

Асбест ұнтағы

4

Бентонит қалдықтары

5

Кальций карбиді өндірісінің істен шыққан графиті

6

В-6 витамині өндірісінің құрамында гипс бар қалдықтары

7

Қайнайтын әк, әктас, сөнгеннен кейінгі шлам

8

Химиялық тұндырылған бордың қатты қалдықтары

9

Істен шыққан брикеттер түріндегі алюминий тотығы

10

Кремний тотығы (ПВХ және AlCl3 өндіргенде)

11

Паратит қалдықтар

12

Натрий сульфаты тұздарының қоспасы

13

Селикагель (уытты емес газдарды кептіру адсорберлерінен)

14

Сүзгі престердің шламдары өндірісінің селикагелі

15

Соданың түйіршіктелген шламы

16

Сода-цемент өндірісінің CaSO4 түріндегі дистилляция қалдығы

17

Құрамында ауыр металдар жоқ қалыптағы өзекті қоспалар

18

Химиялық суды тазалау және суды жұмсарту шламдары

19

Ағынды сулардың хлорлы-натрий тұнбалары

20

Стандартты емес хлорлы әк

21

Шифер өндірісінің қатты қалдықтары

22

ЖЭО, көмірмен, шымтезекпен, тақта таспен немесе тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істейтін қазандықтар шлактары

23

Тегістеу материалдары

24

Құрылыс қалдықтары: құрылыс топырағы, бетонның, ерітінділердің қалдықтары, ПГС, сынған кірпіштер, керамикалық бұйымдардың, саманның, саздың қалдықтары және т.б.*

      * - бұл тармақ 01.01.2019ж. дейін қолданылады.

  2-кесте

Полигонға шектеулі мөлшерде қабылданатын және қатты тұрмыстық қалдықтармен бірге жинақталатын 3 және 4-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарының тізбесі (қатты тұрмыстық қалдықтардың 1000 м3 арналған нормативтер)

р/с №

Қалдықтар түрі

Қатты тұрмыстық қалдықтардың 1000 м3-не тоннамен алғандағы өндіріс қалдықтарының шекті мөлшері

1

2

3

1

Сірке ангидриді өндірісінің текше қалдықтары

3

2

Резит қалдықтары (қатты формальдегид шайыры)

3

3

Көпіретін полистирол пластиктері өндірісінің қатты қалдықтары

10

Электрмен оқшаулау материалдары өндірісі кезіндегі қалдықтар:

1

Электротехникалық парақты гетиннакс Ш-8,0

10

2

Жабысқақ таспа ЛСНПЛ-0,17

3

3

ПНП полиэтилен түтікше

10

4

Шыны лакты мата ЛСЭ-5

3

5

Шыны мата Э2-62

3

6

Электротехникалық парақты текстолит Б-16,0

10

7

Фенопласт 03-010-02

10

Суспензиялық, эмульсиялық өндірістің қатты қалдықтары:

1

Акрилнитрол немесе метилметал крилат бар стирол сополимерлері

3

2

Полистирол пластиктері

3

3

Акрилонитрилбутадиенстирол пластиктері

10

4

Полистиролдар

3

  "Өндіріс және тұтыну
қалдықтарын жинауға,
пайдалануға, қолдануға,
залалсыздандыруға,
тасымалдауға, сақтауға және
көмуге қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
4-қосымша

Шекті мөлшерде қабылданатын және ерекше жағдайларды сақтай отырып жинақталатын 3 және 4-қауіптілік сыныбының өндіріс қалдықтарының тізбесі

р/с №

Қалдықтар түрі

Өндіріс қалдықтарының шекті мөлшері (қатты тұрмыстық қалдықтардың 1000 м3-на тонна)

Полигонда жинақтаудың немесе өндірістік объектілерде дайындаудың ерекше жағдайы

1

2

3

4

1

В-6 витамині өндірісінің белсендірілген көмірі

3

0,2 м аспайтын қабатпен салу

2

Ацетобутилатцеллюлоза қалдықтары

3

ылғалданған жағдайда 0,3 х 0,3 х 0,3 м аспайтын мөлшерде бумамен сығымдау

3

Ағаш және үгінді жаңқалы қалдықтар

10

Өндірістік үй-жайларда едендерге төсеуге кететін үгінділер болмауы тиіс

4

Хром құрағы

3

0,2 м дейінгі қабатпен салу

5

Қайтарылмайтын ағаш және қағаз ыдыстар

10

майға шыланған қағаздар болмауы тиіс

6

Теріні алмастыратын қиындылар

3

0,2 м аспайтын қабатпен салу

7

Ағартылған жер

3

0,2 м аспайтын қабатпен салу

8

Фаолит шаңы

3

Ылғалды түрде қаптарға салу


  "Өндіріс және тұтыну
қалдықтарын жинауға,
пайдалануға, қолдануға,
залалсыздандыруға,
тасымалдауға, сақтауға және
көмуге қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларын
бекіту туралы" санитариялық
қағидаларына
10-қосымша

Жеке қорғаныш құралдарын пайдалану және кәдеге жарату бойынша санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

1-тарау. Қорғаныш маскаларын киюге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      Ескерту. Қағида 5-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 05.07.2020 № ҚР ДСМ-78/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1. Халық үшін қорғаныш маскаларын міндетті түрде кию мынадай:

      жабық үй-жайларда (дәріхана, дүкен, кеңсе, медициналық ұйым, халыққа қызмет көрсету саласындағы ұйым және т. б.), сондай-ақ көлікте болған кезде барлық адамдарға;

      СОVID-19-ға күдігі бар адамға көмек көрсету кезінде дені сау адамдарға;

      коронавирустық инфекцияға ұқсас ауру симптомдары пайда болған адамдарға (дене температурасының көтерілуі, жөтел, түшкіру) көрсетіледі.

      2. Медициналық масканы қалай дұрыс пайдалану керек:

      1) бір рет қолданылатын медициналық маскалар бір рет пайдаланылады;

      2) медициналық масканы ауызды, мұрын мен иекті жабатындай етіп кию керек. Бұл ретте ол тығыз бекітіледі. Медициналық маскада байлау болған жағдайда оларды қатты байлау керек. Егер медициналық масканың бір жағы түсті болса, онда бетке ақ жағын киеді;

      3) медициналық маска арнайы қатпарлар болған жағдайда оларды жаю керек, ал мұрын аймағында тігілген иілгіш пластина болған жағдайда, оны бетке толық жанасуды қамтамасыз ету үшін мұрын қырына тығыз майыстыру керек;

      4) медициналық масканы пайдалану кезінде қолмен сүзгіш жағын ұстау жүзеге асырылмайды. Масканы ұстаған жағдайда қолды жуады (қолды тері антисептиктерімен өңдеу жүргізу);

      5) медициналық ұйымдарда және үй карантиніндегі адамдар медициналық масканы 2 сағатта кемінде 1 рет ауыстыруы керек;

      6) медициналық маска ылғалды немесе ластанған болса, жаңа таза және құрғақ масканы киіңіз. Бір рет қолданылатын масканы қайтадан пайдаланбаңыз;

      7) пайдалану кезінде медициналық масканы ұстамаңыз. Медициналық масканың сүзгіш жағынан ұстамай, резеңкесінен (байлау) шешу керек. Медициналық масканы шешкеннен кейін бетіңізді ұстамаңыз және қолды бірден жуыңыз. Бұл сіз масканың бетін кездейсоқ ұстаған болсаңыз, вируспен байланысты болдырмауға көмектеседі.

2-тарау. Бір рет қолданылатын жеке қорғаныш құралдарын қалай кәдеге жарату керек

      3. Жағдайға, персоналға және қызмет түріне байланысты COVID-19 инфекциясы кезінде жеке қорғаныш құралдарын (бұдан әрі – ЖҚҚ) таңдау, COVID-19 кезінде ЖҚҚ пайдалану алгоритмі.

      4. COVID-19 науқастары бар карантиндік орталықтарда, провизорлық және инфекциялық стационарларда, COVID-19 ауруын жоққа шығармайтын симптомдары бар науқастар және COVID-19-бен ауыратын науқастармен байланыста болған адамдар пайдаланған ЖҚҚ "В" сыныбының қалдықтары (төтенше эпидемиологиялық қауіпті медициналық қалдықтар) ретінде зарарсыздандырылуға және жойылуға жатады.

      5. Карантиндік орталықтарды, провизорлық және инфекциялық стационарларды қоспағанда, денсаулық сақтау ұйымдарында пайдаланылған ЖҚҚ "Б" сыныбының қалдықтары (эпидемиологиялық қауіпті медициналық қалдықтар) ретінде тастауға жатады. Барлық медициналық ұйымдарда COVID-19-ға күдікті немесе расталған пациент анықталған кезде пайдаланылған ЖҚҚ "В" сыныбының қалдықтары (төтенше эпидемиологиялық қауіпті медициналық қалдықтар) ретінде зарарсыздандыруға және жоюға жатады. Осы мақсатта барлық бөлімшелерде "Б" сыныбының, сондай-ақ "В" сыныбының пакеттері мен ҚЖКЖҚ-ның жеткілікті мөлшері көзделеді.

      6. Пайдаланылған ЖҚҚ салынған пакеттер "Б" сыныбының қалдықтары (эпидемиологиялық қауіпті медициналық қалдықтар) ретінде мамандандырылған кәсіпорындармен шығарылады және кәдеге жаратылады.

      7. Қызметкерлері санитариялық-профилактикалық және санитариялық-эпидемияға қарсы іс-шараларды (көшелерді патрульдеу, үй-жайларды және қоғамдық орындарды дезинфекциялау бойынша) жүргізуге тартылған ұйымдар мен объектілерде, оның ішінде полиция қызметкерлері, еріктілер пайдаланған ЖҚҚ жинауға арналған пакеттерді уақытша сақтау үшін арнайы орын бөлінеді.

      8. Тартылатын персоналмен ЖҚҚ-ны қауіпсіз пайдалану бойынша нұсқама, пайдаланылған ЖҚҚ-ны жинауға арналған пакеттерді уақытша сақтау орнымен танысу жүргізіледі.

      9. Үй жағдайында пайдаланылған медициналық маскаларды (оның ішінде түшкіргенде және жөтелгенде пайдаланылған сулықтарды) жеке пакетке жинап, оны тығыз және герметикалық жабу керек және содан кейін ғана қоқыс шелегіне лақтыру керек.

      Халық пайдаланатын медициналық маскалар "А" сыныбының медициналық қалдықтарына (қауіпті емес медициналық қалдықтар, ҚТҚ сияқты) жатады және полигондарға шығарылады.

      10. "Б" және "В" сыныптарының қауіпті медициналық қалдықтарын тасымалдауды, залалсыздандыруды және кәдеге жаратуды халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы қолданыстағы заңнамаға сәйкес мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.