ИПС "Әділет"

В соответствии с подпунктом 2) пункта 2 статьи 8 Закона Республики Казахстан "О государственном аудите и финансовом контроле" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемый процедурный стандарт внутреннего государственного аудита и финансового контроля по проведению аудита эффективности службами внутреннего аудита.

2. Департаменту методологии бухгалтерского учета и аудита Министерства финансов Республики Казахстан (Бектурова А.Т.) в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства финансов Республики Казахстан;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства финансов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

3. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр финансов
Республики Казахстан

А. Смаилов

"СОГЛАСОВАН"
Председатель Счетного комитета
по контролю за исполнением
республиканского бюджета
____________ Н. Годунова
"____" __________ 2018 года

Утвержден
приказом Министра финансов
Республики Казахстан
от 2 октября 2018 года № 873

Процедурный стандарт внутреннего государственного аудита и финансового контроля по проведению аудита эффективности службами внутреннего аудита

Раздел 1. Общие положения

1. Настоящий процедурный стандарт внутреннего государственного аудита и финансового контроля по проведению аудита эффективности службами внутреннего аудита (далее – Стандарт) разработан в соответствии с подпунктом 2) пункта 2 статьи 8 Закона Республики Казахстан "О государственном аудите и финансовом контроле" (далее – Закон).

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Целью аудита эффективности, проводимого службами внутреннего аудита (далее – СВА), является формирование независимой, компетентной и объективной оценки направлений деятельности объекта государственного аудита и формирование рекомендаций для:

оказания содействия объекту государственного аудита, государственным органам, а также другим получателям бюджетных средств, которые вовлечены в управление и администрирование деятельности данного объекта государственного аудита и (или) направления государственного аудита, в преодолении существующих и (или) потенциальных системных проблем, недостатков и нарушений;

повышения эффективности, усиления прозрачности и подотчетности управления и администрирования деятельности объекта государственного аудита и (или) в соответствующем направлении государственного аудита.

Сноска. Пункт 2 с изменением, внесенным приказом Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Для целей настоящих Стандартов используются следующие основные понятия:

1) рабочие документы – документы, отражающие результаты выполненных аудиторских процедур, а также полученных аудиторских доказательств и выводов, сделанных государственным аудитором;

2) продуктивность использования финансовых и материальных средств – соотношение между результатами деятельности объекта аудита эффективности и использованными на их производство материальными и финансовыми средствами;

3) результативность использования финансовых и материальных средств – степень соответствия результатов деятельности объектов аудита эффективности запланированным результатам;

4) эксперт – физическое или юридическое лицо, обладающее специальными познаниями в области государственного аудита, и (или) деятельности объекта государственного аудита;

5) экономичность использования государственного имущества, находящегося в государственной собственности – достижение объектом аудита эффективности заданных результатов с использованием наименьшего объема средств бюджета и имущества, находящегося в государственной собственности;

6) риск – вероятность негативного влияния на объект аудита эффективности какого-либо фактора (действия или события), которые могут привести к финансовым убыткам, нанесению ущерба, неспособности реализовать возложенную функцию или программу и обеспечить при этом эффективное использование финансовых и материальных средств;

7) эффективность – соотношение полученных результатов к запланированным с учетом использованных для их достижения ресурсов;

8) показатели аудита эффективности – абсолютные, качественные, количественные, относительные или динамические показатели, являющиеся критерием для оценки достижения поставленных целей или запланированных результатов с точки зрения эффективности, экономичности, продуктивности и результативности;

9) система внутреннего контроля – совокупность политики, процессов и процедур, норм поведения и действий объекта аудита эффективности для того, чтобы обеспечить эффективную деятельность, позволяющую соответствующим образом реагировать на существенные риски в части достижения целей, поставленных перед объектом аудита эффективности, а также возложенных на него задач с точки зрения эффективности, экономичности, продуктивности и результативности деятельности объекта государственного аудита.

Другие понятия, используемые в настоящем Стандарте, применяются в значениях, определяемых Бюджетным кодексом Республики Казахстан, Законом и иным законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 3 с изменением, внесенным приказом Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Аудиту эффективности подлежат все направления деятельности:

в государственном органе, его ведомствах, территориальных подразделениях, подведомственных организациях – для СВА центральных государственных органов, за исключением СВА Национального Банка Республики Казахстан и уполномоченного органа по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций;

в исполнительных органах, финансируемых из местных бюджетов и находящихся на территории административной подчиненности соответствующей области, городов республиканского значения, столицы, их подразделениях, подведомственных организациях – для СВА местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы.

Сноска. Пункт 4 - в редакции приказа Министра финансов РК от 07.10.2024 № 672 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. Государственные аудиторы осуществляют эффективные коммуникации на протяжении всего процесса проведения государственного аудита с должностными лицами, ответственными за проведение аудиторского мероприятия.

6. Настоящий Стандарт определяет последовательность действий государственного аудитора в процессе проведения аудита эффективности и распространяется на должностных лиц СВА, ассистентов государственного аудитора, физических и юридических лиц, привлеченных к проведению государственного аудита.

Сноска. Пункт 6 - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. Аудит эффективности проводится с применением горизонтального или вертикального подхода.

Горизонтальный подход предполагает проведение аудиторских мероприятий на нескольких объектах государственного аудита, которые принадлежат одному уровню государственного управления или финансируемых из бюджета одного уровня.

Вертикальный подход предполагает проведение аудиторских мероприятий на нескольких объектах государственного аудита, которые принадлежат разным уровням государственного управления или финансируемых из бюджетов разных уровней.

8. Отбор объектов аудита эффективности или отдельного направления его деятельности осуществляется на основе анализа исполнения плана развития государственного органа и программ развития территорий во взаимосвязи с бюджетными расходами и результатов оценки эффективности по направлениям деятельности государственного органа, проведенной за предыдущие годы, анализа результатов оценки корпоративного управления, управления государственным имуществом, исполнения показателей операционного плана, бюджетных программ, поручений руководителя государственного органа или акима области, городов республиканского значения, столицы, обращений юридических и физических лиц, и иных сведений.

СВА проводят функциональный анализ исполнения объектом государственного аудита своих функций, целей и задач, поставленных на обозначенный ожидаемый период, видов уставной деятельности (для субъектов квазигосударственного сектора), их эффективность и результативность.

Сноска. Пункт 8 - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

9. При проведении аудита эффективности соблюдаются этапы, предусмотренные Правилами проведения внутреннего государственного аудита и финансового контроля службами внутреннего аудита (далее – Правила проведения внутреннего государственного аудита), утвержденными приказом Министра финансов Республики Казахстан от 19 марта 2018 года № 392 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16689).

10. Рабочие документы служат источником информации и доказательством результатов выполненной работы государственного аудитора.

Раздел 2. Организация проведения аудита эффективности

Глава 1. Предварительное изучение и планирование аудита эффективности

11. На этапе предварительного изучения группа государственного аудита изучает (оценивает):

1) нормативные правовые акты, регулирующие предмет государственного аудита или деятельность объекта государственного аудита;

2) план развития государственного органа, программа развития территорий, результаты оценки эффективности по направлениям деятельности государственного органа, исполнение показателей операционного плана, бюджетных программ, а также иные сведения;

3) цели, задачи и политику, применяемые по предмету государственного аудита или в деятельности объекта государственного аудита;

4) бизнес-процессы, организационную структуру, внутреннюю и внешнюю среду функционирования по предмету государственного аудита или в деятельности объекта государственного аудита;

5) внутренние системы управления по предмету государственного аудита или в объекте государственного аудита, включая информационные системы и системы внутреннего контроля и аудита;

6) систему отчетности, применяемую по предмету государственного аудита или объектом государственного аудита;

7) при наличии результаты предыдущего государственного аудита, проведенного органами внешнего и внутреннего государственного аудита, а также результаты контроля (надзора), проведенного органами контроля и надзора, принятые объектом государственного аудита меры;

8) внешние источники информации (официальные статистические данные, материалы научно-исследовательских институтов, занимающихся проблемами, связанными с предметом программы, средства массовой информации, информационные базы проверяемого объекта государственного аудита);

9) доступность первичной информации и другие ограничения, связанные с проведением аудиторских процедур на последующих этапах аудита эффективности.

Сноска. Пункт 11 с изменением, внесенным приказом Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12. В целях обеспечения качества аудита эффективности проводится анализ и оценка функционирования системы и средств внутреннего контроля объекта государственного аудита в разрезе взаимосвязанных компонентов, определенных статьей 57 Закона.

Для отбора объектов аудита эффективности или отдельного направления его деятельности применяется риск-ориентированный подход с проведением анализа и оценки рисков, связанных с достижением целей организации и определением надлежащих ответных мер, где учитываются следующие критерии:

1) универсальные риски;

2) риски, связанные с внешними и внутренними факторами, как на уровне организации, так и на уровне деятельности;

3) оценка значимости риска;

4) оценка вероятности возникновения риска;

5) оценка готовности организации к принятию риска;

6) разработка действий по реагированию на риски;

7) наличие выявляющих либо предотвращающих средств контроля;

8) дополнительные критерии государственного аудита и финансового контроля, определяемые государственным аудитором по предмету аудита эффективности.

13. На основании предварительного изучения, анализа и оценки информации по предмету государственного аудита или о деятельности объекта государственного аудита определяются цели, показатели, вопросы аудита эффективности, подходы и методы проведения аудита эффективности, оцениваются аудиторские риски и способы управления данными рисками.

14. Руководителем группы государственного аудита на основе данных предварительного изучения объекта государственного аудита разрабатывается план проведения внутреннего государственного аудита (далее – план аудита), содержащий срок проведения аудиторского мероприятия, необходимые ресурсы, объекты государственного аудита и маршруты следования.

Характер и масштаб работ по планированию аудита эффективности зависит от размера и сложности организационной структуры объекта государственного аудита, целей государственного аудита, понимания особенностей деятельности объекта государственного аудита.

Аудит эффективности осуществляется работниками СВА, уровень профессиональных знаний, навыки и опыт которых в совокупности соответствуют характеру, масштабу и сложности государственного аудита.

Государственные аудиторы принимают во внимание главные аспекты значимости предстоящей работы, включая такие количественные и качественные факторы, как цель, масштаб, предмет и показатели аудита эффективности.

Сноска. Пункт 14 с изменением, внесенным приказом Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

15. Показатели аудита эффективности соответствуют следующим характеристикам:

1) применимость – показатели связаны с целью и вопросами аудита эффективности;

2) приемлемость – показатели согласованы с требованиями законодательства или мнением независимых экспертов;

3) надежность – показатели применимы государственными аудиторами при схожих обстоятельствах для формирования аналогичных выводов, заключений и рекомендаций;

4) объективность – показатели не являются предвзятыми и основываются на полной и достоверной информации;

5) полнота – показатели являются достаточными для достижения цели аудита эффективности;

6) полезность – применение показателей обеспечивает выявление фактов (данных) для формулировки обоснованных выводов, заключений и рекомендаций по улучшениям результатов эффективности;

7) понятность – показатели формулируются предельно кратко, содержат четкий и не подлежащий различному толкованию смысл.

16. При разработке показателей аудита эффективности учитываются следующие риски:

1) субъективность – разработка показателей при наличии неполной, необъективной информации и при отсутствии всестороннего изучения проверяемого направления, сферы (области), в том числе вследствие недостаточности нормативно-методологической базы и опыта в проверяемой сфере (области);

2) отсутствие независимого экспертного мнения, квалифицированных специалистов в данной отрасли, независимых узкоспециализированных экспертов, научных разработок;

3) невозможность количественных и качественных измерений показателей эффективности ввиду специфики сферы (области) аудита эффективности;

4) отсутствие стандартов в деятельности объекта государственного аудита при проведении аудиторского мероприятия в новой области.

При разработке показателей аудита эффективности допускается использование критериев и показателей эффективности в соответствии с методиками, разработанными в целях реализации Системы ежегодной оценки эффективности деятельности центральных государственных и местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения и столицы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 19 марта 2010 года № 954.

17. Для обеспечения соответствия показателей аудита эффективности требованиям, установленным пунктами 15 и 16 настоящего Стандарта, проводится обсуждение показателей аудита эффективности с должностными лицами объекта государственного аудита, при необходимости привлекаются эксперты.

18. Допускается корректировка или разработка новых показателей аудита эффективности на последующих этапах аудиторского мероприятия, при наличии оформленных надлежащим образом аудиторских доказательств с обязательным включением соответствующих ссылок в аудиторскую документацию.

19. В процессе планирования учитываются полученные сведения о деятельности объекта государственного аудита путем непрерывного процесса сбора и обработки информации. Информация, получаемая на последующих этапах проведения аудита эффективности, дополняет данные, полученные на подготовительном этапе.

20. Программа аудита составляется с учетом требований Правил проведения внутреннего государственного аудита, которая содержит показатели аудита эффективности и детализированные вопросы к каждому из показателей.

Вопросы аудита эффективности являются детализацией цели аудита и обеспечивают логическую связь с показателями аудита эффективности.

Оценка функционирования систем управления бизнес-процессами по предмету аудита эффективности, оценка достижения запланированных результатов, анализ причин, повлекших недостижение оцениваемых результатов по предмету аудита эффективности и их последствий, являются обязательными вопросами, включаемыми в программу аудита эффективности.

21. Аудиторское задание содержит конкретные программные вопросы, подлежащие охвату в ходе аудиторского мероприятия, сроки их рассмотрения на каждом объекте государственного аудита, распределяемые между участниками группы аудита.

Контроль за выполнением аудиторского задания возлагается на руководителя группы государственного аудита.

Глава 2. Аудиторские процедуры

22. Аудит эффективности осуществляется в порядке, определенном настоящим Стандартом и Правилами проведения внутреннего государственного аудита.

23. Процедура проведения аудита эффективности представляет собой глубокое и тщательное рассмотрение внутренних процессов (бизнес-процессов) в соответствии с целью и предметом аудита для определения рисков и их оценки, а также сбора достаточных и надлежащих аудиторских доказательств, которые станут основой для выводов и рекомендаций аудита.

24. Государственные аудиторы с целью получения достаточных и надлежащих доказательств, проводят следующие аудиторские процедуры:

анализ исследуемой документации по предмету аудита эффективности;

оценка функционирования системы внутреннего контроля объекта государственного аудита, по направлению предмета аудита эффективности;

интервью (опрос) с лицами, связанными с предметом аудита эффективности (должностные лица объекта государственного аудита, контрагенты, получатели государственных услуг и другие физические или юридические лица);

наблюдение и осмотр (наблюдение за процессом или процедурой, выполняемой другими лицами);

аналитические процедуры (сопоставление информации за периоды, сопоставление показателей элементов финансовой отчетности, изучение взаимосвязи между данными показателей финансовой и нефинансовой информации за аудируемый период, изучение взаимосвязи между элементами предмета аудита эффективности);

инспектирование (проверка внутренних или внешних записей, или документов, в бумажной или электронной форме, или на прочих носителях информации, что обеспечивает аудиторские доказательства различной степени надежности (в зависимости от характера и источника));

запрос и подтверждение (дополнение к другим аудиторским процедурам, в форме устного или письменного запроса);

пересчет (проверка арифметической точности документов или записей);

повторное выполнение (контрольные действия государственного аудитора в отношении руководства и работников объекта государственного аудита по применяемым ими средствам контроля).

Государственные аудиторы обеспечивают открытость и понятность аудиторских процедур, выполняемых на всех этапах аудита эффективности.

Сноска. В пункт 24 вносится изменение на казахском языке, текст на русском языке не меняется в соответствии с приказом Министра финансов РК от 27.03.2024 № 166 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

25. На основе профессионального суждения государственные аудиторы проводят аудит эффективности способом, позволяющим сократить риск до приемлемого уровня, обеспечивая разумную уверенность в достаточности, приемлемости и надежности аудиторских доказательств.

26. При проведении аудита эффективности аудиторские доказательства государственным аудитором анализируются в соответствии с предметом и целью аудита эффективности.

27. Профессиональное суждение используется при определении характера, вида, способа сбора и обеспечения качества собираемых аудиторских доказательств, служащих основой для выводов, заключений и рекомендаций органов государственного аудита и финансового контроля.

Глава 3. Систематизация выявленных фактов и составление аудиторского отчета

28. Выявленные факты по предмету аудита эффективности оцениваются на соответствие показателям аудита эффективности.

Лицом, ответственным за проведение аудиторского мероприятия и членами группы аудита эффективности проводится совместное обсуждение выявленных результатов, с участием представителей объекта государственного аудита и (или) другими организациями, вовлеченными в управление деятельностью объекта государственного аудита, и их систематизация путем:

1) ранжирования выявленных фактов по существенности и значимости;

2) выяснения, являются ли факты фрагментарным случаем или представляют собой признак системной проблемы;

3) выяснения осведомленности руководства объекта государственного аудита о выявленных системных проблемах и определения необходимости участия других сторон в устранении выявленных недостатков и реализации рекомендаций по улучшению деятельности объекта государственного аудита;

4) определения причины образования и влияния выявленных фактов на предмет аудита эффективности или деятельность объекта государственного аудита.

Систематизация выявленных фактов предполагает их соотнесение с соответствующими показателями аудита эффективности и вопросами аудита эффективности.

29. Выявленные при проведении аудита эффективности факты являются свидетельствами:

1) высоко-эффективной деятельности (имеют место позитивные отклонения фактических значений, характеризующих предмет аудита эффективности или деятельность объекта государственного аудита, от показателей аудита эффективности);

2) эффективной деятельности (фактические значения, характеризующие предмет аудита эффективности или деятельность объекта государственного аудита, соответствуют показателям аудита эффективности);

3) неэффективной деятельности (имеют место отклонения в худшую сторону фактических значений, характеризующих предмет аудита эффективности или деятельность объекта государственного аудита, от показателей аудита эффективности).

Сноска. В пункт 29 вносится изменение на казахском языке, текст на русском языке не меняется в соответствии с приказом Министра финансов РК от 27.03.2024 № 166 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

30. Каждый выявленный факт подтверждается надежными и достаточными аудиторскими доказательствами. Сведения, сформированные по итогам аудиторского мероприятия, включает ответы на вопросы Программы аудита и при необходимости, аудиторское мнение в части причин и последствий отклонений от показателей аудита эффективности.

31. Аудиторский отчет формируется с учетом обсуждений с представителями объекта государственного аудита и (или) другими организациями, вовлеченными в управление деятельностью объекта государственного аудита, по форме согласно приложению 7 к Правилам проведения внутреннего государственного аудита.

32. Аудиторский отчет, составляемый по итогам аудита эффективности, в обязательном порядке содержит оценку на предмет соответствия показателям аудита эффективности и лаконичные ответы на все вопросы аудита эффективности.

33. Выводы и заключения, включаемые в аудиторский отчет, содержат результаты причинно-следственного анализа, в том числе причины неэффективности в деятельности объекта государственного аудита и последствий отклонений от показателей аудита эффективности, с учетом отсутствия необходимости ссылки на нормы нормативных правовых актов при описании недостатков, проблем, рисков недостижения результатов и совершения нарушений и других сведений, а также необходимости отражения выявленных резервов для совершенствования предмета аудита эффективности или деятельности объекта государственного аудита.

34. В аудиторский отчет включаются как выявленные нарушения и (или) недостатки, так и позитивные достижения по предмету аудита эффективности или в деятельности объекта государственного аудита.

Глава 4. Составление отчета о результатах внутреннего государственного аудита и мониторинг исполнения рекомендаций

35. Составление и представление отчета о результатах внутреннего аудита является ключевым этапом аудита эффективности, посредством которого обеспечивается содействие СВА улучшениям в изученной области государственного управления и (или) деятельности объекта государственного аудита.

Сноска. Пункт 35 - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

36. Отчет о результатах внутреннего аудита, решение (распоряжение) об устранении нарушений и рассмотрении рекомендаций оформляются и направляются объекту государственного аудита в порядке и сроки, предусмотренные Правилами проведения внутреннего государственного аудита.

37. Мониторинг документов, принимаемых по результатам аудита эффективности осуществляется в порядке, установленном Законом и Правилами проведения внутреннего государственного аудита.

38. При необходимости СВА проводится аудиторское мероприятие по выполнению объектами государственного аудита рекомендаций, сформированных по итогам аудита эффективности, проведенных за определенный промежуток времени.

К проведению аудиторских и аналитических процедур по реализации итогов аудита эффективности привлекаются государственные аудиторы, которые принимали непосредственное участие в проведении аудита эффективности и (или) другие государственные аудиторы СВА.

Сноска. Пункт 38 - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

39. Лицом, ответственным за проведение аудиторского мероприятия в течение 5 (пяти) рабочих дней со дня получения информации (подтверждающих документов) от объекта государственного аудита проводится мониторинг исполнения рекомендаций на предмет своевременности и полноты их выполнения объектом государственного аудита.

При полном рассмотрении рекомендаций и устранения нарушений посредством обеспечения возмещения в бюджет, восстановления путем выполнения работ, оказания услуг, поставки товаров и (или) отражения по учету выявленных сумм нарушений, и привлечения к ответственности виновных лиц, составляется и подписывается руководителем группы государственного аудита справка о завершении аудиторского мероприятия по форме, утвержденной Правилами проведения внутреннего государственного аудита.

Сноска. Пункт 40 - в редакции приказа Заместителя Премьер-Министра - Министра финансов РК от 18.09.2023 № 989 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

40. Руководитель СВА отчитывается перед руководителем центрального государственного органа или акимом области, городов республиканского значения, столицы о результатах аудита эффективности и влиянии исполненных рекомендаций на внутренние процедуры, бизнес-процессы по повышению эффективности работы, достижению прямых и конечных результатов деятельности объекта государственного аудита.

"Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Ішкі аудит қызметтерінің тиімділік аудитін жүргізу бойынша ішкі мемлекеттік аудиттің және қаржылақ бақылаудың рәсімдік стандарты бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы департаменті (А.Т. Бектұрова) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі электрондық түрдегі көшірмелерін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдануын;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қаржы Министрі

Ә. Смайылов

"КЕЛІСІЛДІ"

Республикалық бюджеттің

атқарылуын бақылау жөніндегі

есеп комитетінің Төрайымы

_____________ Н. Годунова

2018 жылғы "____" _________

Қазақстан Республикасы
Қаржы министрінің
2018 жылғы 2 қазандағы № 873
бұйрығымен бекітілген

Ішкі аудит қызметтерінің тиімділік аудитін жүргізу бойынша ішкі мемлекеттік аудиттің және қаржылық бақылаудың рәсімдік стандарты

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Ішкі аудит қызметтерінің тиімділік аудитін жүргізу бойынша ішкі мемлекеттік аудиттің және қаржылық бақылаудың рәсімдік стандарты (бұдан әрі – Стандарт) "Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 8-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес әзірленді.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Ішкі аудит қызметтері (бұдан әрі – ІАҚ) жүргізетін тиімділік аудитінің мақсаты:

мемлекеттік органдарға, мемлекеттік аудит объектілеріне, сондай-ақ бар кедергілерді және (немесе) әлеуетті жүйелі проблемаларды, кемшіліктер мен бұзушылықтарды еңсеруде мемлекеттік аудит объектісінің қызметін және (немесе) мемлекеттік аудит бағыттарын басқаруға және әкімшілендіруге тартылған басқа да бюджет қаражатын алушыларға жәрдем көрсету;

мемлекеттік аудит объектісінің қызметін және (немесе) мемлекеттік аудиттің тиісті бағыттарын басқару және әкімшілендіру ашықтығын және есеп беруін күшейту, тиімділігін арттыру үшін мемлекеттік аудиттің бағыттарын тәуелсіз, құзыретті және объективті бағалауын және ұсыныстарын қалыптастыру болып табылады.

Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Осы Стандарттардың мақсаты үшін мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) жұмыс құжаттары - орындалған аудиторлық рәсімдердің, сондай-ақ алынған аудиторлық дәлелдемелердің және мемлекеттік аудитор жасаған тұжырымдардың нәтижелерін көрсететін құжаттар;

2) қаржылық және материалдық қаражаттарды нәтижелі пайдалану - жоспарланған нәтижелерінің тиімділік аудиті объектісі қызметінің нәтижелері сәйкестік деңгейі;

3) қаржылық және материалдық қаражаттарды өнімді пайдалану - тиімділік аудиті объектісі қызметінің нәтижелері және оларды өндіруге пайдаланылған материалдық және қаржы құралдары арасындағы ара салмағы;

4) сарапшы - мемлекеттік аудит және (немесе) мемлекеттік аудит объектісінің қызметі саласында арнайы білімі бар жеке немесе заңды тұлға;

5) мемлекет меншігіндегі мемлекеттік мүлікті үнемді пайдалану - тиімділік аудиті объектісінің мемлекет меншігіндегі мүліктің және бюджет қаражатының ең аз көлемін пайдалана отырып белгіленген нәтижелердің жетістігі;

6) тәуекел - тиімділік аудиті объектісіне тікелей жүктелген міндетті немесе бағдарламаны жүзеге асыру қабілетсіздігіне, зиян келтіруге, қаржылық шығындарға әкеп соғуы мүмкін және бұл ретте қаржылық және материалдық қаражаттарды тиімді пайдалануын қамтамасыз ететін қандай да болмасын фактордың (іс-әрекеттер немесе оқиғалар) теріс әсер ету ықтималдығы;

7) тиімділік - жоспарланған және алынған нәтижелердің оларға қол жеткізу үшін пайдаланылған ресурстар ескерілгендегі арақатынасы;

8) тиімділік аудитінің көрсеткіштері - алға қойылған мақсаттардың немесе жоспарланған нәтижелердің тиімділігі, үнемділігі, өнімділігі және нәтижелілігі тұрғысынан жетістіктерін бағалау үшін өлшем болып табылатын абсолюттік, сапалық, сандық, салыстырмалы немесе динамикалық көрсеткіштері;

9) ішкі бақылау жүйесі - тиімділік аудиті объектісінің алдына қойылған мақсаттарға жету бөлігінде елеулі тәуекелдерге тиісті түрде әрекет етуге мүмкіндік беретін қызметін тиімділігін қамтамасыз ету үшін саясаттың, процестер мен рәсімдердің, тиімділік аудиті объектісінің іс-әрекеттерінің және мінез-құлық нормаларының, сондай-ақ мемлекеттік аудит объектісі қызметінің тиімділігі, үнемділігі, өнімділігі және нәтижелілігі тұрғысынан оған жүктелген міндеттердің жиынтығы.

Осы Стандарттарда пайдаланатын басқа ұғымдар Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінде, Заңда және Қазақстан Республикасының өзге заңнамасында айқындалатын мәндерде қолданылады.

Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Тиімділік аудитіне:

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ІАҚ және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның ІАҚ қоспағанда, орталық мемлекеттік органдардың ІАҚ үшін – мемлекеттік органдарының, оның ведомстволарының, аумақтық бөлімшелерінін, ведомстволық бағынысты ұйымдарының;

облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының ІАҚ үшін - жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын және тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың әкімшілік бағыныстылығының аумағындағы атқарушы органдарының, олардың бөлімшелерінің, ведомстволық бағынысты ұйымдарының қызметтерінің барлық бағыттары жатады.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы министрінің 07.10.2024 № 672 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Мемлекеттік аудиторлар аудиторлық іс-шараны жүргізуге жауапты лауазымды тұлғалармен бүкіл мемлекеттік аудит жүргізу процесі бойы тиімді байланысты жүзеге асырады.

6. Осы Стандарт тиімділік аудитін жүргізу процесінде мемлекеттік аудитордың іс-әрекеттерінің жүйелілігін айқындайды және ІАҚ лауазымды тұлғаларына, мемлекеттік аудитордың ассистенттеріне, мемлекеттік аудит жүргізуге тартылған жеке және заңды тұлғаларға қолданылады.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Тиімділік аудиті көлденең немесе тік тәсілін қолдана отырып жүргізіледі.

Көлденең тәсіл аудиторлық іс-шараларды бірнеше мемлекеттік аудит объектілерінде жүргізуді болжайды, олар бір деңгейдегі бюджеттен қаржыландырылады немесе бір мемлекеттік басқару деңгейге тиесілі.

Тік тәсіл аудиторлық іс-шараларды бірнеше мемлекеттік аудит объектілерінде жүргізуді болжайды, олар түрлі деңгейдегі бюджеттен қаржыландырылады немесе түрлі мемлекеттік басқару деңгейлерге тиесілі.

8. Тиімділік аудитінің объектілерін немесе жеке оның қызметінің бағыттарын іріктеу мемлекеттік органның дамыту жоспарының және бюджет шығыстарымен өзара байланыстағы аумақтарды дамыту бағдарламаларының орындалуына талдау және мемлекеттік органның өткен жылдардағы жүргізілген операциялық жоспардың көрсеткіштері, мемлекеттік мүлікті басқарудың, корпоративтік басқарудың бағалауының нәтижелеріне талдау, бюджеттік бағдарламалары, мемлекеттік органның басшысының немесе облыс, республикалық маңызы бар қала, астана әкімінің тапсырмалары орындауы, заңды және жеке тұлғалардың өтініштері және өзге де мәліметтері бойынша қызметінің бағыттарының тиімділігін бағалау нәтижелері негізінде жүзеге асырылады.

ІАҚ мемлекеттік аудит объектісімен өзінің функцияларын, мақсаттары мен белгіленген болжалды кезеңге қойылған міндеттерін, жарғылық қызметінің түрлерін (квазимемлекеттік сектор үшін), олардың тиімділігі мен нәтижелілігін орындалуының функционалдық талдауын жүргізеді.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9. Тиімділік аудитін өткізу кезінде Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 19 наурыздағы № 392 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16689 тіркелген) бұйрығымен бекітілген Ішкі аудит қызметтерінің ішкі мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау жүргізу қағидаларымен (бұдан әрі - Ішкі мемлекеттік аудит қағидалары) көзделген кезеңдері сақталады.

10. Мемлекеттік аудитордың орындалған жұмысы нәтижелерінің дәлелі және ақпарат көзі жұмыс құжаттары болады.

2-бөлім. Тиімділік аудитін жүргізуін ұйымдастыру

1-тарау. Тиімділік аудитін алдын-ала зерделеу және жоспарлау

11. Алдын-ала зерттеу кезеңінде мемлекеттік аудит тобы:

1) мемлекеттік аудит мәнін немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметін реттейтін нормативтік құқықтық актілерін;

2) мемлекеттік органның даму жоспарын, аумақтарды дамыту бағдарламасын, мемлекеттік органның қызметінің бағыттары бойынша тиімділігін бағалау нәтижелерін, операциялық жоспардың, бюджеттік бағдарламалардың көрсеткіштерінің орындалуын және өзге де мәліметтерін;

3) мемлекеттік аудит мәні бойынша немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметіде қолданылатын міндеттері мен саясатының мақсаттарын;

4) мемлекеттік аудит мәні бойынша немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметіде ішкі және сыртқы ортаға жұмыс істеуін, ұйымдық құрылымын, бизнес-процестерін;

5) ішкі бақылау мен аудит жүйесін және ақпараттық жүйелерін қоса алғанда мемлекеттік аудит мәні бойынша немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметіде ішкі басқару жүйесін;

6) мемлекеттік аудит мәні бойынша немесе мемлекеттік аудит объектісі қолданылатын есеп беру жүйесін;

7) сыртқы және ішкі мемлекеттік аудит органдары жүргізген алдыңғы мемлекеттік аудит нәтижелері болған кезде, сондай-ақ бақылау және қадағалау органдары жүргізген бақылау (қадағалау) нәтижелерін, мемлекеттік аудит объектісі қабылданған шараларын;

8) ақпараттың сыртқы көздерін (ресми статистикалық деректер, бағдарламасының мәніне байланысты мәселелермен айналысатын ғылыми-зерттеу институттарының материалдары, бұқаралық ақпарат құралдары, тексерілетін мемлекеттік аудит объектісінің ақпараттық базасы);

9) бастапқы ақпараттын қолжетімділігін және тиімділік аудитінің келесі кезеңдерінде аудиторлық процедураларын жүргізуге байланысты басқа да шектеулерін зерттейді (бағалайды).

Ескерту. 11-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Тиімділік аудитін сапасын қамтамасыз ету мақсатында жүйенің жұмыс істеуіне және Заңның 57-бабымен белгіленген өзара байланысты компоненттердің қимасындағы мемлекеттік аудит объектісінің ішкі бақылау құралдарына талдау мен бағалау жасалады.

Тиімділік аудит объектілерін немесе оның қызметінің жеке бағытын іріктеу үшін ұйымның мақсаттарға жетуімен және тиісті қарсы шараларды айқындауымен байланысты тәуекелдерге талдау және бағалау жүргізуімен тәуекел-бағдарланған тәсіл қолданылады, онда мынадай өлшемдер ескеріледі:

1) әмбебап тәуекелдер;

2) ұйым деңгейіндегідей, солай қызмет деңгейінде де ішкі және сыртқы факторларға байланысты тәуекелдер;

3) тәуекел маңыздылығын бағалау;

4) тәуекелдің пайда болу мүмкіндігін бағалау;

5) тәуекел қабылдауға ұйымның дайындығын бағалау;

6) тәуекелдерге әрекет ету бойынша іс-қимыл әзірлеу;

7) анықтау не болдырмауы бақылау құралдарының болуы;

8) тиімділік аудитінің мәні бойынша мемлекеттік аудитор анықтайтын мемлекеттік аудиттің және қаржылық бақылаудың қосымша өлшемдері.

13. Мемлекеттік аудит мәні бойынша немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметі туралы ақпаратты алдын-ала зерделеу, талдау және бағалау негізінде тиімділік аудитінің мәселелері, көрсеткіштері, мақсаттары, тиімділік аудитін жүргізудің тәсілдері мен әдістері анықталады; аудиторлық тәуекелдер және осы тәуекелдерді басқару тәсілдері бағаланады.

14. Мемлекеттік аудит объектісін алдын-ала зерделеу деректері негізінде мемлекеттік аудит тобының жетекшісімен аудиторлық іс-шаралардың жүргізу мерзімін, қажетті ресурстарын, мемлекеттік аудит объектілерін және жүріс бағытын қамтитын ішкі мемлекеттік аудитті жүргізу жоспары (бұдан әрі -аудит жоспары) әзірленеді.

Тиімділік аудитін жоспарлау бойынша жұмыстарының сипаты мен ауқымы мемлекеттік аудит объектісінің ұйымдық құрылымының күрделілігіне және көлеміне, мемлекеттік аудиттін мақсатына, мемлекеттік аудит объектісінің қызметінің ерекшеліктерін түсінуіне байланысты болады.

Тиімділік аудиті ІАҚ қызметкерлерімен жүзеге асырылады, олардың кәсіби білім деңгейі, дағдылары мен тәжірибесі жиынтығы мемлекеттік аудиттің сипатына, ауқымына және күрделілігіне сәйкес болады.

Мемлекеттік аудиторлар тиімділік аудитінің сандық және сапалық факторларына мақсатын, ауқымын, мәнін және көрсеткіштерін қоса алғанда алдағы жұмыстың маңыздылығының басты аспектілері ретінде назарға алынады.

Ескерту. 14-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

15. Тиімділік аудитінің көрсеткіштері мынадай сипаттамаларға сәйкес:

1) қолданылу - тиімділік аудитінің мақсаты және мәселелерімен байланысты көрсеткіштері;

2) қолайлық - заңнама талаптарымен немесе тәуелсіз сарапшылар пікірімен келісілген көрсеткіштері;

3) сенімділік - ұқсас тұжырымдар, қорытындылар мен ұсынымдар үшін ұқсас жағдайлар кезінде мемлекеттік аудиторлармен қолданылатын көрсеткіштері;

4) объективтілік - біржақты болып табылмайтын толық және сенімді ақпаратқа негізделетін көрсеткіштері;

5) толықтық - тиімділік аудитінің мақсатына жету үшін жеткілікті болып табылатын көрсеткіштері;

6) пайдалық - көрсеткіштерді қолдану негізделген тұжырымдарды, тиімділік нәтижелерін жақсарту бойынша қорытындылар мен ұсыныстарды тұжырымдамалау үшін фактілерді (деректерді) анықтауын қамтамасыз етеді;

7) түсініктілік - көрсеткіштер шекті қысқаша, нақты және мағынаны әртүрлі түсіндіруге жатпайтын тұжырымдауын қамтиды.

16. Тиімділік аудитінің көрсеткіштерін әзірлеу кезінде мынадай тәуекелдер ескеріледі:

1) субъективтік - әзірлеу көрсеткіштерінің болған жағдайда, толық, объективті емес баға беруді ақпарат болмаған жағдайда жан-жақты зерттеу тексерілетін бағытын, саласын, оның ішінде жеткіліксіздігі салдарынан нормативтік-әдіснамалық базаны және тәжірибе саласындағы тексерілетін (облысы);

2) болмауы тәуелсіз сараптамалық пікір, білікті мамандар осы саланың тәуелсіз мамандандырылған сарапшыларды, ғылыми әзірлемелер;

3) мүмкін сандық және сапалық көрсеткіштерін өлшеу тиімділігін ерекшелігіне байланысты сала (облысы), тиімділік аудитін;

4) болмауы стандарттар объектісінің қызметін мемлекеттік аудит жүргізу кезінде аудиторлық іс-шаралар.

Тиімділік аудитінің көрсеткіштерін әзірлеу кезінде Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 954 Жарлығымен бекітілген Орталық мемлекеттік органдар мен облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары қызметінің тиімділігін жыл сайынғы бағалау жүйесін іске асыру мақсатында әзірленген әдістемелерге сәйкес критерийлер мен тиімділік көрсеткіштерін пайдалануға жол беріледі.

17. Осы Стандарттың 15 және 16-тармақтарында белгіленген талаптарға тиімділік аудит көрсеткіштерінің сәйкестігін қамтамасыз ету үшін мемлекеттік аудит объектісінің лауазымды тұлғаларымен тиімділік аудитінің көрсеткіштерін талқылауы жүргізіледі, қажет болған жағдайда сарапшылар тартылады.

18. Аудиторлық құжаттамаларға тиісті сілтемелерді міндетті түрде енгізе отырып, тиісті түрде ресімделген аудиторлық дәлелдемелер болған кезде аудиторлық іс-шаралардын келесі кезеңдерінде тиімділік аудитінің жаңа көрсеткіштерін түзету немесе әзірлеу рұқсат етіледі.

19. Жоспарлау процесінде мемлекеттік аудит объектісінің қызмет туралы ақпарат үздіксіз жинау және өңдеу процес жолымен алынған мәліметтер ескеріледі. Тиімділік аудитінің келесі кезеңдерде алынатын ақпаратты дайындық кезеңіндегі алынған деректер толықтырады.

20. Аудит бағдарламасы Ішкі мемлекеттік аудит қағидаларының талаптарын ескере отырып жасалады, ол тиімділік аудит көрсеткіштерін және әрбір көрсеткіштерге егжей-тегжейлі сұрақтарын қамтиды.

Тиімділік аудит сұрақтары аудит мақсаттарын егжей-тегжейін ашатын және тиімділік аудитінің көрсеткіштерімен логикалық байланыс қамтамасыз ететін болып табылады.

Бағалау жүйесін қалыптастыру бизнес-процестерді басқару мәні бойынша аудит тиімділігін бағалау, жоспарланған нәтижелерге қол жеткізу себептерін талдау әкеліп соқтырған жоқ қол жеткізу бағаланатын нәтижелерінің мәні бойынша тиімділік аудитін және олардың салдарын міндетті болып табылады мәселелерімен, енгізілетін аудит бағдарламасын тиімділігі.

21. Аудиторлық тапсырма аудит тобының қатысушылары арасында бөлінетін аудиторлық іс-шаралар барысында қамтуға жататын нақты бағдарламалық сұрақтарды, оларды әрбір мемлекеттік аудит объектісінде қарау мерзімін қамтиды.

Аудиторлық тапсырманың орындалуын бақылау мемлекеттік аудит тобының басшысына жүктеледі.

2-тарау. Аудиторлық процедуралар

22. Тиімділік аудиті осы Стандартта және Ішкі мемлекеттік аудит қағидаларында айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.

23. Рәсім аудит жүргізудің тиімділігін білдіреді терең және мұқият қарауды ішкі процестер (бизнес-процестерді) сәйкес мақсаты және мәні аудит үшін тәуекелдерді анықтау және оларды бағалау, сондай-ақ жинау жеткілікті және тиісті аудиторлық дәлелдерді үшін негіз болатын қорытындылар мен ұсынымдар аудит.

24. Мемлекеттік аудиторлар жеткілікті және тиісті дәлелдемелерді алу мақсатында, келесі аудиторлық рәсімдерді жүргізеді:

тиімділік аудитінің нысанасы бойынша зерттелетін құжаттаманы талдау;

тиімділік аудиті нысанасының бағыты бойынша мемлекеттік аудит объектісіне ішкі бақылау жүйесінің жұмыс істеуін бағалау;

тиімділік аудитінің нысанасына байланысты тұлғаларға (мемлекеттік аудит объектісінің лауазымды тұлғалары, контрагенттер, мемлекеттік қызметтерді алушылар және басқа да жеке және заңды тұлғалар) сұхбат (сауалнама) жүргізу;

бақылау және қарап тексеру (басқа тұлғалар орындайтын процесті немесе рәсімді бақылау);

талдамалық рәсімдер (кезеңдердегі ақпаратты салыстырып тексеру, қаржылық есесптілік элементтерінің көрсеткіштерін салыстырып тексеру, аудит жүргізілетін кезеңдегі қаржылық және қаржылық емес ақпарат көрсеткіштерінің деректері арасындағы өзара байланысты зерделеу, тиімділік аудиті нысанасының элементтері арасындағы өзара байланысты зерделеу);

инспекциялау (сенімділігі әртүрлі дәрежедегі аудиторлық дәлелдемелерді (сипаты мен көздеріне байланысты) қамтамасыз ететін, қағаз немесе электрондық нысандағы, немесе өзге де ақпарат тасығыштардағы ішкі немесе сыртқы жазбаларды, немесе құжаттарды тексеру));

сұрау салу және растау (ауызша немесе жазбаша сұрау салу нысанындағы басқа да аудиторлық рәсімдерге қосымша);

қайта есептеу (құжаттар мен жазбалардың арифметикалық дәлдігін тексеру);

қайта орындау (олар қолданатын бақылау құралдары бойынша мемлекеттік аудит объектісінің басшылығы мен қызметкерлеріне қатысты мемлекеттік аудитордың бақылау әрекеттері).

Мемлекеттік аудиторлар тиімділік аудитінің барлық кезеңдерінде орындайтын аудиторлық рәсімдерінің ашықтығы мен түсініктілігін қамтамасыз етеді.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы министрінің 27.03.2024 № 166 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

25. Негізінде кәсіби пайымдаулар мемлекеттік аудиторлар аудит жүргізеді тиімділігін тәсілімен мүмкіндік беретін қысқартып, тәуекелді қолайлы деңгейге дейін қамтамасыз ете отырып, ақылға қонымды сенімділік жеткіліктілігі, тиімділігі мен сенімділігін аудиторлық дәлелдемелер.

26. Тиімділік аудитін өткізу кезіндегі аудиторлық дәлелдемелер мемлекеттік аудитормен тиімділік аудитінің мәні және мақсатымен сәйкес талданады.

27. Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау органдарының қорытындылар, тұжырымдар мен ұсыныстар үшін негіз болатын сипатын, түрін, жинау тәсілін анықтау және жиналатын аудиторлық дәлелдердін сапасын қамтамасыз ету кезінде кәсіби пайымдама пайдаланылады.

3-тарау. Анықталған фактілерді жүйелеу және аудиторлық есепті жасау

28. Анықталған фактілер мәні бойынша тиімділік аудитін бағаланады көрсеткіштеріне сәйкестігіне аудит тиімділігін.

Өткізуге жауапты тұлға аудиторлық іс-шаралар және топ мүшелері тиімділік аудитін өткізеді талқылау анықталған нәтижелерді өкілдерінің қатысуымен мемлекеттік аудит объектісінің және (немесе) басқа да ұйымдар тартылған қызметін басқару, мемлекеттік аудит объектісінің және оларды жүйелеу арқылы:

1) саралау анықталған фактілері бойынша маңыздылығы мен маңыздылығы;

2) анықтау болып табылады фактілер фрагментарным жағдайы немесе білдіреді бір белгісі жүйелі проблемалары;

3) анықтау хабардарлығын басшылығы мемлекеттік аудит объектісінің анықталған жүйелік проблемалар мен айқындау қажет болған басқа, тараптар анықталған кемшіліктерді жою және ұсыныстарын іске асыру қызметін жақсарту бойынша мемлекеттік аудит объектісі;

4) себептерін анықтау және білім беру әсері анықталған фактілер тұрғысынан тиімділік аудитін немесе объектісінің қызметін мемлекеттік аудит.

Жүйелеу, анықталған фактілерді болжайды, оларды салыстыру тиісті көрсеткіштері тиімділік аудитін және мәселелерімен тиімділік аудитінің.

29. Тиімділік аудитін өткізу кезінде анықталған фактілердің белгісі:

1) жоғары тиімді қызмет (тиімділік аудитінің нысанасын немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметін сипаттайтын нақты мәндердің тиімділік аудиті көрсеткіштерінен оң ауытқу орын алады);

2) тиімді қызмет (тиімділік аудитінің нысанасын немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметін сипаттайтын нақты мәндер тиімділік аудитінің көрсеткіштеріне сәйкес келеді);

3) тиімсіз қызмет (тиімділік аудитінің нысанасын немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметін сипаттайтын нақты мәндердің тиімділік аудитінің көрсеткіштерінен нашар жағына ауытқу орын алады) болып табылады.

Ескерту. 29-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы министрінің 27.03.2024 № 166 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

30. Әрбір анықталған факт расталады сенімді және жеткілікті аудиторлық дәлелдемелер. Қалыптастырылған мәліметтер бойынша аудиторлық шаралар мыналарды қамтиды Бағдарламасының сұрақтарына жауаптар аудит және қажет болған жағдайда, аудиторлық пікір бөлігінде себептері мен салдарын көрсеткіштерден ауытқу тиімділік аудитінің.

31. Ішкі мемлекеттік аудит қағидаларындағы 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша мемлекеттік аудит объектісінің өкілдерімен және (немесе) мемлекеттік аудит объектісінің қызметін басқаруда тартылған басқа да ұйымдармен талқылауларды ескере отырып аудиторлық есеп қалыптастырылады.

32. Тиімділік аудит қорытындысы бойынша қалыптастырылатын аудиторлық есеп тиімділік аудит көрсеткіштер сәйкестігінің және тиімділік аудитінің барлық сұрақтарына қысқа жауабының мәніне міндетті түрде бағалауды қамтиды.

33. Аудиторлық есепке енгізілетін қорытындылар және тұжырымдар себеп-тергеу талдау нәтижелерін, оның ішінде мемлекеттік аудит объектісінің қызметінде тиімсіздік себептерін және кемшіліктерді, мәселелерді, нәтижелерге жетпеу және бұзушылық жасау тәуекелдерді және басқа да мәліметтерді сипаттау кезінде нормативтік құқықтық актілердің нормаларына сілтемелер қажеті жоқтығын, сондай-ақ, тиімділік аудит мәнін немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметін жетілдіру үшін анықталған резервтерді көрсету қажеті жоқтығын ескере отырып, тиімділік аудитінің көрсеткіштерінен ауытқу салдарын қамтиды.

34. Аудиторлық есепке анықталған бұзушылықтардай және (немесе) кемшіліктердей, солай тиімділік аудит мәні бойынша немесе мемлекеттік аудит объектісінің қызметінде оң жетістіктері енгізіледі.

4-тарау. Ішкі мемлекеттік аудит нәтижелері туралы есеп жасау және ұсынымдардын орындалуына мониторинг

35. Туралы есепті жасау және ұсыну нәтижелері ішкі аудит болып табылады шешуші кезеңі тиімділік аудитінің арқылы қамтамасыз етіледі ықпал ету ІАҚ жақсарту зерттелген облысының мемлекеттік басқару және (немесе) қызметті мемлекеттік аудит объектісі.

Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

36. Ішкі аудиттің нәтижелері туралы есеп, ұсынымдарды қарау және бұзушылықтардың жойылғаны туралы шешім (өкім) Ішкі мемлекеттік аудит қағидаларында көзделген тәртіппен және мерзімде мемлекеттік аудит объктісіне жолданады.

37. Тиімділік аудитінің нәтижелері бойынша қабылданатын құжаттарға мониторинг Заңмен және Ішкі мемлекеттік аудит қағидаларымен белгіленген тәртіппен іске асырылады.

38. Қажет болған жағдайда ІАҚ жүргізеді аудиторлық іс-шара орындау бойынша мемлекеттік аудит объектілері ұсынымдар қалыптастырылған қорытындысы бойынша тиімділік аудитін жүргізген белгілі бір уақыт аралығы.

Жүргізуге және аудиторлық талдау процедураларын іске асыру бойынша қорытындыларын аудит тиімділігін тартылады мемлекеттік аудиторлар, олар тікелей қатысып тиімділік аудитін жүргізу және (немесе) басқа да ІАҚ мемлекеттік аудиторлар.

Ескерту. 38-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

39. Аудиторлық іс-шараларды өткізуге жауапты тұлға мемлекеттік аудит объектісінен ақпаратты (растаушы құжаттарды) алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күн ішінде мемлекеттік аудит объектісінің ұсынымдарды уақтылы және олардың толықтығы тұрғысынан орындауына мониторинг жүргізеді.

Ескерту. 39-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

40. ІАҚ басшысы алдында есеп береді орталық мемлекеттік органның басшысымен немесе облыс, республикалық маңызы бар қаланың, астананың нәтижелері туралы аудит тиімділігі мен әсері ұсынымдарды ішкі рәсімдер, бизнес-процестер бойынша жұмыс тиімділігін арттыруға қол жеткізу, тікелей және түпкілікті нәтижелерге объектісінің қызметін мемлекеттік аудит.

Ескерту. 40-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 18.09.2023 № 989 (алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.