Об утверждении Правил плавания в территориальных водах Республики Казахстан

Приказ Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 10 июня 2019 года № 381. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 14 июня 2019 года № 18845.

В соответствии с подпунктом 55-43) пункта 3 статьи 4 Закона Республики Казахстан от 17 января 2002 года "О торговом мореплавании" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила плавания в территориальных водах Республики Казахстан.

2. Комитету транспорта Министерства индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан

Р. Скляр

Утверждены приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 10 июня 2019 года № 381

Правила плавания в территориальных водах Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Правила плавания в территориальных водах Республики Казахстан (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 55-43) пункта 3 статьи 4 Закона Республики Казахстан от 17 января 2002 года "О торговом мореплавании" и Международными правилами предупреждения столкновений судов в море 1972 года с поправками (далее – МППСС) и определяют порядок плавания в территориальных водах Республики Казахстан.

2. Настоящие Правила не распространяются на суда, плавающие под флагом Военно-Морских Сил Республики Казахстан и морских частей пограничной службы Республики Казахстан.

3. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:

1) круговой огонь – означает огонь, освещающий непрерывным светом дугу горизонта в 360°;

2) кормовой огонь – означает белый огонь, расположенный максимально близко к корме судна, светящий от направления прямо по корме до 67,5° в сторону каждого борта и освещающий непрерывным светом дугу горизонта в 135°;

3) судно, занятое ловом рыбы – означает любое судно, осуществляющее лов рыбы сетями, ярусными крючковыми снастями, тралами или другими орудиями лова, которые ограничивают его маневренность, за исключением судов, производящих лов рыбы буксируемыми крючковыми снастями или другими орудиями лова, не ограничивающими маневренность судна;

4) судно, лишенное возможности управляться – означает судно, которое в силу обстоятельств не способно маневрировать в соответствии с требованиями настоящих Правил и в этой связи не может уступить дорогу другому судну;

5) обгоняющее судно – означает судно, которое подходит к другому судну с направления более 22,5° позади траверза последнего и находится в таком положении по отношению к обгоняемому судну, что ночью может видеть только кормовой огонь обгоняемого судна и не может видеть ни один из его бортовых огней;

6) бортовые огни – означает зеленый огонь на правом борту и красный огонь на левом борту, светящие от направления прямо по носу до 22,5° позади траверза соответствующего борта и освещающие непрерывным светом дугу горизонта в 112,5°;

7) суда, находящиеся на виду друг у друга – означает, что судно может визуально наблюдаться с другого судна;

8) гидросамолет – означает любой летательный аппарат, способный маневрировать на воде;

9) проблесковый огонь – означает огонь, дающий проблески через регулярные интервалы с частотой 120 или более проблесков в минуту;

10) наветренная сторона – сторона, противоположная той, на которой находится грот, а для судов с прямым парусным снаряжением - сторона, противоположная той, на которой находится самый большой косой парус;

11) судно на ходу – означает, что судно не стоит на якоре, не ошвартовано к берегу и не стоит на мели;

12) короткий звук – означает звук продолжительностью около одной секунды;

13) судно, ограниченное в возможности маневрировать – означает судно, которое из-за характера выполняемой работы ограничено в возможности маневрировать в соответствии с требованиями настоящих Правил и в этой связи не может уступить дорогу другому судну.

Судами, ограниченными в возможности маневрировать, являются следующие суда:

судно, осуществляющее постановку, обслуживание или снятие навигационного знака, прокладку, осмотр или поднятие подводного кабеля или трубопровода;

судно, осуществляющее дноуглубительные, океанографические, гидрографические или подводные работы;

судно на ходу осуществляющее пополнение, снабжение или передачу людей, продовольствия или груза;

судно, осуществляющее обеспечение взлета или прием летательных аппаратов;

судно, осуществляющее траление мин;

cудно, осуществляющее буксировку, ограничивающую возможность буксирующего и буксируемого судов отклониться от своего курса;

14) судно с механическим двигателем – означает любое судно, приводимое в движение механической установкой;

15) судно, стесненное своей осадкой – означает судно с механическим двигателем, которое из-за соотношения между его осадкой и имеющимися глубинами существенно ограничено в возможности отклониться от курса, которым оно следует;

16) топовый огонь – означает белый огонь, расположенный в диаметральной плоскости судна, светящий от направления прямо по носу до 22,5° позади траверза каждого борта и освещающий непрерывным светом дугу горизонта в 225°;

17) буксировочный огонь – означает желтый огонь, имеющий такие же характеристики, как и кормовой огонь;

18) продолжительный звук – означает звук продолжительностью от четырех до шести секунд;

19) фарватер – путь, безопасный для плавания судов среди препятствий (между островами, мелями), обозначаемый средствами навигационного ограждения (буями, вехами, створными знаками);

20) ограниченная видимость – погодные условия, при которых видимость ограничена из-за тумана, мглы, снегопада, сильного ливня, песчаной бури или по другим подобным причинам;

21) свисток – означает любое звукосигнальное устройство, подающее звуки и соответствующее требованиям приложения III к МППСС.

Глава 2. Порядок плавания в территориальных водах Республики Казахстан

Параграф 1. Порядок движения и маневрирования судов при любых условиях видимости

4. Движение судов осуществляется по морским коридорам и схемам разделения движения в территориальных водах Республики Казахстан, установленным постановлением Правительства Республики Казахстан от 2 марта 2018 года № 97 "Об установлении морских коридоров и схем разделения движения в территориальных водах (море) Республики Казахстан".

5. При плавании каждому судну необходимо:

1) следовать в соответствующей полосе движения в принятом на ней общем направлении потока движения;

2) держаться в стороне от линии разделения движения или от зоны разделения движения;

3) входить в полосу движения или покидать ее на конечных участках, в случае, если судно покидает полосу движения или входит в нее со стороны, ему необходимо делать это под наименьшим углом к общему направлению потока движения.

6. Судам запрещено пересекать полосы движения в установленных морских коридорах в территориальных водах Республики Казахстан. В случаях вынужденного пересечения полосы движения судну необходимо делать это под прямым углом к общему направлению потока движения.

7. Судну, не намеревающемуся пересекать морской коридор, войти в его полосу движения либо выйти из нее, разрешено входить в зону разделения движения или пересекать ее в следующих случаях:

1) в целях избежания непосредственной опасности;

2) ловли рыбы в пределах зоны разделения движения.

8. Постановка судна на якорь в пределах морского коридора или вблизи от его конечных участков запрещена.

9. Судну, занятому ловом рыбы, запрещено препятствовать движению любого другого судна, идущего в полосе движения.

10. Судну длиной менее 20 метров или парусному судну запрещено препятствовать безопасному движению судна с механическим двигателем, идущего в полосе движения.

11. Судно, ограниченное в возможности маневрировать, при осуществлении деятельности по поддержанию безопасности плавания в морском коридоре, освобождается от выполнения требований, указанных в пунктах 5, 6, 7, 8 и 10 настоящих Правил.

12. Судно, ограниченное в возможности маневрировать, при осуществлении деятельности по прокладке, обслуживанию и поднятию подводного кабеля в пределах морского коридора, освобождается от выполнения требований, указанных в пунктах 5, 6, 7, 8 и 10 настоящих Правил.

13. Каждому судну необходимо следовать с безопасной скоростью, рассчитываемой с учетом следующих факторов:

1) всеми судами:

состояния видимости;

плотности движения, включая скопление рыболовных или любых других судов;

маневренных возможностей судна и расстояния, необходимых для полной остановки судна, поворотливости судна в преобладающих условиях;

ночью - наличия фона освещения от береговых огней и собственных огней;

состояния ветра, моря и течения и близость навигационных опасностей;

соотношения между осадкой и имеющимися глубинами;

2) дополнительно судами, использующими радиолокатор:

характеристик, эффективности и ограничения радиолокационного оборудования;

любых ограничений, накладываемых используемой радиолокационной шкалой дальности;

влияния на радиолокационное обнаружение состояния моря и метеорологических факторов, а также других источников помех;

вероятности того, что радиолокатор может не обнаружить на достаточном расстоянии малые суда, лед и другие плавающие объекты;

количества, местоположения и перемещения судов, обнаруженных радиолокатором;

более точной оценки видимости, полученной при радиолокационном измерении расстояния до судов или других объектов, находящихся поблизости.

14. Каждому судну для определения наличия опасности столкновения и его недопущения необходимо постоянно вести визуальное и слуховое наблюдение с помощью всех имеющихся средств на борту.

15. Опасность столкновения должна считаться судами существующей в следующих случаях:

1) если пеленг приближающегося судна заметно не изменяется;

2) при заметном изменении пеленга в случае сближения с судном, включая буксирное судно, крупного размера или сближения судов на малое расстояние.

16. Изменение курса и/или скорости судна должно быть заблаговременным и существенным, а также не вызывать чрезмерного сближения с другими судами.

17. В случае, если необходимо предотвратить столкновение судов или необходимо больше времени для оценки ситуации, судну необходимо уменьшить ход или остановиться, застопорив свои машины или дав задний ход.

18. Судно, которому в соответствии с настоящими Правилами запрещено затруднять движение или безопасный проход другого судна, принимает необходимые меры, чтобы оставить достаточное водное пространство для безопасного прохода другого судна.

19. Судну, следующему вдоль узкого прохода или фарватера, необходимо держаться внешней границы прохода или фарватера, которая находится с его правого борта, на максимально близком и безопасном расстоянии.

20. Судам длиной менее 20 метров, парусным судам, судам, занятым ловом рыбы, запрещено препятствовать движению судов, которые могут безопасно следовать только в пределах узкого прохода или фарватера.

21. Судно не пересекает узкий проход или фарватер, если такое пересечение затруднит движение судна, которое может безопасно следовать только в пределах такого прохода или фарватера. В случае наличия сомнений касательно намерений судна, пересекающего проход или фарватер, второе судно использует звуковой сигнал в соответствии с пунктом 94 настоящих Правил.

22. При обгоне в узком проходе или на фарватере судну, намеревающемуся произвести обгон, необходимо подать звуковой сигнал в соответствии с подпунктом 1) пункта 93 настоящих Правил.

В случае согласия на обгон, обгоняемому судну в ответ необходимо подать звуковой сигнал в соответствии с подпунктом 2) пункта 93 настоящих Правил и предпринять действия, позволяющие безопасный проход обгоняющего судна.

В случае, если обгоняемое судно сомневается в отношении безопасности обгона, оно подает звуковые сигналы в соответствии с пунктом 94 настоящих Правил.

23. Судну, приближающемуся к изгибу или к такому участку узкого прохода или фарватера, где другие суда могут быть не видны из-за наличия препятствий, необходимо подавать соответствующий звуковой сигнал в соответствии с пунктом 95 настоящих Правил.

24. В узком проходе постановка судна на якорь запрещена.

Параграф 2. Порядок движения и маневрирования судов, находящихся на виду друг у друга

25. В случае возникновения опасности столкновения при сближении двух парусных судов, одно из них уступает дорогу другому следующим образом:

1) когда суда идут разными галсами, то судно, идущее левым галсом, уступает дорогу другому судну;

2) когда оба судна идут одним и тем же галсом, то судно, находящееся на ветре, уступает дорогу судну, находящемуся под ветром;

3) если судно, идущее левым галсом, видит другое судно с наветренной стороны и не может точно определить, левым или правым галсом идет это другое судно, оно уступает ему дорогу.

26. Каждому судну, обгоняющему другое, необходимо держаться в стороне от пути обгоняемого судна до тех пор, пока последнее не будет окончательно пройдено и оставлено позади.

27. В случае возникновения опасности столкновения при сближении на противоположных курсах двух судов с механическими двигателями, каждому судну необходимо изменить свой курс вправо, чтобы другое судно прошло у него по левому борту.

28. В случае возникновения опасности столкновения, когда два судна с механическими двигателями идут пересекающимися курсами, судну, по правой стороне которого проходит другое судно, необходимо уступить ему дорогу и избегать пересечения курса другого судна у него по носу.

29. Когда одно из двух судов уступает дорогу другому, последнему необходимо сохранить курс и скорость.

30. Судно с механическим двигателем, которое в ситуации пересечения курсов принимает меры в соответствии с пунктом 29 настоящих Правил, не изменяет курс влево, если другое судно находится слева от него.

Данный пункт настоящих Правил не освобождает судно, которое должно уступить дорогу, от выполнения этого действия.

31. За исключением случаев, предусмотренных пунктами 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26 настоящих Правил:

1) судно с механическим двигателем на ходу уступает дорогу:

судну, лишенному возможности управляться;

судну, ограниченному в возможности маневрировать;

судну, занятому ловом рыбы;

парусному судну;

2) парусное судно на ходу уступает дорогу:

судну, лишенному возможности управляться;

судну, ограниченному в возможности маневрировать;

судну, занятому ловом рыбы;

3) судно, занятое ловом рыбы, на ходу уступает дорогу:

судну, лишенному возможности управляться;

судну, ограниченному в возможности маневрировать;

4) любому судну, за исключением судна, лишенного возможности управляться, или судна, ограниченного в возможности маневрировать, запрещено затруднять безопасный проход судна, стесненного своей осадкой и выставляющего сигналы в соответствии с пунктом 78 настоящих Правил;

5) гидросамолету на воде необходимо держаться в стороне от всех судов и не затруднять их движение;

6) экраноплану при взлете, посадке и в полете вблизи поверхности необходимо держаться в стороне от всех других судов и не затруднять их движение. Экраноплану, находящемуся на поверхности воды, необходимо действовать в соответствии с порядком, установленным настоящими Правилами для судов с механическим двигателем.

Параграф 3. Порядок движения и маневрирования судов при ограниченной видимости

32. Каждому судну необходимо следовать с безопасной скоростью, установленной с учетом условий ограниченной видимости.

33. Судну с механическим двигателем необходимо держать свои машины готовыми к немедленному маневру.

34. Судну, принимающему меры для расхождения с другим судном при возникновении опасности чрезмерного сближения и/или столкновения, необходимо избегать:

1) изменения курса влево, если другое судно находится впереди траверза и не является обгоняемым;

2) изменения курса в сторону судна, находящегося на траверзе или позади траверза.

35. Судну, которое слышит впереди своего траверза предупреждающий сигнал о тумане другого судна или которое не может избежать чрезмерного сближения с другим судном, находящимся впереди его траверза, необходимо уменьшить ход до минимальной скорости, достаточной для удержания судна на курсе. В случае необходимости, судно останавливает движение.

Параграф 4. Порядок выставления огней и знаков при плавании в территориальных водах Республики Казахстан

36. При плавании в территориальных водах Республики Казахстан суда выставляют огни и знаки, соответствующие приложению I к МППСС.

37. Суда выставляют огни от захода до восхода солнца и в течение указанного времени не выставляют другие огни, кроме:

1) огней, которые не могут быть ошибочно приняты за огни, указанные в настоящих Правилах;

2) огней, которые не ухудшают видимость и отличительные характеристики огней, указанных в настоящих Правилах;

3) огней, которые не служат помехой для должного наблюдения.

38. В условиях ограниченной видимости огни выставляются от восхода до захода солнца.

39. Суда выставляют знаки в дневное время.

40. Знаки и огни выставляются при любой погоде.

41. Огни выставляются с интенсивностью, указанной в разделе 8 приложения I к МППСС, и должны быть видимы на следующих минимальных расстояниях:

1) на судах длиной 50 метров или более:

топовый огонь - 6 миль;

бортовой огонь - 3 мили;

кормовой огонь - 3 мили;

буксировочный огонь - 3 мили;

белый, красный, зеленый или желтый круговой огонь - 3 мили;

2) на судах длиной 12 метров и более, но менее 50 метров:

топовый огонь - 5 миль, при длине судна менее 20 метров - 3 мили;

бортовой огонь - 2 мили;

кормовой огонь - 2 мили;

буксировочный огонь - 2 мили;

белый, красный, зеленый или желтый круговой огонь - 2 мили;

3) на судах длиной менее 12 метров:

топовый огонь - 2 мили;

бортовой огонь - 1 миля;

кормовой огонь - 2 мили;

буксировочный огонь - 2 мили;

белый, красный, зеленый или желтый круговой огонь - 2 мили;

4) на малозаметных полупогруженных буксируемых судах или объектах белый круговой огонь – 3 мили.

42. Судну с механическим двигателем на ходу необходимо выставлять:

1) топовый огонь впереди;

2) второй топовый огонь позади и выше переднего топового огня, на судах длиной менее 50 метров допускается не выставлять такой огонь;

3) бортовые огни;

4) кормовой огонь.

43. Судну на воздушной подушке, находящемуся в неводоизмещающем состоянии, в дополнение к огням, указанным в пункте 42 настоящих Правил, необходимо выставлять круговой проблесковый желтый огонь.

44. Экраноплану при взлете, посадке и в полете вблизи поверхности воды необходимо, в дополнение к огням, указанным в пункте 42 настоящих Правил, выставлять круговой красный проблесковый огонь большой силы света.

45. На судне с механическим двигателем длиной менее 12 метров допускается вместо огней, указанных в пункте 42 настоящих Правил, выставлять белый круговой огонь и бортовые огни.

46. На судне с механическим двигателем длиной менее 7 метров, имеющим максимальную скорость не более 7 узлов, допускается вместо огней, указанных в пункте 42 настоящих Правил, выставлять белый круговой огонь и бортовые огни.

47. На судне с механическим двигателем длиной менее 12 метров допускается смещение топового огня или белого кругового огня относительно диаметральной плоскости судна в случае, если его установка в диаметральной плоскости невозможна. Бортовые огни необходимо скомбинировать в одном фонаре, установленном в диаметральной плоскости судна или близко к диаметральной плоскости судна, в которой установлен топовый или белый круговой огонь.

48. На судне длиной менее 20 метров бортовые огни разрешается комбинировать в одном фонаре, выставляемом в диаметральной плоскости судна.

49. Судну с механическим двигателем, осуществляющему буксировку, необходимо выставлять:

1) вместо огня, указанного в подпункте 1) пункта 42 настоящих Правил, два топовых огня впереди, расположенные по вертикальной линии. В случае, если длина буксирного судна, измеряемая от его кормы до кормы буксируемого судна, превышает 200 метров - три таких огня;

2) бортовые огни;

3) кормовой огонь;

4) буксировочный огонь, расположенный по вертикальной линии над кормовым огнем;

5) ромбовидный знак на наиболее видном месте, если длина буксирного судна превышает 200 метров.

50. Толкающее судно и судно, толкаемое вперед, соединенные вместе в единый состав, рассматриваются как единое судно с механическим двигателем и выставляют огни, указанные в пунктах 42, 43 ,44, 45, 46, 47 настоящих Правил.

51. Судну с механическим двигателем, толкающее вперед или буксирующее лагом другое судно, необходимо, если оно не является частью единого состава судов, выставлять:

1) вместо огня, указанного в подпункте 1) пункта 42 настоящих Правил, два топовых огня впереди, расположенные по вертикальной линии;

2) бортовые огни;

3) кормовой огонь.

52. Судну с механическим двигателем, к которому применяются пункты 49 и 51 настоящих Правил, необходимо также соблюдать положения подпункта 2) пункта 42 настоящих Правил.

53. Буксируемому судну или объекту, кроме огней и знаков, указанных в пункте 55 настоящих Правил, необходимо выставлять:

1) бортовые огни;

2) кормовой огонь;

3) ромбовидный знак на наиболее видном месте, если длина буксирного судна превышает 200 метров.

54. Любое количество буксируемых лагом или толкаемых судов в составе группы необходимо освещать как одно судно:

1) судно, толкаемое вперед, если оно не является частью единого состава судов, выставляет в передней части бортовые огни;

2) судно, буксируемое лагом, выставляет кормовой огонь и в передней части - бортовые огни.

55. Малозаметным, полупогруженным в воду буксируемым судам или объектам, либо группе таких буксируемых судов или объектов необходимо выставлять:

1) при их ширине менее 25 метров – один белый круговой огонь в передней части или вблизи нее и такой же огонь в кормовой части или вблизи нее, кроме судов типа "дракон", которые могут не выставлять огонь в передней части или вблизи нее;

2) при их ширине 25 метров или более – два дополнительных белых круговых огня на боковых оконечностях или вблизи них;

3) при их длине более 100 метров – дополнительные белые круговые огни между огнями, указанными в подпунктах 1) и 2) данного пункта, таким образом, чтобы расстояние между огнями не превышало 100 метров;

4) ромбовидный знак на кормовой оконечности последнего буксируемого объекта либо вблизи нее и, если длина буксирного судна превышает 200 метров, – дополнительный ромбовидный знак, установленный на самом видном месте передней части судна.

56. В случае, если буксируемое судно или объект не могут выставлять огни, указанные в пунктах 53 и 55 настоящих Правил, необходимо принять меры по освещению буксируемого судна или объекта или указать на присутствие неосвещенного судна или объекта.

57. В случае, если судно, не являющееся буксирным, осуществляет буксировку судна, терпящего бедствие или нуждающегося в помощи, ему разрешается не выставлять огни, предусмотренные пунктами 49 или 51 настоящих Правил. Буксирующему судну необходимо принять меры, предусмотренные пунктом 98 настоящих Правил, в том числе осветить буксирный трос.

58. Парусному судну на ходу необходимо выставлять бортовые огни и кормовой огонь.

59. На парусном судне длиной менее 12 метров огни, указанные в пункте 58 настоящих Правил, могут быть скомбинированы в одном фонаре, выставляемом на топе или около топа мачты на наиболее видном месте.

60. На парусном судне на ходу допускается, в дополнение к огням, указанным в пункте 58 настоящих Правил, выставлять на топе или около топа мачты на наиболее видном месте два круговых огня, расположенных по вертикальной линии, верхний из которых должен быть красным, а нижний - зеленым, но эти огни не должны выставляться вместе с комбинированным фонарем, указанным в пункте 59 настоящих Правил.

61. Парусное судно длиной менее 7 метров выставляет огни, указанные в пунктах 58 или 59 настоящих Правил. В случае, если судно не может их выставить, ему необходимо иметь наготове электрический фонарик или зажженный фонарь с белым огнем, который заблаговременно выставляется для предупреждения столкновения.

62. Судно, идущее на веслах, выставляет огни, указанные в пунктах 58, 59, 60, 61 и 63 настоящих Правил. В случае, если судно не может их выставить, ему необходимо иметь наготове электрический фонарик или зажженный фонарь с белым огнем, который заблаговременно выставляется для предупреждения столкновения.

63. Судну, идущему под парусом и одновременно приводимому в движение механической установкой, необходимо выставлять в своей передней части на наиболее видном месте знак в виде конуса вершиной вниз.

64. Судно, занятое ловом рыбы, когда оно на ходу или на якоре, выставляет огни и знаки, указанные в пунктах 65, 66, 67 настоящих Правил.

65. Судну, занятому тралением, в том числе протаскиванием драги или другого орудия лова в воде, необходимо выставлять:

1) два круговых огня, расположенных по вертикальной линии, верхний из которых должен быть зеленым, а нижний - белым, или знак, состоящий из двух конусов вершинами вместе, расположенных по вертикальной линии один над другим;

2) топовый огонь позади и выше зеленого кругового огня, судну длиной менее 50 метров разрешается не выставлять такой огонь;

3) если судно имеет ход относительно воды, то в дополнение к огням, предписанным этим пунктом - бортовые огни и кормовой огонь.

66. Судну, занятому ловом рыбы, за исключением судов, занятых тралением, необходимо выставлять:

1) два круговых огня, расположенных по вертикальной линии, верхний из которых должен быть красным, а нижний - белым, или знак, состоящий из двух конусов вершинами вместе, расположенных по вертикальной линии один над другим;

2) если выметанные снасти простираются в море по горизонтали более чем на 150 метров от судна, то в направлении этих снастей - белый круговой огонь или знак в виде конуса вершиной вверх;

3) если это судно имеет ход относительно воды, то в дополнение к огням, предписанным этим пунктом, - бортовые огни и кормовой огонь.

67. Судно, занятое ловом рыбы вблизи других рыболовных судов, подает дополнительные сигналы, указанные в приложении II к МППСС.

68. Судно, не занятое ловом рыбы, выставляет огни и знаки, указанные в настоящих Правилах для судов соответствующей длины.

69. Судну, лишенному возможности управляться, необходимо выставлять:

1) два красных круговых огня, расположенных по вертикальной линии на наиболее видном месте;

2) два шара или подобных знака, расположенных по вертикальной линии на наиболее видном месте;

3) если судно имеет ход относительно воды, то, в дополнение к огням, предусмотренным настоящим пунктом, - бортовые огни и кормовой огонь.

70. Судну, ограниченному в возможности маневрировать, за исключением судна, занятого тралением мин, необходимо выставлять:

1) три круговых огня, расположенных по вертикальной линии на наиболее видном месте, верхний и нижний из этих огней должны быть красными, а средний - белым;

2) три знака, расположенных по вертикальной линии на наиболее видном месте, верхний и нижний из этих знаков должны быть шарами, а средний - ромбом;

3) в случае, если судно имеет ход относительно воды, то в дополнение к огням, указанным в подпункте 1) данного пункта, выставляются топовые огни, бортовые огни и кормовой огонь;

4) в случае, если судно стоит на якоре, то в дополнение к огням или знакам, указанным в подпунктах 1) и 2) настоящего пункта, выставляются огни или знаки, указанные в пунктах 81, 82, 83, 84, 85, 86 настоящих Правил.

71. Судну с механическим двигателем, осуществляющему буксировочную операцию, при которой ограничивается возможность обоих судов отклонится от своего курса, необходимо, в дополнение к огням или знакам, указанным в пункте 49 настоящих Правил, выставлять огни или знаки, указанные в подпунктах 1) и 2) пункта 70 настоящих Правил.

72. Судну, осуществляющему дноуглубительные работы или подводные операции, при ограниченной возможности маневрировать, необходимо выставлять огни и знаки, указанные в пункте 70 настоящих Правил.

73. Судну, осуществляющему дноуглубительные работы или подводные операции, при ограниченной возможности маневрировать, при создании препятствия для прохода другого судна, необходимо дополнительно выставлять:

1) два красных круговых огня или два шара, расположенных по вертикальной линии, - для указания стороны, на которой существует препятствие;

2) два зеленых круговых огня или два ромба, расположенных по вертикальной линии, - для указания стороны, с которой может пройти другое судно;

3) если судно стоит на якоре – огни или знаки, указанные в подпунктах 1) и 2) данного пункта, вместо огней или знаков, указанных в пунктах 81, 82, 83, 84, 85, 86 настоящих Правил.

74. Если размеры судна, осуществляющего водолазные работы, не позволяют выставлять все огни и знаки, указанные в пункте 72 настоящих Правил, то ему необходимо выставлять:

1) три круговых огня, расположенных по вертикали на наиболее видном месте, верхний и нижний огни должны быть красными, а средний огонь – белым;

2) флаг "А" по Международному своду сигналов, принятому Международной морской организацией, изготовленный в виде жесткого щита высотой не менее 1 метра и обеспечить его круговую видимость.

75. Судну, занятому тралением мин, в дополнение к огням, указанным в пунктах 42, 43, 44, 45, 46, 47 настоящих Правил либо в пунктах 81, 82, 83, 84, 85 настоящих Правил, необходимо выставлять три зеленых круговых огня или три шара. Один из этих огней или знаков выставляется вблизи топа фок-мачты, а два других - на ноках фока-рея для указания того, что другому судну опасно приближаться к первому судну на расстояние, ближе тысячи метров.

76. На судах длиной менее 12 метров, за исключением судов, осуществляющих водолазные работы, допускается не выставлять огни, указанные в пунктах 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75 настоящих Правил.

77. Сигналы с судов, терпящих бедствие и требующих помощи, подаются в соответствии с приложением IV к МППСС.

78. На судне, стесненному своей осадкой, в дополнение к огням, указанным в пунктах 42, 43, 44, 45, 46, 47 настоящих Правил, допускается выставлять на наиболее видном месте три красных круговых огня, расположенных по вертикальной линии, или цилиндр.

79. Судну при осуществлении лоцманской проводки необходимо выставлять:

1) на топе мачты или вблизи от него - два круговых огня, расположенных по вертикальной линии, верхний из этих огней должен быть белым, а нижний - красным;

2) судно на ходу дополнительно выставляет бортовые огни и кормовой огонь;

3) судно, стоящее на якоре, дополнительно выставляет к огням, указанным в подпункте 1) данного пункта, якорный огонь, огни или знак.

80. Лоцманское судно, не осуществляющее лоцманскую проводку, выставляет огни или знаки, указанные в настоящих Правилах для судов аналогичной длины.

81. Судну на якоре необходимо выставлять на наиболее видном месте:

1) в носовой части судна - белый круговой огонь или шар;

2) на корме или вблизи от нее и ниже огня, указанного в подпункте 1) данного пункта, - белый круговой огонь.

82. На судне длиной менее 50 метров вместо огней, указанных в пункте 81 настоящих Правил, допускается выставлять на наиболее видном месте белый круговой огонь.

83. На судне на якоре допускается и на судне длиной более 100 метров необходимо использовать имеющиеся рабочие или другие равноценные огни для освещения своих палуб.

84. Судно, стоящее на мели, помимо огней, указанных в пунктах 81 или 82 настоящих Правил, на наиболее видном месте выставляет:

1) два красных круговых огня, расположенных по вертикальной линии;

2) три шара, расположенных по вертикальной линии.

85. Судну длиной менее 7 метров, стоящему на якоре или находящемуся на мели, когда оно не находится в узком проходе, на фарватере, якорном месте или вблизи от них, а также в районах, где обычно плавают другие суда, разрешается не выставлять огни или знаки, указанные в пунктах 81, 82 или 84 настоящих Правил.

86. Судну длиной менее 12 метров, стоящему на мели, разрешается не выставлять огни и знаки, указанные в пункте 84 настоящих Правил.

87. В случае, если гидросамолет или экраноплан не может выставить огни или знаки, указанные в данном параграфе настоящих Правил, ему необходимо выставлять огни и знаки, максимально соответствующие им по своим характеристикам и расположению.

Параграф 5. Порядок подачи звуковых и световых сигналов при плавании в территориальных водах Республики Казахстан

88. При плавании в территориальных водах Республики Казахстан суда для подачи звуковых сигналов используют свисток, колокол и гонг, соответствующие приложению III к МППСС.

89. Судно использует:

1) при длине 12 метров или более свисток;

2) при длине 20 метров или более, в дополнение к свистку колокол;

3) при длине 100 метров или более, в дополнение к свистку и колоколу гонг с отличающимся от звука колокола тоном и звучанием.

90. Судну длиной менее 12 метров разрешается замена звукосигнальных устройств, указанных в пункте 89 настоящих Правил, на другие средства подачи звукового сигнала.

91. В случае, когда суда находятся на виду друг у друга и судно с механическим двигателем на ходу совершает маневр в соответствии с настоящими Правилами, ему необходимо сопровождать свой маневр звуковыми сигналами свистка следующим образом:

1) один короткий звук - "Я изменяю свой курс вправо";

2) два коротких звука - "Я изменяю свой курс влево";

3) три коротких звука - "Мои движители работают на задний ход".

92. Судну разрешается сопровождать звуковые сигналы, указанные в пункте 91 настоящих Правил, следующими световыми сигналами, повторяемыми в течение всего маневра:

1) один проблеск - "Я изменяю свой курс вправо";

2) два проблеска - "Я изменяю свой курс влево";

3) три проблеска - "Мои движители работают на задний ход".

Продолжительность каждого проблеска и интервал между проблесками должен быть около одной секунды, интервал между последовательными сигналами должен быть не менее десяти секунд;

Для светового сигнала используется белый круговой огонь, который должен быть видим на расстоянии не менее пяти миль и соответствовать требованиям приложения I к МППСС.

93. В случае обгона, когда суда находятся на виду друг у друга в узком проходе или на фарватере:

1) обгоняющее судно в соответствии с пунктом 22 настоящих Правил показывает свое намерение следующими сигналами, подаваемыми свистком:

два продолжительных звука и вслед за ними один короткий звук - "Я намереваюсь обгонять вас по правому борту";

два продолжительных звука вслед за ними два коротких звука – "Я намереваюсь обгонять вас по левому борту".

2) обгоняемое судно в соответствии с пунктом 22 настоящих Правил подтверждает свое согласие следующим сигналом, подаваемым свистком в указанной последовательности: один продолжительный, один короткий, один продолжительный и один короткий звук.

94. Когда суда, находящиеся на виду друг у друга, сближаются и одно из них не может понять намерений или действий другого судна или сомневается в том, принимает ли другое судно меры для предупреждения столкновения, оно немедленно сообщает об этом подачей пяти коротких и частых звуков свистком. Звуковой сигнал может сопровождаться световым сигналом, состоящим из пяти коротких и частых проблесков.

95. Судну, приближающемуся к изгибу или к участку прохода или фарватера, где другие суда могут быть не видны из-за наличия препятствий, необходимо подать один продолжительный звуковой сигнал. Любое приближающееся судно, находящееся в пределах слышимости за изгибом или препятствием, отвечает на такой сигнал одним продолжительным звуковым сигналом.

96. Если на судне свистки установлены на расстоянии более 100 метров друг от друга, то для подачи сигналов маневрирования и предупреждения используется только один свисток.

97. В районах ограниченной видимости или вблизи таких районов, днем или ночью звуковые сигналы подаются судами следующим образом:

1) судно с механическим двигателем, имеющее ход относительно воды, через каждые две минуты подает один продолжительный звуковой сигнал;

2) судно с механическим двигателем на ходу, но остановившееся и не имеющее хода относительно воды, через каждые две минуты подает два продолжительных звуковых сигнала с промежутком между ними в две секунды;

3) судно, лишенное возможности управляться или ограниченное в возможности маневрировать, судно, стесненное своей осадкой, парусное судно, судно, занятое ловом рыбы, и судно, буксирующее или толкающее другое судно, вместо звуковых сигналов, указанных в подпунктах 1) или 2) данного пункта, подает через каждые две минуты три последовательных звуковых сигнала - один продолжительный и вслед за ним два коротких звука;

4) судно, занятное ловом рыбы на якоре, судно, ограниченное в возможности маневрировать и выполняющее свою работу на якоре, подает звуковой сигнал, указанный в подпункте 3) данного пункта;

5) буксируемое судно либо последнее из группы буксируемых судов, если на нем находится команда, через каждые две минуты подает четыре последовательных звуковых сигнала - один продолжительный и вслед за ним три коротких звука. Сигнал подается немедленно после сигнала буксирующего судна;

6) если толкающее судно и судно, толкаемое вперед, соединены в единый состав, они рассматриваются как одно судно с механическим двигателем и подают сигналы, указанные в подпунктах 1) или 2) данного пункта;

7) судно, стоящее на якоре через каждую минуту необходимо учащенно звонить в колокол в течение пяти секунд. На судне длиной 100 метров или более звуковой сигнал на носовой части подается колоколом и немедленно вслед за ним на кормовой части подается учащенный сигнал гонгом в течение пяти секунд. Судну на якоре разрешается для предупреждения приближающихся судов о своем местонахождении и о возможности столкновения дополнительно подавать три последовательных звука свистком - один короткий, один продолжительный и один короткий;

8) судно, находящееся на мели в соответствии с подпунктом 7) данного пункта подает звуковой сигнал колоколом и, в случае необходимости, гонгом и дополнительно подает сигнал тремя отдельными ударами в колокол непосредственно перед и после каждого учащенного звона в колокол. Судну, находящемуся на мели, разрешается дополнительно подавать соответствующий сигнал свистком;

9) на судне длиной от 12 до 20 метров допускается не подавать звуковые сигналы колоколом, указанные в подпункте 7) и 8) данного пункта. В таком случае судно через каждые две минуты подает другой эффективный звуковой сигнал;

10) на судне длиной менее 12 метров допускается не подавать сигналы, указанные в данном пункте. В таком случае, судно через каждые две минуты подает другой эффективный звуковой сигнал;

11) на лоцманском судне, осуществляющем лоцманскую проводку, в дополнение к сигналам, указанным в подпунктах 1), 2) или 7) данного пункта, допускается подавать опознавательный сигнал, состоящий из четырех коротких звуков.

98. Судно для привлечения внимания другого судна подает такие световые или звуковые сигналы, которые не могут быть приняты по ошибке за другие сигналы, указанные в данном параграфе настоящих Правил, либо направляет луч прожектора в сторону опасности, не создавая помехи другим судам.

99. Для привлечения внимания другого судна используется любой огонь, который не может быть принят по ошибке за какое-либо средство навигационного оборудования. Необходимо избегать использования импульсных огней, прерывающихся или вращающихся огней с большой силой света.

100. Судно, терпящее бедствие в территориальных водах Республики Казахстан и требующее помощи, выставляет или использует сигналы в соответствии с приложением IV к МППСС.

Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 10 маусымдағы № 381 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 14 маусымда № 18845 болып тіркелді.

"Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы" 2002 жылғы 17 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабы 3-тармағының 55-43) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Көлік комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және енгізу үшін "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі

Р. Скляр

Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 10 маусымдағы № 381 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу қағидалары 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы" 2002 жылғы 17 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабы 3-тармағының 55-43) тармақшасына және 1972 жылғы Теңізде кемелердің соқтығысуынан сақтандырудың халықаралық ережелеріне түзетулермен (бұдан әрі – ТКССХЕ) сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидалар Қазақстан Республикасының Әскери-теңіз күштері мен Қазақстан Республикасының шекара қызметінің теңіз бөлімдері туының астында жүзетін кемелерге қолданылмайды.

3. Осы Қағидаларда негізгі ұғымдар қолданылады:

1) айналма от – көкжиектің 360⁰ доғасын үздіксіз жарықпен жарықтандыратын отты білдіреді;

2) артқы оттар – кеменің артқы жағына барынша жақын орналасқан, артық жағынан тікелей бағытынан әрбір борт жағына қарай 67,5⁰-ге дейін жарқырайтын және көкжиектің доғасының үздіксіз жарығымен 135⁰-та жарық беретін ақ отты білдіреді;

3) балық аулаумен айналысатын кеме – кеменің маневрлігін шектемейтін ілмекті құрал-саймандармен немесе басқа да аулау құралдарымен балық аулайтын кемелерді қоспағанда, балық аулауды тормен, қатпарлы ілмекті құрал-саймандармен, тралдармен немесе басқа да аулау құралдарымен жүзеге асыратын, оның маневрлігін шектейтін кез келген кемені білдіреді;

4) басқару мүмкіндігінен айырылған кеме – жағдайға байланысты осы Қағидалардың талаптарына сәйкес маневр жасауға қабілетсіз және осыған байланысты басқа кемеге жол бере алмайтын кемені білдіреді;

5) басып озатын кеме – соңғысының траверзінің артынан 22,5⁰ астам бағыттан басқа кемеге келетін және басып озатын кемеге қатысты осындай жағдайда болатын кемені білдіреді, бұл түнде басып озатын кеменің артқы жақ отынымен ғана көре алады және оның борттық оттарының бірде-бірін көре алмайды;

6) борттық оттар – оң борттағы жасыл отты және тиісті борттың траверзінің артында тікелей алдыңғы бағытынан 22,5⁰-ге дейін жарық беретін және көкжиектің доғасының үздіксіз жарығымен 112,5⁰-те жарық беретін сол борттағы қызыл отты білдіреді;

7) бір-біріне көрінетін жерде тұрған кемелер – кеме басқа кемеден көзбен шолып байқалуы дегенді білдіреді;

8) гидроұшақтар – суда маневр жасауға қабілеті кез келген ұшу аппаратын білдіреді;

9) жарқылды от – минутына 120 немесе одан да көп жарқылды жиілікпен тұрақты интервалдар арқылы жарқыл беретін отты білдіреді;

10) жел жағы – грот орналасқан жаққа қарама-қарсы тарап, ал тура желкенді жабдығы бар кемелер үшін – ең үлкен қисық желкенді қайыққа қарама-қарсы тарап;

11) кеме жүру кезінде – кеменің зәкірде тұрмағанын, жағаға арқандап байланбағанын және қайраңда тұрмағанын білдіреді;

12) қысқа дыбыс – ұзақтығы шамамен бір секундтық дыбысты білдіреді;

13) маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кеме – орындалатын жұмыстың сипатына бола осы Қағидалардың талаптарына сәйкес маневр жасау мүмкіндігі шектеулі және осыған байланысты басқа кемеге жол бере алмайтын кемені білдіреді.

Маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кемелер мынадай кемелер болып табылады:

навигациялық белгіні қоюды, қызмет көрсетуді немесе алып тастауды, су асты кабелін немесе құбырды төсеуді, қарауды немесе көтеруді жүзеге асыратын кеме;

түбін тереңдету, мұхитграфикалық, гидрографикалық немесе су асты жұмыстарын жүзеге асыратын кеме;

адамдарды, азық-түлікті немесе жүкті толықтыруды, жабдықтауды немесе беруді жүзеге асыратын кеме;

ұшу аппараттарының ұшып көтерілуін немесе қабылдануын қамтамасыз етуді жүзеге асыратын кеме;

миналарды тралдауды жүзеге асыратын кеме;

тіркеп сүйреуді жүзеге асыратын, тіркеп сүйрейтін және тіркеп сүйрейтін кемелердің өз бағытынан ауытқу мүмкіндігін шектейтін кеме;

14) механикалық қозғалтқышы бар кеме – механикалық қондырғымен қозғалысқа келтірілетін кез келген кемені білдіреді;

15) өзінің тұнбасымен ығыстырылған кеме – оның тұнбасы мен қолда бар тереңдіктерінің арасындағы ара қатынасына байланысты жүретін бағыттан ауытқу мүмкіндігі айтарлықтай шектелген механикалық қозғалтқышы бар кемені білдіреді;

16) топтық от – кеменің диаметральды жазықтығында орналасқан, әрбір борттың траверзінің артында тікелей мұрын бойымен бағыттан 22,5⁰-ге дейін жарқырайтын және көкжиек доғасының үздіксіз жарығымен 225⁰-та жарық беретін ақ отты білдіреді;

17) тіркеп сүйреу оты – артқы оттар сияқты сипаттамалары бар сары отты білдіреді;

18) ұзақ дыбыс – төрт секундтан алты секундқа дейінгі дыбысты білдіреді;

19) фарватер – навигациялық қоршау құралдары арқылы (буялар, қадалар, екі жарма белгілері) көрсетілетін кедергілер арасында (аралдар, қайрандар арасында) кемелердің қауіпсіз жүзуіне арналған жол;

20) шектеулі көріну – тұманның, қараңғылықтың, қар жаууының, қатты нөсердің, құмды дауылдың салдарынан немесе басқа да осыған ұқсас себептер бойынша көріну шектелген ауа райы жағдайлары;

21) ысқырық – дыбыстарды беретін және ТКССХЕ III қосымшасының талаптарына сәйкес келетін кез келген дыбыс-сигнал құрылғысын білдіреді.

2-тарау. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу тәртібі

1-параграф. Кез келген көріну жағдайларында кемелердің қозғалыс және маневр жасау тәртібі

4. Кемелердің қозғалысы "Қазақстан Республикасының теңіз дәліздерін және аумақтық суларындағы (теңізіндегі) қозғалысты бөлу схемаларын белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 2 наурыздағы № 97 қаулысында белгіленген Қазақстан Республикасының теңіз дәліздерін және аумақтық суларындағы (теңізіндегі) қозғалысты бөлу схемалары бойынша жүзеге асырылады.

5. Жүзу кезінде әрбір кемеге:

1) қозғалыс ағынының жалпы бағытында қабылданған тиісті қозғалыс жолағында жүру;

2) қозғалысты бөлу сызығынан немесе қозғалысты бөлу аймағынан тыс ұстау;

3) егер кеме қозғалыс жолағынан кетіп қалған немесе оған сырт жағынан кірген жағдайда қозғалыс жолағына кіруге немесе оны соңғы учаскелерде тастап кетуге оған мұны қозғалыс ағынының жалпы бағытына қарай ең аз бұрышпен бұрылу қажет.

6. Кемелерге Қазақстан Республикасының аумақтық суларындағы теңіз дәліздерінде белгіленген қозғалыс жолақтарын кесіп өтуге тыйым салынады. Қозғалыс жолағын мәжбүрлі түрде кесіп өткен жағдайда, кеме қозғалыс ағынының жалпы бағытына қарай тікелей бұрышпен бұрылуы қажет.

7. Қозғалысты бөлу схемасын кесіп өтуге, теңіз дәліздеріне кіруге не одан шығуға ниет білдірмеген кемеге қозғалысты бөлу аймағына кіруге немесе оны келесі жағдайларда кесіп өтуге рұқсат етіледі:

1) тікелей қауіпті болдырмау мақсатында;

2) қозғалысты бөлу аймағының шегінде балық аулау.

8. Кемені теңіз дәліздері шегінде немесе оның соңғы учаскелеріне жақын зәкірге қоюға тыйым салынады.

9. Балық аулаумен айналысатын кемеге қозғалыс жолағында жүретін кез келген басқа кеменің қозғалысына кедергі жасауға тыйым салынады.

10. Ұзындығы 20 метрден кем кеме немесе желкенді кемеге қозғалыс жолағында жүретін механикалық қозғалтқышы бар кеменің қауіпсіз қозғалысына кедергі жасауға тыйым салынады.

11. Маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кеме теңіз дәлізінде жүзу қауіпсіздігін қолдау жөніндегі қызметті жүзеге асыру кезінде осы Қағидалардың 5, 6, 7, 8 және 10-тармақтарында көрсетілген талаптарды орындаудан босатылады.

12. Маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кеме теңіз дәліздері шегінде су асты кабелін көтеру, қызмет көрсету және жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыру кезінде осы Қағидалардың 5, 6, 7, 8 және 10-тармақтарында көрсетілген талаптарды орындаудан босатылады.

13. Әрбір кеме мынадай факторларды ескере отырып есептелетін қауіпсіз жылдамдықпен жүруі қажет:

1) барлық кемелердің:

көріну жағдайы;

балық аулау немесе кез келген басқа кемелердің жиналуын қоса алғанда қозғалыс тығыздығы;

кеменің маневрлік мүмкіндіктері және кемені толық тоқтату үшін қажетті қашықтық, басым жағдайларда кеменің бұрылуы;

түнде жағалау оттары мен өз оттарының жарықтандыру фонының болуы;

желдің, теңіздің жай-күйі және навигациялық қауіптердің ағысы мен жақындығы;

бар тереңдіктер мен шөгінділер арасындағы арақатынас.

2) радиолокаторды пайдаланатын қосымша кеме:

радиолокациялық жабдықтың сипаттамалары, тиімділігі және шектеулері;

пайдаланылатын радиолокациялық қашықтық шәкілімен салынатын кез келген шектеулер;

теңіз жай-күйін және метеорологиялық факторларды, сондай-ақ басқа да кедергі көздерін радиолокациялық анықтауға әсері;

радиолокатордың жеткілікті қашықтықта шағын кемелерді, мұз бен басқа да жүзу объектілерін анықтай алмау ықтималдылығы;

радиолокаторлармен анықталған кемелердің саны, орналасқан жері және орнын ауыстыруы;

жақын орналасқан кемелерге немесе басқа да объектілерге дейінгі қашықтықты радиолокациялық өлшеу кезінде алынған көрінуді дәл бағалау.

14. Әрбір кемеге соқтығысу қаупінің болуын анықтау және оған жол бермеу үшін борттағы барлық қолда бар құралдардың көмегімен үнемі көзбен шолып және есту бақылауын жүргізу қажет.

15. Мынадай жағдайларда соқтығысу қаупі бар кемелер есептелуге тиіс:

1) егер жақындап келе жатқан кеменің пеленгі айтарлықтай өзгермесе;

2) сүйреткіш кемені, ірі көлемді кемені қоса алғанда, кемелердің жақындасу немесе шағын қашықтықта кемелердің жақындасу жағдайында пеленг айтарлықтай өзгерген кезінде.

16. Айтарлықтай және алдын ала кеменің бағытын және/немесе жылдамдығын өзгерту, сондай-ақ басқа кемелермен шамадан тыс жақындасуды тудырмауы тиіс.

17. Егер кемелердің соқтығысуының алдын алу қажет болса немесе жағдайды бағалау үшін көп уақыт қажет болған жағдайда, кеме өз машиналарын тоқтатып немесе артқа қарай жүріп, жүрісті азайтуы немесе тоқтатуы қажет.

18. Осы Қағидаларға сәйкес басқа кеменің қозғалысын немесе қауіпсіз өтуін қиындатуға тыйым салынған кеме басқа кеменің қауіпсіз өтуі үшін жеткілікті су кеңістігін қалдыру үшін қажетті шараларды қабылдайды.

19. Тар жолдың немесе фарватердің бойымен келе жатқан кемеге оның оң жақ бортынан барынша жақын және қауіпсіз қашықтықта орналасқан өту жолының немесе фарватердің сыртқы шекарасын ұстау қажет.

20. Ұзындығы 20 метрден кем кемелерге, желкенді кемелерге, балық аулайтын кемелерге тек фарватер немесе тар жолдың шегінде қауіпсіз жүруі мүмкін кемелердің қозғалысына кедергі жасауға тыйым салынады.

21. Егер мұндай қиылысу фарватер немесе осындай тар жолдың шегінде ғана қауіпсіз жүруі мүмкін кеменің қозғалысын қиындатса, кеме тар жолды немесе фарватерді кесіп өтпейді. Өту жолын немесе фарватерді кесіп өтетін кеменің ниеттеріне қатысты күмән болған жағдайда екінші кеме осы Қағидалардың 94-тармағына сәйкес дыбыстық сигналды пайдаланады.

22. Тар жол кезінде немесе фарватерде басып озуды жүргізуге ниеттенген кемеге осы Қағидалардың 93-тармағының 1) тармақшасына сәйкес дыбыстық сигнал беру қажет.

Басып озуға келісім берген жағдайда, басып озатын кемеге жауап ретінде осы Қағидалардың 93-тармағының 2) тармақшасына сәйкес дыбыстық сигнал беру және басып озатын кеменің қауіпсіз өтуіне мүмкіндік беретін іс-әрекеттерді қабылдау қажет.

Егер басып озатын кеме басып озу қауіпсіздігіне күмәнданған жағдайда, ол осы Қағидалардың 94-тармағына сәйкес дыбыстық сигналдарды береді.

23. Басқа кемелер кедергілердің болуына байланысты көрінбеуі мүмкін майысуға немесе тар жолдың немесе фарватердің осындай учаскесіне жақындап келе жатқан кемеге осы Қағидалардың 95-тармағына сәйкес дыбыстық сигнал беру қажет.

24. Тар жолда кемені зәкірге қоюға тыйым салынады.

2-параграф. Бір-біріне көрінетін жерде орналасқан кемелердің қозғалысы мен маневр жасау тәртібі

25. Екі желкенді кемелердің жақындасуы кезінде соқтығысу қаупі туындаған жағдайда, олардың біреуі екіншісіне мынадай әдіспен жол береді:

1) кеме әртүрлі галстармен жүзіп келе жатса, сол галспен жүзіп келе жатқан кеме басқа кемеге жол береді;

2) екі кеме бір гласпен жүзіп келе жатса, онда желдегі кеме жел астындағы кемеге жол береді;

3) егер сол жақтағы галспен жүзіп келе жатқан кеме басқа кемені жел жағынан көрсе және сол немесе оң жақтағы галспен басқа кеме жүзіп келе жатқанын дәл анықтай алмаса, ол оған жол береді;

26. Басқасын басып озатын әрбір кеме басып озатын кеме жолынан соңғысының соңғы өткеніне және артта қалғанына дейін шет жағында ұсталуы қажет.

27. Механикалық қозғалтқыштары бар екі кеменің қарама-қарсы бағыттарында жақындасу кезінде соқтығысу қаупі туындаған жағдайда, басқа кеме оның сол жақ борты бойынша өтуі үшін әрбір кеме өзінің бағытын оңға өзгерту қажет.

28. Соқтығысу қаупі туындаған жағдайда, механикалық қозғалтқыштары бар екі кеме қиылысатын бағыттармен жүріп өткен жағдайда оның оң жағында басқа кеме өтетін кемеге жол беру және басқа кеменің бағытын сол кеменің алдынғы бойымен кесіп өтуге жол бермеуі қажет.

29. Екі кеменің бірі екіншісіне жол берсе, соңғысына бағыт пен жылдамдық сақтау қажет.

30. Бағыттарды кесіп өту жағдайында осы Қағидалардың 29-тармағына сәйкес шаралар қабылдайтын механикалық қозғалтқышы бар кеме, егер басқа кеме оның сол жағында болса, бағытты солға өзгертпейді.

Осы Қағидалардың берілген бұл тармағы жол беруге тиіс кемені осы әрекетті орындаудан босатпайды.

31. Осы Қағидалардың 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26-тармақтарымен көзделген жағдайларды қоспағанда:

1) механикалық қозғалтқышы бар кеме жүру кезінде мыналарға жол береді:

басқару мүмкіндігінен айырылған кемеге;

маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кемеге;

балық аулайтын кемеге;

желкенді кемеге;

2) желкенді кеме жүру кезінде мыналарға жол береді:

басқару мүмкіндігінен айырылған кемеге;

маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кемеге;

балық аулайтын кемеге;

3) балық аулайтын кеме жүру кезінде мыналарға жол береді:

басқару мүмкіндігінен айырылған кемеге;

маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кемеге;

4) басқару мүмкіндігінен айырылған кемені немесе маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кемені қоспағанда, кез келген кемеге өзінің шөгуімен қысылған және осы Қағидалардың 78-тармағына сәйкес сигналдарды қоятын кеменің қауіпсіз өтуін қиындатуға тыйым салынады;

5) суда гидроұшақты барлық кемелерден тыс тұру және қозғалысын қиындатпау қажет;

6) ұшу, қону және жер бетіне жақын ұшу кезінде экран планын барлық кемелерден тыс тұру және олардың қозғалысын қиындатпау қажет. Су бетіндегі экран планы механикалық қозғалтқышы бар кемелер үшін осы Қағидаларда белгіленген тәртіпке сәйкес әрекет ету қажет.

3-параграф. Шектеулі көріну кезінде кемелердің қозғалу және маневр жасау тәртібі

32. Әрбір кеме шектеулі көріну шарттарын ескере отырып белгіленген қауіпсіз жылдамдықпен жүру қажет.

33. Механикалық қозғалтқышы бар кеме өз машиналарын дереу маневр жасауға дайын ұстауы қажет.

34. Шамадан тыс жақындасу және/немесе соқтығысу қаупі туындаған кезде басқа кемемен алшақтық үшін шаралар қабылдайтын кемеге мыналарды:

1) егер басқа кеме траверздің алдында болса және басып озатын болып табылмаса, бағытты солға өзгертуді;

2) траверздегі немесе траверздің артындағы кеме жағына бағытты өзгертуді болдырмау қажет.

35. Өз траверзінің алдында басқа кеменің тұманы туралы ескерту сигналы еститін немесе оның траверзінің алдында тұрған басқа кемемен шамадан тыс жақындасудан құтыла алмайтын кемеге жүрісті бағытпен ұстап тұру үшін жеткілікті ең төменгі жылдамдыққа дейін азайту қажет. Қажет болған жағдайда кеме қозғалысты тоқтатады.

4-параграф. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу кезінде оттар мен белгілерді қою тәртібі

36. Қазақстан Республикасының аумақтақ суларында жүзу кезінде кемелер ТКССХЕ-ке 1-қосымшаға сәйкес келетін оттар мен белгілерді қою.

37. Кемелер күн батқаннан шыққанға дейін оттарды қояды және көрсетілген уақыт ішінде мынардан басқа оттарды шығармайды:

1) осы Қағидаларда көрсетілген оттар үшін қате қабылдана алмайтын оттар;

2) осы Қағидаларда көрсетілген оттардың көрінуін және айырым сипаттамаларын нашарлатпайтын оттар;

3) тиісті бақылау үшін кедергі болмайтын оттар.

38. Шектеулі көріну жағдайында оттар шығыстан күн батқанға дейін қойылады.

39. Кемелер күндізгі уақытта белгілер қояды.

40. Белгілер мен оттар кез келген ауа райы кезінде қойылады.

41. Оттар ТКССХЕ-ке 1-қосымшасының 8-бөлімінде көрсетілген қарқындылықпен қойылады және мынадай ең аз қашықтықта көрінуі тиіс:

1) ұзындығы 50 метр немесе одан астам кемелерде:

топтық от - 6 миль;

борттық от - 3 миль;

артқы от - 3 миль;

тіркеп сүйреу оты - 3 миль

ақ, қызыл, жасыл немесе сары айналма от - 3 миль;

2) ұзындығы 12 метр және одан жоғары, бірақ 50 метрден кем кемелерде:

топтық от - 5 миль, кеменің ұзындығы 20 метрден кем болғанда - 3 миль;

борттық от-2 миль;

артқы от - 2 миль;

тіркеп сүйреу оты - 2 миль

ақ, қызыл, жасыл немесе сары айналма от - 2 миль.

3) ұзындығы 12 метрден кем кемелерде:

топтық от - 2 миль;

борттық от - 1 миль;

артқы от - 2 миль;

тіркеп сүйреу оты - 2 миль

ақ, қызыл, жасыл немесе сары айналма от - 2 миль;

4) аз саңылаулы жартылай тиелген тіркеп сүйретілетін кемелерде немесе объектілерде ақ айналма от – 3 миль.

42. Механикалық қозғалтқышы бар кемеге жүзу кезінде:

1) алдыңғы топтық от;

2) екінші топтық от алдыңғы топтық оттан жоғары және артында, ұзындығы 50 метрден кем кемелерде мұндай от қоймауға жол беріледі;

3) борттық оттар;

4) артқы оттар.

43. Су ығыстырмайтын күйдегі ауа жастығындағы кеме осы Қағидалардың 42-тармағында көрсетілген оттарға қосымша айналма жарқыл сары шам қою қажет.

44. Ұшып көтерілу, қону және су бетіне жақын ұшу кезінде экранды планға осы Қағидалардың 42-тармағында көрсетілген оттарға қосымша жарық күшінің үлкен жалтыр қызыл айналма отын қою қажет.

45. Ұзындығы 12 метрден кем механикалық қозғалтқышы бар кемеде осы Қағидалардың 42-тармағында көрсетілген оттардың орнына ақ айналма от пен борттық оттарды қоюға жол беріледі.

46. Ұзындығы 7 метрден кем, ең жоғары жылдамдығы 7 тораптан аспайтын механикалық қозғалтқышы бар кемеде осы Қағидалардың 42-тармағында көрсетілген оттардың орнына ақ айналма от пен борттық оттарды қоюға рұқсат етіледі.

47. Ұзындығы 12 метрден кем механикалық қозғалтқышы бар кемеде, егер оны диаметральды жазықтықта орнату мүмкін болмаған жағдайда, кеменің диаметральды жазықтығына қатысты белгі оттың немесе ақ айналма оттың ығысуына жол беріледі. Борттық оттарды кеменің диаметральды жазықтығында орнатылған немесе белгі немесе ақ айналма от орнатылған кеменің диаметральды жазықтығына жақын бір фонарда бекіту қажет.

48. Ұзындығы 20 метрден кем кемеде борттық оттарды кеменің диаметральды жазықтығында қойылатын бір фонарда біріктіруге рұқсат етіледі.

49. Тіркеп сүйреуді жүзеге асыратын механикалық қозғалтқышы бар кемеге:

1) осы Қағидалардың 42-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген оттың орнына алдыңғы екі топтық от тік сызық бойынша орналасқан. Егер тіркеп сүйрететін кеменің оның артқы жағынан сүйретілетін кеменің артқы жағына дейін өлшенетін ұзындығы 200 метрден аса осындай үш от;

2) борттық оттар;

3) артқы от;

4) артқы жақ отының үстінен тік сызық бойынша орналасқан тіркеп сүйрету оты;

5) Егер тіркеп сүйрететін кеменің ұзындығы 200 метрден асса, неғұрлым көрінетін жердегі ромб тәрізді белгі.

50. Итеруші кеме және алға итерілетін, бірыңғай құрамға бірге біріктірілген кеме механикалық қозғалтқышы бар бірыңғай кеме ретінде қаралады және осы Қағидалардың 42, 43, 44, 45, 46, 47-тармақтарында көрсетілген оттарды қояды.

51. Механикалық қозғалтқышы бар, алға итеретін немесе басқа кемені тіркеп сүйрейтін кемеге, егер ол кемелердің бірыңғай құрамының бөлігі болып табылмаса, кемеге мыналарды қою қажет:

1) осы Қағидалардың 42-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген оттың орнына тік сызық бойынша алдында орналасқан екі топтық от;

2) борттық оттар;

3) артқы от.

52. Осы Қағидалардың 49 және 51-тармақтары қолданылатын механикалық қозғалтқышы бар кемеге осы Қағидалардың 42-тармағының 2) тармақшасының ережелерін сақтау қажет.

53. Тіркеп сүйрететін кемеге немесе объектіге осы Қағидалардың 55-тармағында көрсетілген оттар мен белгілерден басқа:

1) борттық оттар;

2) артқы от;

3) егер тіркеп сүйрететін кеменің ұзындығы 200 метрден асса, соғұрлым жерде ромб тәрізді белгі көрінеді.

54. Топ құрамындағы лагпен тіркеп сүйретілетін немесе итерілетін кемелердің кез келген санын бір кеме ретінде жарықтандыру қажет:

1) егер ол кемелердің бірыңғай құрамының бөлігі болып табылмаса, алға итерілетін кеме алдыңғы бөлігіне борттық оттарды қояды;

2) лагпен тіркеп сүйретілетін кеме артқы жағына және алдыңғы жағына борттық оттарды қояды.

55. Тіркеп сүйретілетін кемелерге немесе объектілерге, не осындай тіркеп сүйретілетін кемелердің немесе объектілердің тобына суға жартылай тиелгендер қойылады:

1) олардың ені 25 метрден кем болған кезде – алдыңғы бөлігінде немесе оған жақын жерде бір айналма ақ от және алдыңғы бөлігінде немесе оған жақын жерде от қоймауы мүмкін "айдаһар" үлгісіндегі кемелерден басқа, артқы бөлігінде немесе оған жақын жерде осындай от;

2) олардың ені 25 метр немесе одан көп болған кезде – бүйір шеттерінде немесе олардың жанында екі қосымша ақ айналма от;

3) олардың ұзындығы 100 метрден артық болған кезде – осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген оттар арасындағы, оттар арасындағы қашықтық 100 метрден аспайтындай қосымша ақ айналма оттар;

4) соңғы тіркеп сүйретілетін объектінің артқы жақ шетінде немесе оған жақын ромб тәрізді белгі, егер тіркеп сүйрететін кеменің ұзындығы 200 метрден асса – кеменің алдыңғы бөлігінің ең көрнекті жерінде орнатылған қосымша ромб тәрізді белгі.

56. Егер тіркеп сүйретілетін кеме немесе объект осы Қағидалардың 53 және 55-тармақтарында көрсетілген оттарды қоя алмаса, тіркеп сүйретілетін кемені немесе объектіні жарықтандыру бойынша шаралар қабылдау немесе ағартылмаған кеменің немесе объектінің болуын көрсету қажет.

57. Егер тіркеп сүйрететін болып табылмайтын кеме апатқа ұшыраған немесе көмекке мұқтаж кемені тіркеп сүйреуді жүзеге асырған жағдайда, оған осы Қағидалардың 49 немесе 51-тармақтарында көрсетілген оттарды қоймауға рұқсат етіледі. Тіркеп сүйрейтін кемеге осы Қағидалардың 98-тармағында көзделген шараларды қабылдау, оның ішінде тіркеп сүйрейтін арқанды жарықтандыру қажет.

58. Желкенді кемеге жүзу кезінде борттық оттар және артқы жағындағы от қойылуы қажет.

59. Осы Қағидалардың 58-тармағында көрсетілген ұзындығы 12 метрден кем желкенді кемеде оттар неғұрлым көрінетін жерде топқа немесе діңгек ұшының жанында қойылатын бір фонарда біріктірілуі мүмкін.

60. Жүзу кезінде желкенді кемеде осы Қағидалардың 58-тармағында көрсетілген оттарға қосымша діңгектің жоғары жағының үстінде немесе жанында ең көрінетін жерде екі айналма отты тік сызық бойынша орналастыруға рұқсат етіледі, олардың үстінгісі қызыл, ал төменгісі жасыл болуы тиіс, бірақ бұл оттар осы Қағидалардың 59-тармағында көрсетілген құрамдастырылған шаммен бірге қойылмауы тиіс.

61. Ұзындығы 7 метрден кем желкенді кеме осы Қағидалардың 58 немесе 59-тармақтарында көрсетілген оттарды қояды. Егер кеме оларды қоя алмаса, оған соқтығысудың алдын алу үшін алдын ала қойылатын электр фонаркасы немесе ақ отпен қысылған фонарь дайын болуы қажет.

62. Таразылармен келе жатқан кеме осы Қағидалардың 59, 60, 61 және 63-тармақтарында көрсетілген оттарды қояды. Егер кеме оларды қоя алмаса, оған соқтығысудың алдын ала үшін алдын ала қоятын электр жарығы немесе ақ отпен қысылған фонарь дайын болуы қажет.

63. Желкеннің астында жүретін және бір уақытта механикалық қондырғымен қозғалысқа келтірілетін кемеге өзінің алдыңғы бөлігінде неғұрлым көрінетін жерде жоғарғы конус түріндегі белгіні төмен қаратып қою қажет.

64. Осы Қағидалардың 65, 66, 67-тармақтарында көрсетілген балық аулаумен айналысатын кеме, ол жүргенде немесе зәкірде оттар мен белгілерді қояды.

65. Тралдаумен, оның ішінде драганы немесе басқа да суда аулау құралдарын лақтырумен айналысатын кемеге:

1) тік сызық бойынша орналасқан екі айналма от, олардың үстіңгі жағы жасыл, ал төменгі жағы ақ болуы тиіс немесе тік сызық бойынша бір бірінен жоғары орналасқан екі конустан тұратын тік сызық бойынша орналасқан ұштары бірге екі конустан тұратын белгі;

2) мұндай отты ұзындығы 50 метрден кем кеме айналмалы жоғары жасыл отты және артында жоғары от қоймауға рұқсат етіледі;

3) егер кеме суға қатысты жүрсе, онда борттық оттар мен артқы от - осы тармақта көзделген оттарға қосымша.

66. Тралдаумен айналысатын кемелерді қоспағанда, балық аулаумен айналысатын кемеге:

1) тік сызық бойынша орналасқан екі айналма от тік сызық бойынша бір бірінен жоғары орналасқан екі конустан ұштары бірге тұратын, олардың үстіңгі жағы қызыл, ал төменгі жағы ақ болуы тиіс немесе белгі;

2) егер сыпырылған керек - жарақтар теңізге көлденеңінен кемеден 150 метрден артық созылса, онда осы керек-жарақтар бағытында-ақ айналма от немесе ұшының жоғары конусы түріндегі белгі;

3) егер бұл кеменің суға қатысты жүрісі болса, онда борттық оттар мен артқы жақтық от - осы тармақта ұйғарылған оттарға қосымша.

67. Басқа балық аулау кемелеріне жақын жерде балық аулаумен айналысатын кеме ТКССХЕ-ге II-қосымшада көрсетілген қосымша сигналдар береді.

68. Балық аулаумен айналыспайтын кеме тиісті ұзындықтағы кемелер үшін осы Қағидаларда көрсетілген оттар мен белгілерді қояды.

69. Басқару мүмкіндігінен айырылған кемеге:

1) ең көрінетін жерде тік сызық бойынша орналасқан екі қызыл айналма от;

2) ең көрінетін жерде тік сызық бойынша орналасқан екі шар немесе ұқсас белгі;

3) егер бұл кеменің суға қатысты жүрісі болса, онда борттық оттар мен артқы жақтық от - осы тармақта ұйғарылған оттарға қосымша.

70. Миналарды тралдаумен айналысатын кемені қоспағанда, маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кемеге:

1) ең көрінетін жерде тік сызық бойынша орналасқан үш айналма оттар, осы оттардың үстіңгі және астыңғы оттары қызыл, ал ортаңғы - ақ болуы тиіс;

2) ең көрінетін жерде тік сызық бойынша орналасқан үш белгі, осы белгілердің үстіңгі және төменгі жағы шарлармен, ал орташасы - ромбты болуға тиіс;

3) егер кеменің суға қатысты жүрісі болса, онда осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген оттарға қосымша жоғары жағындағы оттар, борттық оттар және артқы от қойылады;

4) егер кеме зәкірде тұрған жағдайда, онда осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген оттарға немесе белгілерге қосымша осы Қағидалардың 81, 82, 83, 84, 85, 86-тармақтарында көрсетілген оттар немесе белгілер қойылады.

71. Тіркеп сүйреу операциясын жүзеге асыратын механикалық қозғалтқышы бар, ол кезде екі кеменің өз бағытынан ауытқу мүмкіндігі шектелетін кемеге осы Қағидалардың 49-тармағында көрсетілген оттарға немесе белгілерге қосымша осы Қағидалардың 70-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген оттарды немесе белгілерді қою қажет.

72. Түбін тереңдету жұмыстарын немесе су асты операцияларын жүзеге асыратын кемеге маневр жасау мүмкіндігі шектеулі болған жағдайда осы Қағидалардың 70-тармағында көрсетілген оттар мен белгілерді қою қажет.

73. Түбін тереңдету жұмыстарын немесе су асты операцияларын жүзеге асыратын кемеге маневр жасау мүмкіндігі шектеулі болған кезде басқа кеменің өтуі үшін кедергі жасаған кезде қосымша мыналарды қою қажет:

1) тік сызық бойынша орналасқан екі қызыл айналма от немесе екі шар - кедергі бар тарапты көрсету үшін;

2) тік сызық бойынша орналасқан екі жасыл айналма от немесе екі ромба - басқа кеме өте алатын тарапты көрсету үшін;

3) егер кеме зәкірде тұрған болса – осы Қағидалардың 81, 82, 83, 84, 85, 86-тармақтарында көрсетілген оттардың немесе белгілердің орнына осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген оттар немесе белгілер.

74. Егер сүңгуірлік жұмыстарды жүзеге асыратын кеменің өлшемдері осы Қағидалардың 72-тармағында көрсетілген барлық оттар мен белгілерді қоюға мүмкіндік бермесе, онда оған қою қажет:

1) ең көрінетін жерде тігінен орналасқан үш айналма от, жоғары және төменгі оттар қызыл, ал орта от ақ болуы тиіс;

2) халықаралық теңіз ұйымы қабылдаған, биіктігі кемінде 1 метр қатты қалқан түрінде жасалған халықаралық сигналдар жинағы бойынша "А" туы және оның айналмалы көрінуін қамтамасыз ету.

75. Миналарды тралдаумен айналысатын кемеге осы Қағидалардың 42, 43, 44, 45, 46, 47-тармақтарында немесе осы Қағидалардың 81, 82, 83, 84, 85-тармақтарында көрсетілген оттарға қосымша үш айналма жасыл отты немесе үш шарды қою қажет. Осы оттардың немесе белгілердің біреуі фок-мачта топына жақын, ал екіншісі - фок-рей аяқтарына басқа кемеге бірінші кемеге мың метрге жақындау қауіпті екенін көрсету үшін қойылады.

76. Сүңгуірлік жұмыстарды жүзеге асыратын кемелерді қоспағанда, ұзындығы 12 метрден кем кемелерде осы Қағидалардың 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75-тармақтарында көрсетілген оттарды қоюға жол беріледі.

77. Апатқа ұшыраған және көмекті талап ететін кемелерден сигналдар ТКССХЕ IV-қосымшасына сәйкес беріледі.

78. Өзінің шөгуімен ығыстырылған кемеде осы Қағидалардың 42, 43, 44, 45, 46, 47-тармақтарында көрсетілген оттарға қосымша ең көрінетін жерге тік сызық бойынша орналасқан үш қызыл айналма отты немесе цилиндр қоюға рұқсат етіледі.

79. Лоцмандық алып өтуді жүзеге асыру кезінде кемеге:

1) діңгек топында немесе оған жақын жерде - тік сызық бойынша орналасқан екі айналма от, осы оттардың үстіңгі жағы ақ, ал төменгі - қызыл болуы тиіс.;

2) кеме жүзгенде қосымша борттық оттар мен артқы жақ оттарын қояды;

3) зәкірде тұрған кеме осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген оттарға зәкірлік отты, оттарды немесе белгіні қосымша қояды.

80. Лоцмандық алып өтуді жүзеге асырмайтын лоцмандық кеме осы Қағидаларда көрсетілген ұқсас ұзындықтағы кемелер үшін оттарды немесе белгілерді қояды.

81. Зәкірде кемені ең көрінетін жерге қою қажет:

1) ақ айналма от немесе шар - кеменің алдыңғы бөлігінде;

2) ақ айналма от – артқы жағында немесе оның жанында және осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген оттан төмен.

82. Ұзындығы 50 метрден кем кемеде осы Қағидалардың 81-тармағында көрсетілген оттардың орнына неғұрлым көрінетін жерге айналма ақ от қоюға рұқсат етіледі.

83. Қолда бар жұмыс немесе басқа да тең бағалы оттарды зәкірде кемеде және ұзындығы 100 метрден асатын кемеде өз палубаларын жарықтандыру үшін пайдалану қажет.

84. Осы Қағидалардың 81 немесе 82-тармақтарында көрсетілген оттардан басқа, қайраңда тұрған кеме неғұрлым көрінетін орынға қояды:

1) тік сызық бойынша орналасқан екі қызыл айналма от;

2) тік сызықта орналасқан үш шар.

85. Зәкірде тұрған немесе ол тар өтпеде, фарватерде, зәкірде немесе оларға жақын жерде, сондай-ақ басқа кемелер әдетте жүзетін аудандарда ұзындығы 7 метрден кем кемеге осы Қағидалардың 81, 82 немесе 84-тармақтарында көрсетілген оттарды немесе белгілерді қоюға рұқсат етіледі.

86. Осы Қағидалардың 84-тармағында көрсетілген оттар мен белгілерді қайраңда тұрған ұзындығы 12 метрден кем кемеге қоюға рұқсат етіледі.

87. Егер гидроұшақты немесе экранды планды осы Қағидалардың осы параграфында көрсетілген оттарды немесе белгілерді қоя алмаса, оған өзінің сипаттамалары мен орналасуы бойынша оларға барынша сәйкес келетін оттар мен белгілерді қою қажет.

5-параграф. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу кезінде дыбыс және жарық сигналдарын беру тәртібі

88. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында жүзу кезінде кемелер дыбыстық сигналдарды беру үшін ТКССХЕ-ның III-қосымшасына сәйкес келетін ысқырықты, қоңырау және гонгты пайдаланады.

89. Кеме мыналарды пайдаланады:

1) ұзындығы 12 метр немесе одан көп ысқырық кезінде;

2) ұзындығы 20 метр немесе одан да көп болғанда, қоңырауларды ысқырыққа қосымша;

3) ұзындығы 100 метр немесе одан да көп болғанда, дыбысталуымен және қоңырау тон дыбысынан ерекшеленетін ысқырыққа және гонг қоңырауына қосымша.

90. Ұзындығы 12 метрден кем кеме осы Қағидалардың 89-тармағында көрсетілген дыбыс сигнал беру құрылғыларын басқа дыбыстық сигнал беру құралдарына ауыстыруға рұқсат етіледі.

91. Кемелер бір-біріне көрінетін жерде орналасқан және механикалық қозғалтқышы бар кеме жүру кезінде осы Қағидаларға сәйкес маневр жасаған жағдайда, ол өзінің маневрімен дыбыстық ысқырық сигналдарымен бірге жүруі қажет:

1) бір қысқа дыбыс – "мен бағытымды оңға өзгертемін";

2) екі қысқа дыбыс – "мен бағытымды солға өзгертемін";

3) үш қысқа дыбыс – "менің қозғалтқыштарым артқа жүзгенде жұмыс істейді".

92. Кемеге осы Қағидалардың 91-тармағында көрсетілген дыбыстық сигналдарды барлық маневр кезінде қайталанатын келесі жарық сигналдарымен ілесіп жүруге рұқсат етіледі:

1) бір жарқыл – "мен бағытымды оңға өзгертемін";

2) екі жарқыл – "мен бағытымды солға өзгертемін";

3) үш жарқыл – "менің қозғалтқыштарым артқа жүргенде жұмыс істейді".

Әрбір жарқылдың ұзақтығы және жарқылдар арасындағы интервал бір секундқа жуық болуы тиіс, тізбекті сигналдар арасындағы интервал он секундтан кем болмауы тиіс;

Жарық сигналы үшін ТКССХЕ I-қосымшасының талаптарына сәйкес келуі және бес мильден кем емес қашықтықта көрілуі тиіс ақ айналма от пайдаланылады.

93. Фарватерде немесе тар жолда бір-біріне көрінетін жерде орналасқан кемелер басып озған жағдайда:

1) осы Қағидалардың 22-тармағына сәйкес ысқырықпен берілетін басып озатын кеме келесідей сигналдармен өзінің ниетін көрсетеді:

екі ұзақ дыбыс және одан кейін бір қысқа дыбыс – "Мен сізді оң жақ бортында басып озуға тырысамын";

екі ұзақ дыбыс олардың артынан екі қысқа дыбыс – "Мен сізді сол жақ бортқа басып озуға тырысамын".

2) осы Қағидалардың 22-тармағына сәйкес берілетін басып озатын кеме көрсетілген ретпен ысқырықпен келесідей сигналмен өзінің келісімін растайды: бір ұзақ, бір қысқа, бір ұзақ және бір қысқа дыбыс.

94. Бір-біріне көрінетін жердегі кемелер жақындағанда және олардың біреуі басқа кеменің ниеттерін немесе іс-әрекеттерін түсіне алмаса немесе басқа кеме соқтығысудың алдын алу үшін шаралар қолданатынына күмән келтіргенде, ол бұл туралы бес қысқа және жиі ысқырық дыбысын беру арқылы дереу хабарлайды. Дыбыс сигналы бес қысқа және жиі жарқылдан тұратын жарық сигналымен сүйемелденуі мүмкін.

95. Басқа кемелер кедергілердің болуына байланысты көрінбеуі мүмкін майысуға немесе өту учаскесіне немесе фарватерге жақындап келе жатқан кемеге бір ұзақ дыбыстық сигнал беру қажет. Иілуді немесе кедергіні естудің шегінде тұрған кез келген жақындап келе жатқан кеме осындай сигналға бір ұзақ дыбыстық сигналмен жауап береді.

96. Егер кемеде ысқырықтар бір-бірінен 100 метрден астам қашықтықта орнатылса, онда маневр жасау және ескерту сигналдарын беру үшін тек бір ысқырық пайдаланылады.

97. Көру мүмкіндігі шектеулі аудандарда немесе осындай аудандарға жақын жерлерде, күндіз немесе түнде кемелер дыбыстық сигналдарды мынадай түрде береді:

1) әрбір екі минут сайын суға қатысты жүрісі бар, механикалық қозғалтқышы бар кеме бір ұзақ дыбыстық сигнал береді;

2) қозғалыстағы мехникалық қозғалтқышы бар, бірақ суға қатысты тоқтаған және жүрісі жоқ кеме әрбір екі минут сайын олардың арасындағы екі секунд аралықпен екі ұзақ дыбыстық сигнал береді;

3) басқару мүмкіндігінен айырылған немесе маневр жасау мүмкіндігі шектеулі кеме, өзінің шөгуімен қысылған кеме, желкенді кеме, балық аулаумен айналысатын кеме және басқа кемені тіркеп сүйрейтін немесе итеретін кеме осы тармақтың 1) немесе 2) тармақшаларында көрсетілген дыбыстық сигналдардың орнына әрбір екі минут сайын қатарынан үш дыбыстық сигнал - бір ұзақ және одан кейін екі қысқа дыбыс береді;

4) зәкірде балық аулаумен айналысатын кеме, маневр жасау мүмкіндігі шектеулі және зәкірде өз жұмысын орындайтын кеме осы тармақтың 3) тармақшасында көрсетілген дыбыстық сигнал береді;

5) тіркеп сүйретілетін кеме не тіркеп сүйретілетін кемелер тобының соңғысы, егер онда команда болса, әрбір екі минут сайын қатарынан төрт дыбыстық сигнал - бір ұзақ және одан кейін үш қысқа дыбыс береді. Сигнал тіркеп сүйрейтін кеме сигналынан кейін дереу беріледі;

6) егер итергіш кеме және алға итергіш кеме бірыңғай құрамға қосылса, олар механикалық қозғалтқышы бар бір кеме ретінде қаралады және осы тармақтың 1) немесе 2) тармақшаларында көрсетілген сигналдарды береді;

7) зәкірде тұрған кемені әр минут сайын бес секунд ішінде қоңырауға жылдам қоңырау шалу қажет. Ұзындығы 100 метр немесе одан да көп кемеде дыбыстық сигнал алдыңғы бөлікте қоңырау соғылып беріледі және оның соңынан артқы бөлігінде бес секунд ішінде жылдам Гонгпен сигнал беріледі. Зәкірде кемеге өзінің орналасқан жері туралы және соқтығысу мүмкіндігі туралы жақындап келе жатқан кемелердің алдын алу үшін үш рет қатарынан ысқырықпен - бір қысқа, бір ұзақ және бір қысқа дыбыс беруге рұқсат етіледі;

8) қайраңдағы кеме осы тармақтың 7) тармақшасына сәйкес қоңырау шалумен дыбыстық сигнал береді және қажет болған жағдайда Гонгпен қосымша үш жеке соққымен қоңырау шалуға әрбір жиілеген дыбыстың алдында және одан кейін қоңырау шалуға сигнал береді.

9) осы тармақтың 7) және 8) тармақшаларында көрсетілген ұзындығы 12-ден 20 метрге дейінгі кемеде қоңырау арқылы дыбыстық сигналдарды беруге жол берілмейді. Мұндай жағдайда кеме әрбір екі минут сайын басқа тиімді дыбыстық сигнал береді;

10) осы тармақта көрсетілген ұзындығы 12 метрден кем кемеде сигналдарды бермеуге рұқсат етіледі. Мұндай жағдайда кеме әрбір екі минут сайын басқа тиімді дыбыстық сигнал береді;

11) осы тармақтың 1), 2) және 7) тармақшаларында көрсетілген лоцмандық жүзіп өтуді жүзеге асыратын лоцмандық кемеде сигналдарға қосымша қысқа төрт дыбыстан тұратын тану сигналын беруге жол береді.

98. Кеме басқа кеменің назарын аудару үшін осы Қағидалардың осы параграфында көрсетілген басқа сигналдар үшін қате бойынша қабылдана алмайтын жарық немесе дыбыс сигналдарын береді не басқа кемелерге кедергі келтірмей, прожектор сәулесін қауіпке қарай жібереді.

99. Басқа кеменің назарын аудару үшін навигациялық жабдықтың қандай да бір құралы үшін қате қабылдауға болмайтын кез келген от пайдаланылады. Импульстік оттарды, жарықтың үлкен күші бар үзілетін немесе айналмалы оттарды пайдаланудан аулақ болу қажет.

100. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында апатқа ұшыраған және көмекті қажет етететін кеме ТКССХЕ IV-қосымшасына сәйкес сигналдарды қояды немесе пайдаланады.