ИПС "Әділет"

Сноска. Утратил силу приказом Министра обороны РК от 06.12.2022 № 1171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 19-48) пункта 21 Положения о Министерстве обороны Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 16 августа 2001 года № 1074 ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан.

2. Департаменту боевой подготовки Генерального штаба Вооруженных сил Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление копии настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного введения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан на казахском и русском языках в течении десяти календарных дней со дня государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его официального опубликования;

4) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики Казахстан об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта в течении десяти календарных дней со дня государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на первого заместителя Министра обороны – начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ довести до должностных лиц в части, их касающейся.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр обороны Республики Казахстан
генерал-майор

Н. Ермекбаев

Утверждены
приказом Министра обороны
Республики Казахстан
от 20 августа 2019 года № 639

Правила деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан

Раздел 1. Общие положения

1. Настоящие Правила деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан (далее - Правила) определяют порядок деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан.

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) автодром – участок местности, оборудованный для обучения и совершенствования навыков у военнослужащих в вождении автомобилей, гусеничных тягачей и транспортеров;

2) войсковое стрельбище – участок местности, предназначенный для выполнения военнослужащими подразделений упражнений учебных и контрольных стрельб из стрелкового оружия, ручных, станковых и подствольных гранатометов, упражнений по метанию ручных боевых гранат;

3) воздушный авиационный полигон – специально отведенный земельный участок с воздушным пространством над ним, оборудованный для проведения воздушных стрельб, пусков управляемых ракет класса "воздух-воздух" по воздушным радиоуправляемым, парашютным мишеням и ракетам-мишеням, отстрела оружия, а также для проведения стрельб и пусков ракет по воздушным мишеням зенитными ракетными частями и подразделениями, подразделениями и частями зенитной артиллерии;

4) огневой городок средств противоздушной обороны – учебный объект с участком местности, оборудованный для одиночной подготовки номеров экипажей (расчетов) правилам стрельбы и боевой работы, боевого слаживания и управления огнем зенитной ракетно-артиллерийской батареи с выполнением учебных и боевых стрельб винтовочным патроном;

5) тропа разведчика – участок местности, оборудованный для обучения разведывательных подразделений по тактико-специальной и специальной подготовке, а также по разведывательной подготовке родов войск;

6) исходный рубеж – линия, обозначающая безопасное место для построения и подготовки к стрельбе очередной смены обучаемых, размещения боевых машин перед выполнением упражнения и постановкой задач подразделениям. На тактических учениях с боевой стрельбой и боевых стрельбах артиллерии в зависимости от глубины боевых порядков войск исходное положение назначается вне границ учебного объекта;

7) огневой городок боевых машин пехоты – объект, предназначенный для проведения стрелковых тренировок по выполнению подготовительных упражнений военнослужащими мотострелковых подразделений на боевых машинах пехоты, бронетранспортерах и бронированных колесных машинах;

8) имитация – создание ложных объектов, воспроизведение признаков, присущих войскам, военным объектам, военной технике и вооружению, посредством применения макетов, радиотехнических, радиоэлектронных, пиротехнических, световых, звуковых, дымовых и инженерных средств, а также устройство различного рода сооружений (пунктов управления, окопов, траншей, позиций);

9) имитационное поле – участок местности мишенного поля, специально подготовленный и оборудованный средствами имитации по замыслу тактических учений;

10) имитационно-подрывная команда – команда, предназначенная для проведения имитации и подрыва неразорвавшихся боеприпасов (снарядов, мин, авиационных бомб, имитационных зарядов и взрывоопасных предметов);

11) средства имитации – устройства (оборудование), способствующее созданию зрительного, звукового и светового впечатления действительного боя у военнослужащих, посредствам применения радиотехнических, радиоэлектронных, пиротехнических, световых, звуковых, дымовых и инженерных средств;

12) инженерный городок – участок местности, оборудованный для обучения подразделений инженерных войск по тактико-специальной, специальной и инженерной подготовке родов войск;

13) блиндажи и распределительные колодцы кабельных линий – это сооружения, необходимые для размещения в них электроприводов, электрощитовых и коммутационной аппаратуры;

14) машинодром – участок местности, оборудованный для обучения механиков-водителей, экипажей и расчетов вождению инженерных машин и выполнения инженерных задач;

15) мишень - искусственная цель, имитирующая наиболее характерные признаки реальной цели (размер, форму, цвет, иногда материал, способ и скорость передвижения);

16) мишенное поле – участок местности, специально подготовленный и оборудованный мишенной обстановкой (по замыслу учений или условиям упражнений стрельб) для проведения на нем учений, стрельб и занятий по боевой подготовке;

17) рубеж открытия огня – линия, с которой разрешается стрельба;

18) рубеж прекращения огня – линия, по достижении которой стрельба не допустима. На рубеже прекращения огня танковой директрисы, директрисы боевых машин устанавливаются приборы для фиксации выхода на рубеж прекращения огня танков, боевых машин и бронетранспортеров после выполнения упражнений стрельб. На войсковых стрельбищах исходное положение, рубежи открытия и прекращения огня обозначаются местными предметами, а на директрисах и огневых городках – указателями;

19) учебный объект – специально отведенный участок местности (воды, дна) или сооружения, оборудованные для обеспечения выполнения задач боевой подготовки войск, а также формирования у военнослужащих психологической устойчивости в условиях, наиболее приближенных к боевым;

20) учебный центр – воинская часть с комплексом учебных объектов, предназначенных для практической отработки задач боевой подготовки и повышения уровня полевой (воздушной, морской) выучки военнослужащих подразделений и частей (кораблей) одного или нескольких родов войск (сил). В зависимости от предназначения учебный центр располагают учебными полями и городками, полигонами, стрельбищами, танкодромами, автодромами и машинадромами;

21) центральные командные пункты, командные и участковые пункты управления – объекты, предназначенные для управления мишенной обстановкой и имитацией, руководства личным составом и ведения наблюдения;

22) полигон – специально отведенный земельный (водный) участок с воздушным пространством над ним, выделенный на праве постоянного (временного) пользования для проведения мероприятий по боевой подготовке войск (сил), испытания оружия и военной техники, а также для проведения военных исследований и подразделяется на:

полигоны Сухопутных войск, специальных войск, учебных центров и военно-учебных заведений Вооруженных Сил Республики Казахстан;

авиационные полигоны Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан, которые подразделяются на наземные, морские, воздушные и специальные;

23) полигонное оборудование – комплекс технических средств, создающих на участке местности необходимую мишенную обстановку с появляющимися и движущимися мишенями, имитацией световыми и пиротехническими средствами, предназначенных для обучения военнослужащих при проведении стрельб из всех видов вооружения, а также отдельные установки (приборы, агрегаты, механизмы) полигонного оборудования, линии силовых и контрольных кабелей мишенного поля расположенных от командных пунктов (участковых пунктов управления) до электропотребителей;

24) инженерно-техническое оборудование полигона – тактические ориентиры, корпуса техники, макеты вооружения и боевой техники, декоративные и земляные сооружения, обвалование путепроводов и мест размещения мишенных установок, дороги движения и возвращения боевых машин, асфальтированные и грунтовые дороги, рвы и траншеи, а также созданная на полигоне топогеодезическая опорная сеть;

25) оборудование электроснабжения полигона – электротехнические средства линии электропередач, трансформаторные подстанции, силовые кабельные линии, подведенные к зданиям и сооружениям полигона, а также линии освещения дорог, зданий и сооружений полигона;

26) городок радиационной, химической и бактериологической защиты – участок местности, оборудованный для обучения подразделений войск радиационной, химической и бактериологической защиты, по тактико-специальной и специальной подготовке и подготовки по радиационной, химической и бактериологической защите родов войск;

27) тактическое поле – участок местности, предназначенный для проведения тактических учений и тактико-строевых занятий с подразделениями, а также одиночной подготовки военнослужащего;

28) танкодром – учебный объект с участком местности, оборудованный для обучения и совершенствования навыков у военнослужащих в вождении танков, самоходно-артиллерийских и зенитных установок, боевых машин пехоты, колесных, гусеничных бронетранспортеров и машин на их базе;

29) танковая директриса (директриса боевой машины пехоты, директриса бронетранспортера, совмещенная директриса) – учебный объект с участком местности, оборудованный для выполнения упражнений учебных и контрольных стрельб из танков (боевых машин пехоты, бронетранспортеров, бронированных колесных машин) и обучения управлению огнем в составе взвода;

30) танковый огневой городок – учебный объект с участком местности, оборудованный для проведения тренировок подготовительных упражнений танковыми подразделениями;

31) директриса для стрельбы противотанковыми управляемыми ракетами и артиллерии – учебный объект с участком местности, оборудованный для проведения тренировочных, зачетных, имитационных стрельб и тактических учений с боевой стрельбой артиллерийских и противотанковых подразделений;

32) танкострелковая тренировка – основная форма обучения танкистов ведению огня из танков. Проводятся в танковых огневых городках в составе танковой роты или учебного танкового взвода. Учебные места оборудуются рамами качания, учебными башнями, тренажерами, станками с прицелами. Перед огневым городком создается мишенное поле;

33) морской авиационный полигон - специально выделенная акватория моря с морским дном и часть прилегающего к нему побережья с воздушным пространством над ним, оборудованный для отработки экипажами воздушных судов авиационных частей боевого применения по морским, подвижным и неподвижным, надводным и наземным целям;

34) тыловой район – район, расположенный между исходным положением и тыловой границей учебного объекта, оборудуется для сосредоточения подразделений, прибывающих на занятия (стрельбы и вождение), подготовки материальной части к занятиям, проведения различных занятий и тренировок;

35) группа руководства полетами – группа, предназначенная для обеспечения полноты, своевременности и безопасности выполнения экипажами воздушного судна полетных заданий на авиационном полигоне и в его воздушном пространстве.

Сноска. Пункт 2 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. На каждый полигон воинской частью заполняется формуляр полигона по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам, в который заносятся данные по земельному участку, по имеющемуся оборудованию и зданиям полигона.

4. Электропитание зданий полигона, командных и наблюдательных пунктов, радиотехнических средств, электрифицированных мишеней осуществляется от промышленных сетей и переносных (стационарных) электростанций. Альтернативные источники электроэнергии (аккумуляторных батарей, солнечных панелей, ветро-электрогенераторных установок) используется в качестве дополнительного или резервного источника электропитания.

5. Организацию в обеспечение сохранности зданий, сооружений и инженерных сетей полигона (авиационного полигона) и эксплуатацию по предназначению осуществляет начальник полигона.

6. В целях планирования, учета и организации мероприятий боевой подготовки на полигоне ведется документация в соответствии с таблицей документации, ведущихся на полигоне, указанных в приложении 2 настоящих Правил.

Раздел 2. Организация деятельности полигонов Сухопутных войск

Глава 1. Классификация полигонов Сухопутных войск Вооруженных Сил Республики Казахстан

7. Полигоны сухопутных и специальных войск, учебных центров и военных учебных заведений Вооруженных Сил Республики Казахстан в зависимости от возможностей и возложенных задач по обеспечению мероприятий оперативной, боевой подготовки войск (учебного процесса), а также по своему целевому назначению подразделяются на четыре категории:

1) первой категории – обеспечивают проведение оперативных, оперативно-тактических и тактических учений с применением средств поражения;

2) второй категории – обеспечивают проведение тактических учений до полка (батальона, дивизиона) со средствами усиления с боевой стрельбой;

3) третьей категории – обеспечивают проведение тактических учений до роты со средствами усиления с боевой стрельбой;

4) четвертой категории – обеспечивают проведение боевых стрельб до взвода.

Сноска. Пункт 7 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7-1. Системы вооружения и виды боеприпасов (снарядов) для проведения стрельб и учений на полигоне определяются:

1) приказами командующих войсками региональных командований и родов войск в ведении которых полигоны непосредственно находятся;

2) приказами командиров воинских частей (учреждений) непосредственно подчиненных структурным подразделениям Министерства обороны, Генерального штаба и Управлениям главнокомандующих видами Вооруженных Сил Республики Казахстан в ведении которых полигоны находятся.

Сноска. Правила дополнены пунктом 7-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Учебные объекты их назначение и оборудование

8. К учебным объектам полигона относятся: тактические поля, войсковые стрельбища, огневые городки (танков, боевых машин пехоты, средств противовоздушной обороны), директрисы (танков, боевых машин пехоты, бронетранспортеров, совмещенная, для стрельбы морской пехоты (береговой охраны), противотанковыми управляемыми ракетами и артиллерии), танкодромы, машинодромы, автодромы, объекты, оборудованные для горной и специальной подготовки войск, городки инженерной, радиационной, химической и биологической защиты, тропа разведчика.

9. Специальные поля оборудуются для обучения подразделений способам борьбы с танками, самолетами, вертолетами огневой поддержки, противотанковыми средствами и другой боевой техникой противника, а также защиты от оружия массового поражения и зажигательных средств. В зависимости от условий размещения полигона (учебного центра) и наличия земельных участков специальные поля допускаются создавать отдельно или в районе учебного тактического поля.

10. Учебные объекты на полигоне (учебном центре) размещают отдельно так, чтобы при их использовании соблюдались меры безопасности и возможность маневра войск при проведении тактических учений.

11. Учебные объекты, на которых проводятся учебные и боевые стрельбы, оборудуются командными и участковыми пунктами, пунктами боевого питания, исходными рубежами, рубежами открытия (районы огневых позиций) огня и прекращения огня, районами целей (мишенным полем), тыловым районом и классами. В соответствии с расчетом, устанавливается минимально допустимые по мерам безопасности величины излетного пространства и боковых защитных зон при проведении стрельб на максимальные дальности согласно приложению 3 к настоящим Правилам и образцами сигнальных и предупредительных флагов, знаков, указателей и табличек и их описании, указанных в приложении 4 к настоящим Правилам.

12. Командный пункт учебного объекта огневой подготовки размещается в центре фронта учебного объекта на удалении 50 - 150 метров до рубежа открытия огня. Командные пункты остальных учебных объектов размещаются на участке объекта, исходя из условий местности и оборудования объекта.

На командном пункте оборудуются пункт управления учебным объектом и электрощитовая. На пункте управления оборудуются рабочие места для руководителя стрельб (занятий) на участке и оператора учебного объекта. Внутри пунктов управления устанавливается пультовая аппаратура, средства связи и сигнализация. В электрощитовых (силовых подвалах) устанавливаются коммутационная аппаратура (электрические и распределительные щиты), электросиловые агрегаты (трансформаторы, выпрямители, преобразователи). Размеры здания командного пункта и его этажность рассчитываются с учетом обеспечения визуального обзора из помещения пункта управления всей территории учебного объекта. При ограниченном обзоре территории учебного объекта (растительность, рельеф местности) допускается оборудование видеоконтроля (видеонаблюдения) за учебными местами, препятствиями и прилегающими учебными объектами (полями, учебными местами). Внутри командного пункта оборудуются учебные классы, складские и ремонтные помещения, а также вспомогательными помещениями. Вблизи командного пункта учебного объекта и участковых пунктов управления оборудуется флагшток для подачи визуальных сигналов на открытие и прекращение огня при проведении дневных и ночных занятий.

13. На центральном командном пункте дополнительно оборудуются площадка (балкон) для наблюдателей, помещение для наряда, обеспечивающего проведение учений (занятий), класс инструктажа должностных лиц администрации на стрельбу (учение, вождение).

14. В случае отсутствия центрального командного пункта, один из имеющихся командных пунктов учебного объекта, позволяющий осуществлять полный обзор и контроль всего полигона, используется как центральный командный пункт.

15. Участковые пункты управления размещаются по центру фронта участка учебного объекта впереди командных пунктов (в 30 - 100 метрах до рубежа открытия огня). На участковом пункте управления оборудуются рабочие места для руководителя стрельб (занятий) на участке и оператора учебного объекта. Внутри участковых пунктов управления устанавливаются пультовая и коммутационная аппаратура, средства связи и сигнализации. В электрощитовых (силовых подвалах) устанавливаются коммутационная аппаратура (электрические и распределительные щиты), электросиловые агрегаты (трансформаторы, выпрямители, преобразователи). Высота участкового пункта обеспечивает визуальный обзор из помещения пункта управления всей территории мишенного поля и контроль стреляющей смены в течение всего времени выполнения упражнения или движения стреляющих машин. На участках для проведения занятий по метанию боевых гранат (в том числе из боевых машин и танков) участковые пункты управления не оборудуются.

16. Пункты боевого питания сооружаются по одному на каждый участок стрельбы (на войсковом стрельбище и огневых городках один пункт боевого питания – на 1-2 участка, на директрисах по одному на каждый участок) для подготовки и хранения боеприпасов на период стрельб, располагаются между командными пунктами учебных объектов и участковыми пунктами управления и оборудуются с учетом обеспечения безопасного хранения боеприпасов и предотвращения их хищения. При отсутствии на полигоне стационарных пунктов боевого питания, допускается оборудование и использование полевых или подвижных (на грузовых автомобилях) пунктов боевого питания.

17. Исходный рубеж обозначен на местности двумя указателями и линией между ними (расстояние между указателями 10-40 метров), оборудованная между участковым пунктом управления и рубежом открытия огня, предназначенная для построения очередной смены стреляющих, расположения танков и боевых машин перед выполнением упражнений стрельб. Устанавливается указатель исходного рубежа в соответствии с образцом, указанным на рисунке 2 приложения 4 к настоящим Правилам.

Правило оборудования исходного рубежа от рубежа открытия огня (метания гранат) не ближе:

10 метров - при стрельбе из стрелкового оружия, пистолетов;

25 метров - при стрельбе из вооружения боевых машин и танков;

30 метров - при стрельбе из ручных и станковых гранатометов;

50 метров - при стрельбе из реактивных пехотных огнеметов;

80 метров - при стрельбе из противотанковых комплексов;

100 метров - при метании ручных наступательных гранат;

300 метров - при метании ручных оборонительных гранат.

18. Рубеж открытия огня, обозначенный на местности двумя указателями и линией между ними (расстояние между указателями 10-40 метров), по достижении которой допускается открытие и ведение огня, указатели рубежа открытия огня устанавливаются в соответствии с образцом, указанным на рисунке 3 приложения 5 к настоящим Правилам.

При выполнении упражнений в метании боевых ручных гранат рубеж метания гранат и мишени располагаются с расчетом, чтобы при метании наступательных гранат в радиусе 100 метрах от цели (300 метрах при метании оборонительных и противотанковых гранат) не было посторонних объектов.

19. Рубеж прекращения огня, обозначенный на местности двумя указателями и линией между ними (расстояние между указателями 10-40 метров), по достижении которой не допускается ведение огня из всех видов оружия. На тактических учениях с боевой стрельбой рубеж прекращения огня устанавливается (обозначается флагами) в соответствии с содержанием боевой задачи и требованиями безопасности, а при выполнении упражнений стрельб - в соответствии с условиями упражнений. Указатели рубежа прекращения огня устанавливаются в соответствии с образцом, указанным на рисунке 4 приложения 4 к настоящим Правилам.

На рубежах прекращения огня директрисы танка (боевой машины пехоты, бронетранспортера), для определения времени, затраченного на выполнение упражнения каждым из стреляющих экипажей при выполнении упражнений стрельб из вооружения боевых машин и танков с расходом моторесурсов, устанавливаются приборы (устройства) – фиксаторы прохождения рубежа.

20. Огневые позиции (основные, временные и запасные), на которых выполняются упражнения стрельб из танков (боевых машин пехоты, бронетранспортеров), обозначаются указателями огневых позиций, устанавливаемыми от 1 до 3 метров справа от окопа по краю указателя.

21. Указатели исходного рубежа (открытия и прекращения огня) обозначаются ясно видимыми указателями, по два указателя для каждого направления стрельбы, окрашенных в бело-черный, красно-белый и сине-белый цвета. Для обозначения рубежей в ночное время указатели оборудуются фонарями белого, красного и синего света соответственно. Указатель огневой позиции оборудуется идентично указателям рубежей открытия огня.

22. На тактических полях для проведения тактических учений с боевой стрельбой рубежи открытия и прекращения огня обозначаются через каждые 50-100 метров по рубежу, флагами белого и красного цветов. Форма и размеры флагов обозначения рубежей, указаны на рисунке 5 приложения 4 к настоящим Правилам. В зависимости от условий местности (густая растительность, сильная пересеченность) расстояние между флагами на рубежах для обеспечения их визуальной видимости допускается сокращение расстоянии до 20 метров. Для обозначения рубежей в ночное время оборудуются фонарями белого и красного света.

23. На мишенном поле размещаются:

1) мишенные установки для показа целей и имитации огня противника;

2) путепроводы для движения целей;

3) макеты и образцы вооружения и военной техники;

4) фонари или приспособления для освещения целей ночью;

5) кабельные линии полигонного оборудования;

6) кабельные линии электропитания и связи;

7) знаки основного направления стрельбы и защитных боковых зон;

8) блиндажи и распределительные колодцы;

9) укрытия для силовых агрегатов и операторов;

10) ориентиры.

24. Установка зарядов и пиротехнических средств на имитационных полях производится только специалистами прошедших обучение и допущенных к работе со средствами имитации.

25. Места подготовленные, к подрыву имитационных зарядов ограждаются, и организуется их охрана, а участки местности, по которым будет производиться огнеметание, опахиваются полосой шириной не менее 2 метров.

26. Размеры блиндажей и распределительных колодцев электросетей рассчитываются исходя из их предназначения и установленного оборудования с учетом выполнения требований безопасности при проведении работ по их обслуживанию, а также обеспечения естественной приточной и вытяжной вентиляции с исключением попадания в них грунтовых вод.

На мишенных полях полигонов, расположенных в районах с высоким уровнем грунтовых вод и подвергающихся затоплению (в том числе талыми и дождевыми водами), блиндажи и распределительные колодцы устанавливаются в земле не на всю глубину или на поверхности земли.

27. Укрытия и брустверы (обваловка) оборудуются для защиты размещаемых открыто на мишенном поле распределительных колодцев, силовых щитов, электроприводов, железнодорожных путей и тележек, мишенных установок, электрощитовой и коммутационной аппаратуры. Размеры, прочность укрытий и брустверов (обваловок) рассчитываются при их строительстве с условием обеспечения надежной защиты оборудования от их поражения средствами наземного и авиационного вооружения при прямом попадании снаряда (мины) максимального калибра систем оружия, разрешенных для стрельбы на данном объекте согласно схеме оборудования брустверов, на мишенном поле полигона, указанного в приложении 5 к настоящим Правилам. В процессе эксплуатации полигона, укрытия и бруствера (обваловка) периодически восстанавливаются.

28. На мишенном поле кроме полигонного оборудования размещаются макеты вооружения, боеприпасов, боевой и военной техники, которые предназначаются для создания при проведении стрельб или тактических учений соответствующей обстановки, а также для изучения образцов вооружения и техники вероятного противника, способов борьбы с ними.

Макеты изготавливаются каркасно-надувными, металлическими, деревянными или из строительных материалов, используются корпуса и габаритные части (кабины, рамы, шины) списанных образцов вооружения, военной и специальной техники.

29. При наличии нескольких рядом расположенных учебных объектов, примыкающих друг к другу, в целях исключения ошибок при опознавании знаков основного направления стрельбы и границ опасных направлений, устанавливаются на ясно видимых ориентирах, различных для каждого объекта, а ночью подсвечивающиеся цифры, указывающие порядковый номер объекта.

30. В тыловом районе каждого учебного объекта создаются учебные места, необходимые для организации комплексных занятий по изучению материальной части вооружения и боевой техники, основ и правил стрельбы, основ вождения гусеничной и колесной техники, отработку нормативов в действиях при вооружении (с оружием) и по технической подготовке, проведение тренировок в стрельбе по воздушным целям, гранатометанию и на тренажерных средствах, а также проведения занятий, предусмотренные программами боевой подготовки.

Учебные места создаются как в помещениях (классах), так и на открытых площадках (под навесами).

31. Вдоль линии командных пунктов, в тыловом районе, оборудуется асфальтированная (бетонированная) дорога, предназначенная для передвижения в пешем порядке и на легковых автомобилях. Для пересечения дороги гусеничной техникой оборудуются от 2 до 5 переездов согласно схеме оборудования переезда для гусеничной техники, указанной в приложении 6 к настоящим Правилам. Параллельно дороге в целях сохранности покрытия, если позволяют условия местности, оборудуется грунтовая дорога для передвижения грузовых автомобилей. Для легковых и грузовых автомобилей, напротив каждого командного пункта (участкового пункта управления) оборудуется автомобильная стоянка, которая обозначается дорожным знаком и барьерами.

32. Здания огневых городков являются комплексными сооружениями, предназначенными для проведения танкострелковых тренировок и включающими командные пункты огневого городка, пункты боепитания, учебные классы, хранилища для боевой техники и тренажеров, а также ряд вспомогательных помещений (для размещения электрощитовых, для хранения учебных пособий, приборов и полигонного оборудования, пункты обогрева для личного состава). Здания огневых городков размещаются в центре фронта выделенного земельного участка на уровне исходного рубежа или рубежа открытия огня сопредельных учебных объектов.

Огневые городки оборудуются отдельными разъемами для обеспечения электропитанием бортовых систем боевых машин (танков), работу оборудования по имитации движения по пересеченной местности (рам качания и колебания) и работу оборудования мишенного поля.

33. Пункты управления (центральные командные пункты, командные пункты, участковые пункты управления) обеспечиваются средствами связи для организации связи между учебными объектами, оцеплением, дежурным по полигону, а также со стреляющими экипажами и позициями артиллерии.

34. При большой удаленности учебных объектов от административно-хозяйственной зоны полигона для организации их охраны и отдыха патруля сооружаются (отводятся) и оборудуются комнаты патруля.

35. В целях предотвращения возможности ведения огня за пределы границ земельного участка полигона на местности устанавливаются ориентиры и знаки, обозначающие основное направление стрельбы и внутренние границы боковых защитных зон безопасности согласно образцам, указанных на рисунке 6 и 7 приложения 4 к настоящим Правилам.

36. На учебных объектах (войсковое стрельбище, танковая директриса, директриса боевой машины пехоты, бронетранспортера, боевой колесной машины, танковый огневой городок, огневой городок боевой машины пехоты, бронетранспортера, боевой колесной машины, средств противовоздушной обороны и тактическое поле) в глубину мишенного поля оборудуется грунтовая дорога, предназначенная для передвижения колесных транспортных средств, при подготовке и обслуживании полигонного оборудования и мишенных полей.

37. Полевые инженерные сооружения окопы, траншеи, воронки, проволочные заграждения, надолбы, ежи, ограниченные проходы, минные поля, колейные мосты и укрытия для военнослужащих и техники создаются для обозначения элементов обороны противника на тактическом учебном поле, а также оборудования позиций своих войск в исходном положении. Препятствия сооружаются на танкодромах, машинодромах, автодромах для обучения личного состава вождению боевых (специальных) машин и автомобилей.

Для обучения войск преодолению зон разрушений и заграждений на учебных тактических полях создаются узлы заграждений, районы (полосы) завалов, разрушений и учебные зараженные участки местности, населенные пункты и участки городских объектов.

38. Для создания мишенной обстановки на учебных объектах используются комплекты полигонного оборудования, представляющие собой автоматизированные устройства с системами дистанционного управления и сбора информации, обеспечивающим минимальный отрыв личного состава для обслуживания занятий (стрельб, вождения боевых машин).

39. В глубине района целей учебных объектов, где проводятся стрельбы, устанавливаются ясно видимые знаки основного направления стрельбы и внутренние границы боковых защитных зон безопасности, на тактических полях при проведении учений с боевой стрельбой по наступательной тематике указанные знаки устанавливаются на всю глубину мишенного поля (по рубежам, через каждые 2-3 километра), видимые ориентиры для стреляющих из расчета 2-3 на 1 км2.

40. На учебных объектах, предназначенных для проведения стрельб, на правом или левом фланге мишенного поля до последнего рубежа мишеней, устанавливаются указатели дальности согласно образцу, указанном на рисунке 8 приложения 4 к настоящим Правилам.

Параграф 1. Учебное тактическое поле

41. В целях обучения приемам и способам действиям солдата в бою, подготовке к обороне (наступлению) и ведение боя, а также к ведению боевых действий в населенных пунктах и подземных тоннелях, организации борьбы с незаконными вооруженными формированиями, приемам и способам действий в условиях радиационного, химического и биологического заражения, ведению наблюдения и разведки противника и способы преодоления (форсирования) водных преград оборудуются тактические поля размеры, которого позволяют одновременное проведение занятий со всеми подразделениями батальона на различных участках (учебных местах).

42. Тактическое поле оборудуется:

1) районом расположения (выжидательным районом или исходным районом) батальона (роты);

2) районом обороны батальона (роты), 2-3 опорных пунктов (рот, взводов) армии противника;

3) 2-3 опорными пунктами (рот, взводов) армии противника в глубине обороны;

4) позициями резервов противника;

5) строением населенного пункта (городского типа, 2-3 квартала);

6) ориентирами на местности;

7) инженерными заграждениями;

8) участком форсирования водной преграды;

9) командным наблюдательным пунктом командира батальона (роты);

10) командным и тыловым пунктами управления бригады.

43. Для организации и ведения наблюдения за действиями подразделений, а также для управления мишенной обстановкой и имитацией на тактическом поле оборудуются командный пункт тактического поля.

Тактические поля частей, дислоцирующихся на приморских направлениях, оборудуются для организации в обучении подразделения противодесантной обороне и отражению высадки морских десантов противника, погрузке на десантные корабли и способам высадки на берег, обороняемый противником.

44. На тактических учениях с боевой стрельбой определяются рубежи открытия и прекращения огня, основные направления стрельб, границы боковых зон безопасности для танковых, мотострелковых и артиллерийских подразделений, места, секторы запуска воздушных целей и направления заходов самолетов (вертолетов) для выполнения атак по заданным целям.

Участок местности для проведения тактических учений включает исходные районы, занимаемые войсками, районы огневых позиций, районы позиций противника, обозначенного целями, мишенями и макетами боевой техники и вооружения, оборудованные пункты управления руководства для розыгрыша боевых действий, укрытия для подвижных мотолебедок, ориентиры и декоративные сооружения, прокладываются улучшенные грунтовые дороги для передвижения легковых автомобилей.

Для создания мишенной обстановки используются переносные комплекты полигонного оборудования, а также подвижные и стационарные мотолебедки.

45. При отсутствии на полигоне штатного тактического поля, позволяющего проводить бригадное или батальонное (ротное) тактическое учение (в том числе и с боевой стрельбой) на территории полигона выбирается участок, позволяющий отрабатывать все учебные вопросы, предусмотренные замыслом и планом учений с танковыми (мотострелковыми) частями и подразделениями со средствами усиления.

Параграф 2. Войсковое стрельбище

46. Для проведения занятий по огневой подготовке с военнослужащими подразделений и проведения боевых стрельб в составе мотострелкового отделения взвода на полигонах оборудуется войсковые стрельбища с возможностью проведения стрельб из всех видов стрелкового оружия, имеющегося на вооружении в частях и подразделениях гарнизона.

47. На войсковом стрельбище оборудуются:

1) участок для выполнения упражнений учебных стрельб из стрелкового оружия;

2) участок для выполнения упражнений контрольных стрельб из стрелкового оружия;

3) участок для выполнения упражнений учебных стрельб на короткие дистанции для разведывательных подразделений;

4) участок для выполнения упражнений стрельб в составе взвода;

5) участок для обучения стрельбе из стрелкового оружия по низколетящим целям;

6) участок для стрельбы из стрелкового оружия через бойницы боевых машин пехоты, бронетранспортеров и квадроциклов;

7) стрелковый тир для стрельбы из пистолетов на 25 метров;

8) стрелковый тир для стрельбы из стрелкового оружия на 100 метров;

9) участки для метания учебно-имитационных ручных гранат;

10) участок для метания боевых ручных гранат;

11) учебные места для отработки учебных вопросов.

48. Войсковое стрельбище включает:

1) исходный рубеж,

2) рубеж открытия огня;

3) рубеж прекращения огня;

4) мишенное поле;

5) тыл стрельбища.

49. Исходный рубеж и рубеж открытия огня оборудуется в соответствии с пунктами 17 и 18 настоящих Правил.

50. Для обеспечения и выполнения упражнений стрельб:

1) из различных положений на рубеже открытия огня оборудуются укрытия (окопы, траншеи, воронки, пни, стенки);

2) на ходу рубеж прекращения огня (по каждой цели) обозначается местными предметами (деревья, столбы, кусты, пни, бугры) с целью личной ориентировки руководителя на участке.

51. На войсковом стрельбище сооружаются командный и участковые пункты управления, стрелковые тиры, пункты боевого питания, помещения для хранения мишеней, учебных приборов, пособий и установки тренажеров, силовые блиндажи.

Район целей, тыловой район и учебные места, необходимые для организации комплексных занятий, оборудуются в соответствии с пунктами 11-19, 23-31 настоящих Правил.

Для стрельб из стрелкового оружия с вертолетов оборудуется вертолетная директриса или используется участок тактического поля.

Параграф 3. Огневой городок боевой машины пехоты

52. Для проведения танкострелковых тренировок по выполнению подготовительных упражнений с военнослужащими мотострелковых подразделений на боевых машинах пехоты, оборудуется огневой городок боевой машины пехоты, позволяющий проведение одновременной тренировки мотострелковой роты.

53. Размеры и оборудование огневого городка позволяет проводить:

1) разведку целей наблюдением, определение дальностей до целей и целеуказания;

2) обучение в действиях при вооружении боевых машин пехоты (с оружием) и применение правил стрельбы;

3) выполнение подготовительных упражнений из боевых машин пехоты с места и в движении установленных на рамах качания машин;

4) выполнение упражнений контрольных стрельб из автомата и учебных стрельб из пистолета;

5) выполнение упражнений по метанию учебно-имитационных гранат;

6) управление огнем боевой машины и взвода;

7) решение огневых задач;

8) изучение материальной части вооружения боевых машин пехоты;

9) выполнение нормативов по огневой подготовке.

54. Огневой городок состоит из здания огневого городка, мишенного поля и тылового района.

В здании огневого городка оборудуются помещения для командного пункта, учебных классов, помещений для хранений учебных пособий и приборов, тренажеров, пункта боепитания, электрощитовой, рам качаний машин для боевых машин пехоты. В исходном положении на правом или левом фланге городка оборудуется стрелковый тир на 100 метров (для стрельбы из АК-74) и на 25 метров (для стрельбы из ПМ), пункт боевого питания.

Район целей создается на глубину, обеспечивающую выполнение подготовительных упражнений стрельб, разведку целей наблюдением и управление огнем подразделения и оборудуются в соответствии с пунктами 11-21, 23-29 настоящих Правил.

Тыловой район и учебные места, необходимые для организации комплексных занятий, оборудуются в соответствии с пунктами 30, 31 настоящих Правил.

Параграф 4. Танковый огневой городок

55. Для проведения танкострелковых тренировок по выполнению подготовительных упражнений танковыми подразделениями оборудуется танковый огневой городок, емкость которого позволяет проведение одновременной тренировки танковой роты.

56. Размеры и оборудование огневого городка позволяет проводить:

1) разведку целей наблюдением, определение дальностей до целей и целеуказание;

2) обучение действиям при вооружении танка и применению правил стрельбы;

3) выполнение подготовительных упражнений из танка с места и в движении;

4) выполнение упражнений контрольных стрельб из автомата и учебных стрельб из пистолета;

5) выполнение упражнений стрельб из зенитного пулемета;

6) выполнение упражнений по метанию учебно-имитационных гранат;

7) управление огнем танка и взвода;

8) решение огневых задач;

9) изучение материальной части вооружения танка;

10) выполнение нормативов по огневой подготовке.

57. Огневой городок состоит из здания огневого городка, мишенного поля и тылового района.

В здании танкового огневого городка оборудуются помещения для командного пункта, учебных классов, помещений для хранений учебных пособий и приборов, тренажеров, пункта боепитания, электрощитовой, рам качания танков. В исходном положении на правом или левом фланге городка оборудуется стрелковый тир на 100 метров (для стрельбы из АК-74) и на 25 метров (для стрельбы из ПМ), пункт боепитания, а также оборудуется площадка для выполнения упражнений стрельб из зенитного танкового пулемета (с использованием учебной башни танка Т-72 или бронекорпуса танка Т-72).

Параграф 5. Огневой городок средств противовоздушной обороны

58. Для подготовки военнослужащих номеров экипажей (расчетов) правилам стрельбы и боевой работе, проведение боевого слаживания и управления огнем зенитной ракетно-артиллерийской батареи с выполнением учебных и боевых стрельб создается огневой городок средств противовоздушной обороны.

59. Размеры и оборудование огневого городка позволяет проводить:

1) отработку вопросов управления огнем зенитной ракетно-артиллерийской батареи, боевого слаживания зенитных подразделений, тренировки практических действий начальника противовоздушной обороны, командира батареи и командиров взводов;

2) объективный контроль за действиями экипажей взводов, командира батареи и командиров взводов;

3) имитацию воздушных целей, радиолокационных и тепловых помех, обеспечивающих работу начальника противовоздушной обороны, командира батареи и командиров взводов по оценке воздушной обстановки, а также поиск целей, их сопровождение и ведение учебной стрельбы экипажами;

4) боевую работу на зенитных установках без расхода моторесурсов;

5) выполнение боевых стрельб винтовочным патроном.

60. На огневом городке сооружается здание, в котором оборудуются командный пункт, пункт управления, помещение для размещения боевой техники зенитной ракетно-артиллерийской батареи, учебные классы с тренажерной аппаратурой, помещение для хранения учебных приборов и пособий, агрегатная. Оборудуются мишенное поле для выполнения учебных и боевых стрельб.

Параграф 6. Танковая директриса (директриса боевой машины пехоты, директриса бронетранспортера, директриса боевых колесных машин, совмещенная директриса танков и боевой машины пехоты)

61. Для выполнения упражнений учебных стрельб из танков (боевых машин пехоты, бронетранспортеров, боевых колесных машин) и обучения управлению огнем в составе взвода создается директриса, размеры и оборудование которой обеспечивают выполнение упражнений стрельб из танков (боевых машин пехоты, бронетранспортеров, боевых колесных машин).

62. Размеры и оборудование огневого городка позволяет проводить:

1) разведку целей наблюдением, определение дальностей до целей и целеуказание;

2) наблюдение за результатами стрельбы и решение огневых задач по применению правил стрельбы;

3) подготовка боеприпасов к стрельбе;

4) обучение в действиях при вооружении танка (боевых машин) применению правил стрельбы;

5) выполнение упражнений контрольных и учебных стрельб из танка (боевых машин) с места и в движении;

6) выполнение упражнений по метанию учебно-имитационных гранат;

7) выполнение упражнений по метанию боевых гранат из танка, боевых машин;

8) управление огнем танка (боевых машин) и взвода;

9) решение огневых задач;

10) изучение материальной части вооружения танка (боевых машин);

11) выполнение нормативов по огневой подготовке;

12) приведение вооружения танка (боевых машин) к нормальному бою.

63. Размеры директрисы по фронту зависят от количества оборудованных участков. Каждый участок директрисы по фронту не менее 300 метров и обеспечивает одновременное проведение стрельбы из трех танков (боевых машин). Между участками устанавливается интервал не менее 100 метров.

64. Директриса оборудуется исходным положением, рубежами открытия и прекращения огня, районом целей и тыловым районом. Исходное положение назначается не ближе 25 метров от рубежа открытия огня. Рубеж прекращения огня устанавливается в соответствии с условиями выполняемых упражнений стрельб.

Район целей, тыловой район и учебные места, необходимые для организации комплексных занятий, оборудуются в соответствии с пунктами 11-21, 23-31 настоящих Правил.

65. В здании директрисы оборудуются помещения для командного пункта, участкового пункта управления (при наличии 2-х и более участков), помещений для хранения учебных приборов и пособий, пункта боепитания, зимние и летние учебные классы.

66. Для каждой боевой машины (танка) оборудуется:

на исходном рубеже справа столики-стеллажи для боеприпасов;

на уровне рубежа открытия огня справа или слева, оборудуется площадка для выверки прицелов и приведения оружия к нормальному бою.

67. Во избежание случаев нарушения мер безопасности при проведении стрельб на директрисах из танков (боевых машин), между командным пунктом (участковым пунктом управления) и исходным рубежом, оборудуется барьер безопасности. Барьер безопасности, представляет собой металлическое (бетонное) ограждение, установленное от правой до левой границы участка стрельбы и препятствующее выезду танков (боевых машин) в тыловой район объекта при возвращении после стрельбы в исходное положение согласно образцу и их описанием, указанному на рисунке 1 приложения 7 к настоящим Правилам.

Параграф 7. Директриса для стрельб частей и подразделений морской пехоты (береговой охраны)

68. На полигонах частей морской пехоты (береговой охраны) Сухопутных войск Вооруженных Сил Республики Казахстан дополнительно к общевойсковым учебным объектам оборудуются:

1) директриса стрельбы боевой машины на плаву по наземным целям;

2) директриса стрельбы боевой машины по надводным и наземным целям с побережья.

69. Для обеспечения занятий по морской десантной подготовке на полигонах частей морской пехоты (береговой охраны) оборудуются вододромы, пункты посадки десанта и десантодромы, имеющие в своем составе тренажеры (твиндеков десантного корабля (катера), верхней палубы с межпалубной сходней, десантного трюма и аппарели десантного корабля).

70. При размещении исходного рубежа на водной поверхности рубеж обозначается буями, а для загрузки машин боеприпасами и построения экипажей перед выполнением упражнения у берега оборудуются мостки.

В зависимости от глубины водоема рубеж открытия огня от исходного рубежа располагается в 25 - 100 метров.

71. Мишенное поле оборудуется на противоположном от исходного рубежа берегу водоема, с условием обеспечения полного обзора мишенной обстановки из любой точки на всем пути передвижения боевых машин по водной поверхности.

72. Интервалы между машинами и расстояние между буями на рубежах открытия и прекращения огня не менее 50 метров.

73. Буи на рубежах обозначаются ясно видимыми днем и ночью порядковыми номерами справа налево и окрашиваются: исходный рубеж - в белый цвет, рубеж открытия огня - в красный (оранжевый) цвет, рубеж прекращения огня - в синий (голубой) цвет. В ночное время рубежи освещаются фонарями соответствующему цвету окраски.

74. Директриса стрельбы боевых машин по надводным и наземным целям с побережья предназначенной для обучения подразделений и частей морской пехоты (береговой охраны) стрельбе по надводным и наземным целям (в том числе на большую дальность) оборудуется на суше и имеет акваторию установленных требованиями безопасности размеров, которая является запретной зоной. Дополнительно к наземным объектам в состав директрисы включаются район целей (на суше и акватории) и маневрирования, маршруты движения плавательных средств с надводными мишенями и оборудованные причалы.

75. Выбор и оборудование районов огневых позиций и командно-наблюдательных пунктов осуществляется с учетом особенностей:

1) огневые позиции для стрельбы прямой наводкой по надводным целям выбираются в минимальной близости к урезу воды, а для стрельбы с закрытых огневых позиций - с учетом обеспечения стрельбы в соответствии с курсом стрельб по целям, движущимся с различными курсовыми углами;

2) пункты управления размещаются с условием обеспечения наблюдения за целями, расположенными в пределах акватории, на береговой части.

76. Акватория директрисы оборудуется искусственными ориентирами и знаками опасных направлений в виде буев и вех, установленных на якорях. Обозначаются маршруты маневрирования и движения плавательных средств, буксирующих мишени.

Морские мишени буксируются плавательными средствами Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан, легкие морские мишени буксируются размещенными на берегу в безопасных местах подвижными мотолебедками.

Для оборудования причалов плавательных средств и морских мишеней на территории директрисы или вне ее границ выбирается безопасное, не сковывающее маневр огнем место в бухте.

Параграф 8. Директриса для стрельбы противотанковыми управляемыми ракетами и артиллерии

77. Для проведения тренировочных, зачетных, имитационных стрельб и тактических учений с боевой стрельбой артиллерийских и противотанковых подразделений создается директриса стрельбы противотанковыми управляемыми ракетами и артиллерии, размеры которой по фронту и в глубину обеспечивают выполнение огневых задач.

Директриса оборудуется: районами сосредоточения (исходное положение), районами огневых позиций, районами целей и тыловым районом.

78. Район для сосредоточения подразделений перед учениями находится в зависимости от местных условий, как в пределах директрисы, так и вне ее границ.

79. Под районами огневых позиций понимаются участки директрисы, в пределах которых назначаются рубежи развертывания подразделений для ведения огня.

80. Районы целей создаются с помощью комплектов директрисы подвижных и стационарных мотолебедок.

На трассах движения целей (не менее 300 метров от огневых позиций для артиллерии или величины, не поражаемой зоны для противотанковых управляемых ракет) оборудуется рубеж безопасности, на котором, устанавливаются хорошо видимые знаки прекращения огня (ночью фонари), предупреждающие о выдвижении мишеней на рубеж прекращения огня.

81. На директрисе оборудуется командный пункт управления, укрытия для стационарных и подвижных мотолебедок, мишенных установок, пункт боепитания, распределительные колодцы и помещения для хранения учебных приборов и пособий.

82. Район целей, тыловой район и учебные места, необходимые для организации комплексных занятий, оборудуются в соответствии с пунктами 20, 21, 25-31 настоящих Правил.

Параграф 9. Танкодром

83. Для оборудования танкодрома на полигоне (учебном центре) подбирается местность с рельефом, обеспечивающим возможность создания необходимого количества участков и маршрутов.

84. На танкодроме оборудуются:

1) командный пункт, обеспечивающий наблюдение за всеми или большинством участков (маршрутов) вождения;

2) участки и маршруты вождения;

3) отдельные учебные места для отработки приемов преодоления препятствий;

4) будки учетчиков (посты учетчиков) на маршрутах вождения;

5) класс для изучения основ движения и правил вождения;

6) класс тренировки на тренажерах;

7) помещение для хранения учебных пособий и приборов;

8) помещение для хранения инвентаря и подсобного оборудования;

9) хранилище для техники учебно-боевой группы;

10) пункт обогрева.

85. Для отработки упражнений по преодолению водных преград (вброд, на плаву или под водой) на танкодроме или на отдельном участке оборудуются вододромы. Для их оборудования подбирается участок на естественной водной преграде (река, озеро) или строятся искусственные водоемы.

86. Для обеспечения проведения комплексных занятий на танкодроме оборудуют учебные места для отработки техники преодоления препятствий по элементам (макет колейного моста, колейный проход в мино-взрывном заграждении, противотанковый ров, змейка), способам погрузки и выгрузки техники макет железнодорожной платформы, макет большегрузного прицепа, окоп для танка.

Количество участков на танкодроме определяется исходя из потребности соединений (частей), для одновременного проведения на нем занятий несколькими подразделениями.

87. На территории танкодрома не допускается нахождение населенных пунктов, шоссейных, грунтовых дорог (кроме дорог для проезда на командный пункт и к препятствиям), а также опоры имеющихся линий связи и электропередач.

Параграф 10. Машинодром

88. Для обучения механиков-водителей, экипажей и расчетов вождению инженерных машин и выполнения инженерных задач на полигоне создается машинодром на местности, обеспечивающий создание необходимого количества трасс, маршрутов и участков для работы инженерных машин.

89. На машинодроме оборудуются:

1) командный пункт, обеспечивающий наблюдение за всеми или основными трассами (маршрутами) вождения;

2) участки, маршруты и трассы на суше и воде;

3) будки (посты) учетчиков;

4) классы для занятий на тренажерах инженерных машин;

5) хранилище для техники учебно-боевой группы;

6) помещение для хранения учебных приборов и пособий;

7) помещение для хранения инвентаря и подсобного оборудования.

90. Для отработки упражнений на плавающих машинах по преодолению водных преград и выполнению инженерных задач на воде подбирается участок на естественной водной преграде (реке, озере) или строится искусственный водоем.

Количество участков, маршрутов и учебных мест на машинодроме определяется исходя из потребности соединений (частей) с учетом одновременного проведения занятий с несколькими подразделениями на различных типах инженерных машин.

91. На территории машинодрома не допускаются нахождение населенных пунктов, шоссейных, грунтовых дорог (кроме дорог для проезда на командный пункт и к препятствиям), а также опоры имеющихся линий связи и электропередач.

Параграф 11. Автодром

92. Территория автодрома разбивается на участки. На каждом из них создаются маршруты и дороги для колесных и гусеничных машин, которые оборудуются препятствиями, светофорами, дорожными знаками.

93. На автодроме оборудуются:

1) командный пункт, обеспечивающий наблюдение за всеми или основными трассами (маршрутами) вождения;

2) участки, маршруты и трассы для автомобилей, гусеничных тягачей и транспортеров;

3) будки (посты) учетчиков;

4) классы для занятий на учебных тренажерах;

5) хранилище для автомобилей;

6) помещение для хранения учебных приборов и пособий;

7) помещение для хранения инвентаря и подсобного оборудования;

94. Учебные места для отработки техники преодоления препятствий по элементам для обучения войск оборудуются в местах, не препятствующих занятиям по вождению.

95. Количество участков на автодроме определяется исходя из программ боевой подготовки и потребности соединения (части) для одновременного проведения на нем занятий несколькими подразделениями.

Исходная линия для вождения оборудуется для каждого участка (маршрута) вблизи командного пункта.

96. На территории автодрома не допускаются нахождение населенных пунктов, шоссейных, грунтовых дорог (кроме дорог для проезда на командный пункт и к препятствиям), а также опоры имеющихся линий связи и электропередач.

Параграф 12. Объекты горной и специальной подготовки войск

97. Для проведения занятий с подразделениями по обучению действиям в горных районах создаются объекты горной и специальной подготовки.

Участки подбираются в горных местах, позволяющие проводить тактические занятия (учения) по действиям обходящих отрядов и групп, преодолению и захвату горных перевалов, высадке тактических воздушных десантов в горах, преодолению горных рек, скалолазанию, ведению стрельбы из всех видов оружия и вождению боевой техники в горах.

98. Объекты горной и специальной подготовки оборудуются:

1) тактическим полем;

2) войсковым стрельбищем и танковой (артиллерийской) директрисой;

3) танкодромом и автодромом;

4) участком преодоления горных рек и каньонов;

5) участком скалолазания (скалодромы).

99. Тактическое поле в горах оборудуется глубиной до 10 километров на участке местности, допускающей возможность вести огонь из стрелкового и другого оружия при углах от 10°до 30° и обеспечивающей возможность подготовки подразделений к ведению боевых действий в высокогорных районах.

100. Тактическое поле состоит из несколько доступных для действий войск изолированных направлений, маршрутов различной степени трудности для подразделений, действующих в обходящих отрядах, естественных горных препятствий, перевалов, каньонов и ущелья с проходами, горных рек и других характерных для гор элементов рельефа.

101. На тактическом поле оборудуется ротный опорный пункт с позициями мотострелковых, танковых, минометных взводов и противотанковых средств, с командно-наблюдательными пунктами командиров подразделений, окопами для боевых машин, а при необходимости легкой канатной дорогой для транспортировки боеприпасов, доставки различных грузов и обучения эвакуации раненых.

Оборудование тактического поля обеспечивает обучение подразделений ведению наступления на обороняющегося в горах противника, созданию круговой обороны в горах, организации системы многоярусного, перекрестного и кинжального огня в сочетании с минно-взрывными заграждениями.

102. Войсковое стрельбище оборудуется для обучения военнослужащих стрельбе из стрелкового оружия и выполнения ими учебных стрельб в горах, обеспечивая возможностью ведения огня сверху вниз и снизу-вверх, при углах места цели от 5° до 15°, боковом крене боевой машины от 3° до 5° и угле подъема (спуска) от 5° до 15°.

103. Танковая директриса, директриса боевой машины пехоты, бронетранспортера, оборудуются для обучения экипажей стрельбе в горах из вооружения танков, боевых машин, выполнений упражнений учебных стрельб в горах с возможностью ведения огня сверху вниз или снизу в верх, при этом углы места целей должны быть в пределах от 5° до 15°, боковой крен от 3° до 5° и угол подъема (спуска) от 5° до 15°.

104. Артиллерийская директриса (огневые позиции артиллерии и минометов) оборудуется для выполнения зачетных стрельб батальонной и бригадной (полковой) артиллерии в горных условиях.

105. Танкодром, машинодром и автодром оборудуется для обучения вождению танков, боевых машин, инженерных машин и автомобилей, тягачей с орудиями и прицепами по горным участкам и маршрутам. Подъемы и спуски на трассах движения машин выбираются (создаются) с предельной крутизной, перевалы и серпантины, в том числе, не умещающиеся в один радиус поворота, площадки для разъездов, уступы и косогоры, броды через горные реки, переходы через каньоны и ущелья, характерные для горной местности элементы.

106. Участки для обучения военнослужащих преодолению горных рек различными способами (вброд, по подвесным и перекидным мостам, канатной дороге) подбираются на горной реке с различной шириной, глубиной, скоростью течения, разным грунтом дна и характером берегов.

107. Скалодром (участки для обучения скалолазанию военнослужащих) подбираются на скальных склонах различной сложности или оборудуются на специально выделенном участке полигона.

Параграф 13. Инженерный городок

108. Для обучения подразделений инженерных войск по тактико-специальной, специальной и инженерной подготовке на полигоне создается инженерный городок, на котором оборудуются:

1) ротные опорные пункты;

2) взводные опорные пункты;

3) блок - пост;

4) макеты типовых зданий из различных материалов;

5) макет водонапорной башни;

6) макет склада горюче-смазочных материалов и нефтепровода;

7) линия электропередач;

8) инженерные заграждения и минно-взрывные средства;

9) инженерные заграждения и минно-взрывные средства иностранных армий;

10) средства преодоления минно-взрывных (невзрывных) заграждений;

11) траншеи, окопы, укрытия для военнослужащих, подразделений, техники и вооружения;

12) элементы и конструкции фортификационных сооружений;

13) различные типы и виды военных дорог и мостов;

14) средства добычи и очистки воды;

15) оборудованные площадки для проведения практических занятий;

16) средства преодоления минно-взрывных заграждений (колейные минные тралы);

17) средства проделывания проходов в минно-взрывных заграждениях (установка разминирования с учебными зарядами);

18) средства механизации минирования (прицепной минный заградитель ПМЗ-4 без тягача);

19) образцы траншеи, окопов, укрытий для личного состава, вооружения и военной техники;

20) макеты различных типов и видов военных дорог;

21) макеты различных типов и видов мостовых конструкции (с нищей для закладки учебных зарядов взрывчатых веществ, для железобетонных мостов);

22) учебное место по развертыванию пункта полевого водообеспечения;

23) оборудованные площадки для проведения практических занятий по устройству и преодолению инженерных заграждений;

24) учебное место для проведения занятий по преодолению препятствий (рвов, оврагов, узких рек) шириной 20 метров и глубиной 3 метров (с использованием механизированных мостов);

25) учебное место для проведения занятий по взрывному делу.

Параграф 14. Городок радиационной, химической и биологической защиты

109. Для обучения подразделений войск радиационной, химической и биологической защиты, на полигоне оборудуется городок радиационной химической и биологической защите, на котором оборудуются:

1) макеты бронетанковой и автомобильной техники;

2) манекены в различных образцах средств индивидуальной защиты;

3) образцы убежищ, оборудованных средствами коллективной защиты;

4) пост радиационного, химического и биологического наблюдения;

5) траншеи, окопы, укрытия для личного состава, техники и вооружения;

6) макеты ядерных и химических боеприпасов;

7) макеты (плакаты, щиты с рисунками) средств применения оружия массового поражения и способами защиты от него;

8) площадка для обучения пользования средствами индивидуальной защиты и выполнения нормативов;

9) площадка для обучения проведению специальной обработки средств защиты, стрелкового оружия и техники;

10) площадка для изучения и применения средств аэрозольной маскировки;

11) площадка для изучения способов защиты от зажигательного оружия;

12) площадка для обучения ведению радиационной и химической разведки.

Параграф 15. Тропа разведчика

110. Для обучения разведывательных подразделений на полигоне сооружается тропа разведчика, которая оборудуется на маршруте протяженностью от 600 метров до 10 километров с различными препятствиями.

В целях совершенствования и усложнения тропы разведчика допускается разработка и оборудование дополнительных препятствий. Тропа разведчика используется для тренировки и оценки разведывательных групп, и в целях индивидуальной оценки военнослужащих разведывательных подразделений. Оборудование тропы разведчика осуществляться силами войск или по плану капитального строительства, при этом количество оборудуемых на тропе препятствий не ограничено.

Глава 3. Планирование и организация деятельности полигонов

Параграф 1. Планирование использования полигонов

111. Полигоны используются воинскими частями и подразделениями согласно Планам боевой подготовки, учебно-воспитательного процесса высших военных учебных заведений (далее - ВУЗ) и учебных центров, а также по решению руководителей органов военного управления.

112. Соединениями и частями военного гарнизона, не имеющими в своем штате полигонов, для планирования и проведения практических занятий, за 5 рабочих дней до начала занятий, на которую планируются стрельбы (учения, вождения), в отделение боевой подготовки (отдел боевой подготовки, учебный отдел) воинской части (которой подчинен полигон) подаются заявки на проведение стрельб (учений, вождений) по форме согласно приложению 8 к настоящим Правилам.

113. Отделением боевой подготовки части (учебным отделом или учебно-методическим отделом ВУЗа, учебного центра) за 4 календарных дня до начала занятий, на основании Плана боевой подготовки и заявок, составляется расписание занятий на предстоящую неделю Расписание, утвержденное командиром части, доводится до начальника полигона за 3 календарных дня по форме согласно приложения 10 к настоящим Правилам, на основании, которого планирует работу личного состава полигона по подготовке учебных объектов к предстоящим занятиям.

114. Учебные объекты полигона содержатся в постоянной готовности к обеспечению занятий. Для подготовки учебных объектов допускается привлечения команд или подразделений от воинских частей.

115. При подготовке к проведению боевых стрельб отделений, взводов или к тактическим учениям с ротами, батальонами, бригадой командир части (подразделения), являющийся руководителем боевой стрельбы (тактического учения), выделяет на полигон личный состав для оказания помощи в подготовке мишенной обстановки. Подразделения, с которыми запланировано проведение боевых стрельб или тактических учений, к оборудованию мишенного поля не привлекаются.

116. Командир воинской части (подразделения) не позже чем за 7 (семь) рабочих дней до начала тактического учения с боевой стрельбой и не позднее чем за 3 (три) рабочих дня до начала боевых стрельб взвода (отделений) предоставляет начальнику полигона выписку из приказа по части на проведение стрельб и назначении должностных лиц наряда, схему мишенной обстановки, а также заявку на изготовление мишеней и накрытие мишенного поля.

Сноска. Пункт 116 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

117. С начала проведения практического этапа тактических учений с ротами, батальонами, бригадой и до окончания тактических учений начальник полигона находится вблизи руководителя, поддерживает связь и руководит работой личного состава, обслуживающего учение, следит за соблюдением мер безопасности. В случае нарушения мер безопасности, доводит руководителю учений и подает сигнал о прекращении огня.

118. По окончании учений, стрельб (занятий) территория учебного объекта приводится в порядок, а полигонное оборудование обслуживается и проверяется на наличие, комплектность и исправность.

119. В случаях порчи или утраты полигонного оборудования при проведении тактического учения (стрельбы), начальник полигона рапортом докладывает командиру части, на основании которого проводится служебное расследование с определением виновных лиц. Результаты проведенного расследования и о принятых мерах докладывается командиру (начальнику) и довольствующий орган.

Раздел 3. Организация деятельности полигонов Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан (авиационные полигоны)

Параграф 1. Оборудование пунктов управления наземных (морских) авиационных полигонов

120. На пункте управления наземного (морского) авиационного полигона помещение группы руководства полетами оборудуется:

1) выносными индикаторами радиолокационной станций, УКВ радиопеленгаторов (при их наличии);

2) средствами звукозаписи радиообмена между руководителем полетов и экипажами воздушных судов, а также средствами видеозаписи контроля над выполнением экипажами воздушного судна маневра и атаки наземной цели;

3) аварийными средствами радиосвязи с автономным источником питания;

4) средствами связи с оператором электронно-вычислительной техники, наблюдательными пунктами, радиолокационными и радиотехническими станциями обеспечения полетов;

5) пультом управления движущимися мишенями (если они имеются на полигоне);

6) рабочими местами офицеров по управлению радиоуправляемыми мишенями – на воздушных полигонах (если они не оборудованы в отдельном помещении);

7) средствами связи с постами оцепления и подразделениями авиационного полигона;

8) средствами связи пункта управления полигона с командным пунктом (командно-диспетчерский пункт) авиационной части, проводящей полеты на авиационном полигоне полигон;

9) указателем направления и скорости ветра у земли;

10) средствами дублирующей сигнализации разрешения или запрещения работы (ракетницами с ракетами, дымовыми шашками, пиротехническими факелами);

11) приборами визуального наблюдения за мишенными полями, часами, навигационными и масштабными линейками и другим имуществом.

Параграф 2. Особенности организации деятельности морских авиационных полигонов

121. Содержание морского полигона:

1) береговая база, включающая в себя служебные и жилые помещения для личного состава, служб и техники, складские помещения и оборудованные причалы (пирсы) для стоянки, заправки и ремонта плавательных средств;

2) водный район для отработки бомбометания, стрельб и пусков ракет;

3) участок суши для имитации объектов береговой обороны;

4) прибрежные участки для размещения постов и средств наблюдения за результатами боевого применения авиационных средств поражения.

122. В качестве морских мишеней на полигоне используются:

1) дистанционно управляемые катера-мишени (корабли-мишени);

2) мишенные плавательные средства, стационарные (неподвижные) радиолокационные щиты на плавательных средствах, а также плавучие или частично притопленные корабли-мишени;

3) мишенная обстановка и объекты поля боя подразделений береговой обороны.

123. Морские полигоны обеспечивают боевое применение авиационных средств поражения круглосуточно в простых и сложных метеорологических условиях по неподвижным, маневрирующим подвижным надводным и наземным целям со всех высот, с различных направлений одиночными экипажами воздушных судов и в составе летных эскадрилий.

124. На время использования морских полигонов район боевого применения закрывается для плавания всех морских судов, не связанных с обеспечением бомбометания, стрельб и пуска ракет.

125. На акватории пуска ракет выставляется не менее 3 швартовых бочек для постановки на них стационарных радиолокационных щитов, мишеней для телеуправляемых авиационных средств поражения и радиолокационных маркеров.

126. На полигоне выделяются морские суда обеспечения руководства полетами, оборудованного средствами связи и радиолокационными станциями. Пункт управления руководителя полетов на полигоне, в этом случае размещается на морском судне обеспечения.

127. Пункт управления морского полигона размещается на морских судах обеспечения, морские судна - буксировщике, катере-водителе телеуправляемой цели, на специально оборудованном катере.

Если пункт управления руководителя полетов на полигоне и пункт управления полигона размещаются не на одном морском судне, то в этом случае между ними организуется связь.

128. Морское судно, на котором размещается пункт управления морского полигона, оборудуется сигнальными средствами, обеспечивающими их надежное наблюдение и опознавание экипажами воздушных судов, выполняющих боевое применение.

129. Перед началом полетов на боевое применение авиационных средств поражения проводится обход (облет) районов полигона и прилегающих к нему территорий. При нахождении в районе посторонних плавательных средств принимаются меры к их отводу (эвакуации) с территории.

Во время использования морского полигона охрану водного района осуществляют катера обеспечения и плавательные средства.

130. При повторном заходе воздушного судна на бомбометание, стрельбу и пуски ракет руководитель полетов на полигоне уведомляет об этом пункт управления полигона и командиров всех морских судов обеспечения.

131. В случаях, когда места потопления невзорвавшихся авиационных средств поражения точно не обозначены, начальник полигона организует траление для их поиска. На время тральных работ полигон закрывается.

Места траления обозначаются буйками, а протраленные площади наносятся на карту.

132. Результаты применения авиационных средств поражения обрабатываются и выдаются представителю авиационной части.

Параграф 3. Особенности организации деятельности воздушных полигонов

133. Воздушные полигоны оборудуются:

1) пунктом управления полигона;

2) выносным пунктом наведения;

3) стартовыми площадками управляемых мишеней;

4) площадками для вертолетов авиационной поисково-спасательной службы.

134. Пуски управляемых и неуправляемых ракет, стрельбы из пушек по мишеням, а также отстрел ракетно-артиллерийского вооружения с воздушных судов выполняются согласно аэронавигационному паспорту воздушного полигона.

135. Для упорядочения использования воздушных полигонов на основании планов боевой подготовки авиационных частей составляется план-график их использования на учебный год (период), утверждаемый командующим Военно-воздушными силами Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан.

136. За 3 календарных дня до планируемого использования воздушного полигона авиационные части подают заявку в Управление командующего Военно-воздушными силами Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан, в которой указывают:

1) условное наименование авиационной части;

2) аэродром базирования и его позывной;

3) дату, время начала и окончания использования воздушного полигона;

4) количество управляемых, неуправляемых мишеней, светящихся авиабомб;

5) позывные и индексы экипажей воздушного судна (ведущих групп) в порядке их прибытия на воздушный полигон, минимумы летного состава (днем и ночью);

6) маршруты и профили полетов (высоту по этапам) истребителей и воздушных суден-мишеней;

7) номера упражнений по Курсу боевой подготовки родов авиации;

8) рубежи передачи управления;

9) фамилии и инициалы руководителя полетов на полигоне и офицера боевого управления.

137. Управление командующего Военно-воздушными силами Сил Воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан организует выделение поисково-спасательного вертолета авиационным частям, в чьей зоне ответственности находится полигон. Не допускается использование воздушного полигона без поисково-спасательного обеспечения.

Параграф 4. Наземные (морские) авиационные полигоны

138. Наземные (морские) авиационные полигоны создаются для отработки и совершенствования огневой и тактической выучки экипажей воздушных судов, авиационных подразделений и частей по наземным (морским) целям.

139. Наземные (морские) авиационные полигоны подразделяются на постоянные (штатные), временные (нештатные), подвижные и интерактивные (электронные):

1) к постоянным полигонам относятся полигоны, организуемые на длительное время их использования, наземные (морские) авиационные полигоны являются штатными и обслуживаются специальными воинскими подразделениями авиационного полигона, входящими в штаты авиационных частей;

2) к временным полигонам относятся нештатные полигоны, организуемые силами авиационных частей на короткий период времени (на период учений, сборов), наземные (морские) авиационные полигоны обслуживаются выделенными нештатными командами и средствами.

140. По объему и характеру выполняемых авиационными подразделениями и частями задач наземные (морские) полигоны подразделяются на три категории.

Наземные (морские) авиационные полигоны первой категории создаются для совершенствования и поддержания достигнутого уровня боевой выучки авиационных подразделений и частей, освоения летным составом новых видов боевого применения авиационных комплексов, проведения опытных (исследовательских) и показных учений и имеет размеры не менее 10х15 километров.

Наземные (морские) авиационные полигоны второй категории создаются для отработки и совершенствования огневой и тактической подготовки экипажей воздушных судов, авиационных подразделений и частей фронтовой бомбардировочной авиации и имеют размеры не менее 10х10 километров.

Наземные (морские) авиационные полигоны третьей категории создаются для отработки и совершенствования огневой и тактической подготовки экипажей воздушных судов, авиационных подразделений и частей в основном истребительной, истребительно-бомбардировочной, штурмовой, разведывательной и армейской авиации и имеют размеры не менее 5х5 километров.

141. Наземные (морские) авиационные полигоны создаются для отработки и совершенствования огневой и тактической выучки экипажей воздушных судов, авиационных подразделений и частей по наземным (морским) целям.

142. Наземные (морские) авиационные полигоны подразделяются на:

1) постоянный штатный полигон - полигоны, организуемые на длительное время их использования, являются штатными и обслуживаются специальными воинскими подразделениями авиационного полигона, входящими в штаты авиационных частей;

2) временные нештатные полигоны - относятся нештатные полигоны, организуемые силами авиационных частей на короткий период времени (на период учений, сборов), они обслуживаются выделенными нештатными командами и средствами;

3) интерактивные (электронные) наземные (морские) авиационные полигоны создаются для подготовки экипажей воздушных судов, к выполнению задач боевого применения авиационных средств поражения по наземным целям.

Глава 5. Особенности наземных (морских) авиационных полигонов

Параграф 1. Состав наземных (морских) авиационных полигонов

143. Наземные (морские) авиационные полигоны комплектуются количеством и составом подразделений:

1) на постоянных штатных наземных (морских) авиационных полигонах количество и состав подразделений на штатных наземных (морских) авиационных полигонах обуславливаются необходимостью обеспечения их нормативного функционирования, а также объемом и интенсивностью их использования в интересах боевой подготовки авиации;

2) на временных нештатных наземных (морских) авиационных полигонах комплектование нештатных наземных (морских) авиационных полигонов военнослужащими, средствами управления и контроля за экипажами воздушных судов в воздухе осуществляется за счет авиационных частей решением руководителя органа управления.

144. В наземные (морские) авиационные полигоны входит:

1) земельный участок (акватория);

2) воздушное пространство над районом авиационного полигона;

3) мишенное, капитальное и специальное оборудование;

4) средства управления и обеспечения полетов на боевое применение;

5) средства объективного контроля полетов, результатов боевого применения авиационных средств поражения и действий экипажей воздушных судов при нанесении удара.

145. Земельные участки, отводимые для наземных (морских) авиационных полигонов, располагаются:

1) не ближе 10 километров от крупных населенных пунктов (городов, железнодорожных узлов, электростанций, предприятий) и не ближе 2 километров плюс радиус разлета осколков авиационных средств поражения от населенных пунктов сельского типа, шоссейных и железных дорог, судоходных рек, морских коммуникаций;

2) не ближе 30 километров от воздушных трасс и аэродромов согласно схеме определения границ авиационного полигона, указанной в приложении 10 к настоящим Правилам.

146. На наземных (морских) авиационных полигонах выполняются:

1) бомбометания всеми способами в простых и сложных метеорологических условиях;

2) пуски ракет класса "воздух-поверхность" и "воздух – радиолокационная станция";

3) стрельбы по движущимся и неподвижным наземным (морским) мишеням из всех видов авиационного оружия;

4) отработка тактических приемов по нанесению ударов по наземным (морским) целям;

5) отработка способов и практических приемов преодоления противовоздушной обороны противника с применением средств радиоэлектронной борьбы;

6) различные виды боевого применения при проведении летно-тактических учений;

7) испытания бомбардировочного, ракетного и стрелково-пушечного вооружения воздушных судов и авиационных средств поражения, средств и комплексов радиоэлектронной борьбы;

8) отстрел авиационного оружия.

Параграф 2. Зонирование территории наземных (морских) авиационных полигонов

147. Для обеспечения безопасности бомбометаний, пусков ракет и воздушных стрельб вся площадь авиационного полигона разбивается на рабочую зону, где размещена мишенная обстановка и зону безопасности, где размещены все остальные объекты полигона, вариант размещения оборудования указана в схеме размещения оборудования на авиационном полигоне, приложение 11 к настоящим Правилам.

148. Границы рабочей зоны авиационного полигона:

1) от границы полигона – не ближе 200 метров плюс радиус разлета осколков авиационных средств поражения, применяемых на полигоне;

2) от ближайших населенных пунктов, железных и шоссейных дорог, судоходных рек – не ближе 2 километров плюс радиус разлета осколков, применяемых авиационных средств поражения.

149. В рабочей зоне авиационного полигона размещаются:

1) стрелковое поле для стрельбы из пушек (подвижных пушечных установок) и пусков неуправляемых ракет;

2) бомбардировочное поле, оборудованное для бомбометания днем и ночью с прицеливанием визуально и с помощью радиолокационных прицелов;

3) тактическое поле для бомбометаний и стрельб по мишеням, имитирующим военные объекты на поле боя, в тактической и оперативной глубине (размеры, количество и конфигурация объектов соответствует реальным объектам);

4) мишени для пусков управляемых ракет типа "воздух-поверхность" и "воздух - радиолокационная станция", а также для бомбометаний корректируемыми авиационных бомб (имитаторы железобетонных укрытий для воздушных судов, взлетно-посадочных полос, железнодорожных и автомобильных мостов, крупных промышленных объектов, электростанций, радиолокационные станций);

5) мишени для доводки точностных характеристик прицельно-навигационных систем (пристрелки авиационного вооружения).

150. В зоне безопасности авиационного полигона располагаются пункты управления, наблюдательные пункты, специальные здания и сооружения, а также средства обеспечения полетов на наземных (морских) авиационных полигонах.

151. В зоне безопасности наземных (морских) авиационных полигонах размещаются:

1) служебные и жилые объекты для личного состава наземных (морских) авиационных полигонов;

2) сооружения ограждений периметра жилой зоны полигона колючей проволокой, общего периметра полигона рвом и шлагбаумы на подъездных дорогах;

3) специальные сооружения для управления и контроля экипажами воздушных судов в воздухе;

4) средства связи и радиотехнического обеспечения полетов;

5) средства контроля результатов боевого применения, авиационных средств поражения и действий экипажей воздушных судов при нанесении удара.

Параграф 3. Оборудование мишенного поля наземных (морских) авиационных полигонов

152. К мишенному оборудованию относятся мишени и макеты, устанавливаемые на наземных мишенных полях, водной акваторий, используемые в виде наземных и морских целей.

153. Мишенное оборудование подразделяется на наземное (морское), воздушное и интерактивное (электронное):

1) наземные (морские) мишени изготавливаются в виде плоскостных, полу объемных и объемных фигур (в том числе каркасного либо насыпного типа);

2) воздушные мишени – в виде воздушных судов - мишеней, парашютных мишеней, ракет-мишеней;

3) интерактивные (электронные) мишени – быстровозводимые (как правило, многоразовые пневматические резинотканевые макеты вооружения и военной техники и другие мишени), оборудованные средствами имитации работы и статуса мишени (светодымовые сигнализаторы). Мишени имеют 2 статуса текущего состояния: "не поражена" и "поражена".

Перечень мишеней и специальных объектов на авиационных полигонах и их условное обозначение приведены в приложении 12 к настоящим Правилам.

154. В целях повышения пропускной способности на авиационных полигонах создаются несколько мишенных полей. Их количество зависит от размера полигона, объема задач по обеспечению авиационных частей и определяется решением командира воинской части, в ведении которого находится полигон.

155. Размеры мишенных полей устанавливаются:

1) для стрелкового поля – не менее 4х4 километров при стрельбе неуправляемыми ракетами и не менее 1х1 километров при стрельбе из пушек;

2) для бомбардировочного поля – не менее 2х2 километров при бомбометании практическими авиационными бомбами с простых видов маневра и не менее 4х4 километров при бомбометании со сложных видов маневра практическими и боевыми.

156. Мишени стрелкового поля предназначены для выполнения стрельб и пусков ракет при обучении курсантов летных военных учебных заведений, летного состава авиационных частей и восстановления навыков при перерывах в полетах на боевое применение. Дальность до мишени выбирается из расчета обеспечивающая видимость и уверенное опознавание при выполнении прицеливания по мишеням.

157. При выборе места расположения стрелковых мишеней на наземных (морских) авиационных полигонах необходимо учитывать:

1) максимальное отклонение рикошетирующих снарядов от направления стрельбы может достигать влево 25° и вправо 55° до 3-4 километров;

2) расстояние между мишенями по фронту и глубине не менее 100 метров.

Схема разлета рикошетирующих снарядов при стрельбе по наземным мишеням, схема определения сектора захода для стрельбы на полигоне в приложении 13 к настоящим Правилам.

158. Мишени бомбардировочного поля подразделяются на:

1) бомбардировочные мишени размещаются в рабочей зоне, с удалением от границы рабочей зоны полигона обеспечивающий безопасность личного состава наземного (морского) авиационного полигона и местного населения не менее 5 среднеквадратичных отклонений плюс радиус разлета осколков применяемых авиационных бомб. Расстояние между мишенями выбирается исходя из условия четкого, раздельного наблюдения их с воздуха, и быть не менее 1 километра. В центре каждой мишени устанавливается столб привязки высотой не менее 5 м, окрашенный через каждый метр:

летом – в белый и черный цвет;

зимой – в белый и красный цвет;

2) радиолокационные мишени обозначают уголковыми отражателями, действующими радиолокационными станциями, импульсными радиомаяками и техническими средствами. С помощью уголковых отражателей создаются и сложные радиолокационные цели, изображение которых на экране подобно изображению крупных промышленных объектов.

159. Мишень для бомбометания с использованием радиотехнических систем оборудуется на бомбардировочном поле в месте, обеспечивающем безопасность бомбометания и контроль за результатами его выполнения.

160. Мишень – радиолокационная станция устанавливается на бомбардировочном поле в местах, обеспечивающих безопасность пуска ракет класса "воздух-радиолокационная станция".

161. Мишени тактического поля, имитирующие объекты на поле боя, в тактической или оперативной глубине, предназначены для отработки тактических приемов нанесения ударов по наземным целям.

Мишени размещаются на полигоне в соответствии с тактическим замыслом, с учетом особенностей боевых порядков противника и маскировки.

162. Мишени для пусков управляемых ракет типа "воздух-поверхность", "воздух - радиолокационная станция" устанавливаются на бомбардировочном поле с учетом их тактико-технических данных и обеспечения безопасности боевого применения при отказах системы управления.

163. Вне мишенных полей располагаться вспомогательные точки прицеливания, маркеры радиолокационных мишеней, ориентиры и средства опознавания мишеней и полигона.

164. Вспомогательные точки прицеливания оборудуется четырьмя уголковыми отражателями, допускается без маркеров. Вспомогательные точки прицеливания маркируется дополнительными уголковыми отражателями. Маркировка вспомогательных точек прицеливания отличается от маркировки радиолокационной мишени. Вспомогательные точки прицеливания устанавливается в начале рабочей зоны полигона, а мишень (репер) – в центре бомбардировочного поля.

165. Начало выполнения учебных бомбометаний обозначается приводными радиостанциями, световыми маяками, уголковыми отражателями либо вспомогательными ориентирами, в том числе:

1) курсовые огни – для выдерживания боевого курса во время пикирования на мишень;

2) боковые (вспомогательные) огни;

3) световые маркеры подсветки и обозначения мишеней;

4) огни искусственного горизонта – для обеспечения пространственной ориентировки летчику при выводе из пикирования на удалении 2-4 километра за мишенью (по заходу) перпендикулярно линии боевого пути.

Схемы оборудования полигона для бомбометания и стрельб в сумерках и ночью для фронтовой и армейской (вертолетов) авиации указаны в приложениях 14, 15 к настоящим Правилам.

Параграф 4. Специальные объекты наземного (морского) авиационного полигона

166. На наземном (морском)авиационном полигоне оборудуется следующие специальные объекты:

1) командно-наблюдательный пункт;

2) посадочные площадки для вертолетов;

3) посты оцепления.

Сноска. Пункт 166 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 5. Пункт управления полетами

167. Пункт управления полетами авиационного полигона подразделяются на постоянные, временные и подвижные.

168. Выбор места расположения постоянного пункт управления осуществляется с учетом безопасности его расположения, возможности свободного наблюдения за рабочей зоной полигона, наличия вблизи него необходимых площадок для размещения радиолокационных и радиотехнических средств обеспечения полетов, возможности оборудования линий связи со всеми подразделениями полигона и с командным пунктом авиационной части, наличия подъездных путей и посадочных площадок для вертолетов. Постоянные пункты управления располагаются в расположении служебного городка, или в зоне безопасности полигона.

169. Временные пункты управления при необходимости развертываются на период бомбометаний, пусков ракет и стрельб у одного из наблюдательных пунктов или вблизи мишенного поля на удалении не менее 1000 метров от стрелковых мишеней и не менее 5 среднеквадратичных отклонений плюс радиус разлета осколков применяемых авиационных бомб от бомбардировочных мишеней.

170. На время проведения летно-тактических учений или исследования допускается разворачивать подвижные пункты управления (на автомобилях, бронетранспортерах, танках или вертолетах), а также пункты управления авиационных наводчиков.

171. Пункт управления авиационного наводчика предназначен для целеуказания и визуального наведения экипажей воздушного судна на наземные цели и располагается от мишенных полей на безопасном расстоянии.

Пункт управления авиационных наводчиков исполняются в стационарных (открытого или закрытого типа) либо в подвижных вариантах.

172. Наблюдательные пункты и смотровые площадки на авиационных полигонах могут быть открытыми (в виде наблюдательных вышек) и закрытыми (в виде блиндажей с круговым и секторным обзором). Количество наблюдательных пунктов и смотровых площадок зависит от размеров полигона, характера местности, количества мишеней.

173. Наблюдательные пункты и смотровые площадки располагаются на безопасном удалении от мишеней. Высота вышек выбирается исходя из обеспечения видимости мишенных полей.

174. Открытые наблюдательные пункты строятся в зоне безопасности авиационного полигона. При размещении наблюдательных пунктов в рабочей зоне их удаление от бомбардировочных мишеней должно быть не менее 5 среднеквадратичных отклонений плюс радиус разлета осколков авиационных бомб и не менее 1000 метров от стрелкового поля.

175. Закрытые наблюдательные пункты (блиндажи) располагаются на территории рабочей зоны не ближе 1 километров от бомбардировочной мишени и не ближе 200 метров от стрелковой мишени.

176. Смотровая площадка предназначена для контроля результатов боевого применения авиационных средств поражения и непосредственного показа результатов действий авиации в период учений или при проведении исследовательских работ. Смотровая площадка устанавливается от мишеней на расстояние, обеспечивающее надежную безопасность при применении авиационных средств поражения и необходимый обзор за воздушным пространством и мишенным полем. Надежное безопасное удаление составляет сумма не менее 5 среднеквадратичного отклонения и радиуса разлета осколков, применяемых авиационных средств поражения (по условиям боевого применения авиационных средств поражения).

177. К вспомогательным объектам относятся:

1) средства связи и радиотехническое оборудование полетов;

2) средства контроля действий экипажей воздушного судна при нанесении удара (в том числе, для размещения средств управления беспилотных летательных аппаратов);

3) средств постановки помех прицельно-навигационным и радиосвязным системам;

4) средств противовоздушной обороны – средства противника или их имитаторы (где это предусмотрено по штату).

Позиции радиолокационных станций на полигоне выбираются с учетом возможности обеспечения непрерывного радиолокационного контроля над воздушными судами, находящимися в районе полигона, с установлением прямой телефонной (селекторной) связи с пунктом управления полигона.

178. Посадочные площадки для вертолетов, посадочные площадки для беспилотных летательных аппаратов, располагаются в зонах безопасности авиационных полигонов.

179. Линии связи соединяют пунктом управления авиационного полигона с узлом связи авиационной части и объекты полигона между собой. При невозможности применения или отказе проводных каналов связи используются средства наземной радиосвязи.

Дублирующим средством управления служит сигнальная связь с использованием сигнальных ракет (пиротехнических факелов, дымовых цветных шашек) и флагов (фонарей), вывешиваемых на наблюдательных пунктах и блиндажах. Дублирующие средства применяются в случаях отказа основной радиосвязи.

Параграф 6. Обеспечение полетов на наземном (морском) авиационном полигоне

180. Основанием для подготовки авиационного полигона к обеспечению полетов на боевое применение, является План мероприятий боевой подготовки Сил Воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан и Военно-воздушных Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан, организационные указания органа управления, которому подчинена авиационная часть, имеющая авиационный полигон, и заявка авиационной части, планирующей его использование.

181. Командир авиационной части организует своевременную и всестороннюю подготовку авиационного полигона к работе.

Параграф 7. Подготовка наземного (морского) авиационного полигона к работе

182. Подготовка полигона к работе включает:

1) подготовку мишеней, средств связи и радиотехнического оборудования полетов, средств объективного контроля и вычислительной техники;

2) распределение по постам оцепления;

3) выполнение мероприятий по обеспечению безопасности боевого применения.

183. Наблюдатели назначаются для определения мест разрывов авиационных бомб и ракет по данным засечек с применением теодолитов, дальномеров, средств оптической разведки беспилотного летательного аппарата и технических средств. Данные засечек наблюдатели передают помощнику руководителя полетов на полигоне.

184. Расчеты комплексов противовоздушной обороны и станций помех (на наземных (морских) авиационных полигонах, где они предусмотрены штатом) назначаются для постановки помех прицельно-навигационным системам и радиостанциям.

В период предварительной подготовки указанные расчеты готовят технику в соответствии с задачами, отрабатываемыми на полигоне авиационными частями, уточняют перечень частотных каналов, не подлежащих подавлению, сигналы на прекращение и возобновление помех.

185. Расстановка мишенного оборудования и работы по восстановлению мишеней на полях авиационного полигона прекращаются до начала воздушной разведки погоды. К началу полетов территория полигона тщательно осматривается и освобождается от посторонних людей и животных, выставляются посты оцепления и перекрываются все подъездные пути.

186. За час до начала полетов начальник наземного (морского) авиационного полигона докладывает о готовности полигона к работе руководителю полетов на полигоне. Руководитель полетов на полигоне докладывает руководителю полетами на аэродроме вылета и на командный пункт авиационной части, в состав которой входит авиационный полигон, о готовности полигона к обеспечению боевого применения согласно заявке (плановой таблице). Получив подтверждение на использование полигона, Руководитель полетов на полигоне распоряжается по открытию полигона для полетов, делая запись о начале работы в журналах руководителя полетов и дежурного наряда авиационного полигона по форме указанной в приложениях 16 и 17 к настоящим Правилам.

По этой команде на сигнальной мачте пункта управления полигона поднимается флаг, символизирующий принадлежность к виду, роду войск Вооруженных Сил Республики Казахстан, а на наблюдательных пунктах – красные флаги (ночью включаются красные сигнальные фонари).

187. В качестве основных средств контроля и обработки результатов боевого применения на авиационных полигонах применяется метод визуального наблюдения с использованием оптических средств измерения (биноклей, дальномеров).

Параграф 8. Подсчет результатов боевого применения

188. Подсчет и отметка попаданий по мишеням производятся после окончания полетов на полигоне или в перерывах между полетами, предусмотренных в плановой таблице.

Обмер выполняется подготовленными лицами.

Отметка попаданий (пробоин) на объемной мишени производится цветными красками (либо цветными порошками), на грунтовой мишени попадания засыпаются и заравниваются. Оставлять попадания (пробоины) неотмеченными не допускается.

189. После окончания обмера (отметки) начальник полигона проверяет его результаты, сверяет количество найденных точек разрывов с количеством сброшенных авиационных средств поражения и принимает меры к отысканию недостающих.

190. Координаты точек падения (взрыва) бомб (ракет) характеризуются радиальным отклонением от центра мишени (R) в метрах и азимутом (А) в градусах или отклонением по дальности (+Х) – перелет, (-Х) – недолет, по направлению относительно направления захода (+Y) – вправо, (-Y) – влево.

Максимальная ошибка вычисленных (измеренных) координат разрывов бомб (ракет) не превышает:

1) при автоматизированном определении результатов боевого применения ± 5 м по дальности и 2° по направлению;

2) при определении способом засечек ± 10 м по дальности и ±3° по азимуту;

3) при определении способом обмера 1% измеряемого расстояния и ±1° по азимуту.

191. После окончания полетов и отметки попаданий, руководитель полетов на полигоне распоряжается о закрытии полигона для полетов. По этой команде на сигнальной мачте пункта управления полигона спускается флаг, символизирующий принадлежность к виду, роду войск ВС РК, а на наблюдательных пунктах спускаются красные флаги (гасятся красные сигнальные фонари).

Раздел 4. Организация мер безопасности на полигонах (авиационных полигонах)

Глава 6. Оповещение населения и проведение разъяснительной работы

192. В целях предупреждения населения ближайших к полигону (авиационному полигону) населенных пунктов, начальником полигона организуется и проводится разъяснительная работа.

193. Должностные лица полигона и командиры (начальники), в подчинении которых находятся полигоны (авиационные полигоны), один раз в период обучения (в конце подготовительного периода) путем выступлений на собраниях в школах, клубах, по местному радиовещанию и телевидению разъясняют населению о необходимости выполнения требований безопасности, недопущении несанкционированного прохода людей на территорию учебного полигона.

Проведенные мероприятия учитываются в журнале учета проводимых мероприятий с местным населением о соблюдении мер безопасности на территории полигона согласно форме, указанной в приложении 18 к настоящим Правилам.

194. За 7 календарных дней перед проведением каждого тактического учения (летно-тактического учения) с боевой стрельбой и периодом занятий (стрельб, бомбометаний, пусков ракет) на учебных объектах начальник полигона организует и проводит оповещение местного населения, организаций и фирм, расположенных вблизи с границей полигона о сроках и продолжительности проводимых мероприятий.

195. Оповещение о недопущении прохода и проезда на территорию полигона (авиационного полигона) проводится письменно через местные органы государственной власти, руководителей организаций и фирм с отметкой в листе оповещения местных органов управления, руководителей государственных учреждений и частных хозяйств о проведении учений и стрельб на полигоне времени проведения мероприятий с боевой стрельбой на объектах полигона по форме согласно приложения 19 к настоящим Правилам.

196. В ближайших к полигону (авиационному полигону) населенных пунктах расклеиваются объявления на казахском и русском языках о запрещении заходить на территорию полигона, а также запрете сбора металлолома, ягод, грибов, охоты и ловли рыбы, а также самовольного покоса травы.

197. В случае незаконного прохода (проезда) на территорию полигона (авиационного полигона) посторонних лиц, выпас домашнего скота, проезда автомобилей начальник полигона, составляет акт обнаружения нарушителя, границ территории полигона по форме согласно приложению 20, к настоящим Правилам и передает нарушителя прибывшему по вызову наряду военной полиции. Представители военной полиции в установленном порядке передают нарушителей представителям районного отдела полиции Министерства внутренних дел Республики Казахстан.

Глава 7. Оцепление территории полигона (учебного объекта)

198. Для обеспечения безопасности и воспрещения проникновения на территорию полигона (авиационного полигона) посторонних лиц, транспорта и животных перед каждой стрельбой или учением проводится оцепление территории полигона. Все посты оцепления выставляются на установленные места не позже, чем за 30 минут до начала стрельбы (вождения) и за один час до начала учения.

199. Оцепление организовывается путем выставления постов оцепления. Стационарные посты оцепления оборудуются помещениями (постовыми будками), при наличии дороги шлагбаумами, и назначают сектор наблюдения, подвижный пост оцепления обеспечивается транспортом и определяется маршрут патрулирования.

200. Количество постов вдоль границы и маршрутов для подвижных постов, обеспечивающих исключение проникновения посторонних лиц, транспорта и скота на территорию полигона (авиационного полигона), определяет начальник полигона.

201. Установленные начальником полигона, места расстановки постов оцепления и состав наряда оцепления отражается на схеме оцепления полигона (авиационного полигона) согласно приложению 21 к настоящим Правилам, утверждаемой командиром воинской части (которой подчинен полигон). На схеме оцепления также отражается организация связи с постами оцепления. Каждый пост оцепления выставляется в составе 2-х и более военнослужащих по схеме оцепления и связи.

202. Обеспечение военнослужащих, постов оцепления питанием, автотранспортом, средствами связи и сигнализации (сигнальными ракетами), а также всем необходимым для нужд в поле возлагается на командиров воинских частей, от которых назначается оцепление.

203. В целях исключения несанкционированного прохода (проезда) посторонних лиц, автомобилей и домашнего скота на территорию полигона (авиационного полигона), граница полигона (авиационного полигона) окапывается по периметру территории траншеей шириной 2 метра, глубиной не менее 1,5 метра. Вынутый при оборудовании траншей грунт укладывается с внутренней стороны границы полигона. По гребню уложенного грунта, в прямой видимости на удалении не более 200 метра друг от друга, устанавливаются предупреждающие знаки с надписями на казахском и русском языках "Стой, стреляют! Проезд и проход запрещен!". Предупреждающие знаки нумеруются, в соответствии с описанием предупредительных знаков и указателей, указанного на рисунке 1 приложения 22 к настоящим Правилам.

204. Труднодоступные к окапыванию участки местности (горные, каменистые или скальные участки) перекрываются глухими шлагбаумами и другими заграждениями, исключающими проезд транспорта и прогон домашнего скота. Не окопанные проезды по границе полигона (используемые полигонной командою, частью) оборудуются рабочими шлагбаумами, при этом рабочие шлагбаумы оборудуются противовзломным устройством и запираются на замок. Ключи от шлагбаумов хранятся у начальника полигона.

205. Начальник штаба гарнизона и командир воинской части, в штате которой находится полигон (авиационный полигон), организовывают и осуществляют контроль наличия и содержания предупредительных знаков, шлагбаумов и траншеи по периметру всего полигона (авиационного полигона). Проверка состояния траншей по периметру полигона (авиационного полигона), предупреждающих знаков и шлагбаумов проводится не реже одного раза в месяц, о результатах проверки докладываются рапортом на имя начальника гарнизона.

206. Оцепление на морском полигоне, если оно требуется, выставляется на катерах и шлюпках. Плавательные средства выделяются одновременно с выделением плавательных средств для обеспечения боевого применения авиационных средств поражения. На берегу выставляется пост наблюдения за районом, морского полигона и своевременном оповещении руководителя плаванья на полигоне о появлении посторонних плавательных средств на акватории полигона.

207. Обеспечение безопасности на территории полигона при боевом применении авиационных средств поражения, а также проверку знаний обязанностей дежурным нарядом перед полетами организует начальник авиационного полигона, обеспечение безопасности полетов в районе полигона – организует руководитель полетов на полигоне, готовность лиц группы руководства полетами и знание ими своих обязанностей проверяет командир авиационной части, организующий полеты.

208. Действующие наблюдательные пункты и блиндажи во время полетов обозначаются поднятыми на флагштоках красными, а в перерывах между полетами (во время отметки попаданий, обмера или ремонта мишеней) – белыми флагами (ночью соответственно красными и белыми фонарями).

209. Подачу сигнала на прекращение выполнения задания экипажем воздушного судна при боевом применении авиационных средств поражения осуществляется по сигналу (команде) начальника авиационного полигона. По сигналу (команде) руководитель пункта полета передает экипажу воздушного судна (группы) на прекращение задания.

210. Командир экипажа воздушного судна принимает меры к недопущению применения авиационных средств поражения вне границ полигона или заданной мишени, контроль работы экипажа на боевом пути осуществляет руководителем полета на полигоне.

211. В случае вынужденной посадки воздушного судна или покидании экипажем воздушного судна в районе авиационного полигона и (или) на его территории руководитель полета немедленно отдает команду на подъем дежурных поисково-спасательных сил и средств.

Глава 8. Очистка полигонов от взрывоопасных предметов

212. В целях предотвращения засорения территории полигона (авиационного полигона, учебного объекта) невзорвавшимися боеприпасами, организуется и проводится очистка полигона (авиационного полигона, учебного объекта) от взрывоопасных предметов. Организация и проведение очистки регламентируются Инструкцией по очистке местности (объектов) от взрывоопасных предметов, утверждаемой начальником Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.

213. Подразделениям (личному составу), не назначенным для участия в работах по поиску взрывоопасных предметов и их обезвреживанию (уничтожению), находится в районе очистки, не допускается.

Очистка территории полигона от невзорвавшихся боеприпасов проводится только в светлое время суток.

214. Мероприятия по организации и проведению очистки полигона проводится:

поиск, обнаружение и обозначение неразорвавшихся при проведении стрельб (учений) боеприпасов проводится сразу по окончании стрельбы (учения);

уничтожение неразорвавшихся при проведении стрельб (учений) боеприпасов проводится в сроки установленным порядком;

очистка района проведения учения проводится перед каждым проведением и по окончании учения;

очистка полигонов от неразорвавшихся боеприпасов и других взрывоопасных предметов проводится два раза в год (весной и осенью с учетом климатических особенностей местности).

215. Отдельные участки мишенных полей, труднодоступных для проведения мероприятий по очистке (солончак, болота, густой лес, кустарник и подобные участки), считаются запретными зонами, которые наносятся на карте по мерам безопасности и обозначаются на местности указателями с надписью: "Запретная зона" в соответствии с предупредительными знаками и указателями, указанными на рисунке 2 приложения 22 к настоящим Правилам.

216. Перед началом работ по очистке территории полигона от неразорвавшихся боеприпасов и других взрывоопасных предметов с группой разминирования, подрывных (имитационно-подрывных) и поисковых команд проводятся занятия по правилам поиска и обращения с невзорвавшимися гранатами, снарядами, минами, авиабомбами и другими взрывоопасными предметами и выполнению мер безопасности.

217. Территория каждого объекта, подлежащая поиску, обнаружению и обезвреживанию (уничтожению) взрывоопасных предметов, разбивается на полосы 50-150 метров и обозначается ясно видимыми указателями (указатели изготавливаются из стальных прутов, проволоки или заостренных деревянных брусков высотой 100 сантиметров) в соответствии с Образцами сигнальных и предупредительных флагов, знаков, указателей и табличек, указанных на рисунке 9 приложения 4 к настоящим Правилам. Ширина полос зависит от количества военнослужащих в поисковой команде. Интервал между военнослужащими в цепи при очистке открытой местности – не более 5 метров, при густом травяном покрытии местности не более 2 метров. На всю глубину полос устанавливаются исходные, промежуточные (через каждые 100-200 метров) и конечные рубежи, по которым проводится регулирование движения подразделений. На указателях полос и рубежей прикрепляются флажки (20х60 сантиметров) белого цвета, а на указатели для обозначения обнаруженного взрывоопасного предмета такие же флажки красного цвета. Прочесывание местности и поиск взрывоопасных предметов начинается с правого или левого фланга участка. Скорость движения поисковой цепи – 2-3 км/ч. Движение с исходного рубежа начинается по сигналу старшего команды, который и регулирует движение, выравнивая цепи на промежуточных рубежах. Переносить (трогать, перемещать) найденные при поиске гранаты, снаряды, ракеты, мины, авиабомбы и другие взрывоопасные предметы, а также предполагаемые места их нахождения в грунте не допускается.

Военнослужащий, при обнаружении неразорвавшегося боеприпаса, взрывоопасного предмета или входного отверстия в грунте от боеприпасов, поднимает правую руку и голосом извещает начальника поисковой команды.

По команде начальника команды, движение поисковой цепи останавливается. После визуального осмотра начальником поисковой команды, обнаруженный взрывоопасный предмет обозначается указателем (установка указателя на расстоянии 0,5 метров) и по команде начальника команды возобновляется движения. Все найденные неразорвавшиеся боеприпасы и другие взрывоопасные предметы отображаются на схеме очистки мишенного поля учебного объекта.

Указатели полос снимаются со стороны очищенной территории, после прохождения поисковой цепи по полосе, а указатели взрывоопасных предметов снимаются после уничтожения боеприпаса или взрывоопасных предметов.

Санитарная машина с врачом следует за поисковой цепью в 200-300 метров позади.

Группа разминирования (подрывная команда), следуя на удалении 100-200 метров от цепи, осматривает каждый предмет, около которого выставлен указатель с красным флажком, определяет степень его опасности и принимает меры по его обезвреживанию (подрывает). При этом старший группы разминирования (подрывной команды) фотографирует каждый предмет до и после подрыва для оформления отчетных документов.

218. В случае если неразорвавшийся боеприпас (мина, авиабомба) или другой взрывоопасный предмет по каким-либо причинам в ходе очистки уничтожить нельзя, его местонахождение ограждается, и вокруг устанавливаются 4 указателя, используемых при очистке полигона для обозначения взрывоопасных предметов на удалении не менее 1 метр друг от друга.

219. Неопасные в обращении предметы после вторичной проверки их безопасности специалистами и назначенной приказом командира части комиссией составляют соответствующий акт и дают разрешение на вывоз с мишенных полей для последующей сдачи в металлолом, а взрывоопасные предметы в зависимости от степени их опасности уничтожаются в установленном порядке.

Сбор фрагментов (осколков) от снарядов, гранат, ракет, практических снарядов и другого металлического мусора после осмотра и полученного разрешения осуществляется силами войсковой части, подразделения (команды) и складируется на огороженных и оборудованных площадках для хранения лома и отходов черных и цветных металлов, имеющие твердое покрытие, ворота и подъездные пути, удобные для маневрирования транспорта и проведения погрузочно-разгрузочных работ.

220. По завершении очистки территории полигона (авиационного полигона) начальник полигона расписывается в оформленных руководителем группы очистки отчетных документах:

акт приема-передачи очищенной от взрывоопасных предметов территории полигона (авиационного полигона) согласно приложения 25 к настоящим Правилам;

схемы очистки мишенных полей учебных объектов полигона.

221. По окончании очистки полигона (авиационного полигона) начальник полигона докладывает рапортом командиру воинской части, которому подчинен полигон, о завершении очистки. Если в результате проведенной очистки часть неразорвавшихся боеприпасов не была обнаружена (а также при наличии сомнений начальника полигона в качестве проведения очистки), то по рапорту начальника полигона, назначается повторная очистка, при этом ранее составленный акт приема-передачи очищенной от взрывоопасных предметов местности им не подписывается (до устранения).

222. Обеспечение экологической безопасности и охраны окружающей среды на полигонах организуется в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан, приказами Министра обороны Республики Казахстан.

Глава 9. Медицинское обеспечение

223. Медицинское обеспечение личного состава полигона (учебного центра) организуется в соответствии с требованиями Уставом внутренней службы Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.

224. Медицинский пункт оборудуется в помещении полигона и обеспечивается необходимыми медикаментами для оказания первой медицинской помощи. При предоставлении очередного отпуска санитарному инструктору полигона, приказом командира воинской части, на полигон прикомандировывается санитарный инструктор.

225. Исключен приказом Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

226. В целях своевременного оказания первой медицинской помощи личному составу, обслуживающему учения, стрельбы, вождения и другие занятия, а также личному составу войск (подразделений) на полигоне в составе каждого прибывшего на стрельбу (учение, вождение) подразделения разворачивается подвижный медицинский пункт со своим дежурным фельдшером (врачом).

227. На авиационных полигонах медицинское обеспечение личного состава полигона, оказание первичной медицинской помощи и проведение профилактических мероприятий осуществляется штатными средствами воинской части, за которым авиационный полигон закреплен.

Глава 10. Порядок допуска частей и подразделений к занятиям на полигоне

228. В день стрельбы (учения, вождения) старший руководитель стрельбы (учения, вождения) прибывшей части (подразделения) в установленное время представляет начальнику полигона администрацию стрельбы (учения, вождения), выписку из приказа командира части на проведение стрельбы (учения, вождения) и список военнослужащих части (подразделения), проинструктированного по мерам безопасности.

Перечень должностных лиц администрации на стрельбу (вождение, учение) указаны в Перечне должностных лиц администрации, назначаемых приказом по части для проведения стрельбы и вождения указанного в приложении 27, 28 к настоящим Правилам.

229. При удовлетворительных результатах проверки, начальник полигона проводит инструктаж должностных лиц администрации и дает разрешение на проведение стрельбы (учения, вождения) делая об этом запись на представленной выписке из приказа (например - начальнику войскового стрельбища - стрельбу разрешаю. Начальник полигона, роспись и дату).

230. При выявлении недостатков в подготовке администрации стрельбы (учения, вождения) или частей (подразделений) к стрельбе (учению, вождению) начальник полигона не допускает к проведению стрельбы (учения, вождения) до полного их устранения.

Глава 11. Размещение частей и подразделений на полевом выходе

231. Порядок вывода войск на полигоны определяется планами командующих войсками регионального командования и родов войск, командирами соединений и частей, организационно-методическими указаниями на учебный год и программами боевой подготовки.

232. Командиры частей и подразделений перед выходом подразделения на полигон за 3 рабочих дня до прибытия части (подразделения) направляют своего представителя к начальнику полигона для приема имущества, планирования учебных объектов и мест размещения войск.

233. Начальник полигона указывает представителю прибывающей части (подразделения):

1) границы полигона и схема расположения учебных объектов;

2) маршруты и время передвижения части (подразделения) по территории полигона;

3) место оборудования полевого лагеря, условия размещения военнослужащих;

4) место и порядок хранения оружия и боеприпасов;

5) место и порядок хранения боевой и другой техники;

6) объем выделяемых учебных объектов полигона для проведения занятий;

7) меры безопасности при проведении занятий и пожарной безопасности;

8) границы территории, закрепленной за прибывающей частью (подразделением).

234. По прибытию командира части (подразделения) на полигон осуществляет прием жилого фонда с оформлением акта приема, а по окончании полевого выхода передает начальнику полигона в исправном состоянии все жилые и подсобные помещения, имущество, инвентарь и учебные объекты.

235. Порядок планирования и использования учебных объектов полигона прибывшей частью (подразделением) на полевой выход осуществляется в соответствии с пунктами 111-119, 233-236 настоящих Правил, дополнительно направляя сводное расписание занятий на весь период нахождения на полигоне и сведения о боевом и численном составе.

236. По окончании полевого выхода командир части (подразделения) организовывает восстановление и ремонт шоссейных и грунтовых дорог, по которым совершалось передвижение, внутри территории полигона и за его пределами.

	Приложение 1 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

_______________________
Степень ограничения

Формуляр полигона (авиационного полигона) _____________________

Сноска. Приложение 1 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Войсковая часть
Площадь полигона
Размеры полигона: по фронту в глубину
Размеры полигона: по фронту в глубину
Правоустанавливающие документы


Начальник полигона
Заместитель начальник полигона
Почтовый адрес:
Электронный адрес:
Железнодорожные реквизиты
Наличие оборудованных мест погрузки техники (наличие торцевых и боковых рамп, их состояние)
Наличие близлежащих гражданских (военных) аэродромов
	Связь:
Телефоны:	номер ГТС	номер РОС	номермобильной связи
Командир части
Заместитель командира по боевой подготовке
Дежурный по части
Начальник полигона
Дежурный по полигону

Состав полигона:
(для полигонов Сухопутных войск)

Учебные объекты
по штату	положено				в наличии
Учебное тактическое поле
полигонное оборудование (комплект, год выпуска, производитель, состав)
Войсковое стрельбище
полигонное оборудование (комплект, год выпуска, производитель)
Танковая директриса
полигонное оборудование (комплект, год выпуска, производитель)
Директриса БМП (БТР)
полигонное оборудование (комплект, год выпуска, производитель)
другие объекты заполняются по аналогии с указанным образцом
препятствия (количество виды)	Описание имеющихся препятствий
Личный состав				Техника РУБМ
Категория	по штату	по списку		Наименование	по штату	по списку
Офицеры
Сержанты
Солдаты
Лиц гражданского персонала
Всего				Специальная техника
Некомплект (человек)
Некомплект (%)
Имеют допуск (человек), из них:
допуск по 1 форме				Автомобили:
допуск по 2 форме
допуск по 3 форме
Эл/станции (дизельные, бензиновые агрегаты)
Наличие трансформаторных подстанций на полигоне (далее – ТП) с указанием мощности, из них:				Всего
				ТП-100
				ТП-160
Энергоснабжение
Теплоснабжение
Водоснабжение
Организация службы войск на полигоне Охрана объектов организована суточным нарядом в количестве ___ человек, из них:
Средства связи суточного наряда
Инфраструктура
Наименование объекта	Наименование здания	Наличие	Параметры и год постройки	Состояние
Административно - хозяйственная зона




Войсковое стрельбище



Танковая директриса
Контрольно-пропускной пункт

Всего зданий

Общие возможности полигона:

1) по проведению боевых стрельб отделений (взводов), ротных (батальонных, бригадных) тактических и специальных учений;

2) по разрешенным к применению на полигоне систем вооружения и видам боеприпасов;

3) по применению фронтовой и армейской авиации;

4) по проведению десантирования;

5) другие возможности и особенности полигона.

К формуляру полигона прилагается схема полигона (конфигурация границы полигона и расположение объектов).

Командир воинской части, в введении которого находится полигон
_________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, инициалы)

Дата

(для авиационных полигонов)

Личный состав	Техника
Учебные объекты
			положено иметь				имеется в наличии
Командно-наблюдательный пункт
Координаты (местоположение)
Наблюдательный пункт
Координаты (местоположение)
Посадочная площадка
Координаты центра поля (местоположение), размеры
Бомбардировочное поле
Номер мишени, координаты, количество и тип уголковых отражателей, тип огней ночной мишени, азимут и расстояние выносной точки прицеливания
Стрелковое поле
Номер мишени, количество мишени
Тактическое поле
Номер и название мишени, количество единиц, координаты центра цели
Категория	по штату		по списку		Наименование			по штату		по списку
Офицеры
Сержанты
Солдаты
Лиц гражданского персонала
Всего					Специальная техника
Некомплект (человек)
Некомплект (%)
Имеют допуск (человек), из них:
допуск по 1 форме					Автомобили:
допуск по 2 форме
допуск по 3 форме
Эл/станции (дизельные, бензиновые агрегаты)
Наличие трансформаторных подстанций на полигоне (далее – ТП) с указанием мощности, из них:					Всего
					ТП-60
					ТП-100
					ТП-160
Энергоснабжение
Теплоснабжение
Водоснабжение
Организация службы войск на полигоне Охрана объектов организована суточным (вахтовым методом) нарядом в количестве __ человек, из них:
Средства связи суточного наряда
Инфраструктура
Наименование объекта		Наименование здания		Наличие		Параметры и год постройки			Состояние
Административно -хозяйственная зона




Всего зданий

К формуляру полигона прилагается схема полигона (конфигурация границы полигона и расположение объектов).

Командир авиационной воинской части, во введении которого находится полигон
_________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия, инициалы)

дата

Приложение 2
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Таблица документации, ведущейся на полигоне

Сноска. Приложение 2 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

№ п/п	Наименование документа	Полигоны Сухопутных войск, специальных войск, учебных центров воинских частей и военно-учебных заведений ВС РК	Авиационные полигоны Сил воздушной обороны ВС РК, (наземные, морские, воздушные и специальные)
Документация начальника полигона
1.	Генеральный план полигона (М1:25000)	+	-
2.	Схема полигона (формат А1)	-	+
3.	Государственный акт на право землепользования	+	+
4.	Формуляр полигона (авиационного полигона)	+	+
5.	Аэронавигационный паспорт, для полигонов, на которых применяется авиация	+	+
6.	Карта по мерам безопасности полигона	+	-
7.	Инструкция по мерам безопасности на полигоне	+	-
8.	Схема оцепления полигона	+	+
9.	План противопожарных мероприятий	+	+
10.	План противопаводковых мероприятий	+	-
11.	Схема закладки кабельной сети питания полигона	+	-
12.	Журнал инструктажа администрации (стрельб, учений и вождений)	+	-
13.	Журнал учета проводимых мероприятий с местным населением о соблюдении мер безопасности на территории полигона	+	+
14.	Листы оповещения	+	+
15.	Журнал учета проведенных занятий (стрельб, учений, вождений) на полигоне	+	-
16.	Журнал учета прибывших войск (воинских частей, подразделений) на полигон	+	+
17.	Журнал инструктажа личного состава полигона по мерам безопасности	+	+
18.	План обслуживания и ремонта полигонного оборудования	+	-
19.	План перевода полигонного оборудования на режим (зимней, летней) эксплуатации	+	-
20.	Книга учета полигонного оборудования	+	-
21.	Книга учета материальных средств на полигоне	+	-
22.	Формуляр комплекта полигонного оборудования (паспорт изделия)	+	-
23.	Выписка из приказа начальника гарнизона о закреплении объектов полигона	+	-
24.	Выписка из приказа командира части о закреплении полигонного оборудования и материальных средств за должностными лицами	+	-
25.	Инструкции должностным лицам администрации занятий	+	-
26.	Акт приема-передачи очищенной от взрывоопасных предметов территории учебного полигона	+	+
27.	Журнал учета проверок полигона (авиационного полигона) должностными лицами	+	+
28.	Журнал руководителя полетов на полигоне (для полигонов, на которых применяется авиация)	+	+
29.	Журнал дежурной смены авиационного полигона (для полигонов, на которых применяется авиация)	+	+
Документация начальника объекта
30.	Журнал учета неразорвавшихся боеприпасов, авиационных бомб, ракет и других взрывоопасных предметов	+	+
31.	Схема закладки кабелей на учебном объекте	+	-
32.	Журнал учета проведенных занятий (стрельб, учений, вождений) на учебном объекте	+	-
33.	Формуляр объекта	+	-

1. Журнал инструктажа администрации (стрельбы, вождения, учения).

Номер войсковой части время и дата проведения инструктажа,	Данные о проведении инструктажа			Роспись начальника полигона (учебного центра) о проведении инструктажа
Номер войсковой части время и дата проведения инструктажа,	Должностное лицо администрации	Воинское звание, фамилия, инициалы инструктируемого лица	Роспись инструктируемого лица

2. Журнал учета проводимых мероприятий с местным населением о соблюдении мер безопасности на территории полигона.

Дата проведения мероприятия	Должность, воинское звание, фамилия и инициалы лица, проводившего мероприятие	Наименование мероприятия, место его проведения и количество присутствующих	Должность, подпись, инициал имени и фамилия руководителя учреждения и печать

3. Журнал учета проведенных занятий (стрельб, учений, вождений) на полигоне.

№ п/п	Дата и время проведения занятия	Номер части, подразделение	Номер упражнения и вид техники	Общее количество личного состава	Оценка				% выполнения	Общая оценка	Воинское звание, роспись и фамилия руководителя вождения
					отлично	хорошо	удовлетворительно	неудовлетворительно
1

4. Журнал учета прибывающих войск (частей, подразделений) на полигон

№ п/п	Время и дата прибытия	Подразделение и номер части	Количест-во военно-служащих	Цель прибытия	Воинское звание, роспись и фамилия
1

5. Журнал инструктажа личного состава полигона по мерам безопасности.

№ п/п

Воинское звание

Фамилия, инициалы

месяц ______________________

6. Журнал учета неразорвавшихся боеприпасов авиационных бомб, ракет и других взрывоопасных предметов на полигоне:

(для полигонов Сухопутных войск)

№ п/п	Дата стре-льбы	Объект и номер участка	Калибр, марка боеп-рипаса и коли-чество	Результаты поиска, координаты обозначения	Роспись руководителя стрельбы и начальника объекта	Дата и номер акта об уничто-жении	Роспись начальника полигона об уничтожении взрыво- опасных предметов
1.

(для авиационных полигонов)

Дата (число, месяц, год)	Войсковая часть /аэродром	Тип воздушного судна	Режим боевого применения (горизонтальный полет, пикирование, боевой разворот)	Тип и калибр авиационных средств поражения	Индекс командира экипажа воздушного судна, номер на стабилизаторе авиационных бомб	Тип взрывателя	Координаты местападения			Дата
							номер мишени, опорная точка полигона	радиус (метр)	азимут (градус)	обнаружения	уничтожения
1

Продолжение таблицы

№ акта об уничтожении, дата, подпись начальника полигона	Примечание

7. Журнал учета проведенных занятий (стрельб, учений, вождений) на учебном объекте.

На объектах где проводится стрельбы:

№ п/п	Дата и время проведения занятия	Войсковая часть, подразделение	Номер упражнения и вид оружия	Общее количество	Оценки за стрельбу				Общая оценка	Воинское звание, роспись и фамилия руководителя стрельбы
					отлично	хорошо	удовлетворительно.	неудовлетворительно
1

На объектах где проводится вождения:

№ п/п	Дата и время проведения занятия	Номер части, подразделение	Номер упражнения и вид техники	Общее количество личного состава	Оценки за вождение				Общая оценка	Воинское звание, роспись и фамилияи инициалы руководителя вождения
					отлично	хорошо	удовлетворительно	неудовлетворительно
1

Приложение 3
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Порядок расчета минимально допустимых по мерам безопасности величины излетного пространства и боковых защитных зон при проведении стрельб на максимальные дальности

Сноска. Приложение 3 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Система	D max м	D max м	5Вд м	Чб м	Глубина излетного пространства м	5 Ен м	5В6 м	Ширина боковой защитной зоны м
1	2	3	4	5	6	7	8	9
Нарезная артиллерия
100 мм БС-3	20650	4641	260	352	25903	2683	60	3095
122 мм М-30	11800	2226	240	509	14775	1498	46	2053
122 мм Д-30	15300	3053	140	509	19002	1941	55	2505
122 мм 2С1	15230	2953	190	600	18973	2139	50	2789
152 мм Д-20	17410	3700	300	501	21911	2248	55	2804
152 мм 2С3	17053	4297	365	700	24415	2490	85	3275
152 мм 2А36	28532	8193	545	700	37970	4123	85	4908
152 мм 2А65	24598	6265	325	700	31888	3485	60	4245
Противотанковая артиллерия, вооружение БМП и танка
30 мм 2А42	8000	929	130	400	9459	951	11	1362
30 мм 2А72	8000	935	234	400	9569	963	18	1381
100 мм МТ-12	8200	2040	195	500	10935	1621	33	2154
100 мм 2А70	5093	1197	145	500	6940	1201	14	1715
115 мм У-5ТС	12230	3017	190	500	23937	2461	32	2993
125 мм 2А46	9400	3046	170	500	13116	1973	53	2526
130 мм Штурм-С	5000	1195	145	500	11920	1200	14	1710
Минометы
60 мм миномет Коммандос	3086	760	49	257	4152	409	39	705
82 мм 2Б9, 2Б14	4238	1161	185	500	6084	586	85	1171
120 мм ПМ образца 1938	5889	1410	125	600	8024	780	75	1455
120 мм 2С9, 2С9-1	8798	2136	130	600	11664	1372	28	2000
120 мм 2С12	7201	1773	115	600	9689	954	90	1644
240 мм 2С4	9507	2208	125	1000	12840	1243	95	2338
Реактивная артиллерия
122 мм БМ-21, 9П125, 9А51, 9П138	21064	2852	690	600	25206	4284	1395	6279
220 мм 9П140	36093	4890	1705	1000	45688	9250	2085	12335
300 мм 9А52	80482	12720	1755	2000	98957	4848	1735	8583
Гранатометы, огнеметы
30 мм АГС-17	1730	418	75	400	2623	443	15	400
40 мм ГП-25	450	230	40	400	1120	285	14	100
58,2 мм РПГ-16	800	-	-	400	3200	-	-	600
63,5 мм РПГ-18	200	-	-	400	2600	-	-	600
70,3 мм РПГ-7	500	-	-	400	1200	-	-	200
72,2 мм РПГ-22	250	-	-	400	900	-	-	200
72,2 мм РПГ-26	250	-	-	400	900	-	-	200
72,7 мм СПГ-9	4520	816	46	400	5782	775	45	1220
72,7 мм 2А28	1600	781	205	400	2980	482	50	932
105 мм РПГ-29	600	-	-	500	1100	-	-	200
105 мм РПГ-27	200	-	-	500	1100	-	-	200
93 мм РПО-А	1000	-	-	400	1400	330	30	300

Примечание:

1) излетное пространство и боковые защитные зоны систем, не вошедшие в данную таблицу, а также вновь принимаемые на вооружение, определяются аналогично приведенным расчетам;

2) глубина излетного пространства для всех видов стрелкового оружия определяется максимальной дальностью полета пули;

3) глубина излетного пространства для артиллерийских систем изменяются в зависимости от используемого заряда при стрельбе ("Полный переменный", "Уменьшенный переменный"). В этом случае излетное пространство и боковые защитные зоны систем на каждый заряд переменного определяются аналогично приведенным расчетам;

4) на директрисах боевых машин, где глубина излетного пространства для 30 мм автоматической пушки не позволяет вести стрельбу на всех установках прицела, упражнения могут выполняться с приспособлениями, ограничивающими угол подъема вооружения боевых машин, при условии только горизонтального движения боевой машины.

Глубина излетного пространства рассчитана как сумма максимальной табличной дальности Dмах на наибольшем заряде каждой системы, максимально возможного отклонения метеорологических и баллистических условий стрельбы от табличных, максимального практически возможного отклонения по дальности вследствие рассеивания 5Вд и радиуса Чб безопасного удаления от точки разрыва снаряда, то есть глубина излетного пространства равна: D мах + ∆D мах + 5Вд + Чб (м).

При вычислении ∆D мах за максимально возможные отклонения метеорологических и баллистических условий стрельбы от табличных приняты:

скорость приземного ветра WHmax = 25 м/сек;

скорость баллистического ветра Wбmax = 20 м/сек;

отклонение давления атмосферы ∆Нмах = -50 мм рт. ст.;

баллистическое отклонение температуры воздуха ∆Тмах = +30°;

отклонение температуры заряда ∆Тзмах = +35°;

отклонение начальной скорости снаряда ∆Vомах = + 1%.

Ширина боковых защитных зон справа и слева рассчитана как сумма максимально возможного отклонения центра рассеивания от направления стрельбы 5Ен, максимально возможного отклонения снаряда (мины) в боковом направлении 5В6 от линии цели на дальности, равной глубине излетного пространства, и радиуса Чббезопасного удаления от точки разрыва снаряда, то есть ширина боковой защитной зоны равна 5Ен(м) + 5Вб(м) + Чб(м).

При этом величина срединной ошибки подготовки Ен в боковом направлении для сокращенной подготовки Ен = 0 - 20.

Величина 5Енм определяется по формуле:

5Ен_(м)= 5x20x0,001х (D мах + ∆D мах + 5Вб) х 1.05 - 0,105 (D мах + ∆D мах +5Вд).

Радиусом Чб безопасного удаления от точки разрыва снаряда является интервал, на котором осколок обладает удельной кинетической энергией Еуд, безопасной для человека.

За величину такой энергии с достаточной степенью надежности можно принять Еуд = 1 кг/см² (считается, что убойный осколок должен обладать в среднем удельной кинетической энергией Еуд = 10 кг/см²).

Расчет радиуса Чб безопасного удаления от точки разрыва снаряда проведен по формуле:

46=34,9q^1/3 х оскIn (V_p/V_б),

гдеоск - вес осколка разорвавшегося снаряда,

Vp - начальная скорость осколка при разрыве снаряда;

Vб - скорость осколка с безопасной удельной кинетической энергией.

При расчете принимались наибольшие по весу осколки при разрыве данного снаряда.

Излетное пространство и боковые защитные зоны при стрельбе на максимальные дальности

Внешняя граница

5Ен+5Bб+Чб

Внешняя граница

Приложение 4
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Образцы сигнальных и предупредительных флагов, знаков, указателей, табличек и их описание.

Рисунок 1	Флагшток для подачи визуальных сигналов Устанавливается у командных пунктов (участковых пунктов управления) объектов огневой, тактической подготовки и объектов вождения БМ и автомобилей. Стойка флагштока изготавливается из металлической трубы диаметром 50-150 мм. Высота стойки на КП учебных объектов не менее 7 м (для УПУ – не менее 5 м) от уровня земли до верхнего обреза (в зависимости от рельефа местности допускается увеличение высоты стойки знака до 10-12 м). На стойке внизу (не менее 1 м от земли) и вверху (не менее 5-20 см до верхней мачты) привариваются металлические скобы с закрепленными в них роликами. На ролики натягивается металлический трос, к которому прикрепляются сигнальные флаги красного и белого цвета (размер флагов 100X60 см). Сверху на стойку флагштока наваривается поперечная металлическая мачта длиной 40-60 см, на которую крепятся 2 лампочки с плафонами (красного и желтого цвета) для обеспечения ночных стрельб. На командных пунктах (участковых пунктах управления) оснащенных визуальным сигнальным устройством флагштоки не оборудуются. Окрашивается флагшток в серый (темно-серый) цвет. Основание стойки бетонируется в земле, при необходимости допускается установка растяжек из металлического троса. Установленные флагштоки не должны отличаться по высоте и внешнему виду. На центральном командном пункте флагшток устанавливается так, чтобы флаги в верхнем положении были видны с каждого учебного объекта полигона.
Рисунок 2	Указатель исходного рубежа Указатель изготавливается из металлической трубы диаметром 300-350 мм. Высота указателя 1,5 м от уровня земли до верхнего обреза. Окрашивается стойка в чередующиеся черные и белые полосы высотой по 30 см каждая (как указано на рисунке). В самой верхней (черной) части указателя оборудуются окошки для выхода света (в четырех направлениях) от устанавливаемого внутри фонаря белого цвета. При установке указателя труба может бетонироваться в земле или устанавливаться на подставке (при этом высота указателя не меняется – 1,5 м над уровнем земли).
Рисунок 3	Указатель рубежа открытия огня Указатель изготавливается из металлической трубы диаметром 300-350мм. Высота указателя 1,5 м от уровня земли до верхнего обреза. Окрашивается стойка в чередующиеся красные и белые полосы высотой по 30 см каждая (как указано на рисунке). В самой верхней (красной) части указателя оборудуется окошки для выхода света (в четырех направлениях) от устанавливаемого внутри фонаря красного цвета. При установке указателя труба может бетонироваться в земле или устанавливаться на подставке (при этом высота указателя не меняется – 1,5 м над уровнем земли). Указатели используется для обозначения рубежа открытия огня, а также основных, запасных и временных огневых позиций.
Рисунок 4	Указатель рубежа прекращения огня Указатель изготавливается из металлической трубы диаметром 300-350 мм. Высота указателя 1,5 м от уровня земли до верхнего обреза. Окрашивается стойка в чередующиеся синие и белые полосы шириной по 30 см каждая. В самой верхней (синей) части указателя оборудуется окошки для выхода света (в четырех направлениях) от устанавливаемого внутри фонаря синего цвета. При установке указателя труба может бетонироваться в земле или устанавливаться в рамке на поверхности земли (при этом высота указателя не меняется – 1,5 м над уровнем земли).
Рисунок 5	Флаги обозначения рубежей Древка флага изготавливается из деревянного бруса 50х50 (50х40) мм высотой 1,5 м и окрашивается в черный цвет. Полотно размером 1х1 м изготавливается из материи: белого цвета – для обозначения исходного рубежа (района); красного цвета – для обозначения рубежа открытия огня; синего цвета – для обозначения рубежа прекращения огня; желтого цвета – для обозначения рубежей (районов) имитации. Нижняя часть указателя заостряется или оборудуется штырем для надежного крепления в земле при проведении боевых стрельб или учений.
Рисунок 6	Знак основного направления стрельбы Знак устанавливается в глубине мишенного поля по оси участка, а на тактических полях устанавливается несколько знаков по оси тактического поля через каждые 1,5-2 км в зависимости от рельефа местности. Стойка знака изготавливается из металлической трубы диаметром не менее 80-150 мм. Высота стойки не менее 6 м от уровня земли до нижнего обреза знака (в зависимости от рельефа местности допускается увеличение высоты стойки знака). Для удобства обслуживания при покраске или замене лампочки на знаке с обратной стороны стойки, в обязательном порядке оборудуется металлическая лестница с пролетом между степенями 40-50 см. Стойка знака окрашивается в чередующиеся черные и белые полосы шириной полосы 50 см, основание стойки в земле бетонируется. Круг знака, диаметром 1,5 м, изготавливается из листового железа. Поле знака окрашивается в желтый цвет, кайма шириной 10 см – в красный цвет. В центре знака устанавливается лампочка с плафоном (зеленого цвета) для обозначения направления при проведении ночных стрельб.
Рисунок 7	Знак внутренней границы боковой защитной зоны На объектах огневой и тактической подготовки устанавливается в глубине, по краям мишенного поля на одной линии со знаком основного направления стрельбы. Стойка знака изготавливается из металлической трубы диаметром не менее 80-150 мм. Высота стойки не менее 6 м от уровня земли до нижнего обреза знака (в зависимости от рельефа местности допускается увеличение высоты стойки знака). Для удобства обслуживания при покраске или замене лампочки на знаке с обратной стороны стойки, в обязательном порядке оборудуется металлическая лестница с пролетом между степенями 40-50 см. Стойка знака окрашивается в чередующиеся черные и белые полосы шириной полосы 50 см, основание стойки в земле бетонируется. Знак изготавливается из листового железа в форме равностороннего треугольника (длина ребра 2 м). Поле знака окрашивается в красный цвет, кайма шириной 10 см – в белый цвет. В центре знака устанавливается лампочка с плафоном красного цвета для обозначения направления при проведении ночных стрельб.
Рисунок 8	Дистанционные таблички Дистанционные таблички устанавливаются для обозначения дальности на мишенном поле, устанавливается от рубежа открытия огня: на директрисах, войсковых стрельбищах, огневых городках – через каждые 100 м.; в стрелковых тирах через каждые 10 м. Таблички изготавливаются из листового железа или фанеры размером 20X30см и окрашиваются в желтый цвет с обеих сторон. Нумерация наносится черной краской на лицевую сторону таблички. Стока таблички окрашивается в черный цвет. Табличка устанавливается на высоте 0,5 м от уровня земли до нижнего края.
Рисунок 9	Указатель для обозначения неразорвавшегося боеприпаса (обозначения полос для проведения очистки полигона) Указатель изготавливается из деревянного бруска 50X50 (50X40) мм, допускается изготовление указателей из других материалов. Высота стойки указателя, без заостренной части 1 м. Указатели окрашивается в желтый цвет. В верхней части указателя крепятся флаги размером 20X60см красного и белого цвета. Нижняя часть указателя заостряется или оборудуется штырем для надежного крепления в земле при проведении очистки полигона.

Приложение 5
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Схеме оборудования брустверов на мишенном поле полигона

Приложение 6
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Схема оборудования переезда для гусеничной техники

Приложение 7
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Образец установки барьера, маркировки полигонного оборудования и их описание

Рисунок 1

Барьер безопасности
Барьер безопасности предназначен для исключения несанкционированного заезда боевых машин и танков в тыловой район учебного объекта при возвращении машин после стрельбы в исходное положение (при выполнении упражнений стрельб с ходу) в случае потери ориентирования механиком – водителем, а также плохой видимости.
Представляет собой бетонное или металлическое ограждение длиной 300 - 400 м (с запасом от правой дорожки до левой) и изготавливается из бетонных блоков (бетонных бордюров) или металлических труб диаметром не менее 100 мм. Стойка 1 м – 1,3 м от уровня земли. Барьер и его стойки окрашиваются в чередующиеся полосы красного и белого цвета длиной 1 м.

Рисунок 2

Нумерация оборудования
Нумерация полигонного оборудования наносится на мишенные установки и распределительные колодцы.
При нумерации мишенной установки устанавливается следующая кодировка.
Две буквы впереди номера – обозначает принадлежность мишенной установки к учебному объекту (ВС – войсковое стрельбище, ТД – танковая директриса, БМ – директриса БМП, БТ – директриса БТР, СД – совмещенная директриса, АД – артиллерийская директриса, ОГ – огневой городок БМП, ТГ – танковый огневой городок, ТП – тактическое поле)
Первая цифра – обозначает номер участка учебного объекта (при наличии на объекте – ставится цифра 1).
Вторая, третья, четвертая и пятая цифра – означают рубеж установки подъемника.
Шестая цифра – означает порядковый номер мишенной установки на рубеже (справа – налево, если смотреть с КП в поле от 1 до 8).
Распределительные колодцы нумеруется в следующим порядке:
Две буквы впереди номера – означает принадлежность к учебному объекту.
Первая цифра – означает номер участка учебного объекта.
Вторая цифра - порядковый номер распределительного колодца на участке, начиная от РОО.
Нумерация наносится белой краской через трафарет на крышке мишенной установки или распределительного колодца. Размер трафарета не должен превышать в ширину 40 см, в высоту 8 см.

	Приложение 8 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма
	Командиру войсковой части __________________________

Заявка

Командование воинской части __________ просит Вас оказать содействие в проведении практического занятия по огневой подготовке (вождению боевых машин) с военнослужащими _____________ в количестве ___ человек, на учебного полигона в период с ___ по ___ ________ 2019 года.

Командир воинской части
__________________________________________

"___" ________ 2019 года

	Приложение 9 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма
	"УТВЕРЖДАЮ" Командир войсковой части ____________________________ ____________________________"___" _____________ 20__ года

Расписание занятий воинских частей _______ гарнизона на учебном полигоне _
с по __ 20 года

Объекты полигона	Понедельник ____________	Вторник ____________	Среда ____________	Четверг ____________	Пятница ____________
Войсковое стрельбище
Танковая директриса
Директриса БМП
Директриса ПТУР и А
Танкодром

Заместитель командира – начальник отдела боевой подготовки _________________________________________________________

Приложение 10
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Схема определения границ авиационного полигона

m	-	удаление границы рабочей зоны от населенных пунктов, судоходных рек и других объектов (m ≥ 2 км + Rоск)
n	-	удаление границы рабочей зоны от границы авиационного полигона (m ≥ 200 м + Rоск)
ℓ	-	удаление границ полигона от населенных пунктов сельского типа, дорог, судоходных рек, морских коммуникаций и рыболовных районов (ℓ ≥ 200 м + Rоск)

Приложение 11
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Схема размещения оборудования на авиационном полигоне

а — не менее 2 км + Rоск

б — не менее 1 км

в — не менее 1 км

R — не менее 5s + Rоск

Приложение 12
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Перечень мишеней и специальных объектов на авиационных полигонах и их условное обозначение

№ п/п	Наименование мишеней, объектов	Условные обозначения
1. Тактические мишени - цели (обозначаются синим цветом)
Объекты поля боя
1.	Мотопехотная рота в обороне
2.	Батарея малокалиберной зенитной артиллерии на огневой позиции
3.	Батарея гаубиц на огневой позиции
4.	Атомное орудие на огневой позиции
5.	Рота средних танков в боевом порядке при наступлении
6.	Батарея полевых орудий на огневой позиции
7.	Батарея зенитно-ракетного комплекса малой дальности на стартовой позиции
8.	Расчет переносного зенитно-ракетного комплекса в боевом положении
9.	Рота средних танков в обороне
Объекты тактической глубины
10.	Мотопехотная рота на марше
11.	Рота средних танков на марше
12.	Батарея зенитно-ракетного комплекса малой дальности на марше
13.	Мотопехотная рота в районе сосредоточения
14.	Батарея зенитно-ракетного комплекса средней дальности на марше
15.	Батарея зенитно-ракетного комплекса средней дальности на стартовой позиции
16.	Пост управления и оповещения
17.	Подвижный склад боеприпасов
18.	База сборки управляемых ракет (пункт технического обеспечения)
19.	Командный пункт армейского корпуса
20.	Батарея управляемых ракет оперативно-тактического назначения на марше
21.	Батарея управляемых ракет оперативно-тактического назначения на стартовой позиции
22.	Наземные средства разведывательно-ударного комплекса
Объекты оперативной глубины
23.	Армейский склад боеприпасов, ГСМ
24.	Центр управления и оповещения
25.	Отряд крылатых ракет на стартовой позиции
26.	Аэродром тактической авиации
27.	Железнодорожная станция
28.	Железнодорожный (шоссейный) мост
Объекты тыла
29.	Электростанция
30.	Промышленное предприятие
31.	Авиационная база – аэродромный комплекс со средствами ПВО
2. Мишени–цели на подвижных полигонах (обозначаются синим цветом)
32.	Пост управления и оповещения
33.	Батарея управляемых ракет тактического назначения на марше
34.	Батарея управляемых ракет тактического назначения на стартовой позиции
35.	Батарея управляемых ракет оперативно-тактического назначения на марше
36.	Батарея управляемых ракет оперативно-тактического назначения на стартовой позиции
37.	Батарея зенитно-ракетного комплекса средней дальности на марше
38.	Батарея зенитно-ракетного комплекса средней дальности на стартовой позиции
39.	Батарея полевой артиллерии на марше
3. Учебные мишени (обозначаются черным цветом)
Мишени для стрельб и пуска ракет
40.	Учебное стрелковое мишенное поле с комплексом отдельных макетов (силуэтов) военной техники для индивидуальных стрельб
Мишени для бомбометаний и пуска ракет (бомбардировочные мишени) Визуальные мишени
41.	Круг диаметром 100 м с крестом, дневная
42.	Круг диаметром 200 м с крестом, дневная
43.	Круг диаметром 100 м с крестом, ночная
44.	Круг диаметром 100 м с крестом, ночная для работы с пикирования
45.	Квадрат со стороной 20 м и в центре два огня с расстоянием между ними 2 м для бомбометаний и стрельб с вертолетов в сумерки и ночью
46.	Круг диаметром 200 м с крестом, ночная
Радиолокационные мишени
47.	Пассивная радиолокационная мишень, точечная
48.	Пассивная радиолокационная мишень, линейная
49.	Пассивная радиолокационная мишень, площадная
50.	Активная радиолокационная мишень – серийная действующая наземная РЛС
51.	Активная радиолокационная мишень типа "Кукушка"
52.	Репер–мишень для бомбометаний с использованием радиотехнических систем или вспомогательных точек прицеливания
53.	Вспомогательная точка прицеливания (искусственная)
54.	Вспомогательная точка прицеливания (естественная)
Движущиеся и теплоконтрастные мишени
55.	Движущаяся мишень на механической тяге
56.	Движущаяся мишень самоходная, телеуправляемая
57.	Имитатор движущейся мишени, радиотехнический
58.	Теплоконтрастная мишень искусственная
59.	Теплоконтрастная мишень реальная (работающая военная техника)
4. Мишени на морских авиационных полигонах (обозначаются синим цветом)
60.	Катер-мишень, самоходная телеуправляемая
61.	Судно-мишень, несамоходное, обозначенное уголковыми отражателями
62.	Судно-мишень, несамоходное
63.	Большой корабельный щит (65 х 13 м)
64.	Малый корабельный щит (38 х 13 м)
65.	Мишень-подводная лодка (аналог)
66.	Мишень-имитатор подводной лодки

Специальное оборудование полигонов (а - обозначается красным цветом)

№ п/п	Наименование мишеней, объектов	Условные обозначения
1.	Городок учебного авиационного центра (полигона)
2.	Наблюдательный пункт руководства
3.	Пункт управления (командно-наблюдательный пункт) полигона
4.	Наблюдательный пункт (вышка) легкого типа (деревянная)
5.	Наблюдательный пункт (вышка) капитального типа (металлическая, кирпичная и др.)
6.	Блиндаж для укрытия личного состава
7.	Посадочная площадка (размеры/курс посадки)
8.	Пост оцепления, подвижный дозор
9.	Дымовой (пиротехнический ночью) пост
10.	Проволочное заграждение
11.	Шлагбаум
12.	Межевой знак
13.	Предупредительный знак б - обозначается черным цветом
14.	Радиолокационное подразделение
15.	Радиолокационная станция
16.	Радиолокационный дальномер
17.	Радиолокационная станция высотомер
18.	Радиопеленгаторный пост
19.	Светомаяк (справа от знака указывается позывной и режим работы)
20.	Маркер пассивной радиолокационной мишени
21.	Приводная радиостанция 9указываются позывные)
22.	Метеостанция (метеопост)
23.	Станция радиопомех
24.	Радиостанция связи
25.	Постоянная линия проводной связи
26.	Временная линия проводной связи
27.	Радиорелейная линия связи

Приложение 13
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Схема разлета рикошетирующих снарядов при стрельбе по наземным мишеням

Схема определения сектора захода для стрельбы на полигоне

Приложение 14
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Схема оборудования полигона для бомбометаний и стрельб в сумерках и ночью (для фронтовой авиации)

	Приложение 15 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров
	Вооруженных Сил Республики Казахстан

Схема оборудования полигона для бомбометаний и стрельб в сумерках и ночью (для вертолетов)

	Приложение 16 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма
	(Лицевая сторона)

Журнал руководителя полетов на авиационном полигоне "____"

(Левая сторона журнала)

Дата полетов________________________ время суток__________________

Мишенное оборудование к обеспечению полетов _____________________

(готово, не готово)

Группа руководства и оцепление проинструктированы _________________

(подпись, фамилия)

Начало полетов

Замечания руководителя полетов	Причины и виновники

Руководитель полетов на полигоне __________________________________

(воинское звание, подпись, фамилия)

(Правая сторона журнала)

Метеоусловия _________________ вариант полетов ____________________

Средства связи и РТО полетов ______________________________________

(готово, не готово)

_________________________________________________________________

(подпись, фамилия)

Конец полетов _____________________

Указания командира части, подпись, дата	Доклад о выполнении указаний командира и устранении недостатков, дата, подпись исполнителя

Командир войсковой части _________________________________________

(воинское звание, подпись, фамилия)

На отдельном листе замечания проверяющего

	Приложение 17 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма
	(Лицевая сторона)

Журнал дежурного наряда авиационного полигона

(Левая сторона журнала)

Дата полетов (дата, месяц, год) войсковой части _____________, аэродром ________________

Начало полетов (по заявке № ) 00 ч. 00 мин. (фактическое время), конец полетов 00 ч. 00 мин.

Мишени по заявке __________________________________________________________

1. Группа руководства полетами:

Руководитель полетов ______________________________________________________

(воинское звание, фамилия, инициалы)

Помощник руководителя полетов (офицер боевого управления)

_________________________________________________________________________

(воинское звание, фамилия, инициалы)

2. Расчет КП:

Командир взвода (отделения)______________________________________________

Планшетист РЛС ________________________________________________________

Дежурный связист________________________________________________________

Планшетист (оператор) вычислительного отделения ___________________________

________________________________________________________________________

Хронометражист _________________________________________________________

Отметчики ______________________________________________________________

________________________________________________________________________

3. Наблюдатели на НП:

№ 1 __________________________________________

№ 2 __________________________________________

№ 3 __________________________________________

№ 4 __________________________________________

4. Оцепление полигона:

пост № 1 ______________________________________

пост № 2 ______________________________________

пост № 3 ______________________________________

(Правая сторона журнала)

5. Специалисты связи и РТО: РЛС _______________________________________

РС ________________________________________

АРП_______________________________________

6. Метеообстановка к началу полетов и последующее ее изменение

_____________________________________________________________________

7. Замечания руководителя полетов по выполнению экипажами полетных заданий
(нарушение инструкции, методики выполнения упражнений, установленных мер
безопасности, режима полетов, радиообмена.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

8. Замечания руководителя полетов по подготовке полигона к полетам:

______________________________________________________________________

9. Оценка работы полигона по обеспечению полетов: КП полигона

______________________________________________________________________

РЛГ __________________________________________________________________

полигонный взвод (отделение) ___________________________________________

Радиоузел_____________________________________________________________

АРП _________________________________________________________________

Общая оценка за обеспечение полетов ____________________________________

Начальник авиационного полигона

Руководитель полетов

______________________________________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия)

Замечания проверяющего (на отдельном листе)

	Приложение 18 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

ЖУРНАЛ
учета проводимых мероприятий с местным населением о соблюдении мер безопасности на территории полигона

Дата проведения мероприятия	Должность, воинское звание, фамилия и инициалы лица, проводившего мероприятие	Наименование мероприятия, место его проведения и количество присутствующих	Должность, подпись, инициал имени и фамилия руководителя учреждения и печать

Примечания:

Журнал учета проводимых мероприятий ведется до заполнения, после чего хранится в течение года.

	Приложение 19 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

Лист оповещения о проведении учений и стрельб на полигоне
"_" _____________2019 года

Дата и время оповещения	Дата и время проведения стрельб (учения)		Должность, фамилия и инициалы, подпись лица, принявшего оповещение и печать учреждения
Дата и время оповещения	Начало стрельб (учений)	Окончание стрельб (учений)

________________________________________________________________________________

(должность, воинское звание, роспись, фамилия и инициалы лица, проводившего оповещение)

Примечания:

1) листы оповещения после заполнения хранятся в течение года.

2) листа оповещения отрабатывается в 2 экземплярах (1 экземпляр вручается лицу, который был оповещен, 2 экземпляр листа оповещения, с росписью представителя и печатью (при наличии) остается у начальника полигона).

3) по требованию органов дознания и прокуратуры снимается копия листа, после чего лист хранится до получения разрешения соответствующего органа.

	Приложение 20 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма
	Утверждаю Командир войсковой части ____ ____________________________ "____" _____________ 2019 года

Акт обнаружения нарушителя границ территории полигона

      Комиссия составе: начальника полигона в/ч _____ ______________________________,
начальника танковой директрисы полигона в/ч _______ ________________ и дежурного по
полигону в/ч ________ _____________________ составила настоящий акт, в том, что в ___ часов _________ 20 __ года,
на территории танковой директрисы полигона ___________ был обнаружен гражданское лицо:
_______________________________________________________________________________
      (фамилия, имя, отчество, № удостоверение личности, или не имеется - указать)
являющимся работником частного фирмы __________________________.
Цель нахождения на территории полигона __________________________.
О запрете нахождения на территории полигона был предупрежден (или не был предупрежден).
Разъяснительная работа с нарушителем проведена.
С актом ознакомлен: ____________________________________________________________;
                        (роспись, фамилия, инициалы нарушителя)
Нарушитель в __ часов _________ 20 __ года передан представителю
Отдела военной полиции _____ гарнизона __________________________________________.
                              (воинское звание, подпись фамилия, инициалы)
Начальник полигона _____________________________
Начальник объекта ______________________________
Дежурный по полигону __________________________
"___" _____________ 20__ года

Приложение 21
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Приложение 22
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Предупредительные знаки, указатели и их описание

Рисунок 1	Предупредительный знак Предупредительные знаки устанавливаются вдоль периметра границ полигона по внутренней стороне оборудованных траншей (на обваловке траншеи) в прямой видимости их один от другого на удалении не более 200 м. Стойка знака изготавливается из металлической трубы диаметром не менее 60-80 мм. Высота стойки не менее 1,5 м от уровня земли до нижнего обреза знака. Стойка окрашивается в чередующиеся полоски красного и белого цвета высотой по 15 см. На самой верхней белой полоске черной краской наносится порядковый номер знака. Нумерация знаков начинается слева от главной въездной дороги на полигон (слева от КПП полигона) и продолжается вдоль периметра полигона по ходу часовой стрелки. Знак изготавливается из листовой стали или фанеры размером 0,5 х 0,6 м. Поле знака с обоих сторон окрашивается в светло-желтый (ярко-желтый) цвет. С лицевой стороны знака наносится кайма ярко-красного цвета (толщиной 5 см) и предупреждающая запись (черной краской) "Стой, Стреляют! Проезд и проход запрещен!" на государственном и русском языках…
Рисунок 2	Знак "Запретная зона" Знаки "Запретная зона" устанавливаются вдоль границ опасный участков полигона, труднодоступных для проведения мероприятий по очистке (солончаковые участки, болото, густой лес, участки густых кустарников). Опасные участки (запретные зоны) наносится на карту – схему полигона по мерам безопасности. Стойка знака изготавливаются из металлической трубы диаметром не менее 60-80 мм. Высота стойки не менее 1,5 м от уровня земли до нижнего обреза знака. Стойка окрашиваются в чередующиеся полоски красного и белого цвета высотой 15 см. Знак изготавливается из листовой стали или фанеры размером 0,5 х 0,6 м. Поле знака с обоих сторон окрашивается в светло – желтый (яркой – желтый) цвет. С лицевой стороны знака наносися кайма ярко – красного цвета (толщиной 5 см) и предупреждающая запись (черный краской) "Запретная зона!" на казахском и русском языках.
Рисунок 3	Дорожный знак "Уступи дорогу" Дорожный знак "Уступи дорогу" устанавливается на дорогах руководства и дорогах управления полем в местах пересечения с переездом для гусеничной техники. Знак устанавливается вдоль дороги за 40-50 м от переезда. Также знак используется для регулирования автомобильного движения всей территории полигона. Стойки знака изготавливается из металлической трубы диметром 60-80 мм. Высота стойки не менее 1,5 м от уровня земли до нижнего обреза знака. Стойка окрашивается в серый цвет. Знак изготавливается из листовой стали или фанеры в виде равностороннего треугольника, размера ребра 0,7 м. Поле знака с обоих сторон окрашивается в белый цвет. С лицевой стороны знака наносится кайма ярко-красного цвета (толщиной 5 см).
Рисунок 4	Дорожные столбики Дорожные столбики могут устанавливаться вдоль (на обочинах) грунтовых дорог полигона (через каждые 100-150 м). Дорожные столбики также могут использоваться для обозначения границ стоянки для автомобильной (гусеничной) техники (через каждые 2 м). Дорожные столбики могут изготавливаться из бетона или стальных труб (диаметром не менее 100 мм). Окрашиваются в белый (верхняя и нижняя секции) и красный (средняя секция) цвета.

	Приложение 23 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

ЖУРНАЛ
учета неразорвавшихся боеприпасов, авиационных бомб, ракет и других взрывоопасных предметов (для полигонов Сухопутных войск)

№ п/п	Дата стрельбы	Объект и № участка	Калибр, марка боеприпаса и количество	Результаты поиска, координаты обозначения	Роспись руководителя стрельбы и начальника объекта	Дата и № акта об уничтожении	Роспись начальника полигона об уничтожении ВОП
2.
3.

Примечание:

1) Журнал ведется начальником полигона.

2) Координаты неразорвавшегося боеприпаса определяются в глубину – по рубежам, вправо, влево – в метрах относительно оси участка или объекта (войскового стрельбища, директрисы, тактического поля). Старший руководитель стрельбы и начальник учебного объекта после окончания стрельбы, доложив начальнику полигона о наличии неразорвавшихся боеприпасов, организуют розыск и обозначают неразорвавшийся боеприпас, после чего делают запись и расписываются в журнале. Начальник полигона ставит роспись в журнале после проведения подрывной командой работы по уничтожению боеприпаса.

(для авиационных полигонов)

Дата (число, месяц, год)

Войсковая часть /аэродром

Тип ВС

Режим б/применения (г.п., пикирование, боевой разворот и т.д.)

Тип и калибр АСП

Индекс командира экипажа ВС, номер на стабилизаторе АБ

Тип взрывателя

Координаты места падения

Дата

№ акта об уничтожении, дата, подпись начальника полигона

примечание

№ мишени, опорная точка полигона

радиус (м)

азимут (градус)

обнаружения

уничтожения

Примечание:

1) в журнал заносятся данные о всех невзорвавшихся боеприпасов, авиационных бомб, ракетах и других взрывоопасных предметов. При отсутствии полных данных о не срабатывании бомбы в соответствующих графах ставятся прочерки, а в графе "Примечание" делается оговорка, например "Невзорвавшаяся бомба не засечена (не найдена), координаты места падения даны ориентировочно". Напротив боеприпасов делается отметка о проведенных мероприятиях, например: "Огорожена", "Обозначена" (таким-то знаком), "Не найдена", а напротив уничтоженных – "Уничтожено" номер акта.

2) ежемесячно, за зимний период и год в журнале подводится итог количества невзорвавшихся, уничтоженных (оставшихся на полигоне) боеприпасов.

	Приложение 24 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

	Приложение 25 к Правилам деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма
	Утверждаю Командир войсковой части ____________________________ ___________________________ "____" ____________ 20__года

Акт приема-передачи очищенной от взрывоопасных предметов
территории учебного полигона ________________

Комиссия в составе: председателя комиссии: заместителя командира войсковой части _______ по боевой подготовке (воинское звание, фамилия и инициалы) членов комиссии: начальника инженерной службы войсковой части ________, (воинское звание, фамилия и инициалы), командира инженерно-саперной роты войсковой части _________ (воинское звание, фамилия и инициалы) и командира инженерно-саперного взвода инженерно-саперной роты войсковой части _________ (воинское звание, фамилия и инициалы) с одной стороны, а также принимающий очищенную от взрывоопасных предметов территорию начальник учебного полигона ______ войсковой части ___________ (воинское звание, фамилия и инициалы) с другой стороны составили настоящий акт о приеме-передаче очищенной от взрывоопасных предметов территории учебного полигона ___________ войсковой части _______ общей площадью ____км2.

При проведении очистки полигона обнаружено и уничтожено:

40 мм ПГ-7в _______________ ед.

30 мм ВОГ-17 ______________ ед.

Всего уничтожено _____ боеприпасов и взрывоопасных предметов.

При контрольной проверке очищенной местности полигона, взрывоопасных предметов не обнаружено.

Очищенную территорию полигона:

Сдал: Председатель комиссии ____________________________________________

(воинское звание, роспись, фамилия и инициалы)

члены комиссии: ________________________________________________________

(воинское звание, роспись, фамилия и инициалы)

________________________________________________________________________

(воинское звание, роспись, фамилия и инициалы)

Принял: начальник полигона _______________________________________________

(воинское звание, роспись, фамилия и инициалы)

Схемы очистки мишенных полей учебных объектов и фотографии прилагаются.

Приложение 26
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Состав медицинской аптечки учебного объекта

Сноска. Приложение 26 исключено приказом Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 27
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Перечень должностных лиц администрации, назначаемых приказом по части для проведения стрельбы и вождения

Сноска. Приложение 27 - в редакции приказа Министра обороны РК от 29.06.2021 № 421 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Огневая подготовка:

1) старший руководитель стрельбы;

2) руководитель стрельбы на участке (по количеству участков);

3) руководитель пристрелки (при проведении пристрелки);

4) начальник оцепления;

5) оцепление (каждого военнослужащего);

6) дежурный связист;

7) дежурный фельдшер (врач);

8) наблюдатель (по количеству участков);

9) начальник пункта боепитания;

10) раздатчик боеприпасов;

11) водитель дежурного автомобиля;

12) водитель санитарного автомобиля;

13) водитель пожарного автомобиля (в пожароопасный период);

при стрельбе из танков, БМП, БТР, БКМ дополнительно назначаются:

1) начальник метеопоста;

2) артиллерийский мастер.

при стрельбе из артиллерийских систем дополнительно назначаются:

1) огневой посредник на каждую огневую позицию батареи (отдельный взвод, орудие, выполняющее самостоятельную огневую задачу);

2) артиллерийский техник (мастер).

При стрельбе артиллерии на одном участке обязанности руководителя стрельбы на участке возлагаются на старшего руководителя стрельбы.

Вождение боевых машин и автомобилей:

1) руководитель вождения;

2) руководитель вождения на участке (по количеству участков);

3) дежурный по танкодрому (автодрому, машинодрому);

4) начальник оцепления;

5) оцепление (на каждого военнослужащего);

6) дежурный связист;

7) сигналист;

8) дежурный фельдшер;

9) водитель ремонтно-эвакуационного средства;

10) регулировщик;

11) учетчик (по 1-2 человека каждое препятствие);

12) инструктор (по количеству машин);

13) водитель дежурного автомобиля;

14) водитель санитарного автомобиля.

Нарукавные повязки изготавливаются размерами 12 см х 21 см, на белом фоне надпись буквами черного цвета.

Приложение 28
к Правилам деятельности
полигонов и учебных центров
Вооруженных Сил
Республики Казахстан

Перечень проверяемых вопросов начальником полигона у администрации стрельбы (учения, вождения)

Начальник полигона после проведения опроса должностных лиц администрации на знание обязанностей, условий выполняемых упражнений и мер безопасности при проведении стрельбы (учения, вождения), проверяет экипировку:

1) обеспеченность наряда оцепления исправными средствами связи и сигнальными ракетами;

2) обеспеченность наблюдателей оптическими приборами (бинокли, визир);

3) укомплектованность санитарной сумки дежурного фельдшера (врача);

4) наличие комплекта оборудования метеопоста (на штатную стрельбу);

5) обеспеченность учетчиков исправными средствами связи, сигнальными фонарями, флажками и секундомерами (для вождения);

6) наличие нарукавных повязок у должностных лиц;

7) наличие сигнальных жилетов со светоотражающими лентами (желтого или оранжевого цвета);

8) наличие у руководителей и для стреляющих смен сигнальных фонарей для организации стрельбы ночью.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Қорғаныс министрінің 06.12.2022 № 1171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 16 тамыздағы № 1074 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі туралы ереженің 21-тармағының 19-48) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының Жауынгерлік даярлық департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықтың көшірмесін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және оған енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығына жүктелсін.

4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі генерал-майор

Н. Ермекбаев

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2019 жылғы 20 тамыздағы
№ 639 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидалары

1-бөлім. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) автоайлақ – әскери қызметшілерде автомобильдерді, шынжыр табан тартқыштар мен транспортерлерді жүргізуге оқытып-үйрету және дағдыларын жетілдіру үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі;

2) әскери атыс алаңы – бөлімшелер әскери қызметшілерінің атыс қаруынан, қол, станокты және ұңғыасты гранатаатқыштарынан оқу-жаттығу және бақылау оқ атулары жаттығуларын, жауынгерлік қол гранаталарын лақтыру бойынша жаттығуларды орындауы үшін арналған жергілікті жер учаскесі;

3) әуе авиациялық полигоны – әуеден оқ атуларды, "әуе-әуе" сыныбындағы басқарылатын зымырандарды әуеде радио басқарылатын, парашюттік нысаналармензымыран-нысаналар бойынша ұшуды, қарудан оқ атуды жүргізу үшін, сондай-ақ зениттік зымыран бөлімдері мен бөлімшелерінің, зениттік артиллериялық бөлімшелер мен бөлімдердің оқ атуларды жүргізуі және әуедегі нысаналар бойынша зымырандарды ұшыру үшін жабдықталған әуе кеңістігі бар арнайы бөлінген жергілікті жер учаскесі;

4) әуе шабуылына қарсы қорғаныстың оқ ату қалашығы – экипаждар (есептоптар) нөмірлерін оқ ату және жауынгерлік жұмыс, винтовка патрондарымен оқу-жаттығу және жауынгерлік оқ атуларды орындаумен зениттік зымыран-артиллериялық батареяны жауынгерлік шоғырландыру және оқ атумен басқару қағидаларына жеке даярлау үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі бар оқу-жаттығу объектісі;

5) барлаушы соқпағы – барлау бөлімшелерін тактикалық-арнайы және арнайы даярлау бойынша, сондай-ақ әскер тектерін барлауға даярлау бойынша оқытып-үйрету үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі;

6) бастапқы шеп – оқып-үйренушілердің кезекті ауысымын оқ атуға сапқа тұрғызу және даярлау, жаттығуды орындау алдында жауынгерлік машиналарды орналастыру және бөлімшелерге міндеттер қою үшін қауіпсіз орынды білдіретін сызық. Жауынгерлік оқ атумен және артиллериядан жауынгерлік оқ атулармен тактикалық оқу-жаттығуларда әскерлердің жауынгерлік реттіліктерінің тереңдігіне байланысты бастапқы қалып оқу-жаттығу объектісінің шекарасынан тыс тағайындалады;

7) жаяу әскерлер жауынгерлік машиналарының оқ ату қалашығы – жаяу әскерлер жауынгерлік машиналарындағы, броньдытранспотерлардағы) және броньды дөңгелекті машиналардағы мотоатқыштар бөлімшелері әскери қызметшілерінің даярлық жаттығуларын орындауы бойынша танк-оқ ату жаттықтыруларын жүргізу үшін арналған объект;

8) имитациялау – макеттерді, радиотехникалық, радиоэлектрондық, пиротехникалық, жарық түсіру, дыбыстау, түтін және инженерлік құралдар, сондай-ақ әртүрлі құрылысты (басқару пункттерін, жертасалар, траншеялар, бекіністер) орнату арқылы әскерлерге, әскери объекттерге, әскери техника мен қару-жараққа тән жалған объектілер, белгілер жасау;

9) имитациялау алаңы – тактикалық оқу-жаттығулар ниеті бойынша арнайы дайындалған және имитациялау құралдарымен жабдықталған нысана алаңының жергілікті учаскесі;

10) имитациялау-жарғыш команда – имитациялау және жарылмаған оқ-дәрілерді (снарядтарды, миналарды, авиациялық бомбаларды, имитациялау зарядтары мен жарылу қаупі бар заттарды) жару үшін арналған команда;

11) имитациялау құралдары – әскери қызметшілерде нақты ұрысты көрнекі, дыбыс және жарық түсірумен радиотехникалық, радиоэлектрондық, пиротехникалық, жарық түсіру, дыбыстау, түтін және инженерлік құралдарды қолдану арқылы жасауға ықпал ететін құрылғы (жабдық);

12) инженерлік қалашық – инженерлік бөлімшелерді әскер тектерін тактикалық-арнайы, арнайы және инженерлік даярлау бойынша оқытып-үйрету үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі;

13) кабельдік желілер блиндаждары мен тарату құдықтары – бұл электр жетектерін, электр қалқандар мен коммутациялық аппаратураларды орналастыру үшін қажетті құрылыс;

14) машина айлағы – механик-жүргізушілерді, экипаждар мен есептоптарды инженерлік машиналарды жүргізуге және инженерлік міндеттерді шешуге оқытып-үйрету үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі;

15) нысана – нақты нысанаға анағұрлым тән белгілерді имитациялайтын жасанды нысана (көлемі, нысаны, түсі, кей кезде материал, қозғалу тәсілі мен жылдамдығы);

16) нысана алаңы – онда оқу-жаттығулар, оқ атулар және жауынгерлік даярлық бойынша сабақтар өткізу үшін арнайы дайындалған және нысаналы жағдаймен (оқу-жаттығу ниеті немесе оқ ату жаттығулары шарттарымен) жабдықталған жергілікті жер учаскесі;

17) оқ атуды бастау шебі – оқ атуға рұқсат берілетін сызық;

18) оқ атуды тоқтату шебі – оған жеткен кезде оқ атуға жол берілмейтін сызық. Танк директрисасының, жауынгерлік машина директрисасының оқ атуды тоқтату шебінде оқ ату жаттығуларын орындағаннан кейін танкілердің, жауынгерлік машиналардың, броньды транспортерлардың оған шығуын белгілеу үшін аспаптар орнатылады. Әскери атыс орындарында бастапқы қалып, оқ атуды бастау және тоқтату шептері жергілікті жер заттарымен, ал директрисалар мен оқ ату қалашықтарында – сілтемелермен белгіленеді;

19) оқу-жаттығу объектісі – әскери қызметшілерде психологиялық тұрақтылықты қалыптастыру үшін әскерлерді жауынгерлікке анағұрлым жақын жағдайларда міндеттерді орындауды қамтамасыз ету үшін жабдықталған арнайы бөлінген жергілікті жер (су, су түбі) учаскесі немесе құрылыс;

20) оқу-жаттығу орталығы – бір немесе бірнеше әскер тектерінің (күштерінің) бөлімшелері мен бөлімдері (корабльдері) әскери қызметшілерін жауынгерлік даярлау және далалық (әуе, теңіз) дағдылары деңгейін арттыру міндеттерін іс жүзінде пысықтау үшін арналған кешенді оқу-жаттығу объектілері бар әскери бөлім. Тағайындалуына байланысты оқу-жаттығу орталығында оқу-жаттығу алаңдары мен қалашықтар, полигондар, атыс алаңдары, танк айлақтары, автоайлақтар мен машина айлағы болады;

21) орталық командалық, командалық және учаскелік пункттер – нысаналық жағдайды және имитациялауды басқару, жеке құрамға басшылық жасау және қадағалау жүргізу үшін арналған объектілер;

22) полигон – әскерлердің (күштердің) жауынгерлік даярлығы жөніндегі іс-шараларды жүргізу, қару мен әскери техниканы сынау үшін, сондай-ақ әскери зерттеулер жүргізу үшін тұрақты (уақытша) пайдалану құқығында бөлінген, үстінен әуе кеңістігі бар арнайы бөлінген жер (су) учаскесі және ол:

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Құрлық әскерлерінің, арнайы әскерлерінің, оқу-жаттығу орталықтары мен әскери-оқу орындарының полигондары;

жерүсті, теңіз, әуе және арнайы болып бөлінетін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің авиациялық полигондары болып бөлінеді;

23) полигон жабдығы – барлық қару түрлерінен оқ атулар жүргізу кезінде әскери қызметшілерді оқытып-үйрету үшін жергілікті жер учаскесінде пайда болатын және жылжымалы нысаналары, имитациялау жарық-пиротехникалық құралдары бар қажетті нысаналық жағдай жасайтын, сондай-ақ полигон жабдығының жеке қондырғылары (аспаптары, агрегаттар, механизмдері), командалық пункттерден (учаскелік басқару пункттерінен) электр тұтынушыларға дейін орналасқан нысана алаңының қуат беру және бақылау кабельдері желілері кіретін техникалық құралдар кешені;

24) полигонның инженерлік-техникалық жабдығы – тактикалық бағдарлар, техника корпусы, қару-жарақ пен жауынгерлік техника макеттері, декоративті және жерге орнатылған құрылыстар, өткерме жолдарды және нысаналы қондырғыларды орналастыру орындарын топырақпен үю, жауынгерлік машиналардың жүру және қайтып оралу жолдары, асфальтталған және жайдақ жолдар, орлар мен траншеялар, сондай-ақ полигонда жасалған топогеодезиялық тірек желісі;

25) полигонды электрмен жабдықтау жабдығы – полигонның ғимараттары мен құрылыстарына дейін тартылған электр беру желісінің электр-техникалық құралдары, трансформаторлық шағын станциялары, қуат беру кабельдік желілер, сондай-ақ полигон жолдарына, ғимараттары мен құрылыстарына жарық беру желілері;

26) радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау қалашығы – радиациялық химиялық және биологиялық қорғау әскерлері бөлімшелерін әскер тектерін тактикалық-арнайы және арнайы даярлауға және РХБ қорғау бойынша даярлауға оқытып-үйрету үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі.

27) тактикалық алаң – бөлімшелермен тактикалық оқу-жаттығуларды тактикалық-саптық сабақтарды өткізу, сондай-ақ әскери қызметшіні жеке даярлау үшін арналған жергілікті жер учаскесі;

28) танк айлағы – әскери қызметшілерді танкілерді, өздігінен жүретін артиллериялық және зениттік қондырғыларды, жаяу әскер жауынгерлік машиналарын, дөңгелекті, шынжыр табан броньды транспортерларды және олардың базасындағы машиналарды жүргізуге оқытып-үйрету және дағдыларын жетілдіру үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі бар оқу-жаттығу объектісі;

29) танк директрисасы (жаяу әскер жауынгерлік машинасы директрисасы, БТР директрисасы, аралас директриса) – танкілерден (жаяу әскер жауынгерлік машинасынан, броньды транспортерлардан, броньдалған дөңгелекті машиналардан), оқу-жаттығу және бақылау оқ атулары жаттығуларын орындау және взвод құрамында оқ атуды басқаруды оқытып-үйрету үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі бар оқу-жаттығу объектісі;

30) танктен оқ ату қалашығы – танк бөлімшелері даярлық жаттығуларының жаттықтыруын жүргізу үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі бар оқу-жаттығу объектісі;

31) танкіге қарсы басқарылатын зымырандардан және артиллериядан оқ ату үшін директриса – артиллериялық және танкке қарсы бөлімшелердің жауынгерлік оқ атуы жаттықтыру, сынақ, имитациялау оқ атуларын және тактикалық оқу-жаттығулар жүргізу үшін жабдықталған жергілікті жер учаскесі бар оқу-жаттығу объектісі;

32) танк-оқ ату жаттықтыруы – танкистерді танктен оқ атуды жүргізуге негізгі оқытып-үйрету нысаны. Танк ротасы немесе оқу-жаттығу танк взводы құрамында танктен оқ ату қалашығында өткізіледі. Оқу-жаттығу орындары толқыту рамаларымен, оқу-жаттығу мұнараларымен, тренажерлармен, көздегіштері бар станоктармен жабдықталады. Оқ ату қалашығы алдында нысана алаңы жасалады;

33) теңіз авиациялық полигоны – авиациялық бөлімдер әуе кемелері экипаждарының теңіз жылжымалы және жылжымайтын, суүсті және жерүсті нысаналары бойынша жауынгерлік қолдануды пысықтау үшін жабдықталған, теңіз түбі және оған іргелес жағалаудың бір бөлігі бар арнайы бөлінген теңіз акваториясы;

34) тыл ауданы – оқу-жаттығу объектісінің бастапқы қалпы мен тылдық шекарасы арасында орналасқан аудан, сабақтарға (оқ атуға және жүргізуге) келген бөлімшелерді шоғырландыру, материалдық бөлікті сабақтарға дайындау, әртүрлі сабақтар мен жаттықтырулар өткізу үшін жабдықталады;

35) ұшуларды басқару тобы – авиациялық полигонда және оның әуе кеңістігінде әуе кемесі экипаждарының ұшу міндеттерін толық, уақтылы және қауіпсіз орындауын қамтамасыз етуге бағытталған ұшуға басшылық жасау тобының әрекеті.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Әрбір әскери бөлім полигонына полигонды жабдықтау және ғимарттары бойынша жер учаскесі жөніндегі деректер енгізілетін осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша формуляр толтырылады.

4. Полигон ғимаратын, командалық және бақылау пункттерін, радиотехникалық құралдарды, электрлендірілген нысаналарды электрмен қоректендіру өнеркәсіп желілерінен және тасымалданатын (стационарлық) электр станцияларынан жүзеге асырылады. Электр энергиясының баламалы көздері (аккумулятор батареялары, күн сәулесі панельдері, желді-электр генераторлы қондырғылар) қосымша немесе резервтегі электрмен қоректендіру көзі ретінде пайдаланылады.

5. Полигон (авиациялық полигон) ғимараттарының, құрылыстары мен инженерлік желілерінің сақталуын қамтамасыз етуді ұйымдастыруды және тағайындалуы бойынша пайдалануды полигон бастығы жүзеге асырады.

6. Полигонда жауынгерлік даярлық іс-шараларын жоспарлау, есепке алу және ұйымдастыру мақсатында осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген полигонда жүргізілетін құжаттама кестесіне сәйкес құжаттама жүргізіледі. Стенділерге ілінетін полигон лауазымды адамдары құжаттамасының тізбесі осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес.

2-бөлім. Құрлық әскерлері полигондарының қызметін үйымдастыру

1-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Құрлық әскерлері полигондарының жіктемесі

7. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрлық және арнайы мақсаттағы әскерлерінің, оқу-жаттығу орталықтары мен әскери оқу орындарының полигондары әскерлердің жедел, жауынгерлік даярлығы (оқу процесі) жөніндегі қызметті қамтамасыз ету үшін қойылған мүмкіндіктер мен міндеттерге, сондай-ақ олардың нысаналы мақсатына қарай төрт санатқа бөлінеді:

1) бірінші санат – зақымдау құралдарын қолдана отырып, жедел, жедел-тактикалық және тактикалық оқу-жаттығулар өткізуді қамтамасыз етеді;

2) екінші санат – жауынгерлік оқ атуды күшейту құралдарымен полкке (батальонға, дивизионға) дейін тактикалық оқу-жаттығулар өткізуді қамтамасыз етеді;

3) үшінші санат – ротаға дейін жауынгерлік оқ атуды күшейту құралдарымен тактикалық оқу-жаттығулар өткізуді қамтамасыз етеді;

4) төртінші санат – взводқа дейін жауынгерлік оқ атуларды жүргізуді қамтамасыз ету.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-1. Полигонда оқ атулар мен оқу-жаттығуларды өткізу үшін қару-жарақ жүйесі және оқ-дәрілер (снарядтар) түрлері:

1) қарамағында полигондар тікелей болатын өңірлік қолбасшылықтар әскерлері мен әскер тектері қолбасшыларының бұйрықтарымен;

2) қарамағында полигондар болатынҚазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің, Бас штабтың құрылымдық бөлімшелеріне және Қарулы Күштер түрлері бас қолбасшыларының басқармаларына тікелей бағынысты әскери бөлімдер (мекемелер) командирлерінің бұйрықтарымен айқындалады.

Ескерту. Қағида 7-1тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Оқу-жаттығу объектілері оларды әзірлеу және дайындау

8. Полигонның оқу-жаттығу объектілеріне тактикалық алаңдар, әскери атыс алаңдары, оқ ату қалашықтары (танктер, жаяу әскерлер жауынгерлік машиналары, әуе шабуылына қарсы қорғаныс), директрисалар (танктер, жаяу әскерлер жауынгерлік машиналары, броньды транспортерлар, біріктірілген, теңіз жаяу әскерінің (жағалық күзеттің) оқ атуы үшін, ТҚБЗ және артиллерия), танк айлақтары, машина айлақтары, автоайлақтар, әскерлерді тауда және арнайы даярлау үшін жабдықталған объектілер, инженерлік, радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау қалашықтары, барлаушы жолағы жатады.

9. Арнайы алаңдар әскер тектерінің бөлімшелерін қарсыластың оқ атумен қолдау танкілеріне, ұшақтарына, тікұшақтарына және басқа да жауынгерлік техникасына қарсы күрес жүргізу, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруынан және өртегіш құралдардан қорғану тәсілдеріне оқытып-үйрету үшін жабдықталады. Полигонды (оқу-жаттығу орталығын) орналастыру жағдайларына және жер учаскелерінің бар болуына байланысты арнайы алаңдар жеке немесе оқу-жаттығу тактикалық алаң ауданында орналастырылады.

10. Полигонда (оқу-жаттығу орталығында) оқу-жаттығу объектілері оларды пайдалану кезінде қауіпсіздік шаралары сақталатындай және тактикалық оқу-жаттығулар жүргізу кезінде әскерлердің маневр жасауға мүмкін болатындай орналастырылады.

11. Оқу-жаттығу және жауынгерлік оқ атулар жүргізілетін оқу-жаттығу объектілері командалық және учаскелік пункттермен, жауынгерлік қоректендіру пункттерімен, бастапқы шептермен, оқ атуды бастау және оқ атуды тоқтату шептерімен (оқ ату бекіністерінің аудандарымен), нысаналар аудандарымен (нысаналар алаңымен), тыл ауданымен және сыныптармен жабдықталады. Есепке сәйкес осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес барынша қашықтыққа оқ атулар жүргізу кезінде қауіпсіздік шаралары бойынша және осы Қағидаларға 4-қосымшада көрсетілген сигнал беру және сақтандыру жалаушаларының, белгілерінің, сілтемелер мен кестелердің үлгілерімен және олардың сипаттамасымен ең төмен жол берілген ұшу кеңістігінің және бүйірлік қорғаныс аймақтарының көлемі белгіленеді.

12. Оқ ату даярлығы оқу-жаттығу объектісінің командалық пункті объектінің ортасында оқ атуды бастау шебіне дейін 50 – 150 метр қашықтықта орналасады. Басқа оқу-жаттығу объектілерінің командалық пункттері жергілікті жердің жағдайларына және объектінің орналасуына байланысты орналастырылады.

Командалық пункте оқу-жаттығу объектіні басқару пункті мен электр қалқаны жабдықталады. Басқару пунктінде учаскеде оқ атулар (сабақтар) жетекшісі және оқу-жаттығу объектісінің операторы үшін жұмыс орындары жабдықталады. Басқару пункттері ішінде пульттік аппаратура, байланыс құралдары және дабылдама орнатылады. Электр қалқандарда (қуат беру жертөлелерде) коммутациялық аппаратура (электр және тарату қалқандары), электр қуатын беру агрегаттары (трансформаторлар, түзеткіштер, түрлендіргіштер) орнатылады. Командалық пункттің көлемі мен оның қабаттары басқару пунтктінің үй-жайынан оқу-жаттығу объектісінің барлық аймағын көзбен көруді қамтамасыз етуді ескерумен есептеледі. Оқу-жаттығу объектісінің аумағы шектеулі көрінген кезде (өсімдік, жергілікті жер бедері) оқу-жаттығу орындарын, кедергілер мен оқу-жаттығу объектілеріне іргелем жерлерді (алаңдарды, оқу-жаттығу орындарын) бейнебақылаумен жабдықтауға жол беріледі. Командалық пункт ішінде оқу-жаттығу сыныптары, қоймалық және жөндеу үй-жайлары, сондай-ақ қосалқы үй-жайлар жабдықталады. Оқу-жаттығу объектісі командалық пунктінің және учаскелік басқару пункттері жанында осы Қағидаларға 5-қосымшаның 1-суретінде көрсетілген күндіз және түнде сабақтар өткізу кезінде оқ атуды бастауға және тоқтатуға көрнекі сигналдар беру үшін тутұғыры жабдықталады.

13. Орталық командалық пунктте байқаушылар үшін алаң (балкон), оқу-жаттығуларды (сабақтарды) өткізуді қамтамасыз ететін наряд үшін үй-жай, әкімшілік лауазымды адамдарына оқ атуға (оқу-жаттығуға, жүргізуге) нұсқау беру сыныбы қосымша жабдықталады.

14. Орталық командалық пункт болмаған жағдайда оқу-жаттығу объектісінің барлық полигонды толық шолуды және бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін бар командалық пункттердің біреуі орталық командалық пункт ретінде пайдаланылады.

15. Участкелік басқару пункттері командалық пункттер алдында (оқ атуды бастау шебіне дейін 30 – 100 метр) оқу-жаттығу объектісі учаскесінің ортасына орналастырылады. УБП-да учаскеде оқ атулар (сабақтар) жетекшілері және оқу-жаттығу объектісінің операторы үшін жұмыс орындары жабдықталады. Учаскелік басқару пункттерінің ішінде пульттік және коммутациялық аппаратура, байланыс құралдары мен дабылдама орнатылады. Электр қалқандарда (қуат беру жертөлелерінде) коммутациялық аппаратура (электр және тарату қалқандары), электр қуат беру агрегаттары (трансформаторлар, түзеткіштер, түрлендіргіштер) орнатылады. Учаскелік пункт биіктігі басқару пунктінің үй-жайынан жаттығуларды орындаудың және оқ ататын машиналар қозғалысының барлық уақытында нысана алаңының баырлық аумағын көрнекі шолуды және бақылауды қамтамасыз етеді. Жауынгерлік гранаталарды лақтыру сабақтарын өткізу участкелерінде (оның ішінде жауынгерлік машиналарадан және танкілерден) учаскелік басқару пункттері жабдықталмайды.

16. Жауынгерлік қоректендіру пункттері оқ атулар кезеңінде оқ-дәрілерді дайындау және сақтау үшін әрбір оқ ату учаскесіне бір-бірден (әскери атыс алаңына және оқ ату қалашықтарына 1 – 2 учаскеге бір жауынгерлік қоректендіру пункті, директрисаларда әрбір учаскеге бір-бірден) салынады, оқу-жаттығу объектілерінің командалық пункттері мен учаскелік басқару пункттері арасында орналастырылады және оқ-дәрілерді қауіпсіз сақтауды және оларды ұрлауды болдырмауын қамтамасыз етуді ескерумен жабдықталады. Полигонда стационарлық жауынгерлік қоректендіру пункттері болмаған кезде далалық немесе жылжымалы (жүк автомобильдерінде) жауынгерлік қоректендіру пункттерін жабдықтауға және пайдалануға жол беріледі.

17. Бастапқы шеп жергілікті жерде олардың арасы учаскелік басқару пункттері мен оқ атуды бастау шебі арасында жабдықталған, оқ ату жаттығуларын орындау алдында оқ ататындардың кезекті ауысымын сапқа тұрғызу, танктер мен жауынгерлік машыналарды орналастыру үшін арналған екі көрсеткішпен және сызықпен (көрсеткіштер арасындағы арақашықтық 10-40 метр) белгіленеді. Осы Қағидаларға 4-қосымшаның 2-суретінде көрсетілген үлгіге сәйкес бастапқы шеп көрсеткіші орнатылады.

Бастапқы шеп оқ атуды бастау (граната лақтыру) шебінен:

қаруынан, пистолеттерден оқ ату кезінде – 10 метрге;

жауынгерлік машиналардың және танкілердің қару-жарағынан оқ ату кезінде – 25 метрге;

қол және станокты гранатаатқыштардан оқ ату кезінде – 30 метрге;

жаяу әскерлер реактивті отшашардан оқ ату кезінде – 50 метрге;

танкіге қарсы кешендерден оқ ату кезінде – 80 метрге;

шабуылдау қол гранатасын лақтыру кезінде – 100 метрге;

қорғаныс қол гранатасын лақтыру кезінде – 300 метрге алыс жабдықталады.

18. Жергілікті жерде екі көрсеткішпен және олардың арасы сызықпен (көрсеткіштер арасындағы арақашықтық 10-40 метр) белгіленген оқ атуды бастау шебіне жеткен кезде оқ атуды бастауға және жүргізуге жол беріледі, оқ атуды бастау шебінің көрсеткіштері осы Қағидаларға 5-қосымшаның 3-суретінде көрсетілген үлгіге сәйкес орнатылады.

Жауынгерлік қол гранаталарын лақтыру жаттығуларын орындау кезінде гранаталарды лақтыру шебі және нысаналар шабуылдау гранаталарын лақтыру кезінде нысанадан 100 метр радиуста (қорғаныс және танкіге қарсы гранаталарын лақтыру кезінде 300 метр) басқа зақымдау объектілерінің болмауы есебімен орналастырылады.

19. Жергілікті жерде екі көрсеткішпен және олардың арасы сызықпен (көрсеткіштер арасындағы арақашықтық 10-40 метр) белгіленген оқ атуды тоқтату шебіне жеткен кезде барлық қару түрілерінен оқ атуды жүргізуге жол берілмейді. Жауынгерлік оқ атумен тактикалық жаттығуларда оқ атуды тоқтату шебі жауынгерлік міндеттің мазмұнына және қауіпсіздік талаптарына сәйкес, ал оқ ату жаттығуларын орындау кезінде – жаттығулар шарттарына сәйкес белгіленеді (жалаушалармен белгіленеді). Оқ атуды тоқтату шебін көрсеткіштер осы Қағидаларға 4-қосымшаның 4-суретінде көрсетілген үлгіге сәйкес орнатылады.

Директрисадан (танкіден, жәяу әскер жауынгерлік машинасынан, бронетранспортердан) оқ атуды тоқтату шептерінде моторесурстардың шығысымен жауынгерлік машиналардың және танкілердің қару-жарағынан оқ ату жаттығуларын орындау кезінде әрбір оқ ататын экипаждың жаттығуды орындуаға жұмсаған уақытын айқындау үшін шептен өтуді белгілеу аспаптары (қондырғылары) орнатылады.

20. Танкілерден (жәяу әскер жауынгерлік машинасынан, бронетранспортердан) оқ ату жаттығулары орындалатын оқ ату бекіністері (негізгі, уақытша және қосалқы) жертасадан оңға қарай көрсеткіш жиегі бойынша 1 – 3 метр дейін орнатылатын көрсеткіштермен белгіленеді.

21. Бастапқы шеп (оқ атуды бастау және тоқтату) көрсеткіштері айқын көрінетін көрсеткіштермен, ақ-қара, қызыл-ақ және көк-ақ түске боялған әрбір оқ ату бағыты үшін екі көрсеткіштен белгіленеді. Түнгі уақытта шептерді белгілеу үшін көрсеткіштер тиісінше ақ, қызыл және көк түсті жарықтармен жабдықталады. Оқ ату бекінісінің көрсеткіші оқ атуды бастау шептерінің көрсеткіштеріне ұқсас.

22. Жауынгерлік оқ атумен тактикалық жаттығуларды өткізу үшін тактикалық алаңдарда оқ атуды бастау және оқ атуды тоқтату шептері әрбір 50-100 метр сайын шеп бойынша ақ және қызыл түсті жалаулармен белгіленеді. Шептерді белгілеу жалауларының нысаны мен көлемі осы Қағидаларға 4-қосымшаның 5-суретінде көрсетілген. Жергілікті жер жағдайларына (қалың өсімдіктер, қатты қиылысу) байланысты шептердегі жалаулар арасындағы арақашықтық олардың көрнекі көрінуін қамтамасыз ету үшін арақашықтықты 20 метр дейін қысқартуға жол беріледі. Түнгі уақытта шептерді белгілеу үшін ақ және қызыл түсті шамдармен жабдықталады.

23. Нысана алаңында:

1) нысаналарды көрсету және қарсыластың оқ атуын имитациялау үшін нысаналық қондырғылар;

2) нысаналардың қозғалуы үшін өткерме жолдар;

3) қару-жарақ пен әскери техника макеттері мен үлгілері;

4) нысаналарды түнде жарықтандыру үшін шамдар немесе айла-бұйымдар;

5) полигондық жабдықтың кабельдік желілері;

6) электрмен қоректендірудің және байланыстың кабельдік желілері;

7) негізгі оқ ату бағыттының және бүйірлік қорғаныс аймақтарының белгілері;

8) блиндаждар мен тарату құдықтары;

9) қуат беру агрегаттарына және операторларға арналған тасалар;

10) бағдарлар орналастырылады.

24. Имитациялау алаңдарында зарядтарды және пиротехникалық құралдарды орнату тек оқытып-үйретуден өткен және имитациялау құралдарымен жұмыс істеуге рұқсат етілген мамандар жүргізеді.

25. Имитациялау зарядтарын жаруға дайындалған орындар қоршалады және оны күзету ұйымдастырылады, ал от шашу жасалатын жергілікті жер учаскелерінде ені кемінде екі метр болатын жолақ қазылады.

26. Блиндаждар мен электр желілерін тарату құдықтарының көлемі оларға қызмет көрсету бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде қауіпсіздік талаптарын орындауды ескере отырып, олардың тағайындалуына және орнатылған жабдықты, сондай-ақ оларға топырақ араласқан судың түсуін болдырмаумен табиғи ауаның кіруін және шығуын қамтамасыз ету негізге алынып есептеледі.

Топырақ араласқан су деңгей жоғары және су (оның ішінде іріген және жамбыр суы) басуға ұшырайтын аудандарда орналасқан полигондардың нысана алаңдарында блиндаждар мен тарату құдықтары жерге жартылай терендікке немесе жер үстінде орнатылады.

27. Бүркемелер мен брустверлер (топырақ үю) нысана алаңында ашық орналастырылатын тарату құдықтарын, қуат беру қалқандарын, электр жетектерді, темір жолдарын және арбашаларды, нысаналық қондырғыларды электр қалқандарын және коммутациялық аппаратураларды қорғау үшін жабдықталады. Бүркемелер мен брустверлер (топырақ үю) көлемі мен беріктігі оларды салу кезінде осы Қағидаларға 6-қосымшада көрсетілген полигонның нысана алаңында брустверлері жабдықтау схемасына сәйкес осы объектіде оқ ату үшін орнатылған оларды қару жүйелері барынша үлкен калибрінің снаряды (мина) тікелей түскен кезде жерүсті және авиациялық қару-жарақ құралдарымен зақымдаудан жабдықты сенімді қорғауды қамтамасыз ету шартымен есептеледі. Полигонды пайдалану процесінде бүркемелеулер мен брустверлер (топырақ үю) кезең-кезеңімен қалпына келтіріледі.

28. Нысана алаңында полигондық жабдығынан басқа қару-жарақ, оқ-дәрілер, жауынгерлік және әскери техника макеттері орнатылады, олар оқ атулар немесе тактикалық оқу-жаттығулар жүргізу кезінде тиісті жағдай жасау үшін, сондай-ақ болжамды қарсыластың қару-жарағы мен техникасы үліглерін, оларға қарсы күресу тәсілдерін зерделеу үшін арналған.

Макеттер каркасты-үрлемелі, металл, ағаш немесе құрылыс материалдарынан жасалады, қару-жарақтың, әскери және арнайы техниканың есептен шығарылған үлгілерінің корпустары және габариттік бөліктері (кабиналар, рамалар, шиналар) пайдаланылады.

29. Бір-біріне іргелес орналасқан бірнеше оқу-жаттығу объектілері қатар тұрған кезде тану белгілері кезінде қателесуді болғызбау мақсатында негізгі оқ ату бағытты және қауіпті бағыттар шекаралары әрбір объекті үшін әртүрлі айқын көрнекі бағдарлар, ал түнде объектінің реттік нөмірін көрсететін жарықтандырылған цифрлар белгіленеді.

30. Әрбір оқу-жаттығу объектісынің тыл ауданында қару-жарақ пен жауынгерлік техниканың материалдық бөлігін, оқ ату негіздері мен қағидаларын, шынжыр табанды және дөңгелекті техниканы жүргізу негіздерін зерделеу, қарулану кезінде (қарумен) әрекет етудегі және техникалық даярлық бойынша нормативтерді пысықтау, әуедегі нысаналар бойынша оқ ату, граната лақтыру және тренажерлық құралдардағы жаттықтыруларды жүргізу бойынша кешенді сабақтарды ұйымдастыру, сондай-ақ жауынгерлік даярлық бағдарламаларында көзделген сабақтарды өткізу үшін қажетті оқу-жаттығу орындары жасалады.

Оқу-жаттығу орындары үй-жайларда (сыныптарда) сонымен қатар ашық алаңдарда (қалқа астында) жасалады.

31. Командалық пункттер желісі бойынша тыл ауданында жаяу және жеңіл автомобильде жүру үшін арналған асфальт (бетон) төселген жол жабдықталады. Шынжыр табанды техника жүріп өтуі үшін жолда осы Қағидаларға 7-қосымшада көрсетілген шынжыр табанды техника үшін өтпежолдарды жабдықтау схемасына сәйкес 2 немесе 5 өтпежол жабдықталады. Егер жергілікті жердің жағдайы мүмкіндік берсе, жолға қосымша жабынын сақтау үшін жүк автомобильдерінің жол жүруі үшін топырақты жол жабдықталады. Жеңіл және жүк автомобильдері үшін әрбір командалық пункттерге (учаскілік басқару пункттерге) қарама-қарсы автомобиль тұрағы жабдықталады, ол жол белгісімен және кедергілермен белгіленеді.

32. Оқ ату қалашықтарының ғимараттары танк-оқ ату жаттықтыруларын жүргізу үшін арналған және оқ ату қалашының командалық пункттерін, жауынгерлік қоректендіру пункттерін, оқу-жаттығу сыныптарын, жауынгерлік техника мен тренажерларға арналған сақтау орындарын, сондай-ақ бірқатар қосалқы үй-жауларды (электр қалқандарды орналастыру үшін, оқу-жаттығу құралдарын, аспаптарды және полигондық жабдықты сақтау үшін, жеке құрамды жылыту үшін жылыту пункттерін) қмтитын кешенді құрылыстар болып табылады. Оқ ату қалашықтарының ғимараттары бөлінген жер учаскесінің ортасында бастапқы шеп немесе іргелес оқу-жаттығу объектілері оқ атуды бастау шебі деңгейінде орналастырылады.

Оқ ату қалашықтары жауынгерлік машиналардың (танкілердің) борттық жүйелерін электрмен қоректендірумен, ойлы-қырлы жергілікті жер бойынша қозғалысты имитациялау бойынша жабдықтың жұмысын (рамаларының теңселуі мен ауытқуы) және нысана алаңы жабдығының жұмысын қамтамасыз ету үшін жеке бөліктермен жабдықталады.

33.Басқару пункттері (орталық командалық пункті, командалық пункті, учаскелік басқару пункті) оқу-жаттығу объектілері, қоршау, полигон бойынша кезекші, сондай-ақ оқ ататын экипаждар мен артиллерия бекіністері арасында байланысты ұйымдастыру үшін байланыс құралдарымен қамтамасыз етіледі.

34. Оқу-жаттығу объектілері полигонның әкімшілік-шаруашылық аймақтарынан шалғайда орналасқан кезде оларды күзетуді ұйымдастыру және патрульдің демалуы үшін патруль бөлмелері жасалады (бөлінеді) және жабдықталады.

35. Полигон жер учаскесінің шекарасынан тыс оқ атудың мүмкіндігіне жол бермеу мақсатында жергілікті жерде осы Қағидаларға 4-қосымшаның 6 және 7-суреттерінде көрсетілген үлгілерге сәйкес негізгі оқ ату бағытын және бүйірлік қорғаныс аймағы қауіпсіздігінің ішкі шекараларын білдіретін бағдарлар мен белгілер орнатылады.

36. Оқу-жаттығу объектілерінде (әскери атыс алаңы, танк директрисасы, жаяу әскерінің жауынгерлік машинасы, броньды транспортер, десанттың жауынгерлік машинасы директрисасы, танкиен оқ ату қалашығы, жаяу әскерінің жауынгерлік машинасы, броньды транспортер, жауынгерлік машинасы оқ ату қалашығы, әуе шабуылына қарсы күрес құралдары мен тактикалық алаң) нысана алаңының тереңдігіне полигондық жабдықты және нысана алаңдарын дайындау және оларға қызмет көрсету кезінде дөңгелекті көлік құралдарының жүруі үшін арналған топырақты жол жабдықталады.

37. Далалық инженерлік құрылыстар, жертасалар, траншеялар, шұңқырлар, сымды қоршаулар, бағаналар, тікенектер, шектеулі өтпелер, мина алаңдары, жолтабан көпірлер мен әскери қызметшілер мен техникаға арналған тасалар тактикалық оқу-жаттығу алаңында қарсыластың қорғаныс элементтерін белгілеу, сондай-ақ өз әскерлерінің бастапқы қалыпындағы бекіністерді жабдықтау үшін жасалады. Кедергілер танк айлақтарында, машина айлақтарында, автоайлақтарда жеке құрамды жауынгерлік (арнайы) машиналарды және автомобильдерді жүргізуге оқытып-үйрету үшін жасалады.

Әскерлерді қиратулар мен кедергілер аймақтарынан өтуге оқытып-үйрету үшін оқу-жаттығу тактикалық алаңдарда кедергілер тораптары, үйінділер, қиратулар аудандары (жолақтары) және оқу-жаттығу зақымданған жергілікті жер учаскесілері, елді мекендер мен қалалық объектілер уческелері жасалады.

38. Нысаналық жағдай жасауу үшін оқу-жаттығу объектілерінде жеке құрамды сабақтарға қызмет көрсету үшін (оқ атулар, жауынгерлік машиналарды жүргізу) барынша аз қол үздіруді қамтамасыз ететін қашықтықтан басқару және ақпарат жинау жүйелері бар автоматтандырылған құрылғыларды білдіретін полигондық жабдық жиынтықтары пайдаланылады.

39. Оқ ату жүргізілетін оқу-жаттығу объектілері нысана ауданының тереңдігінде негізгі оқ ату бағытының және бүйірлік қорғаныс қауіпсіздік аймағы ішкі шекараларының айқын көрнекі белгілері, тактикалық алаңдарда шабуылдау тақырыбы бойынша Жауынгерлік оқ атумен оқу-жаттығу жүргізу кезінде көрсетілген белгілер насына алаңының барлық тереңдігіне (шептер бойынша әрбір 2-3 км), оқ ататындар үшін көрнекі бағдарлар 1 км² 2-3 есебінен орнатылады.

40. Оқ ату жүргізу үшін арналған оқу-жаттығу объектілерінде нысана алаңының оң және сол жақ қапталдарына соңғы нысана шебіне дейін осы Қағидаларға 5-қосымшаның 8-суретінде көрсетілген үлгі бойынша қашықтық көрсеткіштері орнатылады.

1-параграф. Оқу-жаттығу тактикалық алаңы

41. Сарбаздың ұрыста, қорғанысқа (шабуылдауға) дайындалуда және ұрыс жүргізуде әрекет етуі амалдары мен тәсілдеріне, сондай-ақ елді мекендерде және жерасты тоннельдерде жауынгерлік әрекет етуге, заңсыз қарулы құрамаларға қарсы күресті ұйымдастыруға, радиациялық, химиялық және биологиялық зақымдану жағдайларында әрекет ету амалдары мен тәсілдеріне, қарсыласқа қадағалау мен барлау жүргізуге және су кедергілерінен өту (соғыса өту) тәсілдеріне оқытып үйрету мақсатында көлемі әртүрлі учаскелерде (оқу-жаттығу орындарында) батальонның барлық бөлімшелерімен бір уақытта сабақтар өткізуге мүмкіндік беретін тактикалық алаңдар жабдықталады.

42. Тактикалық алаң:

1) батальонның (ротаның) орналасу ауданымен (күту ауданымен немесе бастапқы ауданмен);

2) батальонның (ротаның) қорғаныс ауданымен, қарсылас армиясының (ротасының, взводының) 2-3 тірек пунктімен;

3) қорғаныс тереңдігінде қарсылас армиясының (ротасының, взводының) 2-3 тірек пунктімен;

4) қарсылас резервтерінің бекіністерімен;

5) елді мекен құрылысымен (қалалық типтегі, 2-3 орам);

6) жергілікті жердегі бағдарлармен;

7) инженерлік бөгеттермен;

8) су кедергілерімен соғыса өту учаскелерімен;

9) батальон (рота) командирінің командалық қадағалау пунктімен;

10) бригада басқармасының командалық және тылдық пункттерімен жабдықталады.

43. Бөлімшелердің әрекет етуін ұйымдастыру және оларға қадағалау жүргізу үшін, сондай-ақ нысаналық жағдайды және тактикалық алаңдағы имитациялауды басқару үшін тактикалық алаңның командалық пункті жабдықталады.

Теңіз жағалауы бағыттарында орналасатын бөлімдердің тактикалық алаңдары бөлімшені бөлімшелерді десантқа қарсы қорғанысқа және қарсыластың теңіз десантын түсіруге тойтарыс беруге, десанттық корабльдерге тиеуге және қарсылас қорғайтын жағалауға түсу тәсілдеріне оқытып-үйретуді ұйымдастыру үшін жабдықталады.

44. Жауынгерлік оқ атумен тактикалық оқу-жаттығуларда танк, мотоатқыштар және артиллериялық бөлімшелер үшін оқ атуды бастау және тоқтату шептері, негізгі оқ ату бағыттары, бүйірлік қауіпсіздік аймақтары шекаралары, әуе нысаналарын ұшыру орындары, секторлары және қойылған нысаналар бойынша шабуыл жасау үшін ұшақтардың (тікұшақтардың) ұшу кіру бағыттары айқындалады.

Тактикалық оқу-жаттығулар жүргізу үшін жергілікті жер учаскесі әскерлер орналасқан бастапқы аудандарды, оқ ату бекіністері аудандарын, қарсыластың бекіністері аудандарын, нысаналармен, жауынгерлік техника және қару-жарақ макеттерімен белгіленген жауынгерлік техника мен қару-жарақты, жауынгерлік іс-қимылдарды ойнату үшін басшылықтың жабдықталған басқару пункттерін, жылжымалы мотошығырлар үшін бүркемелерді, бағдарлар мен декоративті құрылыстарды қамтиды, жеңіл автомобильдердің жол жүруі үшін жақсартылған топырақ жолдары салынады.

Нысаналық жағдай жасау үшін полигондық жабдықтың тасымалданатын кешендері, сондай-ақ жылжымалы және стационарлық мотошығырлар пайдаланылады.

45. Полигонда бригадалық немесе батальондық (роталық) тактикалық оқу-жаттығу (оның ішінде Жауынгерлік оқ атумен) жүргізуге мүмкіндік беретін штаттық тактикалық алаң болмаған кезде полигон аумағында күшейту құралдарымен танк (мотоатқыштар) бөлімдерімен және бөлімшелерімен оқу-жаттығу ниетінде және жоспарында көзделген барлық оқу-жаттығу мәселелерін пысықтауға мүмкіндік беретін учаске таңдалады.

2-параграф. Әскери оқ ату алаңы

46. Бөлімшелердің әскери қызметшілерімен оқ ату даярлығы бойынша сабақ және взводтың мотоатқыштар бөлімшесі құрамында жауынгерлік оқ атуды өткізу үшін полигондарда гарнизон бөлімдері мен бөлімшелерінде қарулануда тұрған атыс қаруының барлық түрлерінен оқ атулар жүргізу мүмкіндігі бар әскери оқ ату алаңдары жабдықталады.

47. Әскери оқ ату алаңында:

1) атыс қаруынан оқу-жаттығу оқ ату жаттығуларын орындау үшін учаске;

2) атыс қаруынан бақылау оқ атуы жаттығуларын орындау үшін учаске;

3) барлау бөлімшелері үшін қысқа қашықтыққа оқу-жаттығу оқ ату жаттығуларын орындау үшін учаске;

4) взвод құрамында оқ ату жаттығуларын орындау үшін учаске;

5) төмен ұшатын нысаналар бойынша атыс қаруынан оқ атуға оқытып-үйрету үшін учаске;

6) жәяу әскер жауынгерлік машинасынан (бронетранспортердан) және квадроциклдардың оқ ату саңылаулары арқылы атыс қаруынан оқ ату үшін учаске;

7) 25 метр пистолеттерден оқ ату үшін оқ ату тирі;

8) 100 метр атыс қаруынан оқ ату үшін оқ ату тирі;

9) оқу-жаттығу имитациялау қол гранаталарын лақтыру үшін учаске;

10) жауынгерлік қол гранаталарын лақтыру үшін учаске;

11) оқу-жаттығу мәселелерін пысықтау үшін оқу-жаттығу орындары жабдықталады

48. Әскери оқ ату алаңына:

1) бастапқы шепті;

2) оқ атуды бастау шебін;

3) оқ атуды тоқтату шебін;

4) нысана алаңын;

5) оқ ату алаңының тылын қамтиды.

49. Бастапқы шеп және оқ атуды бастау шебі осы Қағидаларға 17 және 18-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

50. Оқ ату жаттығуларын қамтамасыз ету және орындау үшін:

1) оқ атуды бастау шебінде әртүрлі қалыпта тасалар (жертасалар, траншеялар, шұңқырлар, түбірлер, қабырғалар) жабдықталады;

2) жүріс кезінде оқ атуды тоқтату шебі (әрбір нысана бойынша) жетекші учаскеде бейімделуі үшін жергілікті заттармен жергілікті заттармен (ағаштар, діңгектер, бұталар, түбірлер, дөңестер) белгіленеді.

51. Әскери атыс алаңында командалық және учаскелік басқару пункттері, оқ ату тирлері, жауынгерлік қоректендіру пункттері, нысаналарды, оқу-жаттығу аспаптарын, құралдарды және тренажер қондырғыларын, қуат беру блиндаждарды сақтау үшін үй-жайлар жасалады.

Кешенді сабақтарды ұйымдастыру үшін қажетті нысаналар ауданы, тыл ауданы мен оқу-жаттығу орындары осы Қағидалардың 11-19, 23-31-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

Тікұшақтардан атыс қаруынан оқ ату үшін тікұшақ директрисасы жабдықталады немесе тактикалық алаң учаскесі пайдаланылады.

3-параграф. Жаяу әскерлер жауынгерлік машинасының оқ ату қалашығы

52. Жаяу әскерінің жауынгерлік машинасындағы мотоатқыштар бөлімшелерінің әскери қызметшілерімен даярлық жаттығуларын орындау бойынша танктен оқ ату жаттықтыруларын жүргізу үшін мотоатқыштар ротасының жаттықтыруын бір уақытта жүргізуге мүмкіндік беретін жаяу әскерінің жауынгерлік машинасының оқ ату қалашығы жасалады.

53. Оқ ату қалашығының көлемі және жабдықтау:

1) нысананы қадағалаумен барлауға, нысаналарға дейінгі және нысана көрсету қашықтығын айқындауға;

2) жаяу әскерінің жауынгерлік машинасын қаруландыру кезінде (қарумен) әрекет етуге және оқ ату қағидаларын қолдануға оқытып-үйретуге;

3) орнынан және қозғалыста орнатылған толқыту рамаларында (ТР) жәяу әскер жауынгерлік машиналарынан даярлық жаттығуларын орындауға;

4) автоматтан бақылау оқ атулары және пистолеттен оқу-жаттығу оқ ату жаттығуларын орындауға;

5) оқу-жаттығу имитациялау гранаталарын лақтыру бойынша жаттығуларды орындауға;

6) жауынгерлік машинаның және взводтың оқ атуын басқаруға;

7) оқ ату міндеттерін шешуге;

8) жәяу әскер жауынгерлік машинасы қару-жарағының материалдық бөлігін зерделеуге;

9) оқ ату даярлығы бойынша нормативтерді орындауға мүмкіндік береді.

54. Оқ ату қалашығы оқ ату қалашығы ғимаратынан, нысана алаңынан және тыл ауданынан тұрады.

Оқ ату қалашығының ғимаратында командалық пункт, оқу-жаттығу сыныптары үшін үй-жайлар, оқу-жаттығу құралдары мен аспаптарын, тренажерларды, жауынгерлік қоректендіру пункті, электр қалқан, жәяу әскер жауынгерлік машиналары үшін машиналардың толқыту рамаларын сақтау үшін үй-жайлар жабдықталады. Бастапқы қалыпта қалашықтың оң және сол жақ қапталдарында 100 метр (АК-74 ату үшін) және 25 метр (МП ату үшін) оқ ату тирі, жауынгерлік қоректендіру пункті жабдықталады.

Нысаналар ауданы оқ ату даярлығы жаттығуларын орындауды, қадағалаумен нысаналарды барлауды және бөлімшелердің оқ атуын басқаруды қамтамасыз ететін тереңдікте жасалады және осы Қағидалардың 11-21, 23-29-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

Кешенді сабақтарды ұйымдастыру үшін қажетті тыл ауданы мен оқу-жаттығу орындары осы Қағидалардың 30, 31-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

4-параграф. Танктен оқ ату қалашығы

55. Танк бөлімшелері даярлық жаттығуларын орындауы бойынша танктен оқ ату жаттықтыруларын орындау үшін танк ротасының жаттықтыруын бір уақытта жүргізуге мүмкіндік беретін сыйымдылықтағы танктен оқ ату қалашығы жасалады.

56. Оқ ату қалашығының көлемі және жабдықтау:

1) нысананы қадағалаумен барлауға, нысаналарға дейінгі және нысана көрсету қашықтығын айқындауға;

2) танкіні қаруландыру кезінде әрекет етуге және оқ ату қағидаларын қолдануға оқытып-үйретуге;

3) орнында және қозғалыста танктен даярлық жаттығуларын орындауға;

10) автоматтан бақылау оқ атулары және пистолеттен оқу-жаттығу оқ ату жаттығуларын орындауға;

4) зениттік оқшашардан оқ ату жаттығуларын орындауға;

5) оқу-жаттығу имитациялау гранаталарын лақтыру бойынша жаттығуларды орындауға;

6) танкіден оқ атуды және взводты басқаруға;

7) оқ ату міндеттерін шешуге;

8) танк қару-жарағының материалдық бөлігін зерделеуге;

9) оқ ату даярлығы бойынша нормативтерді орындауға мүмкіндік береді.

57. Оқ ату қалашығы оқ ату қалашығы ғимаратынан, нысана алаңынан және тыл ауданынан тұрады.

Танктен оқ ату қалашығы ғимаратында командалық пункт, оқу-жаттығу сыныптары үшін үй-жайлар, оқу-жаттығу құралдары мен аспаптарын, тренажерларды, жауынгерлік қоректендіру пунктін, электр қалқанды, танкілердің толқыту рамаларын сақтау үшін үй-жайлар жабдықталады. Бастапқы қалыпта қалашықтың оң немесе сол жақ қапталдарында 100 метр (АК-74 ату үшін) және 25 метр (МП ату үшін) оқ ату тирі, жауынгерлік қоректендіру пункті, сондай-ақ зениттік танк оқшашарынан оқ ату жаттығуларын орындау (Т-72 танктің оқу-жаттығу мұнарасын немесе Т-72 танкісінің броньды корпусын пайдаланумен) үшін алаңмен жабдықталады.

5-параграф. Әуе шабуылына қарсы қорғаныс құралдарының оқ ату қалашығы

58. Экипаж нөмірлерінің (есептоптарының) әскери қызметшілерін оқ ату және жауынгерлік жұмыс қағидаларына, оқу-жаттығу және жауынгерлік оқ атуларды орындаумен жауынгерлік шоғырландыруды жүргізуге және зениттік зымыран-артиллериялық батареяны оқ атумен басқаруға даярлау үшін әуе шабуылына қарсы қорғаныс оқ ату қалашығы жасалады.

59. Оқ ату қалашығының көлемі және жабдықтау:

1) зениттік зымыран-артиллериялық батареяны оқ атумен басқару, зенитті бөлімшелерді жауынгерлік шоғырландыру, әуе шабуылына қарсы қорғаныс бастығының, батарея командирінің және взводтар командирлерінің іс жүзінде әрекет етуді жаттықтыру мәселелерін пысықтауға;

2) взводтар экипаждарының, батареялар командирлерінің және взводтар командирлерінің әрекет етуін объективті түрде бақылауға;

3) ӘШҚҚ бастығының, батареялар командирлерінің және взводтар командирлерінің әуедегі жағдайды бағалау, сондай-ақ нысаналар іздеу, олармен бірге ұшу және экипаждардың оқу-жаттығу оқ атуларын жүргізу жөніндегі жұмысын қамтамасыз ететін әуе нысаналарын, радиолокациялық және жылу кедергілерін имитациялауға;

4) моторесурстарды шығындамай зениттік қондырғыларда жауынгерлік жұмыс істеуге;

5) винтовка патрондарымен жауынгерлік оқ атуларды орындауға мүмкіндік береді.

60. Оқ ату қалашығында ғимарат салынады, онда командалық пункт, басқару пункті, зениттік зымыран-артиллериялық батареяның жауынгерлік техникасын орналастыру үшін үй-жайлар, тренажер аппаратурасы бар оқу-жаттығу сыныптары, оқу-жаттығу аспаптарын және құралдарын сақтау үшін үй-жайлар, агрегаттық жабдықталады. Оқу-жаттығу және жауынгерлік оқ атуларды орындау үшін нысана алаңы жабдықталады.

Кешенді сабақтарды ұйымдастыру үшін қажетті тыл ауданы мен оқу-жаттығу орындары осы Қағидалардың 11-19, 23-31-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

6-параграф. Танк директрисасы (жаяу әскер жауынгерлік машинасының директрисасы, бронетранспортер директрисасы, жауынгерлік десант машинасының директрисасы, танк пен жаяу әскер жауынгерлік машинасының біріктірілген директрисасы)

61. Танкілерден (жаяу әскерінің жауынгерлік машинасынан, броньды транспортерден, десанттың жауынгерлік машинасынан) оқу-жаттығу оқ ату жаттығуларын орындау және взвод құрамында оқ атумен басқаруға оқытып-үйрету үшін танк директрисасы (жаяу әскерінің жауынгерлік машинасы директрисасы, броньды транспортер директрисасы, десанттың жауынгерлік машинасы директрисасы, біріктірілген директриса) жасалады, ол танкілерден (жаяу әскерінің жауынгерлік машинасынан, броньды транспортерден, десанттың жауынгерлік машинасынан) оқ ату жаттығуларын орындауды қамтамасыз етеді.

62. Оқ ату қалашығының көлемі және жабдықтау:

1) нысананы қадағалаумен барлауға, нысаналарға дейінгі және нысана көрсету қашықтығын айқындауға;

2) атас нәтижелерін қадағалауға және оқ ату қағидаларын қолдану жөніндегі от ату міндеттерін шешуге;

3) оқ-дәрілерді атуға дайындауға;

4) танкіні (жауынгерлік машиналарды) қаруландыру кезінде әрекет етуге және оқ ату қағидаларын қолдануға оқытып-үйретуге;

5) орнынан және қозғалыста танкіден (жауынгерлік машиналарды) бақылау және оқу-жаттығу оқ ату жаттығуларын орындауға;

6) оқу-жаттығу имитациялау гранаталарын лақтыру бойынша жаттығуларды орындауға;

7) танкіден, жауынгерлік машиналардан жауынгерлік гранаталар лақтыру бойынша жаттығуларды орындауға;

8) танкіні (жаяу әскерінің жауынгерлік машинасын, броньды транспортерді, десанттың жауынгерлік машинасынан) және взводты оқ атумен басқаруға;

9) оқ ату міндеттерін шешуге;

10) танк (жауынгерлік машиналар) қару-жарағының материалдық бөлігін зерделеуге;

11) оқ ату даярлығы бойынша нормативтерді орындауға;

12) танк (жауынгерлік машиналар) қару-жарағын ұрысқа келтіруге мүмкіндік береді.

63. Маңдайшеп бойынша директриса көлемі жабдықталған учаскелер санына байланысты. Маңдайшеп бойынша директрисаның әрбір учаскесі кемінде 300 метр және үш танкіден (жауынгерлік машиналардан) оқ атуларды бір уақытта жүргізуді қамтамасыз етеді. Учаскелер арасында кемінде 100 метр арақашықтық белгіленеді.

64. Директриса бастапқы қалыппен, оқ атуды бастау және тоқтату шептерімен, нысаналар аауданымен және тыл ауданымен жабдықталады. Бастапқы қалып оқ атуды бастау шебінен 25 метрге алыс тағайындалады. Оқ атуды тоқтату шебі оқ ату жаттығуларын орындау шарттарына сәйкес белгіленеді.

Кешенді сабақтарды ұйымдастыру үшін қажетті тыл ауданы мен оқу-жаттығу орындары осы Қағидалардың 11-21, 23-31-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

65. Директриса ғимаратында командалық пункт, учаскелік басқару пункті (2 және одан көп учаске бар болған кезде) үшін үй-жайлар, оқу-жаттығу аспаптары мен құралдарын сақтау үшін үй-жайлар, жауынгерлік қоретендіру пункті, қысқы және жазғы оқу-жаттығу сыныптары жабдықталады.

66. Әрбір жауынгерлік мышина (танк) үшін:

бастапқы шепте оң жақта оқ-дәрілер үшін үстел-сөрелер;

оқ атуды бастау шебі деңгейінде оң немесе сол жақтан көздеуді түзету және қаруды қалыпты ұрысқа келтіру үшін алаң жабдықталады.

67. Танкілер (жауынгерлік машиналар) директрисаларынан оқ атулар жүргізу кезінде қауіпсіздік шараларын бұзу жағдайларын болғызбау үшін командалық пункт (басқару учаскелік пункт) пен бастапқы шеп арасында нақты қауіпсіздік бөгеті жабдықталады. Қауіпсіздік бөгеті оқ ату учаскесінің оң жақ шекарасынан сол жағына дейін орнатылған және осы Қағидаларға 7-қосымшаның 1-суретіне және олардың сипаттамасына сәйкес көрсетілген оқ атудан кейін бастапқы қалыпқа қайтып оралған кезде танкілердің (жауынгерлік машиналардың) объектінің тыл ауданына кіруіне кедерге жасайтын металл (бетон) қоршауды білдіреді.

7-параграф. Теңіз жаяу әскері (жағалық күзет) бөлімдері мен бөлімшелерінің оқ атуын үшін директриса

68. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Құрлық әскерлерінің теңіз жаяу әскерлері (жағалық күзет) бөлімдерінің полигондарында жалпыәскери оқу-жаттығу объектілеріне қосымша:

1) жауынгерлік машинаның жүзуде жерүсті нысаналары бойынша оқ ату директрисасы;

2) жауынгерлік машинаның жағалаудан суүсті және жерүсті нысаналары бойынша оқ ату директрисасы жабдықталады.

69. Теңіз-десант даярлығы бойынша сабақтарды қамтамасыз ету үшін теңіз жаяу әскерлері (жағалық күзет) бөлімдерінің полигондарында құрамында тренажерлар (десанттық корабль (катер) твиндектері, палуба аралық басқышпен жоғарғы палуба, десанттық трюм және десант кораблінің аппарелиі) бар суайлағы, десант түсіру пункттері және десант айлақтары жабдықталады.

Нысаналар ауданы даярлық оқ ату жаттығуларын орындауды, нысаналарды қадағалаумен барлауды және бөлімшені оқ атумен басқаруды қамтамасыз ететін тереңдікте жасалады және осы Қағидалардың 11-19, 23-31-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

70. Су бетінде бастапқы шепті орналастырған кезде шеп буйлармен белгіленеді, ал машиналарға оқ-дәрілер тиеу және жаттығуды орындау алдында экипаждарды сапқа тұрғызу үшін жағалауда өткелдер жабдықталады. Су қоймасының тереңдігіне байланысты оқ атуды бастау шебі бастапқы шептен 25 - 100 метр орналастырылады.

71. Нысана алаңы су беті бойынша жауынгерлік машиналардың барлық қозғалу жолында кез келген нүктеден нысана жағдайын толық шолуды қамтамасыз ету шартымен су қоймасы жағалауындағы бастапқы шепке қарама-қарсы жабдықталады.

72. Оқ атуды бастау және тоқтату шептерінде машиналар арасындағы аралық және буйлар арасындағы арақашықтық кемінде 50-75 метр.

73. Шептердегі буйлар күндіз және түнде айқын көрінетін оңнан солға қарай реттік нөмірлермен белгіленеді және: бастапқы шеп – ақ түске, оқ атуды бастау шебі – қызыл (қызғылт сары) түске, оқ атуды тоқтату шебі – көк (көгілдір) түске боялады. Түнгі уақытта шептер бояу түсіне сәйкес шамдармен жарықтандырылады.

74. Теңіз жаяу әскерлері (жағалық күзет) бөлімшелері мен бөлімдерін жағалаудан суүсті және жерүсті нысаналары бойынша (оның ішінде үлкен қашықтағы) оқытып-үйрету үшін арналған жауынгерлік машиналардың суүсті және жерүсті нысаналары бойынша оқ ату директрисасы құрлықта жабдықталады және тыйым салынған аймақ болып табылатын қауіпсіздік мөлшерінің белгіленген талаптары бар акваториясы болады. Жерүсті объектілеріне қосымша директриса құрамына нысаналар (құрлықтағы және акваториядағы) және маневр жасау ауданы, суүсті нысаналары бар жүзу құралдарының жүзу маршруттары және жабдықталған айлақтар жатады.

75. Оқ ату бекіністері аудандарын және командалық-қадағалау пункттерін таңдау және жабдықтау мыналардың ерекшеліктерін ескерумен жүзеге асырылады:

1) суүсті нысаналары бойынша тікелей көздеумен оқ ату үшін оқ ату бекіністері су жағасына барынша жақын, ал жабық оқ ату бекіністерінен оқ ату үшін – әртүрлі бағыт бұрыштарынан жылжитын нысаналар бойынша оқ ату бағытаны сәйкес оқ атуды қамтамасыз етуді ескерумен таңдалады;

2) басқару пункттері акватория шегінде орналасқан жағалық бөлімдегі нысаналарды қадағалауды қамтамасыз ету шартымен орналастырылады.

76. Директриса акваториясы зәкірлерге орнатылған буйлар мен қадалар түріндегі қауіпті бағыттардың жасанды бағдарларымен және белгілерімен жабдықталады. Жүзу құралдарының маневр жасау және жүзу, сүйретілетін нысаналардың маршруттар белгіленеді.

Теңіз нысаналары Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің жүзу құралдарымен сүйретіледі, жеңіл теңіз нысаналары жағалауда орналасқан қауіпсіз жерлерде жылжымалы мотошығырмен сүйретіледі.

Жүзу құралдарының және теңіз нысаналарының айлақтарын жабдықтау үшін директриса аумағында және оның шекарасынан тыс жерлерде бухтадағы оқ атумен маневр жасауды бұғаттамайтын қауіпсіз жер таңдалады.

8-параграф. Танкіге қарсы басқарылатын ракетасынан және артиллериядан ату үшін директриса

77. Артиллериялық және танкіге қарсы бөлімшелердің жауынгерлік оөқ атумен жаттықтыру, сынақ, имитациялау оқ атуларын және тактикалық оқу-жаттығулар жүргізу үшін танкіге қарсы басқарылатын ракетасынан және артиллериядан оқ ату директрисасы жасалады, оның көлемі маңдайшеп және тереңдікте оқ ату міндеттерін орындауды қамтамасыз ететін.

Директриса: шоғырлану аудандарымен (бастапқы қалып), оқ ату бекіністері аудандарымен, нысаналар аудандарымен және тыл ауданымен жабдықталады.

78. Шоғырлану бөлімшелері үшін аудан оқу-жаттығу алдында жергілікті жер жағдайларына байланысты директриса шегінде сонымен қатар оның шекарасынан тыс болады.

79. Оқ ату бекіністері аудандары деп шегінде оқ ату жүргізу үшін бөлімшелерді шоғырландыру шебі тағайындалатын директриса учаскелері түсініледі.

80. Нысаналар ауданы танкіге қарсы басқарылатын ракетасы және артиллерия директрисасы, жылжымалы және стационарлық мотошығыр көмегімен жасалады.

Нысаналардың қозғалуы трассаларында (артиллерия үшін оқ ату бекіністерінен кемінде 300 метр немесе танкіге қарсы басқарылатын ракетасы үшін зақымдалмайтын аймақтың ауқымында) оқ атуды тоқтату шебіне нысаналардың жылжуы туралы ескерететін оқ атуды тоқтатудың жақсы көрнекі белгілері (түнде шамдар) орнатылады.

81. Директрисада командалық басқару пункті, стационарлық және жылжымалы мотошығыр, нысаналық қондырғылар үшін тасалар, жауынгерлік қоректендіру пункті, тарату құдықтары және оқу-жаттығу аспаптары мен құралдарын сақтау үшін үй-жайлар жабдықталады.

82. Кешенді сабақтарды ұйымдастыру үшін қажетті нысаналар ауданы, тыл ауданы мен оқу-жаттығу орындары осы Қағидалардың 20, 21, 25-31-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

9-параграф. Танк айлағы

83. Танк айлағын жабдықтау үшін полигонда (оқу-жаттығу орталығында) учаскелер мен маршруттардың қажетті санын құру мүмкіндігін қамтамасыз ететін бедерлі жергілікті жер таңдалады.

84. Танк айлағыда:

1) жүргізудің (маршруттардың) барлық немесе көп учаскесін қадағалауды қамтамасыз ететін командалық пункт;

2) жүргізу учаскелері мен маршруттары;

3) кедергілерден өту амалдарын пысықтау үшін жеке оқу-жаттығу орындары;

4) жүргізу маршруттарындағы есепке алушы күркесі(есепке алушы бекеттері);

5) қозғалыс негіздерін және жүргізу қағидаларын зерделеу үшін сынып;

6) тренажерлардағы жаттықтыру сыныбы;

7) оқу-жаттығу құралдары мен аспаптарын сақтау үшін үй-жай;

8) құралдарды және қосалқы жабдықты сақтау үшін үй-жай;

9) оқу-жауынгерлік топ техникасы үшін сақтау орны;

10) жылыту пункті жабдықталады.

85. Су кедергілерінен өту (кешіп өту, жүзіп өту немесе су астында) бойынша жаттығуларды пысықтау үшін танк айлағында немесе жеке учаскеде суайлағы жабдықталады. Оларды жабдықтау үшін табиғи су кедергілерінде (өзен, көл) учаске таңдалады немесе жасанды су қоймасы жасалады.

86. Танк айлағында кешенді сабақтар өткізуді қамтамасыз ету үшін техниканы тиеу және түсіру элементтері, тәсілдері бойынша кедергілерден өту техникасын пысықтау үшін оқу-жаттығу орындары (жіңішке көпірі макеті, мина-жарылғыш кедергідегі жіңішке жол, танкіге қарсы ор, ирек жол), теміржол платформасының макеті, үлкен жүкті тіркеме макеті, танк үшін жертаса жабдықталады.

Танк айлағыдағы учаске саны жауынгерлік даярлық бағдарламасына және оларда бірнеше бөлімшелермен бір уақытта сабақ өткізу үшін құраманың (бөлімнің) қажеттілігі негізге алынып айқындалады.

87. Танк айлағының аумағында елді мекеннің, тас, топырақ жолдың (командалық пунктке және кедергілерге бару үшін жолдардан басқа), сондай-ақ байланыс және электр тарату желілерінің бар болуына жол берілмейді.

10-параграф. Машина айлағы

88. Механик-жүргізушілерді, экипаждар мен есептоптарды инженерлік машиналарды жүргізуге және инженерлік міндеттерді орындауға оқытып-үйрету үшін полигонда инженерлік машиналардың жұмысы үшін трассалардың, маршруттар мен учаскелердің қажетті санын жасауды қамтамасыз ететін жергілікті жерде машина айлағы жасалады.

89. Машина айлағында:

1) жүргізудің (маршруттардың) барлық немесе негізгі трассаларын қадағалауды қамтамасыз ететін командалық пункт;

2) құрлықтағы және судағы учаскелер, маршруттар мен трассалар;

3) есепке алушы күркелері;

4) инженерлік машиналар тренажерларындағы сабақтар үшін үшін сыныптар;

5) оқу-жауынгерлік топ техникасы үшін сақтау орны;

6) оқу-жаттығу аспаптары мен құралдарын сақтау үшін үй-жай;

7) құралдар мен қосалқы жабдықты сақтау үшін үй-жай жабдықталады.

90. Жүзетін машиналарда су кедергілерінен өту және суда инженерлік міндеттерді орындау бойынша жаттығуларды пысықтау үшін табиғи су кедергісіндегі (өзен, көл) немесе жасанды су қоймасы жасалған учаске таңдалады.

Машина айлағындағы учаскелер, маршруттар және оқу-жаттығу орындары саны жауынгерлік даярлық бағдарламасына және инженерлік машиналардың әр түрінде бірнеше бөлімшелермен сабақтарды бір уақытта өткізуді ескерумен құраманың (бөлімнің) қажеттілігі негізге алынып айқындалады.

91. Машина айлағының аумағында елді мекеннің, тас, топырақ жолдың (командалық пунктке және кедергілерге бару үшін жолдардан басқа), сондай-ақ байланыс және электр тарату желілерінің бар болуына жол берілмейді.

11-параграф. Автоайлақ

92. Автоайлақ аумағы учаскелерге бөлінеді. Оның әр біреуінде кедергілермен, бағдаршамдармен, жол белгілерімен жабдықталатын дөңгелекті және шынжыр табанды машиналар үшін маршруттар мен жолдар жасалады.

93. Автоайлақта:

1) жүргізудің барлық немесе негізгі трассаларын (маршруттарын) қадағалауды қамтамасыз ететін командалық пункт;

2) автомобильдер, шынжыр табанды тартқыштар мен транспортерлар үшін учаскелер, маршруттар мен ртассалар;

3) есепке алушылар күркелері (бекеттері);

4) оқу-жаттығу тренажерларындағы сабақтар үшін сыныптар;

5) автомобильдер үшін сақтау орны;

6) оқу-жаттығу аспаптары мен құралдарын сақтау үшін үй-жай;

7) құралдар мен қосалқы жабдықты сақтау үшін үй-жай жабдықталады.

94. Әскерлерді оқытып-үйрету үшін элементтер бойынша кедергілерден өту техникасын пысықтау үшін оқу-жаттығу орындары жүргізу бойынша сабақтарға кедергі келтірмейтін жерлерде жабдықталады.

95. Автоайлақтағы учаскелер саны жауынгерлік даярлық бағдарламасына және бірнеше бөлімшелермен сабақтарды бір уақытта өткізу үшін құраманың (бөлімнің) қажеттілігі негізге алынып айқындалады.

Жүргізу үшін бастапқы сызық командалық пункт жанында әрбір учаске (маршрут) үшін жабдықталады.

96. Автоайлақ аумағының аумағында елді мекеннің, тас, топырақ жолдың (командалық пунктке және кедергілерге бару үшін жолдардан басқа), сондай-ақ байланыс және электр тарату желілерінің бар болуына жол берілмейді

12-параграф. Әскерлерді тауда және арнайы даярлау объектісі

97. Бөлімшелермен таулы аудандарда әрекет етуге оқытып-үйрету бойынша сабақтарды өткізу үшін таулы және арнайы даярлау объектілері жасалады.

Учаскелер айналып өту жасақтары мен топтарының әрекет етуі, таулы асулардан өту және бұғаттау, тактикалық әуе десанттарын тауға түсіру, тау өзендерінен өту, құзға шығу, барлық қару түрінен оқ атуды жүргізу және тауда жауынгерлік техниканы жүргізу бойынша тактикалық сабақтарды (оқу-жаттығуларды) жүргізуге мүмкіндік беретін таулы жерлерде таңдалады.

98. Таулы және арнайы даярлық объектісі:

1) тактикалық алаңмен;

2) әскери атыс алаңдарымен және танк (артиллериялық) директрисаларымен;

3) танк айлағымен және автоайлақпен;

4) тау өзендерінен және каньондардан өту учаскелерімен;

5) құзға шығу учаскелерімен (құз айлағымен) жабдықталады.

99. Таудағы тактикалық алаң 10-нан 30⁰-ға дейінгі бұрыш кезінде оқ ату және басқа да қарудан оқ атуды жүргізуге мүмкіндік беретін және бөлімшелерді биік таулы аудандарда жауынгерлік әрекет етуге даярлау мүмкіндігін қамтамасыз ететін жергілікті жер учаскесінде тереңдігі 10 км дейінгі тереңдікте жабдықталады.

100. Тактикалық алаң әскерлердің әрекет етуі үшін бірнеше қол жетімді оқшауланған бағыттардан, айналып өтетін жасақтарда әрекет ететін бөлімшелер үшін әртүрлі дәрежедегі қиындық маршруттарынан, табиғи таулы кедергілерден, асулардан, каньондардан және өтпелері бар шатқалдардар, тау өзендерінен және басқа да тауға тән бедер элементтерінен тұрады.

101. Тактикалық алаңда мотоатқыштар, танк, минаатқыштар взводтарының және танкке қарсы құралдар бекіністері, бөлімшелер командирлерінің командалық-қадағалау пункттері, жауынгерлік машиналар үшін жертасалар, ал қажет болған кезде оөқ-дәрілерді тасымалдау, әртүрлі жүкті жеткізу және жараланғандарды эвакуациялауға оқытып-үйрету үшін жеңіл арқан жолдары бар роталық тірек пункті жабдықталады.

Тактикалық алаңды жабдықтау бөлімшелерді тауда қорғанатын қарсыласқа шабуылдау жүргізуге, тауда айнала қорғанысты жасауға, миналық-жарылғыш бөгеттермен үйлесімділікте көп қабатты, айқасқан және ойлата оқ ату жүйесін ұйымдастыруға оқытып-үйретуді қамтамасыз етеді.

102. Әскери атыс алаңы оқ атуды үстінен астына қарай және астынан үстіне қарай, нысана орнының бұрышы 5⁰ – 15⁰, жауынгерлік машынасының бүйірлік крені – 3⁰-5⁰ және көтерілу (түсу) бұрышы – 5⁰ – 15⁰ болған кезде жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз ете отырып, әскери қызметшілерді атыс қаруынан атуға және олардың тауда оқу-жаттығу оқ атуларын орындауға оқытып-үйрету үшін жабдықталады.

103. Танк директрисасы, жауынгерлік машиналар директрисасы экипаждарды тауда танк, жауынгерлік машиналар қару-жарағынан оқ ату, тауда оқ атуды үстінен астына қарай немесе астынан үстіне қарай жүргізу мүмкіндігімен оқу-жаттығу оқ ату жаттығуларын орындауға оқытып-үйрету үшін жабдықталады, бұл ретте нысаналар орындарының бұрышы 5⁰ – 15⁰, бүйірлік крен – 3⁰ – 5⁰ және көтерілу (түсу) бұрышы – 5⁰ – 15⁰ болуға тиіс.

104. Артиллерия директрисасы (артиллерияның және минаатқыштардың оқ ату бекіністері) таулы жағдайларда батальон (полк) және бригада артиллериясынан сынақтық оқ атуларды орындау үшін жабдықталады.

105. Танк айлағы, машина айлағы және автоайлақ таулы учаскелер мен маршруттар бойынша танкілерді, жауынгерлік машиналарды, инженерлік машиналар мен автомобильдерді, құралдары мен тіркемелері бар тартқыштарды жүргізуге оқытып-үйрету үшін жабдықталады. Машиналардың жүру трассаларындағы көтерілу және түсу шекті беткейлі, асулар мен ирелеңдер бар, оның ішінде бұрылыстардың бір радиусында төмендемейтін, разъездер, кертпештер мен қия беткейлер, тау өзендері арқылы өткелдер, каньон және шатқалдар арқылы өлпелер, таулы жерлерге тән элементтер таңдалады.

106. Әскери қызметшілерді тау өзендерінен әртүрлі тәсілдермен (жалдап, аспалы және жиналмалы көпірлер, арқан жолдар) өтуге оқытып-үйрету үшін учаскелер ені, тереңдігі, ағу жылдамдығы әртүрлі, түбіндегі топырағы және жағалауы әртүрлі тау өзендері таңдалады.

107. Құз айлағы (әскери қызметшілерді құзға шығуға оқытып-үйрету үшін учаскелер) әртүрлі қиындықтағы жартасты бөктерлер немесе полигонның арнайы бөлінген учаскесінде жабдықталады.

13-параграф. Инженерлік қалашық

108. Инженерлік әскерлер бөлімшелерін тактикалық-арнайы, арнайы және инженерлік даярлық бойынша оқытып-үйрету үшін полигонда инженерлік қалашық құрылады, онда:

1) роталық тірек пункттері;

2) взводтық тірек пункттері;

3) блок-бекет;

4) әртүрлі материалдардан жасалған үлгілік ғимараттардың макеттері;

5) су айдау мұнарасының макеті;

6) жанар-жағармай материалдары және мұнай құбыры қоймасының макеті;

7) электр тарату желісі;

8) инженерлік бөгеттер мен миналы-жарылғыш құралдар;

9) шетел армияларының инженерлік бөгеттері мен миналы-жарылғыш құралдары;

10) миналы-жарылғыш (жарылмайтын) бөгеттерден өту құралдары;

11) әскери қызметшілерге, бөлімшелерге, техника мен қару-жараққа арналған орлар, жертасалар, тасалар;

12) фортификациялық құрылыстардың элементтері мен конструкциялары;

13) әскери жолдар мен көпірлердің әралуан типтері мен түрлері;

14) суды өндіру және тазарту құралдары;

15) практикалық сабақтарды өткізу үшін жабдықталған алаңдар;

16) миналы-жарылғыш бөгеттерден өту құралдары (жолтабанды мина тралдары);

17) миналы-жарылғыш бөгеттердегі өтпелерді жасау құралдары (оқу-жаттығу зарядтарымен минасыздандыруды орнату);

18) миналауды механикаландыру құралдары (ПМЗ-4 тартқышы жоқ тіркемелі мина бөгегіші);

19) жеке құрамға, қару-жарақ пен әскери техникаға арналған ордың, жертасалардың, тасалардың үлгілері;

20) әралуан типтегі және түрдегі әскери жолдардың макеттері;

21) әралуан типтегі және түрдегі көпір конструкцияларының макеттері (жарылғыш заттардың оқу-жаттығу зарядтарын, темір-бетонды көпірлерді салуға арналған текшесі бар);

22) далалық сумен қамтамасыз ету пунктін өрістету бойынша оқу-жаттығу орны;

23) инженерлік бөгеттерді орнату және одан өту бойынша практикалық сабақтарды өткізу үшін жабдықталған алаңдар;

24) ені 20 м және тереңдігі 3 м кедергілерден (ордан, жырадан, арнасы тар өзендерден) өту бойынша сабақтарды өткізуге арналған оқу-жаттығу орны (механикаландырылған көпірлерді пайдалана отырып);

25) жару ісі бойынша сабақтарды өткізуге арналған оқу-жаттығу орны жабдықталады.

14-параграф. Радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау қалашығы

109. Радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау әскерлерінің бөлімшелерін оқытып-үйрету үшін полигонда РХБҚ қалашығы құрылады, онда мыналар:

1) броньды танк және автомобиль техникасының макеттері;

2) жеке қорғау құралдарының әртүрлі үлгілеріндегі манекендер;

3) ұжымдық қорғау құралдарымен жабдықталған паналардың үлгілері;

4) радиациялық, химиялық және биологиялық қадағалау бекеті;

5) жеке құрамға, техника мен қару-жараққа арналған орлар, жертасалар, тасалар;

6) ядролық және химиялық оқ-дәрілер макеттері;

7) жаппай қырып-жоятын қаруды қолдану және одан қорғау құралдарының (суреттері бар плакаттар, қалқандар) макеттері;

8) жеке қорғау құралдарын пайдалануға оқытып-үйретуге және нормативтерді орындауға арналған алаң;

9) қорғау құралдарына, атыс қаруы мен техникаға арнайы өңдеу жүргізуге оқытып-үйретуге арналған алаң;

10) аэрозольдік бүркемелеу құралдарын зерделеуге және қолдануға арналған алаң;

11) өртегіш қарудан қорғау тәсілдерін зерделеуге арналған алаң;

12) радиациялық және химиялық барлау жүргізуге оқытып-үйретуге арналған алаң жабдықталады.

15-параграф. Барлаушы соқпағы

110. Барлау бөлімшелерін оқытып-үйрету үшін полигонда әртүрлі кедергілері бар ұзындығы 600 метр – 10 километр дейін маршрутта жабдықталатын барлаушы соқпағы салынады.

Барлаушы соқпағын жетілдіру және қиындату мақсатында қосымша кедергілерді дайындауға және жабдықтауға жол беріледі. Барлаушы соқпағы барлау топтарын жаттықтыру және бағалау үшін және барлау бөлімшелерінің әскери қызметшілерін жеке бағалау мақсатында пайдаланылады. Барлаушы соқпағын жабдықтау әскерлер күштерімен немесе күрделі құрылыс жоспары бойынша жүзеге асырылады, бұл ретте соқпақта жабдықталатын кедергілер саны шектеусіз.

3-тарау. Полигондар қызметін жоспарлау және ұйымдастыру

1-параграф. Полигондарды пайдалануды жоспарлау

111. Полигондарды әскери бөлімдер мен бөлімшелер Жауынгерлік даярлау, жоғары әскери оқу орындары мен оқу-жаттығу орталықтарының оқу-тәрбие процесі жоспарларына сәйкес, сондай-ақ әскери басқару органдары басшыларының шешімі бойынша пайдаланады.

112. Өз штатында полигондар жоқ әскери гарнизонның құрамалары мен бөлімдері практикалық сабақтарды жоспарлау және өткізу үшін оқ атулар (оқу-жаттығулар, жүргізулер) жоспарланған сабақтар басталғанға дейін 5 жұмыс күні бұрын әскери бөлімнің (полигон бағынатын) жауынгерлік даярлық бөлімшесіне (жауынгерлік даярлық бөліміне, оқу бөліміне) осы Қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес нысан бойынша оқ атулар (оқу-жаттығулар, жүргізулер) өткізуге өтінімдер береді.

113. Бөлімнің жауынгерлік даярлық бөлімшесі (оқу бөлімінің, оқу-жаттығу орталығының оқу бөлімі немесе оқу-әдістемелік бөлімі) сабақтар басталғанға дейін күнтізбелік 4 күн бұрын Жауынгерлік даярлау жоспары және өтінімдер негізінде алдағы аптаға сабақтар кестесін жасайды. Бөлім командирі бекіткен кесте осы Қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес нысан бойынша күнтізбелік 3 күн бұрын полигон бастығына жеткізіледі, ол осының негізінде алдағы сабақтарға оқу-жаттығу объектілерін дайындау бойынша полигон жеке құрамының жұмысын жоспарлайды.

114. Полигонның оқу-жаттығу объектілері сабақтарды қамтамасыз етуге ұдайы әзірлікте ұсталады. Оқу-жаттығу объектілерін дайындау үшін әскери бөлімдерден командаларды немесе бөлімшелерді тартуға жол беріледі.

115. Бөлімшелердің, взводтардың жауынгерлік оқ атуларын өткізуге немесе роталармен, батальондармен, бригадамен тактикалық оқу-жаттығуларға дайындық кезінде жауынгерлік оқ ату (тактикалық оқу-жаттығу) жетекшісі болып табылатын бөлім (бөлімше) командирі нысана жабдығын дайындауда көмек көрсету үшін полигонға жеке құрам бөледі. Жауынгерлік оқ атулар немесе тактикалық оқу-жаттығулар өткізу жоспарланған бөлімшелер нысана алаңын жабдықтауға тартылмайды.

116. Әскери бөлімнің (бөлімшенің) командирі жауынгерлік оқ атумен тактикалық оқу-жаттығу басталғанға дейін 7 (жеті) жұмыс күнінен кешіктірмей және взводтың (бөлімшелердің) жауынгерлік оқ атулары басталғанға дейін 3 (үш) жұмыс күнінен кешіктірмей полигон бастығына бөлім бойынша оқ атуды жүргізу және нарядтың лауазымды адамдарын тағайындау туралы бұйрықтан үзіндіні, нысана жағдайының схемасын, сондай-ақ нысаналарды дайындауға және нысана алаңын жабуға өтінімді ұсынады.

Ескерту. 116-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

117. Роталармен, батальондармен, бригадамен тактикалық оқу-жаттығулардың практикалық кезеңін өткізуден бастап және тактикалық оқу-жаттығулар аяқталғанға дейін полигон бастығы жетекшіге жақын жерде болады, байланысты ұстайды және оқу-жаттығуға қызмет көрсететін жеке құрамның жұмысына басшылық жасайды, қауіпсіздік шараларының сақталуын бақылайды. Қауіпсіздік шаралары бұзылған жағдайда оқу-жаттығу жетекшісіне жеткізеді және оқ атуды тоқтату туралы сигнал береді.

118. Оқу-жаттығулар, оқ атулар (сабақтар) аяқталғаннан кейін оқу-жаттығу объектісінің аумағы тәртіпке келтіріледі, ал полигон жабдығына қызмет көрсетіледі және ол бар болуына, жиынтықталуына және ақаусыздығына тексеріледі.

119. Тактикалық оқу-жаттығуды (оқ атуды) өткізу кезінде полигон жабдығы бүлінген немесе жоғалған жағдайларда полигон бастығы баянатпен бөлім командиріне баяндайды, оның негізінде кінәлі адамдарды айқындаумен қызметтік тергеп-тексеру жүргізіледі. Жүргізілген тергеп-тексеру нәтижелері және қабылданған шаралар туралы командирге (бастыққа) және жабдықталым органына баяндалады.

3-бөлім. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері полигондарының қызметін ұйымдастыру (авиациялық полигондар)

1-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарының басқару пункттерін жабдықтау

120. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигонының басқару пунктінде ұшуға басшылық жасау тобының үй-жайы:

1) радиолокациялық станциялардың, УҚТ радиопеленгаторлардың (олар бар болған кезде) алып шығарылатын индикаторларымен;

2) ұшу жетекшіс мені әуе кемелерінің экипаждары арасында радиоалмасуды дыбыспен жазу құралдарымен, сондай-ақ әуе кемесі экипаждарының маневр және жерүсті нысанасына шабуыл жасауды орындауын бақылауды бейнеге жазу құралдарымен;

3) автономдық қоректендіру көзімен радиобайланыстың авариялық құралдарымен;

4) электрондық-есептеу техникасы операторымен, қадағалау пункттерімен, ұшуды қамтамасыз етудің радиолокациялық және радиотехникалық станцияларымен байланыс құралдарымен;

5) жылжымалы нысаналарды басқару пультімен (егер олар полигонда болса);

6) радиобасқарылатын нысаналарды басқару жөніндегі офицерлердің жұмыс орындарымен – әуедегі полигондарда (егер олар жеке үй-жайда жабдықталмаған болса);

7) қоршау бекеттерімен және авиациялық полигон бөлімшелерімен байланыс құралдарымен;

8) полигон басқару пунктінің авиациялық полигонда ұшуды жүргізетін авиациялық бөлімнің командалық пунктімен (командалық-диспетчерлік пункт) байланысы құралдарымен;

9) жердегі желдің бағыты мен жылдамдығын көрсеткішпен;

10) жұмыс істеуге рұқсат етуді немесе тыйым салуды қайталау дабылдамасы құралдарымен (ракеталар бар ракетницалармен, түтіндеткіш құтылармен, пиротехникалық факелдермен);

11) нысана алаңдарын, сағатты, навигациялық және масштабты сызғыштарды және басқа да мүлікті көзбен шолып бақылау аспаптарымен жабдықталады.

2-параграф. Теңіз авиациялық полигондарының қызметін ұйымдастыру ерекшеліктері

121. Теңіз полигонының құрамы:

1) жеке құрамға, қызметтерге және техникаға арналған қызметтік және тұрғын үй-жайларды, қоймалық үй-жайларды және жүзу құралдарының тұрағы, оларға жанармай құю және жөндеу үшін жабдықталған айлақтарды (пирстерді) қамтитын жағалық база;

2) бомба тастауды, оқ атулар мен зымырандарды ұшыруды пысықтауға арналған сулы аудан;

3) жағалық қорғаныс объектілерін имитациялауға арналған құрлық учаскесі;

4) авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдану нәтижелерін бақылау бекеттері мен құралдарын орналастыруға арналған жағалау маңындағы учаскелер.

122. Полигонда теңіз нысаналары ретінде мыналар пайдаланылады:

1) қашықтықтан басқарылатын катер-нысаналар (корабль-нысаналар);

2) жүзетін нысана құралдары, жүзу құралдарындағы стационарлық (қозғалмайтын) радиолокациялық қалқандар, сондай-ақ қалқымалы немесе жартылай бататын корабль-нысаналар;

3) нысана жабдығы және жағалық қорғаныс бөлімшелерінің ұрыс даласы объектілері.

123. Теңіз полигондары авиациялық зақымдау құралдарын тәулік бойы барлық биіктіктен, әуе кемелерінің жеке экипаждарымен және ұшқыштар эскадрильялары құрамында әртүрлі бағыттардан, жылжымайтын, маневр жасайтын жылжымалы суүсті және жерүсті нысаналары бойынша қарапайым және күрделі метеорологиялық жағдайларда жауынгерлік қолдануды қамтамасыз етеді.

124. Теңіз полигондарын пайдалану уақытында бомба тастауды, оқ атуларды және зымырандар ұшыруды қамтамасыз етуге байланысты емес барлық теңіз кемелерінің жүзуі үшін жауынгерлік қолдану ауданы жабылады.

125. Зымырандарды ұшыру акваториясында оларға стационарлық радиолокациялық қалқандарды, телебасқарылатын авиациялық зақымдау құралдары мен радиолокациялық маркерлерге арналған нысаналарды орнату үшін кемінде 3 арқандап байлау бөшкесі қойылады.

126. Полигонда байланыс құралдарымен және радиолокациялық станциялармен жабдықталған ұшуға басшылық жасауды қамтамасыз ететін теңіз кемелері бөлінеді. Полигондағы ұшу жетекшісінің басқару пункті бұл жағдайда қамтамасыз етуші теңіз кемесінде орналастырылады.

127. Теңіз полигонының басқару пункті қамтамасыз етуші теңіз кемелерінде, тіркеп сүйретуші – теңіз кемелерінде, телебасқарылатын нысананы сүйемелдеуші катерде, арнайы жабдықталған катерде орналастырылады.

Егер полигондағы ұшу жетекшісінің басқару пункті және полигонның басқару пункті бір теңіз кемесінде орналастырылмаса, бұл жағдайда олардың арасында байланыс ұйымдастырылады.

128. Теңіз полигонының басқару пункті орналастырылған теңіз кемесі оларды сенімді қадағалауды және жауынгерлік қолдануды орындайтын экипаждардың әуе кемелерін тануын қамтамасыз ететін сигнал беру құралдарымен жабдықталады.

129. Авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдануға ұшу басталар алдында полигон аудандарын және оған іргелес аумақтарды айналып өту (аралап ұшу) жүргізіледі. Ауданда бөгде жүзу құралдары анықталған кезде оларды аумақтан жүзіп кетіруге (эвакуациялауға) шаралар қабылданады.

Теңіз полигонын пайдалану кезінде сулы ауданды күзетуді қамтамасыз ету катерлері мен жүзу құралдары жүзеге асырады.

130. Әуе кемесі бомба тастауға, оқ атуға және зымырандар ұшыруға қайта кірген кезде полигондағы ұшу жетекшісі ол туралы полигонның басқару пунктін және барлық қамтамасыз етуші теңіз кемелерінің командирлерін хабардар етеді.

131. Жарылмай қалған авиациялық зақымдау құралдарының суға батқан жерлері нақты белгіленбеген жағдайларда полигон бастығы оларды іздеу үшін тралдауды ұйымдастырады. Тралдық жұмыстар уақытында полигон жабылады.

Тралдау орындары буйкалармен белгіленеді, ал тралданған аудандар картаға түсіріледі.

132. Авиациялық зақымдау құралдарын қолдану нәтижелері өңделеді және авиациялық бөлімнің өкіліне беріледі.

3-параграф. Әуе полигондары қызметін ұйымдастыру ерекшеліктері

133. Әуе полигондары:

1) полигонның басқару пунктімен;

2) алып жүрілетін бағыттау пунктімен;

3) басқарылатын нысаналардың старттық алаңдарымен;

4) авиациялық іздеу-құтқару қызметінің тікұшақтарына арналған алаңдармен жабдықталады.

134. Басқарылатын және басқарылмайтын зымырандарды ұшыру, нысаналарға зеңбіректерден оқ ату, сондай-ақ әуе кемелерінен зымыран-артиллериялық қару-жарақтан ату әуе полигонының аэронавигациялық паспортына сәйкес орындалады.

135. Әуе полигондарын пайдалануды ретке келтіру үшін авиациялық бөлімдердің жауынгерлік даярлық жоспарлары негізінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері Әскери-әуе күштерінің қолбасшысы бекітетін оқу жылына (кезеңге) арналған оларды пайдалану жоспар-кестесі жасалады.

136. Әуе полигонын жоспарлы пайдалануға дейін күнтізбелік 3 күн бұрын авиациялық бөлімдер Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері Әскери-әуе күштері қолбасшысының басқармасына өтінім береді, онда:

1) авиациялық бөлімнің шартты атауын;

2) орналасу әуеайлағын және оның шақыру белгісін;

3) әуе полигонын пайдалану күнін, оның басталуы мен аяқталу уақытын;

4) басқарылатын, басқарылмайтын нысаналар, жарқырайтын авиабомбалар санын;

5) әуе кемесі экипаждарының (жетекші топтардың) олардың әуе полигонына келуі тәртібінде шақыру белгілері мен индекстерін, ұшқыштар құрамының минимумдарын (күндіз және түнде);

6) жойғыштар мен нысана – әуе кемелерінің ұшу маршруттары мен бейіндерін (кезеңдер бойынша биіктігін);

7) авиацияның әскер тектерінің жауынгерлік даярлық курсы бойынша жаттығулардың нөмірлерін;

8) басқаруды беру шептерін;

9) полигондағы ұшу жетекшісінің және жауынгерлік басқару офицерінің тегін және инициалдарын көрсетеді.

137. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері Әскери-әуе күштері қолбасшысының басқармасы жауапкершілік аймағында полигон орналасқан авиациялық бөлімдерге іздеу-құтқару тікұшағын бөлуді ұйымдастырады. Әуе полигонын іздеуді-құтқаруды қамтамасыз етусіз пайдалануға жол берілмейді.

4-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары

138. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары әуе кемелері экипаждарының, авиациялық бөлімшелер мен бөлімдердің жерүсті (теңіз) нысаналары бойынша оқ ату және тактикалық машығын пысықтау және жетілдіру үшін құрылады.

139. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары тұрақты (штаттық), уақытша (штаттық емес), жылжымалы және интерактивті (электрондық) болып бөлінеді:

1) тұрақты полигондарға оларды ұзақ уақыт пайдалану үшін ұйымдастырылатын полигондар жатады, жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары штаттық болып табылады және оларға авиациялық бөлімдердің штаттарына кіретін авиациялық полигонның арнайы әскери бөлімшелері қызмет көрсетеді;

2) уақытша полигондарға қысқа уақыт кезеңіне (оқу-жаттығулар, жиындар кезеңіне) авиациялық бөлімдердің күшімен ұйымдастырылатын штаттық емес полигондар жатады, жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарына бөлінген штаттық емес командалар мен құралдар қызмет көрсетеді.

140. Авиациялық бөлімшелер мен бөлімдер орындайтын міндеттердің ауқымы мен сипаты бойынша жерүсті (теңіз) полигондары үш санатқа бөлінеді.

Бірінші санаттағы жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары авиациялық бөлімшелер мен бөлімдердің жауынгерлік машығының қол жеткізген деңгейін жетілдіру және ұстау, ұшқыштар құрамының авиациялық кешендерді жауынгерлік қолданудың жаңа түрлерін меңгеруі, тәжірибелік (зерттеу) және көрнекі оқу-жаттығуларды өткізу үшін құрылады және оның көлемі кемінде 10х15 километр болады.

Екінші санаттағы жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары әуе кемелері экипаждарының, майдандық бомбалаушы авиацияның авиациялық бөлімшелері мен бөлімдерінің оқ ату және тактикалық даярлығын пысықтау және жетілдіру үшін құрылады және оның көлемі кемінде 10х10 км болады.

Үшінші санаттағы жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары әуе кемелері экипаждарының, негізінен жойғыш, жойғыш-бомбалаушы, шабуылдау, барлау және армиялық авиацияның авиациялық бөлімшелері мен бөлімдерінің оқ ату және тактикалық даярлығын пысықтау және жетілдіру үшін құрылады және оның көлемі кемінде 5х5 километр болады.

141. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары әуе кемелері экипаждарының, авиациялық бөлімшелер мен бөлімдердің жерүсті (теңіз) нысаналары бойынша оқ ату және тактикалық машығын пысықтау және жетілдіру үшін құрылады.

142. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары мынадай болып бөлінеді:

1) тұрақты штаттық полигон – оларды ұзақ уақыт пайдалану үшін ұйымдастырылатын полигондар, штаттық болып табылады және оларға авиациялық бөлімдердің штаттарына кіретін авиациялық полигонның арнайы әскери бөлімшелері қызмет көрсетеді;

2) уақытша штаттық емес полигондар – қысқа уақыт кезеңіне (оқу-жаттығулар, жиындар кезеңіне) авиациялық бөлімдердің күшімен ұйымдастырылатын штаттық емес полигондар, оларға бөлінген штаттық емес командалар мен құралдар қызмет көрсетеді;

3) интерактивті (электрондық) жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары әуе кемелерінің экипаждарын авиациялық зақымдау құралдарын жерүсті нысаналарына жауынгерлік қолдану міндеттерін орындауға даярлау үшін құрылады.

5-тарау. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарының ерекшеліктері

1-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарының құрамы

143. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары бөлімшелер санымен және құрамымен жасақталады:

1) тұрақты штаттық жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарында штаттық жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарындағы бөлімшелер саны мен құрамы олардың нормативтік жұмыс істеуін қамтамасыз ету қажеттілігіне, сондай-ақ оларды авиацияны жауынгерлік даярлау мүддесінде пайдалану ауқымына және қарқындылығына негізделеді;

2) уақытша штаттық емес жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарында штаттық емес жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарын әскери қызметшілермен жасақтау, басқару және әуе кемелерінің экипаждарын әуеде бақылау құралдарымен жабдықтау басқару органы басшысының шешімімен авиациялық бөлімдердің есебінен жүзеге асырылады.

144. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарына:

1) жер учаскесі (акватория);

2) авиациялық полигон ауданы үстіндегі әуе кеңістігі;

3) нысана, күрделі және арнайы жабдық;

4) жауынгерлік қолдануға ұшуды басқару және қамтамасыз ету құралдары;

5) ұшуды, авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдану нәтижелерін және соққы берген кезде әуе кемелері экипаждарының іс-қимылдарын объективті бақылау құралдары кіреді.

145. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондары үшін бөлінетін жер учаскелері:

1) ірі елді мекендерге (қалаларға, теміржол тораптарына, электр станцияларына, кәсіпорындарға) 10 километр жақын емес және авиациялық зақымдау құралдары сынықтарының шашырауы радиусымен ауылдық типтегі елді мекендерден, тас және темір жолдардан, кеме жүзетін өзендерден, теңіз коммуникацияларынан 2 километр жақын емес;

2) осы Қағидаларға 10-қосымшада көрсетілген авиациялық полигонның шекарасын айқындау схемасына сәйкес әуе трассалары мен әуеайлақтардан 30 километр жақын емес жерде орналастырылады.

146. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарында:

1) қарапайым және күрделі метеорологиялық жағдайларда барлық тәсілдермен бомба тастау;

2) "әуе-жер беті" және "әуе-радиолокациялық станция" (бұдан әрі – РЛС) санатындағы зымырандарды ұшыру;

3) авиациялық қарудың барлық түрлерінен жылжымалы және жылжымайтын жерүсті (теңіз) нысаналарына оқ ату;

4) жерүсті (теңіз) нысаналарына соққы беру бойынша тактикалық тәсілдерді пысықтау;

5) радиоэлектрондық күрес құралдарын қолдана отырып, қарсыластың әуе шабуылына қарсы қорғанысын жеңу тәсілдері мен практикалық амалдарын пысықтау;

6) ұшу-тактикалық оқу-жаттығуларды өткізу кезінде жауынгерлік қолданудың әралуан түрлері;

7) әуе кемелерінің бомбалаушы, зымыран және оқ ату-зеңбірек қару-жарағын және авиациялық зақымдау құралдарын, радиоэлектрондық күрес құралдары мен кешендерін сынау;

8) авиациялық қарудан ату орындалады.

2-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарының аумағын аймақтарға бөлу

147. Бомба тастау, зымырандар ұшыру және әуеде оқ ату қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін авиациялық полигонның барлық ауданы нысана жабдығы орналасқан жұмыс аймағына және полигонның қалған барлық объектілері орналасқан қауіпсіздік аймағына бөлінеді, жабдықты орналастыру нұсқасы осы Қағидаларға 11-қосымшада авиациялық полигонда жабдықты орналастыру схемасында көрсетілген.

148. Авиациялық полигон жұмыс аймағының шекаралары:

1) полигон шекарасынан – полигонда қолданылатын авиациылық зақымдау құралы сынықтарының шашырауы радиусымен 200 метр жақын емес;

2) жақын жердегі елді мекендерден, темір және тас жолдардан, кеме жүзетін өзендерден – қолданылатын авиациялық зақымдау құралдары сынықтарының шашырауы радиусымен 2 километр жақын емес.

149. Авиациялық полигонның жұмыс аймағында:

1) зеңбіректен (жылжымалы зеңбірек қондырғысынан) оқ атуға және басқарылмайтын зымырандарды ұшыруға арналған оқ ату алаңы;

2) көзбен шолып және радиолокациялық көздеуіштердің көмегімен көздеу арқылы күндіз және түнде бомба тастау үшін жабдықталған бомбалау алаңы;

3) ұрыс даласында, тактикалық және жедел тереңдікте әскери объектілерді имитациялайтын нысаналарға бомба тастауға және оқ атуға арналған тактикалық алаң (объектілердің көлемі, саны мен конфигурациясы нақты объектілерге сәйкес келеді);

4) "әуе-жер беті" және "әуе-радиолокациялық станция" типіндегі басқарылатын зымырандарды ұшыруға, сондай-ақ түзетілетін авиациялық бомбалармен бомба тастауға арналған нысаналар (әуе кемелеріне, ұшу-қону жолақтарына, теміржол және автомобиль көпірлеріне, ірі өнеркәсіптік объектілерге, электр станцияларына, радиолокациялық станцияларға арналған темір-бетонды тасалардың имитаторлары);

5) көздеу-навигациялық жүйелерінің дәлдік сипаттамаларын жеткізуге арналған нысаналар (авиациялық қару-жарақтан ату) орналастырылады.

150. Авиациялық полигонның қауіпсіздік аймағында басқару пункттері, қадағалау пункттері, арнайы ғимараттар мен құрылыстар, сондай-ақ жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарында ұшуды қамтамасыз ету құралдары орналастырылады.

151. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарының қауіпсіздік аймағында:

1) жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарының жеке құрамы үшін қызметтік және тұрғын объектілер;

2) полигон тұрғын аймағының периметрін тікенді сыммен, полигонның жалпы периметрін ормен қоршау құрылыстары және кіреберіс жолдардағы шлагбаумдар;

3) әуеде әуе кемелерінің экипаждарын басқару және бақылау үшін арнайы құрылыстыр;

4) ұшуды байланыспен және радиотехникалық қамтамасыз ету құралдары;

5) жауынгерлік қолдану нәтижелерін, авиациялық зақымдау құралдарын және соққы берген кезде әуе кемелері экипаждарының іс-қимылдарын бақылау құралдары орналастырылады.

3-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарының нысана алаңын жабдықтау

152. Нысана жабдығына жерүсті нысана алаңдарында, су акваторияларында орнатылатын және жерүсті және теңіз нысаналары түрінде пайдаланылатын нысаналар мен макеттер жатады.

153. Нысана жабдығы жерүсті (теңіз), әуе және интерактивті (электрондық) болып бөлінеді:

1) жерүсті (теңіз) нысаналары жазық, жартылай көлемді және көлемді фигуралар түрінде (оның ішінде қаңқа не үйінді типінде);

2) әуе нысаналары – нысана-әуе кемелері, парашюттік нысаналар, нысана-зымырандар түрінде жасалады;

3) интерактивті (электрондық) нысаналар – тез тұрғызылатын (әдетте, жұмысты имитациялау құралдарымен және нысана мәртебесімен жабдықталған қару-жарақ пен әскери техниканың көп рет пайдаланылатын пневматикалық резеңке-мата макеттері және басқа да нысаналар) (жарық-түтінді сигнал бергіштер). Нысаналар ағымдағы 2 жағдайда болады: "оқ тиген жоқ" және "оқ тиді".

Авиациялық полигондардағы нысаналар мен арнайы объектілердің тізбесі және олардың шартты белгіленуі осы Қағидаларға 13-қосымшада келтірілген.

154. Өткізу қабілетін арттыру мақсатында авиациялық полигондарда бірнеше нысана алаңы құрылады. Олардың саны полигоннның көлеміне және авиациялық бөлімдерді қамтамасыз ету жөніндегі міндеттердің ауқымына байланысты және қарамағында полигон тұрған әскери бөлім командирінің шешімімен айқындалады.

155. Нысана алаңдарының көлемі мынадай болып белгіленеді:

1) оқ ату алаңы үшін – басқарылмайтын зымырандармен оқ ату кезінде кемінде 4х4 километр және зеңбіректен оқ ату кезінде кемінде 1х1 километр;

2) бомбалау алаңы үшін – маневрдің қарапайым түрлерінен практикалық авиациялық бомбалармен бомба тастау кезінде кемінде 2х2 километр және маневрдің күрделі түрлерінен практикалық және жауынгерлік бомбалармен бомба тастау кезінде кемінде 4х4 километр.

156. Оқ ату алаңының нысаналары ұшу әскери оқу орындарының курсанттарын, авиациялық бөлімдердің ұшқыштар құрамын оқытып-үйрету кезінде оқ атуларды орындау және зымырандарды ұшыру және жауынгерлік қолдануға ұшудағы үзілістерде дағдыларды қалпына келтіру үшін арналған. Нысанаға дейінгі қашықтық нысаналарды көздеуді орындау кезінде көрінуді және сенімді тануды қамтамасыз ететін есеппен таңдалады.

157. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарында оқ ату нысаналарының орналасқан орнын таңдау кезінде мыналарды ескеру қажет:

1) серіппелі снарядтардың оқ ату бағытынан барынша ауытқуы солға 25⁰ және оңға 55⁰ 3-4 километр дейін жетуі мүмкін;

2) маңдайшебі және тереңдігі бойынша нысаналар арасындағы қашықтық кемінде 100 метр.

Жерүсті нысаналарына оқ ату кезінде серіппелі снарядтардың шашырау схемасы, полигонда оқ ату үшін кіру секторын айқындау схемасы осы Қағидаларға 14-қосымшада.

158. Бомбалау алаңының нысаналары мынадай болып бөлінеді:

1) бомбалау нысаналары жерүсті (теңіз) авиациялық полигоны жеке құрамының және жергілікті тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін полигондағы жұмыс аймағының шекарасынан қолданылатын авиациялық бомбалар сынықтарының шашырау радиусымен кемінде 5 орта шаршы ауытқу қашықтығымен жұмыс аймағында орналастырылады. Нысаналар арасындағы қашықтық оларды әуеден нақты, жеке бақылау шартына сүйене отырып таңдалады және кемінде 1 километр болуға тиіс. Әрбір нысананың ортасында әр метр сайын:

жазда – ақ және қара түске;

қыста – ақ және қызыл түске боялған биіктігі кемінде 5 м байланыстыру бағаны орнатылады;

2) радиолокациялық нысаналар бұрыштық шағылыстырғыштармен, әрекеттегі радиолокациялық станциялармен, импульстік радиомаяктармен және техникалық құралдармен белгіленеді. Бұрыштық шығылыстырғыштардың көмегімен күрделі радиолокациялық нысаналар құрылады, олардың экрандағы бейнеленуі ірі өнеркәсіптік объектілердің бейнеленуіне ұқсайды.

159. Радиотехникалық жүйелерді пайдаланумен бомба тастауға арналған нысана бомбалау алаңында бомба тастау қауіпсіздігін және оны орындау нәтижелерін бақылауды қамтамасыз ететін орында жабдықталады.

160. Радиолокациялық станция-нысана "әуе-радиолокациялық станция" сыныбындағы зымыранды ұшыру қауіпсіздігін қамтамасыз ететін орындарда бомбалау алаңында орнатылады.

161. Ұрыс даласындағы объектілерді имитациялайтын тактикалық алаң нысаналары тактикалық немесе жедел тереңдікте жерүсті нысаналары бойынша соққы берудің тактикалық тәсілдерін пысықтау үшін арналған.

Нысаналар полигонда тактикалық ниетке сәйкес қарсыластың жауынгерлік реттілігі және бүркемелеу ерекшеліктерін ескере отырып орналастырылады.

162. "Әуе-жер беті", "әуе-радиолокациялық станция" типіндегі басқарылатын зымырандарды ұшыруға арналған нысаналар олардың тактикалық-техникалық деректерін және басқару жүйесі істен шыққан кезде жауынгерлік қолдану қауіпсіздігін қамтамасыз етуді ескере отырып, бомбалау алаңында орнатылады.

163. Нысана алаңдарынан тыс қосалқы көздеу нүктелері, радиолокациялық нысаналар маркерлері, нысаналар мен полигонның бағдарлары және тану құралдары орналастырылады.

164. Қосалқы көздеу нүктелері төрт бұрыштық шағылыстырғышпен жабдықталады, олар маркерлерсіз болуы мүмкін. Қосалқы көздеу нүктелері қосымша бұрыштық шағылыстырғыштармен таңбаланады. Қосалқы көздеу нүктелеріны таңбалау радиолокациялық нысананы таңбалаудан ерекшеленеді. Қосалқы көздеу нүктелері полигонның жұмыс аймағының басында, ал нысана (репер) – бомбалау алаңының ортасында орнатылады.

165. Оқу-жаттығу бомба тастауды орындаудың басталуы жетекті радиостанциялармен, жарық маяктарымен, бұрыштық шағылыстырғыштармен не қосалқы бағдарлармен белгіленеді, оның ішінде:

1) бағдарлық шамдар – нысанаға тік шүйілу кезінде жауынгерлік бағытты ұстау үшін;

2) жанама (қосалқы) шамдар;

3) көмескі жарық беру жарық маркерлері және нысаналардың белгіленуі;

4) жасанды жиек шамдары – жауынгерлік жолдың сызығына перпендикулярлы нысанадан 2-4 километр қашықтықта тік шүйілуден шыққан (кірген) кезде ұшқышқа кеңістікте бағдар беруді қамтамасыз ету үшін.

Майдандық және армиялық авиация (тікұшақтар) үшін қараңғы уақытта және түнде бомба тастау және оқ ату үшін полигонды жабдықтау схемалары осы Қағидаларға 14, 15-қосымшаларда көрсетілген.

4-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигонының арнайы объектілері

166. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигонында мынадай арнайы объектілер жабдықталады:

командалық-бақылау пункті;

тікұшақтарға арналған қону алаңдары;

қоршау бекеттері.

Авиациялық полигондардағы нысаналар мен арнайы объектілердің тізбесі және олардың шартты белгісі осы Қағидаларға 12-қосымшада келтірілген.

Ескерту. 166-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-параграф. Ұшуды басқару пункті

167. Авиациялық полигонның ұшуды басқару пункті тұрақты, уақытша және жылжымалы болып бөлінеді.

168. Тұрақты басқару пунктінің орналасқан орнын таңдау оның орналасу қауіпсіздігін, полигонның жұмыс аймағын еркін бақылау мүмкіндігін, оның жанында ұшуды қамтамасыз етудің радиолокациялық және радиотехникалық құралдарын орналастыру үшін қажетті алаңдардың бар болуын, полигонның барлық бөлімшелерімен және авиациялық бөлімнің командалық пунктімен байланыс желілерін жабдықтау мүмкіндігін, кіреберіс жолдардың және тікұшақтарға арналған қону алаңдарының бар болуын ескере отырып жүзеге асырылады. Тұрақты басқару пункттері қызметтік қалашық орналасқан жерде немесе полигонның қауіпсіздік аймағында орналастырылады.

169. Уақытша басқару пункттері қажет болған кезде бомба тастау, зымырандарды ұшыру және қадағалау пункттерінің біреуінде оқ ату кезеңіне немесе нысана алаңына жақын жерде оқ ату нысаналарынан кемінде 1000 метр және бомбалау нысаналарынан қолданылатын авиациялық бомбалар сынықтарының шашырау радиусымен кемінде 5 орта шаршы ауытқумен қашықтықта өрістетіледі.

170. Ұшу-тактикалық оқу-жаттығуларды өткізу немесе зерттеу жүргізу уақытында жылжымалы басқару пункттерін (автомобильдерде, броньды транспортерлерде, танкілерде немесе тікұшақтарда), сондай-ақ авиациялық көздеушілердің басқару пункттерін өрістетуге жол беріледі.

171. Авиациялық көздеушінің басқару пункті нысана көрсету және әуе кемесінің экипаждарын жерүсті нысаналарына көзбен шолып бағыттау үшін арналған және нысана алаңдарынан қауіпсіз қашықтықта орналасады.

Авиациялық көздеушілердің басқару пункті стационарлық (ашық немесе жабық түрдегі) не жылжымалы нұсқаларда орындалады.

172. Авиациялық полигондардағы қадағалау пункттері мен қарайтын алаңдар ашық (қадағалау мұнаралары түрінде) және жабық (айнала және секторлы шолумен блиндаждар түрінде) болуы мүмкін. Қадағалау пункттері мен қарайтын алаңдардың саны полигонның көлеміне, жергілікті жердің сипатына, нысаналар санына байланысты.

173. Қадағалау пункттері мен қарайтын алаңдар нысаналардан қауіпсіз қашықтықта орналастырылады. Мұнаралар биіктігі нысана алаңдарының көрінуін қамтамасыз етуге сүйене отырып таңдалады.

174. Ашық қадағалау пункттері авиациялық полигонның қауіпсіздік аймағында салынады. Қадағалау пункттерін жұмыс аймағында орналастырған кезде олардың бомбалау нысаналарынан қашықтығы авиациялық бомбалар сынықтарының шашырау радиусымен кемінде 5 орта шаршы ауытқумен және оқ ату алаңынан кемінде 1000 метр болуға тиіс.

175. Жабық қадағалау пункттері (блиндаждар) бомбалау нысанасынан 1 км жақын емес және оқ ату нысанасынан 200 метр жақын емес қашықтықта жұмыс аймағының аумағында орналастырылады.

176. Қарайтын алаң оқу-жаттығулар кезеңінде немесе зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдану нәтижелерін бақылау және авиация іс-қимылдары нәтижелерін тікелей көрсету үшін арналған. Қарайтын алаң нысаналардан авиациялық зақымдау құралдарын қолдану кезінде сенімді қауіпсіздікті және әуе кеңістігіне және нысана алаңына қажетті шолуды қамтамасыз ететін қашықтыққа орнатылады. Кемінде 5 орта шаршы ауытқу және қолданылатын авиациялық зақымдау құралдары сынықтарының шашырау радиусының сомасы сенімді қауіпсіз қашықтықты құрайды (авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдану шарттары бойынша).

177. Қосалқы объектілерге:

1) байланыс және ұшу радиолық техникалық құралдары;

2) соққы берген кезде әуе кемесі экипаждарының іс-қимылдарын бақылау құралдары (оның ішінде ұшқышсыз ұшу аппараттарын басқару құралдарын орналастыру үшін);

3) көздеу-навигациялық және радиобайланыс жүйелеріне кедергі қою құралдары;

4) ӘШҚҚ құралдары – қарсыластың құралдары немесе олардың имитаторлары (бұл штат бойынша көзделген жерде) жатады.

Полигондағы радиолокациялық станциялардың бекіністері полигонның

басқару пунктімен тікелей телефон (селекторлық) байланысын орнатумен полигон ауданында тұрған әуе кемелерін үздіксіз радиолокациялық бақылауды қамтамасыз ету мүмкіндігін ескере отырып таңдалады.

178. Тікұшақтарға арналған қону алаңдары, ұшқышсыз ұшу аппараттарынға арналған қону алаңдары авиациялық полигондардың қауіпсіздік аймақтарында орналастырылады.

179. Байланыс желілері авиациялық полигонның басқару пунктімен авиациялық бөлімнің байланыс торабымен және полигон объектілері өзара біріктіріледі. Сымды байланыс арналарын қолдану мүмкін болмаған немесе істен шыққан кезде жерүсті радиобайланыс құралдары пайдаланылады.

Сигналдық зымырандарды (пиротехникалық факелдерді, түрлі-түсті түтіндеткіш құтыларды) және қадағалау пункттерінде және блиндаждарда ілінетін жалауларды (қолшамдарды) пайдаланумен сигналдық байланыс қайталайтын басқару құралы болып табылады. Қайталайтын құралдар негізгі радиобайланыс істен шығарылған жағдайларда қолданылады.

6-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигонында ұшуды қамтамасыз ету

180. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әуе қорғанысы күштерін және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің Әскери-әуе күштерін жауынгерлік даярлау іс-шаралар жоспары, авиациялық полигоны бар авиациялық бөлім бағынатын басқару органының ұйымдастыру нұсқаулары және оны пайдалануды жоспарлайтын авиациялық бөлімнің өтінімі жауынгерлік қолдануға ұшуды қамтамасыз етуге авиациялық полигонды дайындау үшін негіз болып табылады.

181. Авиациялық бөлім командирі авиациялық полигонды жұмысқа уақтылы және жан-жақты дайындауды ұйымдастырады.

7-параграф. Жерүсті (теңіз) авиациялық полигонын жұмысқа дайындау

182. Полигонды жұмысқа дайындау:

1) нысаналарды, байланыс және ұшуды радиотехникалық жабдықтау құралдарын, объективті бақылау және есептеу техникасы құралдарын дайындауды;

2) қоршау бекеттері бойынша бөлуді;

3) жауынгерлік қолдану қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды орындауды қамтиды.

183. Бақылаушылар теодолиттерді, қашықтық өлшегіштерді, ұшқышсыз ұшу аппараттарыны және техникалық құралдарды оптикалық барлау құралдарын қолдана отырып, қиылыстыру деректері бойынша авиациялық бомбалар мен зымырандардың жарылу орындарын айқындау үшін тағайындалады. Бақылаушылар қиылыстыру деректерін полигондағы ұшу жетекшісінің көмекшісіне береді.

184. Әуе шабуылына қарсы қорғаныс кешендерінің және кедергілер станцияларының есептоптары (штатта олар көзделген жерүсті (теңіз) авиациялық полигондарында) көздеу-навигациялық жүйелерге және радиостанцияларға кедергі қою үшін тағайындалады.

Алдын ала дайындық кезеңінде көрсетілген есептоптар полигонда авиациялық бөлімдер пысықтайтын міндеттерге сәйкес техниканы дайындайды, басуға жатпайтын жиілік арналарының тізбесін, кедергілерді қоюды тоқтатуға және қайта бастауға сигналдарды нақтылайды.

185. Авиациялық полигонның алаңдарында нысана жабдығын орнату және нысаналарды қалпына келтіру бойынша жұмыстар ауа райын әуеде барлау басталғанға дейін тоқтатылады. Ұшу басталар алдында полигон аумағы мұқият қарап тексеріледі және бөгде адамдардан және жануарлардан босатылады, қоршау бекеттері қойылады және барлық кіреберіс жолдар жабылады.

186. Ұшу басталғанға дейін бір сағат бұрын жерүсті (теңіз) авиациялық полигонының бастығы полигонның жұмысқа әзірлігі туралы полигондағы ұшу жетекшісіне баяндайды. Полигондағы ұшу жетекшісі ұшып шығу әуеайлағындағы ұшу жетекшісіне және құрамына авиациялық полигон кіретін авиациялық бөлімнің командалық пунктіне өтінімге (жоспарлы кестеге) сәйкес полигонның жауынгерлік қолдануды қамтамасыз етуге әзірлігі туралы баяндайды. Полигонды пайдалануға растауды алып, полигондағы ұшу жетекшісі осы Қағидаларға 16 және 17-қосымшаларда көрсетілген нысан бойынша ұшу жетекшісінің және авиациялық полигон кезекші нарядының журналдарында жұмыстың басталуы туралы жазбаны жасай отырып, ұшу үшін полигон ашу бойынша өкім береді.

Осы команда бойынша полигон басқару пунктінің сигналдық діңгегінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түріне, әскер тегіне тиесілілігін білдіретін ту, ал қадағалау пункттерінде – қызыл тулар (түнде қызыл сигналдық шамдар қосылады) көтеріледі.

187. Авиациялық полигондарда жауынгерлік қолдану нәтижелерін бақылау мен өңдеудің негізгі құралдары ретінде оптикалық өлшеу құралдарын (дүрбілерді, қашықтық өлшегіштерді) пайдалана отырып, көзбен шолып бақылау әдісі қолданылады.

8-параграф. Жауынгерлік қолдану нәтежелерін есептеу

188. Нысаналар бойынша оқ тиюді есептеу және белгілеу полигонда ұшу аяқталғаннан кейін немесе жоспарлы кестеде көзделген ұшу аралысындағы үзілістерде жүргізіледі.

Өлшеуді даярланған адамдар орындайды.

Көлемді нысанаға оқ тиюді (саңылауларды) белгілеу түсті бояулармен (немесе түсті ұнтақпен) жүргізіледі, топырақты нысанаға тиген жерлер топырақпен көміледі және түзетіледі. Оқ тиюді (саңылауды) белгілемеуге жол берілмейді.

189. Өлшеу (белгілеу) аяқталғаннан кейін полигон бастығы оның нәтежелерін тексереді, табылған жарылыс нүктетелерінің санын лақтырылған авиациялық зақымдау құралдары санымен салыстырады және жетіспегендерді іздеуге шаралар қабылдайды.

190. Бомбалардың (зымрандардың) тиген координаталары нүктелері нысана ортасынан (R) бір метрге радиалдық ауытқумен және градустардағы азимутпен (А) немесе ұшып өту қашықтығы бойынша (+Х) ауытқумен, ұшып жетпеумен – (–Х), (+Y) – оңға, (–Y) – солға кіру бағатына қатысты бағыт бойынша сипатталады.

Бомбалар (зымрандар) жарылыстарының есептелген (өлшелген) максималды кателіктері мыналардан аспайды:

1) жауынгерлік қолдану нәтежелерін автоматтандырумен айқындау кезінде қашықтығы бойынша ± 5 м және бағыты бойынща 2⁰;

2) атылмау тәсілімен айқындау кезінде қашықтығы бойынша ± 10 м және азимуты бойынша ±3⁰;

3) өлшеу тәсілімен айқындау кезінде арақашықтықты өлшеу 1 % және азимуты бойынша ±1⁰;

191. Ұшу аяқталғаннан және оқ тиюді белгіленнен кейін ұшу жетекшісі полигонда ұшу үшін полигонды жабу туралы өкім береді. Осы команда бойынша полигонның басқару пунктінде сигнал беру сәтінде ҚР ҚК түрлеріне, әскер тектеріне тиесілілікті білдіретін жалау түсіріледі, ал қадағалау пункттерінде – қызыл жалау түсіріледі (сигнал беретін шамдары қызыл өшіріледі).

4-бөлім. Полигондарда (авиациялық полигондарда) қауіпсіздік шараларын ұйымдастыру

6-тарау. Халықты хабардар ету және түсіндіру жұмысын жүргізу

192. Полигонға (авиациялық полигонға) жақын елді мекендердің тұрғындарын ескерту мақсатында полигон бастығы түсіндіру жұмысын ұйымдастырады және жүргізеді.

193. Полигонның лауазымды адамдары және бағынысында полигондар (авиациялық полигондар) бар командирлерлер (бастықтар) оқу кезеңінде (даярлық кезеңінің соңында) бір рет мектептерде, клубтарда жиналыстарда сөз сөйлеу, жергілікті радио хабарларын тарату және теледидар арқылы халыққа қауіпсіздік талаптарын орындау қажеттілігі, адамдардың оқу-жаттығу полигоны аумағына рұқсатсыз кіруіне жол бермеу туралы түсіндіреді.

Жүргізілген іс-шаралар осы Қағидаларға 19-қосымшада көрсетілген нысанға сәйкес полигон аумағында қауіпсіздік талаптарын сақтау туралы жергілікті халықпен жүргізілетін іс-шараларды есепке алу журналында есепке алынады.

194. Жауынгерлік оқ атумен әрбір тактикалық оқу-жаттығуларды жүргізу және оқу-жаттығу кезеңі (оқ ату, бамба лақтыру, зымырандарды ұшыру) басталар алдында 7 күнтізбелік күн бұрын оқу-жаттығу объектілерінде полигон бастығы полигон шекарасына жақын орналасқан жергілікті халықты, ұйымдар мен фирмаларды жүргізілетін іс-шаралардың мерзімдері мен ұзақтығы туралы хабардар етуді ұйымдастырады және жүргізеді.

195. Полигон (авиациялық полигон) аумағына кіруге және өтуге жол бермеу туралы хабарлама жергілікті мемлекеттік билік органдары, ұйымдар мен фирмалар басшылары арқылы осы Қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жергілікті басқару органдарын, мемлекеттік мекемелердің және жеке шаруашылық басшыларын хабардар ету парағында полигон объектілерінде оқу-жаттығулар мен оқ атулар полигонда жауынгерлік оқ атумен іс-шаралар жүргізу уақыты туралы белгі жасаумен жазбаша жүргізіледі.

196. Полигонға (авиациялық полигоанға) жақын елді мекендерде полигон аумағына кіруге тыйым салу, сондай-ақ металл сынықтарын, жидектерді, саңырауқұлақтарды жинауға, аң аулау мен балық аулауға, сондай-ақ өз бетімен шөп шабуға тыйым салу туралы қазақ және орыс тілдерінде хабарлама ілінеді.

197. Полигон (авиациялық полигон) аумағына бөгде адамдардың кіруіне (өтуіне), үй малдарын бағуға, автомобильдердің өтуіне тыйым салу туралы талаптар бұзылған жағдайда полигон бастығы осы Қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес нысан бойынша полигон аумағының шекарасын бұзушыларды анықтау актісін жасайды және бұзушыны шақырту бойынша келген әскери полиция нарядына тапсырады. Әскери полиция өкілдері белгіленген тәртіппен бұзушыларды Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі полиция бөлімінің өкілдеріне тапсырады.

7-тарау. Полигон аумағын (оқу-жаттығу объектісін) қоршау

198. Полигонның (авиациялық полигонның) қауіпсіздігін қамтамасыз ету және аумағына бөгде адамдардың, көліктің және малдардың кіруіне тыйым салу үшін әрбір оқ ату немесе оқу-жаттығу алдында полигон аумағын қоршау жүргізіледі. Барлық қоршау бекеттері оқ ату (жүргізу) басталғанға дейін 30 мин. бұрын және оқу-жаттығу басталғанға дейін 1 сағат бұрын белгіленген орындарға қойылады.

199. Қоршау қоршау бекеттерін қою арқылы ұйымдастырылады. Стационарлық қоршау бекеттері үй-жайлармен (бекеттік күркелермен), жол болған кезде шлагбаумдармен жабдықталады және қадағалау секторы тағайындалады, қоршаудың жылжымалы бекеті көлікпен қамтамасыз етіледі және патрульдеу бағыты айқындалады.

200. Полигон (авиациялық полигон) аумағына бөгде адамдардың, көлік пен малдың кіруін болғызбауды қамтамасыз ететін жылжымалы бекеттер үшін шекара бойындағы бекеттер және маршруттар санын полигон бастығы айқындайды.

201. Полигон бастығы белгілеген қоршаулар бекеттері орналасқан орындар және қоршаулар нарядының құрамы әскери бөлім командирі (полигон бағынатын) бекітетін осы Қағидаларға 21-қосымшаға сәйкес полигонды қоршау схемасында сипатталады. Қоршау схемасында сонымен қатар қоршау бекеттерімен байланысты ұйымдастыру сипатталады. Әрбір қоршау бекеті 2 және одан да көп әскери қызметшілер құрамында қоршау және байланыс схемасы бойынша қойылады.

202. Әскери қызметшілерді, қоршау бекеттерін тамақпен, автокөлікпен, байланыс және сигнал беру құралдарымен (сигнал беру зымырандарымен), сондай-ақ даладағы мұқтаждықтары үшін барлық қажеттімен қамтамасыз ету қоршауды тағайындалатын әскери бөлімдердің командирлеріне жүктеледі.

203. Полигон (авиациялық полигон) аумағына бөгде адамдардың, автомобильдер мен үй малдарының рұқсатсыз кіруін (өтуін) болғызбау мақсатында полигон (авиациялық полигон) шекарасында аумақ периметрі бойынша ені 2 метр, тереңдігі кемінде 1,5 метр траншея қазылады. Траншеяны жабдықтау кезінде алынған топырақ полигон шекарасының ішкі жағына төселеді. Төселген топырақ үймесі бойыша бір-бірінен 200 метр аспайтын қашықтықта тікелей көріністе "Тоқта, атады!" Жүруге және өтуге тыйым салынады!" деген қазақ және орыс тілдерінде жазылған ескерту белгілері орнатылады. Ескерту белгілері осы Қағидаларға 22-қосымшаның 1-суретінде көрсетілген ескерту белгілері мен көрсеткіштердің сипаттамасына сәйкес нөмірленеді.

204. Қазуға қиын жергілікті жер учаскелері (таулы, тасты немесе жартасты учаскелер) көліктің өтуін және үй малын айдап өтуді болдырмайтын тұйық шлагбаумдармен және басқа да қоршаулармен жабылады. Полигон шекарасы бойынша қазылмаған өтпе жолдар (полигон командасы, бөлім пайдаланатын) жұмыс шлагбаумдарымен жабдықталады, бұл ретте жұмыс шлагбаумдары бұзуға қарсы құрылғымен жабдықталады және құлыпқа жабылады. Шлагбаумдардың кілттері полигон бастығында сақталады.

205. Штатында полигон (авиациялық полигон) бар гарнизон штабының бастығы және әскери бөлім командирі полигонның барлық периметрі бойынша ескерту белгілерінің, шлагбаумдар мен траншеялардың бар болуына және күтіп-ұстауға бақылауды ұйымдастырады және жүзеге асырады. Полигон (авиациялық полигон) периметрі бойынша траншеялардың, ескерту белгілері мен шлагбаумдардың жай-күйін тексеру бір айда бір реттен сиретпей жүргізіледі, тексеру нәтижелері туралы гарнизон бастығының атына баянатпен баяндалады.

206. Егер ол талап етілсе, теңіз полигонында қоршау катерлер мен шлюпкаларда қойылады. Жүзу құралдары авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдануды қамтамасыз ету үшін жүзу құралдарын бөлумен бір уақытта бөлінеді. Жағалауда ауданды, теңіз полигонын қадағалау және полигондағы жүзу жетекшісін полигонның акваториясында бөгде жүзу құралдарының пайда болуы туралы уақтылы хабардар ету үшін бекет қойылады.

207. Авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдану кезінде полигон аумағында қауіпсіздікті қамтамасыз етуді, сондай-ақ кезекші нарядтың ұшу алдында міндеттерін білуін тексеруді авиациялық полигон бастығы ұйымдастырады, полигон ауданында ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді – полигондағы ұшу жеткшісі ұйымдастырады, ҰБТ адамдарының әзірлігі және олардың өз міндеттерін білуін ұшуды ұйымдастыратын авиациялық бөлім командирі тексереді.

208. Қолданыстағы қадағалау пункттері мен блиндаждар ұшу кезінде қызыл тутұғыр көтерілген, ал ұшу арасындағы үзілістерде (нысаналардың түсуі, өлшеу немесе жөндеу уақытында) – ақ жалаулармен (түнде тиісінше қызыл және ақ шамдармен) белгіленеді.

209. Авиациялық зақымдау құралдарын жауынгерлік қолдану кезінде әуе кемесі экипажының тапсырманы орындауын тоқтатуға сигнал беру авиациялық полигон бастығының сигналы (командасы) бойынша жүзеге асырылады. Сигнал (команда) бойынша ұшу пунктінің жетекшісі әуе кемесі (топ) экипажына тапсырманы тоқтатуға береді.

210. Әуе кемесі экипажының командирі авиациялық зақымдау құралдарын берілген полигон шекарасынан немесе нысандан тыс қолдануға жол бермеуге шаралар қабылдайды, экипаждың жауынгерлік жолдағы жұмысына бақылауды полигондағы ұшу жеткшісі жүзеге асырады.

211. Авиациялық полигон ауданында және (немесе) оның аумағында әуе кемесі қонуға немесе әуе кемесінің экипажы одан кетуге мәжбүр болған жағдайда ұшу жетекшісі кезекші іздеу-құтқару күштері мен құралдарын көтеруге шұғыл команда береді.

8-тарау. Полигондарды жарылу қаупі бар заттардан тазарту

212. Полигон (авиациялық полигон, оқу-жаттығу объектісі) аумағының жарылмаған оқ-дәрілермен ластануын болғызбау мақсатында полигонды (авиациялық полигонды, оқу-жаттығу объектісін) жарылу қаупі бар заттардан тазарту ұйымдастырылады және жүргізіледі. Тазартуды ұйымдастыру және жүргізу Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығы бекітетін Жергілікті жерді әскери үлгідегі жарылу қаупі бар заттардан тазарту жөніндегі нұсқаулықпен регламенттеледі.

213. жарылу қаупі бар заттарды іздеу және оларды қатерсіздендіру (жою) жөніндегі жұмыстарға қатысу үшін тағайындалмаған бөлімшелерге (жеке құрамға) тазарту ауданында болуға жол берілмейді.

Полигон аумағын жарылмаған оқ-дәрілерден тазарту тек тәуліктің жарық уақытында жүргізіледі.

214. Полигонды тазартуды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі іс-шаралар:

оқ ату (оқу-жаттығу) жүргізу кезінде жарылмаған оқ-дәрілерді іздеу, анықтау және белгілеу оқ атулар (оқу-жаттығулар) аяқталғаннан кейін бірден жүргізіледі;

оқ атулар (оқу-жаттығулар) жүргізу кезінде жарылмаған оқ-дәрілерді жою белгіленген тәртіппен мерзімдерде жүргізіледі;

оқу-жаттығу жүргізу ауданын тазарту әрбір оқу-жаттығуды жүргізу алдында және аяқталғаннан кейін жүргізіледі;

полигондарды жарылмаған оқ-дәрілерден және басқа да жарылу қаупі бар заттардан тазарту бір жылда екі рет (көктемде және күзде жергілікті жердің климаттық ерекшеліктерін ескере отырып) жүргізіледі.

215. Тазарту жөніндегі іс-шараларды жүргізу үшін жету қиын (сортаң, батпақ, қалың орман, бұта және ұқсас учаскелерді) нысана алаңдарының жеке учаскелері тыйым салынған аймақтар болып саналады, олар қауіпсіздік шаралары жөніндегі картаға енгізіледі және осы Қағидаларға 22-қосымшаның 2-суретінде көрсетілген ескерту белгілері мен көрсеткіштеріне сәйкес "Тыйым салынған аймақ" деген жазуы бар жергілікті жерге көрсеткіштермен белгіленеді.

216. Полигонның аумағын жарылмаған оқ-дәрілерден және басқа да жарылу қаупі бар заттардан тазарту жұмыстары басталар алдында минасыздандыру топтарымен, жару (имитациялау-жару) және іздеу командаларымен жарылмаған гранаталармен, снарядтармен, миналармен, авиабомбалармен және басқа да жарылу қаупі бар заттарды іздеу және жұмыс істеу қағидалары және қауіпсіздік шараларын орындау бойынша сабақтар өткізіледі.

217. жарылу қаупі бар заттарды іздеуге, анықтауға және қатерсіздендіруге (жоюға) жататын әрбір объектінің аумағы 50-150 метр жолақтарда бөлінеді және осы Қағидаларға 4-қосымшаның 9-суретінде көрсетілген сигнал беру және ескерту жалауларының, белгілердің, көрсеткіштер мен тақтайшалардың үлгілеріне сәйкес айқын көрінетін көрсеткіштермен белгіленеді (көрсеткіштер биіктігі 100 сантиметр болат шыбықтардан, сымдардан немесе қырқылған ағаш бөренелерден жасалады). Жолақтар ені іздеу тобындағы әскери қызметшілер санына байланысты. Ашық жергілікті жерлерді тазарту кезінде тізбектегі әскери қызметшілер арасындағы аралық – 5 метр аапайды, жергілікті жердің қалың шөп өсіндісі 2 метр аспайды. Жолақтардың барлық тереңдігінде бөлімшелердің қозғалысын реттеу жүргізілетін бастапқы, аралық (әрбір 100-200 метр сайын) және соңғы шептер белгіленеді. Жолақтар мен шептер көрсеткіштеріне ақ түсті жалаушалар (40 см х 20 см), ал анықталған жарылу қаупі бар заттарды белгілеу үшін көрсеткіштерге қызыл түсті жалаушалар бекітіледі. Жергілікті жерді мұқият қарап шығу және жарылу қаупі бар заттарды іздеу учаскенің оң немесе сол қапталынан басталады. Іздеу тізбегінің қозғалыс жылдамдығы – 2-3 км/сағ. Бастапқы шептен қозғалу үлкен команданың сигналы бойынша басталады, ол аралық шептердегі тізбектерді теңестіріп, қозғалысты реттеп отырады. Іздеу кезінде анықталған гранаталарды, снарядтарды, зымырандарды, миналарды, авиабомбаларды және басқа да жарылу қаупі бар заттарды, сондай-ақ олардың топырақта болуы болжанған жерлерді қозғауға (тиісуге, орнын ауыстыруға) жол берілмейді.

Әскери қызметші жарылмаған оқ-дәрілерді, жарылу қаупі бар заттарды немесе топырақта оқ-дәріден қалған саңылауды анықталған кезде оң қолын көтереді және дауыстап команда бастығын хабардан етеді.

Команда бастығының командасы бойынша іздеу тізбегінің қозғалысы тоқтатылады. Команда бастығы көзбен шолып тексергеннен кейін анықталған жарылу қаупі бар заттар көрсеткішпен белгіленеді (көрсеткіш 0,5 метр қашықтықта орнатылады) және команда бастығының командасы бойынша қозғалыс жаңдандырылады. Барлық анықталған жарылмаған және басқа да жарылу қаупі бар заттар оқу-жаттығу объектісінің нысана алаңын тазарту схемасында сипатталады.

Жолақтар көрсеткіштері іздеу тізбегі жолақтан өткеннен кейін тазартылған аумақ жағынан алынады, ал жарылу қаупі бар заттар көрсеткіштері оқ-дәрілер немесе жарылу қаупі бар заттар жойылғаннан кейін алынады.

Дәрігері бар санитарлық машина 200-300 метр іздеу тізбегінің соңынан жүреді.

Минасыздандыру тобы (жару командасы) тізбектен кейін 1-2 километр қашықтықта жүреді, қызыл жалаушамен көрсеткіш қойылған әрбір затты қарап тексереді, оның қауіптілік дәрежесін айқындайды және оны қатерсіздендіру бойынша шаралар қабылдайды (жарады). Бұл ретте минасыздандыру тобының (жару командасының) жетекшісі есептік құжаттарды ресімдеу үшін жарғанға дейін және одан кейін әрбір затты суретке түсіреді.

218. Пайдалануға қауіпі жоқ заттарды мамандармен оларды қауіпсіздігіне қайта тексергеннен кейін және бөлім командирінің бұйрығымен тағайындалған комиссия тиісті акт жасайды және әрі қарай металл сынықтарына өткізу үшін нысаналық алаңнан шығаруға рұқсат береді, ал жарылу қауіпі бар заттарды оларды қауіп деңгейіне байланысты белгіленген тәртіппен жояды.

Снарядтардың, гранаталардың, зымырандардың, практикалық снарядтардың және басқа да металл қоқыстарының көрінісін (сынықтарын) топтау байқаудан кейін және рұқсат алынғаннан кейін әскери бөлімнің, бөлімшенің (команданың) күшімен іске асырылады және сынықтар және қара мен түрлі түсті металл қалдықтарды сақтау үшін қатты жабыны, қақпасы, өту жолдары бар, көліктің маневр жасауы үшін және тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізуге ыңғайлы жабдықталған және қоршалған алаңға жиналады.

219. Қолдануға қауіпсіз заттар олардың қауіпсіздігін мамандар қайта тексергеннен кейін және бөлім командирі бұйрығымен тағайындалған комиссиясымен арнайы акт жасалып нысана алаңынан шығаруға және әрі қарай металл сынықтарына тапсыруға рұқсат беріледі, ал жарылу қаупі бар заттардың қауіпілігі дәрежесіне қарай белгіленген тәртіппен жойылады.

Снаряд, граната, зымыран, тәжірибелік снаряд фрагметтері (сынықтарын) және басқа да металл қоқыстары тексерістен кейін және рұқсат берілгеннен сон әскери бөлім, бөлімше (команда) күштерімен жинастырылады және тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізуге, транспортқа маневр жасаумен кіру жолдары мен қақпасы бар, қатты төсемі бар металл сынықтары мен түрлі түсті және қара металл сынықтарын сақтау үшін жабдықталған қоршаулы алаңдарға жинастырылады.

220. Полигон (авиациялық полигон) аумағын тазарту аяқталғаннан кейін полигон бастығы тазарту тобының жетекшісі ресімдеген есеп беру құжаттарына:

осы Қағидаларға 25-қосымшаға сәйкес оқу-жаттығу полигоны аумағын жарылу қаупі бар заттардан тазартудың қабылдау-тапсыру актісіне;

полигон оқу-жаттығу объектілерінің нысана алаңдарын тазалау схемасына қол қояды.

221. Полигонды (авиациялық полигонды) тазарту аяқталғаннан кейін полигон бастығы полигон бағынатын әскери бөлімнің командиріне тазарту аяқталғаны туралы баянатпен баяндайды. Егер жүргізілген тазарту нәтижесінде жарылмаған оқ-дәрілердің бір бөлігі анықталмаса (сондай-ақ полигон бастығы тазарту жүргізу сапасына күмән келтірсе), онда полигон бастығының баянаты бойынша қайта тазарту тағайындалады, бұл ретте бұрын жасалған жарылу қаупі бар заттардан тазартудың қабылдау-тапсыру актісіне олар қол қоймайды (жойылғанға дейін).

222. Полигондарда экологиялық қауіпсіздікті және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің бұйрықтарына сәйкес ұйымдастырылады.

9-тарау. Медициналық қамтамасыз ету

223. Полигонның (оқу-жаттығу орталығының) жеке құрамын медициналық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының ішкі қызметі жарғысының талаптарына сәйкес ұйымдастырылады.

224. Медициналық пункт полигон үй-жайында жабдықталады және алғашқы медициналық көмек көрсету үшін қажетті дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етіледі. Полигонның санитариялық нұсқаушысына кезекті демалыс берілген кезде әскери бөлім командирінің бұйрығымен полигонға санитариялық нұсқаушы іссапарға жіберіледі.

225. Алып тасталды - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

226. Оқу-жаттығуға, оқ атуларға, жүргізуге және басқа да сабақтарға қызмет көрсететін жеке құрамға, сондай-ақ полигондағы әскерлердің (бөлімшелердің) жеке құрамына алғашқы медициналық көмек көрсету мақсатында оқ атуға (оқу-жаттығуға, жүргізуге) келген әрбір бөлімшенің құрамында өзінің кезекші фельдшері (дәрігері) бар жылжымалы медициналық пункт өрістетіледі.

227. Авиациялық полигондарда полигонның жеке құрамын медициналық қамтамасыз ету алғашқы медициналық көмек көрсету және профилактикалық іс-шаралар жүргізу авиациялық полигон бекітілген әскери бөлімнің штаттық құралдарымен жүзеге асырылады.

10-тарау. Бөлімдер мен бөлімшелерді полигондағы сабақтарға жіберу тәртібі

228. Оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) күні келген бөлімнің (бөлімшенің) оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) үлкен жетекшісі белгіленген уақытта полигон бастығына оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) әкімшілігін, бөлім командирінің оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) жүргізуге бұйрығынан үзіндіні және қауіпсіздік шаралары бойынша нұсқау берілген бөлім (бөлімше) әскери қызметшілерінің тізімін ұсынады.

Әкімшіліктің оқ атуға (жүргізуге, оқу-жаттығуға) лауазымды адамдарының және тексерілушілер тізбесі осы Қағидаларға 27, 28-қосымшаларда көрсетілген оқ ату жүргізу және жүргізу үшін бөлім бойынша бұйрықпен тағайындалатын әкімшілік лауазымды адамдарының тізбесінде көрсетілген.

229. Тексерудің қанағаттанарлық нәтижелері кезінде полигон бастығы әкімшіліктің лауазымды адамдарына нұсқау береді және бұл туралы бұйрықтан ұсынылған үзіндіге жазба жасай отырып (мысалы – әскери оқ ату орнының бастығына – оқ атуғарұқсат етемін. Полигон бастығы, қолы және күні) оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) өткізуге рұқсат береді.

230. Оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) әкімшілігін немесе бөлімдерді (бөлімшелерді) оқ атуға (оқу-жаттығуға, жүргізуге) даярлауда кемшіліктер анықталған кезде полигон бастығы олар толық жойылғанға дейін оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) өткізуге жол бермейді.

11-тарау. Далалық шығуда бөлімдер мен бөлімшелерді орналастыру

231. Полигондарға әскерлерді шығару тәртібі өңірлік қолбасшылық әскерлері және әскер тектері қолбасшыларының, құрылымдар мен бөлімдер командирлерінің жоспарларымен, оқу жылына арналған ұйымдастыру-әдістемелік нұсқаулармен және жауынгерлік даярлық бағдарламаларымен айқындалады.

232. Бөлімдер мен бөлімшелер командирлері бөлімшелер полигонға шығар алдында бөлім (бөлімше) полигонға келгенге дейін 3 жұмыс күні бұрын оқу-жаттығу объектілерінің мүлкін қабылдау, жоспарлау және әскерлерді орналастыруды үшін өз өкілін полигон бастығына жібереді.

233. Полигон бастығы келген бөлім (бөлімше) өкіліне:

1) полигонның шекараларын және оқу-жаттығу объектілерінің орналасу схемасын;

2) бөлімнің (бөлімшенің) полигон аумағы бойынша жүріп-тұру маршруттары мен уақытын;

3) далалық лагерьді жабдықтау орнын, әскери қызметшілерді орналастыру шарттарын;

4) қару мен оқ-дәрілерді сақтау орны мен тәртібін;

5) жауынгерлік және басқа да техниканы сақтау орны мен тәртібін;

6) сабақтар өткізу үшін бөлінетін полигон оқу-жаттығу объектілерінің ауқымын;

7) сабақтар өткізу кезіндегі қауіпсіздік шаралары мен өрт қауіпсіздігін;

8) келетін бөлімге (бөлімшеге) бекітілген аумақ шекарасын көрсетеді.

234. Бөлім (бөлімше) командирі полигонға келгеннен кейін қабылдау актісін ресімдей отырып, тұрғын үй қорын қабылдауды жүзеге асырады, ал далалық шығу аяқталғаннан кейін полигон бастығына барлық тұрғын және қосалқы үй-жайларды, мүлікті, құралдар мен оқу-жаттығу объектілерін жарамды жай-күйде береді.

235. Далалық шығуға келетін бөлімінің (бөлімшенің) полигонның оқу-жаттығу объектілерін жоспарлау және пайдалану тәртібі полигонда барлық болу кезеңіне жиынтық сабақтар кестесін және жауынгерлік және сандық құрам туралы мәліметті қосымша жібере отырып, осы Қағидалардың 111-119,233-236-тармақтарына сәйкес жүзеге асырылады.

236. Далалық шығу аяқталғаннан кейін бөлім (бөлімше) командирі жол жүру, полигон аумағы ішінде және одан тыс жерлерде жүріп-тұру жүргізілген тас және топырақ жолдарын қалпына келтіруді және жөндеуді ұйымдастырады.

	1-қосымша
	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 1-қосымша
	Нысан
	__________________________
	Шектеу дәрежесі

_____________________ полигонының (авиациялық полигонының) формуляры

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Әскери бөлім			Оқу-жаттығу полигоны
Полигон аумағы
Полигон көлемі: маңдайшеп бойынша тереңдікте

Құқық белгілейтін құжаттар


Полигон бастығы
Полигон бастығының орынбасары
Пошталық мекенжайы:
Электрондық мекенжайы:
Теміржолдеректемелері
Жабдықталған техниканы тиеу орындарының болуы (тік қойылған және бүйір рампаларының болуы, олардың жай-күйі)
Жақын жерде азаматтық (әскери) әуеайлақтардың болуы
		Байланыс:
Телефондар:		МТҚ нөмірі		ЖОБ нөмірі	ұялы байланыс нөмірі
	Бөлім командирі
	Командирдің жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасары
	Бөлім бойынша кезекші
	Полигон бастығы
	Полигон бойынша кезекші

Полигон құрамы: (Құрлық әскерлерінің полигондары үшін)

Оқу-жаттығу объектілері
штат бойынша	тиісті					қолда бар
Оқу-жаттығу тактикалық алаңы
полигон жабдығы (жиынтық, шығарылған жылы, өндіруші, құрамы)
Әскери атыс алаңы
полигон жабдығы (жиынтық, шығарылған жылы, өндіруші)
Танк директрисасы
полигон жабдығы (жиынтық, шығарылған жылы, өндіруші)
ЖӘЖМ (БТР) директрисасы
полигон жабдығы (жиынтық, шығарылған жылы, өндіруші)
басқа объектілер көрсетілген үлгіге ұқсас толтырылады
кедергілер (түрлер саны)	Қолда бар кедергілер сипаттамасы
Жеке құрам				ОЖМР техникасы
Санаты	штат бойынша	тізім бойынша		атауы		штат бойынша		тізім бойынша
Офицерлер
Сержанттар
Сарбаздар
Азаматтық персонал адамдары
Барлығы				Арнайы техника
Жиынтықталмау(адам)
Жиынтықталмау(%)
Рұқсаты бар (адам), оның ішінде:
1-нысан бойынша рұқсат				Автомобильдер:
2-нысан бойынша рұқсат
3-нысан бойынша рұқсат
Эл/станциялар (дизельді, бензинді агрегаттар)
Полигонда қуаты көрсетілген трансформаторлық кіші станциялардың (бұдан әрі – ТКС) болуы, оның ішінде:				Барлығы
				ТКС-100
				ТКС-160
Энергиямен жабдықтау
Жылумен жабдықтау
Сумен жабдықтау
Полигондағы әскерлер қызметін ұйымдастыру Объектілердің күзеті саны _____ адам тәуліктік нарядпен ұйымдастырылған, оның ішінде:
Тәуліктік нарядтың байланыс құралы
Инфрақұрылым
Объектатауы	Ғимарат атауы		Қолда бары		Параметрлері және салынған жылы		Жай-күйі
Әкімшілік-шаруашылық аймақ




Әскери атыс алаңы



Танк директрисасы
Бақылау-өткізу пункті

Барлығы ғимараттар

Полигонның жалпы мүмкіндіктері:

1) бөлімшелердің (взводтардың) жауынгерлік оқ атуларын, роталық (батальондық, бригадалық) тактикалық және арнайы оқу-жаттығуларды жүргізу жөніндегі;

2) полигонда қолдануға рұқсат етілген қару-жарақ жүйелері және оқ-дәрілер түрлері бойынша;

3) майдан және армиялық авиацияны пайдалану бойынша;

4) десант түсіру бойынша;

5) басқа да мүмкіндіктері мен ерекшеліктері.

Полигон формулярына полигон схемасы қоса беріледі (полигон шекарасының конфигурациясы мен объектілердің орналасқан жері) Қарамағында полигон бар әскери бөлімнің командирі ________________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, инициалдары)

Күні

(авиациялық полигондар үшін)

Оқу-жаттығу объектілері
		болуы қажет				қолда бары
Командалық-бақылау пункті
Координаттары (орналасқан жері)
Бақылау пункті
Координаттары (орналасқан жері)
Қону алаңы
Алаң ортасының координаттары (орналасқан жері), көлемі
Бомбалайтын алаң
Нысана нөмірі, координаттары, бұрыштық шағылысу түрі және саны, түнгі нысана шамдарының түрі, азимут және болжамды көздеу нүктесінің арақашықтығы
Ату алаңы
Нысана нөмірі, нысаналар саны
Тактикалық алаң
Нысана нөмірі және атауы, бірлік саны, нысана ортасының координаттары
Жеке құрам				Техника
Санаты	штат бойынша	тізім бойынша		Атауы		штат бойынша	тізім бойынша
Офицерлер
Сержанттар
Сарбаздар
Азаматтық персонал адамдары
Барлығы				Арнайы техника
Жиынтықталмау (адам)
Жиынтықталмау (%)
Рұқсаты бар (адам), оның ішінде:
1-нысан бойынша рұқсат				Автомобильдер:
2-нысан бойынша рұқсат
3-нысан бойынша рұқсат
Эл/станциялар (дизель, бензинді агрегаттар)
Полигонда қуаты көрсетілген трансформаторлық кіші станциялардың (бұдан әрі – ТКС) болуы, оның ішінде:				барлығы
				ТКС-60
				ТКС-100
				ТКС-160
Энергиямен жабдықтау
Жылумен жабдықтау
Сумен жабдықтау
Полигондағы әскерлер қызметін ұйымдастыру Объектілердің күзеті саны _____ адам тәуліктік нарядпен (вахталық әдіспен) ұйымдастырылған, оның ішінде:
Тәуліктік нарядтың байланыс құралдары
Инфрақұрылым
Объектінің атауы	Ғимараттың атауы		Қолда бары		Параметрі және салынған жылы		Жай-күйі
Әкімшілік-шаруашылық аймақ


Барлығы ғимараттар

Полигон формулярына полигон схемасы қоса беріледі (полигон шекарасының конфигурациясы және объектінің орналасқан жері). Қарамағында полигон бар авиациялық әскери бөлім командирі ______________________________ (әскери атағы, қолы, тегі, инициалдары)

күні

Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері
полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
2-қосымша

Полигонда жүргізілетін құжаттар кестесі

Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Р/с №	Құжаттың атауы	ҚР ҚК Құрлық әскерлерінің, арнайы әскерлерінің, әскери бөлімдері менәскери-оқу орындары оқу-жаттығу орталықтарының полигондары	ҚР ҚК Әуе қорғанысы күштерінің авиациялық полигондары (жерүсті, теңіз, әуе және арнайы)
Полигон бастығының құжаттамасы
1.	Полигонның бас жоспары (М1:25000)	+	-
2.	Полигон схемасы (А1 форматы)	-	+
3.	Жер пайдалану құқығына мемлекеттік акт	+	+
4.	Полигонның (авиациялық полигонның) формуляры)	+	+
5.	Авиация қолданылатын полигондар үшін аэронавигациялық паспорт	+	+
6.	Полигонның қауіпсіздік шаралары жөніндегі картасы	+	-
7.	Полигондағы қауіпсіздік шаралары жөніндегі нұсқаулық	+	-
8.	Полигонды қоршау схемасы	+	+
9.	Өртке қарсы іс-шаралар жоспары	+	+
10.	Су тасқынына қарсы іс-шаралар жоспары	+	-
11.	Полигонды қоректендірудің кабельдік желісін салу схемасы	+	-
12.	Әкімшіліктің нұсқау беру журналы (оқ атулар, оқу-жаттығу және көлік жүргізу)	+	-
13.	Полигон аумағында қауіпсіздік шараларын сақтау туралы жергілікті халықпен өткізілетін іс-шараларды есепке алу журналы	+	+
14.	Хабардар ету парақтары	+	+
15.	Полигонда өткізілген сабақтарды (оқ атуларды, оқу-жаттығуларды, жүргізуді) есепке алу журналы	+	-
16.	Полигонға келген әскерлерді (әскери бөлімдерді, бөлімшелерді) есепке алу журналы	+	+
17.	Полигонның жеке құрамына қауіпсіздік шаралары бойынша нұсқау беру журналы	+	+
18.	Полигон жабдықтарына қызмет көрсету және жөндеу жоспары	+	-
19.	Полигон жабдығын (қысқы, жазғы) пайдалану режиміне ауыстыру жоспары	+	-
20.	Полигон жабдығын есепке алу кітабы	+	-
21.	Полигондағы материалдық құралдарды есепке алу кітабы	+	-
22.	Полигон жабдығы жиынтығының формуляры (бұйымның паспорты)	+	-
23.	Полигон объектілерін бекіту туралы гарнизон бастығының бұйрығынан үзінді	+	-
24.	Полигон жабдығы мен материалдық құралдарды лауазымды адамдарға бекіту туралы бөлім командирінің бұйрығынан үзінді	+	-
25.	Сабақтар әкімшілігінің лауазымды адамдарына нұсқаулықтар	+	-
26.	Оқу-жаттығу полигонының жарылыс қаупі бар заттардан тазартылған аумағын қабылдау-тапсыру актісі	+	+
27.	Лауазымды адамдардың полигонды (авиациялық полигонды) тексеруді есепке алу журналы	+	+
28.	Полигондағы ұшулар жетекшісінің журналы (авиация қолданылатын полигондар үшін)	+	+
29.	Авиациялық полигонның кезекші ауысымының журналы (авиация қолданылатын полигондар үшін)	+	+
Объект бастығының құжаттамасы
30.	Жарылмаған оқ-дәрілерді, авиациялық бомбаларды, зымырандарды және басқа да жарылыс қаупі бар заттарды есепке алу журналы	+	+
31.	Оқу-жаттығу объектісінде кабельдерді салу схемасы	+	-
32.	Оқу-жаттығу объектісінде өткізілген сабақтарды (оқ атуларды, оқу-жаттығуларды, көлік жүргізуді) есепке алу журналы	+	-
33.	Объект формуляры	+	-

1. Әкімшілікке (оқ атудың, көлік жүргізудің, оқу-жаттығудың) нұсқау беру журналы.

Әскери бөлімнің нөмірі, нұсқаманы өткізу уақыты мен күні	Нұсқау беруді өткізу туралы деректер			Полигон (оқу-жаттығу орталығы) бастығының нұсқау беруді өткізу туралы қолы
Әскери бөлімнің нөмірі, нұсқаманы өткізу уақыты мен күні	Әкімшіліктің лауазымды адамы	Нұсқау берілетін адамның әскери атағы, тегі, инициалдары	Нұсқау берілетін адамның қолы

2. Жергілікті тұрғындармен полигон аумағында қауіпсіздік шараларын сақтау туралы өткізілген іс-шараларды есепке алу журналы

Іс-шараларды өткізу күні	Іс-шараларды өткізген адамның лауазымы, әскери атағы, тегі және инициалдары	Іс-шараның атауы, оны өткізу орны және қатысушылар саны	Мекеме жетекшісінің лауазымы, қолы, тегі, инициалдары және мөрі

3. Полигонда өткізілген сабақтарды (оқ атуды, оқу-жаттығуды, көлік жүргізуді) есепке алу журналы

Р/с №	Сабақты өткізу күні мен уақыты	Бөлім нөмірі, бөлімше	Жаттығу нөмірі және техника түрі	Жеке құрамның жалпы саны	Баға				Орындау %	Көлік жүргізуді жалпы бағалау	Көлік жүргізу жетекшісінің әскери атағы, қолы және тегі
					өте жақсы	жақсы	қанағаттанарлық	қанағаттанарлықсыз
1.

4. Полигонға келетін әскерлерді (бөлімдерді, бөлімшелерді) есепке алу журналы

Р/с №	Келу күні мен уақыты	Бөлімшенің және бөлімнің нөмірі	Әскери қызметшілердің саны	Келу мақсаты	Әскери атағы, тегі және қолы
1.

5. Полигонның жеке құрамына қауіпсіздік шаралары бойынша нұсқау беру журналы

Р/с №

Әскери атағы

Тегі, инициалдары

___________________________________айы

6. Авиациялық бомбалардың, зымырандардың және полигондағы басқа да жарылу қаупі бар заттардың жарылмаған оқ-дәрілерін есепке алу журналы:

(Құрлық әскерлерінің полигондары үшін)

Р/с №	Оқ ату күні	Объект және учаске №	Оқ-дәрінің калибрі, маркасы және саны	Іздеу нәтижелері, белгілеу координаттары	Оқ ату жетекшісінің және объект бастығының қолы	Жою туралы актінің № және күні	Жарылу қаупі бар заттарды жою туралы полигон бастығының қолы
1.

(авиациялық полигондар үшін)

Күні (күні, айы, жылы)

Әскери бөлім/әуеайлақ

Әуе кемесінің типі

Жауынгерлік қолдану режимі (деңгейлей ұшу, шүйілу, жауынгерлік бұрылу)

Авиациялық зақымдау құралдарының типі және калибрі

Әке кемесі экипажы командирінің индексі, авиациялық бомба тұрақтандырғышының нөмірі

Жарғыш түрі

Құлау орнының координаттары

күні

Жою туралы актінің №, полигон бастығының қолы

Ескертпе

Нысана №, полигонның тірек нүктесі

радиус (м)

азимут (градус)

табу

жою

7. Оқу-жаттығу объектісінде өткізілген сабақтарды (оқ атуды, оқу-жаттығуды, көлік жүргізуді) есепке алу журналы

Оқ ату жүргізілетін объектілерде:

Р/с №	Сабақты өткізу күні мен уақыты	Әскери бөлім, бөлімше	Жаттығу нөмірі және қару түрі	Жалпы саны	Оқ атуды бағалау				Жалпы бағалау	Оқ ату жетекшісінің әскери атағы, қолы және тегі
					өте жақсы	жақсы	қанағаттанарлық	қанағаттанар-лықсыз
1.

Көлік жүргізу жүргізілетін объектілерде:

Р/с №	Сабақты өткізу күні мен уақыты	Әскери бөлім, бөлімше	Жаттығу нөмірі және техника түрі	Жеке құрамның жалпы саны	Көлік жүргізуді бағалау				Жалпы бағалау	Көлік жүргізу жетекшісінің әскери атағы, қолы және тегі
					өте жақсы	жақсы	қанағаттанарлық	қанағаттанарлықсыз
1.

Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері
полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
3-қосымша

Максималды қашықтыққа оқ атуларды жүргізу кезіндегі ұшу кеңістігінің және бүйірлік қорғау аймақтарының қауіпсіздік шаралары бойынша минималды рұқсат етілген есептік тәртібі

Ескерту. 3-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Жүйе	D max м		∆ D max м		5Вд м		Чб м	Ұшу кеңістігінің тереңдігі м		5 Ен м		5В6 м			Бүйірдегі қорғау аймағы-ның ені м
1		2		3		4			5		6		7	8		9
Келте артиллерия
100 мм БС-3		20650		4641		260			352		25903		2683	60		3095
122 мм М-30		11800		2226		240			509		14775		1498	46		2053
122 мм Д-30		15300		3053		140			509		19002		1941	55		2505
122 мм 2С1		15230		2953		190			600		18973		2139	50		2789
152 мм Д-20		17410		3700		300			501		21911		2248	55		2804
152 мм 2С3		17053		4297		365			700		24415		2490	85		3275
152 мм 2А36		28532		8193		545			700		39970		4123	85		4908
152 мм 2А65		24598		6265		325			700		33888		3485	60		4245
Танкіге қарсы артиллерия, ЖӘЖМ және танк қару-жарағы
30 мм 2А42		8000		929		130			400		9459		951	11		1362
30 мм 2А72		8000		935		234			400		9569		963	18		1381
100 мм МТ-12		8200		2040		195			500		10935		1621	33		2154
100 мм 2А70		5093		1197		145			500		6940		1201	14		1715
115 мм У-5ТС		12230		3017		190			500		23937		2461	32		2993
125 мм 2А46		9400		3046		170			500		13116		1973	53		2526
130 мм Штурм-С		5000		1195		145			500		11920		1200	14		1710
Минаатқыштар
60 мм Коммандос минаатқышы		3086		760		49			257		4152		409	39		705
82 мм 2Б9, 2Б14		4238		1161		185			500		6084		586	85		1171
120 мм 1938 үлгісіндегі МТ		5889		1410		125			600		8024		780	75		1455
120 мм 2С9, 2С9-1		8798		2136		130			600		11664		1372	28		2000
120 мм 2С12		7201		1773		115			600		9689		954	90		1644
240 мм 2С4		9507		2208		125			1000		12840		1243	95		2338
Реактивті артиллерия
122 мм БМ-21, 9П125, 9А51, 9П138		21064		2852		690			600		27206		4284	1395		6279
220 мм 9П140		36093		4890		1705			1000		45688		9250	2085		12335
300 мм 9А52		80482		12720		1755			2000		98957		4848	1735		8583
Гранатаатқыштар, отшашарлар
30 мм АГС-17		1730		418		75			400		2623		443	15		400
40 мм ГП-25		450		230		40			400		1120		285	14		100
58,2 мм РПГ-16		800		-		-			400		3200		-	-		600
63,5 мм РПГ-18		200		-		-			400		2600		-	-		600
70,3 мм РПГ-7		500		-		-			400		1200		-	-		200
72,2 мм РПГ-22		250		-		-			400		900		-	-		200
72,2 мм РПГ-26		250		-		-			400		900		-	-		200
72,7 мм СПГ-9		4520		816		46			400		5782		775	45		1220
72,7 мм 2А28		1600		781		205			400		2980		482	50		932
105 мм РПГ-29		600		-		-			500		1100		-	-		200
105 мм РПГ-27		200		-		-			500		1100		-	-		200
93 мм РПО-А		1000		-		-			400		1400		330	30		300

Ескертпе:

1) осы кестеге енгізілмеген, сондай-ақ қаруландыруға жаңадан қабылданатын жүйелердің ұшу кеңістігі және бүйірлік қорғау аймақтары келтірілген есептерге ұқсас айқындалады;

2) атыс қаруының барлық түрлері үшін ұшу кеңістігінің тереңдігі оқтың максималды қашықтығымен айқындалады;

3) артиллериялық жүйелер үшін ұшу кеңістігінің тереңдігі ату кезінде қолданылатын зарядқа байланысты өзгертіледі ("Толық ауыспалы", "Азайтылған ауыспалы"). Осы жағдайда әрбір ауыспалы зарядқа жүйенің ұшу кеңістігі және бүйірлік қорғау аймағы келтірілген есептерге ұқсас айқындалады;

4) ұшу кеңістігінің тереңдігі 30 мм автоматты зеңбірек үшін көздеуіштің барлық қондырғыларында оқ атуға мүмкіндік бермейтін жауынгерлік машиналар директрисасында жаттығулар жауынгерлік машинаның тек көлденең қозғалысы кезінде жауынгерлік машиналар қару-жарағының көтерілу бұрышын шектейтін керек-жарақтармен орындалуы мүмкін.

Ұшу кеңістігінің тереңдігі әрбір жүйенің барынша жоғары зарядында Dmax максималды кестелік қашықтығының жиынтығы,снарядтың жарылу нүктесінен қауіпсіз қашықтыққа 5Вд шашырауының және Вб радиусының нәтижесіндегі қашықтық бойынша іс жүзінде кестелік мүмкін болатынмаксималды ауытқуыныңметеоролиялық және баллистикалық оқ ату шарттарынан мүмкін болатынмаксималды ауытқуыретінде есептелген, яғни ұшу кеңістігінің тереңдігі Dмах + ∆D мах + 5Вд + Чб (м) тең.

∆D мах есептеу кезінде кестедегі атудың метеорологиялық және баллистикалық шарттарынамаксималды ауытқу мүмкіндігінде қабылданды:

жер үстінен соғатын желдің жылдамдығыWHmax = 25 м/сек;

баллистикалық желдің жылдамдығыWбmax = 20 м/сек;

атмосфера қысымының ауытқуы ∆Нмах = -50 мм рт. ст.;

ауа температурасының баллистикалық ауытқуы ∆Тмах = +30°;

заряд температурасының ауытқуы ∆Тзмах = +35°;

снарядтың бастапқы жылдамдығының ауытқуы ∆Vомах = + 1%.

Бүйірлік қорғау аймақтарының оң және сол жақ ені 5Ен оқ ату бағытынан таралу ортасынан мүмкін болатын максималды ауытқуының,снарядтың жарылу нүктесінен қауіпсіз қашықтықта ұшу кеңістігінің және Чб радиусының тереңдігінетең қашықтыққа қашықтыққа нысана сызығынан 5В6 бүйірлік бағытта снарядтың (минаның) мүмкін болатын максималды ауытқуының жиынтығы ретінде есептелген, яғнибүйірлік қорғау аймағының ені 5Ен (м) + 5Вб (м) + Чб(м) тең.

Бұл ретте Ен = 0 – 20 қысқартылған дайындау үшін бүйірлік бағытындаЕндайындаудың орташа қателігінің шамасы.

5Енмшамасымынадай формула бойынша айқындалады:

5Ен(м)= 5x20x0,001х(D мах + ∆D мах + 5Вб) х 1.05 = 0,105 (D мах + ∆D мах +5Вд).

Снарядтың жарылу нүктесінен қауіпсіз Чб радиусы адам үшін қауіпсіз жарықшақтыңЕудменшікті кинетикалық энергиясы бар қашықтық болып табылады.

Осындай энергияның шамасы ретінде сенімділіктің қажетті дәрежесімен Еуд=1 кгм/см2қабылдауға болады (жойғыш жарықшақтыңменшікті кинетикалық энергиясыорташа Еуд=10 кгм/см2 болуға тиіс деп саналады).

Снарядтың жарылу нүктесінен қауіпсіз қашықтықтағы ЧБ радиусының есебі мынадай формула бойынша жүргізілді:

46=34,9q1/3 х жарықш.In (Vp/Vб),

мұнда,

жарықш.–жарылған снаряд жарықшағының салмағы;

Vp –снарядтың жарылу кезінде жарықшақтың бастапқы жылдамдығы;

Vб–қауіпсіз меншіктікинетикалық энергиясыменжарықшақ жылдамдығы.

Есептеу кезінде осы снарядтың жарылу кезіндегі салмағы анағұрлым жоғары жарықшақтарқабылданды.

Максималды қашықтыққа оқ ату кезіндегі ұшу кеңістігі менбүйірлік қорғау аймақтары Сыртқы шекара

Сыртқы шекара

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
4-қосымша

Сигнал беру және ескерту жалаушаларының, белгілерінің, көрсеткіштерінің, тақталарының үлгілері және олардың сипаттамасы

1-сурет	Көзбен көретін сигналдарды беру үшін тутұғыр Оқ ату және тактикалық даярлық объектілерінің және ЖМ және автомобильдерді жүргізу объектілерінің командалық пункттері (басқару пункттерінің учаскелері) алдында орнатылады. Тутұғырдың бағаны диаметрі 50-150 мм металл құбырдан дайындалады. Оқу-жаттығу объектілерінің КП-дағы бағанның биіктігі белгінің төменгі кесіндісіне дейін жер деңгейінен кемінде 7 м (БПУ үшін кемінде 5 м) (жергілікті жер бедеріне байланысты белгі бағанының биіктігін 10-12 м дейін ұзартуға жол беріледі). Бағанның төмен жағында (жерден кемінде 1 м) және жоғары жағында (жоғарғы мачтаға дейін кемінде 5-20 см) роликтер бекітілген металл қазықтар дәнекерленеді. Роликтерге қызыл және ақ түсті сигналдық жалаушалар бекітілетін металл арқан тартылады (жалаушалар өлшемі 100X60 см). Тутұғырдың үстіңгі жағынан діңгекке түнде оқ атуларды қамтамасыз ету үшін (қызыл және сары түсті) плафондармен 2 шам бекітілетін ұзындығы 40-60 см көлденең металл мачта дәнекерленеді. Көзбен көретін сигнал құрылғысымен жарақтандырылған командалық пункттерде (учаскелік басқару пункттерінде) тутұғырлар жабдықталмайды. Тутұғыр сұр (қара сұр) түске боялады. Негізгі бағандар жерге бетондалады, қажет болған кезде металл арқаннан тартпалар орнатуға жол беріледі. Орнатылған тутұғырлардың биіктігі және сыртқы түрі бойынша ерекшеленбеуге тиіс. Орталық командалық пунктте тутұғыр полигонның әрбір оқу-жаттығу объектісінен тулардың жоғарғы жағы көрінетіндей орнатылады.
2-сурет	Бастапқы шепті көрсеткіш Көрсеткіш диаметрі 300-350 мм металл құбырдан дайындалады. Көрсеткіштің биіктігі жер деңгейінен жоғарғы кесіндіге дейін 1,5 м. Баған әрқайсысы 30 см қара және ақ жолақпен кезектесіп боялады (суретте көрсетілгендей). Көрсеткіштің ең жоғарғы (қара) бөлігі ішіне орнатылған ақ түсті қолшамнан (төрт бағытқа) жарықтың шығуы үшін терезелермен жабдықталады. Көрсеткішті орнату кезінде құбыр жерде бетондалады немесе тұғырда орнатылады (бұл ретте көрсеткіштің биіктігі өзгермейді – жер деңгейінен 1,5 м).
3-сурет	Оқ атуды бастау шебінің көрсеткіші Көрсеткіш диаметрі 300-350 мм металл құбырдан дайындалады. Көрсеткіштің биіктігі жер деңгейінен кесіндінің жоғарғы бөлігіне дейін 1,5 м. Баған әрқайсысы 30 см қызыл және ақ жолақпен кезектесіп боялады (суретте көрсетілгендей). Көрсеткіштің ең жоғарғы (қызыл) бөлігі ішінде орнатылған қызыл түсті қолшамнан (төрт бағытқа) жарықтың шығуы үшін терезелермен жабдықталады. Көрсеткішті орнату кезінде құбыр жерде бетондалады немесе тұғырда орнатылады (бұл ретте көрсеткіштің биіктігі өзгермейді – жер деңгейінен 1,5 м). Көрсеткіштер оқ атуды бастау шебін белгілеу үшін, сондай-ақ негізгі, қосалқы және уақытша оқ ату бекіністері үшін пайдаланылады.
4-сурет	Оқ атуды тоқтату шебінің көрсеткіші Көрсеткіш диаметрі 300-350 мм металл құбырдан дайындалады. Көрсеткіштің биіктігі жер деңгейінен кесіндінің жоғарғы бөлігіне дейін 1,5 м. Баған әрқайсысы 30 см қызыл және ақ жолақпен кезектесіп боялады (суретте көрсетілгендей). Көрсеткіштің ең жоғарғы (көк) бөлігіне ішінде орнатылған көк түсті қолшамнан (төрт бағытқа) жарықтың шығуы үшін терезелермен жабдықталады. Көрсеткішті орнату кезінде құбыр жерде бетондалады немесе тұғырда орнатылады (бұл ретте көрсеткіштің биіктігі өзгермейді – жер деңгейінен 1,5 м).
5-сурет	Шептерді белгілеу жалаулары Жалаудың сабы биіктігі 1,5 м 50х50 (50х40) мм ағаш кесіндісінен дайындалады және қара түске боялады. Кенеп өлшемі 1х1 м матадан дайындалады: ақ түсті – бастапқы шепті (ауданды) көрсету үшін; қызыл түсті – оқ атуды бастау шебін көрсету үшін; көк түсті – оқ атуды тоқтату шебін көрсету үшін; сары түсті – имитациялау шептерін (аудандарын) көрсету үшін. Көрсеткіштің төменгі бөлігі сүйірленеді немесе жауынгерлік оқ атуларды немесе оқу-жаттығуларды өткізу кезінде жерге сенімді бекіту үшін қадамен жабдықталады.
6-сурет	Атыстың негізгі бағытының белгісі Белгі нысана алаңының тереңдігінде учаске осі бойымен орнатылады, ал тактикалық алаңдарда бірнеше белгілер жергілікті жер бедеріне байланысты әрбір 1,5 – 2 км сайын тактикалық алаң осі бойымен бірнеше белгілер орнатылады. Белгінің бағаны диаметрі кемінде 80-150 мм металл құбырдан дайындалады. Бағанның биіктігі жер деңгейінен белгінің төменгі кесіндісіне дейін кемінде 6 м (жергілікті жер бедеріне байланысты белгі бағанының биіктігін ұзартуға жол беріледі). Бояу немесе шамды ауыстыру кезінде қызмет көрсетуге қолайлы болу үшін бағанның артқы жағындағы белгіге міндетті түрде деңгей аралығында 40-50 см аралықпен металл саты жабдықталады. Белгінің бағаны жолақтың ені 50 см ақ және қара түспен кезектесіп боялады, бағанның негізі жерде бетондалады. Диаметрі 1,5 м белгінің шеңбері темір табақтан дайындалады. Белгі ортасы сары түске, ені 10 см жиегі қызыл түске боялады. Белгінің ортасында түнде оқ атуларды жүргізу кезінде бағытты белгілеу үшін плафоны бар лампочка (жасыл түсті) орнатылады.
7-сурет	Бүйірлік қорғау аймағы ішкі шекарасының белгісі Оқ ату және тактикалық даярлық объектілерінде тереңдікке атыстың негізгі бағытының белгісімен бір сызықта нысана алаңының шетінде орнатылады. Белгінің бағаны диаметрі кемінде 80-150 мм металл құбырдан дайындалады. Бағанның биіктігі жер деңгейінен белгінің төменгі кесіндісіне дейін кемінде 6 м (жергілікті жер бедеріне байланысты белгі бағанының биіктігін ұзартуға жол беріледі). Бояу немесе лампочкасын ауыстыру кезінде қызмет көрсету қолайлы болу үшін бағанның артқы жағындағы белгіге міндетті түрде деңгей аралығында 40-50 см аралықпен металл саты жабдықталады. Белгінің бағаны жолақтың ені 50 см ақ және қара түспен кезектесіп боялады, бағанның негізі жерде бетондалады. Белгі тең қабырғалы үшбұрыш нысанында (қабырға ұзындығы 2 м) темір табақтан дайындалады. Белгі негізі қызыл түске, ені 10 см жиегі ақ түске боялады. Белгінің ортасында түнде оқ атуларды жүргізу кезінде белгілеу үшін плафоны бар қызыл түсті лампочка орнатылады.
8-сурет	Қашықтық тақтайшалары Қашықтық тақтайшалары нысана алаңында қашықтықты белгілеу үшін атысты бастау шебінен бастап орнатылады: директрисаларда, әскери ату алаңдарында, оқ ату қалашықтарында – әрбір 100 м сайын; ату тирлерінде әрбір 10 м сайын. Тақтайшалар табақ темірден немесе өлшемі 20X30 см фанерадан дайындалады және екі жағы да сары түске боялады. Нөмірлеу тақтайшаның беткі жағына қара бояумен салынады. Тақтайшаның бағаны қара түске боялады. Тақтайша жер деңгейінен төменгі шетіне дейін 0,5 м биіктікте орнатылады.
9-сурет	Жарылмай қалған оқ-дәрілерді белгілеу үшін көрсеткіш (полигонды тазартуды жүргізу үшін сызықтарды белгілеу) Көрсеткіш 50X50 (50X40) мм ағаш кесіндісінен дайындалады, көрсеткіштерді басқа да материалдан дайындауға жол беріледі. Көрсеткіш бағанының биіктігі сүйір бөлігінсіз 1 м. Көрсеткіштер сары түске боялады. Көрсеткіштің жоғарғы бөлігінде өлшемі 20X60 см қызыл және ақ түсті жалаушалар бекітіледі. Көрсеткіштің төменгі бөлігі полигонға тазарту жүргізу кезінде жерге берік орнату үшін үшкірленеді немесе қадамен жабдықталады.

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
5-қосымша

Полигонның нысана алаңындағы брустверлерді жабдықтау схемасы

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
6-қосымша

Шынжыр табанды техника үшін орын ауыстыру жабдығының схемасы

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
7-қосымша

Барьерді орнату, полигон жабдығын таңбалау үлгісі және олардың сипаттамасы

1-сурет

Қауіпсіздік барьері
Қауіпсіздік барьері механик-жүргізуші оқ ату жаттығулары аяқталғаннан кейін бастапқы орналасқан жерге қайтып келе жатқан кезде (жүріп келе жатып оқ ату жаттығуларын орындауы кезінде) бағдарды жоғалтқан, сондай-ақ нашар көріну жағдайында оқу-жаттығу объектісінің тыл ауданына машиналар мен танкілердің рұқсатсыз кіруін болдырмау үшін арналған.
Ол ұзындығы 300-400 м (артығымен оң жақ жолдан сол жақ жолға) бетон немесе металл қоршауды білдіреді және бетон блоктарынан (бетон бордюрлерден) немесе диаметрі кемінде 100 мм металл құбырлардан жасалады. Баған жер деңгейінен 1 м – 1,3 м. Барьер және оның бағандары ұзындығы 1 м қызыл және ақ жолақпен кезектесіп боялады.

2-сурет

Жабдықты нөмірлеу
Полигон жабдығын нөмірлеу нысана қондырғыларына және тарату құдықтарына салынады.
Нысана қондырғысын нөмірлеу кезінде мынадай кодтау белгіленеді.
Нөмірдің алдындағы екі әріп – нысана қондырғысының оқу-жаттығу объектісіне тиесілігін білдіреді (ӘА – әскери атыс алаңы, ТД – танк директрисасы, ЖМ – ЖӘЖМ директрисасы, БТ – БТР директрисасы, БД – біріккен директриса, АД – артиллериялық директриса, ОҚ – ЖӘЖМ атыс қалашығы, ТҚ – танк ату қалашығы, ТА – тактикалық алаң)
Бірінші цифр – оқу-жаттығу объектісінің учаскесінің нөмірін білдіреді (объектіде бар болған кезде – 1 цифры қойылады).
Екінші, үшінші, төртінші және бесінші цифрлар – көтергішті орнату шебін білдіреді.
Алтыншы цифр – шептегі нысана қондырғысының реттік нөмірін білдіреді (егер КП-дан далаға қарағанда оңнан солға 1-ден 8-ге дейін).
Тарату құдықтары мынадай тәртіппен нөмірленеді:
Нөмірдің алдындағы екі әріп – оқу-жаттығу объектісіне тиесілігін білдіреді.
Бірінші цифр – оқу-жаттығу объектісі учаскесінің нөмірін білдіреді.
Екінші цифр – АОШ-дан бастап учаскедегі тарату құдығының реттік нөмірі.
Нөмірлеу нысана қондырғысының немесе тарату құдығының қақпағына трафарет арқылы ақ бояумен салынады. Трафарет өлшемі ені 40 см, биіктігі 8 см аспауға тиіс.

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 8-қосымша
	Нысаны
	____ әскери бөлімінің командиріне

Өтінім

__________ әскери бөлімінің қолбасшылығы Сізден оқ ату (жауынгерлік машиналарды жүргізу) дайындығы бойынша практикалық сабақты 2019 жылғы ___ ________ бастап ___ дейінгі кезеңде оқу-жаттығу полигонында саны _____ адамнан тұратын ________ әскери қызметшілерімен өткізуде жәрдем көрсетуіңізді сұрайды.

____________________________________

әскери бөлімінің командирі

2019 жылғы "___" ________

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 9-қосымша
	Нысаны
	"БЕКІТЕМІН" ____________________________ _________ әскери бөлімінің командирі 20__ жылғы " ___" _____________

20 жылғы бастап дейін _____гарнизоны әскери бөлімдерінің _ оқу-жаттығу полигонындағы сабақтар кестесі

Полигон объектілері	Дүйсенбі ____________	Сейсенбі ____________	Сәрсенбі ____________	Бейсенбі ____________	Жұма ____________
Әскери атыс алаңы
Танк директрисасы
ЖӘЖМ директрисасы
ТҚБЗ және А директрисасы
Танкілер айлағы

Командирдің орынбасары – жауынгерлік даярлық бөлімінің бастығы

_________________________________________________________

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
10-қосымша

Авиациялық полигон шекараларын айқындау схемасы

—

елді мекендерден, кеме жүзетін өзендерден және басқа да объектілерден жұмыс аймағының шекарасын алыстату
(

2 км + Rоск)

—

авиациялық полигон шекарасынан жұмыс аймағының шекарасынан алыстату (

200 м + Rоск)

—

ауыл типіндегі елді мекендерден, жолдардан, кеме жүзетін өзендерден, теңіз коммуникацияларынан және балық аулайтын аудандардан полигон шекараларын алыстату (

200 м + Rоск)

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
11-қосымша

Авиациялық полигонда жабдықты орналастыру схемасы

а — кемінде 2 км + Rоск

б — кемінде 1 км

в — кемінде 1 км

R — кемінде 5s + Rоск

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
12-қосымша

Авиациялық полигондарда нысаналар мен арнайы объектілер тізбесі және олардың шартты белгісі

Р/с №	Нысаналар, объектілер атауы	Шартты белгілері
1. Тактикалық нысаналар – нысана (көк түспен белгіленеді)
Ұрыс алаңы объектілері
1.	Қорғаныстағы мотожаяу әскер ротасы
2.	Оқ ату бекінісінде кіші калибрлі зениттік артиллерия батареясы
3.	Оқ ату бекінісіндегі гаубицалар батареясы
4.	Оқ ату бекінісіндегі атом қаруы
5.	Шабуылдау кезінде жауынгерлік реттіліктегі орташа танкілер ротасы
6.	Оқ ату бекінісіндегі далалық құралдар батареясы
7.	Старттық бекіністе кіші қашықтықтағы зениттік-зымыран кешенінің батареясы
8.	Жауынгерлік жай-күйде жылжымалы зениттік-зымыран кешенінің есептобы
9.	Қорғаныстағы орташа танкілер ротасы
Тактикалық тереңдіктегі объектілер
10.	Марштағы мотожаяу әскер ротасы
11.	Марштағы орташа танкілер ротасы
12.	Маршта аз қашықтыққа зениттік-зымыран кешенінің батареясы
13.	Шоғырландыру ауданындағы мотожаяу әскер ротасы
14.	Маршта орташа қашықтыққа зениттік-зымыран кешенінің батареясы
15.	Старттық бекіністе орташа қашықтыққа зениттік-зымыран кешенінің батареясы
16.	Басқару және хабардар ету бекеті
17.	Жылжымалы оқ-дәрілер қоймасы
18.	Басқарылатын зымырандарды жинау базасы (техникалық қамтамасыз ету пункті)
19.	Армиялық корпустың командалық пункті
20.	Маршта жедел-тактикалық мақсаттағы басқарылатын зымырандар батареясы
21.	Старттық бекіністе жедел-тактикалық мақсаттағы басқарылатын зымырандар батареясы
22.	Барлау-соққы беру кешенінің жерүсті құралдары
Жедел тереңдіктегі объектілер
23.	Оқ-дәрілердің, ЖЖМ армиялық қоймасы
24.	Басқару және хабардар ету орталығы
25.	Старттық бекіністегі қанатты зымырандар жасағы
26.	Тактикалық авиация әуеайлағы
27.	Теміржол станциясы
28.	Теміржол (тас жол) көпірі
Тыл объектілері
29.	Электрстанциялары
30.	Өнеркәсіптік кәсіпорын
31.	Авиациялық база – ӘШҚҚ құралдарымен әуеайлақ кешені
2. Жылжымалы полигондардағы нысаналар жабдығы (көк түспен белгіленеді)
32.	Басқару және хабардар ету орталығы
33.	Маршта тактикалық мақсаттағы басқарылатын зымырандар батареясы
34.	Старттық бекіністегі тактикалық мақсаттағы басқарылатын зымырандар батареясы
35.	Маршта жедел-тактикалық мақсаттағы басқарылатын зымырандар батареясы
36.	Старттық бекіністегі жедел-тактикалық мақсаттағы басқарылатын зымырандар батареясы
37.	Маршта орташа қашықтықтағы зениттік-зымыран кешенінің батареясы
38.	Старттық бекіністе орташа қашықтықтағы зениттік-зымыран кешенінің батареясы
39.	Маршта далалық артиллерия батареясы
3. Оқу-жаттығу нысаналары (қара түспен белгіленеді)
Оқ атуға және зымырандарды ұшыруға арналған нысаналар
40.	Жеке ату үшін әскери техниканың жеке макеттер (мүсіндер) кешенімен оқу-жаттығу оқ ату нысана алаңы
Бомба лақтыруға және зымырандарды ұшыруға арналған нысаналар (бомбалау нысаналары) Көзбен шолу нысаналары
41.	Кресті бар диаметрі 100 м шеңбер, күндізгі
42.	Кресті бар диаметрі 200 м шеңбер, күндізгі
43.	Кресті бар диаметрі 100 м шеңбер, түнгі
44.	Кресті бар диаметрі 100 м шеңбер, шүйілумен жұмыс үшін түнгі
45.	Тікұшақтардан қараңғыда және түнде бомба лақтыру және оқ ату үшін олардың арасында 2 м арақашықтықпен бір жағы 20 м шаршы және орталықта екі оқ ату
46.	Кресті бар диаметрі 200 м шеңбер, түнгі
Радиолокациялық нысаналар
47.	Бәсең радиолокациялық нысана, нүктелі
48.	Бәсең радиолокациялық нысана, сызықты
49.	Бәсең радиолокациялық нысана, алаңды
50.	Белсенді радиолокациялық нысана – сериялы қолданыстағы жерүсті РЛС
51.	"Кукушка" типіндегі белсенді радиолокациялық нысана
52.	Көздеудің радиотехникалық жүйелері мен қосалқы нүктелерін пайдалана отырып, бомба лақтыруға арналған репер-нысана
53.	Қосалқы көздеу нүктелері (жасанды)
54.	Қосалқы көздеу нүктелері (табиғи)
Жылжымалы және алуан түрлі жылу нысаналары
55.	Механикалық тарту күшіндегі жылжымалы нысана
56.	Өздігінен жүретін, телебасқарылатын нысана
57.	Жылжымалы нысана имитаторы, радиотехникалық
58.	Жасанды алуан түрлі жылу нысанасы
59.	Нақты алуан түрлі жылу нысанасы (жұмыс жасайтын әскери техника)
4. Теңіз авиациялық полигондардағы нысаналар (көк түспен белгіленеді)
60.	Өздігінен жүретін, телебасқарылатын нысана-катер
61.	Бұрыштық шағылыстырғыштармен белгіленген кеме-нысана, өздігінен жүрмейтін
62.	Өздігінен жүрмейтін кеме-нысана
63.	Үлкен корабль қалқаны (65 х 13 м)
64.	Кіші корабль қалқаны (38 х 13 м)
65.	Нысана – сүңгуір қайық (аналог)
66.	Сүңгуір қайықтың нысана-елестеткіші

Полигондарды арнайы жабдықтау (а – қызыл түспен белгіленеді)

Р/с №	Нысаналар, объектілер атауы	Шартты белгілер
1.	Оқу-жаттығу авиациялық орталық (полигон) қалашығы
2.	Басшылықтың бақылау пункті
3.	Полигонның (командалық-бақылау пункті) басқару пункті
4.	Жеңіл түрдегі (ағаш) бақылау пункті (мұнара)
5.	Күрделі түрдегі (металл, кірпіш және т.б.) бақылау пункті (мұнара)
6.	Жеке құрамды тасалауға арналған блиндаж
7.	Отырғызу алаңы (көлемі/отырғызу курсы)
8.	Қоршау бекеті, жылжымалы шолғын
9.	Түтін (түнде пиротехникалық) бекеті
10.	Сыммен қоршау
11.	Шлагбаум
12.	Межелеу белгісі
13.	Ескерту белгісі б – қара түспен белгіленеді
14.	Радиолокациялық бөлімше
15.	Радиолокациялық станция
16.	Радиолокациялық қашықтық өлшегіш
17.	Радиолокациялық биіктік өлшегіш станциясы
18.	Радиопеленгаторлық бекет
19.	Жарық маягы (белгінің оң жағында шақыру белгісі мен жұмыс тәртібі көрсетіледі)
20.	Бәсең радиолокациялық нысана маркері
21.	Жетекті радиостанция (шақыру белгілері көрсетіледі)
22.	Метеостанция (метебекет)
23.	Радиокедергілер станциясы
24.	Байланыс радиостанциясы
25.	Тұрақты сымды байланыс желісі
26.	Уақытша сымды байланыс желісі
27.	Радиорелейлік байланыс желісі

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
13-қосымша

Жерүсті нысаналары бойынша оқ ату кезінде серіпкелі снарядтардың жан-жаққа ұшырау схемасы

Полигонда оқ ату үшін кіру секторын айқындау схемасы

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
14-қосымша

Қараңғы түсерде және түнде бомба лақтыру және оқ ату үшін полигонды жабдықтау схемасы (майдандық авиация үшін)

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
15-қосымша

Қараңғы түсерде және түнде бомба лақтыру және оқ ату үшін полигонды жабдықтау схемасы (тікұшақтар үшін)

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 16-қосымша
	Нысаны

"____" авиациялық полигонында ұшу жетекшісінің журналы

(Журналдың сол жағы)

______________________ ұшу күні _________________ тәулік уақыты

Ұшуды қамтамасыз етуге нысананы жабдықтау ___________________

(дайын, дайын емес)

Басшылық жасау және қоршау тобына нұсқау берілді ______________

(қолы, тегі)

Ұшудың басталуы

Ұшу жетекшісінің ескертулері	Себептері мен кінәлілер

Полигондағы ұшу жетекшісі ____________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі)

(Журналдың оң жағы)

Метеожағдайлар ______________ ұшу нұсқасы ___________________

Байланыс құралдары және РТҚ ұшуы ___________________________

(дайын, дайын емес)

____________________________________________________________

(қолы, тегі)

Ұшудың аяқталуы_____________________

Бөлім командирінің нұсқауы, қолы, күні	Командир нұсқауларын орындау және кемшіліктерді жою туралы баяндама, күні, орындаушының қолы

___________________________________ әскери бөлімінің командирі

(әскери атағы, қолы, тегі)

Жеке парақта тексерушінің ескертулері

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 17-қосымша
	Нысаны
	(Беткі жағы)

Авиация полигоны кезекші нарядының журналы

(Журналдың сол жағы)

_________ әскери бөлімінің ұшу күні (жылы, күні, айы),

_______________ әуеайлағы

Ұшуды бастау (№ өтінім бойынша ) 00 с. 00 мин. (нақты уақыт), ұшуды аяқтау 00 с.00 мин.

________________________________________________ өтінім бойынша нысаналар

1. Ұшуға басшылық жасау тобы:

Ұшу жетекшісі _______________________________________________

(әскери атағы, тегі, аты-жөні)

Ұшу жетекшісінің көмекшісі (жауынгерлік басқару офицері)

____________________________________________________________

(әскери атағы, тегі, аты-жөні)

2. КП есептобы:

Взвод (бөлімше) командирі ____________________________________

РЛС планшетшісі _____________________________________________

Кезекші байланысшы _________________________________________

Есептеу бөлімшесінің планшетшісі (операторы) ___________________

____________________________________________________________

Хронометражшы ____________________________________________

Белгілеушілер _______________________________________________

____________________________________________________________

2. БП байқаушылары:

№ 1 ___________________________________________

№ 2 ___________________________________________

№ 3 ___________________________________________

№ 4 ___________________________________________

4. Полигонды қоршау:

№ 1 бекет ______________________________________

№ 2 бекет ______________________________________

№ 3 бекет ______________________________________

(Журналдың оң жағы)

5. Байланыс және РТҚ мамандары:

РЛС _______________________________________

РС ________________________________________

АРП_______________________________________

6. Ұшу басындағы метеожағдай және оның кейіннен өзгеруі

___________________________________________________________

7. Экипаждардың ұшу тапсырмаларын орындау жөніндегі ұшу

жетекшісінің ескертулері (нұсқаулықты, жаттығуларды орындау әдістемесін,

белгіленген қауіпсіздік шараларын, ұшу режимін, радиоалмасуды бұзу).

___________________________________________________________

8. Полигонды ұшуға дайындау жөніндегі ұшу жетекшінің ескертулері:

___________________________________________________________

9. Ұшуды қамтамасыз ету жөніндегі полигон жұмысын бағалау:

Полигонның КП _____________________________________________

РЛГ ________________________________________________________

полигон взводы (бөлімшесі) ___________________________________

Радио торап_________________________________________________

АРП ________________________________________________________

Ұшуды қамтамасыз етуді жалпы бағалау_________________________

Авиациялық полигон бастығы
_______________________________
(әскери атағы, тегі, аты-жөні)

Ұшу жетекшісі
_______________________________
(әскери атағы, тегі, аты-жөні)

Тексерушінің ескертуі (жеке парақта)

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 18-қосымша
	Нысаны

Жергілікті тұрғындармен полигон аумағында қауіпсіздік шараларды сақтау туралы жүргізілетін іс-шаралар ЖУРНАЛЫ

Іс-шараны жүргізу күні	Іс-шараны жүргізген адамның лауазымы, әскери атағы, тегі және аты-жөні	Іс-шара атауы, жүргізу орны және қатысушылар саны	Мекеме жетекшісінің лауазымы, қолы, тегі және аты-жөні және мөрі

Ескертпе:

Жүргізілген іс-шараларды есепке алу журналы толтырғанға дейін жүргізіледі, одан кейін жыл бойы сақталады.

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 19-қосымша
	Нысаны

Полигонда оқу-жаттығулар мен оқ атуларды жүргізу туралы хабардар ету парағы 2019 жылғы "_" _____________

Хабардар ету күні мен уақыты	Оқ атуларды (оқу-жаттығуларды) өткізу күні мен уақыты		Хабардар етуді қабылдаған адамның лауазымы, тегі және аты-жөні және мекеменің мөрі
Хабардар ету күні мен уақыты	Оқ атуларды (оқу-жаттығуларды) бастау	Оқ-атуларды (оқу-жаттығуларды) аяқтау

________________________________________________________________________________ (хабардар етуді жүргізген адамның лауазымы, әскери атағы, қолы, тегі және аты-жөні)

Ескертпе:

1) толтырылғаннан кейін хабардар ету парағы жыл бойы сақталады.

2) хабардар ету парағы 2 данада пысықталады (1-ші данасы хабардар етілген адамға беріледі, хабардар ету парағының 2-ші данасы өкілдің қолымен және мөрімен (болған кезде) полигон бастығында қалады).

3) анықтау және прокуратура органдарының талабы бойынша парақтың көшірмесі жасалады, содан кейін тиісті органның рұқсатын алғанға дейін сақталады.

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 20-қосымша
	Нысаны
	БЕКІТЕМІН ____________________________ ________ әскери бөлімінің командирі 2019 жылғы "____" ________________

Полигон аумағының шекараларын бұзушысын анықтау АКТІСІ

Комиссия мынадай құрамда: _______ ______________________________

ә/б полигонының бастығы, ____ ә/б полигоны танк директрисасының бастығы

______________________ және _______ _____________________ ә/б полигоны

бойынша кезекші 20 __ жылғы ________ сағатта ___________ полигонның танк

директрисасы аумағында жекеменшік фирманың жұмыскері болып табылатын

__________________________________________ азаматтық адамды анықтады

____________________________________________________________________

(тегі, аты-жөні, жеке куәлігінің № немесе болмаса атап көрсету қажет)

__________________________ полигонының аумағында болу мақсаты.

Полигон аумағында болуға тыйым салу туралы ескертілген болатын

(немесе ескертілмеген).

Бұзушымен түсіндіру жұмыстары жүргізілді.

Актімен таныстым: __________________________________________;

(бұзушының қолы, тегі, аты-жөні)

Бұзушы 20__ _______ __ сағатта ____________________ гарнизоны әскери

полиция бөлімінің өкіліне __________________________________ тапсырылды.

(әскери атағы, қолы, тегі, аты-жөні)

Полигон бастығы _____________________________

Объект бастығы _____________________________

Полигон бойынша кезекші _____________________________

20__ жылғы "___" _____________

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
21-қосымша

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
22-қосымша

1-сурет	Ескерту белгісі Ескерту белгілері жабдықталған траншеялардың ішкі жағы бойынша олардың бір бірінен 200 м аспайтын қашықтықта тура көрінетін полигон шекаралары периметрінің бойында орнатылады. Белгінің тірегі диаметрі кемінде 60 – 80 мм металл құбырынан әзірленеді. Тіректің биіктігі жер деңгейінен белгінің төменгі жиегіне дейін кемінде 1,5 м. Тірек биіктігі 15 см қызыл және ақ түсті жолақпен кезек-кезекпен боялады. Ең жоғары ақ жолақта қара бояумен белгінің реттік нөмірі жазылады. Белгілерді нөмірлеу полигонға басты кіреберіс жолдың сол жағынан басталады (полигон БӨП-інен сол жақта) және сағат тілінің жүрісі бойынша полигон периметрінің бойында жалғасады. Белгі болат табағынан немесе 0,5X0,6м мөлшердегі фанерадан дайындалады. Белгіден кейін екі жағынан ақ-сары (ашық-сары) түске боялады. Белгінің бет жағына ашық-қызыл түсті жиек жағылады (қалыңдығы 5 см) және мемлекеттік және орыс тілдерінде "Тоқта! О0 ату жүргізілуде! Жүруге және өтуге тыйым салынады!" деген ескерту жазбасы жазылады…
2-сурет	"Тыйым салынған аймақ" белгісі "Тыйым салынған аймақ" деген белгілер тазарту жөніндегі іс-шараларды жүргізу үшін жүріп өтуі қиын (ақсортаң учаскелері, батпақ, қалың орман, қалың бұтақ учаскелері) полигонның қауіпті учаскелері шекараларының бойында орнатылады. Қауіпті учаскелер (тыйым салынған аймақтар) қауіпсіздік шаралары жөніндегі полигонның карта-схемасына түсіріледі. Белгінің тірегі диаметрі кемінде 60 – 80 мм металл құбырынан әзірленеді. Тіректің биіктігі жер деңгейінен белгінің төменгі жиегіне дейін кемінде 1,5 м. Тіректің биіктігі 15 см қызыл және ақ жолақпен кезек-кезекпен боялады. Белгі болат табағынан немесе мөлшері 0,5X0,6м фанерадан әзірленеді. Белгіден кейін екі жағынан ақ-сары (ашық-сары) түске боялады. Белгінің бет жағына ашық-қызыл түсті жиек жағылады (қалыңдығы 5 см) және мемлекеттік және орыс тілдерінде "Тыйым салынған аймақ!" (қара бояумен) ескерту жазбасы жазылады...
3-сурет	"Жол бер" жол белгісі "Жол бер" деген жол белгісі басшылық жасау жолдарында және шынжыр табанды техника үшін өткелмен қиылысатын жерлерде алаңды басқару жолдарында орнатылады. Белгі өткелден 40 – 50 м кейін жол бойында орнатылады. Сонымен қатар белгі полигонның барлық аумағындағы автомобиль қозғалысын реттеу үшін пайдаланылады. Белгінің тіректері диаметрі 60 – 80 мм металл құбырынан әзірленеді. Тіректің биіктігі жер деңгейінен белгінің төменгі жиегіне дейін кемінде 1,5 м. Тірек сұр түске боялады. Белгі қабырғаның мөлшері 0,7 м тең қабырғалы үшбұрыш түріндегі болат табағынан немесе фанерадан әзірленеді. Белгінің ауданы екі жағынан ақ түске боялады. Белгінің бет жағына ашық-қызыл түсті жиек жағылады (қалыңдығы 5 см).
	Жол бағаналары Жол діңгектері полигонының топырақ жолдарының бойында (жолдың жиегінде) орнатылады (әрбір 100 – 150 м сайын). Жол діңгектері автомобиль (шынжыр табанды) техникасы үшін (әрбір 2 м сайын) тұрақ шекараларын белгілеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Жолдың діңгектері бетоннан немесе болат құбырлардан (диаметрі кемінде 10 мм) әзірленуі мүмкін. Ақ (жоғарғы және төменгі секциялар) және қызыл (ортаңғы секция) түске боялады.

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының қызметі қағидаларына 23-қосымша
	Нысаны

Жарылмаған оқ-дәрілерді, авиациялық бомбаларды, зымырандарды және басқа да жарылу қаупі бар заттарды есепке алу ЖУРНАЛЫ (Құрлық әскерлерінің полигондары үшін)

Р/с №	Оқ ату күні	Объектінің және учаскенің №	Оқ-дәрі калибрі, маркасы және саны	Іздеу нәтижелері, белгілеу координаталары	Оқ ату жетекшісінің және объекті бастығының қолы	Жою туралы актінің күні және №	ЖҚЗ жою туралы полигон бастығының қолы
1.
2.

Ескертпе:

1) Журналды полигон бастығы жүргізеді.

2) Жарылмаған оқ-дәрінің координаталары тереңдікке – шептер бойынша, оңға, солға – учаскенің немесе объектінің (әскери атыс алаңының, директрисаның, тактикалық алаңның) өзегіне қатысты метрлермен белгіленеді. Оқ атудың аға жетекшісі және оқу-жаттығу объектісінің бастығы оқ ату аяқтағаннан кейін, жарылмаған оқ-дәрілердің бар болуы туралы полигон бастығына баяндап, жарылмаған оқ-дәрілерді іздеуді және белгілеуді ұйымдастырады, одан кейін журналға жазба жазады және қол қояды. Полигон бастығы оқ-дәріні жою жөніндегі жұмысты жару командасы жүргізгеннен кейін журналға қол қояды.

(авиациялық полигондар үшін)

Күні (жылы, айы, күні)

Әскери бөлім/әуежай

ӘК типі

Ж/қолдану режимі (қ.ж., шүйілу, жауынгерлік кері бұрылу және т.б.)

АЖҚ типі және калибрі

ӘК экипаж командирінің индексі, АБ тұрақтандырғыштағы нөмір

Жарушы типі

Құлаған орын координаталары

Күні

Жою туралы актінің №, күні, полигон бастығының қолы

ескертпе

Нысананың №, полигонның тірек нүктесі

радиус (м)

азимут (градус)

анықтау

жою

Ескертпе:

1) журналға барлық жарылмаған оқ-дәрілер, авиациялық бомбалар, зымырандар және басқа да жарылу қаупі бар заттар енгізіледі. Бомбаның жарылмауы туралы толық деректер болмаған кезде тиісті бағандарға сызық қойылады, ал "Ескертпе" деген бағанда мысалы "Жарылмаған бомба анықталмады (табылмады), құлаған орындарының координаталары шамамен берілген" деген түсінік жасалады.

Жүргізілген шаралар туралы белгі оқ-дәрілерге қарама-қарсы жасалады, мысалы: "Қоршалды", "Белгіленді" (мынадай белгімен), "Анықталмады", ал жойылғандарға қарама-қарсы – "Жойылды" деген актінің нөмірі.

2) ай сайын, қысқы кезең үшін және жылына журналда жарылмаған, жойылған (полигонда қалған) оқ-дәрілер санына қорытынды жасалады.

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондары мен оқу-
жаттығу орталықтары
қызметінің Ережесіне
24 қосымша

	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері полигондары мен оқу- жаттығу орталықтары қызметінің Ережесіне 25 қосымша
	Формасы
	БЕКІТЕМІН ________ әскери бөлімінің командирі ____________________________ 2019 ж "____" ________________

Жарылғыш қаупі бар заттардан тазаланған әскери бөлімінің ____ оқу полигоны аумағын тапсыру-қабылдау актісі

Комиссия құрамында: комиссия төрағалары: ___________әскери бөлім командирінің жауынгерлік даярлық бойынша орынбасарлары (әскери атағы, фамилиясы және аты-жөні) комиссия мүшелері: _______ әскери бөлімі инженер қызметінің бастығы, (әскери атағы, фамилиясы және аты-жөні), ________ әскери бөлімі инженерлі-сапер ротасының командирі (әскери атағы, фамилиясы және аты-жөні) және ______ әскери бөлімі инженерлі-сапер ротасы инженерлі-сапер взводының командирі (әскери атағы, фамилиясы және аты-жөні), бір жағынан, сонымен қатар жарылғыш қаупі бар заттардан тазаланған аумақты қабылдап алатын ________әскери бөлімінің _______ оқу полигонының бастығы (әскери атағы, фамилиясы және аты-жөні), екінші бағынан жалпы аумағы ____км² болатын жарылғыш қаупі бар заттардан тазаланған _________ әскери бөлімінің _____ оқу полигонының аумағын тапсыру-қабылдау туралы нағыз акт құрылды.

Полигонға тазалау жүргізу кезінде айқындалды және жойылды:

40 мм ПГ-7в _______________ бірлік;

30 мм ВОГ-17 ______________ бірлік;

Барлығы _____ жарылғыш қаупі бар заттардан және оқ-дәрілер.

Полигонның тазаланған өңірін бақылап тексеру кезінде жарылғыш қаупі бар заттар айқындалмады.

Полигонның тазаланған аумағын:

Тапсырды:

Комиссия төрағасы ___________________________________________

(әскери атағы, қолы, фамилиясы және аты-жөні)

комиссия мүшелері: __________________________________________

(әскери атағы, қолы, фамилиясы және аты-жөні)

__________________________________________

(әскери атағы, қолы, фамилиясы және аты-жөні)

Қабылдады:

полигон бастығы _____________________________________________

(әскери атағы, қолы, фамилиясы және аты-жөні)

Оқу объектісіндегі нысана алаңдарын тазарту сызбасы және фотосурет қосылады.

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондары мен оқу-
жаттығу орталықтары
қызметінің Ережесіне
26 қосымша

Оқу объектісндегі медициналық дәрі қобдишасының құрамы

Ескерту. 26-қосымша алып тасталды - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері
полигондарының және оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
27-қосымша

Оқ атуларды жүргізу және көлік жүргізу үшін бөлім бойынша бұйрықпен тағайындалатын әкімшілік лауазымды адамдарының тізбесі

Ескерту. 27-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.06.2021 № 421 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Оқ ату даярлығы:

1) оқ атудың аға жетекшісі;

2) учаскедегі оқ ату жетекшісі (учаскелер саны бойынша);

3) оқ ату жетекшісі (оқ атуды жүргізу кезінде);

4) қоршау бастығы;

5) қоршау(әрбір әскери қызметшіні);

6) кезекші байланысшы;

7) кезекші фельдшер (дәрігер);

8) бақылаушы (учаскелер саны бойынша);

9) жауынгерлік тамақтандыру пунктінің бастығы;

10) оқ-дәрілерді таратушы;

11) кезекші автомобиль жүргізушісі;

12) санитариялық автомобиль жүргізушісі;

13) өрт автомобилінің жүргізушісі (өрт қауіпті кезеңде);

Танктерден оқ ату кезінде ЖЖМ, БТР, ЖДМ қосымша тағайындалады:

1) метеобекет бастығы;

2) артиллериялық шебер.

артиллериялық жүйелерден оқ ату кезінде қосымша:

1) батареяның әрбір атыс позициясына (жеке взвод, дербес оқ ату міндетін орындайтын зеңбірек) атыс делдалы);

2) артиллериялық техник (шебер).

Артиллерия бір учаскеде оқ атқан кезде учаскедегі оқ ату жетекшісінің міндеттері оқ атудың аға жетекшісіне жүктеледі.

Жауынгерлік машиналар мен автомобильдерді жүргізу:

1) жүргізу жетекшісі;

2) учаскеде көлік жүргізу жетекшісі (учаскелер саны бойынша);

3) танк айлағы (автоайлақ, машина айлағы) бойынша кезекші);

4) қоршау бастығы;

5) қоршау (әрбір әскери қызметшіге);

6) кезекші байланысшы;

7) сигнал беруші;

8) кезекші фельдшер;

9) жөндеу-эвакуациялау құралының жүргізушісі;

10) реттеуші;

11) есепке алушы (әр кедергіден 1-2 адамнан);

12) нұсқаушы (машиналар саны бойынша);

13) кезекші автомобильдің жүргізушісі;

14) санитариялық автомобиль жүргізушісі.

Жеңдегі таңғыштар өлшемі 12 см х 21 см, ақ негізде қара түсті әріптермен жазылады.

Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері полигондарының және
оқу-жаттығу орталықтарының
қызметі қағидаларына
28-қосымша

Полигон бастығы оқ ату (оқу-жаттығу, жүргізу) әкімшілігінде тексеретін мәселелер тізбесі

Полигон бастығы оқ атуды (оқу-жаттығуды, жүргізуді) жүргізу кезінде міндеттерді, орындалатын жаттығулардың және қауіпсіздік шараларының шарттарын білуіне әкімшілік лауазымды адамдарға сұрау салуды жүргізгеннен кейін керек-жарақтардың:

1) қоршау нарядының ақаусыз байланыс құралдарымен және сигнал беретін зымырандармен қамтамасыз етілуін;

2) байқаушылардың оптикалық аспаптармен (дүрбімен, нысанамен) қамтамасыз етілуін;

3) кезекші фельдшердің (дәрігердің) санитариялық сөмкемен жабдықталуын;

4) метеобекетті жабдықтау жиынтығының бар болуын (штаттық оқ атуға);

5) есепке алушылардың ақаусыз байланыс құралдарымен, сигнал беру шамдарымен, жалаушалармен және секунд өлшегіштермен (жүргізу үшін) қамтамасыз етілуін;

6) лауазымды адамдардың жеңінде таңғыштардың бар болуын;

7) жарық шағылдыратын ленталармен сигнал беретін кеудешелердің бар болуын (сары немесе қызғылт сары түсті);

8) оқ атуды түнде ұйымдастыру үшін жетекшілерде және оқ ату ауысымдарында сигнал беру шамдарының бар болуын тексереді.

Об утверждении Правил деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан

Правила деятельности полигонов и учебных центров Вооруженных Сил Республики Казахстан

Раздел 1. Общие положения

Раздел 2. Организация деятельности полигонов Сухопутных войск

Глава 1. Классификация полигонов Сухопутных войск Вооруженных Сил Республики Казахстан

Глава 2. Учебные объекты их назначение и оборудование

Параграф 1. Учебное тактическое поле

Параграф 2. Войсковое стрельбище

Параграф 3. Огневой городок боевой машины пехоты

Параграф 4. Танковый огневой городок

Параграф 5. Огневой городок средств противовоздушной обороны

Параграф 7. Директриса для стрельб частей и подразделений морской пехоты (береговой охраны)

Параграф 8. Директриса для стрельбы противотанковыми управляемыми ракетами и артиллерии

Параграф 9. Танкодром

Параграф 10. Машинодром

Параграф 11. Автодром

Параграф 12. Объекты горной и специальной подготовки войск

Параграф 13. Инженерный городок

Параграф 14. Городок радиационной, химической и биологической защиты

Параграф 15. Тропа разведчика

Глава 3. Планирование и организация деятельности полигонов

Параграф 1. Планирование использования полигонов

Раздел 3. Организация деятельности полигонов Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан (авиационные полигоны)

Параграф 1. Оборудование пунктов управления наземных (морских) авиационных полигонов

Параграф 2. Особенности организации деятельности морских авиационных полигонов

Параграф 3. Особенности организации деятельности воздушных полигонов

Параграф 4. Наземные (морские) авиационные полигоны

Глава 5. Особенности наземных (морских) авиационных полигонов

Параграф 1. Состав наземных (морских) авиационных полигонов

Параграф 2. Зонирование территории наземных (морских) авиационных полигонов

Параграф 3. Оборудование мишенного поля наземных (морских) авиационных полигонов

Параграф 4. Специальные объекты наземного (морского) авиационного полигона

Параграф 5. Пункт управления полетами

Параграф 6. Обеспечение полетов на наземном (морском) авиационном полигоне

Параграф 7. Подготовка наземного (морского) авиационного полигона к работе

Параграф 8. Подсчет результатов боевого применения

Раздел 4. Организация мер безопасности на полигонах (авиационных полигонах)

Глава 6. Оповещение населения и проведение разъяснительной работы

Глава 7. Оцепление территории полигона (учебного объекта)

Глава 8. Очистка полигонов от взрывоопасных предметов

Глава 9. Медицинское обеспечение

Глава 10. Порядок допуска частей и подразделений к занятиям на полигоне

Глава 11. Размещение частей и подразделений на полевом выходе

Формуляр полигона (авиационного полигона) _____________________

Состав полигона:(для полигонов Сухопутных войск)

Таблица документации, ведущейся на полигоне

Излетное пространство и боковые защитные зоны при стрельбе на максимальные дальности

Образцы сигнальных и предупредительных флагов, знаков, указателей, табличек и их описание.

Схеме оборудования брустверов на мишенном поле полигона

Схема оборудования переезда для гусеничной техники

Образец установки барьера, маркировки полигонного оборудования и их описание

Заявка

Командир воинской части__________________________________________

Расписание занятий воинских частей _____________ гарнизона на учебном полигоне ___________с ____ по____ ________ 20__ года

Заместитель командира – начальник отдела боевой подготовки _________________________________________________________

Схема определения границ авиационного полигона

Схема размещения оборудования на авиационном полигоне

Перечень мишеней и специальных объектов на авиационных полигонах и их условное обозначение

№ п/п

Наименование мишеней, объектов

Условные обозначения

Объекты поля боя

Объекты тактической глубины

Объекты оперативной глубины

Объекты тыла

Мишени для стрельб и пуска ракет

Мишени для бомбометаний и пуска ракет (бомбардировочные мишени) Визуальные мишени

Радиолокационные мишени

Движущиеся и теплоконтрастные мишени

Специальное оборудование полигонов (а - обозначается красным цветом)

№ п/п

Наименование мишеней, объектов

Условные обозначения

Схема разлета рикошетирующих снарядов при стрельбе по наземным мишеням

Схема определения сектора захода для стрельбы на полигоне

Схема оборудования полигона для бомбометаний и стрельб в сумерках и ночью (для фронтовой авиации)

Схема оборудования полигона для бомбометаний и стрельб в сумерках и ночью (для вертолетов)

Журнал руководителя полетов на авиационном полигоне "____"

Журнал дежурного наряда авиационного полигона

Замечания проверяющего (на отдельном листе)

Состав полигона:
(для полигонов Сухопутных войск)

Командир воинской части
__________________________________________

Расписание занятий воинских частей _______ гарнизона на учебном полигоне _
с по __ 20 года

ЖУРНАЛ
учета проводимых мероприятий с местным населением о соблюдении мер безопасности на территории полигона

Лист оповещения о проведении учений и стрельб на полигоне
"_" _____________2019 года

ЖУРНАЛ
учета неразорвавшихся боеприпасов, авиационных бомб, ракет и других взрывоопасных предметов (для полигонов Сухопутных войск)

Акт приема-передачи очищенной от взрывоопасных предметов
территории учебного полигона ________________