Об утверждении Методики прогнозирования основных показателей социально-экономического развития страны и регионов на пятилетний период

Приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 22 января 2021 года № 10. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 января 2021 года № 22123.

      В соответствии с подпунктом 23) пункта 15 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

      Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра национальной экономики РК от 26.05.2023 № 86 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Утвердить прилагаемую Методику прогнозирования основных показателей социально-экономического развития страны и регионов на пятилетний период.

      2. Департаменту макроэкономического анализа и прогнозирования в установленном законодательством порядке обеспечить:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан;

      3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства национальной экономики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на первого вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Министр национальной экономики
Республики Казахстан 		А. Иргалиев

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство сельского хозяйства
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство цифрового развития,
инноваций и аэрокосмической промышленности
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

  Утверждена приказом
Министра национальной экономики
Республики Казахстан
от 22 января 2021 года № 10

Методика прогнозирования основных показателей социально-экономического развития страны и регионов на пятилетний период

Глава 1. Общие положения

      1. Настоящая Методика прогнозирования основных показателей социально-экономического развития страны и регионов на пятилетний период (далее – Методика) разработана для формирования прогнозных показателей на пятилетний период и выступает в качестве инструмента для реализации социально-экономической политики государства.

      2. Настоящая Методика применяется центральным уполномоченным органом по государственному планированию и местным исполнительным органом по государственному планированию области, города республиканского значения, столицы при разработке среднесрочных прогнозов по валовому внутреннему продукту и валовому региональному продукту в разрезе отраслей в рамках формируемого прогноза социально-экономического развития страны и регионов на пятилетний период. Периодичность разработки и обновления среднесрочных прогнозов по валовому внутреннему продукту зависит от разработки прогноза социально-экономического развития, который регламентируется Приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 8 января 2015 года № 9 "Об утверждении Правил и сроков разработки прогноза социально-экономического развития".

      3. В настоящей Методике используются следующие основные понятия:

      1) агрегирование – объединение экономических показателей низкого уровня в более крупные совокупности на всех последующих уровнях;

      2) промежуточное потребление – стоимость товаров и услуг, которые трансформируются или полностью потребляются в процессе производства в отчетном периоде;

      3) базисный период – период времени, с которым производится сравнение;

      4) индекс-дефлятор – показатель, характеризующий среднее изменение цен в экономике за отчетный период;

      5) валовая добавленная стоимость (далее – ВДС) – разница между выпуском товаров и услуг и промежуточным потреблением за отчетный период. Этот показатель включает потребленную в процессе производства стоимость основного капитала;

      6) валовой региональный продукт (далее – ВРП) – основной показатель социально-экономического развития региона, характеризующий конечный результат производственной деятельности резидентных единиц-производителей отдельно взятого региона, в течение определенного периода времени и рассчитываемого в рыночных ценах;

      7) валовой внутренний продукт (далее – ВВП) – основной показатель социально-экономического развития страны и системы национальных счетов, характеризующий конечный результат экономической деятельности страны за отчетный период;

      8) системообразующее предприятие – предприятие, деятельность которого является важной для жизнеобеспечения отдельного региона или страны;

      9) индекс физического объема (далее – ИФО) – относительный показатель, характеризующий изменение объемов производства товаров и услуг в сравниваемых периодах. Рассчитывается путем деления объема определенного показателя в текущем периоде, оцененного в ценах базисного периода, на его объем в базисном периоде;

      10) резидент – институциональная единица, преобладающий центр экономических интересов которой находится на экономической территории данной страны, то есть она занята в течение относительно длительного периода (год и более) экономической деятельностью на этой территории;

      11) метод производства – метод прогнозирования валового внутреннего продукта, рассчитываемый как сумма добавленных стоимостей, созданных в отраслях экономики;

      12) субсидии на продукты – текущие некомпенсируемые выплаты из государственного бюджета предприятиям при условии производства ими определенного вида товаров и услуг;

      13) налоги на продукты – налоги, размер которых прямо зависит от стоимости произведенной продукции и оказанных услуг. К налогам на продукты относятся: налог на добавленную стоимость, акцизы, налог на импортируемые товары и услуги и прочие;

      14) чистые налоги на продукты – налоги за вычетом соответствующих субсидий;

      15) ретроспективная динамика – изменение показателей отраслей в прошлом, в течение определенного периода времени;

      16) регрессионный анализ – статистический метод исследования влияния одной или нескольких независимых переменных на зависимую переменную;

      17) система национальных счетов (далее – СНС) – система статистических показателей, построенная в виде определенного набора счетов и таблиц, характеризующих результаты экономической деятельности страны;

      18) таблицы "Затраты-Выпуск" – совокупность взаимосвязанных таблиц, содержащих подробные характеристики производства и использования товаров и услуг, а также доходов, формирующихся в процессе производства;

      19) экспертные методы и оценки – методы оценки и подходы прогнозирования и результаты их применения, полученные на основании использования персонального или коллективного мнения, накопленного опыта, знаний эксперта или группы экспертов;

      20) экстраполяция – метод исследования, который основан на распространении прошлых и настоящих тенденций, закономерностей, связей на будущее развитие объекта прогнозирования.

Глава 2. Прогнозирование ВВП

Параграф 1. Основные предположения по развитию внешних и внутренних факторов

      4. Прогноз основных показателей социально-экономического развития страны на пятилетний период разрабатывается уполномоченным органом по государственному планированию путем формирования на начальном этапе основных предположений по динамике развития внешних и внутренних факторов.

      5. К внешним факторам относятся темпы роста мировой экономики, основных торговых партнеров Республики Казахстан и цены на мировых рынках на основные товары отечественного экспорта.

      6. Источником информации о перспективах развития ситуации в мире являются официальные данные Всемирного Банка (далее – ВБ), Международного валютного фонда (далее – МВФ) и Организации Объединенных Наций (далее – ООН).

      К внутренним факторам, оказывающим влияние на параметры прогноза, относятся объемы производства основных экспортных товаров в натуральном выражении, численность населения, экономически активная часть населения, параметры государственного бюджета, тарифное регулирование и уровень инфляции, который является целевым показателем.

Параграф 2. Структура, подходы и порядок прогнозирования ВВП

      7. Прогноз ВВП осуществляется методом производства.

      8. ВВП методом производства рассчитывается путем суммирования добавленных стоимостей, созданных в отраслях экономики.

      9. Прогнозирование ИФО ВВП методом производства осуществляется по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;


ИФO ВВПt+1

– реальное изменение ВВП прогнозного года;


ВВПt

– номинальный объем ВВП базового года;


ВДСt

– номинальный объем ВДС всех отраслей экономики базового года;


ИФО ВДСt+1

– реальное изменение ВДС всех отраслей экономики прогнозного года;




– номинальный объем чистых налогов на продукты и импорт базового года;




– реальное изменение чистых налогов на продукты и импорт прогнозного года.

      10. В целях недопущения дисбалансов в экономике в случаях непредоставления центральными исполнительными органами прогнозных данных, возникновения значительных отклонений или скачкообразной динамики в целях сглаживания может применяться экспертный метод переоценки ВВП или отдельных его элементов.

      11. Прогнозирование ВВП по отраслям осуществляется с учетом следующих этапов:

      1) формирование прогнозных ИФО ВДС отраслей экономики;

      2) формирование прогнозных индексов-дефляторов ВДС отраслей экономики;

      3) формирование прогнозных значений ВВП и ВДС отраслей экономики в текущих ценах.

Параграф 3. Формирование прогнозных ИФО ВДС отраслей экономики (Этап 1)

      12. Прогнозные значения ИФО ВДС на среднесрочный период формируются с учетом основных направлений и мер экономической политики и новых инициатив расходов, направленных на реализацию приоритетов социально-экономического развития по отраслям экономики согласно Общему классификатору видов экономической деятельности (далее – ОКЭД) для прогноза ВВП, приведенным в приложении 1 к настоящей Методике.

      13. Прогноз ИФО ВДС в разрезе отраслей экономики разрабатывается в следующем порядке:

      1) прогнозные значения ИФО ВДС подотраслей сектора производства товаров и отрасли "Транспорт и складирование" на среднесрочный период предоставляются:

      центральным исполнительным органом, осуществляющим руководство в области агропромышленного комплекса, орошаемого земледелия и мелиорации, земельных ресурсов, а также в пределах, предусмотренных законодательством, межотраслевую координацию государственных органов в сфере деятельности, отнесенной к его компетенции – сельское хозяйство, производство продуктов питания и безалкогольных напитков;

      центральным исполнительным органом, осуществляющим формирование и реализацию государственной политики, координацию процесса управления в сферах нефтегазовой, нефтегазохимической промышленности, транспортировки углеводородов, в области недропользования в части углеводородов, добычи урана, государственного регулирования производства нефтепродуктов, газа и газоснабжения, магистрального трубопровода, электроэнергетики, теплоснабжения, в части теплоэлектроцентралей и котельных, осуществляющих производство тепловой энергии в зоне централизованного теплоснабжения (кроме автономных котельных), атомной энергии, развития возобновляемых источников энергии – добыча нефти и природного газа, нефтепереработка, электроснабжение;

      центральным исполнительным органом, осуществляющим руководство в сферах индустрии и индустриального развития, горно-металлургического комплекса, развития местного содержания, машиностроения, угольной, химической, фармацевтической и медицинской промышленности, легкой, деревообрабатывающей и мебельной промышленности, строительной индустрии и производства строительных материалов, безопасности машин и оборудования и безопасности химической продукции в соответствии с отраслевой направленностью; экспортного контроля; промышленной безопасности; энергосбережения и повышения энергоэффективности; регулирования производства драгоценных металлов и оборота драгоценных металлов и драгоценных камней, сырьевых товаров, содержащих драгоценные металлы, ювелирных и других изделий; создания, функционирования и упразднения специальных экономических зон; государственного управления недропользованием в части твердых полезных ископаемых, за исключением добычи урана; в сферах железнодорожного, автомобильного, внутреннего водного транспорта, торгового мореплавания, в области использования воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности гражданской и экспериментальной авиации, естественных монополий в области услуг аэронавигации и аэропортов и на общественно-значимых рынках в области услуг аэропортов, автомобильных дорог; архитектурной, градостроительной и строительной деятельности, жилищных отношений, коммунального хозяйства и обращения с коммунальными отходами (за исключением твердых бытовых отходов), государственного регулирования в области водоснабжения и водоотведения, теплоснабжения (кроме теплоэлектроцентралей и котельных, осуществляющих производство тепловой энергии в зоне централизованного теплоснабжения) в пределах населенных пунктов; долевого участия в жилищном строительстве; оборонной промышленности, участия в проведении единой военно-технической политики, осуществления военно-технического сотрудничества, руководство в области формирования, размещения и выполнения государственного оборонного заказа – добыча угля, железных и цветных руд, производство текстильных изделий, одежды, кожаной и относящейся к ней продукции, деревянных и пробковых изделий, кроме мебели; изделий из соломки и материалов для плетения, бумаги и бумажной продукции, продуктов химической промышленности, основных фармацевтических продуктов, резиновых и пластмассовых изделий, прочей неметаллической минеральной продукции, металлургическая промышленность (черная металлургия, производство основных благородных и цветных металлов), производство готовых металлических изделий, кроме машин и оборудования, машиностроение, производство мебели, строительство, транспорт и складирование.

      Прогнозные значения центральных исполнительных органов по отраслям горнодобывающей и обрабатывающей промышленности формируются с учетом предоставленных прогнозных данных местными исполнительными органами по отраслям секции В и С согласно приложению 1 к настоящей Методике исходя из целей и задач региональной экономической политики.

      2) прогнозные значения ИФО ВДС отраслей сектора услуг, за исключением "Транспорт и складирование" рассчитываются на основе сложившихся тенденций с использованием:

      эконометрического моделирования ретроспективной динамики (регрессионный анализ) с включением в качестве объясняющих переменных, рассчитанные показатели ИФО отраслей производства товаров и показателей, непосредственно влияющих на динамику развития сектора услуг, в том числе изменение численности занятых по отраслям;

      аналитических свойств таблицы "Затраты-Выпуск" с учетом прямых и косвенных эффектов изменений объемов производства и конечного спроса по отраслям.

      3) прогнозные значения ИФО ВДС подотраслей сектора производства товаров и отрасли "Транспорт и складирование" в случае их непредоставления центральными исполнительными органами, возникновения значительных отклонений или скачкообразной динамики в целях сглаживания рассчитываются на основе экстраполяции ИФО ВДС отраслей за прошлые годы и экспертной оценки уполномоченного органа по государственному планированию;

      4) на основе средневзвешенного ИФО ВДС в целом по экономике с учетом экспертных оценок и динамики поступления налогов определяется ИФО чистых налогов на продукты и импорт.

      14. Расчет прогнозных значений ИФО ВДС отраслей "Сельское, лесное и рыбное хозяйство", "Горнодобывающая промышленность и разработка карьеров", "Обрабатывающая промышленность" и "Электроснабжение, подача газа, пара и воздушное кондиционирование" базируется на использовании данных об объемах и динамике ВДС с последующей поэтапной агрегацией индивидуальных индексов по группам видов экономической деятельности в индексы по укрупненным группировкам видов экономической деятельности (разделам, секциям).

      15. Прогнозный ИФО ВДС всех отраслей рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;


ИФО ВДСt+1

– реальное изменение ВДС всех отраслей экономики прогнозного года;


ВДСt

– номинальный объем ВДС всех отраслей экономики базового года;




– реальное изменение ВДС "Производства товаров" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства товаров" базового года;




– реальное изменение ВДС "Производства услуг" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства услуг" базового года.

      16. Прогнозный ИФО ВДС "Производства товаров" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС "Производства товаров" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства товаров" базового года;




– реальное изменение ВДС секции А прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции А базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС секции F прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции F базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике.

      17. Прогнозный ИФО ВДС "Производства услуг" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС "Производства услуг" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства услуг" базового года;




– реальное изменение ВДС секции G прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции G базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС секции T прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции T базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике.

      18. Прогнозный ИФО ВДС секции А "Сельское, лесное и рыбное хозяйство" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС секции А прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции А базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "011-013" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "011-013" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "03" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "03" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике.

      19. Прогнозный ИФО ВДС секции В "Горнодобывающая промышленность и разработка карьеров" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС секции В прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции В базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "05" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "05" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "09" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "09" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике.

      20. Прогнозный ИФО ВДС секции C "Обрабатывающая промышленность" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС секции С прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции С базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "10" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "10" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "32" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "32" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике.

      21. Прогнозный ИФО ВДС секции D "Электроснабжение, подача газа, пара и воздушное кондиционирование" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС секции D прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции D базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "351" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "351" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС подотрасли "353" прогнозного года согласно приложению 1 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС подотрасли "353" базового года согласно приложению 1 к настоящей Методике.

Параграф 4. Формирование прогнозных индексов-дефляторов ВДС отраслей экономики (Этап 2)

      22. Индексы-дефляторы ВДС формируются по отраслям экономики согласно ОКЭД для прогноза ВВП, приведенным в приложении 1 к настоящей Методике. Индекс-дефлятор ВДС отраслей показывает среднегодовое изменение цен в отраслях относительно к предыдущему году. Прогнозные значения индексов-дефляторов ВДС отраслей рассчитываются на основе сложившихся тенденций по динамике индексов-дефляторов ВДС отраслей, предполагаемой ценовой конъюнктуры на внешних рынках, а также с учетом прогнозного индекса потребительских цен и изменений цен производителей на внутреннем рынке.

      23. При прогнозировании индексов-дефляторов ВДС на основе внешних факторов учитываются прогнозы ВБ, МВФ и ООН по изменениям мировых цен на нефть, металлы, сельскохозяйственную продукцию и прочие товары.

      24. В случае возникновения значительных отклонений или скачкообразной динамики в целях сглаживания используются экспертные оценки уполномоченного органа по государственному планированию.

      25. Индекс-дефлятор чистых налогов на продукты и импорт определяется на основе средневзвешенного индекса-дефлятора ВДС всех отраслей с учетом экспертных оценок.

      26. Индекс-дефлятор ВВП рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– индекс-дефлятор ВВП прогнозного года;




– номинальный объем ВВП базового года;




– номинальный объем ВВП прогнозного года;




– реальное изменение ВВП прогнозного года.

Параграф 5. Формирование прогнозных значений ВВП и ВДС отраслей экономики в текущих ценах (Этап 3)

      27. ВВП и ВДС в разрезе отраслей экономики в текущих ценах вычисляется по следующим формулам:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;


ВВПt+1

– номинальный объем ВВП прогнозного года;


ВДСt+1

– номинальный объем ВДС всех отраслей прогнозного года;




– номинальный объем чистых налогов на продукты и импорт прогнозного года;


ВДСt

– номинальный объем ВДС всех отраслей базового года;


ИФО ВДСt+1

– реальное изменение ВДС всех отраслей прогнозного года;


Дефл. ВДСt+1

– индекс-дефлятор ВДС всех отраслей прогнозного года.

Глава 3. Прогнозирование ВРП

Параграф 1. Основные предположения по развитию внешних и внутренних факторов

      28. Прогноз основных показателей социально-экономического развития региона на пятилетний период разрабатывается местным исполнительным органом по государственному планированию области, города республиканского значения, столицы путем формирования на начальном этапе основных предположений по динамике развития внешних и внутренних факторов и на основании прогноза основных показателей социально-экономического развития страны на пятилетний период.

      29. К внешним факторам относятся темпы роста мировой экономики, основных торговых партнеров Республики Казахстан и цены на мировых рынках на основные товары отечественного экспорта.

      30. Источником информации о перспективах развития ситуации в мире являются официальные данные ВБ, МВФ и ООН.

      К внутренним факторам, оказывающим влияние на параметры прогноза, относятся объемы производства основных экспортных товаров в натуральном выражении, численность населения, экономически активная часть населения, параметры государственного бюджета, тарифное регулирование и уровень инфляции, который является целевым показателем.

Параграф 2. Структура, подходы и порядок прогнозирования ВРП

      31. Прогнозирование ВРП осуществляется местным исполнительным органом по государственному планированию области, города республиканского значения, столицы для формирования макроэкономической информации, позволяющей получать комплексную характеристику уровня и динамики экономического развития регионов, объективно определять их место и роль в экономике страны, оценивать эффективность проводимой региональной политики, сравнивать уровни развития регионов внутри страны.

      32. Прогнозирование ВРП методом производства на среднесрочный период разработано в соответствии с подходами СНС в разрезе отраслей экономики согласно государственному классификатору Республики Казахстан 03-2007 "Общий классификатор видов экономической деятельности".

      33. ВРП региона методом производства рассчитывается путем суммирования добавленных стоимостей, созданных в отраслях экономики региона.

      34. ВРП, ИФО ВРП и индекс-дефлятор ВРП области, города республиканского значения, столицы на среднесрочный период прогнозируется методом производства по отраслям экономики регионов для расчета ВРП согласно приложению 2 к настоящей Методике.

      35. Прогнозирование ИФО ВРП методом производства осуществляется по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;


ИФО ВРПt+1

– реальное изменение ВРП прогнозного года;


ВРПt

– номинальный объем ВРП базового года;


ВДСt

– номинальный объем ВДС отраслей экономики региона базового года;


ИФО ВДСt+1

– реальное изменение ВДС отраслей экономики региона прогнозного года;




– номинальный объем чистых налогов на продукты и импорт базового года;




– реальное изменение чистых налогов на продукты и импорт прогнозного года.

      36. В целях недопущения дисбалансов в экономике в случаях непредоставления местными исполнительными органами прогнозных данных, возникновения значительных отклонений или скачкообразной динамики в целях сглаживания может применяться экспертный метод переоценки ВРП или отдельных его элементов.

      37. Прогнозирование ВРП по отраслям осуществляется с учетом следующих этапов:

      1) формирование прогнозного ИФО ВДС отраслей экономики региона;

      2) формирование прогнозных индексов-дефляторов ВДС отраслей экономики региона;

      3) формирование прогнозных значений ВРП и ВДС отраслей экономики региона в текущих ценах.

Параграф 3. Формирование прогнозного ИФО ВДС отраслей экономики региона (Этап 1)

      38. Прогнозирование ИФО ВДС отраслей экономики каждого региона разрабатывается в следующем порядке:

      1) ИФО ВДС формируются по отраслям экономики регионов для расчета ВРП согласно приложению 2 к настоящей Методике на среднесрочный период местными исполнительными органами с учетом цели и задачи региональной экономической политики. Отрасли реального сектора регионов прогнозируются на основе предполагаемого выпуска продукции системообразующими предприятиями региона, а также метода экстраполяции составляющих элементов ВРП за прошлые годы прогнозными индексами физического объема продукции (товаров, услуг) соответствующих отраслей;

      2) на основе средневзвешенного ИФО ВДС в целом по экономике региона с учетом экспертных оценок и динамики поступления налогов определяется ИФО чистых налогов на продукты и импорт.

      39. Прогнозный ИФО ВДС отраслей экономики регионов рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;


ИФО ВДСt+1

– реальное изменение ВДС отраслей экономики региона прогнозного года;


ВДСt

– номинальный объем ВДС отраслей экономики региона базового года;




– реальное изменение ВДС "Производства товаров" прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства товаров" базового года;




– реальное изменение ВДС "Производства услуг" прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства услуг" базового года.

      40. Прогнозный ИФО ВДС "Производства товаров" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС "Производства товаров" прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства товаров" базового года;




– реальное изменение ВДС секции А прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции А базового года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС секции F прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции F базового года согласно приложению 2 к настоящей Методике.

      41. Прогнозный ИФО ВДС "Производства услуг" рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;




– реальное изменение ВДС "Производства услуг" прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС "Производства услуг" базового года;




– реальное изменение ВДС секции G прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции G базового года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– реальное изменение ВДС секции T прогнозного года согласно приложению 2 к настоящей Методике;




– номинальный объем ВДС секции T базового года согласно приложению 2 к настоящей Методике.

Параграф 4. Формирование прогнозных индексов-дефляторов ВДС отраслей экономики региона (Этап 2)

      42. Индексы-дефляторы ВДС формируются по отраслям экономики регионов для расчета ВРП согласно приложению 2 к настоящей Методике. Индекс-дефлятор ВДС отраслей показывает среднегодовое изменение цен в отраслях относительно к предыдущему году. Прогнозные значения индексов-дефляторов ВДС отраслей рассчитываются на основе сложившихся тенденций по динамике индексов-дефляторов ВДС отраслей, предполагаемой ценовой конъюнктуры на внешних рынках, а также с учетом прогнозного индекса потребительских цен и изменений цен производителей на внутреннем рынке. При этом учитывается общереспубликанская отраслевая прогнозная динамика индекса-дефлятора.

      43. В случае возникновения значительных отклонений или скачкообразной динамики в целях ее сглаживания используются экспертные оценки местного исполнительного органа по государственному планированию области, города республиканского значения, столицы.

      44. Индекс-дефлятор чистых налогов на продукты и импорт определяется на основе средневзвешенного индекса-дефлятора в целом по экономике с учетом экспертных оценок.

      45. Индекс-дефлятор ВРП рассчитывается по следующей формуле:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;


Дефл. ВРПt+1

– индекс-дефлятор ВРП прогнозного года;


ВРПt

– номинальный объем ВРП базового года;


ВРПt+1

– номинальный объем ВРП прогнозного года;


ИФО ВРПt+1

– реальное изменение ВРП прогнозного года.

Параграф 5. Формирование прогнозных значений ВРП и ВДС отраслей экономики региона в текущих ценах (Этап 3)

      46. ВРП и ВДС отраслей экономики регионов в текущих ценах вычисляется по следующим формулам:

     


      где,


t

– базовый год (год, предшествующий прогнозному);


t+1

– прогнозный год;


ВРПt+1

– номинальный объем ВРП прогнозного года;


ВДСt+1

– номинальный объем ВДС отраслей экономики региона прогнозного года;




– номинальный объем чистых налогов на продукты и импорт прогнозного года;


ВДСt

– номинальный объем ВДС отраслей экономики региона базового года;


ИФО ВДСt+1

– реальное изменение ВДС отраслей экономики региона прогнозного года;


Дефл. ВДСt+1

– индекс-дефлятор ВДС отраслей экономики региона прогнозного года.

Глава 4. Прогнозирование отдельных макроэкономических показателей

      Сноска. Методика дополнена главой 4 в соответствии с приказом Министра национальной экономики РК от 02.11.2021 № 97 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      47. Прогнозирование месячного расчетного показателя осуществляется по следующей формуле:

     


      t – базовый год (год, предшествующий прогнозному);

      t+1 – прогнозный год;

      МРПt – месячный расчетный показатель базового года;

      Средний уровень коридора инфляцииt+1 – средний уровень коридора инфляции прогнозного года.

      48. Прогнозирование среднегодовой численности населения осуществляется по следующей формуле:

     


      t – базовый год (год, предшествующий прогнозному);

      t+1 – прогнозный год;

      СЧНt+1 – среднегодовая численность населения прогнозного года;

      СЧНt – среднегодовая численность населения базового года;

      Средний рост СЧНt

– средний рост среднегодовой численности населения за последние 5 базовых лет.

      49. Прогнозирование ВВП в миллиардах долларах США осуществляется по следующей формуле:

     


     

– номинальный объем ВВП прогнозного года в миллиардах долларах США;

     

– номинальный объем ВВП прогнозного года в миллиардах тенге;

      Расчетный курсt+1 – расчетный курс тенге к доллару США прогнозного года.

      50. Прогнозирование ВВП по паритету покупательной способности в миллиардах международных долларах осуществляется по следующей формуле:

     


     

– объем ВВП по паритету покупательной способности прогнозного года в миллиардах международных долларах;

     

– номинальный объем ВВП прогнозного года в миллиардах тенге;

      Курс международного доллара к тенгеt+1 – курс международного доллара к тенге по паритету покупательной способности прогнозного года по данным МВФ.

      51. Прогнозирование ВВП на душу населения в долларах США осуществляется по следующей формуле:

     


     

– ВВП на душу населения прогнозного года в долларах США;

     

– номинальный объем ВВП прогнозного года в тенге;

      Расчетный курсt+1 – расчетный курс тенге к доллару США прогнозного года;

      СЧНt+1 – среднегодовая численность населения прогнозного года.

      52. Прогнозирование ВРП в миллиардах долларах США осуществляется по следующей формуле:

     


     

– номинальный объем ВРП прогнозного года в миллиардах долларах США;

     

– номинальный объем ВВП прогнозного года в миллиардах тенге;

      Расчетный курсt+1 – расчетный курс тенге к доллару США прогнозного года.

      53. Прогнозирование ВРП на душу населения в долларах США осуществляется по следующей формуле:

     


     

– ВРП на душу населения прогнозного года в долларах США;

     

– номинальный объем ВРП прогнозного года в тенге;

      Расчетный курсt+1 – расчетный курс тенге к доллару США прогнозного года;

      СЧНt+1 – среднегодовая численность населения региона прогнозного года.

  Приложение 1 к Методике
прогнозирования основных показателей
социально-экономического развития страны
и регионов на пятилетний период

Отрасли экономики согласно ОКЭД для прогноза ВВП

№

Код ОКЭД

Наименование

 

 

Производство товаров

1

Секция А

Сельское, лесное и рыбное хозяйство

2

011-013

Растениеводство

3

014

Животноводство

4

02

Лесоводство и лесозаготовки

5

03

Рыболовство и аквакультура

6

Секция В

Горнодобывающая промышленность и разработка карьеров

7

05

Добыча угля и лигнита

8

061

Добыча сырой нефти

9

062

Добыча природного газа

10

071

Добыча железной руды

11

072

Добыча руд цветных металлов

12

08

Прочие отрасли горнодобывающей промышленности

13

09

Технические услуги в области горнодобывающей промышленности

14

Секция С

Обрабатывающая промышленность

15

10

Производство продуктов питания

16

11

Производство напитков

17

12

Производство табачных изделий

18

13

Производство текстильных изделий

19

14

Производство одежды

20

15

Производство кожаной и относящейся к ней продукции

21

16

Производство деревянных и пробковых изделий, кроме мебели; изделий из соломки и материалов для плетения

22

17

Производство бумаги и бумажной продукции

23

18

Полиграфическая деятельность и воспроизведение записанных материалов

24

19

Производство кокса и продуктов нефтепереработки

25

20

Производство продуктов химической промышленности

26

21

Производство основных фармацевтических продуктов и фармацевтических препаратов

27

22

Производство резиновых и пластмассовых изделий

28

23

Производство прочей неметаллической минеральной продукции

29

24

Металлургическая промышленность

30

241-243, 245

черная металлургия

31

244

производство основных благородных и цветных металлов

32

25

Производство готовых металлических изделий, кроме машин и оборудования

33

26-30, 33

Машиностроение

34

31

Производство мебели

35

32

Производство прочих готовых изделий

36

Секция D

Электроснабжение, подача газа, пара и воздушное кондиционирование

37

351

Производство, передача и распределение электроэнергии

38

352

Производство и распределение газообразного топлива

39

353

Системы подачи пара и кондиционирования воздуха

40

Секция Е

Водоснабжение; канализационная система, контроль над сбором и распределением отходов

41

Секция F

Строительство



Производство услуг

42

Секция G

Оптовая и розничная торговля; ремонт автомобилей и мотоциклов

43

Секция H

Транспорт и складирование

44

Секция I

Услуги по проживанию и питанию

45

Секция J

Информация и связь

46

Секция К

Финансовая и страховая деятельность

47

Секция L

Операции с недвижимым имуществом

48

Секция М

Профессиональная, научная и техническая деятельность

49

Секция N

Деятельность в области административного и вспомогательного обслуживания

50

Секция О

Государственное управление и оборона; обязательное социальное обеспечение

51

Секция Р

Образование

52

Секция Q

Здравоохранение и социальные услуги

53

Секция R

Искусство, развлечения и отдых

54

Секция S

Предоставление прочих видов услуг

55

Секция Т

Деятельность домашних хозяйств, нанимающих домашнюю прислугу и производящих товары и услуги для собственного потребления

 

Валовая добавленная стоимость


Чистые налоги на продукты

 

Валовой внутренний продукт

  Приложение 2 к Методике
прогнозирования основных показателей
социально-экономического развития страны
и регионов на пятилетний период

Отрасли экономики регионов для расчета ВРП

№

Код ОКЭД

Наименование



Производство товаров

1

Секция A

Сельское, лесное и рыбное хозяйство

2

Секция B

Горнодобывающая промышленность и разработка карьеров

3

05

Добыча угля и лигнита

4

06

Добыча сырой нефти и природного газа

5

07

Добыча металлических руд

6

08

Прочие отрасли горнодобывающей промышленности

7

09

Технические услуги в области горнодобывающей промышленности

8

Секция C

Обрабатывающая промышленность

9

10

Производство продуктов питания

10

11

Производство напитков

11

12

Производство табачных изделий

12

13

Производство текстильных изделий

13

14

Производство одежды

14

15

Производство кожаной и относящейся к ней продукции

15

16

Производство деревянных и пробковых изделий, кроме мебели; изделий из соломки и материалов для плетения

16

17

Производство бумаги и бумажной продукции

17

18

Полиграфическая деятельность и воспроизведение записанных материалов

18

19

Производство кокса и продуктов нефтепереработки

19

20

Производство продуктов химической промышленности

20

21

Производство основных фармацевтических продуктов и фармацевтических препаратов

21

22

Производство резиновых и пластмассовых изделий

22

23

Производство прочей неметаллической минеральной продукции

23

24

Металлургическая промышленность

24

241-243, 245

черная металлургия

25

244

производство основных благородных и цветных металлов

26

25

Производство готовых металлических изделий, кроме машин и оборудования

27

26-30, 33

Машиностроение

28

31

Производство мебели

29

32

Производство прочих готовых изделий

30

Секция D

Электроснабжение, подача газа, пара и воздушное кондиционирование

31

Секция E

Водоснабжение; канализационная система, контроль над сбором и распределением отходов

32

Секция F

Строительство



Производство услуг

33

Секция G

Оптовая и розничная торговля; ремонт автомобилей и мотоциклов

34

Секция H

Транспорт и складирование

35

Секция J

Информация и связь

36

Секция L

Операции с недвижимым имуществом

37

Секция I, K, M-T

Прочие услуги

38

Валовая добавленная стоимость


Чистые налоги на продукты


Валовой региональный продукт


Елдің және өңірлердің бес жылдық кезеңге арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін болжамдау әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2021 жылғы 22 қаңтардағы № 10 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 27 қаңтарда № 22123 болып тіркелді.

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 қыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 23) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің 26.05.2023 № 86 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1. Қоса беріліп отырған Елдің және өңірлердің бес жылдық кезеңге арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін болжамдау әдістемесі бекітілсін.

      2. Макроэкономикалық талдау және болжамдау департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

      3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика бірінші вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрі 		А. Иргалиев

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының Ауыл

      шаруашылығы министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының Индустрия

      және инфрақұрылымдық даму

      министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының Цифрлық

      даму, инновациялар және

      аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Энергетика министрлігі

  Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрінің
2021 жылғы 22 қаңтардағы
№ 10 Бұйрықпен
бекітілді

Елдің және өңірлердің бес жылдық кезеңге арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін болжамдау әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Елдің және өңірлердің бес жылдық кезеңге арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін болжамдау әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) бес жылдық кезеңге арналған болжамды көрсеткіштерді қалыптастыру үшін әзірленді және мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатын іске асыру құралы ретінде қолданылады.

      2. Осы Әдістемені мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган және облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті атқарушы органы елдің және өңірлердің бес жылдық кезеңге арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының қалыптастырылатын болжамы шеңберінде салалар бөлінісінде жалпы ішкі өнім мен жалпы өңірлік өнім бойынша орта мерзімді болжамдарды әзірлеу кезінде қолданады. Жалпы ішкі өнім бойынша орта мерзімді болжамдарды әзірлеу және жаңарту кезеңділігі "Әлеуметтік-экономикалық даму болжамын әзірлеу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 8 қаңтардағы № 9 бұйрығымен реттелетін әлеуметтік-экономикалық даму болжамын әзірлеуге байланысты.

      3. Осы Әдістемеде мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

      1) агрегаттау – төменгі деңгейдегі экономикалық көрсеткіштерді барлық кейінгі деңгейлерде барынша ірі жиынтықтарға біріктіру;

      2) аралық тұтыну – есепті кезеңде өндіріс процесінде түрленетін немесе толық тұтынылатын тауарлар мен қызметтердің құны;

      3) базистік кезең – салыстыру жүргізілетін уақыт кезеңі;

      4) индекс-дефлятор – есепті кезеңде экономикадағы бағалардың орташа өзгерісін сипаттайтын көрсеткіш;

      5) жалпы қосылған құн (бұдан әрі – ЖҚҚ) – есепті кезең ішінде тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді шығару және аралық тұтыну арасындағы айырмашылық. Бұл көрсеткіш өндіріс процесінде тұтынылған негізгі капиталдың құнын қамтиды;

      6) жалпы өңірлік өнім (бұдан әрі – ЖӨӨ) – белгілі бір уақыт кезеңі ішінде және нарықтық бағалармен есептелетін, жеке алынған өңірдің резиденттік бірліктері-өндірушілерінің өндірістік қызметінің түпкілікті нәтижесін сипаттайтын өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіші;

      7) жалпы ішкі өнім (бұдан әрі – ЖІӨ) – елдің есепті кезеңдегі экономикалық қызметінің түпкілікті нәтижесін сипаттайтын, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының және ұлттық шоттар жүйесінің негізгі көрсеткіші;

      8) жүйе құраушы кәсіпорын – қызметі жекелеген өңірдің немесе елдің тіршілігін қамтамасыз ету үшін маңызды болып табылатын кәсіпорын;

      9) нақты көлем индексі (бұдан әрі – НКИ) – салыстырылатын кезеңдерде тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіру көлемінің өзгерісін сипаттайтын, шамамен алынған көрсеткіш. Базистік кезең бағасымен бағаланған ағымдағы кезеңдегі белгілі бір көрсеткіштің құнын оның базистік кезеңдегі құнына бөлу жолымен есептеледі;

      10) резидент – экономикалық мүдделердің басым орталығы осы елдің экономикалық аумағында орналасқан, яғни ол осы аумақта шамамен алынған ұзақ кезең ішінде (бір жыл немесе одан аса) экономикалық қызметпен айналысатын институционалдық бірлік;

      11) өндіру әдісі – экономика салаларында құрылған қосылған құндар сомасы ретінде есептелетін жалпы ішкі өнімді болжамдау әдісі;

      12) өнімдерге берілетін субсидиялар – кәсіпорындарға, олар тауарлар мен қызметтердің белгілі бір түрін өндірген жағдайда, мемлекеттік бюджеттен берілетін ағымдағы өтеусіз төлемдер;

      13) өнімдерге салынатын салықтар – мөлшері өндірілген өнім мен көрсетілген қызметтердің құнына тікелей байланысты салықтар. Өнімдерге салынатын салықтарға: қосылған құн салығы, акциздер, импортталатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге салынатын салықтар және өзгелер жатады;

      14) өнімдерге салынатын таза салықтар – тиісті субсидияларды шегергендегі салықтар;

      15) ретроспективті серпін – өткен кездегі белгілі бір уақыт кезеңі ішінде салалар көрсеткіштерінің өзгеруі;

      16) регрессиялық талдау – бір немесе бірнеше тәуелсіз айнымалылардың тәуелді айнымалыға әсерін зерттеудің статистикалық әдісі;

      17) ұлттық шоттар жүйесі (бұдан әрі – ҰШЖ) – елдің экономикалық қызметінің нәтижелерін сипаттайтын белгілі бір шоттар мен кестелер жиынтығы түрінде құрастырылған статистикалық көрсеткіштер жүйесі;

      18) "Шығындар-Шығарылым" кестелері – тауарлар мен қызметтерді өндіру мен пайдаланудың егжей-тегжейлі сипаттамаларын, сондай-ақ өндіру процесінде қалыптасатын кірістерді қамтитын өзара байланысты кестелер жиынтығы;

      19) сараптамалық әдістер мен бағалаулар – сарапшының немесе сарапшылар тобының дербес немесе ұжымдық пікірін, жинақталған тәжірибені, білімдерін пайдалану негізінде алынған бағалау әдістері мен болжамдау тәсілдері және оларды қолдану нәтижелері;

      20) экстраполяция – болжамдау объектісін болашақта дамыту үшін бұрынғы және қазіргі үрдістерді, заңдылықтарды, байланыстарды таратуға негізделген зерттеу әдісі.

2-тарау. ЖІӨ-ні болжамдау

1-параграф. Сыртқы және ішкі факторлардың дамуы бойынша негізгі болжамдар

      4. Бес жылдық кезеңге арналған елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерінің болжамын бастапқы кезеңде сыртқы және ішкі факторлардың даму серпіні бойынша негізгі болжамдарды қалыптастыру жолымен мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті орган әзірлейді.

      5. Сыртқы факторларға әлемдік экономиканың, Қазақстан Республикасының негізгі сауда әріптестерінің және отандық экспорттың негізгі тауарларына әлемдік нарықтардағы бағаның өсу қарқыны жатады.

      6. Дүниежүзілік банк (бұдан әрі – ДБ), Халықаралық валюта қоры (бұдан әрі – ХВҚ) және Біріккен Ұлттар Ұйымының (бұдан әрі – БҰҰ) ресми деректері әлемдегі ахуалдың даму перспективалары туралы ақпарат көзі болып табылады.

      Болжамның параметрлеріне ықпал ететін ішкі факторларға негізгі экспорттық тауарлар өндірісінің заттай мәндегі көлемдері, халық саны, халықтың экономикалық тұрғыдан белсенді бөлігі, мемлекеттік бюджет параметрлері, тарифтік реттеу және нысаналы көрсеткіш болып табылатын инфляция деңгейі жатады.

2-параграф. ЖІӨ-нің құрылымы, тәсілдері мен болжамдау тәртібі

      7. ЖІӨ-ні болжамдау өндіру әдісімен жүзеге асырылады.

      8. Өндіру әдісімен болжамдалатын ЖІӨ экономика салаларында құрылған қосылған құндарды қосу жолымен есептеледі.

      9. ЖІӨ НКИ-ін өндіру әдісімен болжамдау мына формула бойынша жүзеге асырылады:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖІӨt+1 НКИ

– болжамды жылдағы ЖІӨ-нің нақты өзгерісі;


ЖІӨt

– базалық жылдағы ЖІӨ-нің номиналды көлемі;


ЖҚҚt

– базалық жылдағы барлық экономика салалары ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;


ЖҚҚt+1 НКИ

– болжамды жылдағы барлық экономика салалары ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы өнімдерге және импортқа салынған таза салықтардың номиналды көлемі;




– болжамды жылдағы өнімдерге және импортқа салынған таза салықтардың нақты өзгерісі.

      10. Экономикада теңгерімсіздіктерге жол бермеу мақсатында болжамды деректерді орталық атқарушы органдар ұсынбаған, елеулі ауытқулар немесе құбылмалы серпін туындаған жағдайларда деңгейлестіру мақсатында ЖІӨ немесе оның жекелеген элементтерін сараптамалық қайта бағалау әдісі қолданылуы мүмкін.

      11. Салалар бойынша ЖІӨ-ні болжамдау мынадай кезеңдер ескеріле отырып, жүзеге асырылады:

      1) экономика салаларының болжамды ЖҚҚ НКИ-ін қалыптастыру;

      2) экономика салаларының болжамды ЖҚҚ индекс-дефляторларын қалыптастыру;

      3) экономика салаларының ағымдағы бағадағы ЖІӨ мен ЖҚҚ-сының болжамды мәндерін қалыптастыру.

3-параграф. Экономика салаларының болжамды ЖҚҚ НКИ қалыптастыру (1-кезең)

      12. Орта мерзімді кезеңге арналған ЖҚҚ НКИ-дің болжамды мәндері экономикалық саясаттың негізгі бағыттары мен шараларын және әлеуметтік экономикалық дамудың басымдықтарын іске асыруға бағытталған жаңа шығыстар бастамаларын ескере отырып, осы Әдістемеге 1-қосымшада келтірілген ЖІӨ-ні болжамдау үшін Экономикалық қызмет түрлерiнiң жалпы жiктеуiшiне (бұдан әрі – ЭҚЖЖ) сәйкес экономика салалары бойынша қалыптастырылады.

      13. Экономика салалары бөлінісінде ЖҚҚ НКИ болжамы мынадай тәртіппен әзірленеді:

      1) тауарлар өндіру секторының кіші салаларының және "Көлік және қоймалау" салаласының орта мерзімді кезеңге арналған ЖҚҚ НКИ болжамды мәндерін:

      агроөнеркәсіптік кешен, суармалы егіншілік және мелиорация, жер ресурстары саласында басшылық жасауды, сондай-ақ заңнамада көзделген шектерде оның құзыретіне – ауыл шаруашылығы, тамақ өнімдерін және алкогольсіз сусын өндіру қызметіне жатқызылған салада мемлекеттік органдарды салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      мұнай-газ, мұнай-газ химиясы өнеркәсібі, көмірсутектерді тасымалдау салаларында, көмірсутектер, уран өндіру бөлігінде жер қойнауын пайдалану саласында, мұнай өнімдерін өндіруді мемлекеттік реттеу, газ және газбен жабдықтау, магистральды құбыржол, электр энергетикасы, орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағында жылу энергиясын өндіруді жүзеге асыратын жылу электр орталықтары мен қазандықтар (автономды қазандықтардан басқа) бөлігінде жылумен жабдықтау, атом энергиясы, жаңартылатын энергия көздерін – мұнай және табиғи газ өндіру, мұнай өңдеу, электрмен жабдықтауды дамыту салаларында мемлекеттік саясатты қалыптастыру мен іске асыруды, басқару процесін үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      индустрия және индустриялық даму, тау-кен металлургиялық кешен, жергілікті қамтуды дамыту, машина жасау, көмір, химия, фармацевтика және медицина өнеркәсiбi, жеңiл, ағаш өңдеу және жиһаз өнеркәсiбi, құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарын өндiру, салалық бағыттылығына сәйкес машиналар мен жабдықтардың қауiпсiздiгi және химия өнiмiнiң қауiпсiздiгi; экспорттық бақылау; өнеркәсіп қауіпсіздігі; энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру; бағалы металдар өндірісін және бағалы металдар мен асыл тастар, құрамында бағалы металдар бар шикізат тауарлары, зергерлік және басқа да бұйымдар айналымын реттеу; арнайы экономикалық аймақтар құру, жұмыс істеуі және тарату; уран өндіруді қоспағанда, қатты пайдалы қазбалар бөлiгiнде жер қойнауын пайдалануды мемлекеттiк басқару; теміржол, автомобиль, ішкі су көлігі, сауда мақсатында теңізде жүзу салаларында, Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану мен азаматтық және эксперименттiк авиация қызметiн, аэронавигация және әуежайлар қызметі саласында табиғи монополия, әуежайлар қызметі саласында қоғамдық маңызы бар нарықтарда, автомобиль жолдары; сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі, тұрғын үй қатынастары, коммуналдық шаруашылық және коммуналдық қалдықтармен (қатты тұрмыстық қалдықтарды қоспағанда) жұмыс істеу, елді мекендер шегінде сумен жабдықтау және су бұру, жылумен жабдықтау (орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағында жылу энергиясын өндіруді жүзеге асыратын жылу электр орталықтары мен қазандықтардан басқа) саласында мемлекеттік реттеуді, тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу; қорғаныс өнеркәсібі, бірыңғай әскери-техникалық саясатты жүргізуге қатысу, әскери-техникалық ынтымақтастықты жүзеге асыру, мемлекеттік қорғаныстық тапсырысты – көмір, темір және түсті металдар кенін, тоқыма бұйымдарын, киім, былғары және оған жататын өнімдерді, жиһаздан басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды; сабаннан және өруге арналған материалдан жасалған бұйымдар, қағаз және қағаздан жасалған өнімдер, химиялық өнеркәсіп өнімдерін, негізгі фармацевтикалық өнімдерді, резеңке және пластмасса бұйымдарын, өзге металл емес минералды өнімдерді өндіру, металлургия өнеркәсібі (қара металлургия, негізгі бағалы және түсті металдарды өндіру), машиналар мен жабдықтардан басқа дайын металл бұйымдарын жасау, машина жасау, жиһаз жасау, құрылыс, сумен жабдықтау, көлік және қоймалауды қалыптастыру, орналастыру және орындау салаларындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган.

      Тау-кен өндіру өнеркәсібі және өңдеу өнеркәсібі салалары бойынша орталық атқарушы органдардың болжамды мәндері өңірлік экономикалық саясаттың мақсаттары мен міндеттеріне сүйене отырып, осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес В және С секцияларының салалары бойынша жергілікті атқарушы органдар ұсынған болжамды деректер ескеріле отырып, қалыптастырылады.

      2) "Көлік және қоймалау" саласын қоспағанда, қызмет көрсету секторы салаларының ЖҚҚ НКИ-нің болжамды мәндері қалыптасқан үрдістер негізінде және мыналарды:

      ауыспалыларды түсіндіруші ретінде тауар өндірісі салаларының есептелген НКИ көрсеткіштерін және көрсетілетін қызмет секторы дамуының серпініне тікелей әсер ететін көрсеткіштерді, оның ішінде салалар бойынша жұмыспен қамтылғандар санының өзгеруін қоса отырып, өткенді шолу серпінін эконометрикалық модельдеуді (регрессиялық талдау);

      салалар бойынша өндіріс пен түпкілікті сұраныс көлемдері өзгерісінің тікелей және жанама әсерлерін ескере отырып, "Шығындар-Шығарылым" кестесінің талдамалық қасиеттерін пайдалана отырып есептеледі.

      3) тауарлар өндіру секторының кіші салалары мен "Көлік және қоймалау" саласының ЖҚҚ НКИ-нің болжамды мәндері оларды орталық атқарушы органдар ұсынбаған, елеулі ауытқулар немесе құбылмалы серпін туындаған жағдайда деңгейлестіру мақсатында өткен жылдардағы салалардың ЖҚҚ НКИ-нің экстраполяциясы және мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның сараптамалық бағалауы негізінде есептеледі;

      4) жалпы экономика бойынша орташа өлшенген ЖҚҚ НКИ негізінде, сараптамалық бағалауды және салық түсімдерінің серпіні ескеріле отырып, өнімдер мен импортқа салынған таза салықтардың НКИ-і анықталады.

      14. "Ауыл, орман және балық шаруашылығы", "Тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді игеру", "Өңдеу өнеркәсібі" және "Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау" салаларының ЖҚҚ НКИ болжамды мәндерін есептеу кейін Экономикалық қызмет түрлерінің топтары бойынша жеке индекстерді экономикалық қызмет түрлерінің ірілендірілген топтары (бөлімдер, секциялар) бойынша индекстерге кезең-кезеңмен агрегациялай отырып, ЖҚҚ көлемі мен серпіні туралы деректерді пайдалануға негізделеді.

      15. Барлық салалардың болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖҚҚt+1 НКИ

– болжамды жылдағы экономиканың барлық салалары ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;


ЖҚҚt

– базалық жылдағы экономиканың барлық салалары ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      16. "Тауарлар өндірісі" болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы А секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы А секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы F секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы F секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      17. "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы G секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы G секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы T секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы T секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      18. "Ауыл, орман және балық шаруашылығы" А секциясының болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы А секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы А секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "011-013" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "011-013" кіші саласы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "03" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "03" кіші саласы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      19. "Тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді игеру" В секциясының болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы B секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы B секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "05" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "05" кіші саласы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "09" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "09" кіші саласы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      20. "Өңдеу өнеркәсібі" C секциясының болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы C секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы C секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "10" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "10" кіші саласы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "32" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "32" кіші саласы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      21. "Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау" D секциясының болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы D секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы D секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "351" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "351" кіші саласы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "353" кіші саласы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы "353" кіші саласы ЖҚҚ-ның номиналды көлемі.

4-параграф. Экономика салалары ЖҚҚ-сының болжамдық индекс-дефляторларын қалыптастыру (2-кезең)

      22. ЖҚҚ индекс-дефляторлары осы Әдістемеге 1-қосымшада келтірілген ЖІӨ-ні болжамдауға арналған ЭҚЖЖ-ға сәйкес экономика салалары бойынша қалыптастырылады. Салалардың ЖҚҚ индекс-дефляторы алдыңғы жылға қатысты салалардағы бағалардың орташа жылдық өзгерісін көрсетеді. Салалардың ЖҚҚ индекс-дефляторларының болжамды мәндері салалардың ЖҚҚ индекс-дефляторларының серпіні бойынша қалыптасқан үрдістердің, сыртқы нарықтардағы болжамды бағалық конъюнктураның негізінде, сондай-ақ тұтыну бағаларының болжамды индексі мен ішкі нарықтағы өндірушілер бағаларының өзгеруі ескеріле отырып, есептеледі.

      23. Сыртқы факторлар негізінде ЖҚҚ индекс-дефляторларын болжамдау кезінде ДБ, ХВҚ және БҰҰ мұнайдың, металдардың, ауыл шаруашылығы өнімдерінің және өзге де тауарлардың әлемдік бағасының өзгерісі бойынша болжамдары ескеріледі.

      24. Елеулі ауытқулар немесе құбылмалы серпін туындаған жағдайда деңгейлестіру мақсатында мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның сараптамалық бағалаулары пайдаланылады.

      25. Өнімдер мен импортқа салынатын таза салықтардың индекс-дефляторы сараптамалық бағалау ескеріле отырып, барлық салалар ЖҚҚ-сының орташа өлшенген индекс-дефляторының негізінде айқындалады.

      26. ЖІӨ индекс-дефляторы мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖІӨt+1 дефл.

– болжамды жылдағы ЖІӨ индекс-дефляторы;


ЖІӨt

– базалық жылдағы ЖІӨ-нің номиналды көлемі;


ЖІӨt+1

– болжамды жылдағы ЖІӨ-нің номиналды көлемі;


ЖІӨt+1 НКИ

– болжамды жылдағы ЖІӨ-нің нақты өзгерісі.

5-параграф. Ағымдағы бағаларда экономика салаларының ЖІӨ және ЖҚҚ-ның болжамды мәндерін қалыптастыру (3-кезең)

      27. Ағымдағы бағаларда экономика салалары бөлінісіндегі ЖІӨ және ЖҚҚ мына формулалар бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖІӨt+1

– болжамды жылдағы ЖІӨ-нің номиналды көлемі;


ЖҚҚt+1

– болжамды жылдағы барлық салалар ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– болжамды жылдағы өнімге және импортқа салынатын таза салықтардың номиналды көлемі;


ЖҚҚt

– базалық жылдағы барлық салалар ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;


ЖҚҚt+1 НКИ

– болжамды жылдағы барлық салалар ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;


ЖҚҚt+1 дефл.

– болжамды жылдағы барлық салалар ЖҚҚ-сының индекс-дефляторы.

3-тарау. ЖӨӨ-ні болжамдау

1-параграф. Сыртқы және ішкі факторлардың дамуы бойынша негізгі болжамдар

      28. Бес жылдық кезеңге арналған өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерінің болжамын бастапқы кезеңде сыртқы және ішкі факторлардың даму серпіні бойынша негізгі болжамдарды қалыптастыру жолымен және бес жылдық кезеңге арналған елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерінің болжамы негізінде облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті атқарушы органы әзірлейді.

      29. Сыртқы факторларға әлемдік экономиканың, Қазақстан Республикасының негізгі сауда әріптестерінің және отандық экспорттың негізгі тауарларына әлемдік нарықтардағы бағаның өсу қарқыны жатады.

      30. Әлемдегі ахуалдың даму перспективалары туралы ақпарат көзі ДБ, ХВҚ және БҰҰ ресми деректері болып табылады.

      Болжамның параметрлеріне ықпал ететін ішкі факторларға негізгі экспорттық тауарлар өндірісінің заттай мәндегі көлемдері, халық саны, халықтың экономикалық белсенді бөлігі, мемлекеттік бюджет параметрлері, тарифтік реттеу және нысаналы көрсеткіш болып табылатын инфляция деңгейі жатады.

2-параграф. ЖӨӨ-ні болжамдаудың құрылымы, тәсілдері мен тәртібі

      31. ЖӨӨ-ні болжамдау өңірлердің экономикалық даму деңгейі мен серпінінің кешенді сипаттамасын алуға, ел экономикасындағы олардың орны мен рөлін объективті түрде айқындауға, жүргізіліп отырған өңірлік саясаттың тиімділігін бағалауға, ел ішінде өңірлердің даму деңгейлерін салыстыруға мүмкіндік беретін макроэкономикалық ақпаратты қалыптастыру үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті атқарушы органымен жүзеге асырылады.

      32. Орта мерзімді кезеңге ЖӨӨ-ні өндіру әдісімен болжамдау Қазақстан Республикасының 03-2007 "Экономикалық қызмет түрлерiнiң жалпы жiктеуiшi" мемлекеттік жіктеуішіне сәйкес экономиканың салалары бөлінісінде ҰШЖ тәсілдеріне сәйкес әзірленді.

      33. Өндіру әдісімен болжанатын өңір ЖӨӨ-сі өңір экономикасы салаларында құрылған қосылған құндарды қосу жолымен есептеледі.

      34. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың орта мерзімді кезеңге арналған ЖӨӨ, ЖӨӨ НКИ және ЖӨӨ индекс-дефляторы осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес ЖӨӨ есептеуге арналған өңірлердің экономика салалары бойынша өндіру әдісімен болжанады.

      35. Өндіру әдісімен ЖӨӨ НКИ-ін болжамдау мына формула бойынша жүзеге асырылады:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖӨӨt+1 НКИ

– болжамды жылдағы ЖӨӨ-нің нақты өзгерісі;


ЖӨӨt

– базалық жылдағы ЖӨӨ-нің номиналды көлемі;


ЖҚҚt

– базалық жылдағы өңірдің экономикасы салалары ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;


ЖҚҚt+1 НКИ

– болжамды жылдағы өңір экономикасы салалары ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы өнімге және импортқа салынатын таза салықтардың номиналды көлемі;




– болжамды жылдағы өнімге және импортқа салынатын таза салықтардың нақты өзгерісі.

      36. Экономикада теңгерімсіздіктерге жол бермеу мақсатында болжамды деректерді жергілікті атқарушы органдар ұсынбаған, елеулі ауытқулар немесе құбылмалы серпін туындаған жағдайларда деңгейлестіру мақсатында ЖӨӨ-ні немесе оның жекелеген элементтерін сараптамалық қайта бағалау әдісі қолданылуы мүмкін.

      37. Салалар бойынша ЖӨӨ-ді болжамдау мынадай кезеңдер ескеріле отырып, жүзеге асырылады:

      1) өңірдің экономика салаларының болжамды ЖҚҚ НКИ-ін қалыптастыру;

      2) өңірдің экономика салалары ЖҚҚ-сының болжамдық индекс-дефляторларын қалыптастыру;

      3) ағымдағы бағаларда өңірдің экономика салаларының ЖҚҚ мен ЖӨӨ-сінің болжамды мәндерін қалыптастыру.

3-параграф. Өңірдің экономика салаларының болжамды ЖҚҚ НКИ-ін қалыптастыру (1-кезең)

      38. Әрбір өңірдің экономика салаларының ЖҚҚ НКИ-ін болжамдау мынадай тәртіппен әзірленеді:

      1) ЖҚҚ НКИ өңірлік экономикалық саясаттың мақсаты мен міндеттерін ескере отырып, осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес ЖӨӨ-ні есептеу үшін өңірлердің экономика салалары бойынша жергілікті атқарушы органдар орта мерзімді кезеңге қалыптастырады. Өңірлердің нақты секторының салалары өңірдің жүйе құраушы кәсіпорындарының болжанатын өнімдер шығарылымы, сондай-ақ тиісті салалар өнімдерінің (тауарларының, көрсетілетін қызметтерінің) іс жүзіндегі болжамды көлем индекстерімен өткен жылдардағы ЖӨӨ-нің құрамдас бөлігінің элементтерін экстраполяциялау әдісі негізінде болжанады;

      2) сараптамалық бағалауды және салық түсімдерінің серпінін ескере отырып, өңірлердің жалпы экономикасы бойынша ЖҚҚ-ның орташа өлшенген НКИ негізінде өнімдер мен импортқа салынатын таза салық НКИ-і анықталады.

      39. Өңірлердің экономика салаларының болжамды ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖҚҚt+1 НКИ

– болжамды жылдағы өңір экономикасы салалары ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;


ЖҚҚt

– базалық жылдағы өңір экономикасы салалары ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      40. "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-ның болжамды НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Тауарлар өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы А секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы А секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы F секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы F секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

      41. Болжамды "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ НКИ-і мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– базалық жылдағы "Көрсетілетін қызметтер өндірісі" ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы G секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы G секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес болжамды жылдағы T секциясы ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;




– осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес базалық жылдағы T секциясы ЖҚҚ-сының номиналды көлемі.

4-параграф. Өңірдің экономика салалары ЖҚҚ-сының болжамды индекс-дефляторларын қалыптастыру (2-кезең)

      42. ЖҚҚ-ның индекс-дефляторлары осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес ЖӨӨ-ні есептеу үшін өңірлердің экономика салалары бойынша қалыптастырылады. Салалардың ЖҚҚ индекс-дефляторы алдыңғы жылға қатысты салалардағы бағалардың орташа жылдық өзгерісін көрсетеді. Салалардың ЖҚҚ индекс-дефляторларының болжамдық мәндері салалардың ЖҚҚ индекс-дефляторларының серпіні бойынша қалыптасқан үрдістердің, сыртқы нарықтардағы болжамды бағалық конъюнктураның негізінде, сондай-ақ тұтыну бағаларының болжамды индексі мен ішкі нарықтағы өндірушілер бағаларының өзгеруі ескеріле отырып, есептеледі. Бұл ретте индекс-дефлятордың жалпы республикалық салалық болжамды серпіні ескеріледі.

      43. Елеулі ауытқулар немесе құбылмалы серпін туындаған жағдайда оны деңгейлестіру мақсатында облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті атқарушы органының сараптамалық бағалаулары пайдаланылады.

      44. Өнімдер мен импортқа салынған таза салықтардың индекс-дефляторы сараптамалық бағалауды ескере отырып, жалпы экономика бойынша орташа өлшенген индекс-дефлятордың негізінде анықталады.

      45. ЖӨӨ индекс-дефляторы мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖӨӨt+1 дефл.

– болжамды жылдағы ЖӨӨ индекс-дефляторы;


ЖӨӨt

– базалық жылдағы ЖӨӨ-нің номиналды көлемі;


ЖӨӨt+1

– болжамды жылдағы ЖӨӨ-нің номиналды көлемі;


ЖӨӨt+1 НКИ

– болжамды жылдағы ЖӨӨ-нің нақты өзгерісі.

5-параграф. Ағымдағы бағаларда өңірдің экономика салаларының ЖӨӨ мен ЖҚҚ-ның болжамды мәндерін қалыптастыру (3-кезең)

      46. Ағымдағы бағаларда өңірлердің экономика салаларының ЖӨӨ және ЖҚҚ-сы мына формулалар бойынша есептеледі:



      мұнда:


t

– базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);


t+1

– болжамды жыл;


ЖӨӨt+1

– болжамды жылдағы ЖӨӨ-нің номиналды көлемі;


ЖҚҚt+1

– болжамды жылдағы өңірдің экономика салалары ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;




– болжамды жылдағы өнімдерге және импортқа салынатын таза салықтардың номиналды көлемі;


ЖҚҚt

– базалық жылдағы өңірдің экономика салалары ЖҚҚ-сының номиналды көлемі;


ЖҚҚt+1 НКИ

– болжамды жылдағы өңірдің экономика салалары ЖҚҚ-сының нақты өзгерісі;


ЖҚҚt+1 дефл.

– болжамды жылдағы өңірдің экономика салалары ЖҚҚ-сының индекс-дефляторы.

4-тарау. Жекелеген макроэкономикалық көрсеткіштерді болжамдау

      Ескерту. Әдістеме 4-тараумен толықтырылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 02.11.2021 № 97 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      47. Айлық есептік көрсеткішті болжамдау мынадай формула бойынша жүзеге асырылады:



      t – базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);

      t+1 – болжамды жыл;

      АЕК 1t – базалық жылдың айлық есептік көрсеткіші;

      Орташа инфляция дәлізінің деңгейі t+1 – болжамды жылдағы инфляция дәлізінің орташа деңгейі.

      48. Халықтың орташа жылдық санын болжамдау мынадай формула бойынша жүзеге асырылады:



      t – базалық жыл (болжамды жылдың алдындағы жыл);

      t+1 – болжамды жыл;

      XOCt+1 – болжамды жылдағы халықтың орташа жылдық саны;

      XOCt – базалық жылдағы халықтың орташа жылдық саны;

      XOCt

– соңғы 5 базалық жылда халықтың орташа жылдық санының орташа өсуі.

      49. ЖІӨ-ні миллиард АҚШ долларында болжамдау мына формула бойынша жүзеге асырылады:




– болжамды жылдағы миллиард АҚШ долларымен алынған ЖІӨ-нің номиналды көлемі;

– болжамды жылдағы миллиард теңгемен алынған ЖІӨ-нің номиналды көлемі;

      Есептік бағамt+1 – болжамды жылдағы АҚШ долларына шаққандағы теңгенің есептік бағамы.

      50. Миллиард халықаралық долларында алынған сатып алу қабілетінің паритеті бойынша ЖІӨ-ні болжамдау мына формула бойынша жүзеге асырылады:




– болжамды жылдағы миллиард халықаралық долларымен алынған ЖІӨ-нің сатып алу қабілетінің паритеті бойынша номиналды көлемі;

– болжамды жылдағы миллиард теңгемен алынған ЖІӨ-нің номиналды көлемі;

      Халықаралық долларға шаққандағы теңгенің бағамыt+1 – ХВҚ деректері бойынша болжамды жылдағы сатып алу қабілетінің паритеті бойынша халықаралық долларға шаққандағы теңгенің бағамы.

      51. Жан басына шаққандағы ЖІӨ-ні АҚШ долларымен алынған болжамдау мына формула бойынша жүзеге асырылады:




– болжамды жылдағы жан басына шаққандағы АҚШ долларымен алынған ЖІӨ;

– болжамды жылдағы теңгемен алынған ЖІӨ-нің номиналды көлемі;

      Есептік бағамt+1 – болжамды жылдағы АҚШ долларына шаққандағы теңгенің есептік бағамы;

      XOCt+1 – болжамды жылдағы халықтың орташа жылдық саны.

      52. ЖӨӨ-ні миллиард АҚШ долларымен алынған болжамдау мына формула бойынша жүзеге асырылады:




– болжамды жылдағы АҚШ долларымен алынған ЖӨӨ-нің номиналды көлемі;

– болжамды жылдағы миллиард теңгемен алынған ЖӨӨ-нің номиналды көлемі;

      Есептік бағамt+1 – болжамды жылдағы АҚШ долларына шаққандағы теңгенің есептік бағамы.

      53. Жан басына шаққандағы АҚШ долларымен алынған ЖӨӨ-ні болжамдау мына формула бойынша жүзеге асырылады:




– болжамды жылдағы АҚШ долларымен алынған жан басына шаққандағы ЖӨӨ;

– болжамды жылдағы теңгемен алынған ЖӨӨ-нің номиналды көлемі;

      Есептік бағамt+1 – болжамды жылдағы АҚШ долларына шаққандағы теңгенің есептік бағамы;

      XOCt+1 – болжамды жылдағы халықтың орташа жылдық саны.

  Елдің және өңірлердің бес
жылдық кезеңге арналған
әлеуметтік-экономикалық
дамуының негізгі
көрсеткіштерін болжамдау
әдістемесіне
1-қосымша

ЖІӨ-ні болжамдауға арналған ЭҚЖЖ-ға сәйкес экономика салалары

№

ЭҚЖЖ коды

Атауы



Тауарлар өндірісі

1

А секциясы

Ауыл, орман және балық шаруашылығы

2

011-013

Өсімдік шаруашылығы

3

014

Мал шаруашылығы

4

02

Орман шаруашылығы және ағаш дайындау

5

03

Балық шаруашылығы және аквадақыл

6

В секциясы

Тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді игеру

7

05

Көмір және лигнит өндіру

8

061

Шикі мұнайды өндіру

9

062

Табиғи газды өндіру

10

071

Темір кенін өндіру

11

072

Түсті металдар кендерін өндіру

12

08

Тау-кен өндіру өнеркәсібінің басқа салалары

13

09

Тау-кен өндіру өнеркәсібі саласындағы техникалық көрсетілетін кызметтер

14

С секциясы

Өңдеу өнеркәсібі

15

10

Тамақ өнімдерін өндіру

16

11

Сусындар өндіру

17

12

Темекі өнімдерін өндіру

18

13

Тоқыма бұйымдарын өндіру

19

14

Киім өндіру

20

15

Былғары және оған жататын өнімдерді өндіру

21

16

Жиһаздан басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды өндіру; сабаннан және өруге арналған материалдан жасалған бұйымдар өндіру

22

17

Қағаз және қағаздан жасалған өнімдерді өндіру

23

18

Полиграфиялық қызмет және жазылған материалдарды жаңғырту

24

19

Кокс және мұнай өңдеу өнімдерін өндіру

25

20

Химиялық өнеркәсіп өнімдерін өндіру

26

21

Негізгі фармацевтикалық өнімдерді және фармацевтикалық препараттарды өндіру

27

22

Резеңке және пластмасса бұйымдарын өндіру

28

23

Өзге металл емес минералды өнімдерді өндіру

29

24

Металлургия өнеркәсібі

30

241-243, 245

қара металлургия

31

244

негізгі бағалы және түсті металдарды өндіру

32

25

Машиналар мен жабдықтардан басқа дайын металл бұйымдарын жасау

33

26-30, 33

Машина жасау

34

31

Жиһаз жасау

35

32

Өзге дайын бұйымдарды жасау

36

D секциясы

Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау

37

351

Электр энергиясын өндіру, беру және бөлу

38

352

Газ тәрізді отынды өндіру және бөлу

39

353

Бу беру және ауа баптау жүйелері

40

Е секциясы

Сумен жабдықтау; кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау

41

F секциясы

Құрылыс



Көрсетілетін қызметтер өндірісі

42

G секциясы

Көтерме және бөлшек сауда; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу

43

H секциясы

Көлік және қоймалау

44

I секциясы

Тұру және тамақтану бойынша көрсетілетін қызметтер

45

J секциясы

Ақпарат және байланыс

46

К секциясы

Қаржы және сақтандыру қызметі

47

L секциясы

Жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар

48

М секциясы

Кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет

49

N секциясы

Әкімшілік және қосалқы қызмет көрсету саласындағы қызмет

50

О секциясы

Мемлекеттік басқару және қорғаныс; міндетті әлеуметтік қамсыздандыру

51

Р секциясы

Білім беру

52

Q секциясы

Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер

53

R секциясы

Өнер, ойын-сауық және демалыс

54

S секциясы

Өзге де қызметтер түрлерін ұсыну

55

Т секциясы

Үй қызметшісін жалдайтын және өзі тұтыну үшін тауарлар мен қызметтер өндіретін үй шаруашылықтарының қызметі


Жалпы қосылған құн


Өнімдерге салынатын таза салықтар


Жалпы ішкі өнім

  Елдің және өңірлердің бес
жылдық кезеңге арналған
әлеуметтік-экономикалық
дамуының негізгі
көрсеткіштерін болжамдау
әдістемесіне
2-қосымша

ЖӨӨ-ні есептеу үшін өңірлердің экономика салалары

№

ЭҚЖЖ коды

Атауы



Тауарлар өндірісі

1

A секциясы

Ауыл, орман және балық шаруашылығы

2

B секциясы

Тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді игеру

3

05

Көмір және лигнит өндіру

4

06

Шикі мұнай және табиғи газ өндіру

5

07

Металл кендерін өндіру

6

08

Тау-кен өндіру өнеркәсібінің басқа салалары

7

09

Тау-кен өндіру өнеркәсібі саласындағы техникалық көрсетілетін кызметтер

8

C секциясы

Өңдеу өнеркәсібі

9

10

Тамақ өнімдерін өндіру

10

11

Сусындар өндіру

11

12

Темекі өнімдерін өндіру

12

13

Тоқыма бұйымдарын өндіру

13

14

Киім өндіру

14

15

Былғары және оған жататын өнімдерді өндіру

15

16

Жиһаздан басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды өндіру; сабаннан және өруге арналған материалдан жасалған бұйымдар өндіру

16

17

Қағаз және қағаздан жасалған өнімдерді өндіру

17

18

Полиграфиялық қызмет және жазылған материалдарды жаңғырту

18

19

Кокс және мұнай өңдеу өнімдерін өндіру

19

20

Химиялық өнеркәсіп өнімдерін өндіру

20

21

Негізгі фармацевтикалық өнімдерді және фармацевтикалық препараттарды өндіру

21

22

Резеңке және пластмасса бұйымдарын өндіру

22

23

Өзге металл емес минералды өнімдерді өндіру

23

24

Металлургия өнеркәсібі

24

241-243, 245

қара металлургия

25

244

негізгі бағалы және түсті металдарды өндіру

26

25

Машиналар мен жабдықтардан басқа дайын металл бұйымдарын жасау

27

26-30, 33

Машина жасау

28

31

Жиһаз жасау

29

32

Өзге дайын бұйымдарды жасау

30

D секциясы

Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау

31

Е секциясы

Сумен жабдықтау; кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау

32

F секциясы

Құрылыс



Көрсетілетін қызметтер өндірісі

33

G секциясы

Көтерме және бөлшек сауда; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу

34

H секциясы

Көлік және қоймалау

35

J секциясы

Ақпарат және байланыс

36

L секциясы

Жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар

37

I, K, M-T секциялары

Өзге көрсетілетін қызметтер

38

Жалпы қосылған құн


Өнімдерге салынатын таза салықтар


Жалпы өңірлік өнім