Об утверждении Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 27 июля 2021 года № 272. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 3 августа 2021 года № 23831

Примечание ИЗПИ!
Введение в действие настоящего приказа см. п.4.

В соответствии с подпунктом 3) пункта 12 статьи 398 Экологического кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан.

2. Комитету экологического регулирования и контроля Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие со дня его первого официального опубликования и распространяется на правоотношения возникшее с 1 июля 2021 года.

И.о. министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

С. Брекешев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии и
инфраструктурного развития Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан

Утверждены приказом И.о. министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 27 июля 2021 года № 272

Методология разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Методология разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан (далее – Методология) разработаны в соответствии с подпунктом 3 пункта 12 статьи 398 Экологического кодекса Республики Казахстани определяет типы карт и информацию, требуемую для нанесения на карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан.

2. Настоящая Методология разработана в целях содействия в разработке карт экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан в соответствии с Правилами разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разлива нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан, утвержденных приказом исполняющего обязанности министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 24 июня 2021 года № 210 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актах № 23246).

Глава 2. Типы карт экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Параграф 1. Тактическая карта

3. При обозначении береговой линии используется цветовое обозначение исходя из чувствительности побережья, которая учитывает следующие характеристики:

1) тип береговой линии (зернистость грунта, уклон), от которого зависит попадание нефти на берег и/или ее углубление в грунт на берегу, а также ее перемещение;

2) защищенность от воздействия волн (и энергии приливов и отливов), которая определяет время естественного сохранения нефти на береговой линии;

3) общую биологическую продуктивность и чувствительность.

Цветовое обозначение обеспечивает быстрое и простое визуальное определение типа берега и его общей экологической чувствительности к разливам нефти. Цветовое обозначение чувствительности береговой линии указывается в соответствии с приложением 1 к Методологии.

4. При обозначении и нанесении на карту особо охраняемых зон, необходимо указывать обитающие на берегу биологические виды, места обитания и природные ресурсы, которые пострадают от аварийного загрязнения нефтью, в частности, следующее:

1) охраняемые зоны и места обитания биоразнообразия, которые идентифицированы с помощью интегрированного критерия оценки биоразнообразия (IBAT) Всемирного центра мониторинга окружающей среды Программы Организации Объединенных Наций по окружающей среде;

2) различные типы прибрежных экосистем;

3) находящиеся под угрозой исчезновения виды, внесенные в Красную книгу Всемирного союза по охране природы и Национальную красную книгу.

Символы для отображения на карте чувствительных биологических ресурсов указано в приложении 2 к Методологии.

5. При отображении биологических ресурсов на карте необходимо учитывать сезонность и этапы развития видов, то есть размножение, нерест, высиживание, миграцию и так далее. От степени детализации имеющейся информации, данные о концентрации видов будут простыми (наличие/отсутствие) или более подробными (1-нет информации, 2-редко, 3-достаточно часто, 4-в большом количестве и 5-в очень большом количестве). Данная информация представляется по месяцам при разработке карты.

Символы птиц, указывающие ежемесячные периоды наибольшей чувствительности указано в приложении 3 к Методологии. Символы птиц, показывают месяцы, когда птицы наиболее уязвимы к разливам нефти (синим цветом указывают морские популяции, а красным – болотных птиц, дичь и других птиц, обитающих на берегу или в прибрежной зоне).

6. На карте отображаются чувствительные социально-экономические объекты по категориям:

1) натуральное, кустарное и коммерческое рыболовство, а также рыбацкие поселки;

2) аквакультура;

3) водозаборные пункты (предприятие в солончаке, опреснительное предприятие, аквакультура и производство соли, промышленное использование);

4) туризм и зоны отдыха (гостиницы, рестораны, причалы, пляжи, любительская рыбная ловля, дайвинг и так далее);

5) порт (в том числе объекты деятельности и инфраструктуры);

6) промышленная деятельность (с использованием морского транспорта);

7) инфраструктура, связанная с такими видами деятельности как разведка, добыча и транспортировка нефти;

8) культурные объекты (археологические, исторические, религиозные и так далее).

7. При отображении на карте социально-экономических объектов указываются только те объекты, которым может быть нанесен наибольший вред ввиду их местонахождения.

Важность таких объектов и необходимость их защиты в случае разлива нефти подтверждаются территориальными подразделениями соответствующих уполномоченных органов.

Значимость социально-экономических объектов зависит от сезона (туристический сезон, сезон рыбной ловли и так далее), в связи с чем на карте отображается сезонная значимость данных объектов. Символы для отображения на карте социально-экономические объекты указано в приложении 4 к Методологии.

8. На карте отображаются общие технические и оперативные ресурсы:

1) информация, содействующая руководителям ликвидационных работ и оперативному персоналу на объекте при проведении операций по ликвидации аварии (не перегружающая карту);

2) расположение пунктов управления при аварийной ситуации и их географические границы;

3) существующий резерв оборудования;

4) предварительно утвержденные (согласованные) районы использования диспергентов и их географические границы;

5) экологические рекомендации для ограничения воздействия загрязнения и выполнения операций очистки, особенно в чувствительных зонах.

Точность данных о материально-технических и оперативных проверяется при проведении операций в полевых условиях и регулярно обновляется. При обозначении материально-технических и оперативных ресурсов используются символы, которые указаны в приложении 5 к Методологии.

9. На карту наносятся потенциальные источники аварийного разлива нефти, которые определять зону высокого риска:

1) морская добыча нефти (нефтяные месторождения, а также установки для разведки и добычи, в том числе платформы, трубопроводы, плавучие установки для добычи, хранения и отгрузки нефти, пункты точечной швартовки к бую и так далее);

2) добыча нефти на суше (установки для разведки, добычи, хранения, переработки и транспортирования и так далее);

3) морская транспортировка (полосы движения и портовой инфраструктуры, включая погрузку/ выгрузку, бункеровку, пассажирские перевозки и так далее);

4) другие потенциальные источники загрязнения нефтью (затонувшие суда и так далее).

Параграф 2. Стратегическая карта

10. Стратегические карты чувствительности обозначают расположение наиболее чувствительных участков и ресурсов и их приоритетность по защите в случае разлива нефти в простом и удобном формате.

Данные карты предназначены для лиц, принимающих стратегические решения.

11. Ранжирование и определение приоритетов чувствительных участков и ресурсов в случае разлива нефти основывается на общей градации для каждого из трех типов ресурсов, отображаемых на тактических картах, то естьдля:

1) типа береговой линии и ее общей экологической чувствительности;

2) чувствительных экосистем, мест обитания, биологических видов и основных природных ресурсов;

3) чувствительных социально-экономических объектов.

12. Ранжирование чувствительности типов береговой линии осуществляется посредством индекса чувствительности окружающей среды (ESI), определяющую экологическую чувствительность береговой линии на 10 уровней. Для стратегической карты определение индекса можно упростить до 3-5 классов, оставив только наиболее чувствительные типы береговой линии. Упрощение ранжирования чувствительности по индексу экологической чувствительности (ESI), индекса чувствительности окружающей среды указано в приложении 6 к Методологии.

13. Чувствительные природные ресурсы ранжируются по следующим критериям:

1) по времени их восстановления после разлива;

2) вероятность воздействия разлива;

3) включение в Красный список Международного союза охраны природы;

4) включение в списки редких, находящихся под угрозой исчезновения и исчезающих видов и мест обитания;

5) статус охраняемых районов - местный, национальный, международный.

Если в одном и том же районе присутствуют различные чувствительные виды, то присваивается самая высокая чувствительность. Для учета такого разнообразия можно рассмотреть чувствительность видов и разнообразие в совокупности и отдельно по каждой зоне. С помощью матрицы, указанной в приложение 7 к Методологии, определяется общий уровень чувствительности для данного района.

14. Ранжирование чувствительных социально-экономических объектов, важных для жизнеобеспечения и деятельности людей, которые могут прямо или косвенно пострадать при разливе осуществляется по следующим критериям:

1) важность деятельности;

2) численность занятого персонала;

3) доход;

4) продолжительность простоя при разной степени загрязнения.

При наличии нескольких различных видов деятельности в одной и той же зоне побережья определение общего уровня чувствительности социально-экономических объектов, расположенных в одном районе, определяется по матрице, указанной в приложение 7 к Методологии.

15. После проведения ранжирования и интегрирования трех типов чувствительности составляется стратегическая карта. На стратегических картах выделяются наиболее чувствительные участки, с указанием минимального количества информации для обеспечения ясности картины.

Наиболее чувствительные участки выявляются при наложении трех типов чувствительности путем непосредственного визуального изучения карты.

16. После определения наиболее чувствительных участков определяется приоритетность выявленных участков для разработки реалистичной стратегии ликвидации разлива нефти. Определение приоритетности проводится экспертной комиссией.

Параграф 3. Оперативная карта

17. Оперативные карты разрабатываются для наиболее чувствительных участков и участков высокого риска (портов, сливно-наливного операций для нефти). Оперативные карты предназначены для отображения данных о защите конкретного участка и подробных сведений об операциях по ликвидации аварийной ситуации, возможных для данного участка. Операции по ликвидации аварийной ситуации зависят от местных условий и ресурсов, требующих защиты.

18. Оперативные карты предназначены для использования оперативным персоналом на объекте проведения операций по ликвидации разлива нефти, и отображают всю имеющуюся материально-техническую и оперативную информацию в крупном масштабе (от 1: 10000 до 1: 25000) всей территории рассматриваемого участка на карте, а также указания по защите и проведению операций по ликвидации аварийной ситуации.

19. На оперативных картах отображается следующая информация:

1) операционная информация по каждому району (точки доступа к побережью, точки развертывания и постановки на якорь для боновых заграждений, близкие к берегу исходные районы, места временного хранения отходов, опасные участки и участки, в которых не следует находиться, высота прилива, течения, волнение, ветра, особые источники опасности на объекте и так далее);

2) развернутая информация по методам ликвидации аварийных разливов нефти (развертывание боновых заграждений, конфигурация, расстновка, рекомендации по развертыванию оборудования);

3) базовая информация, позволяющая легко находить ресурсы без предварительного изучения района, как спутниковые снимки с высоким разрешением, данные аэрофотосъемки, топографические карты.

Карты изготавливаются в формате удобном для использования в полевых условиях (ламинированные карты в формате А4 с печатью).

Приложение 1 к Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Цветовое обозначение чувствительности береговой линии

Приложение 2 к Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Символы для отображения на карте чувствительных биологических ресурсов

Приложение 3 к Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Символы, указывающие ежемесячные периоды наибольшей чувствительности

Приложение 4 к Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Символы для отображения на карте социально-экономических объектов

Приложение 5 к Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Символы для отображения на карте технических и оперативных ресурсов

Приложение 6 к Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Упрощение ранжирования чувствительности по индексу экологической чувствительности (ESI), индекса чувствительности окружающей среды

Индекс экологической чувствительности (ESI) (от 1 до 10)		Упрощенный индекс экологической чувствительности (ESI)	Нанесение упрощенного индекса экологической чувствительности (ESI) на карту
Индексы 1 и 2		1 (очень низкий)	Не отображается
Индексы 3, 4, 5 и 6		2 (низкий)	Не отображается
Индекс 7		3 (средний)	Не отображается
Индекс 8		4 (высокий)	4 (высокий)
Индексы 9 и 10		5 (очень высокий)	5 (очень высокий)

Приложение 7 к Методологии разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Матрица определения общего уровня чувствительности для данного района

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 27 шiлдедегі № 272 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 3 тамызда № 23831 болып тіркелді

Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 398-бабы 12-тармағының 3) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасы бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтердің ұсынылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі және 2021 жылғы 1 шілдеден бастап туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады.

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а.

С. Брекешев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Энергетика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Төтенше жағдайлар министрлігі

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 27 шілдедегі № 272 Бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтандыру аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасы (бұдан әрі – Әдіснама) Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 398-бабы 12-тармағының 3-тармақшасына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтандыру аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық карталарына енгізу үшін талап етілетін карталардың типтері мен ақпаратын айқындайды.

2. Осы Әдіснама Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтандыру аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық карталарын әзірлеуге жәрдемдесу мақсатында Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 24 маусымдағы № 210 бұйрығымен (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 23246 болып тіркелген) бекітілген Экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индексін айқындау жөнінде шешім қабылдау қағидаларына сәйкес әзірленді.

2-тарау. Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жоюға арналған экологиялық сезімталдық карталарының түрлері

1-параграф. Тактикалық карта

3. Жағалау сызығын белгілеу кезінде жағалаудың сезімталдығына негізделген түс белгісі пайдаланылады, ол мынадай сипаттамаларды ескереді:

1) мұнайдың жағаға түсуі және/немесе оның жағадағы топыраққа тереңдеуі, сондай-ақ оның орын ауыстыруына байланысты болатын жағалау сызығының түрі (топырақтың түйіршіктілігі, көлбеу);

2) жағалау жиегінде мұнайдың табиғи сақталу уақытын айқындайтын толқындардың (толқындар мен толқындар энергиясының) әсерінен қорғалуы;

3) жалпы биологиялық өнімділік және сезімталдық.

Түс белгісі жағалау түрін және оның мұнай төгілуіне жалпы экологиялық сезімталдығын жылдам және қарапайым көзбен анықтауды қамтамасыз етеді. Жағалау сызығының сезімталдығын түстік белгілеуі осы Әдіснамаға 1-қосымшаға сәйкес көрсетіледі.

4. Ерекше қорғалатын аймақтарды белгілеу және картаға түсіру кезінде мұнаймен авариялық ластанудан зардап шегетін, жағалауда мекендейтін биологиялық түрлерді, мекендеу орындары мен табиғи ресурстарды көрсету қажет, атап айтқанда:

1) Біріккен Ұлттар Ұйымының Қоршаған орта жөніндегі бағдарламасы Дүниежүзілік қоршаған ортаны бақылау орталығының Биоәртүрлілікті бағалаудың интеграцияланған өлшемшарттары (IBAT) арқылы анықталатын биоәртүрліліктің қорғалатын аймақтары мен мекендеу орындары;

2) жағалаудағы экожүйелердің әртүрлі түрлері;

3) Дүниежүзілік табиғатты қорғау одағының Қызыл кітабына және Ұлттық Қызыл кітапқа енгізілген құрып кету қаупі төнген түрлер.

Картада сезімтал биологиялық ресурстарды көрсетуге арналған таңбалар осы Әдіснамаға 2-қосымшада көрсетілген.

5. Биологиялық ресурстарды картада көрсету кезінде түрлердің маусымдылығы мен даму кезеңдерін, яғни көбею, уылдырық шашу, инкубация, көші-қон және тағы басқа ескеру қажет. Қолда бар ақпараттың дәрежесінен түрлердің шоғырлануы туралы деректер қарапайым (болуы/болмауы) немесе неғұрлым егжей-тегжейлі болады (1 – ақпарат жоқ, 2 – сирек, 3 – жеткілікті жиі, 4 – көп мөлшерде және 5 – өте көп мөлшерде). Бұл ақпарат картаны әзірлеу кезінде айлар бойынша ұсынылады.

Ең жоғары сезімталдықтың ай сайынғы кезеңдерін көрсететін құстардың таңбалары осы Әдіснамаға 3-қосымшада көрсетілген. Құстардың символдары құстардың мұнайдың төгілуіне ең осал болған айларын көрсетеді (теңіз популяциясы көк түспен, ал батпақты құстар, ойын және жағалауда немесе жағалау аймағында тұратын басқа құстар қызыл түспен көрсетілген).

Құстардың символдары құстардың мұнайдың төгілуіне ең осал айларын көрсетеді (теңіз популяциясы көк түспен, ал батпақты құстар, жабайы құстаржәне жағалауда немесе жағалау аймағында тұратын басқа құстар қызыл түспен көрсетілген).

6. Картада санаттар бойынша сезімтал әлеуметтік-экономикалық объектілер көрсетіледі:

1) табиғи, қолөнер және коммерциялық балық аулау, сондай-ақ балық аулау кенттері;

2) аквамәдениет;

3) су жинау пункттері (тұзды батпақтағы кәсіпорын, тұщыландыру кәсіпорны, аквамәдениет және тұз өндіру, өнеркәсіптік пайдалану);

4) туризм және демалыс аймақтары (қонақ үйлер, мейрамханалар, айлақтар, жағажайлар, әуесқойлық балық аулау, дайвинг және тағы басқа);

5) порт (оның ішінде қызмет және инфрақұрылым объектілері);

6) өнеркәсіптік қызмет (теңіз көлігін пайдалана отырып);

7) мұнайды барлау, өндіру және тасымалдау сияқты қызмет түрлерімен байланысты инфрақұрылым;

8) мәдени объектілер (археологиялық, тарихи, діни және тағы басқа).

7. Әлеуметтік-экономикалық объектілерді картада көрсету кезінде, олардың орналасқан жеріне байланысты неғұрлым көп зиян келтірілуі мүмкін объектілер ғана көрсетіледі.

Мұндай объектілердің маңыздылығын және мұнай төгілген жағдайда оларды қорғау қажеттілігін жергілікті атқарушы органдар немесе тиісті уәкілетті органдардың аумақтық бөлімшелері растайды.

Әлеуметтік-экономикалық объектілердің маңыздылығы маусымға (туристік маусым, балық аулау маусымы және тағы басқа) байланысты болады, осыған байланысты картада осы объектілердің маусымдық маңыздылығын көрсету қажет. Әлеуметтік-экономикалық объектілерді картада көрсетуге арналған символдар осы Әдіснамаға 4-қосымшада көрсетілген.

8. Картада жалпы техникалық және жедел ресурстар көрсетіледі:

1) аварияны жою жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде объектідегі жою жұмыстарының басшылары мен жедел персоналға жәрдемдесетін ақпарат (картаны шамадан тыс жүктемейтін);

2) авариялық жағдай кезінде басқару пункттерінің орналасуы және олардың географиялық шекаралары;

3) қолданыстағы жабдық резерві;

4) диспергенттерді пайдаланудың алдын ала бекітілген (келісілген) аудандары және олардың географиялық шекаралары;

5) ластанудың әсерін шектеу және тазарту операцияларын орындау үшін, әсіресе сезімтал аймақтарда экологиялық ұсынымдар.

Материалдық-техникалық және операциялық деректердің дәлдігі далалық жағдайларда операциялар жүргізу кезінде тексеріледі және үнемі жаңартылып отырады. Материалдық-техникалық және жедел ресурстарды белгілеу кезінде символдар пайдаланылады. Картада техникалық және жедел ресурстарды көрсетуге арналған символдар осы Әдіснамаға 5-қосымшада көрсетілген.

9. Картаға мұнайдың авариялық төгілуінің әлеуетті көздері енгізіледі, бұл жоғары тәуекел аймағын айқындайды:

1) теңізде мұнай өндіру (мұнай кен орындары, сондай-ақ барлауға және өндіруге арналған қондырғылар, оның ішінде платформалар, құбырлар, мұнайды өндіруге, сақтауға және тиеуге арналған жүзбелі қондырғылар, буйға нүктелі арқандап байлау пункттері және тағы басқа);

2) құрлықта мұнай өндіру (барлауға, өндіруге, сақтауға, қайта өңдеуге және тасымалдауға арналған қондырғылар және тағы басқа);

3) теңіз арқылы тасымалдау (тиеу/ түсіруді, бункерлеуді, жолаушылар тасымалын және тағы басқа қоса алғанда, қозғалыс жолақтары мен порт инфрақұрылымы);

4) мұнаймен ластанудың басқа да әлеуетті көздері (суға батқан кемелер және тағы басқа).

2-параграф. Стратегиялық карта

10. Сезімталдықтың стратегиялық карталары ең сезімтал учаскелер мен ресурстардың орналасуын және қарапайым және ыңғайлы форматта мұнай төгілген жағдайда оларды қорғаудың басымдылығын білдіреді.

Бұл картадағы деректер стратегиялық шешім қабылдаушыларға арналған.

11. Мұнай төгілген жағдайда сезімтал учаскелер мен ресурстарды саралау және басымдықтарын айқындау тактикалық карталарда көрсетілетін ресурстардың үш түрінің әрқайсысы үшін жалпы градацияға негізделеді:

1) жағалау жиегінің типі және оның жалпы экологиялық сезімталдығы;

2) сезімтал экожүйелер, мекендеу орындары, биологиялық түрлер мен негізгі табиғи ресурстар;

3) сезімтал әлеуметтік-экономикалық объектілер.

12. Жағалау сызығы түрлерінің сезімталдығын саралау жағалау сызығының экологиялық сезімталдығын 10 деңгейге анықтайтын қоршаған ортаның сезімталдық индексі (ESI) арқылы жүзеге асырылады.Стратегиялық карта үшін индексті анықтауды жағалау сызығының ең сезімтал түрлерін қалдырып, 3-5 сыныпқа дейін жеңілдетуге болады. Экологиялық сезімталдық индексі (ESI) қоршаған ортаның сезімталдық индексі бойынша, сезімталдықты саралауды жеңілдету осы Әдіснамаға 6-қосымшаға сәйкес көрсетіледі.

13. Сезімтал табиғи ресурстар келесі өлшемшарттар бойыншасұрыпталады:

1) төгілгеннен кейін оларды қалпына келтіру уақыты;

2) төгілудің әсер ету ықтималдығы;

3) халықаралық табиғатты қорғау одағының Қызыл тізіміне қосу;

4) сирек кездесетін, құрып кету қаупі төнген және жойылып бара жатқан түрлер мен мекендеу орындарын тізімге енгізу;

5) қорғалатын аудандардың статусы – жергілікті, ұлттық, халықаралық.

Егер бір аймақта әртүрлі сезімтал түрлер болса, онда ең жоғары сезімталдық тағайындалады. Мұндай әртүрлілікті ескере отырып, түрлердің сезімталдығы мен әртүрлілігін жиынтықта және әр аймақта бөлек қарастыруға болады. Осы Әдіснамаға 7-қосымшада көрсетілген матрицаның көмегімен берілген аймақ үшін сезімталдықтың жалпы деңгейі анықталады.

14. Төгілу кезінде тікелей немесе жанама түрде зардап шегуі мүмкін адамдардың, тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету және олардың қызметі үшін маңызды сезімтал әлеуметтік-экономикалық объектілерді саралау мынадай өлшемшарттар бойынша жүзеге асырылады:

1) қызметтің маңыздылығы;

2) жұмыспен қамтылған қызметкерлер саны;

3) табыс;

4) әр түрлі ластану дәрежесіндегі тоқтап қалу ұзақтығы.

Жағалаудың бір аймағында бірнеше түрлі қызмет түрлері болған кезде, бір ауданда орналасқан әлеуметтік-экономикалық объектілердің сезімталдығының жалпы деңгейін айқындау осы Әдіснамаға 7-қосымшада көрсетілген матрица бойынша айқындалады.

15. Сезімталдықтың үш түрін саралау мен біріктіруден кейін стратегиялық карта жасалады. Стратегиялық карталарда суреттің анықтығын қамтамасыз ету үшін ақпараттың ең аз мөлшерін көрсете отырып, ең сезімтал бөлімдер көрсетіледі.

Ең сезімтал учаскелер картаны тікелей визуалды зерттеу арқылы сезімталдықтың үш түрін қолдану арқылы анықталады.

16. Неғұрлым сезімтал учаскелерді анықтағаннан кейін мұнайдың төгілуін жоюдың нақты стратегиясын әзірлеу үшін анықталған учаскелердің басымдығы айқындалады. Басымдылықты айқындауды сараптама комиссиясы жүргізеді.

3-параграф. Жедел карта

17. Жедел карталар аса сезімтал учаскелер мен жоғары қауіпті учаскелер (порттар, мұнай үшін төгу-құю операциялары) үшін әзірленеді. Жедел карталар нақты учаскені қорғау туралы деректерді және осы учаске үшін мүмкін болатын авариялық жағдайды жою жөніндегі операциялар туралы егжей-тегжейлі мәліметтерді көрсетуге арналған. Авариялық жағдайды жою жөніндегі операциялар қорғауды талап ететін, жергілікті жағдайлар мен ресурстарға байланысты болады.

18. Жедел карталар мұнайдың төгілуін жою жөніндегі операцияларды жүргізу объектісінде жедел персоналдың пайдалануына арналған және барлық қолда бар материалдық-техникалық және жедел ақпаратты картада қаралатын учаскенің бүкіл аумағында ірі ауқымда (1: 10000-нан 1: 25000-ға дейін), сондай-ақ авариялық жағдайды жою жөніндегі операцияларды қорғау және жүргізу жөніндегі нұсқауларды көрсетеді.

19. Жедел карталарда келесі ақпарат көрсетіледі:

1) әрбір аудан бойынша операциялық ақпарат (жағалауға қол жеткізу нүктелері, бондық тосқауылдарға арналған өрістету және зәкірге қою нүктелері, жағаға жақын бастапқы аудандар, қалдықтарды уақытша сақтау орындары, қауіпті учаскелер және болмауы тиіс учаскелер, толқынның биіктігі, ағыстар, толқулар, жел, объектідегі ерекше қауіп көздері және тағы басқа);

2) мұнайдың авариялық төгілуін жою әдістері бойынша егжей-тегжейлі ақпарат (бондық бөгеттерді өрістету, конфигурациялау, ажырату, жабдықты өрістету бойынша ұсынымдар);

3) ауданды алдын ала зерттемей, жоғары ажыратымдылықтағы спутниктік суреттер, аэрофототүсірілім деректері, топографиялық карталар сияқты ресурстарды оңай табуға мүмкіндік беретін базалық ақпарат.

Карталар далалық жағдайларда пайдалану үшін ыңғайлы форматта дайындалады (мөрі бар А4 форматындағы ламинатталған карталар).

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасына 1-қосымша

Жағалау сызығының сезімталдығын түстік белгілеу

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасына 2-қосымша

Картада сезімтал биологиялық ресурстарды көрсетуге арналған символдар

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасына 3-қосымша

Ең жоғары сезімталдықтың ай сайынғы кезеңдерін көрсететін символдар

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасына 4-қосымша

Әлеуметтік-экономикалық объектілерді картада көрсетуге арналған символдар

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасына 5-қосымша

Картада техникалық және жедел ресурстарды көрсетуге арналған символдар

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасына 6-қосымша

Экологиялық сезімталдық индексі (ESI), қоршаған ортаның сезімталдық индексі бойынша сезімталдықты саралауды жеңілдету

Экологиялық сезімталдық индексі (ESI) (1-ден 10дейін)		Жеңілдетілген экологиялық сезімталдық индексі (ESI)	Картаға жеңілдетілген экологиялық сезімталдық индексін (ESI) қолдану
1 және 2 индекстері		1 (өте төмен)	Көрсетілмейді
3, 4, 5 және 6 индекстері		2 (төмен)	Көрсетілмейді
7 индексі		3 (орташа)	Көрсетілмейді
8 индексі		4 (жоғары)	4 (жоғары)
9 және 10 индекстері		5 (өте жоғары)	5 (өте жоғары)

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасына 7-қосымша

Берілген аудан үшін сезімталдықтың жалпы деңгейін анықтау матрицасы