Об утверждении Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Приказ Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 2 августа 2021 года № 369. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 4 августа 2021 года № 23859.

В соответствии с подпунктом 127) пункта 16 Положения о Министерстве по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 701, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии.

2. Комитету промышленной безопасности Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;

3) в течении десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан сведения об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан	Ю. Ильин
"СОГЛАСОВАН" Министерство национальной экономики Республики Казахстан
"СОГЛАСОВАН" Министерство индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан

Утвержден приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 2 августа 2021 года № 369

Инструкция по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Глава 1. Общие положения

1. Инструкция по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии (далее – Инструкция) детализирует порядок обеспечения безопасной эксплуатации, расположения, устройства, прокладки, испытания объектов газового хозяйства агломерационного, коксохимического, доменного, сталеплавильного, прокатного, трубопрокатного, огнеупорного, ремонтных цехов, а также объектов энергетического хозяйства, связанных с подготовкой, транспортированием и потреблением доменного, коксового, обогащенного коксового, конвертерного, ферросплавного, природного, попутных нефтяных газов, а также их смесей при избыточном давлении до 1,2 Мегапаскаль и сжиженного пропан-бутана с давлением до 1,6 Мегапаскаль, используемых в качестве топлива на предприятиях черной металлургии.

К объектам газового хозяйства относятся: межцеховые и цеховые газопроводы указанных газов, газовое оборудование агрегатов, потребляющих газ, установки для очистки доменного и ферросплавного газов, газосбросные устройства, газоповысительные, газокомпрессорные и газотурбинные расширительные станции, блок газораспределители, газоотсасывающие станции ферросплавного газа, газосмесительные установки, газорегуляторные пункты и установки, газонаполнительные пункты и станции; резервуарные и испарительные установки сжиженного пропан-бутана, а также межзаводские газопроводы и газопроводы к отдельным объектам предприятия, расположенным на обособленных территориях.

2. Действие настоящей Инструкции не распространяется на:

1) газопроводы и газовые установки, не перечисленные в пункте 1 настоящей Инструкции;

2) газопроводы и установки при давлении горючих газов выше 1,2 Мегапаскаль и сжиженного пропан-бутана – выше 1,6 Мегапаскаль;

3) подземные газопроводы природного и попутного нефтяных газов;

4) баллонные установки;

5) газифицированные коммунально-бытовые объекты, расположенные на территории предприятия.

3. Категории помещений по взрывопожарной и пожарной опасности, а также степень огнестойкости зданий и сооружений принимаются в соответствии с Техническим регламентом "Общие требования к пожарной безопасности", утвержденным приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 23 июня 2017 года № 439 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15501).

Глава 2. Допустимые условия к горючим газам, расположению и устройству газопроводов и газовых установок

4. Газопроводы и газовые установки в зависимости от расчетного давления газа в них делятся на газопроводы и установки:

1) низкого давления – с давлением газа до 0,005 Мегапаскаль включительно (давление газа, указанное здесь и в дальнейшем тексте, является избыточным);

2) среднего давления – с давлением газа более 0,005 до 0,3 Мегапаскаль;

3) высокого давления – с давлением газа более 0,6 до 1,2 Мегапаскаль, а для пропан-бутана – до 1,6 Мегапаскаль.

5. Работа газопровода и газовых установок производится при избыточном давлении газа в них, за исключением газопровода и установок от:

1) коксовых и пекококсовых печей до нагнетателей в коксохимическом производстве;

2) закрытых ферросплавных печей до газодувок в ферросплавном производстве.

6. Газопроводы на территории предприятия сооружаются надземными. В цехах на участках подвода газа к отдельным печам, установкам и агрегатам допускается прокладка газопроводов в каналах с соблюдением условий пункта 95 настоящей Инструкции, кроме пропан-бутана.

7. Соединение деталей газопроводов и газовых аппаратов между собой производится сваркой. Соединения предусматриваются неразъемными.

Фланцевые и резьбовые соединения допускаются только в местах установки заглушек, присоединения газопроводов к фланцевому оборудованию, арматуре и аппаратам, а на отдельных участках газопроводов в случаях, когда это вызывается условиями монтажа или эксплуатации.

8. Монтажные стыки труб для газопроводов низкого давления диаметром 1000 миллиметров и более выполняются сваркой. Сварные соединения труб в газопроводах по своим физико-механическим свойствам и герметичности соответствуют основному материалу свариваемых труб. У каждого сварного соединения наружных газопроводов нанесено обозначение (номер, клеймо) сварщика, выполнившего это соединение.

9. Применение резьбовых соединений допускается для присоединения контрольно-измерительных приборов, арматуры и оборудования, которые изготовляются с резьбовыми соединениями.

10. Газовые аппараты в местах, где требуется обеспечить доступ внутрь и в нижней их части для проветривания, оборудованы люками. Газопроводы низкого и среднего давления диаметром 300 миллиметров и более (в том числе газопроводы природного газа диаметром 600 миллиметров и более, за исключением газопроводов сжиженного газа) оборудованы люками непосредственно за задвижками по ходу газа, а на закольцованных газопроводах люки устраиваются с обеих сторон задвижки.

11. Замкнутый участок газопровода диаметром 1200 миллиметров и более и длиной более 25 метров имеет не менее двух люков (в начале и в конце участка).

Диаметр люка в свету равен диаметру газопровода при диаметре до 600 миллиметров и 600 миллиметров – при диаметре газопровода 600 миллиметров и более.

На футерованных газопроводах патрубок люка погружен на толщину футеровки.

12. Установка взрывных клапанов на газовых аппаратах и газопроводах, не допускается.

13. Наружные поверхности корпусов газовых аппаратов и газопроводов, в том числе газопроводов, подлежащих теплоизоляции, после окончания монтажа и испытания дважды окрашены масляной краской, лаками или покрытиями, выдерживающими температурные изменения и влияние атмосферных осадков.

14. Отдельные элементы, окраска которых после монтажа не выполняется, окрашиваются до монтажа.

15. Газопроводы и газовые установки, включая опоры и опорные конструкции, площадки и лестницы, расположенные в местах с возможным загрязнением коррозионноактивными газами, жидкостями или парами, защищены антикоррозионным покрытием или изготовлены из коррозионностойких материалов.

16. Молниезащита зданий и газовых установок соответствует условиям, предъявляемым к объектам II категории молниезащиты.

17. Все газовые машины и аппараты заземлены независимо от мест их расположения. Газопроводы заземляются при вводе в здания цехов и при выводе из них на контуры заземления цеховых электроустановок.

Сопротивление заземлителя растеканию тока составляет 10 Ом.

18. В местах установки фланцевых соединений устраиваются постоянные токопроводящие перемычки.

19. На выходе из земли подземного газопровода, подающего газ предприятию, устанавливается футляр, залитый пластичным, герметичным материалом.

20. Продувочные свечи устанавливаются в конце газопровода вблизи заглушки, при кольцевой системе газопроводов свечи устанавливаются с обеих сторон задвижки.

Продувочные свечи допускается не устанавливать в верхних точках по трассе газопроводов, если предусмотрена их продувка на концевую свечу инертным газом, сжатым воздухом или паром.

21. Отводы к постам газопламенной обработки металлов и мелким потребителям геометрическим объемом газопровода до 0,05 метров кубических при работе на нетоксичных газах, кроме пропан-бутана и природного газа, допускается продувать в пространство цеха после продувки цехового коллектора на концевую свечу:

1) посты газопламенной обработки - через разборный штуцер поста;

2) мелкие потребители – через свечу высотой не менее 3 метров от устья свечи до пола цеха или площадки.

22. Сечение продувочной свечи выбирается из расчета обеспечения пятикратного обмена продуваемого объема за время не более 30 минут, за исключением коллекторов диаметром более 1,5 метра и длиной свыше 500 метров, для которых длительность продувки может быть увеличена до 1 часа.

Диаметр (внутренний) продувочных свечей принимается не менее 20 миллиметров.

Продувочные свечи выводятся выше уровня кровли в месте выхода свечи или выше обслуживающей площадки газопровода для нетоксичных газов не менее чем на 2,5 метра, а для токсичных газов - не менее чем на 4 метров.

При этом если расстояние от конька крыши или фонаря до свечи меньше 20 метров, то свеча газопровода для токсичных газов и газов с плотностью 0,8 и более по отношению к воздуху свечи размещается не ближе 10 метров от фонаря.

Выходное отверстие продувочных свечей на газопроводах для токсичных газов располагается на высоте не менее 10 метров, а для нетоксичных газов – на высоте не менее 7 метров от уровня земли.

23. Конструкция верхней части продувочной свечи исключает возможность попадания в нее атмосферных осадков и обеспечивает направление струй газа в сторону от ближайших рабочих мест, окон, дверей и фонарей зданий.

На свече за задвижкой (по ходу газа) устанавливается штуцер с краном, предназначенный для отбора проб воздуха или газа соответственно при вентиляции или продувке газопровода, для проверки герметичности отключающего устройства свечи.

24. Устья продувочных свечей размещаются не ближе 30 метров по горизонтали от воздухозаборов систем вентиляции зданий и сооружений. При расстоянии менее 30 метров устья свечей располагаются выше воздухозабора не менее чем на 8 метров, за исключением сжиженных газов, для которых расположение воздухозабора под продувочной свечой, не допускается.

25. Установка бронзовых кранов или задвижек с бронзовыми кольцами на газопроводах при содержании сероводорода в газе более 20 миллиграмм на кубический метр, не допускается.

26. На газопроводах и аппаратах устанавливаются отключающие устройства.

Пробки кранов имеют риску, определяющую положение пробки крана, а рукоятки кранов – ограничители поворота. Самосмазывающиеся краны имеют стрелку, показывающую открытие крана.

27. Допустимые условия по выбору материала запорной арматуры приведены в приложении 1 к настоящей Инструкции.

28. Отключающие устройства с дистанционным управлением устанавливаются:

на вводах газопроводов на территорию предприятия;

на отводах и вводе газа потребителю;

на задвижках диаметром 600 миллиметров и более;

при включении арматуры в системы автоматического управления;

при необходимости дистанционного управления арматурой по условиям безопасности (при расположении арматуры на эстакадах, площадках с отметкой плюс 10 метров и более), на трубопроводах токсичных газов давлением свыше 0,6 Мегапаскаль.

Запорная арматура с электроприводом имеет дублирующее ручное управление.

Электропривод устанавливается на задвижках меньшего диаметра на вводах газопроводов, при расположении их на высоте более 10 метров или в неудобных для обслуживания местах, при осуществлении автоматизации. Отключающие устройства имеют ручное управление, а отключающие устройства с электроприводом, кроме того – местное управление с земли или площадки (независимо от наличия дистанционного управления).

29. Установка на газопроводах и аппаратах в качестве отключающих устройств гидравлических затворов, не допускается.

Вышеуказанное условие не распространяется на эксплуатируемые гидрозатворы скрубберов, электрофильтров, конденсатоотводчиков и отводы газа от ферросплавных печей.

30. Для плотного отключения отдельных участков газопроводов, газопотребляющих агрегатов и газовых аппаратов от действующих газопроводов после отключающего устройства (по ходу газа) устанавливаются листовые задвижки или заглушки.

Установка внутри зданий цехов на газопроводах листовых задвижек любого типа без дисковых задвижек перед ними не допускается.

31. Заглушки применяются при ремонтах, длительных остановках, ревизиях и аварийных условиях, если не установлены листовые задвижки. Листовые задвижки на газопроводах устанавливают с видимым разрывом, краны с ограничением доступа.

Заглушка устанавливается за фланцами задвижки за ней по ходу газа.

32. Перекрывающие листы листовых задвижек и заглушек диаметром до 2 метров изготовляются из целого листа. При больших диаметрах допускается применять сварные листы из двух частей с соответствующей обработкой и испытанием на герметичность швов физическим методом.

33. Перекрывающие листы заглушек и листовых задвижек рассчитаны на соответствующее давление газа с учетом диаметра газопровода, при этом толщина их не менее 4 миллиметров.

Заглушки имеют хвостовики, выступающие за пределы фланцев. На хвостовиках выбито клеймо с буквой "З", с указанием величин давления газа и диаметра газопровода. Фланцевые прокладки применяются из негорючего материала.

34. Отключающие устройства доступны для управления, осмотра и ремонта.

35. К местам установки на открытых площадках или в неотапливаемых помещениях отключающей и регулирующей арматуры на газопроводах влажного газа предусматривается подвод пара. Вводы пара в газопроводы выполняются согласно условиям пункта 44 настоящей Инструкции.

36. Для обслуживания задвижек, дроссельных устройств, измерительных диафрагм, волновых и сальниковых компенсаторов, арматуры и оборудования, расположенных на высоте 2,2 метра и более, устроены стационарные площадки илестницы к ним. Указанная высота исчисляется от уровня земли, настилов, перекрытийдо верхнего положения обслуживаемого устройства.

37. Площадки для обслуживания отключающего устройства, установленного на газопроводе диаметром 300 миллиметров и более, устраиваются с обеих сторон газопровода, а при диаметре газопровода менее 300 миллиметров площадки допускается устраивать с одной стороны.

38. Ширина площадок не менее 1 метра от выступающих частей оборудования, а высота ограждения 1,2 метра.

39. Для вновь сооружаемых и реконструируемых объектов газового хозяйства к площадкам постоянного обслуживания оборудования устанавливаются лестницы.

40. Для доступа к площадкам длиной 6-12 метра постоянного обслуживания предусматриваются две лестницы, расположенные в противоположных концах площадки, из которых одна лестница маршевая. При длине площадки более 12 метров обе лестницы маршевые.

Для доступа к площадкам периодического обслуживания оборудования, расположенным в зданиях цехов, допускается устройство вертикальных лестниц высотой не более 3 метров.

На межцеховых газопроводах и отводах к цехам при сооружении многоярусных площадок допускается устройство вертикальных лестниц между площадками, при этом высота лестниц не более 3 метров.

41. При невозможности компенсации температурных деформаций газопроводов за счет их самокомпенсации устанавливаются компенсаторы П-образные или волнистые.

Установка сальниковых компенсаторов допускается только на межцеховых газопроводах коксового газа низкого давления до 0,04 Мегапаскаля.

В линзовых и дисковых компенсаторах, устанавливаемых на горизонтальных участках газопроводов осушенного газа, в каждую волну врезан короткий штуцер с пробкой, а на газопроводах влажного газа каждая волна оснащена двумя штуцерами, предназначенными для заливки и спуска антраценового масла.

П-образные компенсаторы изготавливаются гнутыми из бесшовных труб диаметром до 500 миллиметров или сварными с проверкой сварных швов физическим методом контроля или с применением отводов. На вновь сооружаемых газопроводах компенсаторы, устанавливаются без фланцевых соединений.

42. На чертежах компенсатора указывается величина предварительной деформации компенсатора. Предварительная растяжка (или сжатие) компенсаторов производится непосредственно перед их установкой с учетом температуры окружающего воздуха, что фиксируется в акте на их установку.

43. Межцеховые газопроводы доменного, коксового, ферросплавного, конвертерного и смешанного газов по всей длине через каждые 150-200 метров, в местах установки конденсатоотводчиков оборудованы вводами пара. Расчетное давление пара, подаваемого в газопроводы не более 1,2 Мегапаскаль.

44. Вводы пара в газопроводы для периодического действия выполнены в виде коротких штуцеров с отключающим устройством на паро- и газопроводе. На время пропарки штуцеры соединяются гибким шлангом или металлической трубой. По окончании пропарки шланг или труба отсоединяются, а на штуцере газопровода устанавливается заглушка.

Стационарные (несъемные) паропроводы для ввода пара в газопроводы оборудованы обратными клапанами и сигнализацией о падении давления пара, выведенной в диспетчерский пункт газового хозяйства.

45. Места расположения арматуры и приборов, требующих постоянного обслуживания освещаются.

46. Не допускается прокладка газопроводов всех давлений по стенам, над и под помещениями категории "А" и "Б" по взрывопожарной и пожарной опасности, за исключением зданий газораспределительных пунктов.

Глава 3. Прокладка газопроводов

Параграф 1. Общие положения

47. Прокладку газопроводов высокого давления допускается предусматривать над окнами верхних этажей производственных зданий. Прокладка газопроводов низкого и среднего давления допускается вдоль импоста глухих (не открывающихся) переплетов оконных проемов зданий отопительных котельных и производственных зданий.

Под оконными проемами зданий предусматривать фланцевые или резьбовые соединения на газопроводах не допускается.

При давлении газа более 0,6 Мегапаскаля допускается прокладка газопроводов по стенам зданий цехов, в которых размещены газопотребляющие агрегаты, работающие при давлении газа более 0,6 Мегапаскаля.

48. При прокладке вновь сооружаемых и реконструируемых газопроводов по стенам зданий расстояние в свету между образующей газопровода и стеной устанавливается в соответствии c приложением 2 к настоящей Инструкции.

При установке на газопроводах волнистых компенсаторов расстояние в свету между волной компенсатора и стеной здания составляет не менее 300 миллиметров.

49. Пересечения оконных и дверных проемовгазопроводами, прокладываемым по стенам зданий, не допускается.

50. Надземные газопроводы в зависимости от давления прокладываются на опорах из негорючих материалов.

51. Газопроводы плотно укладываются на седла. При этом поперечные сварные стыки газопроводов с учетом их температурных деформаций находятся от края опор не менее чем на 50 миллиметров, а продольные швы располагаются выше опоры с видимой стороны. В случае если указанное расстояние от поперечных сварных стыков до опор выдержать невозможно, допускается применять подкладные царги, приваренные по всему периметру.

52. Допускается совместная прокладка на одних опорах или эстакадах газопроводов горючих газов с технологическими трубопроводами при соблюдении пунктов 1 и 2 приложения 3 к настоящей Инструкции.

Не допускается совместная прокладка с газопроводами трубопроводов легковоспламеняющихся жидкостей и паропроводов первой категории (кроме трубопроводов химических цехов коксохимического производства).

53. Газопроводы прокладываются с уклоном не менее:

1) 0,11 промилле – для насыщенных влагой доменного, коксового, конвертерного и ферросплавного газов;

2) 0,07 промилле – для влажных природного и попутного газов;

3) 0,02 промилле – для осушенных газов.

Допускается прокладка отдельных участков газопроводов осушенных газов без уклонов, если при их эксплуатации исключена возможность образования конденсата.

54. Для отвода конденсата из всех низких точек газопроводов влажных газов, из газопровода обогащенного коксового газа, перед основными потребителями устанавливаются конденсатоотводчики конденсатосборники, на газопроводах осушенного газа устанавливаются спускные штуцера с отключающим устройством.

55. Допустимые условия к прокладке газопроводов на низких опорах приведены в приложении 4 к настоящей Инструкции.

56. Прокладка газопроводов по пешеходным галереям не допускается.

57. Прокладка газопроводов над конвейерными галереями допускается при расположении газопровода над галереей на расстоянии не менее 0,5 метров от нижней образующей газопровода и обеспечении доступа к газопроводу по всей его длине.

Прокладка газопроводов сжиженного газа независимо от давления по конвейерным галереям, не допускается.

58. Прокладка газопроводов по железнодорожным мостам и эстакадам не допускается.

59. Допускается прокладывать газопроводы с давлением до 0,6 Мегапаскаля по несгораемым (железобетонным, металлическим и каменным), автомобильным и пешеходным мостам. Они располагаются открыто, на расстоянии по горизонтали не менее 1 метра (в свету) от края панелей для прохода людей и доступны для обслуживания. Несущие элементы моста проверяются на дополнительные нагрузки от газопроводов. Прокладка газопроводов в каналах мостов, не допускается.

Газопроводы, проложенные по металлическим и железобетонным мостам, заземляются.

60.Установка отключающих устройств или фланцевых соединений в пределах моста не допускается.

61. Допустимые условия к совместной прокладке газопроводов с технологическими трубопроводами и коммуникациями приведены в приложении 3 к настоящей Инструкции.

62. Минимальные расстояния по горизонтали в свету от надземных газопроводов, проложенных по эстакадам или отдельным опорам, до зданий или сооружений на территории предприятия не менее величин, указанных в приложении 5 к настоящей Инструкции.

63. В местах пересечения газопроводов с подземными коммуникационными коллекторами и каналами различного назначения, а также в местах прохода газопроводов через стенки газовых колодцев, газопровод прокладывается в футляре.

Концы футляра выводятся на расстояние не менее 2 метров в обе стороны от наружных стенок пересекаемых сооружений и коммуникаций, при пересечении стенок газовых колодцев - на расстояние не менее 2 сантиметров. Концы футляра заделываются гидроизоляционным материалом.

На одном конце футляра в верхней точке уклона (за исключением мест пересечения стенок колодцев) предусматривается контрольная трубка, выходящая под защитное устройство.

64. При пересечении надземных газопроводов с воздушными линиями электропередачи, газопроводы проходят ниже этих линий.

Минимальные расстояния "L" в метрах по вертикали в свету от подземных газопроводов, включая теплоизоляцию, до проводов воздушных линий электропередачи при наибольшей стреле провеса при их пересечении принимать в зависимости от напряжения "U", указанного в приложении 6 к настоящей Инструкции.

При определении расстояний между проводами воздушных линий электропередачи и газопроводами, ограждения, устраиваемые над ними рассматриваются как части газопровода, от которых исчисляются эти расстояния.

65. Над газопроводом в местах пересечения с воздушными линиями электропередачи, устраиваются сплошное или сетчатое ограждение для защиты от падения на него электропроводов. Ограждение выступает по обе стороны пересечения за крайние провода воздушной линии электропередачи на расстояния, указанных в пункте 64 настоящей Инструкции.

Ограждения не допускается опирать непосредственно на газопроводы.

Величина переходного сопротивления заземления ограждения не более 10 Ом.

Отключающие устройства на газопроводах, кондесатоотводчики газопроводов устанавливаются не ближе 10 метров в свету от крайних проводов воздушной линии электропередачи.

66. В местах пересечения с подвесной дорогой газопровод защищается от повреждения в случае падения вагонетки.

При прохождении газопровода под эстакадой предусматриваются устройства, исключающие возможность падения грузов с эстакады на газопровод.

67. В местах пересечения газопроводов с железнодорожными путями и автомобильными дорогами, по которым возможно систематическое движение железнодорожных, автомобильных кранов, на расстоянии 20 метров по обе стороны от места пересечения на путях и дорогах устанавливаются габаритные ворота с предупредительной сигнализацией.

Конструкция габаритных ворот рассчитана на возможность разрушения их проходящими кранами при случайном негабаритном положении стрелы крана. Если устройство габаритных ворот не осуществимо по местным условиям, высота прокладки газопровода увеличивается до 10 метров от нижней образующей до головки рельс или полотна автодороги, а также устроена световая сигнализация, вывешены предупредительные плакаты и ограничена скорость движения кранов.

68. Газопроводы доменного, коксового, ферросплавного, конвертерного и природного газов низкого давления (до 0,005 Мегапаскаля) соединены короткими перемычками с задвижками, обеспечивающими подачу газа из одного газопровода в другой при аварийном падении давления в одном из них. Задвижки имеют электропривод с дистанционным управлением из диспетчерского пункта газового хозяйства.

Места установки перемычек определяются проектом. Допускается использование для этих целей дросселей газосмесительных станций.

Указанные условия на распределительные газопроводы коксовых батарей, не распространяются.

Параграф 2. Отвод конденсата из газопроводов и сточных вод из конденсатоотводчиков

69. Конденсатоотводчики для наружных газопроводов устанавливаются на открытых площадках с соответствующим утеплением.

70. Расстояние между конденсатоотводчиками газопроводов доменного, конверторного и ферросплавного газов не более 100 метров, коксового газа – не более 300 метров.

71. Водоспускные трубы из межцеховых газопроводов в радиусе 400 метров от газоочисток имеют диаметр не менее 100 миллиметров, на остальных участках газопроводов влажных газов диаметр водоспускных труб принимается не менее 80 миллиметров.

Наружные участки водоспускных труб конденсатоотводчиков на всем их протяжении утепляются в общей тепловой изоляции с трубопроводами пара или горячей воды.

72. На водоспускной трубе на расстоянии не более 200 миллиметров от нижней образующей газопровода устанавливаются фланцевый пробковый кран или задвижка. Такие же отключающие устройства устанавливаются на водоспускной трубе выше сливной линии конденсатоотводчиков на расстоянии не более 0,5 метра от нее. Для возможности пропарки водоспускной трубы на ней между двумя отключающими устройствами устанавливается штуцер с краном.

73. Отвод конденсата из газопроводов производится только в отдельные конденсатоотводчики, предусмотренные для данного газопровода.

74. Конструкция конденсатоотводчика исключает возможность попадания газов в помещение конденсатоотводчика и канализационные коммуникации. Водоспускная труба присоединяется снаружи к нижней части сосуда. Диаметр сосуда не менее 300 миллиметров.

75. Минимальная высота водяного затвора конденсатоотводчиков газопроводов, работающих под избыточным давлением предусматривается на 500 миллиметров больше расчетного давления газа, но не менее 2000 миллиметров. Для увеличения высоты водяного затвора допускается устанавливать конденсатоотводчик, состоящий из последовательно установленных сосудов, в количестве не более трех.

Для газопроводов, работающих под разрежением, минимальная высота водяного затвора на 500 миллиметров больше расчетного разрежения, при этом вместимость сосуда конденсатоотводчика принимается не менее чем в два раза больше расчетной вместимости сливной линии водяного затвора.

76. Конденсатоотводчик снабжен вытяжной трубой, выведенной выше обслуживающих площадок газопровода или сопутствующих трубопроводов на 4 метра. Установка отключающей арматуры на вытяжной трубе не допускается.

В нижней части боковой стенки сосуда конденсатоотводчика устанавливается штуцер с водоспускным краном, заглушкой и люк для чистки.

Не допускается осуществлять обогрев конденсатоотводчиков зимой путем ввода острого пара внутрь сосуда, за исключением аварийных ситуаций. Допускается сброс конденсата от парового спутника после конденсационного горшка в нижнюю часть сосуда конденсатоотводчика.

Параграф 3. Размещение отключающих устройств

77. Отключающие устройства на газопроводах устанавливаются:

1) на вводе газопровода на территорию предприятия;

2) на отводах к цехам и их отделениям, если они расположены в отдельных зданиях, непосредственно у газопровода;

3) для отключения отдельных участков закольцованных газопроводов при ремонтах или авариях с помощью секционирующих задвижек или заглушек;

4) на ответвлениях от основных газопроводов к группам цехов использующих газовое оборудование.

78. При сооружении газопроводов в местах, где предусмотрены ответвления к объектам, строительство которых намечено в проекте устанавливаются задвижки с заглушками и присоединительные патрубки. В торцах газопроводов устанавливаются фланцы с заглушками.

Параграф 4. Прокладка цеховых газопроводов

79. Прокладка цеховых газопроводов осуществляется в соответствии с проектом. Газоснабжение потребителей, находящихся в одном здании, осуществляется через цеховой коллектор.

Газоснабжение потребителей, находящихся в одном здании от цехового коллектора, расположенного в другом здании, не допускается, кроме случаев, когда здания расположены близко, а осуществление самостоятельного снабжения каждого из них невозможно.

80. При прокладке газового коллектора над крышей здания расстояние от нижней образующей коллектора не менее 0,5 метра и менее 0,3 метра от образующей волны компенсатора. Вдоль коллектора при необходимости устроены мостики из несгораемых материалов для прохода людей, а в местах обслуживания арматуры – площадки и лестницы. Для доступа к коллектору одна из лестниц, ведущих наверх, маршевая.

81. Цеховые газовые коллекторы прокладываются снаружи зданий по стенам или на отдельно стоящих опорах. Вводы газопроводов в здания предусматриваются в помещения, где установлено газоиспользующее оборудование, или в смежное с ним помещение, соединенное открытым проемом. Не допускаются вводы газопроводов в помещения подвальных и цокольных этажей зданий.

82. При прокладке снаружи здания цехового коллектора на отдельно стоящих опорах расстояние по горизонтали в свету между коллектором и стеной цеха принимается равным половине расстояний, указанных в пункте 62 настоящей Инструкции, но не менее 2 метров.

83. При прохождении газопроводов через стены здания прокладка газопроводов выполняется в футлярах. Пространство между стеной и футляром заделывается на всю толщину пересекаемой конструкции. Концы футляра уплотняются эластичным материалом.

84. Вводы газопроводов выполняются непосредственно в помещения, где расположены печи, котлы и агрегаты, потребляющие горючие газы.

Допускается ввод газопроводов природного и попутного газов в смежное помещение.

Не допускается устройство ввода, прокладка газопроводов через склады взрывоопасных, токсичных и горючих материалов, бытовые помещения, помещения контрольно-измерительных приборов и автоматики, помещения электрораспределительных устройств и подстанций, помещения для вентиляционного оборудования и через помещения, в которых газопровод подвергается интенсивной коррозии.

85. Прокладка газопроводов доменного, коксового, сжиженного, ферросплавного, конвертерного газов через помещения, где эти газы не используются, не допускается.

Через помещения, где не используются газы, допускается прокладка газопроводов только природного, сжиженного и попутного газов низкого и среднего давления при условии беспрепятственного круглосуточного доступа к газопроводу обслуживающего персонала. В этих помещениях газопроводы выполняются на сварке, не имеют фланцевых и резьбовых соединений, арматуры.

86. Газопроводы в помещениях прокладываются в местах, удобных для обслуживания, осмотра и ремонта. Не допускается прокладка газопроводов в местах, где они могут быть повреждены цеховым транспортом.

Пересечение газопроводами вентиляционных шахт, воздуховодов и дымоходов, расположение газопроводов в замкнутых, плохо вентилируемых пространствах и в подвальных помещениях не допускается.

Допускается прокладка цеховых газопроводов (кроме сжиженных и природного газов) снаружи, и стенам встроенных внутри цеха помещений для вентиляционного оборудования и помещений, где отсутствует постоянный обслуживающий персонал, при этом на газопроводах не допускаются фланцевые соединения и установка арматуры, а стыки газопроводов проверены физическими методами контроля.

87. Прокладка цеховых коллекторов всех горючих газов под основными рабочими площадками цехов, кроме коллекторов коксового и доменного газов для обогревов коксовых батарей, не допускается. К основным рабочим площадкам относят площадки, на которых постоянно находится эксплуатационный персонал.

Допускается прокладка подводов газа к отдельным агрегатам под основными рабочими площадками, к которым по технологическим условиям невозможно осуществить подвод газа, при выполнении следующих условий:

1) на газопроводе не допускаются фланцевые соединения, арматура и источники возможной утечки газа;

2) газопровод расположен так, чтобы была исключена возможность опасного перегрева газопровода и попадания на него жидкого металла и шлака в аварийных условиях;

3) все сварные швы газопровода проверены физическими методами контроля.

88. Допускается крепление газопроводов к каркасам газопотребляющих агрегатов при условии проверки прочности каркасов расчетом. Газопроводы не допускается прокладывать в местах, где они находятся под воздействием горячих продуктов сгорания или коррозионноактивных жидкостей или соприкасаются с раскаленным или жидким металлом.

89. Для цеховых газопроводов с давлением газа до 1,2 Мегапаскаля минимальные расстояния в свету между газопроводами и технологическими трубопроводами, при их совместной прокладке и пересечении, не менее величин в миллиметрах, указанных в приложении 7 к настоящей Инструкции.

90. При пересечении или местном сближении цеховых газопроводов с кислородопроводами и технологическими трубопроводами допускается сокращать разрыв до 100 миллиметров в свету.

91. Расстояние между цеховыми газопроводами и неизолированными токопроводами (троллеями) принимается не менее 3 метров.

92. При прокладке газопроводов в зоне прямого теплового воздействия предусматривается тепловая защита, исключающая опасный перегрев газопроводов.

93. Повороты газопроводов диаметром до 100 миллиметров выполняются гнутыми или штампованными. Повороты газопроводов диаметром более 100 миллиметров – сварные или крутозагнутые.

94. В цехах расположение газопотребляющих агрегатов предусматривает подведениенадземных газопроводов, кроме агрегатов у которых по технологическим условиям или конструктивным особенностям топки расположены ниже уровня пола, при невозможности обеспечения безопасной эксплуатации надземного газопровода.

95. На участках подвода газа к газопотребляющим агрегатам, газопроводы коксового и природного газа, их смесей с доменным газом допускается прокладывать в каналах при соблюдении следующих условий:

1) каналы непроходные, минимальной длины и перекрыты прочным съемным несгораемым настилом;

2) зазор в свету до стенок и дна канала для газопроводов диаметром более 300 миллиметровустанавливается не менее 400 миллиметров, а для газопроводов диаметром 300 миллиметров и менее – не менее диаметра газопровода;

3) газопроводы, проложенные в каналах, не имеют запорной арматуры.

4) каналы с проложенными в них газопроводами не пересекаются с каналами технологических трубопроводов.

При вынужденном пересечении каналов предусматриваются герметизированные перемычки, а газопровод заключен в футляр. Концы футляра выведены за пределы перемычки не менее чем на 300 миллиметров в обе стороны;

5) каналы имеют вытяжку для естественной вентиляции;

6) исключается возможность попадания в каналы коррозионноактивных жидкостей.

Параграф 5. Отвод конденсата из цеховых газопроводов

96. Сброс конденсата из цеховых газопроводов производится через конденсатоотводчики.

97. Конструкция конденсатоотводчиков, установленных в зданиях цехов, соответствует условиям пунктов 72-76 настоящей Инструкции, при этом:

1) диаметр сосуда конденсатоотводчика не менее 200 миллиметров, а трубы, отводящие конденсат от газопровода – не менее 40 миллиметров;

2) сливная линия после конденсатоотводчика до приемной воронки выполнена в виде U-образного затвора высотой не менее 1500 миллиметров.

Участки труб, отводящих конденсат, сами конденсатоотводчики, если цех не отапливается, утепляются.

98. Из отдельных участков газопроводов низкого давления, где периодически накапливается конденсат, допускается отводить его из газопроводов через шлюзовой затвор (без водяного затвора), отключаемый задвижками со стороны газопровода и со стороны сливной трубы. Спуск конденсата производить периодически с принятием мер против выброса газа из газопровода в помещения.

Параграф 6. Размещение отключающих устройств на цеховых газопроводах

99. Отключающие устройства на цеховых газопроводах устанавливаются:

1) на всех вводах газа в цехи (отделения), кроме случаев, когда расстояние от межцехового газопровода до цеха (отделения) не превышает 100 метров, задвижку на вводе в цех допускается устанавливать как внутри, так и снаружи здания цеха;

2) на газопроводе непосредственно у газопотребляющего агрегата, если затруднен подход ко второй задвижке, для оперативного отключения этого агрегата;

3) на многозонных печах - на газопроводе на каждую зону;

4) на газопроводе перед каждой горелкой.

Установка внутри зданий цехов на газопроводах листовых задвижек любого типа без дисковых задвижек перед ними не допускается.

На отводах газопроводов к постам для газопламенной обработки допускается установка одного отключающего устройства перед постом.

Глава 4. Газовое оборудование газопотребляющих агрегатов. Оборудование для газопламенной обработки металлов

Параграф 1. Газовое оборудование газопотребляющих агрегатов

100. Топки потребителей газа устраиваются надземными. Расположение топок ниже уровня пола допускается только в случаях, вызываемых технологическими условиями или конструктивными особенностями печей. В этом случае приямки топок открытые, имеют ограждение, обеспечены естественной вентиляцией.

Допускается устройство приямков, перекрытых решетчатым настилом и оборудованных принудительной вентиляцией. Условия об устройстве решетчатого настила не распространяется на приямки нагревательных колодцев и печи с расположением газогорелочных устройств под подом печи.

101. На всех газопотребляющих агрегатах цеха, устанавливаются газовые горелки, изготовленные по проекту.

Горелки при вводе в эксплуатацию испытываются для проверки их основных показателей (производительности, оптимальных давлений газа и воздуха, коэффициента инжекции, пределов регулирования, полноты сгорания газа).

102. Горелки устойчиво работают без отрыва пламени и проскока его внутрь горелки в пределах регулирования тепловой нагрузки агрегата.

103. Для розжига газовых горелок и наблюдения за их работой в топочных дверках, во фронтальных плитах или участках печи, доступных для обслуживания, устраиваются отверстия с крышками. Исключается возможность самопроизвольного открывания крышек.

104. Расстояние от выступающих частей газовых горелок или их арматуры в открытом положении до здания, сооружения и оборудования устанавливается не менее 1 метра.

105. Принимаются меры к снижению шума, создаваемого газогорелочными устройствами.

106. Для контроля за давлением газа у потребителей и в цеховом коллекторе после отключающего и регулирующего устройства устанавливается прибор для измерения давления, сигнализатор падения давления. Приборы для измерения давления с сигнализацией падения давления устанавливаются у отдельных крупных потребителей или групп потребителей (тепловой мощности более 42х106килоДжоулей в час).

107. Агрегаты с температурой в рабочем пространстве ниже 800 градусов Цельсия оснащаются средствами контроля факела каждой горелки с выносом светозвукового сигнала при потухании горелок на щит теплотехнического контроля.

108. На подводе газа к каждому агрегату с дутьевыми горелками возможно ближе к горелкам, а на многозонных агрегатах, на каждой зоне устанавливаются автоматические быстродействующие отсекающие клапаны, срабатывающие при падении давления газа или воздуха ниже установленных пределов.

Допускается устанавливать один клапан на общем подводе газа к группе газопотребляющих агрегатов (не более трех) при их суммарной тепловой мощности до 12,6*106 килоДжоулей в час (3 Гигакаллория).

Выбор типа быстродействующего клапана осуществляет организация, проектирующая систему автоматики печи.

Быстродействующие отсекающие клапаны применяются в закрытом исполнении и обеспечивают срабатывание при отключенном источнике питания.

Быстродействующие отсекающие клапаны сблокированы с сигнализаторами падения давления газа и воздуха, устанавливаемыми на подводах газа и воздуха к агрегату, и имеют ручное управление на их открывание.

Газовое оборудование котлов оснащается специальными средствами автоматики.

Для агрегатов, оборудованных инжекционными горелками, установка быстродействующих отсекающих клапанов не требуется, на них устанавливаются сигнализаторы падения давления. На многозонных газопотребляющих агрегатах сигнализаторы устанавливаются на каждой зоне. Для агрегатов тепловой мощностью до 12,6*106 килоДжоулей в час допускается установка одного сигнализатора.

Сигнализаторы падения давления применяются звуковые и световые. Место отбора импульса для сигнализатора падения давления определяется проектом.

109. Воздушный коллектор газопотребляющего агрегата оборудован:

1) сигнализатором падения давления воздуха;

2) прибором для измерения давления;

3) отключающими устройствами, устанавливаемыми перед каждой горелкой или группой горелок.

Условие подпункта 1) настоящего пункта не распространяется на агрегаты тепловой мощностью до 12,6х106 килоДжоулей в час, потребляющие в качестве топлива только природный газ, и при условиях, исключающих подачу к ним доменного, коксового, обогащенного коксового, конвертерного, ферросплавного, попутных нефтяных газов, а также их смесей.

110. Вентиляционные установки, подающие воздух к горелкам, оборудованы электродвигателями, установленными на одном валу с вентиляторами или соединенными через редуктор. Допускается применение клиноременной передачи.

Применение для привода вентиляторов плоскоременной передачи не допускается.

Электроснабжение дутьевых вентиляторов и дымососов печей, имеющих более шести горелок или несколько зон отопления общей тепловой мощностью не менее 63х106 килоДжоулей в час, осуществляется от двух независимых друг от друга источников питания с автоматическим повторным включением дутьевых вентиляторов и дымососов, при исчезновении напряжения на одном из вводов и переключением на второй ввод.

111. Отвод продуктов сгорания газа от газопотребляющих агрегатов (печей, котлов) производится по системе дымопровод - дымовая труба.

112. Вся система, отводящая продукты сгорания газа от агрегатов, не имеет отверстий, трещин и дефектов, через которые происходит подсос воздуха и нарушается тяга в системе.

113. На дымопроводах устраиваются люки для их чистки с плотно закрывающимися крышками.

114. Для регулирования давления в топках или рабочем пространстве газопотребляющих агрегатов на дымоходах от каждого агрегата к общему дымопроводу устанавливаются регулирующие клапаны. Управление регулирующими клапанами размещается на рабочем месте оператора, обслуживающего агрегат. Положение регулирующего клапана фиксируется указателями.

115. Размеры зонтов для отвода продуктов сгорания газа от печей или агрегатов исключают выбросы продуктов сгорания в помещение цеха.

116. Для агрегатов, оборудованных искусственной тягой (эжекторами или дымососами), в зависимости от конкретных условий предусматривается одно из нижеуказанных мероприятий на случай аварийного отключения эжекторов или дымососов:

1) установку быстродействующего отсекающего клапана и сигнализатора падения давления эжектирующего воздуха. Быстродействующий отсекающий клапан устанавливается на подводе газа к агрегату или на подводе газа к коллектору группы агрегатов, обслуживаемой одним вентилятором, и автоматически закрывается при остановке дымососа или эжектора.

Для агрегатов с дутьевыми горелками используются быстродействующие отсекающие клапаны, устанавливаемые в соответствии с пунктом 108 настоящей Инструкции;

2) при наличии обводного борова к дымовой трубе – автоматическое открывание дымового клапана обвода при остановке дымососа;

3) при наличии резервного дымососа – автоматическое включение резерва;

4) установку сигнализатора отсутствия тяги.

117. Для постоянного контроля за давлением (разрежением) в топке или рабочем пространстве газопотребляющего агрегата устанавливаются соответствующие приборы.

118. Отвод продуктов сгорания газа от газопотребляющих агрегатов, работающих на разных видах топлива, в общий дымопровод допускается при соблюдении пункта 366 настоящей Инструкции, только для существующих объектов, переводимых на газовое топливо.

119. Топки и дымопроводы газопотребляющих агрегатов, имеющих температуру в рабочем пространстве ниже 800 градусов Цельсия, оборудованы взрывными клапанами.

Установка взрывных клапанов на высокотемпературных (800 градусов Цельсияи выше) термических и нагревательных печах, коксовых батареях не требуется.

На печах с отводом продуктов сгорания под зонт или непосредственно в цех, установка взрывных клапанов не требуется.

120. Взрывные клапаны, устанавливаются в верхних частях топок и дымопроводов и местах, где возможно скопление газа. Место установки, число и размеры взрывных клапанов определяются проектом. Площадь одного взрывного клапана не менее 0,05 квадратных метров.

При срабатывании клапана обеспечивается безопасность обслуживающего персонала.

При невозможности установки взрывных клапанов в местах, безопасных для обслуживающего персонала, предусматриваются защитные устройства на случай срабатывания клапана.

121. Переоборудование агрегатов для работы их на газовом топливе выполняется по проекту.

Параграф 2. Оборудование для газопламенной обработки металлов

122. Газоразборные посты для газопламенной обработки металлов выполняются стационарные. При работе на сжиженном газе они бывают передвижными.

123. Газоснабжение цехов, мастерских и участков для газопламенной обработки металлов с применением природного, коксового и сжиженного газов осуществляется по газопроводам.

124. Стационарные газоразборные посты допускается размещать в местах потребления газа на стенах, колоннах и строительных конструкциях с соблюдением следующих минимальных расстояний:

1) до изолированных проводов и электрокабелей 1 метр;

2) до оголенных проводов 2 метра.

Не допускается установка газоразборных постов сжиженных газов на расстоянии ближе 10 метров от открытых подвалов, колодцев и заглублений. Подвалы и приямки, расположенные на расстоянии менее 25 метров от газоразборных постов сжиженного газа, оборудованы автоматическими газоанализаторами с сигнализацией (звуковой и световой), срабатывающей при содержании газа не более 20 процентов нижнего концентрационного предела воспламенения. Колодцы оснащаются люками с двумя крышками. Газоразборные посты защищаются от механических повреждений.

125. Стационарные газоразборные посты размещаются в металлических шкафах с отверстиями или щелями для вентиляции.

126. Для природного и сжиженного газов вместо предохранительных затворов допускается установка обратного клапана.

Предохранительные затворы жидкостного или сухого типа, обратные клапаны изготавливаются в соответствии с проектом и используются соответственно принятым давлению и расходу газа.

127. При снабжении газоразборных постов природным или сжиженным газами, подаваемыми по газопроводу, давление газа в газопроводе не превышает 0,15 Мегапаскаля. При давлении газа в газопроводе, превышающем 0,15 Мегапаскаля, до предохранительного жидкостного или сухого затвора или обратного клапана предусмотривается газорегуляторная установка.

128. При снабжении газоразборного поста газом от баллона, на последнем устанавливается редуктор для снижения давления газа.

129. К одному жидкостному затвору, сухому затвору или обратному клапану допускается присоединять только один резак. Если газоразборный пост питает машину, обслуживаемую одним оператором, то количество горелок или резаков, устанавливаемых на машине, ограничивается только пропускной способностью затвора или клапана.

130. В случае установки регуляторов давления газа в комплексе оборудования для газопламенной обработки, в том числе в устройствах для газовой резки заготовок машин непрерывного литья заготовки, на газораспределительных щитах, они рассматриваются как газорегуляторные установки и при их устройстве и эксплуатации соблюдаются условия глав 6, 13 и 15 настоящей Инструкции.

Глава 5. Взрывопожароопасные объекты газового хозяйства

131. Классификация взрывоопасных зон у газовых установок, размещаемых внутри и вне помещений, по отношению к устанавливаемому в этих зонах электрооборудованию производится в соответствии с Правилами устройства электроустановок, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 230 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10851).

Расстояние между шкафами газоразборных постов для кислорода и горючего газа не менее 150 миллиметров. Дверцы шкафов во время работы открыты. При отсутствии персонала, пользующегося газоразборным постом, шкаф закрывается на замок.

132. Допустимые условия к объектам газового хозяйства, расположенным в помещениях категорий "А", приведены в приложении 8 к настоящей Инструкции.

Глава 6. Газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки

133. Снижение давления газа и поддержание его на заданном уровне в системах газоснабжения производится:

1) в газорегуляторных пунктах, сооружаемых на территории предприятий;

2) в газорегуляторных установках, сооружаемых в помещениях, где расположены газопотребляющие агрегаты;

3) вне зданий на открытых огражденных площадках под навесом на территории промышленных предприятий.

134. Газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки в зависимости от величины давления газа на входе в них, делятся на:

1) газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки низкого давления с давлением газа до 0,6 Мегапаскалей;

2) газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки среднего давления с давлением газа свыше 0,6 Мегапаскалей;

3) газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки высокого давления с давлением газа до 1,2 Мегапаскалей.

135. Допустимые условия к размещению и устройству газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок приведены в приложении 9 к настоящей Инструкции.

Глава 7. Газоповысительные, газокомпрессорные и газотурбинные расширительные станции

Параграф 1. Общие положения

136. Настоящая глава распространяется:

1) на газоповысительные станции горючих газов с избыточным давлением на линии всасывания, оборудованные центробежными нагнетателями или газодувками;

2) на газокомпрессорные станции горючих газов с избыточным давлением на линии всасывания, оборудованные поршневыми или центробежными компрессорами;

3) на газотурбинные расширительные станции с установкой газовых утилизационных бескомпрессорных турбин предназначенных для доменного газа.

137. При сооружении двухэтажных газоповысительных станций и газокомпрессорных станций с расположением на втором этаже машин с электродвигателями, а на первом этаже газопроводов и технологического оборудования оба этажа соединены не менее чем двумя маршевыми лестницами, расположенными в противоположных концах здания с непосредственным выходом наружу.

138. Газоповысительные станции и газокомпрессорные станции допускается размещать в пристройках к цехам, в которых находятся агрегаты, снабжаемые газом от этих станций. Газотурбинные расширительные станции размещаются в отдельных зданиях, или в помещениях, сблокированных со зданием газоочистки доменного газа.

При благоприятных климатических условиях машинный зал газоповысительной станции, газокомпрессорной станции и газотурбинной расширительной станции частично или полностью открыт (с расположением оборудования под навесом). Фундаменты под основные агрегаты (нагнетатель, компрессор с двигателем, турбина с генератором) не соединяются с конструкциями зданий.

Газопроводы и технологические трубопроводы, присоединяемые к машине, не допускается жестко крепить к конструкции здания, в противном случае предусматривается компенсирующие вибрацию устройства.

Ширина основного прохода вдоль помещения и между машинамипредусматривается не менее 1,5 метра.

139. Газоповысительная станция, газокомпрессорная станция и газотурбинная расширительная станция, работающие без постоянного обслуживающего персонала, оборудованы автоматической пожарной сигнализацией.

Газоповысительная станция, газокомпрессорная станция и газотурбинная расширительная станция оборудованы аварийной вытяжной вентиляцией.

140. Газоповысительные станции, газокомпрессорные станции и газотурбинные расширительные станции относятсяк I категории надежности электроснабжения.

141. Управление основным оборудованием газоповысительной станции, газокомпрессорной станции и газотурбинной расширительной станции дистанционное. На местном щите каждого электродвигателя нагнетателей, компрессоров и установок газовых утилизационных бескомпрессорных турбин установлены аварийные кнопки "Стоп" для ручной аварийной остановки электродвигателей.

142. Продувка и вентиляция газодувок, нагнетателей и компрессоров, работающих на коксовом газе и смесях с технологическими газами, производится паром, при этом исключается непосредственное соприкосновение указанного горючего газа с воздухом в продуваемой или вентилируемой системе.

При работе на обогащенном коксовом, доменном, ферросплавном и конвертерном газах и их смесях допускается применение для продувки газодувок, нагнетателей, компрессоров и установок газовых утилизационных бескомпрессорных турбин азота или сжатого воздуха.

143. От уплотнения валов и мест возможных утечек газа из газодувок, компрессоров и установок газовых утилизационных бескомпрессорных турбин предусматриваются местные отсосы с выбросом газа в атмосферу через свечи, соответствующие пунктам 22-24 настоящей Инструкции.

144. На подводящем и отводящем газопроводах газоповысительных станций, газокомпрессорных станций и каждой установки газовых утилизационных бескомпрессорных турбин установлены задвижки с электроприводом, позволяющие отключить всю станцию.

На подводящем и отводящем газопроводах каждого газонагнетателя или газокомпрессора для их отключения от коллекторов устанавливаются дисковые и листовые (при давлении газа до 0,04 Мегапаскаль) задвижки. При давлении газавыше 0,04 Мегапаскаль предусматриваются устройства для установки заглушек. Листовые задвижки или заглушки устанавливаются со стороны газонагнетателя или газокомпрессора.

145. Для монтажа, демонтажа и ремонта газонагнетателей и газокомпрессоров и их электродвигателей, установок газовых утилизационных бескомпрессорных турбин и их вспомогательного оборудования в помещениях станций устанавливаются грузоподъемные механизмы.

Параграф 2. Газоповысительные станции

146. Подводящие и отводящие газопроводы каждой газодувки или нагнетателя имеют лазы, свечи и продувочные штуцера со стороны нагнетателя до задвижек, штуцера с кранами для установки манометров. На отводящем газопроводе предусмотривается противопомпажное устройство со сбросом газа в подводящий газопровод.

147. Для отвода конденсата из нижней части корпусов газодувок и нагнетателей и из наиболее низких мест газопроводов устанавливаются конденсатоотводчики. Высота водяного затвора конденсатоотводчика равна расчетному давлению газа 5 Килопаскаль, но не менее 20 Килопаскаль. Конденсатоотводчики располагаются выше уровня земли. Если в существующих газоповысительных станциях конденсатоотводчики размещены ниже уровня земли, то при реконструкции газоповысительных станций они устанавливаются вне здания станции в колодцах.

Отверстия для ввода сливных труб в камеру колодца надежно уплотнены несгораемой массой, каналы для сливных труб имеют естественную вентиляцию с выводом свечи наружу.

148. Для предотвращения снижения давления газа в подводящих коллекторах ниже допустимого предела 0,5 Килопаскаль на газоповысительных станциях осуществляются следующие мероприятия:

1) соединение подводящего и отводящего коллекторов газоповысительных станциях обводным газопроводом (байпасом) с установленным на нем дроссельным клапаном, срабатывающим от автоматического регулятора при понижении давления газа в подводящем газопроводе ниже 1,0 Килопаскаль и перепускающим часть газа из нагнетательного коллектора во всасывающий;

2) устройство светозвуковой сигнализации, автоматически подающей сигналы на рабочие места машинистов и на диспетчерский пункт газового хозяйства при понижении давления газа на линии всасывания до 0,5 Килопаскаль;

3) при снижении давления газа ниже 0,5 Килопаскаль срабатывает автоблокировка поочередной остановки нагнетателей с целью сокращения производительности станции при уменьшении поступления к ней газа. Для остановки всех нагнетателей одновременно на щите контрольно-измерительных приборов и автоматикигазоповысительных станций и в диспетчерском пункте газового хозяйства устанавливается аварийный ключ.

149. При наличии централизованной смазки подшипников предусмотрена блокировка, обеспечивающая остановку электродвигателей машин при снижении давления масла в системе, ниже установленного паспортом допустимого предела.

В схеме блокировки предусматривается тепловое реле для защиты от перегрева подшипников в случае возникновения осевого сдвига осей электродвигателя и газодувки (нагнетателя).

150. На газоповысительных станциях применяются газодувки и нагнетатели с фланцами, обработанными по поверхности разъема с уплотнительными канавками.

Параграф 3. Газокомпрессорные станции

151. Газопроводы всех ступеней компрессии каждого компрессора последовательно соединены байпасами с установленными на них задвижками. Кроме того, газопроводы последней ступени нагнетания соединены с подводящим коллектором для сброса газа в аварийных случаях.

152. Для уменьшения вибрации газопроводов, вызываемой пульсацией давления газа, прокладка газопроводов производится с минимальным количеством поворотов максимально возможного радиуса. Для поршневых компрессоров, работающих параллельно на общий коллектор, после каждого компрессора устанавливается буферная емкость.

153. Аварийный сброс газа в атмосферу, сброс среды при обкатке компрессоров после ремонтов производится с нагнетательной линии последней ступени через глушитель. Глушитель аварийных продувок соединен с атмосферой. Отключающая задвижка располагается до глушителя.

154. Арматура газопроводов внутри компрессорной станции стальная, независимо от давления.

155. Сосуды и аппараты компрессорной установки, относящиеся к сосудам, работающим под давлением, оборудованы контрольно-измерительными приборами и предохранительными устройствами в соответствии с Правилами обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего под давлением, утвержденными приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 30 декабря 2014 года № 358 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10303).

156. На газопроводе до и после сепаратора устанавливаются задвижки.

На сепараторах устанавливаются сбросной предохранительный клапан и автоматический регулятор уровня конденсата.

При незначительном количестве выделения конденсата из газа, вместо установки регулятора уровня допускается устройство светозвуковой сигнализации оповещения машинистов и диспетчера о накоплении конденсата в сепараторе до установленного уровня.

На корпусе сепаратора устраиваются люки для периодической чистки внутренней полости сепаратора.

157. На газопроводах последней ступени нагнетания каждого компрессора устанавливается обратный клапан с размещением его ближе к выходному коллектору.

В случае отсутствия сепараторов на газопроводе последней ступени нагнетания устанавливается сбросной предохранительный клапан.

158. Выхлопные трубы от предохранительных клапанов выводятся из здания согласно пунктам 22-24 настоящей Инструкции. На этих трубах не допускается установка отключающих устройств.

159. Электродвигатели компрессоров автоматически отключаются при снижении давления газа в газопроводе всасывания, давления охлаждающей воды и смазочного масла ниже установленного предела и повышении температуры охлаждающей воды и масла выше установленного предела.

При этом подается сигнал на рабочее место машиниста и в диспетчерский пункт (при работе станции без персонала).

160. Монтаж и ремонт компрессоров осуществляются с соблюдением Правил обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации компрессорных станций, утвержденных приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 30 декабря 2014 года № 360 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10251).

Параграф 4. Газотурбинные расширительные станции

161. При проектировании газотурбинных расширительных станциях предусматривается полная автоматизация их работы без обслуживающего персонала. Дистанционное управление и контроль за работой газотурбинных расширительных станций осуществляется с диспетчерского пункта газового хозяйства и с местного щита, расположенного во вспомогательных помещениях газотурбинных расширительных станций.

162. Подогреватель доменного газа размещается вне здания газотурбинных расширительных станций. Предусматривается удобное сообщение между рабочей площадкой газотурбинных расширительных станций и газоподогревателем.

163. Все сварные швы на газопроводе и компенсаторах между газоподогревателем и турбиной, после их монтажа или ремонта проверяются физическими методами контроля.

164. На байпасном газопроводе, соединяющем газопроводы среднего давления с газопроводом низкого давления, минуя газотурбинные расширительные станции, устанавливаются задвижки по обе стороны байпаса со свечой между ними, расположенной перед задвижкой у газопровода низкого давления.

165. На вновь строящихся газотурбинных расширительных станциях листовая задвижка на газопроводе после газотурбинных расширительных станций устанавливается на высоте не менее 8 метров от земли и так, чтобы исключить возможность проникновения газа в помещение газотурбинных расширительных станций.

Выходы из здания газотурбинных расширительных станций вблизи задвижки снабжены тамбурами-шлюзами, а ближайшая стена здания глухая.

166. Установки газотурбинных расширительных станций оснащаются:

1) системами автоматического регулирования числа оборотов, температуры газа перед турбиной и масла в маслобаке;

2) защитными устройствами для автоматической остановки газотурбинных расширительных станций при нарушении работы турбины и изменении параметров давления и температуры смазочного масла и газа за турбиной выше или ниже допустимых величин, предусмотренных в инструкции завода-изготовителя, с подачей сигнала на открывание соответствующих дросселей дроссельной группы;

3) аварийной сигнализацией о достижении предельных значений параметров и предупредительной сигнализацией об отклонении от заданных параметров газа, масла, воды, инертного газа и нарушении работы турбины и газоподогревателя;

4) сигнализацией о положении всех основных технологических задвижек на схеме, находящейся в диспетчерском пункте газового хозяйства.

167. Питание устройств управления, защиты и сигнализации газотурбинных расширительных станций, их резервных маслонасосов осуществляется напряжением 220 Вольт. При газотурбинных расширительных станциях предусмотривается аккумуляторная установка, расположенная в пристройке к зданию газотурбинных расширительных станций.

168. В кабельных сооружениях и помещениях газотурбинных расширительных станций предусматривается автоматическое пожаротушение.

Глава 8. Установки для охлаждения и очистки доменного газа от пыли

Параграф 1. Общие положения

169. Кроме установки для очистки всего доменного газа от пыли, предусматривается установка для очистки газа из межконусного пространства либо система газопылеподавления.

170. Газопроводы и аппараты газоочистки доменного газа (скрубберы, электрофильтры, трубы-распылители, водоотделители, дроссельные группы) размещаются на открытых площадках. В зданиях размещается оборудование для управления, контроля и снабжения газовых установок всеми видами энергии.

171. Установки для очистки доменного газа автоматизированы, имеют дистанционное управление и контролируются из диспетчерского пункта газового хозяйства.

172. Для отключения установки газоочистки каждой доменной печи устанавливаются:

1) со стороны коллектора чистого доменного газа дисковая задвижка и листовая механизированная задвижка (заглушка) до нее по ходу газа;

2) со стороны доменной печи отсекающий клапан на газопроводе грязного газа;

3) со стороны газотурбинных расширительных станций дисковая задвижка и устройства для установки заглушки.

173. Для отключения уравнительного газопровода со стороны газоочистки устанавливается дисковая задвижка, а со стороны доменной печи устанавливаются листовые задвижки.

174. Для отключения газопровода газоочистки межконусного пространства устанавливаются: со стороны газоочистки дисковая и листовая задвижки, а со стороны колошника печи - листовая задвижка.

175. Вода на газоочистку каждой доменной печи подается двумя независимыми водоводами, соединенными между собой перемычками и имеющими пропускную способность, каждый не менее 100 процентов от максимального расхода воды на газоочистку.

На каждом водоводе в насосной станции устанавливаются обратные клапаны, а в галерее водоводов каждой газоочистки - сигнализаторы падения давления воды с подачей сигналов в помещение контрольно-измерительных приборов и автоматики газоочистки и в диспетчерский пункт газового хозяйства.

176. Насосные станции, подающие воду на газоочистку, по надежности действия и по надежности электроснабжения относятся к I категории.

177. Для предупреждения образования отложений в водоводах вода оборотного цикла в случае необходимости подвергается химической обработке.

178. Вода, поступающая на газоочистку, на всасывающей стороне очищается от механических примесей. Для этого в насосной станции устанавливаются фильтры. Размеры ячеек сетчатых фильтров меньше выходного отверстия форсунок.

179. Сооружение в районе установок газоочистки доменного газа, зданий и установок, не имеющих прямого к ним отношения, не допускается.

180. Расстояние в свету между отдельными газоочистительными аппаратами принимается не менее 2 метров.

Для газоочисток расстояние от аппаратов в свету принимается не менее, указанного в приложении 10 к настоящей Инструкции.

181. На газоочистках настил обслуживающих площадок аппаратов, газопроводов и ступеней лестниц к этим площадкам выполняются решетчатыми из стальных полос, поставленных на ребро.

182. Площадки скрубберов и электрофильтров соединены между собой на каждом ярусе, и имеют два входа.

183. Для подъема грузов на площадки скрубберов и электрофильтров применяются стационарные грузоподъемные механизмы.

184. На обслуживающих площадках скруббера и электрофильтров предусматриваются стационарные разводки электрокабеля, трубопроводов газа и кислорода для проведения ремонтных работ, электросети напряжением 12 Вольт.

185. Территория установки газоочистки заасфальтирована или забетонирована.

186. Установки для очистки доменного газа от пыли соответствуют настоящей Инструкции.

Параграф 2. Газопроводы установок газоочистки

187. Газопровод грязного доменного газа от пылеуловителя до скруббера имеет минимальную протяженность, возможно меньшее число поворотов и не имеет фланцевых соединений. Изнутри газопровод футерован износостойким материалом. Предусматриваются мероприятия, исключающие местное смятие кожуха скруббера в месте примыкания к нему газопроводов грязного газа.

Газопровод грязного газа рассчитывается на скорость газа, исключающую оседание пыли и интенсивный износ футеровочного материала.

Со стороны пылеуловителей и газоочистки газопровод грязного газа к газоочистке оборудуется вводами пара.

188. Газопроводы газоочистки, на которых устанавливаются механизированные листовые задвижки или заглушки, располагаются на высоте не менее 8 м от уровня земли до нижней образующей газопроводов.

189. На газопроводах получистого газа в местах возможного отложения шлама (на поворотах и расширениях) устанавливаются брызгала и предусматриваются люки.

190. Уравнительный газопровод присоединяется к газопроводу получистого газа до труб-распылителей, имеет уклон к нижней точке не менее 0,01 градуса, к которой присоединяется дренажная линия диаметром не менее 150 миллиметров с отсекающей задвижкой. Сброс конденсата производится в скруббер.

Параграф 3. Скрубберы

191. Угол наклона нижнего конического днища к горизонтали не менее 60 градусов.

При реконструкции скрубберов без увеличения их диаметра допускается сохранять днище с углом наклона 45 градусов. Коническое днище снизу имеет патрубок с запорным устройством.

192. Вновь сооружаемые скрубберы предусматриваются безнасадочного типа. Внутри скрубберов не допускается выступающих деталей, не подвергающихся непрерывному орошению водой.

193. Скрубберы оборудованы форсунками, допускающими их прочистку "на ходу". Расположение форсунок и их конструкция обеспечивают равномерное распределение орошающей воды по всему сечению скруббера и обмывку его стенок.

194. Коллекторы, питающие стояки скруббера водой располагаются в отапливаемом водораспределительном помещении газоочистки. Прокладка этих водоводов на площадках скрубберов не допускается.

Для слива воды при опорожнении водовода каждый стояк оборудован сливной трубой с задвижкой. Слив воды осуществляется вне здания водораспределительного пункта с разрывом струи воды при постоянном наблюдении дежурного персонала.

195. В месте присоединения форсуночных коллекторов, каждой зоны орошения скруббера, к вертикальным стоякам устанавливаются дисковые задвижки. На каждом подводе воды к форсункам устанавливаются задвижки (или фланцевые соединения для установки заглушек) и устройства для прочистки форсунок "на ходу". Стояки и форсуночные коллекторы каждой зоны орошения снабжены устройствами для их прочистки.

196. Слив воды из скруббера осуществляется двумя независимыми друг от друга, одновременно работающими трубами, рассчитанными каждаяна 100 процентную пропускную способность, присоединенными к конической части скруббера на разной высоте и образующими гидрозатвор высотой не менее 5 метров каждая.

В скрубберах повышенного давления каждая труба водяного затвора имеет:

1) дроссельный клапан, управляемый поплавковым или равноценным устройством;

2) отключающее устройство, размещаемое возле конического днища скруббера;

3) самостоятельный слив воды с разрывом струи;

4) в верхней части трубы гидрозатвора устанавливается патрубок для сообщения его с атмосферой.

Дроссельные клапаны и сливные трубы за ними изготовлены из износостойких материалов. Трубы гидрозатвора размещаются так, чтобы исключить направление струи воды и газа в сторону здания газоочистки при выбивании гидрозатвора.

197. Поплавковые устройства дроссельных клапанов размещаются снаружи скруббера с обеспечением возможности поочередного их ремонта при работающем скруббере.

В камеру поплавкового устройства подводится вода для ее промывки. Соединительные трубы между скруббером и поплавковым устройством имеют уклон в сторону скруббера, устройства для их прочистки и фланцы для установки заглушек. В районах с суровыми климатическими условиями допускается установка поплавковых устройств внутри скруббера.

198. Продувочные свечи скрубберов снабжены самоцентрирующимися и плотно перекрывающимися клапанами, оборудованными лебедками с ручным или электрифицированным приводом с управлением с земли.

199. В патрубок над запорным клапаном днища, скруббера врезается штуцер с электрифицированной задвижкой с подводом воды от вертикальных стояков для промывки отложений шлама и аварийного заполнения водяного затвора скруббера, штуцер для спуска шлама после остановки скруббера.

200. Каждый скруббер оборудован указателем уровня воды в скруббере, свето-звуковой аварийной сигнализацией максимально и минимально допустимого уровня воды в скруббере с передачей показаний и сигналов в помещение контрольно-измерительных приборов и автоматики газоочистки или в диспетчерский пункт газового хозяйства.

201. Для доступа внутрь скруббера при проведении ремонтных работ он имеет необходимое количество люков; в нижней цилиндрической части скруббера устраивается два люка.

Внутри скруббера возле люков устраиваются вертикальные косынки для крепления конструкций временного настила для проведения ремонтных работ.

202. Корпус, опоры и фундаменты скрубберов рассчитаны на нагрузку, учитывающую, кроме собственной массы сооружения, массу воды в нижней части скрубберов до уровня на 2 метра выше верхней образующей подводящего газопровода грязного газа, на условную нагрузку из расчета сплошного слоя шлама толщиной 100 миллиметров по всей внутренней поверхности скрубберов на всю его высоту.

При выплавке в доменных печах специальных марок чугуна толщина отложения шлама принимается равной 500 миллиметров.

Параграф 4. Дроссельные группы

203. Дроссельные группы предназначаются для поддержания заданного давления газа под колошником и соответствуют следующим условиям:

1) один или два дроссельных клапана каждой дроссельной группы работают в автоматическом режиме поддержания давления газа под колошником, а остальные – управляются дистанционно из помещения управления доменной печью;

2) сальниковые уплотнения валов дросселей газонепроницаемые с возможностью замены набивки сальников "на ходу";

3) все дроссели имеют ручные приводы на случай выхода из строя электрического привода;

4) все дроссели оборудованы бесконтактными указателями их положения с передачей показаний в помещение управления доменной печи и на пульт управления установок газовых утилизационных бескомпрессорных турбин на газотурбинные расширительные станции;

5) дроссельная группа имеет подвод воды для орошения дросселей;

6) дроссельная группа присоединяется к газопроводам на сварке. При выплавке специальных чугунов допускается установка дроссельной группы на фланцах;

7) поворотные дроссели и корпус дроссельной группы изготавливаются из специальных износоустойчивых марок стали или наплавляются твердым сплавом.

204. Во избежание вибрации дроссельной группы и газопроводов для снижения уровня шума дроссельная группа устанавливается на вертикальном участке газопровода, опирающегося на неподвижную опору. В случае установки дроссельной группы на горизонтальном участке газопровода последний не имеет поворотов на длине не менее 10 метров после дроссельной группы. При этом неподвижная опора размещается возле дроссельной группы, воспринимает динамические воздействия, возникающие при дросселировании газа, и достаточно жесткая для уменьшения вибрации. Осуществляются мероприятия для снижения уровня шума, генерируемого дроссельной группой.

205. Площадки для обслуживания дроссельной группы предусматриваются ширинойне менее 1,5 метра от выступающих деталей. Расположение площадок обеспечивает доступ к механизмам.

При горизонтальном расположении дроссельной группы площадка имеет две маршевые лестницы с уровня земли, выходы с которых расположены с противоположных сторон газопровода, а при вертикальном расположении дроссельной группы площадка имеет одну маршевую лестницу.

Параграф 5. Электрофильтры

206. Угол наклона конического днища электрофильтра к горизонталипринимается не менее 45 градусов.

207. На мокрые электрофильтры распространяются условия пунктов 194, 196 - 201 настоящей Инструкции, при этом:

1) для электрофильтров слив воды из нижней конической части допускается осуществлять одной трубой с высотой гидрозатвора не менее 5 метров для электрофильтров повышенного давления и не менее 3 метров для электрофильтров низкого давления;

2) поплавковое устройство допускается размещать как внутри, так и вне электрофильтра.

208. Для отключения каждого электрофильтра со стороны газопроводов получистого и чистого газов устанавливаются дисковые задвижки с выдвижным шпинделем. У дисковых задвижек предусматриваются устройства для установки листовых заглушек со стороны электрофильтра.

209. Электрофильтры оборудованы устройствами, обеспечивающими:

1) автоматическое снятие высокого напряжения с коронирующих электродов при падении давления газа ниже 0,5 Килопаскаль;

2) автоблокировку, не позволяющую открывать дверцы изоляторных коробок без снятия напряжения с агрегатов питания коронирующих электродов;

3) автоматическое управление периодической промывкой электрофильтров или блокировку включения (отключения) напряжения, подачи воды и газа.

210. Корпус и все части электрофильтров, кроме токоведущих, заземлены. На люках, через которые возможен доступ к токоведущим частям, нанесены предупредительные надписи и предусмотрены устройства для заземления токонесущих частей на корпус после отключения электрофильтров на ремонт.

Параграф 6. Трубы-распылителии водоотделители

211. На газоочистках без электрофильтров устанавливаютсятрубы-распылители с регулируемым сечением горловины, рассчитанные на обеспечение перепада давления газа от 0,018 до 0,025 Мегапаскаля.

212. В трубах-распылителях с регулируемым сечением горловины в полностью закрытом положении обеспечивается зазор между регулирующим органом и стенками трубы-распылителя не менее 10 миллиметров. Электрический привод регулирующих органов дублируется ручным.

213. Орошение труб-распылителей осуществляется форсунками, прочищаемыми "на ходу". Горловина и регулирующий орган изготовлены из износостойких материалов.

214. Водоотделители устанавливаются за трубами-распылителями и за дроссельной группой, если непосредственно за ней по ходу газа нет электрофильтров.

215. Угол наклона конического днища водоотделителя к горизонтали принимается не менее 45 градусов. Для доступа внутрь водоотделителя и его проветривания он имеет не менее двух люков. В верхней части водоотделителя устанавливается продувочная свеча. Слив воды из водоотделителей осуществляется с помощью гидрозатворов высотой не менее 3 метров. В нижней части конического днища устанавливается запорный клапан. Для заливки гидрозатвора к водоотделителям подводится вода.

216. Для газоочисток сброс шламовой воды из водоотделителей труб-распылителей производится непосредственно в конусную часть скруббера.

Параграф 7. Здание газоочистки

217. В здании газоочисткирасполагаются:

1) водораспределительный пункт;

2) помещение контрольно-измерительных приборов и автоматики;

3) служебно-вспомогательные помещения и преобразовательная подстанция, если установка газоочистки включает электрофильтры.

Размещение в здании газоочистки оборудования, не относящегося к ней (газоочистке), не допускается.

218. В зданиях газоочистки расположение окон и главного входа со стороны электрофильтров и скрубберов не допускается. Второй запасной выход предусматривается из преобразовательной подстанции.

Допускается устройство вспомогательного выхода с тамбуром-шлюзом из здания газоочистки непосредственно на площадки обслуживания электрофильтров и скрубберов.

219. В водораспределительном пункте размещаются водяные коллекторы, отводы воды к аппаратам газоочистки, задвижки и аппаратура. Питание водой аппаратов газоочистки осуществляется от двух параллельных коллекторов, соединенных между собой перемычкой с задвижкой. К каждому скрубберу подводится не менее двух самостоятельных отводов, присоединенных к обоим коллекторам. Проходы в водораспределительном пункте шириной не менее 1 метра от выступающих частей арматуры и оборудования. Задвижки на подводах воды для периодической промывки электрофильтров электрифицированы и сблокированы с устройством для снятия напряжения и с управлением дросселями на газоотводах.

В водораспределительных пунктах газоочисток предусматриваются грузоподъемные средства.

220. При подземном вводе водоводов в водораспределительный пункт, тоннель для водоводов отделен от помещения водораспределительного пункта газонепроницаемой стенкой, с тщательным уплотнением зазоров между футлярами и трубами водоводов.

Параграф 8. Транспортировка и осветление сточных вод

221. Коллекторы для отвода сточных вод от газоочисток доменного газа до отстойников самотечные, наземного или надземного расположения. Устройство подземных тоннелей для транспортировки сточных вод не допускается.

Самотечные коллекторы железобетонные или металлические со съемным перекрытием. Коллекторы имеют уклон не менее 0,008 градусов. Допускается уменьшение уклона, но не менее 0,005 градусов. Повороты коллекторов выполняются плавными при минимальном количестве.

При пересечении наземных самотечных коллекторов с подземными коммуникациями последние заключаются в футляры, выходящие на 2 метра в обе стороны от стенок коллектора и имеющие уплотнения на концах.

Надземные самотечные коллекторы снабжаются стационарной ходовой площадкой на всем их протяжении.

222. На самотечных коллекторах устраиваются свечи:

1) на территории газоочистки возле сливных труб гидрозатворов аппаратов диаметром не менее 300 миллиметров и высотой не менее 4 метра от уровня верхних рабочих площадок соответствующих аппаратов;

2) за пределами территории газоочистки через каждые 50 метра. При этом при наземной прокладке – диаметром не менее 200 миллиметров и высотой не менее 10 метров, при надземной прокладке коллектора свечи выводятся на высоту 4 метра от уровня ходовой площадки, но не менее 10 метров от уровня земли.

При пересечении наземных коллекторов с автодорогами и железнодорожными путями с двух сторон от них на расстоянии 5 метров, диаметром не менее 200 миллиметров и высотой не менее 10 метров.

223. Напорные коллекторы осветленных вод имеют люки на всех поворотах и через каждые 20-25 метра (на прямых участках).

224. Вокруг отстойников и ходовых площадок устроены ограждения. Для предотвращения распространения тумана на проезжие и пешеходные дороги в зимнее время, отстойники имеют ограждение высотой не менее 6 метров.

225. Насосные станции для оборотной воды газоочисток и шламовые насосные автоматизированы. Помещения насосных станций имеют естественную и искусственную вентиляцию.

226. Транспортировка шлама после отстойников производится по трубопроводам, конструкция которых обеспечивает возможность промывки их водой, очистку шарами.

227. Размещение каких-либо строений над самотечными коллекторами и шламовыми каналами, на расстоянии менее 10 метров от самотечных коллекторов и 5 метров от шламовых каналов после отстойников, не допускается.

Глава 9. Установки для охлаждения и очистки ферросплавного газа от пыли

Параграф 1. Общие положения

228. Допустимые условия настоящего раздела относятся к установкам для "мокрой" очистки технологических газов, образующихся при работе закрытых сводами ферросплавных электропечей, и к газовому тракту от места присоединения к газозаборному устройству на сводах электропечей до напорного коллектора газоотсасывающей станции включительно. При этом газовый тракт от газозаборного устройства на своде электропечи, включая газоочистку, до газодувок газоотсасывающей станции работает под разрежением.

229. Режим давления в подсводовом пространстве при работе печи на газоочистку устанавливается в зависимости от вида сплава, выплавляемого в электропечи.

230. Газ, получаемый при нормальной работе закрытых ферросплавных электропечей на выходе из печи, содержит кислород по объему не более 2 процентов и водород до 12 процентов, за исключением случаев работы печи с выплавкой марганцевых и хромистых сплавов, когда содержание водорода в газе допустимо до 15 процентов.

При увеличении содержания кислорода в газе в напорном коллекторе газоотсасывающей станции до 1,5 процента по объему подается светозвуковой сигнал, а при достижении кислорода 2 процента – отвод газа от электропечи немедленно прекращается.

Параграф 2. Газоочистка

231. Каждая электропечь оснащается индивидуальной газоочисткой с рабочей и резервной линиями.

232. Аппараты газоочистки располагаются вблизи электропечи с целью сокращения длины наклонного орошаемого газопровода грязного газа между газозаборным устройством на своде печи и газоочисткой.

233. Аппараты газоочистки размещаются так, чтобы к ним обеспечивался доступ со всех сторон шириной не менее 1 метра. Основной проход между аппаратами газоочистки не менее 1,2 метра.

234. В начале газового тракта, по которому газ от свода электропечи отводится в газоочистку, устанавливается отключающее устройство, предусматривается установка заглушки и подача в газопровод пара или инертного газа.

Газопровод от газозаборного устройства на своде электропечи до газоочистки прокладывается с уклоном не менее 0,1 градуса и имеет подводы воды для орошения газа и смыва пыли.

При устройстве лючков на наклонном газопроводе, предназначенных для его очистки "на ходу", лючки оснащены паровой завесой, предотвращающей подсосы воздуха или выделение газа из газопровода.

235. В качестве отключающего устройства на отводе грязного газа от свода печи на газоочистку либо на свечу грязного газа допускается применять гидравлический затвор.

236. Вода к каждому аппарату газоочистки подается по отдельному трубопроводу от общего коллектора, предназначенного для подачи воды к данному блоку газоочистки.

Напорный коллектор осветленной воды системы водоснабжения прокладывается внутри здания, в котором расположена газоочистка. В нижних местах водопроводов газоочистки устанавливаются штуцера с запорной арматурой, для их опорожнения в зимнее время при остановке газоочистки. Слив воды из водопроводов производится с разрывом струи под наблюдением обслуживающего персонала.

237. Газоочистка оборудована подводами пара или инертного газа, расположенными так, чтобы обеспечивалась эффективная продувка всего объема газового тракта в минимальный срок. При этом подвод пара или инертного газа к газоочистке выполняется отдельным трубопроводом.

Трубопровод для подвода пара или инертного газа к газоочистке в месте подключения к цеховому коллектору имеет электрифицированную задвижку, автоматически закрывающуюся при падении давления пара в паропроводе ниже 0,1 Мегапаскаль с подачей сигнала на щит контрольно-измерительных приборов и автоматики газоочистки.

При наличии общецеховых коллекторов пара электрозадвижкудопускается устанавливать в начале коллектора на вводе в цех.

При длительной остановке одного из блоков газоочистки соответствующая продувочная линия трубопровода к ней отключается с установкой заглушки.

Паропроводы имеют уклон в сторону парового коллектора, из которого предусматривается отвод конденсата.

Вводы пара в аппараты газоочистки допускается выполнять стационарными (несъемными) трубопроводами.

238. Спуск сточных вод из аппаратов газоочистки производится через водяные затворы в шламопроводы канализации оборотного цикла газоочисток. Высота водяного затвора аппаратов газоочистки равна расчетному разрежению 500 миллиметров.

Конструкция водяного затвора выполняется в виде сливной трубы, подведенной сбоку к нижней части бака, заполненного водой. Бак сообщается с атмосферой через свечу без отключающей арматуры.

Помимо основной (центральной) сливной трубы для отвода воды из аппарата газоочистки предусматривается вторая (резервная) труба, выведенная с более высокого уровня аппарата.

239. При установке аппаратов и шламовых баков газоочистки вблизи печи, ниже рабочей площадки колошника, предусматриваются огнеупорные защитные стенки для предотвращения попадания расплавленного металла на оборудование газоочисток.

240. Все сварные швы аппаратов газоочистки и газопроводов ферросплавного газа, предназначенные для работы под разрежением, при сооружении подвергаются физическим методам контроля. Фланцы имеют обработку поверхности с проточкой.

Параграф 3. Газоотсасывающие станции

241. Газоотсасывающая станция выполняется в два этажа с размещением на втором этаже газодувок, а на первом – конденсатоотводчиков.

242. Газоотсасывающие станции располагаются в отдельно стоящих зданиях либо в пристройках к зданиям цехов, которые обслуживаются этими газоотсасывающими станциями.

Подводящие и отводящие газовые коллекторы газоотсасывающих станций расположены вне здания на высоте, обеспечивающей возможность надземной установки конденсатоотводчиков.

243. Отключение газодувок, установленных в машинном зале газоотсасывающих станций, от газовых коллекторов производится электрифицированными задвижками, кроме того, предусматриваются устройства для установки заглушек.

244. Для отключения газодувок от напорного коллектора чистого газа газоотсасывающих станций на газопроводе, подающем газ от газодувок в коллектор, перед задвижкой по ходу газа устанавливается быстродействующий отсечной клапан.

245. Газодувки устанавливаются на самостоятельных фундаментах, не связанных с конструкциями здания газоотсасывающих станций.

Установка газодувок на перекрытии допускается при мощности двигателя не более 150 килоВатт и устройстве виброоснований, исключающих передачу динамических нагрузок на здание.

246. Газодувки, устанавливаемые на газоотсасывающих станциях, соответствуют условиям работы на ферросплавном газе и техническим условиям завода-изготовителя.

Для предотвращения попадания газа в помещение газоотсасывающих станций от газодувок соблюдаются условия пункта 143 настоящей Инструкции.

247. Технологическая схема газоотсасывающих станций обеспечивает выпуск некондиционного газа через индивидуальную пусковую свечу, оборудованную устройством для его сжигания.

Отвод газа на пусковую свечу осуществляется из нагнетательного газопровода после быстродействующего отсечного клапана за газодувкой. У места врезки на пусковой свече устанавливается электрифицированная задвижка.

Устье пусковой свечи выводится на высоту, определяемую проектом.

248. Каждая газодувка, установленная на газоотсасывающих станциях с примыкающими к ней газопроводами, оборудуется индивидуальными конденсатоотводчиками. Объединение конденсатоотводчиков для двух газодувок не допускается.

Конденсатоотводчик, установленный на всасывающей стороне, соответствует условиям пункта 238, а на напорной стороне – пунктам 71-76 настоящей Инструкции.

249. Электроснабжение двигателей газодувок, устанавливаемых на газоотсасывающих станциях осуществляется по I категории.

Пуск и остановка газодувок производится дистанционно из помещения контрольно-измерительных приборов и автоматики газоотсасывающих станций, либо из центрального цехового диспетчерского пункта газоочисток и с местного щита каждой газодувки.

Глава 10. Газосбросные устройства

250. Для выпуска в атмосферу и сжигания периодических избытков доменного, коксового, конвертерного и ферросплавного газов устанавливаются газосбросные устройства.

251. Газы, подаваемые к газосбросным устройствам очищаются от пыли.

252. Газосбросные устройства сооружаются одновременно с первыми в цехе доменной или ферросплавной печами и первой коксовой батареей.

253. Работа газосбросных устройств полностью автоматизирована. Газосбросные устройства автоматически включаются при повышении давления газа в газопроводах, сверх заданного и оборудованы горелками с постоянно действующим запальником или автоматически включающимся запальным устройством.

Независимо от наличия постоянно действующего или автоматического запальника в качестве резерва предусматривается ручное дистанционное поджигание газа.

Газосбросные устройства автоматически отключаются при падении давления газа до заданной величины.

254. Газосбросные устройства горючих газов размещаются на расстоянии не менее 30 метров по горизонтали от соседних зданий, сооружений и их обслуживающих площадок. Если это условие невыполнимо, то устье газосборного устройства выводится на высоту, превышающую соседние здания, сооружения и обслуживающие площадки не менее чем на 15 метров. Расстояние от газосбросных устройств горючих газов до складов взрывопожароопасных продуктов принимается не менее 75 метров.

255. Газовые горелки, расположенные в устье газосбросных устройств, обеспечивают полноту сгорания газа в атмосфере.

256. Газосбросные устройства оборудованы средствами сигнализации, контроля и дистанционного управления из диспетчерского пункта газового хозяйства или дежурного помещения, в котором размещаются щиты управления, и имеется дежурный персонал.

Сигнал о работе газовых горелок и запальных устройств газосбросных устройств доменного, ферросплавного и коксового газов передается в центральный диспетчерский пункт газового хозяйства.

257. К газосбросным устройствам, кроме газосбросных устройств доменного газа, предусматривается подача пара или инертного газа в трубопроводы после газосбросных клапанов перед горелками для продувки при любом включении и отключении клапана.

Клапан сблокирован с электрифицированным вентилем трубопровода инертного газа или пара.

258. Газосбросные клапаны и их площадки обслуживания, располагаются ниже устья газосбросных устройств на 10 метров. Над площадкой обслуживания устанавливается теплозащитный экран. Все конструкции выше экрана, в том числе стояки, горелки, стремянки изготавливаются из жаропрочных сталей.

259. При высоте свечи более 60 метров наряду с маршевой лестницей сооружается грузопассажирский лифт.

Предусматриваются средства механизации ремонтных работ. Подъем грузов на площадку обслуживания газосбросных клапанов при отсутствии на газосбросные устройства лифта осуществляется путем установки стационарного грузоподъемного механизма.

260. Газосбросные устройства оборудуются молниезащитой.

261. Помещения газосбросных устройств доменного, коксового и ферросплавного газов имеют прямую телефонную связь с диспетчерским пунктом газового хозяйства, а площадки у газосбросных клапанов - с помещением газосбросных устройств.

262. Электроприемники газосбросных устройств относятся к I категории электроснабжения.

Глава 11. Газосмесительные станции

263. Газосмесительные станции автоматизированы и эксплуатируются без постоянного обслуживающего персонала.

264. Нa подводящих газопроводах газосмесительных станций устанавливаются электрифицированные задвижки с дистанционным и местным управлением.

265. Газосмесительные станции воздухонагревательных аппаратов доменных печей применяются индивидуально для каждой печи.

266. Контроль, сигнализация и управление сосредоточены на диспетчерском пункте газового хозяйства предприятия.

267. При смешении природного газа с доменным газом на газосмесительных станциях воздухонагревательных аппаратов доменных печей, на подводе к газосмесительным станциям природного газа устанавливаются последовательно две электрифицированные задвижки со свечой между ними. Задвижки на свече имеют электропривод.

В случае снижения расхода доменного газа, поступающего на смесительную установку, ниже 30 процентов от номинального расхода осуществляется автоматическое отключение подачи природного газа закрытием двух указанных задвижек и открытием свечи между ними.

На мнемонической схеме в помещении управления доменной печи отмечаются крайние положения задвижек, кроме того подается звуковой сигнал об отключении газопровода природного газа.

Глава 12. Контрольно-измерительные приборы

268. Контрольно-измерительные приборы применяются в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обеспечении единства измерений".

Контрольно-измерительные приборы располагаются в местах, удобных для наблюдения, обслуживания и защиты их от возможных повреждений.

Для смены данных приборов предусматриваются отключающие устройства.

269. В помещениях категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности в качестве первичных приборов применяются взрывобезопасные датчики расхода и давления горючих газов.

Для помещений категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности при отсутствии взрывобезопасных датчиков горючих газов допускается применение указанных датчиков общего назначения при условии размещения их снаружи здания цеха в обогреваемых закрытых шкафах. Шкафы в верхней части имеют свечу, а в нижней части - отверстия для вентиляции. Датчики допускается располагать открыто вблизи мест отбора импульсов, в шкафах и в помещениях датчиков, соответствующих пункту 271 настоящей Инструкции.

В помещениях категорий "Г" и "Д" по взрывопожарной и пожарной опасности допускается применение электрических датчиков общего назначения.

270. В постах управления и щитовых помещениях устанавливаются только вторичные измерительные приборы расхода и давления горючих газов. Ввод импульсных трубных проводок горючих газов в эти помещения, независимо от давления газа, не допускается.

271. Ввод импульсных трубных проводок горючих газов во встроенные помещения цехов категорий "Г" и "Д" по взрывопожарной и пожарной опасности, с установкой в них датчиков общего назначения или газоанализаторов, допускается при условии, если встроенное помещение сообщается с цехом открытыми проемами, располагаемыми в верхней и нижней частях встроенного помещения.

Ввод импульсных газопроводов в это помещение для передачи к приборам импульсов давления газа осуществляется таким образом, чтобы исключить возможность попадания газа в помещение контрольно-измерительных приборов.

272. Пристройки к зданиям цехов (наглухо отделенные от них) для размещения датчиков горючих газов относятся к помещениям с производствами категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности.

Если пристроенное помещение сообщается со зданием цеха открытыми проемами в соответствии с пункту 271 настоящей Инструкции, то оно относится к категории здания цеха.

При размещении датчиков в шкафах последние имеют в верхней и нижней частях отверстия для вентиляции, устройство для обогрева, если цех не отапливается.

Помещения датчиков допускается размещать непосредственно под межцеховыми трубопроводами, к которым они относятся. При этом расстояние от кровли помещения до нижней образующей трубопровода в свету не менее 2 метров.

273. Прокладка импульсных трубных проводок выполняется в соответствии с проектом.

274. При расположении импульсных проводок влажного газа, измерительных диафрагм, датчиков и регулирующей арматуры вне помещений или в неотапливаемых помещениях предусматривается их утепление.

275. Присоединение контрольно-измерительных приборов к газовым аппаратам и газопроводам осуществляется металлическими трубками.

При давлении газа до 0,1 Мегапаскаль допускается присоединять контрольно-измерительные приборы с помощью резинотканевых рукавов класса I на рабочее давление до 0,6 Мегапаскаль.

Резинотканевые рукава предусматриваютсядлиной не более 1 метра и закрепляются на штуцерах газопроводов и приборов хомутами.

276. Ширина проходов между щитами контрольно-измерительных приборов и автоматики и оборудованием или стеной здания не менее 1 метра.

Глава 13. Сооружение газопроводов и газовых установок

Параграф 1. Трубы и материалы

277. Уплотнение фланцевых соединений производится:

1) на газопроводах горячего доменного газа - сухим плетеным асбестовым шнуром, пропитанным насыщенным солевым раствором;

2) на газопроводах холодного доменного и конвертерного газов диаметром до 500 миллиметров – листовой резиной, а при диаметре более 500 миллиметров – плетеным асбестовым шнуром, прографиченным или пропитанным суриком на натуральной олифе;

3) на газопроводах коксового, ферросплавного и природного газов низкого давления при любом диаметре фланцев – плетеным асбестовым шнуром, пропитанным суриком на натуральной олифе;

4) на газопроводах коксового, ферросплавного и природного газов среднего и высокого давления независимо от диаметра фланцев – паронитом.

278. Для уплотнения резьбовых соединений применяется льняная прядь, пропитанная суриком или белилами на натуральной олифе.

Применение пеньки или заменителей натуральной олифы не допускается.

Параграф 2. Сварочные работы

279. Сборка и сварка газопроводов осуществляется в соответствии с настоящей Инструкцией.

280. При сооружении газопроводов из сварных труб продольные сварные швы при стыковке труб смещаются относительно друг друга не менее чем на 50 миллиметров.

281. При сооружении газопроводов, как из сварных труб, так и из цельнотянутых труб, привариваемые к трубам патрубки отводов, штуцера, патрубки люков, свечей устанавливают от сварных стыков на расстоянии не менее 100 миллиметров, считая от образующей патрубка, и не располагаются на сварных швах трубопроводов.

282. Работы по присоединению новых участков газопроводов и газовых установок к действующим газопроводам относятся к газоопасным и выполняются по наряду-допуску согласно Правил оформления и применения нарядов-допусков при производстве работ повышенной опасности, утвержденных приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 28 августа 2020 года № 344 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21151).

Параграф 3. Испытание газопроводов и газовых установок

283. В период подготовки и проведения испытаний проводятся пусконаладочные работы и комплексное опробование оборудования.

Все вновь сооружаемые и капитально отремонтированные газопроводы и газовые установки испытываются на прочность и герметичность.

284. До проведения испытаний строительно-монтажная организация предъявляет для внешнего осмотра представителям предприятия газопроводы и газовые установки после окончания основных строительно-монтажных работ.

При внешнем осмотре проверяется соответствие сооруженного объекта проекту, наличие всех врезок, работоспособность отключающих задвижек и готовность объекта к испытанию.

Результаты осмотра оформляются актом.

285. Испытание газопроводов и газовых установок проводится в соответствии с программой разработанной и утвержденной руководителем (или его замещающим лицом) предприятия, составленной с учетом условий настоящей Инструкции.

По окончанию проведения испытаний составляются акты с указанием результатов испытания.

286. Перед испытанием внутренние полости смонтированных газопроводов и газовых установок очищены от строительного мусора и посторонних предметов и монтажных приспособлений, продуты воздухом или инертным газом, если доступ персонала внутрь их невозможен. Скорость потока в продуваемой полости не менее чем в два раза превышает максимальную скорость газа, рассчитанную из условий одновременной работы всех потребителей.

287. Испытание газопроводов и газовых установок на прочность и герметичность проводится гидравлическим (водой) и пневматическим (воздухом или инертным газом) способом.

В зимнее время, при диаметре газопровода более 300 миллиметров допускается замена воды воздухом или инертным газом при условии осуществления дополнительных мероприятий по безопасности согласно пункта 293 настоящей Инструкции.

288. Испытания проводятся при закрытой отключающей арматуре без установки заглушек.

Если арматура, оборудование, предохранительные и регулирующие устройства или приборы не рассчитаны на испытательное давление, они на время испытания на прочность отключаются с помощью заглушек. Отключение испытываемого газопровода от оборудования и технологических газопроводов, находящихся под давлением газа, производится только заглушками, использование для этой цели запорной арматуры не допускается.

289. Заглушки, устанавливаемые на испытываемом объекте, рассчитаны в проекте организации работ на максимальное испытательное давление, и соответствуют условиям пункта 33 настоящей Инструкции.

290. Для проведения испытаний газопроводов и газовых установок применяются манометры класса точности 0,15. Допускается применение манометров класса точности 0,40, а также класса точности 0,6. При испытательном давлении до 0,01 Мегапаскаль применяются V - образные жидкостные манометры (с водяным заполнением).

291. Испытания на давление 0,07 Мегапаскаль и более допускается производить при наружной температуре воздуха выше минус 20 градусов Цельсия, испытания на давление до 0,07 Мегапаскаль – при температуре воздуха выше минус 30 градусов Цельсия.

Параграф 4. Испытание газопроводов

292. Межцеховые и цеховые газопроводы подвергаются испытанию раздельно.

Наружные цеховые газопроводы, проложенные на отдельно стоящих опорах, по стенам снаружи зданий и крышам, испытываются отдельно от внутрицеховых газопроводов.

293. Перед пневматическим испытанием газопроводов на прочность устанавливаются опасные зоны, из которых выводится персонал, не связанный с проведением испытания. Границы опасной зоны на время испытаний ограждаются и выставляются посты.

Размеры опасной зоны:

1) для газопроводов, расположенных вне помещений – не менее 50 метров во все стороны от испытуемого объекта при давлении испытания выше 0,3 Мегапаскаль и не менее 25 метров при давлении испытания выше 0,1 до 0,3 Мегапаскаль;

2) для газопроводов, расположенных внутри помещения, опасная зона устанавливается по согласованию с начальником соответствующего цеха, но не менее 10 метров во все стороны от объекта.

Предусматриваются мероприятия по защите трубопроводов и сосудов, расположенных в опасной зоне и находящихся под давлением газа или воздуха свыше 0,07 Мегапаскаль. Эти мероприятия разрабатываются строительно-монтажной организацией, согласовываются с предприятием и отражены в программе испытаний, предусмотренной в пункте 285 настоящей Инструкции.

При проведении испытания на герметичность после испытания на прочность установление опасной зоны не производится.

294. Печные газовые коллекторы с отводами к горелкам испытываются на прочность. При этих испытаниях за кранами или задвижками перед горелками устанавливаются заглушки. Испытание на герметичность всего отвода к каждой печи от цехового коллектора до горелок проводится со всей установленной арматурой без установки заглушек.

295. Испытательное давление на прочность и герметичность надземных газопроводов принимается согласно приложению 12 к настоящей Инструкции.

296. Газопроводы, предназначенные для работы под разрежением, подвергаются пневматическому испытанию на прочность давлением, равным расчетному разрежению с коэффициентом 2, и на герметичность – с коэффициентом 1,25. После этого газопроводы испытываются под разрежением, создаваемым тягодутьевыми средствами системы, и выдерживаются под испытательным разрежением в течение 1 часа.

297. Газопроводы при испытании на прочность выдерживаются под испытательным давлением не менее 1 часа, после чего давление снижается до нормы, установленной для испытания на герметичность, и производится осмотр газопровода и арматуры. При этом если газопроводы испытываются пневматически, проверяется герметичность сварных швов, фланцевых и резьбовых соединений мыльным раствором или незамерзающим пенным индикатором.

Во время осмотра и проверки соединений мыльным раствором или незамерзающим пенным индикатором в газопроводе поддерживается постоянное давление.

Устранение выявленных при испытании дефектов производится после снижения давления в газопроводе до атмосферного. Повышение и понижение давления в газопроводах при проведении испытаний производится плавно.

Газопровод считается выдержавшим испытание при отсутствии деформаций и повреждений элементов газопроводов, видимого падения давления по манометру и утечек воздуха или воды за время испытания на прочность.

298. Испытание газопроводов на герметичность, как в помещениях, так и вне помещений проводится только после того, как температура в газопроводе будет выровнена, уравнена с температурой окружающей среды. Для наблюдения за температурой в газопроводе в начале и в конце испытываемого участка устанавливаются термометры.

Давление и температура воздуха в газопроводе определяются как среднее арифметическое показаний всех манометров и термометров, установленных на газопроводе во время испытаний.

299. Газопроводы при испытании на герметичность выдерживаются под испытательным давлением не менее 2 часов, а газопроводы среднего и высокого давлений не менее 12 часов, после чего, не снижая давления, производится осмотр трассы газопровода и проверка герметичности фланцевых и резьбовых соединений и сальниковых уплотнений мыльным раствором или пенным индикатором.

300. Газопровод считается выдержавшим испытание, если падение давления в нем за время испытания его на герметичность, подсчитанное по формуле:

где Р – фактическая величина падения давления, процент от начального испытательного давления;

Рнач – сумма манометрического и барометрического давлений в начале испытания, Мегапаскаль;

Ркон – то же, в конце испытания, Мегапаскаль;

Тнач – абсолютная температура воздуха в газопроводе в начале испытания, К;

Ткон – абсолютная температура воздуха в газопроводе в конце испытания, К:

1) для внутрицеховых газопроводов будет не больше 1 процента; 2) для наружных газопроводов будет не больше следующих значений: диаметр газопровода, миллиметров: до 300 и менее 2,0 процента; более 300 до 1000 1,5 процента; более 1000 1,0 процента.

Утечки воздуха или инертного газа, при проверке фланцевых и резьбовых соединений и сальниковых уплотнений мыльным раствором, отсутствуют.

Параграф 5. Испытание газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок

301. Испытание газопроводов и газового оборудования газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок производится на прочность и герметичность воздухом или инертным газом в границах от задвижки на входном газопроводе до задвижки на выходном газопроводе со всеми импульсными линиями к контрольно-измерительным приборам до запорных кранов перед этими приборами.

Элементы управления регуляторов давления и головки сбросных предохранительных клапанов при испытании на прочность и герметичность отключаются, если они не рассчитаны по паспорту на эти давления.

302. Испытательное давление газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок принимается:

на прочность 1,25 Р;

на герметичность Р;

где Р – расчетное давление газа на высокой стороне.

303. При испытании газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок на прочность испытательное давление в системе выдерживается в течение 1 часа, после чего давление снижают до норм, установленных для испытаний на герметичность, и производят выявление дефектных мест путем внешнего осмотра оборудования и проверки мыльной эмульсией всех соединений. Газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки считаются выдержавшими испытание, если видимое падение давления по манометру за время испытания отсутствует, а также нет деформаций, трещин и повреждений.

304. Испытание газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок на герметичность проводится в течение 12 часов. При этом падение давления, подсчитанное по формуле, установленной в пункте 300 настоящей Инструкции, за время испытания не превышает 1 процента начального давления.

После испытания газорегуляторных пунктов на герметичность с отключенными регуляторами и головками сбросных предохранительных клапанов проводится второе испытание на герметичность с включенными регуляторами и головками предохранительных сбросных клапанов согласно паспорту на это оборудование.

305. Дефекты, выявленные в оборудовании в процессе проведения испытания газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок, устраняются после снижения давления до атмосферного.

Дефекты в сварных швах устраняются путем вырубки или вырезки всего шва и повторной сварки. Неплотные фланцевые и резьбовые соединения разобраны и собраны вновь.

После устранения обнаруженных утечек и дефектов, испытание на герметичность повторяется.

Параграф 6. Испытание аппаратов и газопроводов установки газоочистки доменного газа

306. Испытательное давление и порядок испытания аппаратов и газопроводов установки газоочистки доменного газа соответствуют настоящей Инструкции.

Испытательное давление для аппаратов и газопроводов газоочистки принимается в соответствии с приложением 12 к настоящей Инструкции.

307. Испытание газоочистки и газопровода на прочность и герметичность по участкам допускается производить с использованием смонтированного оборудования и арматуры (если они были предварительно испытаны на соответствующее участку испытательное давление), или без оборудования и арматуры с установкой заглушек, рассчитанных на соответствующее максимальное давление, принятое для испытания данного участка.

Заглушки допускается устанавливать вместо запорных клапанов свечей и шламовых клапанов скрубберов, электрофильтров и водоотделителей, а также задвижек скрубберов и электрофильтров, если они рассчитаны на давление 1,25 Р.

308. Испытания аппаратов установки газоочистки и газопроводов по участкам на прочность и герметичность производятся в два этапа.

Первый этап – давление в испытываемом участке доводится до 0,07 Мегапаскаль, после чего производятся осмотр и выявление дефектов. Устранение выявленных дефектов производится после снижения давления до атмосферного.

Второй этап - производится проверка на прочность путем доведения давления до испытательного, при котором испытываемый участок выдерживается в течение 5 минут, после чего давление снижается до рабочего и производится вторичный осмотр испытываемого участка с проверкой герметичности.

309. Подъем и снижение давления в испытываемых участках производится медленно, ступенями по 0,025 Мегапаскаль с задержкой на каждой ступенине менее 5 минут.

Осмотр испытываемых участков допускается производить через 10 минут после того, как установится постоянное давление. Во время подъема давления производить осмотр испытываемых участков, обстукивание отдельных швов, исправление дефектов и ремонтные работы не допускается.

310. Продолжительность испытания аппаратов газоочистки и газопроводов на герметичностьпо участкам не менее 1 часа.

311. Испытываемый участок газоочистки считается выдержавшим испытание на герметичность, если падение давления, подсчитанное по формуле, приведенной в пункте 300 не превысит за 1 час:

1) при испытании с оборудованием и арматурой без заглушек - 3 процента;

2) при испытании с заглушками без оборудования и арматуры - 2 процента.

Параграф 7. Приемка в эксплуатацию

312. Приемка в эксплуатацию объектов газового хозяйства осуществляется в соответствии со статьей 73 Закона Республики Казахстан "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан".

313. Если объект газового хозяйства, принятый в эксплуатацию, не был введен в работу в течение 6 месяцев, производится повторное испытание газопроводов и газовых установок в соответствии с программой, предусмотренной в пункте 285 настоящей Инструкции. Выявленные нарушения устраняются до пуска объекта в эксплуатацию.

Глава 14. Диспетчерское управление, связь и сигнализация

314. Для обеспечения рационального газораспределения поцехам-потребителям, поддержания нормального газового режима и обеспечения безопасной эксплуатации газопроводов и газовых установок, повышения надежности и оперативности управления и контроля за работой газового хозяйства в целом на предприятиях организуется диспетчерская служба газового хозяйства.

315. Диспетчерские пункты газового хозяйства оборудованы средствами телемеханизации.

Объем телеизмерений, телесигнализации и телеуправления, передаваемый на диспетчерский пункт газового хозяйства, определяется проектом и обеспечивает возможность оперативного вмешательства диспетчера в управление системой газоснабжения.

316. На диспетчерский пункт газового хозяйства выносятся сигнальные лампы и приборы, контролирующие давление и температуру газа в наиболее характерных точках газопроводов; давление, температуру и расход газа, поступающего в газопроводы предприятия; давление и расход газа у всех крупных и наиболее удаленных потребителей, у работающих в автоматическом режиме объектов, а также в газопроводах к сторонним предприятиям.

317. На мнемосхеме в диспетчерском пункте газового хозяйства указываются крайние положения задвижек дистанционного управления.

Диспетчерский пункт газового хозяйства оснащается средствами управления задатчиками регуляторов давления, дроссельными клапанами и задвижками на газопроводах, в частности задвижками на перемычках между газопроводами доменного, коксового и природного газов.

318. Установки оперативного контроля, регулирования, связи и сигнализации объектов газового хозяйства на диспетчерский пункт газового хозяйства снабжаются электроэнергией по I категории.

319. Диспетчерский пункт газового хозяйства связан телефонной связью со всеми цехами, производящими и потребляющими газы.

Прямая телефонная связь предусматривается с помещениями управления каждой доменной печи, машинными залами цехов улавливания и кантовочными кабинами коксовых батарей, диспетчерскими пунктами коксохимического производства и крупных газопотребляющих цехов, теплоэлектроцентрали, газоочистками доменного и ферросплавного газов, установок газовых утилизационных бескомпрессорных турбин, газоповысительных и газокомпрессорных станций, районных газораспределительных станций, газоспасательной службой, пожарной охраной предприятия, медпунктом, основными службами газового цеха, диспетчером предприятия и главным энергетиком.

Диспетчерские пункты газового хозяйства крупных предприятий оборудованы оперативной радиосвязью и оперативной автомашиной, имеют ремонтную группу и обходчиков.

320. На диспетчерский пункт газового хозяйства выводится охранная сигнализация от объектов газового хозяйства, работающих без постоянного обслуживающего персонала.

321. Диспетчерский пункт газового хозяйства допускается размещать отдельно или совместно с диспетчерскими пунктами других видов энергохозяйства предприятия.

Ввод горючих газов в диспетчерский пункт газового хозяйства не допускается. Размещение диспетчерских пунктов в помещениях категории "А" не допускается.

322. У диспетчера в оперативном подчинении находится аварийно-ремонтная бригада и оборудованная автомашина. Указанная бригада выполняет все работы, связанные с аварийной остановкой оборудования и профилактическим контролем за оборудованием, работающим без постоянного обслуживающего персонала.

323. Предусматривается гараж для оперативной машины и помещение для аварийно-ремонтной бригады, оснащенное прямой связью и сигнализацией с диспетчерским пунктом газового хозяйства.

Глава 15. Эксплуатация газового хозяйства

Параграф 1. Общие положения

324. Разграничение участков обслуживания и контроля между газовым цехом или газовой службой и цехами, в ведении которых находятся цеховые газопроводы и установки, между цехами, имеющими общий газопровод, оформляется приказом (распоряжением) по предприятию с приложением схем пограничных участков с четким указанием границ.

325. При снабжении предприятия газом от магистральных или городских газопроводов границей обслуживания газопроводов принимается граница предприятия. При этом кроме отключающего устройства, установленного вне границ предприятия и находящегося в ведении организации, подающей газ, устанавливается отключающее устройство при вводе газопровода на предприятие на его территории.

При подаче газа металлургическим предприятием другому предприятию границей обслуживания газопровода является граница территории предприятия, подающего газ.

326. Границей обслуживания между газовым цехом или газовой службой и цехом-потребителем, является отключающее устройство на отводе от межцехового газопровода к цеху-потребителю, находящаяся в ведении газового цеха или газовой службы.

327. На каждый объект газового хозяйства (предприятием-владельцем) составляется технический паспорт. В период эксплуатации в паспорте указываются все изменения, внесенные в объект, с приложением чертежей или схем изменений, данные о проведенных капитальных ремонтах.

328. Регуляторы различного назначения, автоматические сигнализаторы, индикаторы загазованности имеют паспорта заводов-изготовителей.

329. На отдельных объектах газового цеха, в цехах, в составе которых имеются объекты газового хозяйства, ведется агрегатный журнал с указанием выполненных ремонтов, ревизий и настройки приборов агрегатов, эксплуатационный журнал, в который записываются неисправности, выявленные в течение каждой смены, в том числе нарушения настоящей Инструкции, мероприятия по устранению нарушений и фактические сроки их выполнения.

Журналы прошнурованы и находятся в ведении дежурного персонала, который ведет регулярные записи в эксплуатационном журнале.

330. Все однотипные аппараты, а также узлы и детали на каждом объекте газового хозяйства зашифрованы и пронумерованы, в том числе колонны газопроводов, компенсаторов, конденсатоотводчики, задвижки, свечи. Номера и шифры написаны на видных местах оборудования и конструкций.

Непосредственно у агрегата или у места нахождения обслуживающего персонала вывешиваются схемы газовых устройств с указанием номеров и шифров, присвоенных этим устройствам.

331. Отключающие устройства перед установкой на газопроводах подвергаются ревизии.

332. Газопроводы, газовые установки и газовое оборудование подвергается осмотрам, ревизии и ремонтам в сроки, предусмотренные графиками, утвержденными техническим руководителем или главным энергетиком организации. При составлении графиков ремонта соблюдаются сроки, указанные в паспортах или технической документации заводов-изготовителей, с учетом местных условий эксплуатации каждого вида оборудования.

333. Исправное действие автоблокировки и сигнализации проверяется в соответствии с технической документацией по эксплуатации приборов не реже одного раза в месяц путем имитации, при плановой остановке газопотребляющего агрегата, при достижении заданного предельного параметра. Ревизиясистем автоблокировки и сигнализации производится в сроки, указанные в паспортах или техническойдокументации заводов-изготовителей.

334. Герметичность присоединения импульсных труб и резинотканевых рукавов к штуцерам газопроводов и контрольно-измерительных приборов, расположенных в помещениях, проверяется не реже одного раза в неделю, а вне помещений - не реже одного раза в месяц. Проверка герметичности осуществляется визуально или с помощью газоанализаторов.

335. Осмотр газопроводов, газовых установок и газового оборудования производится не менее двух раз в год комиссией, назначенной начальником цеха, в ведении которого находятся объекты газового хозяйства.

Осмотр включает проверку:

1) состояния и исправности действия затворов, свечей, конденсатоотводчиков, компенсаторов, регуляторов, пылеспускных устройств, запорной арматуры, газогорелочных устройств и устройств для продувки и сигнализации;

2) герметичности люков и свечей, проверку водяных затворов;

3) герметичности швов и фланцевых соединений газопроводов и аппаратов, находящихся внутри зданий;

4) состояния трубопроводов, положения трубопроводной арматуры, колонн, их опорных седел и башмаков, анкерных болтов и надземной части фундаментов;

5) ведения агрегатного и эксплуатационного журналов.

Результаты осмотра оформляются актами с указанием мероприятий по устранению выявленных дефектов.

Акты цеховых комиссий утверждаются начальником цеха и хранятся в делах цеха.

Обо всех работах, проведенных во исполнение мероприятий, указанных в актах, вносятся записи в агрегатные журналы и паспорта.

336. Наружные поверхности межцеховых и цеховых газопроводов, газовых аппаратов через каждые 5 лет, а фланцы и болты – через каждые 2 года окрашиваются масляной краской, лаком или покрытием, выдерживающим температурные изменения и влияние атмосферных осадков.

На газопроводы и установки, включая опорные конструкции, площадки и лестницы, расположенные в местах, загрязненных коррозионноактивными газами или парами, не реже одного раза в 3 года наносится антикоррозионное покрытие.

Необходимость досрочного нанесения такого покрытия устанавливается комиссией, предусмотренной в пункте 335 настоящей Инструкции.

337. Огневые работы на взрывопожароопасных объектах газового хозяйства выполняются по наряду-допуску.

338. Газовая резка и сварка на действующих газопроводах и аппаратах, находящихся под разрежением,запрещается. При необходимости проведения этих работ на действующих газопроводах и аппаратах, отключение которых по технологическим условиям недопустимо, газовая резка и сварка допускается при непрерывном контроле через каждые 5 минут содержания кислорода в газе, которое не превышает 1 процента.

339. При проведении газовой резки или сварки на действующих газопроводах, во избежание образования большого пламени, места выхода газа чеканить асбестовым шнуром, металлическими клинышками и обмазывать мягкой шамотной глиной, смешанной с асбестовой крошкой. Проведение любых видов огневых работ на действующих газопроводах природного и сжиженного нефтяного газа запрещено.

На месте проведения работ имеются первичные средства пожаротушения.

340. После врезки в действующий газопровод, выполненный сварной шов проверяется на герметичность мыльным раствором.

341. При производстве сварки или газовой резки в помещениях (местах), где проложены газопроводы и где имеются газопотребляющие агрегаты, проводится проверка воздуха на загазованность.

Отбор проб воздуха производить: для газа легче воздуха - из верхней зоны; для газа тяжелее воздуха – из нижней зоны; для доменного, ферросплавного и конвертерного газов – из верхней и нижней зон.

В течение всего времени проведения сварки или газовой резки указанные помещения (места) проветриваются.

342. При необходимости отключения участка газопровода или газового аппарата с последующим выполнением работ внутри него, последний отделяется от действующих газопроводов с помощью имеющихся отключающих устройств, при этом за отключающим запорным устройством устанавливается листовая заглушка. Если отключающим устройством является листовая задвижка, установка заглушки не требуется.

Отключение газопроводов, кроме вышеуказанного способа, не допускается.

343. Для освобождения от газа отключенных аппаратов и участков газопровода осуществляется их продувка инертным газом или воздухом, причем газопроводы коксового и смешанного газов с компонентом коксового газа предварительно продуваются паром.

Окончание продувки аппаратов и газопроводов токсичных газов определяется путем анализов, при которых содержание токсичных газов в двух последовательно взятых пробах из внутренней полости газопроводов или аппарата не превышает 20 миллиграм в метре кубическом.

Окончание продувки газопроводов природного газа определяется аналогично путем анализа на содержание метана, которого в пробах не более 1 процента по объему, или на содержание кислорода, которого не менее 99 процентов от содержания в окружающем воздухе.

Окончание продувки газопровода сжиженного газа определяется по содержанию пропан-бутана, не более 0,5 процента объема.

344. Газопроводы и аппараты при заполнении газом продуваются до полного вытеснения всего воздуха. Продувка производится только через свечи. Перед продувкой газопровода задвижки установлены в нужное положение, водяные затворы залиты водой, а все люки, лазы и свечи плотно закрыты, за исключением той свечи, через которую будет производиться продувка.

Продувка газопроводов производится непрерывно и последовательно по участкам с постепенным приближением к потребителям. Поджигание газа, выпускаемого при продувке, не допускается. Окончание продувки определяется путем анализа отбираемых проб газа из конечной свечи, на которую ведется продувка. При этом содержание кислорода в газе не превышает 1 процента в двух последовательно отобранных пробах.

345. В период продувки газопровода у мест выброса газовоздушной смеси в атмосферу в радиусе 50 метров приостанавливается движение всех видов транспорта, не допускаетсяприменение открытого огня и производство сварочных работ, нахождение людей, не связанных с продувкой газопровода. На время продувки газопроводов и отдельных аппаратов у мест выбросов газа выставляются посты.

346. Установка и выемка заглушек, замена измерительных диафрагм на действующих газопроводах проводится при избыточном давлении газа в них не менее 0,5 Килопаскаль и не более для:

1) доменного газа 4,0; 2) коксового и смешанного с ним газа 3,0; 3) ферросплавного, конвертерного, нетоксичных газов и смешанных с ними газов 2,0.

347. Проведение работ связанных с нахождением людей внутри газопроводов и аппаратов токсичных газов, допускается после отключения и освобождения их от газа в соответствии с условиями пунктов 341 и 342 настоящей Инструкции. Воздушная среда в газопроводах и аппаратах в процессе ведения работ проверяется на содержание оксида углерода путем взятия проб воздуха в наиболее плохо вентилируемых местах не реже чем через каждый час.

348. Не допускается применять открытый огонь:

1) для обогрева газопроводов;

2) для обнаружения утечки газа, за исключением арматуры в коксохимическом производстве.

Проверка герметичности соединений и арматуры газопроводов, резьбовых и фланцевых соединений, швов проводится пенообразующим раствором. При отрицательных температурах в раствор добавляется хлористый кальций или хлористый натрий.

349. Работы, указанные в пунктах 338-348 настоящей Инструкции, являются газоопасными и выполняются по наряду-допуску.

350. Минимально допустимое давление газа непосредственно перед потребителем (после регулирующих органов) не ниже 0,5 Килопаскаль.

При падении давления газа ниже минимально допустимого потребители газа отключаются. Отключение производится вручную даже при наличии автоматического отключающего устройства.

351. Режим потребления газа цехами предприятия определяется распоряжением диспетчера газового хозяйства на основе плана газопотребления, утвержденного техническим руководителем предприятия.

Персонал цехов, производящих и потребляющих топливные газы, немедленно сообщает диспетчеру газового хозяйства обо всех изменениях режима производства и потребления газа.

Распоряжения диспетчера газового хозяйства являются неукоснительными для немедленного исполнения.

352. Не допускается использовать продувочные свечи для выпуска в атмосферу избыточного газа, кроме аварийных случаев (при условии принятия мер безопасности).

353. В цехах, имеющих объекты газового хозяйства, составляются планы ликвидации аварий.

354. Газовые хозяйства обеспечиваются средствами пожаротушения в соответствии с проектом.

Параграф 2. Эксплуатация газопроводов

355. За состоянием газопроводов устанавливается систематический контроль. Не реже одного раза в сутки производится осмотр газопроводов, опорных конструкций и запорной арматуры по всей трассе, при этом проверяется исправность действия конденсатоотводчиков, дроссельных клапанов, компенсаторов. Проверка исправности действия запорной арматуры осуществляется не реже одного раза в квартал.

Осмотр компенсаторов и их запорной арматуры производится не реже одного раза в месяц. В зимнее время особое внимание обращается на обогрев или утепление мест, где возможно обмерзание.

Герметичность цеховых газопроводов проверяется при рабочем давлении газа один раз в полугодие путем визуального осмотра. Герметичность фланцевых соединений и арматуры проверяется путем нанесения мыльного раствора.

Все обнаруженные неисправности устраняются. Результаты осмотров и проверки исправности действия устройств на газопроводах записываются в эксплуатационный журнал с указанием принятых мер по устранению неисправностей.

Сроки осмотров и проверок исправности действия отдельных устройств газопроводов при их эксплуатации уточняются приказами по цехам, в зависимости от заводских условий.

356. При резком снижении давления газа в газопроводах, работающих под избыточным давлением, принимаются меры для поддержания избыточного давления газа в газопроводе, пока потребители не будут оповещены и отключены. При этом избыточное давление газа в одном из межцеховых газопроводов поддерживается за счет перепуска газа из другого газопровода.

Для кратковременного поддержания избыточного давления в цеховых газопроводах допускается подача в них пара при соблюдении пункта 357 настоящей Инструкции.

357. Подача пара в газопроводы для пропарки, продувки и отогрева производится постепенно. Подъем температуры газа не превышает 15 градусов Цельсия в 1 час. Подъем температуры газа в газопроводах выше 65 градусов Цельсия не допускается.

358. Если давление газа на каком-либо участке газопровода снижалось до нуля, то перед пуском, кроме этого участка, все последующие по ходу газа газопроводы продуваются газом, включая цеховые газопроводы и отводы к потребителям. Продувка газопроводов производится с соблюдением пунктов 344 и 345 настоящей Инструкции.

359. За отложением нафталина и образованием льда в газопроводах устанавливается контроль путем периодических замеров перепадов давления. Удаление из газопроводов ледяных пробок и нафталиновых отложений производится с использованием пара при соблюдении пункта 357 настоящей Инструкции.

360. Нивелировка действующих газопроводов производится один раз в 5 лет, а вновь сооружаемых – ежегодно на протяжении двух лет после окончания строительства. Результаты нивелировки сопоставляются с проектными данными и результатами предыдущей нивелировки.

Отклонения от проектных отметок, создающие опасное перераспределение нагрузок на опоры и нарушающие схему конденсатоотвода, устраняются.

Если вблизи фундаментов опор действующих газопроводов производились работы с рытьем котлованов или траншей, нивелировка газопроводов на этих участках производится так же, как и для вновь сооружаемых.

Параграф 3. Эксплуатация газового оборудования газопотребляющих агрегатов

361. Перед пуском в работу газопотребляющих агрегатов проверяются топки и дымоходы, используя для этого вентилятор для подачи воздуха к горелкам или дымосос, а при отсутствии их – тягу дымовой трубы. Проверка исправности дымососа и его балансировка производится при плановых осмотрах и ремонтах оборудования.

362. До розжига газопотребляющего агрегата продуваются газом газопровод перед коллектором агрегата через свечу, а затем коллектор агрегата через концевую свечу. Продувка газопровода и коллектора агрегата производится при закрытых задвижках на горелках.

363. Непосредственно перед зажиганием горелок проверяется наличие достаточного давления газа в газопроводе перед газопотребляющим агрегатом, а при подаче воздуха от дутьевых устройств и давление воздуха. Проверяется наличие разрежения в топке или дымопроводе (до регулирующего клапана) и в случае необходимости тяга регулируется.

364. Отключающее устройство на газопроводе перед горелкой допускается открывать после поднесения к горелке запальника, факела или средства, воспламеняющего газ.

Подачу газа без поднесения запальника, факела или воспламеняющего средства допускается производить (кроме котлов), если температура кладки в разогретой зоне превышает 800 градусов Цельсия.

365. При зажигании горелок в топку подается минимальное количество воздуха, обеспечивающее полное сгорание газа и исключающее отрыв пламени от горелки. Сила тяги ограничивается. Горелки зажигаются в следующем порядке:

1) прикрыть регулирующие дроссельные клапаны воздуховодов дутьевых горелок, а регулирующие шайбы инжекционных горелок закрыть;

2) открыть быстродействующий отсечной клапан на газопроводе дутьевых горелок и зафиксировать в открытом положении. Открыть задвижку или краны на последней по ходу газа горелке и плавно подать газ на открытое пламя запальника (факела). Затем последовательно открыть задвижки на остальных горелках.

Отсечной быстродействующий клапан на газопроводе включить в действие после достижений устойчивой работы горелок.

Если газ при подаче через первую горелку не загорится или, загоревшись, в процессе регулирования погаснет, подача газа блокируется автоматически, проветрить топку и дымоходы, проверить давление газа и воздуха и после устранения неполадок приступить к повторному зажиганию.

Газ и воздух при зажигании и регулировании горелок подавать постепенно и только при установившемся давлении.

При увеличении нагрузки на горелку сначала увеличить подачу газа, затем воздуха; при уменьшении нагрузки сначала сократить подачу воздуха, а затем газа. Установление режимных расходов топлива производить по мере прогрева топки или рабочего пространства.

366. Если агрегаты работают на разных видах топлива и имеют общий дымопровод, пуск агрегатов на газовом топливе производится при неработающих агрегатах, использующих не газовое топливо.

367. При ремонте или длительной остановке газопотребляющих агрегатов, их газопроводы отключаются от действующих газопроводов запорными устройствами и листовыми задвижками или заглушками после них.

Продувочные свечи после отключения газопровода остаются в открытом положении.

Пуск агрегата после длительной остановки или остановки для производства ремонта внутри агрегата допускается при наличии акта о проверке газопроводов, дымопроводов и контрольно-измерительных приборов.

368. Не допускается оставлять без присмотра включенные в работу газопотребляющие агрегаты, кроме оборудования, контроль за которым осуществляется с диспетчерского пункта, при соблюдении следующих условий:

1) оборудование расположено в обособленном помещении, оснащенном охранной сигнализацией и контрольным освещением во взрывобезопасном исполнении;

2) котлы оборудованы автоматическими средствами безопасности, автоматического контроля и регулирования.

369. Проверка состояния дымопроводов газопотребляющих агрегатов производится при каждом очередном планово-предупредительном ремонте агрегатов или при нарушении режима тяги.

Не допускается эксплуатировать газопотребляющие агрегаты в случае их неисправности или неисправности приборов для контроля регулируемых параметров и при отсутствии тяги.

370. Осмотр и ремонт топок агрегатов с нахождением в них людей допускается после отключения агрегатов от действующих газопроводов согласно пункту 342 настоящей Инструкции и общего дымопровода, проветривания и проверки воздуха путем анализа на содержание вредных веществ. При этом все имеющиеся в топке дверцы и люки открыты. В необходимых случаях в топки принудительно подается чистый воздух. Работы выполняются по наряду-допуску.

Параграф 4. Эксплуатация оборудования для газопламенной обработки металлов

371. Работы по газопламенной обработки металлов, а также применение открытого огня от независимых источников допускаются на следующих минимальных расстояниях (по горизонтали):

1) до трубопроводов горючих газов, а также до газоразборных постов при ручных работах – 3 метра;

2) до трубопроводов горючих газов, а также до газоразборных постов при механизированных работах – 1,5 метра.

372. Переносные горелки и передвижные агрегаты допускается присоединять к газопроводам (в том числе сжиженного газа) при помощи резинотканевых рукавов рассчитанных на давление 0,63 Мегапаскаль.

Длина рукаване превышает 30 метров.

Концы рукавов закрепляются на газопроводе и на горелке хомутами. Отключающий кран (помимо крана, имеющегося на горелке или передвижном агрегате) располагается до рукава.

373. Не допускается производить газопламенную обработку металлов с применением сжиженных газов в цокольных, подвальных помещениях, в колодцах, шахтах и подземных сооружениях.

374. Коксовый газ, используемый для газопламенной обработки металлов в закрытых помещениях, подвергается дополнительной очистке от сероводорода и нафталина, при этом содержание сероводорода в очищенном газе не превышает 0,02 грамма в метре кубическом, а нафталина - не более 0,01 грамма в метре кубическом зимой и 0,05 грамма в метре кубическом летом.

375. Подходы ко всем газоразборным постам свободные.

376. Производить ремонт горелок, резаков и аппаратуры на рабочем месте газосварщиками и резчиками, не допускается.

377. При зажигании ручной горелки или резака в первую очередь немного приоткрывается вентиль кислорода, затем открывается вентиль горючего газа и после кратковременной продувки рукава для удаления воздуха зажигается горючая смесь газов.

При работе пламя горелки (резака) направлено в сторону, противоположную источнику газоснабжения. При невозможности выполнить данное условие источник газоснабжения ограждается металлическими щитами или ширмами из несгораемых материалов.

378. Не допускается продувать рукав для горючих газов кислородом и кислородный рукав горючим газом, взаимозаменять рукава при работе.

Параграф 5. Эксплуатация взрывопожароопасных объектов

379. В помещениях категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности проверка плотности фланцевых и резьбовых соединений газопроводов, арматуры и приборов мыльной эмульсией производится не реже одного раза в месяц.

380. На каждой двери категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности, указаны категория помещения и класс взрывоопасной зоны. В этих помещениях на видных местах вывешены планы эвакуации, планы ликвидации аварий, списки телефонов по плану ликвидации аварии.

381. Работы по ремонту электрооборудования в помещениях категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности выполняются после обесточивания электросети. При необходимости пользуются переносными аккумуляторными взрывобезопасными светильниками.

382. В помещениях категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности хранение обтирочных и смазочных материалов допускается в количестве, не превышающем суточной потребности, в металлических, плотно закрывающихся шкафах или ящиках.

Хранение в помещении газораспределительных пунктов обтирочных и горючих материалов, не допускается.

383. Курить и пользоваться открытым огнем вблизи наружных установок, вблизи и внутри помещения категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности не допускается, о чем на видных местах устанавливаются знаки безопасности.

Параграф 6. Эксплуатация газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок

384. При выполнении работ в помещении газорегуляторных пунктов двери на основном и запасном (при наличии) выходах, не запираются на замок.

385. Обслуживание оборудования газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок производится в сроки, предусмотренные графиком. При этом текущий ремонт оборудования, предохранительных клапанов и фильтров производится согласно сроков, установленных паспортом завода-изготовителя на это оборудование, но не менее одного раза в год.

386. Проверка настройки и срабатывания предохранительных запорных и сбросных клапанов производится согласно условиям завода-изготовителя, а также после каждой их ревизии и ремонта. При наличии в газорегуляторных пунктах и газорегуляторных установках предохранительно-запорных клапанов, настройка их срабатывания, производится при давлении на 20 процентов больше расчетного. Настройка сбросных предохранительных клапанов производится на начало открывания при повышении давления на 5 процентов и полное открывание при повышении давления на 15 процентов.

387. Подача потребителям газа по обводной линии (байпасу) газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок допускается на время ревизии или ремонта оборудования, при условии постоянного нахождения в газорегуляторных пунктах или у газорегуляторных установках дежурного персонала, регулирующего давление газа на выходе из газорегуляторных пунктов или газорегуляторных установок. При этом манометры устанавливаются на байпасе до и после регулирующей задвижки на видном обслуживающему персоналу месте.

При снятии для ремонта предохранительногосбросного клапана или манометра вместо них устанавливаются испытанные предохранительный сбросной клапан и манометр. Работа газораспределительных пунктов и газораспределительных установок без указанного оборудования, не допускается.

388. Давление газа на выходе из газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок регулируется в соответствии с установленными режимами давления в газопроводах у потребителей.

Пульсация давления газа на выходе из газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок более 10 процентов заданного рабочего давления, не допускается.

389. Фильтры, установленные в газорегуляторных пунктах или газорегуляторных установках, перед вскрытием для очистки отключаются задвижками и дублируются заглушками. Крышка фильтра снимается после проверки отсутствия в фильтре давления. Корпус фильтра после выемки фильтрующей насадки (кассеты) тщательно очищается. Разборка и очистка кассеты производится вне помещения газорегуляторных пунктов.

390. Данные о работах по техническому обслуживанию оборудования газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установоки устранению имеющихся отклонений от нормальной их эксплуатации вносятся в эксплуатационный журнал. Результаты ремонтов (ревизий) оборудования газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок, связанные с заменой деталей и узлов, вносятся в паспорт газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок.

Параграф 7. Эксплуатация газоповысительных станций, газокомпрессорных станций и газотурбинных расширительных станций

391. С начала пуска каждого агрегата газоповысительных станций, газокомпрессорных станций и газотурбинных расширительных станций и до окончания регулировки рабочего режима или аварийной остановки агрегата, у щита постоянно находится дежурный персонал, чтобы при необходимости в любой момент остановить пускаемый агрегат.

392. Эксплуатация газоповысительных станций, газокомпрессорных станций и газотурбинных расширительных станций допускается без постоянного обслуживающего персонала при полной их автоматизации и дистанционном управлении и контроле. Периодический обход и обслуживание полностью автоматизированных газоповысительных станций, газокомпрессорных станций и газотурбинных расширительных станций производится не менее чем двумя рабочими, в соответствии с утвержденным графиком.

Эксплуатация не полностью автоматизированных газоповысительных станций, газокомпрессорных станций и газотурбинных расширительных станций осуществляется не менее чем двумя рабочими в смену. Оставлять работающие агрегаты без контроля обслуживающего персонала не допускается

393. Во время вентиляции или продувки газопроводов запуск электродвигателей машин не допускается.

394. Пуск газодувок, нагнетателей, компрессоров и установки газовых утилизационных бескомпрессорных турбин, производится нажатием пусковых кнопок, расположенных непосредственно у агрегатов или на щите управления агрегатами.

395. При возникновении нарушения заданных режимов, при обнаружении в работающем нагнетателе, компрессоре и установке газовых утилизационных бескомпрессорных турбин неисправностей, агрегаты немедленно останавливаются.

396. При падении давления газа в коллекторе всасывания ниже 0,5 Килопаскаль, прекращении подачи электроэнергии или воды для охлаждения, при авариях на общих коммуникациях, немедленно останавливаются все агрегаты.

397. При одновременной внезапной остановке всех нагнетателей или компрессоров в результате срабатывания защитной блокировки или прекращения подачи электроэнергии немедленно отключаются электродвигатели всех агрегатов.

Для поддержания избыточного давления в системах нагнетания станции задвижки на всасывающей и нагнетательной сторонах не закрываются. Байпас между коллекторами всасывания и нагнетания содержится в открытом состоянии.

Параграф 8. Эксплуатация установок для охлаждения и очистки доменного газа от пыли

398. Работа газоочистки осуществляется только под избыточным давлением. При кратковременных остановках одной из доменных печей ее газоочистка не отключается от межцехового газопровода; избыточное давление в ней поддерживается за счет газа работающих печей; при работе только одной печи избыточное давление в газоочистке поддерживается за счет перепуска в систему доменного, коксового или природного газа.

399. Во время выпуска пыли из сухих пылеуловителей доменного цеха проведение каких-либо работ на территории газоочистки и на площадках скрубберов и электрофильтров не допускается, если расстояние от места работ до места выпуска пыли менее 50 метров.

400. Проверка исправности действия всех задвижек гидрозатворов скрубберов и электрофильтров, приборов контроля и сигнализации уровня воды в скрубберах и электрофильтрах, промывка выносных поплавковых устройств и прочистка труб, соединяющих скруббер с поплавковой камерой, промывка и очистка лотков и трубопроводов оборотного цикла газоочистки от отложений шлама производится дневной сменой.

401. Все работы по обслуживанию находящихся "под газом" скрубберов, электрофильтров, труб-распылителей, дроссельных групп, каплеуловителей, а также чистка форсунок, промывка водяных затворов, внутренний осмотр, смена коронирующих электродов, чистка осадительных труб и электродов, чистка и промывка лотков и трубопроводов сточных вод являются газоопасными и выполняются по наряду-допуску.

402. Остановка и пуск газоочистки производится с учетом допустимых условий:

1) при остановке доменной печи без зажигания газа на колошнике газоочистка отключается от печи отсечным клапаном, а уравнительный газопровод газоочистки межконусного пространства – листовыми задвижками на колошнике, при этом газопроводы и аппараты газоочистки остаются под давлением со стороны межцехового газопровода чистого газа. Продувочные свечи на газопроводах и аппаратах закрыты. Подача воды на орошение скруббера не прекращается, но может быть сокращена;

2) при остановке доменной печи с зажиганием газа на колошнике уравнительный газопровод и газопровод газоочистки межконусного пространства отключаются на колошнике листовыми задвижками, затем закрываются задвижки на указанных газопроводах со стороны газоочистки и задвижка дренажной линии уравнительного газопровода, после чего открываются свечи на них, а в отключенные газопроводы подается пар.

Газоочистка отключается от печи отсечным клапаном, затем от межцехового газопровода чистого газа дисковой и листовой задвижкой (или заглушкой), после чего открываются продувочные свечи на аппаратах газоочистки и газопроводах и в них подается пар. Подача пара в газопроводы грязного, получистого, чистого газа и в уравнительный газопровод во время вентиляции допускается без прекращения подачи воды в аппараты. Подача пара непосредственно в скруббер после его вентиляции производится при открытых свечах и люках и принятых мерах, исключающих подачу воды в скруббер в это время.

При расположении отсекающего клапана после пылеуловителя (по ходу газа) за отсекающим клапаном со стороны скруббера устанавливается свеча, которая после закрытия отсекающего клапана и отключения газоочистки от межцехового газопровода чистого газа открывается для вентиляции газопровода грязного газа на участке от скруббера до отсекающего клапана.

При пуске газоочистки подача пара в газопровод грязного газа, в уравнительный газопровод и газопроводы получистого газа производится при открытых свечах после подачи воды на все аппараты газоочистки.

403. Плановые остановки (пуски) доменных печей и их газоочисток выполняются по плану организации работ, утвержденному техническим руководителем организации.

План организации работ содержит принципиальную схему всего комплекса сооружений с указанием на ней положения всех отсекающих устройств. В плане организации работ указывается последовательность выполнения всех операций. До начала работ с планом организации работ ознакамливаются все исполнители.

Параграф 9. Эксплуатация установок для охлаждения и очистки ферросплавного газа от пыли и газового тракта

404. При остановке газоочистки и оборудования газоотсасывающей станциина ремонт, а также в аварийных случаях, аппараты и оборудование отключаются, с установкой заглушек со стороны источника поступления газа.

405. При исчезновении напряжения или при аварийной остановке одной из газодувок, установленной на газоотсасывающей станции, автоматически закрываются быстродействующий отсечной клапан на нагнетательном патрубке остановленной газодувки и электрифицированная задвижка, установленная за ним для предотвращения поступления газа из нагнетательного газопровода в тракт газоочистки и далее в электропечь.

406. Во избежание образования взрывоопасной смеси в газопроводах и аппаратах газоочистки, при продувках и заполнении газом, газ подается только после полного предварительного вытеснения воздуха паром или инертным газом (при его наличии).

При заполнении газоотводящего тракта воздухом на случай ремонтов или при длительных остановках газ предварительно вытесняется паром или инертным газом. Окончание заполнения газового тракта воздухом определяется в соответствии с пунктом 343 настоящей Инструкции.

При заполнении газопроводов газом осуществляется постоянный контроль за содержанием кислорода в газовой смеси.

407. Перед пуском электропечи и подачей газа в газоочистку, во избежание подсоса воздуха, проверяются положения отключающих устройств на газовом тракте и продувочных свечах, герметичность люков и лазов аппаратов газоочистки.

408. При повышении содержания в газе, кислорода и водорода до установленных пределов, срабатывает предупредительная сигнализация.

При отключении печи и при повышении содержания кислорода и водорода в ферросплавном газе сверх установленных пределов срабатывают автоматические системы блокировок безопасности:

1) отключение газоочистки;

2) остановка газодувок, отсасывающих газ из печи;

3) отсечка газодувок от нагнетательного коллектора газоотсасывающей станции.

Параграф 10. Эксплуатация газосбросных устройств

409. Газосбросные устройства для сброса горючих газов выводятся наружу в места, где обеспечиваются безопасные условия для рассеивания газа.

410. Не допускается пребывание людей на обслуживающих площадках и лестницах газосбросных устройств в периоды сброса горючих газов. Все работы по нормальному обслуживаниюгазосбросных устройств с площадки у газосбросных клапанов проводятся при отключенной автоматике, полном закрытии газосбросных клапанов и подаче инертного газа или пара в стояки за клапанами.

Вход на лестницы закрыт на замок и имеет соответствующую предупредительную надпись.

411. Все работы по обслуживанию газосбросных устройств являются газоопасными и выполняются по наряду-допуску.

Параграф 11. Эксплуатация контрольно-измерительных приборов

412. Контрольно-измерительные приборы в процессе эксплуатации проходят поверку) не реже одного раза в год в соответствии со статьей 19 Закона Республики Казахстан "Об обеспечении единства измерений".

Не реже одного раза в 6 месяцев владельцем производится проверка рабочих манометров контрольным манометром с записью результатов в журнале контрольных проверок. При отсутствии контрольного манометра допускается дополнительную проверку производить поверенным рабочим манометром, имеющим с проверенным рабочим манометром одинаковую шкалу и класс точности.

Контрольно-измерительные приборы не допускается применять в случаях:

1) на приборе отсутствует пломба или клеймо о проведении поверки;

2) просрочен срок поверки;

3) имеются повреждения или неисправности.

413. Жидкостные манометры допускается применять для периодических замеров только при давлении газа до 0,03 Мегапаскаль.

414. Продувка импульсных газовых проводок производится паром, сжатым воздухом или инертным газом при отсоединенных приборах и датчиках. Продувка паром выполняется от прибора в газопровод. Продувка сжатым воздухом осуществляется в сторону газопровода с отключением импульсной проводки от газопровода и выпуском воздуха в атмосферу. Продувка газом осуществляется в сторону прибора на свечу с присоединением импульсной проводки посредством гибкого шланга.

Параграф 12. Организация безопасного проведения газоопасных работ

415. Газоопасными считаются работы, которые выполняются в загазованной среде или при которых возможен выход газа. К газоопасным работам относятся:

1) присоединение вновь построенных газопроводов к действующей газовой сети;

2) пуск газа в газопроводы и объекты систем газоснабжения при вводе в эксплуатацию, после ремонта и их консервации, а также производство пусконаладочных работ;

3) техническое обслуживание и ремонт газопроводов, оборудования газорегуляторных установок, газоиспользующих агрегатов, а также техническое обслуживание и ремонт взрывозащищенного электрооборудования;

4) удаление закупорок, установка и снятие заглушек, отсоединение газопроводов действующего газового оборудования, приборов и аппаратов;

5) отключение, продувка и демонтаж газопроводов;

6) выполнение сливоналивных операций на резервуарных установках, газонаполнительных станциях, газонаполнительных пунктах;

7) ремонт, осмотр и проветривание колодцев, проверка и удаление воды и конденсата на наружных газопроводах, откачка и слив неиспарившихся остатков сжиженного газа;

8) подготовка и проведение технического освидетельствования резервуаров;

9) растопка грунта в местах утечек газа до их устранения;

10) производство огневых работ на газораспределительных пунктах, газонаполнительных станциях, газонаполнительных пунктах.

416. Содержание вредных веществ в воздухе рабочей зоны производственных помещений не превышает предельно допустимых концентраций.

417. В газовом цехе и в цехах, производящих и потребляющих горючие токсичные газы, составляются перечни газоопасных мест и газоопасных работ, которые утверждаются техническим руководителем организации и выполняются по наряду-допуску, в присутствии газоспасателей, с распределением их по группам:

к 1 группе относятся места, где кратковременное пребывание людей без газозащитной аппаратуры смертельно опасно;

ко 2 группе относятся места, где содержание горючих и токсичных газов или паров в воздухе превышает предельно допустимую концентрацию и где длительное пребывание людей без газозащитной аппаратуры смертельно опасно;

к 3 группе относятся места, где возможно появление горючих и токсичных газов и паров в количествах, превышающих предельно допустимую концентрацию;

к 4 группе относятся места, где имеются или возможны выделения горючих и токсичных газов.

418. Работы по ликвидации аварий выполняются в соответствии с планом ликвидации аварий без оформления наряда-допуска. После устранения прямой опасности для людей и материальных ценностей работы по приведению газопроводов и газового оборудования в технически исправное состояние проводятся по наряду-допуску.

419. На проведение газоопасной работы, затрагивающей два и более цехов, назначенным лицом по руководству газоопасной работой составляется план организации работ в соответствии с приложением 13 к настоящей Инструкции.

420. Газоопасные работы, включая работы в колодцах, боровах, проходных тоннелях водоводов газоочистки, резервуарах, топках печей и внутри аппаратов, выполняются бригадой не менее 3 человек и под наблюдением газоспасателя.

421. В процессе выполнения газоопасной работы осуществляется контроль за наличием вредных веществ в воздушной среде на месте выполнения работы.

422. При выполнении газоопасной работы проверяется наличие на рабочих местах всех участников работы. Проверка наличия всех участников работы проводится при перерывах, связанных с выводом людей, и после окончания работы.

423. В местах проведения газоопасной работы недопустимо нахождение посторонних лиц. Вблизи места работы вывешиваются или выставляются знаки безопасности.

424. Персонал, участвующий в выполнении газоопасной работы, имеет газозащитные аппараты.

425. Персонал, выполняющий газоопасные работы в колодцах, боровах, проходных тоннелях водопроводов газоочистки, резервуарах, топках и аппаратах, надевает предохранительные пояса, снабженные наплечными ремнями с кольцом на их пересечении для крепления страховочной веревки.

Снаружи вышеуказанных емкостей находится наблюдающий, держащий конец страховочной веревки от предохранительного пояса и ведущий за рабочими непрерывное наблюдение в течение всего времени выполнения газоопасной работы.

Данные работы проводятся в присутствии газоспасателя.

426. Персонал, выполняющий газоопасные работы в емкостях, указанных в пункте 425 настоящей Инструкции, обеспечивается обувью, без стальных подков и гвоздей, а в противном случае калошами.

Лица, выполняющие газоопасную работу с выбросами газа, одеты в костюмы из трудносгораемых материалов.

427. При выполнении газоопасных работ применяются молотки и кувалды из искробезопасного материала.

428. При выполнении газоопасных работ применяют переносные светильники, в том числе аккумуляторные, во взрывозащищенном исполнении.

Приложение 1 к Инструкции по безопасност в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Допустимые условия к выбору материала запорной арматуры

При выборе материала запорной арматуры учитываются условия эксплуатации ее, по давлению газа и температуре, согласно данным, приведенным ниже:

		Давление газа,	Температура
		Мегапаскаль	градусов Цельсия
	Серый чугун	До 0,6	Не ниже -35
	Ковкий чугун	До 1,6	То же
	Углеродистая сталь	До 1,6	Не ниже -40
	Легированная сталь	До 1,6	Ниже -40
	Бронза или латунь	До 1,6	Не ниже -35

В сейсмических районах на газопроводах устанавливается только стальная арматура.

Приложение 2 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Расстояние между осями смежных трубопроводов и от трубопроводов до стенок каналов и стен зданий, не менее, миллиметров

Условный проход трубопроводов, Dy, миллиметров	Для изолированных трубопроводов								Для неизолированных трубопроводов
	при температуре стенки, градусов Цельсия						Без фланцев		с фланцами в одной плоскости при давлении среды, Мегапаскалей (килограмм сила на сантиметр квадратный)
	ниже -30		от -30 до +19		от +20 до +600				до 1,6 (16)		2,5 (25) и 4,0 (40)		6,3 (63)		10 (100)
	А	b1	А	b2	А	b3	А	b4	А	b5	А	b6	А	B7	А	b8
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17
10	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110	80
15	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110	80
20	210	160	170	120	200	150	70	40	110	80	110	80	120	90	120	90
25	220	170	180	130	200	150	70	40	110	90	110	90	120	100	120	100
32	240	190	180	130	200	150	70	40	120	100	120	100	130	100	130	100
40	240	190	180	130	200	150	80	50	130	100	130	100	140	110	140	110
50	270	220	210	160	230	180	80	50	130	110	130	110	140	120	150	130
65	300	250	240	190	280	230	90	60	140	120	140	120	150	130	160	140
80	310	260	250	200	310	260	100	70	150	130	150	130	160	130	170	140
100	370	300	310	240	350	280	110	80	160	140	170	140	180	150	190	160
125	410	340	350	280	370	300	120	100	180	150	190	160	200	180	210	180
150	420	350	360	290	380	310	130	110	190	170	200	180	220	200	230	200
175	440	370	380	310	420	350	150	130	210	180	230	200	240	210	250	220
200	450	380	390	320	430	360	160	140	220	190	240	210	260	230	270	240
225	480	410	420	350	440	370	170	150	240	210	260	230	270	240	290	260
250	500	430	440	370	460	390	190	160	260	230	280	250	290	260	330	300
300	560	480	500	420	520	440	210	190	280	260	310	280	320	290	350	320
350	610	530	550	470	550	470	240	210	310	290	340	310	350	330	380	350
400	690	590	630	530	630	530	260	240	340	320	380	360	390	360	410	390
450	740	640	680	580	670	560	290	270	370	350	390	370	450	430	-	-
500	790	690	730	630	690	590	320	290	410	380	440	410	520	490	-	-
600	840	740	780	680	760	660	370	340	470	450	500	470	-	-	-	-
700	880	780	820	720	800	700	410	380	510	480	550	530	-	-	-	-
800	980	860	920	800	860	800	490	450	590	500	650	610	-	-	-	-
900	1030	910	970	850	970	860	540	550	640	600	-	-	-	-	-	-
1000	1130	960	1070	900	1070	900	610	560	730	680	-	-	-	-	-	-
1200	1230	1060	1170	1000	1170	1000	710	660	850	800	-	-	-	-	-	-
1400	1330	1160	1270	1100	1270	1100	810	760	950	900	-	-	-	-	-	-

Примечания. 1. При наличии на трубопроводах арматуры для обогревающих спутников, принятые по таблице расстояния А и В (смотри рисунок) проверяются исходя из условий необходимости обеспечения расстояния в свету, не менее:

для неизолированных трубопроводов при Dy до 600 миллиметров - 50 миллиметров;

для неизолированных трубопроводов при Dу свыше 600 миллиметров и всех трубопроводов с тепловой изоляцией - 100 миллиметров.

2. Расстояние между нижней образующей или теплоизоляционной конструкцией и полом или дном канала принимается не менее 100 миллиметров.

3. Расстояние В (между осями трубопроводов) определяется суммированием табличных размеров bi, где bi = b1, b2, ..., b8.

4. При расположении фланцев в разных местах плоскостей (в разбежку) расстояние между осями неизолированных трубопроводов определяется суммированием b4 большего диаметра и b5-b8 меньшего диаметра.

Приложение 3 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Допустимые условия к совместной прокладке межцеховых газопроводов с технологическими трубопроводами и коммуникациями

1. Для вновь сооружаемых межцеховых газопроводов с давлением газадо 1,2 Мегапаскаль минимальные расстояния в свету между газопроводами и технологическими трубопроводами (включая изоляцию) при их совместной прокладке и пересечении принимается не менее величин, указанных в таблице.

Таблица

Характеристика кислородопровода	Минимальное расстояние в свету до газопровода при его условном диаметре, миллиметров
	До 500	Более 500
Давление кислорода до 1,6 Мегапаскаль:
диаметр до 200 миллиметров	400	500
свыше 200 до 500 миллиметров	500	600
свыше 500 миллиметров	600	800
Давление кислорода свыше 1,6 до 4,0 Мегапаскаль:
диаметр до 200 миллиметров	1000	1000
свыше 200 миллиметров	2000	2000

2. При совместной прокладке газопроводов с технологическими трубопроводами, помимо соблюдения пункта 54 настоящей Инструкции и пункта 1 настоящего Приложения, выполняются следующие условия:

1) дополнительные трубопроводы на действующих газопроводах допускается прокладывать лишь с разрешения проектной организации и руководства предприятия;

2) в каждом отдельном случае при прокладке сопутствующего трубопровода рядом, по существующим газопроводам производится проверочный расчет прочности и устойчивости газопровода и его опорных конструкций с учетом дополнительной нагрузки и фактического состояния металлоконструкций газопровода;

3) при прокладке газопроводов совместно с трубопроводами коррозионно-активных жидкостей материал газопровода подбирается при проектировании коррозионостойким к данным жидкостям.

В местах фланцевых соединений трубопроводов коррозионноактивных жидкостей, устанавливаются защитные козырьки, предотвращающие попадание коррозионных жидкостей на газопроводы и их опорные конструкции.

Не допускается размещение фланцевых соединений и запорной арматуры трубопроводов коррозионно-активных жидкостей в пределах пространственных колонн, а также над лестницами и площадками;

4) в местах расположения на газопроводах люков, свечей, задвижек и их элементов сопутствующие трубопроводы размещаются от них на расстоянии не менее 800 миллиметров;

5) дренажи сопутствующих трубопроводов отводятся на расстояние, исключающее попадание дренажного продукта на газопроводы, опорные конструкции и их элементы, на арматуру газопроводов и конденсатоотводчики;

6) каждый газопровод по отношению к сопутствующим трубопроводам имеет доступ со всех сторон;

7) на газопроводах, где предусмотрен огражденный проход для персонала, сопутствующие трубопроводы прокладываются вне этого прохода.

3. При прокладке кислородопроводов совместно с газопроводами, кроме условий пункта 2 настоящей Инструкции, соблюдаются следующие условия:

1) не допускается прокладка на эстакадах межцеховых газопроводов (кроме отводов к отдельным цехам) более двух кислородопроводов при давлении кислорода более 0,01 до 1,6 Мегапаскаль вне зависимости от их диаметра;

2) в стесненных условиях разрешается на эстакадах межцеховых газопроводов совмещенная прокладка третьего кислородопровода диаметром до 200 миллиметров при давлении кислорода до 0,3 Мегапаскаль или диаметром до 100 миллиметров при давлении до 1,6 Мегапаскаль при условии увеличения расстояния (в свету) от него до газопровода не менее чем в два раза по сравнению с данными таблицы 3;

3) если требуется проложить большее количество кислородопроводов, то они прокладываются на отдельной трассе. При параллельном направлении трасс расстояние в свету между крайним газопроводом, расположенным на отдельной трассе, и крайним кислородопроводом на другой трассе не менее 3 метров;

4) при пересечении кислородопроводов с межцеховыми газопроводами или местном сближении расстояния, указанные в таблице настоящего Приложения, в случае обоснованности и принятия, технических мер по безопасности, допускается сокращать не более чем в два раза. При этом минимальное расстояние во всех случаях не менее 300 миллиметров;

5) при совместной прокладке газопроводов и кислородопроводоварматура и фланцевые соединения газопроводов и кислородопроводов смещаются в плане относительно друг друга на расстоянии не менее 1 метра;

6) совместная прокладка межцеховых газопроводов с кислородопроводами при давлении кислорода выше 1,6 до 4 Мегапаскаль допускается при диаметре кислородопровода не более 200 миллиметров, а при давлении кислорода выше 4,0 Мегапаскаль совместная прокладка не допускается.

4. Допускается прокладка по газопроводу электролиний напряжением до 380 Вольт, предназначенных для обслуживания газового хозяйства (кабели диспетчеризации, сигнализации, освещения и питания электроприводов задвижек газопроводов), при условии, что электропроводка будет выполнена бронированным кабелем или в стальных трубах.

5. Допускается прокладка трубопроводов горючих газов совместно с кабельными галереями (эстакадами) на общих строительных конструкциях при соблюдении следующих условий:

1) допускается прокладывать не более 30 кабелей как бронированных, так и небронированных напряжением до 10 Вольт;

2) кабельная галерея (эстакада) располагается ниже газопроводов. Расстояние в свету между образующими газопроводов, конструкцией галереи или крайним кабелем эстакады не менее 1 метра. Предусматриваются самостоятельные лестницы и площадки для обслуживания кабелей и средства пожаротушения;

3) кабельные муфты размещаются на расстоянии не менее 3 метра от мест установки трубопроводной арматуры, люков и сальниковых компенсаторов;

4) основные несущие строительные конструкции кабельной галереи и газопроводов из железобетона, с пределом огнестойкости не менее 0,75 часа или из стали с пределом огнестойкости не менее 0,25 часа.

6. Кабельные галереи (эстакады) пересекают эстакады трубопроводов горючих газов как сверху, так и снизу независимо от относительной плотности транспортируемых горючих газов к воздуху при соблюдении следующих условий:

1) расстояние между образующими газопроводов и ограждающими конструкциями галереи (эстакады) в свету не менее 0,5 метра при прохождении галереи (эстакады) под газопроводами и не менее 2 метра при прохождении галереи (эстакады) над газопроводами;

2) на участке пересечения эстакад газопроводов и кабельных галерей (эстакад) кабельные муфты на кабелях размещаются не ближе 3 метра от образующей газопровода;

3) сооружение совместной опоры для кабельной галереи (эстакады) и газопроводов вместах их пересечения не допускается.

7. При параллельной прокладке кабельных галерей (эстакад) и газопроводов по самостоятельным трассам расстояние от наружных ограждающих конструкций кабельных галерей (эстакад) до образующих газопроводов принимается не менее 8 метра.

Приложение 4 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Допустимые условия к прокладке газопроводов на низких опорах

1. Приложение распространяется на выбор высоты опорных конструкций газопроводов для транспортирования топливных сухих газов (природного, осушенного коксового, сжиженных углеводородных-пропана, бутана – в паровой фазе и их смесей) при надземной прокладке вне зданий и сооружений на территории предприятий, на подводах (отводах) к предприятиям.

2. Прокладка трубопроводов для транспортирования токсичных и влажных газов (доменного, коксового, конвертерного, ферросплавного и их смесей или природного, попутных нефтяных газов, а также их смесей) на низких опорах, не допускается.

3. При расстоянии от уровня планировочной отметки земли до низа нижнего ряда труб или их изоляции менее 2,2 метра считается, что трубопровод проложен на низких опорах, а 2,2 метра и более - на высоких опорах.

4. При прокладке на низких опорах расстояние от уровня планировочной отметки земли до низа трубопроводов (или поверхности их изоляции) принимается минимальным, но не менее:

1) 0,35 метра при ширине группы трубопроводов менее 1,5 метра;

2) 0,5 метра при ширине группы трубопроводов 1,5 метра и более.

Отдельные участки трассы в силу рельефа местности и необходимости обеспечения рационального уклона трубопроводов могут прокладываться и на большей высоте.

5. При прокладке трубопроводов на низких опорах в районах с высоким уровнем снегового покрова минимальное расстояние от планировочной отметки земли до низа труб или их изоляции принимать равным средней из наибольших высот снежного покрова.

6. Прокладку трубопроводов на низких опорах производить:

1) по территориям, не подлежащим застройке;

2) вне территорий предприятий, если нет факторов, требующих применить прокладку на высоких опорах;

3) в отведенных для этой цели коммуникационных коридорах (технических полосах) площадок предприятий;

4) вдоль ограды предприятия с учетом охранной зоны и организации автоподъездов к этой зоне;

5) на территории складов жидких продуктов и сжиженных газов;

6) на территории резервуарных парков;

7) у основания и по краям откосов дорог;

8) вдоль речек и каналов.

7. Размещение трубопроводов диаметром 300 миллиметров и менее на низких опорах предусматривать в два и более рядов по высоте с целью ограничения ширины трассы и обеспечения удобств для обслуживания трубопроводов.

8. На непучинистых грунтах отдельно стоящие опоры высотой 1,2 метра и ниже допускается предусматривать в виде железобетонных траверс, укладываемых на песчаную подушку, защищенную от выдувания и вымывания.

9. При планировании дальнейшего развития предприятия с учетом освоения новых площадок предусматривается устройство коммуникационных коридоров (технических полос) для возможности прокладки эстакад трубопроводов и коммуникаций на низких опорах.

10. В пределах коммуникационных коридоров не размещать заводские автомобильные, железные и пешеходные дороги.

11. Для осуществления подъезда механизмов и транспортных средств, с целью проведения монтажных и ремонтных работ, территория по обе стороны от трассы трубопроводов на низких опорах спланирована.

12. Сооружение специальной автодороги, предназначенной для обслуживания трассы трубопроводов, допускается только при технико-экономическом обосновании.

13. Для возможности обслуживания трассы трубопроводов, прокладываемой по коммуникационному коридору на территории предприятия, черезкаждые 150-200 метров предусматривать переходные мостики.

14. На территории площадок и предприятия через каждые 1000-1200 метров предусматривать местные подъемы эстакады до 5 метров от планировочной отметки земли до низа конструкций эстакады или труб для возможности проезда автотранспорта по спланированной территории, если в этом районе не предусмотрены пересечения с проектными автодорогами. За пределами территории промплощадки такие подъемы предусматриваются через каждые 2-2,5 километров. Указанные подъемы трассы выполняются в виде вертикальных П - образных компенсаторов.

15. Не допускается расположение трубопроводов на низких опорах:

1) над подземными коммуникациями при их размещении в одной вертикальной плоскости;

2) при пересечении подземных коммуникаций и сооружений, доступ к которым при ремонтах возможен только путем рытья котлована (в этом случае на надземной трассе трубопроводов предусматривать местный подъем);

3) вдоль железных дорог ближе 3 метров от крайнего рельса и ближе 5 метров от бордюрного камня до образующей крайнего трубопровода, а от сооружений с открытыми источниками огня, путей для горячих перевозок и мест выпуска расплавленных продуктов ближе 10 метров.

16. В местах пересечений трассы трубопроводов на низких опорах с подземными коммуникациями на последних колодцы, монтажные люки, вентиляционные шахты и устройства, выходящие на поверхность земли, размещать на расстоянии не менее 5 метров в обе стороны от крайних труб или конструкций надземной трассы.

17. Предусматривать ограждения для исключения доступа к местам установки трубопроводной арматуры, штуцеров, свечей на трубопроводах на низких опорах.

18. В местах поворотов автомобильных дорог, вдоль которых прокладываются трубопроводы на низких опорах, предусматриваются защитные столбики с сигнально-предупредительной окраской.

Приложение 5 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Допустимые условия к высоте прокладки газопроводов от уровня земли

1. Высоту от уровня земли до низа труб (или поверхности их изоляции), прокладываемых на низких опорах на свободной территории вне проезда транспортных средств и прохода людей, принимать не менее: при ширине группы труб не менее 1,5 метра – 0,35 метра; при ширине группы труб от 1,5 метра и более – 0,5 метра.

Размещение трубопроводов диаметром 300 миллиметров и менее на низких опорах предусматривать в два или более ряда по вертикали, максимально сокращая ширину трассы сетей.

2. Высоту от уровня земли до низа труб или их изоляции, прокладываемых на высоких опорах, принимать:

1) в непроезжей части площадки (территории), в местах прохода людей – 2,2 метра;

2) в местах пересечения с автодорогами (от верха покрытия проезжей части) – 5 метров;

3) в местах пересечения трубопроводов с легковоспламеняющимися и горючими жидкостями и газами с внутренними железнодорожными подъездными путями для перевозки расплавленного чугуна или горячего шлака (до головки рельса) – не менее 10 метров; при устройстве тепловой защиты трубопроводов – не менее 6 метров.

При наличии волновых компенсаторов, изоляции, опор кронштейнов высота принимается до низа этих конструкций.

Приложение 6 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Расстояний между проводами воздушных линий электропередачи и газопроводами, включая теплоизоляцию

U, Вольт	< 1	20	35 – 110	150	220	330	500
L, метр	1	3	4	4,5	5	6	6,5

Приложение 7 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Расстояния в свету между газопроводами и технологическими трубопроводами, при их совместной прокладке и пересечении

Характеристика сопутствующего трубопровода	Минимальное расстояние от цеховых газопроводов, миллиметров
Кислородопроводы
При давлении до 1,6 Мегапаскаль и диаметре 50 миллиметров и менее	Четыре наружных диаметра кислородопровода
То же, при диаметре более 50 миллиметров до 250 миллиметров включительно	250
То же, при диаметре более 250 миллиметров	300
При давлении кислорода выше 1,6 до 4,0 Мегапаскаль (независимо от диаметра)	350
Технологические трубопроводы (в том числе газопроводы горючих газов)
При диаметре 300 миллиметров и менее	Диаметр меньшего трубопровода, но не менее 100 миллиметров
При диаметре более 300 миллиметров	300

Приложение 8 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Допустимые условия к зданиям и помещениям газового хозяйства, относящимся к категории "А" по взрывопожарной и пожарной опасности

1. Расстояния от отдельно стоящих зданий и пристроек категории "А" до других зданий и сооружений, исчисляемые непосредственно от наружных граней стен зданий в свету. категории "А", независимо от давления обращающихся газов, не менее, (метров) до:

зданий и сооружений I и II степени огнестойкости категорий "А, "Б", "В" и III степени огнестойкости категорий "Г" и Д…..………………...........................9

зданий и сооружений IV и V степени огнестойкости категорий "Г" и
"Д"......................................................................................................................12

ближайшего рельса железнодорожных путей …………………...................10

ближайшего рельса железнодорожных путей горячих перевозок ..............15

края проезжей части автомобильных дорог ……………………..................5

закрытых и открытых электроподстанций, распределительных устройств и трансформаторных подстанций в соответствии с Правилами устройства электроустановок, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 230 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10851).

мест с открытым огнем, а также слива чугуна и шлака...…….....................25

оси трассы воздушной линии электропередач.......не менее 1,5 высоты опор.

образующей надземных газопроводов давлением 0,6 Мегапаскаль и менее, не относящихся к данному объекту…………………………...................................5

то же, при давлении газа более 0,6 до 1,2 Мегапаскаль………....................10

надземных трубопроводов, не относящихся к данному объекту…………...5

от обреза фундаментов зданий категории А и наружных установок до, м:

подземных водопроводов и напорной канализации……….............………...5

самотечной канализации….……………………………………...............…….3

наружной стенки канала теплопроводов …………………...............………...2

кабелей силовых и связи …………………………………….........................0,6

2. Пристройка помещений категории "А" допускается к зданиям I и II степени огнестойкости категорий "Г" и "Д", в которых не используются горючие газы, категории "А" только при использовании в них горючих газов.

Пристройка помещений категории "А" к общественным и бытовым помещениям не допускается.

3. При пристройке помещений категории "А" к зданиям других категорий соблюдаются следующие условия:

1) пристройка производится к зданиям I и II степени огнестойкости со стороны глухих газонепроницаемых стен, имеющих предел огнестойкости не менее 0,75 часа;

2) пристраиваемые помещения имеют несбрасываемое покрытие, при этом площадь окон не менее 0,5 квадратных метров на метр кубический объема пристраиваемого помещения;

3) в стене, отделяющей пристроенное помещение от других помещений, допускается устройство дверных проемов, оборудованных тамбурами-шлюзами имеющих предел огнестойкости не менее 0,75 часа;

4) расстояние по горизонтали от боковых стен пристраиваемых помещений до дверных и оконных проемов основного здания не менее 3 метра.

4. Здания газового хозяйства категории "А" бесчердачные, I и II степени огнестойкости.

В зданиях, в которых применяются газы с относительной плотностью более 0,8 по отношению к воздуху, устройство подвалов не допускается.

Не допускается размещать помещения категории "А" в цокольных этажах.

5. В перекрытиях двухэтажных зданий категории "А" предусматриваются проемы (открытые или перекрытые решетчатым настилом). Площадь указанных проемов в помещениях, в которых применяются газы с относительной плотностью 0,8 и менее по отношению к воздуху, составляет не менее 15 процентов, а в помещениях с газами относительной плотностью более 0,8 - не менее 10 процентов общей площади помещения каждого этажа, включая площадь, занимаемую проемами.

6. Объемно-планировочные решения и обустройство системы вентиляции. зданий категории "А" исключают возможность образования непроветриваемых, застойных зон (мешков).

7. В помещениях категории "А", в которых обращаются горючие газы с относительной плотностью более 0,8 по отношению к воздуху, не допускается устройство незасыпанных траншей, приямков, подпольных каналов и тоннелей.

Устройство открытых приямков и незасыпанных каналов внутри помещений категории "А" допускается при обращении в них газов с относительной плотностью 0,8 и менее по отношению к воздуху, когда каналы и приямки неизбежны и необходимы по условиям технологического процесса.

В этом случае приямки и каналы глубиной более 0,5 метра обеспечены непрерывно действующей приточной или приточно-вытяжной вентиляцией.

8. Для остекления окон и световых фонарей в помещениях категории "А" применяется оконное стекло. Применять армированное стекло, стеклоблоки и стеклопрофилит, не допускается.

9. В перекрытии второго этажа выполнен монтажный проем с ограждением по периметру высотой 1,2 метра. Проем находится в зоне действия крана машинного зала.

10. Территория размещения отдельно стоящих зданий и пристроенных помещений категории "А" имеет ограждение высотой не менее 1,25 метра.

11. Вновь сооружаемые объекты газового хозяйства в помещениях категории "А" и наружные установки выполняются с полной автоматизацией, с дистанционным управлением и контролем из диспетчерского пункта или из смежного помещения, не имеющего взрывоопасных зон для условий нормальной эксплуатации без постоянного обслуживающего персонала.

12. Оборудование в помещениях категории "А" размещается так, чтобы обеспечивались свободные проходы шириной не менее 1,0 метр как между выступающими частями отдельных аппаратов, машин, коммуникаций, так и между оборудованием и конструкциями здания (стенами, колоннами).

13. Размещать в помещениях категории "А" и на наружных газовых установках оборудование, не имеющее к ним отношения, не допускается.

14. Газовые коллекторы, подводящие газ в помещения категории "А", прокладываются снаружи зданий. Допускается размещать их на несгораемых, несбрасываемых крышах зданий I и II степени огнестойкости.

15. Контрольно-измерительные приборы, средства сигнализации и связи общего назначения, применяемые для контроля и управления оборудованием в помещениях категорий "А" и "Б", размещаются в соседнем обособленном помещении, не имеющем импульсных трубных проводок и взрывоопасных зон, при этом разделительная стена глухая, газонепроницаемая с пределом огнестойкости не менее 0,75 часа. В стене допускается устраивать отверстия для ввода кабелей и проводов в защитных трубах. Вводные отверстия газонепроницаемые, плотно заделаны несгораемыми материалами.

В помещениях категории "А" допускается установка приборов и средств автоматики общего назначения при условии, что они выполнены во взрывобезопасном исполнении.

16. В помещениях категории "А" все технологическое, электрическое, вентиляционное, отопительное оборудование и металлические трубопроводы заземлены путем соединения токопроводящими перемычками на всем протяжении данной системы в непрерывную электрическую цепь и присоединения каждой системы не менее чем в двух местах к контурам заземления электрооборудования и молниезащиты с соблюдением Правил устройства электроустановок, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 230 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10851).

Ввод в помещения щитов и пультов управления импульсных трубных проводок всех видов горючих газов вне зависимости от давления, не допускается.

Приложение 9 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Допустимые условия к размещению и устройству газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок

1. Газорегуляторные пункты и газорегуляторные установкив зависимости от назначения и технологической необходимости размещаются:

1) в отдельно стоящих помещениях или в пристройках к зданиям, соответствующих пунктам 1-12 настоящего Приложения, при этом часть оборудования газорегуляторных пунктов (задвижки, фильтры, сбросные предохранительные клапаны) допускается размещать на огражденных площадках вне помещения газорегуляторных пунктов;

2) в шкафах, установленных на стенах снаружи зданий, в которых потребляется газ, имеющих степень огнестойкости не ниже III, при этом расстояние от боковых стенок шкафов до окон, дверей и проемов по горизонтали принимается не менее 1 метра, а до проезжей части дорог - не менее 3 метров. Размещение шкафных газорегуляторных пунктов под окнами зданий, не допускается. Шкафы газорегуляторных пунктов из несгораемых материалов имеют в верхней и нижней части отверстия для вентиляции. Шкафы обогреваются подводом горячей воды или пара. Стенки шкафов теплоизолированы, а дверцы их закрываются на замок;

3) в шкафах, устанавливаемых вне зданий на отдельно стоящих опорах из несгораемых материалов, на опорах и площадках газопроводов;

4) на открытых огражденных площадках под навесами, если в данных климатических условиях обеспечивается нормальная работа оборудования.

2. Пристройка помещений газорегуляторных пунктов к административным и санитарно-бытовым помещениям, размещение на стенах этих помещений шкафных газорегуляторных пунктов, не допускается.

3. Ширина основных проходов в помещении газорегуляторных пунктов не менее 0,8 метра. Второй выход из помещения регуляторов газорегуляторных пунктов предусматривается при длине помещения более 6 метров.

4. При газорегуляторных пунктах предусматривается помещение контрольно-измерительных приборов с отдельным входом (выходом), отделенное от помещения регуляторов газонепроницаемой, глухой стеной с пределом огнестойкости не менее 0,75 часа.

В этом помещении устанавливается телефон прямой связи с диспетчерским пунктом газового хозяйства предприятия.

5. Газорегуляторные пункты в открытом или шкафном исполнении размещаются в помещениях цехов, котельных или за пределами зданий, где расположены агрегаты, потребляющие газ, независимо от давления газа на входе в газорегуляторные пункы. Помещения, в которых размещаются газорегуляторные пункты, относятся к категориям "Г" и "Д" и не ниже III степени огнестойкости.

Не допускается размещать газорегуляторные пункты во встроенных помещениях, изолированных от остального здания цеха (в пунктах управления, щитовых помещениях), под основными рабочими площадками, в замкнутых заглубленных местах и под лестничными маршами.

6. В сталеплавильных, прокатных, термических и больших цехах допускается устройство как одного газорегуляторного пункта для всех цеховых потребителей, так и нескольких у каждой отдельно размещенной группы газопотребляющих агрегатов.

Подача газа от одного газорегуляторного пункта к газопотребляющим агрегатам, расположенным в соседних помещениях одного здания, допускается при условии обеспечения в любое время суток свободного доступа обслуживающего персонала в помещение, где установлены газорегуляторные пункты и газопотребляющие агрегаты.

7. Газорегуляторные пункты размещаются в легко доступных для их обслуживания местах, где исключается возможность их механических повреждений, отсутствуют вибрация и тепловые воздействия. Эти места проветриваются и освещаются. Газорегуляторные пункты находятся на расстоянии не менее 5 метров от места выгрузки, хранения и транспортировки горячего металла или ограждены от него несгораемой перегородкой. Открытые газорегуляторные пункты имеют ограждение из несгораемых материалов.

8. Каждая линия газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок имеет фильтр, предохранительно-запорный клапан, регулятор давления газа, свечи, отключающие устройства с высокой и низкой сторон, манометры для измерения давления после регулятора и перепада давления на фильтре.

Каждый узел газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок, состоящий из параллельно включенных линий, имеет обводной газопровод (байпас) с двумя отключающими устройствами и свечой между ними, сбросной предохранительный клапан на низкой стороне (количество их определяется проектом), регистрирующие манометры на газовых коллекторах газорегуляторных пунктов с высокой и низкой стороны. Перед сбросными предохранительными клапанами пружинного типа допускается устанавливать отключающую арматуру, которая опломбирована в открытом положении.

В шкафных газорегуляторных пунктов и газорегуляторных установок при наличии резервной линии регулирования устройство байпаса, необязательно.

9. На каждой линии регулирования устраиваются токопроводящие перемычки в обход всех фланцевых соединений и арматуры, импульсное сопротивление заземлителя не более 10 Ом.

10. Для цехов металлургических предприятий, не допускающих по условиям производства перерывов в подаче газа, установка предохранительно-запорных клапанов на газорегуляторных пунктах и газорегуляторных установках, не допускается.

11. Вместо установки фильтров на каждой линии газорегуляторных пунктов допускается централизованная установка фильтров вне помещения газорегуляторных пунктов, при этом необходимо наличие резервного фильтра. В газорегуляторных пунктах и газорегуляторных установках, удаленных от предыдущего газорегуляторных пунктов этой системы, имеющего фильтры, или от пункта очистки газа менее чем на 1000 метров, установка фильтров, необязательна.

Висциновые фильтры и сепараторы, устанавливаемые перед газорегуляторными пунктами или на пунктах очистки газа на вводах газопроводов на предприятия и работающие под давлением более 0,07 Мегапаскаль соответствуют Правилам обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего под давлением, утвержденными приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 30 декабря 2014 года № 358 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10303).

12. Газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки имеют сигнализацию о повышении и понижении давления газа сверх установленных пределов на низкой стороне с выводом сигналов в диспетчерские пункты или помещения дежурного персонала.

13. Сбросные предохранительные клапаны на газорегуляторные пункты и газорегуляторные установки, в том числе встроенные в регуляторы давления, обеспечивают полное открывание клапана и сброс избыточного количества газа через свечи, при превышении расчетного давления не более чем на 15 процентов.

14. Фланцевые соединения отключающих устройств каждой линии газорегуляторных пунктов до и после регулятора имеют со стороны регулятора, обработанные прокладочные кольца, вместо которых при отключении линии на ремонт устанавливаются листовые заглушки.

15. После регулятора давления перед задвижкой устанавливается продувочная свеча для настройки регулятора, рассчитанная на пропуск не менее 15 процентов газа от производительности регулятора.

16. На газопроводах, подводящих газ к газорегуляторнымпунктам, в том числе к шкафным, снаружи помещений (шкафов) предусматривать штуцера для периодического спуска конденсата в специальные емкости.

17. На подводящем и отводящем газопроводах до и после газорегуляторных пунктов не ближе 5 метров и не дальше 100 метров от помещения регуляторов устанавливаются отключающие устройства. Перед газорегуляторными пунктами устанавливается задвижка с электроприводом.

18. На газопроводе до газорегуляторных пунктов устанавливается отключающее устройство.

19. Сбросные свечи от предохранительных сбросных клапанов выводятся на высоту в соответствии с пунктом 22 настоящей Инструкции.

Приложение 10 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Расстояние от аппаратов для газоочисток в свету

до зданий, относящихся к газоочистке	5 метров
до зданий, не относящихся к газоочистке	25 метров
до ближайшего рельса железнодорожных путей	10 метров
до края проезжей части автодороги доменного цеха	5 метров
до общезаводской автомобильной дороги	10 метров
до конвейерных галерей	10 метров
То же, в стесненных условиях при оборудовании галереи постоянно-действующей приточно-вытяжной вентиляцией	5 метров
До надземных трасс трубопроводов, не относящихся к газоочистке	5 метров
До грануляционных бассейнов	20 метров

Приложение 11 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Испытательное давление на прочность и герметичность надземных газопроводов

Расчетное давления "Р" газа в газопроводе, (Мегапаскаль)	Испытательное давления "Р" газа в газопроводе, (Мегапаскаль)	Продолжительность испытаний (час)
До 0,005 Свыше 0,005 до 0,3 Свыше 0,005 до 0,6 Свыше 0,6 до 1,2 Свыше 1,2 до 1,6 (сжиженный газ)	0,3 0,45 0,75 1,5 2,0	1

Примечание. Приведенные нормы испытательных давлений не распространяются на газопроводы у газоочисток доменных печей.

Приложение 12 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии

Испытательное давление для аппаратов и газопроводов газоочистки

Участки	Расчетное давление на участке, Мегапаскаль	Испытательное давление*, Мегапаскаль
		на герметичность	на прочность
1. Газопровод грязного газа от пылеуловителя до скруббера	P1	P1	1,25 P1
2. Скруббер	P1	P1	1,25 P1
3. Газопровод получистого газа от скруббера до электрофильтров (до дроссельной группы, в случае отсутствия электрофильтра)	P1	P1	1,25 P1
4. Уравнительный газопровод от газопровода получистого газа до загрузочного устройства и газопровод от загрузочного устройства до каплеуловителя	P1	P1	1,25 P1
5. Электрофильтры	P1	P1	1,25 P1
6. Газопровод чистого газа от электрофильтров до дроссельной группы	P1	P1	1,25 P1
7. Газопровод чистого газа от газоочистки до газовой утилизационной безкомпрессорной турбины	P1	P1	1,25 P1
8. Газопровод чистого газа от дроссельной группы до листовой задвижки	P2	1,25 P2	-

* P1, Р2 - расчетное избыточное давление (по проекту) газовой среды на соответствующих участках, Мегапаскаль.

Примечания. 1. Для скрубберов и электрофильтров высокого давления P1 увеличивается на величину давления столба воды в конической части аппаратов.

2. Испытательное давление для участка 8 принимается 1,25 P2, но не менее 0,05 Мегапаскаль.

	Приложение 13 к Инструкции по безопасности в газовом хозяйстве предприятий черной металлургии
	форма
	Утверждаю Технический руководитель "____" ______ 20__г.

План организации и проведения газоопасной работы

1. Цех, в котором производится работа _______________________________
2. Участок (агрегат) _______________________________________________
3. Характер выполняемой работы ___________________________________
4. Группа газоопасности ___________________________________________
5. Специально назначенный руководитель работы______________________
_________________________________________________________________
(должность, ф.и.о. (при его наличии)

6. Специально назначенный исполнитель (должность и ф.и.о. (при его наличии) и состав бригады для производства газоопасной работ ______________
_________________________________________________________________
7. Дата проведения работ "____" _________________________20__г.
с _____ ч. до ___________ ч.

№ п/п

Подробный перечень последовательных операций проведения газоопасной работы

Ф.И.О. (при его наличии) и должность специально назначенного лица, по выполнению отдельных операций

1. Подготовительные работы

2. Проведение работ

3. Мероприятия, обеспечивающие безопасность работ

Приложения: схемы, чертежи и тому подобное (дать перечень прилагаемой документации).

Начальник цеха_______________
(подпись)
Начальник газового хозяйства цеха________________
(подпись)
Согласовано:
Начальник газоспасательной станции______________
(подпись)
Начальник отдела техники безопасности предприятия_____________
(подпись)
Начальник пожарной охраны_______________
(подпись)
Специально назначенный руководитель газоопасной работы ___________
(подпись)

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 2 тамыздағы № 369 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 4 тамызда № 23859 болып тіркелді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4 т. қараңыз

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 23 қазандағы № 701 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 127) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 14.07.2023 № 382 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Өнеркәсіптік қауіпсіздік комитеті:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрі

Ю. Ильин

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасыың

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 2 тамыздағы № 369 бұйрығымен бекітілген

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі Нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) агломерациялық, кокс-химиялық, домна, болат балқыту, илектеу, құбыр илеу, отқа төзімді, жөндеу цехтарындың газ шаруашылығы объектілерінің, сондай-ақ домна, кокс, байытылған кокс, конвертерлік, ферроқорытпа, табиғи, ілеспе мұнай газдарын, сондай-ақ олардың қоспалары 1,2 Мегапаскальға дейін артық қысым кезінде және қара металлургия кәсіпорындарында отын ретінде пайдаланылатын 1,6 Мегапаскальға дейінгі қысымы бар сұйытылған пропан-бутанды дайындауға, тасымалдауға және тұтынуға байланысты энергетика шаруашылығы объектілерінің қауіпсіз пайдаланылуын, орналасуын, құрылғыларын, төсемдерін, техникалық құрылғыларын сынауды қамтамасыз етуді тәртібін нақтылайды.

Газ шаруашылығының нысандарына мыналар жатады: аталған газдардың цех аралық және цех ішілік газ өткізгіштері, газ тұтынатын агрегатардың газдық құрал-жабдықтары, домна және ферроқорытпа газдарын тазарту қондырғылары, газ ағызу қондырғылары, газды арттыру, газды компрессорлық және газды турбиналық кеңейту станциялары, ферроқорытпа газының газ сору станциялары, газ араластыру станциялары, газды реттеу пункттері мен қондырғылары, газ толтыру пункттері мен станциялар, сұйылтылған пропан-бутанның резервуарлық және буландыру қондырғылары, сонымен қатар зауытаралық газ өткізгіштер және жекеленген аумақтарда орналастырылған кәсіпорынның бөлек нысандарына газ өткізгіштер.

2. Осы Нұсқаулық әрекеті мыналарға қолданылмайды:

1) Осы Нұсқаулықтың 1-тармағында тізбектелмеген газ өткізігіштер және газ қондырғыларына;

2) жанғыш газдар қысымы 1,2 Мегапаскальдан жоғары және сұйытылған пропан-бутан қысымы 1,6 Мегапаскальдан жоғары болған кезде газ өткізгіштер мен қондырғыларына;

3) табиғи және ілеспе мұнай газдарының жер асты газ өткізгіштеріне;

4) баллонды қондырғылар;

5) кәсіпорын аумағында орналасқан газдандырылған коммуналдық-тұрмыстық объектілерге.

3. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттары, сондай-ақ ғимараттар мен құрылыстардың отқа төзімділік дәрежесі Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 23 маусымдағы № 439 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15501 болып тіркелген) бекітілген "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентіне сәйкес қабылданады.

2-тарау. Жанғыш газдар, газ өткізгіштер құрылғылары мен газ қондырғыларының орналасуы мен құрылымына рұқсат етілетін шарттар

4. Газ өткізгіштер мен газ қондырғылары ондағы газдың есептеу қысымына байланысты газ өткізгіштер мен қондырғыларға бөлінеді:

1) төменгі қысымды – газ қысымы 0,005 Мегапаскальға дейін қоса алғанда (осында көрсетілген және әрі қарай мәтінде кездесетін газ қысымы артық болып саналады);

2) орташа қысымды – газ қысымы 0,005 жоғары 0,3 Мегапаскальға дейін;

3) жоғары қысымды – газ қысымы 0,6 жоғары 1,2 Мегапаскальға дейін, ал пропан-бутан үшін 1,6 Мегапаскальға дейін.

5. Газ өткізгіш пен газ қондырғыларының жұмысы оларда артық қысым болған кезде ғана жүргізіле алады, мыналардың газ өткізгіштері мен қондырғыларын қоспағанда:

1) кокс химиялық өндірісінде кокс және пекококс пештерінен айдағыштарға дейін;

2) ферроқорытпа өндірісінде жабық ферроқорытпа пештерінен газ үрлеуіштерге дейін.

6. Кәсіпорын аумағындағы газ құбырлары жер үстінде салынады. Жекелеген пештерге, қондырғылар мен агрегаттарға газ жеткізу учаскелеріндегі цехтарда пропан-бутаннан басқа, осы Нұсқаулықтың 95-тармағының шарттарын сақтай отырып, каналдарда газ құбырларын төсеуге жол беріледі.

7. Газ құбырлары мен газ аппараттарының бөлшектерін өзара жалғау жалғауларды дәнекерлеу арқылы жүргізіледі. Қосылыстар ажырамайтын болып көзделеді.

Ернемектік және бұрандалы қосылыстарға бітеуіштерді орнату, газ құбырларын ернемектік жабдыққа, арматура мен аппараттарға жалғау орындарында, ал газ құбырларының жекелеген учаскелерінде бұл монтаждау немесе пайдалану жағдайларынан туындаған жағдайларда ғана жол беріледі.

8. Диаметрі 1000 миллиметр және одан жоғары төмен қысымды газ құбырларына арналған құбырлардың монтаждық жапсарлары дәнекерлеу арқылы орындалады. Газ құбырларындағы құбырлардың дәнекерленген қосылыстары өзінің физикалық-механикалық қасиеттері мен герметикалығы бойынша дәнекерленетін құбырлардың негізгі материалына сәйкес келеді. Сыртқы газ құбырларының әрбір дәнекерленген қосылысында осы қосылысты орындаған дәнекерлеушінің белгісі (нөмірі, таңбасы) жазылған.

9. Бұрандалы қосылыстарды қолдануға бұрандалы қосылыстармен жасалатын бақылау-өлшеу аспаптарын, арматура мен жабдықты қосу үшін жол беріледі.

10. Газ аппараттары ішке және төменгі бөлігінде желдету үшін қол жеткізуді қамтамасыз ету талап етілетін орындарда люктермен жабдықталған. Диаметрі 300 миллиметр және одан астам төмен және орташа қысымды газ құбырлары (оның ішінде сұйытылған газ газ құбырларын қоспағанда, диаметрі 600 миллиметр және одан астам табиғи газ газ құбырлары) газ жүрісі бойынша ысырмалардың артында тікелей люктермен жабдықталған, ал сақиналы газ құбырларында люктер ысырмалардың екі жағынан да орнатылады.

11. Диаметрі 1200 миллиметр және одан жоғары, ұзындығы 25 метрден жоғары газ өткізгіштің тұйықталған телімінде екеуден кем емес люкпен (телімнің басында және соңында) жабдықталады.

Саңылаудағы люк диаметрі 600 миллиметр болған кезде газ өткізгіш диаметріне, газ өткізгіш диаметрі 600 миллиметр және одан жоғары болғанда 600 миллиметрге тең.

Астарланған газ өткізгіштерде люк түтігі астардың қалыңдығына дейін тиелген.

12. Газ аппараттарында және газ өткізгіштерінде қопарылыс қақпақшаларын орнатуға болмайды.

13. Газ аппараттары мен газ өткізгіштері корпустарының, соның ішінде оқшауландыруға жатқызылатын газ өткізгіштердің сыртқы беттерін монтаждау және сынақ жүргізу аяқталғаннан кейін, май бояумен, лакпен және басқа да температуралық алмасулар мен атмосфералық жауын-жашынға төтеп бере алатын, қабаттармен сырлау екі рет жүргізіледі.

14. Монтаждаудан кейін бояуды қажет етпейтін бөлек элементтер монтаждауға дейін боялады.

15. Тот басу активті газдар мен бумен ластануы мүмкін орындарда орналасқан тіректер мен тірек құрылымдары, сатылар мен алаңдар арнайы тот басуға қарсы жабынмен сақтандырылады немесе тот басуға төзімді материалдардан жасалады.

16. Ғимараттар мен газ қондырғыларын найзағайдан қорғау II санаттағы найзағайдан қорғау объектілеріне қойылатын шарттарға сәйкес келеді.

17. Барлық газ машиналары және аппараттары олардың орналасу орындарына қарамастан жерге тұйықталады. Газ өткізгіштер цехтар ғимаратына кіре берісте және олардан шыға берісте, цех электр қондырғыларының жермен жалғану цехтық контурларына жерге тұйықталады.

Жерге тұйықтағыштың токтың таралуына кедергісі 10 Ом құрайды.

18. Фланецті қосылыстар орнатылған орындарында тұрақты тоқ өткізгіш қосқыштары орнатылады.

19. Кәсіпорынға газ беретін жерасты газ құбырының жерінен шыға берісте пластикалық, герметикалық материал құйылған қорап орнатылады.

20. Үрлеу шырақтары газ құбырының соңында бітеуішке жақын орнатылады, газ құбырларының айналма жүйесі кезінде шырақтар ысырманың екі жағына орнатылады.

Үрлеу білтелерін, егер оларды шеткі білтеге инертті газбен, сығылған ауамен немесе бумен үрлеу көзделсе, газ құбырлары трассасы бойынша жоғарғы нүктелерде орнатпауға жол беріледі.

21. Пропан-бутаннан басқа улы емес газдармен жұмыс істеу кезінде металдарды газ жалынымен өңдеу бекеттеріне және газ өткізгіштің геометриялық көлемі 0,05 текше метр ұсақ тұтынушыларға бұрып апару цех коллекторын шекті майшамға үрлегеннен кейін цех кеңістігіне үрлеуге жол береді:

1) газ жалынмен өңдеу бекеттері - бекеттің жиналмалы штуцері арқылы;

2) ұсақ тұтынушылар - шам шығар тесігінен цех едені немесе алаңына дейінгі ұзындығы 3 метрден кем емес шам арқылы.

22. Үрлеу шамының қимасы 30 минуттан артық емес уақыт ішінде үрленетін көлемдегі бес дәрежелі алмасуды қамтамасыз етуі есебінен таңдалады, үрлеу уақыты 1 сағатқа дейін созылуы мүмкін диаметрі 1,5 метр және ұзындығы 500 метрден асатын коллекторлар бұған жатпайды.

Үрлеу шамдарының (ішкі) диаметрі 20 миллиметрден кем емес.

Үрлеу шамдары шамның шығу орнындағы шатыр деңгейінен жоғары немесе газ құбырының қызмет көрсететін алаңынан жоғары уытты емес газдар үшін кемінде 2,5 метр, ал уытты газдар үшін кемінде 4 метр етіп шығарылады

Сонымен қатар егер шатырдың жотасынан немесе шамшырақтан шамға дейінгі қашықтық 20 метрден аз болса, онда улы газдар мен тығыздығы 0,8 және одан жоғары газдар үшін газ құбырының білтесі шамның ауасына қатысты шамнан кемінде 10 метр қашықтықта орналастырылады.

Улы газдарға арналған газ құбырларындағы үрлеу шамдарының шығу тесігі кемінде 10 метр биіктікте, ал уытты емес газдар үшін – жер деңгейінен кемінде 7 метр биіктікте орналасады.

23. Үрлеу шамдарының жоғарғы бөлігінің конструкциясы оған атмосфералық жауын-шашынның түсу мүмкіндігін болдырмайды және газ ағындарының жақын орналасқан жұмыс орындарынан, ғимараттардың терезелерінен, есіктері мен шамдарынан басқа жаққа бағытталуын қамтамасыз етеді.

Ысырманың артындағы шырақта (газ жүрісі бойынша) шырақтың ажыратқыш құрылғысының герметикалығын тексеру үшін газ құбырын желдету немесе үрлеу кезінде тиісінше ауа немесе газ сынамаларын алуға арналған краны бар штуцер орнатылады.

24. Үрлеу шырақтарының ауыздары ғимараттар мен құрылыстардың желдету жүйелерінің ауа жинағыштарынан көлденеңінен 30 метрден жақын емес орналастырылады. 30 метрден кем қашықтықта шырақтардың аузы, үрлеу білтесінің астында ауа жинағыштың орналасуына жол берілмейтін сұйытылған газдарды қоспағанда, ауа жинағыштан кемінде 8 метр жоғары орналастырылады.

25. Газ құбырларында құрамында күкіртсутегі текше метрге 20 миллиграмнан астам болған кезде қола крандарды немесе қола сақиналы ысырмаларды орнатуға жол берілмейді.

26. Газ құбырлары мен аппараттарда ажыратқыш құрылғылар орнатылады.

Тығын крандары бар тәуекелге айқындайтын ереже тығын, кран, ал тұтқа кран – шектегіштер бұрылу. Өздігінен жағылатын крандарда кранның ашылуын көрсететін көрсеткі бар.

27. Бекіту арматурасының материалын таңдау бойынша рұқсат етілген шарттар осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасында келтірілген.

28. Қашықтықтан басқарылатын ажыратқыш қондырғылар мыналарға орнатылуы:

кәсіпорын аумағына газ құбырларын енгізуге;

тұтынушыға газды бұру және енгізуге;

диаметрі 600 миллиметр және одан астам ысырмаларға;

арматураны автоматты басқару жүйесіне қосқан кезде;

қауіпсіздік шарттары бойынша арматураны қашықтықтан басқару қажет болған кезде (арматураны эстакадаларда, плюс 10 метр және одан астам белгісі бар алаңдарда орналастырған кезде), қысымы 0,6 Мегапаскальдан жоғары уытты газ құбырларға.

Электр жетегі бар бекіту арматурасында қайталанатын қолмен басқару бар.

Электр жетегі газ құбырларының кірмелеріндегі кіші диаметрлі ысырмаларда, олар 10 метрден астам биіктікте орналасқан кезде немесе автоматтандыруды жүзеге асыру кезінде қызмет көрсету үшін ыңғайсыз жерлерде орнатылады. Ажыратқыш құрылғылардың қолмен басқаруы, ал электр жетегі бар ажыратқыш құрылғылардың, бұдан басқа жерден немесе алаңнан жергілікті басқаруы (қашықтықтан басқарудың болуына қарамастан) болады.

29. Газ өткізгіштер мен аппараттарда сөндіру құрылғылары ретінде гидравликалық ысырмалар орнатуға жол берілмейді.

Жоғарыда көрсетілген шарт скрубберлердің, электр сүзгілердің, конденсат бұрғыштардың пайдаланылатын гидроқақпақтарына және ферроқорытпа пештерінен газ бұрғыштарына қолданылмайды.

30. Газ өткізгіштердің бөлек телімдерін, газ тұтыну агрегаттарын және газ аппараттарын істеп тұрған газ өткізгіштерінен толық сөндіру үшін дискілі ысырмалардан кейін (газ жүрісі бойынша) табақшалы ысырмалар немесе тығындар орнатылады.

Цехтар ғимараттарының ішінде газ өткізгіштерде кез келген типтегі дискілі ысырмасыз табақшалы ысырмаларын алдына орнатуға жол берілмейді.

31. Бітеуіштер, егер табақты ысырмалар орнатылмаған болса, жөндеу, ұзақ тоқтату, тексеру және авариялық жағдайларда қолданылады. Газ құбырларындағы табақты жапқыштары көрінетін үзіліспен, қол жетімділігі шектеулі крандармен орнатылады.

Бітеуіш газ жүрісі бойынша ысырманың ернемектерінің артына орнатылады.

32. Диаметрі 2 метрге дейінгі табақ ысырмалар мен бітеуіштердің жабатын табақтары тұтас табақтан дайындалады. Үлкен диаметрлер кезінде физикалық әдіспен тігістердің саңылаусыздығына тиісті өңдеумен және сынаумен екі бөліктен тұратын дәнекерлеу табақтарын қолдануға рұқсат етіледі.

33. Бітеуіштер мен табақ ысырмалардың жабатын табақтары газ құбырының диаметрін ескере отырып, тиісті газ қысымына есептелген, бұл ретте олардың қалыңдығы кемінде 4 миллиметр.

Штепсельдерде фланецтерден тыс шығатын біліктер бар. Артқы жақтарда газ қысымының шамасы мен газ құбырының диаметрі көрсетілген "З" әрпі бар таңба қағылған. Фланецті төсемдер жанбайтын материалдан жасалады.

34. Ажыратқыш құрылғылар басқару, қарау және жөндеу үшін қол жетімді.

35. Ылғалды газдың газ өткізгіштерінде сөндіру және реттеу арматурасының орнатылу орындарына, ашық алаңдарға және жылытылмайтын ғимараттарға будың жеткізілуі қарастырылады. Газ құбырына будың жеткізілуі осы Нұсқаулықтың 44-тармағының шарттарына сәйкес орындалады.

36. Ысырмаларға, дроссельдік құрылғыларға, өлшеу диафрагмаларына, толқындық және сальникті компенсаторлар және басқа арматуара және 2,2 метр және одан жоғары биіктікте орналасқан құрал-жабдықтарға қызмет көрсету үшін стационар алаңдар және оларға сатылар орнатылады. Көрсетілген биіктік жер деңгейінен, төсеніштер, жабындар, тағы сол сияқтылардан қызмет көрсетілетін бұйымның жоғарғы күйіне дейін есептеледі.

37. Диаметрі 300 миллиметр және одан астам газ құбырында орнатылған ажырату құрылғысына қызмет көрсетуге арналған алаңдар газ құбырының екі жағынан да, ал газ өткізгіш диаметрі 300 миллиметрден аз болған кезде алаңды бір жағынан қоюға рұқсат етіледі.

38. Алаңдар ені құрал-жабдықтың шығып тұрған бөліктерінен 1 метрден кем емес, ал қоршаулар биіктігі 1,2 метр болады.

39. Газ шаруашылығының жаңадан салынатын және қайта жаңартылатын объектілері үшін жабдықтарға тұрақты қызмет көрсететін алаңдарға орнатылады.

40. Ұзындығы 6-12 метр тұрақты қызмет көрсетілетін алаңдарға жету үшін алаңның қарама-қарсы екі жағынан орналасқан екі саты қарастырылады, бұл кезде сатының біреуі марштық. Алаң ұзындығы 12 метрден жоғары болғанда екі саты да-марштық.

Цех ғимараттарында орналасқан құрал-жабдыққа кезеңдік қызмет көрсету алаңдарына жету үшін биіктігі 3 метрден аспайтын тік сатылар орнатуға рұқсат етіледі.

Көп ярусты алаңдарды құру кезінде цехтарға бұрып апаруға және цехаралық газ өткізгіштерде саты биіктігі 3 метрден биік емес тік саты құрылғыларын алаң араларында қолдануға жол беріледі.

41. Құбырлы өткізгіштердің өздігінен орны толтырылу есебінен температуралық деформацияның орны толтырылуы мүмкін болмаған кезде П тәрізді немесе толқындық компенсатор орнатылады.

Сальникті компенсаторлар 0,04 Мегапаскальға дейін төменгі қысымды кокс газдарының цех аралық газ өткізгіштеріне орнатуға рұқсат етіледі.

Құрғатылған газ газ өткізгіштерінің көлденең учаскелерінде орнатылған линзалық және дискілік өтемдеуіштерде әрбір толқынға тығынымен қысқа штуцер кесіледі, ал ылғалды газ газ өткізгіштерінде әрбір толқын антрацен майын құю және жіберу үшін тағайындалған екі штуцермен жабдықталады.

П - тәрізді компенсаторлар диаметрі 500 миллиметрге дейін жіксіз құбырлардан бүгілген немесе дәнекерлеу жіктерін бұрмаларды қолдана отырып, бақылаудың бұзбайтын әдістерімен тексере отырып дәнекерленген етіп жасалады. Жаңадан салынатын газ құбырларында компенсаторлар, әдетте, фланецті қосылыстарсыз орнатылуы тиіс.

42. Компенсатордың сызбаларында компенсатордың алдын ала деформация шамасы көрсетіледі. Компенсаторларды алдын ала созу (немесе қысу) оларды орнату алдында қоршаған ауаның температурасын ескере отырып жүргізіледі, бұл оларды орнату актісінде тіркеледі.

43. Домна, кокс, ферроқорытпа, конвертерлік және аралас газдардың цехаралық газ құбырлары барлық ұзындығы бойынша әрбір 150-200 метр сайын, конденсат бұрғыштарды орнату орындарында бу енгізгіштерімен жабдықталған. Газ құбырларына берілетін будың есептік қысымы 1,2 Мегапаскальдан аспайды.

44. Мерзімді әрекет ету үшін газ құбырларына бу енгізу бу және газ құбырларында ажыратқыш құрылғысы бар қысқа штуцерлер түрінде орындалған. Булау кезінде фитингтер икемді шлангпен немесе металл құбырмен жалғанады. Булау аяқталғаннан кейін шланг немесе құбыр ажыратылады, ал газ құбырының штуцерінде бітеуіш орнатылады.

Газ құбырларына бу енгізуге арналған стационарлық (алынбайтын) бу құбырлары кері клапандармен және газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне шығарылған бу қысымының төмендегені туралы сигнализациямен жабдықталған.

45. Тұрақты қызмет көрсетуді талап ететін арматура мен аспаптардың орналасу орындары жарықтандырылады.

46. Газ тарату пункттерінің ғимараттарын қоспағанда, "А" және "Б" санатындағы үй-жайлардың қабырғалары бойынша, үстінен және астынан жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша барлық қысымдағы газ құбырларын төсеуге жол берілмейді.

3-тарау. Газ өткізгіштерін төсеу

1-параграф. Жалпы ережелер

47. Жоғары қысымды газ құбырларын төсеу өндірістік ғимараттардың жоғарғы қабаттарының терезелерінің үстінде қарастырылуы мүмкін. Төмен және орташа қысымды газ құбырларын төсеуге жылыту қазандықтары мен өндірістік ғимараттар ғимараттарының терезе ойықтарының бітеу (ашылмайтын) түптерінің импосты бойымен жол беріледі.

Ғимараттардың терезе ойықтарының астында газ құбырларында фланецті немесе бұрандалы қосылыстарды қарастыруға жол берілмейді.

Газ қысымы 0,6 Мегапаскальдан артық болған кезде газ қысымы 0,6 Мегапаскальдан артық болған кезде жұмыс істейтін газ тұтыну агрегаттары орналасқан цехтар ғимараттарының қабырғалары бойынша газ құбырларын төсеуге жол беріледі.

48. Ғимараттардың қабырғалары бойынша жаңадан салынатын және қайта жаңғыртылатын газ құбырларын төсеу кезінде газ құбырының генераторы мен қабырға арасындағы жарықтағы қашықтық осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

Газ құбырларында толқынды компенсаторларды орнату кезінде компенсатор толқыны мен ғимарат қабырғасы арасындағы жарықтағы қашықтық кемінде 300 миллиметрді құрайды.

49. Терезе және есік ойықтарының ғимараттардың қабырғалары бойынша төселетін газ құбырларымен қиылысуына жол берілмейді.

50. Жер үсті газ құбырлары қысымға байланысты жанбайтын материалдардан жасалған тіректерге салынады.

51. Газ құбырлары төсемеге тығыз төселеді. Бұл ретте газ құбырларының көлденең дәнекерленген жіктері олардың температуралық деформацияларын ескере отырып, тіректердің шетінен кемінде 50 миллиметр болады, ал бойлық жіктер көрінетін жағынан тіректен жоғары орналасады. Егер көлденең дәнекерленген жіктерден тіректерге дейін көрсетілген қашықтықты ұстап тұру мүмкін болмаса, бүкіл периметр бойынша дәнекерленген астарлы цангаларды қолдануға рұқсат етіледі.

52. Осы Нұсқаулыққа 3-қосымшаның 1 және 2-тармақтарын сақтай отырып, газ құбырларының бір тіректерінде немесе эстакадаларында жанғыш газдарды технологиялық құбырлармен бірге төсеуге жол беріледі.

Газ құбырларымен тез тұтанатын сұйықтықтардың құбырларын және бірінші санаттағы бу құбырларын (кокс-химия өндірісінің химиялық цехтарының құбырларынан басқа) бірге төсеуге жол берілмейді.

53. Газ құбырлары кемінде мынандай еңіспен төселеді:

1) 0,11 промилле – ылғалмен қаныққан домна, кокс, конвертерлік және ферроқорытпа газдары үшін;

2) 0,07 промилле – ылғалды табиғи және ілеспе газдар үшін;

3) 0,02 промилле – құрғатылған газдар үшін.

Егер оларды пайдалану кезінде конденсаттың пайда болу мүмкіндігі болмаса, кептірілген газдардың газ құбырларының жекелеген учаскелерін еңістерсіз төсеуге жол беріледі.

54. Ылғал газдардың газ құбырларының барлық төмен нүктелерінен, байытылған кокс газының газ құбырынан конденсатты бұру үшін негізгі тұтынушылардың алдында конденсат жинағыштардың конденсат бұрғыштары орнатылады, құрғатылған газдың газ құбырларында ажыратқыш құрылғысы бар түсіру штуцерлері орнатылады.

55. Төмен тіректерде газ құбырларын төсеуге рұқсат етілген шарттар осы Нұсқаулыққа 4-қосымшада келтірілген.

56. Газ құбырларын жаяу жүргіншілер галереялары бойынша төсеуге жол берілмейді.

57. Газ құбыры галереяның үстінде газ құбырының төменгі құраушы газ құбырынан кемінде 0,5 метр қашықтықта орналасқан және газ құбырына оның бүкіл ұзындығы бойынша кіруді қамтамасыз еткен кезде газ құбырларын конвейер галереяларының үстіне төсеуге жол беріледі.

Сұйытылған газдың газ құбырларын конвейерлік галереялар бойынша қысымға қарамастан төсеуге жол берілмейді.

58. Теміржол көпірлері мен эстакадалар бойынша газ құбырларын төсеуге жол берілмейді.

59. 0,6 Мегапаскальға дейінгі қысыммен газ құбырларын жанбайтын (темірбетон, металл және тас), автомобиль және жаяу жүргіншілер көпірлері бойынша төсеуге жол беріледі. Олар ашық, адамдардың өтуіне арналған панельдердің шетінен көлденеңінен кемінде 1 метр (жарықта) қашықтықта орналасады және қызмет көрсетуге қол жетімді болады. Көпірдің тірек элементтері газ құбырларынан қосымша жүктемелерге тексеріледі. Көпір арналарында газ құбырларын төсеуге жол берілмейді.

Металл және темірбетон көпірлер бойынша салынған газ құбырлары жерге тұйықталады.

60. Ажыратқыш құрылғыларды немесе ернемек қосылыстарын көпір шегінде орнатуға жол берілмейді.

61. Газ құбырларын технологиялық құбырлармен және коммуникациялармен бірге төсеуге рұқсат етілген шарттар осы Нұсқаулықтың 3-қосымшасында келтірілген.

62. Эстакадалар немесе жеке тіректер бойынша салынған жарықтағы жерүсті газ құбырларынан кәсіпорын аумағындағы ғимараттарға немесе құрылыстарға дейінгі ең аз арақашықтық осы Нұсқаулыққа 5-қосымшада көрсетілген шамалардан кем емес.

63. Газ құбырларының әртүрлі мақсаттағы жерасты коммуникациялық коллекторлармен және арналармен қиылысу орындарында, сондай-ақ газ құдықтарының қабырғалары арқылы газ құбырларының өту орындарында газ құбыры футлярға салынады.

Футлярдың ұштары қиылысатын құрылыстар мен коммуникациялардың сыртқы қабырғаларының екі жағынан кемінде 2 метр қашықтықта, газ құдықтарының қабырғалары қиылысқан кезде кемінде 2 сантиметр қашықтықта шығарылады. Корпустың ұштары гидрооқшаулағыш материалмен тығыздалған.

Футлярдың бір ұшында еңістің жоғарғы нүктесінде (құдықтар қабырғаларының қиылысатын жерлерін қоспағанда) қорғау құрылғысына шығатын бақылау түтігі көзделеді.

64. Жер үсті газ құбырлары электр берудің әуе желілерімен қиылысқан кезде газ құбырлары осы желілерден төмен өтеді.

Жер асты газ құбырларынан, жылу оқшаулағышты қоса алғанда, жарықтағы тігінен метрмен "L" ең аз ара қашықтық оларды кесіп өту кезінде ең көп салбырау жебесі кезінде электр берудің әуе желілерінің сымдарына дейін осы Нұсқаулыққа 6-қосымшада көрсетілген "U" кернеуіне байланысты қабылдануы тиіс.

Электр берудің әуе желілерінің сымдары мен газ құбырларының арасындағы қашықтықты айқындау кезінде олардың үстінен орнатылатын қоршаулар осы қашықтықтар есептелетін газ құбырының бөліктері ретінде қарастырылады.

65. Электр берудің әуе желілерімен қиылысу орындарында газ құбырының үстінен оған электр сымдарының құлауынан қорғау үшін тұтас немесе торлы қоршау орнатылады. Қоршау осы Нұсқаулықтың 64-тармағында көрсетілген арақашықтықта электр берудің әуе желісінің шеткі сымдарының қиылысуының екі жағынан шығып тұрады.

Қоршауларды тікелей газ құбырларына жерге қосудың өтпелі кедергісінің шамасын, қоршауларды 10 Ом-нан асырмай тіреуге жол берілмейді.

Газ құбырларындағы ажыратқыш құрылғылар, газ құбырларының кондесат бұрғыштары электр берудің әуе желісінің шеткі сымдарынан 10 метр қашықтықта орнатылады.

66. Аспалы жолмен қиылысқан жерлерде газ құбыры вагонетка құлаған жағдайда зақымданудан қорғалады.

Газ құбырының эстакада астынан өтуі кезінде жүктердің эстакададан газ құбырына құлау мүмкіндігін болдырмайтын құрылғылар көзделеді.

67. Газ құбырларының темір жолдармен және автомобиль жолдарымен қиылысу орындарында темір жол, автомобиль крандары жүйелі түрде қозғалуы мүмкін, қиылысу орнынан екі жағынан 20 метр қашықтықта жолдарда ескерту дабылы бар габариттік қақпалар орнатылады.

Габаритті қақпалардың конструкциясы кран жебесінің габаритті емес кездейсоқ жағдайы кезінде олардың өтетін крандармен бұзылу мүмкіндігіне есептелген. Егер габаритті қақпаларды орнату жергілікті жағдайлар бойынша жүзеге асырылмаса, газ құбырын төсеу биіктігі төменгі құрушыдан рельс басына немесе автожол төсеміне дейін 10 метрге дейін ұлғаяды, сондай-ақ жарық дабылы орнатылады, ескерту плакаттары ілінеді және крандардың қозғалыс жылдамдығы шектеледі.

68. Домна, кокс, ферроқорытпа, конвертерлік және төмен қысымды табиғи газ құбырлары (0,005 Мегапаскальға дейін) бір газ құбырынан екіншісіне қысымның авариялық төмендеуі кезінде газ беруді қамтамасыз ететін ысырмалары бар қысқа бөгеттермен қосылған. Ысырмалардың газ шаруашылығының диспетчерлік пунктінен қашықтан басқарылатын электр жетегі болады.

Бөгеттерді орнату орындары жобамен анықталады. Осы мақсаттар үшін газ араластырғыш станциялардың дроссельдерін пайдалануға рұқсат етіледі.

Көрсетілген шарттар кокс батареяларының таратушы газ құбырларына қолданылмайды.

2-параграф. Газ құбырларынан конденсатты және конденсат бұрғыштардан ағынды суларды бұру

69. Сыртқы газ құбырларына арналған конденсат бұрғыштар тиісті жылытуы бар ашық алаңдарда орнатылады.

70. Домна, конверторлық және ферроқорытпа газдарының газ құбырларының конденсат бұрғыштары арасындағы қашықтық 100 метрден аспайды, кокс газы – 300 метрден аспайды.

71. Цехаралық газ құбырларынан газ тазартқыштардан 400 метр радиустағы су ағызатын құбырлардың диаметрі кемінде 100 миллиметр болады, ылғал газдардың газ құбырларының қалған учаскелерінде су ағызатын құбырлардың диаметрі 80 миллиметр болып қабылданады.

Конденсат бұрғыштардың су ағызатын құбырларының сыртқы учаскелері олардың барлық ұзындығында бу немесе ыстық су құбырларымен жалпы жылу оқшаулағышпен жылытылады.

72. Су жіберу құбырында газ құбырының төменгі құраушы құбырынан 200 миллиметрден аспайтын қашықтықта фланецті тығын краны немесе ысырма орнатылады. Осындай ажыратқыш құрылғылар конденсат бұрғыштардың төгу сызығынан жоғары су жіберу құбырында одан 0,5 метрден аспайтын қашықтықта орнатылады. Су жіберу құбырын булау мүмкіндігі үшін онда екі ажыратқыш құрылғының арасында краны бар штуцер орнатылады.

73. Газ құбырларынан конденсатты бұру осы газ құбыры үшін көзделген жеке конденсат бұрғыштарға ғана жүргізіледі.

74. Конденсат бұрғыштың конструкциясы газдардың конденсат бұрғыштың үй-жайына және кәріз коммуникацияларына түсу мүмкіндігін болдырмайды. Су ағызатын құбыр сырттан ыдыстың төменгі бөлігіне жалғанады. Ыдыстың диаметрі кемінде 300 миллиметр.

75. Артық қысыммен жұмыс істейтін газ құбырларының конденсат бұрғыштарының су ысырмасының ең төменгі биіктігі газдың есептік қысымынан 500 миллиметрге артық, бірақ 2000 миллиметрден кем емес етіп көзделеді. Су ысырмасының биіктігін арттыру үшін саны үшеуден аспайтын жүйелі орнатылған ыдыстардан тұратын конденсат бұрғышты орнатуға жол беріледі.

Сейілтумен жұмыс істейтін газ құбырлары үшін су бекітпесінің ең төменгі биіктігі есептік сейілтуден 500 миллиметрге артық, бұл ретте конденсат бұрғыш ыдысының сыйымдылығы су бекітпесінің төгу желісінің есептік сыйымдылығынан кемінде екі есе артық қабылданады.

76. Конденсат бұрғышы газ құбырының қызмет көрсететін алаңдарынан немесе ілеспе құбырлардан 4 метрге жоғары шығарылған сору құбырымен жабдықталған. Сору құбырына ажыратқыш арматураны орнатуға жол берілмейді.

Конденсат бұрғыш ыдысының бүйір қабырғасының төменгі бөлігінде су ағызатын краны бар штуцер, бітеуіш және тазалауға арналған люк орнатылады.

Авариялық жағдайларды қоспағанда, конденсат бұрғыштарды қыста ыдыстың ішіне өткір бу енгізу арқылы жылытуға жол берілмейді. Конденсатты бу спутнигінен конденсациялық кастрюльден кейін конденсатор ыдысының төменгі бөлігіне шығаруға рұқсат етіледі.

3-параграф. Сөндіру құрылғыларын орналастыру

77. Газ өткізгіштерде сөндіру құрылғылары мына орындарда орналастырылады:

1) кәсіпорын аумағына газ өткізгіштің кіре берісінде;

2) цехтар және олардың айырымдарында, егер олар газ өткізгіште тікелей бөлек ғимараттарда орналасса;

3) секциялаушы ысырмалар немесе тығындар көмегімен авариялар немесе жөндеулер жүргізу кезінде дөңгелекшеленген газ өткізгіштердің бөлек учаскелерін сөндіру үшін;

4) негізгі газ өткізгіштерден газ құрылғысын пайдаланатын цехтар топтарына апаратын тарамдарында.

78. Құрылысы жобада қаралған газ өткізгіштерді нысандарға тарамдар қарастырылған орындарда жарақтаған кезде тығындары бар ысырмалар және жалғастыру құбыршалары орнатылады. Газ өткізгіштердің бүйір жақтарында тығындармен және жалғастыру құбыршаларымен фланецтер орнатылады.

4-параграф. Цех газ өткізгіштерін төсеу

79. Цех газ құбырларын төсеу жобаға сәйкес жүзеге асырылады. Бір ғимараттағы тұтынушыларды газбен жабдықтау цех коллекторы арқылы жүзеге асырылады.

Ғимараттар жақын орналасқан, ал олардың әрқайсысын дербес жабдықтауды жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайларды қоспағанда, бір ғимараттағы тұтынушыларды басқа ғимаратта орналасқан цех коллекторынан газбен жабдықтауға жол берілмейді.

80. Газ коллекторын ғимараттың төбесіне төсеу кезінде коллектордың төменгі құрушысынан арақашықтық 0,5 метрден кем емес және компенсатор толқынының құрушысынан 0,3 метрден кем емес. Коллектордың бойында қажет болған жағдайда адамдардың өтуі үшін жанбайтын материалдардан жасалған көпіршелер, ал арматураға қызмет көрсету орындарында – алаңдар мен сатылар орналастырылған. Коллекторға кіру үшін жоғарыға апаратын баспалдақтардың бірі-марштық.

81. Цехтық газ коллекторлары ғимараттың сыртынан қабырға бойымен немесе бөлек тұрған тіректерде төселеді. Ғимаратқа газ құбырларын енгізу газ пайдаланатын жабдық орнатылған үй-жайларда немесе ашық ойықпен қосылған онымен аралас үй-жайда көзделеді. Ғимараттардың жертөле және цокольдық қабаттарының үй-жайларына газ құбырларын енгізуге жол берілмейді.

82. Цех коллекторы ғимаратының сыртын жеке тұрған тіректерде төсеу кезінде коллектор мен цех қабырғасы арасындағы жарықтағы көлденең қашықтық осы Нұсқаулықтың 62-тармағында көрсетілген қашықтықтың жартысына тең, бірақ кемінде 2 метр етіп қабылданады.

83. Газ құбырларының ғимарат қабырғалары арқылы өтуі кезінде газ құбырларын төсеу футлярларда орындалады. Қабырға мен корпус арасындағы кеңістік қиылысатын құрылымның бүкіл қалыңдығына тығыздалған. Корпустың ұштары серпімді материалмен тығыздалады.

84. Газ құбырларын енгізу жанғыш газдарды тұтынатын пештер, қазандықтар мен агрегаттар орналасқан үй-жайларға тікелей орындалады.

Табиғи және ілеспе газдардың газ құбырларын аралас үй – жайға енгізуге жол беріледі.

Жарылыс қауіпті, уытты және жанғыш материалдар қоймалары, тұрмыстық үй-жайлар, бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика үй-жайлары, электр тарату құрылғылары мен қосалқы станциялардың үй-жайлары, желдету жабдығына арналған үй-жайлар арқылы және газ құбыры қарқынды коррозияға ұшырайтын үй-жайлар арқылы газ құбырларын енгізуге, төсеуге жол берілмейді.

85. Домна, кокс, сұйытылған, ферроқорытпа, конвертерлік газдардың газ құбырларын осы газдар пайдаланылмайтын үй-жайлар арқылы төсеуге жол берілмейді.

Газдар пайдаланылмайтын үй-жайлар арқылы қызмет көрсетуші персоналдың газ құбырына тәулік бойы кедергісіз қол жеткізуі жағдайында тек табиғи, сұйытылған және төмен және орташа қысымды ілеспе газдарды газ құбырларын төсеуге жол беріледі. Бұл үй-жайларда газ құбырлары дәнекерлеумен орындалады, ернемек және бұранда қосылыстары, арматуралары болмайды.

86. Үй-жайлардағы газ құбырлары қызмет көрсетуге, қарауға және жөндеуге ыңғайлы орындарда төселеді. Газ құбырларын цех көлігімен зақымдалуы мүмкін жерлерде төсеуге жол берілмейді.

Газ құбырларының желдету шахталарынан, ауа өткізгіштерден және түтіндіктерден өтуіне, газ құбырларының тұйық, нашар желдетілетін кеңістіктерде және жертөле үй-жайларында орналасуына жол берілмейді.

Цех газ құбырларын (сұйытылған және табиғи газдардан басқа) желдету жабдығы мен тұрақты қызмет көрсетуші персонал жоқ үй-жайларға арналған цех ішінде жапсарлас салынған үй-жайлардың сыртынан және қабырғаларына төсеуге жол беріледі, бұл ретте газ құбырларында ернемектік қосылыстарға және арматураны орнатуға жол берілмейді, ал газ құбырларының жапсарлары бақылаудың физикалық әдістерімен тексерілген.

87. Кокс батареяларын жылытуға арналған кокс және домна газ коллекторларынан басқа, цехтардың негізгі жұмыс алаңдарының астына барлық жанғыш газдардың цех коллекторларын төсеуге жол берілмейді. Негізгі жұмыс алаңдарына пайдаланушы персонал тұрақты болатын алаңдар жатады.

Төменде көрсетілген шарттар орындалған кезде технологиялық жағдайлар бойынша газ жеткізуді жүзеге асыру мүмкін болмайтын негізгі жұмыс алаңдарының астындағы жеке агрегаттарға газ өткізу төсемін салуға жол беріледі:

1) газ құбырында фланецті қосылыстарға, арматураға және газдың шығуы мүмкін көздерге жол берілмейді;

2) газ құбыры газ құбырының қауіпті қызып кету және оған авариялық жағдайларда сұйық металл мен қождың түсу мүмкіндігін болдырмайтындай етіп орналасуы тиіс;

3) газ құбырының барлық дәнекерленген тігістері физикалық бақылау әдістерімен тексерілді.

88. Газ құбырларын газ тұтынатын агрегаттардың қаңқаларына бекітуге қаңқалардың беріктігін есеппен тексерген жағдайда рұқсат етіледі. Газ құбырларын олар ыстық жану өнімдерінің немесе коррозиялық белсенді сұйықтықтардың әсерінде болатын немесе қызған немесе сұйық металмен жанасатын жерлерде төсеуге жол берілмейді.

89. Газ қысымы 1,2 Мегапаскальға дейінгі цехтық газ құбырлары үшін газ құбырлары мен технологиялық құбыржолдар арасындағы жарықтағы, оларды бірлесіп төсеу және қиып өту кезіндегі ең аз арақашықтық осы Нұсқаулыққа 7-қосымшада көрсетілген миллиметр шамасынан кем болмауы тиіс.

90. Цех газ құбырларының оттегі құбырларымен және технологиялық құбырлармен қиылысуы немесе жергілікті жақындауы кезінде жарықта үзілуді 100 миллиметрге дейін қысқартуға жол беріледі.

91. Цех газ құбырлары мен оқшауланбаған ток құбырлары (троллейлер) арасындағы қашықтық кемінде 3 метр етіп қабылданады.

92. Тікелей жылу әсері аймағында газ құбырларын төсеу кезінде газ құбырларының қауіпті қызып кетуін болдырмайтын жылу қорғанысы көзделеді.

93. Диаметрі 100 миллиметрге дейінгі газ құбырларының бұрылыстары майыстырылып немесе штампталып орындалады. Диаметрі 100 миллиметрден асатын газ құбырларының бұрылыстары дәнекерленген немесе күрт бүгілген.

94. Цехтарда газ тұтыну агрегаттарының орналасуы технологиялық жағдайлары немесе конструкциялық ерекшеліктері бойынша оттықтар еден деңгейінен төмен орналасқан агрегаттардан басқа, жерүсті газ құбырын қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету мүмкін болмаған кезде жерүсті газ құбырларын тартуды көздейді.

95. Газ тұтынатын агрегаттарға газды жеткізу учаскелерінде, коксты және табиғи газдың газ құбырларын, олардың домна газымен қоспаларын мынадай шарттар сақталған кезде арналарда төсеуге жол беріледі:

1) ең аз ұзындықтағы өтпейтін арналар және берік алмалы-салмалы жанбайтын төсеммен жабылған;

2) диаметрі газ құбырларына арналған арнаның қабырғалары мен түбіне дейінгі жарықтағы саңылау;

300 миллиметрден астам газ құбырлары үшін – газ құбырының диаметрінен кем емес 400 миллиметр, ал диаметрі 300 миллиметр және одан кем газ құбырлары үшін белгіленеді;

3) арналарда салынған газ құбырларында тиек арматурасы болмайды.

4) оларға салынған газ құбырлары бар арналар технологиялық құбыр арналарымен қиылыспайды.

Арналардың мәжбүрлі қиылысуы кезінде герметикаланған бөгеттер көзделеді, ал газ құбыры футлярға бекітіледі. Футлярдың ұшы екі жаққа 300 миллиметрден кем емес бөгеттің сыртына шығарылған;

5) арналарда табиғи желдетуге арналған сорғыш бар;

6) арналарға коррозиялық белсенді сұйықтықтардың түсу мүмкіндігін болдырмауы тиіс.

5 – параграф. Цех газ құбырларынан конденсатты бұру

96. Цех газ құбырларынан конденсатты шығару конденсат бұрғыштар арқылы жүргізіледі.

97. Цех ғимараттарында орнатылған конденсат бұрғыштардың конструкциясы осы Нұсқаулықтың 72-76-тармақтарының шарттарына сәйкес келеді, бұл ретте:

1) конденсат бұрғыш ыдысының диаметрі кемінде 200 миллиметр, ал конденсатты газ құбырынан бұратын құбырлар-кемінде 40 миллиметр;

2) конденсат бұрғыштан кейін қабылдау құйғышына дейін ағызу желісі биіктігі кемінде 1500 миллиметр U-тәрізді ысырма түрінде орындалған.

Конденсатты бұратын құбырлардың учаскелері, егер цех жылытылмаса, конденсат бұрғыштардың өздері жылытылады.

98. Конденсат мерзімді түрде жиналатын төмен қысымды газ құбырларының жекелеген учаскелерінен оны газ құбырларынан газ құбыры жағынан және ағызу құбыры жағынан ысырмалармен ажыратылатын шлюз бекітпесі арқылы (су бекітпесінсіз) шығаруға жол беріледі. Газ құбырынан үй-жайға газ шығаруға қарсы шаралар қабылдай отырып, конденсатты мерзімді түрде түсіріп отыру.

6-параграф. Цех газ құбырларында ажыратқыш құрылғыларды орналастыру

99. Цех газ құбырларында ажыратқыш құрылғылар орнатылады:

1) цехаралық газ құбырынан цехқа (бөлімшеге) дейінгі қашықтық 100 метрден аспайтын жағдайларды қоспағанда, цехқа (бөлімшеге) барлық газ кірмелерінде цехқа кірмелердегі ысырманы цех ғимаратының ішінде де, сыртында да орнатуға жол беріледі;

2) егер екінші ысырмаға жақындау қиын болса, осы агрегатты жедел ажырату үшін газ құбырында тікелей газ тұтынатын агрегатта;

3) көп аймақты пештерде-әрбір аймаққа газ құбырында;

4) газ құбырында әрбір оттықтың алдында.

Цех ғимараттарының ішінде газ құбырларында дискілі ысырмаларсыз кез келген түрдегі жайма ысырмаларды орнатуға жол берілмейді.

Газжалынды өңдеуге арналған бекеттерге газ құбырларының бұрмаларында бекет алдында бір ажыратқыш құрылғыны орнатуға жол беріледі.

4-тарау. Газ тұтынатын агрегаттардың газды құрал-жабдықтары. Металдарды газ жалынымен өңдеуге арналған құрал-жабдықтар

1-параграф. Газ тұтынатын агрегаттардың газды құрал-жабдықтары

100. Газ тұтынушылардың оттығы жер үстінде орналастырылады. Оттықтардың еден деңгейінен төмен орналасуына тек пештердің технологиялық шарттарымен немесе конструктивтік ерекшеліктерімен байланысты болған жағдайда ғана рұқсат етіледі. Бұл жағдайда оттықтардың шұңқырлары ашық, қоршаулары бар және табиғи желдетумен қамтамасыз етіледі.

Торлы төсенішпен қалқаланған және мәжбүрлі желдеткішпен жабдықталған шұңқырлар құрылғысына рұқсат етіледі. Торлы төсемді орнату туралы шарттар жылыту құдықтары мен пеш тұғырының астында газ жылыту құрылғылары орналасқан пештердің ойықтарына қолданылмайды.

101. Цехтың барлық газ тұтынатын агрегаттарында жоба бойынша дайындалған газ жанарғылары орнатылады.

Жанарғылар пайдалануға беру кезінде олардың негізгі көрсеткіштерін (өнімділікті, газ бен ауаның оңтайлы қысымын, инжекция коэффициентін, реттеу шектерін, газдың жануының толықтығын) тексеру үшін сыналады.

102. Жанарғылар жалынды үзбей және агрегаттың жылу жүктемесін реттеу шегінде оны жанарғыға өткізбей тұрақты жұмыс істейді.

103. Газ жанарғыларын тұтату және олардың от жағу есіктерінде, фронталды плиталарда немесе қызмет көрсетуге болатын пештің учаскелерінде жұмысын бақылау үшін қақпақтары бар тесіктер орнатылады. Қақпақтардың өздігінен ашылу мүмкіндігі жоққа шығарылады.

104. Газ жанарғыларының шығыңқы бөліктерінен немесе олардың арматурасынан ашық күйінде ғимаратқа, құрылыстар мен жабдықтарға дейінгі қашықтық кемінде 1 метр етіп белгіленеді.

105. Газ жылыту құрылғылары тудыратын шуды азайту шаралары қабылдануда.

106. Тұтынушылардағы және цех коллекторындағы газ қысымын бақылау үшін ажыратқыш және реттеуші құрылғыдан кейін қысымды өлшеуге арналған аспап, қысымның түсу сигнализаторы орнатылады. Қысымның түсу дабылы бар қысымды өлшеуге арналған аспаптар жекелеген ірі тұтынушыларда немесе тұтынушылар тобында орнатылады (жылу қуаты сағатына 42х106 килоДжоульден астам).

107. Жұмыс кеңістігіндегі температурасы 800 градус Цельсийден төмен агрегаттар жанарғылар жылу техникалық бақылау қалқанына сөнген кезде жарық-дыбыс сигналын шығара отырып, әрбір жанарғының алауын бақылау құралдарымен жабдықталады.

108. Үрлеу жанарғылары бар әрбір агрегатқа газды жеткізу жанарғыларға жақын болуы мүмкін, ал көп зоналық агрегаттарда, әрбір аймақта газ немесе ауа қысымы белгіленген шектерден төмен түскен кезде іске қосылатын автоматты тез әрекет ететін кесу клапандары орнатылады.

Газ тұтынатын агрегаттар тобына жалпы газ жеткізуде (үштен аспайтын) олардың жиынтық жылу қуаты сағатына 12,6*106 килоДжоульге дейін (3 Гигакаллория) бір клапан орнатуға жол беріледі.

Жоғары жылдамдықты клапанның түрін таңдауды пештің автоматика жүйесін жобалайтын ұйым жүзеге асырады.

Тез әрекет ететін кесу клапандары қалыпты жабық күйде болуы керек, яғни қуат көзі өшірілген кезде іске қосылады.

Тез әрекет ететін бөлгіш клапандар газ бен ауаны агрегатқа жеткізетін газ бен ауа қысымының түсу сигнализаторларымен бұғатталады және олардың ашылуын қолмен басқарады.

Қазандықтардың газ жабдығы арнайы автоматика құралдарымен жабдықталады.

Инжекциялық жанарғылармен жабдықталған агрегаттар үшін тез әрекет ететін кесу клапандарын орнату талап етілмейді, оларға қысымның түсу сигнализаторлары орнатылады. Көп зоналы газ тұтыну агрегаттарында сигнализаторлар әрбір аймақта орнатылады. Жылу қуаты сағатына 12,6 * 106 килоДжоульге дейінгі агрегаттар үшін бір сигнализаторды орнатуға жол беріледі.

Қысымның түсу сигнализаторлары дыбыстық және жарықтық қолданылады. Қысымның төмендеу сигнализаторы үшін импульсті іріктеу орны жобамен анықталады.

109. Газ тұтынатын агрегаттың ауа коллекторы мыналармен жабдықталған:

1) ауа қысымының түсу сигнализаторымен;

2) қысымды өлшеуге арналған аспаппен;

3) әрбір жанарғының немесе жанарғылар тобының алдында орнатылатын ажыратқыш құрылғылармен жабдықталады.

Осы тармақтың 1) тармақшасының шарты отын ретінде тек табиғи газды тұтынатын және оларға домна, кокс, байытылған кокс, конвертерлік, ферроқорытпалық, ілеспе мұнай газдарының, сондай-ақ олардың қоспаларының берілуін болдырмайтын жағдайларда жылу қуаты сағатына 12,6 х 106 килоДжоульге дейінгі агрегаттарға қолданылмайды.

110. Оттықтарға ауа беретін желдету қондырғылары желдеткіштері бар бір білікке орнатылған немесе редуктор арқылы қосылған электр қозғалтқыштарымен жабдықталған. Сына белбеуін беруді қолдануға рұқсат етіледі.

Желдеткіштерді жетек үшін жалпақ белдікті берілісті қолдануға жол берілмейді.

Жалпы жылу қуаты сағатына 63х106 килоДжоульден кем емес алты оттығы немесе бірнеше жылыту аймағы бар үрлемелі желдеткіштер мен пештердің түтін сорғыштарын электрмен жабдықтау үрлемелі желдеткіштер мен түтін сорғыштарды автоматты түрде қайта қосып, кірмелердің біріндегі кернеу жоғалған және екінші кіріске ауыстырылған кезде бір-біріне тәуелсіз екі қоректендіру көзінен жүзеге асырылады.

111. Газ тұтыну агрегаттарынан (пештерден, қазандықтардан) газдың жану өнімдерін шығару түтін құбыры - түтін құбыры жүйесі бойынша жүргізіледі.

112. Газ жану өнімдерін агрегаттардан шығаратын бүкіл жүйеде ауа сорылатын және жүйеде тартылыс бұзылатын тесіктер, жарықтар және ақаулар жоқ.

113. Түтін құбырларында оларды тазалауға арналған қақпақтары тығыз жабылатын люктер орнатылады.

114. Оттықтардағы немесе газ тұтынатын агрегаттардың жұмыс кеңістігіндегі қысымды реттеу үшін түтін жолдарында әрбір агрегаттан жалпы түтін құбырына реттеуші клапандар орнатылады. Реттеуші клапандарды басқару агрегатқа қызмет көрсететін оператордың жұмыс орнында орналастырылады. Реттеуші клапанның жағдайы көрсеткіштермен бекітіледі.

115. Пештерден немесе агрегаттардан газдың жану өнімдерін шығаруға арналған қолшатырлардың мөлшері цех үй-жайына жану өнімдерінің шығарылуын болдырмайды.

116. Жасанды тартқышпен (эжекторлармен немесе түтін сорғыштармен) жабдықталған агрегаттар үшін нақты жағдайларға байланысты эжекторларды немесе түтін сорғыштарды авариялық ажырату жағдайына төменде көрсетілген іс-шаралардың бірі көзделеді:

1) тез әрекет ететін бөлгіш клапанды және эжектациялайтын ауа қысымының түсу сигнализаторын орнату. Тез әрекет ететін кесу клапаны агрегатқа газ жеткізуде немесе бір желдеткіш қызмет көрсететін агрегаттар тобының коллекторына газ жеткізуде орнатылады және түтін сорғысы немесе эжектор тоқтаған кезде автоматты түрде жабылады.

Үрлеу жанарғылары бар агрегаттар үшін осы Нұсқаулықтың 108-тармағына сәйкес орнатылатын тез әрекет ететін кесу клапандары пайдаланылады;

2) түтін құбырына айналма боров болған кезде-түтін сорғышты тоқтатқан кезде айналма түтін клапанын автоматты түрде ашу;

3) резервтік түтін сорғыш болған кезде-резервті автоматты түрде қосу;

4) тартым жоқ сигнализаторды орнату.

117. Газ тұтыну агрегатының оттығында немесе жұмыс кеңістігінде қысымды (сиретуді) тұрақты бақылау үшін тиісті аспаптар орнатылады.

118. Газдың жану өнімдерін отынның әртүрлі түрлерінде жұмыс істейтін газ тұтыну агрегаттарынан жалпы түтін құбырына бұруға, осы Нұсқаулықтың 366-тармағын сақтаған кезде, газ отынына ауыстырылатын қолданыстағы объектілер үшін ғана жол беріледі.

119. Жұмыс кеңістігінде температурасы 800 Цельсий градустан төмен газ тұтынатын агрегаттардың оттықтары мен түтін құбырлары жарылыс клапандарымен жабдықталған.

Жоғары температуралы (800 градус Цельсий және одан жоғары) жылу және жылыту пештеріне, кокс батареяларына жарылыс клапандарын орнату талап етілмейді.

Жану өнімдерін қолшатыр астына немесе тікелей цехқа бұратын пештерде жарылыс клапандарын орнату талап етілмейді.

120. Жарылыс клапандары, оттықтар мен түтін құбырларының жоғарғы бөліктерінде және газ жиналуы мүмкін жерлерде орнатылады. Орнату орны, жарылыс клапандарының саны мен өлшемдері жобамен анықталады. Бір жарылыс клапанының ауданы кемінде 0,05 шаршы метр.

Клапан іске қосылған кезде қызмет көрсетуші персоналдың қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі.

Қызмет көрсетуші персонал үшін қауіпсіз орындарда жарылыс клапандарын орнату мүмкін болмаған кезде клапан іске қосылған жағдайда қорғаныс құрылғылары көзделеді.

121. Агрегаттарды газ отынымен жұмыс істеу үшін қайта жабдықтау жоба бойынша орындалады.

2-параграф. Металдарды газ жалынымен өңдеу құрал-жабдықтары

122. Металдарды газ жалынымен өңдеуге арналған газ бөлу бекеттері стационарлық етіп орындалады. Сұйытылған газбен жұмыс істеу кезінде олар жылжымалы болады.

123. Табиғи, кокс және сұйытылған газдарды қолдана отырып, металдарды газ-жалынмен өңдеуге арналған цехтарды, шеберханаларды және учаскелерді газбен жабдықтау газ құбырлары арқылы жүзеге асырылады.

124. Стационарлық газ тарату посттарын газ тұтыну орындарында қабырғаларға, бағаналарға және құрылыс конструкцияларына мынадай ең аз қашықтықтарды сақтай отырып орналастыруға жол беріледі:

1) оқшауланған сымдар мен электр кабельдеріне дейін 1 метр;

2) жалаңаш сымдарға дейін 2 метр.

Сұйытылған газдардың газ тарату бекеттерін ашық жертөлелерден, құдықтардан және тереңдіктерден 10 метр қашықтықта орнатуға жол берілмейді. Сұйытылған газдың газ тарату бекеттерінен кемінде 25 метр қашықтықта орналасқан жертөлелер мен ойықтар тұтанудың төменгі шоғырлану шегінің 20 пайызынан аспайтын газ құрамы кезінде іске қосылатын дабылы (дыбыстық және жарықтық) бар автоматты газ талдағыштармен жабдықталған. Құдықтар екі қақпағы бар люктермен жабдықталады. Газ тарату бекеттері механикалық зақымданудан қорғалады.

125. Стационарлық газ тарату бекеттері желдеткішке арналған саңылаулары немесе тесіктері бар металл шкафтарда орналастырылады

126. Табиғи және сұйытылған газдар үшін сақтандыру бекітпелерінің орнына кері клапанды орнатуға жол беріледі.

Сұйық немесе құрғақ типтегі сақтандырғыш бекітпелер, кері клапандар жобаға сәйкес дайындалады және қабылданған қысым мен газ шығынына сәйкес пайдаланылады.

127. Газ тарату бекеттерін газ құбыры бойынша берілетін табиғи немесе сұйытылған газдармен жабдықтау кезінде газ құбырындағы газ қысымы 0,15 Мегапаскальдан аспайды. Газ құбырындағы газ қысымы 0,15 Мегапаскальдан асқан кезде сақтандырғыш сұйықтық немесе құрғақ ысырмаға немесе кері клапанға дейін газ реттегіш қондырғы көзделеді.

128. Газ тарату бекетін баллоннан газбен жабдықтау кезінде соңғысына газ қысымын төмендету үшін редуктор орнатылады.

129. Бір сұйық ысырмаға, құрғақ ысырмаға немесе кері клапанға тек бір кескішті қосуға рұқсат етіледі. Егер газ тарату бекеті бір оператор қызмет көрсететін машинаны қоректендірсе, онда машинада орнатылатын жанарғылардың немесе кескіштердің саны ысырманың немесе клапанның өткізу қабілетімен ғана шектеледі.

130. Газ қысымын реттегіштерді газ жалынымен өңдеуге арналған жабдықтар кешенінде, оның ішінде дайындаманы үздіксіз құю машиналарының дайындамаларын газбен кесуге арналған құрылғыларда, газ тарату қалқандарында орнатқан жағдайда, олар газ реттегіш қондырғылар ретінде қарастырылады және оларды орнату және пайдалану кезінде осы Нұсқаулықтың 6, 13 және 15-тарауларының шарттары сақталады.

5-тарау. Газ шаруашылығының жарылыс-өрт қауіпті объектілер

131. Үй-жайлардың ішінде және сыртында орналастырылатын газ қондырғыларындағы жарылыс қаупі бар аймақтарды осы аймақтарда орнатылатын электр жабдығына қатысты жіктеу Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10851 болып тіркелген) электр қондырғыларын орнату қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

Оттегі мен жанғыш газға арналған газ тарату бекеттерінің шкафтары арасындағы қашықтық кемінде 150 миллиметр. Жұмыс кезінде шкафтардың есіктері ашық. Газ бөлу бекетін пайдаланатын персонал болмаған кезде шкаф құлыпқа жабылады.

132. "А" санатындағы үй-жайларда орналасқан газ шаруашылығы объектілеріне рұқсат етілген шарттар осы Нұсқаулыққа 8-қосымшада келтірілген.

6-тарау. Газ реттеу пункттері және газ реттеу қондырғылары

133. Газ қысымын төмендету және оны газбен жабдықтау жүйелерінде белгіленген деңгейде ұстау мыналарда жүргізіледі:

1) кәсіпорындар аумағында салынатын газ реттеу пункттерінде;

2) газ тұтыну агрегаттары орналасқан үй-жайларда салынатын газ реттеу қондырғыларында;

3) ғимараттардан тыс өнеркәсіптік кәсіпорындар аумағындағы шатыр астындағы ашық қоршалған алаңдарда орнатуға жол берілмейді.

134. Газ реттегіш пункттер мен газ реттегіш қондырғылар оларға кіре берістегі газ қысымының шамасына қарай мыналарға бөлінеді:

1) газ реттегіш пункттер және газ қысымы 0,6 Мегапаскальға дейінгі төмен қысымды газ реттегіш қондырғылар;

2) 0,6 Мегапаскальдан жоғары газ қысымы бар орташа қысымды газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғылары;

3) 1,2 Мегапаскальға дейінгі газ қысымы бар жоғары қысымды газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғылары.

135. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларын орналастыруға және орналастыруға рұқсат етілген шарттар осы Нұсқаулыққа 9-қосымшада келтірілген.

7-тарау. Газ арттыру, газ компрессорлық және газ турбиналық кеңейту станциялары

1-параграф. Жалпы ережелер

136. Осы тарау мыналарға қолданылады:

1) орталықтан тепкіш айдағыштармен немесе газ үрлегіштермен жабдықталған сору желісіндегі артық қысымы бар жанғыш газдардың газ шығаратын станцияларына;

2) поршеньді немесе орталықтан тепкіш компрессорлармен жабдықталған сору желісіндегі артық қысымды жанғыш газдардың газ компрессорлық станцияларына;

3) домна газына арналған газды кәдеге жарататын компрессорсыз турбиналарды орнатумен газ турбиналы кеңейту станцияларына жіберіледі.

137. Электр қозғалтқыштары бар машиналар екінші қабатта, ал газ құбырлары мен технологиялық жабдықтардың бірінші қабатында орналасқан екі қабатты газ-арттырғыш станцияларды және газ-компрессорлық станцияларды салу кезінде екі қабат тікелей сыртқа шығатын ғимараттың қарама-қарсы шетінде орналасқан кемінде екі марштық сатымен жалғанады.

138. Газ арттырғыш станцияларды және газ компрессорлық станцияларды осы станциялардан газбен жабдықталатын агрегаттары бар цехтарға жапсарлас құрылыстарда орналастыруға жол беріледі. Газтурбиналық кеңейту станциялары жеке ғимараттарда немесе домна газын газ тазалау ғимаратымен бұғатталған үй-жайларда орналастырылады.

Қолайлы климаттық жағдайларда газ арттыру станциясының, газ компрессорлық станцияның және газ турбиналы кеңейту станциясының машина залы ішінара немесе толығымен ашық (жабдықтың шатыр астында орналасуымен). Негізгі агрегаттарға арналған іргетастар (айдағыш, қозғалтқышы бар компрессор, генераторы бар турбина) ғимараттардың конструкцияларымен жалғанбайды.

Машинаға қосылатын газ құбырлары мен технологиялық құбыржолдарды ғимарат конструкциясына қатаң бекітуге жол берілмейді, олай болмаған жағдайда құрылғы дірілінің орнын толтыратын құрылғылар көзделеді.

Үй-жай бойымен және машиналар арасындағы негізгі өту жолының ені 1,5 метрден кем емес.

139. Тұрақты қызмет көрсететін персоналсыз жұмыс істейтін газ-арттырғыш станция, газ компрессорлық станция және газ турбиналы кеңейту станциясы автоматты өрт дабылымен жабдықталған.

Газарттырғыш станция, газ компрессорлық станция және газ турбиналық кеңейту станциясы авариялық сору желдеткішімен жабдықталған.

140. Газ арттыру станциялары, газ компрессорлық станциялар және газ турбиналық кеңейту станциялары электрмен жабдықтау сенімділігінің I санатына жатады.

141. Газ арттыру станциялары, газды компрессорлы станциялары мен газ турбиналық кеңейту станциясының негізгі жабдықтары қашықтан басқарылады. Айдағыштардың, компрессорлардың және газды кәдеге жарату компрессорлық турбиналарының қондырғыларының әрбір электр қозғалтқышының жергілікті қалқанында электр қозғалтқыштарын қолмен авариялық тоқтату үшін "Тоқта" авариялық кнопкалары орнатылған.

142. Кокс газымен, технологиялық газдармен қоспалармен жұмыс істейтін газ үрлегіштерді, айдағыштар мен компрессорларды үрлеу және желдету бумен жүргізіледі, бұл ретте көрсетілген жанғыш газдардың үрленетін немесе желдетілетін жүйеде ауамен тікелей жанасуына жол берілмейді.

Байытылған кокс, домна, ферроқорытпа және конвертерлік газдарда және олардың қоспаларында жұмыс істеу кезінде газ үрлегіштерді, айдағыштарды, компрессорларды және газды кәдеге жарату қондырғыларында азот немесе сығылған ауаны үрлеуге рұқсат етіледі.

143. Біліктерді тығыздаудан және газ үрлегіштерден, компрессорлардан және газды кәдеге жарату компрессорсыз турбиналарының қондырғыларынан газдың шығуы мүмкін жерлерден осы Нұсқаулықтың 22-24-тармақтарына сәйкес келетін шырақтар арқылы атмосфераға газ шығаратын жергілікті сорғыштар көзделеді.

144. Газ арттырғыш станциялардың, газ компрессорлық станциялардың жеткізу және бұру газ құбырларында және газды кәдеге жарататын компрессорлық турбиналардың әрбір қондырғысында бүкіл станцияны ажыратуға мүмкіндік беретін электр жетегі бар ысырмалар орнатылған.

Әрбір газ айдағыштың немесе газ компрессорының жеткізуші және бұрушы газ құбырларында оларды коллекторлардан ажырату үшін дискілі және табақты (газ қысымы 0,04 Мегапаскальға дейін болғанда) ысырмалар орнатылады. Газ қысымы 0,04 Мегапаскальдан жоғары кезінде тығындарды орнатуға арналған құрылғы көзделеді. Табақты ысырмалар немесе бітеуіштер газ айдау немесе газкомпрессор жағынан орнатылады.

145. Газтасымалдағыштар мен газкомпрессорларды және олардың электр қозғалтқыштарын, газды кәдеге жарататын компрессорсыз турбиналар қондырғыларын және олардың қосалқы жабдықтарын монтаждау, демонтаждау және жөндеу үшін станция үй-жайларында жүк көтергіш механизмдер орнатылады.

2-параграф. Газ арттыру станциялары

146. Әрбір газ үрлегіштің немесе айдағыштың жеткізуші және бұрушы газ құбырларында ысырмаларға, манометрлерді орнатуға арналған крандары бар штуцерге дейін айдағыш жағынан лаздар, білтелер және үрлеу штуцерлері болады. Бұрылатын газ құбырында жеткізуші газ құбырына газ жіберетін сорғыға қарсы құрылғы көзделеді.

147. Газ үрлегіштер мен айдағыштар корпустарының төменгі бөлігінен және газ құбырларының ең төменгі орындарынан конденсатты бұру үшін конденсат бұрғыштар орнатылады. Конденсат бұрғыштың су ысырмасының биіктігі 5 Килопаскаль газдың есептік қысымына тең, бірақ 20 Килопаскальдан кем емес. Конденсаторлар жер деңгейінен жоғары орналасқан. Егер қолданыстағы газарттырғыш станцияларда конденсат бұрғыштар жер деңгейінен төмен орналасса, онда газарттырғыш станцияларды қайта жаңарту кезінде олар станция ғимаратынан тыс құдықтарда орнатылады.

Құдықтың камерасына су төгетін құбырларды енгізуге арналған тесіктер жанбайтын массамен тығыздалған, су төгетін құбырларға арналған каналдар шырақты сыртқа шығарып, табиғи желдеткішке ие.

148. Жетекші коллекторлардағы газ қысымының рұқсат етілген 0,5 Килопаскаль шегінен төмендеуін болдырмау үшін газарттырғыш станцияларда мынадай іс-шаралар жүзеге асырылады:

1) Газ-арттырғыш станциялардың жеткізуші және бұрушы коллекторларын жеткізуші газ құбырындағы газ қысымы 1,0 Килопаскальдан төмен төмендеген кезде автоматты реттегіштен іске қосылатын және айдау коллекторынан сору коллекторына газдың бір бөлігін қайта жіберетін, оған орнатылған дроссельдік клапанмен айналма газ құбырымен (байпаспен) жалғау;

2) сору желісіндегі газ қысымы 0,5 Килопаскальға дейін төмендеген кезде машинистердің жұмыс орындарына және газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне сигналдарды автоматты түрде беретін жарық-дыбыс сигнализациясының құрылғысы;

3) Газ қысымы 0,5 Килопаскальдан төмен төмендеген кезде оған газдың түсуі азайған кезде станцияның өнімділігін қысқарту мақсатында айдағыштарды кезекпен тоқтататын автобұғаттағыш іске қосылады. Барлық айдағыштарды бір уақытта тоқтату үшін бақылау-өлшеу аспаптарының қалқанында және газ арттырғыш станцияларының автоматикасында және газ шаруашылығының диспетчерлік пунктінде авариялық кілт орнатылады.

149. Подшипниктерді орталықтандырылған майлау болған кезде жүйеде май қысымы паспортта белгіленген шекті шектен төмен төмендеген кезде машиналардың электр қозғалтқыштарын тоқтатуды қамтамасыз ететін бұғаттау көзделген.

Блоктау схемасында мойынтіректерді қыздырудың жылу релесі, осьтік ығысу релесі қарастырылған.

150. Газарттырғыш станцияларда газ үрлегіштер мен тығыздағыш жырашықтары бар коннектордың беті бойынша өңделген ернемектері бар айдағыштар қолданылады.

3-параграф. Газ компрессорлық станциялар

151. Әрбір компрессордың компрессиясының барлық сатыларының газ құбырлары оларға орнатылған ысырмалары бар байпастармен жүйелі түрде қосылған. Бұдан басқа, айдаудың соңғы сатысындағы газ құбырлары авариялық жағдайларда газды шығару үшін жеткізуші коллекторға қосылған.

152. Газ қысымының пульсациясынан туындаған газ құбырларының дірілін азайту үшін газ құбырларын төсеу ең жоғары мүмкін радиусты бұрылыстардың ең аз санымен жүргізіледі. Жалпы коллекторға параллель жұмыс істейтін поршеньді компрессорлар үшін әр компрессордан кейін буферлік сыйымдылық орнатылады.

153. Атмосфераға авариялық газ жіберу, жөндеуден кейін компрессорларды домалату кезінде ортаны шығару соңғы сатының айдағыш желісінен сөндіргіш арқылы жүргізіледі. Авариялық үрлеулер бәсеңдеткіш атмосфераға қосылған. Ажыратқыш ысырма сөндіргішке дейін орналасады.

154. Компрессорлық станцияның ішіндегі газ құбырларының арматурасы қысымға қарамастан болаттан жасалған.

155. Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарға жататын компрессорлық қондырғының ыдыстары мен аппараттары, Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 358 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10303 болып тіркелген) Қысыммен жұмыс істейтін жабдықты пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес бақылау-өлшеу аспаптарымен және сақтандыру құрылғыларымен жабдықталған.

156. Газ құбырында сепараторға дейін және одан кейін ысырмалар орнатылады.

Сепараторларда төгінді сақтандырғыш клапан және конденсат деңгейінің автоматты реттегіші орнатылады.

Газдан конденсат бөлінуінің саны аз болған кезде деңгей реттегішін орнатудың орнына сепараторда белгіленген деңгейге дейін конденсаттың жинақталғаны туралы машинистер мен диспетчерге хабарлаудың жарық-дыбыс сигнализациясын орнатуға жол беріледі.

Сепаратордың корпусында сепаратордың ішкі қуысын мерзімді тазалауға арналған люктер орнатылады.

157. Әрбір компрессорды айдаудың соңғы сатысының газ құбырларында оны шығу коллекторына жақын орналастыра отырып, кері клапан орнатылады.

Айдамалаудың соңғы сатысындағы газ құбырында сепараторлар болмаған жағдайда, ысырмалы сақтандырғыш клапан орнатылады.

158. Сақтандырғыш клапандардан шығатын құбырлар осы Нұсқаулықтың 22-24-тармақтарына сәйкес ғимараттан шығарылады. Бұл құбырларда ажыратқыш құрылғыларды орнатуға жол берілмейді.

159. Компрессорлардың электр қозғалтқыштары сору газ құбырындағы газ қысымы, салқындатқыш су мен майлау майының қысымы белгіленген шектен төмен төмендеген және салқындатқыш су мен майдың температурасы белгіленген шектен жоғары көтерілген кезде автоматты түрде ажыратылады.

Бұл ретте машинистің жұмыс орнына және диспетчерлік пунктке (станция персоналсыз жұмыс істеген кезде) сигнал беріледі.

160. Компрессорларды монтаждау және жөндеу Қазақстан Республикасы инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 360 бұйрығымен бекітілген компрессорлық станцияларды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларын (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10251 болып тіркелген) сақтай отырып жүзеге асырылады.

4-параграф. Газ турбиналық кеңейту станциялары

161. Газтурбиналық кеңейту станцияларын жобалау кезінде қызмет көрсетуші персоналсыз олардың жұмысын толық автоматтандыру көзделеді. Газтурбиналық кеңейту станцияларының жұмысын қашықтықтан басқару және бақылау газ шаруашылығының диспетчерлік пунктінен және газтурбиналық кеңейту станцияларының қосалқы үй-жайларында орналасқан жергілікті қалқаннан жүзеге асырылады.

162. Домна газының жылытқышы газ турбиналы кеңейту станцияларының ғимаратынан тыс орналастырылады. Газтурбиналық кеңейту станцияларының жұмыс алаңы мен газ жылытқыштың арасында ыңғайлы қатынас көзделеді.

163. Газ жылытқышы мен турбина арасындағы газ құбырындағы және компенсаторлардағы барлық дәнекерленген жіктер оларды монтаждағаннан немесе жөндегеннен кейін бақылаудың физикалық әдістерімен тексеріледі.

164. Орташа қысымды газ құбырларын төмен қысымды газ құбырымен жалғастыратын байпасты газ құбырында газ турбиналы кеңейту станцияларын айналып өтіп, төмен қысымды газ құбырында ысырманың алдында орналасқан олардың арасында білтесі бар байпастың екі жағына ысырмалар орнатылады.

165. Жаңадан салынып жатқан газтурбиналық кеңейту станцияларында газтурбиналық кеңейту станцияларынан кейін газ құбырындағы табақ ысырмасы жерден кемінде 8 метр биіктікте және газтурбиналық кеңейту станцияларының үй-жайларына газдың ену мүмкіндігін болдырмайтындай етіп орнатылады.

Газтурбиналық кеңейту станцияларының ғимаратынан шығулар ысырмаға жақын тамбурлармен-шлюздермен жабдықталған, ал ғимараттың ең жақын қабырғасы тұйық.

166. Газтурбиналық кеңейту станцияларының қондырғылары мыналармен жабдықталады:

1) айналым санын, турбина алдындағы газ температурасын және май багындағы майды автоматты реттеу жүйелерімен;

2) турбина жұмысы бұзылған және турбинаның сыртындағы майлау майы мен газдың қысымы мен температурасының өлшемдері дайындаушы зауыттың нұсқаулығында көзделген рұқсат етілген шамалардан жоғары немесе төмен өзгерген кезде дроссельдік топтың тиісті дроссельдерін ашуға сигнал бере отырып, газ турбиналық кеңейту станцияларын автоматты түрде тоқтатуға арналған қорғау құрылғыларымен жабдықталады;

3) параметрлердің шекті мәндеріне қол жеткізу туралы авариялық сигнал берумен және газдың, майдың, судың, инертті газдың берілген параметрлерінен ауытқу және турбина мен газ қыздырғыш жұмысының бұзылуы туралы ескерту сигнализациясымен қамтамасыз етіледі;

4) газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіндегі схемадағы барлық негізгі технологиялық ысырмалардың жағдайы туралы сигнализациямен қамтамасыз етіледі.

167. Газтурбиналық кеңейту станцияларының, олардың резервтік май сорғыларының басқару, қорғау және сигнал беру құрылғыларын қоректендіру 220 Вольт кернеумен жүзеге асырылады. Газтурбиналық кеңейту станциялары кезінде газтурбиналық кеңейту станцияларының ғимаратына жапсарлас орналасқан аккумуляторлық қондырғы көзделеді.

168. Газтурбиналық кеңейту станцияларының кабельдік құрылыстары мен үй-жайларында автоматты өрт сөндіру көзделеді.

8-тарау. Домна газын шаңнан тазартуға және салқындатуға арналған қондырғылар

1-параграф. Жалпы ережелер

169. Барлық домна газын шаңнан тазартуға арналған қондырғыдан басқа, конусаралық кеңістіктен газды тазалауға арналған қондырғы немесе газ-шаңды басу жүйесі көзделеді.

170. Газ құбырлары мен домна газын газ тазарту аппараттары (скрубберлер, электр сүзгілері, бүріккіш құбырлар, су бөлгіштер, дроссельдік топтар) ашық алаңдарда орналастырылады. Ғимараттарда газ қондырғыларын барлық энергия түрлерімен басқаруға, бақылауға және жабдықтауға арналған жабдық орналастырылады.

171. Домна газын тазалауға арналған қондырғылар автоматтандырылған, қашықтықтан басқарылатын және газ шаруашылығының диспетчерлік пунктінен бақыланады.

172. Әрбір домна пешінің газ тазарту қондырғысын ажырату үшін мыналар орнатылады:

1) таза домна газының коллекторы жағынан дискілі ысырма және табақты механикаландырылған ысырма (бітеуіш) газ жүрісі бойынша оған дейін;

2) домна пеші жағынан лас газ газ құбырындағы бөлгіш клапан;

3) газтурбиналық кеңейту станциялары жағынан дискілі ысырма және бітеуішті орнатуға арналған құрылғы.

173. Теңестіру газ құбырын ажырату үшін мыналар орнатылады: газды тазарту жағынан дискілі ысырма, ал домна пеші жағынан табақ ысырмалар.

174. Конусаралық кеңістікті газ тазалау газ құбырын ажырату үшін: газ тазалау жағынан дискілі және табақты ысырмалар, ал пеш колошнигі жағынан табақты ысырмалар орнатылады.

175. Әрбір домна пешінің газ тазалауына су бір-бірімен жалғастырылған және өткізу қабілеті бар екі тәуелсіз су өткізгішпен беріледі, олардың әрқайсысы газ тазартуға жұмсалатын судың ең жоғары шығынының кемінде 100 пайызы.

Сорғы станциясының әрбір суағарында кері клапандар, ал әрбір газ тазалағыштың суағарлар галереясында - бақылау-өлшеу аспаптары мен газ тазалау автоматикасы үй-жайына және газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне сигнал бере отырып, су қысымының түсу сигнализаторлары орнатылады.

176. Газды тазартуға су беретін сорғы станциялары электрмен жабдықтаудың сенімділігі мен іс-қимыл сенімділігі бойынша I санатқа жатады.

177. Су құбырларында шөгінділердің пайда болуының алдын алу үшін айналым циклындағы су қажет болған жағдайда химиялық өңдеуден өтеді.

178. Газ тазартуға түсетін су сору жағында механикалық қоспалардан тазартылады. Ол үшін сорғы станциясында сүзгілер орнатылады. Торлы сүзгі ұяшықтарының өлшемдері саптамалардың шығу тесігінен аз.

179. Домна газын газдан тазарту қондырғылары ауданында оларға тікелей қатысы жоқ ғимараттар мен қондырғыларды салуға жол берілмейді.

180. Жекелеген газ тазалау аппараттары арасындағы жарықтағы қашықтық кемінде 2 метр етіп қабылданады.

Газ тазарту үшін аппараттардан жарықтағы қашықтық осы Нұсқаулықтың 10-қосымшасында көрсетілгеннен кем болмауы тиіс.

181. Газ тазалағыштарда аппараттардың, газ құбырларының қызмет көрсететін алаңдарының және осы алаңдарға сатылардың баспалдақтарының төсемдері қырына қойылған болат жолақтардан жасалған тормен орындалады.

182. Скрубберлер мен электр сүзгілердің алаңдары әр деңгейде өзара байланысқан және екі кірісі бар.

183. Скрубберлер мен электр сүзгілері алаңдарына жүктерді көтеру үшін стационарлық жүк көтергіш механизмдер қолданылады.

184. Скрубберлер мен электр сүзгілердің қызмет көрсететін алаңдарында жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін электр кабелінің, газ және оттегі құбырларының, кернеуі 12 Вольт электр желісінің стационарлық ажыратқыштары көзделеді.

185. Газ тазарту қондырғысының аумағы асфальтталған немесе бетондалған.

186. Домна газын шаңнан тазартуға арналған қондырғылар осы Нұсқаулыққа сәйкес келеді.

2-параграф. Газ тазарту қондырғыларының газ өткізгіштері

187. Шаң тұтқыштан скрубберге дейінгі лас домна газының газ құбырының ең аз ұзындығы, бұрылыстардың ең аз саны болуы мүмкін және фланецті қосылыстары жоқ. Газ құбыры ішінен тозуға төзімді материалмен қапталған. Лас газдың газ құбырлары оған жанасатын жерде скруббер қаптамасының жергілікті майысуын болдырмайтын іс-шаралар көзделеді.

Лас газ құбыры шаңның шөгуін және төсеніш материалының қарқынды тозуын болдырмайтын газдың жылдамдығына есептеледі.

Шаң тұтқыштар мен газ тазалау жағынан лас газ құбыры газ тазартуға бу енгізгіштерімен жабдықталады.

188. Механикаландырылған табақ ысырмалар немесе бітеуіштер орнатылатын газ тазалау газ құбырлары жер деңгейінен газ құбырларының төменгі құраушы деңгейіне дейін кемінде 8 м биіктікте орналасады.

189. Тұнба жиналуы мүмкін жерлерде (бұрылыстар мен кеңейтімдерде) газды газ құбырларында шашыратқыш орнатылады және люктер көзделеді.

190. Теңестіру газ құбыры жартылай газ құбырына бүріккіш құбырларға дейін қосылады, төменгі нүктеге кемінде 0,01 градус еңісі болады, оған диаметрі кемінде 150 миллиметр бөлу ысырмасы бар дренаж желісі қосылады. Конденсатты шығару скрубберге жүргізіледі.

3-параграф. Скрубберлер

191. Төменгі конустық түптің көлбеу бұрышы 60 градустан төмен.

Скрубберлерді диаметрін арттырмай қайта құру кезінде түбін 45 градус бұрышпен сақтауға рұқсат етіледі. Төменгі жағындағы конустық түбінде құлыптау құрылғысы бар құбыр бар.

192. Жаңадан салынатын скрубберлер отырғызылмайтын үлгіде көзделеді. Скрубберлердің ішінде үздіксіз сумен суландыруға ұшырамайтын шығып тұрған бөлшектерге жол берілмейді.

193. Скрубберлер оларды "жүріп бара жатқанда" тазалауға мүмкіндік беретін форсункалармен жабдықталған. Бүріккіштердің орналасуы және олардың конструкциясы скруббердің барлық қимасы бойынша суармалы судың біркелкі таралуын және оның қабырғаларын жууды қамтамасыз етеді.

194. Скруббердің көтергіштерін сумен қоректендіретін коллекторлар газ тазалаудың жылытылатын су тарату үй-жайында орналастырылады. Бұл су өткізгіштерді скрубберлер алаңшаларына төсеуге жол берілмейді.

Су тартқышты босату кезінде суды ағызу үшін әрбір көтергіш ысырмасы бар ағызу құбырымен жабдықталған. Суды ағызу кезекші персоналдың тұрақты бақылауы кезінде су ағысының үзілуімен су тарату пунктінің ғимаратынан тыс жүзеге асырылады.

195. Форсункалық коллекторларды, скрубберді суландырудың әрбір аймағын қосу орнында тік көтергіштерге дискілі ысырмалар орнатылады. Форсункаларға судың әрбір жеткізуінде ысырмалар (немесе бітеуіштерді орнатуға арналған фланецті қосылыстар) және форсункаларды "жүріп бара жатқанда" тазалауға арналған құрылғылар орнатылады. Әрбір суару аймағының тіреушелері мен форсункалық коллекторлары оларды тазалауға арналған құрылғылармен жабдықталған.

196. Скрубберден суды ағызу бір-бірінен тәуелсіз скруббердің конустық бөлігіне әр түрлі биіктікте жалғанған және әрқайсысының биіктігі кемінде 5 метр болатын гидроқақпақ түзетін 100 пайыздық өткізу қабілетіне есептелген екі құбырмен жүзеге асырылады, олардың әрқайсысы бір уақытта жұмыс істейді.

Жоғары қысымды скрубберлерде әр су ысырмасының құбырында мыналар бар:

1) қалқымалы немесе тең құрылғымен басқарылатын дроссель клапаны;

2) скруббердің конустық түбінің жанында орналасқан ажыратқыш құрылғы;

3) ағын үзіліп, суды өздігінен ағызу;

4) гидротығын құбырының жоғарғы бөлігінде оны атмосферамен хабарлау үшін келте құбыр орнатылады.

Дроссель клапандары және олардың артындағы ағызу құбырлары тозуға төзімді материалдардан жасалған. Су бекітпесінің құбырлары су бекітпесін қағу кезінде газ тазарту ғимаратына қарай су мен газ ағысының бағытын болдырмайтындай етіп орналастырылады.

197. Дроссельдік клапандардың қалқымалы құрылғылары скруббер жұмыс істеп тұрған кезде оларды кезекпен жөндеу мүмкіндігін қамтамасыз ете отырып, скруббердің сыртына орналастырылады.

Қалқымалы құрылғының камерасына оны жуу үшін су беріледі. Скруббер мен қалқымалы құрылғы арасындағы жалғағыш құбырлар скруббер жағына қарай еңіс, оларды тазалауға арналған құрылғылар және бітеуіштерді орнатуға арналған фланецтер болады. Климаттық жағдайлары қатал аудандарда скруббердің ішінде қалқыма құрылғыларды орнатуға жол беріледі.

198. Скрубберлердің үрлеу білтелері өздігінен орталықтандырылатын және тығыз жабылатын клапандармен, жерден басқарылатын қолмен немесе электрлендірілген жетегі бар шығырлармен жабдықталған.

199. Скруббер түбінің бекіту клапанының үстіндегі келте құбырға шлам шөгінділерін жуу және скруббердің су бекітпесін авариялық толтыру үшін тік тіреулерден су келтірілген электрлендірілген ысырмасы бар штуцер, скруббер тоқтағаннан кейін шламды түсіруге арналған штуцер кесіледі.

200. Әрбір скруббер ондағы су деңгейінің көрсеткішімен, көрсеткіштері мен сигналдарын бақылау-өлшеу аспаптары мен газ тазалау автоматикасы үй-жайына немесе газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне бере отырып, скруббердегі судың ең жоғары және ең аз рұқсат етілген деңгейінің жарық-дыбыстық авариялық сигнализациясымен жабдықталған.

201. Жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде скруббердің ішіне кіру үшін оның қажетті люктер саны болады; скруббердің төменгі цилиндрлік бөлігінде екі люк орнатылады.

Скруббердің ішінде люктердің жанында жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін уақытша төсем конструкцияларын бекіту үшін тік орамалдар орнатылады.

202. Скрубберлердің корпусы, тіректері мен іргетастары құрылыстың өз салмағынан басқа, скрубберлердің төменгі бөлігіндегі су массасын лас газды жеткізуші газ құбырының жоғарғы құраушысынан 2 метр жоғары деңгейге дейін, скрубберлердің бүкіл ішкі беті бойынша қалыңдығы 100 миллиметр шламның тұтас қабаты есебінен оның бүкіл биіктігіне шартты жүктемеге есептелген.

Домна пештерінде шойынның арнайы маркаларын балқыту кезінде шлам шөгінділерінің қалыңдығы 500 миллиметрге тең қабылданады.

4-параграф. Дроссельдік топтар

203. Дроссельдік топтар колошник астында газдың берілген қысымын ұстап тұруға арналған және мынадай шарттарға сәйкес келеді:

1) әрбір дроссельдік топтың бір немесе екі дроссельдік клапаны колошник астындағы газ қысымын ұстап тұрудың автоматты режимінде жұмыс істейді,

ал қалғандары-домна пешін басқару үй-жайынан қашықтықтан басқарылады;

2) дроссельдер біліктерінің газ өтпейтін тығыздамалары "жүріп бара жатқанда" тығыздамалардың толтырылуын ауыстыру мүмкіндігімен;

3) барлық дроссельдерде электр жетегі істен шыққан жағдайда қол жетектері болады;

4) барлық дроссельдер домна пешін басқару үй-жайына және газ турбиналы кеңейту станцияларына газды кәдеге жарататын компрессорлық турбиналар қондырғыларын басқару пультіне көрсеткіштерді бере отырып, олардың жағдайының байланыссыз көрсеткіштерімен жабдықталған;

5) дроссель тобында дроссельдерді суару үшін су бар;

6) дроссельдік топ дәнекерлеу кезінде газ құбырларына қосылады. Арнайы шойындарды балқыту кезінде фланецтерде дроссель тобын орнатуға жол беріледі;

7) айналмалы дроссельдер мен дроссель тобының корпусы болаттың тозуға төзімді арнайы маркаларынан дайындалады немесе қатты қорытпамен балқытылады.

204. Дроссельдік топтың және газ құбырларының дірілін болдырмау үшін шу деңгейін төмендету үшін дроссельдік топ қозғалмайтын тірекке тірелетін газ құбырының тік учаскесінде орнатылады. Дроссельдік топты газ құбырының көлденең учаскесіне орнатқан жағдайда соңғысының дроссельдік топтан кейін ұзындығы кемінде 10 метр бұрылысы болмайды. Бұл жағдайда бекітілген тірек дроссель тобының жанында орналасады, газды дроссельдеу кезінде пайда болатын динамикалық әсерлерді қабылдайды және дірілді азайтуға жеткілікті қатаң болады. Дроссель тобы шығаратын шу деңгейін төмендету үшін шаралар жүзеге асырылады.

205. Дроссельдік топқа қызмет көрсетуге арналған алаңдардың ені шығып тұрған бөлшектерден кемінде 1,5 метр етіп көзделеді. Алаңдардың орналасуы механизмдерге қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

Дроссельдік топтың көлденең орналасуы кезінде алаңшаның жер деңгейінен шығатын жолдары газ құбырының қарама-қарсы жақтарынан орналасқан екі марштық сатысы болады, ал дроссельдік топтың тік орналасуы кезінде алаңшаның бір марштық сатысы болады.

5-параграф. Электр сүзгілер

206. Электрсүзгіштің конустық түбінің көлбеу бұрышы 45 градустан кем болмауы тиіс.

207. Дымқыл электр сүзгілеріне осы Нұсқаулықтың 194, 196-201-тармақтарының шарттары қолданылады:

1) электр сүзгілері үшін төменгі конустық бөліктен су ағызуды жоғары қысымды электр сүзгілері үшін кемінде 5 метр және төмен қысымды электр сүзгілері үшін кемінде 3 метр гидроқоспаның биіктігі бар бір құбырмен жүзеге асыруға жол беріледі;

2) қалтқы құрылғыны электрсүзгілерінің ішінде де, сыртында да орналастыруға болады.

208. Әрбір электр сүзгішті газ құбырлары жағынан ажырату үшін алмалы-салмалы шпинделі бар дискілі ысырмалар орнатылады. Дискілі ысырмаларда электростатикалық сүзгіш жағынан табақ бітеуіштерді орнатуға арналған құрылғылар көзделеді.

209. Электр сүзгілер мыналарды қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықталған:

1) Газ қысымы 0,5 килопаскальдан төмен түскен кезде электродтардан жоғары кернеуді автоматты түрде алу;

2) коронациялайтын электродтарын қоректендіру агрегаттарынан кернеуді түсірмей оқшаулағыш қораптардың есіктерін ашуға мүмкіндік бермейтін автобұғаттағыш;

3) электр сүзгілерді кезең-кезеңмен жууды автоматты басқару немесе кернеуді, су мен газды беруді қосуды (ажыратуды) бұғаттау.

210. Электр сүзгілерінің корпусы мен барлық бөліктері, ток өткізгіштерден басқа, жерге тұйықталған. Ток өткізгіш бөліктерге қол жеткізуге болатын люктерде ескерту жазбалары жазылған және электр сүзгілерді жөндеуге ажыратқаннан кейін ток өткізгіш бөліктерді корпусқа жерге тұйықтауға арналған құрылғылар қарастырылған.

6-параграф. Бүріккіш құбырлар және су бөлгіштер

211. Электр сүзгілері жоқ газ тазартқыштарда газ қысымының 0,018-ден 0,025 Мегапаскальға дейін ауытқуын қамтамасыз етуге есептелген, мойынының қимасы реттелетін бүріккіш құбырлар орнатылады.

212. Мойынның реттелетін қимасы бар бүріккіш құбырларда толығымен жабық жағдайда реттеуші орган мен бүріккіш құбырдың қабырғалары арасындағы саңылау кемінде 10 миллиметр болуы тиіс. Реттеуші органдардың электр жетегі қолмен қайталанады.

213. Бүріккіш құбырларды суару "жүріп бара жатқанда" тазаланатын саптамалармен жүзеге асырылады. Мойын және реттеуші орган тозуға төзімді материалдардан жасалған.

214. Су бөлгіштер бүріккіш құбырлардың артына және дроссель тобының артына орнатылады, егер газ бойымен тікелей электр сүзгілері болмаса.

215. Су бөлгіштің конустық түбінің көлбеу бұрышы 45 градустан кем емес қабылданады. Су бөлгіштің ішіне кіру және оны желдету үшін оның кемінде екі люгі болады. Су бөлгіштің жоғарғы бөлігіне үрлеу білтесі орнатылады. Су бөлгіштерден суды ағызу биіктігі кемінде 3 метр гидроқақпақтардың көмегімен жүзеге асырылады. Конустық түбінің төменгі бөлігінде бекіту клапаны орнатылады. Су бекітпесін құю үшін су бөлгіштерге су жеткізіледі.

216. Газ тазарту үшін су бөлгіштерден шлам суын ағызу бүріккіш құбырлар тікелей скруббердің конустық бөлігіне шығарылады.

7-параграф. Газ тазалау ғимараты

217. Газ тазалау ғимаратында:

1) су тарату пункті;

2) бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика үй-жайы;

3) егер газ тазалау қондырғысы электр сүзгілерін қосса, қызметтік-қосалқы үй-жайлар және түрлендіргіш қосалқы станция орналасады.

Газ тазалау ғимаратында оған жатпайтын (газ тазалау) жабдықты орналастыруға жол берілмейді.

218. Газ тазалау ғимараттарында терезелер мен бас кіреберістің электр сүзгілері мен скрубберлер жағынан орналасуына жол берілмейді. Екінші қосалқы шығу түрлендіргіш қосалқы станциядан көзделеді.

Газ тазалау ғимаратынан тамбуры-шлюзі бар қосалқы шығу құрылғысын тікелей электр сүзгілері мен скрубберлерге қызмет көрсету алаңшаларына орнатуға жол беріледі.

219. Су тарату пунктінде су коллекторлары, газ тазарту аппараттарына су бұру, ысырмалар мен аппаратура орналастырылады. Газ тазарту аппараттарын сумен жабдықтау ысырмасы бар бөгетпен өзара байланысқан екі параллель коллектордан жүзеге асырылады. Әрбір скрубберге екі коллекторға қосылған кемінде екі дербес бұрулар жүргізіледі. Арматура мен жабдықтың шығыңқы бөліктерінен ені кемінде 1 метр су тарату пунктіндегі өту жолдары. Электр сүзгілерді кезең-кезеңмен жууға арналған су жеткізгіштердегі ысырмалар электрлендірілген және кернеуді түсіруге арналған құрылғымен және газ бұрғыштарда дроссельдерді басқарумен блокталған.

Газтазарту су тарату пункттерінде жүк көтергіш құралдар көзделеді.

220. Су таратқыш пунктке су таратқыштарды жер астында енгізу кезінде су таратқыштарға арналған тоннель су таратқыш пункттің үй-жайынан газ өтпейтін қабырғамен, су таратқыштар мен су таратқыштар құбырларының арасындағы саңылауларды мұқият тығыздай отырып бөлінген.

8-параграф. Ағынды суларды тасымалдау және мөлдір ету

221. Домна газын газ тазартудан тұндырғыштарға дейін сарқынды суларды бұруға арналған коллекторлар өздігінен ағатын, жерүсті орналасқан. Сарқынды суларды тасымалдауға арналған жерасты тоннельдерін орнатуға жол берілмейді.

Өздігінен ағатын коллекторлар алынбалы жабыны бар темірбетон немесе металл. Коллекторлардың еңісі 0,008 градустан кем емес. Көлбеуді азайтуға рұқсат етіледі, бірақ кемінде 0,005 градус. Коллекторлардың бұрылыстары ең аз мөлшерде тегіс орындалады.

Жер бетіндегі өздігінен ағатын коллекторлар жер асты коммуникацияларымен қиылысқан кезде соңғылары коллектор қабырғаларының екі жағынан 2 метрге шығатын және ұштарында тығыздағыштары бар қораптарға салынады.

Жер үсті өздігінен ағатын коллекторлар олардың барлық ұзындығында стационарлық жүріс алаңымен жабдықталады.

222. Өздігінен ағатын коллекторларда шамдар орнатылады:

1) тиісті аппараттардың жоғарғы жұмыс алаңдарының деңгейінен диаметрі кемінде 300 миллиметр және биіктігі кемінде 4 метр аппараттардың гидро бекітпелерінің төгу құбырларының жанындағы газ тазарту аумағындағы;

2) газ тазарту аумағының шегінен тыс жерлерде әрбір 50 метр сайын жүргізіледі. Бұл ретте жерүсті төсемінде – диаметрі кемінде 200 миллиметр және биіктігі кемінде 10 метр, коллектордың жерүсті төсемінде шырақтар жүріс алаңының деңгейінен 4 метр, бірақ жер деңгейінен кемінде 10 метр биіктікке шығарылады.

Жер үсті коллекторлары автожолдармен және темір жолдармен қиылысқан кезде олардан 5 метр қашықтықта, диаметрі кемінде 200 миллиметр және биіктігі кемінде 10 метр.

223. Тазартылған сулардың арынды коллекторларының барлық бұрылыстарда және әрбір 20-25 метр сайын (тікелей учаскелерде) люктері болады.

224. Тұндырғыштар мен жүріс алаңдарының айналасында қоршаулар орнатылған. Қысқы уақытта жүру және жаяу жүргіншілер жолдарына тұманның таралуын болдырмау үшін тұндырғыштардың биіктігі кемінде 6 метр қоршауы болады.

225. Газ тазалағыштардың айналмалы суына арналған сорғы станциялары және шлам сорғы станциялары автоматтандырылған. Сорғы станцияларының үй-жайларында табиғи және жасанды желдету болады.

226. Тұндырғыштардан кейін шламдарды тасымалдау конструкциясы оларды сумен жуу, шарлармен тазалауды қамтамасыз ететін құбыржолдар арқылы жүргізіледі.

227. Қандай да бір құрылыстарды өздігінен ағатын коллекторлар мен шлам каналдарының үстіне, өздігінен ағатын коллекторлардан 10 метрден кем және тұндырғыштардан кейін шлам каналдарынан 5 метр қашықтықта орналастыруға жол берілмейді.

9-тарау. Ферроқорытпа газын шаңнан тазалау және суыту қондырғылары

1-параграф. Жалпы ережелер

228. Осы бөлімнің рұқсат етілген шарттары ферроқорытпа электр пештерінің жабық жинақтарымен жұмыс істеу кезінде пайда болатын технологиялық газдарды "дымқыл" тазартуға арналған қондырғыларға және электр пештерінің жинақтарындағы газ жинау құрылғысына қосылған жерден газ трактісіне қоса алғанда, газ сору станциясының арынды коллекторына дейінгі газ трактісіне жатады. Бұл ретте газқұтқаруды қоса алғанда, электр пешінің күмбезіндегі газ жинағыш құрылғыдан газ сорғыш станцияның газ үрлегішіне дейінгі газ жолы сиретумен жұмыс істейді.

229. Газтазарту пешінің жұмысы кезінде су асты кеңістігіндегі қысым режимі электр пешінде балқытылатын қорытпаның түріне байланысты белгіленеді.

230. Пештен шыға берістегі жабық ферроқорытпа электр пештерінің қалыпты жұмысы кезінде алынатын газ көлемі бойынша 2 пайыздан аспайтын оттегін және газдағы сутегі мөлшері 15 пайызға дейін рұқсат етілген кезде марганец және хром балқымаларын балқытатын пеш жұмысының жағдайларын қоспағанда, 12 пайызға дейінгі сутегін қамтиды.

Газ сору станциясының арынды коллекторындағы газдағы оттегінің мөлшері көлемі бойынша 1,5 пайызға дейін ұлғайған кезде жарық-дыбыс сигналы беріледі, ал оттегі 2 пайызға жеткен кезде-электр пешінен газды бұру дереу тоқтатылады.

2-параграф. Газ тазарту

231. Әрбір электр пеші жұмыс және резервтік желілері бар жеке газ тазартқышпен жабдықталады.

232. Газ тазалау аппараттары лас газдың көлбеу суармалы газ құбырының ұзындығын қысқарту мақсатында пеш күмбезіндегі газ жинау құрылғысы мен газ тазалау арасындағы электр пешіне жақын орналасады.

233. Газ тазалау аппараттары оларға ені кемінде 1 метр барлық жағынан кіру қамтамасыз етілетіндей етіп орналастырылады. Газ тазалау аппараттары арасындағы негізгі өту жолы кемінде 1,2 метр.

234. Электр пешінің жиынтығынан газ оны тазартуға берілетін газ жолының басында ажыратқыш құрылғы орнатылады, бітеуіш орнату және газ құбырына бу немесе инертті газ беру көзделеді.

Электр пешінің жиынтығындағы газ жинау құрылғысынан газ тазартуға дейінгі газ құбыры кемінде 0,1 градус еңіспен төселеді және газды суаруға және шаңды шаюға арналған су құбырлары болады.

Көлбеу газ құбырында "жүріп бара жатқанда" тазартуға арналған шағын люктерді орнату кезінде шағын люктер ауа соруды немесе газ құбырынан газ бөлуді болдырмайтын бу шымылдығымен жарақталған.

235. Лас газды пештің жиынтығынан газ тазартуға немесе лас газ білтесіне бұруда ажыратқыш құрылғы ретінде гидравликалық ысырманы қолдануға жол беріледі.

236. Газ тазалаудың әрбір аппаратына су газ тазалаудың осы блогына су беруге арналған жалпы коллектордан жеке құбыр арқылы беріледі.

Сумен жабдықтау жүйесінің тазартылған суының қысымды коллекторы газ тазарту орналасқан ғимараттың ішіне салынады. Газ тазалау су құбырларының төменгі орындарында қыс мезгілінде газ тазалау тоқтаған кезде оларды босату үшін тиек арматурасы бар штуцерлер орнатылады. Су құбырларынан суды ағызу қызмет көрсетуші персоналдың бақылауымен ағысты үзіп жүргізіледі.

237. Газ тазарту газ жолының барлық көлемін ең аз мерзімде тиімді үрлеуді қамтамасыз ететіндей орналасқан бу немесе инертті газ жеткізгіштермен жабдықталған. Бұл ретте буды немесе инертті газды газ тазартуға жеткізу жеке құбырмен орындалады.

Цех коллекторына қосу орнында газды тазартуға бу немесе инертті газды жеткізуге арналған құбыр өткізгіштегі бу қысымы төмендеген кезде автоматты түрде жабылатын электрлендірілген ысырмасы болады, бақылау-өлшеу аспаптары мен газ тазалау автоматикасының қалқанына сигнал берілетін 0,1 Мегапаскальдан төмен.

Будың жалпы цех коллекторлары болған кезде электр ысырманы коллектордың басында цехқа кірер жерде орнатуға болады.

Газ тазарту блоктарының бірі ұзақ уақыт тоқтаған кезде оған құбыр өткізгіштің тиісті үрлеу желісі бітеуіш орнатыла отырып ажыратылады.

Бу құбырларының конденсатты бұру көзделетін бу коллекторына қарай еңісі болады.

Газды тазарту аппараттарына бу енгізуді стационарлық (алынбайтын) құбырлармен орындауға жол беріледі.

238. Газ тазарту аппараттарынан сарқынды суларды ағызу су бекітпелері арқылы газ тазалаудың айналым циклындағы кәріз шлам өткізгіштеріне жүргізіледі. Газ тазалау аппараттарының су бекітпесінің биіктігі есептік сиретілуге плюс 500 миллиметрге тең.

Су ысырмасының конструкциясы су толтырылған бактың төменгі бөлігіне бүйірден жүргізілген ағызу құбыры түрінде орындалады. Бак атмосферамен сөндіргіш арматурасыз шам арқылы байланысады.

Газ тазалау аппаратынан суды бұру үшін негізгі (орталық) ағызу құбырынан басқа аппараттың неғұрлым жоғары деңгейінен шығарылған екінші (резервтік) құбыр көзделеді.

239. Пештің жанында, колошниктің жұмыс алаңынан төмен газ тазалау аппараттары мен шлам бактарын орнату кезінде газ тазалау жабдығына балқытылған металдың түсуін болдырмау үшін отқа төзімді қорғаныс қабырғалары көзделеді.

240. Сейілтумен жұмыс істеуге арналған газ тазарту аппараттары мен ферроқорытпа газ құбырларының барлық дәнекерленген тігістері құрылыс кезінде бақылаудың физикалық әдістеріне ұшырайды. Фланецтер беткі қабатпен өңделеді.

3-параграф. Газ сорғыш станциялары

241. Газ сору станциясы екінші қабатта газ үрлегіштерді, ал бірінші қабатта конденсат бұрғыштарды орналастыра отырып, екі қабатта орындалады.

242. Газ сору станциялары жеке тұрған ғимараттарда немесе осы газ сору станциялары қызмет көрсететін цех ғимараттарына жапсарлас құрылыстарда орналасады.

Газ сору станцияларының газ коллекторларын жеткізу және бұру ғимараттан тыс жерде, конденсат бұрғыштарды жерүсті орнату мүмкіндігін қамтамасыз ететін биіктікте орналасқан.

243. Газ сору станцияларының машина залында орнатылған газ үрлегіштерді газ коллекторларынан ажырату электрлендірілген ысырмалармен жүргізіледі, бұдан басқа бітеуіштерді орнатуға арналған құрылғылар көзделеді.

244. Газ үрлегіштерді коллекторға газ үрлегіштерден газ беретін газ құбырындағы газ сору станцияларының таза газының арынды коллекторынан ажырату үшін газ жүрісі бойынша ысырманың алдында тез әрекет ететін кесу клапаны орнатылады.

245. Газ үрлегіштер газ сору станциялары ғимаратының конструкцияларымен байланысты емес дербес іргетастарға орнатылады.

Жабынға газ үрлегіштерді орнатуға қозғалтқыш қуаты 150 киловаттан аспайтын және ғимаратқа динамикалық жүктемелердің берілуіне жол бермейтін діріл негіздерін орнату кезінде жол беріледі.

246. Газ сору станцияларында орнатылатын газ үрлегіштер ферроқорытпа газындағы жұмыс шарттарына және дайындаушы зауыттың техникалық шарттарына сәйкес келеді.

Газ сорғыш станциялардың үй-жайларына газ үрлегіштерден газдың түсуін болдырмау үшін осы Нұсқаулықтың 143-тармағының шарттары сақталады.

247. Газ сору станцияларының технологиялық схемасы оны жағуға арналған құрылғымен жабдықталған жеке іске қосу шамы арқылы кондициялық емес газды шығаруды қамтамасыз етеді.

Іске қосу шамына газды бұру газ үрлегіштің артындағы тез әрекет ететін кесу клапанынан кейін айдау газ құбырынан жүзеге асырылады. Іске қосу шамындағы ойма орнына электрлендірілген ысырма орнатылады.

Іске қосу шамының аузы жобамен анықталған биіктікке шығарылады.

248. Жапсарлас газ құбырлары бар газ сору станцияларында орнатылған әрбір газ үрлегіш жеке конденсат бұрғыштармен жабдықталады. Екі газ үрлегішке арналған конденсат бұрғыштарды біріктіруге жол берілмейді.

Сору жағына орнатылған конденсат бұрғыш осы Нұсқаулықтың 238 – тармағының, ал қысым жағына 71-76-тармақтарының шарттарына сәйкес келеді.

249. Газ сору станцияларында орнатылатын газ үрлегіштердің қозғалтқыштарын электрмен жабдықтау I санат бойынша жүзеге асырылады.

Газ үрлегіштерді іске қосу және тоқтату газ сорғыш станциялардың бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика үй-жайынан немесе газ тазалаудың орталық цехтық диспетчерлік пунктінен және әрбір газ үрлегіштің жергілікті қалқанынан қашықтықтан жүргізіледі.

10-тарау. Газ шығару құрылғылары

250. Домна, кокс, конвертер және ферроқорытпа газдарының мерзімді артық мөлшерін жағу және атмосфераға шығару үшін газ шығару құрылғылары орнатылады.

251. Газ шығаратын құрылғыларға берілетін газдар шаңнан тазартылады.

252. Газ шығару құрылғылары цехтағы бірінші домна немесе ферроқорытпа пештерімен және бірінші кокс батареясымен бір мезгілде салынады.

253. Газ шығару құрылғыларының жұмысы толығымен автоматтандырылған. Газ шығару құрылғылары газ құбырларындағы газ қысымы берілгеннен жоғары көтерілген кезде автоматты түрде қосылады және тұрақты жұмыс істейтін тұтандырғышы немесе автоматты түрде қосылатын тұтандыру құрылғысы бар жанарғылармен жабдықталады.

Тұрақты жұмыс істейтін немесе автоматты тұтандырғыштың болуына қарамастан резерв ретінде газды қашықтықтан қолмен тұтандыру көзделеді.

Газ шығару құрылғылары газ қысымы берілген шамаға дейін төмендеген кезде автоматты түрде ажыратылады.

254. Жанғыш газдардың газ шығару құрылғылары көршілес ғимараттардан, құрылыстардан және оларға қызмет көрсететін алаңдардан көлденеңінен кемінде 30 метр қашықтықта орналастырылады. Егер бұл шарт орындалмайтын болса, онда газ жинау құрылғысының аузы көрші ғимараттардан, құрылыстардан және қызмет көрсететін алаңдардан кемінде 15 метр биіктікке шығарылады. Жанғыш газдардың газ шығару құрылғыларынан жарылыс-өрт қауіпті өнімдер қоймаларына дейінгі қашықтық кемінде 75 метр етіп қабылданады.

255. Газ шығаратын құрылғылардың сағасында орналасқан газ жанарғылары атмосферадағы газдың толық жануын қамтамасыз етеді.

256. Газ шығару құрылғылары газ шаруашылығының диспетчерлік пунктінен немесе басқару қалқандары орналасқан және кезекші персоналы бар кезекші үй-жайдан сигнал беру, бақылау және қашықтықтан басқару құралдарымен жабдықталған.

Газ жанарғыларының және домна, ферроқорытпа және кокс газдарының газ шығару құрылғыларының тұтандырғыш құрылғыларының жұмысы туралы сигнал газ шаруашылығының орталық диспетчерлік пунктіне беріледі.

257. Домна газының газ шығаратын құрылғыларынан басқа, газ шығаратын құрылғыларға газ шығаратын клапандардан кейін клапанды кез келген қосу және ажырату кезінде үрлеуге арналған жанарғылар алдында құбырларға бу немесе инертті газ беру көзделеді.

Клапан инертті газ немесе бу құбырының электрлендірілген вентилімен бұғатталған.

258. Газ шығару клапандары және олардың қызмет көрсету алаңдары газ шығару құрылғыларының сағасынан төмен, шамамен 10 метрге орналастырылады. Қызмет көрсету алаңының үстінде жылудан қорғайтын экран орнатылады. Экраннан жоғары барлық құрылымдар, соның ішінде көтергіштер, қыздырғыштар, баспалдақтар ыстыққа төзімді болаттан жасалған.

259. Шамның биіктігі 60 метрден асқан кезде марштық баспалдақпен қатар жүк-жолаушы лифтісі салынады.

Жөндеу жұмыстарын механикаландыру құралдары көзделеді. Лифт болмаған кезде газ шығару клапандарына қызмет көрсету алаңына жүктерді көтеру стационарлық жүк көтергіш механизмді орнату арқылы жүзеге асырылады.

260. Газ шығару құрылғылары найзағайдан қорғағышпен жабдықталады.

261. Домна, кокс және ферроқорытпа газдарының газ шығару құрылғыларының үй - жайларында газ шаруашылығының диспетчерлік пунктімен, ал газ шығару клапандарының алаңдарында газ шығару құрылғыларының үй-жайымен тікелей телефон байланысы болады.

262. Газ шығаратын құрылғылардың электр қабылдағыштары электрмен жабдықтаудың I санатына жатады.

11-тарау. Газ араластыру станциялары

263. Газ араластырғыш станциялар автоматтандырылған және тұрақты қызмет көрсететін персоналсыз пайдаланылады.

264. Газ араластырғыш станциялардың жеткізуші газ құбырларында қашықтықтан және жергілікті басқарылатын электрлендірілген ысырмалар орнатылады.

265. Домна пештерінің ауа қыздырғыш аппараттарының газ араластырғыш станциялары әрбір пеш үшін жеке қолданылады.

266. Бақылау, сигнализация және басқару кәсіпорынның газ шаруашылығының диспетчерлік пунктінде шоғырланған.

267. Табиғи газды домна газымен араластыру кезінде домна пештерінің ауа жылытқыш аппараттарының газ араластырғыш станцияларында, табиғи газдың газ араластырғыш станцияларына жеткізуде олардың арасында шамы бар екі электрлендірілген ысырма жүйелі түрде орнатылады. Шамдағы ысырмалардың электр жетегі болады.

Араластыру қондырғысына түсетін домна газының шығыны номиналды шығынның 30 пайызынан төмен төмендеген жағдайда, көрсетілген екі ысырманы жабу және олардың арасында шырақты ашу арқылы табиғи газды беруді автоматты түрде ажырату жүзеге асырылады.

Мнемоникалық схемада домна пешінің басқару бөлмесінде ысырмалардың төтенше жағдайлары белгіленеді, сонымен қатар табиғи газ құбырын өшіру туралы дыбыстық сигнал беріледі.

12-тарау. Бақылау-өлшеу аспаптары

268. Бақылау-өлшеу аспаптары "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қолданылады.

Бақылау-өлшеу аспаптары бақылауға, қызмет көрсетуге және оларды ықтимал зақымданудан қорғауға ыңғайлы орындарда орналастырылады.

Осы аспаптарды ауыстыру үшін ажыратқыш құрылғылар көзделеді.

269. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатындағы үй-жайларда бастапқы аспаптар ретінде жанғыш газдардың шығыны мен қысымының жарылысқа қауіпсіз датчиктері қолданылады.

Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатындағы үй-жайлар үшін жанғыш газдардың жарылысқа қауіпсіз датчиктері болмаған кезде көрсетілген жалпы мақсаттағы датчиктерді олар цех ғимаратының сыртында жылытылатын жабық шкафтарда орналастырылған жағдайда қолдануға жол беріледі. Жоғарғы жағындағы шкафтарда шам, ал төменгі бөлігінде желдету тесіктері бар. Датчиктерді импульстерді іріктеу орындарына жақын жерде, шкафтарда және осы Нұсқаулықтың 271-тармағына сәйкес келетін датчиктердің үй-жайларында ашық орналастыруға жол беріледі.

Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша "Г" және "Д" санаттарындағы үй-жайларда жалпы мақсаттағы электр датчиктерін қолдануға жол беріледі.

270. Басқару бекеттерінде және қалқанды үй-жайларда жанғыш газдардың шығыны мен қысымын екінші реттік өлшеу аспаптары ғана орнатылады. Жанғыш газдардың импульсті құбыр өткізгіштерін осы үй-жайларға газ қысымына қарамастан енгізуге жол берілмейді.

271. Жанғыш газдардың импульсті құбыр өткізгіштерін жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша "Г" және "Д" санатындағы цехтардың жапсарлас үй-жайларына, оларға жалпы мақсаттағы датчиктер немесе газ талдағыштар орната отырып енгізуге, егер жапсарлас үй-жай цехпен жапсарлас үй-жайдың жоғарғы және төменгі бөліктерінде орналасқан ашық ойықтармен хабарласқан жағдайда жол беріледі.

Газ қысымының импульстарын аспаптарға беру үшін осы үй-жайға импульсті газ құбырларын енгізуді бақылау-өлшеу аспаптарының үй-жайына газдың түсу мүмкіндігін болдырмайтындай етіп жүзеге асырылады.

272. Жанғыш газдар датчиктерін орналастыруға арналған цех ғимараттарына жапсарлас құрылыстар (олардан мықтап бөлінген) жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатындағы өндірістері бар үй-жайларға жатады.

Егер жапсарлас салынған үй-жай осы Нұсқаулықтың 271-тармағына сәйкес цех ғимаратымен ашық ойықтармен хабарланатын болса, онда ол цех ғимаратының санатына жатады.

Датчиктерді шкафтарға орналастыру кезінде соңғыларының жоғарғы және төменгі бөліктерінде желдетуге арналған тесіктері, егер цех жылытылмаса, жылытуға арналған құрылғысы болады.

Датчиктердің үй-жайларын олар жататын цехаралық құбыржолдардың астына тікелей орналастыруға жол беріледі. Бұл ретте үй-жайдың шатырынан құбырдың төменгі құраушы бөлігіне дейінгі арақашықтық кемінде 2 метр болуы тиіс.

273. Импульстік құбыр сымдарын төсеу жобаға сәйкес жүзеге асырылады.

274. Ылғалды газдың импульстік сымдары, өлшеу диафрагмалары, датчиктер және реттеуші арматура үй-жайлардан тыс немесе жылытылмайтын үй-жайларда орналасқан кезде оларды жылыту көзделеді.

275. Бақылау-өлшеу аспаптарын газ аппараттары мен газ құбырларына қосу металл құбырлармен жүзеге асырылады.

Газ қысымы 0,1 Мегапаскальға дейін болған кезде бақылау-өлшеу аспаптарын 0,6 Мегапаскальға дейінгі жұмыс қысымына I класты резеңке маталы түтіктердің көмегімен қосуға жол беріледі.

Резеңке матадан жасалған жеңқұбырлар ұзындығы 1 метрден аспайтын етіп көзделеді және газ құбырлары мен аспаптардың штуцерлеріне қамыттармен бекітіледі.

276. Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика қалқандары мен жабдық немесе ғимарат қабырғасы арасындағы өту жолдарының ені кемінде 1 метр.

13-тарау. Газ өткізгіштер мен газды қондырғылар ғимараттары

1-параграф. Құбырлар және материалдар

277. Фланецті қосылыстарды тығыздау мыналарда жүргізіледі:

1) ыстық домна газының газ құбырларында - қаныққан тұз ерітіндісі сіңірілген құрғақ өрілген асбест сымы;

2) диаметрі 500 миллметрге дейінгі суық домна және конвертерлік газдардың газ құбырларында-табақтық резеңкемен, ал диаметрі 500 миллметрден астам болған кезде-табиғи олифте сүрекпен бағдарламаланған немесе сіңірілген өрілген асбест сымымен;

3) фланецтердің кез келген диаметрі кезінде төмен қысымды кокс, ферроқорытпа және табиғи газдары газ құбырларында – табиғи олифте сурик сіңірілген өрілген асбест сымы бар;

4) фланецтердің диаметріне қарамастан орташа және жоғары қысымды кокс, ферроқорытпа және табиғи газдары газ құбырларында – паронитпен қамтамасыз етіледі.

278. Бұрандалы қосылыстарды тығыздау үшін табиғи кептіру майына сурик немесе ағартқышпен сіңдірілген зығыр жіп қолданылады.

Қарасора немесе табиғи кептіру майын алмастырғыштарды қолдануға жол берілмейді.

2-параграф. Дәнекерлеу жұмыстары

279. Газ құбырларын құрастыру және дәнекерлеу осы Нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады.

280. Дәнекерленген құбырлардан газ құбырларын салу кезінде құбырларды түйістіру кезінде бойлық дәнекерленген тігістер бір-біріне қатысты кемінде 50 миллиметрге ығыстырылады.

281. Құбырларға дәнекерленетін құбырлардан да, тұтас тартылған құбырлардан да газ құбырларын салу кезінде бұрулардың, штуцердің келте құбырлары, люктердің, шырақтардың келте құбырлары құбырларға дәнекерленетін жапсарлардан келте құбырды құраушыдан есептегенде кемінде 100 миллиметр қашықтықта орнатылады және құбыржолдардың дәнекерленген тігістерінде орналастырылмайды.

282. Жұмыс істеп тұрған газ құбырларына газ құбырларының және газ қондырғыларының жаңа учаскелерін қосу жөніндегі жұмыстар газ қауіпті болып табылады және Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 28 тамыздағы № 344 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21151 болып тіркелген) Қауіптілігі жоғары жұмыстарды жүргізу кезінде рұқсат беру нарядтарын ресімдеу және қолдану қағидаларына сәйкес рұқсат беру наряды бойынша орындалады.

3-параграф. Газ өткізгіштер мен газ қондырғыларын сынақтан өткізу.

283. Сынақтарды дайындау және жүргізу кезеңінде іске қосу-жөндеу жұмыстары және жабдықты кешенді сынау жүргізіледі.

Барлық жаңадан салынған және күрделі жөнделген газ құбырлары мен газ қондырғылары беріктігі мен герметикалығына сыналады.

284. Сынақ жүргізгенге дейін құрылыс-монтаждау ұйымы негізгі құрылыс-монтаждау жұмыстары аяқталғаннан кейін кәсіпорын өкілдеріне газ құбырлары мен газ қондырғыларын сыртқы тексеру үшін ұсынады.

Сыртқы тексеру кезінде салынған объектінің жобаға сәйкестігі, барлық ойықтардың болуы, ажыратқыш ысырмалардың жұмыс қабілеттілігі және объектінің сынауға дайындығы тексеріледі.

Тексеру нәтижелері актімен ресімделеді.

285. Газ құбырлары мен газ қондырғыларын сынау осы Нұсқаулықтың шарттарын ескере отырып жасалған, кәсіпорын басшысы (немесе оның орнындағы адам) әзірлеген және бекіткен бағдарламаға сәйкес жүргізіледі.

Сынақтар жүргізу аяқталғаннан кейін сынақ нәтижелері көрсетіле отырып, актілер жасалады.

286. Сынақ алдында монтаждалған газ құбырлары мен газ қондырғыларының ішкі қуыстары құрылыс қоқыстарынан және бөгде заттар мен монтаждау құрылғыларынан тазартылып, ауа немесе инертті газбен үрленеді, егер персоналдың ішке кіруі мүмкін болмаса. Үрленетін қуыстағы ағынның жылдамдығы барлық тұтынушылардың бір мезгілде жұмыс істеу шарттарынан есептелген газдың ең жоғары жылдамдығынан кемінде екі есе артық.

287. Газ құбырлары мен газ қондырғыларын беріктігі мен герметикалығына сынау гидравликалық (сумен) және пневматикалық (ауамен немесе инертті газбен) тәсілмен жүргізіледі.

Қысқы уақытта газ құбырының диаметрі 300 миллиметрден асқан кезде осы Нұсқаулықтың 293-тармағына сәйкес қауіпсіздік жөніндегі қосымша іс-шаралар жүзеге асырылған жағдайда суды ауамен немесе инертті газбен ауыстыруға жол беріледі.

288. Сынақтар бітеуіштерді орнатпай жабық ажыратқыш арматурада жүргізіледі.

Егер арматура, жабдық, сақтандырғыш және реттеуші құрылғылар немесе аспаптар сынау қысымына есептелмеген болса, олар беріктікке сынау уақытында бітеуіштердің көмегімен ажыратылады. Сыналатын газ құбырын газ қысымындағы жабдықтардан және технологиялық газ құбырларынан ажырату тек бітеуіштермен жүргізіледі, осы мақсат үшін тиек арматурасын пайдалануға жол берілмейді.

289. Сыналатын объектіде орнатылатын бітеуіштер ең жоғары сынақ қысымына арналған жұмыстарды ұйымдастыру жобасында есептелген және осы Нұсқаулықтың 33-тармағының шарттарына сәйкес келеді.

290. Газ құбырлары мен газ қондырғыларына сынақ жүргізу үшін 0,15 дәлдік сыныбындағы манометрлерді қолдану керек. 0,40 дәлдік сыныбындағы, сондай-ақ 0,6 дәлдік сыныбындағы манометрлерді қолдануға рұқсат етіледі. 0,01 Мегапаскаль дейінгі сынау қысымы кезінде V - тәрізді сұйық манометрлер (сумен толтырылған) қолданылады.

291. 0,07 Мегапаскаль және одан жоғары қысымға сынақтарды ауаның сыртқы температурасы минус 20 градус Цельсийден жоғары болған кезде, ауа температурасы минус 30 градус Цельсийден жоғары болған кезде 0,07 Мегапаскальға дейінгі қысымға сынақтарды жүргізуге жол беріледі.

4-параграф. Газ өткізгіштерді сынау

292. Цехаралық және цехтық газ құбырлары бөлек сыналады.

Жеке тұрған тіректерге, ғимараттардың сыртындағы қабырғалар мен шатырларға салынған сыртқы цехтық газ құбырлары цех ішіндегі газ құбырларынан бөлек сыналады.

293. Газ құбырларын беріктікке пневматикалық сынау алдында қауіпті аймақтар белгіленеді, олардан сынақ жүргізуге қатысы жоқ персонал шығарылады. Қауіпті аймақтың шекарасы сынақ уақытында қоршалады және бекеттер қойылады.

Қауіпті аймақтың өлшемдері:

1) үй – жайлардан тыс орналасқан газ құбырлары үшін-сынау қысымы 0,3 Мегапаскальдан жоғары болған кезде сыналатын объектіден барлық жаққа 50 метрден кем емес және сынау қысымы 0,1-ден 0,3 Мегапаскальға дейін болған кезде 25 метрден кем емес;

2) үй-жайдың ішінде орналасқан газ құбырлары үшін қауіпті аймақ тиісті цех бастығының келісімі бойынша, бірақ объектіден барлық бағытта кемінде 10 метр етіп белгіленеді.

Қауіпті аймақта орналасқан және 0,07 Мегапаскальдан жоғары газ немесе ауа қысымындағы құбырлар мен ыдыстарды қорғау жөніндегі іс-шаралар көзделеді. Бұл іс-шараларды құрылыс-монтаждау ұйымы әзірлейді, кәсіпорынмен келісіледі және осы Нұсқаулықтың 285-тармағында көзделген сынақтар бағдарламасында көрсетіледі.

Беріктікке сынаудан кейін герметикалыққа сынақ жүргізу кезінде қауіпті аймақты белгілеу жүргізілмейді.

294. Қыздырғыштарға бұрғыштары бар пештік газ коллекторлары беріктікке сыналады. Осы сынақтар кезінде крандардың немесе ысырмалардың артына жанарғылардың алдында бітеуіштер орнатылады. Цех коллекторынан жанарғыларға дейінгі әрбір пешке барлық бұрудың герметикалығын сынау бітеуіштерді орнатпай барлық орнатылған арматурамен жүргізіледі.

295. Жер үсті газ құбырларының беріктігі мен герметикалығына сынау қысымы осы Нұсқаулыққа 12-қосымшаға сәйкес қабылданады.

296. Сейілтумен жұмыс істеуге арналған газ құбырлары 2 коэффициентімен есептік сейілтуге тең қысыммен және 1,25 коэффициентімен саңылаусыздыққа беріктікке пневматикалық сынақтан өтеді. Осыдан кейін газ құбырлары жүйенің тартқыш үрлеу құралдарымен жасалатын сейілтумен сыналады және 1 сағат бойы сынақтық сейілтумен ұсталады.

297. Беріктікке сынау кезінде газ құбырлары сынау қысымымен кемінде 1 сағат ұсталады, содан кейін қысым герметикалыққа сынау үшін белгіленген нормаға дейін төмендетіледі және газ құбыры мен арматураны тексеру жүргізіледі. Бұл ретте егер газ құбырлары пневматикалық сыналса, дәнекерлеу жіктерінің, ернемек және бұранда қосылыстарының герметикалығы сабынды ерітіндімен немесе қатпайтын көбікті индикатормен тексеріледі.

Қосылыстарды сабынды ерітіндімен немесе қатпайтын көбікті индикатормен қарап тексеру және тексеру кезінде газ құбырында тұрақты қысым сақталады.

Сынау кезінде анықталған ақауларды жою газ құбырындағы қысым атмосфералық қысымға дейін төмендегеннен кейін жүргізіледі. Сынақтар жүргізу кезінде газ құбырларындағы қысымның жоғарылауы және төмендеуі бірқалыпты жүргізіледі.

Газ құбыры оның элементтерінің деформациялары мен зақымданулары, манометр бойынша қысымның көрінетін төмендеуі және беріктікке сынау кезінде ауаның немесе судың кемуі болмаған кезде сынақтан өтті деп есептеледі.

298. Үй-жайларда да, үй-жайлардан тыс жерлерде де газ құбырларын герметикалыққа сынау газ құбырындағы температура қоршаған орта температурасымен теңестірілгеннен кейін ғана жүргізіледі. Сыналатын учаскенің басында және соңында газ құбырындағы температураны бақылау үшін термометрлер орнатылады.

Газ құбырындағы ауа қысымы мен температурасы сынақ кезінде газ құбырында орнатылған барлық манометрлер мен термометрлердің көрсеткіштерінің орташа арифметикалық мәні ретінде анықталады.

299. Герметикалыққа сынау кезінде газ құбырлары сынау қысымымен кемінде 2 сағат, ал орташа және жоғары қысымды газ құбырлары кемінде 12 сағат ұсталады, одан кейін қысымды төмендетпей, газ құбыры трассасын тексеру және ернемектік және бұранда қосылыстары мен тығыздама тығыздағыштарының сабын ерітіндісімен немесе көбік индикаторымен герметикалығын тексеру жүргізіледі.

300. Газ өткізгіш сынаққа шыдады деп саналады, егер ондағы қысым оны герметикалығына сынау кезінде мына формуламен есептелсе:

мұндағы Р-қысымның төмендеуінің нақты шамасы, бастапқы сынақ қысымынан пайызы;

Рбаст.-сынақ басындағы манометрлік және барометрлік қысым сомасы, Мегапаскаль;

Рсоң.-бұл да, сынақ соңында, Мегапаскаль;

Тбаст.-сынақ басындағы газ өткізгіштегі абсолют температура, К;

Тсоң.-сынақ соңындағы газ өткізгіштегі абсолют температура, К:

1) цех ішілік газ өткізгіштер үшін 1 пайыздан артық емес; 2) сыртқы газ өткізгіштер үшін келесі шамалардан артық емес: газөткізгіш диаметрі, миллиметр: 300-ге дейін және одан төмен 2,0 пайыз; 300-ден аса 1000-ға дейін 1,5 пайыз; 1000-нан жоғары 1,0 пайыз.

Фланецті және резьбалық қосылыстарды және сальникті тығыздамаларды сабын ерітіндісімен тексеру кезінде ауа немесе инертті газдың ағуы болмайды.

5-параграф. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларын сынау

301. Газ реттегіш пункттері мен газ реттегіш қондырғылардың газ құбырлары мен газ жабдығын сынау кіріс газ құбырындағы ысырмадан барлық импульстік желілері бар Шығыс газ құбырындағы ысырмаға дейін Бақылау-өлшеу аспаптарына дейін осы аспаптар алдындағы бекіту крандарына дейін ауа немесе инертті газдың беріктігі мен герметикалығына жүргізіледі.

Қысым реттегіштерінің басқару элементтері және сақтандыру клапандарының түсіру бастиектері беріктік пен герметикалыққа сынау кезінде, егер олар осы қысымдарға арналған паспорт бойынша есептелмесе, ажыратылады.

302. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларының сынақ қысымы мыналарға қабылданады:

беріктікке 1,25 Р;

герметикалығына Р;

мұндағы Р-жоғары жақтағы газдың есептелген қысымы.

303. Газ реттегіш пункттер мен газ реттегіш қондырғыларды беріктікке сынау кезінде жүйедегі сынақ қысымы 1 сағат ішінде ұсталады, содан кейін қысым герметикалыққа сынау үшін белгіленген нормаларға дейін төмендетіледі және жабдықты сырттай қарау және барлық қосылыстарды сабынды эмульсиямен тексеру жолымен ақаулы жерлерді анықтауды жүргізеді. Егер сынақ уақытында манометр бойынша қысымның көрінетін төмендеуі болмаса, сондай-ақ деформациялар, жарықтар және зақымданулар болмаса, газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғылары сынақтан өтті деп есептеледі.

304. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларын герметикалыққа сынау 12 сағат ішінде жүргізіледі. Бұл ретте осы Нұсқаулықта 300-тармақта белгіленген формула бойынша есептелген қысымның төмендеуі сынақ уақытында бастапқы қысымның 1 пайызынан аспайды.

Газ реттегіш пункттердің ажыратылған реттегіштермен және сақтандыру клапандарының басымен герметикалығын сынағаннан кейін осы жабдықтың паспортына сәйкес іске қосылған реттеуіштермен және сақтандырғыш түсіру клапандарының бастиектерімен герметикалығын екінші сынау жүргізіледі.

305. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларына сынақ жүргізу процесінде жабдықта анықталған ақаулар қысым атмосфералық қысымға дейін төмендегеннен кейін жойылады.

Дәнекерлеу тігістеріндегі ақаулар барлық тігісті шабу немесе кесу және қайта дәнекерлеу арқылы жойылады. Бос фланецті және бұрандалы қосылыстар бөлшектеліп, қайта жиналады.

Анықталған ағып кетулер мен ақауларды жойғаннан кейін герметикалыққа сынау қайталанады.

6-параграф. Домна газының газ тазалау қондырғысының газ өткізгшітерін және аппараттарын сынау

306. Домна газын газ тазарту қондырғысының сынау қысымы және аппараттары мен газ құбырларын сынау тәртібі осы Нұсқаулыққа сәйкес келеді.

Газ тазалау аппараттары мен газ құбырлары үшін сынау қысымы осы Нұсқаулықтың 12-қосымшасына сәйкес қабылданады.

307. Газ тазалау мен газ құбырын учаскелер бойынша беріктігі мен герметикалыққа сынауды монтаждалған жабдық пен арматураны (егер олар тиісті учаскеге сәйкес сынақ қысымына алдын ала сыналса) пайдалана отырып немесе осы учаскені сынау үшін қабылданған тиісті ең жоғары қысымға есептелген бітеуіштерді орната отырып, жабдық пен арматурасыз жүргізуге жол беріледі.

Бітеуіштерді шамдардың бекіту клапандарының және скрубберлердің, электр сүзгілері мен су бөлгіштердің шлам клапандарының, сондай-ақ скрубберлер мен электр сүзгілерінің ысырмаларының орнына, егер олар 1,25 Р қысымға есептелген болса, орнатуға жол беріледі.

308. Газ тазарту қондырғысы аппараттары мен газ құбырларын учаскелер бойынша беріктігі мен герметикалыққа сынау екі кезеңде жүргізіледі.

Бірінші кезең-сыналатын учаскедегі қысым 0,07 Мегапаскальға дейін жеткізіледі, содан кейін ақауларды тексеру және анықтау жүргізіледі. Анықталған ақауларды жою қысымды атмосфералық қысымға дейін төмендеткеннен кейін жүргізіледі.

Екінші кезең-сыналатын учаске 5 минут бойы сақталатын, содан кейін жұмыс қысымы төмендетілетін және герметикалығын тексере отырып, сыналатын учаскені екінші рет тексеру жүргізілетін сыналатын учаскеге қысымды жеткізу жолымен беріктікке тексеру жүргізіледі.

309. Сыналатын учаскелерде қысымды көтеру және төмендету 0,025 Мегапаскальдан баяу, әрбір сатыда кемінде 5 минут кідіріспен жүргізіледі.

Сыналатын учаскелерді тексеруді тұрақты қысым орнатылғаннан кейін 10 минуттан соң жүргізуге жол беріледі. Қысымды көтеру кезінде сыналатын учаскелерді тексеруге, жекелеген жіктерді қағуға, ақауларды түзетуге және жөндеу жұмыстарына жол берілмейді.

310. Газ тазалау аппараттары мен газ құбырларын учаскелер бойынша герметикалыққа сынау ұзақтығы кемінде 1 сағат.

311. Егер осы Нұсқаулықтың 300-тармағында келтірілген формула бойынша есептелген қысымның төмендеуі 1 сағат ішінде мына мөлшерден аспаса, сыналатын газ тазалау учаскесі герметикалыққа сынақтан өтті деп есептеледі:

1) бітеуішсіз жабдықпен және арматурамен сынау кезінде – 3 пайыз;

2) жабдықсыз және арматурасыз бітеуіштермен сынау кезінде – 2 пайыз.

7-параграф. Пайдалануға қабылдау

312. Газ шаруашылығы объектілерін пайдалануға қабылдау "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 73-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

313. Егер пайдалануға қабылданған газ шаруашылығы объектісі 6 ай ішінде жұмысқа енгізілмеген болса, осы Нұсқаулықтың 285-тармағында көзделген бағдарламаға сәйкес газ құбырлары мен газ қондырғыларын қайта сынау жүргізіледі. Анықталған бұзушылықтар объектіні пайдалануға іске қосқанға дейін жойылады.

14-тарау. Диспетчерлік басқару, байланыс және дабыл бергіштер

314. Тұтынушы цехтар бойынша ұтымды газ бөлуді қамтамасыз ету, қалыпты газ режимін ұстау және газ құбырлары мен газ қондырғыларын қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету, тұтастай алғанда кәсіпорындарда газ шаруашылығының жұмысын басқару мен бақылаудың сенімділігі мен жеделдігін арттыру үшін газ шаруашылығының диспетчерлік қызметі ұйымдастырылады.

315. Газ шаруашылығының диспетчерлік пункттері телемеханизация құралдарымен жабдықталған.

Газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне берілетін телеөлшеулер, телесигнализация және телебасқару көлемі жобамен анықталады және газбен жабдықтау жүйесін басқаруға диспетчердің жедел араласу мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

316. Газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне газ құбырларының неғұрлым тән нүктелеріндегі газдың қысымы мен температурасын бақылайтын сигналдық шамдар мен аспаптар; кәсіпорынның газ құбырларына түсетін газдың қысымы, температурасы мен шығыны; барлық ірі және неғұрлым алыс тұтынушылардағы, автоматты режимде жұмыс істейтін объектілердегі, сондай-ақ бөгде кәсіпорындарға газ құбырларындағы газдың қысымы мен шығыны шығарылады.

317. Мнемосхемада газ шаруашылығының диспетчерлік пунктінде қашықтықтан басқару ысырмаларының шеткі жағдайлары көрсетіледі.

Газ шаруашылығының диспетчерлік пункті қысымды реттегіш тетіктерді басқару құралдарымен, дроссельдік клапандармен және газ құбырларындағы ысырмалармен, атап айтқанда домна, кокс және табиғи газдар газ құбырлары арасындағы жалғастырғыштардағы ысырмалармен жабдықталады.

318. Газ шаруашылығы объектілерінің газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне жедел бақылау, реттеу, байланыс және сигнализация қондырғылары I санат бойынша электр энергиясымен жабдықталады.

319. Газ шаруашылығының диспетчерлік пункті газ өндіретін және тұтынатын барлық цехтармен телефон байланысымен байланысты.

Тікелей телефон байланысы әрбір домна пешінің басқару үй-жайларымен, кокс батареяларын тұту цехтарының машина залдарымен және жиектеу кабиналарымен, кокс-химия өндірісінің диспетчерлік пункттерімен және ірі газ тұтыну цехтарымен, жылу электр орталықтарымен, домна және ферроқорытпа газдарының газ тазартқыштарымен, газды кәдеге жарату компрессорсыз турбиналарының қондырғыларымен, газ көтергіштермен және газ компрессорлық станциялармен, аудандық газ тарату станцияларымен, газдан құтқару қызметімен, кәсіпорынның өрт күзетімен, медициналық пунктпен, газ цехының негізгі қызметтерімен, кәсіпорын диспетчері және бас энергетикпен қамтамасыз етіледі.

Ірі кәсіпорындардың газ шаруашылығының диспетчерлік пункттері жедел радиобайланыспен және жедел автомашинамен жабдықталған, жөндеу тобы және қараушылар болады.

320. Газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне тұрақты қызмет көрсететін персоналсыз жұмыс істейтін газ шаруашылығы объектілерінен күзет дабылы шығарылады.

321. Газ шаруашылығының диспетчерлік пунктін жеке немесе кәсіпорынның энергия шаруашылығының басқа түрлерінің диспетчерлік пункттерімен бірлесіп орналастыруға жол беріледі.

Газ шаруашылығының диспетчерлік пунктіне жанғыш газдарды енгізуге жол берілмейді. "А" санатындағы үй-жайларда диспетчерлік пункттерді орналастыруға жол берілмейді.

322. Диспетчердің жедел қарамағында авариялық-жөндеу бригадасы мен жабдықталған автомашина болады. Көрсетілген бригада жабдықты авариялық тоқтатумен және тұрақты қызмет көрсетуші персоналсыз жұмыс істейтін жабдықты профилактикалық бақылаумен байланысты барлық жұмыстарды орындайды.

323. Жедел машиналарға арналған гараж және газ шаруашылығының диспетчерлік пунктімен тікелей байланыспен және сигнализациямен жарақтандырылған авариялық-жөндеу бригадасына арналған үй-жай көзделеді.

15-тарау. Газ шаруашылығын пайдалану

1-параграф. Жалпы ережелер

324. Газ цехы немесе газ қызметі мен қарамағында цехтық газ құбырлары мен қондырғылары бар цехтар арасында, жалпы газ құбыры бар цехтар арасында қызмет көрсету және бақылау учаскелерінің аражігін ажырату шекаралары нақты көрсетілген шекара учаскелерінің схемалары қоса беріле отырып, кәсіпорын бойынша бұйрықпен (өкіммен) ресімделеді.

325. Кәсіпорынды магистральдық немесе қалалық газ құбырларынан газбен жабдықтау кезінде газ құбырларына қызмет көрсету шекарасы ретінде кәсіпорынның шекарасы алынады. Бұл ретте кәсіпорынның шекарасынан тыс орнатылған және газ беретін ұйымның қарамағындағы ажыратқыш құрылғыдан басқа, газ құбырын кәсіпорынға оның аумағында енгізген кезде ажыратқыш құрылғы орнатылады.

Газ беру кезінде металлургиялық кәсіпорын басқа кәсіпорынға газ құбырына қызмет көрсету шекарасы газ беретін кәсіпорын аумағының шекарасы болып табылады.

326. Газ цехы немесе газ қызметі мен тұтынушы цех арасындағы қызмет көрсету шекарасы газ цехының немесе газ қызметінің қарамағындағы цехаралық газ құбырынан тұтынушы цехына бұрудағы ажырату құрылғысы болып табылады.

327. Газ шаруашылығының әрбір объектісіне (иеленуші кәсіпорын) техникалық паспорт жасалады. Пайдалану кезеңінде паспортта сызбалар немесе өзгерістер схемалары қоса берілген объектіге енгізілген барлық өзгерістер, жүргізілген күрделі жөндеулер туралы деректер көрсетіледі.

328. Түрлі мақсаттағы реттеуіштердің, автоматты сигнализаторлардың, газдану индикаторларының дайындаушы зауыттардың паспорттары болады.

329. Газ цехының жекелеген объектілерінде, құрамында газ шаруашылығы объектілері бар цехтарда орындалған жөндеу, агрегат аспаптарын тексеру және баптау көрсетілген агрегаттық журнал, әрбір ауысым ішінде анықталған ақаулар, оның ішінде осы Нұсқаулықтың бұзылуы, бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар және оларды орындаудың нақты мерзімдері жазылатын пайдалану журналы жүргізіледі.

Журналдар тігіледі және пайдалану журналында тұрақты жазбалар жүргізетін кезекші персоналдың қарамағында болады.

330. Барлық бір үлгідегі аппараттар, сондай-ақ газ шаруашылығының әрбір объектісіндегі тораптар мен бөлшектер шифрланған және нөмірленген, оның ішінде газ құбырларының, компенсаторлардың бағаналары, конденсат бұрғыштар, ысырмалар, шамдар. Нөмірлер мен шифрлар жабдықтар мен конструкциялардың көрнекті орындарында жазылған.

Тікелей агрегатта немесе қызмет көрсетуші персоналдың тұрған жерінде осы құрылғыларға берілген нөмірлер мен шифрларды көрсете отырып, газ құрылғыларының схемалары ілінеді.

331. Газ құбырларына орнату алдында ажыратқыш құрылғылар ревизияға жатады.

332. Газ құбырлары, газ қондырғылары және газ жабдығы ұйымның техникалық басшысы немесе бас энергетигі бекіткен кестелерде көзделген мерзімдерде қарауға, тексеруге және жөндеуге жатады. Жөндеу кестесін жасау кезінде жабдықтың әрбір түрін пайдаланудың жергілікті жағдайларын ескере отырып, дайындаушы зауыттың паспорттарында немесе техникалық құжаттамасында көрсетілген мерзімдер сақталады.

333. Автобұғаттау мен сигнализацияның дұрыс жұмыс істеуі аспаптарды пайдалану жөніндегі техникалық құжаттамаға сәйкес айына кемінде бір рет имитациялау жолымен, газ тұтыну агрегаты жоспарлы тоқтаған кезде, берілген шекті параметрге жеткен кезде тексеріледі. Автобұғаттау және сигнализация жүйелерін тексеру дайындаушы зауыттардың паспорттарында немесе техникалық құжаттамасында көрсетілген мерзімдерде жүргізіледі.

334. Үй-жайларда орналасқан импульсті құбырлар мен резина - мата түтіктерді газ құбырларының және бақылау-өлшеу аспаптарының штуцерлеріне қосу герметикалығы аптасына кемінде бір рет, ал үй-жайлардан тыс жерлерде айына кемінде бір рет тексеріледі. Герметикалықты тексеру көзбен шолып немесе газ талдағыштардың көмегімен жүзеге асырылады.

335. Газ құбырларын, газ қондырғыларын және газ жабдықтарын тексеруді қарамағында газ шаруашылығы объектілері бар цех бастығы тағайындаған комиссия жылына кемінде екі рет жүргізеді.

Қарап тексеру мыналарды тексеруді қамтиды:

1) ысырмалардың, шамдардың, конденсат бұрғыштардың, компенсаторлардың, реттегіштердің, шаң шығару құрылғыларының, тиек арматурасының, газ жылыту құрылғыларының және үрлеуге және сигнал беруге арналған құрылғылардың жай-күйі мен жарамдылығын;

2) люктер мен шамдардың герметикалығын тексеру, су бекітпелерін тексеру;

3) ғимараттар ішіндегі газ құбырлары мен аппараттардың тігістері мен ернемектік қосылыстарының герметикалығын;

4) құбырлардың жай-күйін, құбыр арматурасының, бағаналардың, олардың тірек төсемелері мен башмактарының, анкерлік болттар мен іргетастардың жер үсті бөліктерінің жағдайын;

5) агрегаттық және пайдалану журналдарын жүргізуді.

Тексеру нәтижелері анықталған ақауларды жою жөніндегі іс-шаралар көрсетіле отырып, актілермен ресімделеді.

Цех комиссияларының актілерін цех бастығы бекітеді және цех істерінде сақталады.

Актілерде көрсетілген іс-шараларды орындау үшін жүргізілген барлық жұмыстар туралы агрегаттық журналдар мен паспорттарға жазбалар енгізіледі.

336. Цехаралық және цехтық газ құбырларының, газ аппараттарының сыртқы беттері әрбір 5 жыл сайын, ал ернемектер мен болттар – әрбір 2 жыл сайын температуралық өзгерістерге және атмосфералық жауын-шашынның әсеріне төтеп беретін майлы бояумен, лакпен немесе жабынмен боялады.

Коррозиялық белсенді газдармен немесе булармен ластанған жерлерде орналасқан тірек конструкцияларын, алаңдар мен сатыларды қоса алғанда, газ құбырлары мен қондырғыларына кемінде 3 жылда бір рет коррозияға қарсы жабын жағылады.

Мұндай жабынды мерзімінен бұрын жағу қажеттілігін осы Нұсқаулықтың 335-тармағында көзделген комиссия белгілейді.

337. Газ шаруашылығының жарылыс-өрт қауіпті объектілерінде отпен жүргізілетін жұмыстар наряд-рұқсат бойынша орындалады.

338. Қолданыстағы газ құбырларында және сиретілген аппараттарда газды кесуге және дәнекерлеуге тыйым салынады. Технологиялық жағдайлар бойынша ажыратуға жол берілмейтін жұмыс істеп тұрған газ құбырларында және аппараттарда осы жұмыстарды жүргізу қажет болған кезде газбен кесу және дәнекерлеу 1 пайыздан аспайтын газдағы оттегінің құрамы әрбір 5 минут сайын үздіксіз бақылау кезінде рұқсат етіледі.

339. Жұмыс істеп тұрған газ құбырларында газбен кесу немесе дәнекерлеу жүргізу кезінде үлкен жалынның пайда болуын болдырмау үшін газ шығатын жерді асбест сымымен, металл сыналармен нақыштап, асбест үгіндісімен араласқан жұмсақ шамот сазымен жабу керек. Табиғи және сұйытылған мұнай газының жұмыс істеп тұрған газ құбырларында отпен жүргізілетін жұмыстардың кез келген түрін жүргізуге тыйым салынады.

Жұмыс орнында алғашқы өрт сөндіру құралдары бар.

340. Қолданыстағы газ құбырына кесілгеннен кейін орындалған дәнекерлеу жігінің герметикалығы сабынды ерітіндімен тексеріледі.

341. Газ құбырлары жүргізілген және газ тұтыну агрегаттары бар үй-жайларда (орындарда) дәнекерлеу немесе газбен кесу кезінде ауаның газдануына тексеру жүргізіледі.

Ауа сынамаларын алу: ауадан жеңіл газ үшін - жоғарғы аймақтан; ауадан ауыр газ үшін – төменгі аймақтан; домна, ферроқорытпа және конвертерлік газдар үшін – жоғарғы және төменгі аймақтардан жүргізілсін.

Дәнекерлеу немесе газбен кесу жүргізілген барлық уақыт ішінде көрсетілген үй-жайлар (орындар) желдетіледі.

342. Газ құбырының учаскесін немесе газ аппаратын кейіннен оның ішіндегі жұмыстарды орындай отырып ажырату қажет болған кезде соңғысы қолданыстағы газ құбырларынан қолданыстағы ажыратқыш құрылғылардың көмегімен бөлінеді, бұл ретте ажыратқыш бекіткіш құрылғының артына табақтық бітеуіш орнатылады. Егер ажыратқыш құрылғы табақ ысырмасы болып табылса, тығынды орнату талап етілмейді.

Газ құбырларын жоғарыда көрсетілгеннен басқа тәсілмен ажыратуға жол берілмейді.

343. Газ құбырының ажыратылған аппараттары мен учаскелерін газдан босату үшін оларды инертті газбен немесе ауамен үрлеу жүзеге асырылады, бұл ретте кокстық және аралас газдардың газ құбырлары кокстық газ компонентімен алдын ала бумен үрленеді.

Уытты газдардың аппараттары мен газ құбырларын үрлеудің аяқталуы газ құбырларының немесе аппараттың ішкі қуысынан жүйелі түрде алынған екі сынамадағы уытты газдардың құрамы текше метрде 20 миллиграмнан аспайтын талдау жолымен айқындалады.

Табиғи газ газ құбырларын үрлеудің аяқталуы сынамаларда көлемі бойынша 1 пайыздан аспайтын метанның болуына немесе қоршаған ауадағы құрамының 99 пайызынан кем емес оттегінің болуына талдау жолымен ұқсас анықталады.

Сұйытылған газ құбырын үрлеудің аяқталуы көлемнің 0,5 пайызынан аспайтын пропан-бутанның құрамы бойынша айқындалады.

344. Газ құбырлары мен аппараттар газбен толтырылған кезде барлық ауа толық ығысқанға дейін үрленеді. Үрлеу тек шырақтар арқылы жүргізіледі. Газ құбырын үрлеу алдында ысырмалар қажетті жағдайға орнатылады, су ысырмалары сумен толтырылады, ал үрлеу жүргізілетін шырақты қоспағанда, барлық люктер, тесіктер мен шырақтар тығыз жабылады.

Газ құбырларын үрлеу тұтынушыларға біртіндеп жақындата отырып, учаскелер бойынша үздіксіз және жүйелі жүргізіледі. Үрлеу кезінде шығарылатын газды тұтатуға тыйым салынады. Үрлеудің аяқталуы үрлеу жүргізілетін соңғы шырақтан алынатын газ сынамаларын талдау жолымен анықталады. Бұл ретте газдағы оттегінің құрамы жүйелі түрде іріктелген екі сынамада 1 пайыздан аспайды.

345. Газ құбырын үрлеу кезеңінде 50 метр радиуста атмосфераға газ-ауа қоспасын шығару орындарында көліктің барлық түрлерінің қозғалысы тоқтатылады, ашық отты қолдануға және дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге, газ құбырын үрлеумен байланысты емес адамдардың болуына жол берілмейді. Газ құбырлары мен жекелеген аппараттарды үрлеу уақытында газ шығару орындарында бекеттер қойылады.

346. Жұмыс істеп тұрған газ құбырларында бітеуіштерді орнату және алу, өлшеу диафрагмаларын ауыстыру оларда газдың артық қысымы кемінде 0,5 килопаскаль және одан артық болмаған кезде жүргізіледі:

1) домна газы 4,0;

2) кокс және онымен араласқан газ 3,0;

3) ферроқорытпа, конвертерлік, уытты емес газдар және олармен араласқан газдар 2,0.

347. Газ құбырлары мен аппараттардың ішінде улы газдардың болуына байланысты жұмыстарды жүргізуге осы Нұсқаулықтың 341 және 342-тармақтарының шарттарына сәйкес оларды газдан ажыратқаннан және босатқаннан кейін жол беріледі. Газ құбырлары мен аппараттардағы ауа ортасы жұмыс жүргізу барысында неғұрлым нашар желдетілетін жерлерде кемінде әр сағат сайын ауа сынамасын алу жолымен көміртегі тотығының болуына тексеріледі.

348. Ашық отты қолдануға жол берілмейді:

1) газ құбырларын жылыту үшін;

2) кокс-химия өндірісіндегі арматураны қоспағанда, газдың ағуын анықтау үшін.

Газ құбырларының қосылыстары мен арматураларының, бұрандалы және фланецті қосылыстардың, тігістердің герметикалығын тексеру көбіктенетін ерітіндімен жүргізіледі. Теріс температурада ерітіндіге кальций хлориді немесе натрий хлориді қосылады.

349. Осы Нұсқаулықтың 338-348-тармақтарында көрсетілген жұмыстар газға қауіпті болып табылады және наряд-рұқсат бойынша орындалады.

350. Тікелей тұтынушы алдындағы (реттеуші органдардан кейін) газдың ең төменгі рұқсат етілген қысымы 0,5 Килопаскальдан төмен емес.

Газ қысымы рұқсат етілген ең аз мөлшерден төмендеген кезде газ тұтынушылары ажыратылады. Автоматты өшіру құрылғысы болса да, өшіру қолмен жасалады.

351. Кәсіпорын цехтарының газды тұтыну режимі кәсіпорынның техникалық басшысы бекіткен газды тұтыну жоспары негізінде газ шаруашылығы диспетчерінің өкімімен айқындалады.

Отын газдарын өндіретін және тұтынатын цехтардың персоналы газ шаруашылығы диспетчеріне газ өндіру және тұтыну режимінің барлық өзгерістері туралы дереу хабарлайды.

Газ шаруашылығы диспетчерінің өкімдері дереу орындау үшін мүлтіксіз болып табылады.

352. Авариялық жағдайлардан басқа (қауіпсіздік шараларын қабылдаған жағдайда) артық газды атмосфераға шығару үшін үрлеу шырақтарын пайдалануға жол берілмейді.

353. Газ шаруашылығы объектілері бар цехтарда аварияларды жою жоспарлары жасалады.

354. Газ шаруашылықтары жобаға сәйкес өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз етіледі.

2-параграф. Газ өткізгіштерді пайдалану

355. Газ құбырларының жай-күйіне жүйелі бақылау орнатылады. Тәулігіне кемінде бір рет бүкіл трасса бойынша газ құбырларын, тірек конструкцияларын және бекіту арматурасын тексеру жүргізіледі, бұл ретте конденсат бұрғыштардың, дроссель клапандарының және компенсаторлардың жарамдылығы тексеріледі. Бекіту арматурасының жарамдылығын тексеру тоқсанына кемінде бір рет жүзеге асырылады.

Компенсаторлар мен олардың бекіту арматурасын тексеру айына кемінде бір рет жүргізіледі. Қысқы уақытта мұз қатуы мүмкін жерлерді жылытуға ерекше назар аударылады.

Цех газ құбырларының герметикалығы газдың жұмыс қысымы кезінде жарты жылда бір рет көзбен шолып қарау арқылы тексеріледі. Фланецті қосылыстар мен арматуралардың герметикалығы сабын ерітіндісін жағу арқылы тексеріледі.

Барлық анықталған ақаулар жойылады. Газ құбырларындағы құрылғылардың жарамдылығын тексеру және тексеру нәтижелері ақаулықтарды жою бойынша қабылданған шараларды көрсете отырып, пайдалану журналына жазылады.

Газ құбырларының жекелеген құрылғыларын пайдалану кезінде олардың жарамдылығын тексеру және тексеру мерзімдері зауыт жағдайларына байланысты цехтар бойынша бұйрықтармен нақтыланады.

356. Артық қысыммен жұмыс істейтін газ құбырларындағы газ қысымы күрт төмендеген кезде тұтынушылар хабардар етілмей және ажыратылғанша газ құбырындағы газдың артық қысымын ұстап тұру үшін шаралар қабылданады. Бұл ретте цехаралық газ құбырларының біріндегі газдың артық қысымы басқа газ құбырынан газды қайта жіберу есебінен ұсталады.

Цех газ құбырларындағы артық қысымды қысқа мерзімде ұстап тұру үшін осы Нұсқаулықтың 357-тармағы сақталған кезде оларға бу беруге жол беріледі.

357. Булау, үрлеу және жылыту үшін газ құбырларына бу беру біртіндеп жүргізіледі. Газ температурасының көтерілуі 1 сағатта 15 градус Цельсийден аспайды. Газ құбырларындағы газ температурасын 65 Цельсий градустан жоғары көтеруге жол берілмейді.

358. Егер газ құбырының қандай да бір учаскесіндегі газ қысымы нөлге дейін төмендесе, онда іске қосу алдында, осы учаскеден басқа, газ жүрісі бойынша кейінгі барлық газ құбырлары, цехтық газ құбырлары мен тұтынушыларға бұруды қоса алғанда, газбен үрленеді. Газ құбырларын үрлеу осы Нұсқаулықтың 344 және 345-тармақтарын сақтай отырып жүргізіледі.

359. Нафталиннің тұндырылуына және газ құбырларында мұздың пайда болуына қысымның өзгеруін мерзімді өлшеу жолымен бақылау белгіленеді. Газ құбырларынан мұз тығындары мен нафталин шөгінділерін алып тастау осы Нұсқаулықтың 357-тармағы сақталған кезде буды пайдалана отырып жүргізіледі.

360. Жұмыс істеп тұрған газ құбырларын нивелирлеу 5 жылда бір рет, ал жаңадан салынатындарды – құрылыс аяқталғаннан кейін екі жыл бойы жыл сайын жүргізіледі. Нивелирлеу нәтижелері жобалық деректермен және алдыңғы нивелирлеу нәтижелерімен салыстырылады.

Тіректерге жүктемелердің қауіпті қайта бөлінуін тудыратын және конденсатты бұру схемасын бұзатын жобалық белгілерден ауытқулар жойылады.

Егер қолданыстағы газ құбырлары тіректерінің іргетастарына жақын жерде қазаншұңқырларды немесе орларды қазумен жұмыстар жүргізілсе, осы учаскелерде газ құбырларын нивелирлеу жаңадан салынатындар үшін де жүргізіледі.

3-параграф. Газ пайдалану агрегаттарының газ құрал-жабдықтарын пайдалану

361. Газ тұтынатын агрегаттарды іске қосу алдында оттықтар мен түтіндіктер бұл үшін оттықтарға немесе түтін сорғышқа ауа беру үшін желдеткішті, ал олар болмаған кезде – түтін құбырының тартымын пайдалана отырып тексеріледі. Түтін сорғыштың жарамдылығын тексеру және оны теңгеру жабдықты жоспарлы тексеру және жөндеу кезінде жүргізіледі.

362. Газ тұтыну агрегатын тұтатқанға дейін газ құбыры агрегат коллекторының алдында шам арқылы, содан кейін агрегат коллекторы шеткі шам арқылы газбен үрленеді. Газ құбырын және агрегат коллекторын үрлеу қыздырғыштарда ысырмалар жабық болған кезде жүргізіледі.

363. Оттықтарды тұтатар алдында газ тұтынатын агрегат алдында газ құбырында газдың жеткілікті қысымының болуы, ал үрлеу құрылғыларынан ауаны беру кезінде ауа қысымы тексеріледі. Оттықта немесе түтін құбырында (реттеуші клапанға дейін) сейілтудің болуы тексеріледі және қажет болған жағдайда тартым реттеледі.

364. Газ құбырындағы ажыратқыш құрылғыны қыздырғыштың алдында қыздырғышқа тұтандырғыш, алау немесе газды тұтататын құрал әкелінгеннен кейін ашуға рұқсат етіледі.

Егер қыздырылған аймақта қалаудың температурасы 800 Цельсий градустан асса, тұтандырғышты, алауды немесе тұтанғыш құралды әкелмей газ беруге (қазандардан басқа) жол беріледі.

365. Оттықтарды тұтату кезінде оттыққа газдың толық жануын қамтамасыз ететін және жалынның оттықтан бөлінуін болдырмайтын ауаның ең аз мөлшері беріледі. Тартылыс күші шектеулі. Қыздырғыштарды келесі ретпен жағылады:

1) үрлеу қыздырғыштарының ауа өткізгіштерінің реттегіш дроссель клапандарын жауып, инжекциялық қыздырғыштардың реттегіш шайбаларын жабу;

2) үрлеу жанарғыларының газ құбырында тез әрекет ететін кесу клапанын ашу және ашық күйде бекіту. Газ жүрісі бойынша соңғы жанарғыда ысырманы немесе крандарды ашу және тұтандырғыштың (алаудың) ашық жалынына газды біртіндеп беру. Содан кейін басқа қыздырғыштардағы клапандарды кезекпен ашу.

Газ құбырындағы тез әрекет ететін клапанды қыздырғыштардың тұрақты жұмысы аяқталғаннан кейін іске қосу керек.

Егер газ бірінші жанарғы арқылы беру кезінде жанбаса немесе жанғаннан кейін реттеу процесінде сөнсе, газ беру автоматты түрде бұғатталады, оттықты және түтіндіктерді желдетеді, газ және ауа қысымын тексереді және ақауларды жойғаннан кейін қайта тұтатуға кірісу қажет.

Қыздырғыштарды тұтату және реттеу кезінде газ бен ауаны біртіндеп және тұрақты қысым кезінде ғана беру қажет.

Қыздырғышқа жүктеме артқан кезде алдымен газ беруді, содан кейін ауаны көбейту; жүктеме азайған кезде алдымен ауа, содан кейін газ беруді азайту қажет. Отынның режимдік шығыстарын белгілеуді оттықтың немесе жұмыс кеңістігінің қызуына қарай жүргізу қажет.

366. Егер агрегаттар отынның әртүрлі түрлерінде жұмыс істесе және ортақ түтін құбыры болса, газ отынындағы агрегаттарды іске қосу газ емес отынды пайдаланатын агрегаттар жұмыс істемеген кезде жүргізіледі.

367. Жөндеу немесе ұзақ тоқтату кезінде газ тұтыну агрегаттарының газ құбырлары қолданыстағы газ құбырларынан тиек құрылғыларымен және олардан кейін табақ ысырмалармен немесе тығындармен ажыратылады.

Газ құбырын ажыратқаннан кейін үрлеу шамдары ашық күйде қалады.

Агрегат ішінде жөндеу жүргізу үшін тоқтағаннан кейін немесе ұзақ тоқтағаннан агрегатты іске қосуға газ құбырларын, түтін құбырларын және бақылау-өлшеу аспаптарын тексеру туралы акті болған кезде жол беріледі.

368. Мынадай шарттар сақталған кезде диспетчерлік пункттен бақылау жүзеге асырылатын жабдықтан басқа, жұмысқа қосылған газ тұтыну агрегаттарын қараусыз қалдыруға жол берілмейді:

1) Жабдық күзет сигнализациясымен және жарылысқа қауіпсіз орындалған бақылау жарықтандыруымен жарақтандырылған оқшауланған үй-жайда орналасады;

2) қазандар автоматты қауіпсіздік, автоматты бақылау және реттеу құралдарымен жабдықталған.

369. Газ тұтынатын агрегаттардың түтін құбырларының жай-күйін тексеру агрегаттарды кезекті жоспарлы-алдын ала жөндеу кезінде немесе тарту режимі бұзылған кезде жүргізіледі.

Газ тұтыну агрегаттары бұзылған немесе реттелетін параметрлерді бақылауға арналған аспаптар бұзылған жағдайда және тартым болмаған кезде оларды пайдалануға жол берілмейді.

370. Агрегаттардың оттықтарын олардың ішінде адамдар бар болуымен тексеруге және жөндеуге агрегаттарды осы Нұсқаулықтың 342-тармағына және жалпы түтін құбырына сәйкес жұмыс істеп тұрған газ құбырларынан ажыратқаннан кейін, ауаны желдету және зиянды заттардың болуын талдау жолымен тексеруден кейін жол беріледі. Бұл ретте оттықтағы барлық есіктер мен люктер ашық. Қажет болған жағдайларда оттыққа мәжбүрлі түрде таза ауа беріледі. Жұмыстар наряд-рұқсат бойынша орындалады.

4-параграф. Металдарды газ жалынымен өңдеу үшін құрал-жабдықты пайдалану

371. Металдарды газ жалынымен өңдеу жөніндегі жұмыстарға, сондай-ақ тәуелсіз көздерден ашық отты қолдануға мынадай ең аз қашықтықта (көлденеңінен) жол беріледі:

1) жанғыш газ құбырларына дейін, сондай–ақ қол жұмыстары кезінде газ тарату бекеттеріне дейін – 3 метр;

2) жанғыш газ құбырларына дейін, сондай–ақ механикаландырылған жұмыстар кезінде газ тарату бекеттеріне дейін – 1,5 метр.

372. Тасымалданатын жанарғылар мен жылжымалы агрегаттарды газ құбырларына (оның ішінде сұйытылған газға) резеңке-мата түтіктердің көмегімен 0,63 Мегапаскаль қысымға есептелген қосуға жол беріледі.

Жеңқұбырдың ұзындығы 30 метрден аспайды.

Жеңқұбырлардың ұштары газ құбырына және қыздырғышқа қамыттармен бекітіледі. Ажыратқыш кран (жанарғыда немесе жылжымалы агрегатта бар краннан басқа) жеңқұбырға дейін орналасады.

373. Цоколь, жертөле үй-жайларында, құдықтарда, шахталарда және жерасты құрылыстарында сұйытылған газдарды қолдана отырып, металдарды газ жалынымен өңдеуді жүргізуге жол берілмейді.

374. Жабық үй - жайларда металдарды газжалынды өңдеу үшін пайдаланылатын кокс газы күкіртсутегі мен нафталиннен қосымша тазартылуға жатады, бұл ретте тазартылған газдағы күкіртсутектің мөлшері текше метрде 0,02 граммнан, ал нафталин-қыста текше метрде 0,01 граммнан және жазда текше метрде 0,05 граммнан аспайды.

375. Барлық газ бөлгіш бекеттерге кіру жолы еркін.

376. Жұмыс орнында жанарғыларды, кескіштерді және аппаратураларды газ дәнекерлеушілермен және кескіштермен жөндеуге жол берілмейді.

377. Қол жанарғысын немесе кескішті тұтатқанда, алдымен оттегі клапаны аздап ашылады, содан кейін жанғыш газ клапаны ашылады және ауаны шығару үшін жеңқұбырды қысқа уақыт үрлегеннен кейін газдардың жанғыш қоспасы жанады.

Жұмыс кезінде жанарғының (кескіштің) жалыны газбен жабдықтау көзіне қарама-қарсы жаққа бағытталған. Осы шартты орындау мүмкін болмаған жағдайда газбен жабдықтау көзі металл қалқандармен немесе жанбайтын материалдардан жасалған қалқандармен қоршалады.

378. Жанғыш газдарға арналған жеңқұбырды оттегімен және оттекті жеңқұбырды жанғыш газбен үрлеуге, жұмыс кезінде жеңдерді өзара ауыстыруға жол берілмейді.

5-параграф. Жарылыс өрт қауіпті объектілерді пайдалану

379. Өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатындағы үй-жайларда газ құбырларының фланецті және бұрандалы қосылыстарының, арматуралар мен аспаптардың тығыздығын сабынды эмульсиямен тексеру айына кемінде бір рет жүргізіледі.

380. Өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатындағы әрбір есікте үй-жайдың санаты және жарылыс қаупі бар аймақтың сыныбы көрсетілген. Бұл үй-жайларда көрінетін жерлерде эвакуациялау жоспарлары, аварияларды жою жоспарлары, аварияларды жою жоспары бойынша телефондардың тізімі ілінген.

381. Өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатындағы үй-жайлардағы электр жабдықтарын жөндеу жұмыстары электр желісін токтан ажыратқаннан кейін орындалады. Қажет болса, портативті аккумуляторлық жарылысқа қарсы шамшырақтар пайдаланылады.

382. Өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатындағы үй-жайларда сүрту және майлау материалдарын тәуліктік қажеттіліктен аспайтын мөлшерде металл, тығыз жабылатын шкафтарда немесе жәшіктерде сақтауға жол беріледі.

Газ тарату пункттерінің үй-жайларында сүрту және жанғыш материалдарды сақтауға жол берілмейді.

383. Сыртқы қондырғылардың жанында, өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатына жақын жерде және үй-жайдың ішінде темекі шегуге және ашық отты пайдалануға жол берілмейді, ол туралы көрінетін жерлерге қауіпсіздік белгілері орнатылады.

6-параграф. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларын пайдалану

384. Газ реттеу пункттерінің үй-жайында жұмыстарды орындау кезінде негізгі және қосалқы (бар болса) шығулардың есіктері құлыппен жабылмайды.

385. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларының жабдықтарына қызмет көрсету графикте көзделген мерзімдерде жүргізіледі. Бұл ретте жабдықты, сақтандырғыш клапандар мен сүзгілерді ағымдағы жөндеу осы жабдыққа дайындаушы зауыттың паспортында белгіленген мерзімдерге сәйкес, бірақ жылына кемінде бір рет жүргізіледі.

386. Сақтандырғыш бекіткіш және түсіргіш клапандарды баптау және іске қосуды тексеру дайындаушы зауыттың шарттарына сәйкес, сондай-ақ оларды әрбір тексеруден және жөндеуден кейін жүргізіледі. Газ реттегіш пункттерде және газ реттегіш қондырғыларда сақтандыру-бекіту клапандары болған кезде олардың іске қосылуын баптау есептік қысымнан 20 пайызға артық қысым кезінде жүргізіледі. Демпингтік сақтандыру клапандарын баптау қысымның 5 пайызға жоғарылауы кезінде ашудың басында және қысымның 15 пайызға жоғарылауы кезінде толық ашу кезінде жүргізіледі.

387. Газ реттегіш пункттер мен газ реттегіш қондырғылардың айналма желісі (байпас) бойынша газ тұтынушыларға газ реттегіш пункттерден немесе газ реттегіш қондырғылардан шыға берістегі газ қысымын реттейтін газ реттегіш пункттерде немесе газ реттегіш қондырғыларда тұрақты кезекші персонал болған жағдайда жабдықты тексеру немесе жөндеу уақытында беруге жол беріледі. Бұл ретте манометрлер байпаста реттегіш ысырмаға дейін және одан кейін қызмет көрсетуші персоналға көрінетін жерде орнатылады.

Жөндеу үшін сақтандырғыш түсіру клапанын немесе манометрді алу кезінде олардың орнына сыналған сақтандырғыш тастау клапаны мен манометр орнатылады. Газ тарату пункттері мен газ тарату қондырғыларының көрсетілген жабдықсыз жұмыс істеуіне жол берілмейді.

388. Газ реттегіш пункттер мен газ реттегіш қондырғылардан шығудағы газ қысымы тұтынушылардағы газ құбырларындағы қысымның белгіленген режимдеріне сәйкес реттеледі.

Газ реттегіш пункттер мен газ реттегіш қондырғылардан шығатын газ қысымының пульсациясы берілген жұмыс қысымының 10 пайыздан астам болуына жол берілмейді.

389. Газ реттегіш пункттерде немесе газ реттегіш қондырғыларда орнатылған сүзгілер тазарту үшін ашу алдында ысырмалармен ажыратылады және тығындармен қайталанады. Сүзгіде қысым жоқ екенін тексергеннен кейін сүзгі қақпағы алынып тасталады. Сүзгі саптамасын (кассетаны) алып тастағаннан кейін сүзгі корпусы мұқият тазаланады. Кассетаны бөлшектеу және тазалау газ реттеу пункттерінің үй-жайынан тыс жүргізіледі.

390. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларының жабдықтарына техникалық қызмет көрсету және оларды қалыпты пайдаланудан бар ауытқуларды жою жөніндегі жұмыстар туралы деректер пайдалану журналына енгізіледі. Бөлшектер мен тораптарды ауыстырумен байланысты газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларының жабдықтарын жөндеу (тексеру) нәтижелері газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларының паспортына енгізіледі.

7-параграф. Газарттырғыш станцияларды, газкомпрессорлық станцияларды және газтурбиналық кеңейту станцияларын пайдалану

391. Газарттырғыш станцияларының, газкомпрессорлық станциялардың және газтурбиналы кеңейту станцияларының әрбір агрегатын іске қосу басталғаннан бастап және жұмыс режимін немесе агрегаттың авариялық тоқтатылуын реттеу аяқталғанға дейін қажет болған кезде кез келген сәтте іске қосылатын агрегатты тоқтату үшін қалқан жанында кезекші персонал болады.

392. Газарттырғыш станцияларды, газкомпрессорлық станцияларды және газтурбиналық кеңейту станцияларын пайдалануға оларды толық автоматтандыру және қашықтықтан басқару және бақылау кезінде тұрақты қызмет көрсетуші персоналсыз жол беріледі. Толық автоматтандырылған газарттырғыш станцияларды, газ-компрессорлық станцияларды және газ-турбиналық кеңейту станцияларын мерзімді аралауды және оларға қызмет көрсетуді бекітілген кестеге сәйкес кемінде екі жұмысшы жүргізеді.

Толық автоматтандырылмаған газарттырғыш станцияларды, газ-компрессорлық станцияларды және газ-турбиналық кеңейту станцияларын пайдалануды ауысымда кемінде екі жұмысшы жүзеге асырады. Жұмыс істеп тұрған агрегаттарды қызмет көрсетуші персоналдың бақылауынсыз қалдыруға болмайды

393. Газ құбырларын желдету немесе үрлеу кезінде машиналардың электр қозғалтқыштарын іске қосуға жол берілмейді.

394. Газ үрлегіштерді, айдағыштарды, компрессорларды және кәдеге жарату компрессорсыз газ турбиналарын орнатуды іске қосу машиналардың тікелей жанында немесе машиналарды басқару қалқанында орналасқан іске қосу батырмаларын басу арқылы жүргізіледі.

395. Берілген режимдердің бұзылуы пайда болған кезде, жұмыс істеп тұрған айдағышта, компрессорда және компрессорсыз газды кәдеге жарату турбиналарының қондырғысында ақаулар анықталған кезде машиналар дереу тоқтатылады.

396. Сору коллекторындағы газ қысымы 0,5 Килопаскальдан төмен түссе, салқындату үшін электр энергиясын немесе суды беру тоқтатылса, авария кезінде жалпы коммуникацияларда барлық агрегаттар дереу тоқтатылады.

397. Қорғағыш бұғаттаудың іске қосылуы немесе электр энергиясын беруді тоқтату нәтижесінде барлық айдағыштар немесе компрессорлар бір мезгілде кенеттен тоқтаған кезде барлық машиналардың электр қозғалтқыштары дереу ажыратылады.

Айдау жүйелерінде артық қысымды ұстап тұру үшін сору және айдау жақтарындағы ысырмалар жабылмайды. Сору және айдау коллекторлары арасындағы айналма жол ашық күйде ұсталады.

8-параграф. Домна газын шаңнан тазарту және суыту қондырғыларын пайдалану

398. Газ тазарту жұмыстары тек артық қысыммен жүзеге асырылады. Домна пештерінің бірі қысқа уақыт тоқтаған кезде оның газ тазалауы цехаралық газ құбырынан ажыратылмайды; ондағы артық қысым жұмыс істейтін пештердің газы есебінен ұсталады; тек бір пеш жұмыс істеген кезде газ тазартудағы артық қысым домна, кокс немесе табиғи газды жүйеге қайта жіберу есебінен ұсталады.

399. Домна цехының құрғақ шаң ұстағыштарынан шаң шығару кезінде, егер жұмыс орнынан шаң шығару орнына дейінгі қашықтық 50 метрден кем болса, газ тазарту аумағында және скрубберлер мен электр сүзгілері алаңдарында қандай да бір жұмыстар жүргізуге жол берілмейді.

400. Скрубберлер мен электр сүзгілердің гидро бекітпелерінің, скрубберлер мен электр сүзгілердегі су деңгейін бақылау және сигнал беру аспаптарының барлық ысырмаларының жарамдылығын тексеру, шығарылатын қалтқы құрылғыларды жуу және скрубберді қалтқы камерамен қосатын құбырларды тазалау, газ тазалаудың айналым циклінің науалары мен құбырларын шлам шөгінділерінен жуу және тазалау күндізгі ауысыммен жүргізіледі.

401. "Газ астындағы" скрубберлерге, электр сүзгілерге, бүріккіш құбырларға, дроссель топтарына, тамшылатқыштарға қызмет көрсету бойынша барлық жұмыстар, сондай-ақ форсункаларды тазалау, су бекітпелерін жуу, ішкі тексеру, коронациялайтын электродтарды ауыстыру, шөгінді құбырлар мен электродтарды тазалау, ағынды сулардың науалары мен құбырларын тазалау және жуу газға қауіпті болып табылады және наряд-рұқсат бойынша орындалады.

402. Газ тазалауды тоқтату және іске қосу мынадай рұқсат етілген шарттарды ескере отырып жүргізіледі:

1) домна пешін колошникте газды жақпай тоқтатқан кезде газ тазарту пештен ажырату клапанымен, ал конусаралық кеңістікті газ тазалайтын теңдестіретін газ құбыры колошникте табақ ысырмалармен ажыратылады, бұл ретте газ құбырлары мен газ тазалау аппараттары таза газдың цехаралық газ құбыры тарапынан қысым астында қалады. Газ құбырлары мен аппараттардағы үрлеу шамдары жабық. Скрубберді суаруға су беру тоқтамайды, бірақ оны азайтуға болады;

2) Домна пешін колошникте газды жағып тоқтаған кезде теңестіру газ құбыры мен конусаралық кеңістіктің газ тазалау газ құбыры колошникте табақ ысырмалармен ажыратылады, содан кейін көрсетілген газ құбырларындағы ысырмалар газ тазалау жағынан және теңестіру газ құбырының дренаж желісінің ысырмасы жабылады, одан кейін оларда шамдар ашылады, ал ажыратылған газ құбырларына бу беріледі.

Газ тазалау пештен кесу клапанымен, содан кейін таза газдың цехаралық газ құбырынан дискілі және табақ ысырмамен (немесе бітеуішпен) ажыратылады, одан кейін газ тазалау аппараттары мен газ құбырларында үрлеу шамдары ашылады және оларға бу беріледі. Лас, жартылай таза газды газ құбырларына және желдету кезінде теңестіру газ құбырына буды аппараттарға су беруді тоқтатпай беруге жол беріледі. Желдетуден кейін буды скрубберге тікелей беру ашық шамдар мен люктер және осы уақытта скрубберге су беруді болдырмайтын қабылданған шаралар кезінде жүргізіледі.

Шаң тұтқыштан кейін (газ жүрісі бойынша) кесу клапаны орналасқан кезде кесу клапанының артына скруббер жағынан шам орнатылады, ол кесу клапанын жапқаннан және таза газдың цехаралық газ құбырынан газ тазартуды ажыратқаннан кейін скрубберден кесу клапанына дейінгі учаскеде лас газ құбырын желдету үшін ашылады.

Газ тазалауды іске қосу кезінде лас газды газ құбырына, теңестіру газ құбырына және жартылай таза газ құбырларына бу беру барлық газ тазарту аппараттарына су берілгеннен кейін ашық шамдар кезінде жүргізіледі.

403. Домна пештерін жоспарлы тоқтату (іске қосу) және оларды газдан тазарту ұйымның техникалық басшысы бекіткен жұмыстарды ұйымдастыру жоспары бойынша орындалады.

Жұмысты ұйымдастыру жоспарында барлық кесу құрылғыларының орналасуын көрсете отырып, құрылыстардың бүкіл кешенінің схемалық сызбасы бар. Жұмыстарды ұйымдастыру жоспарында барлық операцияларды орындау дәйектілігі көрсетіледі. Жұмыс басталғанға дейін барлық орындаушылар жұмысты ұйымдастыру жоспарымен танысады.

9-параграф. Ферроқорытпа газын шаңнан және газ жолынан тазалау және суыту үшін қондырғыларды пайдалану

404. Газ тазарту және газ сорғыш станциясының жабдығы жөндеуге тоқтаған кезде, сондай-ақ авариялық жағдайларда аппараттар мен жабдықтар газ келіп түсетін көздер жағынан бітеуіштерді орната отырып, ажыратылады.

405. Кернеу жоғалған кезде немесе газ сорғыш станцияда орнатылған газ үрлегіштердің бірі авариялық тоқтаған кезде тоқтатылған газ үрлегіштің айдау келте құбырындағы тез әрекет ететін кесу клапаны және газ тазарту трактісіне және одан әрі электр пешіне айдау газ құбырынан газдың түсуін болдырмау үшін оның артына орнатылған электрлендірілген ысырма автоматты түрде жабылады.

406. Газ құбырларында және газ тазалау аппараттарында жарылыс қаупі бар қоспаның пайда болуын болдырмау үшін үрлеу және газбен толтыру кезінде газ ауаны бумен немесе инертті газбен (ол болған кезде) толық алдын ала ығыстырғаннан кейін ғана беріледі.

Жөндеу жағдайында немесе ұзақ уақыт тоқтаған кезде газ шығаратын трактіні ауамен толтырған кезде газ алдын ала бумен немесе инертті газбен шығарылады. Газ трактісін ауамен толтырудың аяқталуы осы Нұсқаулықтың 343-тармағына сәйкес анықталады.

Газ құбырларын газбен толтыру кезінде газ қоспасындағы оттегінің құрамына тұрақты бақылау жүзеге асырылады.

407. Электр пешін іске қосу және газ тазартуға газ беру алдында ауаның сорылуын болдырмау үшін газ трактісіндегі және үрлеу шырақтарындағы ажырату құрылғыларының жағдайы, газ тазалау аппараттарының люктері мен лаздарының герметикалығы тексеріледі.

408. Газ, оттегі және сутегі құрамы белгіленген шектерге дейін жоғарылаған кезде ескерту дабылы іске қосылады.

Пеш өшірілген кезде және ферроқорытпа газындағы оттегі мен сутегінің мөлшері белгіленген шектерден асып кеткен кезде қауіпсіздікті бұғаттаудың автоматты жүйелері іске қосылады:

1) газ тазалауды өшіру;

2) пештен газды соратын газ үрлегіштерді тоқтату;

3) газ сору станциясының айдау коллекторынан газ үрлегіштерді ажырату.

10-параграф. Газ шығару құрылғыларын пайдалану

409. Жанғыш газдарды шығаруға арналған газ шығару құрылғылары газдың шашырауы үшін қауіпсіз жағдайлар қамтамасыз етілетін орындарға сыртқа шығарылады.

410. Жанғыш газдарды шығару кезінде қызмет көрсету алаңдары мен газ шығару құрылғыларының баспалдақтарында адамдардың болуына жол берілмейді. Газ шығару клапандарының алаңынан газ шығару құрылғыларына қалыпты қызмет көрсету бойынша барлық жұмыстар автоматика өшірілген, газ шығару клапандары толық жабылған және клапандардың артындағы тіректерге инертті газ немесе бу берілген кезде жүргізіледі.

Баспалдаққа кіреберіс құлыппен жабылады және тиісті ескерту жазбасы болады.

411. Газ жіберу құрылғыларына қызмет көрсету бойынша барлық жұмыстар газ қауіпті болып табылады және наряд-рұқсат бойынша орындалады.

11-параграф. Бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану

412. Бақылау-өлшеу аспаптары "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 19-бабына сәйкес жылына кемінде бір рет тексеріледі.

6 айда кемінде бір рет иесі жұмыс манометрлеріне бақылау манометрімен тексеру жүргізіп, нәтижелерін бақылау тексерулері журналына жазады. Бақылау манометрі болмаған кезде қосымша тексеруді тексерілген жұмыс манометрімен бірдей шкала мен дәлдік сыныбы бар тексерілген жұмыс манометрімен жүргізуге жол беріледі.

Бақылау-өлшеу аспаптарын мынадай жағдайларда қолдануға жол берілмейді:

1) аспапта тексеру жүргізу туралы пломба немесе таңба болмаса;

2) тексеру мерзімі өткен;

3) зақымдары немесе ақаулары бар кезде.

413. Сұйық манометрлерді мерзімді өлшеу үшін тек 0,03 Мегапаскальға дейінгі газ қысымы кезінде қолдануға рұқсат етіледі.

414. Импульсті газ сымдарын үрлеу аспаптар мен датчиктер ажыратылған кезде бумен, сығылған ауамен немесе инертті газбен жүргізіледі. Бумен үрлеу аспаптан газ құбырына орындалады. Сығылған ауамен үрлеу газ құбырынан импульстік сымды ажыратып және ауаны атмосфераға шығара отырып, газ құбыры жағына қарай жүзеге асырылады. Газбен үрлеу иілгіш шланг арқылы импульсті сымдарды жалғай отырып, аспапқа қарай білтеге жүзеге асырылады.

12-параграф. Газ қаупі бар жұмыстарды қауіпсіз жүргізуді ұйымдастыру

415. Газдалған ортада орындалатын немесе газ шығуы мүмкін жұмыстар газға қауіпті болып саналады. Газға қауіпті жұмыстарға мыналар жатады:

1) жаңадан салынған газ құбырларын қолданыстағы газ желісіне қосу;

2) пайдалануға беру кезінде, жөндеуден кейін және оларды консервациялағаннан кейін газ құбырларына және газбен жабдықтау жүйелерінің объектілеріне газ жіберуді, сондай-ақ іске қосу-жөндеу жұмыстарын жүргізу;

3) газ құбырларына, газ реттеу қондырғыларының жабдықтарына, газ пайдалану агрегаттарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу, сондай-ақ жарылыстан қорғалған электр жабдығына техникалық қызмет көрсету және жөндеу;

4) бітеуіштерді жою, бітеуіштерді орнату және алу, жұмыс істеп тұрған газ жабдығының, аспаптар мен аппараттардың газ құбырларын ажырату;

5) газ құбырларын ажырату, үрлеу және демонтаждау;

6) резервуарлық қондырғыларда, газ толтыру станцияларында, газ толтыру пункттерінде төгу-құю операцияларын орындау;

7) құдықтарды жөндеу, тексеру және желдету, сыртқы газ құбырларындағы су мен конденсатты тексеру және жою, сұйытылған газдың буланбаған қалдықтарын сору және ағызу;

8) резервуарларды техникалық куәландыруды дайындау және жүргізу;

9) газ шығу орындарында оларды жойғанға дейін топырақты жағу;

10) газ тарату пункттерінде, газ толтыру станцияларында, газ толтыру пункттерінде от жұмыстарын жүргізу.

416. Өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағының ауасындағы зиянды заттардың мөлшері шекті рұқсат етілген концентрациядан аспайды.

417. Газ цехында және жанғыш және уытты газдарды өндіретін және тұтынатын цехтарда газ қауіпті орындар мен газ қауіпті жұмыстардың тізбесі жасалады, оларды ұйымның техникалық басшысы бекітеді және рұқсат беру наряды бойынша, газ құтқарғыштардың қатысуымен, оларды топтарға бөле отырып орындалады:

1-топқа газдан қорғау аппаратурасы жоқ адамдардың қысқа уақыт болуы аса қауіпті орындар жатады;

2-топқа ауадағы жанғыш және уытты газдардың немесе будың мөлшері шекті рұқсат етілген концентрациядан асатын және газ қорғау аппаратурасы жоқ адамдардың ұзақ уақыт болуы аса қауіпті орындар жатады;

3-топқа шекті рұқсат етілген концентрациядан асатын мөлшерде жанғыш және уытты газдар мен булар пайда болуы мүмкін орындар жатады;

4-топқа жанғыш және улы газдар бөлінетін немесе бөлінуі мүмкін орындар жатады.

418. Аварияларды жою жөніндегі жұмыстар рұқсат нарядын ресімдеместен, аварияларды жою жоспарына сәйкес орындалады. Адамдар мен материалдық құндылықтар үшін тікелей қауіпті жойғаннан кейін газ құбырлары мен газ жабдығын техникалық жарамды күйге келтіру жөніндегі жұмыстар наряд-рұқсат бойынша жүргізіледі.

419. Екі және одан да көп цехтарды қозғайтын газға қауіпті жұмыстарды жүргізуге газға қауіпті жұмысты басқару бойынша тағайындалған тұлға осы Нұсқаулықтың 13-қосымшасына сәйкес жұмыстарды ұйымдастыру жоспарын жасайды.

420. Құдықтардағы, көмейлердегі, газ тазалау су таратқыштарының өту тоннельдеріндегі, резервуарлардағы, пеш оттықтарындағы және аппарат ішіндегі жұмыстарды қоса алғанда, газ қауіпті жұмыстарды кемінде 3 адамнан тұратын бригада және газдан құтқарушының бақылауымен орындайды.

421. Газға қауіпті жұмыстарды орындау процесінде жұмысты орындау орнында ауа ортасында зиянды заттардың болуын бақылау жүзеге асырылады.

422. Газ қауіпті жұмысты орындау кезінде жұмыс орындарында барлық қатысушылардың болуы тексеріледі. Жұмысқа барлық қатысушылардың бар-жоғын тексеру адамдарды шығаруға байланысты үзілістер кезінде және жұмыс аяқталғаннан кейін жүргізіледі.

423. Газ қауіпті жұмыстарды жүргізу орындарында бөгде адамдардың болуына жол берілмейді, жұмыс орнына жақын жерде қауіпсіздік белгілері ілінеді немесе қойылады.

424. Газ қауіпті жұмыстарды орындауға қатысатын персоналдың газдан қорғау аппараттары болады.

425. Құдықтарда, көмейлерде, газ тазалау су құбырларының өту тоннельдерінде, резервуарларда, оттықтар мен аппараттарда газ қауіпті жұмыстарды орындайтын персонал сақтандыру арқанын бекіту үшін иыққа тағатын сақиналы белдіктермен жабдықталған сақтандыру белдіктерін киеді.

Жоғарыда аталған сыйымдылықтардың сыртында сақтандырғыш белдіктен сақтандыру жіптерінің ұшын ұстап тұратын және жұмысшыларға газ қауіпті жұмыстарды орындаудың барлық уақыты ішінде үздіксіз бақылау жүргізетін бақылаушы болады.

Бұл жұмыстар газдан құтқарушының қатысуымен жүргізіледі.

426. Осы Нұсқаулықтың 425-тармағында көрсетілген ыдыстарда газға қауіпті жұмыстарды орындайтын персонал болат таға мен шегесіз аяқ киіммен, әйтпесе калошпен қамтамасыз етіледі.

Газ шығарындыларымен газ қауіпті жұмысты орындайтын адамдар қиын жанатын материалдардан жасалған костюмдер киеді.

427. Газ қауіпті жұмыстарды орындау кезінде ұшқын қауіпсіз материалдан жасалған балғалар мен кувалдалар қолданылады.

428. Газ қауіпті жұмыстарды орындау кезінде жарылыстан қорғалып орындалған жылжымалы шырақтар, оның ішінде аккумуляторлық шамдар қолданылады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 1-қосымша

Бекіту арматурасының материалын таңдауға қойылатын рұқсат етілген шарттар

Бекіту арматурасының материалын таңдау кезінде төменде келтірілген мәліметтерге сәйкес оның газ қысымы мен температурасы бойынша пайдалану шарттары ескеріледі:

		Газ қысымы,	Температура,
		Мегапаскаль	Цельсий градус
	Сұр шойын	0,6-ға дейін	-35-тен кем емес
	Соғымды шойын	1,6-ға дейін	бұл да
	Көміртекті болат	1,6-ға дейін	-40-тан кем емес
	Легірленген болат	1,6-ға дейін	-40-тан кем
	Қола немесе жез	1,6-ға дейін	-35-тен кем емес

Сейсмикалық аудандарда газ өткізгіштерде тек болат арматура орнатылады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 2-қосымша

Аралас құбыржолдардың осьтері мен құбыржолдардан каналдардың қабырғаларына және ғимараттардың қабырғаларына дейінгі қашықтық, кемінде, миллиметр

Құбырлардың шартты өтуі, Dy, миллиметр	Оқшауланған құбырлар үшін								Оқшауланбаған құбырлар үшін
	қабырға температурасы, Цельсий градусы кезінде						Фланецтер жоқ		ортаның қысымы кезінде бір жазықтықтағы фланецтермен, Мегапаскальдар (шаршы сантиметрге килограмм күш)
	-30 дан төмен		-30 дан +19 дейін		+20 дан +600 дейін				1,6 дейін (16)		2,5 (25) және 4,0 (40)		6,3 (63)		10 (100)
	А	b1	А	b2	А	b3	А	b4	А	b5	А	b6	А	B7	А	b8
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17
10	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110	80
15	190	140	170	120	170	120	60	30	100	70	100	70	110	80	110	80
20	210	160	170	120	200	150	70	40	110	80	110	80	120	90	120	90
25	220	170	180	130	200	150	70	40	110	90	110	90	120	100	120	100
32	240	190	180	130	200	150	70	40	120	100	120	100	130	100	130	100
40	240	190	180	130	200	150	80	50	130	100	130	100	140	110	140	110
50	270	220	210	160	230	180	80	50	130	110	130	110	140	120	150	130
65	300	250	240	190	280	230	90	60	140	120	140	120	150	130	160	140
80	310	260	250	200	310	260	100	70	150	130	150	130	160	130	170	140
100	370	300	310	240	350	280	110	80	160	140	170	140	180	150	190	160
125	410	340	350	280	370	300	120	100	180	150	190	160	200	180	210	180
150	420	350	360	290	380	310	130	110	190	170	200	180	220	200	230	200
175	440	370	380	310	420	350	150	130	210	180	230	200	240	210	250	220
200	450	380	390	320	430	360	160	140	220	190	240	210	260	230	270	240
225	480	410	420	350	440	370	170	150	240	210	260	230	270	240	290	260
250	500	430	440	370	460	390	190	160	260	230	280	250	290	260	330	300
300	560	480	500	420	520	440	210	190	280	260	310	280	320	290	350	320
350	610	530	550	470	550	470	240	210	310	290	340	310	350	330	380	350
400	690	590	630	530	630	530	260	240	340	320	380	360	390	360	410	390
450	740	640	680	580	670	560	290	270	370	350	390	370	450	430	-	-
500	790	690	730	630	690	590	320	290	410	380	440	410	520	490	-	-
600	840	740	780	680	760	660	370	340	470	450	500	470	-	-	-	-
700	880	780	820	720	800	700	410	380	510	480	550	530	-	-	-	-
800	980	860	920	800	860	800	490	450	590	500	650	610	-	-	-	-
900	1030	910	970	850	970	860	540	550	640	600	-	-	-	-	-	-
1000	1130	960	1070	900	1070	900	610	560	730	680	-	-	-	-	-	-
1200	1230	1060	1170	1000	1170	1000	710	660	850	800	-	-	-	-	-	-
1400	1330	1160	1270	1100	1270	1100	810	760	950	900	-	-	-	-	-	-

Ескертпелер. 1. Құбыржолдарда жылытқыш спутниктерге арналған арматура болған кезде кесте бойынша қабылданған А және В арақашықтықтарын (суретті қара) жарықтағы арақашықтықты қамтамасыз ету қажеттілігі шарттарына сүйене отырып тексеріледі, кем дегенде:

D_y кезінде 600 миллиметрге дейін оқшауланбаған құбырлар үшін - 50 миллиметр;

D_у кезінде 600 миллиметрден жоғары оқшауланбаған құбырлар және жылу оқшаулағышы бар барлық құбырлар үшін - 100 миллиметр.

2. Төменгі түзуші немесе жылу оқшаулағыш конструкция мен каналдың едені немесе түбі арасындағы қашықтық кемінде 100 миллиметр болып қабылданады.

3. В қашықтығы (құбырлар осьтері арасындағы) bi кестелік өлшемдерін қосу арқылы анықталады, мұнда bi = b₁, b₂, ..., b₈.

4. Фланецтер жазықтықтардың әртүрлі жерлерінде орналасқан кезде (қашық) оқшауланбаған құбырлардың осьтері арасындағы қашықтықты үлкен диаметрлі b4 және кіші диаметрлі b₅-b₈ қосындысымен анықталады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 3-қосымша

Технологиялық құбыр жолдармен және коммуникациялармен цехаралық газ құбыр жолдарын бірлесіп төсеуге рұқсат етілетін шарттар

1. Газ қысымы 1,2 Мегапаскальға дейін болатын жаңадан салынатын цехаралық газ құбырлары үшін газ құбырлары мен технологиялық құбыржолдар (оқшаулауды қоса алғанда) арасындағы жарықтағы ең аз арақашықтық оларды бірге төсеу және кесіп өту кезінде кестеде көрсетілген шамалардан кем емес қабылданады.

Кесте

Оттегі құбырының сипаттамасы	Газ құбырына дейінгі жарықтағы ең аз қашықтық, шартты диаметрі кезінде миллиметр
	500 дейін	500 жоғары
Оттегі қысымы 1,6 Мегапаскальға дейін:
диаметрі 200 миллиметрге дейін	400	500
200 миллиметрден жоғары 500 миллиметрге дейін	500	600
500 миллиметрден жоғары	600	800
Оттегінің қысымы 1,6-дан 4,0 Мегапаскальға дейін:
диаметрі 200 миллиметрге дейін	1000	1000
200 миллиметрден жоғары	2000	2000

2. Газ құбырларын технологиялық құбыр жолдармен бірге төсеу кезінде осы қосымшаның 54-тармағының және 1-тармағын сақтаудан басқа мынадай шарттар орындалады:

1) жұмыс істеп тұрған газ құбырларындағы қосымша құбырларды жобалау ұйымының және кәсіпорын басшылығының рұқсатымен ғана төсеуге жол беріледі;

2) әрбір жекелеген жағдайда ілеспе құбырды қатар төсеу кезінде қолданыстағы газ құбырлары бойынша қосымша жүктемені және газ құбыры металл конструкцияларының нақты жай-күйін ескере отырып, газ құбырының және оның тірек конструкцияларының беріктігі мен орнықтылығын тексеру есебі жүргізіледі;

3) газ құбырларын коррозиялық-белсенді сұйықтықтардың құбырларымен бірге төсеу кезінде газ құбырының материалы осы сұйықтықтарға коррозияға төзімді жобалау кезінде таңдалады.

Коррозиялық белсенді сұйықтықтар құбырларының ернемектік қосылыстары орындарында коррозиялық сұйықтықтардың газ құбырларына және олардың тірек конструкцияларына түсуін болдырмайтын қорғау күнқағарлары орнатылады.

Коррозиялық-белсенді сұйықтықтар құбырларының ернемектік қосылыстары мен бекіту арматурасын кеңістік бағаналары шегінде, сондай-ақ сатылар мен алаңдардың үстіне орналастыруға жол берілмейді;

4) газ құбырларында люктер, шырақтар, ысырмалар және олардың элементтері орналасқан жерлерде ілеспе құбыржолдар олардан кемінде 800 миллиметр қашықтықта орналастырылады;

5) ілеспе құбырлардың дренаждары дренажды өнімнің газ құбырларына, тірек конструкцияларына және олардың элементтеріне, газ құбырларының арматурасына және конденсат бұрғыштарға түсуін болдырмайтын қашықтыққа бұрылады;

6) әрбір газ құбыры ілеспе құбырларға қатысты барлық жағынан қолжетімділігі бар;

7) персонал үшін қоршалған өту жолы көзделген газ құбырларында ілеспе құбырлар осы өту жолынан тыс төселеді.

3. Осы Нұсқаулықтың 2-тармағының шарттарынан басқа, газ құбырларымен бірге оттегі құбырларын төсеу кезінде мынадай шарттар сақталады:

1) эстакадаларда цехаралық газ құбырларын (жеке цехтарға бұрулардан басқа) олардың диаметріне қарамастан 0,01-ден 1,6 Мегапаскальға дейінгі оттегі қысымы кезінде екіден артық оттегі құбырларын төсеуге жол берілмейді;

2) қысылған жағдайларда цехаралық газ құбырларының эстакадаларында оттегі қысымы 0,3 Мегапаскальға дейін болғанда диаметрі 200 миллиметрге дейін немесе қысымы 1,6 Мегапаскальға дейін болғанда диаметрі 100 миллиметрге дейін үшінші оттегі құбырын 3-кестенің деректерімен салыстырғанда газ құбырына дейінгі қашықтық (жарықта) кемінде екі есе ұлғайған жағдайда қоса төсеуге рұқсат етіледі;

3) Егер оттегі өткізгіштердің көп мөлшерін салу қажет болса, онда олар жеке трассада төселеді. Трассалардың параллель бағыты кезінде жеке трассада орналасқан шеткі газ құбыры мен басқа трассада шеткі оттегі құбыры арасындағы жарықтағы қашықтық кемінде 3 метр;

4) оттегі құбырларының цехаралық газ құбырларымен қиылысуы немесе осы Қосымшаның кестесінде көрсетілген қашықтықты жергілікті жақындастыру кезінде, негізділігі және қауіпсіздік жөніндегі техникалық шаралар қабылданған жағдайда, екі еседен артық қысқартуға жол берілмейді. Бұл ретте барлық жағдайларда ең аз қашықтық кемінде 300 миллиметр;

5) газ құбырлары мен оттегі құбырларын бірлесіп төсеу кезінде газ құбырлары мен оттегі құбырларының арматурасы мен фланецті қосылыстары бір-біріне қатысты жоспарда кемінде 1 метр қашықтықта ығыстырылады;

6) оттегі қысымы 1,6-дан 4 Мегапаскальға дейін болған кезде цехаралық газ құбырларын оттегі құбырларымен бірге төсеуге оттегі құбырының диаметрі 200 миллиметрден аспаған кезде жол беріледі, ал оттегі қысымы 4,0 Мегапаскальдан жоғары болған кезде бірге төсеуге жол берілмейді.

4. Газ құбыры бойынша газ шаруашылығына қызмет көрсетуге арналған кернеуі 380 Вольтқа дейінгі электр желілерін (диспетчерлеу, сигнал беру, газ құбырлары ысырмаларының электр жетектерін жарықтандыру және қоректендіру кәбілдері) электр сымдары брондалған кәбілмен немесе болат құбырларда орындалған жағдайда төсеуге жол беріледі.

5. Жанғыш газдардың құбырларын кабельдік галереялармен (эстакадалармен) бірлесіп, жалпы құрылыс конструкцияларында мынадай шарттар сақталған кезде төсеуге жол беріледі:

1) кернеуі 10 вольтқа дейін брондалған, сондай-ақ броньдалмаған 30-дан аспайтын кәбілдерді төсеуге жол беріледі;

2) кабельдік галерея (эстакада) газ құбырларынан төмен орналасады. Газ құбырларын құрушылар, галерея құрылымы немесе эстакаданың шеткі кәбілі арасындағы жарықтағы қашықтық кемінде 1 метр. Кәбілдерге қызмет көрсетуге арналған дербес сатылар мен алаңдар және өрт сөндіру құралдары көзделеді;

3) кабельдік муфталар құбыр арматурасын, люктерді және тығыздама компенсаторларды орнату орындарынан кемінде 3 метр қашықтықта орналастырылады;

4) отқа төзімділік шегі кемінде 0,75 сағат немесе отқа төзімділік шегі кемінде 0,25 сағат болаттан жасалған темір бетоннан жасалған кәбілдік галереяның және газ құбырларының негізгі салмақ түсетін құрылыс конструкциялары.

6. Кабельдік галереялар (эстакадалар) тасымалданатын жанғыш газдардың ауаға салыстырмалы тығыздығына қарамастан, жанғыш газдар құбырларының эстакадаларын жоғарыдан да, төменнен де мынадай шарттарды сақтаған кезде кесіп өтеді:

1) газ құбырларын құрушылар мен галереяның (эстакаданың) қоршау конструкциялары арасындағы қашықтық газ құбырларының астынан галереядан (эстакададан) өту кезінде 0,5 метрден кем емес және газ құбырларының үстінен галереядан (эстакададан) өту кезінде 2 метрден кем емес;

2) газ құбырлары эстакадалары мен кәбілдік галереялардың (эстакадалардың) қиылысу учаскесінде кәбілдердегі кәбілдік муфталар түзуші газ құбырынан кемінде 3 метр қашықтықта орналастырылады;

3) кәбілдік галереялар (эстакадалар) мен газ құбырлары үшін олардың қиылысқан жерінде бірлескен тірек салуға жол берілмейді.

7. Кәбілдік галереяларды (эстакадаларды) және газ құбырларын дербес трассалар бойынша қатар төсеу кезінде кәбілдік галереялардың (эстакадалардың) сыртқы қоршау конструкцияларынан құраушы газ құбырларына дейінгі қашықтық 8 метрден кем емес қабылданады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 4-қосымша

Аласа тіректерде газ өткізгіштерді төсеуге рұқсат етілген шарттар

1. Ережелер отындық құрғақ газдарды (табиғи, кептірілген кокс, сұйылтылған көмірсутегі-пропан, бутан-бу фазасында және олардың қоспасы) тасымалдау үшін газ өткізгіштердің тірек конструкциясының биіктігін таңдауға және кәсіпорын аумағында ғимарат және құрылыстардан тыс жер үстіне, сонымен қатар кәсіпорынға келе берісте (шыға берісте) төсеу кезінде қолданылады.

2. Төмен тіректерде уытты және ылғалды газдарды (домна, кокс, конвертер, ферроқорытпа және олардың қоспаларын немесе табиғи, ілеспе мұнай газдарын, сондай-ақ олардың қоспаларын) тасымалдауға арналған құбырларды төсеуге жол берілмейді.

3. Жердің жоспарлану белгісі деңгейінен құбырлардың төменгі қатарының төменгі жағына немесе олардың оқшаулағыштарына дейінгі аралық 2,2 метрден төмен болса, құбырлы өткізгіш аласа тіректерге, ал 2,2 метрден жоғары болса-биік тіректерде төселген болып саналады.

4. Аласа тіректерге төсеу кезінде жердің жоспарлану белгісі деңгейінен құбырлы өткізгіштің төменгі бөлігіне (олардың оқшаулағыш беттері болғанда) дейінгі аралықты минимал етіп алынады, бірақ мына шамадан кем емес:

1) құбырлы өткізгіштер тобының ені 1,5 метрден кем болғанда - 0,35 метр;

2) құбырлы өткізгіштер тобының ені 1,5 метр және одан көп болғанда - 0,5 метр.

Трассаның бөлек учаскелер жер рельефіне және құбырлы өткізгіштердің рационал еңкіштігін қамтамасыз ету қажеттігіне байланысты үлкен биіктікте төселеді;

5. Қар жабынының деңгейі жоғары аудандарда аласа тіректерде құбырлы өткізгіштерді төсеу кезінде жердің жоспарланған белгісінен құбырлардың немесе олардың оқшаулағышының төменгі бөлігінен минимал ара қашықтықты қар жабынының ең үлкен биіктігінің орташасына тең алынады.

6. Құбырлы өткізгіштер аласа тіректерде мына орындарда төселеді:

1) құрылыс жүргізуге жатқызылмайтын аумақтар бойынша;

2) егер жоғары тіректерде төсеуді нұсқаулық ететін факторлар болмаса, кәсіпорын аумағынан тыс;

3) кәсіпорын алаңдарының осы мақсатта арнайы бөлінген коммуникациондық дәліздерде (техникалық жолақтарда);

4) күзет зонасы мен осы зонаға келетін авто келу жолдарын ескерумен кәсіпорын қоршауының бойымен;

5) сұйық өнімдер мен сұйылтылған газдар қоймалары аумақтарында;

6) резервуар парктері аумағында;

7) жолдардың еңістерінің шеттері бойынша және негіздерде;

8) өзендер мен арналар бойында.

7. Диаметрі 300 миллиметр және одан кіші құбырлы өткізгіштерді аласа тіректерде екі немесе одан көп қатармен трассаның енін шектеу мақсатында және құбырлы өткізгіштерге қызмет көрсету тиімділігін қамтасыз ету үшін орналастыру.

8. Ми батпақты емес жерлерде бөлек тұрған биіктігі 1,2 метр және одан төмен тіректерді үрлену мен шайылудан сақтандырылған құмдақ төсемге төселген темір бетонды траверс түрінде қарастыруға жол беріледі.

9. Жаңа алаңдарды игеруді ескерумен кәсіпорынның әрі қарай дамуын жоспарлау кезінде құбырлы эстакадалар төсеу және аласа тіректердегі коммуникациялар мүмкіндігі үшін коммуникациялық дәліздер (техникалық жолақтар) құрылғысы қарастырылады.

10. Коммуникациялық дәліздер шектерінде зауыттық автомобиль, теміржол және жаяу жүру жолдарын орналастыруға болмайды.

11. Монтаждау және жөндеу жұмыстарын жүргізу мақсатында көлік құралдары мен механизмдерінің келтірілуін жүзеге асыру үшін аласа тіректері бар аумақ екі жағынан да құбырлы өткізгіштер трассасынан жоспарланады.

12. Құбырлы өткізгіштер трассасына қызмет көрсету үшін арнайы авто жолды жарақтауға тек техника-экономикалық негіздеу кезінде ғана рұқсат етіледі.

13. Кәсіпорынның аумағындағы коммуникациондық дәліз бойымен төселген құбырлы өткізгіштер трассасына қызмет көрсету мүмкіндігі үшін әрбір 150-200 метр сайын өту көпірлері қарастырылады.

14. Кәсіпорын және алаңдар аумағында әрбір 1000-1200 метр сайын, егер бұл ауданда жобалық авто жолдармен қиылысу қарастырылмаса, жоспарланған аумақпен авто көліктің өту мүмкіншілігі үшін жердің жоспарланған белгісінен эстакада конструкциясы немесе құбырлардың төменгі бөлігіне дейін эстакаданы 5 метр дейін жергілікті көтеру қарастырылады. Өнеркәсіптік алаңның аумағының сыртқы шектерінде мұндай көтерулер әрбір 2-2,5 километр сайын қарастырылады. Трассаның аталған көтерулерін П-түрлі тік өтемдеуіштер түрінде орындалады.

15. Аласа тіректерде құбырлы өткізгіштерді мынадай жағдайларда орналастыруға жол берілмейді:

1) бір тік жазықтықта орналастырылған кезде жер асты коммуникацияларының үстінде;

2) жөндеу кезінде жету тек ор қазу жолымен ғана мүмкін болатын жер асты коммуникациялары мен ғимараттарының қиылысуы кезінде (бұл жағдайда құбырлы өткізгіштердің жер үсті трассасында жергілікті көтеру қарастырылады);

3) теміржол бойы мен шеткі рельстен 3 метрден жақын және бардюр тасы мен шеткі құбырлы өткізгіш түзушіге дейін 5 метрден жақын, ал ашық от көздері бар ғимараттардан, ыстықты тасымалдау жолдарынан және балқыған өнім шығаратын орындардан 10 метрден жақын.

16. Аласа тіректердегі құбырлы өткізгіштердің жер асты коммуникацияларымен қиылысқан орындарында соңғыларында құдықтар, монтаждау люктері, желдету шахталары және жер бетіне шығатын құрылғылар болады, шеткі құбырлар немесе жер үсті конструкциясы трассасынан екі жағынан да 5 метрден кем емес ара қашықтыққа орналастырылады.

17. Құбырлы өткізгіштер арматурасы, штуцерлер, аласа тіректердегі құбырлы өткізгіштердегі шамдар орнату орындарында жетуге жол бермейтін арнайы қоршаулар қарастырылады.

18. Бойына аласа тіректердегі құбырлы өткізгіштер төселетін автомобиль жолдарының бұрылыс орындарында дабылдық-ескерту бояуы бар сақтандыру бағандары қарастырылады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 5-қосымша

Жер деңгейінен газ құбырларын төсеу биіктігіне рұқсат етілетін шарттар

1. Көлік құралдарының өтуінен және адамдар өтуінен тыс еркін аумақтағы төмен тіректерде салынатын жер деңгейінен құбырлардың түбіне (немесе олардың оқшаулау бетіне) дейінгі биіктік: құбырлар тобының ені кемінде 1,5 метр – 0,35 метр; құбырлар тобының ені 1,5 метр және одан көп болған кезде – 0,5 метрден кем болмауы тиіс.

Диаметрі 300 миллиметр және одан кем құбырларды төмен тіректерге орналастыру желілер трассасының енін барынша қысқарта отырып, тігінен екі немесе одан да көп қатармен көзделуі тиіс.

2. Жер деңгейінен құбырлардың түбіне дейін немесе жоғары тіректерге салынған оқшаулағыштардың биіктігін:

1) алаңның (аумақтың) өтпейтін бөлігінде, адамдар өтетін орындарда - 2,2 метр;

2) автожолдармен қиылысу орындарында (жолдың жүру бөлігі жабынының жоғарғы жағынан) - 5 метр;

3) тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтары мен газдары бар құбырлардың балқытылған шойынды немесе ыстық қожды (рельс басына дейін) тасымалдау үшін ішкі теміржол кірме жолдарымен қиылысу орындарында – 10 метрден кем емес, құбыр өткізгіштерді жылумен қорғауды орнату кезінде – 6 метрден кем емес.

Толқындық компенсаторлар, оқшаулағыштар, кронштейндер тіректері болған кезде биіктігі осы конструкциялардың түбіне дейін қабылданады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 6-қосымша

Жылу оқшаулағышты қоса алғанда, электр берудің әуе желілері сымдары мен газ құбырлары арасындағы қашықтық

U, Вольт	< 1	20	35 – 110	150	220	330	500
L, метр	1	3	4	4,5	5	6	6,5

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 7-қосымша

Газ құбырлары мен технологиялық құбыржолдар арасындағы жарықтағы, оларды бірге төсеу және қиып өту кезіндегі арақашықтық

Ілеспе құбырдың сипаттамасы	Цехтік газ құбырларынан ең аз қашықтық, миллиметр
Оттегі құбырлары
1,6 Мегапаскальға дейінгі қысым кезінде және диаметрі 50 миллиметр және одан кем	Оттегі құбырының төрт сыртқы диаметрі
Бұл да, диаметрі 50 миллиметрден астам, қоса алғанда 250 миллиметрге дейін	250
Дәл сондай, диаметрі 250 миллиметрден астам	300
Оттегі қысымы 1,6-дан 4,0 Мегапаскальға дейін (диаметріне қарамастан)	350
Технологиялық құбырлар (оның ішінде жанғыш газдардың газ құбырлары)
Диаметрі 300 миллиметр және одан кем болғанда	Кіші құбырдың диаметрі, бірақ 100 миллиметрден кем емес
Диаметрі 300 миллиметрден артық болған кезде	300

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 8-қосымша

Өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша "А" санатына жатқызылатын газ шаруашылығының ғимараттары мен үй-жайларына рұқсат етілетін шарттар

1. "А" санатты бөлек тұрғызылған ғимараттан және жапсарлас ғимараттан басқа ғимараттар және "А" санатты ғимараттың сыртқы қабырғаларынан тікелей есептелген ғимараттарға дейінгі ара қашықтық, айналымдағы газ қысымынан тәуелсіз мына шамадан кем емес болады, м дейін:

"А", "Б", "В" санатының І және ІІ дәрежелі отқа төзімді және "Г" және "Д" санатының ІІІ дәрежелік отқа төзімді ғимараттар мен құрылыстарына.........9

"Г" және "Д" санатының ІV және V дәрежелі отқа төзімді ғимараттар мен құрылыстарына.............................................................................................................2

Теміржол жолдарының ең жақын рельсіне дейін..........................................10

Ыстық өнімдерді тасымалдайтын теміржол жолдарының ең жақын рельсіне дейін................................................................................................................5

Автомобиль жолдарының өту бөліктерінің шеттері........................................5

Жабық және ашық электр қосалқы станциялары, тарату құрылғылары және трансформатор қосалқы станциялары Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығымен (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 10851 болып тіркелген) бекітілген электр қондырғыларын орнату қағидаларына сәйкес.

Ашық оты бар орындар, сонымен қатар шойын мен қож құю.....................25

Электр берудің әуе желісі трассасының осьтері тірек биіктігінен 1,5 кем емес.

Аталған объектіге қатысы жоқ қысымы 0,6 Мегапаскаль және одан төмен түзілетін жер үстілік газ құбырлар..............................................................................5

Бұл да, газ қысымы 0,6 дан 1,2 Мегапаскальға дейін ...................................10

Аталған нысанға қатысы жоқ құбырлы өткізгіштер........................................5

"А" санатты ғимараттың іргетастары кесіндісінен мына сыртқы қондырғыларға дейін, метр:

жер асты су құбырлары мен арын кәрізі...........................................................5

өздігінен ағатын кәріз.........................................................................................3

жылу өткізгіштер арнасының сыртқы қабырғасы............................................2

күш және байланыс кабельдері.......................................................................0,6

2. "А" санатты ғимаратын қоса салуға жанғыш газдар пайдаланылмайтын "Г" және "Д" санатты отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі ғимараттарға, сонымен қатар тек жанғыш газдар ғана қолданылған кезде "А" санатты ғимараттарға қоса салуға рұқсат етіледі.

"А" санатты ғимаратты жалпы немесе тұрмыстық ғимаратқа қоса салуға жол берілмейді.

3. "А" санатты үй-жайларды басқа санаттағы ғимараттарға жапсарлас салу кезінде мынадай шарттар сақталады:

1) қоса салынған құрылыс отқа төзімділік шегі 0,75 сағаттан кем емес тұтас газ өткізбейтін қабырғалар жағынан І және ІІ дәрежелі отқа төзімді ғимараттарға жүргізіледі;

2) қоса салынған ғимаратта алынбайтын қаптама болады, бұл кезде терезелер ауданы коса салынған ғимарат көлемінің 0,5 текше метріне шаршы метрден кем емес болады;

3) қоса салынған ғимаратты басқа ғимараттан бөліп тұратын қабырғаға тамбур-шлюздермен жабдықталған есік саңылауын салуға рұқсат етіледі;

4) қоса салынатын ғимарат бүйір қабырғаларынан көлденеңі бойынша негізгі ғимараттың есік және терезе саңылауларына дейінгі аралық 3 метрден кем болмайды.

4. "А" санатты газ шаруашылығының ғимараттары шатырсыз, отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі болады.

Ауаға қатысты салыстырмалы тығыздығы 0,8 асатын газдар қолданылатын ғимараттарда жертөлелер салуға жол берілмейді.

"А" санатты ғимараттарды цокольдік қабаттарға орналастыруға жол берілмейді.

5. "А" санатты екі қабатты ғимараттың қабырғаларында саңылаулар (ашық немесе торлы жапқышпен жабылған) қарастырылады. Ауаға қатысты салыстырмалы тығыздығы 0,8 және одан төмен газдар қолданылатын ғимараттардағы аталған саңылаулар алаңы 15 пайыздан кем емес, ал салыстырмалы тығыздығы 0,8 асатын ғимараттарда саңылаудың алып жатқан алаңын қоса әрбір қабат ғимаратының жалпы ауданының 10 пайыздан кем емес алаңды алып жатады.

6. "А" санатты ғимараттың көлемдік-жоспарлау шешімдерімен желдетілмейтін, тұрып қалған зоналардың (қаптар) қалыптасу мүмкіншілігіне жол бермейді.

7. Ауаға қатысты салыстырмалы тығыздығы 0,8 артық жанғыш газдар айналымдағы "А" санатты ғимараттарда көмілмеген ор, шұңқырлар, еден асты арналар мен тоннельдер салуға жол берілмейді.

"А" санатты ғимараттардың ішінде ашық шұңқырлар мен көмілмеген арналар құрылғысына ауаға қатысты салыстырмалы тығыздығы 0,8 және одан кем газдар айналымы кезінде, арналар мен шұңқырлардан технологиялық процестің шарттары бойынша арылу мүмкін болмаған кезде және қажет болғанда жол беріледі.

Бұл жағдайда тереңдігі 5 метр артық шұңқырлар мен арналар үздіксіз әрекет ететін немесе өтпелі-тарту желдеткішімен қамтамасыз етіледі.

8. "А" санатты ғимараттарда жарық шамдарымен терезелерді шынылау үшін терезе шынысы қолданылады. Армирленген шыны, шыны блоктары және шыны профилит қолдануға жол берілмейді.

9. Екінші қабат қабырғасында периметрі бойынша биіктігі 1,2 метр қоршауы бар монтаждау саңылауы жасалуы керек. Саңылау машина залының кранының әрекет ету зонасында болады.

10. "А" санатты қоса салынған ғимарат пен бөлек салынған ғимараттың аумағында биіктігі 1,25 метрден кем емес қоршау болады.

11. Газ шаруашылығының жаңадан жарақтанатын нысандарында "А" санатты ғимараттары және сыртқы қондырғылары толық автоматтандырумен, диспетчерлік пункттен немесе тұрақты қызмет көрсету жұмыскерлерінсіз қалыпты эксплуатациялау үшін қопарылу қаупі жоқ аралас бөлмеден қашықтықтан басқарумен орындалады.

12. "А" санатты ғимараттардағы құрал-жабдықтар бөлек аппараттар, машиналар, коммуникациялардың шығып тұрған бөліктері, сонымен қатар ғимарат құрал-жабдығы мен конструкциясы (қабырғалары мен бағаналар) араларындағы ені 1,0 метрден кем емес еркін өту жолдары қамтамасыз етілетіндей болып орналастырылады.

13. "А" санатты ғимараттарда және сыртқы газ қондырғыларында оларға қатысы жоқ құрал-жабдықтарды орналастыруға жол берілмейді.

14. "А" санатты ғимараттарға газ жеткізетін газ коллекторлары ғимарат сыртында төселуі керек. Оларды алынбайтын отқа төзімділігі І және ІІ санатты ғимараттың шатырында орналастыруға рұқсат етіледі.

15. "А" және "Б" санатты ғимараттарда құрал-жабдықтарды басқару және бақылау үшін қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптары, дабыл беру және жалпы тағайындалған байланыс құралдары импульстік құбырлы өткізгіштері және қопарылу қаупі бар зоналары жоқ көрші оқшау ғимаратта орналастырылуы керек, бұл кезде ажыратқыш қабырға тұтас, отқа төзімділік шегі 0,75 сағаттан кем емес газ сіңірмейтін болады. Қабырғада сақтандыру құбырларымен кабельдер мен өткізгіштер енгізу тесігін жасауға рұқсат етіледі. Енгізу тесіктері газ өткізбейтін, жанбайтын материалдармен тығыздалған болады.

"А" санатты ғимараттарында күші бар нормативтік құжаттар және атмосфераға шығару нұсқаулықтарына сәйкес артық қысымда ауамен үрленетін саңылаусыз шкафтарда сақталған жағдайда жалпы тағайындалған автоматтандыру құралдары мен аспаптарын орнатуға болады.

16. "А" санатындағы үй-жайларда барлық технологиялық, электрлік, желдеткіш, жылыту жабдығы мен металл құбыржолдары ток өткізгіш маңдайшалармен осы жүйенің бүкіл ұзына бойына үздіксіз электр тізбегіне қосу және әрбір жүйені Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10851 болып тіркелген) бекітілген электр қондырғыларын орнату қағидаларын сақтай отырып, электр жабдығын жерге тұйықтау және найзағайдан қорғау контурларына кемінде екі жерден қосу арқылы жерге тұйықталған.

Барлық жанғыш газдар түрлерінің импульстік құбырлық өткізгіштерін, қысымға тәуелсіз, басқару пульттері мен қалқандарын ғимаратына енгізуге жол берілмейді.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 9-қосымша

Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларын құру мен орналастыруға рұқсат етілген шарттар

1. Газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғылары мақсатына және технологиялық қажеттілігіне қарай орналастырылады:

1) жеке тұрған үй-жайларда немесе осы қосымшаның 1 - 12-тармақтарына сәйкес келетін ғимараттарға жапсарлас құрылыстарда, бұл ретте газ реттеу пункттері жабдықтарының бір бөлігін (ысырмалар, сүзгілер, сақтандырғыш ысырмалар) газ реттеу пункттері үй-жайынан тыс қоршалған алаңдарда орналастыруға жол беріледі;

2) газ тұтынылатын, отқа төзімділік дәрежесі III - тен төмен емес ғимараттардың сыртқы қабырғаларында орнатылған шкафтарда, бұл ретте шкафтардың бүйір қабырғаларынан терезелерге, есіктер мен ойықтарға дейінгі көлденеңінен қашықтық кемінде 1 метр, ал жолдың жүру бөлігіне дейін кемінде 3 метр етіп қабылданады. Шкафтық газ реттеу пункттерін ғимараттар терезелерінің астына орналастыруға жол берілмейді. Газ реттеу пункттерінің шкафтары жанбайтын материалдардан жасалған, жоғарғы және төменгі бөлігінде желдетуге арналған тесіктері болады. Шкафтар ыстық сумен немесе бумен жылытылады. Шкафтардың қабырғалары жылудан оқшауланған, ал олардың есіктері құлыппен жабылады;

3) ғимараттардан тыс жанбайтын материалдардан жасалған жеке тұрған тіректерде, газ құбырларының тіректері мен алаңдарында орнатылатын шкафтарда;

4) Егер осы климаттық жағдайларда жабдықтың қалыпты жұмысы қамтамасыз етілсе, шатыр астындағы ашық қоршалған алаңдарда орнатылады.

2. Газ реттеу пункттерінің үй-жайларын әкімшілік және санитариялық-тұрмыстық үй-жайларға жапсарлас салуға, осы үй-жайлардың қабырғаларына шкафтық газ реттеу пункттерін орналастыруға жол берілмейді.

3. Газ реттеу пункттері үй-жайындағы негізгі өту жолдарының ені кемінде 0,8 метр. Газ реттеу пункттері реттегіштерінің үй-жайынан екінші шығу үй-жайдың ұзындығы 6 метрден асқан кезде көзделеді.

4. Газ реттеу пункттері кезінде газ өткізбейтін реттегіштер үй-жайынан бөлек кіретін (шығатын), отқа төзімділік шегі кемінде 0,75 сағат бітеу қабырғасы бар бақылау-өлшеу аспаптарының үй-жайы көзделеді.

Бұл үй-жайда кәсіпорынның газ шаруашылығының диспетчерлік пунктімен тікелей байланыс телефоны орнатылады.

5. Ашық немесе шкафтық орындаудағы газ реттегіш пункттер газ реттегіш пункттерге кіре берістегі газ қысымына қарамастан, газды тұтынатын агрегаттар орналасқан цехтардың, қазандықтардың үй-жайларында немесе ғимараттардың сыртында орналастырылады. Газ реттеу пункттері орналасқан үй-жайлар "Г" және "Д" санаттарына жатады және отқа төзімділігі III дәрежеден төмен емес.

Газ реттеу пункттерін цехтың қалған ғимаратынан оқшауланған жапсарлас үй-жайларда (басқару пункттерінде, қалқанды үй-жайларда), негізгі жұмыс алаңдарының астында, тұйық тереңдетілген орындарда және баспалдақ марштарының астында орналастыруға жол берілмейді.

6. Болат балқыту, илектеу, термиялық және ірі цехтарда барлық цех тұтынушылары үшін бір газ реттеу пунктін, сондай-ақ әрбір жеке орналастырылған газ тұтыну агрегаттарының бірнеше тобын орнатуға жол беріледі.

Бір ғимараттың көршілес үй-жайларында орналасқан бір газ реттеу пунктінен газ тұтыну агрегаттарына газды беруге қызмет көрсетуші персоналдың тәуліктің кез келген уақытында газ реттеу пункттері мен газ тұтыну агрегаттары орнатылған үй-жайға еркін кіруі қамтамасыз етілген жағдайда жол беріледі.

7. Газ реттеу пункттері оларға қызмет көрсету үшін оңай қолжетімді, олардың механикалық зақымдану мүмкіндігі болмайтын, діріл мен жылу әсері болмайтын жерлерде орналастырылады. Бұл орындар желдетіліп, жарықтандырылады. Газ реттеу пункттері ыстық металды түсіру, сақтау және тасымалдау орнынан кемінде 5 метр қашықтықта орналасады немесе одан жанбайтын қалқамен қоршалады. Ашық газ реттеу пункттерінің жанбайтын материалдардан жасалған қоршауы болады.

8. Газ реттегіш пункттері мен газ реттегіш қондырғыларының әрбір желісінің сүзгісі, сақтандырғыш-бекіткіш клапаны, газ қысымын реттегіші, жоғары және төмен жақтарынан құрылғыларды ажыратқыш шамдары, реттегіштен кейін қысымды өлшеуге және сүзгідегі қысым айырмашылығына арналған манометрлері болады.

Параллель қосылған желілерден тұратын газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларының әрбір торабында екі ажыратқыш құрылғысы және олардың арасындағы шамы бар айналма газ құбыры (байпас), төмен жағында (олардың саны жобамен айқындалады), жоғары және төмен жағынан газ реттеу пункттерінің газ коллекторларындағы манометрлерді тіркейтін сақтандыру клапаны болады. Серіппелі типтегі сақтандырғыш клапандардың алдында ашық күйінде пломбаланған ажыратқыш арматураны орнатуға рұқсат етіледі.

Шкафтық газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларында резервтік реттеу желісі болған кезде байпастың құрылғысы міндетті емес.

9. Әрбір реттеу желісінде барлық фланецті қосылыстар мен арматураны айналып өтетін ток өткізгіш маңдайшалар, жерге тұйықтағыштың импульстік кедергісі 10 Ом-нан артық емес орнатылады.

10. Өндіріс жағдайлары бойынша газ беруде үзілістерге жол бермейтін металлургиялық кәсіпорындардың цехтары үшін газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларында сақтандыру-бекіту клапандарын орнатуға жол берілмейді.

11. Газ реттеу пункттерінің әрбір желісінде сүзгілерді орнатудың орнына газ реттеу пункттерінің үй-жайынан тыс сүзгілерді орталықтандырылған орнатуға жол беріледі, бұл ретте резервтік сүзгінің болуы қажет. Сүзгілері бар осы жүйенің алдыңғы газ реттеу пункттерінен немесе газды тазарту пунктінен 1000 метрден кем қашықтықта орналасқан газ реттеу пункттері мен газ реттеу қондырғыларында сүзгілерді орнату міндетті емес.

0,07 Мегапаскальдан астам қысыммен жұмыс істейтін кәсіпорындарға газ құбырларын енгізуде газ реттеу пункттерінің алдында немесе газды тазарту пункттерінде орнатылатын висцинді сүзгілер мен сепараторлар Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 358 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10303 болып тіркелген) қысыммен жұмыс істейтін жабдықты пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес келеді)сәйкес келеді.

12. Газ реттегіш пункттер мен газ реттегіш қондырғылардың диспетчерлік пункттерге немесе кезекші персоналдың үй-жайларына сигналдарды шығара отырып, төменгі жағында белгіленген шектерден жоғары газ қысымының көтерілуі және төмендеуі туралы сигнал беруі болады.

13. Газ реттегіш пункттерге және газ реттегіш қондырғыларға, оның ішінде қысым реттеуіштерге қоса орнатылған сақтандырғыш клапандар клапанның толық ашылуын және есептік қысым 15 пайыздан аспаған кезде білтелер арқылы газдың артық мөлшерін ағызуды қамтамасыз етеді.

14. Газ реттегіш пункттерінің әрбір желісінің ажыратқыш құрылғыларының ернемектік қосылыстарында реттеуішке дейін және одан кейін реттеуіш тарапынан өңделген төсем сақиналары болады, олардың орнына желіні ажырату кезінде жөндеуге табақ бітеуіштер орнатылады.

15. Қысым реттегішінен кейін ысырманың алдында реттеуішті күйге келтіру үшін реттеуіштің өнімділігінен газдың кемінде 15 пайызын өткізуге есептелген үрлеу шамы орнатылады.

16. Газды газ реттеу пункттеріне, оның ішінде шкаф бөлмелеріне жеткізетін газ құбырларында үй-жайлардың (шкафтардың) сыртынан конденсатты арнайы ыдыстарға кезең-кезеңімен түсіру үшін штуцерлер көзделуі тиіс.

17. Газ реттеу пункттеріне дейін және одан кейін 5 метрден жақын емес және реттегіштер үй-жайынан 100 метрден алыс емес жүргізілетін және бұратын газ құбырларында ажырату құрылғылары орнатылады. Газ реттеу пункттерінің алдында электр жетегі бар ысырма орнатылады.

18. Газ реттегіш пункттерге дейін газ құбырында ажыратқыш құрылғы орнаты1лады.

19. Сақтандырғыш ағызу клапандардың ағызу шамдары осы Нұсқаулықтың 22-тармағына сәйкес биіктікке шығарылады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 10-қосымша

Жарықтағы газ тазалауға арналған аппараттардан қашықтық

газ тазартуға жататын ғимараттарға дейін	5метр
газ тазартуға жатпайтын ғимараттарға дейін	25метр
ең жақын теміржол рельстеріне дейін	10метр
домна цехы автожолының жүру бөлігінің шетіне дейін	5метр
жалпы зауыттық автомобиль жолына дейін	10метр
конвейерлік галереяларға дейін	10метр
Сондай-ақ, галереяны тұрақты жұмыс істейтін сору-шығару желдеткішімен жабдықтау кезінде қысылған жағдайларда	5метр
Газ тазартуға жатпайтын құбырлардың жер үсті трассаларына дейін	5метр
Түйіршіктеу бассейндеріне дейін	20метр

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 11-қосымша

Жер үсті газ құбырларының беріктігі мен герметикалығына сынау қысымы

Газ құбырындағы "Р" газының есептеу қысымы, (Мегапаскаль)	Газ құбырындағы "Р" газының сынау қысымы, (Мегапаскаль)	Сынақ ұзақтығы (сағат)
0,005 дейін 0,005 жоғары 0,3 дейін 0,005 жоғары 0,6 дейін 0,6 жоғары 1,2 дейін 1,2 жоғары 1,6 дейін (сұйытылған газ)	0,3 0,45 0,75 1,5 2,0	1

Ескерту. Сынақ қысымдарының келтірілген нормалары домна пештерінің газ тазартқыштарындағы газ құбырларына қолданылмайды.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 12-қосымша

Газ тазалау аппараттары мен газ құбырларына арналған сынақ қысымы

Учаскелер	Учаскедегі есептік қысым, Мегапаскаль	Сынау қысымы*, Мегапаскаль
		герметикалыққа	беріктікке
1. Шаң тұтқыштан скрубберге дейінгі лас газ құбыры	P1	P1	1,25 P1
2. Скруббер	P1	P1	1,25 P1
3. Скрубберден электр сүзгілеріне дейін (дроссельдік топқа дейін, электр сүзгіш болмаған жағдайда)	P1	P1	1,25 P1
4. Жартылай газ газ құбырынан тиеу құрылғысына дейінгі теңдестіру газ құбыры және тиеу құрылғысынан тамшылатқышқа дейінгі газ құбыры	P1	P1	1,25 P1
5. Электр сүзгілер	P1	P1	1,25 P1
6. Электр сүзгілерден дроссельдік топқа дейінгі таза газ құбыры	P1	P1	1,25 P1
7. Газ тазартудан газды кәдеге жарататын компрессорсыз турбинаға дейінгі таза газ құбыры	P1	P1	1,25 P1
8. Дроссельдік топтан бастап табақтық ысырмаға дейінгі таза газ құбыры	P2	1,25 P2	-

* P₁, Р₂ - тиісті учаскелердегі газ ортасының есептік артық қысымы (жоба бойынша), Мегапаскаль.

Ескертпелер. 1. Жоғары қысымды скрубберлер мен электр сүзгілері үшін P₁ аппараттардың конустық бөлігіндегі су бағанының қысым шамасына ұлғайтылады.

2. 8-учаске үшін сынау қысымы 1,25 P₂, бірақ 0,05 Мегапаскальдан кем емес қабылданады.

Қара металлургия кәсіпорындарының газ шаруашылығындағы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулыққа 13-қосымша

нысан

Бекітемін Техникалық нұсқаулық "____" ______ 20__ж.

Газ қаупі бар жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу жоспары

1. Жұмыс жүргізілетін цех _________________________________________

2. Учаске (агрегат) ________________________________________________

3. Орындалатын жұмыс сипаты _____________________________________

4. Газ қауіптілік тобы _____________________________________________

5. Жұмыстың арнайы тағайындалған жетекшісі ________________________

___________________________________________________________________

(лауазымы, т.а.ж. (бар болған жағдайда)

6. Арнайы тағайындалған орындаушы (лауазымы және т.а.ж. (бар болған жағдайда) және газ қаупі бар жұмыстар жүргізу үшін бригада құрамы________

________________________________________________________________

7. Жұмыстар өткізілген күн "____" _________________________20__ж.

сағат ________бастап _____ сағатқа дейін.

Р/с №

Газ қаупі бар жұмыстарды жүргізудің ретті операцияларының толық тізбесі

Бөлек операцияларды орындауға арнайы тағайындалған тұлғаның Т.А.Ж. (бар болған жағдайда) және лауазымы

1. Дайындық жұмыстары.

2. Жұмыстарды жүргізу.

3. Жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар.

Қосымша: схемалар, сызбалар, тағы сол сияқтылар (қосымша берілетін құжаттамаларының тізбесін беру).

Цех бастығы_____________

(қолы)

Цехтың газ шаруашылығының бастығы________________

(қолы)

Келісілді:

Газдан құтқару станциясының бастығы _______________

(қолы)

Кәсіпорынның қауіпсіздік техника бөлімінің басшысы _____________

(қолы)

Өрт күзетінің басшысы ____________

(қолы)

Газ қаупі бар жұмыстың арнайы тағайындалған басшысы _____________

(қолы)