ИПС "Әділет"

Об утверждении Правил одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц

Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 5 ноября 2021 года № 455. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 9 ноября 2021 года № 25074.

В соответствии с пунктом 4 статьи 298 Экологического кодекса, с подпунктом 2) пункта 3 статьи 16 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" и подпунктом 92) пункта 15 Положения о Министерстве экологии и природных ресурсов Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 июля 2019 года № 479, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула – в редакции приказа Министра экологии и природных ресурсов РК от 17.06.2024 № 123 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Правила одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц.

2. Департаменту климатической политики и зеленых технологий Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации в Министерстве юстиции настоящего приказа представление в Департамент юридической службы Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

И.о. Министра экологии, геологии
и природных ресурсов
Республики Казахстан

А. Примкулов

"СОГЛАСОВАН"
Министерством национальной экономики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерством энергетики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерством финансов
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерством индустрии
и инфраструктурного развития
Республики Казахстан

Утверждены приказом
И.о. Министра экологии,
геологии и природных ресурсов
Республики Казахстан
от 5 ноября 2021 года № 455

Правила одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 92) пункта 15 Положения о Министерстве экологии и природных ресурсов Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 июля 2019 года № 479 и определяют порядок рассмотрения, одобрения и учета углеродного офсета, а также предоставления офсетных единиц.

Сноска. Пункт 1 – в редакции приказа Министра экологии и природных ресурсов РК от 17.06.2024 № 123 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия и определения:

1) утечка – воздействие на выбросы или поглощение парниковых газов вне места реализации проекта, обусловленное деятельностью по проекту, но не включенное в его границы;

2) базовый сценарий – сценарий, отражающий уровень выбросов парниковых газов и (или) уровень поглощения парниковых газов в случае отсутствия предлагаемого углеродного офсета, в сравнении с которым оценивается достигнутый объем сокращения выбросов или поглощения парниковых газов;

3) проектный период – период, в течение которого планируемая деятельность по реализации углеродного офсета обеспечивает сокращение выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощения парниковых газов;

4) заявитель проекта – физическое лицо, юридическое лицо или группа юридических лиц, представляющие проект углеродного офсета на рассмотрение и одобрение уполномоченному органу;

5) оператор системы торговли углеродными единицами – подведомственная организация по регулированию выбросов парниковых газов уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, обеспечивающая техническое и экспертное сопровождение государственного регулирования и международного сотрудничества в сфере выбросов и поглощения парниковых газов;

6) орган по валидации и верификации (далее – аккредитованный орган) – орган, который выполняет валидацию и/или верификацию на соответствие согласованным критериям валидации и/или верификации, аккредитованный в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

7) углеродный офсет – сокращение выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощения парниковых газов, достигнутые в результате осуществления деятельности или видов деятельности в любых секторах экономики в Республике Казахстан, направленных на сокращение выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощения парниковых газов;

8) проект углеродного офсета (проект) – планируемая деятельность по реализации углеродного офсета;

9) уровень существенности – количественное пороговое значение, которое используется для подготовки заключения о верификации отчета о реализации углеродного офсета;

10) мониторинг – проводимая по углеродным офсетам непрерывная или периодическая оценка выбросов и (или) поглощения парниковых газов или других сопутствующих данных по деятельности, связанных с выбросами и (или) поглощением парниковых газов;

11) офсетная единица – углеродная единица, применяемая в целях исчисления углеродного офсета;

12) базовый уровень поглощения парниковых газов – выраженная в тоннах эквивалента диоксида углерода величина поглощения парниковых газов за определенный период при существующих условиях эксплуатации без реализации углеродного офсета, направленного на увеличение поглощения парниковых газов;

13) увеличение поглощения парниковых газов – расчетное увеличение поглощения парниковых газов по отношению к базовому сценарию;

14) сокращение выбросов парниковых газов – расчетное снижение выбросов парниковых газов по отношению к базовому сценарию;

15) базовый уровень выбросов парниковых газов – выраженная в тоннах эквивалента диоксида углерода величина выбросов парниковых газов, произведенных объектом выбросов этих газов за определенный период при условии использования, существующих на данном объекте технологий, оборудования и при других наиболее вероятных условиях, которые могут иметь место без реализации углеродного офсета, направленного на сокращение выбросов парниковых газов;

16) уполномоченный орган – уполномоченный орган в области охраны окружающей среды;

17) маломасштабный проект – проект, связанный с возобновляемыми источниками энергии мощностью до 15 мегаватт.

3. Реализация деятельности в Республике Казахстан на основе углеродных офсетов осуществляется их участниками на добровольной основе и не является основанием для ее финансирования из государственного бюджета.

4. Проекты углеродного офсета по своему типу подразделяются на обычные проекты, маломасштабные проекты и проекты, направленные на увеличение поглощения парниковых газов.

5. В целях исключения двойного учета сокращений выбросов парниковых газов или увеличения поглощения парниковых газов по каждой отдельной установке, не осуществляется одновременно более одного углеродного офсета, направленного на снижение выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощения парниковых газов.

Глава 2. Порядок рассмотрения, одобрения и учета углеродных офсетов

6. Для принятия решения о возможности реализации углеродного офсета заявитель проекта представляет в уполномоченный орган последовательно следующие документы:

1) концепцию проекта (проектную идею), кроме случая, предусмотренного пунктом 15 Правил;

2) проектную документацию;

3) план мониторинга.

7. Концепция проекта (проектная идея) (далее – концепция проекта) представляется в уполномоченный орган по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам.

8. Проектная документация для углеродного офсета по сокращению выбросов парниковых газов и (или) по увеличению поглощения парниковых газов представляется в уполномоченный орган по соответствующим формам согласно приложениям 2 и 3 к настоящим Правилам.

9. Проектная документация и план мониторинга проекта разрабатываются на основе Методик по расчету выбросов и поглощения парниковых газов, утвержденных приказом Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 9 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 31735) или международных методик в соответствии с Законом Республики Казахстан "О ратификации Парижского соглашения" и Законом Республики Казахстан "О ратификации Киотского протокола к Рамочной конвенции Организации Объединенных Наций об изменении климата;

Сноска. Пункт 9 – в редакции приказа Министра экологии и природных ресурсов РК от 17.06.2024 № 123 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

10. Заявитель проекта разрабатывает процедуры количественного определения сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения их поглощения по отношению к базовому сценарию проекта.

11. Оценка базового сценария углеродного офсета в проектной документации осуществляется на основе:

1) сведений о фактических выбросах парниковых газов из источников и (или) их абсорбции поглотителями;

2) учета возможных неопределенностей параметров и допущений в отношении условий реализации углеродного офсета;

3) учета стратегических планов, программ и действия регулирующих норм по соответствующим видам экономической деятельности;

4) одной из международных или утвержденных национальных методик.

В случае использования в одном углеродном офсете нескольких однотипных источников и единых технологий допускается разработка базового сценария для одного источника и распространение этих исходных условий на другие источники.

12. Описание разработанных или использованных заявителем проекта процедур количественного определения сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения их поглощения по отношению к базовому сценарию проекта и мониторинга включается в план мониторинга.

13. План мониторинга представляется в уполномоченный орган по форме, согласно приложению 4 к настоящим Правилами.

14. Рассмотрение и одобрение углеродных офсетов проводится уполномоченным органом в одну или две стадии.

15. Одностадийная процедура рассмотрения применяется к следующим маломасштабным проектам:

1) проекты по использованию ветровой энергии;

2) проекты по использованию солнечной энергии;

3) восстановление и строительство малых гидроэлектростанций;

4) проекты по использованию биогаза;

16. При одностадийной процедуре рассмотрения проекта, представления концепции проекта для принятия решения об одобрении проекта не требуется.

17. При двух стадийной процедуре рассмотрения проекта, заявитель проекта разрабатывает концепцию проекта.

18. Уполномоченный орган отправляет предоставленную заявителем концепцию проекта на экспертизу оператору системы торговли углеродными единицами.

19. Экспертиза одобрения углеродных офсетов осуществляется оператором системы торговли углеродными единицами.

20. Решение об одобрении концепции проекта принимается уполномоченным органом на основании экспертного заключения оператора системы торговли углеродными единицами.

21. Решение по представленной на рассмотрение концепции проекта принимается уполномоченным органом в течение двадцати календарных дней с даты ее получения.

22. В случае одобрения концепции проекта, заявитель проекта разрабатывает проектную документацию и план мониторинга для их последующей подачи на рассмотрение уполномоченного органа.

23. Решение по представленным на рассмотрение проектной документации и плану мониторинга принимается уполномоченным органом в течение тридцати календарных дней с даты их получения.

24. Не позднее чем за двадцать календарных дней до подачи проектной документации и плана мониторинга на рассмотрение уполномоченного органа, заявитель проекта обеспечивает общественный доступ к проектной документации, а также к плану мониторинга с целью предоставления возможностей обсуждения проекта заинтересованными сторонами.

25. Результаты общественного обсуждения углеродного офсета отражаются в проектной документации.

26. Проектная документация и план мониторинга представляются в уполномоченный орган после валидации аккредитованным органом.

27. Решение об одобрении углеродного офсета принимается уполномоченным органом на основании экспертного заключения оператора системы торговли углеродными единицами.

28. Отрицательное решение по проекту принимается уполномоченным органом в следующих случаях:

1) представленные заявителем проекта документы, не соответствуют требованиям Экологического Кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и (или) настоящих Правил либо содержат недостоверные сведения;

2) отсутствие возможностей для реализации углеродного офсета по месту расположения, указанному в проектной документации.

Сноска. Пункт 28 с изменением, внесенным приказом Министра экологии и природных ресурсов РК от 17.06.2024 № 123 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

29. Одобрение углеродного офсета уполномоченным органом является основанием для последующей реализации проекта и получения офсетных единиц в установленном настоящими Правилами порядке.

30. Оператор системы торговли углеродными единицами осуществляет учет одобренных углеродных офсетов в государственном реестре углеродных единиц. Каждому углеродному офсету в государственном реестре углеродных единиц присваивается уникальный серийный номер.

31. Информация об одобренных углеродных офсетах размещается на интернет-ресурсе уполномоченного органа с указанием следующих сведений:

1) наименование углеродного офсета;

2) сведения о заявителе проекта;

3) место расположения, на котором предполагается реализация углеродного офсета;

4) заявленный по проекту объем сокращения выбросов и (или) увеличения поглощения парниковых газов;

5) количество офсетных единиц, предоставленных на основании отчетов о реализации углеродного офсета.

Глава 3. Порядок предоставления офсетных единиц

32. Основанием для предоставления заявителю проекта офсетных единиц по одобренным углеродным офсетам в течение периода их реализации является отчет о реализации углеродного офсета, утвержденный уполномоченным органом.

33. Для подготовки отчета о реализации углеродного офсета, заявителем проекта проводится мониторинг сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения поглощения парниковых газов.

34. Мониторинг сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения их поглощения проводится в течение всего периода предоставления офсетных единиц по проекту на основе плана мониторинга, одобренного уполномоченным органом.

35. В рамках проведения мониторинга проводится количественная оценка по каждому из парниковых газов, на сокращение выбросов или увеличение поглощения, которых направлен проект, с последующим их пересчетом в эквивалент тонны диоксида углерода.

36. При использовании измерительного оборудования и оборудования для проведения мониторинга заявитель проекта обеспечивает калибровку данного измерительного оборудования в соответствии с законодательством Республики Казахстан об обеспечении единства измерений.

37. Подготовка и представление в уполномоченный орган отчета о реализации углеродного офсета осуществляются заявителем проекта.

38. Отчет о реализации углеродного офсета предоставляется в уполномоченный орган по форме согласно приложению 5 к настоящим Правилам.

39. Подача отчетов о реализации углеродного офсета является добровольной. Непредставление или несвоевременное предоставление такого отчета не рассматривается в качестве нарушения заявителем проекта.

40. Отчет о реализации углеродного офсета, представленный заявителем проекта уполномоченному органу, направляется на экспертизу оператору системы торговли углеродными единицами.

41. Решение об утверждении отчета о реализации углеродного офсета принимается уполномоченным органом на основании экспертного заключения оператора системы торговли углеродными единицами.

42. Уполномоченный орган принимает решение об утверждении либо об отказе в утверждении отчета о реализации углеродного офсета в течение пятнадцати рабочих дней со дня его получения.

43. Уполномоченный орган принимает решение об отказе в утверждении отчета о реализации углеродного офсета по следующим основаниям:

1) отрицательное заключение оператора системы торговли углеродными единицами;

2) выявление несоблюдения заявителем проекта требований, установленных в Кодексе и (или) настоящих Правилах;

3) отсутствие верификации.

44. В случае утверждения отчета о реализации углеродного офсета, заявитель проекта приобретает право на получение офсетных единиц в количестве заявленном в утвержденном отчете о реализации углеродного офсета.

45. Предоставление и введение в обращение офсетных единиц производится оператором системы торговли углеродными единицами посредством их размещения на счету заявителя проекта в государственном реестре углеродных единиц, в объеме сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения поглощения согласно отчету о реализации углеродного офсета, утвержденному уполномоченным органом.

46. Добровольное аннулирование офсетных единиц производится по запросу их владельца, направленного оператору системы торговли углеродными единицами.

	Приложение 1 к Правилам одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц
	форма

Концепция проекта (проектная идея)

1. Краткое описание проекта: название, цель, тип проекта, предполагаемое место реализации, краткое описание проекта и предлагаемые меры.

2. Информация о заявителе проекта: фамилия, имя, отчество (при его наличии) физического лица или наименование юридического лица, регистрационные данные, адрес, контактное лицо по проекту, основной вид деятельности.

3. Описание базового сценария существующего до выполнения проекта: наиболее вероятная технология и уровень выбросов, которые имели бы место в отсутствие предлагаемого проекта; существующие законодательные, экономические и иные условия.

4. Способы сокращения выбросов и (или) увеличения поглощения парниковых газов и финансирование: указание категории деятельности, например, переход на использование возобновляемых источников энергии, меры по энергоэффективности, увеличение лесистости, краткое описание технических аспектов и планируемых технологий; ожидаемые затраты на реализацию проекта.

5. Ожидаемое сокращение или увеличение поглощения: виды парниковых газов; предварительно оцениваемые объемы сокращений выбросов или увеличения поглощения; ожидаемый период для достижения сокращения или увеличения поглощения.

6. Риски, связанные с реализацией проекта, в том числе в отношении поиска инвесторов, реализации проекта по планируемому месту реализации, утечек выбросов, которые могут иметь место вследствие осуществления проекта за пределами его границ.

7. Календарный план выполнения проекта: текущий статус проекта, ожидаемые сроки подготовки проектной документации, начала реализации проекта, продолжительность проекта.

	Приложение 2 к Правилам одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц.
	форма

Проектная документация для углеродного офсета по сокращению выбросов парниковых газов

1. Сведения об участниках проекта

1. Наименование заявителя проекта.
2. Юридический адрес и адрес места нахождения заявителя проекта.
3. Основной вид деятельности заявителя проекта.
4. Данные о государственной регистрации заявителя проекта.
5. Фамилия, имя, отчество (при его наличии) руководителя заявителя проекта.
6. Фамилия, имя, отчество (при его наличии), адрес, телефон, факс и адрес электронной почты контактного лица заявителя проекта.
7. Наименование инвестора проекта.
8. Юридический адрес и адрес места нахождения инвестора проекта.
9. Основной вид деятельности инвестора проекта.

2. Общее описание проекта.

1. Название проекта.
2. Описание проекта.
3. Участники проекта.
4. Техническое описание проекта.
5. Место расположения проекта (регион, населенный пункт, сведения о географическом расположении проекта, позволяющие однозначно идентифицировать проект).
6. Технология (-ии), которые будут внедрены, или меры, операции или действия, которые будут предприняты в рамках проекта.
7. Краткое объяснение того, как антропогенные выбросы парниковых газов из источников будут сокращаться через предлагаемый проект, включая пояснение, почему сокращение выбросов не произойдет, если проект не будет внедрен, принимая во внимание базовые условия.
8. Оцениваемые объемы сокращения выбросов за период выпуска офсетных единиц по проекту.
9. Одобрение проекта заинтересованными сторонами.

3. Базовый сценарий

1. Описание и обоснование базового сценария.
2. Описание того, как антропогенные выбросы парниковых газов из источников сокращаются ниже того уровня, который бы имел место при отсутствии проекта.
3. Описание того, как определены границы деятельности применительно к проекту.
4. Дополнительная информация по базовому сценарию, включая дату определения и лиц, вовлеченных в его определение.

4. Продолжительность проекта и период выпуска офсетных единиц

1. Дата начала проекта.
2. Ожидаемая продолжительность проекта.
3. Продолжительность периода выпуска офсетных единиц

5. Оценка сокращения выбросов парниковых газов

1. Оцениваемые объемы выбросов по проекту
2. Оцениваемые утечки
3. Сумма ожидаемого сокращения и утечек выбросов
4. Оцениваемые выбросы по базовому сценарию
5. Объем сокращений выбросов от проекта с учетом ожидаемых утечек
6. Общая таблица значений, полученных по пункту 1 и 5

6. Комментарии заинтересованных сторон

Информация о комментариях заинтересованных сторон и как они были учтены участниками проекта

	Приложение 3 к Правилам одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц.
	форма

Проектная документация для углеродного офсета по увеличению поглощения парниковых газов

1. Информация об участниках проектах

1. Наименование заявителя/заявителей проекта.
2. Юридический адрес и адрес места нахождения заявителя/заявителей проекта.
3. Основной вид деятельности заявителя/заявителей проекта.
4. Данные о государственной регистрации заявителя проекта.
5. Фамилия, имя, отчество (при его наличии) руководителя заявителя проекта.
6. Фамилия, имя, отчество (при его наличии), адрес, телефон, факс и адрес электронной почты контактного лица заявителя проекта.
7. Наименование инвестора проекта.
8. Юридический адрес и адрес места нахождения инвестора проекта.
9. Основной вид деятельности инвестора проекта.
10. Доля офсетных единиц от проекта, которая полагается каждому из заявителей проекта, согласно договору по разделу углеродных единиц между заявителями.

2. Общее описание проекта

1. Название проекта.
2. Описание проекта.
3. Заявитель (заявители) проекта.
4. Техническое описание проекта.
5. Место расположения проекта (регион, населенный пункт, сведения о географическом расположении проекта, позволяющие однозначно идентифицировать проект).
6. Технология (-ии), которые будут внедрены, или меры, операции или действия, которые будут предприняты в рамках проекта.
7. Краткое объяснение того, как окончательное антропогенное поглощение выбросов парниковых газов будет увеличено через предлагаемый проект, включая пояснение, почему это повышение не произойдет, если проект не будет внедрен, принимая во внимание базовые условия.
8. Оцениваемые объемы окончательного увеличения поглощения за период выпуска офсетных единиц.
9. Одобрение проекта заинтересованными сторонами.

3. Базовый сценарий

1. Описание и обоснование базового сценария.
2. Выбранные углеродные накопители.
3. Спецификация источников парниковых газов, выбросы которых будут частью проекта.
4. Описание того, как конечная антропогенная абсорбция поглотителями будет выше того уровня, который бы имел место при отсутствии проекта.
5. Описание того, как определены границы деятельности применительно к проекту.
6. Дополнительная информация по базовому сценарию, включая дату определения и лиц, вовлеченных в его определение

4. Продолжительность проекта и период выпуска офсетных единиц

1. Дата начала проекта
2. Ожидаемая продолжительность проекта
3. Продолжительность периода выпуска офсетных единиц

5. Оценка поглощения парниковых газов

1. Оцениваемая конечная антропогенная абсорбция поглотителями по проекту
2. Оцениваемая конечная антропогенная абсорбция поглотителями по базовому сценарию
3. Разница оцениваемой конечной антропогенной абсорбции поглотителями по проекту и по базовому сценарию
4. Оцениваемые утечки
5. Разница между пунктом 3 и пунктом 4, показывающая оцениваемое повышение конечной антропогенной абсорбции поглотителями
6. Общая таблица значений, полученных по пунктам 1 и 5

6. Комментарии заинтересованных сторон

Информация о комментариях заинтересованных сторон и как они были учтены участниками проекта

	Приложение 4 к Правилам одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц
	форма

План мониторинга углеродного офсета

1. Название проекта.

2. Общее описание плана мониторинга.

3. Описание процедур количественного определения сокращения выбросов парниковых газов или увеличения их поглощения по отношению к базовому сценарию проекта и мониторинга.

4. Данные, которые будут использованы для проведения мониторинга (расчета) сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения поглощения парниковых газов в результате реализации проекта.

Порядковый номер деятельности или установки, по которой проводится мониторинг	Вид переменных данных по деятельности, по которым ведется мониторинг	Источник данных	Единица измерения данных	Подсчитанный, измеренный или оцененный объем	Частота фиксации данных	Соотношение доли данных, подвергаемых мониторингу к общему объему соответствующих данных

5. Описание формулы, используемой для подсчета сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения поглощения парниковых газов в результате реализации проекта (для каждого газа, источника и т.д., выбросы в тоннах эквивалента диоксида углерода).

6. Данные, используемые для мониторинга (расчета) выбросов и (или) поглощения парниковых газов по базовому сценарию

Порядковый номер деятельности или установки, по которой проводится мониторинг	Вид переменных данных по деятельности, по которым ведется мониторинг	Источник данных	Единица измерения данных	Подсчитанный, измеренный или оцененный объем	Частота фиксации данных	Соотношение доли данных, подвергаемых мониторингу к общему объему соответствующих данных

7. Описание формулы, используемой для подсчета сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения поглощения парниковых газов по базовому сценарию (для каждого газа, источника и т.д., выбросы в тоннах эквивалента диоксида углерода).

8. Оценка утечек парниковых газов от реализации проекта в плане мониторинга, если применимо

Порядковый номер деятельности или установки, по которой проводится мониторинг	Вид переменных данных по деятельности, по которым ведется мониторинг	Источник данных	Единица измерения данных	Подсчитанный, измеренный или оцененный объем	Частота фиксации данных	Соотношение доли данных, подвергаемых мониторингу к общему объему соответствующих данных

9. Описание формулы, используемой для подсчета утечек (для каждого газа, источника и т.д., выбросы в тоннах эквивалента диоксида углерода).

10. Описание формулы, используемой для оценки сокращения выбросов от проекта (для каждого газа, источника и т.д.; сокращение выбросов в эквиваленте тонны диоксида углерода).

11. Описание процедур контроля качества и обеспечения качества, принятых для плана мониторинга.

12. Описание системы управления и деятельности, которая используется при внедрении плана мониторинга.

Приложение 5
к Правилам одобрения
углеродного офсета
и предоставления офсетных
единиц

Сноска. Приложение 5 – в редакции приказа Министра экологии и природных ресурсов РК от 17.06.2024 № 123 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Представляется: в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.
Форма, предназначенная для сбора административных данных
Форма административных данных размещена на интернет-ресурсе:
www.ecogeo.gov.kz.

Отчет о реализации углеродного офсета

Отчетный период: на 20__ год.
Индекс формы административных данных: (1-ОРУО).
Периодичность: при наличии потребности в офсетных единицах.
Круг лиц, представляющих информацию: физическое лицо, юридическое лицо
или группа юридических лиц, представляющие проект углеродного офсета
на рассмотрение и одобрение уполномоченному органу, заявитель проекта.
Срок представления формы административных данных: устанавливается заявителем проекта самостоятельно.

№	Наименование	Информация
1.	Данные о заявителе проекта
2.	Краткое описание проекта, включая название и тип проекта, его масштабы и границы, место проведения, продолжительность периода выпуска офсетных единиц и виды выполняемых по проекту работ
3.	Указание отчетного периода
4.	Данные о выбросах парниковых газов и (или) поглощения парниковых газов, по которым проводится мониторинг в рамках проекта, с указанием общего их объема за отчетный период в эквиваленте тонны диоксида углерода
5.	Данные о достигнутом сокращении выбросов парниковых газов и (или) увеличении поглощения парниковых газов в результате реализации проекта за отчетный период
6.	Сведения о верификации заявленных сокращений выбросов парниковых газов и (или) увеличения поглощения парниковых газов
7.	Описание базового сценария проекта
8.	Информация о любых существенных отклонениях при реализации проекта от одобренной проектной документации и плана мониторинга
9.	Описание критериев, процедур и документов, использованных в качестве основы для расчетов сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения их поглощения
10.	Фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись заявителя проекта
11.	Подтверждение верификации отчета о реализации углеродного офсета аккредитованным органом
11.1	Полное наименование аккредитованного органа, осуществляющего верификацию, бизнес-идентификационный номер
11.2	Номер и срок аттестата об аккредитации или дата, серия, номер свидетельства об аккредитации
11.3	Юридический адрес аккредитованного органа
11.4	Телефон
11.5	Электронная почта
11.6	Фамилия, имя, отчество (при его наличии) ответственного за верификацию
12.	Подтверждение сокращения выбросов и (или) поглощения парниковых газов в объеме:
12.1	диоксида углерода, тонна
12.2	общие выбросы парниковых газов в эквиваленте диоксида углерода, тонна
12.3	фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись руководителя аккредитованного органа

Заявитель проекта __________________________________
Фамилия, имя, отчество (при его наличии)
подпись _________________________

Пояснение по заполнению формы, предназначенной для сбора административных данных Отчет о реализации углеродного офсета
(индекс – 1-ОРУО),
периодичность: при наличии потребности в офсетных единицах. Глава 1. Общие положения

1. Настоящее пояснение по заполнению формы, предназначенной для сбора административных данных физическими, юридическими лицами или группой юридических лиц, представляющие отчет о реализации углеродного офсета.

2. Заявители проектов предоставляют данные о выбросах и достигнутом сокращении выбросов парниковых газов и (или) увеличении поглощения парниковых газов в результате реализации проекта за отчетный период.

3. Показатели, подтверждающие сокращение выбросов и (или) поглощения парниковых газов заполняются в эквиваленте тонны диоксида углерода

4. Отчет подписывается заявителем проекта. Отчет представляется в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в электронном формате.

Глава 2. Пояснение по заполнению формы

5. В графе 1 указываются данные о заявителе проекта.

6. В графе 2 указываются краткое описание проекта, включая название и тип проекта, его масштабы и границы, место проведения, продолжительность периода выпуска офсетных единиц и виды выполняемых по проекту работ.

7. В графе 3 указывается отчетный период реализации углеродного офсета.

8. В графе 4 указываются данные о выбросах парниковых газов и (или) поглощения парниковых газов, по которым проводится мониторинг в рамках проекта, с указанием общего их объема за отчетный период в эквиваленте тонны диоксида углерода.

9. В графе 5 указываются данные о достигнутом сокращении выбросов парниковых газов и (или) увеличении поглощения парниковых газов в результате реализации проекта за отчетный период.

10. В графе 6 указываются сведения о верификации заявленных сокращений выбросов парниковых газов и (или) увеличения поглощения парниковых газов.

11. В графе 7 описывается базовый сценарий проекта.

12. В графе 8 указывается информация о любых существенных отклонениях при реализации проекта от одобренной проектной документации и плана мониторинга.

13. В графе 9 отображаются критерии, процедуры и документы, использованные в качестве основы для расчетов сокращения выбросов парниковых газов и (или) увеличения их поглощения.

14. В графе 10 указывается фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись заявителя проекта.

15. В графе 11 указывается информация, подтверждающая верификацию отчета о реализации углеродного офсета аккредитованным органом:

полное наименование аккредитованного органа, осуществляющего верификацию, бизнес-идентификационный номер

номер и срок аттестата об аккредитации или дата, серия, номер свидетельства об аккредитации

юридический адрес аккредитованного органа

телефон

электронная почта

фамилия, имя, отчество (при его наличии) ответственного за верификацию.

16. В графе 12 указывается информация, подтверждающая сокращение выбросов и (или) поглощения парниковых газов в следующем объеме:

диоксида углерода, тонна

общие выбросы парниковых газов в эквиваленте диоксида углерода, тонна

фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись руководителя аккредитованного органа.

Көміртегі офсетін мақұлдау және офсеттік бірліктер беру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 5 қарашадағы № 455 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 9 қарашада № 25074 болып тіркелді.

Қазақстан Республикасы Экология кодексінің 298-бабының 4-тармағына, "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабы 3-тармағының 2) тармақшасымен және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 5 шілдедегі № 479 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 92) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 17.06.2024 № 123 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Көміртегі офсетін мақұлдау және офсеттік бірліктер беру қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Климаттық саясат және жасыл технологиялар департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оның Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің интернет-ресурсына орналастырылуын;

3) осы бұйрық Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтердің Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Экология, геология және
табиғи ресурстар министрдің м.а.

А. Примкулов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Энергетика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

Қазақстан Республикасы
Экология, геология және
табиғи ресурстар министрдің
м.а.
2021 жылғы 5 қарашадағы
№ 455 Бұйрығымен
бекітілген

Көміртегі офсетін мақұлдау және офсеттік бірліктер беру қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Көміртегі офсетін мақұлдау және офсеттік бірліктер беру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 5 шілдедегі № 479 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 92) тармақшасына сәйкес әзірленді және көміртегі офсетін қарау, мақұлдау және есепке алу, сондай-ақ офсеттік бірліктерді беру тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 17.06.2024 № 123 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар мен анықтамалар пайдаланылады:

1) ағып кету – жоба бойынша қызметке негізделген, бірақ оның шекарасына енгізілмеген, жоба іске асырылатын жерден тыс парниктік газдар шығарындыларына немесе сіңірулеріне әсер ету;

2) базалық сценарий – парниктік газдар шығарындыларының деңгейін және (немесе) парниктік газдар сіңірулерінің ұсынылған көміртегі офсеті болмаған жағдайда сіңірілу деңгейін көрсететін сценарий, онымен салыстырғанда парниктік газдар шығарындыларын азайтудың немесе сіңірудің қол жеткізілген көлемі бағаланады;

3) жобалау кезеңі – көміртегі офсетін өткізу жөніндегі жоспарланып отырған қызмет парниктік газдар шығарындыларын азайтуды және (немесе) парниктік газдар сіңірулерін ұлғайтуды қамтамасыз ететін кезең;

4) жобаға өтініш беруші – көміртегі офсеті жобасын уәкілетті органның қарауына және мақұлдауына ұсынатын жеке тұлға, заңды тұлға немесе заңды тұлғалар тобы;

5) көміртегі бірліктерімен сауда жүйесінің операторы – қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның парниктік газдар шығарындыларын реттеу жөніндегі ведомстволық бағынысты ұйымы, ол парниктік газдар шығарындылары мен сіңірулері саласындағы мемлекеттік реттеуді және халықаралық ынтымақтастықты техникалық және сараптамалық сүйемелдеуді қамтамасыз етеді;

6) валидация және верификация жөніндегі орган (бұдан әрі – аккредиттелген орган) – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес аккредиттелген, валидацияның және/немесе верификацияның келісілген критерийлеріне сәйкестігіне валидацияны және/немесе верификацияны орындайтын орган;

7) көміртекті офсет – Қазақстан Республикасында парниктік газдар шығарындыларын азайтуға және (немесе) парниктік газдар сіңірулерін ұлғайтуға бағытталған экономиканың кез келген секторларында қызметті немесе қызмет түрлерін жүзеге асыру нәтижесінде қол жеткізілген парниктік газдар шығарындыларын қысқарту және (немесе) парниктік газдар сіңірулерін ұлғайту;

8) көміртекті офсет жобасы (жоба) – көміртекті офсетті іске асыру бойынша жоспарланатын қызмет;

9) маңыздылық деңгейі – көміртегі офсетін өткізу туралы есепті верификациялау туралы қорытынды дайындау үшін пайдаланылатын сандық шекті мән;

10) мониторинг – көміртегі офсеттері бойынша жүргізілетін парниктік газдар шығарындыларын және (немесе) сіңірулерін немесе парниктік газдар шығарындыларына және (немесе) сіңірулеріне байланысты қызмет бойынша басқа да ілеспе деректерді үздіксіз немесе мерзімді бағалау;

11) офсеттік бірлік – көміртегі офсетін есептеу мақсатында қолданылатын көміртегі бірлігі;

12) парниктік газдарды сіңірудің базалық деңгейі – парниктік газдардың сіңірілуін ұлғайтуға бағытталған көміртегі офсетін іске асырусыз пайдаланудың қазіргі жағдайлары кезінде белгілі бір кезең үшін парниктік газдарды сіңірудің көміртегі диоксиді эквивалентінің тоннасымен көрсетілген шамасы;

13) парниктік газдардың сіңірілуінің ұлғаюы-базалық сценарийге қатысты парниктік газдардың сіңірілуінің есептік ұлғаюы;

14) парниктік газдар шығарындыларын азайту – базалық сценарийге қатысты парниктік газдар шығарындыларын есептік төмендету;

15) парниктік газдар шығарындыларының базалық деңгейі – осы объектіде бар технологияларды, жабдықтарды пайдалану шартымен және парниктік газдар шығарындыларын азайтуға бағытталған көміртегі офсетін іске асырусыз орын алуы мүмкін басқа да неғұрлым ықтимал жағдайлар кезінде белгілі бір кезең ішінде осы газдар шығарындылары объектісі өндірген парниктік газдар шығарындыларының көміртегі диоксиді эквивалентінің тоннасымен көрсетілген шамасы;

16) уәкілетті орган – қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган;

17) шағын ауқымды жоба-қуаты 15 мегаваттқа дейінгі жаңартылатын энергия көздерімен байланысты жоба.

3. Қазақстан Республикасында көміртекті офсеттер негізінде қызметті іске асыруды оларға қатысушылар ерікті негізде жүзеге асырады және оны мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру үшін негіз болып табылмайды.

4. Көміртекті офсеттік жобалар қарапайым жобаларға, шағын жобаларға және парниктік газдардың сіңуін арттыруға бағытталған жобаларға бөлінеді.

5. Парниктік газдар шығарындыларын азайтудың қосарланған есебін болдырмау немесе әрбір жеке қондырғы бойынша парниктік газдар сіңірулерін ұлғайту мақсатында парниктік газдар шығарындыларын азайтуға және (немесе) парниктік газдар сіңірулерін ұлғайтуға бағытталған бір мезгілде біреуден артық көміртегі офсеті жүзеге асырылмайды.

2-тарау. Көміртегі офсеттерін қарау, мақұлдау және есепке алу тәртібі

6. Көміртегі офсетін іске асыру мүмкіндігі туралы шешім қабылдау үшін жобаның өтініш берушісі уәкілетті органға дәйекті түрде мынадай құжаттарды ұсынады:

1) Қағидалардың 15-тармағында көзделген жағдайдан басқа, жоба тұжырымдамасы (жоба идеясы);

2) жобалық құжаттама;

3) мониторинг жоспары.

7. Жоба тұжырымдамасы (жоба идеясы) (бұдан әрі – жоба тұжырымдамасы) уәкілетті органға осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсынылады.

8. Парниктік газдар шығарындыларын азайту жөніндегі және (немесе) парниктік газдар сіңірулерін ұлғайту жөніндегі көміртегі офсетіне арналған жобалау құжаттамасы осы Қағидаларға 2 және 3-қосымшаларға сәйкес тиісті нысандар бойынша уәкілетті органға ұсынылады.

9. Жобалық құжаттама және жоба мониторингінің жоспары Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 9 бұйрығымен бекітілген "Парниктік газдар шығарындылары мен сіңірулерін есептеу жөніндегі әдістемелерді бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 31735 болып тіркелген) немесе "Париж келісімін ратификациялау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына және "Біріккен Ұлттар Ұйымының Климаттың өзгеруі туралы негіздемелік конвенциясына Киото хаттамасын ратификациялау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес халықаралық әдістемелер негізінде әзірленеді.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 17.06.2024 № 123 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Жобаға өтініш беруші парниктік газдар шығарындыларын азайтуды және (немесе) жобаның базалық сценарийіне қатысты олардың сіңірілуін ұлғайтуды сандық айқындау рәсімдерін әзірлейді.

11. Жобалау құжаттамасындағы көміртегі офсетінің базалық сценарийін бағалау:

1) көздерден парниктік газдардың нақты шығарындылары және (немесе) олардың сіңіргіштермен абсорбциясы туралы мәліметтер;

2) көміртегі офсетін сату шарттарына қатысты параметрлердің мүмкін болатын белгісіздіктері мен жорамалдарды есепке алу;

3) экономикалық қызметтің тиісті түрлері бойынша стратегиялық жоспарларды, бағдарламаларды және реттеуші нормалардың іс-қимылдарын есепке алу;

4) халықаралық немесе бекітілген Ұлттық әдістемелердің бірі.

Бір көміртегі офсетінде бірнеше бір типті көздерді және бірыңғай технологияларды пайдаланған жағдайда бір көз үшін базалық сценарий әзірлеуге және осы бастапқы шарттарды басқа көздерге таратуға жол беріледі.

12. Өтінім беруші әзірлеген немесе пайдаланған парниктік газдар шығарындыларын азайтуды және (немесе) жобаның және мониторингтің базалық сценарийіне қатысты олардың сіңірілуін ұлғайтуды сандық айқындау рәсімдерінің сипаттамасы мониторинг жоспарына енгізіледі.

13. Мониторинг жоспары уәкілетті органға осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсынылады.

14. Көміртекті офсеттерді қарауды және мақұлдауды уәкілетті орган бір немесе екі сатыда жүргізеді.

15. Бір сатылы қарау рәсімі мынадай шағын ауқымды жобаларға қолданылады:

1) жел энергиясын пайдалану жобалары;

2) күн энергиясын пайдалану жобалары;

3) шағын су электр станцияларын қалпына келтіру және салу;

4) биогазды пайдалану жобалары;

16. Жобаны қараудың бір сатылы рәсімі кезінде жобаны мақұлдау туралы шешім қабылдау үшін жоба тұжырымдамасын ұсыну талап етілмейді.

17. Жобаны қараудың екі сатылы рәсімі кезінде жобаға өтініш беруші жоба тұжырымдамасын әзірлейді.

18. Уәкілетті орган өтінім беруші ұсынған жоба тұжырымдамасын көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторына сараптамаға жібереді.

19. Көміртегі офсеттерін мақұлдау сараптамасын көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторы жүзеге асырады.

20. Жобаның тұжырымдамасын мақұлдау туралы шешімді уәкілетті орган көміртегі бірліктерінің сауда жүйесі операторының сараптамалық қорытындысы негізінде қабылдайды.

21. Қарауға ұсынылған жоба тұжырымдамасы бойынша шешімді уәкілетті орган оны алған күннен бастап күнтізбелік жиырма күн ішінде қабылдайды.

22. Жобаның тұжырымдамасы мақұлданған жағдайда, жобаның өтініш берушісі кейіннен уәкілетті органның қарауына беру үшін жобалық құжаттаманы және мониторинг жоспарын әзірлейді.

23. Қарауға ұсынылған жобалау құжаттамасы және мониторинг жоспары бойынша шешімді уәкілетті орган оларды алған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қабылдайды.

24. Жобалау құжаттамасы мен мониторинг жоспары уәкілетті органның қарауына берілгенге дейін күнтізбелік жиырма күннен кешіктірмей жобаның өтініш берушісі мүдделі тараптардың жобаны талқылауына мүмкіндік беру мақсатында жобалау құжаттамасына, сондай-ақ мониторинг жоспарына қоғамдық қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

25. Көміртегі офсетін қоғамдық талқылау нәтижелері жобалау құжаттамасында көрсетіледі.

26. Жобалық құжаттама мен мониторинг жоспары уәкілетті органға аккредиттелген орган валидациялағаннан кейін ұсынылады.

27. Көміртегі офсетін мақұлдау туралы шешімді уәкілетті орган көміртегі бірліктерінің сауда жүйесі операторының сараптамалық қорытындысы негізінде қабылдайды.

28. Жоба бойынша теріс шешімді уәкілетті орган мынадай жағдайларда қабылдайды:

1) өтініш беруші ұсынған құжаттар Қазақстан Республикасы Экология кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) және (немесе) осы Қағидалардың талаптарына сәйкес келмейді не анық емес мәліметтерді қамтиды;

2) жобалау құжаттамасында көрсетілген орналасқан жері бойынша көміртекті офсетті өткізу үшін мүмкіндіктердің болмауы.

Ескерту. 28-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 17.06.2024 № 123 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

29. Уәкілетті органның көміртегі офсетін мақұлдауы жобаны кейіннен іске асыру және осы Қағидаларда белгіленген тәртіппен офсеттік бірліктерді алу үшін негіз болып табылады.

30. Көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторы көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімінде мақұлданған көміртегі офсеттерін есепке алуды жүзеге асырады. Көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміндегі әрбір көміртегі офсетіне бірегей сериялық нөмір беріледі.

31. Мақұлданған көміртегі офсеттері туралы ақпарат уәкілетті органның интернет-ресурсында мынадай мәліметтерді көрсете отырып орналастырылады:

1) көміртегі офсетінің атауы;

2) жобаның өтініш берушісі туралы мәліметтер;

3) көміртегі офсетін өткізу болжанатын орналасу орны;

4) жоба бойынша мәлімделген парниктік газдар шығарындыларын азайту және (немесе) сіңірулерін ұлғайту көлемі;

5) көміртегі офсетін өткізу туралы есептер негізінде ұсынылған офсеттік бірліктер саны.

3-тарау. Офсеттік бірліктерді ұсыну тәртібі

32. Уәкілетті орган бекіткен көміртегі офсетін өткізу туралы есеп өтінім берушіге мақұлданған көміртегі офсеттері бойынша офсеттік бірліктердің жобасын оларды іске асыру кезеңі ішінде ұсыну үшін негіз болып табылады.

33. Көміртегі офсетін іске асыру туралы есепті дайындау үшін жобаға өтініш беруші парниктік газдар шығарындыларын азайту және (немесе) парниктік газдар сіңірулерін ұлғайту мониторингін жүргізеді.

34. Парниктік газдар шығарындыларын азайту және (немесе) олардың сіңірілуін ұлғайту мониторингі уәкілетті орган мақұлдаған мониторинг жоспарының негізінде Жоба бойынша офсеттік бірліктерді ұсынудың бүкіл кезеңі ішінде жүргізіледі.

35. Мониторинг жүргізу шеңберінде жоба жолданған парниктік газдардың әрқайсысы бойынша шығарындыларды қысқартуға немесе сіңіруді ұлғайтуға, кейіннен оларды тонна көміртегі диоксиді баламасына қайта есептей отырып, сандық бағалау жүргізіледі.

36. Өлшеу жабдығын және мониторинг жүргізу үшін жабдықты пайдаланған кезде жобаның өтініш берушісі Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңнамасына сәйкес осы өлшеу жабдығын калибрлеуді қамтамасыз етеді.

37. Көміртегі офсетін іске асыру туралы есепті дайындауды және уәкілетті органға ұсынуды жобаның өтініш берушісі жүзеге асырады.

38. Көміртегі офсетін өткізу туралы есеп осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша уәкілетті органға ұсынылады.

39. Көміртекті офсетті сату туралы есеп беру ерікті болып табылады. Мұндай есепті ұсынбау немесе уақтылы ұсынбау жобаны өтініш берушінің бұзуы ретінде қаралмайды.

40. Өтінім беруші уәкілетті органға ұсынған көміртегі офсетін іске асыру туралы есеп көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторына сараптамаға жіберіледі.

41. Көміртегі офсетін өткізу туралы есепті бекіту туралы шешімді уәкілетті орган көміртегі бірліктерінің сауда жүйесі операторының сараптамалық қорытындысы негізінде қабылдайды.

42. Уәкілетті орган көміртегі офсетін өткізу туралы есепті алған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде оны бекіту не бекітуден бас тарту туралы шешім қабылдайды.

43. Уәкілетті орган көміртегі офсетін өткізу туралы есепті бекітуден бас тарту туралы шешімді мынадай негіздер бойынша қабылдайды:

1) көміртегі бірліктерінің сауда жүйесі операторының теріс қорытындысы;

2) жоба өтініш берушінің Кодексте және (немесе) осы Қағидаларда белгіленген талаптарды сақтамауын анықтау;

3) тексерудің болмауы.

44. Көміртегі офсетін іске асыру туралы есеп бекітілген жағдайда, жобаның өтініш берушісі көміртегі офсетін іске асыру туралы бекітілген есепте мәлімделген мөлшерде офсеттік бірліктерді алу құқығына ие болады.

45. Офсеттік бірліктерді ұсынуды және айналымға енгізуді уәкілетті орган бекіткен көміртегі офсетін өткізу туралы есепке сәйкес парниктік газдар шығарындыларын азайту және (немесе) сіңіруді ұлғайту көлемінде көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімінде жобаға өтініш берушінің шотына орналастыру арқылы көміртегі бірліктерін сату жүйесінің операторы жүргізеді.

46. Офсеттік бірліктерді ерікті түрде жою олардың иесінің көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторына жіберген сұрау салуы бойынша жүргізіледі.

Көміртегі офсетін мақұлдау
және офсеттік бірліктер
беру қағидаларына
1-қосымша

нысан

Жоба тұжырымдамасы (жоба идеясы)

1. Жобаның қысқаша сипаттамасы: Жобаның атауы, мақсаты, түрі, іске асырудың болжамды орны, жобаның қысқаша сипаттамасы және ұсынылатын шаралар.

2. Жобаның өтініш берушісі туралы ақпарат: жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) немесе заңды тұлғаның атауы, тіркеу деректері, жоба бойынша мекенжайы, байланыс тұлғасы, негізгі қызмет түрі.

3. Жобаның өтініш берушісі туралы ақпарат: жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) немесе заңды тұлғаның атауы, тіркеу деректері, жоба бойынша мекенжайы, байланыс тұлғасы, негізгі қызмет түрі.

4. Парниктік газдар шығарындыларын азайту және (немесе) сіңірулерін ұлғайту тәсілдері және қаржыландыру: қызмет санатын көрсету, мысалы, жаңартылатын энергия көздерін пайдалануға көшу, энергия тиімділігі жөніндегі шаралар, ормандылықты ұлғайту, техникалық аспектілер мен жоспарланған технологиялардың қысқаша сипаттамасы; жобаны іске асыруға күтілетін шығындар.

5. Сіңірудің күтілетін қысқаруы немесе ұлғаюы: парниктік газдардың түрлері; шығарындылардың азайтылуының немесе сіңірудің артуының алдын ала бағаланатын көлемі; сіңірудің қысқаруына немесе ұлғаюына қол жеткізу үшін күтілетін кезең.

6. Жобаны іске асырумен байланысты, оның ішінде инвесторларды іздестіруге, жобаны жоспарланған іске асыру орны бойынша іске асыруға, жобаны оның шекарасынан тыс жүзеге асыру салдарынан орын алуы мүмкін шығарындылардың кемуіне қатысты тәуекелдер.

7. Жобаны орындаудың күнтізбелік жоспары: жобаның ағымдағы мәртебесі, жобалық құжаттаманы дайындаудың күтілетін мерзімдері, жобаны іске асырудың басталуы, жобаның ұзақтығы.

Көміртегі офсетін мақұлдау
және офсеттік бірліктер
беру қағидаларына
2-қосымша

нысан

Парниктік газдар шығарындыларын азайту жөніндегі көміртегі офсетіне арналған жобалық құжаттама

1. Жобаға қатысушылар туралы мәліметтер

1. Жобаға өтініш берушінің атауы.
2. Жобаның заңды мекенжайы және өтініш берушінің орналасқан жерінің мекенжайы.
3. Жобаның өтініш беруші қызметінің негізгі түрі.
4. Өтінім берушінің жобаны мемлекеттік тіркеу туралы деректері.
5. Жобаға өтініш беруші басшысының тегі, аты, әкесінің аты (бар болса).
6. Жобаның өтініш берушісінің байланыс тұлғасының тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), мекенжайы, телефоны, факсы және электрондық поштасының мекенжайы.
7. Жоба инвесторының атауы.
8. Жоба инвесторының заңды мекенжайы және орналасқан жерінің мекенжайы.
9. Жоба инвесторы қызметінің негізгі түрі.

2. Жобаның жалпы сипаттамасы.

1. Жобаның атауы.
2. Жобаның сипаттамасы.
3. Жобаға қатысушылар.
4. Жобаның техникалық сипаттамасы.
5. Жобаның орналасқан жері (өңір, елді мекен, жобаны бірегей сәйкестендіруге мүмкіндік беретін жобаның географиялық орналасуы туралы мәліметтер).
6. Енгізілетін технологиялар (лар) немесе жоба шеңберінде қабылданатын шаралар, операциялар немесе іс-қимылдар.
7. Парниктік газдар шығарындыларының көздерден антропогендік шығарындылары ұсынылатын жоба арқылы қалай қысқаратынын қысқаша түсіндіру, оның ішінде егер жоба базалық шарттарды назарға ала отырып енгізілмесе, шығарындылардың азаюы неге болмайтындығын түсіндіру.
8. Жоба бойынша офсеттік бірліктерді шығару кезеңінде шығарындыларды азайтудың бағаланатын көлемі.
9. Жобаны мүдделі тараптардың мақұлдауы.

3. Базалық сценарий

1. Негізгі сценарийдің сипаттамасы және негіздемесі.
2. Парниктік газдардың антропогендік шығарындылары жоба болмаған кезде пайда болатын деңгейден қалай төмендейтінін сипаттау.
3. Жобаға қатысты қызметтің шекаралары қалай анықталатынын сипаттау.
4. Базалық сценарий бойынша қосымша ақпарат, оның ішінде анықтау күні және оны анықтауға тартылған адамдар.

4. Жобаның ұзақтығы және офсеттік бірліктерді шығару кезеңі

1. Жобаның басталу күні.
2. Жобаның күтілетін ұзақтығы.
3. Офсеттік бірліктерді шығару кезеңінің ұзақтығы

5. Парниктік газдар шығарындыларын азайтуды бағалау

1. Жоба бойынша шығарындылардың бағаланатын көлемі
2. Бағаланатын ағып кетулер
3. Шығарындылардың күтілетін азаюы мен кемуінің сомасы
4. Базалық сценарий бойынша бағаланатын шығарындылар
5. Күтілетін ағуларды ескере отырып, жобадан шығарындыларды азайту көлемі
6. 1 және 5-тармақтар бойынша алынған мәндердің жалпы кестесі

6. Мүдделі тараптардың түсініктемелері

Мүдделі тараптардың түсініктемелері және оларды жобаға қатысушылар қалай ескергені туралы ақпарат

Көміртегі офсетін мақұлдау
және офсеттік бірліктер
беру қағидаларына
3-қосымша

нысан

Парниктік газдардың сіңірілуін арттыру бойынша көміртекті офсетке арналған жобалық құжаттама

1. Жобаға қатысушылар туралы ақпарат

1. Өтінім берушінің/жоба өтініш берушілерінің атауы.
2. Өтініш берушінің/жоба өтініш берушілерінің заңды мекенжайы және орналасқан жерінің мекенжайы.
3. Өтініш берушінің/жоба өтініш берушілерінің негізгі қызмет түрі.
4. Өтініш берушінің жобаны мемлекеттік тіркеу туралы деректері.
5. Өтініш беруші басшысының тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)
жоба.
6. Жобаның өтініш берушісінің байланыс тұлғасының тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), мекенжайы, телефоны, факсы және электрондық поштасының мекенжайы.
7. Жоба инвесторының атауы.
8. Жоба инвесторының заңды мекенжайы және орналасқан жерінің мекенжайы.
9. Жоба инвесторы қызметінің негізгі түрі.
10. Өтініш берушілер арасындағы көміртегі бірліктерін бөлу жөніндегі шартқа сәйкес жоба өтініш берушілерінің әрқайсысына тиесілі жобадан офсеттік бірліктер үшін.

2. Жобаның жалпы сипаттамасы

1. Жобаның атауы.
2. Жобаның сипаттамасы.
3. Жобаның өтініш берушісі (өтінім берушілері).
4. Жобаның техникалық сипаттамасы.
5. Жобаның орналасқан жері (өңір, елді мекен, жобаны бірегей сәйкестендіруге мүмкіндік беретін жобаның географиялық орналасуы туралы мәліметтер).
6. Енгізілетін технологиялар (лар) немесе жоба шеңберінде қабылданатын шаралар, операциялар немесе іс-қимылдар.
7. Соңғы антропогендік қалай туралы қысқаша түсінік
парниктік газдар шығарындыларын сіңіру
ұсынылған жоба, оның ішінде неге бұл өсім жоқ
егер жоба іске асырылмаса,
негізгі шарттар.
8. Кезең ішінде сіңірудің түпкілікті ұлғаюының бағаланатын көлемдері
офсеттік бірліктер шығару.
9. Жобаны мүдделі тараптардың мақұлдауы.

3. Базалық сценарий

1. Негізгі сценарийдің сипаттамасы және негіздемесі.
2. Таңдалған көміртегі дискілері.
3. Шығарындылары болатын парниктік газдар көздерінің сипаттамасы
жобаның бір бөлігі.
4. Соңғы антропогендік абсорбция қалай сипатталады
ол болмаған кезде орын алатын деңгейден жоғары болады
жоба.
5. Қызметтің шекаралары қалай анықталатынын сипаттау
жобаға.
6. Күнді қоса алғанда, базалық сценарий бойынша қосымша ақпарат
анықтамалар және оны анықтауға тартылған адамдар

4. Жобаның ұзақтығы және офсеттік бірліктерді шығару кезеңі

1. Жобаның басталу күні
2. Жобаның күтілетін ұзақтығы
3. Офсеттік бірліктерді шығару кезеңінің ұзақтығы

5. Парниктік газдардың сіңірілуін бағалау

1. Жоба бойынша сіңіргіштермен бағаланатын соңғы антропогендік абсорбция
2. Базалық сценарий бойынша сіңіргіштермен бағаланатын соңғы антропогендік абсорбция
3. Жоба бойынша және базалық сценарий бойынша жұтқыштармен бағаланатын соңғы антропогендік абсорбцияның айырмашылығы
4. Бағаланатын ағып кетулер
5. Сіңіргіштердің соңғы антропогендік абсорбциясының бағаланатын артуын көрсететін 3-тармақ пен 4-тармақ арасындағы айырма
6. 1 және 5-тармақтар бойынша алынған мәндердің жалпы кестесі

6. Мүдделі тараптардың түсініктемелері

Мүдделі тараптардың түсініктемелері туралы ақпарат және оларды жобаға қатысушылар қалай есепке алды

Көміртегі офсетін мақұлдау
және офсеттік бірліктер
беру қағидаларына
4-қосымша

нысан

Көміртекті офсетті бақылау жоспары

1. Жобаның атауы.

2. Мониторинг жоспарының жалпы сипаттамасы.

3. Парниктік газдар шығарындыларын азайтуды немесе жобаның және мониторингтің базалық сценарийіне қатысты олардың сіңірілуін ұлғайтуды сандық айқындау рәсімдерінің сипаттамасы.

4. Жобаны іске асыру нәтижесінде парниктік газдар шығарындыларын азайту және (немесе) парниктік газдарды сіңіруді ұлғайту мониторингін (есебін) жүргізу үшін пайдаланылатын деректер.

Қызметтің немесе қондырғының реттік нөмірі, мониторинг жүргізілетін	Қызмет бойынша ауыспалы деректер түрі мониторинг жүргізілуде	Деректер көзі	Деректерді өлшеу бірлігі	Есептелген, өлшенген немесе бағаланған көлем	Деректерді бекіту жиілігі	Мониторингке жататын деректер үлесінің тиісті деректердің жалпы көлеміне арақатынасы

5. Жобаны іске асыру нәтижесінде парниктік газдар шығарындыларының азаюын және (немесе) парниктік газдардың сіңірілуін ұлғайтуды есептеу үшін пайдаланылатын формуланың сипаттамасы (әрбір газ, көз және т.б. үшін, көміртегі диоксиді эквивалентінің тоннасындағы шығарындылар).

6. Базалық сценарий бойынша парниктік газдар шығарындыларын және (немесе) сіңірулерін мониторингтеу (есептеу) үшін пайдаланылатын деректер

Мониторинг жүргізілетін қызметтің немесе қондырғының реттік нөмірі	Мониторинг жүргізілетін қызмет бойынша ауыспалы деректер түрі	Деректер көзі	Деректерді өлшеу бірлігі	Есептелген, өлшенген немесе бағаланған көлем	Деректерді бекіту жиілігі	Мониторингке жататын деректер үлесінің тиісті деректердің жалпы көлеміне арақатынасы

7. Базалық сценарий бойынша парниктік газдар шығарындыларын азайтуды және (немесе) парниктік газдардың сіңірілуін ұлғайтуды есептеу үшін пайдаланылатын формуланың сипаттамасы (әрбір газ, көз және т.б. үшін, көміртегі диоксиді эквивалентінің тоннасындағы шығарындылар).

8. Егер қолданылатын болса, мониторинг жоспарында жобаны іске асырудан парниктік газдардың кемуін бағалау

Мониторинг жүргізілетін қызметтің немесе қондырғының реттік нөмірі	Мониторинг жүргізілетін қызмет бойынша ауыспалы деректер түрі	Деректер көзі	Деректерді өлшеу бірлігі	Есептелген, өлшенген немесе бағаланған көлем	Деректерді бекіту жиілігі	Мониторингке жататын деректер үлесінің тиісті деректердің жалпы көлеміне арақатынасы

9. Ағып кетуді есептеу үшін қолданылатын формуланың сипаттамасы (әр газ, көз және т.б. үшін, көміртегі диоксидінің тонналық эквивалентіндегі шығарындылар).

10. Жобадан шығарындыларды азайтуды бағалау үшін пайдаланылатын формуланың сипаттамасы (әрбір газ, көз және т.б. үшін; көміртегі диоксидінің тонна эквивалентіндегі шығарындыларды азайту).

11. Мониторинг жоспары үшін қабылданған сапаны бақылау және сапаны қамтамасыз ету рәсімдерінің сипаттамасы.

12. Мониторинг жоспарын жүзеге асыруда қолданылатын басқару жүйесі мен қызметтің сипаттамасы.

Көміртекті офсетті мақұлдау
және офсеттік бірліктерді
ұсыну қағидаларына
5-қосымшасы

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынылады.

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Әкімшілік деректер нысаны интернет-ресурста орналастырылған: www.ecogeo.gov.kz.

Көміртекті офсетті іске асыру туралы есеп

Ескерту. 5-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің 17.06.2024 № 123 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Есепті кезең: 20__ жыл.

Әкімшілік деректер нысанының индексі: (1-ОРУО).

Кезеңділігі: офсеттік бірліктерге қажеттілік болған кезде.

Ақпаратты ұсынатын тұлғалар тобы: көміртекті офсет жобасын уәкілетті органның қарауына және мақұлдауына ұсынатын жеке тұлға, заңды тұлға немесе заңды тұлғалар тобы, жобаның өтініш берушісі.

Әкімшілік деректер нысанын ұсыну мерзімін: жобаның өтініш берушісі дербес белгілейді.

№	Атауы	Ақпарат
1.	Жобаның өтініш берушісі туралы деректер
2.	Жобаның атауы мен түрін, оның ауқымы мен шекарасын, өткізілетін орнын, офсеттік бірліктерді шығару кезеңінің ұзақтығын және жоба бойынша орындалатын жұмыстардың түрлерін қоса алғанда, жобаның қысқаша сипаттамасы
3.	Есепті кезеңді көрсету
4.	Жоба шеңберінде мониторинг жүргізілетін парниктік газдар шығарындылары және (немесе) сіңірулері туралы, есепті кезеңдегі көміртегі диоксиді тоннасының эквивалентіндегі олардың жалпы көлемін көрсете отырып деректер
5.	Есепті кезеңде жобаны іске асыру нәтижесінде парниктік газдар шығарындыларының қол жеткізілген азаюы және (немесе) парниктік газдар сіңірілуінің ұлғаюы туралы деректер
6.	Парниктік газдар шығарындыларын азайтудың және (немесе) парниктік газдар сіңірулерін ұлғайтудың мәлімделген верификациясы туралы мәліметтер
7.	Жобаның негізгі сценарийінің сипаттамасы
8.	Жобаны іске асыру кезінде мақұлданған жобалық құжаттамадан және мониторинг жоспарынан кез келген елеулі ауытқулар туралы ақпарат
9.	Парниктік газдар шығарындыларын азайтуды және (немесе) олардың сіңірілуін ұлғайтуды есептеу үшін негіз ретінде пайдаланылған критерийлерді, рәсімдерді және құжаттарды сипаттау
10.	Жобаға өтініш берушінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), қолы
11.	Аккредиттелген органның көміртегі офсетін өткізу туралы есепті верификациялауды растауы:
11.1	Верификацияны жүзеге асыратын аккредиттелген органның толық атауы, бизнес-сәйкестендіру нөмірі
11.2	Аккредиттеу туралы аттестаттың нөмірі мен мерзімі немесе аккредиттеу туралы куәліктің күні, сериясы, нөмірі
11.3	Аккредиттелген органның заңды мекенжайы
11.4	Телефон
11.5	Электрондық пошта
11.6	Верификацияға жауапты адамның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)
12.	Парниктік газдар шығарындыларының және (немесе) сіңірулерінің мынадай көлемде азаюын растау:
12.1	көміртегі диоксиді, тонна
12.2	көміртегі диоксиді эквивалентіндегі парниктік газдардың жалпы шығарындылары, тонна
12.3	аккредиттелген орган басшысының тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), қолы

Жобаның өтініш берушісі _________________

Тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

қолы _________________________

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысанды толтыру бойынша түсініктеме

Көміртекті офсетті іске асыру туралы есеп (индекс – 1-ОРУО), кезеңділігі: офсеттік бірліктерге қажеттілік болған кезде.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Көміртекті офсетті іске асыру туралы есепті ұсынатын жеке, заңды тұлғалар немесе заңды тұлғалар тобы әкімшілік деректерді жинауға арналған нысанды толтыру бойынша осы түсініктеме.

2. Жобаларды өтінім берушілер есепті кезеңде жобаны іске асыру нәтижесінде парниктік газдар шығарындылары мен шығарындыларының қол жеткізілген қысқаруы және (немесе) парниктік газдар сіңірілуінің ұлғаюы туралы деректерді ұсынады.

3. Парниктік газдар шығарындыларының және (немесе) сіңірілуінің азаюын растайтын көрсеткіштер бір тонна көмірқышқыл газының баламасында толтырылады

4. Есепке жобаның өтініш берушісі қол қояды. Есеп қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға электрондық форматта ұсынылады.

2-тарау. Нысанды толтыру бойынша түсініктеме

5. 1-бағанда жобаның өтініш берушісі туралы деректер көрсетіледі.

6. 2-бағанда жобаның атауы мен түрін, оның ауқымы мен шекарасын, өткізілетін орнын, офсеттік бірліктерді шығару кезеңінің ұзақтығын және жоба бойынша орындалатын жұмыстардың түрлерін қоса алғанда, жобаның қысқаша сипаттамасы көрсетіледі.

7. 3-бағанда көміртекті офсетті өткізудің есепті кезеңі көрсетіледі.

8. 4-бағанда жоба шеңберінде мониторинг жүргізілетін парниктік газдар шығарындылары және (немесе) парниктік газдарды сіңіру туралы деректер көрсетіледі, олардың есепті кезеңдегі жалпы көлемі бір тонна көмірқышқыл газының баламасында көрсетіледі.

9. 5-бағанда есепті кезеңде жобаны іске асыру нәтижесінде парниктік газдар шығарындыларының қол жеткізілген қысқаруы және (немесе) парниктік газдар сіңірілуінің ұлғаюы туралы деректер көрсетіледі.

10. 6-бағанда парниктік газдар шығарындыларының мәлімделген қысқартуларын верификациялау және (немесе) парниктік газдар сіңірілуінің ұлғаюы туралы мәліметтер көрсетіледі.

11. 7-бағанда жобаның негізгі сценарийі сипатталған.

12. 8-бағанда жобаны іске асыру кезінде мақұлданған жобалық құжаттамадан және мониторинг жоспарынан кез келген елеулі ауытқулар туралы ақпарат көрсетіледі.

13. 9-бағанда парниктік газдар шығарындыларын азайтуды және (немесе) олардың сіңуін ұлғайтуды есептеу үшін негіз ретінде пайдаланылған критерийлер, рәсімдер мен құжаттар көрсетіледі.

14. 10-бағанда жоба өтініш берушінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), қолы көрсетіледі.

15. 11-бағанда аккредиттелген органның көміртегі офсетін өткізу туралы есепті верификациялағанын растайтын ақпарат көрсетіледі:

верификацияны жүзеге асыратын аккредиттелген органның толық атауы, бизнес-сәйкестендіру нөмірі

аккредиттеу туралы аттестаттың нөмірі мен мерзімі немесе аккредиттеу туралы куәліктің күні, сериясы, нөмірі

аккредиттелген органның заңды мекенжайы

телефон

электрондық пошта

тексеруге жауапты адамның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса).

16. 12-бағанда парниктік газдар шығарындыларының және (немесе) сіңірілуінің төмендегенін растайтын ақпарат мынадай көлемде көрсетіледі:

көмірқышқыл газы, тонна

көмірқышқыл газының эквивалентіндегі парниктік газдардың жалпы шығарындылары, тонна

аккредиттелген орган басшысының тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), қолы.