О военном положении

Закон Республики Казахстан от 5 марта 2003 года N 391.

Вниманию пользователей!
Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ

Настоящий Закон регулирует правовые отношения граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства, проживающих на территории Республики Казахстан (далее - граждане и другие лица), а также государственных органов, органов военного управления и организаций независимо от форм собственности (далее - организации) в период военного положения.

Действие настоящего Закона ограничивается периодом военного положения.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие понятия:

1) агрессия - применение вооруженной силы иностранным государством (группой либо коалицией государств) против суверенитета, территориальной неприкосновенности или политической независимости Республики Казахстан или воздействие на нее каким-либо другим образом, не совместимым с Уставом Организации Объединенных Наций.

Актом агрессии признается любое из следующих действий независимо от объявления войны:

вторжение, нападение вооруженных сил иностранного государства на территорию Республики Казахстан, любая аннексия территории Республики Казахстан или ее части с применением вооруженной силы;

бомбардировка территории Республики Казахстан или применение любого оружия иностранным государством против Республики Казахстан;

блокада портов или берегов Республики Казахстан вооруженными силами иностранного государства;

нападение вооруженных сил иностранного государства на Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования Республики Казахстан, судно торгового мореплавания или гражданской авиации Республики Казахстан;

применение вооруженных сил иностранного государства, находящихся на территории Республики Казахстан по международному договору, в нарушение условий, предусмотренных в международном договоре, или любое продолжение их пребывания на территории Республики Казахстан по прекращении действия международного договора;

действие государства, позволяющего, чтобы его территория, которую оно предоставило в распоряжение другого государства, использовалась этим государством для совершения акта агрессии против Республики Казахстан;

засылка государством или от имени государства вооруженных банд, групп, иррегулярных сил или наемников, которые осуществляют акты применения вооруженной силы против Республики Казахстан, носящие столь серьезный характер, что это равносильно перечисленным выше актам;

иные действия иностранных государств, направленные против суверенитета, территориальной неприкосновенности или политической независимости Республики Казахстан, а также акты, определенные Советом Безопасности Организации Объединенных Наций как представляющие собой агрессию согласно положениям Устава Организации Объединенных Наций;

2) аннексия - насильственное присоединение, захват иностранным государством территории Республики Казахстан или ее части;

3) военная цензура - предварительное согласование сообщений и материалов средствами массовой информации с органами военного управления и государственными органами, должностными лицами по их требованию или по иным основаниям с целью ограничения или наложения запрета на распространение сообщений и материалов либо их отдельных частей, а также осуществление контроля за перепиской, телефонными и радиопереговорами с целью недопущения опубликования и разглашения сведений, содержащих государственные секреты;

4) военное положение - особый правовой режим, предусматривающий комплекс политических, экономических, административных, военных и иных мер, направленных на создание условий для предотвращения или отражения агрессии против Республики Казахстан либо непосредственной внешней угрозы ее безопасности, и вводимый Президентом Республики Казахстан на всей территории Республики или в отдельных ее местностях;

5) интернирование – задержание и водворение в соответствии с общепризнанными принципами и нормами международного права в специально отведенные места поселения граждан государства, совершившего агрессию против Республики Казахстан;

6) комендантский час - мера, вводимая при военном положении, с указанием сроков и времени его действия с целью обеспечения охраны общественного порядка и безопасности, пресечения разведывательной, диверсионной и другой враждебной деятельности, запрещающая населению без специально выданных пропусков и документов, удостоверяющих личность, находиться вне жилищ и перемещаться между населенными пунктами в установленное время суток;

7) непосредственная внешняя угроза безопасности - угроза неприкосновенности Государственной границы Республики Казахстан и применения силы в отношении Республики Казахстан, а также разведывательная, террористическая, диверсионная и иная, направленная на нанесение ущерба национальной безопасности Казахстана деятельность специальных служб и организаций иностранных государств, а также отдельных лиц;

8) органы военного управления - стратегические, оперативно-стратегические, оперативно-территориальные, оперативно-тактические, тактические и местные органы военного управления;

9) совет обороны области, города республиканского значения, столицы – орган военного управления, создаваемый на период военного положения и осуществляющий в пределах административно-территориальной единицы руководство государственными органами, организациями и специальными формированиями в интересах обороны государства.

Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными законами РК от 08.07.2005 № 70 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Цель введения военного положения

Целью введения военного положения является создание условий для предотвращения или отражения агрессии против Республики Казахстан.

Статья 3. Правовые основы военного положения

Правовыми основами военного положения в Республике Казахстан являются Конституция Республики Казахстан, настоящий Закон, иные нормативные правовые акты и международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан.

Статья 4. Введение военного положения

1. Основанием для введения на всей территории Республики Казахстан или в отдельных ее местностях военного положения являются случаи агрессии против Республики Казахстан либо непосредственная внешняя угроза ее безопасности.

2. Военное положение на всей территории Республики Казахстан или в отдельных ее местностях вводится указом Президента Республики Казахстан.

3. При введении военного положения Президентом Республики Казахстан объявляется частичная или общая мобилизация, если она не была объявлена ранее.

4. В указе Президента Республики Казахстан о введении военного положения определяются:

обстоятельства, послужившие основанием для введения военного положения;

перечень вводимых мер и временных ограничений прав и свобод граждан и других лиц;

границы территории, на которой вводится военное положение;

силы и средства, привлекаемые для установления и поддержания военного положения;

время, с которого начинает действовать военное положение.

5. Полный текст указа Президента Республики Казахстан о введении военного положения подлежит немедленной трансляции по радио и телевидению, а также официальному опубликованию.

6. Президент Республики Казахстан незамедлительно информирует Парламент Республики Казахстан о введении военного положения и объявлении частичной или общей мобилизации.

7. Порядок подготовки государства к отражению агрессии определяется Президентом Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 5. Период военного положения

1. Период военного положения начинается со времени введения военного положения и заканчивается со времени отмены военного положения.

2. В период действия военного положения предусматриваются ограничения прав и свобод граждан и других лиц, за исключением прав и свобод, предусмотренных статьями, перечисленными в пункте 3 статьи 39 Конституции Республики Казахстан, деятельности организаций, а также возложение на них дополнительных обязанностей, определенных настоящим Законом.

3. В местностях, в которых введено военное положение, в соответствии с законодательством Республики Казахстан расширяются полномочия органов военного управления, к ним переходят все функции органов государственной власти и управления в области обороны и обеспечения общественного порядка.

4. Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования, специальные государственные органы Республики Казахстан в период действия военного положения применяются для отражения агрессии в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

5. Мероприятия гражданской и территориальной обороны в период действия военного положения проводятся в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 5 с изменением, внесенным Законом РК от 13.02.2012 № 553-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 2. Обеспечение режима военного положения

Статья 6. Меры военного положения

1. На территории, где введено военное положение, могут быть приняты следующие меры:

1) перевод государственных органов и иных организаций, а также экономики Республики на функционирование в условиях военного положения;

2) проведение мобилизационного развертывания Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, специальных государственных органов Республики Казахстан;

3) создание специальных формирований для выполнения задач в интересах Вооруженных Сил, обеспечение бесперебойной работы экономики и жизнедеятельности населения;

4) проведение мероприятий гражданской и территориальной обороны;

5) оперирование материальными ценностями государственного материального резерва;

6) усиление охраны общественного порядка, а также государственных и военных объектов, объектов, обеспечивающих жизнедеятельность населения, функционирование транспорта и коммуникаций, объектов, представляющих повышенную опасность для жизни, здоровья людей и окружающей среды, согласно перечням, определяемым по республиканским объектам Правительством Республики Казахстан, по коммунальным объектам - местными исполнительными органами;

7) установление особого режима работы транспорта, коммуникаций и энергетики, а также объектов, представляющих повышенную опасность для жизни, здоровья людей и окружающей среды;

8) эвакуация населения, объектов хозяйственного, социального и культурного назначения, а также временное переселение граждан и других лиц из районов, опасных для проживания, в другие районы с обязательным предоставлением им жилых и нежилых помещений для временного или постоянного проживания и размещения;

9) реквизиция необходимого для нужд обороны имущества у физических и юридических лиц в порядке и на условиях, установленных законодательными актами Республики Казахстан, с возмещением им государством стоимости реквизированного имущества;

10) установление и обеспечение особого режима въезда на территорию, где введено военное положение, и выезда из нее, а также ограничение свободы передвижения;

11) привлечение в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан, организаций, граждан и других лиц к выполнению работ оборонного характера, ликвидации последствий применения противником оружия, восстановлению поврежденных, разрушенных объектов, систем жизнеобеспечения населения, а также к участию в борьбе с пожарами, эпидемиями, эпизоотиями;

12) установление запретов и ограничений на выбор места пребывания и места жительства в местности, где введено военное положение;

13) запрещение или ограничение организации и проведения мирных собраний, забастовок;

14) установление комендантского часа и предоставление права органам военного управления и государственным органам осуществлять проверку документов у граждан и других лиц, проводить их личный досмотр, досмотр вещей, жилища и транспорта, а также осуществлять задержание граждан, других лиц и транспортных средств по основаниям, предусмотренным законодательством Республики Казахстан;

15) установление запрета на продажу оружия, боеприпасов, взрывчатых и ядовитых веществ, установление особого режима оборота лекарственных средств и медицинских препаратов, содержащих наркотические и иные сильнодействующие вещества, алкогольной продукции;

16) (исключен - N 70 от 08.07.2005 г.)

17) установление контроля за работой типографий, вычислительных центров и автоматизированных систем, средств массовой информации, использование их для нужд обороны, а также ограничение их деятельности;

18) введение военной цензуры;

19) интернирование;

20) запрещение или ограничение выезда граждан Республики Казахстан за границу;

21) введение в государственных органах и организациях дополнительных мер, направленных на усиление режима секретности;

22) иные меры, необходимые для обеспечения военного положения в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

2. В период военного положения в целях обеспечения условий для производства продукции, осуществления работ и услуг, необходимых для удовлетворения потребностей государства в интересах обороны, а также нужд населения, могут быть приняты меры, связанные с временными ограничениями на: осуществление экономической и финансовой деятельности; свободное перемещение товаров, денег и оказание услуг; поиск, получение, передачу, производство и распространение информации; порядок и условия применения процедур банкротства; режим трудовой деятельности, а также могут устанавливаться особенности функционирования финансовой, налоговой, таможенной и банковской систем как на всей территории Республики Казахстан, так и в отдельных ее местностях в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан.

3. Необходимые нормативные правовые акты, регламентирующие осуществление мер военного положения, указанных в пунктах 1 и 2 настоящей статьи, могут быть приняты как в период действия военного положения, так и до его введения.

Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными законами РК от 08.07.2005 № 70 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 13.02.2012 № 553-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 25.05.2020 № 334-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Применение Вооруженных Сил, привлечение других войск и воинских формирований, а также государственных органов для обеспечения режима военного положения

Сноска. Заголовок статьи 7 в редакции Закона РК от 10.01.2015 № 275-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. При обеспечении режима военного положения по решению Президента Республики Казахстан применяются Вооруженные Силы, привлекаются другие войска и воинские формирования, а также государственные органы в соответствии с законами Республики Казахстан для выполнения следующих основных задач:

1) поддержание особого режима въезда на территорию, где введено военное положение, и выезда с этой территории, а также ограничение свободы передвижения по ней;

2) участие в спасении и эвакуации населения, в аварийно-спасательных и других неотложных работах, в проведении санитарно-противоэпидемических, противоэпизоотических и других мероприятий;

3) обеспечение безопасности охраняемых лиц и охраняемых объектов, охрана государственных и военных объектов, объектов, обеспечивающих жизнедеятельность населения, функционирование транспорта и коммуникаций, а также представляющих повышенную опасность для жизни, здоровья людей и окружающей среды;

4) охрана общественного порядка и безопасности, участие в проведении мероприятий по обеспечению мер военного положения;

5) пресечение деятельности незаконных вооруженных формирований, террористов, а также общественных и религиозных объединений, иностранных и международных организаций, в отношении которых специальные государственные и правоохранительные органы, органы военного управления имеют достоверные сведения о том, что их деятельность направлена на подрыв обороны и безопасности Республики Казахстан.

1-1. Служба государственной охраны Республики Казахстан в периоды мобилизации и военного положения вправе использовать необходимые силы и средства других государственных органов Республики Казахстан в интересах обеспечения безопасности охраняемых лиц, охраны и обороны охраняемых объектов в соответствии с планом обороны Республики Казахстан.

Руководитель республиканского оперативного штаба по проведению охранных мероприятий или уполномоченное им должностное лицо с начала проведения охранных мероприятий и до их завершения осуществляет руководство всеми военнослужащими, сотрудниками и специалистами государственных органов Республики Казахстан, привлекаемыми к их проведению.

2. Деятельность государственных органов, Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, применяемых для обеспечения мер военного положения, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 10.01.2015 № 275-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2022 № 136-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Применение оружия, боевой техники, специальных средств, а также физической силы при обеспечении режима военного положения

1. При исполнении служебных обязанностей военнослужащим и работникам государственных органов, привлекаемым для обеспечения режима военного положения, предоставляется право на ношение, хранение, применение оружия, боевой техники, специальных средств, а также применение физической силы.

Указанные лица не несут ответственности за причинение вреда в связи с применением физической силы, специальных средств, оружия и боевой техники, если нанесенный вред соответствует характеру и степени угрожающей опасности.

2. Военнослужащие и работники государственных органов, привлекаемые для обеспечения режима военного положения, имеют право применять физическую силу, специальные средства, оружие или боевую технику:

1) для отражения нападения на государственные и военные объекты, граждан и других лиц;

2) для пресечения сопротивления, сопряженного с опасностью для жизни и здоровья военнослужащих и работников государственных органов, а также граждан и других лиц;

3) для задержания лиц, имеющих при себе оружие, боеприпасы, взрывчатые, химические или ядовитые вещества, в случаях, если они:

застигнуты при совершении преступления;

не выполняют законных требований военнослужащих или работников государственных органов;

препятствуют военнослужащим и работникам государственных органов осуществлять возложенные на них служебные обязанности;

4) для пресечения попыток незаконного проникновения на охраняемые объекты и в места дислокации войск;

5) для освобождения заложников, захваченных охраняемых объектов, сооружений, транспортных средств и грузов, а также для пресечения массовых беспорядков и групповых нарушений общественного порядка;

6) для остановки транспортного средства, водитель которого не выполнил законных требований;

7) для подачи сигнала тревоги или вызова помощи;

8) в иных случаях в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

3. Применение физической силы, специальных средств, оружия и боевой техники с превышением полномочий влечет за собой ответственность в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 3. Полномочия Президента, Правительства и местных исполнительных органов Республики Казахстан в период военного положения

Сноска. Заголовок главы 3 в редакции Закона РК от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Полномочия Президента Республики Казахстан в период военного положения

1. Президент Республики Казахстан в период военного положения:

1) образует Ставку Верховного Главного командования Вооруженных Сил Республики Казахстан, осуществляет общее руководство организацией обеспечения военного положения;

2) утверждает положение о Ставке Верховного Главного командования Вооруженных Сил Республики Казахстан;

3) утверждает положение о советах обороны областей, городов республиканского значения, столицы;

4) утверждает положение об организации деятельности Правительства Республики Казахстан в период военного положения;

5) утверждает положения о государственных органах, непосредственно подчиненных и подотчетных ему, на период военного положения;

6) обеспечивает согласованные функционирование и взаимодействие государственных органов;

7) утверждает порядок применения мер военного положения, а также полномочия государственных органов по обеспечению этих мер;

8) издает нормативные правовые акты по вопросам военного положения;

9) в соответствии с законами Республики Казахстан принимает и вводит чрезвычайный государственный бюджет и незамедлительно информирует об этом Парламент Республики Казахстан;

10) устанавливает порядок применения Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, государственных органов для обеспечения военного положения и определяет их задачи в соответствии с настоящим Законом;

11) устанавливает запреты или ограничения на организацию и проведение мирных собраний, забастовок;

12) определяет особенности прохождения воинской службы;

13) устанавливает особый режим работы транспорта, коммуникаций и энергетики, а также объектов, представляющих повышенную опасность для жизни, здоровья людей и окружающей среды;

14) образует консультативно-совещательные органы по вопросам обороны и безопасности;

15) по представлению Премьер-Министра Республики Казахстан определяет структуру Правительства Республики Казахстан на период действия военного положения;

16) осуществляет другие полномочия в соответствии с Конституцией и законами Республики Казахстан.

2. Положения подпунктов 2), 3), 4), 5), 7), 8) и 10) пункта 1 настоящей статьи могут быть реализованы как в период военного положения, так и до его введения.

Сноска. Статья 9 в редакции Закона РК от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Компетенция Правительства Республики Казахстан в период военного положения

1. Правительство Республики Казахстан в период военного положения:

1) утверждает положения о министерствах на период военного положения;

2) руководит деятельностью центральных и местных исполнительных органов, а также организаций по обеспечению режима военного положения;

3) обеспечивает выполнение мер, направленных на удовлетворение нужд Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, государственных органов, организаций, граждан и других лиц;

4) представляет Президенту Республики Казахстан чрезвычайный государственный бюджет и обеспечивает его исполнение;

5) организует работу по обеспечению мер военного положения материально-техническими, трудовыми и другими ресурсами;

6) представляет для денонсации Парламентом Республики Казахстан международные договоры с государством (группой либо коалицией государств), совершившим (совершившей) агрессию, в пределах своей компетенции;

7) руководит гражданской и территориальной обороной, устанавливает задания местным исполнительным органам по обеспечению мероприятий гражданской обороны, территориальной обороны, а также оперативного оборудования территории в интересах обороны Республики Казахстан;

8) организует перевод государственных органов, входящих в структуру Правительства Республики Казахстан, и организаций на структуру и штаты военного времени;

9) организует систему оповещения центральных государственных и местных исполнительных органов, организаций и населения;

10) выполняет иные функции, возложенные на него Конституцией, настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

2. Положения подпунктов 1) и 3) пункта 1 настоящей статьи могут быть реализованы как в период военного положения, так и до его введения.

Сноска. Статья 10 в редакции Закона РК от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10-1. Компетенция местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы

1. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы в период военного положения:

1) обеспечивают выполнение мер военного положения территориальными подразделениями центральных государственных органов и организациями Республики Казахстан на территории соответствующей административно-территориальной единицы;

2) создают советы обороны областей, городов республиканского значения, столицы;

3) осуществляют в интересах местного государственного управления иные полномочия, возлагаемые на местные исполнительные органы законодательством Республики Казахстан.

2. Советы обороны областей, городов республиканского значения, столицы осуществляют деятельность в соответствии с положением о советах обороны областей, городов республиканского значения, столицы и подчиняются Ставке Верховного Главного командования Вооруженных Сил Республики Казахстан, Правительству Республики Казахстан.

3. Непосредственное руководство советом обороны области, города республиканского значения, столицы возлагается на соответствующего акима.

Сноска. Глава 3 дополнена статьей 10-1 в соответствии с Законом РК от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. Деятельность судов и органов прокуратуры
в период военного положения

Статья 11. Деятельность судов и органов прокуратуры на территории, где введено военное положение

1. На территории, где введено военное положение, действуют суды, установленные Конституцией и конституционным законом Республики Казахстан.

2. Деятельность органов прокуратуры на территории, где введено военное положение, осуществляется в соответствии с Конституцией и законами Республики Казахстан.

Глава 5. Обязанности граждан и других лиц,
организаций в период военного положения

Статья 12. Обязанности граждан и других лиц в период военного положения

1. Граждане и другие лица обязаны выполнять требования Конституции Республики Казахстан, настоящего Закона, иных нормативных правовых актов и международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан, по вопросам военного положения.

2. Граждане и другие лица, находящиеся на территории, где введено военное положение, обязаны:

1) выполнять требования государственных органов, обеспечивающих военное положение, их должностных лиц и оказывать им содействие;

2) являться по вызову в органы военного управления и государственные органы по месту жительства;

3) выполнять установленные законодательством Республики Казахстан требования государственных органов и их должностных лиц;

4) участвовать в работах оборонного характера, ликвидации последствий применения противником оружия, восстановлении поврежденных, разрушенных объектов, систем жизнеобеспечения населения, а также в борьбе с пожарами, эпидемиями, эпизоотиями в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан;

5) предоставлять в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан необходимое для нужд обороны имущество, находящееся в их собственности;

6) выполнять иные обязанности, возложенные на них законодательством Республики Казахстан. <*>

Сноска. В статью 12 внесены изменения - Законом РК от 8 июля 2005 г. № 70 (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 13. Обязанности организаций в период военного положения

1. Организации, находящиеся на территории, где введено военное положение, обязаны выполнять законные требования государственных органов, обеспечивающих военное положение, их должностных лиц и оказывать им содействие.

2. Организации в период военного положения обязаны:

1) предоставлять в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан необходимое для нужд обороны имущество, находящееся в их собственности;

2) в первоочередном порядке выполнять задания (заказы) государства в целях обеспечения обороны и безопасности Республики Казахстан на основании договоров;

3) выполнять иные обязанности, возложенные на них законодательством Республики Казахстан. <*>

Сноска. В статью 13 внесены изменения - Законом РК от 8 июля 2005 г. № 70 (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 14. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о военном положении

Физические и юридические лица в случае нарушения ими законодательства о военном положении несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Глава 6. Заключительные положения

Статья 15. Выполнение международных обязательств

В случае введения военного положения на территории Республики Казахстан или в отдельных ее местностях Президент Республики Казахстан принимает меры в соответствии с обязательствами Республики, вытекающими из международных договоров Республики Казахстан.

Статья 16. Отмена военного положения

1. Военное положение на территории Республики Казахстан или в отдельных ее местностях отменяется указом Президента Республики Казахстан после прекращения действий, послуживших основанием для его введения.

2. Нормативные правовые акты, принятые в целях обеспечения военного положения и связанные с временным ограничением прав и свобод граждан и других лиц, а также прав организаций, применяются только в течение срока, на который введено военное положение, и подлежат отмене в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 16 с изменением, внесенным Законом РК от 10.06.2020 № 344-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 17. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие со дня его официального опубликования.

Президент Республики Казахстан

Соғыс жағдайы туралы

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 5 наурыздағы N 391 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң Қазақстан Республикасы азаматтарының, Қазақстан Pecпубликасының аумағында тұратын шетелдiктердiң және азаматтығы жоқ адамдардың (бұдан әрi - азаматтар және басқа да адамдар), сондай-ақ мемлекеттiк органдардың, әскери басқару органдарының және

меншік нысандарына қарамастан ұйымдардың (бұдан әрi - ұйымдар) соғыс жағдайы кезеңiндегi құқықтық қатынастарын реттейдi.

Осы Заңның қолданылуы соғыс жағдайы кезеңiмен шектеледi.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) агрессия - шет мемлекеттің (мемлекеттер тобының не коалициясының) Қазақстан Республикасының егемендiгiне, аумақтық қол сұғылмаушылығына немесе саяси тәуелсiздiгiне қарсы қарулы күш қолдануы немесе оған Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Жарғысымен сыйыспайтын қандай да болсын басқадай әрекет жасауы.

Соғыстың жариялану-жарияланбауына қарамастан мынадай iс-қимылдардың кез келгенi:

шет мемлекеттiң қарулы күштерiнiң Қазақстан Республикасының аумағына басып кiруi, шабуыл жасауы, қарулы күштi қолдана отырып Қазақстан Республикасының аумағын немесе оның бөлiгiн аннексиялаудың кез келгенi;

Қазақстан Республикасының аумағын бомбалау немесе шет мемлекеттiң кез келген қаруды Қазақстан Республикасына қарсы қолдануы;

шет мемлекеттiң қарулы күштерiнiң Қазақстан Республикасының порттарын немесе жағалауларын қоршап алуы;

шет мемлекеттiң қарулы күштерiнiң Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiне, басқа әскерлерi мен әскери құралымдарына, Қазақстан Республикасының теңiзде жүзетiн сауда немесе азаматтық авиация Keмесiне шабуыл жасауы;

халықаралық шарт бойынша Қазақстан Республикасының аумағында

орналасқан шет мемлекеттiң қарулы күштерiн халықаралық шартта көзделген талаптарды бұза отырып қолдану немесе халықаралық шарттың

қолданылуы тоқтатылғаннан кейiн де олардың Қазақстан Республикасының аумағында болуының кез келген түрде жалғасуы;

басқа мемлекеттiң билiгiне берiлген аумақта, сол мемлекеттiң Қазақстан Республикасына қарсы агрессия актiсiн жасау үшiн пайдалануына мүмкiндiк жасаушы мемлекеттiң iс-қимылы;

мемлекеттiң немесе мемлекет атынан Қазақстан Республикасына қарсы тегеурiндiлiгi жоғарыда атап көрсетiлген актiлерге пара-пар қарулы күш қолдану актiлерiн жүзеге асыратын қарулы бандалардың, топтардың және тұрақты eмec күштердiң немесе жалдамалылардың жiберiлуi;

шет мемлекеттердiң Қазақстан Республикасының егемендiгiне, аумақтық қол сұғылмаушылығына немесе саяси тәуелсiздiгiне қарсы бағытталған өзге де iс-қимылдары, сондай-ақ Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының ережелерiне сәйкес Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Қауiпсiздiк Кеңесi агрессия ретiнде белгiлеген актiлер агрессия актiсi болып танылады;

2) аннексия - Қазақстан Республикасының аумағын немесе оның бiр бөлiгiн шет мемлекеттiң күштеп қосып алуы, басып алуы;

3) әскери цензура - хабарлар мен материалдардың не олардың жекелеген бөлiктерiнiң таралуына шектеу қою немесе тыйым салу мақсатында бұқаралық ақпарат құралдарының хабарлар мен материалдарды әскери басқару органдарымен және мемлекеттiк органдармен, лауазымды адамдармен олардың талабы бойынша немесе өзге де негiздер бойынша алдын ала келiсуi, сондай-ақ мемлекеттiк құпиялары бар мәлiметтердiң жариялануы мен әйгiленуiне жол бермеу мақсатында хат-хабар алмасуға, телефон және радио арқылы сөйлесулерге бақылауды жүзеге асыру;

4) соғыс жағдайы - Қазақстан Республикасына қарсы агрессияны не оның қауiпсiздiгiне сырттан тiкелей төнген қатердi болдырмауға немесе оларға тойтарыс беруге жағдай жасауға бағытталған саяси, экономикалық, әкiмшiлiк, әскери және өзге де шаралар кешенiн көздейтiн және Қазақстан Республикасының Президентi Республиканың бүкiл аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде енгiзетiн ерекше құқықтық режим;

5) интернирлеу – Қазақстан Республикасына қарсы агрессия жасаған мемлекеттің азаматтарын халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормаларына сәйкес ұстап алу және арнайы бөлінген қоныстандыру орындарына жабу;

6) коменданттық сағат - соғыс жағдайы кезiнде қоғамдық тәртiп пен қауiпсiздiктiң сақталуын қамтамасыз ету, барлаушылық, диверсиялық және басқа да дұшпандық әрекеттердiң жолын кесу мақсатында қолданылу мерзiмдерi мен уақыты көрсетiле отырып енгiзiлетiн, халықтың арнайы берiлген рұқсат қағаздар мен жеке басты куәландыратын құжаттарсыз тәулiктiң белгiленген уақытында тұрғын үйлерден тыс жерлерде болуына және елдi мекендер арасында жүрiп-тұруына тыйым салатын шара;

7) қауiпсiздiкке сырттан тiкелей төнген қатер - Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының қол сұғылмаушылығына төнген қатер және Қазақстан Республикасына қатысты күш қолдану қатерi, сондай-ақ шет мемлекеттердiң арнайы қызметтерi мен ұйымдарының, сондай-ақ жекелеген адамдардың барлаушылық, террористiк, диверсиялық және Қазақстанның ұлттық қауiпсiздiгiне залал келтiруге бағытталған өзге де әрекеттерi;

8) әскери басқару органдары - стратегиялық, жедел-стратегиялық, жедел-аумақтық, жедел-тактикалық, тактикалық және жергілікті әскери басқару органдары;

9) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаныс кеңесі – соғыс жағдайы кезеңіне құрылатын және әкімшілік-аумақтық бірлік шегінде мемлекеттік органдарға, ұйымдарға және арнаулы құралымдарға мемлекет қорғанысы мүдделерінде басшылықты жүзеге асыратын әскери басқару органы.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.07.08. № 70; 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Соғыс жағдайын енгiзудiң мақсаты

Қазақстан Республикасына қарсы агрессияның жолын кесу немесе оған тойтарыс беру үшiн жағдайлар жасау соғыс жағдайын енгiзудiң мақсаты болып табылады.

3-бап. Соғыс жағдайының құқықтық негiздерi

Қазақстан Республикасының Конституциясы, осы Заң, өзге де нормативтiк құқықтық актiлер және Қазақстан Республикасы бекiткен xaлықаралық шарттар Қазақстан Республикасындағы соғыс жағдайының құқықтық негiздерi болып табылады.

4-бап. Соғыс жағдайын енгiзу

1. Қазақстан Республикасына қарсы агрессия жағдайлары не оның қауiпсiздiгiне сырттан тiкелей төнген қатер Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде соғыс жағдайын енгiзу үшiн негiз болып табылады.

2. Соғыс жағдайы Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлығымен енгiзiледi.

3. Соғыс жағдайы енгiзiлген кезде Қазақстан Республикасының Президентi, егер бұрын жарияланбаған болса, iшiнара немесе жалпы мобилизация жариялайды.

4. Қазақстан Республикасы Президентiнiң соғыс жағдайын енгiзу туралы жарлығында:

соғыс жағдайын енгiзу үшiн негiз болған мән-жайлар;

енгiзiлген шаралардың және азаматтар мен басқа тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын уақытша шектеулердiң тiзбесi;

соғыс жағдайы енгiзiлетiн аумақтың шекаралары;

соғыс жағдайын орнату мен қолдау үшiн тартылатын күштер мен құралдар;

соғыс жағдайы қолданыла бастайтын уақыт белгiленедi.

5. Қазақстан Республикасы Президентiнiң соғыс жағдайын енгiзу

туралы жарлығының толық мәтiнi дереу радио мен теледидар арқылы таратылуға, сондай-ақ ресми түрде жариялануға тиiс.

6. Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасының Парламентiн соғыс жағдайының енгiзiлгенi және iшiнара немесе жалпы мобилизация жарияланғаны туралы дереу хабардар

етедi.

7. Мемлекеттi агрессияға тойтарыс беруге әзiрлеу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiлейдi.

5-бап. Соғыс жағдайының кезеңi

1. Соғыс жағдайының кезеңi соғыс жағдайы енгiзiлген уақыттан басталады және соғыс жағдайының күшi жойылған уақытпен аяқталады.

2. Соғыс жағдайы күшiнде болған кезеңде азаматтардың және басқа да адамдардың, Қазақстан Республикасы Конституциясы 39-бабының 3-тармағында аталған баптарда көзделген құқықтар мен бостандықтарды қоспағанда, құқықтары мен бостандықтарын, ұйымдардың

қызметiн шектеу, сондай-ақ оларға осы Заңда белгiленген қосымша мiндеттер жүктеу көзделедi.

3. Соғыс жағдайы енгiзiлген жерлерде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес әскери басқару органдарының өкiлеттiктерi кеңейтiледi, оларға мемлекеттiк билiк пен басқару органдарының қорғаныс және қоғамдық тәртiптi қамтамасыз ету саласындағы барлық функциялары көшедi.

4. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдары, арнаулы мемлекеттік органдары соғыс жағдайы қолданылатын кезеңде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес агрессияға тойтарыс беру үшiн қолданылады.

5. Соғыс жағдайы күшiнде болған кезеңде азаматтық және аумақтық қорғаныс шаралары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүргiзiледi.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.13 № 553-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету

6-бап. Соғыс жағдайының шаралары

1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақта мынадай шаралар қолданылуы мүмкiн:

1) Республиканың мемлекеттiк органдары мен өзге де ұйымдарын, сондай-ақ экономикасын соғыс жағдайы талаптарына сай жұмыс iстеуге көшiру;

2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарының, арнаулы мемлекеттік органдарының жұмылдыра өрістетуін жүргiзу;

3) Қарулы Күштердiң мүдделерiне сай мiндеттердi орындау үшiн арнайы құралымдар жасақтау, экономиканың iркiлiссiз жұмысы мен халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету;

4) азаматтық және аумақтық қорғаныс iс-шараларын өткiзу;

5) мемлекеттік материалдық резервтің материалдық құндылықтарымен операция жүргізу;

6) қоғамдық тәртiптiң, сондай-ақ республикалық объектiлер бойынша - Қазақстан Республикасының Үкiметi, коммуналдық объектiлер бойынша - жергiлiктi атқарушы органдар белгiлейтiн тiзбелерге сәйкес мемлекеттiк және әскери объектiлердiң, халықтың тыныс-тiршiлiгiн, көлiк пен коммуникациялардың жұмысын қамтамасыз ететiн объектiлердiң, адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлердiң күзетiн күшейту;

7) көлiк, коммуникациялар және энергетика, сондай-ақ адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлер жұмысының ерекше режимiн белгiлеу;

8) халықты, шаруашылық, әлеуметтiк және мәдени мақсаттағы объектiлердi эвакуациялау, сондай-ақ азаматтарды және басқа адамдарды өмiр сүруге қауiптi аудандардан, уақытша немесе тұрақты тұруы және орналасуы үшiн оларға мiндеттi түрде тұрғын үй-жай және тұрғын үйге жатпайтын үй-жай бере отырып, басқа аудандарға уақытша көшiру;

9) жеке және заңды тұлғалардан қорғаныс мұқтажы үшiн қажеттi мүлiктi, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгiленген тәртiппен және жағдайда реквизициялау, оларға реквизицияланған мүлiк құнын мемлекеттiң өтеуi;

10) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және одан шығудың ерекше режимiн белгiлеу және қамтамасыз ету, сондай-ақ жүрiп-түру еркiндiгiн шектеу;

11) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен ұйымдарды, азаматтарды және басқа адамдарды қорғаныс сипатындағы жұмыстарды орындауға, қарсылас жақтың қару қолдануының салдарын жоюға, зақымданған, қираған объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiн қалпына келтiруге, сондай-ақ өртке, эпидемияға, эпизоотияға қарсы күреске қатысуға тарту;

12) соғыс жағдайы енгiзiлген жерде болатын орын мен тұратын орынды таңдауға тыйымдар мен шектеулер белгiлеу;

13) бейбіт жиналыстарды, ереуілдерді ұйымдастыруға және өткізуге тыйым салу немесе оларды шектеу;

14) коменданттық сағат белгiлеу және әскери басқару органдары мен мемлекеттiк органдарға Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер бойынша азаматтардың және басқа да адамдардың құжаттарын тексерудi жүзеге асыруына, олардың жеке басына тексеру жүргiзуiне, заттарын, тұрғын үйi мен көлiгiн тексерiп қарауына, сондай-ақ азаматтарды, басқа да адамдарды және көлiк құралдарын ұстап, iркудi жүзеге асыруына құқық беру;

15) қару-жарақ, оқ-дәрi, жарылғыш және улы заттар сатуға тыйым салу, құрамында есiрткi және өзге де күштi әсер ететiн заттар бар дәрi-дәрмек пен медициналық препараттар, алкоголь өнiмдерi айналымының ерекше режимiн белгiлеу;

16) (Алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2005.07.08. № 70 Заңымен)

17) баспаханалардың, есептеу орталықтарының және автоматтандырылған жүйелердiң, бұқаралық ақпарат құралдарының жұмысына бақылау орнату, оларды қорғаныс қажетi үшiн пайдалану, сондай-ақ олардың қызметiн шектеу;

18) әскери цензура енгiзу;

19) интернирлеу;

20) Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелге шығуына тыйым салу немесе шектеу;

21) мемлекеттiк органдар мен ұйымдарда құпиялылық режимiн күшейтуге бағытталған қосымша шаралар енгiзу;

22) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес соғыс жағдайын қамтамасыз етуге қажеттi өзге де шаралар.

2. Соғыс жағдайы кезеңiнде мемлекеттiң қорғаныс мүддесiндегi қажеттерiн, сондай-ақ халықтың мұқтажын қанағаттандыру үшiн қажеттi өнiмдер өндiруге, жұмыстар мен қызмет көрсетулердi жүзеге асыруға арналған жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында экономикалық және қаржылық қызметтi жүзеге асыруға; тауарлардың, ақшаның және қызмет көрсетудiң бiрден бiрге еркiн өтуiне; ақпаратты iздеуге, алуға, беруге, өндiруге және таратуға; банкроттық рәсiмдерiн қолданудың тәртiбi мен шарттарына; еңбек қызметiнiң режимiне арналған уақытша шектеулер қоюға байланысты шаралар қолданылуы мүмкiн, сондай-ақ Қазақстан Pecпубликасының заңдарында көзделген тәртiппен Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында да, оның жекелеген жерлерiнде де қаржы, салық, кеден және банк жүйелерiнiң жұмыс ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.

3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында көрсетiлген соғыс жағдайы шараларын жүзеге асыруды регламенттейтiн қажеттi нормативтiк құқықтық актiлер соғыс жағдайының күшiнде болу кезеңiнде де, ол енгiзiлгенге дейiн де қабылдануы мүмкiн.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.07.08 № 70, 2012.02.13 № 553-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету үшін Қарулы Күштерді қолдану, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды, сондай-ақ мемлекеттік органдарды тарту

Ескерту. 7-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 10.01.2015 № 275-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

1. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету кезінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің шешімі бойынша мынадай негізгі міндеттерді орындау үшін:

1) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және ол аумақтан шығудың ерекше режимiн сақтау, сондай-ақ ондағы жүрiп-тұру еркiндiгiн шектеу;

2) халықты құтқару мен эвакуациялауға, авариялық-құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарға, санитариялық-эпидемияға қарсы, эпизоотияға қарсы және басқа да шараларды өткiзуге қатысу;

3) күзетілетін адамдар мен күзетілетін объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, мемлекеттік және әскери объектілерді, халықтың тыныс-тіршілігін, көлік пен коммуникациялардың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін, сондай-ақ адамдардың өміріне, денсаулығына және қоршаған ортаға жоғары қауіп төндіретін объектілерді күзету;

4) қоғамдық тәртiп пен қауiпсiздiктi сақтау, соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды өткiзуге қатысу;

5) заңсыз қарулы құралымдардың, террористердiң, сондай-ақ арнаулы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдарында, әскери басқару органдарында қызметi Қазақстан Республикасының қорғанысы мен қауiпсiздiгiне нұқсан келтiруге бағытталғандығы туралы анық мәлiметтер бар қоғамдық және дiни бiрлестiктер, шетелдiк және халықаралық ұйымдар әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн Қарулы Күштер қолданылады, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, сондай-ақ мемлекеттік органдар тартылады.

1-1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік күзет қызметі жұмылдыру және соғыс жағдайы кезеңдерінде Қазақстан Республикасының қорғаныс жоспарына сәйкес күзетілетін адамдардың қауіпсіздігін, күзетілетін объектілердің күзетілуі мен қорғалуын қамтамасыз ету мүдделерінде Қазақстан Республикасының басқа да мемлекеттік органдарының қажетті күштері мен құралдарын пайдалануға құқылы.

Күзету іс-шараларын өткізу жөніндегі республикалық жедел штабтың басшысы немесе ол уәкілеттік берген лауазымды адам күзет іс-шаралары өткізіле басталғаннан бастап және олар аяқталғанға дейін оларды өткізуге тартылған барлық әскери қызметшілерге, Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының қызметкерлері мен мамандарына басшылықты жүзеге асырады.

2. Соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету үшін қолданылатын мемлекеттік органдардың, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.01.2015 № 275-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.06.2020 № 344-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2022 № 136-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету кезiнде қару-жарақты, әскери техниканы, арнайы құралдарды, сондай ақ дене күшін қолдану

1. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылып отырған

әскери қызметшiлерге және мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне қызметтiк мiндеттерiн орындау кезiнде қару-жарақ, әскери техника, арнайы құралдар алып жүру, сақтау, қолдану, сондай-ақ дeнe күшін қолдану құқығы берiледi.

Аталған адамдар дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын қолдануға байланысты келтiрiлген зиян үшiн, егер келтiрiлген зиян төнген қауiптiң сипаты мен дәрежесiне сәйкес болса, жауапты болмайды.

2. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылған әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерi дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты немесе соғыс техникасын:

1) мемлекеттiк және әскери объектiлерге, азаматтарға және басқа да адамдарға жасалған шабуылды тойтару үшiн;

2) әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң, сондай-ақ азаматтардың және басқа да адамдардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiретiн қарсылықты болғызбау үшiн;

3) өздерiмен бiрге қару-жарақты, оқ-дәрiлердi, жарылғыш, химиялық немесе улы заттарды алып жүрген адамдарды, егер олар:

қылмыс жасау үстiнде қолға түссе;

әскери қызметшiлердiң немесе мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң заңды талаптарын орындамаса;

әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне, өздерiне жүктелген қызметтiк мiндеттердi жүзеге асыруына кедергi келтiрсе, оларды ұстау үшiн;

4) күзетiлетiн объектiлер мен әскерлердiң орналасқан жерлерiне заңсыз енiп кету әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн;

5) кепiлдiкке алынғандарды, басып алынған күзетiлетiн объектiлердi, ғимараттарды, көлiк құралдары мен жүктердi азат ету үшiн, сондай-ақ жаппай тәртiпсiздiктер мен қоғамдық тәртiптi топтасып бұзудың жолын кесу үшiн;

6) жүргiзушiсi заңды талаптарды орындамаған көлiк құралын тоқтату үшiн;

7) дабыл немесе көмекке шақыру белгiсiн беру үшiн;

8) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де жағдайларда қолдануға құқылы.

3. Дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын өкiлеттiктен асыра қолдану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа апарып соғады.

3-тарау. Қазақстан Республикасы Президентінің, Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдарының соғыс жағдайы кезеңіндегі өкілеттіктері

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

9-бап. Қазақстан Республикасы Президентiнiң соғыс жағдайы кезеңіндегі өкiлеттiктерi

1. Қазақстан Республикасының Президенті соғыс жағдайы кезеңінде:

1) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығының Ставкасын құрады, соғыс жағдайын қамтамасыз етуді ұйымдастыруға жалпы басшылықты жүзеге асырады;

2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығының Ставкасы туралы ережені бекітеді;

3) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері туралы ережені бекітеді;

4) Қазақстан Республикасы Үкіметінің соғыс жағдайы кезеңіндегі қызметін ұйымдастыру туралы ережені бекітеді;

5) соғыс жағдайы кезеңіндегі өзіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар туралы ережелерді бекітеді;

6) мемлекеттiк органдардың келiсімді түрде жұмыс істеуін және өзара iс-қимыл жасауын қамтамасыз етедi;

7) соғыс жағдайы шараларын қолдану тәртiбiн, сондай-ақ мемлекеттiк органдардың осы шараларды қамтамасыз ету жөнiндегi өкiлеттiктерiн бекiтедi;

8) соғыс жағдайы мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық актiлерді шығарады;

9) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес төтенше мемлекеттiк бюджеттi қабылдап, енгiзедi және бұл туралы дереу Қазақстан Республикасының Парламентiне хабар береді;

10) осы Заңға сәйкес соғыс жағдайын қамтамасыз ету үшін Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды, мемлекеттік органдарды қолдану тәртібін белгілейді және олардың міндеттерін айқындайды;

11) бейбіт жиналыстарды, ереуiлдерді ұйымдастыруға және өткiзуге тыйым салуларды немесе шектеулерді белгiлейдi;

12) әскери қызмет өткерудiң ерекшелiктерiн айқындайды;

13) көлiктiң, коммуникациялардың және энергетиканың, сондай-ақ адамдардың өмiрiне, денсаулығына және қоршаған ортаға жоғары қауiп төндіретін объектiлердiң ерекше жұмыс режимiн белгiлейдi;

14) қорғаныс және қауiпсiздiк мәселелерi бойынша консультативтік-кеңесші органдарды құрады;

15) Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң соғыс жағдайы қолданылатын кезеңдегі құрылымын айқындайды;

16) Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына сәйкес басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Осы баптың 1-тармағы 2), 3), 4), 5), 7), 8) және 10) тармақшаларының ережелері соғыс жағдайы кезеңінде де, ол енгізілгенге дейін де іске асырылуы мүмкін.

Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң соғыс жағдайы кезеңіндегі құзыреті

1. Қазақстан Республикасының Үкіметі соғыс жағдайы кезеңінде:

1) соғыс жағдайы кезеңіндегі министрліктер туралы ережелерді бекітеді;

2) орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың, сондай-ақ ұйымдардың соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету жөнiндегi қызметiне басшылық етеді;

3) Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, азаматтар мен басқа да адамдардың мұқтажын қанағаттандыруға бағытталған шаралардың орындалуын қамтамасыз етедi;

4) Қазақстан Республикасының Президентiне төтенше мемлекеттiк бюджеттi ұсынады және оның атқарылуын қамтамасыз етедi;

5) соғыс жағдайы шараларын материалдық-техникалық, еңбек және басқа да ресурстармен қамтамасыз ету жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

6) Қазақстан Республикасы Парламентiнің агрессия жасаған мемлекетпен (мемлекеттер тобымен не коалициясымен) халықаралық шарттардың күшiн жоюы үшiн оларды өз құзыретi шегiнде ұсынады;

7) азаматтық және аумақтық қорғанысқа басшылық етеді, жергілікті атқарушы органдарға азаматтық қорғаныс, аумақтық қорғаныс іс-шараларын, сондай-ақ аумақты Қазақстан Республикасының қорғанысы мүдделерінде жедел жабдықтауды қамтамасыз ету бойынша тапсырмалар белгілеп береді;

8) Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрылымына кіретін мемлекеттік органдарды және ұйымдарды соғыс уақытының құрылымы мен штаттарына көшіруді ұйымдастырады;

9) орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарды, ұйымдар мен халықты құлақтандыру жүйесін ұйымдастырады;

10) өзіне Конституцияда, осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

2. Осы баптың 1-тармағы 1) және 3) тармақшаларының ережелері соғыс жағдайы кезеңінде де, ол енгізілгенге дейін де іске асырылуы мүмкін.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-1-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының құзыреті

1. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары соғыс жағдайы кезеңінде:

1) тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында Қазақстан Республикасы орталық мемлекеттік органдары аумақтық бөлімшелерінің және ұйымдарының соғыс жағдайы шараларын орындауын қамтамасыз етеді;

2) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестерін құрады;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасында жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүдделерінде жүзеге асырады.

2. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері туралы ережеге сәйкес қызметін жүзеге асырады және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығының Ставкасына, Қазақстан Республикасының Үкіметіне бағынады.

3. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаныс кеңесіне тікелей басшылық ету тиісті әкімге жүктеледі.

Ескерту. 3-тарау 10-1-баппен толықтырылды – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-тарау. Соттар мен прокуратура органдарының соғыс
жағдайы кезеңіндегі қызметі

11-бап. Соттар мен прокуратура органдарының соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы қызметi

1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақта Қазақстан Республикасының Конституциясында және конституциялық заңында белгiленген соттар жұмыс iстейдi.

2. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы прокуратура органдарының қызметi Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

5-тарау. Азаматтардың және басқа да адамдардың, ұйымдардың
соғыс жағдайы кезеңіндегі міндеттері

12-бап. Азаматтардың және басқа да адамдардың соғыс жағдайы кезеңiндегi мiндеттерi

1. Азаматтар және басқа да адамдар Қазақстан Республикасы Конституциясының, осы Заңның, өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттардың соғыс жағдайы мәселелерi жөнiндегi талаптарын орындауға мiндеттi.

2. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы азаматтар мен басқа да адамдар:

1) соғыс жағдайын қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдардың, олардың лауазымды адамдарының талаптарын орындауға және оларға жәрдемдесуге;

2) тұрып жатқан жерiндегi әскери басқару органдарына және мемлекеттiк органдарға шақырту бойынша келуге;

3) мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген талаптарын орындауға;

4) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен қорғаныс сипатындағы жұмыстарға, қарсылас жақтың қару қолдануының салдарын жоюға, зақымданған, қираған объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiн қалпына келтiруге, сондай-ақ өртке, эпидемияға, эпизоотияға қарсы күреске қатысуға;

5) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес өздерiнiң меншiгiндегi қорғаныс қажетiне керектi мүлiктi беруге; <*>

6) өздерiне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де мiндеттердi орындауға мiндеттi.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.07.08. № 70 Заңымен.

13-бап. Ұйымдардың соғыс жағдайы кезеңiндегi мiндеттерi

1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақтағы ұйымдар соғыс жағдайын қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдардың, олардың лауазымды адамдарының заңды талаптарын орындауға және оларға жәрдемдесуге мiндеттi.

2. Ұйымдар соғыс жағдайы кезеңiнде:

1) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес өздерiнiң меншiгiндегi қорғаныс қажетiне керектi мүлiктi беруге; <*>

2) Қазақстан Республикасының қорғанысы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында шарттар негiзiнде мемлекеттiң тапсырмаларын (тапсырыстарын) бiрiншi кезектегi тәртiппен орындауға;

3) өздерiне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де мiндеттердi орындауға мiндеттi.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.07.08. № 70 Заңымен.

14-бап. Қазақстан Республикасының соғыс жағдайы жөнiндегi заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық

Жеке және заңды тұлғалар соғыс жағдайы жөнiндегi заңдарды бұзған жағдайда Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

6-тарау. Қорытынды ережелер

15-бап. Халықаралық мiндеттемелердiң орындалуы

Қазақстан Республикасының аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде соғыс жағдайы енгiзiлген ретте Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын Республиканың мiндеттемелерiне сәйкес шаралар қабылдайды.

16-бап. Соғыс жағдайының күшiн жою

1. Қазақстан Республикасының аумағындағы немесе оның жекелеген жерлерiндегi соғыс жағдайы оны енгiзуге негiз болған әрекеттер тоқтағаннан кейiн Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлығымен күшін жояды.

2. Соғыс жағдайын қамтамасыз ету мақсатында қабылданған және азаматтар мен басқа да адамдардың құқықтары мен бостандықтарын, сондай-ақ ұйымдардың құқықтарын уақытша шектеуге байланысты нормативтiк құқықтық актiлер соғыс жағдайы енгiзiлген мерзiм iшiнде ғана қолданылады және Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен күшiн жоюға тиiс.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 10.06.2020 № 344-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

17-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

Осы Заң ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының Президентi