О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам введения уголовного судопроизводства с участием присяжных заседателей

Закон Республики Казахстан от 16 января 2006 года N 122

Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:

1. В Уголовный кодекс Республики Казахстан от 16 июля 1997 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., N 15-16, ст. 211; 1998 г., N 16, ст. 219; N 17-18, ст. 225; 1999 г., N 20, ст. 721; N 21, ст. 774; 2000 г., N 6, ст. 141; 2001 г., N 8, ст. 53, 54; 2002 г., N 4, ст. 32, 33; N 10, ст. 106; N 17, ст. 155; N 23-24, ст. 192; 2003 г., N 15, ст. 137; N 18, ст. 142; 2004 г., N 5, ст. 22; N 17, ст. 97; N 23, ст. 139; 2005 г., N 13, ст. 53; N 14, ст. 58; Закон Республики Казахстан от 22 ноября 2005 г. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам прав интеллектуальной собственности", опубликованный в газетах "Егемен Қазақстан" 1 декабря 2005 г. и "Казахстанская правда" 26 ноября 2005 г.):

1) статью 340 после слова "судьи," дополнить словами "присяжного заседателя,";

2) в части первой статьи 341 слова "а равно его" заменить словами "присяжного заседателя, а равно их";

3) часть вторую статьи 342 после слова "судьи" дополнить словами "и (или) присяжного заседателя";

4) заголовок и часть первую статьи 343 после слов "судьи,", "судьи" дополнить соответственно словами "присяжного заседателя,", "или присяжного заседателя".

2. В Уголовно-процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 декабря 1997 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., N 23, ст. 335; 1998 г., N 23, ст. 416; 2000 г., N 3-4, ст. 66; N 6, ст. 141; 2001 г., N 8, ст. 53; N 15-16, ст. 239; N 17-18, ст. 245; N 21-22, ст. 281; 2002 г., N 4, ст. 32, 33; N 17, ст. 155; N 23-24, ст. 192; 2003 г., N 18, ст. 142; 2004г., N 5, ст. 22; N 23, ст. 139; N 24, ст. 153, 154, 156; 2005 г., N 13, ст. 53; Закон Республики Казахстан от 22 ноября 2005 г. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам прав интеллектуальной собственности", опубликованный в газетах "Егемен Қазақстан" 1 декабря 2005 г. и "Казахстанская правда" 26 ноября 2005 г.):

1) статью 7 дополнить пунктом 7-1) следующего содержания:
"7-1) присяжный заседатель - гражданин Республики Казахстан, призванный к участию в рассмотрении судом уголовного дела в порядке, установленном настоящим Кодексом, и принявший присягу;";

2) часть первую статьи 25 дополнить абзацем вторым следующего содержания:
"Присяжный заседатель оценивает доказательства по своему внутреннему убеждению, основанному на совокупности рассмотренных доказательств, руководствуясь при этом совестью.";

3) статью 53 дополнить частью 3-1 следующего содержания:
"3-1. В случае, если материалы уголовного дела, рассматриваемого судом с участием присяжных заседателей, содержат сведения, составляющие государственные секреты, уполномоченный государственный орган, осуществляющий материально-техническое и иное обеспечение деятельности областного и приравненного к нему суда, по письменному распоряжению председательствующего оформляет допуск присяжных заседателей к государственным секретам в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.";

4) часть вторую статьи 58 после слова "судей" дополнить словами ", а при наличии ходатайства обвиняемого - в составе двух судей и девяти присяжных заседателей";

5) часть вторую статьи 73 после цифры "4)," дополнить словами "5) (при обвинении лица в совершении преступления, за которое в качестве меры наказания может быть назначена смертная казнь),";

6) в пункте 1) части второй статьи 82:
после слова "судья" дополнить словами ", присяжный заседатель";

слово "ему" заменить словом "им";

7) первое предложение части шестой статьи 90 изложить в следующей редакции:
"Отвод должен быть заявлен до начала судебного следствия, а в случае рассмотрения дела с участием присяжных заседателей - до формирования коллегии присяжных заседателей.";

8) заголовок и часть первую статьи 98 после слов "судей,", "Судья," дополнить соответственно словами "присяжных заседателей,", "присяжный заседатель,";

9) часть вторую статьи 291 после цифр "156" дополнить словами "(частью второй)";

10) дополнить разделом 13 следующего содержания:

"Раздел 13. Производство по делам с участием
присяжных заседателей

Глава 57. Общие положения

Статья 542. Порядок производства по делам с участием
присяжных заседателей

Производство по уголовным делам, рассматриваемым судом с участием присяжных заседателей, ведется в соответствии с правилами настоящего Кодекса с учетом особенностей, установленных настоящим разделом.

Статья 543. Подсудность дел суду с участием присяжных
заседателей в областном и приравненном
к нему суде

1. Суд с участием присяжных заседателей рассматривает дела о преступлениях, указанных в части второй статьи 291 настоящего Кодекса, за исключением дел о применении принудительных мер медицинского характера к лицам, совершившим указанные в части второй статьи 291 настоящего Кодекса деяния в состоянии невменяемости либо заболевшим душевной болезнью после их совершения.
2. Если лицо обвиняется в совершении преступлений, предусмотренных несколькими статьями Уголовного кодекса Республики Казахстан, обвиняемый имеет право на рассмотрение его дела судом с участием присяжных заседателей, если в такую совокупность преступлений входит хотя бы одно из преступлений, указанных в части второй статьи 291 настоящего Кодекса.
3. Если по делу обвиняется несколько лиц, рассмотрение его судом с участием присяжных заседателей производится по правилам, предусмотренным настоящим разделом в отношении всех подсудимых, если хотя бы один из них заявляет ходатайство о рассмотрении уголовного дела с участием присяжных заседателей.

Статья 544. Состав суда с участием присяжных заседателей

Суд с участием присяжных заседателей в областном и приравненном к нему суде действует в составе двух судей и девяти присяжных заседателей.

Статья 545. Недопустимость воздействия на присяжного
заседателя

Государственному обвинителю, потерпевшему, подсудимому и его защитнику, а также другим участникам процесса на протяжении всего судебного разбирательства с участием присяжных заседателей запрещается вступать в контакт, помимо установленного порядка, с присяжными заседателями, участвующими в рассмотрении этого дела.

Статья 546. Ходатайство о рассмотрении дела судом
с участием присяжных заседателей

1. Осуществление уголовного судопроизводства в соответствии с правилами, предусмотренными настоящим разделом, производится по ходатайству обвиняемого о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей.
2. При ознакомлении обвиняемого со всеми материалами дела по окончании предварительного следствия следователь обязан разъяснить ему право ходатайствовать о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, а также правовые последствия удовлетворения такого ходатайства, включая особенности обжалования и рассмотрения жалоб на приговоры суда с участием присяжных заседателей.
3. Обвиняемый имеет право заявлять указанное ходатайство только при объявлении ему об окончании предварительного следствия и предъявлении для ознакомления всех материалов дела.
4. Ходатайство обвиняемого о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей либо его отказ от использования права на рассмотрение его дела судом с участием присяжных заседателей следователь обязан зафиксировать в протоколе об объявлении обвиняемому об окончании следственных действий и разъяснении прав.
5. В дальнейшем ходатайство обвиняемого о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей не принимается.
6. Обвиняемый вправе отказаться от заявленного ходатайства о рассмотрении его дела с участием присяжных заседателей до проведения предварительного слушания и в ходе предварительного слушания. Отказ обвиняемого от ходатайства о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей после его подтверждения в ходе предварительного слушания не принимается.

Глава 58. Особенности назначения судебного заседания

Статья 547. Назначение судебного заседания при наличии
ходатайства о рассмотрении дела судом с
участием присяжных заседателей

При наличии ходатайства обвиняемого о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей судья проводит предварительное слушание.

Статья 548. Особенности проведения предварительного слушания

1. Предварительное слушание дела производится судьей единолично в закрытом судебном заседании с обязательным участием прокурора, подсудимого, заявившего ходатайство о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей, и его защитника.
2. Если по делу имеется ходатайство о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей хотя бы одного из подсудимых, предварительное слушание производится с участием всех подсудимых по делу и их защитников.
3. В начале судебного заседания судья объявляет, какое дело подлежит рассмотрению, представляется присутствующим на заседании лицам, сообщает, кто является государственным обвинителем, защитником, секретарем, выясняет личность подсудимого, разрешает заявленные отводы. Государственный обвинитель оглашает резолютивную часть обвинительного заключения. Судья выясняет, понятно ли подсудимому обвинение, в необходимых случаях разъясняет ему сущность обвинения и спрашивает, подтверждает ли он свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей.
4. Если подсудимый подтвердил свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, то судья принимает решение об удовлетворении данного ходатайства и переходит к рассмотрению других ходатайств, заявленных государственным обвинителем, потерпевшим, подсудимым и его защитником.
5. В случае необходимости на предварительном слушании могут быть оглашены материалы дела для проверки их допустимости в качестве доказательств.
6. Если подсудимый не подтвердил свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, при отсутствии других оснований, предусмотренных частью первой статьи 301 настоящего Кодекса, судья объявляет предварительное слушание оконченным. Дальнейшее производство по делу осуществляется по правилам, предусмотренным главой 40 настоящего Кодекса.
7. Постановление судьи о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей является окончательным. В дальнейшем постановление не может быть пересмотрено по мотиву отказа подсудимого от рассмотрения дела судом с участием присяжных заседателей.

Статья 549. Особенности решений, выносимых в порядке
предварительного слушания при назначении
судебного заседания с участием присяжных
заседателей

1. По итогам предварительного слушания судья принимает одно из решений, предусмотренных статьями 302 -307 настоящего Кодекса.
2. В постановлении о назначении судебного заседания судья указывает, что дело будет рассмотрено судом с участием присяжных заседателей, и определяет количество кандидатов в присяжные заседатели, подлежащих вызову в данное судебное заседание, число которых должно быть не менее двадцати пяти.
3. По результатам предварительного слушания судья в соответствии со статьей 116 настоящего Кодекса исключает из материалов дела фактические данные, признанные недопустимыми в качестве доказательств.

Статья 550. Порядок предварительной случайной выборки
кандидатов в присяжные заседатели для
участия в судебном разбирательстве

1. После вынесения постановления о назначении дела к рассмотрению судом с участием присяжных заседателей судья дает распоряжение секретарю судебного заседания об обеспечении явки в данное судебное заседание кандидатов в присяжные заседатели, число которых указано в постановлении, для отбора их в присяжные заседатели.
2. После назначения главного судебного разбирательства по распоряжению председательствующего секретарь судебного заседания производит предварительную случайную выборку кандидатов в присяжные заседатели из находящихся в суде единого и запасного (годовых) списков.
3. Одно и то же лицо не может участвовать в судебных заседаниях в качестве присяжного заседателя более одного раза в год.
4. По завершении предварительной случайной выборки кандидатов в присяжные заседатели для участия в рассмотрении уголовного дела составляется предварительный список с указанием их фамилий, имен, отчеств и домашних адресов, который подписывается секретарем судебного заседания.
5. Кандидатам в присяжные заседатели, включенным в предварительный список, не позднее чем за семь суток до начала судебного разбирательства вручаются извещения с указанием даты и времени прибытия в суд.
6. Граждане, получившие извещение, обязаны явиться в суд для участия в процедуре отбора присяжных заседателей.

Глава 59. Отбор кандидатов в присяжные заседатели
для участия в судебном разбирательстве

Статья 551. Общие положения

1. Отбор присяжных заседателей из числа кандидатов осуществляется после выполнения требований статей 331 -344 настоящего Кодекса путем:
1) освобождения председательствующим кандидатов в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела;
2) разрешения вопросов о самоотводе;
3) разрешения вопросов об отводе;
4) немотивированного отвода кандидатов в присяжные заседатели.
2. О явке в судебное заседание кандидатов в присяжные заседатели секретарь судебного заседания докладывает председательствующему и выписывает билеты на каждого кандидата в присяжные заседатели с указанием его фамилии.
3. Председательствующий произносит перед кандидатами в присяжные заседатели краткое вступительное слово, в котором он:
1) представляется им;
2) представляет стороны;
3) сообщает, какое дело подлежит рассмотрению;
4) сообщает о задачах присяжных заседателей и порядке их участия в рассмотрении данного уголовного дела в соответствии с законом.
4. В целях объективного решения вопроса об освобождении кандидата в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела председательствующий может при отборе присяжных заседателей задавать кандидатам вопросы, предложенные в письменной форме прокурором, потерпевшим, обвиняемым и его защитником, а также другие вопросы по своему усмотрению, имеющие значение для формирования коллегии присяжных заседателей.
5. Кандидат в присяжные заседатели должен правдиво отвечать на вопросы председательствующего, задаваемые при отборе для участия в рассмотрении дела, а также предоставлять по его требованию иную необходимую информацию о себе и об отношениях с другими лицами, участвующими в деле.
6. Вопросы, унижающие честь и достоинство кандидатов в присяжные заседатели, председательствующим не задаются.
7. Все вопросы, связанные с освобождением кандидата в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела, а также самоотводы и отводы, заявленные кандидатам в присяжные заседатели, разрешаются председательствующим единолично без удаления в совещательную комнату.
8. Если в суд явилось менее двадцати пяти вызванных кандидатов в присяжные заседатели либо их осталось менее шестнадцати после освобождения некоторых из них от участия в судебном разбирательстве или после удовлетворения председательствующим судьей самоотводов и отводов, председательствующий дает распоряжение секретарю судебного заседания о пополнении состава кандидатов в присяжные заседатели недостающим числом из запасного списка. В этом случае в судебном заседании объявляется перерыв для вызова запасных кандидатов в присяжные заседатели.

Статья 552. Освобождение председательствующим кандидатов
в присяжные заседатели от участия
в рассмотрении дела

1. Председательствующий разъясняет кандидатам в присяжные заседатели их обязанности, установленные настоящим Кодексом, после чего опрашивает кандидатов в присяжные заседатели о наличии обстоятельств, препятствующих их участию в рассмотрении дела в качестве присяжных заседателей.
2. Председательствующим освобождаются от исполнения обязанностей присяжных заседателей:
1) подозреваемые или обвиняемые в совершении преступления;
2) лица, не владеющие языком, на котором ведется судопроизводство, при необеспеченности в суде синхронного перевода;
3) немые, глухие, слепые и другие лица, являющиеся инвалидами при отсутствии организационных либо технических возможностей по обеспечению их полноценного участия в судебном заседании.
3. Председательствующим судьей могут быть освобождены от исполнения обязанностей присяжных заседателей по их устному или письменному заявлению:
1) лица старше шестидесяти пяти лет;
2) женщины, имеющие детей в возрасте до трех лет;
3) лица, которые в силу своих религиозных убеждений считают для себя невозможным участие в осуществлении правосудия;
4) лица, отвлечение которых от исполнения служебных обязанностей может повлечь существенный вред общественным и государственным интересам (врачи, учителя, пилоты авиалиний и другие);
5) иные лица, имеющие уважительные причины для неучастия в судебном заседании.
4. Председательствующий выясняет у кандидатов в присяжные заседатели их информированность об обстоятельствах дела, рассмотрение которого предстоит в суде.
5. Председательствующий освобождает от исполнения обязанностей присяжного заседателя по делу всякого кандидата в присяжные заседатели, чья объективность вызывает обоснованные сомнения вследствие оказанного на это лицо незаконного воздействия, наличия у него предвзятого мнения, знания им обстоятельств дела из непроцессуальных источников, а также по другим причинам, указывающим на возможную необъективность кандидата в присяжные заседатели при его участии в рассмотрении дела в качестве присяжного заседателя.

Статья 553. Разрешение вопросов о самоотводе кандидатов
в присяжные заседатели

Председательствующий спрашивает о наличии предусмотренных законом причин для освобождения кого-либо из кандидатов в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела. Каждый из явившихся кандидатов в присяжные заседатели имеет право указать на уважительные причины, препятствующие ему исполнить обязанности присяжного заседателя, а также заявить самоотвод.

Статья 554. Разрешение вопросов об отводе кандидатов
в присяжные заседатели

Каждому кандидату в присяжные заседатели прокурором, потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком и их представителями, подсудимым и его защитником должен быть заявлен отвод в случаях, если:
1) кандидат в присяжные заседатели является по данному делу потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком, вызывался либо может быть вызван в качестве свидетеля;
2) кандидат в присяжные заседатели участвовал в производстве по данному уголовному делу в качестве эксперта, специалиста, переводчика, понятого, секретаря судебного заседания, дознавателя, следователя, прокурора, защитника, законного представителя обвиняемого, представителя потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика;
3) кандидат в присяжные заседатели является родственником или свойственником (братом, сестрой, родителем и ребенком супругов) потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, обвиняемого или его законного представителя, прокурора, защитника, следователя или дознавателя;
4) имеются иные обстоятельства, дающие основание считать, что кандидат в присяжные заседатели лично, прямо или косвенно заинтересован в данном деле.

Статья 555. Немотивированный отвод кандидатов в присяжные
заседатели

1. Если в результате выполнения требований статьи 554 настоящего Кодекса для участия в судебном заседании осталось более шестнадцати кандидатов в присяжные заседатели, председательствующий объявляет число оставшихся кандидатов в присяжные заседатели, после чего опускает в урну билеты с указанием их фамилий, перемешивает билеты и извлекает из нее столько билетов, сколько необходимо, чтобы в урне осталось шестнадцать.
2. После выполнения требований части первой настоящей статьи председательствующий передает оставшиеся шестнадцать билетов с указанием фамилий кандидатов в присяжные заседатели для проведения государственным обвинителем, а также подсудимым и (или) его защитником немотивированного отвода, в результате которого должно остаться одиннадцать кандидатов в присяжные заседатели.
3. Государственный обвинитель, подсудимый и его защитник вправе просить через председательствующего, чтобы кто-либо из кандидатов в присяжные заседатели представился.
4. Если в деле участвует один подсудимый, немотивированный отвод двух кандидатов в присяжные заседатели производится государственным обвинителем, а затем трех кандидатов в присяжные заседатели - подсудимым и (или) его защитником в указанной очередности.
5. Если в деле участвуют несколько подсудимых, государственный обвинитель имеет право отвести не более двух кандидатов в присяжные заседатели. При этом отвод кандидатов в присяжные заседатели производится по взаимному согласию подсудимых, а в случае отсутствия такого согласия - путем разделения между ними числа отводимых кандидатов в присяжные заседатели поровну, если это возможно.
6. В случае невозможности выполнения требований части пятой настоящей статьи отвод кандидатов в присяжные заседатели несколькими подсудимыми должен производиться путем жеребьевки с помещением в урну билетов с фамилиями всех подсудимых. Жеребьевка проводится в количестве, равном числу неотведенных кандидатов в присяжные заседатели. Подсудимый имеет право отвести столько кандидатов в присяжные заседатели, сколько раз билет с его фамилией был извлечен из урны председательствующим.
7. Отказ кого-либо из подсудимых от права на отвод кандидатов в присяжные заседатели не влечет ограничений прав других подсудимых отвести столько кандидатов в присяжные заседатели, чтобы их осталось не менее одиннадцати.
8. Кандидатам в присяжные заседатели может быть заявлен отвод государственным обвинителем, подсудимым или его защитником без указания мотивов отвода путем написания на билетах с указанием фамилий кандидатов в присяжные заседатели слова "отвод", скрепленного подписью.
9. Подсудимый вправе поручить своему защитнику осуществление права на отвод кандидатов в присяжные заседатели. Если подсудимый отказывается от своего права на отвод кандидатов в присяжные заседатели, то защитник без его согласия не вправе самостоятельно участвовать в отводе кандидатов в присяжные заседатели.
10. В случае отказа подсудимого или всех подсудимых, если в деле участвуют несколько подсудимых, от своего права на отвод отвод кандидатов в присяжные заседатели производится путем жеребьевки, в ходе которой председательствующим либо секретарем судебного заседания из урны извлекаются столько билетов с указанием фамилий неотведенных кандидатов в присяжные заседатели, сколько их еще может быть отведено.
11. Билеты с указанием фамилий немотивированно отведенных сторонами кандидатов в присяжные заседатели приобщаются к материалам дела.

Статья 556. Образование коллегии присяжных заседателей
путем проведения жеребьевки

1. Коллегия присяжных заседателей, рассматривающая дело в суде, образуется путем жеребьевки в составе девяти присяжных заседателей основного состава (образующих состав коллегии присяжных заседателей) и двух запасных.
2. Для образования коллегии присяжных заседателей председательствующий опускает в урну билеты с указанием фамилий неотведенных кандидатов в присяжные заседатели, перемешивает их и по одному вынимает одиннадцать билетов, оглашая каждый раз указанную в билете фамилию кандидата в присяжные заседатели. Если извлеченные и оставшиеся в урне билеты образуют общее число неотведенных кандидатов в присяжные заседатели, а также если не допущены какие-либо нарушения, повлиявшие на правильность образования коллегии присяжных заседателей, то образование коллегии присяжных заседателей признается состоявшимся. При этом первые девять отобранных путем жеребьевки присяжных заседателей считаются присяжными заседателями основного состава, а два последних - запасными.
3. В том случае, когда при решении вопроса об отводах или при образовании коллегии присяжных заседателей были допущены какие-либо нарушения, повлиявшие на правильность ее образования, а также в случае отказа одному или более присяжным заседателям в допуске к государственным секретам председательствующий объявляет образование коллегии присяжных заседателей недействительным или несостоявшимся и проводит отбор кандидатов в присяжные заседатели заново в полном объеме.
4. Фамилии отобранных путем жеребьевки одиннадцати присяжных заседателей вносятся секретарем судебного заседания в протокол судебного заседания в том порядке, в каком билеты были вынуты из урны. Билеты с указанием фамилий присяжных заседателей, отобранных путем жеребьевки, приобщаются к материалам дела.

Статья 557. Общие условия участия присяжных заседателей
в судебном разбирательстве

1. По завершении образования коллегии присяжных заседателей председательствующий предлагает основному составу присяжных заседателей занять отведенное им место на скамье присяжных заседателей в соответствии с порядком, определенным жеребьевкой. Скамья присяжных заседателей должна быть отделена от присутствующих в зале судебного заседания и расположена, как правило, напротив скамьи подсудимых. Два запасных присяжных заседателя занимают на скамье присяжных заседателей специально отведенные для них места.
2. Присяжные заседатели и запасные присяжные заседатели постоянно присутствуют при судебном разбирательстве в зале судебного заседания, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Кодексом.
3. Если в ходе судебного разбирательства, но до удаления присяжных заседателей и судей в совещательную комнату для вынесения вердикта выяснится, что кто-либо из присяжных заседателей не может продолжать участвовать в судебном заседании или отстраняется председательствующим от участия в судебном заседании, то он заменяется запасным присяжным заседателем в том порядке, в каком билеты с указанием фамилий запасных присяжных заседателей были извлечены из урны. В случае, если возможности замены выбывших присяжных заседателей запасными исчерпаны, председательствующий объявляет состоявшееся судебное разбирательство недействительным и возвращает судебное разбирательство к этапу предварительной выборки кандидатов в присяжные заседатели в соответствии со статьей 550 настоящего Кодекса.
4. Если невозможность участия в судебном заседании кого-либо из присяжных заседателей выявится после удаления в совещательную комнату, то судьи и присяжные заседатели должны выйти в зал судебного заседания, произвести замену присяжного заседателя и вновь удалиться в совещательную комнату.
5. Любой присяжный заседатель на любом этапе рассмотрения дела может быть отстранен от дальнейшего участия в деле в случае несоблюдения ограничений, установленных частью четвертой статьи 559 настоящего Кодекса.
6. Отстранение присяжного заседателя осуществляется председательствующим в присутствии сторон, о чем делается запись в протоколе судебного заседания.

Статья 558. Принятие присяжными заседателями присяги

1. После того, как будет образована коллегия присяжных заседателей, председательствующий или секретарь судебного заседания предлагает всем присутствующим в зале судебного заседания встать. Председательствующий обращается к присяжным заседателям с предложением принять присягу.
2. Лицо, отобранное в порядке, установленном настоящим Кодексом, для участия в уголовном судопроизводстве в качестве присяжного заседателя, принимает присягу следующего содержания: "Приступая к исполнению обязанностей присяжного заседателя, торжественно клянусь исполнять свои обязанности честно и беспристрастно, принимать во внимание все рассмотренные в суде доказательства, доводы, обстоятельства дела, разрешать дело по своему внутреннему убеждению и совести, как подобает свободному гражданину и справедливому человеку".
3. Присяжный заседатель подтверждает принятие присяги произнесением фразы "Я клянусь".
4. О принятии присяжными заседателями присяги делается запись в протоколе судебного заседания.

Глава 60. Особенности разбирательства дела судом
с участием присяжных заседателей

Статья 559. Права, обязанности присяжного заседателя
и ограничения в действиях, связанные
с рассмотрением дела

1. Председательствующий разъясняет присяжным заседателям их права, обязанности и ограничения в действиях, связанные с рассмотрением дела, а также предупреждает о последствиях нарушения обязанностей и несоблюдения ограничений.
2. Присяжный заседатель имеет право:
1) участвовать в исследовании рассматриваемых в суде доказательств с тем, чтобы получить возможность самостоятельно по своему внутреннему убеждению оценить обстоятельства дела и дать ответы на вопросы, которые будут поставлены перед коллегией присяжных заседателей;
2) задавать через председательствующего вопросы участникам процесса;
3) участвовать в осмотре вещественных доказательств, документов, в производстве осмотров местности и помещения, во всех других действиях в судебном следствии;
4) обращаться к председательствующему за разъяснениями норм законодательства, а также содержания оглашенных в судебном заседании документов и по другим непонятным для него вопросам, относящимся к делу;
5) делать письменные заметки во время судебного заседания.
3. Присяжный заседатель обязан:
1) соблюдать порядок в судебном заседании и подчиняться законным распоряжениям председательствующего;
2) являться в указанное судом время для исполнения обязанностей присяжного заседателя, а также для продолжения судебного разбирательства в случае, если объявляется перерыв в судебном заседании или слушание дела откладывается;
3) в случае невозможности явиться в суд заранее оповестить председательствующего о причинах неявки.
4. Присяжный заседатель не вправе:
1) отлучаться из зала судебного заседания во время слушания дела;
2) вступать в контакт во время слушания дела по делу с лицами, не входящими в состав суда, без разрешения председательствующего;
3) собирать сведения в ходе разбирательства дела вне судебного заседания;
4) разглашать сведения об обстоятельствах, ставших ему известными в связи с его участием в закрытом судебном заседании, а также нарушать тайну совещательной комнаты.
5. Невыполнение присяжным заседателем обязанностей, а также несоблюдение ограничений, предусмотренных настоящей статьей, влечет ответственность, установленную законом Республики Казахстан, а также возможность отстранения присяжного заседателя председательствующим от дальнейшего участия в рассмотрении дела.

Статья 560. Компетенция суда с участием присяжных заседателей

1. При разбирательстве дела судом с участием присяжных заседателей разрешаются вопросы, предусмотренные пунктами 1) - 8), 14) части первой статьи 371 настоящего Кодекса.
2. Если в ходе судебного разбирательства будут обнаружены фактические данные, недопустимые в соответствии со статьей 116 настоящего Кодекса в качестве доказательств, председательствующий обязан решить вопрос об исключении их из числа таковых, а в случае исследования таких доказательств признать их не имеющими юридической силы, а состоявшееся их исследование недействительным.
3. Стороны не вправе без разрешения председательствующего упоминать в суде с участием присяжных заседателей о существовании исключенных из разбирательства дела доказательств, ссылаться на них для обоснования своей позиции. Судьи не должны знакомить присяжных заседателей с фактическими данными, недопустимыми в качестве доказательств.

Статья 561. Прекращение дела в суде с участием
присяжных заседателей

Председательствующий прекращает дело на любом этапе его разбирательства судом с участием присяжных заседателей, если во время судебного разбирательства будут выяснены обстоятельства, предусмотренные частью первой статьи 37 настоящего Кодекса, а также при отказе государственного обвинителя от обвинения в соответствии с частью седьмой статьи 317 настоящего Кодекса.

Статья 562. Особенности судебного следствия в суде
с участием присяжных заседателей

1. Судебное следствие в суде с участием присяжных заседателей проводится в порядке, установленном статьями 345 -359, 362 настоящего Кодекса.
2. Государственный обвинитель при оглашении резолютивной части обвинительного заключения не вправе упоминать о фактах судимости подсудимого.
3. Присяжные заседатели через председательствующего могут задавать вопросы подсудимому, потерпевшему, свидетелям и экспертам после того, как эти лица будут допрошены сторонами. Вопросы излагаются присяжными заседателями в письменном виде и подаются председательствующему.
4. Председательствующий вправе отклонить вопросы, которые он сочтет не имеющими отношения к делу, а также носящими наводящий или оскорбительный характер.
5. Стороны без участия коллегии присяжных заседателей могут ходатайствовать об исследовании доказательств, исключенных ранее судьями из разбирательства дела, не излагая при этом их существа. Выслушивание мнений участников судебного разбирательства по делу в связи с таким ходатайством производится судьями.
6. Не подлежат исследованию с участием присяжных заседателей обстоятельства, связанные с прежней судимостью подсудимого, о признании его хроническим алкоголиком или наркоманом, а также иные обстоятельства, способные вызвать в отношении подсудимого предубеждения присяжных заседателей.

Статья 563. Прения сторон в суде с участием присяжных
заседателей

1. После окончания судебного следствия суд с участием присяжных заседателей переходит к выслушиванию прений сторон. Прения сторон в суде с участием присяжных заседателей состоят из двух частей.
2. Первая часть прений состоит из речей государственного обвинителя, потерпевшего, защитника и подсудимого, которые излагают свои позиции по поводу доказанности или недоказанности вины подсудимого без упоминания его прежней судимости.
3. Стороны не могут упоминать обстоятельства, не подлежащие рассмотрению судом с участием присяжных заседателей, и ссылаться на доказательства, не исследованные в судебном заседании. Председательствующий прерывает такие выступления и разъясняет присяжным заседателям, что они не должны учитывать данные обстоятельства при вынесении приговора.
4. Вторая часть прений состоит из речей государственного обвинителя, а также потерпевшего, гражданского истца и ответчика или их представителей, защитника и подсудимого, в которых излагаются позиции по вопросам квалификации действий подсудимого, назначения наказания, гражданского иска. Вторая часть прений проводится без участия присяжных заседателей.

Статья 564. Реплики и последнее слово подсудимого
в суде с участием присяжных заседателей

1. После произнесения речей все участники прений сторон в суде с участием присяжных заседателей имеют право на реплику. Право последней реплики принадлежит защитнику.
2. Подсудимому в соответствии со статьей 365 настоящего Кодекса предоставляется последнее слово.

Статья 565. Постановка вопросов, подлежащих разрешению
судом с участием присяжных заседателей

1. С участием второго судьи председательствующий с учетом результатов судебного следствия, прений сторон формулирует в письменном виде вопросы, подлежащие разрешению судом с участием присяжных заседателей, зачитывает их и передает сторонам.
2. Стороны вправе высказать свои замечания по содержанию и формулировке вопросов и внести предложения о постановке новых вопросов.
3. На время обсуждения и формулирования вопросов присяжные заседатели удаляются из зала судебного заседания.
4. С учетом замечаний и предложений сторон председательствующий в совещательной комнате окончательно формулирует вопросы, подлежащие разрешению судом с участием присяжных заседателей, вносит их в вопросный лист и подписывает его.
5. Вопросный лист оглашается в присутствии присяжных заседателей и сторон.

Статья 566. Содержание вопросов, подлежащих разрешению
судом с участием присяжных заседателей

1. По каждому из деяний, в совершении которых обвиняется подсудимый, ставится три основных вопроса:
1) доказано ли, что деяние имело место;
2) доказано ли, что это деяние совершил подсудимый;
3) виновен ли подсудимый в совершении этого деяния.
2. После основного вопроса о виновности подсудимого могут ставиться частные вопросы о таких обстоятельствах, которые увеличивают или уменьшают степень виновности либо изменяют ее характер, влекут за собой освобождение подсудимого от ответственности. В необходимых случаях отдельно ставятся также вопросы о степени осуществления преступного намерения, причинах, в силу которых деяние не было доведено до конца, степени и характере соучастия каждого из подсудимых в совершении преступления. Допустимы вопросы, позволяющие установить виновность подсудимого в совершении менее тяжкого преступления, если этим не нарушается его право на защиту.
3. Вопросы, подлежащие разрешению, ставятся в отношении каждого подсудимого отдельно.

Статья 567. Обращение председательствующего к присяжным
заседателям

1. Перед удалением судей и присяжных заседателей в совещательную комнату председательствующий обращается к присяжным заседателям.
2. При обращении к присяжным заседателям председательствующему запрещается в какой-либо форме выражать свое мнение по вопросам, поставленным перед коллегией присяжных заседателей и судей.
3. В обращении председательствующий:
1) приводит содержание обвинения;
2) сообщает содержание уголовного закона, предусматривающего ответственность за совершение деяния, в котором обвиняется подсудимый;
3) напоминает об исследованных в суде доказательствах как уличающих подсудимого, так и оправдывающих его, не выражая при этом своего отношения к этим доказательствам и не делая выводов из них;
4) излагает позиции государственного обвинителя и защиты;
5) разъясняет присяжным заседателям основные правила оценки доказательств в их совокупности; сущность принципа презумпции невиновности; положение о толковании неустраненных сомнений в пользу подсудимого; положение о том, что их выводы могут быть основаны лишь на тех доказательствах, которые непосредственно исследованы в судебном заседании, никакие доказательства для них не имеют заранее установленной силы, их выводы не могут основываться на предположениях, а также на доказательствах, признанных судом недопустимыми;
6) обращает внимание присяжных заседателей на то, что отказ подсудимого от дачи показаний или его молчание в суде не имеют юридического значения и не могут быть истолкованы как свидетельство виновности подсудимого;
7) разъясняет порядок совещания, заполнения бюллетеней по основным вопросам, порядок общего голосования по вопросам вынесения приговора.
4. Стороны вправе заявить в судебном заседании возражения в связи с содержанием обращения председательствующего по мотивам нарушения им принципа объективности, которые подлежат внесению в протокол судебного заседания.

Статья 568. Тайна совещания присяжных заседателей

1. После окончания прений судьи и основные присяжные заседатели удаляются в совещательную комнату для вынесения приговора.
2. Кроме судей и присяжных заседателей, присутствие иных лиц в совещательной комнате не допускается. По окончании рабочего времени, а также в течение рабочего дня председательствующий вправе сделать перерыв для отдыха с выходом из совещательной комнаты.

Статья 569. Порядок проведения совещания и голосования
в совещательной комнате

1. Председательствующий руководит совещанием судей и присяжных заседателей, последовательно ставит на обсуждение подлежащие разрешению вопросы, проводит голосование по ответам и ведет подсчет голосов.
2. В совещательной комнате присяжные заседатели вправе получать от председательствующего разъяснения по возникшим у них неясностям в связи с поставленными вопросами.
3. Голосование по основным вопросам проводится письменно. Судьи и присяжные заседатели не вправе воздержаться при голосовании. Голоса судей и присяжных заседателей равны.
4. Судьи и присяжные заседатели получают для голосования чистый бюллетень со штампом суда по числу подсудимых, в котором содержатся следующие слова: "По своей чести, совести и по внутреннему убеждению мой вывод...". Обеспечивая тайну, каждый из них пишет в бюллетене ответ на каждый вопрос, поставленный в вопросном листе и подлежащий разрешению. Ответ должен представлять собой утвердительное "да" или отрицательное "нет" с обязательным пояснительным словом или словосочетанием, раскрывающим сущность ответа ("да, доказано", "нет, не доказано", "да, виновен"; "нет, не виновен") по порядку поставленных вопросов в вопросном листе. Судьи и присяжные заседатели опускают свои бюллетени в урну для голосования.
5. После окончания голосования председательствующий вскрывает урну и подсчитывает голоса каждого бюллетеня в присутствии присяжных заседателей, результат подсчета голосов немедленно записывает напротив каждого из трех основных вопросов, указанных в вопросном листе.
6. Бюллетени с ответами присяжных заседателей и судей запечатываются в конверт, который хранится в уголовном деле.
7. В случае, если ответ на предыдущий вопрос исключает необходимость отвечать на последующий вопрос, председательствующий судья с согласия большинства присяжных заседателей вписывает после него слова "без ответа".
8. Обвинительный вердикт считается принятым, если за утвердительные ответы на каждый из трех вопросов, указанных в части первой статьи 566 настоящего Кодекса, проголосовало большинство голосующих.
9. Оправдательный вердикт считается принятым, если за отрицательный ответ на любой из поставленных основных вопросов проголосовало шесть и более голосующих.
10. В случае если вопрос о вине подсудимого решен положительно, то судьи разрешают вопрос о том, является ли деяние преступлением и каким именно уголовным законом оно предусмотрено (статья, часть, пункт), а также разъясняют присяжным заседателям, какие меры наказания предусмотрены за эти деяния.
11. После разрешения судьями вопроса квалификации деяния судом с участием присяжных заседателей без перерыва решаются вопросы, предусмотренные пунктами 5) - 8) и 14) части первой статьи 371 настоящего Кодекса, решение по которым принимается путем открытого голосования. Решения считаются принятыми, если за них проголосовало большинство голосующих.
12. Наказание в виде лишения свободы на срок свыше пятнадцати лет может быть назначено, если за такое решение проголосовало восемь и более голосующих.
13. Исключительная мера наказания - смертная казнь может быть назначена только при наличии единогласного решения судей и присяжных заседателей.
14. Вопросный лист с ответами судей и присяжных заседателей подписывается судьями и присяжными заседателями.

Статья 570. Виды решений, принимаемых судом с участием
присяжных заседателей

Разбирательство уголовного дела в суде с участием присяжных заседателей заканчивается принятием одного из следующих решений:
1) постановления о прекращении дела в случаях, предусмотренных статьей 324 настоящего Кодекса;
2) оправдательного приговора в случаях, когда суд с участием присяжных заседателей дал отрицательный ответ хотя бы на один из трех основных вопросов, указанных в части первой статьи 566 настоящего Кодекса;
3) обвинительного приговора в соответствии с частью второй статьи 375 настоящего Кодекса.

Статья 571. Постановление приговора

1. Приговор постановляется председательствующим в порядке, установленном главой 44 настоящего Кодекса, со следующими особенностями:
1) во вводной части приговора не указываются фамилии второго судьи и присяжных заседателей;
2) в описательно-мотивировочной части оправдательного приговора излагается существо обвинения, по поводу которого судом с участием присяжных заседателей был вынесен оправдательный вердикт, и содержится ссылка на вердикт либо отказ государственного обвинителя от обвинения;
3) в описательно-мотивировочной части обвинительного приговора должны содержаться описание преступного деяния, в совершении которого подсудимый признан виновным, квалификация содеянного, мотивы назначения наказания и обоснование решения суда в отношении гражданского иска;
4) в резолютивной части приговора должны содержаться разъяснения о порядке обжалования и опротестования приговора в апелляционную инстанцию.
2. Приговор подписывается председательствующим по делу.

Статья 572. Прекращение рассмотрения уголовного дела
в связи с установлением невменяемости подсудимого

1. Если в ходе разбирательства дела судом с участием присяжных заседателей выявлены обстоятельства, дающие основания считать, что подсудимый по своему психическому состоянию не мог быть привлечен к уголовной ответственности либо заболел душевной болезнью, лишающей его возможности отдавать отчет своим действиям или руководить ими, что подтверждается соответствующим заключением судебно-психиатрической экспертизы, председательствующий выносит постановление о прекращении рассмотрения уголовного дела судом с участием присяжных заседателей и направляет его на рассмотрение суда в порядке, предусмотренном разделом 12 настоящего Кодекса.
2. Постановление председательствующего о прекращении рассмотрения дела судом с участием присяжных заседателей и направлении его для рассмотрения судом в общем порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, является окончательным и обжалованию, опротестованию в апелляционном порядке не подлежит.

Статья 573. Особенности ведения протокола судебного заседания

1. Протокол судебного заседания ведется в соответствии с требованиями статьи 328 настоящего Кодекса с особенностями, предусмотренными настоящей статьей.
2. В протоколе обязательно указываются состав кандидатов в присяжные заседатели, вызванных в судебное заседание, и ход формирования коллегии присяжных заседателей.
3. Обращение председательствующего записывается в протокол судебного заседания или его текст приобщается к материалам уголовного дела, о чем указывается в протоколе.
4. Протокол судебного заседания должен фиксировать весь ход судебного разбирательства так, чтобы можно было удостовериться в правильности его проведения.

Глава 61. Особенности производства в суде
апелляционной инстанции

Статья 574. Обжалование и опротестование не вступивших
в законную силу приговоров и постановлений,
вынесенных судом с участием присяжных
заседателей

1. Порядок обжалования, опротестования не вступивших в законную силу приговоров и постановлений суда с участием присяжных заседателей определяется правилами, предусмотренными разделом 8 настоящего Кодекса, с особенностями, установленными настоящей главой.
2. Приговоры суда с участием присяжных заседателей, постановления председательствующего о прекращении дела, а также постановления председательствующего, указанные в пунктах 2) и 5) части второй статьи 299 настоящего Кодекса, вынесенные по результатам предварительного слушания, могут быть обжалованы и опротестованы в апелляционном порядке. Другие постановления, вынесенные председательствующим, обжалованию и опротестованию не подлежат.

Статья 575. Особенности производства в апелляционной
инстанции дел, рассмотренных судом с участием
присяжных заседателей

1. Основаниями для отмены или изменения судебных решений апелляционной инстанцией являются:
1) необоснованное исключение из разбирательства допустимых доказательств, которые могут иметь существенное значение для исхода дела;
2) необоснованный отказ стороне в исследовании доказательств, которые могут иметь существенное значение для исхода дела;
3) исследование в судебном заседании фактических данных, недопустимых в качестве доказательств, которые повлияли на исход дела;
4) существенное нарушение уголовно-процессуального закона, указанное в части третьей статьи 415 настоящего Кодекса.
2. Апелляционная инстанция вправе применить к осужденному уголовный закон о менее тяжком преступлении и снизить наказание в соответствии с измененной квалификацией содеянного. При этом апелляционная инстанция не вправе применить уголовный закон о более тяжком преступлении или усилить назначенное наказание.
3. Оправдательный приговор суда с участием присяжных заседателей не может быть отменен апелляционной инстанцией, кроме случаев нарушений уголовно-процессуального закона, которые ограничили право прокурора, потерпевшего или его представителя на представление доказательств.

Глава 62. Особенности производства в суде
надзорной инстанции

Статья 576. Пересмотр в порядке надзора вступивших
в законную силу приговоров и постановлений
суда с участием присяжных заседателей

Производство по делам о вступивших в законную силу приговоров и постановлений суда с участием присяжных заседателей в надзорной инстанции возможно по основаниям, предусмотренным пунктами 1), 3), 4), 6) части первой и частью второй статьи 459 настоящего Кодекса.

Статья 577. Недопустимость ухудшения положения осужденного
при пересмотре решения суда с участием
присяжных заседателей в порядке надзора

Пересмотр в порядке надзора обвинительного приговора, а также постановления суда в связи с необходимостью применения уголовного закона о более тяжком преступлении ввиду мягкости наказания или по иным основаниям, влекущим за собой ухудшение положения осужденного, а также пересмотр оправдательного приговора либо постановления суда о прекращении уголовного дела не допускаются.".

3. В Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 июля 1999 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., N 18, ст. 644; 2000 г., N 3-4, ст. 66; N 10, ст. 244; 2001 г., N 8, ст. 52; N 15-16, ст. 239; N 21-22, ст. 281; N 24, ст. 338; 2002 г., N 17, ст. 155; 2003 г., N 10, ст. 49; N 14, ст. 109; N 15, ст. 138; 2004 г., N 5, ст. 25; N 17, ст. 97; N 23, ст. 140; N 24, ст. 153; 2005 г., N 5, ст. 5; N 13, ст. 53):
дополнить главой 25-1 следующего содержания:
"Глава 25-1. Производство по заявлениям об оспаривании
решений, действий (бездействия) местных
исполнительных органов, нарушающих права
граждан на участие в уголовном
судопроизводстве в качестве присяжного
заседателя

Статья 274-1. Подача заявления

1. Гражданин, считающий, что решением, действием (бездействием) местного исполнительного органа нарушается право гражданина на участие в процедуре отбора для участия в уголовном судопроизводстве в качестве присяжного заседателя, вправе обратиться с заявлением в суд по подсудности, установленной главой 3 настоящего Кодекса.
2. Заявление может быть подано в суд в течение семидневного срока с момента окончания срока ознакомления граждан в соответствии с законодательством Республики Казахстан о присяжных заседателях с предварительными списками кандидатов в присяжные заседатели.

Статья 274-2. Рассмотрение заявления

1. Заявление, поступившее в сроки, установленные статьей 274-1 настоящего Кодекса, должно быть рассмотрено в двухдневный срок, а поступившее в день окончания этого срока, - немедленно.
2. Заявление рассматривается судом с участием заявителя, представителя соответствующего местного исполнительного органа. Неявка в суд указанных лиц, надлежащим образом извещенных о времени и месте судебного заседания, не является препятствием для рассмотрения и разрешения дела.

Статья 274-3. Решение суда по заявлению и его исполнение

1. Решение суда, которым установлено нарушение права гражданина на участие в процедуре отбора для участия в уголовном судопроизводстве в качестве присяжного заседателя, является основанием для внесения исправлений в предварительные списки кандидатов в присяжные заседатели.
2. Решение суда направляется в соответствующий местный исполнительный орган. Должностные лица, виновные в неисполнении решения суда, несут ответственность, установленную законом.".

4. В Кодекс Республики Казахстан об административных правонарушениях от 30 января 2001 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2001 г., N 5-6, ст. 24; N 17-18, ст. 241; N 21-22, ст. 281; 2002 г., N 4, ст. 33; N 17, ст. 155; 2003 г, N 1-2, ст. 3; N 4, ст. 25; N 5, ст. 30; N 11, ст. 56, 64, 68; N 14, ст. 109; N 15, ст. 122, 139; N 18, ст. 142; N 21-22, ст. 160; N 23, ст. 171; 2004 г., N 6, ст. 42; N 10, ст. 55; N 15, ст. 86; N 17, ст. 97; N 23, ст. 139, 140; N 24, ст. 153; 2005 г., N 5, ст. 5; N 7-8, ст. 19; N 9, ст. 26; N 13, ст. 53; N 14, ст. 58; N 17-18, ст. 72; Закон Республики Казахстан от 22 ноября 2005 г. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам налогообложения", опубликованный в газетах "Егемен Қазақстан" 3 декабря 2005 г. и "Казахстанская правда" 29 ноября 2005 г.; Закон Республики Казахстан от 22 ноября 2005 г. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам прав интеллектуальной собственности", опубликованный в газетах "Егемен Қазақстан" 1 декабря 2005 г. и "Казахстанская правда" 26 ноября 2005 г.):

1) дополнить статьями 514-1, 514-2, 514-3, 514-4 следующего содержания:

"Статья 514-1. Неявка в суд для исполнения обязанностей
присяжного заседателя

Неявка гражданина без уважительной причины по вызову в суд для исполнения обязанностей присяжного заседателя -
влечет предупреждение или штраф на граждан в размере до десяти месячных расчетных показателей.

Статья 514-2. Непредоставление информации для составления
списков присяжных заседателей

Непредоставление информации, необходимой местным исполнительным органам для составления списков присяжных заседателей, а равно предоставление неверной информации -
влекут предупреждение или штраф на физических лиц в размере до десяти месячных расчетных показателей, на должностных лиц в размере от десяти до пятнадцати месячных расчетных показателей.

Статья 514-3. Препятствование гражданину исполнять
обязанности присяжного заседателя

Препятствование должностным лицом гражданину исполнять обязанности присяжного заседателя -
влечет предупреждение или штраф на должностных лиц в размере от двадцати до тридцати месячных расчетных показателей.

Статья 514-4. Несоблюдение ограничений в действиях
присяжного заседателя, связанных
с рассмотрением дела в судебном
разбирательстве

1. Несоблюдение ограничений в действиях присяжного заседателя, связанных с рассмотрением дела в судебном разбирательстве, установленных законами Республики Казахстан, -
влечет штраф на граждан в размере до двадцати месячных расчетных показателей.
2. Те же действия, повлекшие отстранение присяжного заседателя от дальнейшего участия в рассмотрении дела, -
влекут штраф на граждан в размере до двухсот месячных расчетных показателей.";

2) часть первую статьи 636 дополнить пунктом 4) следующего содержания:
"4) должностные лица, уполномоченные акимами областей (города республиканского значения, столицы) (статья 514-2).".

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие с 1 января 2007 года.

Президент
Республики Казахстан

Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне алқабилердің қатысуымен қылмыстық сот ісін жүргізуді енгізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 16 қаңтардағы N 122 Заңы

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заң актiлерiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлсiн:

1. 1997 жылғы 16 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1997 ж., N 15-16, 211-құжат; 1998 ж., N 16, 219-құжат; N 17-18, 225-құжат; 1999 ж., N 20, 721-құжат; N 21, 774-құжат: 2000 ж., N 6, 141-құжат; 2001 ж, N 8, 53, 54-құжаттар; 2002 ж., N 4, 32, 33-құжаттар; N 10, 106-құжат; N 17, 155-құжат; N 23-24, 192-құжат; 2003 ж., N 15, 137-құжат; N 18, 142-құжат; 2004 ж., N 5, 22-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 139-құжат; 2005 ж., N 13, 53-құжат; N 14, 58-құжат; 2005 жылғы 1 желтоқсанда "Егемен Қазақстан" және 2005 жылғы 26 қарашада "Казахстанская правда" газеттерiнде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актілерiне зияткерлiк меншік құқықтары мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" 2005 жылғы 22 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы ):

1) 340-бап "Судьяға," деген сөзден кейiн "алқабиге," деген сөзбен толықтырылсын;

2) 341-баптың бiрiншi бөлiгiндегi "сол сияқты оның" деген сөздер "алқабиге, сол сияқты олардың" деген сөздермен ауыстырылсын;

3) 342-баптың екiншi бөлiгi "Судьяны" деген сөзден кейiн "және (немесе) алқабидi" деген сөздермен толықтырылсын;

4) 343-баптың тақырыбы және бiрiншi бөлiгі "Судьяға,", "судьяға" деген сөздерден кейiн тиiсiнше "алқабиге", "немесе алқабиге" деген сөздермен толықтырылсын.

2. 1997 жылғы 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1997 ж., N 23, 335-құжат; 1998 ж, N 23, 416-құжат; 2000 ж., N 3-4, 66-құжат; N 6, 141-құжат; 2001 ж., N 8, 53-құжат; N 15-16, 239-құжат; N 17-18, 245-құжат; N 21-22, 281-құжат; 2002 ж., N 4, 32, 33-құжаттар; N 17, 155-құжат; N 23-24, 192-құжат; 2003 ж., N 18, 142-құжат; 2004 ж., N 5, 22-құжат; N 23, 139-құжат; N 24, 153, 154, 156-құжаттар; 2005 ж., N 13, 53-құжат; 2005 жылғы 1 желтоқсанда "Егемен Қазақстан" және 2005 жылғы 26 қарашада "Казахстанская правда" газеттерiнде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне зияткерлiк меншiк құқықтары мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" 2005 жылғы 22 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы ):

1) 7-бап мынадай мазмұндағы 7-1) тармақпен толықтырылсын:
"7-1) алқаби - соттың қылмыстық iсті осы Кодексте белгіленген тәртiппен қарауына қатысуға шақырылған және ант қабылдаған Қазақстан Республикасының азаматы;";

2) 25-баптың бiрiншi бөлiгi мынадай мазмұндағы екiншi абзацпен толықтырылсын:
"Алқаби дәлелдемелердi қаралған дәлелдемелердiң жиынтығына негiзделген өзiнің iшкi нанымы бойынша бағалайды, бұл ретте ар-ожданды басшылыққа алады.";

3) 53-бап мынадай мазмұндағы 3-1-бөлiкпен толықтырылсын:
"3-1. Егер сот алқабилердiң қатысуымен қарайтын қылмыстық iстiң материалдарында мемлекеттік құпияны құрайтын мәлiметтер болса, облыстық және оған теңестiрілген соттың қызметін материалдық-техникалық және өзге де қамтамасыз етудi жүзеге асыратын уәкiлеттi мемлекеттік орган төрағалық етушінің жазбаша өкiмi бойынша алқабилердің мемлекеттік құпияларға қол жеткiзуiне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртiппен рұқсат етудi ресiмдейдi.";

4) 58-баптың екiншi бөлiгi "үш судья құрамында" деген сөздер "- үш судья құрамында, ал айыпталушының өтiніші болған кезде екi судья және тоғыз алқаби құрамында" деген сөздермен ауыстырылсын;

5) 73-баптың екiншi бөлігі "4)," деген цифрдан кейiн "5) (жазалау шарасы ретiнде өлiм жазасы тағайындалуы мүмкiн қылмыстарды жасаған адамды айыптау кезiнде)," деген сөздермен толықтырылсын;

6) 82-баптың екiншi бөлiгінiң 1) тармағында:
"судья" деген сөзден кейiн ", алқаби" деген сөзбен толықтырылсын;

"өзiне" деген сөз "өздерiне" деген сөзбен ауыстырылсын;

7) 90-баптың алтыншы бөлiгiнiң бiрiншi сөйлемi мынадай редакцияда жазылсын:
"Қарсылық бiлдiру - сот тергеуi басталғанға дейiн, ал iстi алқабилердiң қатысуымен қараған жағдайда алқабилер алқасы құрылғанға дейiн мәлiмделуге тиiс.";

8) 98-баптың тақырыбы және бiрiншi бөлігі "Судьялардың,", "Судья," деген сөздерден кейін тиісінше "алқабилердiң,", "алқаби," деген сөздермен толықтырылсын;

9) 291-баптың екiншi бөлiгі "156-бабы" деген сөздерден кейiн "(екiншi бөлiгі)" деген сөздермен толықтырылсын;

10) мынадай мазмұндағы 13-бөлiммен толықтырылсын:

"13-бөлiм. Алқабилердiң қатысуымен iстер бойынша iс жүргiзу

57-тарау. Жалпы ережелер

542-бап. Алқабилердiң қатысуымен iстер бойынша iс
жүргiзу тәртiбi

Сот алқабилердiң қатысуымен қарайтын қылмыстық iстер бойынша iс жүргiзу осы бөлiмде белгiленген ерекшелiктер ескерiле отырып, осы Кодекстің ережелерiне сәйкес жүргiзiледi.

543-бап. Облыстық және оған теңестiрiлген сотта
алқабилердің қатысуымен соттың қарауына
жататын iстер

1. Сот алқабилердiң қатысуымен, осы Кодекстiң 291-бабының екiншi бөлiгiнде көрсетiлген әрекеттердi есi дұрыс емес күйiнде жасаған не оларды жасағаннан кейiн жан күйзелiсi ауруымен ауырған адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iстердi қоспағанда, осы Кодекстiң 291-бабының екiншi бөлiгiнде көрсетiлген қылмыстар туралы iстердi қарайды.
2. Егер адам Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң бiрнеше бабында көзделген қылмыстар жасаған деп айыпталып жатса, егер қылмыстардың осындай жиынтығына осы Кодекстiң 291-бабының екiншi бөлiгiнде көрсетiлген қылмыстардың ең болмағанда бiреуi кiрсе, айыпталушының өз iсiнiң сотта алқабилердiң қатысуымен қаралуына құқығы бар.
3. Егер iс бойынша бiрнеше адам айыпталып жатса, егер олардың ең болмағанда бiреуi қылмыстық iстi алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiш бiлдiрсе, алқабилердiң қатысуымен сотта оны қарау барлық сотталушыларға қатысты осы бөлiмде көзделген ережелер бойынша жүргiзiледi.

544-бап. Алқабилер қатысатын сот құрамы

Облыстық және оған теңестiрiлген сотта алқабилердің қатысуымен сот екi судьяның және тоғыз алқабидің құрамында әрекет етедi.

545-бап. Алқабиге ықпал етуге жол бермеу

Алқабилердiң қатысуымен бүкiл сот талқылауы барысында мемлекеттiк айыптаушыға, жәбiрленушiге, сотталушыға және оның қорғаушысына, сондай-ақ процестің басқа да қатысушыларына осы iстi қарауға қатысушы алқабилермен белгiлеген тәртіптен тыс араласуға тыйым салынады.

546-бап. Соттың iстi алқабилердiң қатысуымен қарауы
туралы өтiнiш

1. Осы бөлiмде көзделген ережелерге сәйкес, қылмыстық сот iсiн жүргiзудi жүзеге асыру айыпталушының өз iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өтiнiшi бойынша жүргiзiледi.
2. Тергеушi алдын ала тергеу аяқталғаннан кейiн айыпталушыға iстiң барлық материалдарын таныстыру кезiнде оған соттың оның iсiн алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өтiнiш беру құқығын, сондай-ақ соттың алқабилердің қатысуымен шығарған үкiмiне шағым жасау және шағымды қарау ерекшелiктерiн қоса, осындай өтiнiштi қанағаттандырудың құқықтық салдарын түсiндiруге мiндеттi.
3. Айыпталушы өзiне алдын ала тергеудiң аяқталғаны туралы хабарланған және iстiң барлық материалдары танысу үшiн ұсынылған кезде ғана аталған өтiнiштi беруге құқылы.
4. Тергеушi айыпталушының өз iсiн соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы не өз iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарауына құқығын пайдаланудан бас тартуы туралы өтiнішін айыпталушыға тергеу әрекеттерi мен оның құқығын түсiндiрудiң аяқталғандығын хабарлау жөнiндегi хаттамада көрсетуге мiндеттi.
5. Бұдан әрi айыпталушының өз iсiн соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы өтiнiшi қабылданбайды.
6. Айыпталушы алдын ала тыңдау жүргiзiлгенге дейiн және алдын ала тыңдау барысында өз iсiн алқабилердің қатысуымен қарау туралы мәлiмдеген өтінішінен бас тартуға құқылы. Айыпталушының өз iсiн соттың алқабилердің қатысуымен қарауы туралы өтiнiшiнен бас тартуы алдын ала тыңдау барысында өтініш расталғаннан кейін қабылданбайды.

58-тарау. Сот отырысын тағайындаудың ерекшелiктерi

547-бап. Сот отырысын соттың iстi алқабилердiң
қатысуымен қарауы туралы өтiнiш болған кезде
тағайындау

Айыпталушының iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өтiнiшi болған кезде судья алдын ала тыңдау жүргiзедi.

548-бап. Алдын ала тыңдау жүргiзудiң ерекшелiктерi

1. Судья алдын ала тыңдауды мiндеттi түрде прокурордың, соттың iстi алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өтiнiш бiлдiрген сотталушының және оның қорғаушысының қатысуымен жабық сот отырысында жеке дара жүргiзедi.
2. Егер iс бойынша сотталушылардың ең болмағанда бiреуiнiң iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өтiнiшi болса, алдын ала тыңдау iс бойынша барлық сотталушылардың және олардың қорғаушыларының қатысуымен жүргiзiледi.
3. Судья сот отырысы басталарда қай iстiң қарауға жататынын жариялайды, отырысқа қатысушы адамдарға өзiн таныстырады, кiмнiң мемлекеттiк айыптаушы, қорғаушы, хатшы екенiн хабарлайды, сотталушының жеке басын анықтайды, мәлiмделген қарсылықтарды шешедi. Мемлекеттiк айыптаушы айыптау қорытындысының қарар бөлiгiн жария етедi. Судья сотталушыға айыптаудың түсiнiктi болғанын-болмағанын анықтайды, қажет жағдайларда оған айыптаудың мәнiн түсiндiредi және ол iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы берген өз өтiнiшiн растайтынын-растамайтынын сұрайды.
4. Егер сотталушы iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өз өтiнiшiн растаса, онда судья осы өтiнiштiң қанағаттандырылғаны туралы шешiм қабылдайды және мемлекеттiк айыптаушы, жәбiрленушi, сотталушы және оның қорғаушысы мәлiмдеген басқа өтiнiштердi қарауға көшедi.
5. Қажет жағдайда дәлелдемелер ретiнде пайдалануға болатындығын тексеру үшiн iс материалдары алдын ала тыңдауда жария етілуі мүмкiн.
6. Егер сотталушы iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өз өтiнiшiн растамаса, осы Кодекстiң 301-бабының бiрiншi бөлiгiнде көзделген басқа да негiздер болмаған кезде, судья алдын ала тыңдау аяқталды деп жариялайды. Iстi бұдан әрi жүргiзу осы Кодекстiң 40-тарауында көзделген ережелер бойынша жүзеге асырылады.
7. Судьяның iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы қаулысы түпкiлiктi болып табылады. Қаулы бұдан әрi iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарауынан сотталушының бас тарту себептерi бойынша қайта қаралмауға тиiс.

549-бап. Алқабилердiң қатысуымен сот отырысын
тағайындау кезiнде алдын ала тыңдау тәртiбiмен
шығарылатын шешiмдердiң ерекшеліктерi

1. Алдын ала тыңдау қорытындылары бойынша судья осы Кодекстiң 302 -307-баптарында көзделген шешiмдердiң бiрiн қабылдайды.
2. Судья сот отырысын тағайындау туралы қаулыда сот iстi алқабилердiң қатысуымен қарайтындығын көрсетедi және осы сот отырысына шақырылуға тиiс алқабиге кандидаттардың санын анықтайды, олардың саны жиырма бестен кем болмауға тиiс.
3. Судья алдын ала тыңдау нәтижелерi бойынша, осы Кодекстiң 116-бабына сәйкес, iс материалдарынан дәлелдемелер ретінде жол беруге болмайды деп танылған нақты деректердi алып тастайды.

550-бап. Сот талқылауына қатысу үшiн алқабиге
кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдаудың
тәртiбi

1. Iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарауын тағайындау туралы қаулы шығарылғаннан кейiн судья сот отырысының хатшысына, алқабилерге iрiктеу үшiн, осы сот отырысына саны қаулыда көрсетiлген алқабиге кандидаттардың келуiн қамтамасыз ету туралы өкiм бередi.
2. Басты сот талқылауы тағайындалғаннан кейiн төрағалық етушiнiң өкiмi бойынша сот отырысының хатшысы соттағы бiрыңғай және қосалқы (жылдық) тiзiмдерден алқабиге кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдауды жүргiзедi.
3. Бiр адам алқаби ретiнде сот отырыстарына жылына бiр реттен артық қатыса алмайды.
4. Қылмыстық iстi қарауға қатысу үшiн алқабиге кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдау аяқталғаннан кейiн, олардың тегi, аты, әкесiнiң аты және мекенжайы көрсетiле отырып, алдын ала тiзiм жасалады, оған сот отырысының хатшысы қол қояды.
5. Алдын ала тiзiмге енгiзiлген алқабиге кандидаттарға, сот талқылауы басталғанға дейiн жетi тәулiктен кешiктiрiлмей сотқа келетiн күнi мен уақыты көрсетілген хабарлама тапсырылады.
6. Хабарлама алған азаматтар алқабилердi iрiктеу рәсiмiне қатысу үшiн сотқа келуге мiндеттi.

59-тарау. Сот талқылауына қатысу үшiн алқабиге
кандидаттарды iрiктеу

551-бап. Жалпы ережелер

1. Кандидаттар арасынан алқабилерді iрiктеу осы Кодекстiң 331 -344-баптарының талаптары орындалғаннан кейiн:
1) төрағалық етушiнің алқабиге кандидаттарды iстi қарауға қатысудан босатуы;
2) өздiгiнен бас тарту туралы мәселелердi шешу;
3) қарсылық бiлдiру туралы мәселелердi шешу;
4) алқабиге кандидаттарға дәлелсiз қарсылық білдiру арқылы жүзеге асырылады.
2. Сот отырысының хатшысы төрағалық етушiге алқабиге кандидаттардың сот отырысына келуi туралы баяндайды және алқабиге кандидаттың әрқайсысына оның тегiн көрсете отырып билет жазып бередi.
3. Төрағалық етушi алқабиге кандидаттардың алдында:
1) өзiн таныстырып;
2) тараптарды таныстырып;
3) қандай iс қаралуға жататынын хабарлап;
4) алқабилердiң мiндеттерi мен олардың осы қылмыстық iстi қарауға заңға сәйкес қатысу тәртiбi туралы хабарлап, қысқаша сөз сөйлейдi.
4. Алқабиге кандидатты iстi қарауға қатысудан босату туралы мәселенi объективтi шешу мақсатында төрағалық етушi алқабилердi iрiктеу кезiнде кандидаттарға жазбаша нысанда прокурор, жәбiрленушi, айыпталушы және оның қорғаушысы ұсынған сұрақтарды, сондай-ақ өзiнiң қалауы бойынша, алқабилер алқасын құру үшiн маңызы бар басқа да сұрақтар қоюы мүмкiн.
5. Алқабиге кандидат iстi қарауға қатысу үшiн iрiктеу кезiнде төрағалық етушi қойған сұрақтарға шын жауап беруi, сондай-ақ оның талабы бойынша өзi туралы және iске қатысушы басқа адамдармен қатынастары туралы қажеттi өзге де ақпараттар беруге тиiс.
6. Төрағалық етушi алқабиге кандидаттардың ар-намысы мен қадiр-қасиетiн кемсiтетiн сұрақтар қоймайды.
7. Алқабиге кандидатты iстi қарауға қатысудан босатуға байланысты барлық мәселелердi, сондай-ақ өздiгiнен бас тартуларды және алқабиге кандидаттарға мәлiмделген қарсылық білдiрулердi төрағалық етушi кеңесу бөлмесiне кетпей жеке-дара шешедi.
8. Егер сотқа шақырылған алқабиге кандидаттардың жиырма бесiнен азы келсе не сот талқылауына қатысудан олардың кейбiреулерiн босатқаннан кейiн немесе төрағалық етушi судья өздiгiнен бас тартулар мен қарсылық білдiрулердi қанағаттандырғаннан кейiн олар он алтыдан азайып қалса, төрағалық етушi сот отырысының хатшысына алқабиге кандидаттар құрамының жетiспейтiн санын қосалқы тiзiмнен толықтыру туралы өкiм етедi. Бұл жағдайда алқабиге қосалқы кандидаттарды шақыру үшiн сот отырысында үзiлiс жарияланады.

552-бап. Төрағалық етушiнiң алқабиге кандидаттарды iстi
қарауға қатысудан босатуы

1. Төрағалық етушi алқабиге кандидаттарға олардың осы Кодексте белгiленген мiндеттерiн түсiндiредi, содан кейiн алқабиге кандидаттардан алқаби ретiнде iстi қарауға қатысуда оларға кедергi келтiретiн мән-жайлардың бар-жоғы туралы сұрайды.
2. Төрағалық етушi:
1) қылмыс жасады деген күдiктiлердi немесе айыпталушыларды;
2) сотта ілеспе аударма қамтамасыз етiлмеген кезде, сот iсi жүргiзiлетiн тiлдi бiлмейтiн адамды;
3) сот отырысына толыққанды қатысуын қамтамасыз етуге ұйымдастырушылық не техникалық мүмкiндiктер болмаған кезде мылқау, саңырау, зағип және мүгедек болып табылатын басқа да адамдарды алқаби мiндеттерiн атқарудан босатады.
3. Төрағалық етушi судья алқабилердің ауызша немесе жазбаша өтiнiшi бойынша:
1) алпыс бес жастан асқан адамдарды;
2) үш жасқа толмаған балалары бар әйелдердi;
3) өзiнiң дiни нанымына байланысты сот төрелiгiн жүзеге асыруға қатысу өзi үшiн мүмкiн емес деп есептеген адамдарды;
4) қызметтiк мiндеттерiн атқарудан алаңдатылуы қоғамдық және мемлекеттiк мүдделерге едәуiр зиян келтiруi мүмкiн адамдарды (дәрiгерлер, мұғалімдер, әуежолдарының пилоттары және басқалар);
5) сот отырысына қатыспау үшін дәлелді себептері бар өзге де адамдарды алқаби міндеттерін атқарудан босата алады.
4. Төрағалық етушi алқабиге кандидаттардан сотта қаралатын iстiң мән-жайлары туралы олардың хабардарлығын анықтайды.
5. Төрағалық етушi кез келген алқабиге кандидатты осы адамға заңсыз көрсетілген ықпал ету, онда ағат пiкiр болуы, ол iстің мән-жайын iс жүргiзу көздерiнен емес, басқа көздерден бiлуi салдарынан оның объективтiлігiне негiздi күмән келтiрiлсе, сондай-ақ алқабиге кандидаттың алқаби ретiнде iстi қарауға қатысуы кезiнде объективтi болмау мүмкiндiгiн көрсететiн басқа да себептермен iс бойынша алқабидiң мiндеттерiн атқарудан босатады.

553-бап. Алқабиге кандидаттардың өздiгiнен бас тартуы
туралы мәселелердi шешу

Төрағалық етушi алқабиге кандидаттардың қайсы бiрiн iстi қарауға қатысудан босату үшiн заңда көзделген себептердiң бар-жоғы туралы сұрайды. Келген алқабиге кандидаттардың әрқайсысы оның алқаби мiндеттерiн орындауына кедергi келтiретiн дәлелдi себептердi көрсетуге, сондай-ақ өздiгiнен бас тартуын мәлiмдеуге құқылы.

554-бап. Алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiру туралы
мәселелердi шешу

Алқабиге кандидаттардың әрқайсысына, егер:
1) алқабиге кандидат осы iс бойынша жәбiрленушi, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер болып табылса, куә ретiнде шақырылса не шақырылуы мүмкiн болса;
2) алқабиге кандидат осы қылмыстық iс бойынша сарапшы, маман, аудармашы, куәгер, сот отырысының хатшысы, анықтаушы, тергеушi, прокурор, қорғаушы, айыпталушының заңды өкiлi, жәбiрленушiнiң өкілі, азаматтық талапкер немесе азаматтық жауапкер ретiнде iс жүргiзуге қатысса;
3) алқабиге кандидат жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердiң, азаматтық жауапкердiң немесе олардың өкiлдерiнiң, айыпталушының немесе оның заңды өкілінiң, прокурордың, қорғаушының, тергеушiнiң немесе анықтаушының туысы немесе жекжаты (аға-iнiсi, апа-қарындасы, ата-анасы және ерлi-зайыптылардың баласы) болып табылса;
4) алқабиге кандидат осы iске жеке, тiкелей немесе жанама мүдделi деп санауға негiз беретiн өзге де мән-жайлар болса, прокурордың, жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердiң, азаматтық жауапкердiң және олардың өкілдерiнiң, сотталушының және оның қорғаушысының қарсылығы мәлiмделуге тиiс.

555-бап. Алқабиге кандидаттарға дәлелсiз қарсылық
бiлдiру

1. Егер осы Кодекстiң 554-бабының талаптарын орындау нәтижесiнде сот отырысына қатысу үшiн алқабиге кандидаттардың он алтыдан астамы қалса, төрағалық етушi қалған алқабиге кандидаттардың санын жариялайды, бұдан кейiн олардың тегi көрсетiлген билеттердi жәшiкке салады, билеттердi араластырады және жәшiкте он алты билет қалу үшiн одан қанша қажет болса сонша билеттi алады.
2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiндегi талаптарды орындағаннан кейiн төрағалық етушi мемлекеттiк айыптаушы, сондай-ақ сотталушы және (немесе) оның қорғаушысы дәлелсiз қарсылықты жүргiзу үшiн қалған, алқабиге кандидаттардың тегi көрсетiлген он алты билеттi бередi, нәтижесiнде алқабиге он бiр кандидат қалуға тиiс.
3. Мемлекеттiк айыптаушы, сотталушы және оның қорғаушысы төрағалық етушi арқылы алқабиге кандидаттардың кейбiреуiнiң өзiн таныстыруын сұрауға құқылы.
4. Егер iске бiр сотталушы қатысса, дәлелсiз қарсылық бiлдiрудi алқабиге екi кандидатқа - мемлекеттiк айыптаушы, содан кейiн алқабиге үш кандидатқа сотталушы және (немесе) оның қорғаушысы көрсетiлген кезектiлікпен жүргiзедi.
5. Егер iске бiрнеше сотталушы қатысса, мемлекеттiк айыптаушы әрi кеткенде алқабиге екi кандидатқа қарсылық бiлдiруге құқылы. Бұл ретте, алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiру - сотталушылардың өзара келiсiмi бойынша, ал, осындай келiсiм болмаған жағдайда, егер мүмкiн болса, қарсылық білдiрiлетiн алқабиге кандидаттардың санын олардың арасында тең бөлу арқылы жүргiзiледi.
6. Осы баптың бесiншi бөлiгiндегi талаптарды орындау мүмкiн болмаған жағдайда бiрнеше сотталушының алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiруi барлық сотталушының тегi көрсетiлген билеттердi жәшiкке салып, жеребе тастау арқылы жүргiзiлуге тиiс. Жеребе тастау қарсылық бiлдiрiлмеген алқабиге кандидаттардың санына тең санда жүргiзiледi. Төрағалық етушi сотталушының тегi көрсетiлген билеттi жәшiктен неше рет алса, сотталушы алқабиге кандидаттарға сонша рет қарсылық бiлдiруге құқылы.
7. Сотталушылардың кейбiрiнiң алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiру құқығынан бас тартуы басқа сотталушылардың алқабиге кандидаттардың кемiнде он бiрi қалғанға дейiн оларға қарсылық бiлдiру құқықтарына қандай да бiр шек қоюға әкеп соқпайды.
8. Мемлекеттiк айыптаушы, сотталушы немесе оның қорғаушысы алқабиге кандидаттардың тегi көрсетiлген билеттерге дәлелдерiн көрсетпей-ақ, қолдары қойылған "қарсылық бiлдiру" деген жазу арқылы алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiруi мүмкiн.
9. Сотталушы өзiнің қорғаушысына алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiру құқығын жүзеге асыруды тапсыруға құқылы. Егер сотталушы өзiнiң алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiру құқығынан бас тартса, онда қорғаушы оның келiсiмiнсiз алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiруге өз бетiнше қатысуға құқылы емес.
10. Сотталушы немесе, егер iске бiрнеше сотталушы қатысса, барлық сотталушы өзiнiң қарсылық бiлдiру құқығынан бас тартқан жағдайда алқабиге кандидаттарға қарсылық бiлдiру жеребе тастау арқылы жүргiзiледi, оның барысында төрағалық етушi не сот отырысының хатшысы қанша алқабиге кандидатқа қарсылық бiлдiрілуі мүмкiн болса, сонша қарсылық бiлдiрiлмеген алқабиге кандидаттардың тегi көрсетiлген билеттердi жәшiктен алып тастайды.
11. Тараптар дәлелсiз қарсылық бiлдiрген алқабиге кандидаттардың тегi көрсетiле отырып, билеттер iстiң материалдарына тігіледі.

556-бап. Жеребе тастау арқылы алқабилер алқасын құру

1. Сотта iстi қарайтын алқабилер алқасы негізгі құрамның (алқабилер алқасының құрамын құрайтын) тоғыз және екi қосалқы алқаби құрамында жеребе тастау арқылы құрылады.
2. Алқабилер алқасын құру үшiн төрағалық етушi қарсылық білдiрілмеген алқабиге кандидаттардың тегiн көрсете отырып, билеттердi жәшiкке салады, оларды араластырады және бiр-бiрлеп он бiр билеттi алады, әр алған сайын билетте көрсетілген алқабиге кандидаттың тегiн жариялайды. Егер жәшiктен алынған және қалған билеттер қарсылық бiлдiрiлмеген алқабиге кандидаттардың жалпы санын құраса, сондай-ақ, егер алқабилер алқасын құрудың дұрыстығына әсер ететiн қандай да бiр бұзушылыққа жол берiлмесе, онда алқабилер алқасы құрылды деп танылады. Бұл ретте, жеребе тастау арқылы iрiктелген алғашқы тоғыз алқаби - негiзгi құрамның алқабиi, ал соңғы екеуi қосалқы алқаби деп есептеледi.
3. Қарсылық білдiру туралы мәселенi шешу кезiнде немесе алқабилер алқасын құру кезiнде оның құрылуының дұрыстығына әсер еткен қандай да бiр бұзушылыққа жол берiлсе, сондай-ақ бiр немесе одан да көп алқабиге мемлекеттiк құпияға рұқсат етуден бас тартылған жағдайда, төрағалық етушi алқабилер алқасының құрылуын жарамсыз немесе ол құрылған жоқ деп жариялайды және алқабиге кандидаттарға толық көлемiнде қайта iрiктеy жүргiзедi.
4. Сот отырысының хатшысы жеребе тастау арқылы iрiктелген он бiр алқабидiң тегiн жәшiктен билеттер қалай алынса, сол тәртiппен сот отырысының хаттамасына енгiзедi. Жеребе тастау арқылы iрiктелген алқабилердiң тегi көрсетiле отырып, билеттер iс материалдарына тiгiледi.

557-бап. Алқабилердiң сот талқылауына қатысуының жалпы
шарттары

1. Алқабилер алқасын құру аяқталғаннан кейiн төрағалық етушi алқабилердiң негiзгi құрамына, жеребе тастау арқылы анықталған тәртiпке сәйкес, оларға бөлiнген алқабилер орындығынан орын алуды ұсынады. Алқабилердiң орындығы сот отырысы залында қатысып отырғандардан бөлек болуы және әдетте сотталушылар орындығына қарама-қарсы орналасуға тиiс. Қосалқы екi алқаби олар үшiн арнайы бөлiнген алқаби орындығына орналасады.
2. Алқабилер және қосалқы алқабилер, осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, сот отырысының залында сот талқылауы кезiнде тұрақты қатысады.
3. Егер сот талқылауы барысында, бiрақ алқабилер мен судьялар шешiм шығару үшiн кеңесу бөлмесіне кеткенге дейін, алқабилердің біреуінің сот отырысына одан әрi қатыса алмайтындығы немесе төрағалық етушi оны сот отырысына қатысудан шеттеткенi анықталса, онда ол қосалқы алқабилердің тегі көрсетілген билет жәшiктен қандай тәртiппен алынса, сол тәртіппен қосалқы алқабимен ауыстырылады. Егер шығып қалған алқабилердi қосалқы алқабилермен ауыстыру мүмкiндiгi таусылған болса, төрағалық етушi өткен сот талқылауын жарамсыз деп жариялайды және сот талқылауын, осы Кодекстiң 550-бабына сәйкес, алқабиге кандидаттарды алдын ала таңдау кезеңiне қайтарады.
4. Егер алқабилердiң бiреуiнiң сот отырысына қатысу мүмкiндiгiнiң жоқтығы кеңесу бөлмесiне кеткеннен кейiн анықталса, онда судьялар мен алқабилер сот отырысы залына кiрiп, алқабидi ауыстыруға және қайтадан кеңесу бөлмесiне кетуге тиiс.
5. Кез келген алқаби, осы Кодекстiң 559-бабының төртiншi бөлiгiмен белгiленген шектеулердi сақтамаған жағдайда, iстi қараудың кез келген кезеңiнде iске одан әрi қатысудан шеттетiлуi мүмкiн.
6. Алқабидi шеттетудi тараптардың қатысуымен төрағалық етушi жүзеге асырады, бұл туралы сот отырысының хаттамасында жазба жасалады.

558-бап. Алқабилердiң ант қабылдауы

1. Алқабилер алқасы құрылып болғаннан кейiн төрағалық етушi немесе сот отырысының хатшысы сот отырысының залында қатысып отырғандардың барлығына орындарынан тұруды ұсынады. Төрағалық етушi алқабилерге ант қабылдау ұсынысымен өтiнiш жасайды.
2. Алқаби ретінде қылмыстық сот iсiн жүргiзуге қатысу үшiн осы Кодексте белгiленген тәртіппен iрiктелiп алынған адам мынадай мазмұнда ант қабылдайды: "Алқабидiң мiндеттерiн атқаруға кiрiсе отырып, өз мiндеттерiмдi адал және бейтарап атқаруға, сотта қаралған барлық дәлелдемелердi, дәлелдердi, iстiң мән-жайын назарыма алуға, ерiктi азамат және әдiл адам ретiнде iстi өзiмнiң ішкi нанымым мен ар-ожданым бойынша шешуге салтанатты түрде ант етемiн".
3. Алқаби "Ант етемiн" деген сөздерді айтумен антты қабылдауын растайды.
4. Алқабилердiң ант қабылдағаны туралы сот отырысының хаттамасына жазба жасалады.

60-тарау. Алқабилердiң қатысуымен соттың iстi талқылау
ерекшелiктерi

559-бап. Алқабилердiң құқықтары, мiндеттерi және iстi
қарауға байланысты iс-әрекеттерiндегi
шектеулер

1. Төрағалық етушi алқабилерге олардың құқықтарын, мiндеттерiн және iсті қарауға байланысты iс-әрекеттерiне шектеулердi түсiндiредi, сондай-ақ мiндеттердi бұзу және шектеулердi сақтамаудың салдарлары туралы ескертедi.
2. Алқаби:
1) өзiнiң iшкi нанымы бойынша iстiң мән-жайын өз бетiнше бағалауға және алқабилер алқасының алдына қойылатын сұрақтарға жауап беруге мүмкiндiк алу үшiн сотта қаралатын дәлелдемелердi зерттеуге қатысуға;
2) процеске қатысушыларға төрағалық етушi арқылы сұрақтар қоюға;
3) заттай дәлелдемелердi, құжаттарды тексерiп қарауға, жердi және үй-жайларды тексерiп қарау iсiне, сот тергеуiндегi барлық басқа да iс-әрекеттерге қатысуға;
4) төрағалық етушiге заңнама нормаларын, сондай-ақ сот отырысында жария етілген құжаттардың мазмұнын және iске қатысты, өзiне түсiнiксiз басқа да мәселелердi түсiндiрудi сұрап өтiнiш жасауға;
5) сот отырысы кезiнде жазбалар жасауға құқылы.
3. Алқаби:
1) сот отырысында тәртiп сақтауға және төрағалық етушiнiң заңды өкiмдерiне бағынуға;
2) алқабидiң мiндеттерiн атқару үшiн, сондай-ақ, егер сот отырысында үзілiс жарияланған немесе iстi тыңдау кейiнге қалдырылған жағдайда, сот талқылауын жалғастыру үшiн сот көрсеткен уақытта келуге;
3) сотқа келуге мүмкiндiгі болмаған жағдайда, төрағалық етушiге келмеудiң себептерi туралы алдын ала хабарлауға мiндеттi.
4. Алқаби:
1) iстi тыңдау кезiнде сот отырысының залынан кетуге;
2) iстi тыңдау кезiнде сот құрамына кiрмейтiн адамдармен төрағалық етушiнiң рұқсатынсыз iс бойынша сөйлесуге;
3) iстi қарау барысында мәлiметтердi сот отырысынан тыс жинауға;
4) жабық сот отырысына қатысуына байланысты өзiне белгiлi болған мән-жайлар туралы мәлiметтердi жария етуге, сондай-ақ кеңесу бөлмесiнiң құпиясын бұзуға құқылы емес.
5. Алқабидiң өз мiндеттерiн атқармауы, сондай-ақ осы бапта көзделген шектеулердi сақтамауы Қазақстан Республикасының заңында белгiленген жауаптылыққа, сондай-ақ төрағалық етушiнің алқабидi iстi қарауға одан әрi қатысудан шеттету мүмкiндiгiне әкеп соғады.

560-бап. Алқабилер қатысатын соттың құзыретi

1. Алқабилердiң қатысуымен соттың iстi талқылауы кезiнде осы Кодекстің 371-бабы бiрiншi бөлiгiнiң 1)-8), 14) тармақтарында көзделген мәселелер шешiледi.
2. Егер сот талқылауы барысында осы Кодекстiң 116-бабына сәйкес дәлелдемелер ретiнде пайдалануға жол берiлмейтiн iс жүзiндегі деректер анықталатын болса, төрағалық етушi оларды дәлелдемелер қатарынан алып тастау туралы мәселенi шешуге, ал мұндай дәлелдемелер зерттелген жағдайда олардың заңды күшi жоқ деп тануға, ал оларға жасалған зерттеулердi жарамсыз деп тануға мiндеттi.
3. Тараптар төрағалық етушiнiң рұқсатынсыз алқабилер қатысатын сотта iстiң талқылануынан алып тасталған дәлелдемелердiң бар екенi туралы еске салуға, өздерiнiң ұстанымдарына негiздеме үшiн оларға сiлтеме жасауға құқылы емес. Судьялар алқабилердi дәлелдемелер ретiнде пайдалануға жол берiлмейтiн iс жүзiндегi деректермен таныстыруға тиiс емес.

561-бап. Алқабилер қатысатын сотта iстiң қысқартылуы

Төрағалық етушi iстi соттың алқабилердiң қатысуымен талқылауының кез келген кезеңiнде, егер сот талқылауы кезiнде осы Кодекстiң 37-бабының бiрiншi бөлiгінде көзделген мән-жайлар анықталса, сондай-ақ мемлекеттiк айыптаушы осы Кодекстiң 317-бабының жетiншi бөлiгiне сәйкес айыптаудан бас тартқан кезде қысқартады.

562-бап. Алқабилер қатысатын сотта сот тергеуiнің
ерекшелiктерi

1. Алқабилер қатысатын соттың сот тергеуi осы Кодекстiң 345 -359, 362-баптарында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
2. Мемлекеттiк айыптаушы айыптау қорытындысының қарар бөлiгiн жариялаған кезде сотталушының сотталғандығы туралы фактiлердi еске салуға құқылы емес.
3. Тараптар сотталушыдан, жәбiрленушiден, куәлардан және сарапшылардан жауап алғаннан кейiн алқабилер төрағалық етушi арқылы осы адамдарға сұрақтар қоя алады. Алқабилер сұрақтарды жазбаша түрде жасап, төрағалық етушiге бередi.
4. Төрағалық етушi iске қатысы жоқ, сондай-ақ мегзеу немесе тiл тигiзу сипатында деп есептеген сұрақтарды қабылдамай тастауға құқылы.
5. Тараптар алқабилер алқасының қатысуынсыз, судьялар бұрын iс талқылауынан алып тастаған дәлелдемелердi, бұл ретте олардың мәнiн баяндамай-ақ, зерттеу туралы өтінiш беруi мүмкiн. Осындай өтiнiшке байланысты iс бойынша сот талқылауына қатысушылардың пiкiрiн тыңдауды судьялар жүргiзедi.
6. Сотталушының бұрынғы сотталғандығына байланысты, оны құнықпа маскүнем немесе нашақор деп тану туралы мән-жайлар, сондай-ақ алқабилердiң сотталушыға қатысты терiс түсiнiгiн туғызатын мән-жайлар зерттелуге жатпайды.

563-бап. Алқабилер қатысатын соттағы тараптардың
жарыссөздерi

1. Сот тергеуi аяқталғаннан кейiн алқабилердің қатысуымен сот тараптардың жарыссөздерiн тыңдауға көшедi. Алқабилер қатысатын сотта тараптардың жарыссөздерi екi бөлiктен тұрады.
2. Жарыссөздердiң бiрiншi бөлiгi мемлекеттiк айыптаушының, жәбiрленушiнiң, қорғаушының және сотталушының сөздерiнен тұрады, олар сотталушының бұрынғы сотталғандығын еске салмай оның кiнәсiнiң дәлелденуi немесе дәлелденбеуi жөнiндегi өз ұстанымдарын баяндайды.
3. Тараптар алқабилер қатысқан соттың қарауына жатпайтын мән-жайларды еске салмауға және сот отырысында зерттелмеген дәлелдемелерге сілтеме жасамауға тиiс. Төрағалық етушi мұндай сөздердi үзiп тастайды және алқабилердiң үкiм шығару кезiнде осы мән-жайларды есепке алмауға тиiс екендiгiн оларға түсiндiредi.
4. Жарыссөздердiң екiншi бөлiгі мемлекеттiк айыптаушының, сондай-ақ жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердің және жауапкердің немесе олардың өкілдерінің, қорғаушының және сотталушының сөздерiнен тұрады, оларда сотталушының iс-әрекетiн дәрежелеу, жаза тағайындау, азаматтық талап мәселелерi бойынша ұстанымдары баяндалады. Жарыссөздердiң екiншi бөлiгi алқабилердiң қатысуынсыз өткiзiледi.

564-бап. Алқабилер қатысатын соттағы репликалар және
сотталушының соңғы сөзi

1. Алқабилер қатысатын сотта сөз сөйленiп болған соң тараптар жарыссөзiне қатысушылардың бәрiнiң реплика айтуға құқығы бар. Соңғы реплика айту құқығы қорғаушыға тиесілі.
2. Сотталушыға осы Кодекстiң 365-бабына сәйкес соңғы сөз берiледi.

565-бап. Алқабилер қатысатын соттың шешуіне жататын
сұрақтардың қойылуы

1. Екiншi судьяның қатысуымен төрағалық етушi сот тергеуiнің нәтижелерiн, тараптардың жарыссөздерiн ескере отырып, алқабилер қатысатын соттың шешуiне жататын сұрақтарды жазбаша түрде тұжырымдайды, оларды оқиды және тараптарға бередi.
2. Тараптар сұрақтардың мазмұны мен тұжырымдалуы бойынша өздерiнiң ескертпелерiн айтуға және жаңа сұрақтар қою туралы ұсыныстар енгiзуге құқылы.
3. Сұрақтарды талқылау және тұжырымдау уақытында алқабилер сот отырысы залынан шығып кетедi.
4. Тараптардың ескертпелерi мен ұсыныстарын ескере отырып, төрағалық етушi кеңесу бөлмесiнде алқабилер қатысатын соттың шешуiне жататын сұрақтарды түпкiлiктi тұжырымдайды, оларды сұрақ парағына енгiзедi және оған қол қояды.
5. Сұрақ парағы алқабилер мен тараптар қатысып отырған кезде дауыстап оқылады.

566-бап. Алқабилер қатысатын соттың шешуiне жататын
сұрақтардың мазмұны

1. Сотталушы жасаған деп айыпталатын әрекеттердiң әрқайсысы бойынша:
1) әрекеттiң орын алғаны дәлелдендi ме;
2) бұл әрекеттi сотталушының жасағаны дәлелдендi ме;
3) бұл әрекеттiң жасалуына сотталушы кiнәлi ме деген үш негiзгi сұрақ қойылады.
2. Сотталушының кiнәлiлiгi туралы негiзгi сұрақтан кейiн кiнәлiлiк дәрежесiн арттыратын немесе төмендететiн не оның сипатын өзгертетiн, сотталушыны жауаптылықтан босатуға әкеп соқтыратын мән-жайлар туралы жеке сұрақтар қойылуы мүмкiн. Қажет болған жағдайларда қылмыстық ниеттiң жүзеге асырылу дәрежесi, әрекеттiң соңына дейiн жеткiзiлмеуiне әсер еткен себептер, сотталушылардың әрқайсысының қылмыстың жасалуына қатысу дәрежесi мен сипаты туралы сұрақтар да жеке қойылады. Егер қойылатын сұрақтар сотталушының қорғану құқығын бұзбаса, сотталушының онша ауыр емес қылмыс жасаудағы кiнәсiн анықтауға мүмкiндiк беретiн сұрақтар қоюға жол берiледi.
3. Шешуге жататын сұрақтар әрбiр сотталушыға қатысты жеке қойылады.

567-бап. Төрағалық етушiнiң алқабилерге жүгiнуі

1. Судьялар мен алқабилер кеңесу бөлмесiне кетер алдында төрағалық етушi алқабилерге жүгiнедi.
2. Алқабилерге жүгiнген кезде төрағалық етушiге алқабилер алқасы мен судьялар алдына қойылған сұрақтар бойынша қандай да бiр нысанда өз пiкiрiн айтуға тыйым салынады.
3. Төрағалық етушi жүгiнуiнде:
1) айыптаудың мазмұнын баяндайды;
2) сотталушы айыпталып отырған әрекеттi жасағаны үшiн жауаптылық көзделген қылмыстық заңның мазмұнын хабарлайды;
3) сотталушының айыбын ашатын да, сол сияқты оны ақтайтын да, сотта зерттелген дәлелдемелер туралы еске салады, бұл ретте осы дәлелдемелерге өзiнiң көзқарасын бiлдiрмейдi және одан қорытындылар жасамайды;
4) мемлекеттiк айыптаушының және қорғаушының ұстанымдарын баяндайды;
5) алқабилерге дәлелдемелердi олардың жиынтығында бағалаудың негiзгi ережелерiн; кiнәсiздiк презумпциясы принципiнiң мәнiн; сотталушының пайдасына жойылмаған күмәндi түсіндіру туралы ережені; олардың қорытындылары тiкелей сот отырысында зерттелген дәлелдемелерге ғана негiзделуi мүмкiн екендiгi, олар үшiн ешқандай дәлелдеменiң алдын ала белгiленген күшi жоқ, олардың қорытындылары болжамдарға, сондай-ақ сот пайдалануға жол берiлмейдi деп таныған дәлелдемелерге негiзделмеуге тиiс екендiгi туралы ереженi түсiндiредi;
6) алқабилер назарын сотталушының айғақ беруден бас тартуы немесе оның сотта жауап бермеуi заң тұрғысынан маңызға ие болмайтынына және сотталушының кiнәлілiгiнің дәлелi ретiнде түсiндiрiлмейтiнiне аударады;
7) кеңесу, бюллетеньдердi негiзгi мәселелер бойынша толтыру тәртiбiн, үкiм шығару мәселелерi бойынша жалпы дауыс беру тәртiбiн түсiндiредi.
4. Тараптар сот отырысында төрағалық етушiнің объективтiлiк принципiн бұзу себептерi бойынша жүгiнуiнiң мазмұнына байланысты қарсылық білдiруге құқылы, ол сот отырысының хаттамасына енгiзiлуге жатады.

568-бап. Алқабилер кеңесiнің құпиясы

1. Жарыссөздер аяқталғаннан кейiн судьялар және негiзгi алқабилер үкiм шығару үшiн кеңесу бөлмесiне кетедi.
2. Судьялар мен алқабилерден басқа, кеңесу бөлмесiнде өзге адамдардың болуына жол берілмейдi. Жұмыс уақыты аяқталған соң, сондай-ақ жұмыс күнi iшiнде төрағалық етушi кеңесу бөлмесiнен шығып, демалу үшiн үзiлiс жасауға құқылы.

569-бап. Кеңесу бөлмесiнде кеңесу мен дауыс берудi
жүргiзу тәртiбi

1. Төрағалық етушi судьялар мен алқабилер кеңесiне басшылық етедi, шешiлуге жататын мәселелердi рет-ретiмен талқылауға қояды, жауаптар бойынша дауыс берудi және дауыстардың есебiн жүргiзедi.
2. Кеңесу бөлмесiнде алқабилер қойылған мәселелерге байланысты өздерiнде туындаған түсiнбеушiлiктер бойынша төрағалық етушiден түсiнiктер алуға құқылы.
3. Негiзгi мәселелер бойынша дауыс беру жазбаша жүргiзiледi. Судьялар мен алқабилердің дауыс беру кезiнде қалыс қалуға құқықтары жоқ. Судьялар мен алқабилердің дауыстары тең.
4. Судьялар мен алқабилер сотталушылардың саны бойынша соттың мөртабаны басылып, дауыс беруге арналған: "Өзiмнiң ар-намысым, ар-ожданым бойынша және iшкi нанымым бойынша менiң қорытындым..." деген сөздер жазылған, таза бюллетеньдi алады. Олардың әрқайсысы құпияны қамтамасыз ете отырып, бюллетеньге сұрақ парағында қойылған және шешiлуге жататын сұрақтардың әрқайсысына жауап жазады. Сұрақ парағында қойылған сұрақтардың ретi бойынша жауап мақұлдаған "иә" немесе құптамаған "жоқ" деген немесе жауаптың мәнiн ашатын ("иә, дәлелдендi", "жоқ, дәлелденген жоқ", "иә, кiнәлi", "жоқ, кiнәсiз") мiндеттi түсiндiрме сөзден немесе сөз тiркестерiнен тұруға тиiс. Судьялар мен алқабилер өздерiнiң бюллетеньдерiн дауыс беруге арналған жәшiкке салады.
5. Дауыс беру аяқталғаннан кейiн төрағалық етушi алқабилердiң қатысуымен жәшiктi ашады және әрбiр бюллетеньдегi дауыстарды санайды, дауыстарды санау нәтижесiн сұрақ парағында көрсетiлген негiзгi үш сұрақтың әрқайсысының тұсына дереу жазады.
6. Алқабилер мен судьялардың жауаптары бар бюллетеньдер қылмыстық iсте сақталатын конвертке салынып, желiмделедi.
7. Егер алдыңғы сұраққа берiлген жауап кейiнгi сұраққа жауап берудің қажеттiлiгiн жойса, төрағалық етушi судья алқабилердiң көпшілігінің келiсiмiмен сол кейiнгi сұрақтың тұсына "жауап берiлмейдi" деген сөздердi жазады.
8. Егер осы Кодекстiң 566-бабының бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген үш сұрақтың әрқайсысына мақұлдаған жауаптарға дауыс берушілердiң көпшiлiгi дауыс берсе, айыптау шешiмi қабылданған болып есептеледi.
9. Егер қойылған негiзгi сұрақтардың кез келгенiне берiлген құпталмаған жауапқа дауыс берушiлердiң алтауы және одан да көбi дауыс берсе, ақтау шешiмi қабылданған болып есептеледi.
10. Егер сотталушының кiнәлiлiгi туралы мәселе оң шешiлсе, онда судьялар бұл әрекет қылмыс болып табыла ма деген және оның нақ қандай қылмыстық заңда көзделгенi (бабы, бөлігі, тармағы) туралы мәселенi шешедi, сондай-ақ осы әрекеттер үшiн қандай жазалау шарасы көзделгенiн алқабилерге түсiндiредi.
11. Судьялар алқабилердің қатысуымен соттың әрекеттi дәрежелеу мәселесiн шешкеннен кейiн осы Кодекстiң 371-бабы бiрiншi бөлiгiнiң 5)-8) және 14) тармақтарында көзделген, шешiмi ашық дауыс беру арқылы қабылданатын мәселелер үзіліс жасалмай шешiледi. Егер оған дауыс берушiлердің көпшiлiгi жақтап дауыс берсе, шешім қабылданған деп есептеледі.
12. Он бес жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза, егер осындай шешiмге дауыс берушілердiң сегiзi және одан да көбi дауыс берсе, тағайындалуы мүмкiн.
13. Айрықша жазалау шарасы - өлiм жазасы судьялар мен алқабилер бiрауыздан шешiм шығарған кезде ғана тағайындалуы мүмкiн.
14. Судьялар мен алқабилердiң жауаптары бар сұрақ парағына судьялар мен алқабилер қол қояды.

570-бап. Алқабилер қатысатын сот қабылдайтын
шешiмдердiң түрлерi

Алқабилердiң қатысуымен сотта қылмыстық iстi талқылау мына шешiмдердiң бiрiн:
1) осы Кодекстiң 324-бабында көзделген жағдайларда, iстi қысқарту туралы қаулыны;
2) алқабилердiң қатысуымен сот осы Кодекстiң 566-бабының бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген негiзгi үш сұрақтың кем дегенде бiреуiне терiс жауап берген жағдайларда, ақтау үкiмiн;
3) осы Кодекстiң 375-бабының екiншi бөлiгiне сәйкес айыптау үкiмiн қабылдаумен аяқталады.

571-бап. Үкiмнің қаулысы

1. Үкiмге осы Кодекстiң 44-тарауында белгiленген тәртiппен төрағалық етушiнiң мынадай ерекшелiктермен қаулысы шығарылады:
1) үкiмнiң кiрiспе бөлiмiнде екiншi судьяның және алқабилердің тегi көрсетiлмейдi;
2) ақтау үкiмiнiң сипаттамалы-дәлелдi бөлiгiнде алқабилердiң қатысуымен сот ақтау шешiмiн шығарған айыптаудың мәнi баяндалады және шешiмге не мемлекеттiк айыптаушының айыптаудан бас тартуына сiлтеме қамтылады;
3) айыптау үкiмiнiң сипаттамалы-дәлелдi бөлiгiнде сотталушы жасағаны үшiн кiнәлi деп танылған қылмыстық әрекеттiң сипаттамасы, жасалған әрекеттiң дәрежеленуi, жаза тағайындау себептерi және азаматтық талапқа қатысты сот шешiмiнiң негiздемесi қамтылуға тиiс;
4) үкiмнiң қарар бөлiгiнде апелляциялық сатыға үкiмге шағым жасау және наразылық бiлдiру тәртiбi туралы түсiнiк қамтылуға тиiс.
2. Yкiмге iс бойынша төрағалық етушi қол қояды.

572-бап. Сотталушының есi дұрыс емес екендігінің
анықталуына байланысты қылмыстық iстi қарауды
тоқтату

1. Егер алқабилердiң қатысуымен соттың iстi талқылау барысында сотталушы өзiнiң психикалық жағдайы бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылуы мүмкiн емес не оны өз iс-әрекеттерiне есеп беру немесе оларды басшылыққа алып жүру мүмкiндiгiнен айыратын, сот-психиатриялық сараптаманың тиiстi қорытындысымен расталған, жан күйзелiсi ауруына шалдықты деп есептеуге негiз болатын мән-жайлар анықталса, төрағалық етушi алқабилер қатысқан соттың қылмыстық iстi қарауды тоқтатуы туралы қаулы шығарады және оны осы Кодекстiң 12-бөлiмiнде көзделген тәртiппен соттың қарауына жiбередi.
2. Төрағалық етушiнiң алқабилер қатысқан соттың iстi қарауды тоқтатуы және оны осы Кодексте көзделген жалпы тәртiппен соттың қарауына жiберуi туралы қаулысы түпкiлiктi болып табылады және апелляциялық тәртiппен шағым жасауға, наразылық білдiруге жатпайды.

573-бап. Сот отырысының хаттамасын жүргізу ерекшелiктерi

1. Сот отырысының хаттамасы, осы Кодекстiң 328-бабының талаптарына сәйкес, осы бапта көзделген ерекшелiктермен жүргiзіледi.
2. Хаттамада сот отырысына шақырылған алқабиге кандидаттар құрамы және алқабилер алқасын құру барысы мiндеттi түрде көрсетіледi.
3. Төрағалық етушiнiң жүгiнуi сот отырысының хаттамасына жазылады немесе оның мәтiнi қылмыстық iс материалдарына тiркелiп, бұл туралы хаттамада көрсетiледi.
4. Сот отырысының хаттамасында соттың iс қарауының бүкiл барысы оның өтуiнiң дұрыстығын куәландыратындай етiп көрсетуге тиiс.

61-тарау. Апелляциялық сатыдағы сотта iс жүргізудiң
ерекшелiктерi

574-бап. Алқабилердiң қатысуымен сот шығарған, заңды
күшiне енбеген үкiмдер мен қаулыларға шағым
жасау және наразылық бiлдiру

1. Алқабилер қатысқан соттың заңды күшiне енбеген үкiмдерi мен қаулыларына шағым жасау, наразылық білдiру тәртiбi, осы тарауда белгіленген ерекшелiктермен, осы Кодекстiң 8-бөлiмiнде көзделген ережелермен айқындалады.
2. Алқабилер қатысқан соттың үкiмдерiне, төрағалық етушiнiң iстi тоқтату туралы қаулыларына, сондай-ақ төрағалық етушiнiң осы Кодекстiң 299-бабы екiншi бөлiгiнiң 2) және 5) тармақтарында көрсетiлген, алдын ала тыңдау нәтижелерi бойынша шығарылған қаулыларына апелляциялық тәртiппен шағым жасалуы және наразылық бiлдiрiлуi мүмкiн. Төрағалық етуші шығарған басқа қаулылар шағым жасауға және наразылық бiлдiруге жатпайды.

575-бап. Алқабилердiң қатысуымен сот қараған iстердi
апелляциялық сатыда жүргiзу ерекшелiктерi

1. Апелляциялық сатыда сот шешiмдерiнiң күшiн жоюға немесе оларды өзгертуге:
1) iстi аяқтау үшiн айтарлықтай маңызы болуы мүмкiн жол берiлетiн дәлелдемелердi талқылаудан негiзсiз алып тастау;
2) iстi аяқтау үшін айтарлықтай маңызы болуы мүмкiн дәлелдемелердi тараптың зерттеуiнен негiзсiз бас тарту;
3) iстің аяқталуына әсер еткен дәлелдемелер ретiнде пайдалануға жол беруге болмайтын iс жүзiндегi деректердi сот отырысында зерттеу;
4) осы Кодекстiң 415-бабының үшiншi бөлiгiнде көрсетiлген қылмыстық iс жүргiзу заңын елеулi түрде бұзу негiз болып табылады.
2. Апелляциялық саты сотталған адамға онша ауыр емес қылмыс туралы қылмыстық заңды қолдануға және жасалған әрекеттің дәрежеленуiнің өзгеруiне сәйкес жазаны жеңiлдетуге құқылы. Бұл ретте, апелляциялық саты неғұрлым ауыр қылмыс туралы қылмыстық заңды қолдануға немесе тағайындалған жазаны ауырлатуға құқылы емес.
3. Қылмыстық iс жүргiзу заңының прокурордың, жәбiрленушiнің немесе оның өкiлінің дәлелдемелердi ұсыну құқығын шектеген бұзушылық жағдайларын қоспағанда, алқабилер қатысқан соттың ақтау үкiмi апелляциялық сатыда күшін жоймауға тиiс.

62-тарау. Қадағалау сатысындағы сотта iс жүргiзу
ерекшеліктерi

576-бап. Алқабилер қатысқан соттың заңды күшiне енген
үкiмдерi мен қаулыларын қадағалау тәртiбiмен
қайта қарау

Алқабилер қатысқан соттың заңды күшiне енген үкiмдерi мен қаулылары туралы iстер бойынша қадағалау сатысында осы Кодекстің 459-бабының бiрiншi бөлiгiнiң 1), 3), 4), 6) тармақтарында және екiншi бөлiгiнде көзделген негiздер бойынша iс жүргiзiлуi мүмкiн.

577-бап. Алқабилер қатысқан соттың шешiмiн қадағалау
тәртiбiмен қайта қараған кезде сотталған
адамның жағдайын нашарлатуға жол бермеу

Неғұрлым ауыр қылмыс туралы қылмыстық заңды қолдану қажеттiгiне байланысты айыптау үкiмiн, сондай-ақ сот қаулысын жазаның жеңiлдiгiне орай немесе сотталған адамның жағдайын нашарлатуға әкеп соқтыратын өзге де негiздер бойынша қадағалау тәртiбiмен қайта қарауға, сондай-ақ соттың ақтау үкiмiн не қылмыстық iстi қысқарту туралы қаулысын қайта қарауға жол берiлмейдi.".

3. 1999 жылғы 13 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Азаматтық iс жүргiзу кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1999 ж., N 18, 644-құжат; 2000 ж., N 3-4, 66-құжат; N 10, 244-құжат; 2001 ж., N 8, 52-құжат; N 15-16, 239-құжат; N 21-22, 281-құжат; N 24, 338-құжат; 2002 ж., N 17, 155-құжат; 2003 ж., N 10, 49-құжат; N 14, 109-құжат; N 15, 138-құжат; 2004 ж., N 5, 25-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 140-құжат; N 24, 153-құжат; 2005 ж., N 5, 5-құжат; N 13, 53-құжат):

мынадай мазмұндағы 25-1-тараумен толықтырылсын:

"25-1-тарау. Жергiліктi атқарушы органдардың азаматтардың
алқаби ретiнде қылмыстық сот iсiн жүргiзуге қатысу құқықтарын
бұзатын шешiмдеріне, әрекеттерiне (әрекетсiздігіне) дау айту
жөніндегi арыздар бойынша iс жүргiзу

274-1-бап. Арыз беру

1. Жергіліктi атқарушы органның шешiмiмен, әрекетiмен (әрекетсiздiгiмен) алқаби ретiнде қылмыстық сот iсiн жүргiзуге қатысу үшiн iрiктеу рәсiмiне қатысуда азаматтың құқығы бұзылып отыр деп есептеген азамат осы Кодекстiң 3-тарауында белгiленген соттылық бойынша сотқа арыз берiп жүгiнуге құқылы.
2. Арызды Қазақстан Республикасының алқабилер туралы заңнамасына сәйкес, алқабиге кандидаттардың алдын ала тiзiмiмен азаматтарды таныстыру мерзiмi аяқталған кезден бастап жетi күн мерзiм iшiнде сотқа беруге болады.

274-2-бап. Арызды қарау

1. Осы Кодекстің 274-1-бабында белгiленген мерзiмдерде келіп түскен арыз - екi күн мерзiмде, ал осы мерзім аяқталатын күні келіп түскен арыз дереу қаралуға тиіс.
2. Сот арыз иесінің, тиісті жергілікті атқарушы орган өкілінің қатысуымен қарайды. Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиiсiнше хабардар етiлген, аталған адамдардың сотқа келмей қалуы iстi қарау және шешу үшiн кедергi болып табылмайды.

274-3-бап. Арыз бойынша сот шешiмi және оның орындалуы

1. Қылмыстық сот iсiн жүргiзуге алқаби ретiнде қатысу үшiн iрiктеу рәсiмiне қатысуға азаматтың құқығы бұзылуын анықтаған сот шешiмi алқабиге кандидаттардың алдын ала тiзiмдерiне түзетулер енгiзу үшiн негiз болып табылады.
2. Сот шешiмi тиiстi жергiлiктi атқарушы органға жiберiледi. Сот шешiмiнiң орындалмауына кiнәлi лауазымды адамдар заңда белгiленген жауаптылықта болады.".

4. 2001 жылғы 30 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2001 ж, N 5-6, 24-құжат; N 17-18, 241-құжат; N 21-22, 281-құжат; 2002 ж., N 4, 33-құжат; N 17, 155-құжат; 2003 ж., N 1-2, 3-құжат; N 4, 25-құжат; N 5, 30-құжат: N 11, 56, 64, 68-құжаттар; N 14, 109-құжат; N 15, 122, 139-құжаттар; N 18, 142-құжат; N 21-22, 160-құжат; N 23, 171-құжат; 2004 ж; N 6, 42-құжат; N 10, 55-құжат; N 15, 86-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 139, 140-құжаттар; N 24, 153-құжат; 2005 ж., N 5, 5-құжат; N 7-8, 19-құжат; N 9, 26-құжат; N 13, 53-құжат; N 14, 58-құжат; N 17-18, 72-құжат; 2005 жылғы 3 желтоқсанда "Егемен Қазақстан" және 2005 жылғы 29 қарашада "Казахстанская правда" газеттерiнде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне салық салу мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" 2005 жылғы 22 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы ; 2005 жылғы 1 желтоқсанда "Егемен Қазақстан" және 2005 жылғы 26 қарашада "Казахстанская правда" газеттерiнде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне зияткерлiк меншiк құқықтары мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" 2005 жылғы 22 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы ):

1) мынадай мазмұндағы 514-1, 514-2, 514-3, 514-4-баптармен толықтырылсын:

"514-1-бап. Алқабидiң мiндеттерiн атқару үшiн сотқа
келмеу

Алқабидiң мiндеттерiн атқару үшiн азаматтың сотқа шақыру бойынша дәлелсiз себептермен келмеуi, -
азаматтарға ескерту жасауға немесе айлық есептiк көрсеткiштiң онға дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

514-2-бап. Алқабилердің тiзiмдерiн жасау үшiн ақпаратты
табыс етпеу

Алқабилердiң тiзiмдерiн жасау үшiн жергiлiктi атқарушы органдарға қажеттi ақпаратты табыс етпеу, сол сияқты дұрыс емес ақпарат табыс ету, -
жеке тұлғаларға ескерту жасауға немесе айлық есептiк көрсеткiштiң онға дейiнгi мөлшерiнде, лауазымды адамдарға айлық есептiк көрсеткіштiң оннан он беске дейінгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

514-3-бап. Азаматқа алқаби мiндеттерiн атқаруға кедергі
келтiру

Лауазымды адамның азаматқа алқаби мiндеттерiн атқаруға кедергi келтiруi, -
лауазымды адамдарға ескерту жасауға немесе айлық есептiк көрсеткiштiң жиырмадан отызға дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

514-4-бап. Алқабилердің сот талқылауында iстi қарауға
байланысты iс-әрекеттеріндегi шектеулердi
сақтамау

1. Сот талқылауында iстi қарауға байланысты алқабилердiң iс-әрекеттерiндегi Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулердi сақтамау, -
азаматтарға айлық есептiк көрсеткiштiң жиырмаға дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.
2. Алқабидi iстi қарауға одан әрi қатысудан шеттетуге әкеп соқтырған нақ сол iс-әрекеттер, -
азаматтарға айлық есептiк көрсеткiштiң екi жүзге дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.";

2) 636-баптың бiрiншi бөлiгi мынадай мазмұндағы 4) тармақпен толықтырылсын:
"4) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) әкiмдерi уәкiлдiк берген лауазымды адамдар (514-2-бап).".

2-бап. Осы Заң 2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Президентi