ИПС "Әділет"

Сноска. Утратил силу Законом РК от 10.02.2017 № 44-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Оглавление

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие Закона РК см. ст. 51

Настоящий Закон регулирует общественные отношения по осуществлению судебно-экспертной деятельности в Республике Казахстан.

Порядок назначения и производства судебной экспертизы устанавливается Уголовно-процессуальным, Гражданским процессуальным кодексами Республики Казахстан и Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) специальные научные знания - область специальных знаний, содержание которой составляют научные знания, реализованные в методиках судебно-экспертных исследований;

2) заключение эксперта – оформленный в соответствии с требованиями законов Республики Казахстан документ, отражающий ход и результаты судебно-экспертного исследования;

3) судебно-экспертная деятельность - деятельность органов судебной экспертизы и судебных экспертов по организации и производству судебной экспертизы;

4) лицензия на занятие судебно-экспертной деятельностью – разрешение, выдаваемое физическому лицу Министерством юстиции Республики Казахстан, на занятие судебно-экспертной деятельностью;

5) методика судебно-экспертного исследования - система методов, применяемых при изучении объектов судебной экспертизы для установления обстоятельств, относящихся к предмету определенного рода, вида судебной экспертизы;

6) метод судебно-экспертного исследования - система логических и (или) инструментальных операций (способов, приемов), применяемых при изучении объектов судебной экспертизы для установления обстоятельств, относящихся к предмету судебной экспертизы;

7) судебная экспертиза - исследование материалов уголовного, гражданского дела или дела об административном правонарушении, проводимое на основе специальных научных знаний в целях установления обстоятельств, имеющих значение для его разрешения;

8) предмет судебной экспертизы - обстоятельства, имеющие значение для разрешения уголовного, гражданского дела либо дела об административном правонарушении, устанавливаемые путем производства судебной экспертизы;

9) объекты судебной экспертизы - вещественные доказательства, документы, тело и состояние психики человека, трупы, животные, образцы, а также относящиеся к предмету судебной экспертизы сведения, содержащиеся в материалах дела, по которому производится судебная экспертиза;

10) органы судебной экспертизы – государственные юридические лица, осуществляющие судебно-экспертную деятельность в порядке, установленном законами Республики Казахстан;

11) руководитель органа судебной экспертизы - лицо, осуществляющее руководство судебно-экспертной деятельностью органа судебной экспертизы (первый руководитель органа судебной экспертизы, руководитель территориального подразделения органа судебной экспертизы);

12) судебный эксперт – лицо, соответствующее требованиям настоящего Закона, которому органом (лицом), ведущим уголовный процесс, судом либо органом (должностным лицом), уполномоченным рассматривать дела об административных правонарушениях, прокурором, нотариусом в порядке, установленном законами Республики Казахстан, поручено производство судебной экспертизы;

13) специальность судебного эксперта - научная компетенция судебного эксперта в сфере производства определенного вида судебной экспертизы, установленного законодательством Республики Казахстан;

14) образцы - объекты материального мира, отображающие свойства живого человека, трупа, животного, вещества, предмета, необходимые для проведения судебно-экспертного исследования и дачи заключения эксперта.

Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о судебно-экспертной деятельности

1. Законодательство Республики Казахстан о судебно-экспертной деятельности основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из Уголовно-процессуального и Гражданского процессуального кодексов Республики Казахстан, Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Содержание судебно-экспертной деятельности

Содержание судебно-экспертной деятельности включает:

1) производство судебной экспертизы по уголовным, гражданским делам и делам об административных правонарушениях;

2) научные исследования в области судебной экспертизы;

3) научно-методическое и информационное обеспечение судебной экспертизы;

4) подбор, профессиональную подготовку и повышение квалификации судебных экспертов.

Статья 4. Задача судебно-экспертной деятельности

Задачей судебно-экспертной деятельности является обеспечение производства по уголовным, гражданским делам, а также по делам об административных правонарушениях результатами применения специальных научных знаний.

Сноска. Статья 4 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 5. Принципы судебно-экспертной деятельности

Судебно-экспертная деятельность основывается на принципах:

1) законности;

2) соблюдения прав, свобод и законных интересов человека и гражданина, прав и законных интересов юридического лица;

3) независимости судебного эксперта;

4) допустимости использования научно-технических средств и методов при проведении судебно-экспертных исследований;

5) всесторонности, полноты и объективности судебно-экспертных исследований;

6) соблюдения профессиональной этики судебного эксперта.

Статья 6. Законность при осуществлении судебно-экспертной деятельности

Судебно-экспертная деятельность осуществляется при условии точного исполнения требований Конституции Республики Казахстан и иных нормативных правовых актов, составляющих правовую основу этой деятельности.

Статья 7. Соблюдение прав, свобод и законных интересов человека и гражданина, прав и законных интересов юридического лица при осуществлении судебно-экспертной деятельности

1. Судебно-экспертная деятельность осуществляется при соблюдении прав, свобод и законных интересов человека и гражданина, прав и законных интересов юридического лица в соответствии с Конституцией, законами Республики Казахстан и общепризнанными принципами и нормами международного права.

2. Судебно-экспертные исследования, требующие временного ограничения прав и свобод лица, проводятся только на основаниях и в порядке, установленных законом.

3. Лицо, полагающее, что действия (бездействие) органа судебной экспертизы или судебного эксперта привели к ограничению прав, свобод и законных интересов человека и гражданина либо прав и законных интересов юридического лица, вправе обжаловать указанные действия (бездействие) в порядке, установленном законом.

Статья 8. Независимость судебного эксперта

1. При производстве судебной экспертизы судебный эксперт процессуально самостоятелен, независим от органа (лица), назначившего судебную экспертизу, от руководителя органа судебной экспертизы и других лиц.

2. Судебный эксперт дает заключение, основываясь на результатах проведенных исследований. При этом он самостоятелен в выборе средств и методов исследования, допустимость которых определяется законами Республики Казахстан.

3. Неправомерное воздействие на судебного эксперта и воспрепятствование его законной деятельности недопустимы и влекут ответственность, установленную законом.

Сноска. Статья 8 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 9. Допустимость использования средств и методов проведения судебно-экспертных исследований

Применение при производстве судебно-экспертных исследований научно-технических средств и методов допускается, если они:

1) прямо предусмотрены законами Республики Казахстан или не противоречат их нормам и принципам;

2) научно состоятельны;

3) обеспечивают эффективность производства по делу;

4) безопасны.

Сноска. Статья 9 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 10. Всесторонность, полнота и объективность судебно-экспертных исследований

1. При производстве судебной экспертизы судебный эксперт обязан принять все меры для всестороннего, полного и объективного исследования объектов, основанного на его специальных научных знаниях.

2. Заключение судебного эксперта должно основываться на положениях, дающих возможность проверить обоснованность и достоверность сделанных выводов на базе общепринятых научных и практических данных.

Статья 11. Соблюдение профессиональной этики судебного эксперта

При производстве судебно-экспертных исследований должны соблюдаться нормы профессиональной этики судебного эксперта.

Глава 2. СУБЪЕКТЫ СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 12. Профессиональные и квалификационные требования, предъявляемые к судебному эксперту

1. Судебный эксперт должен обладать специальными научными знаниями.

2. Производство судебной экспертизы может быть поручено:

1) сотрудникам органов судебной экспертизы;

2) физическим лицам, осуществляющим судебно-экспертную деятельность на основании лицензии;

3) в разовом порядке иным лицам в случаях, предусмотренных пунктом 3 настоящей статьи.

3. Производство экспертизы в разовом порядке может быть поручено в случаях:

1) назначения судебной экспертизы, не предусмотренной перечнем видов судебных экспертиз, установленным Министерством юстиции Республики Казахстан;

2) удовлетворения мотивированного ходатайства участника уголовного, гражданского процесса, органа (должностного лица), уполномоченного рассматривать дела об административных правонарушениях, участника производства по делу об административном правонарушении о привлечении в качестве эксперта лица, не являющегося сотрудником органов судебной экспертизы либо осуществляющего судебно-экспертную деятельность на основании лицензии в соответствии с законами Республики Казахстан;

3) удовлетворения отвода всем судебным экспертам соответствующей специальности, являющимся сотрудниками органов судебной экспертизы, а также осуществляющим судебно-экспертную деятельность на основании лицензии, либо мотивированного отстранения от производства судебной экспертизы органа судебной экспертизы в целом;

4) привлечения судебного эксперта иностранного государства в соответствии со статьей 49 настоящего Закона.

4. Лица, указанные в подпунктах 1) и 2) пункта 2 и подпунктах 1), 2) и 3) пункта 3 настоящей статьи, должны иметь высшее образование.

5. Лица, указанные в подпунктах 1) и 2) пункта 2 настоящей статьи, должны обладать квалификацией судебного эксперта, подтверждаемой квалификационным свидетельством на право производства определенного вида судебной экспертизы, быть аттестованы комиссиями Министерства юстиции Республики Казахстан и внесены в Государственный реестр судебных экспертов Республики Казахстан.

6. Должность судебного эксперта в органах судебной экспертизы может занимать гражданин Республики Казахстан, соответствующий требованиям, установленным пунктами 1, 4 и 5 настоящей статьи.

7. Лица, впервые поступающие на работу в органы судебной экспертизы, проходят специальную профессиональную подготовку, завершающуюся сдачей квалификационного экзамена. Правила специальной профессиональной подготовки устанавливаются Министерством юстиции Республики Казахстан.

8. Судебным экспертом не может являться лицо, признанное в судебном порядке ограниченно дееспособным или недееспособным, либо имеющее непогашенную или неснятую судимость.

В течение трех лет со дня соответствующего юридического факта судебным экспертом не может быть лицо:

1) судимость которого погашена или снята в установленном законом порядке;

2) освобожденное от уголовной ответственности на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан за совершение умышленного преступления;

3) уволенное по отрицательным мотивам с государственной службы из правоохранительных органов, судов, органов судебной экспертизы;

4) лишенное лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью;

5) действие лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью которого прекращено по основаниям, предусмотренным пунктом 3 статьи 16 настоящего Закона.

Сноска. Статья 12 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 13. Присвоение квалификации судебного эксперта

1. Присвоение квалификации судебного эксперта осуществляется путем сдачи им квалификационного экзамена с выдачей квалификационного свидетельства судебного эксперта на право производства определенного вида судебной экспертизы.

2. Прием квалификационных экзаменов и выдача квалификационного свидетельства судебного эксперта на право производства определенного вида судебной экспертизы осуществляются квалификационными комиссиями Министерства юстиции Республики Казахстан.

3. Правила деятельности и состав квалификационных комиссий определяются Министерством юстиции Республики Казахстан.

4. Порядок приема квалификационных экзаменов для присвоения квалификации судебного эксперта определяется Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 13 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 14. Аттестация судебного эксперта

1. Судебные эксперты, являющиеся сотрудниками органов судебной экспертизы, а также физические лица, осуществляющие судебно-экспертную деятельность на основании лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью, в целях определения уровня их профессиональной подготовки один раз в пять лет проходят аттестацию, проводимую аттестационными комиссиями Министерства юстиции Республики Казахстан.

При возникновении обоснованных сомнений в надлежащем уровне профессиональной подготовки судебного эксперта проводится его внеочередная аттестация.

2. Правила деятельности и состав аттестационных комиссий определяются Министерством юстиции Республики Казахстан.

3. Порядок проведения аттестации судебного эксперта, в том числе внеочередной, определяется Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 14 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 15. Порядок и условия выдачи, отказа в выдаче лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью

1. Лицензия на занятие судебно-экспертной деятельностью выдается физическим лицам.

2. Лицензия на занятие судебно-экспертной деятельностью является генеральной.

3. Порядок и условия выдачи, отказа в выдаче лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью устанавливаются законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях.

4. Правила деятельности и состав комиссии по лицензированию судебно-экспертной деятельности устанавливаются Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 15 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Приостановление, прекращение действия и возобновление лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью

1. Порядок, основания и условия приостановления, возобновления, прекращения действия и лишения лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью устанавливаются законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях.

2. Помимо общих оснований, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях, действие лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью физического лица приостанавливается на период:

1) нахождения его на государственной службе;

2) исполнения им полномочий депутата Парламента Республики Казахстан, депутата маслихата, осуществляющего свою деятельность на постоянной или освобожденной основе, оплачиваемую за счет бюджетных средств;

3) работы в должности эксперта в органах судебной экспертизы;

4) прохождения срочной воинской службы.

3. Помимо общих оснований, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях, прекращение действия лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью физического лица осуществляется Министерством юстиции Республики Казахстан или уполномоченным органом в области здравоохранения в случаях:

признания лица по вступившему в законную силу решению суда недееспособным или ограниченно дееспособным, умершим либо безвестно отсутствующим;

утраты лицом гражданства Республики Казахстан;

освобождения лица от уголовной ответственности на основании пунктов 3), 4), 9), 10) и 12) части первой статьи 35 или статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан за совершение умышленного преступления;

вступления в законную силу обвинительного приговора суда в отношении лица за совершение преступления или умышленного уголовного проступка.

4. Помимо общих оснований, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях, лишение лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью физического лица осуществляется в судебном порядке по иску Министерства юстиции Республики Казахстан или уполномоченного органа в области здравоохранения в случаях:

1) грубого либо неоднократного нарушения лицом законодательства Республики Казахстан при осуществлении судебно-экспертной деятельности;

2) невозможности исполнения лицом обязанностей судебного эксперта вследствие недостаточного уровня профессиональной подготовки, подтвержденного результатами его аттестации;

3) уклонения лица от прохождения аттестации.

В указанных случаях комиссия по лицензированию судебно-экспертной деятельности при Министерстве юстиции Республики Казахстан или уполномоченном органе в области здравоохранения обращается к руководителю лицензирующего органа с представлением о подготовке искового заявления о лишении лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью.

Лишение лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью влечет прекращение ее действия.

5. Действие лицензии приостанавливается, возобновляется и прекращается приказом руководителя лицензирующего органа на основании материалов, представленных комиссией по лицензированию судебно-экспертной деятельности при Министерстве юстиции Республики Казахстан, за исключением случаев, указанных в пункте 4 настоящей статьи.

О принятом решении в течение трех суток уведомляется физическое лицо, действие лицензии которого приостановлено, возобновлено или прекращено, и в течение пяти суток соответствующие сведения вносятся в Государственный реестр судебных экспертов Республики Казахстан.

Сноска. Статья 16 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2014 № 227-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 17. Государственный реестр судебных экспертов Республики Казахстан

1. Сведения о судебных экспертах, являющихся сотрудниками органов судебной экспертизы, а также о физических лицах, обладающих лицензией на занятие судебно-экспертной деятельностью, вносятся в Государственный реестр судебных экспертов Республики Казахстан, цели и правила формирования и использования которого определяются Министерством юстиции.

2. Орган, ведущий уголовный процесс, суд, орган (должностное лицо), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, поручает ее производство судебному эксперту, сведения о котором внесены в Государственный реестр судебных экспертов Республики Казахстан, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 3 статьи 12 настоящего Закона.

Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Права судебного эксперта

1. Судебный эксперт имеет право:

1) знакомиться с материалами дела, относящимися к предмету судебной экспертизы;

2) заявлять ходатайства о представлении ему дополнительных материалов, необходимых для дачи заключения;

3) участвовать в производстве процессуальных действий и судебном заседании с разрешения органа, ведущего уголовный процесс, суда, органа (должностного лица), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, и задавать участвующим в них лицам вопросы, относящиеся к предмету судебной экспертизы;

4) знакомиться с протоколом процессуального действия, в котором он участвовал, а также в соответствующей части с протоколом судебного заседания и делать подлежащие внесению в них замечания относительно полноты и правильности фиксации его действий и показаний;

5) по согласованию с органом, назначившим экспертизу, давать в пределах своей компетенции заключение по выявленным в ходе судебно-экспертного исследования обстоятельствам, имеющим значение для дела, выходящим за пределы вопросов, содержащихся в постановлении, определении о назначении судебной экспертизы;

6) представлять заключение и давать показания на родном языке или языке, которым владеет; пользоваться бесплатной помощью переводчика, заявлять ему отвод;

7) приносить жалобы на действия органа, ведущего уголовный процесс, суда, органа (должностного лица), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, и иных лиц, участвующих в производстве по делу, ущемляющие его права при производстве судебной экспертизы;

8) получать возмещение расходов, понесенных при производстве судебной экспертизы, и вознаграждение за выполненную работу, если производство судебной экспертизы не входит в круг его должностных обязанностей.

Судебный эксперт имеет также иные права, предусмотренные законом.

2. Судебный эксперт не вправе:

1) вести переговоры с участниками процесса по вопросам, связанным с производством судебной экспертизы, без ведома органа, ведущего уголовный процесс, суда, органа (должностного лица), в производстве которого находится дело об административном правонарушении;

2) самостоятельно собирать материалы для исследования;

3) проводить исследования, могущие повлечь полное или частичное уничтожение объектов либо изменение их внешнего вида или основных свойств, если на это не было специального разрешения органа (лица), назначившего судебную экспертизу;

4) сообщать кому-либо о результатах судебной экспертизы, за исключением органа (лица), ее назначившего.

Сноска. Статья 18 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 19. Обязанности судебного эксперта

Судебный эксперт обязан:

1) являться по вызову органа, ведущего уголовный процесс, суда, органа (должностного лица), в производстве которого находится дело об административном правонарушении;

2) провести всестороннее, полное и объективное исследование представленных ему объектов, дать обоснованное письменное заключение по поставленным перед ним вопросам;

3) в случаях, предусмотренных законом, отказаться от дачи заключения, составить мотивированное письменное сообщение о невозможности дать заключение и направить его органу (лицу), назначившему судебную экспертизу;

4) давать показания по вопросам, связанным с проведенным исследованием и данным заключением;

5) обеспечивать сохранность представленных на исследование объектов;

6) не разглашать сведения об обстоятельствах дела и иные сведения, ставшие ему известными в связи с производством судебной экспертизы, в том числе сведения, составляющие государственную, коммерческую или иную охраняемую законом тайну;

7) представлять органу (лицу), назначившему судебную экспертизу, смету расходов и отчет о понесенных расходах при производстве судебной экспертизы.

Сноска. Статья 19 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 20. Органы судебной экспертизы

К органам судебной экспертизы относятся органы судебной экспертизы Министерства юстиции Республики Казахстан, в полномочия которых входит проведение судебной экспертизы, в том числе судебно-медицинской, судебно-наркологической и судебно-психиатрической экспертиз.

Сноска. Статья 20 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие с 01.07.2016).

Статья 21. Права руководителя органа судебной экспертизы

1. Руководитель органа судебной экспертизы вправе:

1) возвратить органу (лицу), назначившему судебную экспертизу, без исполнения постановление, определение о назначении судебной экспертизы и представленные на исследование объекты с указанием соответствующих мотивов в случаях, если:

материалы, представленные для производства судебной экспертизы, не соответствуют требованиям закона;

в данном органе судебной экспертизы отсутствует судебный эксперт, обладающий необходимыми специальными научными знаниями;

вопросы, поставленные перед судебным экспертом, указанным в постановлении, определении о назначении судебной экспертизы, выходят за пределы его компетенции;

материально-техническая база данного органа судебной экспертизы не позволяет производить необходимые судебно-экспертные исследования;

2) ходатайствовать перед органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, о включении в состав комиссии судебных экспертов лиц, не являющихся сотрудниками данного органа судебной экспертизы, если их специальные научные знания необходимы для дачи заключения;

3) ходатайствовать перед органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, о привлечении судебного эксперта иностранного государства;

4) заявлять перед органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, мотивированное ходатайство о продлении срока производства судебной экспертизы.

Руководитель органа судебной экспертизы имеет также иные права, предусмотренные законом.

2. Руководитель органа судебной экспертизы не вправе:

1) самостоятельно истребовать объекты, необходимые для производства судебной экспертизы;

2) без согласования с органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, привлекать к ее производству лиц, не являющихся сотрудниками данного органа судебной экспертизы;

3) давать судебному эксперту указания, предрешающие содержание выводов по конкретной судебной экспертизе.

Статья 22. Обязанности руководителя органа судебной экспертизы

Руководитель органа судебной экспертизы обязан:

1) при получении постановления, определения о назначении судебной экспертизы и объектов исследования поручить производство конкретному судебному эксперту или комиссии судебных экспертов данного органа судебной экспертизы с учетом требований закона;

2) не нарушая принципа независимости судебного эксперта, обеспечить контроль за соблюдением срока производства судебной экспертизы, всесторонностью, полнотой и объективностью проводимых исследований, сохранностью объектов судебной экспертизы;

3) не разглашать сведения, которые стали ему известны в связи с организацией производства судебной экспертизы;

4) обеспечить условия, необходимые для проведения исследований.

Глава 3. ПРОИЗВОДСТВО СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ

Статья 23. Основания производства судебной экспертизы

1. Основанием производства судебной экспертизы являются постановление, определение о назначении судебной экспертизы органа, ведущего уголовный процесс, суда, органа (должностного лица), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, прокурора, нотариуса, вынесенное в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

2. Орган (лицо), назначивший судебную экспертизу, представляет объекты исследований и материалы дела, необходимые для проведения судебно-экспертных исследований и дачи заключения судебного эксперта.

3. Особенности назначения судебной экспертизы живых лиц определяются главой 4 настоящего Закона.

Сноска. Статья 23 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 24. Ограничения при организации и производстве судебной экспертизы

1. Производство судебной экспертизы не может быть поручено органу судебной экспертизы, а начатое производство судебной экспертизы немедленно прекращается при наличии оснований, предусмотренных законом.

2. Судебный эксперт подлежит отводу от участия в производстве судебной экспертизы, а если она ему поручена, обязан немедленно прекратить ее производство при наличии оснований, предусмотренных законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 24 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 25. Сроки производства судебной экспертизы

1. Срок производства судебной экспертизы исчисляется со дня принятия органом судебной экспертизы, физическим лицом, осуществляющим судебно-экспертную деятельность на основании лицензии либо не являющимся сотрудником органа судебной экспертизы, привлеченным в качестве судебного эксперта, к производству постановления, определения о назначении судебной экспертизы и ее объектов.

2. Срок производства судебной экспертизы не должен превышать тридцать суток, кроме исключительных случаев, предусмотренных Министерством юстиции Республики Казахстан.

Продление срока производства судебной экспертизы осуществляется органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, по мотивированному ходатайству руководителя органа судебной экспертизы либо судебного эксперта (судебных экспертов), не являющегося сотрудником органа судебной экспертизы.

Порядок продления срока пребывания лиц, подвергающихся судебной экспертизе в добровольном порядке, и лиц, принудительно помещенных в медицинскую организацию, для производства судебной экспертизы установлен пунктами 2 и 3 статьи 37 настоящего Закона.

3. Общие критерии определения категорий сложности судебных экспертиз, порядок исчисления сроков производства судебных экспертиз в зависимости от категории их сложности, а также порядок продления срока производства судебной экспертизы устанавливаются Министерством юстиции Республики Казахстан.

4. В случае, когда в ходе производства судебной экспертизы возникает необходимость в представлении дополнительных материалов, без исследования которых дача заключения невозможна, руководителем органа судебной экспертизы либо судебным экспертом, не являющимся сотрудником органа судебной экспертизы, направляется мотивированное ходатайство в адрес органа (лица), назначившего судебную экспертизу.

Производство судебной экспертизы в указанном случае приостанавливается руководителем органа судебной экспертизы либо судебным экспертом, не являющимся сотрудником органа судебной экспертизы, до устранения обстоятельств, явившихся основанием для приостановления, но не более чем на десять суток.

Если обстоятельства, явившиеся основанием для приостановления производства судебной экспертизы, в течение указанного срока не устраняются, постановление, определение о назначении судебной экспертизы и материалы, представленные для ее производства, направляются в адрес органа (лица), назначившего судебную экспертизу, без исполнения.

5. Заключение судебного эксперта либо сообщение о невозможности дать заключение направляется органу (лицу), назначившему судебную экспертизу, в течение трех суток после его составления.

Сноска. Статья 25 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26. Присутствие участников процесса при производстве судебной экспертизы

1. Орган, ведущий уголовный процесс, суд, орган (должностное лицо), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, вправе присутствовать при производстве судебной экспертизы, получать разъяснения судебного эксперта по поводу проводимых им действий. Факт присутствия указанных лиц при производстве судебной экспертизы отражается в заключении эксперта.

2. При производстве судебной экспертизы с разрешения органа, ведущего уголовный процесс, суда, органа (должностного лица), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, могут присутствовать участники процесса, защищающие свои или представляемые права и интересы. В этом случае участие органа, ведущего уголовный процесс, суда, органа (должностного лица), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, обязательно.

3. При удовлетворении органом, ведущим уголовный процесс, судом, органом (должностным лицом), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, соответствующего ходатайства лицо, его заявившее, извещается о месте и времени производства судебной экспертизы. Неявка извещенного лица не препятствует производству судебной экспертизы.

4. Участники процесса, присутствующие при производстве судебной экспертизы, не вправе вмешиваться в ход исследований, но могут давать объяснения, относящиеся к предмету судебной экспертизы.

5. В случае, если участник процесса, присутствующий при производстве судебной экспертизы, воспрепятствует деятельности судебного эксперта, последний вправе приостановить исследование и ходатайствовать перед органом, ведущим уголовный процесс, судом, органом (должностным лицом), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, об отмене разрешения указанному участнику процесса присутствовать при производстве судебной экспертизы.

6. При составлении судебным экспертом заключения, а также на стадии совещания судебных экспертов и формулирования выводов, если судебная экспертиза производится комиссией судебных экспертов, присутствие участников процесса не допускается.

7. Особенности присутствия участников процесса при судебной экспертизе живых лиц определяются статьей 41 настоящего Закона.

Статья 27. Правила обращения с объектами судебной экспертизы

1. Объекты судебной экспертизы, если их габариты и свойства это позволяют, передаются эксперту в упакованном и опечатанном виде. В остальных случаях орган (лицо), назначивший судебную экспертизу, должен обеспечить доставку судебного эксперта к местонахождению объектов исследования, беспрепятственный доступ к ним и условия, необходимые для проведения исследования.

2. При проведении исследований вещественные доказательства и документы с разрешения органа (лица), назначившего судебную экспертизу, могут быть повреждены или использованы только в той мере, в какой это необходимо для проведения исследований и дачи заключения. Указанное разрешение должно содержаться в постановлении, определении о назначении судебной экспертизы или в мотивированном постановлении, определении об удовлетворении ходатайства судебного эксперта либо о частичном отказе в его удовлетворении.

3. Правила обращения с объектами судебной экспертизы устанавливаются Министерством юстиции.

Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Производство комиссионной судебной экспертизы

1. Комиссионная экспертиза назначается в случаях необходимости производства сложных судебно-экспертных исследований и проводится не менее чем двумя экспертами одной специальности.

2. Для производства судебно-психиатрической экспертизы по вопросу о вменяемости лица назначается не менее трех судебных экспертов.

3. Постановление, определение органа (лица), назначившего комиссионную судебную экспертизу, обязательны для руководителя органа судебной экспертизы. Руководитель органа судебной экспертизы вправе также самостоятельно принять решение о проведении по представленным в соответствии с постановлением, определением о назначении судебной экспертизы материалам комиссионной экспертизы и организовать ее производство.

4. Для координации деятельности судебных экспертов, входящих в состав комиссии, руководитель органа судебной экспертизы либо орган (лицо), назначивший комиссионную судебную экспертизу, назначает ведущего эксперта.

Ведущий эксперт осуществляет разработку общего плана судебно-экспертных исследований, определяет сроки проведения отдельных исследований в пределах общего срока производства судебной экспертизы и контролирует их соблюдение, осуществляет связь с органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, руководит совещанием судебных экспертов.

5. При производстве комиссионной судебной экспертизы каждый из судебных экспертов независимо и самостоятельно проводит исследования в полном объеме.

6. Члены экспертной комиссии совместно анализируют полученные результаты и, придя к общему мнению, подписывают заключение либо сообщение о невозможности дать заключение. В случае разногласия между экспертами каждый из них или часть экспертов дает отдельное заключение либо эксперт, мнение которого расходится с выводами остальных членов комиссии, формулирует его в заключении отдельно.

Статья 29. Комплексная экспертиза

1. Комплексная экспертиза назначается, когда для установления обстоятельства, имеющего значение для дела, необходимы исследования на основе разных отраслей знаний, и проводится судебными экспертами различных специальностей в пределах их компетенции.

2. Организация производства комплексной экспертизы, порученной органу судебной экспертизы, возлагается на его руководителя. Руководитель органа судебной экспертизы вправе также самостоятельно принять решение о проведении по представленным в соответствии с постановлением, определением о назначении судебной экспертизы материалам комплексной экспертизы и организовать ее производство.

3. Производство комплексной судебной экспертизы осуществляется с учетом требований пункта 4 статьи 28 настоящего Закона.

При производстве комплексной судебной экспертизы каждый из судебных экспертов проводит исследования в пределах своих специальных научных знаний.

В заключении комплексной судебной экспертизы должно быть указано, какие исследования, в каком объеме провел каждый судебный эксперт и к каким выводам он пришел. Каждый судебный эксперт подписывает заключение в части, отражающей проведенное им исследование.

4. На основе результатов исследований, проведенных каждым из судебных экспертов, ими формулируется общий вывод (выводы) об обстоятельстве, для установления которого была назначена судебная экспертиза. Общий вывод (выводы) формулируют и подписывают только эксперты, компетентные в оценке полученных результатов. Если основанием окончательного вывода комиссии или части ее являются факты, установленные одним из судебных экспертов (отдельными судебными экспертами), то об этом должно быть указано в заключении.

5. В случае разногласий между судебными экспертами результаты исследований оформляются в соответствии с пунктом 6 статьи 28 настоящего Закона.

6. Особенности организации производства комплексных судебных экспертиз, порученного разным органам судебной экспертизы, устанавливаются Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 29 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 30. Производство дополнительной и повторной судебных экспертиз

1. Дополнительная судебная экспертиза назначается при недостаточной ясности или полноте заключения судебного эксперта, а также возникновении необходимости решения дополнительных вопросов, связанных с предыдущим исследованием.

Производство дополнительной судебной экспертизы может быть поручено тому же или иному судебному эксперту.

При поручении производства дополнительной экспертизы судебному эксперту должно быть представлено заключение предыдущей судебной экспертизы.

2. Повторная судебная экспертиза назначается для исследования тех же объектов и решения тех же вопросов в случаях, когда предыдущее заключение судебного эксперта недостаточно обоснованно или его выводы вызывают сомнения либо были существенно нарушены процессуальные нормы о назначении и производстве судебной экспертизы.

В постановлении, определении о назначении повторной судебной экспертизы должны быть приведены мотивы несогласия с результатами предыдущей судебной экспертизы.

Производство повторной судебной экспертизы поручается комиссии судебных экспертов. Судебные эксперты, проводившие предыдущую судебную экспертизу, могут присутствовать при производстве повторной судебной экспертизы и давать комиссии пояснения, однако в экспертном исследовании и составлении заключения они не участвуют.

При поручении производства повторной судебной экспертизы судебному эксперту должны быть представлены заключения предыдущих судебных экспертиз.

3. В случае, если вторая или последующая по счету судебная экспертиза назначается по нескольким основаниям, одни из которых относятся к дополнительной судебной экспертизе, а другие - к повторной, такая судебная экспертиза производится по правилам повторной экспертизы.

Статья 31. Заключение эксперта

1. По результатам исследований судебный эксперт (эксперты) от своего имени составляет письменное заключение и удостоверяет его своей подписью и личной печатью. В случае производства судебной экспертизы органом судебной экспертизы подпись судебного эксперта (экспертов) заверяется печатью указанного органа.

2. В заключении эксперта должны быть указаны: дата его оформления, сроки и место производства судебной экспертизы; основания производства судебной экспертизы; сведения об органе (лице), назначившем судебную экспертизу; сведения об органе судебной экспертизы и (или) судебном эксперте (судебных экспертах), которым поручено производство судебной экспертизы (фамилия, имя, отчество (при его наличии), образование, экспертная специальность, стаж работы по специальности, ученая степень и ученое звание, занимаемая должность); отметка, удостоверенная подписью судебного эксперта (экспертов), о том, что он предупрежден об уголовной ответственности за дачу заведомо ложного заключения; вопросы, поставленные на разрешение судебного эксперта (экспертов); сведения об участниках процесса, присутствовавших при производстве судебной экспертизы, и о данных ими пояснениях; объекты исследования; содержание и результаты исследований с указанием использованных методик; оценка результатов проведенных исследований, обоснование и формулировка выводов по поставленным перед судебным экспертом (экспертами) вопросам.

3. Заключение должно содержать обоснование невозможности ответить на все или некоторые из поставленных перед судебным экспертом (экспертами) вопросов, если обстоятельства, указанные в статье 32 настоящего Закона, выявлены в ходе судебно-экспертного исследования.

4. Особенности оформления результатов производства комиссионной, комплексной, дополнительной и повторной судебной экспертизы определяются Министерством юстиции Республики Казахстан.

5. Материалы, иллюстрирующие заключение эксперта (фототаблицы, схемы, графики, таблицы и другие материалы), удостоверенные в порядке, предусмотренном пунктом 1 настоящей статьи, прилагаются к заключению и являются его составной частью. К заключению также должны быть приложены оставшиеся после исследования объекты, в том числе образцы.

Сноска. Статья 31 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 32. Сообщение о невозможности дать заключение эксперта

1. Если судебный эксперт (эксперты) до проведения исследования убеждается, что поставленные перед ним вопросы выходят за пределы его специальных научных знаний или представленные ему материалы непригодны или недостаточны для дачи заключения и не могут быть восполнены либо состояние науки и экспертной практики не позволяет ответить на поставленные вопросы, он составляет мотивированное сообщение о невозможности дать заключение и удостоверяет его своей подписью и личной печатью. В случае производства судебной экспертизы органом судебной экспертизы подпись судебного эксперта (экспертов) заверяется печатью указанного органа.

2. В сообщении о невозможности дать заключение должны быть указаны: дата его оформления, сроки и место производства судебной экспертизы; основания производства судебной экспертизы; сведения об органе (лице), назначившем судебную экспертизу; сведения об органе судебной экспертизы и (или) о судебном эксперте (экспертах), которым поручено производство судебной экспертизы (фамилия, имя, отчество (при его наличии), образование, экспертная специальность, стаж работы по специальности, ученая степень и ученое звание, занимаемая должность); отметка, удостоверенная подписью судебного эксперта (экспертов), о том, что он предупрежден об уголовной ответственности за дачу заведомо ложного заключения; вопросы, поставленные на разрешение судебного эксперта (экспертов); объекты исследования; обоснование невозможности ответить на поставленные перед судебным экспертом (экспертами) вопросы.

3. Структура и содержание сообщения о невозможности дать заключение определяются Министерством юстиции Республики Казахстан.

4. Если по одним вопросам, указанным в постановлении, определении о назначении судебной экспертизы, судебный эксперт дает заключение, а по другим имеются основания для составления сообщения о невозможности дать заключение, им составляется единый документ - заключение судебного эксперта.

Сноска. Статья 32 с изменениями, внесенными законами РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. ОСОБЕННОСТИ ПРОИЗВОДСТВА СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ ЖИВЫХ ЛИЦ

Статья 33. Лица, в отношении которых может быть произведена судебная экспертиза

Круг лиц, в отношении которых может быть произведена судебная экспертиза, устанавливается законом.

Статья 34. Место производства судебной экспертизы живых лиц

1. Судебная экспертиза живых лиц может производиться в медицинской организации или в другом месте, где имеются условия, необходимые для проведения судебно-экспертных исследований и обеспечения прав и законных интересов этих лиц.

2. В случае возникновения при производстве судебной экспертизы необходимости стационарного обследования лица оно может быть помещено в медицинскую организацию в порядке, предусмотренном статьей 36 настоящего Закона.

3. Транспортировка лиц, в отношении которых назначена судебная экспертиза, к месту ее производства и после проведения судебно-экспертных исследований обеспечивается органом (лицом), назначившим судебную экспертизу.

Статья 35. Добровольность и принудительность при производстве судебной экспертизы живых лиц

1. Судебная экспертиза живых лиц может производиться в добровольном или принудительном порядке.

2. В случае, если судебная экспертиза производится в добровольном порядке, в орган судебной экспертизы должно быть представлено письменное согласие лица подвергнуться судебно-экспертным исследованиям.

3. Если лицо, в отношении которого назначена судебная экспертиза, не достигло совершеннолетия или признано судом недееспособным, письменное согласие на производство судебной экспертизы в отношении этого лица дается его законным представителем или органом опеки и попечительства.

4. Производство судебной экспертизы живых лиц в принудительном порядке допускается только в случаях, прямо предусмотренных законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 35 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 36. Основания и порядок помещения лица в медицинскую организацию для производства судебной экспертизы

1. Если производство судебной экспертизы в отношении лица предполагает проведение судебно-экспертных исследований в условиях стационара, оно помещается в соответствующую медицинскую организацию на основании постановления, определения о назначении судебной экспертизы.

2. Принудительное помещение лица, не содержащегося под стражей, в медицинскую организацию для производства судебно-психиатрической экспертизы допускается только по решению суда.

Принудительное помещение лица, не содержащегося под стражей, в медицинскую организацию для производства судебно-медицинской экспертизы допускается по решению суда или с санкции прокурора.

3. В случаях, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, орган (лицо), назначивший судебную экспертизу, обязан в течение двадцати четырех часов уведомить о местонахождении лица, принудительно помещенного в медицинскую организацию для производства судебной экспертизы, кого-либо из совершеннолетних членов его семьи, других родственников или близких лиц, а при отсутствии таковых - орган внутренних дел по месту жительства указанного лица.

Статья 37. Сроки пребывания лица в медицинской организации при производстве судебной экспертизы

1. Лицо может быть помещено в медицинскую организацию для производства судебно-медицинской или судебно-психиатрической экспертизы на необходимый срок до тридцати суток, кроме исключительных случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.

2. Продление указанного срока для лица, подвергающегося судебной экспертизе в добровольном порядке, осуществляется с его согласия органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, по мотивированному ходатайству руководителя органа судебной экспертизы либо судебного эксперта (судебных экспертов), не являющегося сотрудником органа судебной экспертизы.

3. Продление срока пребывания в медицинской организации для лиц, принудительно в нее помещенных для производства судебной экспертизы, осуществляется в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

4. Нарушение срока пребывания в медицинской организации лица, принудительно помещенного в нее для производства судебной экспертизы, а также порядка продления этого срока может быть обжаловано указанным лицом, его защитником, законным представителем или иными представителями, допущенными к участию в деле, в порядке, предусмотренном законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 37 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 38. Гарантии прав и законных интересов лиц, в отношении которых производится судебная экспертиза

1. При производстве судебной экспертизы живых лиц запрещаются:

1) лишение или стеснение их прав, гарантированных законом (в том числе путем обмана, применения насилия, угроз и иных незаконных мер), в целях получения сведений по делу;

2) использование указанных лиц в качестве субъектов клинических исследований медицинских технологий, фармакологических и лекарственных средств;

3) применение методов исследования, предусматривающих хирургическое вмешательство.

2. Лицо, в отношении которого производится судебная экспертиза, должно быть информировано органом (лицом), назначившим судебную экспертизу, в доступной для него форме об используемых методах судебно-экспертных исследований, включая альтернативные, о возможных болевых ощущениях и побочных явлениях. Указанная информация предоставляется также заявившему соответствующее ходатайство законному представителю лица, в отношении которого производится судебная экспертиза.

3. Медицинская помощь лицу, в отношении которого производится судебная экспертиза, может оказываться только по основаниям и в порядке, предусмотренным законом.

4. Лицу, помещенному в медицинскую организацию, предоставляется возможность подачи жалоб и ходатайств. Жалобы и ходатайства, поданные в порядке, предусмотренном законом, в течение двадцати четырех часов направляются адресату и не подлежат цензуре.

5. Судебная экспертиза, производимая в отношении лица в добровольном порядке, может быть прекращена на любой ее стадии по инициативе указанного лица.

Статья 39. Условия производства судебной экспертизы в психиатрических стационарах в отношении лиц, не содержащихся под стражей

1. Судебно-психиатрическая экспертиза в отношении лиц, не содержащихся под стражей, производится в психиатрических стационарах.

2. В период производства в психиатрических стационарах судебно-психиатрической экспертизы лиц, не содержащихся под стражей, на них распространяется действие норм Уголовно-процессуального и Гражданского процессуального кодексов Республики Казахстан.

3. Указанные лица пользуются правами пациентов психиатрических стационаров, установленными законодательством Республики Казахстан о здравоохранении.

Сноска. Статья 39 с изменением, внесенным Законом РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 40. Условия производства судебной экспертизы в психиатрических стационарах в отношении лиц, содержащихся под стражей

1. Судебно-психиатрическая экспертиза в отношении лиц, содержащихся под стражей, производится в психиатрических стационарах, специально предназначенных для помещения в них указанных лиц.

2. В период производства в психиатрических стационарах судебно-психиатрической экспертизы лиц, содержащихся под стражей, на них распространяется действие норм Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан.

3. Указанные лица пользуются правами пациентов психиатрических стационаров с предусмотренными для них особенностями, установленными законодательством Республики Казахстан о здравоохранении.

Статья 41. Присутствие участников процесса при производстве судебной экспертизы живых лиц

1. Присутствие участников процесса при производстве судебной экспертизы живых лиц определяется Уголовно-процессуальным и Гражданским процессуальным кодексами Республики Казахстан, а также статьей 26 настоящего Закона, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи.

2. Производство судебно-психиатрической и судебной психолого-психиатрической экспертизы осуществляется в условиях конфиденциальности.

3. При проведении судебно-экспертных исследований лица, сопровождающихся его обнажением, могут присутствовать только лица того же пола. Данное ограничение не распространяется на врачей и других медицинских работников, участвующих в проведении указанных исследований.

Глава 5. НАУЧНО-МЕТОДИЧЕСКОЕ, ИНФОРМАЦИОННОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ, ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ ПОДГОТОВКА И
ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ СУДЕБНЫХ ЭКСПЕРТОВ

Статья 42. Научно-методическое и учебное обеспечение судебно-экспертной деятельности.Профессиональная подготовка и повышение квалификации судебных экспертов

1. Научно-методическое обеспечение судебно-экспертной деятельности, а также профессиональная подготовка и повышение квалификации судебных экспертов возлагаются на органы судебной экспертизы Министерства юстиции Республики Казахстан.

2. Разработка, апробирование и внедрение методик судебно-экспертных исследований осуществляются в порядке, установленном Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 42 в редакции Закона РК от 02.07.2013 № 113-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 43. Государственный реестр методик судебно-экспертных исследований Республики Казахстан

Сведения о методиках судебно-экспертных исследований, отвечающих требованиям настоящего Закона, вносятся в Государственный реестр методик судебно-экспертных исследований Республики Казахстан, цели, правила формирования и использования которого устанавливаются Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 43 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 44. Информационное обеспечение деятельности органов судебной экспертизы

Руководитель органа судебной экспертизы вправе ходатайствовать перед органом, ведущим уголовный процесс, судом, органом (должностным лицом), в производстве которого находится дело об административном правонарушении, о получении по окончании производства по делу предметов, являвшихся вещественными доказательствами, для использования в практической, научной и учебно-методической деятельности.

Глава 6. ФИНАНСОВОЕ И МАТЕРИАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ОРГАНАХ СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ

Статья 45. Финансирование судебно-экспертной деятельности

1. Финансирование судебно-экспертной деятельности органов судебной экспертизы, в том числе производство судебной экспертизы по уголовным, гражданским делам и делам об административных правонарушениях, осуществляется за счет бюджетных средств, за исключением случаев, предусмотренных частью четвертой статьи 242 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан.

2. Оплата производства судебной экспертизы по гражданским делам осуществляется в соответствии с Гражданским процессуальным кодексом Республики Казахстан.

Статья 46. Стандарты и требования материально-технического обеспечения производства судебной экспертизы

Судебный эксперт может осуществлять свою деятельность при наличии специально оснащенных помещений, соответствующих стандартам и требованиям, утвержденным Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 46 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 7. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО В ОБЛАСТИ
СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 47. Международное сотрудничество в области судебно-экспертной деятельности

Органы судебной экспертизы вправе в соответствии с законом устанавливать международные связи с органами и службами иностранных государств, осуществляющими судебно-экспертную деятельность, с целью проведения совместных научных исследований, обмена научной и методической информацией, профессиональной подготовки и повышения квалификации судебных экспертов.

Статья 48. Проведение судебной экспертизы по поручению компетентного органа иностранного государства

Судебная экспертиза может проводиться по поручению компетентного органа иностранного государства, с которым Республика Казахстан имеет международный договор. В этих случаях применяется законодательство Республики Казахстан, если иное не предусмотрено международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан.

Статья 49. Проведение судебной экспертизы с привлечением судебных экспертов иностранного государства

1. Орган (лицо), назначивший судебную экспертизу, вправе ходатайствовать о привлечении специалистов иностранных государств в области судебной экспертизы в порядке, установленном законом, по собственной инициативе либо по ходатайству руководителя органа судебной экспертизы.

2. Проведение судебной экспертизы с участием судебных экспертов иностранных государств осуществляется в порядке, установленном Уголовно-процессуальным, Гражданским процессуальным кодексами Республики Казахстан и Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях, а также настоящим Законом.

Глава 8. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 50. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о судебно-экспертной деятельности

Нарушение законодательства Республики Казахстан о судебно-экспертной деятельности влечет ответственность, установленную законом.

Статья 50-1. Переходные положения

1. Установить, что до 1 июля 2016 года:

1) пункт 2 статьи 13 настоящего Закона действует в следующей редакции:

"2. Прием квалификационных экзаменов и выдача квалификационного свидетельства судебного эксперта на право производства определенного вида судебной экспертизы осуществляются квалификационными комиссиями Министерства юстиции Республики Казахстан или уполномоченного органа в области здравоохранения.";

2) часть первая пункта 1 статьи 14 настоящего Закона действует в следующей редакции:

"1. Судебные эксперты, являющиеся сотрудниками органов судебной экспертизы, а также физические лица, осуществляющие судебно-экспертную деятельность на основании лицензии на занятие судебно-экспертной деятельностью, в целях определения уровня их профессиональной подготовки один раз в пять лет проходят аттестацию, проводимую аттестационными комиссиями Министерства юстиции Республики Казахстан или уполномоченного органа в области здравоохранения.".

2. Установить, что с 1 июля 2016 года:

1) пункты 3 и 4 статьи 13 настоящего Закона действуют в следующей редакции:

"3. Правила деятельности и состав квалификационных комиссий определяются Министерством юстиции Республики Казахстан.

4. Порядок приема квалификационных экзаменов для присвоения квалификации судебного эксперта определяется Министерством юстиции Республики Казахстан.";

2) пункты 2 и 3 статьи 14 настоящего Закона действуют в следующей редакции:

"2. Правила деятельности и состав аттестационных комиссий определяются Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Глава 8 дополнена статьей 50-1 в соответствии с Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 51. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования.

2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 12 ноября 1997 года "О судебной экспертизе" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 21, ст. 276; 2000 г., № 6, ст. 141; 2001 г., № 21-22, ст. 281; 2004 г., № 23, ст. 142; № 24, ст. 153; 2005 г., № 10, ст. 32; 2006 г., № 13, ст. 86; 2007 г., № 2, ст. 18; № 9, ст. 67).

Президент
Республики Казахстан	Н. Назарбаев

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР 10.02.2017 № 44-VІ Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      Қолданушылар назарына!
      Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін РҚАО мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

РҚАО-ның ескертпесі!
ҚР Заңының қолданысқа енгізілу тәртібін 51-баптан қараңыз

Осы Заң Қазақстан Республикасында сот-сараптама қызметiн жүзеге асыру жөніндегі қоғамдық қатынастарды реттейдi.

Сот сараптамасын тағайындау және жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу, Азаматтық іс жүргізу кодекстерімен және Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексімен белгіленеді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

1) арнаулы ғылыми білім – сот-сараптамалық зерттеулердің әдістемелерінде іске асырылған, мазмұны ғылыми білімді құрайтын арнаулы білім саласы;

2) сарапшының қорытындысы – Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарына сәйкес ресiмделген, сот-сараптамалық зерттеудiң барысы мен нәтижелерiн көрсететiн құжат;

3) сот-сараптама қызметi – сот сараптамасы органдары мен сот сарапшыларының сот сараптамасын ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі қызметі;

4) сот-сараптама қызметiмен айналысуға арналған лицензия – Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi жеке тұлғаға сот-сараптама қызметiмен айналысуға беретiн рұқсат;

5) сот-сараптамалық зерттеу әдістемесі – сот сараптамасының белгілі бір тегінің, түрінің нысанасына жататын мән-жайларды анықтау үшін сот сараптамасы объектілерін зерделеу кезінде қолданылатын әдістер жүйесі;

6) сот-сараптамалық зерттеу әдісі – сот сараптамасының нысанасына жататын мән-жайларды анықтау үшін сот сараптамасы объектілерін зерделеу кезінде қолданылатын қисындық және (немесе) құрал-саймандық операциялар (тәсілдер, әдістер) жүйесі;

7) сот сараптамасы – шешілуі үшін маңызы бар мән-жайларды анықтау мақсатында арнаулы ғылыми білім негізінде жүргізілетін қылмыстық, азаматтық істердің немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдарын зерттеу;

8) сот сараптамасының нысанасы – сот сараптамасын жүргізу жолымен анықталатын қылмыстық, азаматтық істерді не әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді шешу үшін маңызы бар мән-жайлар;

9) сот сараптамасы объектiлерi – заттай дәлелдемелер, құжаттар, адамның денесі мен психикалық жай-күйі, мәйіттер, жануарлар, үлгілер, сондай-ақ сот сараптамасы жүргізілетін іс материалдарында қамтылған сот сараптамасының нысанасына жататын мәліметтер;

10) сот сараптамасы органдары – Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен сот-сараптама қызметiн жүзеге асыратын мемлекеттiк заңды тұлғалар;

11) сот сараптамасы органының басшысы – сот сараптамасы органының сот-сараптама қызметіне басшылықты жүзеге асыратын адам (сот сараптамасы органының бірінші басшысы, сот сараптамасы органы аумақтық бөлімшесінің басшысы);

12) сот сарапшысы – осы Заңның талаптарына сәйкес келетiн, қылмыстық процестi жүргiзушi орган (адам), сот не әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi қарауға уәкiлеттiк берiлген орган (лауазымды адам), прокурор, нотариус Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен сот сараптамасын жүргiзудi тапсырған адам;

13) сот сарапшысы мамандығы – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген сот сараптамасының белгілі бір түрін жүргізу саласындағы сот сарапшысының ғылыми құзыреттілігі;

14) үлгiлер – сот-сараптамалық зерттеу жүргізу және сарапшының қорытынды беруі үшін қажетті, тірі адамның, мәйіттің, жануардың, заттың, нәрсенің қасиеттерін бейнелейтін материалдық дүние объектілері.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының сот-сараптама қызметiтуралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының сот-сараптама қызметі туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу және Азаматтық iс жүргiзу кодекстерiнен, Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексiнен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

3-бап. Сот-сараптама қызметiнiң мазмұны

Сот-сараптама қызметiнiң мазмұны:

1) қылмыстық, азаматтық істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот сараптамасын жүргізуді;

2) сот сараптамасы саласындағы ғылыми зерттеулерді;

3) сот сараптамасын ғылыми-әдiстемелiк және ақпараттық қамтамасыз етудi;

4) сот сарапшыларын iрiктеуді, кәсiптік даярлауды және олардың бiлiктiлiгiн арттыруды қамтиды.

4-бап. Сот-сараптама қызметiнiң мiндеті

Сот-сараптама қызметінің міндеті қылмыстық, азаматтық істер бойынша, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді арнаулы ғылыми білімді қолдану нәтижелерімен қамтамасыз ету болып табылады.

Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5-бап. Сот-сараптама қызметiнiң принциптері

Сот-сараптама қызметi:

1) заңдылық;

2) адамның және азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, заңды тұлғаның құқықтары мен заңды мүдделерін сақтау;

3) сот сарапшысының тәуелсіздігі;

4) сот-сараптамалық зерттеулердi жүргiзу кезінде ғылыми-техникалық құралдар мен әдiстердi пайдалануға жол беру;

5) сот-сараптамалық зерттеулердiң жан-жақтылығы, толықтығы және объективтілігі;

6) сот сарапшысының кәсіптік әдебін сақтау принциптеріне негізделеді.

6-бап. Сот-сараптама қызметiн жүзеге асыру кезіндегі заңдылық

Сот-сараптама қызметi Қазақстан Республикасы Конституциясының және осы қызметтің құқықтық негізін құрайтын өзге де нормативтiк құқықтық актiлердің талаптары дәл орындалған жағдайда жүзеге асырылады.

7-бап. Сот-сараптама қызметiн жүзеге асыру кезінде адамның және азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, заңды тұлғаның құқықтары мен заңды мүдделерін сақтау

1. Сот-сараптама қызметі Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына және халықаралық құқықтың жалпы жұрт таныған принциптері мен нормаларына сәйкес адамның және азаматтың құқықтары, бостандықтары мен заңды мүдделері, заңды тұлғаның құқықтары мен заңды мүдделері сақталған жағдайда жүзеге асырылады.

2. Адамның құқықтары мен бостандықтарын уақытша шектеуді талап ететін сот-сараптамалық зерттеулер тек қана заңда белгіленген негіздерде және тәртіппен жүргізіледі.

3. Сот сараптамасы органының немесе сот сарапшысының әрекеттері (әрекетсіздігі) адамның және азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін не заңды тұлғаның құқықтары мен заңды мүдделерін шектеуге әкеп соқты деп санаған адам көрсетілген әрекеттерге (әрекетсіздікке) заңда белгіленген тәртіппен шағым жасауға құқылы.

8-бап. Сот сарапшысының тәуелсiздiгi

1. Сот сарапшысы сот сараптамасын жүргізу кезінде іс жүргізу тұрғысынан дербес, сот сараптамасын тағайындаған органнан (адамнан), сот сараптамасы органының басшысынан және басқа да адамдардан тәуелсіз болады.

2. Сот сарапшысы жүргiзiлген зерттеулердiң нәтижелерiн негiзге ала отырып, қорытынды бередi. Бұл ретте ол Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалып, жол берiлетiн зерттеу құралдары мен әдiстерiн таңдауда дербес болады.

3. Сот сарапшысына құқыққа сыйымсыз ықпал етуге және оның заңды қызметіне кедергі келтіруге жол берілмейді және заңда белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

9-бап. Сот-сараптамалық зерттеулерді жүргізу құралдары мен әдiстерін пайдалануға жол беру

Сот-сараптамалық зерттеулерді жүргізу кезінде ғылыми-техникалық құралдар мен әдістерді қолдануға, егер олар:

1) Қазақстан Республикасының заңдарында тiкелей көзделсе немесе олардың нормалары мен қағидаттарына қайшы келмесе;

2) ғылыми жағынан дәлелді болса;

3) іс бойынша іс жүргізудің тиімділігін қамтамасыз ететін болса;

4) қауіпсіз болса жол беріледі.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10-бап. Сот-сараптамалық зерттеулердің жан-жақтылығы, толықтығы және объективтiлiгi

1. Сот сарапшысы сот-сараптамасын жүргізу кезінде өзінің арнаулы ғылыми біліміне негізделген, объектілерді жан-жақты, толық және объективті зерттеу үшін барлық шараларды қолдануға міндетті.

2. Сот сарапшысының қорытындысы жалпы жұрт қабылдаған ғылыми және практикалық деректер негізінде жасалған қорытындылардың негізділігі мен дәйектілігін тексеруге мүмкіндік беретін ережелерге негізделуге тиіс.

11-бап. Сот сарапшысының кәсiптік әдебін сақтау

Сот-сараптамалық зерттеулерді жүргізу кезінде сот сарапшысының кәсіптік әдебінің нормалары сақталуға тиіс.

2-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІНІҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ

12-бап. Сот сарапшысына қойылатын кәсіптік және біліктілік талаптары

1. Сот сарапшысының арнаулы ғылыми бiлiмi болуға тиiс.

2. Сот сараптамасын жүргiзу:

1) сот сараптамасы органдарының қызметкерлерiне;

2) сот-сараптама қызметiн лицензия негiзiнде жүзеге асыратын жеке тұлғаларға;

3) осы баптың 3-тармағында көзделген жағдайларда бiржолғы тәртiппен өзге де адамдарға тапсырылуы мүмкiн.

3. Бiржолғы тәртiппен сараптама жүргiзу:

1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілеген сот сараптамалары түрлерінің тізбесінде көзделмеген сот сараптамасы тағайындалған;

2) қылмыстық, азаматтық процеске қатысушының, әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы iстердi қарауға уәкiлеттiк берілген органның (лауазымды адамның), әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы іс бойынша iс жүргізуге қатысушының сот сараптамасы органдарының қызметкерi болып табылмайтын не Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес сот-сараптама қызметiн лицензия негiзiнде жүзеге асыратын адамды сарапшы ретiнде тарту туралы дәлелдi өтiнiшхаты қанағаттандырылған;

3) сот сараптамасы органдарының қызметкерлерi болып табылатын, сондай-ақ сот-сараптама қызметiн лицензия негiзiнде жүзеге асыратын тиiстi мамандықтағы барлық сот сарапшыларының бас тартуы қанағаттандырылған не сот сараптамасы органы тұтастай сот сараптамасын жүргiзуден дәлелдi түрде шеттетiлген;

4) осы Заңның 49-бабына сәйкес шет мемлекеттiң сот сарапшысы тартылған жағдайларда тапсырылуы мүмкiн.

4. Осы баптың 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларында және 3-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында аталған адамдардың жоғары білімі болуға тиіс.

5. Осы баптың 2-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген адамдардың сот сараптамасының белгiлi бiр түрiн жүргiзу құқығына бiлiктiлiк куәлiгiмен расталатын сот сарапшысы бiлiктiлiгiнің болуы, оларды Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнiң комиссиялары аттестаттаған болуы және олардың Қазақстан Республикасы Сот сарапшыларының мемлекеттiк тiзiлiмiне енгiзiлуі тиiс.

6. Осы баптың 1, 4 және 5-тармақтарында белгiленген талаптарға сәйкес келетiн Қазақстан Республикасының азаматы сот сараптамасы органдарында сот сарапшысы лауазымына орналаса алады.

7. Сот сараптамасы органдарына алғаш рет жұмысқа кiретiн адамдар бiлiктiлiк емтиханын тапсырумен аяқталатын арнайы кәсiптiк даярлықтан өтедi. Арнайы кәсiптiк даярлық қағидаларын Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлейдi.

8. Сот тәртiбiмен әрекет қабiлетi шектеулi немесе әрекетке қабiлетсiз деп танылған не өтелмеген немесе алынбаған соттылығы бар адам сот сарапшысы бола алмайды.

Тиiстi заңдық факт болған күннен бастап үш жыл бойына:

1) соттылығы заңда белгiленген тәртiппен өтелген немесе алынған;

2) қасақана қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

3) мемлекеттiк қызметтен, құқық қорғау органдарынан, соттардан, сот сараптамасы органдарынан терiс себептермен шығарылған;

4) сот-сараптама қызметiмен айналысуға арналған лицензиядан айырылған;

5) сот-сараптама қызметiмен айналысуға арналған лицензиясының қолданысы осы Заңның 16-бабының 3-тармағында көзделген негiздер бойынша тоқтатылған адам сот сарапшысы бола алмайды.

      Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
       РҚАО-ның ескертпесі!
      13-баптың қолданысқа енгізілу тәртібін осы Заңның 50-1-бабынан қараңыз.

13-бап. Сот сарапшысы біліктілігін беру

1. Сот сарапшысы біліктілігін беру оның біліктілік емтиханын тапсырып, сот сараптамасының белгілі бір түрін жүргізу құқығына сот сарапшысының біліктілік куәлігінің берілуі арқылы жүзеге асырылады.

2. Біліктілік емтихандарын қабылдауды және сот сараптамасының белгілі бір түрін жүргізу құқығына сот сарапшысының біліктілік куәлігін беруді Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің біліктілік комиссиялары жүзеге асырады.

3. Біліктілік комиссиялары қызметінің қағидаларын және олардың құрамын Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

4. Сот сарапшысы біліктілігін беру үшін біліктілік емтихандарын қабылдау тәртібін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      Ескерту. 13-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      14-баптың қолданысқа енгізілу тәртібін осы Заңның 50-1-бабынан қараңыз.

14-бап. Сот сарапшысын аттестаттау

1. Сот сараптамасы органдарының қызметкерлері болып табылатын сот сарапшыларының, сондай-ақ сот-сараптама қызметімен айналысуға арналған лицензия негізінде сот-сараптама қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғалардың кәсіптік даярлығы деңгейін айқындау мақсатында, олар бес жылда бір рет Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің аттестаттау комиссиялары жүргізетін аттестаттаудан өтеді.

Сот сарапшысының кәсіптік даярлығының тиісті деңгейіне негізді күмән туындаған кезде ол кезектен тыс аттестаттаудан өткізіледі.

2. Аттестаттау комиссиялары қызметінің қағидаларын және олардың құрамын, сондай-ақ сот сарапшысын аттестаттауды, оның ішінде кезектен тыс жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

3. Сот сарапшысын аттестаттауды, оның ішінде кезектен тыс жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Сот-сараптама қызметімен айналысуға арналған лицензияны берудің, беруден бас тартудың тәртібі мен шарттары

1. Сот-сараптама қызметімен айналысуға арналған лицензия жеке тұлғаларға беріледі.

2. Сот-сараптама қызметімен айналысуға арналған лицензия бас лицензия болып табылады.

3. Сот-сараптама қызметімен айналысуға лицензияны берудің, беруден бас тартудың тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленеді.

4. Сот-сараптама қызметін лицензиялау жөніндегі комиссия қызметінің қағидалары мен оның құрамын Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілейді.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

16-бап. Сот-сараптама қызметімен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтата тұру, тоқтату және қайта жалғастыру

1. Сот-сараптама қызметімен айналысуға лицензияның қолданысын тоқтата тұрудың, қайта бастаудың, тоқтатудың және одан айырудың тәртібі, негіздері мен шарттары Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленеді.

2. Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында көзделген жалпы негіздерден басқа, жеке тұлғаның сот-сараптама қызметімен айналысуына лицензияның қолданысы:

1) ол мемлекеттік қызметте болған;

2) ол Қазақстан Республикасы Парламенті депутатының, өз қызметін бюджет қаражаты есебінен ақы төленетін тұрақты немесе босатылған негізде жүзеге асыратын мәслихат депутатының өкілеттіктерін атқарған;

3) сот сараптамасы органдарында сарапшы лауазымында жұмыс істеген;

4) мерзімді әскери қызметті өткерген кезеңде тоқтатыла тұрады.

3. Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында көзделген жалпы негіздерден басқа, жеке тұлғаның сот-сараптама қызметімен айналысуына лицензияның қолданысын тоқтатуды:

адам соттың заңды күшіне енген шешімі бойынша әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі, қайтыс болған не хабарсыз кеткен деп танылған;

адам Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтқан;

адам қасақана қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

қылмыс немесе қасақана қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін адамға қатысты соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген жағдайларда, Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі немесе денсаулық саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

4. Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында көзделген жалпы негіздерден басқа, жеке тұлғаның сот-сараптама қызметімен айналысуына лицензиядан айыру:

1) адам сот-сараптама қызметін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасын өрескел не бірнеше рет бұзған;

2) адамды аттестаттау нәтижелерімен расталған кәсіптік даярлығының жеткіліксіз деңгейі салдарынан оның сот сарапшысы міндеттерін атқаруы мүмкін болмаған;

3) адам аттестаттаудан өтуден жалтарған жағдайларда, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның қуынымы бойынша сот тәртібімен жүзеге асырылады.

Көрсетілген жағдайларда, Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган жанындағы сот-сараптама қызметiн лицензиялау жөнiндегi комиссия сот-сараптама қызметiмен айналысуға лицензиядан айыру туралы қуыным арызды дайындау жөніндегі ұсыныспен лицензиялаушы органның басшысына жүгiнедi.

Сот-сараптама қызметiмен айналысуға лицензиядан айыру оның қолданысын тоқтатуға әкеп соғады.

5. Осы баптың 4-тармағында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, лицензияның қолданысы Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің жанындағы сот-сараптама қызметiн лицензиялау жөнiндегi комиссия ұсынған материалдардың негізінде лицензиялаушы орган басшысының бұйрығымен тоқтатыла тұрады, қайта жалғастырылады және тоқтатылады.

Лицензиясының қолданысы тоқтатыла тұрған, қайта жалғастырылған немесе тоқтатылған жеке тұлға қабылданған шешім туралы үш тәулік ішінде хабардар етіледі және тиісті мәліметтер бес тәулік ішінде Қазақстан Республикасы Сот сарапшыларының мемлекеттік тізіліміне енгізіледі.

Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Қазақстан Республикасы сот сарапшыларының мемлекеттiк тiзiлiмi

1. Сот сараптамасы органдарының қызметкерлері болып табылатын сот сарапшылары туралы, сондай-ақ сот-сараптама қызметiмен айналысуға арналған лицензиясы бар жеке тұлғалар туралы мәліметтер Қазақстан Республикасы Сот сарапшыларының мемлекеттiк тiзiлiмiне енгiзiледi, оның мақсаттары мен қалыптастыру және пайдалану қағидаларын Әділет министрлігі айқындайды.

2. Осы Заңның 12-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, қылмыстық процесті жүргізуші орган, сот, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан орган (лауазымды адам) оны жүргізуді Қазақстан Республикасы Сот сарапшыларының мемлекеттiк тiзiлiмiне ол туралы мәліметтер енгiзiлген сот сарапшысына тапсырады.

Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

18-бап. Сот сарапшысының құқықтары

1. Сот сарапшысының:

1) сот сараптамасының нысанасына қатысты іс материалдарымен танысуға;

2) қорытынды беру үшін қажетті қосымша материалдарды өзіне беру туралы өтінішті мәлімдеуге;

3) қылмыстық процесті жүргізуші органның, соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органның (лауазымды адамның) рұқсатымен іс жүргізу әрекеттерін жүргізуге және сот отырыстарына қатысуға және оларға қатысушы адамдарға сот сараптамасының нысанасына қатысты сұрақтар қоюға;

4) өзі қатысқан іс жүргізу әрекетінің хаттамасымен, сондай-ақ тиісті бөлігінде сот отырысының хаттамасымен танысуға және өзінің әрекеттері мен айғақтарының толық және дұрыс көрсетілуіне қатысты оларға енгізілуге жататын ескертулер жасауға;

5) сараптаманы тағайындаған органның келiсiмi бойынша сот-сараптамалық зерттеу барысында анықталған, іс үшін маңызы бар, сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыда, ұйғарымда қамтылған мәселелердің шегінен тыс мән-жайлар бойынша өз құзыретi шегiнде қорытынды беруге;

6) ана тілінде немесе өзі білетін тілде қорытынды ұсынуға және айғақтар беруге; аудармашының тегін көмегін пайдалануға, одан бас тартуды мәлімдеуге;

7) сот сараптамасын жүргізу кезінде қылмыстық процесті жүргізуші органның, соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органның (лауазымды адамның) және істі жүргізуге қатысатын өзге де адамдардың өзінің құқықтарына нұқсан келтіретін әрекеттеріне шағым жасауға;

8) сот сараптасын жүргізу кезінде келтірілген шығындарға өтем және егер сот сараптамасын жүргізу өзінің лауазымдық міндеттерінің шеңберіне кірмейтін болса, орындалған жұмысы үшін сыйақы алуға құқығы бар.

Сот сарапшысының заңмен көзделген өзге құқықтары да болады.

2. Сот сарапшысы:

1) қылмыстық процесті жүргізуші органды, сотты, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органды (лауазымды адамды) хабардар етпестен, сот сараптамасын жүргізуге байланысты мәселелер бойынша процеске қатысушылармен келіссөздер жүргізуге;

2) зерттеу үшін материалдарды дербес жинауға;

3) егер сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) оған арнайы рұқсаты болмаса, объектілерді толық немесе ішінара жоюға не олардың сыртқы түрін немесе негізгі қасиеттерін өзгертуге әкеп соғуы мүмкін зерттеулер жүргізуге;

4) сот сараптамасын тағайындаған органды (адамды) қоспағанда, сот сараптамасының нәтижелері туралы кімге де болсын хабарлауға құқылы емес.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

19-бап. Сот сарапшысының міндеттері

Сот сарапшысы:

1) қылмыстық процесті жүргізуші органның, соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органның (лауазымды адамның) шақыруы бойынша келуге;

2) өзіне ұсынылған объектілерге жан-жақты, толық және объективті зерттеу жүргізуге, өзінің алдына қойылған мәселелер бойынша негізделген жазбаша қорытынды беруге;

3) заңмен көзделген жағдайларда, қорытынды беруден бас тартуға, қорытынды берудің мүмкін еместігі туралы дәлелді жазбаша хабарлама жасауға және оны сот сараптамасын тағайындаған органға (адамға) жіберуге;

4) жүргізілген зерттеуге және берілген қорытындыға байланысты мәселелер бойынша айғақтар беруге;

5) зерттеуге ұсынылған объектілердің сақталуын қамтамасыз етуге;

6) iстiң мән-жайлары туралы мәлiметтердi және сот сараптамасын жүргiзуге байланысты өзiне белгiлi болған өзге де мәлiметтердi, оның ішінде мемлекеттік, коммерциялық немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәлiметтердi жария етпеуге;

7) сот сараптамасын тағайындаған органға (адамға) сот сараптамасын жүргізу кезіндегі шығыстардың сметасын және келтірілген шығыстар туралы есепті табыс етуге міндетті.

Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

20-бап. Сот сараптамасы органдары

Сот сараптамасы органдарына өкілеттіктеріне сот сараптамасын жүргізу, оның ішінде сот-медициналық, сот-наркологиялық және сот-психиатриялық сараптамалар жүргізу кіретін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің сот сараптамасы органдары жатады.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 № 239-V Заңымен (01.07.2016 бастап қолданысқа енгізіледі 01.03.2016 бастап 2-баптан қараңыз).

21-бап. Сот сараптамасы органы басшысының құқықтары

1. Сот сараптамасы органының басшысы:

1) егер:

сот сараптамасын жүргізу үшін ұсынылған материалдар заң талаптарына сәйкес келмесе;

осы сот сараптамасы органында қажетті арнаулы ғылыми білімі бар сот сарапшысы болмаса;

сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыда, ұйғарымда көрсетілген, сот сарапшысының алдына қойылған мәселелер оның құзыретінің шегінен тыс болса;

осы сот сараптамасы органының материалдық-техникалық базасы қажетті сот-сараптамалық зерттеу жүргізуге мүмкіндік бермесе, тиісті дәлелдерді көрсете отырып, сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыны, ұйғарымды орындамастан және зерттеуге ұсынылған объектілерді сот сараптамасын тағайындаған органға (адамға) қайтаруға;

2) сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) алдында осы сот сараптамасы органының қызметкерлері болып табылмайтын адамдарды, егер олардың арнаулы ғылыми білімі қорытынды беру үшін қажет болса, сот сарапшылары комиссиясының құрамына енгізу туралы өтініш жасауға;

3) сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) алдында шет мемлекеттің сот сарапшысын тарту туралы өтініш жасауға;

4) сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) алдында сот сараптамасы ісін жүргізу мерзімін ұзарту туралы дәлелді өтініш жасауға құқылы.

Сот сараптамасы органы басшысының заңмен көзделген өзге құқықтары да болады.

2. Сот сараптамасы органының басшысы:

1) сот сараптамасын жүргізу үшін қажетті зерттеу объектілерін дербес талап етуге;

2) осы сот сараптамасы органының қызметкерлері болып табылмайтын адамдарды сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) келісімінсіз оны жүргізуге тартуға;

3) сот сарапшысына нақты сот сараптамасы бойынша қорытындылардың мазмұнын алдын ала шешетін нұсқау беруге құқылы емес.

22-бап. Сот сараптамасы органы басшысының міндеттері

Сот сараптамасы органының басшысы:

1) сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыны, ұйғарымды және зерттеу объектілерін алған кезде, осы сот сараптамасы органының нақты сот сарапшысына немесе сот сарапшылары комиссиясына заң талаптарын ескере отырып іс жүргізуді тапсыруға;

2) сот сарапшысының тәуелсіздігі принципін бұзбастан, сот сараптамасын жүргізу мерзімінің сақталуына, жүргізіліп жатқан зерттеулердің жан-жақтылығына, толықтығы мен объективтілігіне, сот сараптамасы объектілерінің сақталуына бақылауды қамтамасыз етуге;

3) сот сараптамасын жүргізуді ұйымдастыруға байланысты өзіне белгілі болған мәліметтерді жария етпеуге;

4) зерттеулер жүргізу үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге міндетті.

3-тарау. СОТ САРАПТАМАСЫН ЖҮРГІЗУ

23-бап. Сот сараптамасын жүргізудің негіздері

1. Қылмыстық процесті жүргізуші органның, соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органның (лауазымды адамның), прокурордың, нотариустың Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шығарылған сот сараптамасын тағайындау туралы қаулысы, ұйғарымы сот сараптамасын жүргізуге негіз болып табылады.

2. Сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) сот-сараптамалық зерттеулер жүргізу және сарапшының қорытынды беруі үшін қажетті зерттеу объектілерін және іс материалдарын ұсынады.

3. Тірі адамдарға сот сараптамасын тағайындаудың ерекшеліктері осы Заңның 4-тарауында айқындалады.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

24-бап. Сот сараптамасын ұйымдастыру және жүргізу кезіндегі шектеулер

1. Заңда көзделген негіздер болған кезде сот сараптамасы органына сот сараптамасын жүргізу тапсырылуы мүмкін емес, ал басталған сот сараптамасын жүргізу дереу тоқтатылады.

2. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер болған кезде сот сарапшысы сот сараптамасын жүргiзуге қатысудан шеттетуге жатады, ал егер ол осы сот сарапшысына тапсырылған болса, оны жүргiзудi дереу тоқтатуға мiндеттi.

Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

25-бап. Сот сараптамасын жүргізу мерзiмдерi

1. Сот сараптамасын жүргiзу мерзiмi сот сараптамасы органы, сот-сараптама қызметін лицензия негізінде жүзеге асыратын не сот сараптамасы органының қызметкерi болып табылмайтын, сот сарапшысы ретiнде тартылған жеке тұлға сот сараптамасын және оның объектiлерiн тағайындау туралы қаулыны, ұйғарымды iс жүргiзуге қабылдаған күннен бастап есептеледі.

2. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі көздеген ерекше жағдайлардан басқа, сот сараптамасын жүргізу мерзімі отыз тәуліктен аспауға тиіс.

Сот сараптамасын жүргiзу мерзiмiн ұзартуды сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) сот сараптамасы органы басшысының не сот сараптамасы органының қызметкерi болып табылмайтын сот сарапшысының (сот сарапшыларының) дәлелдi өтiнiшхаты бойынша жүзеге асырады.

Ерiктi түрде сот сараптамасына тартылатын адамдардың және сот сараптамасын жүргiзу үшiн медициналық ұйымға мәжбүрлеп орналастырылған адамдардың онда болу мерзiмiн ұзарту тәртібі осы Заңның 37-бабының 2 және 3-тармақтарында белгiленген.

3. Сот сараптамаларының күрделілік санаттарын айқындаудың жалпы критерийлерін, олардың күрделілік санаттарына қарай сот сараптамаларын жүргізу мерзімдерін есептеу тәртібін, сондай-ақ сот сараптамасын жүргізу мерзімін ұзарту тәртібін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілейді.

4. Сот сараптамасын жүргізу барысында зерттеу жүргізбей қорытынды беру мүмкін болмайтын қосымша материалдарды ұсыну қажеттілігі туындаған жағдайда, сот сараптамасы органының басшысы не сот сараптамасы органының қызметкерi болып табылмайтын сот сарапшысы сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) атына дәлелдi өтiнiшхат жібереді.

Көрсетілген жағдайда сот сараптамасын жүргізуді сот сараптамасы органының басшысы не сот сараптамасы органының қызметкерi болып табылмайтын сот сарапшысы тоқтата тұру үшiн негiз болған мән-жайлар жойылғанға дейiн, бiрақ он тәулiктен асырмай тоқтата тұрады.

Егер сот сараптамасын жүргізуді тоқтата тұру үшін негіз болған мән-жайлар көрсетілген мерзім ішінде жойылмаса, сот сараптамасын тағайындау туралы қаулы, ұйғарым және оны жүргізу үшін ұсынылған материалдар орындалмастан, сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) атына жіберіледі.

5. Сот сарапшысының қорытындысы не қорытынды берудiң мүмкiн еместiгi туралы хабарлама ол жасалғаннан кейiн үш тәулiк iшiнде сот сараптамасын тағайындаған органға (адамға) жiберiледi.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

26-бап. Сот сараптамасын жүргізу кезінде процеске қатысушылардың қатысуы

1. Қылмыстық процесті жүргізуші орган, сот, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан орган (лауазымды адам) сот сараптамасын жүргізу кезінде қатысуға, өзі жүргізіп жатқан іс-әрекеттеріне қатысты сот сарапшысының түсіндірмесін алуға құқылы. Сот сараптамасын жүргізу кезінде аталған тұлғалардың қатысу фактісі сарапшының қорытындысында көрсетіледі.

2. Сот сараптамасын жүргізу кезінде өздерінің немесе өздеріне берілетін құқықтары мен мүдделерін қорғайтын процеске қатысушылар қылмыстық процесті жүргізуші органның, соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органның (лауазымды адамның) рұқсатымен қатысуы мүмкін. Бұл жағдайда қылмыстық процесті жүргізуші органның, соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органның (лауазымды адамның) қатысуы міндетті.

3. Қылмыстық процесті жүргізуші орган, сот, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан орган (лауазымды адам) тиісті өтінішті қанағаттандырған кезде, оны мәлімдеген адамға сот сараптамасының жүргізілетін орны мен уақыты туралы хабарланады. Хабарланған адамның келмей қалуы сот сараптамасын жүргізуге кедергі келтірмейді.

4. Сот сараптамасын жүргізу кезінде процеске қатысып отырған қатысушылар зерттеулердің барысына араласуға құқылы емес, бірақ сот сараптамасының нысанасына қатысты түсініктемелер беруі мүмкін.

5. Егер сот сараптамасын жүргізу кезінде процеске қатысып отырған қатысушы сот сарапшысының қызметіне кедергі келтірсе, сот сарапшысы зерттеуді тоқтата тұруға және қылмыстық процесті жүргізуші органның, соттың, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан органның (лауазымды адамның) алдында аталған процеске қатысушыға сот сараптамасын жүргізу кезінде қатысуға берілген рұқсаттың күшін жою туралы өтініш жасауға құқылы.

6. Егер сот сараптамасын сот сарапшыларының комиссиясы жүргізсе, сот сарапшысы қорытынды жасаған кезде, сондай-ақ сот сарапшыларының кеңесуі және қорытындыларды тұжырымдау сатысында процеске қатысушылардың қатысуына жол берілмейді.

7. Тірі адамдарға сот сараптамасын жүргізу кезінде процеске қатысушылардың қатысу ерекшеліктері осы Заңның 41-бабында айқындалады.

27-бап. Сот сараптамасы объектілерін пайдалану ережелері

1. Сот сараптамасының объектілері, егер олардың көлемдері мен қасиеттері мүмкіндік берсе, сарапшыға буып-түйілген және мөрмен бекітілген күйінде беріледі. Басқа жағдайларда сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) сот сарапшысын зерттеу объектілері орналасқан жерге жеткізуді, оларға кедергісіз қол жеткізуді және зерттеу жүргізу үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге тиіс.

2. Зерттеулер жүргізу кезінде заттай дәлелдемелер және құжаттар сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) рұқсатымен зерттеулер жүргізу және қорытынды беру үшін қаншалықты қажет болса, сол шамада ғана бүлдірілуі немесе пайдаланылуы мүмкін. Көрсетілген рұқсат сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыда, ұйғарымда немесе сот сарапшысының өтінішін қанағаттандыру туралы не оны қанағаттандырудан ішінара бас тарту туралы дәлелді қаулыда, ұйғарымда қамтылуға тиіс.

3. Сот сараптамасы объектiлерiмен жұмыс істеу қағидаларын Әділет министрлігі белгiлейдi.

Ескерту. 27-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

28-бап. Комиссиялық сот сараптамасын жүргiзу

1. Комиссиялық сараптама күрделі сот-сараптамалық зерттеулер жүргізу қажет болған жағдайларда тағайындалады және оны бір мамандықтағы кемінде екі сарапшы жүргізеді.

2. Адамның ақыл-есінің дұрыстығы туралы мәселе бойынша сот-психиатриялық сараптама жүргізу үшін кемінде үш сот сарапшысы тағайындалады.

3. Комиссиялық сот сараптамасын тағайындаған органның (адамның) қаулысы, ұйғарымы сот сараптамасы органының басшысы үшін міндетті. Сот сараптамасы органының басшысы сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыға, ұйғарымға сәйкес ұсынылған материалдар бойынша комиссиялық сараптама жүргізу туралы да дербес шешім қабылдауға және оны жүргізуді ұйымдастыруға құқылы.

4. Сот сараптамасы органының басшысы не комиссиялық сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) комиссияның құрамына кіретін сот сарапшыларының қызметін үйлестіру үшін жетекші сарапшыны тағайындайды.

Жетекші сарапшы сот-сараптамалық зерттеулердің жалпы жоспарын әзірлеуді жүзеге асырады, сот сараптамасын жүргізудің жалпы мерзімі шегінде жекелеген зерттеулер жүргізу мерзімдерін айқындайды және олардың сақталуын бақылайды, сот сараптамасын тағайындаған органмен (адаммен) байланысты жүзеге асырады, сот сарапшыларының кеңесіне басшылық жасайды.

5. Комиссиялық сот сараптамасын жүргiзу кезінде сот сарапшыларының әрқайсысы толық көлемде тәуелсіз және дербес зерттеу жүргізеді.

6. Сараптама комиссиясының мүшелері алынған нәтижелерді бірлесіп талдайды және ортақ пікірге келе отырып, қорытындыға не қорытынды берудің мүмкін еместігі туралы хабарламаға қол қояды. Сарапшылар арасында келіспеушіліктер болған жағдайда олардың әрқайсысы немесе сарапшылардың бір бөлігі жеке қорытынды береді не пікірі комиссияның қалған мүшелерінің қорытындыларымен сәйкес келмеген сарапшы оны қорытындыда жеке тұжырымдайды.

29-бап. Кешендi сараптама

1. Кешендi сараптама іс үшін маңызы бар мән-жайларды анықтау үшін әртүрлі білім саласының негізінде зерттеулер қажет болғанда тағайындалады және оны әртүрлі мамандықтағы сот сарапшылары өз құзыреті шегінде жүргізеді.

2. Сот сараптамасы органына тапсырылған кешендi сараптама жүргізуді ұйымдастыру оның басшысына жүктеледі. Сот сараптамасы органының басшысы сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыға, ұйғарымға сәйкес ұсынылған материалдар бойынша кешендi сараптама жүргізу туралы да дербес шешім қабылдауға және оны жүргізуді ұйымдастыруға құқылы.

3. Кешендi сот сараптамасын жүргізу осы Заңның 28-бабы 4-тармағының талаптары ескеріле отырып жүзеге асырылады.

Кешендi сот сараптамасын жүргізу кезінде сот сарапшыларының әрқайсысы өздерінің арнаулы ғылыми білімі шегінде зерттеу жүргізеді.

Кешендi сот сараптамасының қорытындысында әрбір сот сарапшысының қандай зерттеулерді, қандай көлемде жүргізгені және оның қандай қорытындыға келгені көрсетілуге тиіс. Әрбір сот сарапшысы қорытындының өзі жүргізген зерттеу көрсетілген бөлігіне қол қояды.

4. Әрбір сот сарапшысы жүргізген зерттеулер нәтижелерінің негізінде олар анықталуы үшін сот сараптамасы тағайындалған мән-жайлар туралы жалпы қорытындыны (қорытындыларды) тұжырымдайды. Жалпы қорытындыны (қорытындыларды) алынған нәтижелерді бағалауға құзыретті сот сарапшылары ғана тұжырымдайды және оларға қол қояды. Егер сот сарапшыларының бірі (жекелеген сот сарапшылары) анықтаған фактілер комиссияның немесе оның бір бөлігінің түпкілікті қорытындысына негіз болса, онда бұл туралы қорытындыда көрсетілуге тиіс.

5. Сот сарапшыларының арасында келіспеушіліктер болған жағдайда зерттеулердің нәтижелері осы Заңның 28-бабының 6-тармағына сәйкес ресімделеді.

6. Сот сараптамасының әртүрлі органдарына тапсырылған кешенді сот сараптамаларын жүргізуді ұйымдастыру ерекшеліктерін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілейді.

Ескерту. 29-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

30-бап. Қосымша және қайталама сот сараптамаларын жүргізу

1. Қосымша сот сараптамасы сот сарапшысының қорытындысы жеткілікті түрде анық немесе толық болмаған, сондай-ақ алдыңғы зерттеумен байланысты қосымша мәселелерді шешу қажеттігі туындаған кезде тағайындалады.

Қосымша сот сараптамасын жүргізу сол сот сарапшысына немесе өзге сот сарапшысына тапсырылуы мүмкін.

Қосымша сот сараптамасын жүргізуді тапсыру кезінде сот сарапшысына алдыңғы сот сараптамасының қорытындысы ұсынылуға тиіс.

2. Сот сарапшысының алдыңғы қорытындысы жеткілікті түрде негізделмеген немесе оның қорытындылары күмән туғызған не сот сараптамасын тағайындау және жүргізу туралы іс жүргізу нормалары елеулі түрде бұзылған жағдайларда, сол объектілерді зерттеу және сол мәселелерді шешу үшін қайталама сот сараптамасы тағайындалады.

Қайталама сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыда, ұйғарымда алдыңғы сот сараптамасының нәтижелерімен келіспеудің дәлелдері келтірілуге тиіс.

Қайталама сот сараптамасын жүргізу сот сарапшыларының комиссиясына тапсырылады. Алдыңғы сот сараптамасын жүргізген сот сарапшылары қайталама сот сараптамасын жүргізу кезінде қатысуы және комиссияға түсіндірмелер беруі мүмкін, алайда олар сараптамалық зерттеуге және қорытынды жасауға қатыспайды.

Қайталама сот сараптамасын жүргізуді тапсыру кезінде сот сарапшысына алдыңғы сот сараптамаларының қорытындылары ұсынылуға тиіс.

3. Егер екінші немесе кезектегі келесі сот сараптамасы бірнеше негіздер бойынша тағайындалып, олардың бірі - қосымша сот сараптамасына, ал басқалары қайталама сот сараптамасына жататын болса, мұндай сот сараптамасы қайталама сараптаманың ережелері бойынша жүргізіледі.

31-бап. Сарапшының қорытындысы

1. Сот сарапшысы (сарапшылар) зерттеулердің нәтижелері бойынша өз атынан жазбаша қорытынды жасайды және оны өз қол қоюымен және жеке мөрімен куәландырады. Сот сараптамасын сот сараптамасының органы жүргiзген жағдайда, сот сарапшысының (сарапшылардың) қолы көрсетілген органның мөрiмен расталады.

2. Сарапшының қорытындысында: оның ресiмделген күнi, сот сараптамасын жүргiзудiң мерзiмдерi мен орны; сот сараптамасын жүргiзудiң негiздерi; сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) туралы мәлiметтер; сот сараптамасын жүргiзу тапсырылған сот сараптамасы органы және (немесе) сот сарапшысы (сот сарапшылары) туралы мәлiметтер (тегi, аты, әкесiнiң аты (ол болған кезде), бiлiмi, сарапшылық мамандығы, мамандығы бойынша жұмыс өтілі, ғылыми дәрежесi және ғылыми атағы, атқаратын лауазымы); көрiнеу жалған қорытынды бергенi үшiн қылмыстық жауаптылық туралы өзiнiң ескертiлгенi туралы сот сарапшысының (сарапшылардың) қойылған қолымен куәландырылған белгi; сот сарапшысының (сарапшылардың) шешуiне қойылған мәселелер; сот сараптамасын жүргiзу кезiнде қатысқан процеске қатысушылар туралы және олар берген түсiндiрмелер туралы мәлiметтер; зерттеу объектiлерi; пайдаланылған әдiстемелер көрсетiлген зерттеулердiң мазмұны мен нәтижелерi; жүргiзiлген зерттеулердiң нәтижелерiн бағалау, сот сарапшысының (сарапшылардың) алдына қойылған мәселелер бойынша қорытындылардың негiздемесi және тұжырымы көрсетiлуге тиiс.

3. Егер осы Заңның 32-бабында көрсетілген мән-жайлар сот-сараптамалық зерттеу барысында анықталған болса, қорытындыда сот сарапшысының (сарапшылардың) алдына қойылған барлық сұрақтарға немесе олардың кейбіреуіне жауап қайтару мүмкін еместігінің негіздемесі қамтылуға тиіс.

4. Комиссиялық, кешенді, қосымша және қайталама сот сараптамасын жүргізу нәтижелерін ресімдеу ерекшеліктерін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі айқындайды.

5. Осы баптың 1-тармағында көзделген тәртіппен куәландырылған, сарапшының қорытындысын көрнекілейтін материалдар (фотокестелер, схемалар, графиктер, кестелер және басқа да материалдар) қорытындыға қоса беріледі және оның құрамдас бөлігі болып табылады. Қорытындыға зерттеуден кейін қалған объектілер де, оның ішінде үлгілер қоса берілуге тиіс.

Ескерту. 31-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

32-бап. Сарапшының қорытындысын берудің мүмкін еместігі туралы хабарлама

1. Егер сот сарапшысы (сарапшылар) зерттеу жүргізілгенге дейін оның алдына қойылған мәселелер өзінің арнаулы ғылыми білімінің шегінен тыс екеніне не оған ұсынылған материалдар қорытынды беру үшін жарамсыз немесе жеткіліксіз екеніне және орнын толықтыру мүмкін еместігіне не ғылымның және сараптама практикасының жағдайы қойылған мәселелерге жауап қайтаруға мүмкіндік бермейтініне көз жеткізетін болса, ол қорытынды берудің мүмкін еместігі туралы дәлелді хабарлама жасайды және оны өз қол қоюымен және жеке мөрімен куәландырады. Сот сараптамасы органы сот сараптамасын жүргізген жағдайда сот сарапшысының (сарапшылардың) қолы көрсетілген органның мөрімен куәландырылады.

2. Қорытынды берудiң мүмкiн еместiгi туралы хабарламада: оның ресiмделген күнi, сот сараптамасын жүргiзудiң мерзiмдерi және орны; сот сараптамасын жүргiзудiң негiздерi; сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) туралы мәлiметтер; сот сараптамасын жүргiзу тапсырылған сот сараптамасы органы туралы және (немесе) сот сарапшысы (сарапшылар) туралы мәлiметтер (тегi, аты, әкесiнiң аты (ол болған кезде), бiлiмi, сарапшылық мамандығы, мамандығы бойынша жұмыс өтілі, ғылыми дәрежесi және ғылыми атағы, атқаратын лауазымы); көрiнеу жалған қорытынды бергенi үшiн қылмыстық жауаптылық туралы өзiнiң ескертiлгенi туралы сот сарапшысының (сарапшылардың) қойылған қолымен куәландырылған белгi; сот сарапшысының (сарапшылардың) шешуiне қойылған мәселелер; зерттеу объектiлерi; сот сарапшысының (сарапшылардың) алдына қойылған мәселелерге жауап қайтарудың мүмкiн еместiгiнiң негiздемесi көрсетiлуге тиiс.

3. Қорытынды берудің мүмкін еместігі туралы хабарламаның құрылымы мен мазмұнын Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі айқындайды.

4. Егер сот сараптамасын тағайындау туралы қаулыда, ұйғарымда көрсетілген бір мәселелер бойынша сот сарапшысы қорытынды берсе, ал басқалары бойынша қорытынды берудің мүмкін еместігі туралы хабарлама жасау үшін негіздер бар болса, ол бірыңғай құжатты – сот сарапшысының қорытындысын жасайды.

Ескерту. 32-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

4-тарау. ТІРІ АДАМДАРҒА СОТ САРАПТАМАСЫН ЖҮРГІЗУДІҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

33-бап. Сот сараптамасы жүргізілуі мүмкін адамдар

Сот сараптамасы жүргізілуі мүмкін адамдардың шеңбері заңмен белгіленеді.

34-бап. Тірі адамдарға сот сараптамасын жүргізу орны

1. Тірі адамдарға сот сараптамасы медициналық ұйымда немесе сот-сараптамалық зерттеулер жүргізу және осы адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету үшін қажетті жағдайлары бар басқа орында жүргізілуі мүмкін.

2. Сот сараптамасын жүргізу кезінде адамды стационарлық зерттеп-қарау қажеттігі туындаған жағдайда, ол осы Заңның 36-бабында көзделген тәртіппен медициналық ұйымға орналастырылуы мүмкін.

3. Сот сараптамасы тағайындалған адамдарды ол жүргізілетін орынға және сот-сараптамалық зерттеулер жүргізілгеннен кейін тасымалдап жеткізуді сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) қамтамасыз етеді.

35-бап. Тірі адамдарға сот сараптамасын жүргізу кезіндегі еріктілік және мәжбүрлеу

1. Тірі адамдарға сот сараптамасы ерікті түрде немесе мәжбүрлеу түрінде жүргізілуі мүмкін.

2. Егер сот сараптамасы ерікті түрде жүргізілсе, сот сараптамасы органына адамның сот-сараптамалық зерттеулерге тартылуға жазбаша келісімі ұсынылуға тиіс.

3. Егер сот сараптамасы тағайындалған адам кәмелетке толмаса немесе оны сот әрекетке қабілетсіз деп таныса, оның заңды өкілі немесе қорғаншылық және қамқоршылық органы осы адамға қатысты сот сараптамасын жүргізуге жазбаша келісім береді.

4. Тiрi адамдарға мәжбүрлеу түрiнде сот сараптамасын жүргiзуге Қазақстан Республикасының заңдарында тiкелей көзделген жағдайларда ғана жол берiледi.

Ескерту. 35-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

36-бап. Адамды сот сараптамасын жүргізу үшін медициналық ұйымға орналастырудың негіздері мен тәртібі

1. Егер адамға қатысты сот сараптамасын жүргізу сот-сараптамалық зерттеулерді стационар жағдайында жүргізуді көздейтін болса, ол сот сараптамасын тағайындау туралы қаулының, ұйғарымның негізінде тиісті медициналық ұйымға орналастырылады.

2. Күзетпен ұсталмайтын адамды сот-психиатриялық сараптама жүргізу үшін медициналық ұйымға мәжбүрлеп орналастыруға сот шешімі бойынша ғана жол беріледі.

Күзетпен ұсталмайтын адамды сот-медициналық сараптама жүргізу үшін медициналық ұйымға мәжбүрлеп орналастыруға сот шешімі бойынша немесе прокурордың санкциясымен жол беріледі.

3. Осы баптың 2-тармағында көзделген жағдайларда сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) сот сараптамасын жүргізу үшін медициналық ұйымға мәжбүрлеп орналастырылған адамның болатын орны туралы оның отбасының кәмелетке толған мүшелерінің бірін, басқа туыстарын немесе жақын адамдарын, ал олар болмаған кезде аталған адамның тұрғылықты жері бойынша ішкі істер органын жиырма төрт сағат ішінде хабардар етуге міндетті.

37-бап. Сот сараптамасын жүргізу кезінде адамның медициналық ұйымда болу мерзімдері

1. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген ерекше жағдайларды қоспағанда, адам сот-медициналық немесе сот-психиатриялық сараптама жүргiзу үшiн медициналық ұйымда отыз тәулiкке дейiнгi қажетті мерзiмге орналастырылуы мүмкiн.

2. Ерікті түрде сот сараптамасына тартылған адам үшін көрсетілген мерзімді ұзартуды оның келісімімен, сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) сот сараптамасы органы басшысының не сот сараптамасы органының қызметкерi болып табылмайтын сот сарапшысының (сот сарапшыларының) дәлелдi өтiнiшхаты бойынша жүзеге асырады.

3. Сот сараптамасын жүргiзу үшiн медициналық ұйымға мәжбүрлеп орналастырылған адамдардың онда болу мерзiмiн ұзарту Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

4. Сот сараптамасын жүргiзу үшiн медициналық ұйымға мәжбүрлеп орналастырылған адамның онда болу мерзiмiнiң, сондай-ақ осы мерзiмдi ұзарту тәртiбiнiң бұзылуына аталған адам, оның қорғаушысы, заңды өкiлi немесе iске қатысуға жiберiлген өзге де өкiлдер Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiппен шағым жасауы мүмкiн.

Ескерту. 37-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

38-бап. Сот сараптамасы жүргізілетін адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерінің кепілдігі

1. Тірі адамдарға сот сараптамасын жүргізу кезінде:

1) іс бойынша мәліметтер алу мақсатында олардың заңмен кепілдік берілген құқықтарынан айыруға немесе оларға қысым жасауға (оның ішінде алдау, күш қолдану, қорқыту және өзге де заңсыз шаралар арқылы);

2) аталған адамдарды медициналық технологияларды, фармакологиялық және дәрілік заттарды клиникалық зерттеулердің субъектілері ретінде пайдалануға;

3) хирургиялық араласуды көздейтін зерттеулердің әдістерін қолдануға тыйым салынады.

2. Сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) сот сараптамасы жүргізілетін адамды, баламалы әдістерді қоса алғанда, қолданылатын сот-сараптамалық зерттеулердің әдістері туралы, болуы мүмкін ауырсыну сезімдері мен жанама әсерлер туралы оған түсінікті түрде хабардар етуге тиіс. Аталған хабарлама сот сараптамасы жүргізілетін адамның тиісті өтінішті мәлімдеген заңды өкіліне де беріледі.

3. Сот сараптамасы жүргізілетін адамға медициналық көмек заңда көзделген негіздер бойынша және тәртіппен ғана көрсетілуі мүмкін.

4. Медициналық ұйымға орналастырылған адамға шағымдар және өтініштер жасауға мүмкіндік беріледі. Заңда көзделген тәртіппен берілген шағымдар және өтініштер жиырма төрт сағаттың ішінде жолданым иесіне жіберіледі және цензураға жатпайды.

5. Адамға қатысты ерікті түрде жүргізілетін сот сараптамасы оның кез келген сатысында аталған адамның бастамасы бойынша тоқтатылуы мүмкін.

39-бап. Күзетпен ұсталмаған адамдарға қатысты сот сараптамасын психиатриялық стационарларда жүргізудің шарттары

1. Күзетпен ұсталмаған адамдарға қатысты сот-психиатриялық сараптама психиатриялық стационарларда жүргізіледі.

2. Күзетпен ұсталмаған адамдарға психиатриялық стационарларда сот-психиатриялық сараптама жүргiзу кезеңiнде оларға Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу және Азаматтық iс жүргiзу кодекстері нормаларының күшi қолданылады.

3. Аталған адамдар Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау туралы заңнамасында белгіленген психиатриялық стационарлар пациенттерінің құқықтарын пайдаланады.

Ескерту. 39-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

40-бап. Күзетпен ұсталған адамдарға қатысты сот сараптамасын психиатриялық стационарларда жүргізудің шарттары

1. Күзетпен ұсталған адамдарға қатысты сот-психиатриялық сараптама аталған адамдарды орналастыру үшін арнайы бөлінген психиатриялық стационарларда жүргізіледі.

2. Күзетпен ұсталған адамдарға сот-психиатриялық сараптаманы психиатриялық стационарларда жүргізу кезеңінде оларға Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі нормаларының күші қолданылады.

3. Аталған адамдар Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау туралы заңнамасында олар үшін көзделген психиатриялық стационарлар пациенттерінің ерекшеліктерін пайдаланады.

41-бап. Тiрi адамдарға сот сараптамасын жүргiзу кезінде процеске қатысушылардың қатысуы

1. Осы баптың 2-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, процеске қатысушылардың тірі адамдарға сот сараптамасын жүргізу кезінде қатысуы Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу және Азаматтық іс жүргізу кодекстерінде, сондай-ақ осы Заңның 26-бабында айқындалады.

2. Сот-психиатриялық және сот психологиялық-психиатриялық сараптама жүргізу құпия жағдайда жүзеге асырылады.

3. Адамды жалаңаштау арқылы сот-сараптамалық зерттеулерді жүргізу кезінде тек қана сол жыныстағы адамдар қатыса алады. Осы шектеу аталған зерттеулерді жүргізуге қатысатын дәрігерлерге және басқа да медицина қызметкерлеріне қолданылмайды.

5-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІК, АҚПАРАТТЫҚ
ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ, СОТ САРАПШЫЛАРЫН КӘСІБИ ДАЯРЛАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ
БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ

42-бап. Сот-сараптама қызметiн ғылыми-әдiстемелiк және оқумен қамтамасыз ету. Сот сарапшыларын кәсіптік даярлау және олардың біліктілігін арттыру

1. Сот-сараптама қызметiн ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз ету, сондай-ақ сот сарапшыларын кәсiптік даярлау мен олардың бiлiктiлiгiн арттыру Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнiң сот сараптамасы органдарына жүктеледi.

2. Сот-сараптамалық зерттеулердің әдiстемелерін әзірлеу, сынамалау және енгізу Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 42-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.07.2013 № 113-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

43-бап. Қазақстан Республикасының Сот-сараптамалық зерттеулер әдiстемелерінiң мемлекеттiк тiзiлiмi

Осы Заңның талаптарына сай келетiн сот-сараптамалық зерттеулердiң әдiстемелерi туралы мәлiметтер Қазақстан Республикасының Сот-сараптамалық зерттеулер әдiстемелерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiне енгiзiледi, оның мақсаттарын, қалыптастыру және пайдалану қағидаларын Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгiлейдi.

Ескерту. 43-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

44-бап. Сот сараптамасы органдарының қызметiн ақпараттық қамтамасыз ету

Сот сараптамасы органының басшысы іс бойынша іс жүргізу аяқталған соң заттай дәлелдемелер болып табылатын нәрселерді практикалық, ғылыми және оқу-әдістемелік қызметте пайдалану үшін алу туралы қылмыстық процесті жүргізуші орган, сот, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуінде жатқан орган (лауазымды адам) алдында өтініш жасауға құқылы.

6-тарау. СОТ САРАПТАМАСЫ ОРГАНДАРЫНДА СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН
ҚАРЖЫЛЫҚ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

45-бап. Сот-сараптама қызметiн қаржыландыру

1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 242-бабының төртінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, сот сараптамасы органдарының сот-сараптама қызметін, оның ішінде қылмыстық, азаматтық істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот сараптамасын жүргізуді қаржыландыру бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

2. Азаматтық істер бойынша сот сараптамасын жүргізуге ақы төлеу Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

46-бап. Сот сараптамасын жүргiзудi материалдық-техникалық қамтамасыз ету стандарттары мен талаптары

Сот сарапшысы өз қызметін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі бекіткен стандарттар мен талаптарға сәйкес келетін арнайы жарақталған үй-жайлар болған кезде жүзеге асыра алады.

Ескерту. 46-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

7-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

47-бап. Сот-сараптама қызметі саласындағы халықаралық ынтымақтастық

Сот сараптамасының органдары бiрлескен ғылыми зерттеулер жүргiзу, ғылыми және әдiстемелiк ақпарат алмасу, сот сарапшыларын кәсіптік даярлау және олардың біліктілігін арттыру мақсатында шет мемлекеттердiң сот-сараптама қызметiн жүзеге асыратын органдарымен және қызметтерiмен заңға сәйкес халықаралық байланыстар орнатуға құқылы.

48-бап. Шет мемлекеттің құзыретті органының тапсыруы бойынша сот сараптамасын жүргiзу

Сот сараптамасы Қазақстан Республикасының халықаралық шарты бар шет мемлекеттің құзыретті органының тапсыруы бойынша жүргiзiлуi мүмкiн. Мұндай жағдайларда, егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының заңнамасы қолданылады.

49-бап. Шет мемлекеттiң сот сарапшыларын тарта отырып, сот сараптамасын жүргiзу

1. Сот сараптамасын тағайындаған орган (адам) заңда белгіленген тәртіппен, өз бастамасы бойынша не сот сараптамасы органы басшысының өтініші бойынша шет мемлекеттердің сот сараптамасы саласындағы мамандарын тарту туралы өтініш жасауға құқылы.

2. Шет мемлекеттердің сот сарапшыларының қатысуымен сот сараптамасын жүргiзу Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу, Азаматтық iс жүргiзу кодекстерінде және Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексінде, сондай-ақ осы Заңда белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

8-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

50-бап. Қазақстан Республикасының сот-сараптама қызметiтуралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының сот-сараптама қызметi туралы заңнамасын бұзу заңда белгiленген жауаптылыққа әкеп соғады.

50-1-бап. Өтпелі ережелер

1. 2016 жылғы 1 шілдеге дейін:

1) осы Заңның 13-бабының 2-тармағы мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"2. Біліктілік емтихандарын қабылдауды және сот сараптамасының белгілі бір түрін жүргізу құқығына сот сарапшысының біліктілік куәлігін беруді Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның біліктілік комиссиялары жүзеге асырады.";

2) осы Заңның 14-бабы 1-тармағының бірінші бөлігі мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"1. Сот сараптамасы органдарының қызметкерлері болып табылатын сот сарапшыларының, сондай-ақ сот-сараптама қызметімен айналысуға арналған лицензия негізінде сот-сараптама қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғалардың кәсіптік даярлығы деңгейін айқындау мақсатында олар бес жылда бір рет Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің немесе денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның аттестаттау комиссиялары жүргізетін аттестаттаудан өтеді.";

2. 2016 жылғы 1 шілдеден бастап:

1) осы Заңның 13-бабының 3 және 4-тармақтары мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"3. Біліктілік комиссиялары қызметінің қағидаларын және олардың құрамын Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі айқындайды.

4. Сот сарапшысы біліктілігін беру үшін біліктілік емтихандарын қабылдау тәртібін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі айқындайды.";

2) осы Заңның 14-бабының 2 және 3-тармақтары мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

"2. Аттестаттау комиссиялары қызметінің қағидаларын және олардың құрамын Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі айқындайды.

3. Сот сарапшысын аттестаттауды, оның ішінде кезектен тыс жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі айқындайды.

Ескерту. 8-тарау 50-1-баппен толықтырылды - ҚР 29.12.2014 № 269-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

51-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. "Сот сараптамасы туралы" 1997 жылғы 12 қарашадағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1997 ж., № 21, 276-құжат; 2000 ж., № 6, 141-құжат; 2001 ж., № 21-22, 281-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; № 24, 153-құжат; 2005 ж., № 10, 32-құжат; 2006 ж., № 13, 86-құжат; 2007 ж., № 2, 18-құжат; № 9, 67-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті	Н. Назарбаев

О судебно-экспертной деятельности в Республике Казахстан

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Глава 2. СУБЪЕКТЫ СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Глава 3. ПРОИЗВОДСТВО СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ

Глава 4. ОСОБЕННОСТИ ПРОИЗВОДСТВА СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ ЖИВЫХ ЛИЦ

Глава 6. ФИНАНСОВОЕ И МАТЕРИАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ОРГАНАХ СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ

Глава 7. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО В ОБЛАСТИ
СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Глава 8. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Қазақстан Республикасындағы сот-сараптама қызметi туралы

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

2-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІНІҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ

3-тарау. СОТ САРАПТАМАСЫН ЖҮРГІЗУ

4-тарау. ТІРІ АДАМДАРҒА СОТ САРАПТАМАСЫН ЖҮРГІЗУДІҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

5-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІК, АҚПАРАТТЫҚ
ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ, СОТ САРАПШЫЛАРЫН КӘСІБИ ДАЯРЛАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ
БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ

6-тарау. СОТ САРАПТАМАСЫ ОРГАНДАРЫНДА СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН
ҚАРЖЫЛЫҚ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

7-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

8-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

О судебно-экспертной деятельности в Республике Казахстан

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Глава 2. СУБЪЕКТЫ СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Глава 3. ПРОИЗВОДСТВО СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ

Глава 4. ОСОБЕННОСТИ ПРОИЗВОДСТВА СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ ЖИВЫХ ЛИЦ

Глава 6. ФИНАНСОВОЕ И МАТЕРИАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕСУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ОРГАНАХ СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ

Глава 7. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО В ОБЛАСТИСУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Глава 8. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Қазақстан Республикасындағы сот-сараптама қызметi туралы

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

2-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІНІҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ

3-тарау. СОТ САРАПТАМАСЫН ЖҮРГІЗУ

4-тарау. ТІРІ АДАМДАРҒА СОТ САРАПТАМАСЫН ЖҮРГІЗУДІҢЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

5-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІК, АҚПАРАТТЫҚҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ, СОТ САРАПШЫЛАРЫН КӘСІБИ ДАЯРЛАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢБІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ

6-тарау. СОТ САРАПТАМАСЫ ОРГАНДАРЫНДА СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІНҚАРЖЫЛЫҚ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

7-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

8-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

Глава 6. ФИНАНСОВОЕ И МАТЕРИАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ОРГАНАХ СУДЕБНОЙ ЭКСПЕРТИЗЫ

Глава 7. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО В ОБЛАСТИ
СУДЕБНО-ЭКСПЕРТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

4-тарау. ТІРІ АДАМДАРҒА СОТ САРАПТАМАСЫН ЖҮРГІЗУДІҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

5-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛІК, АҚПАРАТТЫҚ
ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ, СОТ САРАПШЫЛАРЫН КӘСІБИ ДАЯРЛАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ
БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ

6-тарау. СОТ САРАПТАМАСЫ ОРГАНДАРЫНДА СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН
ҚАРЖЫЛЫҚ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

7-тарау. СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ