ИПС "Әділет"

      Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:
      1. В Уголовно-процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 декабря 1997 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 23, ст. 335; 1998 г., № 23, ст. 416; 2000 г., № 3-4, ст. 66; № 6, ст. 141; 2001 г., № 8, ст. 53; № 15-16, ст. 239; № 17-18, ст. 245; № 21-22, ст. 281; 2002 г., № 4, ст. 32, 33; № 17, ст. 155; № 23-24, ст. 192; 2003 г., № 18, ст. 142; 2004 г., № 5, ст. 22; № 23, ст. 139; № 24, ст. 153, 154, 156; 2005 г., № 13, ст. 53; № 21-22, ст. 87; № 24, ст. 123; 2006 г., № 2, ст. 19; № 5-6, ст. 31; № 12, ст. 72; 2007 г., № 1, ст. 2; № 5-6, ст. 40; № 10, ст. 69; № 13, ст. 99; 2008 г., № 12, ст. 48; № 15-16, ст. 62, 63; № 23, ст. 114; 2009 г., № 6-7, ст. 32; № 15-16, ст. 71, 73; № 17, ст.81, 83; № 23, ст. 113, 115; № 24, ст. 121, 122, 125, 127, 128, 130; 2010 г., № 1-2, ст. 4; № 11, ст. 59; № 17-18, ст. 111; № 20-21, ст. 119; № 22, ст.130; № 24, ст. 149; 2011 г., № 1, ст. 9; № 2, ст. 19, 28; № 19, ст. 145; № 20, ст. 158; № 24, ст. 196; 2012 г., № 1, ст. 5; № 3, ст. 26; № 4, ст. 32; № 5, ст. 35; № 6, ст. 44; № 10, ст. 77; № 14, ст. 93; 2013 г., № 2, ст. 10, 13; Закон Республики Казахстан от 21 мая 2013 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам персональных данных и их защиты», опубликованный в газетах «Егемен Қазақстан» и «Казахстанская правда» 25 мая 2013 г.):
      1) часть третью статьи 71 изложить в следующей редакции:
      «3. Если при наличии обстоятельств, предусмотренных частью первой настоящей статьи, защитник не приглашен самим подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, осужденным, оправданным, их законными представителями, а также другими лицами по их поручению, орган, ведущий уголовный процесс, обязан обеспечить участие защитника на соответствующей стадии процесса, о чем им выносится постановление. Постановление для исполнения направляется в коллегию адвокатов области, города республиканского значения, столицы или ее структурные подразделения и подлежит исполнению в течение двадцати четырех часов с момента его получения.»;
      2) статью 72 изложить в следующей редакции:
      «Статья 72. Приглашение, назначение, замена защитника,
                  оплата его труда
      1. Защитник приглашается подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, осужденным, оправданным, их законными представителями, а также другими лицами по поручению или с согласия подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, осужденного, оправданного. Подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, осужденный, оправданный вправе пригласить для защиты нескольких защитников.
      2. По просьбе подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, осужденного, оправданного участие защитника обеспечивается органом, ведущим уголовный процесс.
      3. В тех случаях, когда участие избранного или назначенного защитника невозможно в течение длительного (не менее пяти суток) срока, орган, ведущий уголовный процесс, обязан предложить подозреваемому, обвиняемому, подсудимому, осужденному, оправданному пригласить другого защитника или принять меры к назначению защитника через коллегию адвокатов области, города республиканского значения, столицы или ее структурные подразделения. Орган, ведущий уголовный процесс, не вправе рекомендовать пригласить в качестве защитника определенное лицо.
      4. В случае задержания или заключения под стражу, если явка защитника, избранного подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, осужденным, оправданным, невозможна в течение двадцати четырех часов, орган, осуществляющий уголовное преследование, предлагает подозреваемому, обвиняемому, подсудимому, осужденному, оправданному пригласить другого защитника, а в случае отказа принимает меры к назначению защитника через коллегию адвокатов области, города республиканского значения, столицы или ее структурные подразделения.
      5. Оплата труда адвоката производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Орган, ведущий уголовный процесс, при наличии к тому оснований обязан освободить подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, осужденного, оправданного от оплаты юридической помощи. В этом случае оплата труда производится за счет бюджетных средств.
      6. Расходы по оплате труда адвокатов производятся за счет бюджетных средств и в случае, предусмотренном частью третьей статьи 71 настоящего Кодекса, когда адвокат участвовал в производстве дознания, предварительного следствия или в суде по назначению.
      7. В случае, если в производстве по уголовному делу участвует несколько защитников, процессуальное действие, при котором необходимо участие защитника, не может признаваться незаконным из-за участия в нем не всех защитников соответствующего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, осужденного, оправданного.
      8. Адвокат допускается к участию в уголовном деле в качестве защитника по предъявлении удостоверения адвоката и ордера, удостоверяющего его полномочия на ведение конкретного дела. Другие лица, указанные в части второй статьи 70 настоящего Кодекса, представляют документы, подтверждающие их право на участие в уголовном деле в качестве защитника (свидетельство о браке, документ, подтверждающий родственные отношения с подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, осужденным, оправданным, решения органов, осуществляющих функции по опеке и попечительству).»;
      3) часть вторую статьи 80 изложить в следующей редакции:
      «2. Для защиты прав и законных интересов потерпевших, являющихся несовершеннолетними или по своему физическому или психическому состоянию лишенных возможности самостоятельно защищать свои права и законные интересы, к обязательному участию в деле привлекаются их законные представители и представители.
      В таких случаях в качестве представителя потерпевшего допускается адвокат, избранный потерпевшим либо его законным представителем. В случае, если адвокат не приглашен самим потерпевшим или его законным представителем, участие адвоката обеспечивается органом, ведущим уголовный процесс, путем вынесения постановления. Постановление для исполнения направляется в коллегию адвокатов области, города республиканского значения, столицы или ее структурные подразделения и подлежит исполнению в течение двадцати четырех часов с момента его получения. Орган, ведущий уголовный процесс, не вправе рекомендовать пригласить в качестве защитника конкретного адвоката.
      Оплата труда адвоката в случае отсутствия у потерпевшего или у его законного представителя средств производится за счет бюджетных средств. Размер, порядок оплаты труда адвокатов, оказывающих гражданам юридическую помощь в рамках гарантированной государством юридической помощи, и возмещения их расходов, связанных с защитой, представительством и оказанием иной юридической помощи, устанавливаются Правительством Республики Казахстан.»;
      4) части вторую и третью статьи 172 изложить в следующей редакции:
      «2. Орган, ведущий уголовный процесс, при наличии к тому оснований обязан направить постановление о назначении защитника и об освобождении подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего от оплаты юридической помощи в коллегию адвокатов области, города республиканского значения, столицы или ее структурные подразделения. В этом случае оплата труда адвоката производится за счет бюджетных средств.
      3. В случаях, предусмотренных частью третьей статьи 71 и частью второй статьи 80 настоящего Кодекса, когда адвокат участвовал в производстве дознания, предварительного следствия или в суде по назначению, расходы по оплате труда адвоката должны быть отнесены за счет бюджетных средств.».

      2. В Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 июля 1999 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., № 18, ст. 644; 2000 г., № 3-4, ст. 66; № 10, ст. 244; 2001 г., № 8, ст. 52; № 15-16, ст. 239; № 21-22, ст. 281; № 24, ст. 338; 2002 г., № 17, ст. 155; 2003 г., № 10, ст. 49; № 14, ст. 109; № 15, ст. 138; 2004 г., № 5, ст. 25; № 17, ст. 97; № 23, ст. 140; № 24, ст. 153; 2005 г., № 5, ст. 5; № 13, ст. 53; № 24, ст. 123; 2006 г., № 2, ст. 19; № 10, ст. 52; № 11, ст. 55; № 12, ст. 72; № 13, ст. 86; 2007 г., № 3, ст. 20; № 4, ст. 28; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; № 13, ст. 99; 2008 г., № 13-14, ст. 56; № 15-16, ст. 62; 2009 г., № 15-16, ст. 74; № 17, ст. 81; № 24, ст. 127, 130; 2010 г., № 1-2, ст. 4; № 3-4, ст. 12; № 7, ст. 28, 32; № 17-18, ст. 111; № 22, ст. 130; № 24, ст. 151; 2011 г., № 1, ст. 9; № 2, ст. 28; № 5, ст. 43; № 6, ст. 50; № 14, ст. 117; № 16, ст. 128, 129; № 23, ст. 179; 2012 г., № 2, ст. 14; № 6, ст. 43, 44; № 8, ст. 64; № 13, ст. 91; № 14, ст. 93; № 21-22, ст. 124):
      1) в оглавлении заголовок статьи 114 изложить в следующей редакции:
      «Статья 114. Оказание бесплатной юридической помощи»;
      2) статью 114 изложить в следующей редакции:
      «Статья 114. Оказание бесплатной юридической помощи
      1. Судья при подготовке дела к судебному разбирательству или суд при рассмотрении дела обязан освободить лицо полностью от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с представительством, и отнести их за счет бюджетных средств в следующих предусмотренных законом случаях:
      1) рассмотрения споров о возмещении вреда, причиненного смертью кормильца, увечьем или иным повреждением здоровья, связанным с работой;
      2) рассмотрения споров, не связанных с предпринимательской деятельностью, для истцов и ответчиков, являющихся участниками Великой Отечественной войны и лицами, приравненными к ним, военнослужащими срочной службы, инвалидами I и II групп, пенсионерами по возрасту.
      2. Оплата гарантированной юридической помощи, оказанной адвокатом, и возмещение расходов, связанных с представительством, в случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи, осуществляются в порядке и размерах, установленных Правительством Республики Казахстан.
      3. К ходатайству лица об освобождении от оплаты юридической помощи и о возмещении расходов, связанных с его представительством, в случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи, должны быть приобщены документы и другие доказательства, подтверждающие право данного лица на получение юридической помощи бесплатно.
      4. По результатам рассмотрения ходатайства судьей или судом выносится мотивированное определение об освобождении лица от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с его представительством, в случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи, либо об отказе в удовлетворении ходатайства.
      5. Определение суда или судьи об освобождении лица от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с его представительством, в случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи, незамедлительно направляется в коллегию адвокатов области, города республиканского значения, столицы или ее структурные подразделения, которые в срок, установленный судом, обязаны обеспечить участие адвоката в суде.»;
      3) предложение второе части второй статьи 304 после слова «бесплатно» дополнить словами «за счет бюджетных средств».

      3. В Кодекс Республики Казахстан об административных правонарушениях от 30 января 2001 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2001 г., № 5-6, ст. 24; № 17-18, ст. 241; № 21-22, ст. 281; 2002 г., № 4, ст. 33; № 17, ст. 155; 2003 г., № 1-2, ст. 3; № 4, ст. 25; № 5, ст. 30; № 11, ст. 56, 64, 68; № 14, ст. 109; № 15, ст. 122, 139; № 18, ст. 142; № 21-22, ст. 160; № 23, ст. 171; 2004 г., № 6, ст. 42; № 10, ст. 55; № 15, ст. 86; № 17, ст. 97; № 23, ст. 139, 140; № 24, ст. 153; 2005 г., № 5, ст. 5; № 7-8, ст. 19; № 9, ст. 26; № 13, ст. 53; № 14, ст. 58; № 17-18, ст. 72; № 21-22, ст. 86, 87; № 23, ст. 104; 2006 г., № 1, ст. 5; № 2, ст. 19, 20; № 3, ст. 22; № 5-6, ст. 31; № 8, ст. 45; № 10, ст. 52; № 11, ст. 55; № 12, ст. 72, 77; № 13, ст. 85, 86; № 15, ст. 92, 95; № 16, ст. 98, 102; № 23, ст. 141; 2007 г., № 1, ст. 4; № 2, ст. 16, 18; № 3, ст. 20, 23; № 4, ст. 28, 33; № 5-6, ст. 40; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; № 12, ст. 88; № 13, ст. 99; № 15, ст. 106; № 16, ст. 131; № 17, ст. 136, 139, 140; № 18, ст. 143, 144; № 19, ст. 146, 147; № 20, ст. 152; № 24, ст. 180; 2008 г., № 6-7, ст. 27; № 12, ст. 48, 51; № 13-14, ст. 54, 57, 58; № 15-16, ст. 62; № 20, ст. 88; № 21, ст. 97; № 23, ст. 114; № 24, ст. 126, 128, 129; 2009 г., № 2-3, ст. 7, 21; № 9-10, ст. 47, 48; № 13-14, ст. 62, 63; № 15-16, ст. 70, 72, 73, 74, 75, 76; № 17, ст. 79, 80, 82; № 18, ст. 84, 86; № 19, ст. 88; № 23, ст. 97, 115, 117; № 24, ст. 121, 122, 125, 129, 130, 133, 134; 2010 г., № 1-2, ст. 1, 4, 5; № 5, ст. 23; № 7, ст. 28, 32; № 8, ст. 41; № 9, ст. 44; № 11, ст. 58; № 13, ст. 67; № 15, ст. 71; № 17-18, ст. 112, 114; № 20-21, ст. 119; № 22, ст. 128, 130; № 24, ст. 146, 149; 2011 г., № 1, ст. 2, 3, 7, 9; № 2, ст. 19, 25, 26, 28; № 3, ст. 32; № 6, ст. 50; № 8, ст. 64; № 11, ст. 102; № 12, ст. 111; № 13, ст. 115, 116; № 14, ст. 117; № 16, ст. 128, 129; № 17, ст. 136; № 19, ст. 145; № 21, ст. 161; № 24, ст. 196; 2012 г., № 1, ст. 5; № 2, ст. 9, 11, 13, 14, 16; № 3, ст. 21, 22, 25, 26, 27; № 4, ст. 32; № 5, ст. 35, 36; № 8, ст. 64; № 10, ст. 77; № 12, ст. 84, 85; № 13, ст. 91; № 14, ст. 92, 93, 94; № 15, ст. 97; № 20, ст. 121; № 23-24, ст. 125; 2013 г., № 1, ст. 2, 3; № 2, ст. 10, 11, 13; № 4, ст. 21; Закон Республики Казахстан от 21 мая 2013 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам персональных данных и их защиты», опубликованный в газетах «Егемен Қазақстан» и «Казахстанская правда» 25 мая 2013 г.):
      1) в части первой статьи 23 слово «законом» заменить словами «положениями настоящего Кодекса»;
      2) часть вторую статьи 589 изложить в следующей редакции:
      «2. Если при наличии обстоятельств, предусмотренных частью первой настоящей статьи, защитник не приглашен самим лицом, привлекаемым к административной ответственности, его законными представителями, а также другими лицами по его поручению, судья, орган (должностное лицо), уполномоченные рассматривать дела об административных правонарушениях, обязаны обеспечить участие защитника на соответствующей стадии производства, о чем ими выносится постановление. Постановление направляется для исполнения в коллегию адвокатов области, города республиканского значения, столицы или ее структурные подразделения и подлежит исполнению в срок не более двадцати четырех часов с момента его получения.»;
      3) части пятую и шестую статьи 590 изложить в следующей редакции:
      «5. Оплата труда адвоката производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Судья, орган (должностное лицо), уполномоченные рассматривать дела об административных правонарушениях, при наличии к тому оснований обязаны освободить лицо, в отношении которого ведется производство по делу об административном правонарушении, от оплаты юридической помощи. В этом случае оплата труда производится за счет бюджетных средств.
      6. Расходы по оплате труда адвокатов производятся за счет бюджетных средств и в случае, предусмотренном частью второй статьи 589 настоящего Кодекса, когда адвокат участвовал в производстве по делу по назначению.».

      4. В Закон Республики Казахстан от 5 декабря 1997 года «Об адвокатской деятельности» (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 22, ст. 328; 2001 г., № 15-16, ст. 236; 2003 г., № 11, ст. 65; 2004 г., № 23, ст. 142; 2007 г., № 2, ст. 18; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; 2009 г., № 8, ст. 44; № 19, ст. 88; № 24, ст. 130; 2010 г., № 5, ст. 23; 2011 г., № 23, ст. 179; 2012 г., № 4, ст. 32; № 6, ст. 44; № 10, ст. 77):
      1) статью 6 изложить в следующей редакции:
      «Статья 6. Оказание бесплатной юридической помощи
      1. Адвокаты оказывают юридическую помощь бесплатно:
      1) истцам при рассмотрении судами дел о возмещении вреда, причиненного смертью кормильца, увечьем или иным повреждением здоровья, связанным с работой;
      2) истцам и ответчикам, являющимся участниками Великой Отечественной войны и лицами, приравненными к ним, военнослужащими срочной службы, инвалидами I и II групп, пенсионерами по возрасту, если рассматриваемый судом спор не связан с предпринимательской деятельностью;
      3) физическим лицам по вопросам взыскания алиментов, назначения пенсии и пособий, реабилитации, получения статуса беженца или оралмана, несовершеннолетним, оставшимся без попечения родителей, в случаях необходимости составляют письменные документы правового характера.
      2. В случаях, установленных пунктом 1 настоящей статьи, а также иных случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, оплата гарантированной государством юридической помощи, оказываемой адвокатом, производится за счет бюджетных средств.
      3. Основания юридической помощи, оказываемой адвокатом за счет бюджетных средств, устанавливаются Законом Республики Казахстан «О гарантированной государством юридической помощи» и законодательством Республики Казахстан об административных правонарушениях, уголовно-процессуальным, гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан.
      4. При невозможности оказания юридической помощи в виде правового консультирования непосредственно после обращения заявителя он должен быть извещен о времени приема в срок, не превышающий трех рабочих дней с момента его обращения. Продолжительность оказания юридической помощи в виде правового консультирования в таких случаях не должна превышать один час. В случае необходимости указанный срок может быть продлен председателем президиума коллегии области, города республиканского значения, столицы. По одному и тому же вопросу лицо может получить правовую помощь только один раз.
      5. Учет бесплатной юридической помощи в виде правового консультирования, оказанной адвокатом, ведется адвокатом, предоставляющим такую помощь, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
      Оплата юридической помощи в виде правового консультирования, оказанной адвокатом, осуществляется за счет бюджетных средств на основании акта о выполненной адвокатом работе и заявки соответствующей коллегии адвокатов.
      Размер и порядок оплаты юридической помощи, оказанной адвокатом, и возмещения расходов, связанных с защитой и представительством, а также порядок учета юридической помощи, оказанной адвокатом, устанавливаются Правительством Республики Казахстан.»;
      2) подпункт 6) пункта 2 статьи 25 изложить в следующей редакции:
      «6) обеспечивает своевременное представление в территориальный орган юстиции сводного отчета об оказанной адвокатами бесплатной юридической помощи и о возмещении расходов, связанных с защитой и представительством, за счет бюджетных средств;».

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования.

Президент
Республики Казахстан Н. НАЗАРБАЕВ

     1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
      1. 1997 жылғы 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 23, 335-құжат; 1998 ж., № 23, 416-құжат; 2000 ж., № 3-4, 66-құжат; № 6, 141-құжат; 2001 ж., № 8, 53-құжат; № 15-16, 239-құжат; № 17-18, 245-құжат; № 21-22, 281-құжат; 2002 ж., № 4, 32, 33-құжаттар; № 17, 155-құжат; № 23-24, 192-құжат; 2003 ж., № 18, 142-құжат; 2004 ж., № 5, 22-құжат; № 23, 139-құжат; № 24, 153, 154, 156-құжаттар; 2005 ж., № 13, 53-құжат; № 21-22, 87-құжат; № 24, 123-құжат; 2006 ж., № 2, 19-құжат; № 5-6, 31-құжат; № 12, 72-құжат; 2007 ж., № 1, 2-құжат; № 5-6, 40-құжат; № 10, 69-құжат; № 13, 99-құжат; 2008 ж., № 12, 48-құжат; № 15-16, 62, 63-құжаттар; № 23, 114-құжат; 2009 ж., № 6-7, 32-құжат; № 15-16, 71, 73-құжаттар; № 17, 81, 83-құжаттар; № 23, 113, 115-құжаттар; № 24, 121, 122, 125, 127, 128, 130-құжаттар; 2010 ж., № 1-2, 4-құжат; № 11, 59-құжат; № 17-18, 111-құжат; № 20-21, 119-құжат; № 22, 130-құжат; № 24, 149-құжат; 2011 ж., № 1, 9-құжат; № 2, 19, 28-құжаттар; № 19, 145-құжат; № 20, 158-құжат; № 24, 196-құжат; 2012 ж., № 1, 5-құжат; № 3, 26-құжат; № 4, 32-құжат; № 5, 35-құжат; № 6, 44-құжат; № 10, 77-құжат; № 14, 93-құжат; 2013 ж., № 2, 10, 13-құжаттар; 2013 жылғы 25 мамырда «Егемен Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде жарияланған «Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне дербес деректер және оларды қорғау мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» 2013 жылғы 21 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңы):
      1) 71-баптың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
      «3. Егер осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген мән-жайлар болған кезде қорғаушыны күдiктiнiң, айыпталушының, сотталушының, сотталған адамның, ақталған адамның өзi, олардың заңды өкiлдерi, сондай-ақ олардың тапсыруы бойынша басқа тұлғалар шақырмаса, қылмыстық процестi жүргiзушi орган процестiң тиiстi сатысында қорғаушының қатысуын қамтамасыз етуге мiндеттi, бұл туралы ол қаулы шығарады. Қаулы орындау үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасына немесе оның құрылымдық бөлімшелеріне жіберіледі және алынған кезінен бастап жиырма төрт сағат ішiнде орындалуға жатады.»;
      2) 72-бап мынадай редакцияда жазылсын:
     «72-бап. Қорғаушыны шақыру, тағайындау, ауыстыру,
               оның еңбегiне ақы төлеу
      1. Қорғаушыны күдiктi, айыпталушы, сотталушы, сотталған адам, ақталған адам, олардың заңды өкiлдерi, сондай-ақ күдiктiнің, айыпталушының, сотталушының, сотталған адамның, ақталған адамның тапсыруы бойынша немесе келiсiмiмен басқа тұлғалар шақырады. Күдiктi, айыпталушы, сотталушы, сотталған адам, ақталған адам қорғану үшiн бiрнеше қорғаушыны шақыруға құқылы.
      2. Қылмыстық процестi жүргiзушi орган күдiктiнiң, айыпталушының, сотталушының, сотталған адамның, ақталған адамның сұрауы бойынша қорғаушының қатысуын қамтамасыз етедi.
      3. Таңдап алынған немесе тағайындалған қорғаушының ұзақ мерзiм (кемiнде бес тәулiк) iшiнде қатысуы мүмкiн болмайтын жағдайларда қылмыстық процестi жүргiзушi орган күдiктiге, айыпталушыға, сотталушыға, сотталған адамға, ақталған адамға басқа қорғаушы шақыруды ұсынуға немесе қорғаушыны облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасы немесе оның құрылымдық бөлімшелері арқылы тағайындауға шаралар қолдануға міндетті. Қылмыстық процестi жүргiзушi орган қорғаушы ретiнде белгiлi бiр адамды шақыруды ұсынуға құқылы емес.
      4. Ұстау немесе күзетпен ұстау жағдайында, егер күдiктi, айыпталушы, сотталушы, сотталған адам, ақталған адам таңдаған қорғаушының келуi жиырма төрт сағаттың iшiнде мүмкiн болмаса, қылмыстық ізге түсуді жүзеге асырушы орган күдiктiге, айыпталушыға, сотталушыға, сотталған адамға, ақталған адамға басқа қорғаушы шақыруды ұсынады, ал одан бас тартылған жағдайда қорғаушыны облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасы немесе оның құрылымдық бөлімшелері арқылы тағайындауға шаралар қолданады.
      5. Адвокаттың еңбегiне ақы төлеу Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргiзiледi. Қылмыстық процестi жүргiзушi орган оған негiздер болған жағдайда күдiктiнi, айыпталушыны, сотталушыны, сотталған адамды, ақталған адамды заң көмегіне ақы төлеуден босатуға міндетті. Бұл жағдайда еңбекке ақы төлеу бюджет қаражаты есебiнен жүргiзiледi.
      6. Осы Кодекстiң 71-бабының үшiншi бөлiгiнде көзделген, адвокат анықтау, алдын ала тергеу ісін жүргiзуге немесе сотқа тағайындау бойынша қатысқан жағдайда да адвокаттардың еңбегiне ақы төлеу жөніндегі шығыстар бюджет қаражаты есебiнен жүргізіледі.
      7. Егер қылмыстық iс бойынша iс жүргiзуге бiрнеше қорғаушы қатысса, қорғаушының қатысуы қажет болатын iс жүргiзу әрекетi оған тиiстi күдiктiнiң, айыпталушының, сотталушының, сотталған адамның, ақталған адамның қорғаушыларының түгел қатыспауы себебінен заңсыз болып таныла алмайды.
      8. Адвокат қылмыстық іске қорғаушы ретінде қатысуға адвокат куәлігін және өзінің нақты істі жүргізуге өкілеттігін куәландыратын ордерін көрсетуі бойынша жіберіледі. Осы Кодекстің 70-бабының екінші бөлігінде аталған басқа тұлғалар өздерінің қылмыстық іске қорғаушы ретінде қатысуға құқығын растайтын құжаттарды (неке туралы куәлікті, күдіктімен, айыпталушымен, сотталушымен, сотталған адаммен, ақталған адаммен туыстық қатынастарын растайтын құжатты, қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдардың шешімдерін) ұсынады.»;
      3) 80-баптың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
      «2. Кәмелетке толмаған немесе өзінің дене бітімі немесе психикалық жағдайы бойынша өз құқықтары мен заңды мүдделерін өз бетінше қорғау мүмкіндігінен айырылған жәбірленушілердің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін олардың заңды өкілдері мен өкілдері іске міндетті түрде қатысуға тартылады.
      Мұндай жағдайларда жәбірленуші не оның заңды өкілі таңдаған адвокат жәбірленушінің өкілі ретінде жіберіледі. Егер адвокатты жәбірленушінің өзі немесе оның заңды өкілі шақырмаса, қылмыстық процесті жүргізуші орган қаулы шығару жолымен адвокаттың қатысуын қамтамасыз етеді. Қаулы орындау үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасына немесе оның құрылымдық бөлімшелеріне жіберіледі және алынған кезінен бастап жиырма төрт сағат ішінде орындалуға жатады. Қылмыстық процесті жүргізуші орган қорғаушы ретінде нақты адвокатты шақыруды ұсынуға құқылы емес.
      Жәбірленушіде немесе оның заңды өкілінде қаражат болмаған жағдайда, адвокаттың еңбегіне ақы төлеу бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі. Мемлекет кепілдік берген заң көмегі шеңберінде азаматтарға заң көмегін көрсететін адвокаттардың еңбегіне ақы төлеудің және олардың қорғауға, өкілдік етуге және өзге де заң көмегін көрсетуге байланысты шығыстарын өтеудің мөлшерін, тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.»;
      4) 172-баптың екінші және үшінші бөліктері мынадай редакцияда жазылсын:
      «2. Қылмыстық процестi жүргiзуші орган, оған негiздер болған жағдайда қорғаушы тағайындау туралы және күдіктiнi, айыпталушыны, жәбірленушіні заң көмегiне ақы төлеуден босату туралы қаулыны облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасына немесе оның құрылымдық бөлімшелеріне жіберуге міндетті. Бұл жағдайда адвокаттың еңбегiне ақы төлеу бюджет қаражаты есебiнен жіберіледі.
      3. Осы Кодекстің 71-бабының үшінші бөлігінде және 80-бабының екінші бөлігінде көзделген, адвокат анықтау, алдын ала тергеу ісін жүргізуге немесе сотқа тағайындау бойынша қатысқан жағдайларда адвокаттың еңбегіне ақы төлеу жөніндегі шығыстар бюджет қаражатының есебіне жатқызылуға тиіс.».
      2. 1999 жылғы 13 шілдедегі Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1999 ж., № 18, 644-құжат; 2000 ж., № 3-4, 66-құжат; № 10, 244-құжат; 2001 ж., № 8, 52-құжат; № 15-16, 239-құжат; № 21-22, 281-құжат; № 24, 338-құжат; 2002 ж., № 17, 155-құжат; 2003 ж., № 10, 49-құжат; № 14, 109-құжат; № 15, 138-құжат; 2004 ж., № 5, 25-құжат; № 17, 97-құжат; № 23, 140-құжат; № 24, 153-құжат; 2005 ж., № 5, 5-құжат; № 13, 53-құжат; № 24, 123-құжат; 2006 ж., № 2, 19-құжат; № 10, 52-құжат; № 11, 55-құжат; № 12, 72-құжат; № 13, 86-құжат; 2007 ж., № 3, 20-құжат; № 4, 28-құжат; № 9, 67-құжат; № 10, 69-құжат; № 13, 99-құжат; 2008 ж., № 13-14, 56-құжат; № 15-16, 62-құжат; 2009 ж., № 15-16, 74-құжат; № 17, 81-құжат; № 24, 127, 130-құжаттар; 2010 ж., № 1-2, 4-құжат; № 3-4, 12-құжат; № 7, 28, 32-құжаттар; № 17-18, 111-құжат; № 22, 130-құжат; № 24, 151-құжат; 2011 ж., № 1, 9-құжат; № 2, 28-құжат; № 5, 43-құжат; № 6, 50-құжат; № 14, 117-құжат; № 16, 128, 129-құжаттар; № 23, 179-құжат; 2012 ж., № 2, 14-құжат; № 6, 43, 44-құжаттар; № 8, 64-құжат; № 13, 91-құжат; № 14, 93-құжат; № 21-22, 124-құжат):
      1) мазмұнындағы 114-баптың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:
     «114-бап. Тегін заң көмегін көрсету»;
      2) 114-бап мынадай редакцияда жазылсын:
     «114-бап. Тегін заң көмегін көрсету
      1. Істі сот талқылауына дайындаған кезде судья немесе істі қараған кезде сот заңда көзделген мынадай:
      1) асыраушысының қайтыс болуы, жұмыспен байланысты мертігуі немесе денсаулығының өзгедей зақымдануы арқылы келтірілген зиянды өтеу туралы дауларды қараған;
      2) Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен оларға теңестірілген адамдар, мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер, І және ІІ топтардағы мүгедектер, жасы бойынша зейнеткерлер болып табылатын қуынушылар мен жауапкерлер үшін кәсіпкерлік қызметке байланысты емес дауларды қараған жағдайларда тұлғаны заң көмегіне ақы төлеуден және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден толық босатуға және оларды бюджет қаражаты есебіне жатқызуға міндетті.
      2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда, адвокат көрсеткен, кепілдік берілген заң көмегіне ақы төлеу және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен және мөлшерлерде жүзеге асырылады.
      3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда, тұлғаның заң көмегіне ақы төлеуден босату және оның атынан өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу туралы өтінішхатына осы тұлғаның заң көмегін тегін алу құқығын растайтын құжаттар мен басқа да дәлелдемелер қоса тіркелуге тиіс.
      4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда, судья немесе сот өтінішхатты қарау нәтижесі бойынша тұлғаны мемлекет кепілдік берген заң көмегіне ақы төлеуден және оның атынан өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден босату туралы не өтінішхатты қанағаттандырудан бас тарту туралы дәлелденген ұйғарым шығарады.
      5. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген жағдайларда, соттың немесе судьяның тұлғаны заң көмегіне ақы төлеуден және оның атынан өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден босату туралы ұйғарымы дереу облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасына немесе оның құрылымдық бөлімшелеріне жіберіледі, олар сот белгілеген мерзімде адвокаттың сотқа қатысуын қамтамасыз етуге міндетті.»;
      3) 304-баптың екінші бөлігінің екінші сөйлемі «көмегi» деген сөзден кейін «бюджет қаражаты есебінен» деген сөздермен толықтырылсын.
      3. 2001 жылғы 30 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 5-6, 24-құжат; № 17-18, 241-құжат; № 21-22, 281-құжат; 2002 ж., № 4, 33-құжат; № 17, 155-құжат; 2003 ж., № 1-2, 3-құжат; № 4, 25-құжат; № 5, 30-құжат; № 11, 56, 64, 68-құжаттар; № 14, 109-құжат; № 15, 122, 139-құжаттар; № 18, 142-құжат; № 21-22, 160-құжат; № 23, 171-құжат; 2004 ж., № 6, 42-құжат; № 10, 55-құжат; № 15, 86-құжат; № 17, 97-құжат; № 23, 139, 140-құжаттар; № 24, 153-құжат; 2005 ж., № 5, 5-құжат; № 7-8, 19-құжат; № 9, 26-құжат; № 13, 53-құжат; № 14, 58-құжат; № 17-18, 72-құжат; № 21-22, 86, 87-құжаттар; № 23, 104-құжат; 2006 ж., № 1, 5-құжат; № 2, 19, 20-құжаттар; № 3, 22-құжат; № 5-6, 31-құжат; № 8, 45-құжат; № 10, 52-құжат; № 11, 55-құжат; № 12, 72, 77-құжаттар; № 13, 85, 86-құжаттар; № 15, 92, 95-құжаттар; № 16, 98, 102-құжаттар; № 23, 141-құжат; 2007 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 16, 18-құжаттар; № 3, 20, 23-құжаттар; № 4, 28, 33-құжаттар; № 5-6, 40-құжат; № 9, 67-құжат; № 10, 69-құжат; № 12, 88-құжат; № 13, 99-құжат; № 15, 106-құжат; № 16, 131-құжат; № 17, 136, 139, 140-құжаттар; № 18, 143, 144-құжаттар; № 19, 146, 147-құжаттар; № 20, 152-құжат; № 24, 180-құжат; 2008 ж., № 6-7, 27-құжат; № 12, 48, 51-құжаттар; № 13-14, 54, 57, 58-құжаттар; № 15-16, 62-құжат; № 20, 88-құжат; № 21, 97-құжат; № 23, 114-құжат; № 24, 126, 128, 129-құжаттар; 2009 ж., № 2-3, 7, 21-құжаттар; № 9-10, 47, 48-құжаттар; № 13-14, 62, 63-құжаттар; № 15-16, 70, 72, 73, 74, 75, 76-құжаттар; № 17, 79, 80, 82-құжаттар; № 18, 84, 86-құжаттар; № 19, 88-құжат; № 23, 97, 115, 117-құжаттар; № 24, 121, 122, 125, 129, 130, 133, 134-құжаттар; 2010 ж., № 1-2, 1, 4, 5-құжаттар; № 5, 23-құжат; № 7, 28, 32-құжаттар; № 8, 41-құжат; № 9, 44-құжат; № 11, 58-құжат; № 13, 67-құжат; № 15, 71-құжат; № 17-18, 112, 114-құжаттар; № 20-21, 119-құжат; № 22, 128, 130-құжаттар; № 24, 146, 149-құжаттар; 2011 ж., № 1, 2, 3, 7, 9-құжаттар; № 2, 19, 25, 26, 28-құжаттар; № 3, 32-құжат; № 6, 50-құжат; № 8, 64-құжат; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; № 13, 115, 116-құжаттар; № 14, 117-құжат; № 16, 128, 129-құжаттар; № 17, 136-құжат; № 19, 145-құжат; № 21, 161-құжат; № 24, 196-құжат; 2012 ж., № 1, 5-құжат; № 2, 9, 11, 13, 14, 16-құжаттар; № 3, 21, 22, 25, 26, 27-құжаттар; № 4, 32-құжат; № 5, 35, 36-құжаттар; № 8, 64-құжат; № 10, 77-құжат; № 12, 84, 85-құжаттар; № 13, 91-құжат; № 14, 92, 93, 94-құжаттар; № 15, 97-құжат; № 20, 121-құжат; № 23-24, 125-құжат; 2013 ж., № 1, 2, 3-құжаттар; № 2, 10, 11, 13-құжаттар; № 4, 21-құжат; 2013 жылғы 25 мамырда «Егемен Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде жарияланған «Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне дербес деректер және оларды қорғау мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» 2013 жылғы 21 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңы):
      1) 23-баптың бірінші бөлігіндегі «заңға» деген сөз «осы Кодекстің ережелеріне» деген сөздермен ауыстырылсын;
      2) 589-баптың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
      «2. Егер осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген мән-жайлар болған жағдайда қорғаушыны әкiмшiлiк жауапкершілікке тартылатын тұлғаның өзi, оның заңды өкiлдерi, сондай-ақ оның тапсыруымен басқа тұлғалар шақырмаса, әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi қарауға уәкiлеттi судья, орган (лауазымды адам) iс жүргiзудiң тиiстi сатысында қорғаушының қатысуын қамтамасыз етуге мiндеттi, бұл туралы олар қаулы шығарады. Қаулы орындау үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасына немесе оның құрылымдық бөлімшелеріне жіберіледі және алынған кезінен бастап жиырма төрт сағаттан аспайтын мерзімде орындалуға жатады.»;
      3) 590-баптың бесінші және алтыншы бөліктері мынадай редакцияда жазылсын:
      «5. Адвокаттың еңбегiне ақы төлеу Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргізіледі. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi қарауға уәкiлеттi судья, орган (лауазымды адам) оған негiздер болған жағдайда өзіне қатысты әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша іс жүргiзiлетін тұлғаны заң көмегiне ақы төлеуден босатуға міндетті. Бұл жағдайда еңбекке ақы төлеу бюджет қаражаты есебiнен жүргізіледi.
      6. Осы Кодекстiң 589-бабының екiншi бөлiгiнде көзделген, адвокат іс бойынша iс жүргiзуге тағайындау арқылы қатысқан жағдайда да адвокаттардың еңбегiне ақы төлеу жөніндегі шығыстар бюджет қаражаты есебiнен жүргізіледі.».
      4. «Адвокаттық қызмет туралы» 1997 жылғы 5 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 22, 328-құжат; 2001 ж., № 15-16, 236-құжат; 2003 ж., № 11, 65-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2007 ж., № 2, 18-құжат; № 9, 67-құжат; № 10, 69-құжат; 2009 ж., № 8, 44-құжат; № 19, 88-құжат; № 24, 130-құжат; 2010 ж., № 5, 23-құжат; 2011 ж., № 23, 179-құжат; 2012 ж., № 4, 32-құжат; № 6, 44-құжат; № 10, 77-құжат):
      1) 6-бап мынадай редакцияда жазылсын:
     «6-бап. Тегін заң көмегін көрсету
      1. Адвокаттар мыналарға:
      1) соттар асыраушысының қайтыс болуы, жұмыспен байланысты мертігуі немесе денсаулығының өзгедей зақымдануы арқылы келтірілген зиянды өтеу туралы істерді қараған кезде қуынушыларға;
      2) егер сот қарап жатқан дау кәсіпкерлік қызметпен байланысты болмаса, Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен оларға теңестірілген адамдар, мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер, І және ІІ топтардағы мүгедектер, жасы бойынша зейнеткерлер болып табылатын қуынушылар мен жауапкерлерге;
      3) алименттер өндіріп алу, зейнетақы мен жәрдемақылар тағайындау, ақтау, босқын немесе оралман мәртебесін алу мәселелері бойынша жеке тұлғаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмағандарға заң көмегін тегін көрсетеді, қажет болған жағдайларда құқықтық сипаттағы жазбаша құжаттарды жасайды.
      2. Осы баптың 1-тармағында белгіленген жағдайларда, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де жағдайларда, адвокат көрсететін, мемлекет кепілдік берген заң көмегіне ақы төлеу бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі.
      3. Адвокат бюджет қаражаты есебінен көрсететін заң көмегінің негіздері «Мемлекет кепілдік берген заң көмегі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында және Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында, Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу, азаматтық іс жүргізу заңнамасында белгіленеді.
      4. Арыз беруші жүгінгеннен кейін бірден құқықтық консультация беру түріндегі заң көмегін көрсету мүмкін болмаған кезде, ол жүгінген кезінен бастап үш жұмыс күнінен аспайтын мерзімде қабылдау уақыты туралы хабардар етілуге тиіс. Мұндай жағдайларда құқықтық консультация беру түріндегі заң көмегін көрсету ұзақтығы бір сағаттан аспауға тиіс. Қажет болған жағдайда көрсетілген мерзімді облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың алқа төралқасының төрағасы ұзарта алады. Тұлғаның бір мәселе бойынша құқықтық көмекті бір рет қана алуына болады.
      5. Адвокат көрсеткен құқықтық консультация беру түріндегі тегін заң көмегін есепке алуды осындай көмекті ұсынатын адвокат Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүргізеді.
      Адвокат көрсеткен құқықтық консультация беру түріндегі заң көмегіне ақы төлеу адвокаттың орындаған жұмысы туралы актінің және тиісті адвокаттар алқасы өтінімінің негізінде бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.
      Адвокат көрсеткен заң көмегіне ақы төлеудің және қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеудің мөлшері мен тәртібін, сондай-ақ адвокат көрсеткен заң көмегін есепке алу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.»;
      2) 25-баптың 2-тармағының 6) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
      «6) адвокаттар көрсеткен тегін заң көмегі туралы және қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды бюджет қаражаты есебінен өтеу туралы жиынтық есепті аумақтық әділет органына уақтылы ұсынуды қамтамасыз етеді;».
     2-бап. Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаев.