О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам биржевой торговли и предпринимательства

Закон Республики Казахстан от 30 декабря 2024 года № 149-VIII ЗРК

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие настоящего Закона см. ст. 2.

Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:

1. В Предпринимательский кодекс Республики Казахстан от 29 октября 2015 года:

1) часть первую пункта 4 статьи 24 дополнить подпунктом 14) следующего содержания:

"14) деятельность товарных бирж.";

2) подпункт 4) статьи 90-6 дополнить словами "и товарных бирж";

3) пункт 3 статьи 135 изложить в следующей редакции:

"3. Надзор осуществляется органами контроля и надзора в порядке и на условиях, которые установлены настоящим Кодексом и иными законами Республики Казахстан.";

4) в статье 153:

заголовок изложить в следующей редакции:

"Статья 153. Меры, принимаемые должностными лицами государственных органов и местных исполнительных органов, в том числе органов контроля и надзора";

часть первую пункта 1 после слов "предусмотренных законодательством Республики Казахстан," дополнить словами "с учетом положений, установленных пунктами 1-1 и 1-2 настоящей статьи,";

дополнить пунктами 1-1 и 1-2 следующего содержания:

"1-1. При принятии мер запретительно-ограничительного характера, в том числе оперативного реагирования, в отношении субъектов частного предпринимательства должностное лицо (должностные лица) государственного органа и местного исполнительного органа уведомляет (уведомляют) прокурора.

1-2. По согласованию с прокурором государственными органами и местными исполнительными органами принимаются меры запретительно-ограничительного характера в отношении инвесторов, включенных в реестр инвесторов, по вопросам:

приостановления деятельности субъекта (объекта либо его отдельного участка), действия, процесса;

приостановления действия, лишения (отзыва) разрешения и (или) приложения к разрешению;

отказа в выдаче разрешения либо продлении срока его действия;

отмены (отзыва) решения государственного органа, местного исполнительного органа, организации квазигосударственного сектора, вынесенного ранее в пользу инвестора;

расторжения государственным органом, местным исполнительным органом в одностороннем порядке контракта либо соглашения.

Государственные органы и местные исполнительные органы не вправе принимать меры запретительно-ограничительного характера, указанные в части первой настоящего пункта, без согласования с прокурором.

О принятом по итогам согласования с прокурором решении государственные органы и местные исполнительные органы уведомляют инвестора, включенного в реестр инвесторов.

Порядок согласования прокурором мер запретительно-ограничительного характера в отношении инвесторов, включенных в реестр инвесторов, определяется Генеральным Прокурором Республики Казахстан.";

5) статью 174 дополнить подпунктом 13) следующего содержания:

"13) необоснованный отказ или уклонение от реализации товара на товарных биржах в случаях, когда такая реализация является обязательной в соответствии с законами Республики Казахстан.";

6) пункт 6 статьи 193 дополнить частью третьей следующего содержания:

"Ограничения, предусмотренные подпунктом 2) части первой настоящего пункта, не распространяются на оператора информационно-коммуникационной инфраструктуры "электронного правительства".";

7) статью 276 дополнить пунктом 4 следующего содержания:

"4. Решения государственных органов и местных исполнительных органов о проведении проверок в отношении инвесторов, включенных в реестр инвесторов, принимаются после обязательного согласования их с прокурором.

Порядок согласования определяется Генеральным Прокурором Республики Казахстан.";

8) дополнить статьей 282-3 следующего содержания:

"Статья 282-3. Реестр инвесторов

1. Для использования данных об инвестиционной деятельности на территории Республики Казахстан уполномоченный орган по инвестициям ведет реестр инвесторов.

2. Реестром инвесторов является электронная база данных, содержащая сведения об инвесторах, о суммах инвестиций, видах инвестиционных проектов, этапах их реализации и другие сведения об инвестиционной деятельности на территории Республики Казахстан.

3. Реестр инвесторов формируется на Национальной цифровой инвестиционной платформе, являющейся единой информационной системой комплексного сопровождения инвестиционных проектов, создание, управление и техническая поддержка которой осуществляется уполномоченным органом по инвестициям.

4. Государственные органы и местные исполнительные органы, а также организации квазигосударственного сектора обеспечивают представление в уполномоченный орган по инвестициям сведений об инвесторах и их инвестиционных проектах, а также интеграцию объектов информатизации с реестром инвесторов на Национальной цифровой инвестиционной платформе.

5. Порядок формирования, ведения и использования реестра инвесторов, организации работы Национальной цифровой инвестиционной платформы, интеграции объектов информатизации государственных органов и местных исполнительных органов, организаций квазигосударственного сектора определяется уполномоченным органом по инвестициям.".

2. В Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан от 31 октября 2015 года:

статью 8 дополнить частью седьмой следующего содержания:

"7. Государственные органы реализуют право обращения в суд с иском, затрагивающим права и законные интересы инвесторов, включенных в реестр инвесторов, после обязательного согласования с прокурором.

Порядок согласования определяется Генеральным Прокурором Республики Казахстан.".

3. В Закон Республики Казахстан от 12 апреля 2004 года "О регулировании торговой деятельности":

1) подпункт 16) статьи 1 исключить;

2) в статье 29-1:

часть вторую пункта 2-1 исключить;

дополнить пунктом 6 следующего содержания:

"6. Законами Республики Казахстан устанавливаются случаи обязательного проведения закупок товаров, работ и услуг на электронных торговых площадках.

Правила проведения закупок товаров, работ и услуг на электронных торговых площадках утверждаются уполномоченным органом.".

4. В Закон Республики Казахстан от 4 мая 2009 года "О товарных биржах":

1) в текст Закона внесено изменение на казахском языке, текст на русском языке не изменяется;

2) преамбулу исключить;

3) в статье 1:

подпункт 1-1) изложить в следующей редакции:

"1-1) биржевые торги – процесс, проводимый в рамках правил биржевой торговли, направленный на совершение сделок по биржевым товарам на основе электронных заявок, поданных в электронную торговую систему товарной биржи, обеспечивающую автоматизацию процесса заключения биржевых сделок;";

дополнить подпунктом 1-2) следующего содержания:

"1-2) биржевой брокер (далее – брокер) – юридическое лицо, осуществляющее свою деятельность на товарной бирже и совершающее сделки с биржевым товаром по поручению, за счет и в интересах клиента;";

подпункт 2-1) изложить в следующей редакции:

"2-1) биржевое обеспечение – денежное обеспечение, вносимое на возвратной основе участниками биржевой торговли в клиринговый центр товарной биржи для участия в биржевых торгах в качестве обеспечения исполнения своих обязательств по заключаемым биржевым сделкам;";

подпункты 3), 5) и 6) исключить;

подпункт 7) изложить в следующей редакции:

"7) биржевой товар – стандартизированный однородный товар, включенный в перечень биржевых товаров и (или) перечень социально значимых биржевых товаров, единицы которого идентичны во всех отношениях, имеют сходные характеристики и состоят из схожих компонентов, что позволяет им выполнять те же функции, обладающие свойством полной взаимозаменяемости партий от различных производителей;";

дополнить подпунктами 8-1) и 8-2) следующего содержания:

"8-1) биржевая торговля – предпринимательская деятельность по реализации (приобретению) биржевых товаров и срочных контрактов, осуществляемая на товарной бирже путем проведения биржевых торгов в электронной форме, регистрации и оформления сделок;

8-2) участники биржевой торговли – клиенты, брокеры, дилеры и маркет-мейкеры, взаимодействующие на товарной бирже по установленным правилам биржевой торговли;";

подпункты 9-1), 11-2) и 14-2) изложить в следующей редакции:

"9-1) гарантийный фонд – денежный фонд, формируемый клиринговым центром товарной биржи за счет взносов членов биржи в целях обеспечения исполнения заключенных на бирже сделок;";

"11-2) режим двойного встречного аукциона – режим торговли, при котором биржевые сделки заключаются анонимно в результате конкуренции продавцов и покупателей, а цена на биржевой товар устанавливается на уровне равновесия спроса и предложения;";

"14-2) резервный фонд – денежный фонд, формируемый товарной биржей за счет собственных средств в целях обеспечения исполнения заключенных на бирже сделок;";

в подпункте 15) слово "координацию" заменить словами "межотраслевую координацию";

подпункты 16-1), 16-2) и 16-3) исключить;

подпункт 17) после слова "брокеры," дополнить словами "а также";

4) главу 1 дополнить статьей 2-1 следующего содержания:

"Статья 2-1. Основные цели и принципы регулирования в сфере деятельности товарных бирж

1. Основными целями регулирования в сфере деятельности товарных бирж являются:

1) обеспечение открытого и эффективного функционирования товарных бирж;

2) защита прав участников биржевой торговли и добросовестная конкуренция;

3) обеспечение исполнения сделок, заключенных на товарной бирже.

2. Основными принципами регулирования в сфере деятельности товарных бирж являются:

1) законность осуществления биржевой торговли;

2) обеспечение равных возможностей и ответственности участников биржевой торговли;

3) прозрачность и доступность информации.";

5) статью 3 изложить в следующей редакции:

"Статья 3. Компетенция Правительства Республики Казахстан в сфере деятельности товарных бирж

Правительство Республики Казахстан в сфере деятельности товарных бирж:

1) разрабатывает основные направления государственной политики в сфере деятельности товарных бирж;

2) определяет на конкурсной основе товарные биржи, осуществляющие торговлю биржевыми товарами, включенными в перечень социально значимых биржевых товаров, и устанавливает критерии к ним;

3) выполняет иные функции, возложенные на него Конституцией Республики Казахстан, законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.";

6) в статье 4:

подпункт 2) дополнить словами ", клиринговых центров товарных бирж, брокеров, дилеров";

подпункт 2-2) изложить в следующей редакции:

"2-2) разрабатывает и утверждает перечень биржевых товаров, вносит в него изменения и (или) дополнения по согласованию с заинтересованными государственными органами;";

дополнить подпунктом 2-3) следующего содержания:

"2-3) разрабатывает и утверждает перечень социально значимых биржевых товаров, вносит в него изменения и (или) дополнения по согласованию с заинтересованными государственными органами;";

подпункт 3-4) исключить;

подпункт 3-5):

после слова "разрабатывает" дополнить словами "и утверждает";

дополнить словами ", брокеров и клиринговых центров товарных бирж";

дополнить подпунктом 3-7) следующего содержания:

"3-7) проводит анализ и мониторинг деятельности товарных бирж;";

подпункты 10-3) и 10-4) исключить;

дополнить подпунктом 10-6) следующего содержания:

"10-6) устанавливает максимальные размеры вступительных взносов для членов товарной биржи, платежей за участие в биржевых торгах и комиссий брокеров;";

7) статью 5 изложить в следующей редакции:

"Статья 5. Лицензирование деятельности в сфере товарных бирж

1. Лицензирование деятельности товарных бирж, клиринговых центров товарных бирж и брокеров осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях, с учетом положений настоящего Закона.

2. Антимонопольный орган вправе приостановить действие лицензии товарной биржи, брокера, клирингового центра товарной биржи на срок от одного до шести месяцев в следующих случаях:

1) систематического (два и более раза в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) нарушения требований, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о товарных биржах, и (или) неустранения нарушений, указанных в предписании антимонопольного органа;

2) несоответствия квалификационным требованиям к деятельности товарных бирж, брокеров, клиринговых центров товарных бирж;

3) неосуществления товарной биржей, брокером, клиринговым центром товарной биржи лицензионной деятельности в течение шести последовательных календарных месяцев;

4) осуществления деятельности, запрещенной настоящим Законом;

5) отказа в предоставлении документов и информации, истребованных антимонопольным органом в пределах его компетенции в связи с проверкой деятельности товарной биржи, брокера, клирингового центра товарной биржи;

6) установления факта предоставления недостоверной информации в документах, явившихся основанием для выдачи лицензии;

7) систематического (два и более раза в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) нарушения требований, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма.

В решении о приостановлении действия лицензии должны быть указаны причины и срок приостановления.

Действие лицензии считается приостановленным c даты вынесения решения о приостановлении с обязательным уведомлением товарной биржи, брокера, клирингового центра товарной биржи.

Приостановление действия лицензии влечет запрет на осуществление деятельности на период приостановления.

3. Возобновление действия лицензии в случае его приостановления осуществляется антимонопольным органом в порядке, установленном пунктами 3 и 7 статьи 45 Закона Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

4. Лишение (отзыв) лицензии товарной биржи, брокера, клирингового центра товарной биржи осуществляется в судебном порядке по одному из следующих оснований:

1) неустранение причин приостановления действия лицензии товарной биржи, брокера, клирингового центра товарной биржи;

2) неоднократное (два раза в течение последних двенадцати месяцев) приостановление действия лицензии товарной биржи, брокера, клирингового центра товарной биржи;

3) наличие в отношении товарной биржи, брокера, клирингового центра товарной биржи вступившего в законную силу решения суда о запрещении или прекращении деятельности.

Информация о лишении (отзыве) лицензии публикуется на интернет-ресурсе антимонопольного органа.";

8) в статье 6:

пункт 1 дополнить частью второй следующего содержания:

"Биржевые торги социально значимыми биржевыми товарами осуществляют товарные биржи, определенные Правительством Республики Казахстан на основании конкурса.";

пункт 4 изложить в следующей редакции:

"4. Минимальный размер уставного капитала товарной биржи составляет не менее двух миллиардов тенге.

При этом не менее одного миллиарда тенге вносится деньгами.";

9) в пункте 2 статьи 10:

подпункт 2) исключить;

подпункты 6) и 8) изложить в следующей редакции:

"6) порядок проведения биржевых торгов;";

"8) условия проведения биржевых торгов по товарам, включенным в перечень социально значимых биржевых товаров (требования к участникам биржевой торговли, максимальный и минимальный размер торгового лота в одной торговой сессии, диапазон ценовых заявок, объем реализуемого товара, наличие документов, подтверждающих факты оплаты и поставки (отгрузки) биржевого товара, и иные условия);";

подпункт 9) исключить;

подпункт 17) изложить в следующей редакции:

"17) порядок учета и регистрации биржевых и внебиржевых сделок;";

подпункты 20) и 23) исключить;

10) в пункте 3 статьи 11 слова "аффилированные с товарной биржей юридические лица" заменить словами "лица, прямо или косвенно владеющие десятью и более процентами голосующих акций такой товарной биржи";

11) пункт 1 статьи 12 изложить в следующей редакции:

"1. Работниками товарной биржи являются физические лица, состоящие в трудовых отношениях с товарной биржей и непосредственно выполняющие работу по трудовому договору в соответствии с трудовым законодательством Республики Казахстан. Работнику товарной биржи запрещается одновременно состоять в трудовых отношениях с членами товарной биржи, иными товарными биржами и членами иных товарных бирж.";

12) в статье 13-2:

подпункт 1) пункта 1 исключить;

пункт 2 дополнить подпунктом 3-1) следующего содержания:

"3-1) хранить сведения о сделках, заключаемых на товарной бирже, а также результаты биржевых торгов на собственном интернет-ресурсе на протяжении всего периода действия лицензии;";

13) статью 13-3 исключить;

14) в статье 14:

в пункте 2:

в подпункте 1) слово "гарантийных" исключить;

подпункт 2-1) исключить;

в пункте 3 слова "и дилерами" исключить;

15) в статье 15:

в пункте 5:

подпункт 1) изложить в следующей редакции:

"1) краткие наименования биржевых товаров, допущенных к биржевой торговле, и их коды в соответствии с Единой товарной номенклатурой внешнеэкономической деятельности Евразийского экономического союза;";

дополнить частями второй и третьей следующего содержания:

"Порядок включения товаров в перечень биржевых товаров определяется уполномоченным органом.

Товарным биржам запрещается организация биржевых торгов товарами, не включенными в перечни биржевых товаров и социально значимых биржевых товаров.";

дополнить пунктами 7 и 8 следующего содержания:

"7. Мониторинг торгов биржевыми товарами, подлежащими обязательной реализации через товарные биржи, проводится государственными органами, осуществляющими руководство в соответствующих отраслях (сферах) государственного управления.

8. Сведения о сделках, заключенных на товарной бирже, являются общедоступными.";

16) в статье 15-1:

в заголовке слово "Режимы" заменить словом "Режим";

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Биржевые торги проводятся в режиме двойного встречного аукциона.";

пункт 3 исключить;

абзац первый пункта 4 изложить в следующей редакции:

"4. Биржевые торги проводятся с учетом:";

пункты 5, 6 и 7 исключить;

17) статью 16-1 изложить в следующей редакции:

"Статья 16-1. Фонды товарной биржи и клирингового центра товарной биржи по обеспечению исполнения биржевых сделок

В целях обеспечения исполнения заключенных на бирже сделок товарная биржа создает резервный фонд, а клиринговый центр товарной биржи создает гарантийный фонд.

Минимальный размер резервного фонда товарной биржи составляет не менее двадцатитысячекратного размера месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом Республики Казахстан о республиканском бюджете.

Минимальный размер взноса в гарантийный фонд устанавливается клиринговым центром товарной биржи по согласованию с товарной биржей в зависимости от торговых секций, доступом к которым обладает соответствующий член товарной биржи.

Товарные биржи, осуществляющие торговлю социально значимыми биржевыми товарами, в течение одного года с даты начала торговли такими товарами обеспечивают увеличение размера резервного фонда не менее чем до стотысячекратного размера месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом Республики Казахстан о республиканском бюджете.

Правила формирования и использования резервного и гарантийного фондов утверждаются уполномоченным органом.";

18) в статье 17:

пункты 2 и 5 изложить в следующей редакции:

"2. Клиринговым центром товарной биржи является юридическое лицо, имеющее лицензию на право занятия клиринговой деятельностью, с которым товарная биржа заключила договор о клиринговом обслуживании.

Клиринговые центры вправе осуществлять клиринговое обслуживание одной или нескольких товарных бирж, электронных торговых площадок, а также внебиржевых сделок.

Запрещается клиринговое обслуживание товарной биржи несколькими клиринговыми центрами.";

"5. Для осуществления своей деятельности клиринговый центр товарной биржи обязан иметь аппаратно-программный комплекс, обеспечивающий автоматизацию процесса клиринговой деятельности, включая автоматизированный контроль допуска участников биржевой торговли к биржевым торгам в зависимости от суммы внесенного ими биржевого обеспечения, соответствующий требованиям, установленным уполномоченным органом.";

пункт 7-1 исключить;

дополнить пунктом 7-2 следующего содержания:

"7-2. Для клирингового обслуживания биржевых сделок клиринговый центр товарной биржи открывает каждому участнику биржевых торгов торговые счета с раздельными регистрами по учету биржевого обеспечения и денег, внесенных для оплаты товара по биржевой сделке.

Деньги участников биржевых торгов подлежат хранению на отдельном банковском счете клирингового центра товарной биржи.

Клиринговый центр товарной биржи ведет раздельный учет денег брокера и его клиентов.

Клиринговый центр товарной биржи ведет учет заблокированного биржевого обеспечения по каждой совершенной сделке.";

19) главу 4 дополнить статьей 18-1 следующего содержания:

"Статья 18-1. Реестр недобросовестных участников биржевых торгов

1. Реестр недобросовестных участников биржевых торгов представляет собой перечень:

1) покупателей, предоставивших недостоверную информацию по предъявляемым требованиям и (или) документам, влияющим на ценовое предложение;

2) продавцов и покупателей, не исполнивших свои обязательства по подписанию договоров по заключенным биржевым сделкам;

3) продавцов и покупателей, не исполнивших либо ненадлежащим образом исполнивших свои обязательства по заключенным с ними договорам.

2. Формирование и ведение реестра недобросовестных участников биржевых торгов осуществляются антимонопольным органом.

3. Срок нахождения в реестре составляет двадцать четыре месяца со дня принятия антимонопольным органом решения о признании их недобросовестными участниками биржевых торгов.

Решение о внесении участника в реестр недобросовестных участников биржевых торгов может быть обжаловано им в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

4. Продавцы или покупатели, включенные в реестр недобросовестных участников биржевых торгов, не допускаются к участию в биржевых торгах.

Сведения, содержащиеся в реестре недобросовестных участников биржевых торгов, исключаются из указанного реестра не позднее одного рабочего дня со дня окончания срока, установленного частью первой пункта 3 настоящей статьи, а также в случае отмены решения антимонопольного органа о признании участника недобросовестным участником биржевых торгов.";

20) в статье 19:

в заголовке слова "брокера и дилера" заменить словами "членов товарной биржи";

в пункте 1:

в части первой слова "Брокерская и дилерская деятельность" заменить словами "Деятельность брокера, дилера, маркет-мейкера";

часть третью исключить;

дополнить частью четвертой следующего содержания:

"Субъект рынка, занимающий доминирующее или монопольное положение на соответствующем товарном рынке, участвует в биржевых торгах в качестве дилера.";

в пункте 1-1:

в абзаце первом слова "брокерской и дилерской" исключить;

в подпункте 1) слова "брокерской и дилерской деятельности" заменить словами "деятельности дилера, маркет-мейкера";

в подпункте 2) слова "брокерской и дилерской деятельности" заменить словами "деятельности брокера, дилера, маркет-мейкера в соответствии с законодательством Республики Казахстан";

дополнить подпунктом 2-1) следующего содержания:

"2-1) приостановления действия лицензии, лишения (отзыва) лицензии брокера.";

подпункт 3) исключить;

дополнить пунктом 1-2 следующего содержания:

"1-2. Членам товарной биржи запрещается использовать технологии автоматизированной ускоренной обработки и подачи данных и внешние программно-технические системы, скорость обращений от которых к электронной торговой системе товарной биржи составляет два и более обращения в секунду, для выставления заявок и заключения сделок.

Сделки, заключенные с использованием подобных технологий, признаются ничтожными и подлежат аннулированию товарной биржей.

Автоматизированные программно-технические средства сбора, подготовки заявок к вводу и направления их в электронную торговую систему товарной биржи, а также получения и обработки информации из торговой системы, работающей в режиме, обеспечивающем контроль со стороны членов товарной биржи за всеми действиями, совершаемыми с ее использованием, в обязательном порядке сертифицируются решением товарной биржи.

Сделки, заключенные участниками торгов c использованием подобных программно-технических средств, не сертифицированных товарной биржей, признаются ничтожными и подлежат аннулированию товарной биржей.

Биржевые товары по аннулированным товарной биржей сделкам повторно выставляются на торги в рамках следующей и (или) дополнительной торговой сессии с соблюдением требований настоящего Закона.";

в пункте 2 слова "Брокер и дилер" заменить словами "Брокер, дилер и маркет-мейкер";

дополнить пунктом 5 следующего содержания:

"5. Взаимодействие товарной биржи и маркет-мейкера осуществляется на основании соглашения, а также внутренних документов товарной биржи.

Маркет-мейкер участвует в биржевых торгах и осуществляет поддержание цен, спроса, предложения или объема биржевых торгов.

Маркет-мейкер должен иметь непрерывный опыт участия в биржевых торгах в качестве дилера не менее трех лет.

Деятельность маркет-мейкера осуществляется только на биржевых торгах срочными контрактами, базовым активом которых являются биржевые товары.

Условия и ограничения деятельности маркет-мейкеров устанавливаются правилами биржевой торговли.";

21) в статье 19-1:

в пункте 3:

слова "товарные биржи," исключить;

слова "Товарные биржи, брокеры" заменить словом "Брокеры";

в подпункте 1) части первой пункта 7 слова ", товарной биржи" исключить;

22) статью 21-1 исключить;

23) пункт 2 статьи 23 изложить в следующей редакции:

"2. Маркет-мейкеры, брокеры, дилеры и работники товарной биржи обязаны не допускать действий (бездействия), которые могут повлечь нарушение естественного ценообразования и дестабилизацию товарного рынка.";

24) в статье 25:

пункт 1 после слов "в форме" дополнить словами "проверки на соответствие квалификационным требованиям по выданным лицензиям,";

дополнить пунктом 1-1 следующего содержания:

"1-1. Государственный контроль за соблюдением товарными биржами, брокерами, клиринговыми центрами товарных бирж законодательства Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма осуществляется в форме внеплановой проверки, профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля, а также профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля.".

5. В Закон Республики Казахстан от 28 августа 2009 года "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма":

1) подпункт 2) пункта 1 статьи 3 изложить в следующей редакции:

"2) биржи, биржевые брокеры, осуществляющие свою деятельность на товарной бирже и совершающие сделки с биржевыми товарами, а также клиринговые центры товарных бирж;";

2) абзац четвертый пункта 3-2 статьи 11 дополнить словами ", биржевых брокеров, осуществляющих свою деятельность на товарной бирже и совершающих сделки с биржевыми товарами, и клиринговых центров товарных бирж".

6. В Закон Республики Казахстан от 13 февраля 2012 года "О специальных государственных органах Республики Казахстан":

часть первую пункта 5 статьи 30 дополнить словами ", за исключением обучающихся с применением дистанционного обучения и (или) онлайн-обучения".

7. В Закон Республики Казахстан от 16 мая 2014 года "О разрешениях и уведомлениях":

в приложении 1:

пункты 1 и 2 графы 3 строки 46 исключить;

дополнить строками 46-1 и 46-2 следующего содержания:

"

46-1.	Лицензия на право занятия брокерской деятельностью в сфере товарных бирж		Неотчуждаемая; класс 1
46-2.	Лицензия на право занятия клиринговой деятельностью в сфере товарных бирж		Неотчуждаемая; класс 1

".

8. В Закон Республики Казахстан от 27 декабря 2018 года "О естественных монополиях":

в статье 23:

в пункте 2:

подпункт 4) изложить в следующей редакции:

"4) на товарных биржах в качестве покупателя биржевого товара.";

часть вторую изложить в следующей редакции:

"Приобретение биржевых товаров осуществляется через товарные биржи в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах.";

пункт 6 изложить в следующей редакции:

"6. Субъект естественной монополии осуществляет закупки через электронные торговые площадки в соответствии с законодательством Республики Казахстан о регулировании торговой деятельности.".

9. В Закон Республики Казахстан от 29 июня 2023 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам регулирования оборота сжиженного газа и жилищно-коммунального хозяйства":

в подпункте 5) пункта 1 статьи 2 цифры "2025" заменить цифрами "2030".

10. В Закон Республики Казахстан от 1 июля 2024 года "О государственных закупках":

в подпункте 6) статьи 1:

слова ", социально-предпринимательскими корпорациями" исключить;

после слова "выкупа," дополнить словами "социально-предпринимательскими корпорациями,".

11. В Закон Республики Казахстан от 8 июля 2024 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам теплоэнергетики, электроэнергетики и регулируемых услуг":

подпункты 5) и 6) пункта 1 статьи 2 изложить в следующей редакции:

"5) абзацев сорокового и сорок первого подпункта 2) и абзаца семнадцатого подпункта 24) пункта 4 статьи 1, которые вводятся в действие с 1 января 2025 года;

6) абзацев двадцать шестого и двадцать седьмого подпункта 2), абзацев третьего и четвертого подпункта 6), абзацев второго, третьего, четвертого и пятого подпункта 22), абзацев тринадцатого, четырнадцатого и пятнадцатого подпункта 24) пункта 4, абзацев второго, третьего, четвертого, пятнадцатого и шестнадцатого подпункта 10), абзацев второго и третьего подпункта 12) пункта 6, абзацев второго и третьего подпункта 1) и подпункта 2) пункта 9 статьи 1, которые вводятся в действие с 1 июля 2025 года;".

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования, за исключением:

1) пунктов 9, 10 и 11 статьи 1, которые вводятся в действие с 31 декабря 2024 года;

2) подпунктов 3), 4), 6), 7) и 8) пункта 1, пункта 2 статьи 1, которые вводятся в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования;

3) подпункта 7), абзаца третьего подпункта 18), абзацев двенадцатого и тринадцатого подпункта 20) пункта 4 и пункта 7 статьи 1, которые вводятся в действие с 1 января 2026 года;

4) подпункта 5), абзацев пятого и шестого подпункта 6), абзацев второго и третьего подпункта 8), подпункта 9) пункта 4 статьи 1, которые вводятся в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ

Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне биржа саудасы және кәсіпкерлік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 30 желтоқсандағы № 149-VIII ҚРЗ

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз.

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1. 2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне:

1) 24-баптың 4-тармағының бірінші бөлігі 13) тармақшасындағы "майнинг жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар шағын кәсіпкерлік, оның ішінде микрокәсіпкерлік субъектілері деп танылмайды." деген сөздер "майнинг жөніндегі қызметті;" деген сөздермен ауыстырылып, мынадай мазмұндағы 14) тармақшамен толықтырылсын:

"14) тауар биржаларының қызметін жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар шағын кәсіпкерлік, оның ішінде микрокәсіпкерлік субъектілері деп таныла алмайды.";

2) 90-6-баптың 4) тармақшасы "қорғау" деген сөзден кейін "және тауар биржалары" деген сөздермен толықтырылсын;

3) 135-баптың 3-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

"3. Бақылау және қадағалау органдары қадағалауды осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгіленген тәртіппен және шарттарда жүзеге асырады.";

4) 153-бапта:

тақырып мынадай редакцияда жазылсын:

"153-бап. Мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың, оның ішінде бақылау және қадағалау органдарының лауазымды адамдары қабылдайтын шаралар";

1-тармақтың бірінші бөлігі "(лауазымды адамдары)" деген сөздерден кейін "осы баптың 1-1 және 1-2-тармақтарында белгіленген ережелерді ескере отырып," деген сөздермен толықтырылсын;

мынадай мазмұндағы 1-1 және 1-2-тармақтармен толықтырылсын:

"1-1. Жеке кәсіпкерлік субъектілеріне қатысты тыйым салу-шектеу сипатындағы шаралар, оның ішінде жедел ден қою шаралары қабылданған кезде мемлекеттік органның және жергілікті атқарушы органның лауазымды адамы (лауазымды адамдары) прокурорды хабардар етеді.

1-2. Прокурормен келісу бойынша мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдар инвесторлар тізіліміне енгізілген инвесторларға қатысты мынадай:

субъектінің (объектінің не оның жекелеген учаскесінің) қызметін, әрекетті, процесті тоқтата тұру;

рұқсаттың және (немесе) рұқсатқа қосымшаның қолданысын тоқтата тұру, одан айыру (кері қайтарып алу);

рұқсатты беруден не оның қолданылу мерзімін ұзартудан бас тарту;

мемлекеттік органның, жергілікті атқарушы органның, квазимемлекеттік сектор ұйымының бұрын инвестордың пайдасына шығарылған шешімінің күшін жою (кері қайтарып алу);

мемлекеттік органның, жергілікті атқарушы органның келісімшартты не келісімді біржақты тәртіппен бұзуы мәселелері бойынша тыйым салу-шектеу сипатындағы шараларды қабылдайды.

Мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдар осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген тыйым салу-шектеу сипатындағы шараларды прокурордың келісімінсіз қабылдауға құқылы емес.

Мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдар инвесторлар тізіліміне енгізілген инвесторды прокурормен келісу қорытындылары бойынша қабылданған шешім туралы хабардар етеді.

Прокурордың инвесторлар тізіліміне енгізілген инвесторларға қатысты тыйым салу-шектеу сипатындағы шараларды келісу тәртібін Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры айқындайды.";

5) 174-бап 12) тармақшасындағы "бермеу сияқты әрекеттерiне тыйым салынады." деген сөздер "бермеу;" деген сөзбен ауыстырылып, мынадай мазмұндағы 13) тармақшамен толықтырылсын:

"13) тауарды тауар биржаларында өткізу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес міндетті болып табылатын жағдайларда мұндай өткізуден негізсіз бас тарту немесе жалтару сияқты әрекеттерiне тыйым салынады.";

6) 193-баптың 6-тармағы мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Осы тармақтың бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген шектеулер "электрондық үкіметтің" ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымы операторына қолданылмайды.";

7) 276-бап мынадай мазмұндағы 4-тармақпен толықтырылсын:

"4. Мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың инвесторлар тізіліміне енгізілген инвесторларға қатысты тексеру жүргізу туралы шешімдері прокурормен міндетті түрде келісілгеннен кейін қабылданады.

Келісу тәртібін Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры айқындайды.";

8) мынадай мазмұндағы 282-3-баппен толықтырылсын:

"282-3-бап. Инвесторлар тізілімі

1. Қазақстан Республикасының аумағындағы инвестициялық қызмет туралы деректерді пайдалану үшін инвестициялар жөніндегі уәкілетті орган инвесторлар тізілімін жүргізеді.

2. Инвесторлар, инвестициялардың сомалары, инвестициялық жобалардың түрлері, оларды іске асыру кезеңдері туралы мәліметтерді және Қазақстан Республикасының аумағындағы инвестициялық қызмет туралы басқа да мәліметтерді қамтитын электрондық дерекқор инвесторлар тізілімі болып табылады.

3. Инвесторлар тізілімі инвестициялық жобаларды кешенді қолдап отырудың бірыңғай ақпараттық жүйесі болып табылатын Ұлттық цифрлық инвестициялық платформада қалыптастырылады, оны құруды, басқаруды және техникалық қолдауды инвестициялар жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады.

4. Мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ квазимемлекеттік сектор ұйымдары инвестициялар жөніндегі уәкілетті органға инвесторлар және олардың инвестициялық жобалары туралы мәліметтердің ұсынылуын, сондай-ақ ақпараттандыру объектілерінің Ұлттық цифрлық инвестициялық платформада инвесторлар тізілімімен интеграциялануын қамтамасыз етеді.

5. Инвесторлар тізілімін қалыптастыру, жүргізу мен пайдалану, Ұлттық цифрлық инвестициялық платформаның жұмысын ұйымдастыру, мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың, квазимемлекеттік сектор ұйымдарының ақпараттандыру объектілерін интеграциялау тәртібін инвестициялар жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.".

2. 2015 жылғы 31 қазандағы Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексіне:

8-бап мынадай мазмұндағы жетінші бөлікпен толықтырылсын:

"7. Мемлекеттік органдар инвесторлар тізіліміне енгізілген инвесторлардың құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын талап қоюмен сотқа жүгіну құқығын прокурормен міндетті түрде келіскеннен кейін іске асырады.

Келісу тәртібін Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры айқындайды.".

3. "Сауда қызметін реттеу туралы" 2004 жылғы 12 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 1-баптың 16) тармақшасы алып тасталсын;

2) 29-1-бапта:

2-1-тармақтың екінші бөлігі алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы 6-тармақпен толықтырылсын:

"6. Қазақстан Республикасының заңдарында электрондық сауда алаңдарында тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды міндетті түрде жүргізу жағдайлары белгіленеді.

Электрондық сауда алаңдарында тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды жүргізу қағидаларын уәкілетті орган бекітеді.".

4. "Тауар биржалары туралы" 2009 жылғы 4 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңына:

1) бүкіл мәтін бойынша "биржалық саудаға", "биржалық сауда-саттықты", "биржалық сауда", "биржалық сауданың белгіленген ережелері", "биржалық сауда-саттыққа", "Биржалық сауда", "биржалық сауда-саттықта", "биржалық сауда-саттық", "биржалық саудамен", "биржалық сауда-саттықтың", "биржалық сауданың ережелеріне", "Биржалық саудаға", "Биржалық сауда-саттықта", "Биржалық сауда-саттықтарды", "биржалық сауданы" деген сөздер тиісінше "биржа саудасына", "биржадағы сауда-саттықты", "биржа саудасы", "биржа саудасының белгіленген қағидалары", "биржадағы сауда-саттыққа", "Биржа саудасы", "биржадағы сауда-саттықта", "биржадағы сауда-саттық", "биржа саудасымен", "биржадағы сауда-саттықтың", "биржа саудасы қағидаларына", "Биржа саудасына", "Биржадағы сауда-саттықта", "Биржадағы сауда-саттықты", "биржа саудасын" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) кіріспе алып тасталсын;

3) 1-бапта:

1-1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"1-1) биржадағы сауда-саттық – тауар биржасының биржалық мәмілелер жасасу процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін электрондық сауда жүйесіне берілген электрондық өтінімдер негізінде биржалық тауарлар бойынша мәмілелер жасауға бағытталған, биржа саудасы қағидалары шеңберінде жүргізілетін процесс;";

мынадай мазмұндағы 1-2) тармақшамен толықтырылсын:

"1-2) биржалық брокер (бұдан әрi – брокер) – тауар биржасында өз қызметiн жүзеге асыратын және клиенттiң тапсырмасы бойынша, соның есебiнен және мүддесi үшiн биржалық тауармен мәмiлелер жасайтын заңды тұлға;";

2-1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"2-1) биржалық қамтылым – биржа саудасына қатысушылар жасалатын биржалық мәмілелер бойынша өз міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету ретінде тауар биржасының клирингтік орталығына биржадағы сауда-саттыққа қатысу үшін қайтарымды негізде енгізетін ақшалай қамтылым;";

3), 5) және 6) тармақшалар алып тасталсын;

7) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"7) биржалық тауар – биржалық тауарлар тізбесіне және (немесе) әлеуметтік маңызы бар биржалық тауарлар тізбесіне енгізілген стандартталған біртекті тауар, оның бірліктері барлық жағынан бір-біріне сәйкес келеді, олардың ұқсас сипаттамалары болады және ұқсас құрамдастардан тұрады, бұл оларға түрлі өндірушілерден шыққан партиялардың бірін-бірі толық алмастыру қасиеті бар сол бір функцияларды орындауына мүмкіндік береді;";

мынадай мазмұндағы 8-1) және 8-2) тармақшалармен толықтырылсын:

"8-1) биржа саудасы – тауар биржасында электрондық нысанда биржадағы сауда-саттықты өткізу, мәмілелерді тіркеу және ресімдеу арқылы жүзеге асырылатын биржалық тауарлар мен мерзімді келісімшарттарды өткізу (сатып алу) жөніндегі кәсіпкерлік қызмет;

8-2) биржа саудасына қатысушылар – тауар биржасында биржа саудасының белгіленген қағидалары бойынша өзара іс-қимыл жасайтын клиенттер, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер;";

9-1), 11-2) және 14-2) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:

"9-1) кепілдік беру қоры – биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында биржа мүшелерінің жарналары есебінен тауар биржасының клирингтік орталығы қалыптастыратын ақша қоры;";

"11-2) қосарланған қарсы аукцион режимі – сатушылар мен сатып алушылар бәсекелестігі нәтижесінде биржалық мәмілелер анонимді түрде жасалатын, ал биржалық тауарға баға сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі деңгейінде белгіленетін сауда режимі;";

"14-2) резервтік қор – биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында тауар биржасы өз қаражаты есебінен қалыптастыратын ақша қоры;";

15) тармақшадағы "үйлестіруді" деген сөз "салааралық үйлестіруді" деген сөздермен ауыстырылсын;

16-1), 16-2) және 16-3) тармақшалар алып тасталсын;

17) тармақша "брокерлер," деген сөзден кейін "сондай-ақ" деген сөзбен толықтырылсын;

4) 1-тарау мынадай мазмұндағы 2-1-баппен толықтырылсын:

"2-1-бап. Тауар биржаларының қызметі саласындағы реттеудің негізгі мақсаттары мен қағидаттары

1. Тауар биржаларының қызметі саласындағы реттеудің негізгі мақсаттары мыналар болып табылады:

1) тауар биржаларының ашық және тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету;

2) биржа саудасына қатысушылардың құқықтарын қорғау және адал бәсекелестік;

3) тауар биржасында жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету.

2. Тауар биржаларының қызметі саласындағы реттеудің негізгі қағидаттары мыналар болып табылады:

1) биржа саудасын жүзеге асыру заңдылығы;

2) биржа саудасына қатысушылардың тең мүмкіндіктерін және жауапкершілігін қамтамасыз ету;

3) ақпараттың ашықтығы және қолжетімділігі.";

5) 3-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"3-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің тауар биржаларының қызметі саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі тауар биржаларының қызметі саласында:

1) тауар биржаларының қызметі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

2) әлеуметтік маңызы бар биржалық тауарлар тізбесіне енгізілген биржалық тауарлармен сауданы жүзеге асыратын тауар биржаларын конкурстық негізде айқындайды және оларға қойылатын өлшемшарттарды белгілейді;

3) өзіне Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде жүктелген өзге де функцияларды орындайды.";

6) 4-бапта:

2) тармақша "тауар биржаларының" деген сөздерден кейін ", тауар биржалары клирингтік орталықтарының, брокерлердің, дилерлердің" деген сөздермен толықтырылсын;

2-2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"2-2) биржалық тауарлар тізбесін әзірлейді және бекітеді, мүдделі мемлекеттік органдармен келісу бойынша оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді;";

мынадай мазмұндағы 2-3) тармақшамен толықтырылсын:

"2-3) әлеуметтік маңызы бар биржалық тауарлар тізбесін әзірлейді және бекітеді, мүдделі мемлекеттік органдармен келісу бойынша оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді;";

3-4) тармақша алып тасталсын;

3-5) тармақша:

"тауар биржаларының" деген сөздерден кейін ", брокерлердің және тауар биржалары клирингтік орталықтарының" деген сөздермен толықтырылсын;

"және бекітеді" деген сөздермен толықтырылсын;

мынадай мазмұндағы 3-7) тармақшамен толықтырылсын:

"3-7) тауар биржаларының қызметіне талдау және мониторинг жүргізеді;";

10-3) және 10-4) тармақшалар алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы 10-6) тармақшамен толықтырылсын:

"10-6) тауар биржасының мүшелері үшін кіру жарналарының, биржадағы сауда-саттыққа қатысқаны үшін төлемдердің және брокерлер комиссияларының ең жоғары мөлшерін белгілейді;";

7) 5-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"5-бап. Тауар биржалары саласындағы қызметті лицензиялау

1. Тауар биржаларының, тауар биржалары клирингтік орталықтарының және брокерлердің қызметін лицензиялау осы Заңның ережелері ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Монополияға қарсы орган тауар биржасы, брокер, тауар биржасының клирингтік орталығы лицензиясының қолданылуын мынадай:

1) Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасында көзделген талаптар жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде екі және одан да көп рет) бұзылған және (немесе) монополияға қарсы органның нұсқамасында көрсетілген бұзушылықтар жойылмаған;

2) тауар биржаларының, брокерлердің, тауар биржалары клирингтік орталықтарының қызметіне қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келмеген;

3) тауар биржасы, брокер, тауар биржасының клирингтік орталығы лицензиялық қызметті қатарынан күнтізбелік алты ай бойы жүзеге асырмаған;

4) осы Заңда тыйым салынған қызмет жүзеге асырылған;

5) тауар биржасының, брокердің, тауар биржасы клирингтік орталығының қызметін тексеруге байланысты монополияға қарсы орган өз құзыреті шегінде талап еткен құжаттар мен ақпаратты беруден бас тартылған;

6) лицензия беруге негіз болған құжаттарда анық емес ақпарат беру фактісі анықталған;

7) Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасында көзделген талаптар жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде екі және одан да көп рет) бұзылған жағдайларда бір айдан алты айға дейінгі мерзімге тоқтата тұруға құқылы.

Лицензияның қолданысын тоқтата тұру туралы шешімде тоқтата тұрудың себептері мен мерзімі көрсетілуге тиіс.

Лицензияның қолданысы тауар биржасы, брокер, тауар биржасының клирингтік орталығы міндетті түрде хабардар етіле отырып, тоқтата тұру туралы шешім шығарылған күннен бастап тоқтатыла тұрды деп есептеледі.

Лицензияның қолданысын тоқтата тұру қызметтің тоқтата тұру кезеңінде жүзеге асырылуына тыйым салуға алып келеді.

3. Лицензия тоқтатыла тұрған жағдайда оның қолданысын қайта бастауды монополияға қарсы орган "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 45-бабының 3 және 7-тармақтарында белгіленген тәртіппен жүзеге асырады.

4. Тауар биржасының, брокердің, тауар биржасы клирингтік орталығының лицензиясынан айыру (кері қайтарып алу) мынадай негіздердің бірі бойынша сот тәртібімен жүзеге асырылады:

1) тауар биржасы, брокер, тауар биржасының клирингтік орталығы лицензиясының қолданысын тоқтата тұру себептерінің жойылмауы;

2) тауар биржасы, брокер, тауар биржасының клирингтік орталығы лицензиясы қолданысының бірнеше рет (соңғы он екі ай ішінде екі рет) тоқтатыла тұруы;

3) тауар биржасына, брокерге, тауар биржасының клирингтік орталығына қатысты қызметіне тыйым салу немесе оны тоқтату туралы заңды күшіне енген сот шешімінің болуы.

Лицензиядан айыру (кері қайтарып алу) туралы ақпарат монополияға қарсы органның интернет-ресурсында жарияланады.";

8) 6-бапта:

1-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:

"Әлеуметтік маңызы бар биржалық тауарлармен биржадағы сауда-саттықты Қазақстан Республикасының Үкіметі конкурс негізінде айқындаған тауар биржалары жүзеге асырады.";

4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"4. Тауар биржасы жарғылық капиталының ең төмен мөлшері кемінде екі миллиард теңгені құрайды.

Бұл ретте кемінде бір миллиард теңге ақшалай енгізіледі.";

9) 10-баптың 2-тармағында:

2) тармақша алып тасталсын;

6) және 8) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:

"6) биржадағы сауда-саттықты өткізу тәртібі;";

"8) әлеуметтік маңызы бар биржалық тауарлар тізбесіне енгізілген тауарлар бойынша биржадағы сауда-саттықты өткізу шарттары (биржа саудасына қатысушыларға қойылатын талаптар, бір сауда сессиясындағы сауда лотының ең жоғары және ең төмен мөлшері, баға өтінімдерінің ауқымы, өткізілетін тауардың көлемі, биржалық тауарға ақы төлеу және оны беру (тиеп-жөнелту) фактілерін растайтын құжаттардың болуы және өзге де шарттар);";

9) тармақша алып тасталып, 10) тармақшадағы "қамтамасыз ету" деген сөздер "қамтылым" деген сөзбен ауыстырылсын;

17) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"17) биржалық және биржадан тыс мәмілелерді есепке алу және тіркеу тәртібі;";

20) және 23) тармақшалар алып тасталсын;

10) 11-баптың 3-тармағындағы "Тауар биржасымен үлестес заңды тұлғалар" деген сөздер "Тауар биржасының дауыс беретін акцияларының он және одан көп пайызын тікелей немесе жанама иеленетін тұлғалар осындай" деген сөздермен ауыстырылсын;

11) 12-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес тауар биржасымен еңбек қатынастарында тұрған және жұмысты еңбек шарты бойынша тікелей орындайтын жеке тұлғалар тауар биржасының жұмыскерлері болып табылады. Тауар биржасы жұмыскерінің бір мезгілде тауар биржасының мүшелерімен, өзге тауар биржаларымен және өзге тауар биржаларының мүшелерімен еңбек қатынастарында тұруына тыйым салынады.";

12) 13-2-бапта:

1-тармақтың 1) тармақшасы алып тасталсын;

2-тармақ мынадай мазмұндағы 3-1) тармақшамен толықтырылсын:

"3-1) тауар биржасында жасалатын мәмілелер туралы мәліметтерді, сондай-ақ биржадағы сауда-саттық нәтижелерін лицензияның барлық қолданылу кезеңі барысында өзінің интернет-ресурсында сақтауға;";

13) 13-3-бап алып тасталсын;

14) 14-бапта:

2-тармақта:

1) тармақшадағы "биржасы мүшелерінің кепілдік" деген сөздер "биржасының мүшелері" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) тармақшадағы "мөлшерін;" деген сөз "мөлшерін белгілеуге құқығы бар." деген сөздермен ауыстырылып, 2-1) тармақша алып тасталсын;

3-тармақтағы "және дилерлер" деген сөздер алып тасталсын;

15) 15-бапта:

5-тармақта:

1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"1) биржа саудасына жіберілген биржалық тауарлардың қысқаша атаулары және олардың Еуразиялық экономикалық одақтың Сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына сәйкес кодтары;";

мынадай мазмұндағы екінші және үшінші бөліктермен толықтырылсын:

"Тауарларды биржалық тауарлар тізбесіне енгізу тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

Тауар биржаларының биржалық тауарлар және әлеуметтік маңызы бар биржалық тауарлар тізбелеріне енгізілмеген тауарлармен биржадағы сауда-саттықты ұйымдастыруына тыйым салынады.";

мынадай мазмұндағы 7 және 8-тармақтармен толықтырылсын:

"7. Тауар биржалары арқылы міндетті түрде өткізілуге жататын биржалық тауарлардың сауда-саттығын мониторингтеуді мемлекеттік басқарудың тиісті салаларында (аяларында) басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органдар жүргізеді.

8. Тауар биржасында жасалған мәмілелер туралы мәліметтер жалпыға бірдей қолжетімді болып табылады.";

16) 15-1-бапта:

тақырыптағы "режимдері" деген сөз "режимі" деген сөзбен ауыстырылсын;

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Биржадағы сауда-саттық қосарланған қарсы аукцион режимінде өткізіледі.";

3-тармақ алып тасталсын;

4-тармақтың бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:

"4. Биржадағы сауда-саттық:";

5, 6, және 7-тармақтар алып тасталсын;

17) 16-1-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"16-1-бап. Тауар биржасының және тауар биржасы клирингтік орталығының биржалық мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету жөніндегі қорлары

Биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында тауар биржасы резервтік қор құрады, ал тауар биржасының клирингтік орталығы кепілдік беру қорын құрады.

Тауар биржасы резервтік қорының ең төмен мөлшері Қазақстан Республикасының республикалық бюджет туралы заңында тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің кемінде жиырма мың еселенген мөлшерін құрайды.

Кепілдік беру қорына жарнаның ең төмен мөлшерін тауар биржасының клирингтік орталығы тауар биржасының тиісті мүшесі қол жеткізе алатын сауда секцияларына қарай тауар биржасымен келісу бойынша белгілейді.

Әлеуметтік маңызы бар биржалық тауарлармен сауданы жүзеге асыратын тауар биржалары осындай тауарлармен сауданы бастаған күннен бастап бір жыл ішінде резервтік қор мөлшерін Қазақстан Республикасының республикалық бюджет туралы заңында тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің кемінде бір жүз мың еселенген мөлшеріне дейін ұлғайтуды қамтамасыз етеді.

Резервтік және кепілдік беру қорларын қалыптастыру мен пайдалану қағидаларын уәкілетті орган бекітеді.";

18) 17-бапта:

2 және 5-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Тауар биржасы клирингтік қызмет көрсету туралы шарт жасасқан, клирингтік қызметпен айналысу құқығына лицензиясы бар заңды тұлға тауар биржасының клирингтік орталығы болып табылады.

Клирингтік орталықтар бір немесе бірнеше тауар биржасына, электрондық сауда алаңдарына, сондай-ақ биржадан тыс мәмілелерге клирингтік қызмет көрсетуді жүзеге асыруға құқылы.

Тауар биржасына бірнеше клирингтік орталықтың клирингтік қызмет көрсетуіне тыйым салынады.";

"5. Тауар биржасы клирингтік орталығының өз қызметін жүзеге асыру үшін биржа саудасына қатысушылар енгізген биржалық қамтылым сомасына қарай олардың биржадағы сауда-саттыққа жіберілуін автоматтандырылған бақылауды қоса алғанда, клирингтік қызмет процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін, уәкілетті орган белгілеген талаптарға сәйкес келетін аппараттық-бағдарламалық кешенінің болуы міндетті.";

7-1-тармақ алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы 7-2-тармақпен толықтырылсын:

"7-2. Биржалық мәмілелерге клирингтік қызмет көрсету үшін тауар биржасының клирингтік орталығы биржадағы сауда-саттыққа әрбір қатысушыға биржалық қамтылымды және биржалық мәміле бойынша тауарға ақы төлеу үшін енгізілген ақшаны есепке алу жөніндегі бөлек тіркелімдері бар сауда шоттарын ашады.

Биржадағы сауда-саттыққа қатысушылардың ақшасы тауар биржасы клирингтік орталығының жеке банктік шотында сақталуға тиіс.

Тауар биржасының клирингтік орталығы брокердің және оның клиенттерінің ақшасын бөлек есепке алуды жүргізеді.

Тауар биржасының клирингтік орталығы әрбір жасалған мәміле бойынша бұғатталған биржалық қамтылымды есепке алуды жүргізеді.";

19) 4-тарау мынадай мазмұндағы 18-1-баппен толықтырылсын:

"18-1-бап. Биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушылар тізілімі

1. Биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушылар тізілімі:

1) қойылатын талаптар және (немесе) баға ұсынысына әсер ететін құжаттар бойынша анық емес ақпарат берген сатып алушылар;

2) жасалған биржалық мәмілелер бойынша шарттарға қол қою жөніндегі өз міндеттемелерін орындамаған сатушылар мен сатып алушылар;

3) өздерімен жасалған шарттар бойынша өз міндеттемелерін орындамаған не тиісті түрде орындамаған сатушылар мен сатып алушылар тізбесін білдіреді.

2. Биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушылар тізілімін қалыптастыруды және жүргізуді монополияға қарсы орган жүзеге асырады.

3. Тізілімде болу мерзімі монополияға қарсы орган оларды биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушылар деп тану туралы шешім қабылдаған күннен бастап жиырма төрт айды құрайды.

Қатысушыны биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушылар тізіліміне енгізу туралы шешімге ол Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасай алады.

4. Биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушылар тізіліміне енгізілген сатушылар немесе сатып алушылар биржадағы сауда-саттыққа қатысуға жіберілмейді.

Биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушылар тізілімінде қамтылған мәліметтер осы баптың 3-тармағының бірінші бөлігінде белгіленген мерзім аяқталған күннен бастап бір жұмыс күнінен кешіктірілмей, сондай-ақ монополияға қарсы органның қатысушыны биржадағы сауда-саттыққа жосықсыз қатысушы деп тану туралы шешімінің күші жойылған жағдайда аталған тізілімнен алып тасталады.";

20) 19-бапта:

тақырыптағы "Брокердің және дилердің" деген сөздер "Тауар биржасы мүшелерінің" деген сөздермен ауыстырылсын;

1-тармақта:

бірінші бөліктегі "брокерлік және дилерлік қызмет" деген сөздер "брокердің, дилердің, маркет-мейкердің қызметі" деген сөздермен ауыстырылсын;

үшінші бөлік алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы төртінші бөлікпен толықтырылсын:

"Тиісті тауар нарығында үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісі биржадағы сауда-саттыққа дилер ретінде қатысады.";

1-1-тармақта:

бірінші абзацта орыс тіліндегі мәтінге өзгеріс енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді;

1) тармақшадағы "брокерлік және дилерлік қызмет" деген сөздер "дилердің, маркет-мейкердің қызметі" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) тармақшадағы "тауар биржасында брокерлік және дилерлік қызметті" деген сөздер "Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тауар биржасында брокердің, дилердің, маркет-мейкердің қызметін" деген сөздермен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы 2-1) тармақшамен толықтырылсын:

"2-1) брокердің лицензиясының қолданысы тоқтатыла тұрғанда, оны лицензиясынан айырғанда (кері қайтарып алғанда) тауар биржасында аккредиттеудің күшін жою туралы шешім қабылдайды.";

3) тармақша алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы 1-2-тармақпен толықтырылсын:

"1-2. Тауар биржасы мүшелерінің өтінімдер ұсыну және мәмілелер жасасу үшін тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне жүгіну жылдамдығы секундына екі және одан да көп жолданымды құрайтын, деректерді автоматты түрде жеделдетіп өңдеу мен беру технологияларын және сыртқы бағдарламалық-техникалық жүйелерді пайдалануына тыйым салынады.

Осындай технологиялар пайдаланылып жасалған мәмілелер маңызсыз деп танылады және тауар биржасы олардың күшін жоюға тиіс.

Өтінімдерді жинаудың, енгізуге дайындаудың және оларды тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне жіберудің, сондай-ақ сауда жүйесі пайдаланылып жасалатын барлық әрекетті тауар биржасының мүшелері тарапынан бақылауды қамтамасыз ететін режимде жұмыс істейтін осындай жүйеден ақпаратты алу мен өңдеудің автоматтандырылған бағдарламалық-техникалық құралдары тауар биржасының шешімімен міндетті түрде сертификатталады.

Сауда-саттыққа қатысушылар тауар биржасы сертификаттамаған осындай бағдарламалық-техникалық құралдарды пайдаланып жасасқан мәмілелер маңызсыз деп танылады және тауар биржасы олардың күшін жоюға тиіс.

Тауар биржасы күшін жойған мәмілелер бойынша биржалық тауарлар осы Заңның талаптары сақтала отырып, келесі және (немесе) қосымша сауда сессиясы шеңберінде сауда-саттыққа қайта шығарылады.";

2-тармақтағы "Брокер және дилер" деген сөздер "Брокер, дилер және маркет-мейкер" деген сөздермен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы 5-тармақпен толықтырылсын:

"5. Тауар биржасы мен маркет-мейкердің өзара іс-қимылы келісім, сондай-ақ тауар биржасының ішкі құжаттары негізінде жүзеге асырылады.

Маркет-мейкер биржадағы сауда-саттыққа қатысады және бағаны, сұранысты, ұсынысты немесе биржалық сауда-саттық көлемін қолдауды жүзеге асырады.

Маркет-мейкердің биржадағы сауда-саттықта дилер ретінде кемінде үш жыл үздіксіз қатысу тәжірибесі болуға тиіс.

Маркет-мейкердің қызметі базалық активі биржалық тауарлар болып табылатын мерзімді келісімшарттармен биржадағы сауда-саттықта ғана жүзеге асырылады.

Маркет-мейкерлер қызметінің шарттары мен шектеулері биржа саудасы қағидаларында белгіленеді.";

21) 19-1-бапта:

3-тармақта:

"Тауар биржалары, брокерлер" деген сөздер "Брокерлер" деген сөзбен ауыстырылсын;

орыс тіліндегі мәтінге өзгеріс енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді;

7-тармақтың бірінші бөлігінің 1) тармақшасындағы ", тауар биржасының" деген сөздер алып тасталсын;

22) 21-1-бап алып тасталсын;

23) 23-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Маркет-мейкерлер, брокерлер, дилерлер және тауар биржасының жұмыскерлері табиғи баға белгілеуді бұзуға және тауар нарығының тұрақсыздануына алып келуі мүмкін әрекеттерге (әрекетсіздіктерге) жол бермеуге міндетті.";

24) 25-бапта:

1-тармақ "мемлекеттік бақылау" деген сөздерден кейін "берілген лицензиялар бойынша біліктілік талаптарына сәйкестігін тексеру," деген сөздермен толықтырылсын;

мынадай мазмұндағы 1-1-тармақпен толықтырылсын:

"1-1. Тауар биржаларының, брокерлердің, тауар биржалары клирингтік орталықтарының Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасын сақтауын мемлекеттік бақылау жоспардан тыс тексеру, бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау, сондай-ақ бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.".

5. "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 3-баптың 1-тармағының 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

"2) өз қызметін тауар биржасында жүзеге асыратын және биржалық тауарлармен мәмілелер жасайтын биржалар, биржалық брокерлер, сондай-ақ тауар биржаларының клирингтік орталықтары;";

2) 11-баптың 3-2-тармағының төртінші абзацындағы "тауар биржалары" деген сөздер "өз қызметін тауар биржасында жүзеге асыратын және биржалық тауарлармен мәмілелер жасайтын тауар биржалары, биржалық брокерлер және тауар биржаларының клирингтік орталықтары" деген сөздермен ауыстырылсын.

6. "Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары туралы" 2012 жылғы 13 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына:

30-баптың 5-тармағының бірінші бөлігіндегі "Офицерлік" деген сөз "Қашықтан оқытуды және (немесе) онлайн-оқытуды қолданатын білім алушыларды қоспағанда, офицерлік" деген сөздермен ауыстырылсын.

7. "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" 2014 жылғы 16 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңына:

1-қосымшада:

46-жолдың 3-бағанындағы 1 және 2-тармақтар алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы 46-1 және 46-2-жолдармен толықтырылсын:

"

46-1.	Тауар биржалары саласында брокерлік қызметпен айналысу құқығына лицензия		Иеліктен шығарылмайтын; 1-сынып
46-2.	Тауар биржалары саласында клирингтік қызметпен айналысу құқығына лицензия		Иеліктен шығарылмайтын; 1-сынып

".

8. "Табиғи монополиялар туралы" 2018 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына:

23-бапта:

2-тармақта:

3) тармақшадағы "алу" деген сөз "алу тәсілімен" деген сөздермен ауыстырылып, 4) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"4) биржалық тауарды сатып алушы ретінде тауар биржаларында жүзеге асырылады.";

екінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Биржалық тауарларды сатып алу Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес тауар биржалары арқылы жүзеге асырылады.";

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"6. Табиғи монополия субъектісі сатып алуды Қазақстан Республикасының сауда қызметін реттеу туралы заңнамасына сәйкес электрондық сауда алаңдары арқылы жүзеге асырады.".

9. "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сұйытылған газ айналымын реттеу және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2023 жылғы 29 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына:

2-баптың 1-тармағының 5) тармақшасындағы "2025" деген цифрлар "2030" деген цифрлармен ауыстырылсын.

10. "Мемлекеттік сатып алу туралы" 2024 жылғы 1 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына:

1-баптың 6) тармақшасында:

", әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар" деген сөздер алып тасталсын;

"басқаруға берілген заңды тұлғалар," деген сөздерден кейін "әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар," деген сөздермен толықтырылсын.

11. "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жылу энергетикасы, электр энергетикасы және реттеліп көрсетілетін қызметтер мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2024 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына:

2-баптың 1-тармағының 5) және 6) тармақшалары мынадай редакцияда жазылсын:

"5) 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 4-тармағы 2) тармақшасының қырқыншы және қырық бірінші абзацтарын және 24) тармақшасының он жетінші абзацын;

6) 2025 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 4-тармағы 2) тармақшасының жиырма алтыншы және жиырма жетінші абзацтарын, 6) тармақшасының үшінші және төртінші абзацтарын, 22) тармақшасының екінші, үшінші, төртінші және бесінші абзацтарын, 24) тармақшасының он үшінші, он төртінші және он бесінші абзацтарын, 6-тармағы 10) тармақшасының екінші, үшінші, төртінші, он бесінші және он алтыншы абзацтарын, 12) тармақшасының екінші және үшінші абзацтарын, 9-тармағы 1) тармақшасының екінші және үшінші абзацтарын және 2) тармақшасын;".

2-бап. Осы Заң:

1) 2024 жылғы 31 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 9, 10 және 11-тармақтарын;

2) алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізілетін 1-баптың 1-тармағының 3), 4), 6), 7) және 8) тармақшаларын, 2-тармағын;

3) 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 4-тармағының 7) тармақшасын, 18) тармақшасының үшінші абзацын, 20) тармақшасының он екінші және он үшінші абзацтарын және 7-тармағын;

4) алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізілетін 1-баптың 4-тармағының 5) тармақшасын, 6) тармақшасының бесінші және алтыншы абзацтарын, 8) тармақшасының екінші және үшінші абзацтарын, 9) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ