О ПОРЯДКЕ РАЗРЕШЕНИЯ ХОЗЯЙСТВЕННЫХ СПОРОВ АРБИТРАЖНЫМИ СУДАМИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Закон Республики Казахстан от 17 янваpя 1992 года. Утратил силу - Законом РК от 13 июля 1999 г. ~Z990412.

ГЛАВА I. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Законодательные акты о порядке разрешения
хозяйственных споров арбитражными судами Республики
Казахстан

Арбитражные суды Республики Казахстан разрешают хозяйственные споры в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об арбитражном суде Республики Казахстан" и настоящим Законом. Особенности разрешения отдельных видов споров могут устанавливаться законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 2. Право на обращение в арбитражные суды Республики
Казахстан

В арбитражные суды Республики Казахстан в соответствии с установленной для них подведомственностью вправе обращаться за защитой своих нарушенных или опариваемых прав либо законных интересов предприятия, учреждения и организации, в том числе колхозы, индивидуальные, совместные предприятия и международные объединения Республики Казахстан и других стран, являющиеся юридическими лицами.
В арбитражные суды Республики Казахстан вправе также обращаться государственные и иные органы, другие лица в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.
Сноска. В дальнейшем именуются "организации".

Статья 3. Возбуждение дел в арбитражных судах Республики
Казахстан

Арбитражные суды Республики Казахстан возбуждают дело по заявлениям: заинтересованных организаций; государственных и иных органов в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан; Генерального прокурора Республики Казахстан или его заместителя, обращающихся в Высший арбитражный суд Республики Казахстан в интересах организаций; прокурора области, города либо их заместителей, обращающихся в арбитражные суды соответственно области, города.
Арбитражные суды Республики Казахстан вправе возбуждать дела по своей инициативе в случаях нанесения ущерба общегосударственным интересам.

Статья 4. Разрешение споров арбитражным судом

Разрешение споров производится Высшим арбитражным судом Республики Казахстан в составе одного или трех судей Арбитражной коллегии по разрешению споров. Количественный состав арбитражного суда определяется председателем Арбитражной коллегии по разрешению споров.
Разрешение споров арбитражными судами областей и города Алматы осуществляется единолично судьями. Для рассмотрения сложных споров председатель арбитражного суда или заместитель председателя арбитражного суда может вводить в состав суда письменным распоряжением дополнительно двух судей, назначив одного из трех судей председательствующим в заседании.
Сноска. Статья 4 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 5. Арбитрирование

Арбитражный суд способствует достижению соглашения между сторонами и принимает решение в соответствии с этим соглашением. Если соглашение между сторонами противоречит законодательству, фактическим обстоятельствам и материалам дела, арбитражный суд при принятии решения не руководствуется таким соглашением.

Статья 6. Независимость судей и подчинение их только закону

При разрешении споров и осуществлении правосудия судьи независимы и подчиняются только закону.

Статья 7. Равенство сторон

Разрешение споров в арбитражном суде осуществляется на началах равенства организаций перед Законом и судом независимо от их подчиненности, местонахождении, форм собственности и других обстоятельств.

Статья 8. Гласность разрешения споров

Разрешение споров в арбитражном суде открытое, за исключением случаев, когда это противоречит интересам охраны государственной или коммерческой тайны.

Статья 9. Язык, на котором ведется арбитражное делопроизводство

Производство в арбитражных судах Республики Казахстан ведется на казахском и русском языках.
Участвующим в деле лицам, не владеющим языком, на котором ведется производство, обеспечивается право ознакомления с материалами дела, участие в действиях арбитражного суда через переводчика, право выступать в арбитражном суде на родном языке.

Статья 10. Законность и обоснованность решения

Решение арбитражного суда должно быть законным и обоснованным.

Статья 11. Законодательство, применяемое при разрешении споров

Арбитражные суды Республики Казахстан разрешают споры на основании Конституции Республики Казахстан, другого законодательства Республики Казахстан, международных договоров, а в случаях, установленных законодательством либо международным соглашением, могут применять законы других государств.
Арбитражный суд Республики Казахстан, установив в связи с разрешением спора несоответствие акта органа государственного управления, решения местного представительного органа, его исполнительного и распорядительного органа Конституции Республики Казахстан, законам республики, изданным в пределах их полномочий, принимает решение на основании Конституции Республики Казахстан, законов республики, других актов высших органов государственной власти Республики Казахстан.
В случае отсутствия законодательства, регулирующего спорные отношения, арбитражный суд применяет законодательство, регулирующее сходные отношения, а при отсутствии такого закона суд исходит из общих начал и смысла действующего законодательства.
Арбитражный суд Республики Казахстан, усмотрев противоречие подлежащего применению Закона Конституции Республики Казахстан, не вправе его применять. В этом случае производство по делу приостанавливается с направлением представления в Конституционный Суд Республики Казахстан о признании этого Закона неконституционным.
Сноска. Статья 11 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 12. Проверка законности и обоснованности решения
и пересмотр решения

Высший арбитражный суд Республики Казахстан осуществляет надзор за судебной деятельностью арбитражных судов.
Проверка законности и обоснованности решения и пересмотр решения производятся в случаях, предусмотренных настоящим Законом.

Статья 13. Вступление в силу решения и его обязательность

Решение арбитражного суда (решение, постановление, определение) вступает в силу немедленно по его принятии. Решение подлежит обязательному исполнению всеми организациями и должностными лицами.

ГЛАВА II. ПОДВЕДОМСТВЕННОСТЬ И ПОДСУДНОСТЬ

Статья 14. Дела, подведомственные арбитражным судам
Республики Казахстан

Арбитражным судам Республики Казахстан подведомственны дела по спорам между организациями независимо от формы собственности, ведомственной подчиненности, в том числе: с участием органов государственного управления, местных Советов народных депутатов, банков, совместных предприятий, иностранных юридических лиц, колхозов, налоговых инспекций, других органов.
Арбитражные суды также рассматривают заявления о признании полностью или частично недействительными акты органов государственной власти и управления, вышестоящих органов организаций, не соответствующих их компетенции либо изданных с нарушением законодательства, нарушающих права и законные интересы организаций.
Арбитражным судам подведомственные и другие споры, отнесенные законодательством республики или международными соглашениями к их компетенции.
Арбитражным судам неподведомственны:
1) споры, возникающие при заключении договоров, не основанные на обязательном для обеих сторон задания, если иное специально не предусмотрено законодательством или соглашением сторон;
2) споры, возникающие при согласовании стандартов и технических условий;
3) споры об установлении цен на продукцию, а также тарифов за оказанные услуги (выполняемые работы);
4) иные споры отнесенные к компетенции других судебных органов.

Статья 15. Подведомственность споров Высшему арбитражному
суду Республики Казахстан

Высший Арбитражный Суд Республики Казахстан рассматривает в пределах своей компетенции заявления о признании недействительными полностью или частично актов органов государственного управления и других органов республиканского значения (концернов, ассоциаций, холдинговых компаний).
Высший Арбитражный Суд Республики Казахстан вправе в пределах подведомственности споров органам арбитражного суда республики принять к своему производству и разрешить любой спор.
Сноска. Статья 15 в редакции Закона Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 16. Подведомственность споров арбитражным
судам областей и г. Алматы

Арбитражным судам областей и г. Алматы подведомственны все споры, кроме отнесенных к ведению Высшего арбитражного суда Республики Казахстан.
Арбитражный суд области, г.Алматы вправе в пределах подведомственности споров данному арбитражному суду возбудить дело по своей инициативе.
Сноска. Статья 16 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 17. Территориальная подведомственность

споров арбитражным судам

Споры, подведомственные арбитражным судам, возникающие при заключении, изменении и расторжении хозяйственных договоров, разрешаются арбитражным судом по месту нахождения организации-поставщика, подрядчика или оказывающего услуги (выполняющего работы). Споры, возникающие при исполнении хозяйственных договоров и по другим основаниям, рассматриваются по месту нахождения ответчика.
В случае, когда в деле участвует структурная единица организации, территориальная подведомственность споров определяется в соответствии с частью первой настоящей статьи в зависимости от места нахождения структурной единицы, а не организации. Если в деле участвуют ответчики, находящиеся на территории разных республик, областей, области и г. Алматы, спор рассматривается арбитражным судом по месту нахождения одного из ответчиков по выбору истца.
Сноска. Статья 17 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 18. Исключительная подведомственность

Споры, связанные с поставкой продукции ненадлежащего качества или некомплектной, в которых участвуют несколько ответчиков, рассматриваются арбитражным судом по месту нахождения ответчика-изготовителя продукции, а если поставленная продукция произведена несколькими изготовителями, - по месту нахождения ответчика поставщика.
Споры, связанные с недостачей продукции, в которых участвуют несколько ответчиков, рассматриваются арбитражным судом по месту нахождения отправителя продукции. Споры, связанные с недостачей продукции, переотправленной отправителем без вскрытия тары и упаковки изготовителя, рассматриваются по месту нахождения изготовителя, а в случаях переотправки продукции, произведенной несколькими изготовителями, по месту нахождения отправителя, от которого получена продукция.
Споры, возникающие из договоров перевозки, в которых одним из ответчиков является орган транспорта, рассматриваются арбитражным судом по месту нахождения органа транспорта.
Споры о возмещении убытков организациям их вышестоящими органами республиканского подчинения рассматриваются Высшим арбитражным судом Республики Казахстан, а споры о возмещении убытков вышестоящими органами местного подчинения рассматриваются соответственно арбитражным судом области, г. Алматы. В таком же порядке рассматриваются заявления о признании недействительными полностью или частично актов органов государственной власти и управления, вышестоящих органов.

Статья 19. Передача споров на разрешение третейских судов

В случаях, предусмотренных законом или международным договором, спор, возникший из хозяйственных правоотношений, по соглашению сторон может быть передан на разрешение третейского суда.

Статья 20. Подсудность и порядок передачи арбитражных
дел из одного суда в другой

Подсудность дел арбитражным судам определяется статьями 15, 16, 17, 18 настоящего Закона.
Дело, принятое судом к своему производству с соблюдением правил о подсудности, должно быть разрешено арбитражным судом по существу, даже если в дальнейшем оно стало подсудным другому суду.
Арбитражный суд передает дело на рассмотрение другого суда:
1) если дело ошибочно принято к производству с нарушением правил подсудности;
2) если после отвода одного или нескольких судей их замена в данном суде стала невозможной;
3) по распоряжению Высшего арбитражного суда Республики Казахстан.
Определение о передаче дела на рассмотрение другого суда может быть обжаловано в общем порядке.
Передача дела из одного арбитражного суда Республики Казахстан в другой производится по истечении срока на обжалование определения, а в случае принесения протеста или заявления о проверке законности определения - после вынесения решения об оставлении их без удовлетворения.
Споры о подсудности между арбитражными судами Республики Казахстан не допускаются.

ГЛАВА III. УЧАСТНИКИ АРБИТРАЖНОГО ПРОЦЕССА

Статья 21. Состав лиц, участвующих в деле

Лицами, участвующими в деле, признаются: стороны, третьи лица, прокурор, представители государственных и иных органов, принимающие участие в процессе в силу возложенных на них обязанностей, а также заявители по делам о признании актов недействительными.

Статья 22. Стороны в арбитражном процессе

Сторонами в арбитражном процессе - истцом или ответчиком - могут быть организации - юридические лица независимо от форм собственности, а также их вышестоящие органы и другие лица, которые на основании законодательных актов Республики Казахстан могут защищать свои права и интересы в органах, разрешающих хозяйственные споры.
Истцами являются организации, предъявившие иск или в интересах которых предъявлен иск.
Ответчиками являются организации и органы, к которым предъявлено исковое требование.
В случаях, предусмотренных законодательством, сторонами в спорах могут быть структурные единицы организации.
Каждая из сторон пользуется при рассмотрении споров в арбитражном суде равными процессуальными правами.

Статья 23. Права и обязанности лиц, участвующих в деле

Лица, участвующие в деле, имеют право знакомиться с материалами дела, делать выписки из них, снимать копии, представлять доказательства, участвовать в исследовании доказательств, задавать вопросы участникам арбитражного процесса, заявлять ходатайства, давать устные и письменные объяснения арбитражному суду, представлять свои доводы и соображения по всем возникающим в ходе арбитражного процесса вопросам, возражать против ходатайств, доводов и соображений других лиц, участвующих в деле, обращаться с заявлением о проверке законности и обоснованности решений арбитражного суда и пользоваться другими процессуальными правами, предоставленными им настоящим Законом.
Стороны по делу вправе подать заявление об отводе судей.
Лица, участвующие в деле, обязаны добросовестно пользоваться всеми принадлежащими им процессуальными правами.

Статья 24. Участие в деле нескольких истцов или ответчиков

Иск может быть предъявлен совместно несколькими истцами или к нескольким ответчикам. Каждый из истцов или ответчиков по отношению к другой стороне выступает в процессе самостоятельно.
Соучастники могут поручить ведение дела одному из соучастников.

Статья 25. Участие в арбитражном процессе структурной
единицы организации

Структурная единица организации может участвовать в арбитражном процессе:
От имени организации - по спорам, возникающим при заключении этой единицей хозяйственных договоров в пределах прав, предоставляемых ей законодательством и организацией, а также при изменении, расторжении и исполнении таких договоров. В этих случаях стороной в арбитражном процессе является организация;
От своего имени - по спорам, возникающим при заключении структурной единицей хозяйственных договоров в соответствии с предоставленным ей организацией правом, а также при изменении, расторжении и исполнении таких договоров. При этом стороной в арбитражном процессе является структурная единица.
Структурная единица организации, участвующая в арбитражном процессе, пользуется правами и несет обязанности соответствующей стороны.

Статья 26. Привлечение к участию в деле другого истца или
ответчика

Арбитражный суд вправе до принятия решения по спору привлечь по ходатайству стороны или по своей инициативе соответствующую организацию к участию в деле в качестве другого истца или ответчика.
Ходатайство о привлечении к делу ответчика может быть удовлетворено при условии принятия мер к добровольному урегулированию взаимоотношений с этим ответчиком. Привлечение к делу ответчика по инициативе арбитражного суда либо участвующего в деле прокурора может производиться независимо от принятия таких мер.
О привлечении истца или ответчика к участию в деле выносится определение.
Сноска. Статья 26 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 27. Процессуальное правопреемство

В случае выбытия одной из сторон в спорном или установленном решением арбитражного суда правоотношении вследствие реорганизации либо ликвидации арбитражный суд производит замену этой стороны его правопреемником, указывая об этом в решении или в определении. Правопреемство возможно в любой стадии арбитражного процесса.

Статья 28. Изменение основания или предмета иска, изменение
размера исковых требований, отказ от иска, признание
иска, мировое соглашение

Истец вправе до принятия решения по делу изменить основание или предмет иска, увеличить размер исковых требований при условии принятия мер к добровольному урегулированию взаимоотношений в этой части. Арбитражный суд вправе изменить основание или предмет иска по своей инициативе с согласия истца независимо от принятия мер к добровольному урегулированию взаимоотношений в этой части.
Истец вправе отказаться от иска или уменьшить размер исковых требований. Ответчик вправе признать иск полностью или частично. Стороны могут окончить дело мировым соглашением.
Арбитражный суд не принимает отказ от от иска или признание иска и не утверждает мирового соглашения, если они противоречат законодательству.

Статья 29. Представители сторон

Представителями сторон в арбитражном суде являются руководители или заместители руководителей организаций, других государственных органов, а также структурных единиц организаций, участвующих в арбитражном процессе. Полномочия указанных лиц подтверждаются документами, удостоверяющими их служебное положение.
Представителями сторон могут быть также другие лица; полномочия этих лиц подтверждаются оформленной доверенностью.

Статья 30. Третьи лица, заявляющие самостоятельные
требования на предмет спора

Третьи лица, заявляющие самостоятельные требования на предмет спора, могут вступить в дело до принятия арбитражным судом решения. Они пользуются правами и несут все обязанности сторон.

Статья 31. Третьи лица, не заявляющие самостоятельных
требований на предмет спора

Третьи лица, не заявляющие самостоятельных требований на предмет спора, могут вступить в дело на стороне истца или ответчика до принятия арбитражным судом решения, если решение по делу может повлиять на их права или обязанности по отношению одной из сторон. Они могут быть привлечены к участию в деле также по ходатайству сторон, прокурора или по инициативе арбитражного суда. Третьи лица, не заявляющие самостоятельных требований, пользуются процессуальными правами и несут процессуальные обязанности стороны, кроме права на изменение основания и предмета иска, увеличение или уменьшение размера исковых требований, а также на отказ от иска, признание иска или достижение соглашения, требование принудительного исполнения решения. О вступлении в дело третьих лиц, как заявляющих, так и не заявляющих самостоятельных требований на предмет спора, выносится определение арбитражного суда, которое высылается сторонам по делу.
Сноска. Статья 31 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 32. Участие прокурора в арбитражном процессе

Прокурор принимает участие в арбитражном процессе в случаях направления им или его заместителем искового заявления в интересах организации и принесения протеста на решение арбитражного суда, либо когда необходимость его участия признана судом. Прокурор вправе принимать участие в арбитражном процессе в любой его стадии по искам, заявленным организациями, если этого требует защита прав и законных интересов организаций. Отказ прокурора от заявленного им иска, уменьшение размера исковых требований, изменение основания или предмета иска не лишает истца права поддерживать исковые требования в первоначальном виде.

Статья 33. Участие в арбитражном процессе государственных
и иных органов, выступающих в защиту прав других
лиц или государства

В случаях, предусмотренных законодательными актами, государственные и иные органы могут предъявлять иск в защиту прав и охраняемых законом интересов юридических лиц или государства. Отказ указанных органов от предъявленного ими иска не лишает лицо, в защиту интересов которого предъявлен иск, права требовать рассмотрения дела по существу.
Государственные и иные органы в предусмотренных законом случаях могут быть привлечены судом к участию в процессе для дачи заключения по делу.

Статья 34. Участие представителей общественных объединений
и трудовых коллективов в рассмотрении споров

К участию в рассмотрении спора арбитражным судом допускаются представители общественных объединений и трудовых коллективов организаций, являющихся сторонами по делу, для изложения арбитражному суду мнения уполномочивших их объединений и коллективов по поводу рассматриваемого дела. Представители общественных объединений и трудовых коллективов имеют право знакомиться с материалами дела, участвовать в осмотре и исследовании доказательств (за исключением случаев, когда это противоречит интересам государственной или коммерческой тайны), представлять доказательства, приводить свои доводы по всем возникающим в ходе рассмотрения споров вопросам, а также участвовать в выяснении причин нарушения законности в экономических отношениях, пользуются предоставленными им процессуальными правами в строгом соответствии с законом. Полномочия представителей общественных объединений и трудовых коллективов удостоверяются выпиской из решения, принятого выборным органом общественного объединения, трудового коллектива. #
ГЛАВА IV. ДОКАЗАТЕЛЬСТВА

Статья 35. Понятие и виды доказательств

Доказательствами по делу являются любые фактические данные, на основе которых арбитражный суд в определенном законом порядке устанавливает наличие или отсутствие обстоятельств, обосновывающих требования и возражения сторон, а также иные обстоятельства, имеющие значение для правильного разрешения споров.
Эти данные устанавливаются следующими средствами:
письменными и вещественными доказательствами, объяснениями представителей сторон и других лиц, участвующих в арбитражном процессе, а также заключениями экспертов.

Статья 36. Обязанность доказывания и представления доказательств

Каждая сторона должна доказать те обстоятельства, на которые она ссылается как на основание своих требований и возражений.
Доказательства представляются сторонами и другими участниками арбитражного процесса. Если представленные доказательства недостаточны, суд предлагает сторонам и другим лицам, участвующим в деле, представить дополнительные доказательства либо вправе собрать их по своей инициативе.

Статья 37. Относимость доказательств

Арбитражный суд принимает только те доказательства, которые имеют значение для дела.

Статья 38. Допустимость доказательств

Обстоятельства дела, которые согласно законодательству должны быть подтверждены определенными средствами доказывания, должны подтверждаться этими средствами.

Статья 39. Основания освобождения от доказывания

Обстоятельства, признанные арбитражным судом общеизвестными, не нуждаются в доказывании.
Акты, установленные решением арбитражного суда при разрешении одного спора, не доказываются вновь при разрешении других споров, в которых участвуют те же стороны.
Вступивший в законную силу приговор суда по уголовному делу обязателен для арбитражного суда, разрешающего спор по вопросам, имели ли место определенные действия и кем они совершены.
Вступившее в законную силу решение суда по гражданскому делу обязательно для арбитражного суда, разрешающего спор о фактах, установленных судом и имеющих значение для дела.

Статья 40. Обеспечение доказательств

Стороны, имеющие основание опасаться, что предоставление необходимых для них доказательств сделается невозможным или затруднительным, могут просить арбитражный суд об обеспечении этих доказательств.
Обеспечение доказательств производится путем требования от организаций независимо от их участия в деле, представления документов, сведений и заключений, производства экспертизы, осмотра на месте и другими способами.

Статья 41. Заявление об обеспечении доказательств

В заявлении об обеспечении доказательств должны быть указаны доказательства, которые необходимо обеспечить; обстоятельства, для подтверждения которые необходимы эти доказательства; причины, побудившие заявителя обратиться с просьбой об обеспечении, а также дело, для которого необходимы эти доказательства.
Заявление подается в арбитражный суд, рассматривающий дело. Суд, рассматривающий дело, в случае необходимости собираний доказательств в другой местности, поручает соответствующему суду произвести определенные процессуальные действия в порядке судебного поручения.
В определении о судебном поручении кратко излагается существо рассматриваемого дела, указываются обстоятельства, подлежащие выяснению, доказательства, которые должен собрать суд, выполняющий поручение. Это определение обязательно для суда, которому оно адресовано и должно быть выполнено в установленный определением срок.

Статья 42. Осмотр и исследование доказательств
в месте их нахождения

Арбитражный суд вправе по заявлению сторон либо по своей инициативе в целях обеспечения доказательств произвести осмотр и исследование доказательств в месте их нахождения.
По результатам осмотра и исследования доказательств составляется протокол, который подписывается судьей и представителями сторон, участвовавшими в осмотре и исследовании доказательств. Протокол приобщается к делу.

Статья 43. Порядок обеспечения доказательств

Обеспечение доказательств производится арбитражным судом в порядке, установленном настоящим Законом.
Заявитель и другие лица, участвующие в деле, извещаются о времени и месте обеспечения доказательств, однако их неявка не является препятствием к рассмотрению заявления об обеспечении доказательств.
Все собранные в порядке обеспечения доказательств материалы пересылаются в арбитражный суд, рассматривающий дело.

Статья 44. Письменные доказательства

Письменными доказательствами являются акты, письма, иные документы и материалы, содержащие сведения об обстоятельствах, имеющих значение для правильного разрешения спора.
Письменные доказательства предоставляются в подлиннике либо в заверенной копии. Если для разрешения спора имеет значение лишь часть документа, представляется заверенная выписка из него.
Подлинные документы представляются, когда обстоятельства дела согласно законодательству должны быть удостоверены только такими документами, а также в иных необходимых случаях по требованию арбитражного суда.
Стороны, представляющие письменные доказательства или ходатайствующие о его истребовании, обязаны указать, какие обстоятельства, имеющие значение для дела, могут быть установлены этим доказательством.

Статья 45. Вещественные доказательства

Вещественными доказательствами являются предметы, которые могут служить средствами установления обстоятельств, имеющих значение для дела.
Стороны, представляющие вещественное доказательство или ходатайствующие о его истребовании, обязаны указать, какие имеющие значение для дела обстоятельства могут быть установлены этим доказательством.

Статья 46. Хранение вещественных доказательств

Вещественные доказательства хранятся в деле или по описи сдаются в канцелярию арбитражного суда.
Вещи, которые не могут быть представлены в суд, хранятся в месте их нахождения. Они должны быть подробно описаны, а в случае необходимости сфотографированы и опечатаны.

Статья 47. Истребование доказательств и обязанность представления
доказательств лицами, не участвующими в деле

Если представленные сторонами доказательства недостаточны, арбитражный суд при наличии заявлений сторон либо по своей инициативе вправе требовать от организаций независимо от их участия в деле, представления документов, сведений и заключений, необходимых для разрешения спора; знакомиться с такими материалами непосредственно в месте их нахождения. Арбитражный суд может уполномочить сторону на получение таких доказательств от организаций независимо от их участия в деле.
В случае невозможности организаций представить необходимые письменные или вещественные доказательства арбитражному суду в установленный срок, они обязаны известить об этом суд с указанием причин.
В случае уклонения организаций от представления истребованных доказательств, по причинам, признанным арбитражным судом неуважительными, виновные должностные лица подвергаются штрафу в размере до 500 рублей.
Наложение штрафа не освобождает соответствующих должностных лиц от обязанности представления требуемых судом доказательств.

Статья 48. Возвращение письменных и вещественных
доказательств

Подлинные документы, имеющиеся в деле, по просьбе организаций возвращаются им после разрешения спора по представлении при необходимости заверенных копий этих документов.
Вещественные доказательства, находящиеся в арбитражном суде, после разрешения спора возвращаются организациям, от которых они были получены, или передаются организациям, за которыми арбитражный суд признал право на эти вещи. Возврат производится судом, рассмотревшим спор.

Статья 49. Объяснения должностных лиц и иных
работников организаций

В арбитражном процессе могут участвовать должностные лица и иные работники организаций, когда они вызваны для дачи объяснений по существу спора. Эти лица обязаны явиться в арбитражный суд по его вызову, сообщить известные им сведения и обстоятельства по делу, представить по требованию арбитражного суда объяснения в письменном виде, отвечать на вопросы судьи, лиц, участвующих в арбитражном процессе.

Статья 50. Назначение и проведение экспертизы

Арбитражный суд назначает экспертизу для разъяснения возникающих при разрешении хозяйственного спора вопросов, требующих специальных познаний.
Участники арбитражного процесса вправе представить арбитражному суду вопросы, которые должны быть разъяснены экспертом. Окончательно круг вопросов, по которым требуется заключение эксперта, устанавливается арбитражным судом в определении. Отклонение вопросов, предложенных лицами, участвующими в деле, суд обязан мотивировать.
Проведение экспертизы должно поручаться компетентным организациям или непосредственно специалистам, обладающим необходимыми для этого познаниями. Лица, проводящие экспертизу, имеют право знакомиться с материалами дела и запрашивать от участников арбитражного процесса дополнительные материалы. В случае необходимости экспертиза проводится с участием представителей сторон.

Статья 51. Заключение эксперта

Заключение эксперта и специалистов должно содержать подробное описание проведенных исследований, сделанные по их результатам выводы и обоснованные ответы на поставленные арбитражным судом вопросы. Заключение представляется арбитражному суду в письменном виде и в копии направляется сторонам.
Если при проведении экспертизы устанавливаются обстоятельства, имеющие значение для правильного разрешения хозяйственного спора, по поводу которых арбитражным судом не были поставлены вопросы, в заключении эксперт излагает выводы и по этим обстоятельствам.
В случае недостаточной ясности или неполноты заключения эксперта арбитражный суд может назначить дополнительную экспертизу.
При несогласии с заключением эксперта арбитражный суд может назначить повторную экспертизу, поручив ее проведение другому эксперту или экспертной комиссии.

Статья 52. Оценка доказательств

Арбитражный суд оценивает все доказательства по своему внутреннему убеждению, основанному на всестороннем, полном и объективном исследовании всех обстоятельств дела, руководствуясь при этом законодательством.
Никакие доказательства не имеют для арбитражного суда заранее установленной силы.
Признание одной стороной фактических данных и обстоятельств, на которых другая сторона основывает свои требования или возражения, для арбитражного суда не является обязательным.
Заключение эксперта обсуждается арбитражным судом в заседании и оценивается в совокупности со всеми другими доказательствами по делу.
Заключение эксперта может быть отклонено арбитражным судом с указанием в решении мотивов отклонения.

ГЛАВА V. АРБИТРАЖНЫЕ РАСХОДЫ

Статья 53. Состав арбитражных расходов

Арбитражные расходы состоят из государственной пошлины и других издержек, связанных с рассмотрением дела.

Статья 54. Государственная пошлина

Исковые заявления, заявления об оспаривании актов государственных и иных органов и заявления о проверке законности и обоснованности решений арбитражного суда оплачиваются государственной пошлиной, кроме случаев, предусмотренных законодательством.
Не подлежат оплате госпошлиной заявления об оспаривании определений об отклонении ходатайств, о пристановлении производства, об отложении дела слушанием, о наложении ареста и прочих процессуальных действий судьи.
Государственная пошлина исчисляется исходя из цены иска или уплачивается по твердым ставкам для исков неимущественного характера.
Сноска. Статья 54 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 55. Уплата государственной пошлины

Государственная пошлина уплачивается либо взыскивается в доход республиканского бюджета в размерах, установленных настоящим Законом.
При увеличении размера исковых требований в порядке, установленном настоящим Законом, недостающая сумма доплачивается либо взыскивается в соответствии с увеличенной ценой иска.
Арбитражный суд в исключительных случаях в зависимости от материального положения истца, заявителя вправе принять к рассмотрению исковое заявление без оплаты государственной пошлины, в этом случае госпошлина взыскивается при разрешении спора.
Сноска. Статья 55 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 56. Размер государственной пошлины

С исковых заявлений имущественного характера уплачивается 10 процентов суммы иска, но не менее 50 рублей.
С исковых заявлений неимущественного характера, в том числе с заявлений о признании актов вышестоящих органов или органов управления недействительными - 500 рублей.
С исковых заявлений по спорам, возникающим при заключении, изменении и расторжении договоров - 1000 рублей.
С заявлений о проверке законности и обоснованности решений арбитражного суда - 50 процентов ставки, подлежащей уплате при подаче заявления для рассмотрения спора в первой инстанции, а по спорам имущественного характера - ставки, исчисленной из оспариваемой суммы.
С исковых заявлений имущественного характера в иностранной валюте госпошлина уплачивается в размере 10 процентов в иностранной валюте от суммы иска.
С заявлений и ходатайств о совершении процессуальных действий после вынесения решения (определения) - 1000 рублей.
С заявлений о выдаче приказа на принудительное исполнение решения третейского суда - 1000 рублей.
За выдачу копий документов из дела по просьбе сторон и других лиц, участвовавших в деле - 5 рублей плюс 1 рубль за каждую страницу.
Сноска. Статья 56 дополнена частями шестой, седьмой, восьмой Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 57. Возврат государственной пошлины

Государственная пошлина подлежит возврату в случаях, предусмотренных законодательством.
В решении, определении, постановлении арбитражного суда указываются обстоятельства, являющиеся основанием для полного или частичного возврата государственной пошлины.
По заявлениям, оплаченным госпошлиной, но не поступившим в арбитражный суд либо возвращенным судом, возврат госпошлина производится на основании справки.

Статья 58. Издержки, связанные с рассмотрением дела

К издержкам, связанным с рассмотрением дел арбитражным судом, относятся:
1) суммы, подлежащие выплате экспертам и специалистам, привлекаемым для дачи заключений или участию в арбитражном процессе;
2) расходы по переводу исковых материалов;
3) расходы, связанные с рассмотрением спора с выездом на место;
4) расходы, связанные с исполнением решения арбитражного суда;
5) иные расходы, связанные с рассмотрением дела.
Издержки, предусмотренные пунктами 1, 2, 3, 5 настоящей статьи, возмещаются, если необходимость совершения таких действий признана определением арбитражного суда.
Сноска. Статья 58 дополнена частью второй Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 59. Определение размера издержек

Расходы по экспертизе и заключениям специалистов, переводу исковых материалов, когда они производятся за вознаграждение, определяются арбитражным судом в решении, постановлении с учетом установленных в надлежащем порядке ставок оплаты и затраченного времени.
Экспертам и специалистам возмещаются, понесенные ими в связи с явкой в арбитражный суд расходы по проезду и найму жилого помещения и выплачиваются суточные в размерах, установленных законодательством для работников, направляемых в служебные командировки.
Переводчики получают вознаграждение за работу, выполненную ими по поручению арбитражного суда, если эта работа не входит в круг их служебных обязанностей.
Расходы, связанные с исполнением решения суда, возмещаются по фактическим затратам.

Статья 60. Распределение арбитражных расходов

Государственная пошлина относится:
1) по спорам, возникающим при заключении, изменении и расторжении договоров - на сторону, предложения которой не приняты, или на обе стороны, если арбитражным судом отклонена часть предложений каждой из сторон;
2) по спорам, возникающим при исполнении договоров и по другим основаниям - на стороны пропорционально размеру удовлетворенных исковых требований.
Если дело возникло вследствие неправильных действий стороны (оставление предложений о добровольном урегулировании отношений без ответа, невысылка истцом ответчику затребованных документов для добровольного урегулирования отношений и т.д.) арбитражный суд вправе отнести на нее расходы по госпошлине от исхода дела.
Государственная пошлина, от уплаты которой истец был освобожден, взыскивается с ответчика в доход бюджета пропорционально размеру удовлетворенных исковых требований, если ответчик не освобожден от уплаты пошлины.
Стороне, в пользу которой состоялось решение, арбитражный суд возмещает расходы по уплате госпошлины за счет другой стороны, хотя эта сторона и была освобождена от уплаты пошлины.
В случае уменьшения арбитражным судом подлежащих взысканию сумм или освобождения от ответственности за отсутствием вины обеих сторон уплаченная госпошлина возвращается из республиканского бюджета.
При принятии решения по делу, возбужденному по заявлению прокурора или по инициативе арбитражного суда, государственная пошлина взимается в доход бюджета на общих основаниях.
Другие издержки относятся на стороны пропорционально размеру удовлетворенных исковых требований, либо на одну из сторон по решению арбитражного суда.
Если в соглашении между сторонами предусмотрено распределение арбитражных расходов, арбитражный суд принимает решение в соответствии с этим соглашением.

ГЛАВА VI. ПРОЦЕССУАЛЬНЫЕ СРОКИ

Статья 61. Установление и исчисление процессуальных сроков

Процессуальные действия совершаются в сроки, установленные законом. В тех случаях, когда процессуальные сроки не установлены законом, они назначаются арбитражным судом.
Сроки для совершения процессуальных действий определяются точной календарной датой, указанием на событие, которое обязательно должно наступить, или периодом времени. В последнем случае действие может быть совершено в течение всего периода.
Течение процессуального срока, исчисляемого годами, месяцами или днями, начинается на следующий день после календарной даты или наступления события, которыми определено его начало.

Статья 62. Окончание процессуальных сроков

Срок, исчисляемый годами, истекает в соответствующий месяц и число последнего года срока. Срок, исчисляемый месяцами, истекает в соответствующие месяц и число последнего месяца срока. Если конец срока, исчисляемого месяцами, приходится на такой месяц, который соответствующего числа не имеет, то срок истекает в последний день этого месяца.
В случаях, когда последний день срока приходится на нерабочий день, днем окончания срока считается первый следующий за ним рабочий день.
Процессуальное действие, для совершения которого установлен срок, может быть выполнено до 24 часов последнего дня срока. Если исковое заявление, отзыв на исковое заявление, заявление о проверке законности и обоснованности решения, о пересмотре решения и другие документы были сданы на почту или телеграф до 24 часов последнего дня срока, то срок не считается пропущенным.

Статья 63. Приостановление процессуальных сроков

Течение всех неистекших процессуальных сроков приостанавливается с приостановлением производства по делу. Со дня возобновления производства по делу течение процессуальных сроков продолжается.

Статья 64. Восстановление и продление процессуальных сроков

По заявлению стороны, прокурора или по своей инициативе арбитражный суд, признав причины пропуска установленного законом процессуального срока уважительными, восстанавливает пропущенный срок.
О восстановлении пропущенного срока указывается в решении, определении или постановлении арбитражного суда. Об отказе в восстановлении срока выносится определение.
Сторона вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности этого определения. Назначенные арбитражным судом сроки могут быть им продлены по заявлению стороны, прокурора или по своей инициативе.

Статья 65. Последствия пропуска процессуальных сроков

Право на совершение процессуальных действий утрачивается с истечением установленного законом или назначенного судом срока.
Жалобы и документы, поданные по истечении процессуальных сроков, оставляются судом без рассмотрения.

ГЛАВА VII. ПРЕДЪЯВЛЕНИЕ ИСКА И ПОДАЧА ЗАЯВЛЕНИЙ
О ПРИЗНАНИИ НЕДЕЙСТВИТЕЛЬНЫМИ АКТОВ
ОРГАНОВ ВЛАСТИ И УПРАВЛЕНИЯ

Статья 66. Принятие мер к добровольному урегулированию
взаимоотношения

Спор может быть передан на разрешение арбитражного суда лишь после принятия сторонами мер к добровольному урегулированию своих взаимоотношений.
Возбуждение дел по инициативе суда или по иску прокурора производится независимо от принятия сторонами указанных мер.
Независимо от принятия мер к добровольному урегулированию своих взаимоотношений вступают в дело или привлекаются к участию в деле третьи лица.

Статья 67. Форма и содержание искового заявления

Исковое заявление подается по установленной настоящим Законом подведомственности в арбитражные суды в письменной форме и подписывается руководителем или заместителем руководителя организации. Иски прокурора подписываются прокурором либо его заместителем по установленной подведомственности.
В исковом заявлении должны быть указаны:
1) наименование суда, в который подается заявление;
2) наименование сторон, их местонахождение, банковские счета с указанием обслуживающего банка;
3) цена иска, если иск подлежит оценке, или сумма договора по спорам, возникающим при заключении, изменении и расторжении договоров;
4) обстоятельства, на которых основываются исковые требования и доказательства, подтверждающие изложенные в заявлении обстоятельства, обоснованный расчет взыскиваемой или оспариваемой суммы, законодательство или условие договора, на основании которого заявляется иск;
5) сведения о принятии мер к доарбитражному урегулированию взаимоотношений с каждым из ответчиков;
6) исковое требование, если иск заявлен к нескольким ответчикам - требования в отношении каждого из них;
7) перечень прилагаемых к заявлению документов и других доказательств.
В исковом заявлении могут быть указаны и другие сведения, если они необходимы для правильного разрешения спора.
Сноска. Статья 67 - с изменениями, внесенными Законами Республики Казахстан от 18 октября 1993 года; от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 68. Цена иска

Цена иска определяется:
1) по искам о взыскании денег - исходя из взыскиваемой суммы либо из суммы, оспариваемой по исполнительному или иному документу, по которому взыскание производится в бесспорном (безакцептном) порядке;
2) по искам о праве собственности и об истребовании имущества - исходя из стоимости этого имущества.
В цену иска включаются также указанные в исковом заявлении суммы неустойки (штрафа, пени), а если они не указаны - суммы их, определенные судьей.
Цена иска, состоящего из нескольких самостоятельных требований, определяется суммой всех требований.
В случаях неправильного указания цены иска она определяется судьей.
Сноска. В статью 68 внесены изменения - Законом РК от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 69. Форма и содержание заявления об оспаривании
актов органов органов власти и управления

Заявление об оспаривании актов органов власти и управления, иных органов, жалобы на их действия, ущемляющие законные интересы организаций, подаются в арбитражный суд по подсудности, установленной ст. 18 ч. 4 настоящего Закона.
Заявление подписываются первым руководителем организации, либо лицом, исполняющим его обязанности.

Статья 70. Порядок подачи заявления

Заявление об оспаривании акта государственного либо иного органа в арбитражный суд подается после предварительного обращения в этот орган для принятия мер к решению спорных вопросов, с обязательным направлением копии заявления органу, акт либо действия которого оспариваются.
Принятие, отказ, возврат заявлений, их обеспечение производятся по общим правилам искового производства.

Статья 71. Документы, прилагаемые к исковому заявлению

К исковому заявлению прилагаются документы, подтверждающие:
1) принятие мер к добровольному урегулированию взаимоотношений с каждым из ответчиков;
2) направление ответчику копии искового заявления и приложенных к нему документов (почтовая квитанция, опись ценного письма, выписка из реестра почтовых отправлений и т.п.);
3) уплату государственной пошлины в установленном порядке и размерах;
4) обстоятельства, на которых основывается исковое требование.
К заявлению о признании акта недействительным прилагается также копия оспариваемого акта.
В заявлению о понуждении заключить договор прилагается проект договора с документами, являющимися неотъемлемой частью договора.

Статья 72. Направление копии искового заявления
и прилагаемых к нему документов

Заявители при предъявлении иска обязаны направить сторонами копии искового заявления и приложенных к нему документов, если у них они отсутствуют. #
Статья 73. Соединение и разъединение нескольких
исковых требований

В одном исковом заявлении могут быть соединены несколько требований в случаях, когда они связаны между собой по основаниям возникновения или предоставленным доказательствам.
Судья вправе объединить несколько однородных исковых заявлений или дел, в которых участвуют одни и те же стороны, в одно дело, о чем указывается в определении о возбуждении дела или в решении.
Судья, принимающий исковое заявление, вправе выделить одно или несколько их соединенных требований в отдельное производство, если признает раздельное рассмотрение требований более целесообразным.

Статья 74. Отзыв на исковое заявление

Ответчик не позднее пяти дней со дня получения определения о возбуждении дела направляет:
1) арбитражному суду отзыв на исковое заявление и все документы, подтверждающие возражения против иска;
2) истцу, другим ответчикам, а также прокурору, если он участвует в арбитражном процессе, копии отзыва.
Отзыв подписывается руководителем или заместителем руководителя организации.
В отзыве указывается: наименование истца и номер дела; мотивы полного или частичного отклонения требований истца со ссылкой на законодательство; расчет признанной суммы, а также доказательства, обосновывающие отклонение искового требования; перечень прилагаемых к отзыву документов и других доказательств, в том числе о направлении копий отзыва истцу, другим ответчикам, прокурору.

Статья 75. Предъявление встречного иска

Ответчик вправе до принятия решения по спору предъявить к истцу встречный иск для разрешения его совместно с первоначальным иском. Встречный иск должен быть связан с первоначальным.
Предъявление встречного иска производится по общим правилам о предъявлении иска.

Статья 76. Принятие заявления по делу

Судья единолично решает вопрос о принятии заявления.
Судья отказывает в принятии заявления и возвращает его письмом либо с вынесением определения по основаниям, предусмотренным статьями 77, 78 настоящего Закона.

Статья 77. Отказ в принятии искового заявления

Судья отказывает в принятии искового заявления:
1) если заявление не подлежит разрешению в арбитражных судах Республики Казахстан;
2) если сторонами заключено соглашение о передаче данного спора на разрешение третейского суда;
3) если в производстве органа, разрешающего хозяйственные споры, имеется дело по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям или имеется решение этих органов;
4) если иск предъявлен к организации, которая в соответствии с законодательством не может быть ответчиком по такому спору.
Об отказе в принятии искового заявления выносится определение, которое направляется сторонам и заявителю не позднее пяти дней со дня поступления заявления.
К определению, направляемому заявителю, прилагаются исковые материалы.
Сторона вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности этого определения. В случае отмены определения исковое заявление считается поданным в день первоначального обращения в арбитражный суд.

Статья 78. Возврат искового заявления

Судья возвращает исковое заявление и приложенные к нему документы без рассмотрения:
1) если исковое заявление подписано лицом, не имеющим права подписывать его, либо лицом, должностное положение которого не указано;
2) если в исковом заявлении не указаны наименования сторон, их почтовые адреса;
3) если не представлены доказательства уплаты государственной пошлины в установленном порядке и размерах;
4) если в одном исковом заявлении соеденены несколько требований к одному или нескольким ответчикам, когда эти требования не связаны между собой по основаниям возникновения или представленным доказательствам, либо в случае, когда соединение нескольких требований существенно осложнит или затянет рассмотрение спора;
5) если не представлены доказательства направления ответчику копии искового заявления и приложенных к нему документов;
6) если не представлены доказательства принятия мер к добровольному урегулированию взаимоотношений с другой стороной;
7) если не представлены доказательства обращения в учреждение банка за получением с ответчика задолженности, когда она согласно законодательству должна быть получена через банк;
8) если до вынесения определения о возбуждении производства по делу от истца поступило заявление об урегулировании спора.
Возврат искового заявления производится судьей не позднее пяти дней со дня поступления заявления.
Возврат искового заявления не препятствует вторичному обращению с ним в арбитражный суд в общем порядке после устранения допущенного нарушения.

ГЛАВА VIII. ПОДГОТОВКА ДЕЛА К СУДЕБНОМУ РАЗБИРАТЕЛЬСТВУ
И ВОЗБУЖДЕНИЕ ПРОИЗВОДСТВА ПО ДЕЛУ

Статья 79. Действия судьи по подготовке материалов
к рассмотрению дела в заседании

В целях обеспечения правильного и своевременного разрешения хозяйственного спора судья производит в необходимых случаях следующие действия по подготовке материалов к рассмотрению дела в заседании:
1) решает вопрос о привлечении к участию в деле в качестве сторон организаций, не указанных истцом;
2) исключает из числа ответчиков организации, которым не было направлено предложение о добровольном урегулировании взаимоотношений;
3) обязывает стороны, другие организации и их должностных лиц выполнить определенные действия (выверить расчеты, произвести осмотр доказательств в месте их нахождения и т.п.);
4) истребует от сторон, других организаций документы, сведения и заключения, необходимые для разрешения спора;
5) решает вопрос о назначении экспертизы;
6) производит осмотр и исследование письменных и вещественных доказательств в месте их нахождения;
7) решает вопрос о признании явки представителей сторон в заседание арбитражного суда обязательной или необязательной;
8) решает вопрос о вызове должностных и иных лиц для дачи объяснения по существу дела;
9) решает вопрос о проведении заседания арбитражного суда в месте нахождения организации;
10) совершает другие действия, направленные на обеспечение правильного и своевременного разрешения спора.

Статья 80. Возбуждение производства по делу

Судья, принимая исковое заявление, выносит и направляет сторонам, прокурору, участвующему в арбитражном процессе, определение о возбуждении производства по делу, в котором указывается о принятии искового заявления, назначении дела к разрешению в заседании арбитражного суда, о времени и месте его проведения, необходимых действиях по подготовке дела к разрешению в заседании.
Определение направляется также другим организациям в случаях, когда от них истребуются документы, сведения и заключения либо их должностные лица вызываются в арбитражный суд.
Определение о возбуждении производства по делу выносится с соблюдением требований статьи 103 настоящего Закона. В определении также указываются данные, на основании которых возбуждается производство по делу, и сущность нарушения.

ГЛАВА IХ. ОБЕСПЕЧЕНИЕ ИСКА

Статья 81. Цель обеспечения иска

Арбитражный суд или судья по заявлению лиц, участвующих в деле, или по своей инициативе вправе принять меры по обеспечению иска. Обеспечение иска допускается на любой стадии арбитражного процесса, если непринятие таких мер может затруднить или сделать невозможным исполнение решения.

Статья 82. Меры по обеспечению иска

Мерами по обеспечению иска могут быть:
1) наложение ареста на имущество или деньги, принадлежащие ответчику и находящиеся у него или у других лиц;
2) запрещение ответчику совершить определенные действия;
3) запрещение другим лицам производить действия, касающиеся предмета спора;
4) приостановление взыскания по оспариваемому истцом исполнительному документу или иному документу, по которому взыскание производится в бесспорном (безакцептном) порядке.
Об обеспечении иска выносится определение. Сторона вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности этого определения.
Сноска. В статью 82 внесены изменения - Законом РК от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 83. Рассмотрение заявления об обеспечении иска

Заявление об обеспечении иска разрешается судом или судьей, рассматривающим дело, без извещения ответчика и других лиц, участвующих в деле, путем вынесения определения.

Статья 84. Исполнение определения об обеспечении иска

Определение об обеспечении иска приводится в исполнение немедленно в порядке, установленном для исполнения решения арбитражного суда.

Статья 85. Ответственность за нарушение мер по обеспечению иска

При нарушении запрещений, указанных в ст.82 настоящего Закона виновные лица подвергаются по определению суда штрафу в размере до тысячи рублей. Кроме того, истец вправе взыскивать с этих лиц убытки, причиненные неисполнением определения суда об обеспечении иска.

Статья 86. Замена одного вида обеспечения иска другим

Допускается замена одного вида обеспечения иска другим.
Вопрос о замене одного вида обеспечения иска другим разрешается в судебном заседании. Лица, участвующие в деле, извещаются о времени и месте заседания, однако их неявка не является препятствием для рассмотрения вопроса о замене обеспечения.
При обеспечении иска о взыскании денег ответчик вправе взамен принятых мер обеспечения внести на депозитный счет арбитражного суда истребуемую истцом сумму.
Сноска. В статью 86 внесены изменения - Законом РК от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 87. Отмена обеспечения иска

Вопрос об отмене обеспечения иска разрешается арбитражным судом, рассматривающим дело, с указанием об этом в решении или определении.

ГЛАВА Х. СУДЕБНОЕ РАЗБИРАТЕЛЬСТВО

Статья 88. Рассмотрение дела в судебном заседании

Разбирательство дела происходит в судебном заседании с извещением лиц, участвующих в деле. Рассмотрение дела ведется устно и при неизменном составе судей. В случае замены суда либо одного из судей в процессе рассмотрения дела разбирательство дела должно быть произведено с самого начала.

Статья 89. Состав суда и порядок ведения заседания

Рассмотрение производится в судебном заседании арбитражным судом в составе одного или трех судей, назначенных в порядке, установленном Законом "Об арбитражном суде Республики Казахстан".
Порядок ведения заседания определяется судьей. Председательствующий судья объявляет состав суда, разъясняет участникам арбитражного процесса их права и обязанности и оказывает содействие в осуществлении принадлежащих им прав.
В заседании заслушиваются представители истца и ответчика, эксперт и другие лица, участвующие в заседании.
Участвующие в арбитражном процессе лица объяснения суду дают стоя.
Суд должен предоставить каждой стороне равные и полные возможности предъявлять любые необходимые для разрешения дела доказательства и способствовать достижению соглашения между сторонами.

Статья 90. Отвод судье

Стороны и заявители иска вправе до начала разрешения спора заявить отвод судье в случае, если он лично, прямо или косвенно заинтересован в исходе дела. Позднейшее заявление отвода допускается лишь в том случае, когда основание для него стало известным лицу, участвующему в деле, после начала рассмотрения спора.
Отвод должен быть мотивирован и заявляться в письменной форме.
Вопрос об отводе судьи разрешается председателем соответствующей арбитражной коллегии, либо председателем арбитражного суда.
Отвод, заявленный председателю областного арбитражного суда, либо суда города Алматы, рассматривается Высшим арбитражным судом Республики Казахстан.
Дело подлежит передаче в Высший арбитражный суд Республики Казахстан для определения подсудности, если в нижестоящем суде после удовлетворения отводов невозможно назначить нового судью, или состав суда для рассмотрения дела.
По результатам рассмотрения заявления об отводе выносится определение.
Сноска. Статья 90 дополнена частью шестой Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 91. Отвод прокурору, эксперту, переводчику

Стороны и заявители иска, участвующие в деле, вправе до начала разрешения спора заявить отвод прокурору либо эксперту, переводчику в случае, если они лично прямо или косвенно заинтересованы в исходе дела, а также по мотиву некомпетентности эксперта, переводчика. Позднейшее заявление отвода допускается лишь в том случае, когда основание для него стало известным лицу, участвующему в деле, после начала разрешения спора. Отвод должен быть мотивированным и заявляется в письменной форме.
Вопрос об отводе разрешается судом, рассматривающим дело.

Статья 92. Разрешение спора при непредставлении отзыва
на исковое заявление или истребованных судьей
материалов, а также без участия представителей
сторон

При непредставлении отзыва на исковое заявление или истребованных судьей доказательств дело может быть разрешено по имеющимся в нем материалам.
При неявке в заседание арбитражного суда представителей сторон спор может быть разрешен в их отсутствие, если неявка, по мнению суда, не препятствует разрешению спора и нет письменного возражения стороны против разрешения спора без участия ее представителя.
Если материалы дела позволяют разрешить спор в отсутствии представителей сторон, суд может по ходатайству сторон или по своей инициативе признать явку представителей необязательной , а также вправе разрешить спор без вызова представителей сторон.

Статья 93. Разрешение спора непосредственно в организации

Арбитражный суд вправе разрешить спор непосредственно в организации.
Руководители организаций обязаны в этом случае обеспечить необходимые условия для проведения заседания арбитражного суда.

Статья 94. Отложение слушания дела, перерыв в заседании

Арбитражный суд вправе в пределах сроков, установленных настоящим Законом, отложить рассмотрение дела при необходимости привлечения другой организации к участию в деле в качестве стороны, вступления в дело третьих лиц, истребования дополнительных доказательств, вызова должностных лиц организаций, их вышестоящих органов, при неполучении отзыва на исковое заявление и истребованных материалов, неявке представителей сторон и иных случаях, когда дело не может быть рассмотрено в данном заседании.
Об отложении рассмотрения дела выносится определение, в котором указывается время и место проведения следующего заседания.
При разрешении особо сложных споров судья вправе объявить перерыв в заседании на срок не более трех дней с последующим указанием об этом в решении.

Статья 95. Приостановление производства по делу и его
возобновление

Арбитражный суд приостанавливает производство по делу в случае невозможности рассмотрения данного дела до разрешения связанного с ним другого дела органом, разрешающим споры, либо соответствующего вопроса компетентными органами.
Арбитражный суд вправе приостановить производство по делу по ходатайству стороны или по своей инициативе в случаях назначения арбитражным судом экспертизы, направления материалов в следственные органы, замены одной из сторон ее правопреемником вследствие реорганизации юридического лица.
Арбитражный суд возобновляет производство по делу после устранения обстоятельств, вызвавших его приостановление.
О приостановлении производства по делу и его возобновлении выносятся определения.
Сторона вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности этого определения.

Статья 96. Прекращение производства по делу

Арбитражный суд прекращает производство по делу:
1) если спор не подлежит разрешению в арбитражном суде;
2) если сторонами заключено соглашение о передаче данного спора на разрешение третейского суда;
3) если имеется решение органа, разрешающего споры, по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям;
4) если заявитель не принял мер к добровольному урегулированию взаимоотношений с ответчиком и возможность такого урегулирования утрачена;
5) если организация - сторона по делу ликвидирована;
6) если истец до вынесения решения отказался от иска и отказ принят судом;
7) если стороны в заседании пришли к мировому соглашению, о чем составляется соответствующий акт, утвержденный судом.
В случае прекращения производства по делу вторичное обращение в арбитражный суд по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям не допускается.
О прекращении производства по делу выносится определение, в котором могут быть разрешены вопросы о распределении между сторонами арбитражных расходов, о возврате госпошлины из бюджета, а также о взыскании штрафов, предусмотренных настоящим Законом. Если производство прекращено вследствие неподведомственности дела суду, в определении указывается, в какой орган следует обращаться заявителю.
Сторона вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности этого определения.

Статья 97. Оставление иска без рассмотрения

Арбитражный суд оставляет иск без рассмотрения:
1) если в производстве органа, разрешающего споры, имеется дело по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям;
2) если заявитель не обращался в учреждение банка за получением с ответчика задолженности, когда она согласно законодательству должна быть получена через банк;
3) если истец без уважительных причин не представил истребованные арбитражным судом материалы, необходимые для разрешения спора;
4) если заявитель не принял мер к добровольному урегулированию взаимоотношений с ответчиком и возможность такого урегулирования не утрачена;
5) если исковое заявление подписано лицом, не имеющим право подписывать его, либо лицом, должностное положение которого не указано.
Об оставлении иска без рассмотрения выносится определение, в котором могут быть разрешены вопросы о распределении между сторонами арбитражных расходов, о возврате госпошлины из бюджета, а также о взыскании штрафов, предусмотренных настоящим Законом.
Сторона вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности этого определения.
После устранения обстоятельств, послуживших основанием для оставления иска без рассмотрения, истец вправе вновь обратиться с ним в арбитражный суд в общем порядке.

Статья 98. Сроки разрешения споров

Споры должны быть рассмотрены арбитражным судом в срок не более месяца со дня получения искового заявления. В исключительных случаях арбитражный суд вправе принять решение и в иной, более продолжительный срок.

ГЛАВА ХI. РЕШЕНИЕ И ОПРЕДЕЛЕНИЕ

Статья 99. Принятие решения

При разрешении спора по существу (удовлетворение иска, отказ в иске полностью или частично) арбитражный суд принимает решение.
Решение принимается в заседании по результатам обсуждения всех обстоятельств дела с участием представителей сторон.
Решение принимается с учетом достигнутого между сторонами соглашения, если оно не противоречит законодательству, фактическим обстоятельствам и материалам дела.
При разрешении спора несколькими судьями решение принимается большинством голосов судей.
В исключительных случаях по особо сложным делам принятие решения может быть отложено на срок не более трех дней.
Решение излагается в письменной форме и подписывается судьей, председательствующим в заседании, а если спор разрешается несколькими судьями - всеми судьями, участвующими в заседании. Судья не согласный с решением, может изложить в письменном виде свое особое мнение, которое приобщается к делу.

Статья 100. Права арбитражного суда при принятии решения

Арбитражный суд признает недействительным полностью или в определенной части договор, притиворечащий законодательству, а также отказывает в удовлетворении требований сторон, если эти требования основаны на акте государственного или иного органа, не соответствующем законодательству.
При принятии решения по спору арбитражный суд вправе:
1) выходить за пределы исковых требований, если это необходимо для защиты прав и законных интересов организаций;
2) обращать полностью или частично в доход республиканского бюджета взыскиваемую неустойку (щтраф, пеню), если истец не предъявил требования о санкциях или допустил нарушения законодательства, не уменьшающие ответственности ответчика;
3) уменьшать в исключительных случаях размер неустойки (штраф, пени), подлежащей взысканию со стороны, нарушившей обязательства;
4) отсрочивать или рассрочивать исполнение решения.
Кроме того, арбитражный суд вправе взыскивать в доход республиканского бюджета с виновной стороны штраф до 1000 рублей за невысылку в установленный срок истребованных материалов, а также за уклонение от совершения действий, возложенных арбитражным судом на сторону.

Статья 101. Содержание решения

Решение арбитражного суда состоит из вводной, описательной, мотивировочной и резолютивной частей, при этом:
1) во вводной части указывается наименование арбитражного суда, номер дела, дата принятия решения, наименование сторон, цена иска, фамилия судьи (судей), представителей сторон и других участвующих в рассмотрении дела лиц и их должности. При разрешении спора в организации об этом также указывается во вводной части решения;
2) описательная часть должна содержать краткое изложение требований истца, отзыва на исковое заявление, заявлений, объяснений и ходатайств сторон и их преставителей, других участвующих в разрешении спора лиц, описание действий, проведенных арбитражным судом (осмотр и исследование доказательств и ознакомление с материалами в месте их нахождения);
3) в мотивировочной части указываются: обстоятельства дела, установленные арбитражным судом; причины возникновения спора; содеражание письменного соглашения сторон, если оно достигнуто; доводы, по которым арбитражный суд отклонил ходатайства и доказательства сторон, их предложения по условиям договора либо соглашение сторон; законодательство, которым арбитражный суд руководствовался при принятии решения;
4) резолютивная часть должна содержать вывод по каждому заявленному требованию об удовлетворении иска либо об отказе в иске полностью или частично. Вывод арбитражного суда не должен зависеть от ненаступления каких-либо обстоятельств (условное решение).
При удовлетворении иска в резолютивной части решения указывается :
наименование стороны, в пользу которой разрешен спор, и стороны, с которой произведено взыскание денег или которая обязана выполнить определенные действия, срок выполнения этих действий, а также срок уплаты денег при отсрочке или рассрочке исполнения решения;
Размер подлежащих взысканию сумм (основной задолженности за материальные ценности, выполнение работ и оказание услуг, убытков, неустойки, штрафа, пени, а также штрафов, предусмотренных настоящим Законом);
индивидуальный идентификационный код, присвоенный банком при открытии банковского счета, с которого производится изъятие денег;
наименование подлежащего передаче имущества и место его нахождения (по спору о передаче имущества);
наименование, номер и дата исполнительного документа или иного документа, по которому взыскание производится в бесспорном (безакцептном) порядке, при признании такого документа не подлежащим исполнению, а также сумма, не подлежащая описанию.
По спору, возникшему при заключении или изменении договора, в резолютивной части указывается решение по каждому спору, условию договора, а по спору о понуждении заключить договор - условия, на которых стороны обязаны заключить договор.
В резолютивной части решения указывается о признании договора недействительным полностью или в определенной части в случае его противоречия законодательству.
При удовлетворении заявления о признании акта недействительным в резолютивной части указывается наименование акта и органа, его издавшего, номер акта, дата его издания, признается акт недействительным полностью или частично ( в какой именно части). При неудовлетворении указывается об отказе в удовлетворении требования заявителя о признании акта недействительным.
В резолютивной части решения указывается о распределении арбитражных расходов между сторонами, о возврате госпошлины из бюджета.
При участии в деле нескольких истцов и ответчиков в решении указывается, как разрешен спор в отношении каждого из них.
При рассмотрении первоначального и встречного исков в решении указываются результаты рассмотрения каждого из исков.
Сноска. В статью 101 внесены изменения - законом РК от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 102. Объявления решения

Принятое решение объявляется судьей в заседании после окончания рассмотрения дела. Судья вправе объявить только резолютивную часть решения. Сторонам разъясняются порядок подачи заявления о проверке законности решения.

Статья 103. Вынесение определения и его содержание

Если спор не разрешается по существу (отложение рассмотрения дела, приостановление, прекращение производства по делу, оставление иска без рассмотрения и т.п.), арбитражный суд выносит определение.
Определение арбитражного суда должно содержать:
1) наименование арбитражного суда, номер дела и дату вынесения определения, наименование сторон, цену иска, требование истца, фамилии судьи (судей), представителей сторон и других участвующих в разрешении дела лиц и указание их должностей;
2) краткое изложение сущности спора или содержание вопроса, по которому выносится определение;
3) мотивы вынесения определения со ссылкой на законодательство;
4) вывод по рассмотренному делу;
5) указание на действия, которые должны совершить стороны, другие организации и их должностные лица в сроки, назначенные арбитражным судом. #
Статья 104. Частное определение

В случае выявления при разрешении спора нарушения законодательства в деятельности организации, государственного или иного органа арбитражный суд вправе вынести частное определение.
Частное определение направляется для принятия мер соответствующим организациям, государственным или иным органам, должностным лицам.
Руководители организаций, государственных и иных органов обязаны в течение месяца сообщить суду о результатах рассмотрения частного определения.

Статья 105. Направление решений и определений

Решения и определения рассылаются сторонам и заявителям иска или вручают их представителям в течение пяти дней со дня рассмотрения дела.

Статья 106. Дополнительное решение

Арбитражный суд вправе по заявлению сторон или по своей инициативе принять дополнительное решение в случаях:
1) если по какому-либо требованию, изложенному в исковом заявлении, не было принято решение;
2) если суд, разрешив вопрос о праве, не указал размера присужденной суммы, имущества, подлежащего передаче, или действий, которые обязаны совершить ответчик;
3) если не разрешен вопрос о судебных расходах.
Вопрос о вынесении дополнительного решения может быть поставлен в течение десяти дней со дня вынесения решения.
Дополнительное решение выносится судом после рассмотрения вопроса в судебном заседании и может быть обжаловано или опротестовано в надзорном порядке. На определение суда об отказе в вынесении дополнительного решения может быть подано заявление о его пересмотре или принесен протест.

Статья 107. Разъяснение и исправление решения

Судья по заявлению стороны, поданному не позднее одного месяца после принятия решения, вправе разъяснить решение, не изменяя при этом его содержания, по заявлению стороны или по своей инициативе исправить допущенные в решении описки или арифметические ошибки, не затрагивая существа решения.
О разъяснении решения, а также об исправлении описок или арифметических ошибок выносится определение.

Статья 108. Наложение судебных штрафов, обжалование
определений о наложении штрафов

Судебные штрафы налагаются арбитражным судом в случаях и в размере, определенных настоящим Законом.
Штрафы на должностных лиц налагаются определением суда, копия которого направляется лицу, подвергнутому штрафу.
В течение 10 дней после получения копии определения лицо, на которое возложен штраф, может обратиться в суд, наложивший штраф, с заявлением о его снижении либо уменьшении.
По результатам рассмотрения заявления выносится определение, которое может быть обжаловано и опротестовано в общем порядке. Штрафы, наложенные арбитражным судом, взыскиваются в доход республиканского бюджета из личных средств должностных лиц на основании определения в порядке, установленном для исполнения судебных решений.

ГЛАВА ХII. ПРОВЕРКА ЗАКОННОСТИ И ОБОСНОВАННОСТИ
РЕШЕНИЙ АРБИТРАЖНЫХ СУДОВ

Статья 109. Право на обращение с заявлением о проверке
законности и обоснованности решения и на
принесение протеста

Стороны вправе подать заявления о проверке законности и обоснованности решений арбитражных судов Республики Казахстан.
Прокурор либо его заместитель вправе принести протест на незаконное или необоснованное решение арбитражного суда.
Председатели арбитражных судов областей и г. Алматы, председатель Высшего арбитражного суда Республики Казахстан и его заместители вправе по собственной инициативе проверить законность решений судей подведомственных судов. С принятием решения в соответствии с полномочиями, определенными Законом "Об Арбитражном суде Республики Казахстан".
Президиум Высшего арбитражного суда по протесту председателя Высшего арбитражного суда или его заместителя либо по протесту Генерального прокурора Республики Казахстан либо его заместителя проверяет законность и обоснованность решений арбитражных судов Республики Казахстан.
Пленум Высшего арбитражного суда Республики Казахстан рассматривает в порядке надзора дела по протесту председателя Высшего арбитражного суда либо по протесту Генерального прокурора Республики Казахстан о пересмотре решений Пленума в связи с противоречием их законодательству.
Сноска. Статья 109 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 110. Порядок подачи заявлений о проверке законности
и обоснованности решения и принесения протеста
прокурором

Заявления о пересмотре решений судей арбитражных судов подаются в письменном виде на имя председателя арбитражного суда, принявшего решение.
Проверка законности и обоснованности решений, определений и постановлений председателей арбитражных судов, а также постановлений и определений заместителей председателей арбитражных судов, принятых в порядке надзора за законностью решений судей, осуществляется Высшим Арбитражным Судом Республики Казахстан.
Прокурор области, города Алматы либо его заместитель вправе принести протест на решение соответственно областного арбитражного суда, суда города Алматы.
В Высший арбитражный суд Республики Казахстан протест приносит Генеральный прокурор Республики Казахстан либо его заместитель.
В Высший арбитражный суд Республики Казахстан заявления подаются в письменном виде через суд, вынесший решение, который обязан заявление вместе с делом в 5-дневный срок направить для рассмотрения по подведомственности.
В случае истребования дела вышестоящим арбитражным судом дело направляется судом, разрешившим спор в 5-дневный срок со дня получения запроса.
Подача заявления о проверке законности и обоснованности решения не приостанавливает исполнение решения.
Арбитражный суд по ходатайству стороны либо по собственной

инициативе вправе приостановить исполнение решения до окончания

производства по проверке законности и обоснованности решения, а

прокурор, принесший протест, сроком до одного месяца.

Сноска. Статья 110 - с изменениями, внесенными Законом Республики

Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 111. Содержание заявления о проверке законности

и обоснованности решения

Заявление о проверке законности и обоснованности решений должно

содержать:

1) наименование суда, которому адресуется заявление;

2) наименование органа, подающего заявление, и органа, принявшего

решение;

3) указание на номер дела, дату принятия оспариваемого решения,

цену иска, наименование стороны по делу;

4) требования заявителя и основания, по которым поставлен вопрос о проверке законности и обоснованности решения;
5) перечень прилагаемых к заявлению письменных документов.
6) доказательства соблюдения процессуальных сроков обжалования.
Заявление подписывается руководителем или заместителем руководителя организации.
К заявлению, подписанному представителем, должна быть приложена дорверенность либо иной документ, удостоверяющий полномочия представителя.
К заявлению прилагаются документы, подтверждающие направление копии заявления сторонам по делу, а в случае предъявления иска прокурором, также и прокурору, предъявившему иск.
Сноска. Статья 111 дополнена пунктом шестым Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 112. Срок подачи заявления о проверке
законности и обоснованности решения

Заявление о проверке законности и обоснованности решения подается в течение 10 дней со дня получения решения заявителем.
В случае пропуска срока подачи заявления может быть заявлено ходатайство о его восстановлении. Ходатайство прилагается к заявлению либо излагается в них. Результаты рассмотрения ходатайства излагаются в решении или определении арбитражного суда.
Заявление, поданное с нарушением установленного срока без ходатайства о его восстановлении, подлежит возврату.
Сноска. Статья 112 в редакции Закона Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 113. Возврат заявления о проверке законности
и обоснованности решения либо протеста

Заявление о проверке законности и обоснованности решения либо протест не принимаются к рассмотрению и возвращаются:
1) если заявление или протест подписаны истцом, не имеющим права подписывать его, либо лицом, должностное положение которого не указано;
2) если к заявлению либо протесту не приложены доказательства направления копии сторонам, а в необходимых случаях также и прокурору;
3) если нет доказательств оплаты госпошлины в установленном порядке и размере;
4) если нарушен срок подачи заявления либо протеста и отсутствует

ходатайство о восстановлении этого срока и нет доказательств соблюдения

процессуальных сроков обжалования;

5) если заявление либо протест с ходатайством заявлены по истечении

года со дня принятия оспариваемого решения;

6) в случае отзыва заявления либо протеста до принятия

постановления.

Сноска. Статья 113 - с изменениями, внесенными Законом Республики

Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 114. Отзыв на заявление о проверке законности и

обоснованности решения и на протест, либо

присоединение к ним

Стороны, участвующие в деле, вправе представить отзывы на заявление либо протест, с направлением копий всем участникам арбитражного процесса. В таком же порядке сторона, выступающая в процессе на стороне заявителя, может присоединиться к поданной жалобе.

Статья 115. Полномочия арбитражного суда при проверке
законности и обоснованности решения

По результатам проверки законности и обоснованности решения арбитражный суд выносит постановление которым вправе:
1) оставить решение без изменения, а заявление или протест без удовлетворения;
2) отменить решение полностью либо частично с принятием решения, либо с направлением дела на новое рассмотрение;
3) отменить решение с прекращением производства по делу либо с оставлением иска без рассмотрения;
4) изменить решение;
5) оставить заявление либо протест без рассмотрения.
Арбитражный суд не связан доводами заявления либо протеста и обязан дело проверить в полном объеме.
При проверке законности и обоснованности решения арбитражный суд пользуется правами, предоставленными при рассмотрении дела.

Статья 116. Состав суда, осуществляющего проверку
законности и обоснованности решения

В областном, Алматинском городском арбитражном суде проверка законности и обоснованности решения судьи осуществляется председателем арбитражного суда либо его заместителем.
Проверка законности и обоснованности решений, принятых судьями Высшего Арбитражного Суда, осуществляется арбитражной коллегией под председательством Председателя этого суда либо его заместителя.
Проверка законности и обоснованности решения, принятого заместителем Председателя Высшего Арбитражного Суда либо под его председательством коллегиально, осуществляется арбитражной коллегией под председательством Председателя Высшего Арбитражного Суда. Постановления, вынесенные под председательством Председателя Высшего Арбитражного Суда либо его заместителя могут быть опротестованы в Президиум Высшего Арбитражного Суда.
Проверка законности и обоснованности решений, определений и постановлений областных и Алматинского городского арбитражных судов осуществляется арбитражной коллегией Высшего Арбитражного Суда в составе трех судей.
Постановление по делу принимается большинством голосов и подписывается всеми судьями. Судья, не согласный с решением, может изложить в письменном виде свое особое мнение.
Сноска. Статья 116 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 117. Сроки рассмотрения заявления о проверке законности
и обоснованности решения либо протеста прокурора

Областной, Алматинский городской арбитражный суд должен рассмотреть поданное в установленном порядке заявление о проверке законности и обоснованности решения или протест в течение 15 дней со дня его поступления.
Высший арбитражный суд Республики Казахстан рассматривает поступившее по заявлению либо протесту дело не позднее одного месяца со дня его поступления.
При наличии оснований, предусмотренных статьей 97 настоящего Закона, может быть вынесено определение о приостановлении производства по заявлению либо протесту.
Сноска. Статья 117 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 г.

Статья 118. Основания к отмене либо изменению решения

Основаниями к изменению либо отмене решения являются:
1) неполнота выяснения обстоятельств по делу;
2) недоказанность обстоятельств, имеющих значение для дела, которые суд считает установленными;
3) несоответствие выводов, изложенных в решении, обстоятельствам дела;
4) нарушение или неправильное применение норм материального или процессуального права.
Нарушение или неправильное применение норм процессуального права является основанием к отмене или изменению решения при условии, если это явилось причиной неправильного решения.

Статья 119. Оставление заявления либо протеста без рассмотрения

Заявление о проверке законности и обоснованности решения либо протест могут быть оставлены без рассмотрения, по основаниям, предусмотренным статьей 97 п.п. 3, 5 настоящего Закона.
Сноска. Статья 119 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 120. Принесение протеста на постановление арбитражной
коллегии Высшего арбитражного суда Республики
Казахстан

Председатель Высшего арбитражного суда Республики Казахстан и его заместители, Генеральный прокурор Республики Казахстан либо его заместитель вправе принести протест на постановление Арбитражной коллегии по проверке законности и обоснованности решений Высшего арбитражного суда Республики Казахстан.
Протест рассматривается президиумом Высшего арбитражного суда Республики Казахстан, постановление принимается большинством голосов членов президиума Высшего арбитражного суда Республики Казахстан. При равном количестве голосов протест считается отклоненным.
Члены Президиума, принимавшие участие в принятии опротестованного решения, при вынесении постановления Президиума по данному делу не голосуют.
Сноска. Статья 120 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 121. Порядок рассмотрения протеста Пленумом Высшего
арбитражного суда Республики Казахстан и принятие
по нему постановления

Пленум Высшего арбитражного суда Республики Казахстан по протесту председателя Высшего арбитражного суда Республики Казахстан либо Генерального прокурора Республики Казахстан проверяет в порядке надзора решения Высшего арбитражного суда Республики Казахстан, если они противоречат законодательству. Решения Пленума Высшего арбитражного суда Республики Казахстан принимаются большинством голосов. При равном количестве голосов, поданных за удовлетворение и против удовлетворения протеста, протест считается отклоненным. Судья, принимавший участие в разрешении спора (проверке законности и обоснованности решения) не вправе участвовать в голосовании.
Сноска. Статья 121 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 г.

Статья 122. Рассылка постановлений

Постановления высылаются сторонам, прокурору, участвовавшему в деле, в 5-дневный срок со дня вынесения.
Сноска. Статья 122 - с изменениями, внесенными Законом Республики Казахстан от 18 октября 1993 г.

ГЛАВА ХIII. ПЕРЕСМОТР РЕШЕНИЙ АРБИТРАЖНОГО СУДА
ПО ВНОВЬ ОТКРЫВШИМСЯ ОБСТОЯТЕЛЬСТВАМ

Статья 123. Основания пересмотра

Арбитражный суд может пересмотреть принятое им решение по вновь открывшимся обстоятельствам, имеющим существенное значение для дела, которые не были и не могли быть известны заявителю.

Статья 124. Порядок и срок подачи заявления

Заявление о пересмотре решения по вновь открывшимся обстоятельствам может быть подано не позднее одного месяца со дня установления обстоятельств, служащих основанием для пересмотра решения.
Заявитель обязан направить другой стороне копию заявления и приложенных к нему документов.
К заявлению прилагаются документы, подтверждающие направление копии заявления другой стороне.
При подаче заявления после истечения установленного срока либо при непредставлении доказательств направления копий заявления и приложенных к нему документов другой стороне оно к рассмотрению не принимается и возвращается заявителю.

Статья 125. Пересмотр решения

Пересмотр решения осуществляется судьей (судьями) соответствующей Арбитражной коллегии, в которой было принято пересматриваемое решение.
Пересмотр решения по вновь открывшимся обстоятельствам производится в порядке, установленном главой X настоящего Закона.
В случае поступления заявления о пересмотре решения по вновь открывшимся обстоятельствам арбитражный суд вправе приостановить исполнение решения до окончания пересмотра решения, если первоначальное решение не исполнено.
Решение, принятое по вновь открывшимся обстоятельствам, может быть проверено в порядке, установленном главой XII настоящего Закона.

ГЛАВА ХIV. ИСПОЛНЕНИЕ РЕШЕНИЙ

Статья 126. Приказ арбитражного суда и направление
его для исполнения

Исполнение решения арбитражного суда производится в соответствии с законодательством республики на основании приказа, выдаваемого арбитражным судом. Приказ является исполнительным документом и направляется одновременно с решением.
Приказ на взыскание денег выдается взыскателю либо направляется ему заказным или ценным письмом. При взыскании сумм в доход бюджета приказ направляется налоговому органу и исполняется в установленном порядке через учреждение банка. Остальные приказы исполняются судебными исполнителями.
В случае полного или частичного удовлетворения первоначального и встречного исков приказы на взыскание выдаются отдельно по каждому иску.
Сноска. В статью 126 внесены изменения - Законом РК от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 127. Содержание приказа

В приказе арбитражного суда должны быть указаны:
1) номер дела, по которому выдан приказ, дата принятия решения, дата выдачи приказа и срок его действия;
2) резолютивная часть решения.
Если при принятии решения устанавливается отсрочка или рассрочка исполнения, в приказе указывается, с какого времени начинается течение срока его действия.
В приказе, подлежащем исполнению судебным исполнителем или направляемом налоговому органу, указывается также адрес должника.
Приказ подписывается судьей и заверяется печатью арбитражного суда.

Статья 128. Срок для прдъявления приказа к исполнению

Выданный взыскателю приказ может быть предъявлен к исполнению не позднее трех месяцев со дня принятия решения или окончания срока, установленного при отсрочке или рассрочке исполнения решения, либо со дня вынесения определения о восстановлении пропущенного срока для предъявления приказа к исполнению. В этот срок не засчитывается время, на которое исполнение решения было приостановлено.
Срок для исполнения решения прерывается предъявлением приказа к исполнению.
В случае невозможности исполнения приказа учреждением банка или судебным исполнителем и возврата его в связи с этим без исполнения, новый трехмесячный срок для предъявления приказа к исполнению исчисляется со дня его возврата.
Взыскателям, пропустившим срок для предъявления приказа к исполнению по причинам признанным арбитражным судом уважительными, пропущенный срок может быть восстановлен определением суда. Определение суда о продлении срока представления приказа к исполнению может быть обжаловано или опротестовано в общем порядке.

Статья 129. Ответственность за неисполнение решения

За неисполнение решения арбитражного суда о взыскании денежных сумм органом, которому приказ предъявлен для исполнения, на него арбитражным судом по заявлению стороны или по своей инициативе налагается штраф в размере 5 процентов суммы, подлежащей взысканию. Штраф взыскивается в доход местного бюджета. О наложении штрафа выносится определение. Орган, на который наложен штраф, вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности определения.
За неисполнение решения арбитражного суда должностное лицо, которое обязано исполнить это решение, несет ответственность, установленную законом за неисполнение решения общего суда.

Статья 130. Выдача дубликата приказа

Дубликат приказа выдается арбитражным судом в случаях:
- утраты приказа самим взыскателем и обращения его с заявлением о выдаче дубликата до истечения срока, установленного для предъявления приказа к исполнению.
- утраты приказа учреждением банка, судебным исполнителем, органом связи.
К заявлению о выдаче дубликата приказа должны быть приложены:
справка учреждения банка, судебного исполнителя, органа связи об утрате приказа; справка организации-взыскателя об утрате приказа и непредъявлении приказа и непредъявлении его к исполнению.
Справка организации подписывается руководителем или заместителем руководителя и главным (старшим) бухгалтером организации.
Сноска. Статья 130 в редакции Закона Республики Казахстан от 18 октября 1993 года.

Статья 131. Отсрочка или рассрочка исполнения решения

Арбитражный суд по заявлению сторон или по своей инициативе вправе до истечения срока, установленного для предъявления приказа к исполнению отсрочить или рассрочить исполнение решения.
При отсрочке или рассрочке исполнения решения арбитражный суд может принять меры по обеспечению исполнения решения в порядке, предусмотренном в главе IX настоящего Закона.
Об отсрочке или рассрочке исполнения решения, или об отказе в удовлетворении заявления выносится определение. Сторона вправе обратиться с заявлением о проверке законности и обоснованности этого определения. В необходимых случаях определение высылается учреждению банка по месту нахождения должника.

Статья 132. Изменение способа и порядка исполнения решения

По заявлению стороны, заявившей иск или в интересах которой был заявлен иск, арбитражным судом может быть изменен способ и порядок исполнения решения.
Заявление об изменении способа и порядка исполнения решения подается в письменном виде с обязательным направлением копии всем участникам арбитражного процесса.
В заявлении указывается мотив его подачи, представляются доказательства принятия мер к исполнению первоначального решения, невозможности его исполнения ввиду отсутствия денег на счете плательщика либо отсутствия имущества, подлежащего взысканию по решению арбитражного суда, когда иск заявлялся о взыскании имущества в натуре.
В результате рассмотрения заявления выносится определение, которое может быть обжаловано в общем порядке.
Заявление об изменении способа и порядка исполнения решения рассматривается арбитражным судом, принявшим подлежащее исполнению решение.
Срок рассмотрения заявления - 10 дней со дня поступления с делом в арбитражный суд.
Сноска. Статья 132 - с изменениями, внесенными Законами Республики Казахстан от 18 октября 1993 года; от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 133. Поворот исполнения решения, прекращение
взыскания по решению

Если приведенное в исполнение решение изменено или отменено и принято новое решение о полном или частичном отказе в иске, либо производство по делу прекращено, либо иск оставлен без рассмотрения, стороне возвращается все то, что с нее взыскано в пользу другой стороны по измененному или отмененному в соответствующей части решению.
На возврат взысканных денег, имущества или его стоимости арбитражным судом по заявлению организации выдается приказ. К заявлению прилагается документ, подтверждающий исполнение ранее принятого решения.
Если не приведенное в исполнение решение изменено или отменено и принято новое решение о полном или частичном отказе в иске, либо производство по делу прекращено, либо иск оставлен без рассмотрения, арбитражный суд принимает решение о полном или частичном прекращении взыскания по измененному или отмененному в соответствующей части решению.
Сноска. В статью 133 внесены изменения - Законом РК от 11 июля 1997 г. N 154 Z970154_ .

Статья 134. Исполнение решения третейского суда

В случае невыполнения стороной по делу решения третейского суда в установленный этим органом срок приказ на принудительное исполнение решения третейского суда выдается по заявлению взыскателя арбитражным судом по подсудности рассмотренного спора.
По результатам рассмотрения заявления выносится определение о

выдаче либо отказе в выдаче приказа, либо о возвращении дела на новое

рассмотрение.

Арбитражный суд вправе отказать в выдаче приказа на исполнение

решения третейского суда:

- если соглашение сторон о рассмотрении спора в третейском суде

не достигнуто;

- если состав третейского суда или процедура рассмотрения спора

не соответствовали соглашению сторон;

- если сторона не была извещена о дне разбирательства спора в

третейском суде;

- если спор не подлежал рассмотрению в третейском суде.

Определение может быть обжаловано и опротестовано в общем

порядке.

Сноска. Дополнен статьей 134 Законом Республики Казахстан

от 18 октября 1993 года.

Президент

Республики Казахстан

Қазақстан Республикасы арбитраждық соттарының шаруашылық дауларын шешу тәртібі туралы

Қазақстан Республикасының 1992 жылғы 17 қаңтардағы Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 13 шілдедегі N 412-І Заңымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР 13.07.1999 N 412-І Заңымен.

1 тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Қазақстан Республикасы арбитраждық соттарының шаруашылық дауларын шешу тәртібі туралы заң актілері

Қазақстан Республикасының арбитраждық соттары шаруашылық дауларын "Қазақстан Республикасының арбитраждық соты туралы" Қазақстан Республикасы Заңына және осы Заңға сәйкес шешеді. Даулардың жекелеген түрлерін шешу ерекшеліктері Қазақстан Республикасы заң актілерімен белгіленуі мүмкін.

2-бап. Қазақстан Республикасы арбитраждық соттарына өтініш жасау құқығы

Қазақстан Республикасының арбитраждық соттарына олар үшін белгіленген ведомстволық бағыныштылыққа сәйкес өздерінің бұзылған немесе даулы болып отырған хұқықтарын не заңды мүдделерін қорғау үшін кәсіпорындар, мекемелер мен ұйымдар, оның ішінде колхоздар, Қазақстан Республикасы мен басқа елдердің заңды ұйымдар болып табылатын дербес, бірлескен кәсіпорындары мен халықаралық бірлестіктері өтініш беруге хақылы.

Қазақсан Республикасының арбитраждық соттарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген реттерде мемлекеттік және өзге де органдар, басқа жақтар өтініш беруге хақылы.

3-бап. Қазақстан Республикасының арбитраждық соттарында іс қозғау

Қазақстан Республикасының арбитраждық соттары: мүдделі ұйымдардың; Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген реттерде мемлекеттік және өзге де органдардың; ұйымдардың мүдделеріне орай Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотына өтініш жасаған Қазақстан Республикасы Бас прокурорының немесе оның орынбасарының; тиісінше облыстың, қаланың арбитраждық соттарына өтініш жасаған облыс, қала прокурорларының не олардың орынбасарларының арыздары бойынша іс қозғайды.

Қазақстан Республикасының арбитраждық соттары жалпымемлекеттік мүдделерге залал келтірілген реттерде өз инициативасы бойынша іс қозғауға хақылы.

4-бап. Арбитраждық соттың дауларды шешуі

Дауларды шешуді Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты Дауларды шешу жөніндегі арбитраждық алқаның бір немесе үш судьясы құрамында жүргізеді. Арбитраждық соттың сан құрамын Дауларды шешу жөніндегі арбитраждық алқаның төрағасы белгілейді.

Облыстардың және Алматы қаласы арбитраждық соттарының дауларды шешуін судьялар жеке-дара жүзеге асырады. Күрделі дауларды шешу үшін арбитраждық соттың төрағасы немесе арбитраждық сот төрағасының орынбасары жазбаша өкіммен сот құрамына қосымша екі судьяны енгізіп, үш судьяның біреуін мәжілісте төрағалық етуші етіп тағайындай алады.

5-бап. Арбитраждау

Арбитраждық сот тараптар арасындағы келісімге қол жетуіне жәрдемдеседі және осы келісімге сәйкес шешім қабылдайды. Егер тараптар арасындағы келісім заңдарға, іс жүзіндегі жағдайға және іс материалдарына қайшы келетін болса, арбитраждық сот шешім қабылдау кезінде мұндай келісімді басшылыққа алмайды.

6-бап. Судьялардың тәуелсіздігі және олардың тек қана заңға бағынуы

Дауларды шешу және сот әділдігін жүзеге асыру кезінде судьялар тәуелсіз және тек заңға ғана бағынады.

7-бап. Тараптар теңдігі

Арбитраждық сотта дауларды шешу ұйымдардың бағыныштылығына, тұрған жеріне, меншік түрлеріне және басқа жағдайларға қарамастан, олардың Заң мен сот алдындағы теңдігі негізінде жүзеге асырылады.

8-бап. Дауларды шешудің жариялылығы

Арбитраждық сотта дауларды шешу, бұл мемлекеттік немесе коммерциялық құпияны қорғау мүдделеріне қайшы келетін реттерді қоспағанда, ашық жүргізіледі.

9-бап. Арбитраждық іс жүргізілетін тіл

Қазақстан Республикасында арбитраждық соттарда іс қазақ және орыс тілдерінде жүргізіледі.

Іс жүргізіліп отырған тілді білмейтін іске қатысушы адамға іс материалдарымен танысу, аудармашы арқылы арбитраждық соттың іс-әрекетіне қатысу хұқығы, арбитраждық сотта ана тілінде сөйлеу хұқығы қамтамасыз етіледі.

10-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігі

Арбитраждық соттың шешімі заңды және негізделген болуға тиіс.

11-бап. Дауларды шешу кезінде қолданылатын заңдар

Қазақстан Республикасының төрелік соттары дауларды Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының басқа да заңдары, халықаралық шарттар негізінде шешеді, ал заңдарда не халықаралық келісімде белгіленген реттерде басқа мемлекеттердің заңдарын қолдануы мүмкін.

Қазақстан Республикасының арбитраждық соты дауды шешумен байланысты мемлекеттік басқару органы актілерінің, жергілікті өкілетті органның, оның атқарушы және өкімші органының өздерінің өкілеттігі шегінде шығарған шешімдерінің Қазақстан Республикасы Конституциясына, республика заңдарына сәйкес келмейтіндігін анықтай отырып, Қазақстан Республикасы Конституциясы, республика заңдары, Қазақстан Республикасы мемлекеттік өкіметінің жоғары органдарының басқа да актілері негізінде шешім қабылдайды.

Даулы қатынастарды реттеуші заңдар болмаған кезде арбитраждық сот ұқсас қатынастарды реттейтін заңдарды қолданады, ал мұндай заң болмаған кезде сот қолданылып жүрген заңдардың жалпы негіздері мен мәнін негізге алады.

Қазақстан Республикасының Төрелік Соты қолданылуға жататын Заң Қазақстан Республикасының Конституциясына қайшы келеді деп таныса, оны қолдануға қақысы жоқ. Мұндай жағдайда іс жүргізу тоқтатылып, Қазақстан Республикасының Конституциялық сотына бұл Заңды конституциялық емес деп тану туралы ұсыныс жібереді.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

12-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру және шешімді қайта қарау

Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты арбитраждық соттардың сот қызметін қадағалауды жүзеге асырады.

Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру және шешімді қайта құру осы Заңда көзделген жағдайларда жүргізіледі.

13-бап. Шешімнің күшіне енуі және оның міндеттілігі

Арбитраждық соттың шешімі (шешім, қаулы, ұйғарым) қабылдана салысымен дереу күшіне енеді. Шешімді барлық ұйымдар мен лауазымды адамдар міндетті түрде орындауға тиіс.

II тарау. ІСТЕРДІҢ ВЕДОМСТВОЛЫҚ ҚАРАЛУҒА ЖАТАТЫНДЫҒЫ ЖӘНЕ СОТТЫҢ ҚАРАУЫНА ЖАТАТЫНДЫҒЫ

14-бап. Қазақстан Республикасының арбитраждық соттары қарайтын істер

Қазақстан Республикасының арбитраждық соттары меншік түрлеріне, қай ведомствоның қарауына жататындығына қарамастан, оның ішінде: мемлекеттік басқару, халық депутаттары жергілікті Кеңестері органдарының, банкілердің, бірлескен кәсіпорындардың, шетелдік заңды ұйымдардың, колхоздардың, салық инспекцияларының, басқа да органдардың қатысуымен ұйымдар арасындағы даулар бойынша істерді қарайды.

Арбитраждық соттар сондай-ақ өкімет пен бақылау органдарының, жоғары тұрған ұйымдар органдарының өз құзыретіне сәйкес келмейтін не заңдарды бұза отырып шығарылған, ұйымдардың хұқықтары мен заңды мүдделерін бұзатын актілерін толығымен немесе ішінара күші жоқ деп тану туралы мәлімдемелерін қарайды.

Арбитраждық соттар республика заңдарымен немесе халықаралық келісімдермен олардың құзыретіне жатқызылған басқа да дауларды қарайды.

Арбитраждық соттардың қарауына мынадай даулар жатпайды:

1) егер заңдармен немесе тараптардың келісімімен өзгеше бір мәселе арнайы көзделмеген болса, екі жақ үшін міндетті тапсырмаға негізделмеген шарттарды жасасқан кезде туған даулар;

2) стандарттарды және техникалық шарттарды келістіру кезінде туған даулар;

3) өнімге бағаны, сондай-ақ көрсетілген қызмет (атқарылатын жұмыс) үшін тарифтерді белгілеу туралы даулар;

4) басқа сот органдары құзыретіне жатқызылған өзге де даулар.

15-бап. Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының қарауына жататын даулар

Қазақстан Республикасының Жоғары Төрелік Соты өз құзіреті шегінде мемлекеттік басқару органдарының және республикалық маңызы бар басқа да органдардың (концерндердің, қауымдастықтардың, холдинг компаниялардың) актілерін толық немесе ішінара жарамсыз деп тану туралы арыздарды қарайды.

Қазақстан Республикасының Жоғары Төрелік Соты даулардың республика төрелік соты органдарына бағыныштылығы шегінде кез келген дауды өзінің іс жүргізуіне қабылдап, шешуге құқылы.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

16-бап. Облыстар және Алматы қаласы арбитраждық соттарының қарауына жататын даулар

Облыстардың және Алматы қаласының, арбитраждық соттары Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының қарауына жатқызылғаннан басқа барлық дауды қарайды.

Облыстың, Алматы қаласының арбитраждық соты арбитраждық соттың қарауына берілген даулар шегінде өз инициативасы бойынша іс қозғауға хақылы.

17-бап. Арбитраждық соттардың территорияға орай қарауына жататын даулар

Арбитраждық соттардың қарауына жататын, шаруашылық шарттарын жасасу, өзгерту және бұзу кезінде туған дауларды арбитраждық сот өнім жеткізіп беруші ұйымның, мердігердің немесе қызмет көрсетушінің (жұмысты орындаушының) тұрған жері бойынша шешеді. Шаруашылық шарттарын орындау кезінде және басқа да негіздер бойынша туған даулар жауапкердің тұрған жеpi бойынша қаралады.

Іске ұйымның құрылымдық бір бунағы қатысқан ретте даулардың территорияға орай қаралуы осы баптың бірінші бөлігіне сәйкес, ұйымның емес, құрылымдық бунақтың орналасқан жеріне байланысты анықталады. Егер іске түрлі республикалардың, облыстардың, Алматы облысы мен қаласының территориясында тұратын жауапкерлер қатысса, дауды талапкердің таңдауы бойынша жауапкерлердің бірінің тұрған жері бойынша арбитраждық сот қарайды.

18-бап. Істердің ерекше бір ведомстволық қаралуға жататындығы

Сапасы ойдағыдай емес немесе комплектісі толық емес өнім берумен байланысты, бірнеше жауапкер қатынасатын дауларды өнімді дайындаушы жауапкердің тұрған жері бойынша, ал егер жеткізіп берілген өнімді бірнеше дайындаушы өндірсе, жеткізіп беруші жауапкердің тұрған жері бойынша арбитраждық сот қарайды.

Өнімнің кем шығуымен байланысты, бірнеше жауапкер қатысатын дауларды өнімді жіберушінің тұрған жері бойынша арбитраждық сот қарайды. Дайындаушының ыдыстары мен қораптары ашылмай өнім жіберуші қайта жіберген өнімнін кем шығуына байланысты даулар дайындаушының тұрған жері бойынша, ал бірнеше дайындаушы өндірген өнім қайта жіберілген реттерде өнімі алынған жіберушінің тұрған жері бойынша қаралады.

Жауапкерлердің бірі транспорт органы болып табылатын тасымалдау шарттарынан туған дауларды транспорт органының тұрған жері бойынша арбитраждық сот қарайды.

Ұйымдарға шеккен зияндарды олардың республикалық бағыныстағы жоғары тұрған органдарының өтеуі туралы дауларды Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты, ал жергілікті бағыныстағы жоғары тұрған органдардың зияндарды өтеуі туралы дауларды тиісінше облыстың, Алматы қаласының арбитраждық соты қарайды. Мемлекеттік өкімет пен басқару органдарының, жоғары тұрған органдардың актілерін толығымен немесе ішінара күші жоқ деп тану туралы арыздар осындай тәртіппен қаралады.

19-бап. Дауларды аралық соттардың шешуіне беру

Заңмен немесе халықаралық шартпен көзделген ретте шаруашылық хұқық қатынастарынан туған даулар тараптардың, келісімі бойынша аралық соттың шешуіне берілуі мумкін.

20-бап. Арбитраждық істердің сотта қаралуға жататындығы және оларды бір соттан екінші сотқа беру тәртібі

Істердің арбитраждық соттарда қаралуға жататындығы осы Заңның 15, 16, 17, 18-баптарымен анықталады.

Сотта қаралуға жататындығы туралы ережелерді сақтай отырып соттың өз жүргізуіне алынған іс, тіпті егер ол одан әрі басқа соттың қарауына берілсе де, шын мәнінде арбитраждық сот арқылы шешілуге тиіс.

Арбитраждық сот істі басқа соттың қарауына:

1) егер іс соттың қарауына жату ережелері бұзыла отырып іс жүргізуге жаңсақ қабылданса;

2) егер бір немесе бірнеше судья қарсылық білдіргеннен кейін бұл сотта оларды алмастыру мүмкін болмаса;

3) Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының өкімі бойынша береді.

Істі басқа соттың карауына беру туралы ұйғарымға жалпы тәртіппен шағым айтылуы мүмкін.

Істі Қазақстан Республикасы арбитраждық сотының бірінен екіншісіне беру ұйғарымға қарсы шағым мерзімі біткенде, ал наразылық білдірілген немесе ұйғарымның заңдылығын тексеру туралы өтініш жасалған ретте, оларды қанағаттандыра алмайтындығы туралы шешім енгізілгеннен кейін жүргізіледі.

Қазақстан Республикасының, арбитраждық соттары арасында сотта қаралуға жататындық туралы дауларға жол берілмейді.

III тарау. АРБИТРАЖДЫҚ ПРОЦЕСКЕ ҚАТЫСУШЫЛАР

21-бап. Іске қатысушы адамдардың құрамы

Тараптар, үшінші жақтар, прокурор, мемлекеттік және өздеріне жүктелген міндеттерге қарай процеске қатысатын өзге де органдар өкілдері, сондай-ақ актілердің күші жоқ деп тану туралы істер бойынша арыз берушілер іске қатысушы адамдар деп танылады.

22-бап. Арбитраждық процестегі тараптар

Меншік түріне қарамастан заңды ұйымдар ретінде танылатын ұйымдар, сондай-ақ олардың жоғары тұрған органдары және шаруашылық дауларын шешетін органдарда Қазақстан Республикасының заң актілері негізінде өз хұқықтары мен мүдделерін қорғай алатын басқа да адамдар арбитраждық процестегі тараптар іс қозғайтын талапкер немесе жауапкер бола алады.

Талап қойып отырған немесе мүдделер үшін талап қойылған ұйымдар талапкерлер болып табылады.

Өздеріне айыптау талабы қойылған ұйымдар мен органдар жауапкерлер болып табылады.

Заңдарда көзделген реттерде ұйымның құрылымдық бунақтары даудағы тараптар бола алады.

Арбитраждық сотта дауларды қараған кезде тараптардың әрқайсысы өзара тең іс жүргізу хұқықтарын пайдаланады.

23-бап. Іске қатысушы адамдардың хұқықтары мен міндеттері

Іске қатысушы адамдардың іс материалдарымен танысуға, олардан үзінділер жазып алуға, көшірмесін түсіруге, дәлелдемелер тапсыруға, дәлелдемелерді зерттеуге қатысуға, арбитраждық процеске қатысушыларға сұрақтар қоюға, өтініштер айтуға, арбитраждық сотка ауызша және жазбаша түсініктемелер беруге, арбитраждық процесс барысында туындайтын барлық мәселе бойынша өз дәлелдері мен пікірлерін тапсыруға, іске қатысушы басқа адамдардың өтініштеріне, дәлелдері мен пікірлеріне қарсылық білдіруге, арбитраждық сот шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арызбен өтініш жасауға және өздеріне осы Заң беретін басқа да іс жүргізу хұқықтарын пайдалануға хақысы бар.

Іс бойынша тараптар судьяларға қарсылық білдіру туралы арыз беруге хақылы.

Іске қатысушы адамдар өздеріне тиесілі барлық іс жүргізу құқықтарын дұрыс пайдалануға міндетті.

24-бап. Іске бірнеше талапкердің немесе жауапкердің қатысуы

Талап бірнеше талапкер тарапынан бірлесіп қойылуы немесе бірнеше жауапкерге қойылуы мүмкін. Талапкердің немесе жауапкерлердің әрқайсысы процеске екінші тарап орайында өз алдына дербес қатысады.

Іске бірлесіп қатысушылар істі жүргізуді бірлесіп қатысушылардың біреуіне тапсыра алады.

25-бап. Арбитраждық процеске ұйымның құрылымдық бунағының қатысуы

Ұйымның құрылымдық бунағы арбитраждық процеске:

өзіне заңдар және ұйым берген хұқықтар шегінде осы бунақ шаруашылық шарттарын жасасқан кезде, сондай-ақ ондай шарттарды өзгерту, бұзу және орындау кезінде туған даулар бойынша ұйым атынан қатыса алады. Бұл реттерде ұйым арбитраждық процестегі тарап болып табылады;

өзіне ұйым берген хұқыққа сәйкес құрылымдық бунақ шаруашылық шарттарын жасасқан кезде, сондай-ақ мұндай шарттарды өзгерту, бұзу және орындау кезінде туған даулар бойынша өз атынан қатыса алады. Бұл орайда құрылымдық бунақ арбитраждық процестегі тарап болып табылады.

Ұйымның арбитраждық процеске қатысушы құрылымдық бунағы тиісті тараптың хұқықтарын пайдаланады және оның міндеттерін атқарады.

26-бап. Іске катысуға басқа талапкерді немесе жауапкерді тарту

Арбитраждық сот дау бойынша шешім қабылданғанға дейін тараптың өтінішімен немесе өз инициативасымен тиісті ұйымды басқа талапкер немесе жауапкер ретінде іске қатысуға тартуға хақылы.

Жауапкерді іске тарту туралы өтініш осы жауапкермен қарым-қатынастарды ерікті түрде реттеуге шаралар колданылатын болса, канағаттандырылады. Жауапкерді арбитраждық соттың не іске қатысушы прокурордың инициативасы бойынша іске тарту ондай шаралардың қолданылуына қарамастан жүргізілуі мүмкін.

Іске қатысуға талапкерді немесе жауапкерді тарту туралы ұйғарым шығарылады.

Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

27-бап. Іс жүргізу хұқығын қабылдаушылық

Қайта құрудың не таратудың салдарынан даулы немесе арбитраждық соттың шешімімен белгіленген хұқық қатынастары тараптардың, бірі істен шығып қалған ретте арбитраждық сот бұл тарапты оның хұқық қабылдаушысымен ауыстырып, бұл туралы шешімде немесе ұйғарымда көрсетеді. Арбитраждық процестің кез келген сатысында хұқық қабылдаушылық жүзеге асырылуы мүмкін.

28-бап. Талаптың негізін немесе талаптың өзін өзгерту, айыптау талаптарының көлемін өзгерту, талаптан бас тарту, талапты мойындау, бітімдік келісім

Талапкер іс бойынша шешім қабылданғанға дейін талаптың негізін немесе талаптың өзін өзгертуге, осы бөліктегі қарым-қатынастарды ерікті түрде реттеуге шаралар қолданылатын жағдайда айыптау талаптарының көлемін ұлғайтуға хақылы. Арбитраждық сот өз инициативасы бойынша осы бөліктегі қарым-қатынастарды ерікті түрде реттеуге шаралар қолдану-қолданбауына қарамастан талапкердің келісімімен талаптың негізін немесе талаптың өзін өзгертуге хақылы.

Талапкер талаптан бас тартуға немесе айыптау талаптарының көлемін азайтуға хақылы. Жауапкер таланты толық немесе ішінара мойындауға хақылы. Тараптар істі бітімдік келісіммен аяқтай алады.

Арбитраждық, сот талаптан бас тартуды немесе талапты мойындауды, бітімдік келісім заңдарға қайшы келетін болса, қабылдамайды және бітімдік келісімді бекітпейді.

29-бап. Тараптар өкілдері

Ұйымдардың, басқа мемлекеттік органдардың, сондай-ақ ұйымдардың арбитраждық процеске қатысатын құрылымдық бунақтарының басшылары және басшыларының орынбасарлары арбитраждық сотта тараптар өкілдері болып табылады. Аталған адамдардың өкілеттігі олардың қызметтік жағдайын куәландыратын құжаттармен расталады.

Басқа адамдар да осылай тараптар өкілдері болуы мүмкін; бұл адамдардың өкілеттігі ресімделген сенімхатпен расталады.

30-бап. Даулы мәселеге дербес талаптар қоятын үшінші жақтар

Даулы мәселе жөнінде дербес талаптар қоятын үшінші жақтар іске арбитраждық сот шешімін шығарғанға дейін кірісе алады. Олар тараптардың барлық хұқығын пайдаланады және барлық міндетін атқарады.

31-бап. Даулы мәселеге дербес талаптар қоймайтын үшінші жақтар

Даулы мәселеге дербес талаптар қоймайтын үшінші жақтар, іс бойынша шешім тараптардың біріне қатысты олардың хұқықтарына немесе міндеттеріне әсер ететін болса, арбитраждық сот шешім қабылдағанға дейін талапкерді немесе жауапкерді жақтап іске кірісе алады. Олар сондай-ақ тараптардың, прокурордың өтініші бойынша немесе арбитраждық соттың инициативасы бойынша іске қатысуға тартылуы мүмкін. Дербес талаптар қоймайтын үшінші жақтар тараптардың іс жүргізу хұқықтарын пайдаланады және іс жүргізу міндеттерін атқарады, талаптың негізін және талаптың өзін өзгерту, айыптау талаптарының көлемін ұлғайту немесе азайту, сондай-ақ талаптан бас тарту, талапты мойындау немесе келісімге қол жеткізу, шешімді күштеп орындатуға талап ету хұқығын пайдаланбайды. Даулы мәселеге дербес талаптар қоятын да, қоймайтын да үшінші жақтардың іске кірісуі туралы төрелік соттың ұйғарымы шығарылады, ол іс бойынша тараптарға жіберіледі

Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

32-бап. Прокурордың арбитраждық процеске қатысуы

Прокурор арбитраждық процеске өзі немесе оның орынбасары ұйым мүддесі үшін арыз талабын жолдаған және арбитраждық соттың шешіміне наразылық білдірген, не оның қатысуы қажет деп сот таныған ретте қатысады. Егер ұйымдардың хұқықтары мен заңды мүдделерін қорғау қажет болса, прокурор арбитраждық процеске ұйымдар қойған талаптар бойынша оның кез келген сатысында қатысуға хақылы. Прокурордың өзіне мәлімденген талаптан бас тартуы, айыптау талаптарының көлемін азайту, талаптың негізін немесе талаптың өзін өзгерту талапкерді айыптау талаптарының бастапқы түрінде қолдау хұқығынан айырмайды.

33-бап. Мемлекеттік немесе басқа адамдардың хұқықтарын қорғайтын мемлекеттік және өзге де органдардың арбитраждық процеске қатысуы

Заң актілерінде көзделген реттерде мемлекеттік және өзге де органдар заңды ұйымдардың немесе мемлекеттік хұқықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін талап қоя алады. Олар қойған талаптан аталған органдардың бас тартуы мүддесін қорғау үшін талап қойылған адамды істің мәнін қарауды талап ету хұкығынан айырмайды.

Мемлекеттік және өзге де органдарды заңда белгіленген реттерде сот іс бойынша қорытынды беру үшін процеске қатысуға тартуы мүмкін.

34-бап. Қоғамдық бірлестіктер мен еңбек коллективтері өкілдерінің дауларды қарауға қатысуы

Арбитраждық дауды қарауға қатысуға өздеріне уәкілеттік берген бірлестіктер мен ұжымдардың қаралып жатқан іс жайындағы пікірлерін арбитраждық сотқа баяндау үшін іс бойынша тараптар болып табылатын қоғамдық бірлестіктер мен ұйымдардың еңбек ұжымдарының өкілдерін жібереді. Қоғамдық бірлестіктер мен еңбек ұжымдарының өкілдері іс материалдарымен танысуға, дәлелдемелерді қарау мен зерттеуге қатысуға (бұл мемлекеттік немесе коммерциялық құпияны сақтау мүдделеріне қайшы келетін реттерді қоспағанда), дәлелдемелер табыс етуге, дауларды қарау кезінде туындаған барлық мәселе бойынша өзінің дәлелдерін келтіруге, сондай-ақ экономикалық қатынастарда заңдылықтың бұзылу себептерін анықтауға қатысуға хұқығы бар, олар өздеріне берілген іс жүргізу хұқықтарын қалтқысыз түрде заңға сәйкес пайдалануға міндетті. Қоғамдық бірлестіктер мен еңбек ұжымдары өкілдерінің өкілеттігі қоғамдық бірлестіктің еңбек ұжымының сайланбалы органы қабылдаған шешімнен үзінді арқылы куәландырылады.

IV тарау. ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕР

35-бап. Дәлелдемелер ұғымы және олардың түрлері

Тараптардың талаптары мен қарсылықтарын негіздейтін мән-жайлардың бар-жоғын заңда белгіленген тәртіп бойынша анықтағанда арбитраждық сот негізге алатын іс жүзіндегі деректердің кез келгені, сондай-ақ дауларды дұрыс шешу үшін маңызы бар басқа да мән-жайлар іс бойынша дәлелдемелер болып табылады.

Бұл деректер мынадай тәсілмен: жазба дәлелдемелермен және айғақтық заттармен, тараптар өкілдерінің және арбитраждық процеске қатысатын басқа да адамдардың түсініктемелерімен, сондай-ақ сарапшылардың қорытындыларымен анықталады.

36-бап. Дәлелдеу және дәлелдемелер тапсыру міндеттілігі

Тараптардың әрқайсысы өзінің талаптары мен қарсы пікірлеріне негіз етіп көрсетіп отырған мән-жайларды дәлелдеп беруге тиіс.

Дәлелдемелерді тараптар және арбитраждық процестің басқа да қатысушылары тапсырады. Егер тапсырылған дәлелдемелер жеткілікті болмаса, сот тараптарға және іске қатысушы басқа да адамдарға қосымша дәлелдемелер тапсыруды ұсынады, не оларды өз инициативасы бойынша жинауға хақылы.

37-бап. Дәлелдемелердің салыстырмалылығы

Арбитраждық сот іс үшін маңызы бар дәлелдемелерді ғана қабылдайды.

38-бап. Дәлелдемелердің іске жататындығы

Заң бойынша белгілі бір тәсілдермен расталатын істің мән-жайы тек осы тәсілдермен тиянақталуға тиіс.

39-бап. Дәлелдеуден босатуға болатын негіздер

Арбитраждық сот жалпы мәлім деп таныған мән-жайлар дәлелдеуді қажет етпейді.

Бір дауды шешу кезінде арбитраждық соттың шешімі бойынша анықталған фактілер нақ сол тараптар қатысуымен басқа дауларды шешу кезінде тағы қайтадан дәлелдеуге жатпайды.

Дауларды шешетін арбитраждық сотқа қылмыстық іс бойынша соттың заңды күшіне енген үкімі белгілі бір әрекеттердің болған-болмағаны және оларды кімнің жасағаны жөніндегі мәселелер бойынша ғана міндетті болады.

Азаматтық іс бойынша соттың заңды күшіне енген шешімі сот анықтаған және іс үшін маңызы бар фактілер туралы мәселелер жөніндегі дауларды шешетін арбитраждық сот үшін міндетті.

40-бап. Дәлелдемелерді қамтамасыз ету

Өздеріне қажетті дәлелдемелерді тапсыру кейін мүмкін болмай қалады немесе қиынға соғады деп күдіктенуге негізі бар тараптар арбитраждық соттан бұл дәлелдемелерді қамтамасыз етуді сұрай алады.

Дәлелдемелерді қамтамасыз ету ұйымдардан олардың іске қатысы бар-жоқтығына қарамастан құжаттар, мәліметтер мен қорытындылар беруді талап ету, сараптама жүргізу, тұрған орнында қарап шығу жолымен және басқа да тәсілдермен жүргізіледі.

41-бап. Дәлелдемелерді қамтамасыз ету туралы арыз

Дәлелдемелерді қамтамасыз ету туралы арызда қамтамасыз етілуге қажетті дәлелдемелер; бұл дәлелдемелер бойынша расталуға тиісті мән-жайлар; өтініш берушінің қамтамасыз етуді сұрау себептері, сондай-ақ бұл дәлелдемелер қажет болып отырған іс көрсетілуі тиіс.

Арыз істі қарайтын арбитраждық сотқа беріледі. Істі қарайтын сот, дәлелдемелерді басқа жерде жинау қажет болған ретте тиісті сотқа сот тапсырмасы ретінде белгілі бір іс жүргізу әрекеттерін жүзеге асыруды тапсырады.

Сот тапсырмасы туралы ұйғарымда қаралып жатқан істің мәні қысқаша баяндалады, анықталуға, дәлелденуге тиіс мән-жайлар көрсетіледі, оларды тапсырманы орындайтын сот жинауға тиіс. Бұл ұйғарым ол жіберілген сот үшін міндетті және ұйғарымда белгіленген мерзімде орындалуға тиіс.

42-бап. Дәлелдемелерді тұрған орнында қарау және зерттеу

Арбитраждық сот тараптардың арызы бойынша не өз бастамасы бойынша дәлелдемелерді қамтамасыз ету мақсатында дәлелдемелерді олардың тұрған орнында қарау мен зерттеу жүргізуге хақылы.

Дәлелдемелерді қарау мен зерттеу нәтижелері бойынша протокол жасалып, оған дәлелдемелерді қарау мен зерттеуге қатысқан судья және тараптардың өкілдері қол қояды. Протокол іске тіркеледі.

43-бап. Дәлелдемелерді қамтамасыз ету тәртібі

Дәлелдемелерді осы заңда белгіленген тәртіппен арбитраждық сот қамтамасыз етеді.

Дәлелдемелерді қамтамасыз етудің уақыты және орыны туралы арыз иесіне және іске қатысушы басқа да адамдарға хабарланады, алайда бұл адамдардың келмей қалуы дәлелдемелерді қамтамасыз ету туралы арызды қарауға кедергі бола алмайды.

Дәледемелерді қамтамасыз ету ретінде жиналған барлық материал істі қарайтын арбитраждық сотқа жіберіледі.

44-бап. Жазба дәлелдемелер

Дауды дұрыс шешу үшін маңызды мән-жайлар туралы мәліметтері бар актілер, хаттар, өзге де құжаттар мен материалдар жазба дәлелдемелер болып табылады.

Жазба дәлелдемелер түпнұсқасы түрінде не куәландырылған көшірмесі түрінде беріледі. Егер дауды шешу үшін құжаттың бір бөлігі ғана маңызды болса, оның куәландырылған үзіндісі беріледі.

Түпнұсқа құжаттар істің мән-жайы заңдарға сәйкес тек осындай құжаттармен куәландырылуға тиіс болған кезде, сондай-ақ арбитраждық соттың талап етуі бойынша өзге де қажетті реттерде беріледі.

Жазба дәлелдемелерді табыс етуші немесе оны сұратып алуды тілек етуші тараптар іс үшін маңызы бар қандай мән-жайлардың осы дәлелдемемен анықталуы мүмкін екенін көрсетуге міндетті.

45-бап. Айғақтық заттар

Іс үшін маңызы бар мән-жайларды анықтау құралы бола алатын заттар айғақтық заттар болып табылады.

Айғақтық затты тапсырушы немесе оны сұратып алуды тілек етуші тараптар бұл дәлелдемемен іс үшін маңызы бар қандай мән-жайларды анықтауға болатынын көрсетуге міндетті.

46-бап. Айғақтық заттарды сақтау

Айғақтық заттар істе сақталады немесе тізбеленіп, арбитраждық соттың кеңсесіне өткізіледі.

Сотқа жеткізуге мүмкін болмайтын заттар олардың тұрған жерінде сақталады. Бұл заттар толық сипатталып жазылуға, ол қажет болған ретте суретке түсіріліп, сүргі соғылуға тиіс.

47-бап. Дәлелдемелерді сұратып алу және іске қатыспайтын адамдардың дәлелдемелерді табыс етуге міндеттілігі

Егер тараптар тапсырған дәлелдемелер жеткіліксіз болса, арбитраждық сот тараптар арыздары болғанда не өз инициативасы бойынша ұйымдардың іске қатысуы бар-жоғына қарамастан олардан дауды шешу үшін қажетті құжаттарды, мәліметтер мен қорытындыларды тапсыруды талап етуге; ондай материалдармен тікелей олардың тұрған жерінде танысуға хақылы. Арбитраждық сот бір тарапқа ұйымдардың іске қатысы бар-жоғына қарамастан олардан ондай дәлелдемелерді алуға уәкілдік бере алады.

Ұйымдардың арбитраждық сотқа қажетті жазба дәлелдемелерді немесе айғақтық заттарды белгіленген мерзімде тапсыруға мүмкіндігі болмаған ретте олар бұл туралы себептерін көрсетіп сотқа хабарлауға міндетті.

Сұратып отырған дәлелдемелерді тапсырудан арбитраждық сот дәлелсіз деп тапқан себептер бойынша ұйымдар жалтарған ретте, кінәлі лауазымды адамдарға 500 сомға дейін айыппұл салынады.

Айыппұл салынуы тиісті лауазымды адамдарды сот талап еткен дәлелдемелерді тапсыру міндетінен босатпайды.

48-бап. Жазба дәлелдемелер мен айғақтық заттарды қайтару

Істе бар түпнұсқа құжаттар ұйымдардың өтініші бойынша оларға дау шешілгеннен кейін қажет болған жағдайда бұл кұжаттардың куәландырылған көшірмелері берілісімен қайтарылады.

Арбитраждық соттағы айғақтық заттар дау шешілгеннен кейін алынған ұйымдарына қайтарылады немесе арбитраждық сот бұл заттарды иеленуге хұқығы бар деп таныған ұйымдарға беріледі. Қайтарып беруді дауды қараған сот жүргізеді.

49-бап. Ұйымдардың лауазымды адамдарының және өзге де қызметкерлерінің түсініктемелері

Өздері дау мәнісі бойынша түсініктеме беру үшін шақырылған кезде ұйымдардың лауазымды адамдары және өзге қызметкерлері арбитраждық процеске қатыса алады. Бұл адамдар арбитраждық соттың шақыруы бойынша оған келуге, іс бойынша өздеріне белгілі мәліметтер мен мән-жайларды хабарлауға, арбитраждық соттың талап етуі бойынша жазбаша түрде түсініктеме беруге, судьяның, арбитраждық процеске қатысатын адамдардың сұрақтарына жауап қайтаруға міндетті.

50-бап. Сараптама тағайындау және оны жүргізу

Арбитраждық сот шаруашылық дауын шешу кезінде туындаған, арнаулы танымдарды қажет ететін мәселелерді түсіндіру үшін сараптама тағайындайды.

Арбитраждық процеске қатысушылар арбитраждық сотқа сұрақтар беруге хақылы, оларды сарапшы түсіндіруге тиіс. Сарапшының қорытындысын қажет ететін сұрақтар ауқымы арбитраждық сот ұйғарымында түпкілікті белгіленеді. Іске қатысушы адамдар ұсынған сұрақтарды қабыл алмағанын сот дәлелдеуге міндетті.

Сараптама жүргізу құзыретті ұйымдарға немесе осы үшін қажетті танымдарға ие мамандарға тікелей тапсырылуға тиіс. Сараптама жүргізетін адамдардың іс материалдарымен танысуға және арбитраждық процеске қатысушылардан қосымша материалдар сұрауға хұқығы бар. Қажет болған жағдайда сараптама тараптардың өкілдері қатыстырыла отырып жүргізіледі.

51-бап. Сарапшы қорытындысы

Сарапшы мен мамандар қорытындысында жүргізілген зерттеулер, олардың нәтижелері бойынша жасалған қорытындылар және арбитраждық соттың қойған сұрақтарына қайтарылған дәлелді жауаптар толық жазылуға тиіс. Қорытынды арбитраждық сотқа жазбаша түрде беріледі және тараптарға көшірме түрінде жіберіледі.

Егер сараптаманы жүргізу кезінде арбитраждық сот сауалдар қоймаған, бірақ шаруашылық дауын дұрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайлар анықталса, қорытындыда сарапшы бұл мән-жайлар жөніндегі тұжырымдарын да баяндайды.

Сарапшы қорытындысы жеткілікті түрде анық болмаған немесе толық болмаған реттерде арбитраждық сот қосымша сараптама тағайындай алады.

Сарапшы қорытындысымен келіспеген кезде арбитраждық сот екінші рет сараптама тағайындай отырып, оны жүргізуді басқа сарапшыға немесе сараптау комиссиясына тапсыра алады.

52-бап. Дәлелдемелерді бағалау

Арбитраждық сот барлық дәлелдемені істің барша мән-жайын жан-жақты, толық және объективті зерттеуге негізделген өзінің ішкі сенімі бойынша бағалай отырып, бұл орайда заңдарды басшылыққа алады.

Арбитраждық сот үшін ешқандай дәлелдемелердің күндері белгіленген күші болмайды.

Бір тарап өздерінің талаптарын немесе қарсылықтарын негіздейтін нақты деректер мен мән-жайларды екінші тараптың мойындауы арбитраждық сот үшін міндетті болып табылмайды.

Сарапшы қорытындысы арбитраждық сот мәжілісінде талқыланып, іс бойынша барлық басқа дәлелдемелермен қоса бағаланады.

Сарапшы қорытындысын арбитраждық сот қабылдамай тастауы мүмкін, бұл орайда шешімде қабылдамай тастаудың себептері көрсетіледі.

V тарау. АРБИТРАЖ ШЫҒЫНДАРЫ

53-бап. Арбитраж шығындарының құрамы

Арбитраж шығындары мемлекеттік баж салығынан және істі қарауға байланысты басқа да шығындардан тұрады.

54-бап. Мемлекеттік баж салығы

Талап арыздарына, мемлекеттік және өзге де органдардың актілеріне дау айту туралы арыздарға, арбитраждық сот шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыздарға мемлекеттік баж салығы төленеді, бұған заңда көзделген реттер жатпайды.

Ұйғарымға дау айту туралы, өтінішті қабылдамау туралы, іс жүргізуді тоқтата тұру туралы, істі тыңдап кейінге қалдыру туралы, тұтқынға алу туралы арыздар және судьялардың басқа да іс жүргізу әрекеттері мемлекеттік баж төлеуге жатпайды.

Мемлекеттік баж салығы талаптың бағасы негізге алынып есептеліп шығарылады немесе мүліктік емес сипаттағы талаптар үшін тұрақты нарықтар бойынша төленеді.

Ескерту. 54-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

55-бап. Мемлекеттік баж салығын төлеу

Мемлекеттік баж салығы республикалық бюджеттің кірісіне осы Заңда белгіленген мөлшерде төленеді не өндіріліп алынады.

Осы Заңда белгіленген тәртіппен айыптау талаптарының көлемі ұлғайған кезде жетпей қалған сома талаптың арттырылған бағасына сәйкес қосымша төленеді не өндіріліп алынады.

Арбитраждық сот ерекше реттерде талапкердің, өтініш берушінің материалдық жағдайына қарай талап арызды мемлекеттік баж салығын төлетпей-ақ қарау үшін қабылдауға хақылы, бұл ретте мемлекеттік баж салығы дау шешілген кезде өндіріліп алынады.

Ескерту. 55-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

56-бап. Мемлекеттік баж салығының мөлшері

Мүліктік сипаттағы талап арыздарынан талап сомасының 10 проценті, бірақ кем дегенде 50 сом төленеді.

Мүліктік емес сипаттағы талап арыздарынан, оның ішінде жоғары тұрған органдар немесе басқару органдары актілерінің күші жоқ деп тану туралы арыздардан - 500 сом.

Шарттарды жасасу, өзгерту және бұзу кезінде туатын даулар бойынша талап арыздардан - 1000 сом.

Арбитраждық сот шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыздардан - дауды бірінші сатыда қарау үшін арыз берген кезде төленуге тиіс нарықтың, ал мүліктік сипаттағы даулар бойынша дауға түскен сомға негізге алынып есептеліп шығарылатын нарықтың 50 проценті.

Шетелдік валютамен есептелетін мүліктік сипаттағы талап арыздарынан мемлекеттік баж салығы талап сомасының 10 проценті мөлшерінде шетелдік валютамен төленеді.

Шешім (ұйғарым) шығарылғаннан кейін жасалған іс жүргізу әрекеттері туралы арыздар мен өтініштерден - 1000 сом;

Аралық соттың шешімін еріксіз орындатуға бұйрық беру туралы арыздардан - 1000 сом;

Іске қатысқан тараптардың және басқа адамдардың өтініші бойынша істен құжаттардың көшірмесін бергені үшін - 5 сом және оған қоса әрбір беті үшін 1 сом төленеді.

Ескерту. 56-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

57-бап. Мемлекеттік баж салығын қайтару

Мемлекеттік баж салығы заңдарда көзделген реттерде қайтарып берілуге тиіс.

Арбитраждық соттың шешімінде, ұйғарымында, қаулысында мемлекеттік баж салығын толық немесе ішінара қайтарып беру үшін негіз болып табылатын мән-жайлар көрсетіледі.

Мемлекеттік баж салығы төленген, бірақ арбитраждық сотқа келіп түспеген не сот қайтарып жіберген арыздар бойынша мемлекеттік баж салығын қайтару анықтама негізінде жүргізіледі.

58-бап. Істі қарауға байланысты шығындар

Арбитраждық соттың істі қарауына байланысты шығындарына мыналар жатады:

1) қорытындылар беру үшін немесе арбитраждық процеске қатысуға тартылатын сарапшылар мен мамандарға төлеуге жататын сомалар;

2) талап материалдарын аудару шығындары;

3) тұрған жеріне барып дауды қарауға байланысты шығындар;

4) арбитраждық соттың шешімін орындауға байланысты шығындар;

5) істі қарауға байланысты өзге де шығындар.

Осы баптың 1, 2, 3, 5-тармақтарында көзделген шығындары егер мұндай әрекеттерді жасау қажеттігі төрелік соттың ұйғарымымен танылса, өтеледі.

Ескерту. 58-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

59-бап. Шығындар мөлшерін белгілеу

Мамандардың сараптамасы мен қорытындыларына, талап материалдарын аударуға байланысты шығындар, бұл жұмыстар ақы төленіп жүргізілгенде арбитраждық соттың шешімінде, қаулысында тиісті тәртіппен белгіленген ақы төлеу нарқы және жұмсалған уақыты ескеріле отырып айқындалады.

Сарапшылар мен мамандарға олардың арбитраждық сотқа келуіне байланысты жол жүруіне және тұрғын жайды жалдауына кеткен шығындарының орны толтырылып, қызмет бабымен жолсапарға жіберілген қызметкерлер үшін заңда белгіленген мөлшерде тәуліктік ақша төленеді.

Аудармашылар арбитраждық соттың тапсырмасы бойынша өздері орындаған жұмыс үшін, егер бұл жұмыс олардың қызметтік міндеттері ауқымына кірмейтін болса, ақы алады.

Сот шешімін орындауға байланысты шығындардың орны нақты кеткен шығындар бойынша толтырылады.

60-бап. Арбитраждық шығындарды бөлу

Мемлекеттік баж салығы:

1) шарттарды жасасу, өзгерту және бұзу кезінде туатын даулар бойынша ұсыныс қабылданбаған тарапқа немесе арбитраждық сот тараптардың әрқайсысы ұсыныстарының бір бөлігін қабылдамай тастаса екі жаққа;

2) шарттарды орындау кезінде және басқа негіздер бойынша туған даулар бойынша тараптарға қанағаттандырылған айыптау талаптарының көлеміне сәйкес салынады.

Егер іс тараптардың дұрыс емес әрекеттерінің (қатынастарды ерікті түрде реттеу туралы ұсыныстарды жауапсыз қалдыру, талапкердің жауапкерге қатынастарды ерікті түрде реттеу үшін сұралған құжаттарды салып жібермеуі және т. б.) салдарынан туындаса, арбитраждық сот іс нәтижесіне байланысты мемлекеттік баж салығы бойынша шығынды соларға төлеткізуге хақылы.

Талапкер төлеуден босатылған мемлекеттік баж салығы жауапкерден, егер жауапкер салық төлеуден босатылмаған болса, бюджеттің кірісіне қанағаттандырылған айыптау талаптарының көлеміне сәйкес өндіріліп алынады.

Шешім пайдасына шешілген тарапқа арбитраждық сот оның мемлекеттік баж салығын төлеу бойынша шығындарының орнын екінші тарап салық төлеуден босатылған болса да, соның есебінен толтырады.

Арбитраждық сот өндіріліп алынуға тиіс соманы азайтқан немесе екі тарапты кінәсі болмағандықтан жауапкершіліктен босатқан ретте, төленген мемлекеттік, баж салығы республикалық бюджеттен қайтарылып алынады.

Прокурордың мәлімдемесімен немесе арбитраждық соттың инициативасымен қозғалған іс бойынша шешім қабылдау кезінде мемлекеттік баж салығы бюджет кірісіне жалпы негіздерде өндіріліп алынады.

Басқа шығындар тараптарға қанағаттандырылған айыптау талаптарының көлеміне сәйкес не арбитраждық соттың шешімі бойынша тараптардың біріне жатқызылады.

Егер тараптардың арасындағы келісімде арбитраждық шығындарды бөлу көзделген болса, арбитраждық сот сол келісімге сәйкес шешім қабылдайды.

VI тарау. ІС ЖҮРГІЗУ МЕРЗІМДЕРІ

61-бап. Іс жүргізу мерзімдерін белгілеу және оларды есептеу

Іс жүргізу әрекеттері заңда белгіленген мерзімдерде жүзеге асырылады. Іс жүргізу мерзімдері заңда белгіленбеген реттерде, оларды арбитраждық сот тағайындайды.

Іс жүргізу әрекеттерін жүзеге асыру мерзімдері міндетті түрде болуға тиісті оқиғаны көрсете отырып, календарлық дәл күнмен немесе уақыт кезеңімен белгіленеді. Соңғы ретте әрекет бүкіл кезең ішінде жүзеге асырылуы мүмкін.

Жылдармен, айлармен немесе күндермен есептелетін іс жүргізу мерзімінің барысы календарлық күннен кейінгі немесе мерзімі басталатын болатын оқиға туғаннан кейінгі келесі күннен басталады.

62-бап. Іс жүргізу мерзімдерінің бітуі

Жылмен есептелетін мерзім оның соңғы жылының тиісті айы мен күнінде бітеді. Айлармен есептелетін мерзім оның тиісті айларында және соңғы айдың тиісті күнінде бітеді. Егер айлармен есептелетін мерзімнің соңы тиісті күн саны жоқ айға тура келсе, онда мерзім сол айдың соңғы күнімен бітеді.

Мерзімнің соңғы күні жұмыс істемейтін күнге тура келген реттерде, мерзімнің бітетін күні бұдан кейінгі келесі жұмыс күні болып саналады.

Жүзеге асырылар мерзімі белгіленген іс жүргізу әрекеті мерзімнің соңғы күнінде 24 сағатқа дейін орындалуы мүмкін. Егер талап арыз, талап арызға пікір, шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы, шешімді қайта қарау туралы арыз және басқа да құжаттар мерзімнің соңы күніндегі 24 сағатқа дейін почтаға немесе телеграфқа өткізілген болса, онда оның мерзімі өтпеген болып саналады.

63-бап. Іс жүргізу мерзімдерін тоқтатып қою

Барлық аяқталмаған іс жүргізу мерзімдерінің барысы іс жүргізуді тоқтатып қоюмен бірге тоқтатылады. Іс жүргізу қайта басталған күннен бастап іс жүргізу мерзімдері одан әрі созыла береді.

64-бап. Іс жүргізу мерзімдерін қалпына келтіру және ұзарту

Тараптардың, прокурордың өтініші бойынша немесе өз инициятивасы бойынша арбитраждық сот заңда белгіленген іс жүргізу мерзімін өткізіп алудың себептерін дәлелді деп танып, өткізіп алынған мерзімді қалпына келтіреді.

Өткізіп алынған мерзімді қалпына келтіру туралы арбитраждық соттың шешімінде, ұйғарымында немесе қаулысында көрсетіледі. Мерзімді қалпына келтіруден бас тарту туралы ұйғарым шығарылады.

Тараптар бұл ұйғарымның заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беруге хақылы. Арбитраждық сот өзі тағайындаған мерзімдерді тараптардың, прокурордың өтініші бойынша немесе өз инициативасы бойынша ұзартуы мүмкін.

65-бап. Іс жүргізу мерзімін өткізіп алудың салдары

Іс жүргізу әрекеттерін жүзеге асыру хұқығы заңда белгіленген немесе сот тағайындаған мерзім өтісімен күшін жояды.

Іс жүргізу мерзімдері өткеннен кейін берілген шағымдар мен құжаттарды сот қарамай тастайды.

VII тарау. ӨКІМЕТ ПЕН БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫ АКТІЛЕРІНІҢ КҮШІ ЖОҚ ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ ТАЛАП ҚОЮ ЖӘНЕ АРЫЗ БЕРУ

66-бап. Өзара қатынастарды ерікті түрде реттеуге шаралар қолдану

Даулар тараптар өзара қатынастарын ерікті түрде реттеуге шаралар қолданғаннан кейін ғана арбитраждық соттың шешуіне берілуі мүмкін.

Соттың инициативасы бойынша немесе прокурордың талабы бойынша істерді қозғау тараптардың аталған шараларды қолдануына қарамастан жүргізіледі.

Өзара қатынастарын ерікті түрде реттеуге шаралар қабылданғанына қарамастан үшінші жақтар іске қосылады немесе іске қатысуға тартылады.

67-бап. Талап арыздың түрі мен мазмұны

Талап арыз осы Заңмен белгіленген ведомстволық қарауға жауаптылық бойынша арбитраждық соттарға жазбаша түрде беріледі және оған ұйымның басшысы немесе басшысының орынбасары қол қояды. Прокурор талаптарына белгіленген ведомстволық қарауға жатушылық бойынша прокурор не оның орынбасары қол қояды.

Талап арызда мыналар көрсетілуге тиіс:

1) арыз берілетін соттың атауы;

2) тараптардың атауы, олардың орналасқан жерi, қызмет көрсететiн банк көрсетiлген банктiк шоты;

3) егер талап бағалауға жататын болса, талаптың бағасы немесе шартты жасасу, өзгерту және бұзу кезінде туған даулар бойынша шарттың сомасы;

4) айыптау талаптары және арызда жазылған мән-жайларды қуаттайтын дәлелдемелер негізделетін мән-жайлар, өндірілетін немесе дау айтылып отырған соманың негізделген есебі немесе талапқа негіз етіп мәлімделіп отырған шарттың жағдайы;

5) жауапкерлердің әрбірімен өзара қатынастарды арбитражға дейін реттеуге шаралар қолданғаны туралы мәліметтер;

6) айыптау талабы, егер талап бірнеше жауапкерге мәлімденіп отырса - олардың әрқайсысына қатысты талаптар;

7) арызға қоса тіркелген құжаттардың және басқа да дәлелдемелердің тізбесі.

Талап арызда, егер олар дауды дұрыс шешу үшін қажет болса, басқа да мәліметтер көрсетілуі мүмкін.

Ескерту. 67-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993; 11.07.1997 N 154 Заңдарымен.

68-бап. Талап бағасы

Талап бағасы:

1) ақшасын өндіріп алу туралы талаптар бойынша өндіріп алынатын соманы немесе даусыз (акцептісіз) тәртіппен өндірілетін орындаушылық немесе өзге де құжат бойынша дау айтылып отырған соманы негізге ала отырып;

2) меншік хұқығы туралы және мүлікті талап ету туралы талаптар бойынша - бұл мүліктің құны негізге алына отырып анықталады.

Талаптың бағасына сондай-ақ талап арызында көрсетілген тұрақсыз төлем (айыппұл, өсім), ал егер олар көрсетілмесе, олардың судьялар белгілеген сомасы енгізіледі.

Бірнеше дербес талаптан тұратын талаптың бағасы барлық талаптың сомасымен анықталады.

Талаптың бағасы дұрыс көрсетілмеген реттерде оны судья белгілейді.

Ескерту. 68-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 11.07.1997 N 154 Заңымен.

69-бап. Өкімет пен басқару органдары актілеріне дау айту туралы арыздың түрі мен мазмұны

Өкімет пен басқару органдарының, өзге де органдардың актілеріне дау айту туралы арыздар, ұйымдардың заңды мүдделеріне нұқсан келтіретін олардың іс-әрекеттеріне жасалған шағымдар осы Заңның 18-бабының 4-бөлігінде белгіленген соттың қарауына жатушылық бойынша арбитраждық сотқа беріледі.

Арыздарға ұйымның бірінші басшысы не оның міндетін атқарушы адам қол қояды.

70-бап. Арыз беру тәртібі

Мемлекеттік не өзге органның актісіне дау айту туралы арыз арбитраждық сотқа актісіне не іс-әрекетіне дау айтылып отырған органға арыздың көшірмесін міндетті түрде жібере отырып, даулы мәселелерді шешуге шаралар қолдану үшін бұл органға алдын ала өтініш жасалғаннан кейін беріледі.

Арыздарды қабылдау, одан бас тарту, қайтару, оларды қамтамасыз ету талап ісін жүргізудің жалпы ережелері бойынша жүзеге асырылады.

71-бап. Талап арызға қоса тіркелетін құжаттар

Талап арызға:

1) әрбір жауапкермен өзара қатынастарды ерікті түрде реттеуге шаралар қолданылғанын;

2) жауапкерге талап арыздың және оған қоса тіркелген құжаттардың көшірмелері (почта квитанциясы, бағалы қағаздар тізбесі, почта жөнелтімдері тізбесінен үзінді және т. б.) жіберілгенін;

3) белгіленген тәртіп пен көлемде мемлекеттік баж салығының төленгенін;

4) айыптау талабы негізделетін мән-жайларды қуаттайтын құжаттар қоса тіркеледі.

Актінің күші жоқ деп тану туралы арызға дау айтылып отырған актінің көшірмесі де қоса тіркеледі.

Шарт жасасуға мәжбүр ету туралы арызға шарттың ажырамас бөлігі болып табылатын құжаттары бар шарт жобасы қоса тіркеледі.

72-бап. Талап арызының және оған қоса тіркелген құжаттардың көшірмелерін жіберу

Арызданушылар талап қойған кезде, егер тараптарда талап арызы және оған қоса тіркелген құжаттар жоқ болса, тараптарға олардың көшірмесін жіберуге міндетті.

73-бап. Бірнеше айыптау талабын біріктіру және бөлу

Пайда болу негізі немесе тапсырылған дәлелдемелері жағынан өзара байланысты болған ретте бірнеше талап бір талап арызына біріктірілуі мүмкін.

Судья белгілі бір тараптар қатысатын бірнеше біртектес талап арыздарын немесе істерді бір іске біріктіруге хақылы, іс қозғау туралы ұйғарымда немесе шешімде бұл туралы көрсетіледі.

Талап арызын қабылдаушы судья, егер талаптарды бөлек қарау неғұрлым орынды болады деп тапса, олардың бір немесе сабақтасқан бірнеше талабын жеке іс жүргізуге бөліп алуға хақылы.

74-бап. Талап арызына пікір

Жауапкер іс қозғау туралы ұйғарымды алғаннан кейін бес күннен кешіктірмей:

1) арбитраждық сотқа талап арызына пікірді және талапқа қарсылық білдіруді қуаттайтын барлық кұжатты;

2) талапкерге, басқа да жауапкерлерге, сондай-ақ прокурорға, егер ол арбитраждық процеске қатысып отырса, пікірдің көшірмесін жібереді.

Пікірге ұйымның басшысы немесе басшысының орынбасары қол қояды.

Пікірде мыналар көрсетіледі: талапкердің атауы мен істің нөмірі; заңдарға сілтеме жасай отырып талапкер талаптарын толық немесе ішінара қабылдамай тастау себептері; мойындалған соманың есебі, сондай-ақ талап арызын қабылдамай тастауға негіз болатын дәлелдемелер; пікірге қоса тіркелген құжаттардың және басқа да дәлелдемелердің, оның ішінде пікір көшірмелерінің талапкерге, басқа да жауапкерлерге, прокурорға жіберілгені туралы тізбесі.

75-бап. Қарсы талап қою

Жауапкер дау жөнінде шешім қабылданғанға дейін оны алғашқы қойылған талаппен бірге шешу үшін қарсы талап қоюға хақылы. Қарсы талап алғашқы қойылған талаппен байланысты болуға тиіс.

Қарсы талап қою талаптарды қою туралы жалпы ереже бойынша жүргізіледі.

76-бап. Іс бойынша арызды қабылдау

Арызды қабылдау туралы мәселені судьяның жеке өзі шешеді.

Судья осы Заңның 77, 78-баптарында көзделген негіздер бойынша арызды қабылдаудан бас тартады және оны хатпен не шығарылған ұйғарыммен қосып қайтарады.

77-бап. Талап арызын қабылдаудан бас тарту

Судья:

1) егер арыз Қазақстан Республикасының арбитраждық соттарында шешілуге жатпайтын болса;

2) егер тараптар бұл дауды аралық соттың шешуіне беру туралы келісім жасасқан болса;

3) егер шаруашылық дауларын шешуші органның іс жүргізуінде осы тараптар арасындағы дау жөнінде, сол мәселе туралы және сол негіздер бойынша іс болса немесе бұлар жөнінде органның шешімі болса;

4) егер талап заңдарға сәйкес мұндай дау бойынша жауапкер бола алмайтын ұйымға қойылса, талап арыздарын қабылдаудан бас тартады.

Талап арызын қабылдаудан бас тарту туралы ұйғарым шығарылып, ол арыз түскен күннен бастап бес күннен кешіктірмей тараптарға және арызданушыға жіберіледі.

Арызданушыға жіберілетін ұйғарымға талап ету материалдары қоса тіркеледі.

Тараптар бұл ұйғарымның заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беруге хақылы. Ұйғарымның күші жойылған ретте талап арызы арбитраждық сотқа алғаш өтініш жасалған күні түскен болып есептеледі.

78-бап. Талап арызын қайтару

Судья:

1) егер талап арызына қол қоюға хұқығы жоқ адам не лауазымдық жағдайы көрсетілмеген адам қол қойса;

2) егер талап арызында тараптардың атауы, олардың почталық мекен-жайы көрсетілмесе;

3) егер белгіленген тәртіп пен мөлшерде мемлекеттік баж салығы төленгенінің дәлелдемелері табыс етілмесе;

4) егер бір талап арызында бір немесе бірнеше жауапкерге қойылған бірнеше талап біріктірілсе, бұл талаптар туу негіздері немесе тапсырылған дәлелдемелері бойынша өзара байланысты болмаса, не бірнеше талапты біріктіру дауларды қарауды айтарлықтай қиындататын немесе ұзаққа созатын ретте;

5) егер талап арызы мен оған қоса тіркелген құжаттар көшірмелері жауапкерге жіберілгенінің дәлелдемелері тапсырылмаса;

6) егер екінші жақпен өзара қатынастарды ерікті түрде реттеуге шаралар қолданылғанының дәлелдемелері тапсырылмаса;

7) заңдарға сәйкес қарыз банк арқылы алынуға тиіс болған кезде қарызды жауапкерден алу үшін банк мекемесіне өтініш жасағандығының дәлелдемелері тапсырылмаса;

8) егер іс жөнінде іс қозғалғаны туралы ұйғарым шығарылғанға дейін талапкерден даудың реттелгені туралы мәлімдеме түссе талап арызын және оған қоса тіркелген құжаттарды қарамастан қайтарады.

Талап арызын судья арыз түскен күннен бастап бес күннен кешіктірмей қайтарады.

Талап арызының қайтарылуы жол берілген хұқық бұзушылық жойылғаннан кейін жалпы тәртіппен арбитраждық сотқа ондай өтінішті екінші рет жасауға кедергі келтірмейді.

VIII тарау. ІСТІ СОТТА ҚАРАУҒА ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ ІС БОЙЫНША ІС ҚОЗҒАУ

79-бап. Судьяның мәжілісте істі қарауға материалдарды әзірлеу жөніндегі әрекеттері

Шаруашылық дауларының дұрыс және дер кезінде шешілуін қамтамасыз ету мақсатында судья қажетті жағдайларда мәжілісте істі қарауға материалдарды әзірлеу жөнінде мынадай әрекеттерді жүзеге асырады:

1) тараптар ретінде талапкер көрсетпеген ұйымдарды іске қатысуға тарту туралы мәселені шешеді;

2) өзара қатынастарды ерікті түрде реттеу туралы ұсыныс жіберілмеген ұйымдарды жауапкерлер қатарынан шығарып тастайды;

3) тараптарды, басқа да ұйымдарды және олардың лауазымды адамдарын белгілі бір әрекеттерді (есептерді тексеру, дәлелдемелерді олардың тұрған жерінде қарап көру жән т. б.) орындауға міндеттейді;

4) дауларды шешу үшін қажетті құжаттарды, мәліметтер мен қорытындыларды тараптардан, басқа да ұйымдардан талап етеді;

5) сараптама тағайындау туралы мәселені шешеді;

6) жазба дәлелдемелер мен айғақ заттарды олардың тұрған жерінде қарап көріп, зерттейді;

7) тараптар өкілдерінің арбитраждық сот мәжілісіне келуін міндетті немесе міндетті емес деп тану туралы мәселені шешеді;

8) істің мәнісі бойынша түсініктеме беру үшін лауазымды және өзге де адамдарды шақыру туралы мәселені шешеді;

9) ұйымның тұрған жерінде арбитраждық сот мәжілісін өткізу туралы мәселені шешеді;

10) дауды дұрыс және дер кезінде шешуді қамтамасыз етуге бағытталған басқа да әрекеттерді жүзеге асырады.

80-бап. Іс бойынша іс қозғау

Судья талап арызын қабылдай отырып, іс бойынша іс қозғау туралы ұйғарым шығарады да, тараптарға, арбитраждық процеске қатысатын прокурорға жібереді, онда талап арызының қабылданғаны, істің арбитраждық сот мәжілісінде шешілуге тағайындалғаны туралы, оның өткізілетін уақыты мен орны, істі мәжілісте шешуге әзірлеу жөніндегі қажетті іс-әрекеттер туралы көрсетіледі.

Ұйғарым сондай-ақ басқа да ұйымдарға олардан құжаттар, мәліметтер және қорытындылар талап етілгенде не олардың лауазымды адамдары арбитраждық сотқа шақырылғанда жіберіледі.

Іс бойынша іс қозғау туралы ұйғарым осы Заңның 103-бабының талаптары сақтала отырып шығарылады. Ұйғарымда сондай-ақ іс бойынша іс қозғауға негіз болатын деректер мен хұқық бұзушылықтың мәні көрсетіледі.

IX тарау. ТАЛАПТЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

81-бап. Талапты қамтамасыз ету мақсаты

Арбитраждық сот немесе судья іске қатысушы адамдардың арызы немесе өз инициативасы бойынша талапты қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолдануға хұқылы. Егер ондай шаралардың қолданылмауы шешімнің орындалуын қиындатуы мүмкін болса немесе оны орындауды мүмкін етпейтін болса, арбитраждық сот процесстің кез келген сатысында талапты қамтамасыз етуге жол беріледі.

82-бап. Талапты қамтамасыз ету жөніндегі шаралар

Талапты қамтамасыз ету жөніндегі шаралар мыналар болуы мүмкін:

1) жауапкердің иелігіндегі және оның өзінде немесе басқа адамдарда тұрған мүлікке немесе ақшасына тыйым салу;

2) жауапкердің белгілі бір әрекеттер жасауына тыйым салу;

3) басқа адамдарға даудың өзіне қатысты әрекет жасауға тыйым салу;

4) талапкер дауласып отырған орындаушылық құжаты немесе даусыз (акцептісіз) тәртіппен өндірілетін өзге де құжат бойынша өндіріп алуды тоқтата тұру.

Талапты қамтамасыз ету туралы ұйғарым жасалады. Тараптар бұл ұйғарымнын заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беруге хұқылы.

Ескерту. 82-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 11.07.1997 N 154 Заңымен.

83-бап. Талапты қамтамасыз ету туралы арызды қарау

Талапты қамтамасыз ету туралы арызды істі қараушы сот немесе судья жауапкерге және іске қатысушы басқа да адамдарға хабарламай-ақ ұйғарым шығару жолымен шешеді.

84-бап. Талапты қамтамасыз ету туралы ұйғарымды орындау

Талапты қамтамасыз ету туралы ұйғарым арбитраждық соттың шешімін орындау үшін белгіленген тәртіппен дереу орындалады.

85-бап. Талапты қамтамасыз ету жөніндегі шараларды бұзғандық үшін жауаптылық

Осы Заңның 82-бабында аталған тыйым салуларды бұзған кезде кінәлі адамдарға соттың ұйғарымы бойынша бір мың сомға дейінгі мөлшерде айыппұл салынады. Сонымен бірге талапкер талапты қамтамасыз ету туралы сот ұйғарымының орындалмауынан болған шығынын бұл адамдардан өндіріп алуға хұқылы.

86-бап. Талапты қамтамасыз етудің бір түрін басқа түрімен ауыстыру

Талапты қамтамасыз етудің бір түрін басқа түрмен ауыстыруға болады.

Талапты қамтамасыз етудің бір түрін басқа түрмен ауыстыру туралы мәселе сот мәжілісінде шешіледі. Іске қатысушы адамдарға мәжілістің уақыты мен орны туралы хабарланады, алайда олардың келмей қалуы қамтамасыз етуді ауыстыру туралы мәселені қарауға кедергі бола алмайды.

Ақшаны өндіріп алу туралы талапты қамтамасыз еткен кезде жауапкер қамтамасыз ету үшін қолданылған шаралардың орнына талапкер талап еткен соманы арбитраждық соттың депозиттік есебіне өткізуге хұқылы.

Ескерту. 86-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 11.07.1997 N 154 Заңымен.

87-бап. Талапты қамтамасыз етудің күшін жою

Талапты қамтамасыз етудің күшін жою туралы мәселені істі қараушы арбитраждық сот шешіп, бұл туралы шешімде немесе ұйғарымда көрсетеді.

Х тарау. ІСТІ СОТТА ҚАРАУ

88-бап. Істі сот мәжілісінде қарау

Іс сот мәжілісінде іске қатысушы адамдарға хабарлана отырып қаралады. Іс ауызша және судьялардың құрамы өзгертілмей қаралады. Сот немесе судьялардың бірі істі қарау процесінде ауысқан жағдайда істі қарау ең басынан қайта жүргізілуге тиіс.

89-бап. Соттың құрамы және мәжілісті қарау тәртібі

Сот мәжілісінде істі "Қазақстан Республикасының арбитраждық соты туралы" Заңда белгіленген тәртіппен тағайындалған бірі немесе үш судья құрамындағы арбитраждық сот қарайды.

Мәжілісті жүргізу тәртібін мәжілісте төрағалық етуші судья белгілейді. Төрағалық етуші судья соттың құрамын хабарлайды, арбитраждық процеске қатысушыларға олардың хұқықтары мен міндеттерін түсіндіреді және олардың өздеріне тиесілі хұқықтарын жүзеге асыруына жәрдемдеседі.

Мәжілісте талапкер мен жауапкер өкілдерінің, сарапшының және мәжіліске қатысушы басқа да адамдардың сөздері тыңдалады.

Арбитраждық процеске қатысушы адамдар сотқа түрегеп тұрып түсінік береді.

Сот тараптардың әрқайсысына істі шешуге қажетті дәлелдемелер келтіру үшін бірдей және толық мүмкіндік беруге, тараптардың арасында келісімге қол жеткізілуіне жәрдемдесуге тиіс.

90-бап. Судьядан бас тарту

Тараптар және талап қоюшылар дауды шешу басталғанға дейін, егер судьяның өз басы істің тынымына тікелей немесе жанамалай мүдделі болса, одан бас тарту жөнінде мәлімдеуге хұқылы. Бас тарту жөнінде өте кеш мәлімдеуге ол үшін негіз іске қатысушы адамға дауды қарау басталғаннан кейін белгілі болған жағдайда ғана жол беріледі.

Бас тарту дәлелді болуға және жазбаша түрде мәлімделуге тиіс.

Судьядан бас тарту туралы мәселені тиісті арбитраждық алканың төрағасы не арбитраждық соттың төрағасы шешеді.

Облыстық арбитраждық соттың не Алматы қаласы сотының төрағасына мәлімделген бас тартуды Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты қарайды.

Егер төменгі сотта бас тарту қанағаттандырылғаннан кейін істі қарау үшін жаңа судья немесе сот құрамын тағайындау мүмкін болмаса, істің қай сотқа жататындығын анықтау үшін іс Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық сотына берілуге тиіс.

Бас тарту туралы арызды қарау нәтижелері бойынша ұйғарым шығарылады.

Ескерту. 90-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

91-бап. Прокурордан, сарапшыдан, аудармашыдан бас тарту

Іске қатысушы тараптар және талап қоюшылар дауды шешу басталғанға дейін, егер прокурордың не сарапшының, аудармашының өз басы істің тынымына тікелей немесе жанамалай мүдделі болса, сондай-ақ сарапшының, аудармашының біліксіздігіне байланысты себеппен олардан бас тартуын мәлімдеуге хұқылы. Бас тарту жөнінде өте кеш мәлімдеуге ол үшін негіз іске қатысушы адамға дауды қарау басталғаннан кейін белгілі болған жағдайда ғана жол беріледі. Бас тарту дәлелді болуға және жазбаша түрде мәлімделуге тиіс.

Бас тарту туралы мәселені істі қараушы сот шешеді.

92-бап. Талап арызына пікір немесе сот талап еткен материалдар табыс етілмеген, сондай-ақ тараптардың өкілдері қатыспаған жағдайда дауды шешу

Талап арызына пікір немесе сот талап еткен дәлелдемелер табыс етілмеген жағдайда іс ол жөніндегі қолда бар материалдар бойынша шешілуі мүмкін.

Арбитраждық соттың мәжілісіне тараптардың өкілдері келметен жағдайда, егер олардың келмеуі, соттың пікірінше дауды шешуге кедергі келтірмесе және тараптың өз өкілінің қатысуынсыз дауды шешуге қарсы жазбаша қарсылығы болмаса, дау олардың қатысуынсыз-ақ шешілуі мүмкін.

Егер істің материалдары тараптар өкілдерінің қатысуынсыз-ақ дауды шешуге мүмкіндік беретін болса, сот тараптардың өтініші немесе өз инициативасы бойынша өкілдердің келуі міндетті емес деп таба алады, сондай-ақ ол тараптардың өкілдерін шақырмай-ақ дауды шешуге хұқылы.

93-бап. Дауды тікелей ұйымда шешу

Арбитраждық сот дауды тікелей ұйымда шешуге хұқылы.

Бұл ретте ұйымның басшылары арбитраждық соттың мәжілісін өткізу үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге міндетті.

94-бап. Істі тыңдауды кейінге қалдыру, мәжіліске үзіліс жасау

Арбитраждық сот осы Заңда белгіленген мерзімдер шегінде іске тараптар ретінде басқа ұйымды тарту, іске үшінші жақтардың тартылуы, қосымша дәлелдемелерді сұратып алу, ұйымдардың, олардың жоғары тұрған органдарының лауазымды адамдарын шақыру қажет болған кезде, талап арызына пікір мен талап етілген материалдар алынбаған, тараптардың өкілдері келмеген кезде және іс сол мәжілісте қарала алмайтын өзге де реттерде істі қарауды кейінге қалдыруға хұқылы.

Істі қарауды кейінге қалдыру туралы ұйғарым шығарылып, онда келесі мәжілістің өткізілетін уақыты мен орны көрсетіледі.

Ерекше күрделі дауларды шешкен кезде судья мәжіліске үш күннен аспайтын мерзімге үзіліс жариялауға хұқылы, бұл туралы сонынан шешімде көрсетіледі.

95-бап. Іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұру және оны қайта бастау

Арбитраждық сот белгілі бір істі қарау онымен байланысты басқа бір істі дау шешуші орган шешкенге дейін не құзыретті органдар тиісті мәселені шешкенге дейін мүмкін болмаған реттерде іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұрады.

Арбитраждық сот өзі сараптама тағайындаған, материалдарды тергеу органдарына жіберген, заңды ұйым қайта құрылу нәтижесінде тараптардың бірі оның хұқық қабылдаушысымен ауысқан реттерде тараптардың өтініші немесе өз иницитивасы бойынша іс жүргізуді тоқтата тұруға хұқылы.

Арбитраждық сот істі тоқтата тұруға себеп болған мән-жайлар жойылғаннан кейін іс жүргізуді қайта бастайды.

Іс жүргізуді тоқтата тұру және оны қайта бастау туралы ұйғарым шығарылады.

Тараптар бұл ұйғарымның заңдылығын және негізділігін тексеру туралы арыздануға хұқылы.

96-бап. Іс жүргізуді қысқарту

Арбитраждық сот:

1) егер дау арбитраждық сотта шешілуге жатпаса;

2) егер тараптар сол дауды аралық сотта шешуге келісім жасасқан болса;

3) егер дауды шешуші органның сол тараптар арасындағы дау жөнінде сол мәселе туралы және сол негіздер бойынша шешімі болса;

4) егер арызданушы жауапкермен өзара қатынастарын ерікті түрде реттеуге шаралар қолданбаса және мұндай реттеу мүмкіндігі жоғалмаған болса;

5) егер ұйым - іс жөніндегі тарап таратылса;

6) егер талапкер шешім шығарылғанға дейін талабынан бас тартып, оны сот қабылдаған болса;

7) егер мәжілісте тараптардың бітімдік келісімге келіп, ол туралы сот бекіткен тиісті акт жасалса, іс жүргізуді тоқтатады.

Іс жүргізу тоқтатылған жағдайда сол тараптар арасындағы дау жөнінде, сол мәселе туралы және сол негіздер бойынша арбитраждық сотқа қайтадан өтініш жасауға жол берілмейді.

Іс жүргізуді тоқтату туралы ұйғарым шығарылып, онда тараптар арасында арбитраждық шығындарды бөлу туралы, бюджеттен мемлекеттік баж салығын қайтару туралы, сондай-ақ осы заңда көзделген айыппұлдарды өндіріп алу туралы мәселелер шешілуі мүмкін. Егер іс жүргізу соттын қарауына жатпайтындығы салдарынан тоқтатылған болса, ұйғарымда арызданушының қандай органға өтініш жасауы керектігі көрсетіледі.

Тараптар бұл ұйғарымның заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыздануға хұқылы.

97-бап. Талапты қарамай қалдыру

Арбитраждық сот:

1) егер дауды шешуші органның іс жүргізуінде сол тараптар арасындағы дау жөнінде, сол мәселе туралы және сол негіздер бойынша іс болса;

2) егер қарыз заңдарға сәйкес банк арқылы алынуға тиіс болған жағдайда арызданушы жауапкерден қарызды алу үшін банкі мекемесіне өтініш жасамаған болса;

3) егер талапкер дәлелді себептерсіз арбитраждық сот талап еткен дауды шешуге қажет материалдарды тапсырмаған болса;

4) егер арызданушы жауапкермен өзара қатынастарын ерікті түрде реттеуге шаралар қолданбаса және мұндай реттеу мүмкіндігі жоғалмаған болса;

5) егер талап арызына қол қоюға хұқысы жоқ адам не лауазымдық жағдайы көрсетілмеген адам оған қол қойса, талапты қарамай қалдырады.

Талапты қарамай қалдыру туралы ұйғарым шығарылып, онда тараптар арасында арбитраждық шығындарды бөлу туралы, бюджеттен мемлекеттік баж салығын қайтару туралы, сондай-ақ осы Заңда көзделген айыппұлдарды өндіріп алу туралы мәселелер шешілуі мүмкін.

Тараптар бұл ұйғарымның заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыздануға хұқылы.

Талапты қарамай қалдыруға негіз болған мән-жайлар жойылғаннан кейін талапкер арбитраждық сотқа жалпы тәртіппен қайтадан өтініш жасауға хұқылы.

98-бап. Дауларды шешу мерзімдері

Арбитраждық сот талап арызын алған күннен бастап бір айдан аспайтын мерзімде дауларды қарауға тиіс. Арбитраждық сот айрықша реттерде шешімді өзгеше, неғұрлым ұзақ мерзімде қабылдауға хұқылы.

XI тарау. ШЕШІМ ЖӘНЕ ҰЙҒАРЫМ

99-бап. Шешім қабылдау

Дауды негізінен шешкен кезде (талапты қанағаттандыру, талаптан толық немесе ішінара бас тарту) арбитраждық сот шешім қабылдайды.

Шешім істің барлық мән-жайын талқылау нәтижелері жөніндегі мәжілісте тараптар өкілдерінің қатысуымен қабылданады.

Шешім, егер ол заңдарға істің нақты мән-жайы мен материалдарына қайшы келмесе, тараптар арасындағы қол жеткен келісімді ескере отырып қабылданады.

Дауды бірнеше судья шешкен кезде шешім судьялардың көпшілік даусымен қабылданады.

Ерекше күрделі істер жөніндегі айрықша реттерде шешім қабылдау үш күннен аспайтын мерзімге кейінге қалдырылуы мүмкін.

Шешім жазбаша түрде баяндалады және оған мәжілісте төрағалық еткен судья, ал егер дауды бірнеше судья шешетін болса - мәжіліске қатысушы барлық судья қол қояды. Шешіммен келіспеген судья өзінің айрықша пікірін жазбаша түрде баяндауы мүмкін, бұл пікір іске қоса тіркеледі.

100-бап. Шешім қабылдау кезіндегі арбитраждық соттың құқықтары

Арбитраждық сот заңға қайшы келетін шартты толығымен немесе онын, бір бөлігінің күші жоқ деп таниды, сондай-ақ тараптардың талаптары мемлекеттік немесе өзге де органдардың заңдарға сәйкес келмейтін актілеріне негізделсе, бұл талаптарды қанағаттандырудан бас тартады.

Дау бойынша шешім қабылдау кезінде арбитраждық сот:

1) егер ұйымдардың хұқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін қажет болса, айыптау талаптарының шегінен шығуға;

2) егер талапкер санкциялар туралы талап қоймаса немесе жауапкердің жауапкершілігін төмендетпейтін заңдарды бұзуға жол берсе, өндіріп алынатын тұрақсыз төлемді (айыппұлды, өсімді) республикалық кіріс айналымына толық немесе ішінара түсіруге;

3) айрықша реттерде міндеттемелерді бұзған тараптан өндіріп алуға жататын тұрақсыз төлемнің (айыппұлдың, өсімнің) мөлшерін кемітуге;

4) шешімнің орындалуын кейінге қалдыруға немесе бөліп-бөліп орындатуға хұқылы.

Сонымен бірге арбитраждық сот талап етілген материалдарды белгіленген мсрзімде жібермегені үшін, сондай-ақ арбитраждық сот тарапқа жүктеген әрекеттерді атқарудан жалтарғаны үшін кінәлі тараптан республикалық бюджет кірісіне 1000 сомға дейін өндіріп алуға хұқылы.

101-бап. Шешім мазмұны

Арбитраждық сот шешімі кіріспе, сипаттау, дәлелдеу және қорыту бөлімдерінен тұрады, бұл орайда:

1) кіріспе бөлімде арбитраждық соттың атауы, істің нөмірі, шешім қабылданған күн, тараптардың атауы, талаптың бағасы, судьяның (судьялардың), тараптар өкілдерінің және істі қарауға қатысатын басқа да адамдардың аты-жөндері мен лауазымдары көрсетіледі. Дауды ұйымда шешкен кезде шешімнің кіріспе бөлігінде бұл туралы да көрсетіледі;

2) сипаттау бөлімінде талапкер талабының, айыптау талабына пікірдің, тараптардың және олардың өкілдерінің, дауды шешуге қатысушы басқа да адамдар мәлімдемелерінің, түсініктемелері мен өтініштерінің қысқаша мазмұндамасы, арбитраждық сот жүргізген әрекеттердің сипаттамасы (дәлелдемелерді қарау мен зерттеу және материалдармен тікелей олардың тұрған жерінде танысу) жазылуға тиіс;

3) дәлелдеу бөлімінде мыналар көрсетіледі: арбитраждық сот анықтаған істің мән-жайлары; даудың туу себептері; егер тараптар жазбаша келісімге қол жеткізсе, оның мазмұны; тараптардың өтініштері мен дәлелдемелері; олардың шарт не келісім ережелері жөніндегі ұсыныстары бойынша арбитраждық сот қабылдаған дәйектері; шешім қабылдаған кезде арбитраждық сот басшылыкқа алған заңдар;

4) қорыту бөлімінде әрбір қойылған талап бойынша талапты қанағаттандыру туралы не талаптан толық немесе ішінара бас тарту туралы қорытынды болуға тиіс. Арбитраждық соттың қорытындысы қандай да болсын мән-жайлардың (шартты шешім) басталғанына немесе басталмағанына тәуелді болмауға тиіс.

Талапты қанағаттандырған жағдайда шешімнің қорыту бөлімінде мыналар көрсетіледі:

дау өз пайдасына шешілген тараптардың және ақшасы өндіріліп алынған немесе белгілі бір әрекеттерді орындауға міндетті тараптардың атаулары, осы әрекеттердің орындалу мерзімі, сондай-ақ шешімнің орындалуын кейінге қалдырған немесе бөліп-бөліп орындатқан кезде ақшасын төлеу мерзімі;

өндіріп алуға жататын сомалардың (материалдық құндылық, атқарылған жұмыс пен көрсетілген қызмет үшін негізгі қарыздардың, шығындардың, тұрақсыз төлемдердің, айыппұлдың, өсімдердің, сондай-ақ осы Заңда көзделген айыппұлдардың) мөлшері;

банктiк шот ашқан кезде банк берген, одан ақша алуға болатын жеке сәйкестендiру коды;

беруге жататын мүліктің атауы және оның тұрған жері (мүлікті беру туралы дау бойынша);

орындаушылық құжатының немесе өндіріп алуды даусыз (акцептісіз) тәртіппен жүргізетін өзге құжаттың (мұндай құжат орындауға жатпайды деп танылған кезде) атауы, нөмірі және күні, сондай-ақ есептен шығаруға жатпайтын сома.

Шарт жасасқан немесе оны өзгерткен кезде туған дау бойынша қорыту бөлімінде шарт ережесінің әрбір дауы жөніндегі шешім, ал шарт жасасуға мәжбүр ету туралы дау бойынша тараптар шарт жасасуға міндетті ережелер көрсетіледі.

Шешімнің қорыту бөлімінде заңдарға қайшы келген ретте шартты толығымен немесе оның белгілі бір бөлігінің күші жоқ деп тану туралы көрсетіледі.

Актінің күші жоқ деп тану туралы арыз қанағаттандырылған кезде қорыту бөлімінде актінің және оны шығарған органның атауы, актінің нөмірі, акті шығарылған күн көрсетіледі, акті толығымен немесе ішінара (дәл қай бөлікте екені нақтыланып) күші жоқ деп танылады. Қанағаттандырылмаған кезде актінің күші жоқ деп тану туралы арызданушының талабын қанағаттандырудан бас тарту туралы көрсетіледі.

Шешімнің қорыту бөлімінде арбитраждық шығындарды тараптар арасында бөлу туралы, бюджеттен мемлекеттік баж салығын қайтару туралы көрсетіледі.

Іске бірнеше талапкер мен жауапкер қатысқан кезде шешімде олардың әрқайсысына қатысты даудың қалай шешілгені көрсетіледі.

Алғашқы және қарсы талаптар қаралған кезде шешімде талаптардың әрқайсысын қарау нәтижелері көрсетіледі.

Ескерту. 101-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 11.07.1997 N 154 Заңымен.

102-бап. Шешімді жариялау

Мәжілісте істі қарау аяқталғаннан кейін судья қабылданған шешімді жариялайды. Судья шешімнің тек қана қорыту бөлімін жариялауға хұқылы. Тараптарға шешімнің заңдылығын тексеру туралы арыз беру тәртібі түсіндіріледі.

103-бап. Ұйғарым шығару және оның мазмұны

Егер дау негізінен шешілмесе (іс қарауды кейінге қалдыру, іс жүргізуді тоқтата тұру, қысқарту, талапты қараусыз қалдыру және т. б.) арбитраждық сот ұйғарым шығарады.

Арбитраждық соттың ұйғарымында мыналар болуға тиіс:

1) арбитраждық соттың атауы, істің нөмірі және ұйғарым шығарылған күн, тараптардың атауы, талаптың бағасы, талапкердің талабы, судьянық (судьялардың), тараптар өкілдерінің және істі шешуге қатысуды басқа да адамдардың аты-жөндері мен лауазымдарының көрсетілуі;

2) дау мәнісінің қысқаша мазмұндамасы немесе ұйғарым шығарылатын мәселенің мазмұны;

3) заңдарға сілтеме жасай отырып ұйғарым шығару дәлелдері;

4) қаралған іс бойынша қорытынды;

5) тараптар, басқа да ұйымдар және олардың лауазымды адамдары арбитраждық сот тағайындалған мерзімде істеуге тиісті әрекеттердің көрсетілуі.

104-бап. Жеке ұйғарым

Дауды шешкен кезде ұйымның, мемлекеттік және өзге де органның қызметінде заңды бұзушылық анықталған ретте арбитраждың сот жеке ұйғарым шығаруға хұқылы.

Жеке ұйғарым шаралар қолдану үшін тиісті ұйымдарға, мемлекеттік және өзге органдарға, лауазымды адамдарға жіберіледі.

Ұйымдардың, мемлекеттік және өзге де органдардың басшылары бір ай ішінде жеке ұйғарымды қарау нәтижелері туралы сотқа хабарлауға міндетті.

105-бап. Шешімдер мен ұйғарымдарды жіберу

Шешімдер мен ұйғарымдар іс қаралған күннен бастап бес күн ішінде тараптар мен талап қоюшыларға жіберіледі немесе олардың өкілдеріне тапсырылады.

106-бап. Қосымша шешім

Арбитраждық сот тараптардың арызы бойынша немесе өз инициативасы бойынша мынадай реттерде:

1) егер талап арызында жазылған қандай да болсын талап бойынша шешім қабылданбай қалса;

2) егер сот хұқық туралы мәселені шешіп, берілген соманың, берілуге тиісті мүліктің көлемін немесе жауапкер істеуге міндетті әрекеттерді көрсетпесе;

3) егер сот шығындары туралы мәселе шешілмесе қосымша шешім қабылдауға хұқылы;

Қосымша шешім шығару туралы мәселе шешім шығарылған күннен бастап он күн ішінде қойылуы мүмкін.

Қосымша шешімді сот мәжілісінде мәселе қаралғаннан кейін сот шығарады және оған шағым берілуі немесе қадағалау тәртібімен наразылық білдірілуі мүмкін. Қосымша шешімді шығарудан бас тарту туралы соттың ұйғарымына оны қайта қарау жөнінде арыз берілуі немесе наразылық білдірілуі мүмкін.

107-бап. Шешімге түсініктеме беру және оны түзету

Судья тараптардың шешім қабылданғаннан кейін бір айдан кешіктірмей берілген арызы бойынша шешімге оның мазмұнын өзгертпей түсініктеме беруге, тараптардың арызы бойынша немесе өз инициативасы бойынша шешімде жіберілген қателерді немесе арифметикалық қателерді шешімнің мәнісіне тиіспей түзетуге құқылы.

Шешімге түсініктеме беру туралы, сондай-ақ қателерді немесе арифметикалық қателерді түзету туралы ұйғарым шығарылады.

108-бап. Сот айыппұлдарын салу, айыппұл салу туралы ұйғарымдарға шағым беру

Сот айыппұлдарын осы Заңмен белгіленген реттер мен мөлшерде арбитраждық сот салады.

Лауазымды адамдарға айыппұлдар сот ұйғарымымен салынады, оның көшірмесі айыппұл салынған адамға жіберіледі.

Айыппұл салынған адам ұйғарымның көшірмесін алғаннан кейін 10 күн ішінде оны азайту немесе кеміту туралы айыппұл салған сотқа өтініш жасай алады.

Өтінішті қарау нәтижелері бойынша ұйғарым шығарылады, оған жалпы тәртіппен шағым берілуі және наразылық білдірілуі мүмкін. Арбитраждық сот салған айыппұлдар сот шешімін орындау үшін белгіленген тәртіппен, ұйғарым негізінде лауазымды адамдардың өз қаржысынан республикалық бюджет кірісіне өндіріліп алынады.

XII тарау. АРБИТРАЖДЫҚ COTTAP ШЕШІМДЕРІНІҢ ЗАҢДЫЛЫҒЫ МЕН НЕГІЗДІЛІГІН ТЕКСЕРУ

109-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беру және наразылық білдіру хұқығы

Тараптар Қазақстан Республикасының арбитраждық соттары шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беруге құқылы.

Прокурор не оның орынбасары арбитраждық соттың заңсыз немесе негізделмеген шешіміне наразылық білдіруге хұқылы.

Облыстар мен Алматы қаласы арбитраждық соттарының төрағалары, Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының төрағасы мен оның орынбасарлары өз инициативасы бойынша қарамағындағы соттар судьялары шешімдерінің заңдылығын "Қазақстан Республикасының Төрелік Соты туралы" Заңмен белгіленген өкілеттігіне сәйкес шешім қабылдап тексеруге хұқылы.

Жоғары арбитраждық соттың президиумы Жоғары арбитраждық сот төрағасының немесе оның орынбасарының наразылығы бойынша не Қазақстан Республикасы Бас прокурорының не оның орынбасарының наразылығы бойынша Қазақстан Республикасы арбитраждық соттары шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексереді.

Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының Пленумы заңдарға қайшы келуіне байланысты Пленум шешімдерін қайта қарау туралы Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық соты төрағасының наразылығы бойынша не Бас прокурордың наразылығы бойынша істерді қадағалау тәртібімен қарайды.

Ескерту. 109-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

110-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беру және прокурордың наразылық білдіру тәртібі

Арбитраждық соттар судьяларының шешімдерін қайта қарау туралы арыздар шешім қабылдаған арбитраждық сот төрағасының атына жазбаша түрде беріледі.

Судьялар шешімдерінің заңдылығын қадағалау тәртібімен қабылданған төрелік сот төрағалары шешімдерінің, ұйғарымдарының және қаулыларының, сондай-ақ төрелік соттар төрағалары орынбасарларының қаулылары мен ұйғарымдарының заңдылығы мен негізділігін тексеруді Қазақстан Республикасының Жоғары Төрелік Соты жүзеге асырады.

Облыстың, Алматы қаласының прокуроры не оның орынбасары тиісті облыстық арбитраждық соттың, Алматы қаласы сотының шешіміне наразылық білдіруге хұқылы.

Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотына Казақстан Республикасының Бас прокуроры не оның орынбасары наразылык білдіреді.

Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотына арыздар шешім шығарған сот арқылы жазбаша түрде беріледі, ол арызды іспен бірге 5 күн мерзімде бағыныстылығы бойынша қарау үшін жіберуге міндетті.

Істі жоғары тұрған арбитраждық сот талап еткен ретте дауды шешкен сот сұрауды алған күннен бастап 5 күн мерзімде жібереді.

Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыздың берілуі шешімнің орындалуын тоқтатпайды.

Төрелік сот тараптың өтініші бойынша не өз инициативасы бойынша шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру жөніндегі іс жүргізу аяқталғанға дейін, ал наразылық білдірген прокурор бір айға дейінгі мерзімге шешімнің орындалуын тоқтата тұруға құқылы.

Ескерту. 110-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

111-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыздың мазмұны

Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арызда мыналар болуға тиіс:

1) арыз жолданып отырған соттың атауы;

2) арыз беруші орган мен шешім қабылдаған органның атауы;

3) іс нөмірінің, дауласып отырған шешім қабылданған күннің талап бағасының, іс бойынша тарап атауының көрсетілуі;

4) арызданушының талаптары және шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы мәселе қойылған негіздер;

5) арызға қоса тіркелген жазбаша құжаттардың тізбесі;

6) шағым жасаудың іс жүргізу мерзімдері сақталуының дәлелдемелері.

Арызға ұйымның басшысы немесе басшысының орынбасары қол қояды.

Өкілдер берген арызға өкілдік өкілеттігін куәландыратын сенімхат не өзге құжат қоса тіркелуге тиіс.

Арызға іс бойынша тараптарға, ал прокурор талап қойған ретте талап қойған прокурорға да арыз көшірмесі жіберілгенін растайтын құжаттар қоса тіркеледі.

Ескерту. 111-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

112-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыздың берілу мерзімі

Арызданушы шешімді алған күннен бастап 10 күн ішінде шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз береді.

Арыз беру мерзімі өтіп кеткен ретте оны қалпына келтіру туралы өтініш жасалуы мүмкін. Өтініш арызға қоса тіркеледі не онда баяндалады. Өтінішті қарау нәтижелері төрелік соттың шешімінде немесе ұйғарымында баяндалады.

Белгіленген мерзімді бұза отырып оны қалпына келтіру туралы өтінішсіз берілген арыз қайтарылуға жатады.

Ескерту. 112-бап жаңа редакцияда – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

113-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арызды не наразылықты қайтару

Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз не наразылық:

1) егер арызға немесе наразылыққа оған қол қоюға хақысы жоқ талапкер не қызмет жағдайы көрсетілмеген адам қол қойса;

2) егер арызға не наразылыққа көшірмесі тараптарға, ал қажет болған ретте прокурорға да жіберілгеніне дәлелдемелер қоса тіркелмесе;

3) егер мемлекеттік баж салығы белгіленген тәртіп пен мөлшерде төленгеніне дәлелдемелер жоқ болса;

4) егер арыз беру не наразылық білдіру мерзімі бұзылса және бұл мерзімді қалпына келтіру туралы өтініш жоқ болса және шағым жасаудың іс жүргізу мерзімдері сақталуының дәлелдемелері болмаса;

5) егер өтінішпен қоса арыз не наразылық дауласып отырған шешім қабылданған күннен бастап бір жыл өткеннен кейін берілсе;

6) арыз не наразылық қаулы қабылданғанға дейін қайтарылып алынған реттер қарауға қабылданбай қайтарылады.

Ескерту. 113-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

114-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арызға және наразылыққа пікір білдіру не оларға қосылу

Іске қатысушы тараптар арбитраждық процеске қатысушылардың бәріне көшірмесін жібере отырып, арызға не наразылыққа пікір табыс етуге хұқылы. Процесте арызданушының жағында болатын тараптар да осындай тәртіппен берілген шағымға қосыла алады.

115-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру кезіндегі арбитраждық соттың өкілеттігі

Шешімнің заңдылығы мен негізілдігін тексеру нәтижелері бойынша арбитраждық сот қаулы шығарады, онда:

1) шешімді өзгеріссіз, ал арызды немесе наразылықты қанағаттандырмай қалдыруға;

2) жаңа шешім қабылдау арқылы не істі қайта қарауға жіберу арқылы шешімнің толық не ішінара күшін жоюға;

3) іс жүргізуді тоқтату арқылы не талапты қарамай қалдыру арқылы шешімнің күшін жоюға;

4) шешімді өзгертуге;

5) арызды не наразылықты қарамай қалдыруға хұқылы.

Арбитраждық сот арыздың не наразылықтың дәлелдерімен байланысты емес және істі толық көлемінде тексеруге міндетті.

Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексергенде арбитраждық сот істі қараған кезде берілген хұқықтарды пайдаланады.

116-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеруді жүзеге асыратын соттың құрамы

Облыстық, Алматы қалалық арбитраждық сотында судья шешімінің заңдылығы мен негізділігін тексеруді арбитраждық соттың төрағасы не оның орынбасары жүзеге асырады.

Жоғары Төрелік Соты судьялары қабылдаған шешімдердің заңдылығы мен негізділігін тексеруді осы сот Төрағасының, не оның орынбасарының төрағалық етуімен төрелік алқа жүзеге асырады.

Жоғары Төрелік Сот Төрағасының орынбасары, не оның төрағалық етуімен алқалы түрде қабылданған шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеруді Жоғары Төрелік Сот Төрағасының төрағалық етуімен төрелік алқа жүзеге асырады. Жоғары Төрелік Сот Төрағасының, не оның орынбасарының төрағалық етуімен шығарылған қаулыға Жоғары Төрелік Сот Төралқасына наразылық келтірілуі мүмкін.

Облыстық және Алматы қалалық төрелік соттары шешімдерінің, ұйғарымдары мен қаулыларының заңдылығы мен негізділігін тексеруді үш судья құрамында Жоғары Төрелік Соттың төрелік алқасы жүзеге асырады.

Іс бойынша қаулы көпшілік дауыспен қабылданады және оған барлық судьялар қол қояды. Шешіммен келіспеген судья өзінің ерекше пікірін жазбаша түрде баяндай алады.

Ескерту. 116-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

117-бап. Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арызды не прокурордың наразылығын қарау мерзімі

Облыстық Алматы қалалық арбитраждық соты шешімнің заңдылығы мен негізділігін немесе наразылықты тексеру туралы белгіленген тәртіпте берілген арызды келіп түскен күннен бастап 15 күн ішінде қарауға тиіс.

Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты арыз не наразылық бойынша келіп түскен істі оның келіп түскен күнінен бастап бір ай ішінде қарайды.

Осы Заңның 97-бабында көзделген негіздер болған жағдайда арыз не наразылық бойынша іс жүргізуді тоқтата тұру туралы ұйғарым шығарылуы мумкін.

118-бап. Шешімнің күшін жоюға не оны өзгертуге негіздеме

Шешімді өзгертуге не оның күшін жоюға:

1) іс бойынша мән-жайды анықтаудың толық еместігі;

2) сот анықталды деп есептеген іс үшін маңызы бар мән-жайдың дәлелденбеуі;

3) істің мән-жайына шешімде баяндалған қорытындылардың сәйкессіздігі;

4) материалдық немесе іс жүргізу хұқығы нормаларының бұзылуы немесе дұрыс қолданылмауы негіз болады.

Іс жүргізу хұқығы нормаларының бұзылуы немесе дұрыс қолданылмауы қате шешім қабылдануының себептері болған жағдайда шешімнің күшін жоюдың немесе оны өзгертудің негізі болып табылады.

119-бап. Арызды не наразылықты қарамай қалдыру

Шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз не наразылық осы Заңның 97-бабының 3,5-тармақтарында көзделген негіздер бойынша қаралмай қалдырылуы мүмкін.

Ескерту. 119-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

120-бап. Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты арбитраждық алқасының каулысына наразылық білдіру

Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының төрағасы және оның орынбасарлары, Қазақстан Республикасының Бас прокуроры не оның орынбасары Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының Шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексеру жөніндегі арбитраждық алқасының қаулысына наразылық білдіруге хұқылы.

Наразылықты Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының Президиумы қарайды, қаулы Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты Президиумы мүшелерінің көпшілік даусымен қабылданады. Дауыстар саны тең болған жағдайда наразылық қабылданбады деп есептеледі.

Наразылық білдірілген шешімді қабылдауға қатысқан Төралқа мүшелері осы іс бойынша Төралқа қаулысын шығару кезінде дауыс бермейді.

Ескерту. 120-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

121-бап. Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты Пленумының наразылықты қарау тәртібі және ол бойынша қаулы қабылдау

Қазақстан Республикасының Жоғары арбитраждық соты Төрағасының не Қазақстан Республикасы Бас прокурорының наразылығы бойынша Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының шешімдерін, егер олар заңдарға қайшы келсе, қадағалау ретінде Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық сотының Пленумы тексереді. Қазақстан Республикасы Жоғары арбитраждық соты Пленумының шешімдері көпшілік дауыспен қабылданады. Наразылықты қанағаттандыруды жақтап және қанағаттандыруға қарсы берілген дауыстар саны тең болған жағдайда наразылық қабылданбады деп есептеледі. Дауды шешуге (шешімнің заңдылығы мен негізділігін тексеруге) қатысқан судьяның дауыс беруге қатысуға хақысы жоқ.

Ескерту. 121-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

122-бап. Қаулыларды жіберу

Қаулы шығарылған күннен бастап 5 күн мерзім ішінде іске қатысқан тараптарға, прокурорға жіберіледі.

Ескерту. 122-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

XIII тарау. ЖАҢАДАН АШЫЛҒАН МӘН-ЖАЙЛАР БОЙЫНША АРБИТРАЖДЫҚ СОТТЫҢ ШЕШІМДЕРІН ҚАЙТА ҚАРАУ

123-бап. Қайта қарау негіздері

Арбитраждық сот арызданушыға белгілі болмаған және белгілі болуы мүмкін емес, іс үшін елеулі маңызы бар жаңадан ашылған мән-жайлар жөнінде өздері қабылдаған шешімді қайта қарауы мүмкін.

124-бап. Арыз берудің тәртібі және мерзімі

Шешімді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арызды шешімнің қайта қаралуына негіз болатын мән-жайлар белгіленген күннен бастап бір айдан кешіктірмей беруге болады.

Арызданушы басқа тарапқа арыздың көшірмесін және оған тіркелген құжаттарды жіберуге міндетті.

Арыз көшірмесінің басқа тарапқа жіберілгендігін дәлелдейтін құжаттар арызға қоса тіркеледі.

Арыз белгіленген мерзімнен өтіп кеткеннен кейін берілген жағдайда не басқа тарапқа арыз көшірмесі жіберілгендігінің дәлелдемесі және оған тіркелген құжаттар табыс етілмеген жағдайда ол қарауға қабылданбайды және арыз берушіге қайтарылады.

125-бап. Шешімді қайта қарау

Шешімді қайта қарауды қайта қаралып жатқан шешім қабылданған тиісті арбитраждық алқаның судьясы (судьялары) жүзеге асырады.

Шешімді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау осы Заңның тарауында белгіленген тәртіппен тексерілуі мүмкін.

Шешімді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арыз түскен ретте арбитраждық сот, егер алғашқы шешім орындалмаған болса, шешімді қайта қарау аякталғанға дейін шешімнің орындалуын тоқтата тұруға хұқылы.

Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қабылданған шешім осы Заңның XII тарауында белгіленген тәртіппен тексерілуі мүмкін.

XIV тарау. ШЕШІМДЕРДІҢ ОРЫНДАЛУЫ

126-бап. Арбитраждық соттың бұйрығы және оны орындауға жіберу

Арбитраждық соттың шешімін орындау арбитраждық сот берген бұйрық негізінде республика заңдарына сәйкес жүргізіледі. Бұйрық орындау құжаты болып табылады және шешіммен бір мезгілде жіберіледі.

Ақшаны алуға шығарылған бұйрық алушыға беріледі не оған арнайы немесе бағалы хатпен жіберіледі. Бюджет кірісіне сома алған кезде бұйрық салық салу органына жіберіледі және белгіленген тәртіппен банк мекемесі арқылы орындалады. Басқа бұйрықтар сот орындаушылары арқылы орындалады.

Бастапқы және үстеме талаптар толық немесе ішінара қанағаттандырылған ретте өндіріп алу жөніндегі бұйрық әрбір талап бойынша жеке-жеке беріледі.

Ескерту. 126-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 11.07.1997 N 154 Заңымен.

127-бап. Бұйрық мазмұны

Арбитраждық сот бұйрығында:

1) бұйрық берілген істің нөмірі, шешім қабылданған күн, бұйрық берілген күн және оның қолданылу мерзімі;

2) шешімнің қорыту бөлігі көрсетілуге тиіс.

Егер шешім қабылданған кезде орындауды кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп орындау белгіленген болса, бұйрықта оның қолданылу мерзімі қай кезден басталатыны көрсетіледі.

Сот орындаушысы орындауға жататын немесе салық салу органына жіберілетін бұйрықта борышқордың мекен-жайы да көрсетіледі.

Бұйрыққа судья қол қояды және ол арбитраждық соттың мөрімен расталады.

128-бап. Бұйрық орындауға табыс етілетін мерзім

Алушыға берілген бұйрық шешім қабылданған немесе шешімнің орындалуын кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп орындау белгіленген мерзім біткен күннен бастап не бұйрықты орындауға табыс ету үшін өткізіліп алынған мерзімді қалпына келтіру туралы ұйғарым шығарған күннен бастап үш айдан кешіктірілмей орындауға табыс етілуі мүмкін. Шешімнің орындалуы тоқтатылған уақыт бұл мерзімге есептелмейді.

Шешімді орындауға арналған мерзім бұйрықтың орындауға табыс етілуімен үзіледі.

Бұйрықты банк мекемесінің немесе сот орындаушысының орындауы мүмкін болмаған және осыған байланысты орындамай қайтарған ретте бұйрық орындауға табыс етілген жаңа үш ай мерзім ол қайтарылған күннен бастап есептеледі.

Алушы бұйрық орындауға табыс етілген мерзімді өткізіп алып, оны арбитраждық сот дәлелді себеп деп таныса, өткізілген мерзім соттың ұйғарымымен қалпына келтірілуі мүмкін. Бұйрық орындауға табыс етілген мерзімді ұзарту туралы соттын ұйғарымына жалпы тәртіппен шағым берілуі немесе наразылық білдірілуі мүмкін.

129-бап. Шешімнің орындалмағаны үшін жауаптылық

Ақша сомасын өндіріп алу туралы арбитраждық сот шешім шығарып, бұйрық орындауға табыс етілген органнын орындамағаны үшін оған арбитраждық сот тараптардың арызы бойынша немесе өз инициативасы бойынша өндіріп алынуға тиіс соманың 5 проценті мөлшерінде айыппұл салады. Айыппұл жергілікті бюджет кірісіне өндіріп алынады. Айыппұл салу туралы ұйғарым шығарылады. Айыппұл салынған орган ұйғарымның заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беруге хұқылы.

Арбитраждық соттың шешімін орындауға міндетті лауазымды адам бұл шешімді орындамағаны үшін, жалпы соттың шешімін орындамағаны үшін заңмен белгіленген тәртіппен жауапты болады.

130-бап. Бұйрық дубликатын беру

Төрелік сол бұйрық дубликатын:

- өндіріп алушының өзі бұйрықты жоғалтқан және бұйрықтың орындауға табыс ету үшін белгіленген мерзім өтіп кетпей тұрып дубликат беру туралы арызданып өтініш жасаған ретте;

- бұйрықты банк мекемесі, сот орындаушысы, байланыс органы жоғалтқан ретте береді.

Бұйрық дубликатын беру туралы арызға:

банк мекемесінің, сот орындаушысының, байланыс органының бұйрықтың жоғалғандығы туралы анықтамасы; бұйрықтың жоғалғандығы және оның орындауға табыс етілмегендігі туралы өндіріп алушы ұйымның анықтамасы тіркелуге тиіс.

Ұйым анықтамасына ұйымның басшысы немесе басшысының орынбасары және бас (аға) бухгалтері қол қояды

Ескерту. 130-бап жаңа редакцияда – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

131-бап. Шешімді орындауды кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп орындау

Арбитраждық сот тараптардың арызы бойынша немесе өз инициативасы бойынша бұйрықты орындауға табыс ету үшін белгіленген мерзім өтпей тұрып шешімнің орындалуын кейінге қалдыруға немесе бөліп-бөліп орындаттыруға хұқылы.

Шешімді орындауды кейінге қалдырған немесе ол бөліп-бөліп орындалатын жағдайда арбитраждық сот осы заңның IX тарауында көзделген тәртіппен шешімді орындауды қамтамасыз ету жөнінде шара қолдана алады.

Шешімді орындауды кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп орындау туралы немесе арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы ұйғарым шығарылады. Тараптар осы ұйғарымның заңдылығы мен негізділігін тексеру туралы арыз беруге хұқылы. Қажет болған ретте ұйғарым борышқордың тұрған жеріндегі банк мекемесіне жіберіледі.

132-бап. Шешімді орындау әдісі мен тәртібін өзгерту

Талап қоюшы тараптың немесе талап қоюшының мүддесін көздеушінің арызы бойынша арбитраждық сот шешімді орындаудың әдісін және тәртібін өзгерте алады.

Шешімді орындаудың әдісі мен тәртібін өзгерту туралы арыз арбитраждық процеске қатысушылардың бәріне міндетті түрде көшірмесін жіберу арқылы жазбаша түрде беріледі.

Арызда оның берілу себебі көрсетіледі, бастапқы шешімді орындауға шаралар қолдану дәлелдемесі, төлеушінің есебінде ақшасының жоқ болуына байланысты оны орындау мүмкін еместігі не мүлікті заттай өндіріп алу туралы талап мәлімденген кезде төрелік соттың шешімі бойынша өндіріп алуға жататын мүліктің жоқ екендігі таныстырылады.

Арызды қарау нәтижесінде ұйғарым шығарылады, оған жалпы тәртіппен шағым жасауға болады.

Шешімді орындаудың әдісі мен тәртібін өзгерту туралы арызды орындалуға тиісті шешім қабылдаған арбитраждық сот қарайды.

Арызды қарау мерзімі - іспен бірге арбитраждық сотқа келіп түскен күннен бастап 10 күн.

Ескерту. 132-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 18.10.1993; 11.07.1997 N 154 Заңдарымен.

133-бап. Шешімді орындауды бұру, шешім бойынша өндіріп алуды тоқтату

Егер орындалған шешім өзгертілген немесе оның күші жойылған және талап қою туралы толық немесе ішінара бас тарту туралы жаңа шешім қабылданған болса не істі жүргізу қысқартылса, не талап қаралмай қалдырылса, тарапқа одан өзгертілген немесе күші жойылған шешімнің тиісті бөлігі бойынша басқа тараптың, пайдасына өндіріліп алынғанның бәрі қайтарылады.

Өндіріліп алынған ақшаны, мүлікті немесе оның құнын қайтаруға ұйымның арызы бойынша арбитраждық сот бұйрық береді. Бұрын қабылданған шешімнің орындалғанын растайтын құжат арызға қоса тіркеледі.

Егер орындалған шешім өзгертілген немесе оның күші жойылған және талап қою туралы толық немесе ішінара бас тарту туралы жаңа шешім қабылданған болса не істі жүргізу қысқартылса, не талап қаралмай қалдырылса, арбитраждық сот өзгертілген немесе күшін жойылған бөлігі бойынша өндіріп алуды толық немесе ішінара тоқтату туралы шешім қабылдайды.

Ескерту. 133-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 11.07.1997 N 154 Заңымен.

134-бап. Аралық сот шешімін орындау

Іс бойынша тараптар аралық сот белгілеген мерзімде осы органның шешімін орындамаған ретте аралық соттың шешімін epiксіз орындатуға, қаралған даудың соттың қарауына жататындығы жөнінен өндіріп алушының арызы бойынша төрелік сот бұйрық береді.

Арызды қарау нәтижелері бойынша бұйрық беру не оны беруден бас тарту туралы, не істі жаңадан қарауға қайтару туралы ұйғарым шығарылады.

Төрелік сот аралық соттың шешімін орындауға бұйрық беруден:

- егер дауды аралық сотта қарау туралы тараптардың келісіміне қол жеткізілмесе;

- егер аралық соттың құрамы немесе дауды қарау процедурасы тараптар келісіміне сәйкес келмесе;

- егер тараптар даудың аралық сотта қаралатын күні туралы хабардар етілмесе;

- егер дау аралық сотта қаралуға тиіс болмаса бас тартуға құқылы.

Ұйғарымға жалпы тәртіппен шағым жасалуы және наразылық келтірілуі мүмкін.

Ескерту. 134-баппен толықтырылды – ҚР 18.10.1993 Заңымен.

Қазақстан Республикасының Президенті