ИПС "Әділет"

Күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 2011.08.05 № 25-03-02/459 және ҚР Экономикалық даму және сауда министрінің м.а. 2011.08.12 N 238 (алғаш ресми жарияланған күннен бастап он күнтізбелік күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі) бірлескен бұйрығымен.

      «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасы Заңы 38-бабының 2-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫЗ:
      1. Қоса беріліп отырған:
      1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы тәуекелдер деңгейін бағалау критерийлері;
      2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы Тексеру парағының нысаны бекітілсін.
      2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті (Нысанбаев Е.Н.):
      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін;
      2) осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуінен кейін оның ресми жариялануын қамтамасыз етсін;
      3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.
      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Жауапты хатшысы Е.И. Аманға жүктелсін.
      4. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелу күнінен бастап күшіне енеді және ол бірінші рет ресми жарияланған күннен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
      5. Осы бұйрыққа 2-қосымшаның 399-413-тармақтарының күші 2011 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады.

      Қазақстан Республикасы          Қазақстан Республикасы
     Ауыл шаруашылығы министрі       Экономика және бюджеттік
     ___________ А. Күрішбаев        жоспарлау министрі
     2010 жылғы 1 наурыз             ____________ Б. Сұлтанов
                                      2010 жылғы 26 ақпан

Қазақстан Республикасы
Ауыл шаруашылығы министрінің
2010 жылғы 1 наурыздағы
      № 133 және
Қазақстан Республикасы
Экономика және бюджеттік
жоспарлау министрінің
2010 жылғы 26 ақпандағы
№ 111 бірлескен бұйрығына
1-қосымша

Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы тәуекелдер деңгейін бағалау критерийлері

1. Жалпы ережелер

      1. Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы тәуекелдер деңгейін бағалау критерийлері (бұдан әрі - Критерийлер) «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 38-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленді және бақылау субъектісінің тікелей қызметімен, салалық дамудың ерекшеліктерімен және осы дамуға әсер ететін факторлармен байланысты, бақылау субъектілерін әртүрлі тәуекел деңгейлеріне жатқызуға мүмкіндік беретін сандық және сапалық көрсеткіштердің жиынтығын айқындайды.
      2. Осы Критерийлерде мынадай ұғымдар пайдаланылады:
      1) тәуекел – ормандар мен жануарлар дүниесіне нұқсан келтірудің ықтималдылығы, сондай-ақ бақылау субъектілері қызметі зардаптарының ауырлығы деңгейін ескере отырып, осы қызметтің салдарынан ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жай-күйінің нашарлауы;
      2) бақылау субъектісі - орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында қызмет атқаратын субъект.

2. Бақылау субъектілері қызметінің тәуекелдерін бағалау

3. Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы бақылау субъектілерін әртүрлі тәуекел деңгейлеріне бастапқы жатқызу объективті критерийлерді ескере отырып жүзеге асырылады.
4. Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы бақылау субъектілерін әртүрлі тәуекел деңгейлеріне содан кейінгі жатқызу субъективті критерийлерді ескере отырып жүзеге асырылады.

3. Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы тәуекелдер деңгейін бағалау критерийлері

      5. Критерийлер бақылау субъектілерінің маңыздылығына қарай – объективті және Қазақстан Республикасының заңдары мен Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулыларының бұзылуына қарай – субъективті критерийлер болып бөлінеді.
      6. Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі, табиғи-қорық қоры объектілерінің құндылығы мен саны орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы тәуекелдер деңгейін бағалаудың объективті критерийлері болып табылады.
      7. Бақылау субъектілері орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін (балықтан және басқа су жануарларынан өзге) қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы тәуекелдер деңгейін бағалаудың объективті критерийлері ескеріле отырып, мынадай тәуекел топтарына:
      1) жоспарлы тексерулерді жүргізу кезеңділігі жылына бір рет қана жоғары деңгейдегі тәуекел тобына – орман шаруашылығы мемлекеттік мекемелері, республикалық және жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, республикалық маңызы бар мемлекеттік орман иеленушілер, ұзақ мерзімді пайдалануға орман реурстары берілген орман пайдаланушылар, аңшылық ісін пайдаланушылар;
      2) жоспарлы тексерулерді жүргізу кезеңділігі үш жылда бір рет қана орташа деңгейдегі тәуекел тобына – ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлеріндегі жалгерлер, республикалық маңызы бар темір және автомобиль жолдарының бойындағы қорғаныштық орман жиектерінің мемлекеттік орман иеленушілері, жануарлар дүниесі объектілерін қоршауда және жартылай еркін ұстаумен, өсірумен айналысатын жеке және заңды тұлғалар, азаматтарды аңшылық минимумына оқытумен айналысатын ұйымдар;
      3) жоспарлы тексерулерді жүргізу кезеңділігі бес жылда бір рет қана болымсыз деңгейдегі тәуекел тобына – зоологиялық коллекциялардың иелері, хайуанаттар бақтары, биологиялық орталықтар жатады.
      8. Өрескел, елеулі түрде және болымсыз бұзу деп жіктелетін Қазақстан Республикасының заңдары мен ҚР Үкіметінің қаулыларын бұзу субъективті критерийлер болып танылады.
      9. Өрескел тәртіп бұзуға мыналар жатады:
      1) орман қоры учаскелерін орманға мемлекеттік меншік құқығын бұзатын сатып алу-сату, сыйға тарту, кепілге салу, заңсыз иелену және айырбастау, сондай-ақ орман пайдалануды жүзеге асыру құқығын басқа біреуге заңсыз беру;
      2) жануарлар дүниесі объектілерін пайдалану құқығын басқа біреуге заңсыз беру, сондай-ақ жануарлар дүниесіне мемлекеттік меншік құқығын тікелей немесе жасырын нысанда бұзатын басқа да мәмілелер жасау, сол сияқты пайдалануға рұқсат алу талап етілетін қорықтар мен ерекше қорғалатын басқа да табиғи аумақтардағы жануарлар дүниесі объектілерін заңсыз пайдалану;
      3) өсімдіктер дүниесі объектілерін пайдалану құқығын басқа біреуге заңсыз беру, сондай-ақ өсімдіктер дүниесіне мемлекеттік меншік құқығын тікелей немесе жасырын нысанда бұзатын басқа да мәмілелер жасау, сол сияқты пайдалануға рұқсат алу талап етілетін өсімдіктер дүниесі объектілерін заңсыз пайдалану;
      4) тиiстi рұқсатсыз тамырымен жұлу, құрылыстар салу, сүректi қайта өңдеу, қоймалар тұрғызу және басқа мақсаттар үшiн орман қоры учаскелерiн заңсыз пайдалану;
      5) ағаштар мен бұталарды, сондай-ақ орман қорына кiрмейтiн және кесуге тыйым салынған ағаштар мен бұталарды, қылмыстық жазалау әрекетiнiң белгiлерi жоқ заңсыз кесу және зақымдау;
      6) орман питомниктерi мен плантацияларындағы орман дақылдарын, себiндiлердi не көшеттердi, сондай-ақ көктеп шыққан табиғи өскiндердi, жас шыбықтарды, сондай-ақ орманды қалпына келтiруге арналған алаңдардағы өздiгiнен көктеген өскiндердi жою немесе зақымдау;
      7) ормандарды, сол сияқты орман қорына кiрмейтiн екпелердi отқа немесе өзге де аса қауiптi көздерге абай болмау салдарынан жою немесе зақымдау;
      8) орман қорын, сол сияқты орман қорына кiрмейтiн екпелердi қасақана жағып жiберу, өзге де жалпы қауiптi тәсiлмен не зиянды заттармен, қалдықтармен, шығарындылармен немесе төгiндiлермен ластау салдарынан жою немесе зақымдау;
      9) орманда өрт қауiпсiздiгi талаптары мен санитариялық ережелердi бұзу;
      10) кесiлетiн орман қорын пайдаланудың, сүректер дайындау мен әкетудiң, шайыр мен ағаш шырындарын, екiншi дәрежелi орман материалдарын алудың белгiленген тәртiбiн бұзу;
      11) мемлекеттік орман қорының уақытша иеленiп отырған учаскелерiн қайтару мерзiмдерiн бұзу немесе оларды мақсатты түрде пайдалану үшiн жарамды жай-күйге келтiру жөнiндегi мiндеттердi орындамау;
      12) ағашы кесiлген жерлерге және орманды қалпына келтiру мен орман өсiруге арналған орман қорының басқа да санаттағы жерлерiне ағаш егудiң тәртiбi мен мерзiмдерiн бұзу;
      13) орман үшін пайдалы фаунаны жою;
      14) ормандардың қурап қалуына немесе ауруға шалдығуына не ластануына ұшырататын сарқынды сулармен, химиялық заттармен, өнеркәсіптік және тұрмыстық төгінділермен, қалдықтармен және тастандылармен орманды бүлдіру;
      15) орман қоры жеріндегі орман құрғату жыраларын, дренаж жүйелері мен жолдарды жою немесе бүлдіру;
      16) орманды пайдалануды рұқсат құжаттарында көзделген мақсаттарға немесе талаптарға сәйкес келмейтiн ретпен жүзеге асыру;
      17) орманның жай-күйiне және оны ұдайы молайтуға зиянды ықпал етуге әкеп соғатын объектiлердi салу және пайдалану;
      18) ағаш кесетiн жерлердi бөлiп беру мен бағасын шығарудың  белгiленгентәртiбiн бұзу;
      19) сүректi есептiк ағаш кесуден артық мөлшерде дайындауға жол беру;
      20) селекциялық-гендік мақсаттағы объектілерді: артықшылығы бар ағаштарды, артықшылығы бар ағаштардың мұрағаттық клондарын, географиялық дақылдарды, популяциялар мен будандардың сынақ дақылдарын бүлдіру немесе жою;
      21) аң аулау ережелерін, сондай-ақ жануарлар дүниесін пайдаланудың басқа да түрлерін жүзеге асыру ережелерін қылмыстық жаза қолданылатын әрекет белгілері жоқ бұзу және осы баптың екінші және үшінші бөліктерінде көзделген аң аулау ережелерін бұзу;
      22) жарылғыш құрылғыларды, авиа-, авто-, мотокөлік құралдарын, оның ішінде қарда жүретін техниканы қолданып заңсыз аң аулау, сондай-ақ әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған аң аулау ережелерін бұзу;
      23) қылмыстық жаза қолданылатын әрекет белгiлерi жоқ, балық аулау ережелерiн, сондай-ақ су жануарларын пайдаланудың басқа да түрлерiн жүзеге асыру ережелерiн бұзу;
      24) қылмыстық жаза қолданылатын әрекет белгiлерi жоқ, балық аулау ережелерiн (тыйым салынған мерзiмдерде тыйым салынған құралдармен немесе тәсiлдермен, тыйым салынған жерлерде балықты өнеркәсiптiк жолымен аулау және балық аулау), сондай-ақ су жануарларын пайдаланудың басқа да түрлерiн жүзеге асыру ережелерiн өрескел бұзу;
      25) балықты бас саға құрылыстарына түсiп кетуден қорғау үшiн арнайы қондырғылар салмай, балық шаруашылығы су қоймаларынан су алу;
      26) аң аулау алаптары мен балық шаруашылығы су қоймаларын бекiту, пайдалану мен қорғау тәртiбiн бұзу;
      27) заңнамада белгіленген лицензиялық ережелер мен нормаларды бұзу, соның ішінде лицензияланатын қызмет түрлеріне қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келмеу;
      28) лицензиаттың лицензия алған кезде көрінеу дұрыс емес ақпарат беруі, сол сияқты Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 357-2-баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолданғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған іс-әрекеттер (әрекетсіздік), сондай-ақ лицензияның қолданылуын тоқтата тұру мерзімі аяқталғаннан кейін әкімшілік жауаптылыққа әкеп соққан лицензиялық ережелер мен нормалардың бұзылуын жоймау;
      29) мемлекеттiк инспекциялар мен мемлекеттiк бақылау және қадағалау органдарының лауазымды адамдарына өз құзыретiне сәйкес қызметтiк мiндеттерiн орындауына қызмет туралы, кiрiстер туралы, сақтандыру жарналарын есептеу және төлеу туралы қажеттi құжаттарды, материалдарды, ақпаратты, атом энергиясын пайдалану туралы статистикалық және басқа мәлiметтердi беруден бас тарту арқылы, уәкiлеттi органның қаулысы бойынша ревизия, тексеру, түгендеу, сараптама және заңдармен көзделген басқа да әрекеттердi жүргiзуге жiберуден бас тарту арқылы кедергi келтiру немесе оларды жүзеге асыруға өзге де кедергiлер келтiру не жалған ақпарат беру;
      30) мемлекеттiк бақылау мен қадағалау органдары (лауазымды адамдар), мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары өз құзыретi шегiнде берген заңды талаптарын немесе нұсқауларды, ұсынымдарын, қаулыларды орындамау немесе тиiсiнше орындамау.
      10. Елеулі түрде тәртіп бұзуға мыналар жатады:
      1) сату немесе оны басқа адамдарға беру мақсатымен топырақтың құнарлы қабатын жою немесе заңсыз алу, бұлай алу топырақтың құнарлы қабатының бiржола жоғалуын болдырмау үшiн қажет болған жағдайларды қоспағанда;
      2) сақтау, пайдалану немесе тасымалдау кезiнде улы химикаттармен, тыңайтқыштармен, өсiмдiктердiң өсуiн күшейтетiн дәрiлермен және өзге де қауiптi химиялық, биологиялық және радиоактивтi заттармен жұмыс iстеу ережелерiн бұзу салдарынан шаруашылық немесе өзге де қызметтiң зиянды өнiмдерiмен жердi уландыру, ластау немесе өзге де бүлдiру, сол сияқты бактериялық-паразиттiк немесе ерекше зиянды организмдермен, бiрақ адамның денсаулығына немесе қоршаған ортаға зиян тигiзуге әкеп соқпаған ластау;
      3) орман қоры жерлерiнде шабындықтар мен жайылымдық жерлердi бүлдiру;
      4) орманда және орман қоры жерлерiнде заңсыз шөп шабу және мал жаю;
      5) дәрiлiк өсiмдiктердi және техникалық шикiзатты бұған тыйым салынған немесе орман билетi бойынша ғана жiберiлетiн учаскелерде заңсыз жинау;
      6) Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 317-1-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, өсімдік қорғау құралдарын, олардың өсуiн жылдамдататын заттарды, минералдық тыңайтқыштарды және қоршаған ортаны ластауға не жануарлар дүниесiне залал келтiруге соқтырған немесе соқтыруы мүмкiн басқа да препараттарды тасымалдау, сақтау және қолдану ережелерiн бұзу;
      7) өсiмдiктер өсетiн жерлер мен жануарлардың тiршiлiк ортасын қорғау ережелерiн, жануарлардың өсiп-өну жағдайларын, орын ауыстыру жолдары мен шоғырланатын орындарын, зоологиялық және ботаникалық коллекцияларды жасау, сақтау, есепке алу мен пайдалану ережелерiн бұзу, сол сияқты жануарларды заңсыз қоныс аударту, жерсiндiру, керi жерсiндiру мен шағылыстыру;
      8) Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 317-1-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, елдi мекендердi, кәсiпорындарды және басқа да объектiлердi орналастыру, жобалау мен салу, өндiрiс процестерiн жүзеге асыру және көлiк құралдарын пайдалану, өсiмдiк қорғау құралдарын, минералдық тыңайтқыштарды және басқа да препараттарды қолдану кезiнде жануарлар мен өсiмдiктердi қорғау ережелерiн бұзу;
      9) жергiлiктi өкiлдi органдар белгiлеген жасыл желектердi күтiп ұстау мен қорғау ережелерiн бұзу.
      11. Болымсыз тәртіп бұзуға мыналар жатады:
      1) орман қорындағы орман орналастыру мен орман шаруашылығы белгiлерiн жою немесе бүлдiру;
      2) жерді пайдаланудың табиғат қорғау режимі талаптарын орындамау;
      3) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жекелеген түрлерінде жеке тұлғалардың болу тәртібін бұзу;
      12. Тәуекелдерді анықтау үшін мәліметтер ретінде бақылау субъектілері туралы бір жылға жинақталған деректер, оның ішінде жоспардан тыс тексерулердің нәтижелері бойынша алынған деректер де пайдаланылады.
      13. Бақылау субъектісі жол берген өрескел бұзу 20 балға, елеулі түрде бұзу 10 балға және болымсыз бұзу 5 балға бағаланады.
      14. Тәртіп бұзудың ауырлығын ескере отырып бақылау субъектісі мынадай тәртіппен белгілі бір тәуекел деңгейіне айқындалады:
      1) 20 және одан да көп балл жинаған бақылау субъектілері жоғары деңгейдегі тәуекел тобына ауыстырылады;
      2) 10 балдан 15 балға дейін жинаған бақылау субъектілері орташа деңгейдегі топқа ауыстырылады;
      3) 5 бал жинаған бақылау субъектілері болымсыз деңгейдегі топқа ауыстырылады.
      Бастапқыда жоғары деңгейдегі тәуекел тобына жатқызылған орман шаруашылығы мемлекеттік мекемелерін, республикалық және жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды, республикалық маңызы бар мемлекеттік орман иеленушілерді қоспағанда, жыл ішінде тәртіп бұзушылыққа жол бермеген жағдайда бақылау субъектісі тәуекел деңгейі аз топқа ауыстырылады.
      15. Бір тәуекел деңгейіндегі бақылау субъектілерін тексеруді жоспарлаудың бірінші кезектілігіне:
      1) орманды жерлер пайызының барынша көп болуы;
      2) ормандардың жоғары деңгейде жануы;
      3) орманның зиянкестермен және аурулармен барынша көп залалдануы;
      4) объектілердің осы санатында орман тәртібін бұзудың көбеюі;
      5) тексерілмеген кезеңнің барынша ұзақ болуы;
      6) жануарлар дүниесі объектілері санының қысқаруы;
      7) осы аумақта браконьерлік фактілерінің көбеюі негіз болып табылады.

нысан

Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы бақылау субъектілерінің тексеру парағы

__________ __________________ (күн) (толтырылған жер)

____________________________________________________________________
       (бақылауды жүзеге асыратын лауазымдық тұлғаның Т.А.Ж.)
____________________________________________________________________
    (заңды тұлғаның атауы немесе тексерілетін субъектінің Т.А.Ж.)
____________________________________________________________________
                            (заңды мекен-жайы)

р/с №	Талаптар	Мәселенің құзыреті	Иә/Жоқ/ Қажет емес	Ескерту
1	2	3	4	5
1	Бақылау субъектісінде тұрақты жер пайдалану құқығына актісі бар	ММ, ЕҚТА, МО, РММО
2	Бақылау субъектісінде орман орналастыру жобалары мен орман орналастыру материалдары бар	ММ, ЕҚТА, МО, РММО
3	Бақылау субъектісінде ормандарды өртке қарсы жабдықтау жобалары бар	ММ, ЕҚТА, МО, РММО
4	Бақылау субъектісі орман өрттерiнiң алдын алу, оларды дер кезiнде байқау және жою жөнiнде iс-шаралар ұйымдастырған және жүргiзген	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, ОП, ЖА, АП
5	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қорының аумағындағы барлық жұмыс iстеушiлердiң және онда орналасқан ұйымдардың, сондай-ақ орманда жүрген жеке тұлғалардың ормандардағы өрт қауiпсiздiгi ережесi мен санитарлық ереженi сақтауын қамтамасыз еткен	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, ОП
6	Бақылау субъектісі ормандарды заңсыз ағаш кесуден, зақымданудан, талан-таражға салудан және Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзудың басқа да әрекеттерiнен күзетуді, coндай-ақ мемлекеттік орман қоры жерлерiн күзетуді қамтамасыз еткен	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, ОП
7	Бақылау субъектісі Қазақстан Республикасының орман заңдары, Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесiн қорғау, молайту мен пайдалану және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды бұзу фактiлерi жөнiндегi ақпаратты, талап-арыздарды және өзге де материалдарды мемлекеттiк органдарға және құқық қорғау органдарына, сотқа жiбереді	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, АП
8	Бақылау субъектісі өз құзыретi шегiнде жеке және заңды тұлғаларға анықталған тәртiп бұзушылықтарды жою жөнiнде жазбаша нұсқаулар береді	ММ, ЕҚТА, МО, РММО
9	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ормандардың ресурстық және экологиялық әлеуетiн арттыруды ағаш кесудiң ғылыми негiзделген жүйесiн iске асыру, ормандарды молықтыру, олардың тұқымдық құрамын жақсарту, селекциялық-гендiк негiзде тұрақты тұқым базасын жасау мен оны тиiмдi пайдалану, су-орман мелиорациясы, күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу мен санитарлық мақсатта ағаш кесудi қоса алғанда, орманды күтiп-баптау, орман шаруашылығына арнап жол салу, басқа да орман шаруашылығы iс-шараларын өткiзу нәтижесiнде жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, ОП
10	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ормандарды молықтыру жөнiндегi iс-шараларды орман өсiру жағдайы мен экономикалық мақсатқа сәйкестiгi ескерiле отырып, экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық талаптар сақталып, неғұрлым қысқа мерзiмде өнiмдiлiгi жоғары және төзiмдi екпелер жасауды қамтамасыз ететiн әдiстермен жүргiзеді	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, ОП
11	Мемлекеттiк орман қорында ормандарды молықтыру мен орман өсiру жөнiндегi жұмыстар көлемi орман орналастыру және осы салаға маманданған басқа да жобалау-iздестiру ұйымдары әзiрлеген, мемлекеттiк экологиялық сараптамадан өткен жобалармен айқындалады	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, ОП
12	Бақылау субъектісі орманды молықтыру мен орман өсiру жөнiндегi жұмыстарды бағалы тұқым қуалаушылық қасиеттерi бар және себу сапасы жоғары тұқымдармен қамтамасыз еткен, сондай-ақ селекциялық-гендiк негiзде тұрақты орман тұқым базасын қалыптастырған	ММ, ЕҚТА, МО, РММО
13	Бақылау субъектісінде селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектiлер бар	ММ, ЕҚТА, РММО
14	Бақылау субъектісінде селекциялық-гендiк мақсаттағы объектiлер бар	ММ, ЕҚТА, РММО
15	Бақылау субъектісі орман тұқымдарын дайындауды тұрақты орман тұқым базасы объектiлерiнде жүзеге асырады, ал олар жетiспеген жағдайда қалыпты екпелерде жүргізеді	ММ, ЕҚТА, РММО
16	Бақылау субъектісі орман пайдаланушылардың сүректi түбiрiмен босату ережесiн және орман пайдаланудың басқа да түрлерiнің ережелерiн орындауын қамтамасыз еткен	ММ, ЕҚТА, МО, РММО
17	Бақылау субъектісі орман зиянкестерi мен ауруларының ошақтарын дер кезiнде анықтауды, олардың таралуына болжам жасауды және олармен күресуді қамтамасыз еткен	ММ, ЕҚТА, МО, РММО, ОП, ЖА
18	Бақылау субъектісі биотехникалық iс-шаралар жүргiзеді	ММ, ЕҚТА, РММО, АП
19	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қopы аумағында аң және балық аулау ережелерiнiң сақталуын қамтамасыз еткен	ММ, ЕҚТА, РММО, АП
20	Бақылау субъектісінде мемлекеттiк орман күзетi қызметкерлерінің, орман күтушілер мен қорықшылардан басқа, жоғары немесе орта орман шаруашылығы, орман-техникалық білімі бар	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
21	Жалпы орта білiмi бар орман күтушілер (қорықшылар) жұмысқа қабылданған кезде орман мекемелерiнде мiндетті түрде оқиды және ормандар мен жануарлар дүниесiн күзету, қорғау мәселелерi бойынша техникалық минимум тапсырады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
22	Мемлекеттiк орман күзетiнiң лауазымды тұлғалары нысандық киiммен, арнайы қорғаныс құралдарымен және қызмет бабында пайдаланылатын жер телiмдерiмен қамтамасыз етіледi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
23	Бақылау субъектісінің орман мастерлерi, орман күтушілері, орман күзету және қорғау жөнiндегi инженерлері таңбалармен қамтамасыз етілген	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
24	Мемлекеттiк орман күзетiнде жұмыс iстеу кезiнде бақылау субъектісінің орман күтушілері (қорықшылары) қызмет бабында пайдаланылатын үй-жайлармен (кордондармен) қамтамасыз етілген	ММ, ЕҚТА, РММО
25	Мемлекеттік орман күзетінің қызметкерлері ауысқан кезде мемлекеттік орман қорының учаскелерін, техникалық құжаттаманы, негiзгi құрал-жабдықтарды және мүлікті қабылдау-тапсыру жүзеге асырылады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
26	Мемлекеттiк орман күзетінің лауазымды тұлғалары қызмет қаруымен қамтамасыз етілген	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
27	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры аумағында ормандағы өрттердiң алдын алу және оларға қарсы күрес жөнiндегi iс-шаралардың жыл сайынғы жоспарларын орындауда	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
28	Бақылау субъектісі жеке және заңды тұлғаларды, сондай-ақ ұйымдардың өрт сөндiру техникаларын, көлiктерi мен басқа да құралдарын ормандағы өрттердi сөндiруге тарту тәртiбiн айқындайды, осы жұмысқа тартылған жеке тұлғаларды жүрiп-тұру өрт сөндiру құралдарымен, тамақпен және медициналық көмекпен қамтамасыз етедi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
29	Бақылау субъектісі орманда өрт қаупi болатын маусымда мемлекеттiк орман қоры аумағында өрттердi сөндiру үшiн жанар-жағар май материалдарының резервiн жасайды	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
30	Бақылау субъектісі шаруа қожалықтары мен өзге де ауыл шаруашылығы ұйымдарының орман қорына iргелес аумақтардағы ауыл шаруашылығы алқаптарында, жайылымдық және шабындық жерлерде сабантүбiн, аңыздарды және өзге де өсiмдiк қалдықтарын өртеуiне, қау шөбiн өртеуiне бақылау жасауды қамтамасыз етедi	ММ, ЕҚТА, РММО
31	Бақылау субъектісі өртке қарсы насихатты, бұқаралық ақпарат құралдарында ормандарды сақтау, ормандарда өрт қауiпсiздiгi ережелерiн орындау туралы мәселелердiң тұрақты берiлуiн ұйымдастырады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
32	Бақылау субъектісі орман қоры аумағында орман зиянкестерiмен және ауруларымен күрес және орманның санитарлық жай-күйiн жақсарту жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастырады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
33	Бақылау субъектісі орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы күресте авиахимиялық, авиабиологиялық және аэрозольдық iс-шаралар жүргiзген кезде, сондай-ақ орманда өрт қаупi жоғары болып тұрған кезеңдерде жеке тұлғалардың мемлекеттiк орман қоры аумағында болуына тыйым салу туралы, орман пайдалану құқығын тоқтата тұру туралы шешiм қабылдайды	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
34	Бақылау субъектісі ормандарды күзету, қорғау, молықтыру мен орман өсiру, тұрақты орман тұқымдары учаскелері мен орман тұқымдары плантацияларын күтiп-ұстау, орман тұқымдарын дайындау, ұқсату мен сақтау жөнiндегi iс-шараларды орындайды	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
35	Бақылау субъектісі орман орналастыру жобаларына сәйкес орман пайдалану орындары мен олардың көлемiн айқындайды	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
36	Бақылау субъектісі орман ресурстарын тендерге қою үшiн материалдар әзiрлейдi	ММ, ЕҚТА
37	Бақылау субъектісі орман ресурстарының ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз етедi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
38	Бақылау субъектісі орман пайдалануға арналған ағаш кесу және орман билеттерiн бередi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
39	Бақылау субъектісі орман қорының мемлекеттiк есебiн, мемлекеттiк орман мониторингiн жүргiзедi, мемлекеттiк орман кадастрын жүргiзу жөнiндегi жұмыстарға қатысады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
40	Бақылау субъектісі аяқталған объектiлер мен орман пайдаланушылардың орман шаруашылығы iс-шараларын жүргiзуi нәтижесiнде өндiрiлген дайын өнiмдi қабылдауды жүзеге асырады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
41	Бақылау субъектісі ормандардың молықтырылуын, күзетiлуiн, қорғалуын, санитарлық жай-күйiн жақсартуды және күтiп-бапталуын, олардың өнiмдiлiгiнiң, қорғаныштық және өзге де пайдалы қасиеттерiнiң артуын, орманның көп мақсатқа ұтымды пайдаланылуын ұйымдастыруды, орман орналастыруды, ормандар мен жануарлар дүниесiнiң есебiн жүргiзудi, сондай-ақ мемлекеттік табиғи-қорық қорлары объектiлерiнiң, мәдени және табиғи мұраның сақталуын қамтамасыз еткен	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, АП
42	Бақылау субъектісі орманның орта құрайтын және ортаны қорғайтын функцияларының сақталуын, сондай-ақ екпелердi, дәрi-дәрмектiк, тағамдық және техникалық шикiзатты дер кезiнде қалпына келтiру жағдайларын қамтамасыз ететiн экологиялық жағынан оңтайлы тәсiлдермен және әдiстермен жұмыс жүргiзуде, мемлекеттiк орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсiру жөнiндегi өзге де талаптарды орындауда	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, ЖА
43	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры аумағының өртке қарсы және санитарлық орналастырылуын қамтамасыз етуде, өрт қауiпсiздiгi мен орман пайдалану ережелерi бұзылуының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының орман заңдарын басқа да бұзушылықтың алдын алуға, оны дер кезiнде байқап, жолын кесуге, ормандағы өрттердi сөндiру, орман зиянкестерi мен ауруларына қарсы күрес, Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесiн қорғау, молайту мен пайдалану және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарын бұзушылыққа қарсы күрес жөнiнде қажеттi шаралар қолдануда	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, ЖА
44	Бақылау субъектісі орман пайдаланушылар өртке қарсы күрес iс-шаралары жоспарларын әзiрлеген кезде оларға жәрдем көрсетеді	ММ, ЕҚТА, РММО
45	Бақылау субъектісі орман айналмаларына тексеру жүргізеді	ММ, ЕҚТА, РММО
46	Бақылау субъектісі Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен ормандағы өрттердi және олардың зардаптарын тiркеудi жүргiзеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
47	Бақылау субъектісі ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартының талаптарын, сондай-ақ ағаш кесу билетiмен, орман билетiмен белгiленген талаптарды сақтайды	ММ, ЕҚТА, ОП
48	Бақылау субъектісі жұмысты топырақ эрозиясының пайда болуына жол бермейтiн, ормандардың жай-күйi мен молайтылуына, сондай-ақ су және басқа да табиғи объектiлердiң жай-күйiне терiс әсердi болдырмайтын немесе оны шектейтiн және жануарлар дүниесi мен олар тiршiлiк ететiн ортаның сақталуын қамтамасыз ететiн тәсiлдермен жүргiзеді	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, ВС
49	Бақылау субъектісі сүрек дайындаған кезде Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен мемлекеттiк экологиялық сараптамадан өткiзiлген техника мен технологияларды пайдалана отырып ормандарды табиғи түрде молықтыру үшiн оңтайлы жағдайларды сақтау жөнiндегi талаптарды ұстанады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
50	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қорының өздерiне орман пайдалану үшiн бөлiнiп берiлген учаскелерiнде өрт қауiпсiздiгi ережелерiн сақтайды, өртке қарсы iс-шараларды жүргiзеді, ал орман өртi пайда болған жағдайда оны сөндiрудi қамтамасыз етеді	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, АП
51	Бақылау субъектісі ұзақ мерзiмдi орман пайдалану кезiнде мемлекеттiк орман иеленушiлермен келiсе отырып өртке қарсы iс-шаралар жоспарын әзiрлейді және бекiтеді, сондай-ақ оларды белгiленген мерзiмдерде жүзеге асырады	ОП, АП
52	Бақылау субъектісінде мемлекеттiк орман қоры аумағында өздерi мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк, спорттық және басқа да iс-шаралар мен жұмыстарды өткiзетiн жерлерде өрт сөндiретiн құралдар бар	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, АП, ВС
53	Бақылау субъектісі ағашы кесiлетiн жерлерде оны дайындау мен тасып әкетудiң белгiленген мерзiмi аяқталған соң кесiлмеген және дайындалған ағаш сүректерiн қалдырмайды	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
54	Бақылау субъектісі кеспеағаш аймағын кесiлген ағаштардың қалдықтарынан сүрек дайындаумен бiр мезгiлде тазартады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
55	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қорының орман пайдалану үшiн бөлiнген учаскелерiнде заңсыз ағаш кесуге және Қазақстан Республикасының орман заңдарын, Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесiн қорғау, молайту мен пайдалану туралы және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарын өзге де бұзушылықтарға жол бермейді	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, АП, ВС
56	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде жұмыс аяқталғаннан кейiн оларды мемлекеттiк орман иеленушiлерге тапсырады	ОП
57	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде басты пайдалану мақсатында ағаш кескен кезде, орман орналастыру жобасына сәйкес, орманды қайта жаңартуды қоса алғанда, ағашы кесiлген алаңының екi еселенген мөлшерiнен астам алаңына орманды молықтыруды жүзеге асырады	ОП
58	Бақылау субъектісі ағашы кесiлген жерлерде және өздерiнiң қызметi салдарынан өскiндер жойылған, ағаш пен бұта өсiмдiктерi құрып кеткен алаңдарда ормандарды молықтыруды өз есебiнен жүзеге асырады	ОП
59	Бақылау субъектісі Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен орман шаруашылығы шеккен шығындар мен шығасыны өтейді	ОП
60	Бақылау субъектісі Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен орманды пайдаланудың төлемақысын уақтылы енгiзеді	ОП
61	Бақылау субъектісі ормандардың санитариялық жай-күйiн қамтамасыз ету мен жақсарту жөнiндегi ережелердi (бұдан әрi - ормандардағы санитарлық ережелер) сақтайды	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
62	Бақылау субъектісі ұзақ мерзiмдi орман пайдалану кезiнде мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн орман зиянкестерi мен ауруларынан қорғау жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асырады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
63	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман иеленушiлердi мемлекеттiк орман қорының орман пайдалану үшiн өздерiне бөлiнiп берiлген учаскелерiнде орман зиянкестерi мен ауруларының пайда болғаны туралы хабардар етеді.	ОП
64	Бақылау субъектісі өзге орман пайдаланушылардың құқықтарын бұзбайды.	ОП
65	Бақылау субъектісі Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен уәкiлеттi органға және оның аумақтық органдарына, облыстық атқарушы органдар мен мемлекеттiк статистика органдарына орман қорының мемлекеттiк есебiн, мемлекеттiк орман кадастрын, мемлекеттiк орман мониторингiн жүргiзу, орман пайдалану төлемақысының мөлшерiн анықтау үшiн қажеттi ақпаратты берiп тұрады.	ОП
66	Бақылау субъектісі Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес қоршаған ортаға эмиссияларды жүзеге асыру кезінде экологиялық рұқсат алады.	ОП
67	Бақылау субъектісі жеке тұлғалар өрт қауiпсiздiгi сақтауға, ағаштар мен бұталарды сындырмауға және кеспеуге, орман ағаштарының зақымдануына, ормандардың ластануына, құмырсқа илеулерiнiң, құс ұяларының бұзылуына жол бермеуге, жабайы өскен тағамдық орман ресурстарын, дәрiлiк шикiзатты олардың молықтырылуына нұқсан келмейтiн мерзiмде және тәсiлдермен жинауға мiндеттi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
68	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қорындағы ағаш өспеген алқаптарды орманды алқаптарға айналдыруды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүргізеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
69	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қорында құрылыс жұмыстарын жүргiзуді, кең таралған пайдалы қазбаларды өндiруді, коммуникациялар тартуды және орман шаруашылығын жүргiзу мен орман пайдалануға байланысты емес өзге де жұмыстарды орындауды, егер бұл үшiн мемлекеттiк орман қорының жерiн басқа санаттарға ауыстыру және (немесе) оларды алып қою қажет болмаса, мемлекеттiк экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған жағдайда уәкiлеттi органның келiсiмi бойынша облыстық атқарушы органның шешiмi негiзiнде жүзеге асырады.	ОП
70	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қорын орман зиянкестерi мен ауруларынан қорғауды мемлекеттiк орман қорының жай-күйiн жүйелi түрде қадағалап отыруды, ошақтардың пайда болуының алдын алу, оларды оқшаулау мен жою шаралары арқылы орман зиянкестерi мен ауруларының ошақтарын дер кезiнде анықтауды қамтамасыз етедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
71	Бақылау субъектісі темiр жолдарға, автомобиль жолдарына, каналдарға, магистральдық құбырларға және басқа да желiлiк құрылыстарға бөлiп берiлген белдеулердегi қорғаныштық екпелердi, оларды өсiру жобаларына сәйкес орманды күтiп-баптау мақсатында кесумен, санитарлық мақсатта кесумен, бағалылығы төмен екпелердi, сондай-ақ қорғаныштық, су сақтау және басқа да функцияларын жоғалта бастаған екпелердi қайта жаңғыртумен байланысты кесумен және өзге де мақсаттардағы кесумен айналысады	МО
72	Бақылау субъектісі темiр жолдарға, автомобиль жолдарына, каналдарға, магистральдық құбырларға және басқа да желiлiк құрылыстарға бөлiп берiлген белдеулердегi қорғаныштық екпелердi күзетудi, қорғауды және пайдалануды жүзеге асырады	МО
73	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде сүрек дайындауды толысқан және қураған сүрекдiңдерде жүргiзiлетiн, басты мақсатта пайдалану үшiн, аралық мақсатта пайдалану үшiн (орманды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу, iрiктеп санитарлық мақсатта ағаш кесу және құндылығы төмен орман екпелерiн, сондай-ақ қорғаныштық, су сақтау және басқа қасиеттерiн жоғалтқан екпелердi қайта жаңғыртуға байланысты ағаш кесу, жас шыбықтарды жекелеп кесу), өзге де мақсатта пайдалану үшiн (жаппай санитарлық мақсатта ағаш кесу, су тораптарының, құбырлардың, жолдардың құрылысына байланысты, орман соқпақтарын тарту, өртке қарсы жыралар жасау кезiнде орман алаңдарын тазарту, өтiмдi үйiндiлердi жинау, өзге де мақсаттар үшiн ағаш кесу) ағаш кесу тәртiбiмен жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
74	Бақылау субъектісі жергiлiктi халықтың ағашқа деген мұқтажын олардан өтiнiм болған жағдайда аралық пайдалану мақсатында ағаш кесу және өзгедей мақсатта ағаш кесу есебінен қамтамасыз еткен.	ММ, ЕҚТА, РММО
75	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде шайыр мен ағаш шырындарын дайындауды толысқан және қураған сүрекдiңдерде жүзеге асырады, олар сөл алудың белгiленген мерзiмi аяқталғаннан кейiн басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуге арналады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО,
76	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде өнеркәсiптiк өңдеу және тұрғын халықтың қажетін қанағаттандыру үшін қосалқы сүрек ресурстарын дайындауды орманға зиян келтiрмей жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
77	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ағаш кесу жұмыстарын жүргiзу тәртiбiмен кесiлген ағаштардан ғана қабық және бұтақ дайындайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
78	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде сыпыртқыларды, сыпырғыларды және басқа да сол сияқты заттарды өру, сондай-ақ әзiрлеу үшiн бұтақтарды ағаш кесу “Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ағаш кесу ережесін бекіту туралы” Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 14 ақпандағы N 141 Қаулысымен айқындалған тәртiппен өсiп тұрған ағаштардан дайындайды (бұдан әрі – Ағаш кесу ережесі).	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
79	Бақылау мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде жабайы жемiстер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер, дәрiлiк өсiмдiктер және техникалық шикiзат дайындау мен жинауды, марал шаруашылығын, аң шаруашылығын, ара ұялары мен омарталар орналастыруды, бау-бақша және өзге де ауыл шаруашылығы дақылдарын өсiруді орманға зиян келтiрiлмей жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, ВС, АП
80	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қорының шөп шабуға және мал жаюға болатын учаскелерiн орман орналастыру жобаларына немесе ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды басқару жоспарларына сәйкес мемлекеттiк белгiлейдi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
81	Бақылау субъектісінде мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ешкi жаю арнайы бөлiнiп қоршалған учаскелерде ғана жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
82	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн аңшылық шаруашылығының қажетiне пайдалануды орманға нұқсан келтірмей және жабайы жануарлар үшін жайлы мекендеу ортасын сақтай отырып жүзеге асырады.	ОП, АП
83	Бақылау субъектісінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтың паспорты бар.	ЕҚТА
84	Бақылау субъектісінде табиғат қорғау ұйымын басқару жоспары бар.	ЕҚТА
85	Бақылау субъектісінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, жануарлар дүниесін қорғау, молықтыру және пайдалану саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасы, Қазақстан Республикасының орман заңнамасы бұзылған жағдайда тексеру жүргізу нәтижелері бойынша актілердің, әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамалардың, тәртіп бұзушылықты жою туралы өкімдердің, кінәлі тұлғаларды әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы қаулылардың, содай-ақ сот шешімі шығарылғанға дейін уақытша сақтау үшін атыс қаруын, олжалау құралдарын, заңсыз олжаланған өнімді, көлік және суда жүзу құралдарын алып қою туралы қаулылардың бланкілері бар.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, АП
86	Бақылау субъектісі мемлекеттік табиғи қорық пен оның күзет аймағының биологиялық саналуандығын қорғау және қалпына келтіру режимін қамтамасыз етеді.	ЕҚТА
87	Бақылау субъектісі Табиғат жылнамасын жүргізуді қоса алғанда, мемлекеттік табиғи-қорық қорының экологиялық жүйелерін, объектілерін зерделеу және олардың мониторингі жөнінде ғылыми зерттеулер ұйымдастырады және жүргізеді.	ЕҚТА
88	Бақылау субъектісіэкологиялық-ағартушылық қызметті жүргізеді.	ЕҚТА
89	Бақылау субъектісі мемлекеттік табиғи қорықтың экологиялық жүйелеріне зиянды әсер етуі мүмкін шаруашылық және өзге объектілерді орналастыру жобалары мен схемаларының мемлекеттік экологиялық сараптамасына қатысады.	ЕҚТА
90	Бақылау субъектісі мемлекеттік табиғи қорық пен оның күзет аймағының аумағын экологиялық-ағартушылық, ғылыми және шектеулі туристік мақсаттарда пайдалануды реттеп отырады.	ЕҚТА
91	Бақылау субъектісі мемлекеттік табиғи-қорық қорының табиғи кешендерін, бірегей және эталондық табиғи учаскелерін, объектілерін, табиғи және тарихи-мәдени мұраны сақтайды.	ЕҚТА, ЖА, ОП
92	Бақылау субъектісі мемлекеттік ұлттық табиғи парк пен оның күзет аймағының күзет режимін қамтамасыз етеді.	ЕҚТА
93	Бақылау субъектісі экологиялық ағартушылықты жүзеге асырады.	ЕҚТА
94	Бақылау субъектісі биологиялық саналуандықты сақтаудың ғылыми әдістерін әзірлейді.	ЕҚТА
95	Бақылау субъектісі Табиғат жылнамасы бағдарламасы бойынша экологиялық жүйелер мен жекелеген табиғи объектілердің мониторингін жүргізеді.	ЕҚТА
96	Бақылау субъектісі мемлекеттік табиғи-қорық қорының бүлінген табиғи кешендерін, объектілерін, табиғи және тарихи-мәдени мұра объектілерін қалпына келтіреді.	ЕҚТА
97	Бақылау субъектісі мемлекеттік ұлттық табиғи парк пен оның күзет аймағының аумағын экологиялық-ағартушылық, ғылыми, рекреациялық, туристік және шектеулі шаруашылық мақсаттарда пайдалануды реттеп отырады.	ЕҚТА
98	Бақылау субъектісі биологиялық және ландшафтық саналуандықты, табиғи экологиялық жүйелерді сақтайды және қалпына келтіреді.	ЕҚТА, ЖА
99	Бақылау субъектісі мемлекеттік табиғи резерваттың күзет режимін қамтамасыз етеді.	ЕҚТА, ЖА
100	Бақылау субъектісі табиғи ресурстарды пайдаланудың экологиялық-экономикалық принципі негізінде аумақтың орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуын қолдайды.	ЕҚТА, ЖА
101	Бақылау субъектісі аумақты қорғау және орнықты дамыту, сондай-ақ экологиялық ағартушылық және тәрбие беру мақсаттарында зерттеулер мен мониторинг жүргізеді.	ЕҚТА, ЖА
102	Бақылау субъектісі мемлекеттік табиғи резерват аумағын және оның күзет аймағын экологиялық-ағарту, ғылыми, рекреациялық, туристік және шектеулі шаруашылық мақсаттарда пайдалануды реттеп отырады	ЕҚТА
103	Бақылау субъектісі Қазақстанның жануарлар дүниесін сақтаудың, өсімін молайту мен пайдаланудың, дүниежүзілік маңызы бар Қазақстан фаунасының ресурстарын игерудің ғылыми негіздерін әзірлейді.	ЕҚТА
104	Бақылау субъектісі Қазақстанның өсімдіктер дүниесін сақтаудың, молықтырудың және пайдаланудың, Қазақстанның дүниежүзілік маңызы бар флорасының ресурстарын игерудің ғылыми негіздерін әзірлейді.	ЕҚТА
105	Бақылау субъектісі Қазақстанның ағаш өсімдіктерін сақтаудың, молықтырудың және пайдаланудың, Қазақстанның дүниежүзілік маңызы бар флорасының ресурстарын игерудің ғылыми негіздерін әзірлейді.	ЕҚТА
106	Бақылау субъектісінің техникасы мен жабдықтарымемлекеттік орман қоры учаскелерiнде ормандарды күзету және қорғау жөнiндегi iс-шараларды орындауға арналған техника мен жабдықтарға тиесілік нормаларына сәйкес келеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
107	Бақылау субъектісінің техникасы мен жабдықтарымемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде орманды молайту және орман өсiру жөнiндегi iс-шараларды орындауға арналған техника мен жабдықтарға тиесілік нормаларына сәйкес келеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
108	Бақылау субъектісінде мемлекеттік орман күзеті қызметкерлерінің штат саны мемлекеттік орман қоры жерлерiндегi ормандарды қорғау нормативтерiне сәйкес келеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
109	Бақылау субъектісінде өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторлардың штат саны ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлерiндегі ормандарды қорғау нормативтеріне сәйкес келеді.	ЕҚТА
110	Бақылау субъектісі өрт қауiпсiздiгi ережесiн сақтайды, ағаштар мен бұталардың сынуына және кесiлуiне, орман дақылдарының бүлiнуiне, ормандардың ластануына, құмырсқа илеулерiнiң, құс ұяларының зақымдануына жол бермейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
111	Бақылау субъектісі жабайы өсетін азықтық орман ресурстарын, дәрi-дәрмектік шикiзатты оларды молықтыруға нұқсан келтiрмейтiн мерзiмде және тәсiлдермен жинайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
112	Бақылау субъектісі мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристік және спорттық iс-шаралар жүргізуді автотұрақтарда, спорт алаңдарында, туристік маршруттармен және соқпақтарда, мемлекеттік орман иеленушiнiң рұқсатымен басқа да объектілермен жабдықталған арнайы бөлiнген учаскелерде жүзеге асырады.	ОП
113	Бақылау субъектісінде мәдени-сауықтыру, рекреациялық, туристiк және спорттық мақсаттар үшiн берiлген мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде объектiлер орналастыру, жобалау, салу және пайдалануға беру кезiнде орман пайдаланушылар ормандарды сарқынды сулардың, өнеркәсiп және коммуналдық-тұрмыстық тастандылардың, қалдықтар мен қоқыстардың терiс әсерiнен қорғауды қамтамасыз ететiн iс-шараларды көздейді және жүзеге асырады.	ОП
114	Бақылау субъектісі рәміздерді әзірлеу кезінде мынадай негізгі талаптарды сақтайды: эмблемада табиғат қорғау мекемесінің табиғи және/немесе тарихи-мәдени кешендері мен объектілерінің тән ерекшеліктерін көрсететін сөздік, бейнелік және/немесе көлемдік белгілер не олардың аралас үлгілері бейнеленеді, сондай-ақ оның мемлекеттік тілдегі атауы жазылады; жалау мемлекеттік табиғат қорғау мекемесінің эмблемасы мен мемлекеттік тілдегі толық атауы орналасатын мата түрінде болады. Жалау енінің оның ұзындығына ара-қатынасы - 1:2.	ЕҚТА
115	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн ғылыми-зерттеу мақсаттарында пайдалануға мемлекеттiк экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған жағдайда орман шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi органмен (бұдан әрi - уәкілеттi орган) және ғылым мен ғылыми-техникалық қызмет саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы органмен келiсiп алынатын ғылыми-зерттеу жұмыстарының бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылатын орман табиғаты мен оның құраушыларын тану, соның негiзiнде орман ресурстарын күзету, қорғау, молықтыру және ұтымды пайдалану жөнiнде тәсiлдер, әдiстер және технологиялық процестер, оның iшiнде жаңа техника жасау үшiн кешендi және мамандандырылған (ботаникалық, зоологиялық, орман өсiру, орман-патологиялық, топырақтану және басқа да) ғылыми зерттеулер мен экспериментальдық жұмыстар (бұдан әрi - ғылыми-зерттеу жұмыстары) жүргiзу, сондай-ақ мемлекеттiк орман қоры аумағында орналасқан өзге де табиғи объектiлердi зерделеу жатады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП, АП
116	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде, су қорғау аймақтары мен алқаптарында жүргiзiлетiн судың жай-күйiне әсер ететiн экспериментальдық жұмыстарды су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкiлеттi органның аумақтық органдарымен келiсе отырып жүргiзедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
117	Бақылау субъектісі тәжiрибелiк-өндiрiстiк тексерулер жүргiзу мен ғылыми және конструкторлық талдамаларды орман шаруашылығы өндiрiсiне енгiзу, тұрақты ағаш тұқымдары базасы объектiлерiн құру уәкiлеттi органмен келiсе отырып осы Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО
118	Бақылау субъектісінде жұмыстардың түрлерi (стационарлық, далалық, бағыттық), ерекшелiгi (ботаникалық, орман өсiру, топырақтану және басқалар), басталу және аяқталу мерзiмдерi, ғылыми зерттеулердiң бағыттары, экспериментальдық объектiлердi орналастыру орындары мен көлемi, пайдаланудың арнайы режимi, шектеулердiң түрлерi мен мерзiмдерi белгiленетiн мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнiң алқабы көрсетiлiп, орман пайдаланудың басқа түрлерiнiң шектеулерi немесе оларға тыйым салушылықтар, аталған жұмыстарды жүргiзудiң басқа да ережелерi уәкiлеттi органның немесе қарауында мемлекеттiк орман қоры учаскелерi болатын облыстық атқарушы органдардың және орман пайдаланушылардың арасында жасалатын ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартымен және (немесе) орман билетiмен айқындалады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
119	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн ғылыми-зерттеу мақсаттары үшiн пайдалануды орманның экологиялық жүйелерiне және олардың құраушыларына нұқсан келтiрмей жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
120	Бақылау субъектісінде басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу кезiнде өсiп тұрған сүректi босату толысқан және қураған екпелерде жүзеге асырылады, бұл орайда бiрiншi кезекте, ағаш кесудiң жоспарына қарамастан, өздерiнiң жай-күйiне қарай (өрт, жел, жауын-шашын, орман зиянкестерi, ластайтын заттардың қалдықтары (тастандылары), басқа да қолайсыз әсер етулер салдарынан бүлiнген) кесу талап етiлетiн екпелердi, өткен жылдардан кесiлмей қалған ағашты, сөлi алынған сүрекдiңдердi кесу белгiленедi.	ММ, ОП
121	Бақылау субъектісінде аралық мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу кезiнде өсiп тұрған сүректi босату орманды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу (сирексiту, тазарту, сирету, өтпелiк кесу), санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесу, қайта жаңарту үшiн ағаш кесу және құндылығы аз сүрекдiңдердi кесуге байланысты өзге де ағаш кесулер, сондай-ақ қорғаныштық, судан қорғау және басқа функцияларын жоғалта бастаған екпелердi кесу, жас шоғырларындағы жекелеген ағаштарды кесу кезiнде жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
122	Бақылау субъектісінде басқа да ағаш кесу кезiнде өсiп тұрған сүректi босату үй және құрылыс салу, су тораптарының (cу қоймаларымен толтырылатын аймақтарды қоса алғанда), құбырлар, жолдар, байланыс және электр беру желiлерiн салу және пайдалану үшiн орман жерлерiн тазарту жүргiзген, пайдалы қазбаларды өндiру кезiнде және орман жерлерiн орман емес жерлерге белгiленген тәртiппен көшiруге байланысты өзге де жағдайларда, сондай-ақ орман соқпағын салу өртке қарсы ор қазу, орман өсiру, өртке қарсы, орман-мелиоративтiк және басқа орман шаруашылық жұмыстарын жүргізу, санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесу, жойылуға тиiс қоқыстарды жинау кезiнде жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
123	Бақылау субъектісінде уақытша орман тұқымдық учаскелер ретiнде бөлiнген екпелердi орман сүректi ағаштарының тұқымдарын даярлау мақсатында бiтiк шыққан жылдарда ғана кесуге жол берiледi. Ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға берiлген мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде уақытша орман тұқымдық учаскелерiн бөлу шартта көзделген жағдайларда жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО
124	Бақылау субъектісінде сүpeк даярлауға, мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн пайдалану мерзiмiне қарамастан, ағаш кесу билеттерi бойынша ғана рұқсат етiледi. Ағаш кесу билетiн мемлекеттiк орман иеленушi нақты кеспеағаш аймағына жыл сайын бередi және ол орман пайдаланушыға сүректi белгiленген көлемде және белгіленген мерзiмде даярлау мен әкетудi жүзеге асыруға құқық беретiн құжат болып табылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
125	Бақылау субъектісінде ағаш кесудiң барлық түрлерi жағдайында кеспеағаш аймағын әзiрлеу технологиялық карталар бойынша жүргiзiледi, онсыз ағаш кесу билеттерi берiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
126	Бақылау субъектісі заңсыз дайындалған, соның iшiнде мемлекеттiк орман қоры учаскесiн пайдалану құқығын тоқтата тұру немесе тоқтату және ағаш кесу билетiнiң қолданылуын тоқтату туралы шешiм шығарылғаннан кейiн орман пайдаланушылар дайындаған, белгiленген мерзiмдерi өткеннен кейiн әкетiлмеген сүректi алады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
127	Бақылау субъектісі сүрек дайындауға ағаш кесу билетiн алғаннан кейiн ғана кiрiседі.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
128	Бақылау субъектісі өзендер мен жылғалардың арнасын ағызу, сондай-ақ ағашты сүйрету және ағаш тасу жолы ретiнде пайдалануға жол бермейді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
129	Бақылау субъектісі қар жоқ кезеңде ағаштарды кесу мен кесiндi қалдықтарынан алаңды тазарту арасындағы алшақтықтың 15 күннен асуына жол бермей, кеспеағаш аймағын тазалауды, сондай-ақ орманда өрт қаупi бар кезең басталғанға дейiн қысқы кеспеағаш аймағын тазалауды іске асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
130	Бақылау субъектісі ағаш кесу және жол бойын тазалау, орман қоймаларын орналастыру, құрылыстар салу кезiнде мемлекеттік орман қоры учаскелерiн ластауға, сондай-ақ кесiлген күйi салбырап қалған ағаштарды және үйiнділердi қалдыруға жол бермейді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
131	Бақылау субъектісі тұқымдық, артықшылығы бар және басқа да кесілуге жатпайтын ағаштардың, өскiндердiң кеспеағаш аймағына iргелес жатқан әрбiр жағынан алғандағы енi 50 метр белдеулердегi екпелердiң сақталуын, сондай-ақ орман орналастыру және орман шаруашылығы белгiлерiнiң, ағаштар мен түбiрлердегi жапсырмалардың бүтiндiгiн қамтамасыз етеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
132	Бақылау субъектісі сүректi әкеткен және өзге жүктердi тасымалдаған кезде жолдарды, көпiрлердi және орман соқпағын, сондай-ақ құрғату тораптарын, жол, гидро-мелиоративтiк және басқа құрылғыларды, суағарларды, жылғаларды, өзендердi сақтау және олар бұзылған жағдайда өз есебiнен тиiстi жай-күйiне келтiреді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
133	Бақылау субъектісі ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға құқығы бар орман пайдаланушылардың өтiнiмдерi негiзiнде, оларға аралық мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу мен өзге де ағаш кесуге арналған өздерiнiң өтiнiмдерiн енгiзе отырып, өсiп тұрған сүректi жыл сайын босатуға жиынтық материалдар қалыптастырады.	ММ
134	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман иеленушiлер ағаш кесу жүргiзуге арналған кеспеағаш аймағын бөлу мен оны материалдық-ақшалай бағалауды орман орналастыру жобасына, ағаш кесу жоспарына сәйкес, сондай-ақ кеспеағаш аймағы ағаш кecугe түсуден бiр жыл бұрын жергiлiктi халықтың отындық сүрекке деген қажеттерiн ескере отырып жүргiзедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
135	Бақылау субъектісі жыл сайын 15 қаңтардан кешiктiрмей, мемлекеттiк орман иеленушiлерге, ұзақ мерзiмдi пайдалану шартына сәйкес ағаш кесу жүргiзiлген алаң және даярланған сүректiң мөлшерi, соның iшiнде өткен жылғы iске жарамдылары (1 қаңтардағы жағдай бойынша) туралы, сондай-ақ әрбiр ағаш кесу билетi бойынша (кеспеағаш) ағаш кесу аяқталмаған кеспеағаш аймағында өсiп тұрған сүректiң алаңы мен кейiнге қалдырылатын қалдықтары туралы жазбаша мәлiмет ұсынады.	ОП
136	Бақылау субъектісінде өсiп тұрған cүpeктi ағаштың алаңын және кесуге белгіленген санын ескере отырып босату кезiнде сүректi оны даярлаумен бiр мезгiлде әкетуге рұқсат етіледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
137	Бақылау субъектісінде өсiп тұрған сүректi даярланған сүректiң санын ескере отырып босату кезiнде оны ағаш кесу билетiнде көрсетiлген уақытша орман қоймасына әкелуге ғана жол берiледi. Бұл сүректi әкетуге даярланған сүректiң мөлшерi куәландырылғаннан кейiн рұқсат етедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
138	Бақылау субъектісінде сүректiң өрт салдарынан бүлiнген екпелерден даярланған санын ескере отырып, сондай-ақ боран сындыру мен жел құлатудан әзiрлеу есебiнен босату кезiнде осы сүректердi есепке алу ұйымдастырылған жағдайда ғана оларды әкетуге рұқсат етіледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
139	Бақылау субъектісінде, егер сүрек темiр жол мен тас жолдардың маңында орналасқан қоймаларға, қайта өңдеуге арналған қондырғыларға және құрылғыларға, сондай-ақ мемлекеттiк орман иеленушiмен келiсiлген және ағаш кесу билеттерiнде көрсетiлген орындарда орналастырылған жыл бойы жұмыс iстейтiн ағаш тасымалданатын жолдардағы аралық қоймаларға әкелiнсе, ол ағаш кесетiн жерден әкетiлген деп есептеледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
140	Бақылау субъектісінде су тораптарын, құбырлар, жолдар, байланыс және электр беру желiлерiн салуға, карьерлер әзiрлеу мен пайдалы қазбалар өндiруге байланысты тазартылуға тиiс алаңдарда cүpeктi босату, сондай-ақ орман алаңдарын орман емес жерлерге көшiруге байланысты өзге де жағдайларда ағаш кесу, жобалау құжаттамаларында осы жұмыстарды жүргiзу үшін белгіленген мерзiмдерде жүргiзiледi. Ағаш кесу билеттерi бұл орайда ағымдағы жылда игеру көзделген сүрек мөлшерiне жыл iшiнде жазылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
141	Бақылау субъектісі сүрек дайындауды және тасып әкетуді кейінге қалдыру мүмкіндігін орман пайдаланушының жазбаша өтініші бойынша береді, ол сүрек дайындауды немесе сүректі тасып әкетуді аяқтаудың белгіленген мерзімімен кеш берілмеуге тиіс.
142	Бақылау субъектісі сүрек дайындау мерзiмi кейiнге қалдырылған ағаштардың және тасып әкетілмеген сүректің орман пайдаланушының өтінімінде көрсетілген мөлшерге сәйкестігіне бақылау тексеруін жүргізеді.
143	Бақылау субъектісі реттелмелі туризм мен рекреацияны дамыту мақсатында ғимараттар мен құрылыстар салу (қайта жаңарту) үшін жер учаскелерін жалға беруді Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда туристік және рекреациялық мақсаттағы oбъектілерді салуға конкурстар өткізу ережелеріне сәйкес жүзеге асырады.	ЕҚТА
144	Бақылау субъектісі жер учаскелерін жеке және заңды тұлғаларға ұлттық парктің аумағын мақсатты пайдалану мен зондылауды ecкepe отырып, оларды туристік соқпақтар мен бағыттар, демалу тұрақтары, шатырлы лагерлер, жағажайлар, тамашалау алаңдары үшін пайдалануға, сондай-ақ уақытша құрылыстарды (сауда орындары, дүңгіршектер, жазғы кафелер, қайық станциялары және жалға беру пункттері, жылжымалы вагондар, трейлерлер) орналастыру үшін 5 жылға дейінгі қысқа мерзімге жалға береді.	ЕҚТА
145	Бақылау субъектісі жер учаскелерін ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті орган бекіткен ерекше қорғалатын табиғи аумақтың паспортына сәйкес туристік соқпақтар мен бағыттар, демалу тұрақтары, шатырлы лагерьлер, жағажайлар, тамашалау алаңдары үшін, сондай-ақ уақытша құрылыстарды (сауда орындары, дүңгіршектер, жазғы кафелер, қайық станциялары және жалға беру пункттері, жылжымалы вагондар, трейлерлер) орналастыру үшін пайдаланады.
146	Бақылау субъектісі жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты өзгерген жағдайда, заңды тұлға бірігу, біріктіру, бөліну немесе қайта құрылу нысанында қайта ұйымдастырылған, атауы өзгерген кезде ол отыз күнтізбелік күн ішінде көрсетілген мәліметтерді растайтын тиісті құжаттармен қоса, лицензияны қайта ресімдеу туралы өтініш береді.	ОП
147	Бақылау субъектісі лицензияның қолданылуы тоқтатылған кезде лицензиат он жұмыс күні ішінде лицензияны лицензиарға қайтарып береді.	ОП
148	Бақылау субъектісінде мамандығы бойынша (ағаш дайындау, орман инженерлік ісі, ағаш өңдеу, орман шаруашылығы) жоғары кәсіби білімі немесе тиісті орта кәсіби білімі және мамандығы бойынша кемінде үш жыл жұмыс өтілі бар инженер-техник қызметкер - жауапты орындаушылары бар.	ОП
149	Бақылау субъектісінде ағаш құлату, бұтақтар кесу, сүректі сүйрей тасу, сүректі тиеу және тасып әкету жөніндегі жұмыстарды жүргізуге үйретілген қызметшілер бар.	ОП
150	Бақылау субъектісінде меншік құқығындағы материалдық-техникалық база бар: тарту күшінің сыныбы 14 kН-нан аспайтын (сүйреу және тиеу құрылғылары бар) сүректі сүйрей тасуға, тиеуге және тасып әкетуге арналған, тракторлардың немесе тарту күшінің сыныбы 40 kH-нан аспайтын арнайы сүйрей тасу тракторларының, ағаш тасушының, техникалық сипаттамалары бар әбзелдердің, аспаптар мен құрылғылардың, ағаш кесудің белгіленген жыл сайынғы көлемін және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 14 ақпандағы № 141 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік орман қоры учаскілерінде ағаш кесу ережесімен белгіленген ағаш кесу жұмыстарын жүргізу кезінде ағаш өсіру - экологиялық талаптарын орындауды қамтамасыз ететін ағаштарды кесіп құлатудан бастап оларды тиеуге және тасып әкетуге дейінгі жұмыстар кешенін орындауға арналған бензин моторлы аралардың немесе ағаш кесу машиналары болады.	ОП
151	Бақылау субъектісінде Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті төрағасының 2004 жылғы 13 желтоқсандағы № 268 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының ормандарында өрт қауіпсіздігі ережесінде көзделген өрт сөндіру жабдықтары мен құралдары бар.	ОП
152	Бақылау субъектісінде еңбекті қорғау мен қауіпсіздік техникасына жауапты маман бар.	ОП
153	Бақылау субъектісі жеке және заңды тұлғалардың ағаштар мен бұталарды заңсыз кесіп және олардың өсуін тоқтату дәрежесіне дейін зақымдап, сүрек ұрлап келтірген залалдың мөлшерін есептеу үшін базалық ставкаларды қолданады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
154	Бақылау субъектісі жеке және заңды тұлғалардың ағаш және бұта тұқымдастарын, екпелерді, көшеттерді, орман фаунасы үшін пайдалы шөп өсімдіктерін жойып немесе зақымдап, ормандағы санитарлық ережелерді, ағаш кесу ережелерін бұзып келтірген залалдың мөлшерін есептеу үшін базалық ставкаларды қолданады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
155	Бақылау субъектісі жеке және заңды тұлғалардың жердің барлық санаттарында Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген өсімдіктерді заңсыз өндіріп, дайындап, зақымдап немесе жойып келтірген залалдың мөлшерін есептеу үшін базалық ставкаларды қолданады.	ММ, ЕҚТА, РММО
156	Бақылау субъектісі орман заңнамасын бұзудан келтірілген залалдың мөлшерін есептеуге арналған базалық ставкаларда көзделген жеке және заңды тұлғаларға талап-арыздарды есептейді және ұсынады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
157	Бақылау субъектісі тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 1-күнінен кешіктірмей өзі тіркелген орны бойынша салық органдарына орман заңнамасын бұзудан келтірілген залалдың мөлшерін есептеуге арналған базалық ставкаларда көзделген, келтірілген залал үшін бюджетке өндіріп алынған сома бойынша мәліметтер жібереді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
158	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман кадастрын жүргiзу жөнiндегi жұмыстарға қатысады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
159	Бақылау субъектісі мемлекеттік орман кадастрын жүргiзу үшiн қажет материалдарды орман шаруашылығы саласындағы уәкілеттi органға бередi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
160	Бақылау субъектісі есептi жылдан кейiнгі жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша ағымдағы өзгерiстер мен орман қорының жай-күйi туралы мәлiметтердi орман кадастрының материалдарына енгізедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
161	Бақылау субъектісі есептi жылдан кейiнгi 20 қаңтарға дейiн орман қорында болған өзгерiстер туралы мәлiметтердi уәкiлеттi орган белгiлеген нысан бойынша ведомстволық тегiне қарай уәкілетті органның аумақтық органдарына немесе орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды қайта өндiру және өсiру саласындағы облыстық атқарушы органдарға бередi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
162	Бақылау субъектісі ормандардың мемлекеттік мониторингiн жүргiзудi Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында бiрыңғай жүйе бойынша жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
163	Бақылау субъектісіөтінiм-лоттарды орман өсiру материалдарына сәйкес және орман ресурстары нарығының қажеттiлiктерi туралы ақпараттың негiзiнде әзiрлейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО
164	Бақылау субъектісінде өтiнiм-лот мемлекеттiк орман иеленушi куәландырған мына материалдарды қамтуға тиiс: 1) ықтимал орман пайдаланушы үшiн орман телiмдерi мен орамдары желiсiн, соқпақтар мен жол желiсiн, аралас жер пайдалану белгiсiн және басқа да қажеттi картографиялық ақпаратты қамтитын орман карталарының материалдары бойынша орындалған ұзақ мерзiмдi орман пайдалану учаскесiнiң абрисi; 2) орман телiмдерi мен орамдарының тiзбесi қосылған, апандар мен қажетті бағалау деректерi көрсетiлген учаскенiң сипаттамасы; 3) өтiнiм-лотқа енгiзілген орман пайдаланудың әрбiр түрi бойынша ресурстық деректер; 4) өтiнiм-лотқа енгiзілген орман пайдаланудың әрбiр түрi бойынша жыл сайынғы орман пайдаланудың қолданыстағы тексеру кезеңi шегiндегi рұқсат етiлген көлемдерi; 5) өтiнiм-лотқа енгiзілген орман пайдаланудың әрбiр түрi бойынша салық заңнамасына сәйкес белгiленген ақы төлеу мөлшерлерi; 6) ұзақ мерзiмдi орман пайдалану учаскелерiне тiкелей жақын маңда елдi мекендердiң бар-жоғы, оларда тұратын халықтың саны туралы мәлiметтер, сондай-ақ жергiлiктi халықтың жұмыспен қамтылуы, орман пайдаланудың дәстүрлi түрлерi, әлеуметтiк iс-шараларды iске асыруға және елдi мекендердiң инфрақұрылымын қолдауға қажеттiлiктер туралы деректер.	ММ, ЕҚТА, РММО
165	Бақылау субъектісінде тендерге қатысушыға тапсыратын тендер өтiнiмi: 1) үмiткердiң тендерге қатысуға келiсiмiн қамтитын тендерге қатысуға берiлген өтiнiмдi және оның тендер талаптарын орындау және тиiстi шарт жасасу жөнiндегi мiндеттемелерiн; 2) тендерге қатысушыға қойылатын талаптарға сай келетiнiн растайтын құжаттар тiзбесiн: заңды тұлғалар - нотариалды түрде куәландырылған жарғының, заңды тұлғаны мемлекеттiк тiркеу туралы куәлiктiң, салық төлеушi куәлiгiнiң көшiрмелерiн; жеке тұлғалар - кәсiпкерлiк қызметпен айналысу құқығын растайтын нотариалды түрде куәландырылған құжаттың көшiрмесiн, сондай-ақ жеке куәлiгiнiң немесе төлқұжатының көшiрмесiн және салық төлеушiнiң куәлiгiн; тендерге қатысушының орман пайдалану құқығын растайтын лицензиялардың және/немесе патенттердiң, куәлiктердiң, сертификаттардың, дипломдардың, басқа құжаттардың нотариалды түрде куәландырылған көшiрмесiн (не заңмен белгiленген нысанның көшiрмесiн); бухгалтерлiк теңгерiмдi; тендер өтiнiмдерi салынған конверттер ашылатын күннiң қарсаңында үш айдан астам iшiнде банк (банктер) алдында теңдерге қатысушының мерзiмi өткен берешегi жоқ екенi туралы банктiң (банктердiң) анықтамасын; салықтық берешегi жоқ екенi туралы салық органының анықтамасын; тендерге қатысушыда орман пайдалануды жүзеге асыру, ормандарды күзету, қорғау және молықтыру жөнiндегi iс-шараларды өткiзу үшiн қажет қаражат пен өндiрiстiк қуаттардың бар екенi туралы құжаттарды (оның iшiнде қызметкерлердiң бiлiктiлiгi көрсетiлiп олардың бар екенi және саны, мамандықтары бойынша жұмыс стажы туралы құжаттарды); 3) ормандарды күзетуге және молықтыруға, жаңа жұмыс орындарын құруға, жергiлiктi халыққа қызметтер көрсетуге бағытталған ұсынылатын қосымша қызметтер мен жұмыстарды; 4) тендер құжаттамасына сәйкес ұсынылуы қажет басқа да құжаттарды қамтуға тиiс.	ММ, ЕҚТА, РММО
166	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман иеленушi тендер өткiзiлгенге дейiн тендерге қатысушыларды тендерге қойылатын орман пайдалану учаскелерiмен таныстырады.	ММ, ЕҚТА, РММО
167	Бақылау субъектісінде тендер өтiнiмдерiн бағалауды тендер комиссиясы конверттер ашылған күннен бастап жетi жұмыс күнi iшiнде жүргiзедi.	ММ, ЕҚТА, РММО
168	Бақылау субъектісінде тендер комиссиясының шешiмi бойынша ұсыныстары тендер құжаттамасында айтылған барлық талаптарға сай келетiн және тендер шарттарын орындау бөлiгiнде таңдаулы болып табылатын қатысушы тендер жеңiмпазы болып танылады. Назарға сондай-ақ ұсынылған тендер өтiнiмдерiнiң қосымша техникалық, бiлiктiлiк, ұйымдық және өзге де артықшылықтары алынуы мүмкiн	ММ, ЕҚТА, РММО
169	Бақылау субъектісінде басқа үмiткерлер болмаған жағдайда, егер лот бойынша тендердiң бiрден-бiр қатысушысы тендер өтiнiмiне қойылатын негiзгi талаптарды сақтаған және орман пайдалануды ұйымдастыру мен жүзеге асыру жөнiнде ол жасаған ұсыныстар тендер шарттарына сай келетiн болса, сол қатысушы тендер жеңiмпазы болып танылады.	ММ, ЕҚТА, РММО
170	Бақылау субъектісінде, егер теңдерге қатысушылардың ұсыныстарын тендер комиссиясы тендер шарттарын қанағаттандырмайтын ұсыныстар деп таныса, ол өтпедi деп танылады.	ММ, ЕҚТА, РММО
171	Бақылау субъектісінде тендерге қатысушылар қатарынан оның жеңiмпазын таңдау тендер комиссиясы мүшелерiнiң жалпы санының кемiнде үштен екiсi қатысқан жағдайда тендер комиссиясының отырысында жүргiзiледi. Тендер комиссиясының шешiмi ашық дауыс беру арқылы қабылданады және, егер оған тендер комиссиясының қатысып отырған мүшелерi жалпы санының көпшілік даусы берiлсе, қабылданған болып есептеледi. Дауыстар тең болған жағдайда, конкурстық комиссияның төрағасы дауыс берген шешiм қабылданған болып есептеледi.	ММ, ЕҚТА, РММО
172	Бақылау субъектісінде тендер комиссиясының әрбiр лот бойынша хаттамасына тендер комиссиясының қатысқан барлық мүшелерi, сондай-ақ оның хатшысы қол қояды.	ММ, ЕҚТА, РММО
173	Бақылау субъектісі тендер комиссиясының хаттамасы ұсынылғаннан кейiн тендер жеңiмпазына (жеңiмпаздарына) хабарлама жiбередi және он күн мерзiмде онымен мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ұзақ мерзiмдi орман пайдалану шартын жасасады.	ММ, ЕҚТА, РММО
174	Бақылау субъектісі тендер нәтижелерi туралы хабарды тендер өткiзу туралы хабарландыру жарияланған баспа басылымында жариялайды.	ММ, ЕҚТА, РММО
175	Бақылау субъектісі тендер нәтижелерi туралы есепті тендер комиссиясының хаттамасына қол қойылғаннан кейiн жетi күн мерзiмде орман шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi органға ұсынады.	ММ, ЕҚТА, РММО
176	Бақылау субъектісі есеп деректерiн жыл сайын жаңартып отырады. Оны жаңартуға және есеп құжаттарына өзгерiстер енгiзуге орман өсiрудi жоспарлау материалдары және орман иеленушiлер: 1) шаруашылық қызметпен қамтылған немесе табиғи факторлар салдарынан өзгерiстерге ұшыраған учаскелердi қаз-қалпында куәландыру актiлерi; 2) мемлекеттiк органдардың: жер учаскелерiн орман қорының жерлерi және (немесе) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерi санатына енгiзу; мемлекеттiк орман қорының жерлерiн алу; мемлекеттiк орман қорын санаттарға жатқызу, бiр санаттан басқасына ауыстыру, сондай-ақ ерекше қорғаныштағы учаскелердi бөлiп алу; орманды жерлердi орман шаруашылығын жүргiзуге және орман пайдалануға байланысты мақсаттарда пайдалану үшiн оларды мемлекеттiк орман қорындағы ормансыз жерлерге ауыстыру; ормансыз жерлердi мемлекеттiк орман қорындағы орманды жерлерге ауыстыру; мемлекеттiк орман қорының жерлерiн орман шаруашылығын жүргiзумен байланысты емес мақсаттар үшiн басқа санаттар жерiне ауыстыру және (немесе) мемлекеттiк орман қорының жерлерiн мемлекеттiк қажеттiлiктер үшiн алу жөнiндегi шешiмдерi негiзiнде орман қоры есебiнiң деректерiне жыл сайын енгiзiлiп отыратын деректер негiздеме болып табылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
177	Бақылау субъектісі есеп жүргiзу үшiн қажеттi материалдарды: өздерiнiң қарауындағы мемлекеттiк орман иеленушiлер бойынша облыстық атқарушы органдар және өзге де мемлекеттiк органдар; уәкiлеттi органның қарауындағы мемлекеттiк орман иеленушілер; жекеше орман иеленушiлер уәкiлеттi органның аумақтық органдарына бередi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
178	Бақылау субъектісі мемлекеттік орман иеленушілер тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 15-інен кешіктірмей өзінің орналасқан жері бойынша салық органдарына уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша төлемақы төлеушілер мен салық салу объектілері туралы мәліметтер береді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
179	Бақылау субъектісі төленуге тиіс төлемақы мөлшерін: сүректі түбірімен босатқан кезде – Қазқстан Республикасының заңамаларымен белгіленген коэффициенттерді ескере отырып, орман пайдалану көлеміне және төлемақы ставкаларына сүйене отырып; орман пайдаланудың өзге түрлері кезінде – орман пайдалану көлеміне және (немесе) алаңына, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті өкілді органдары белгілейтін орман пайдаланудың өзге түрлері үшін төлемақы ставкаларына сүйене отырып айқындайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
180	Бақылау субъектісі төлемақы сомасын бюджетке орман пайдалану объектісі орналасқан жері бойынша мынадай мерзімдерде: 1) ұзақ мерзімді орман пайдалану кезінде – орман пайдаланудың жыл сайынғы көлемінің жалпы сомасының тең үлестерімен тоқсан сайын есепті тоқсаннан кейінгі айдың 20-сынан кешіктірілмей; 2) қысқа мерзімді орман пайдалану кезінде – рұқсат құжаттарын алғанға дейін немесе сол күні төленеді. Бұл ретте рұқсат құжатында төлем құжатының деректемелері көрсетіле отырып, ақы төлеудің жүргізілгені туралы белгі қойылады; 3) түбірімен босатылатын сүрек үшін – жазылып берілген ағаш кесу билеттері бойынша жылдық төлемақы сомасының тең үлестерімен тоқсан сайын есепті тоқсаннан кейінгі айдың 15-інен кешіктірілмей төлейді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
181	Егер сүректі түбірімен, шайырды, ағаш шырындарын және қосалқы орман ресурстарын босату кезінде дайындалған сүректің, шайырдың, ағаш шырындарының және қосалқы орман ресурстарының жалпы көлемі ағаш кесу билетінде көзделген көлеммен (алаңмен) сәйкес келмеген жағдайда бақылау субъектісі нақты дайындалған көлем үшін төлемақы сомасына қайта есептеу жүргізеді. Қайта есептеу кезінде белгіленген төлемақы сомасы оны төлеудің кезекті мерзімінде төленеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
182	Бақылау субъектісі төлемақы сомасын төлеу банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы аудару, не оны уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша қатаң есептілік бланкілерінің негізінде мемлекеттік орман иеленушілер кассасына қолма-қол ақшамен енгізу жолымен жүргізеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
183	Бақылау субъектісі қолма-қол ақшамен қабылданған төлемақы сомаларын мемлекеттік орман иеленушілер кейіннен оларды бюджетке есепке алу үшін ақша қабылдау жүзеге асырылған операциялық күннен кейінгі күннен кешіктірмей банктерге немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға тапсырады. Егер қолма-қол ақшаның күн сайынғы түсімдері айлық есептік көрсеткіштің 10 еселенген мөлшерінен аз болған жағдайда бюджетке есептелетін ақшаны тапсыру ақша қабылдау жүзеге асырылған күннен кейінгі үш операциялық күнде бір рет жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
184	Бақылау субъектісі республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшiн төлемақы ставкасы республикалық бюджет туралы заңда белгiленген және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдалану қажеттiлiгi туындайтын тиiстi қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған 0,1 айлық есептiк көрсеткiш есебiнен ерекше қорғалатын табиғи аумақта болған әрбiр күн үшiн айқындалады.	ЕҚТА
185	Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың шекарасындағы жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушы жеке және заңды тұлғалар: 1) жұмыскерлерді пайдаланған кезде – әрбір жұмыскер үшін; 2) ерекше қорғалатын табиғи аумақта стационарлық емдеу, демалыс мекемелері, спорттық-сауықтыру мекемелері болған кезде – осындай мекемелерде болатын әрбір жеке тұлға үшін төлемақы енгізеді. Жеке тұлға төлемақы сомасының төленгенін растайтын құжат көрсеткен кезде қайталап төлемақы алынбайды.	ЕҚТА
186	Бақылау субъектісі төлемақы сомасы ерекше қорғалатын табиғи аумақ орналасқан жер бойынша төлейді	ЕҚТА, ЖА, ОП
187	Бақылау субъектісі төлемақы сомасын бюджетке төлеуді банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы аудару, не оны бақылау-өткізу пункттерінде, не Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңнамалық актісінде айқындалған табиғат қорғау ұйымдары орнататын өзге де арнайы жабдықталған орындарда уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша қатаң есептілік бланкілерінің немесе аталған соманы растайтын бақылау-касса машиналары чегінің негізінде қолма-қол ақшамен енгізу жолымен жүргізеді.	ЖА, ВС, ОП
188	Қолма-қол ақшамен қабылданған төлемақы сомаларын «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған табиғат қорғау ұйымдары кейіннен оларды бюджет есебіне жатқызу үшін ақша қабылдау жүзеге асырылған операциялық күннен кейінгі күннен кешіктірмей банктерге немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға тапсырады. Егер қолма-қол ақшаның күн сайынғы түсімі айлық есептік көрсеткіштің 10 еселенген мөлшерінен кем болса, ақшаны тапсыру, ақша қабылдау жүзеге асырылған күннен кейінгі үш операциялық күнде бір рет жүзеге асырылады.	ЕҚТА
189	Бақылау субъектісі ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы жануарлар дүниесі ресурстарын және орман ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы төлеуді Қазақстан Республикасының заңамаларымен сәйкес жүргізеді.	ЕҚТА, АП, ОП, ЖА
190	Бақылау субъектісі мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде сүрек дайындауды ағаш кесудiң мына түрлерін жүргізу тәртібімен жүзеге асырады: 1) пiсiп-жетiлген және қураған сүрекдiңдерде жүргізiлетін басты мақсатта пайдалану; 2) аралық пайдалану (орманды күтiп-баптау мақсатында кесу, iрiктеп санитарлық мақсатта кесу және құндылығы аз орман екпелерiн, сондай-ақ қорғаныштық, су қорғау және басқа да функцияларынан айырыла бастаған екпелердi қайта жаңғыртуға байланысты кесу, балауса талдар iшiндегi бiрлi-жарым ағаштарды кесу); 3) өзге де кесу (жаппай санитарлық кесу; су тораптарын, өткiзгiш құбырларды, жолдарды салуға байланысты; орман соқпақтарын тарту, өртке қарсы жыралар қазу; өтiмдi қоқысты жинау кезiнде орман алаңдарын тазарту; өзге де мақсаттарда кесу) түрлерiн жүргiзу тәртiбiмен жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
191	Бақылау субъектісі мемлекеттік орман қорының учаскелерiнде ағаш кесуді баурайдың құламасы мен экспозицияларын ескере отырып жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
192	Бақылау субъектісі ағаш кесудiң жыл сайынғы ықтимал көлемiн және оны жоспарлауды кейiнгi өзгерiстерді ескере отырып, орман орналастыру материалдары бойынша айқындайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
193	Бақылау субъектісінде орман учаскелерiн қаз-қалпында кесуге алдын ала iрiктеудi орманшы немесе оның тапсырмасы бойынша орманшының көмекшiсi жүргiзедi. Жекелеген учаскелердiң таксациялық сипаттама мен планшеттер деректерiне сәйкес келмеуi анықталған жағдайда тиiстi түзетулер енгізіледi (актілер жасала отырып) немесе олар кесуден алынып тасталады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
194	Бақылау субъектісі кеспеағаш аймағын бөлуді, ағаштарды қайта есептеуді және таңбалауды 02.03.2004 ж. № 32 Мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде кеспеағаштарды бөлу және таксациялау нұсқаулығына және 04.05.2003 ж. № 100 Қазақстан Республикасының орман қорында таңбалауды қолдану ережесiне сәйкес жүргізедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
195	Бақылау субъектісі дайындау жұмыстары жүргізiлгенге және оны қаз-қалпында бөлгенге дейiн әрбiр кеспеағашқа технологиялық карта жасайды, онда ағаш кесу және сүректi, сүйретiп тасу, ағашы кесiлген жерлердi кесу қалдықтарынан тазарту тәсiлдерi, орманды молықтыру әдiсi; ағаш тасу жолдарын, оны сүйретіп шығаратын қиғаш және соқпақ жолдарды, тиеу алаңдарын орналастыру схемасы, қоймалар, механизмдер тұрақтары және жұмысшыларға қызмет көрсету объектiлерi орналасқан орындар; кесуге жатпайтын өскiндер мен жас шыбықтар сақталуға тиiс алаңдар, күзет аймақтарына алынған ағаштар, құмырсқа илеулері; топырақты эрозиядан қорғау және сүрекдіңнің қалған бөлiгiн сақтау жөнiндегi талаптар көрсетiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
196	Технологиялық карталарды қарауында мемлекеттiк орман қоры бар орман шаруашылығының мемлекеттiк мекемелерi немесе ұйымдар (бұдан әрi - орман мекемелерi) жасайды, оның директоры - бас орманшы (бұдан әрi - бас орманшы) бекiтедi. Егер орман пайдаланушыға мемлекеттiк орман қорының орманшылық мөлшерiндегi учаскелерi сүрек дайындау үшiн ұзақ мерзiмдi орман пайдалануға бекiтiп берiлген жағдайда орман пайдаланушыға бекiтiп берiлген кеспеағаштың технологиялық карталарын орман пайдаланушының мамандары әзiрлейдi және ағаш кесу билетiн беретiн орман мекемесiнiң бас орманшысына бекiтуге ұсынады. Егер технологиялық картада Ағаш кесу ережесiнен ауытқушылыққа жол берiлсе, онда орман мекемесiнiң нұсқауы бойынша оған өзгерiстер енгізiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
197	Бақылау субъектісі кеспеағашты игеруді бекiтiлген технологиялық карталарға қатаң сәйкестiкте жүргiзедi және мiндеттi түрде ағаш кесу билетiне қоса тiркейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
198	Бақылау субъектісі кеспеағаш жұмыстары басталғанға дейiн технологиялық картаға сәйкес қаз-қалпында кеспеағашты алаңшаларға бөлуді, тиеу алаңдарын, қоймаларды, магистралдық және алаңшалық сүйретiп шығару жолдарын, сүйрету қондырғыларының арқандарына арналған жолдарды шектеуді, қауіпті ағаштарды жинауды және басқа да жұмыстарды жүргiзедi. Жер бедерi тегiс болған жағдайда алаңшалар түзу сызықты нысаналармен бөлiнедi. Ағын сулармен және төбешiктермен қатты бүлiнген учаскелердегі алаңшалардың шекарасы олар үшiн белгіленген енi сақталып, қисық сызықты болуы мүмкiн.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
199	Бақылау субъектісі жазық жерлердегі кеспеағаштарды жел қатты соғатын жаққа ұзын жағымен көлденең тартады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
200	Бақылау субъектісі тау жағдайында орманның ағаш кесiлетiн учаскелерiн жергiлiктi жер бедерiн ескере отырып бөледi. Кесуге белгiленген учаскелердi шектейтін сызықтар мүмкiндiгінше табиғи шекаралармен (cу бөлiктерiмен, жолдармен, жыралармен және басқалар) ұштастырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
201	Бақылау субъектісінде технологиялық карта кеспеағаштарды алаңшаларға шектеудi және жазықта енi 3-5 метрлiк және таулы жерлерде 5-7 метрлiк ағаш сүйрету жолдарын (технологиялық дәлiздер) тартуды көздейдi. Оларды табиғи кедергілерден айналып өтудi ескере отырып (шығыңқы тастар, батпақты учаскелер, өскiндер шоғыры және сол сияқтылар) орналастырады. Соқпаққа шыға берiсте ағаш сүйрету жолдары енi жазықта - 7 метрге дейiн және таулы жағдайларда 9 метрге дейiн айналып өтетiндей мөлшерде болуы тиiс. Олардың бұрылыстарындағы тосқауыл ағаштарды механикалық зақымданудан арнайы қаптамалармен немесе дәнекерленген айырлармен қорғау керек.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
202	Бақылау субъектісітехнологиялық дәлiздер ретiнде табиғи сүрекдiңдерде бiрiншi кезекте бар жолдар, сүрекдiң соқпақтары, соқпақтар және ағаштар арасындағы ашық жерлерді пайдаланады. Ағаш кесу учаскесiнде олар жергіліктi болған жағдайда технологиялық дәлiздер кесiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО
203	Бақылау субъектісінде кесiлген ағаштар мен дайындалған сортименттердi жинау орындары және сүрек тиеу бекеттерi мүмкiндiгiнше жолдар мен орамдық соқпақтарда, алаңқайларда, ашық жерлерде және орман көмкермеген басқа да жерлерде орналасады. Ағаш сүйрету жолдары мен тиеу алаңдарын ерекше қорғалатын учаскелер шегiнен тыс жерлерде және су арналарының бойымен орналастырылған.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
204	Бақылау субъектісі ағаш сүйрету жолдары мен тиеу бекеттерiнің технологиялық желiсiн ағашты кесудiң басқа да түрлерi мен әдiстерiн және орман шаруашылығы iс-шараларын жүргiзу кезiнде олардың қайталап пайдаланылуын ескере отырып ұйымдастырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
205	Бақылау субъектісі ағаш кесу бойынша дайындық жұмыстарын тексерудi мемлекеттiк орман күзетiнiң қызметкерлерi әрбiр орманшылық пен орман иелiгі бойынша қаз-қалпында кесу басталғанға дейiн жүргізедi. Тексеру процесiнде алаңы, сүректiң жасы, құрамы және ағаш кесудiң түрi бойынша учаскенiң бекiтiлген жоспарға сәйкес келуi анықталады. Учаскелердi шектеу бойынша қаз-қалпындағы жұмыстардың сапасы (қажет болған жерлерде нысаналарды кесу мен тазалаудың мұқияттылығы, бұрыштарда тиiстi жазбалары бар бағаналардың болуы және т.б.), таксациялық жұмыстардың орындалу дұрыстығы: ағаштардың сапалық санаттарға бөлiнуi, биiктiк разрядтардың белгiленуi және сортименттік кестелердiң таңдалуы, ағаштардың қайта есептелуi, кеспеағаштың материалдық және ақшалай бағалануы анықталады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
206	Бақылау субъектісі басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуді мемлекеттік орман қорының "егiстiк және топырақ қорғайтын ормандар" санатының пiсiп-жетілген және қураған сүрекдiңдерiнде және мемлекеттік орман қорының "өзендер, көлдер, су қоймалары, арналар және басқа да су объектiлерi жағалауларындағы тыйым салынған орман белдеулерi" санатының бұтақшалану жолымен қалпына келетiн жайылма жапырақты сүрекдiңдерде жүргiзедi. Мемлекеттiк орман қорының санатына, өсiп тұрған жерiнiң жағдайларына, ағаш тұқымдарының биологиялық ерекшелiктерiне, екпелердiң жас құрылымына, пiсiп-жетiлуiне, баурайлардың құламасы мен экспозицияларына, топырақтың эрозияға қарсы төзiмдiлігіне, басты тұқымдар өскiндерiнiң болуына және олардың жай-күйiне қарай осы Ережеге сәйкес басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесiлетiн жекелеген екпелерде мақсаты бойынша шектеулер белгiленедi.	ММ, ОП
207	Бақылау субъектісін Ағаш кесу ережесінiң көрсетілген мемлекеттiк орман қоры санаттарында басты мақсатта ағаш кесу белгiленбейтiн ерекше қорғаныштық учаскелерді бөлiп алады.	ММ
208	Бақылау субъектісі басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуді сондай-ақ құнды, сирек кездесетін, эндемикалық және құрып бара жатқан ағаш тұқымдары (самырсын қарағай, шарын шағаны, сағақты емен, грек жаңғағы, арша, Семенов үйеңкiсi, тораңғыл, ақ сексеуiл, таудаған, шеркес, қайыңтоз, ақ қараған, тiкенекағаш, қандағаш, шетен, жиде, алма ағашы, алмұрт, өрік, пiсте, тұт, миндаль, шие) және талдарды, жыңғылды және сары қарағанды қоспағанда, Қызыл кiтапқа енгізiлген басқа да тұқымдар, барлық бұталар басым екпелерде белгiлемейдi.	ММ, ОП
209	Бақылау субъектісі екпелерді өзге де бiрдей жағдайларда басты мақсатта пайдалану үшiн кесуге мынадай ретпен белгілейдi: 1) өзiнiң жай-күйiне қарай кесудi қажет ететiн пiсiп-жетiлген және қураған орман учаскелерi, толық кесiлмеген ағаштар және өткен жылдардың пайдаланылмаған кеспеағаштары, шайыры ағып таусылған екпелер; 2) шымылдығындағы басты тұқым қанағаттанарлық дәрежеде түлеген (жуандығы 0,3 - 0,4) шiрiген және жiңiшке аласа екпелер; 3) өзiнiң өсу қабiлетiн жоғалтып бара жатқан жапырақты ормандар; 4) бiрiншi қабаттағы пiсiп-жетiлген бөлiгiнiң жуандығы 0,3 және одан жоғары, ал екiншi қабаттағысы - 0,4-тен кем болмайтын қос қабатты екпелер; 5) кескен соң 1-2 жыл iшiнде ағашы кесілген жерлерде алдын ала дақылдарды немесе орман дақылдарын отырғызған жағдайда шымылдығында қанағаттанарлық дәрежеде не қанағаттанғысыз түлеген (шәкiл бойынша) жуандығы 0,3-0,5 екпелер; 6) жуандығы 0,5 және одан жоғары таза және аралас әртүрлi жастағы екпелер; 7) қураған екпелер; 8) басқа да пiсiп-жетiлген екпелер	ММ
210	Бақылау субъектісін жазық жерлердегi ормандар мен Қазақтың шағын адырлы ормандарында басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуді тұтастай тар кеспеағаштық және ерiктi-iрiктеп кесу түрiнде жүргізедi.	ММ, ОП
211	Бақылау субъектісі шағын адырлы ормандар бойынша және жазық жерлер бойынша шоқ ағашты ормандардың оңтүстік шетiнiң екпелерiнде олардың өсiп тұрған кезiндегi жоғары рөлi мен молықтырудың қиындығы салдарынан басты мақсатта ағаш кесуді жүргiзбейдi. Оларда орманға күтiм жасау мақсатында кесу мен санитарлық кесу ғана белгiленедi. Жаппай санитарлық кесу болған алаңдарда кесуден кейiнгi алғашқы жылы-ақ орман дақылдары отырғызылады.	ММ, ОП
212	Бақылау субъектісін орманды далалық және далалық аймақтардың байырғы шоқ ағашты ормандарында көлемi 5 гектардан астам орман учаскелерінде ағаш өскіндерінің болуына және сүрекдiңнiң жуандығына қарамастан жаппай тар кеспеағаштық кесуді жүргізедi. Кеспеағаштың енi - 40 метрге дейiн немесе екпе биiктігінiң екi еселiк мөлшерiнен аспайды, кеспеағаштың ұзындығы орам өлшемдерiмен шектеледi, алаңы - 5 гектардан аспайды, жанасуы - ықтырмалы жанасу. Телiмнiң енi кемiнде 100 метрден кем болған жағдайда жанасуы - бiр белдеуден кейiн (бiр кеспеағаштан кейiн), жанасу мерзiмi - 2 жыл. Кесу жылы жанасу мерзiмiне қосылмайды. Кеспеағаштар ұзын жағымен жел қатты соғатын жаққа көлденең тартылады. Ағаш кесудiң бағыты - жел қатты соғатын жаққа қарсы. Алаптың жел өтi жағында соңғы кеспеағаш кесiлгеннен кейiн 2 жылдан соң кесiлетiн кеспеағаштың енi шегiнде қорғаныштық белдеу қалдырылады. Сүрекдiңнiң жуандығына және ағаш өскiндерiнiң болуына қарамастан көлемi 5 гектардан кем шоқ ағаштарда олардың қорғаныштық әсерiн сақтау мақсатында жаппай тар кеспеағаштық кесу екi кезекте жүргізiледi. Бiрiншi кезекте оның жел өтiндегi жартысы кесiледi. Шоқ ағаштың екiншi жартысы ағашы кесiлген жердi ойдағыдай қалпына келтiру және өскiннiң биiктiгі 1,5 метрден асуы үшiн қажет мерзiм аяқталғаннан кейiн iрiктеп алынады. Шоқ ағаштың кесiп алынған бөлiгі қанағаттанарлық дәрежеде қалпына келмеген жағдайда онда орман дақылдары отырғызылады; екпелердiң екiншi жартысы олар отырғызылғаннан кейiн үш жылдан соң кесуге белгiленедi	ММ, ОП
213	Бақылау субъектісін басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу рұқсат етілген жайылма сулардағы жапырақты сүрекдiңдерде кеспеағаштың енiн 25 метрден аспайтын мөлшерде белгiлеп, ұзына бойымен өзен арнасына немесе көл жағалауының шетiне қарама-қарсы орналастырады. Кеспеағаштың ең үлкен көлемi - 1,5 га. Ағаш кесу бағыты - өзен ағысына немесе қатты соғатын желдерге қарама-қарсы. Кеспеағаштардың жанасуы - бiр жолақтан кейiн (бiр кеспеағаштан кейiн), жанасу мерзiмi - 2 жыл, және де кесу жылы жанасу мерзiмiне қосылмайды	ММ, ОП
214	Бақылау субъектісі табиғи өскен сары қараған жыңғылдарында немесе басты тұқым жойылғаннан кейiн қалған жасанды жолмен өскен екпелерде жаппай кеспеағаш кесуді жүргізедi. Кеспеағаштардың енi - 40 метрге дейiн, тiкелей жанасу мерзiмі - 2 жыл	ММ, ОП
215	Бақылау субъектісі шоқ ағашты ормандарда ағаш өскiндерiн өсiру үшін ағаш кесудiң оңтайлы мерзiмiн- қазан айынан сәуiр айының ортасына дейiнгі мерзімді сақтайды. Ағаш дайындау кезiнде томарды жаруға және оның қабығын сыдыруға жол берiлмейдi. Егер ағашы кесiлген жерлерде кейiннен орман дақылдары отырғызылатын болса, кесу мерзiмiне шек қойылмайды.	ММ, ОП
216	Бақылау субъектісі Қазақтың шағын адырының қарағайлы ормандарында ерiктi-iрiктеп және жаппай кеспеағаш кесуді жүргiзедi. Ерiктi-iрiктеп кесу құламасы 21-30 градус барлық экспозицияның баурайларында өсетін жуандығы 0,6-1,0 орманның ылғалды, таза және құрғақ түрлерi қарағайының қарапайым және күрделi, таза және аралас бiр жастағы және әртүрлi жастағы екпелерiнде және құламалығы 0-20 градус тiк қияның барлық экспозицияның баурайларында өсетiн орманның құрғақ түрлерiнiң дәл осындай екпелерiнде жүргiзiледi. Жуандығы 0,8-1,0 сүрекдiңдерде қордың 20-25 пайызы, ал жуандығы 0,6-0,7 екпелерде - 15-20 пайызы таңдап алынады. Барлық жағдайда сүрекдiңнiң жуандығы 0,5-тен кемiмейдi. Кеспеағаш көлемi 10 гектарға дейiн. Келесi ағаш кесу кезеңi қарапайым сүрекдiңдер жуандығының 0,6-ға және одан көп мөлшерге немесе бiрiншi қабаттың жуандығы 0,3 және одан көп мөлшерге жетуiне және екiншi қабаттың жуандығы жас талдар үшін кемiнде 0,4, орта жастағылары үшін - 0,3 болып күрделi екпенiң қалыптасуына қарай жүргiзiледi	ММ, ОП
217	Бақылау субъектісі жаппай кеспеағаш кесуді құламалығы 20 градусқа дейiнгi барлық экспозициялардың баурайларында өсетiн орманның таза және ылғалды түрлерiнiң қарапайым таза және аралас бiр жастағы және әртүрлi жастағы екпелерiнде жүргiзедi. Қарағай жеткiлiктi түрде қалпына келмейтiн екпелерде олар алғашқы 2 жылда қарағай дақылдарын отырғызу арқылы жүзеге асырылады. Кеспеағаш енi 40 метрден аспайды, көлемi - 2 гектарға дейiн. Жанасу мерзiмi - кесу жылын есептемегенде 5 жыл. Кеспеағаштардың жанасуы - тiкелей. Кеспеағаштар ұзын жағымен жел қатты соғатын жаққа қарама-қарсы, құламалығы 10 градустан астам баурайларда көлденең тартылады, ағаш кесудiң бағыты баурай бойынша жоғарыдан төмен қарай.	ММ, ОП
218	Бақылау субъектісі Қазақтың шағын адырының жапырақты ормандарында жаппай кеспеағаштық және ерiктi-iрiктеп кесуді жүргiзедi. Ағаш өскiндерiнiң болуына қарамастан жуандығы 0,3-1,0 байырғы қайыңдар мен көктеректерде, сондай-ақ қарағай өскіні жоқ қолдан өсiрiлген сүрекдiңдерiнде Ағаш кесу ережесінiң 29, 32-тармақтарына сәйкес жаппай кеспеағаш кесу жүргiзiледi. Кеспеағаштың ең үлкен ауданы баурайдың құламалығы және шоқ ағаштың 2 гектарға дейiнгi көлемi ескерiле отырып белгiленедi. Құламалығы 10 градустан асатын баурайларда олар ұзын жағымен көлденең тартылады, кесу бағыты баурай бойынша жоғарыдан төмен қарай. Туынды екпелерде кесуден кейiнгi бiрiншi жылы қарағай дақылы отырғызылады. Жанасу мерзiмi - олар отырғызылғаннан кейiн 3-5 жыл.	ММ, ОП
219	Бақылау субьектісі қарағаймен араласқан туынды сүрекдiңдерде және қанағаттанарлықтай дәрежедегі қарағай өскiнi бар таза жапырақты екпелерде Ағаш кесу ережесінiң 24-тармағында көзделген технология бойынша ерiктi-iрiктеп кесуді белгiлейдi. Бұл ретте жапырақты ағаш тұқымдарын қылқан жапырақты ағаштарға алмастыру мақсаты көзделедi. Кезектердiң қайталануы - 15 жыл, кеспеағаштар көлемi 10 гектарға дейiн.	ММ, ОП
220	Бақылау субъектісі аралдағы қарағайлы ормандарда ерiктi-iрiктеп және жаппай кеспеағаш кесуді жүргізедi. Ерiктi-iрiктеп кесу өсiп тұрған жерiнiң құрғақ жағдайларында қарапайым және күрделi, таза және аралас бiр жастағы және әртүрлi жастағы жуандығы 0,6-1,0 қарағай екпелерде жүргiзiледi. Жуандығы 0,8-1,0 қарапайым және күрделi сүрекдіңдерде қор бойынша iрiктеу қарқындылығы 25-30 пайызды, жуандығы 0,6-0,7 болса - 15-20 пайызды құрайды. Ерiктi-iрiктеп кесудi өткiзу кезiнде сүрекдiңнiң жуандығы 0,5-тен көп төмендемейдi. Кесудiң кейiнгi кезектерi қарапайым сүрекдiңдердiң жуандығы 0,6-ға және одан көп мөлшерге жетуiне немесе бiрiншi қабаттың жуандығы 0,3 және одан жоғары күрделi екпелердiң қалыптасуына, ал екiншi қабатта жас шыбықтар үшiн пiсiп-жетiлу - кемiнде 0,4, орта жастағылар - 0,3-ке жетуiне қарай жүргiзiледi. Күрделi екпелерде ерiктi-iрiктеп кесу пiсiп-жетiлген бөлiгiн сирету арқылы жүргізiледi. Екiншi қабаттың жуандығы 0,4 және одан жоғары болған жағдайда оның қорының 50 пайызына дейiн, ал жуандығы 0,3 болған жағдайда - 30 пайызына дейiн iрiктеп алынуы мүмкiн. Кеспеағаштың ең үлкен ауданы 10 гектарға дейiн	ММ, ОП
221	Бақылау субъектісі қарағайдан тұратын екiншi қабаты бар қарапайым және күрделi әртүрлi жастағы, таза және аралас екпелерде ағаш өскiндерiнiң болуына қарамастан орманның жас және ылғалды түрлерiнде жаппай тар кеспеағаштық кесуді жүргізедi. Әртүрлi жастағы екпелерде кесуге орманның пiсiп-жетiлген және қурап қалған ұрпақтарының ағаштары ғана белгіленедi. Кеспеағаштың енi - 40 м, көлемi - 2 гектарға дейiн. Кеспеағаштардың тiкелей жанасу - мерзiмі кесу жылын есептемегенде 5 жыл. Кеспеағаштың бағыты - жел қатты соғатын жаққа көлденең, кесу бағыты - жел қатты соғатын жаққа - қарсы. Қарағайдың қалпына келуi жеткiлiксiз екпелерде олар алғашқы екi жылы қарағай дақылдарын жасау арқылы жүргізiледi	ММ, ОП
222	Бақылау субъектісі аралдағы қарағайлы ормандардың жапырақты екпелерiнде басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуді Қазақтың шағын адырының жапырақты ормандарында көзделген нормативтер мен технологияларға сәйкес жүргізедi.	ММ, ОП
223	Бақылау субъектісі жел эрозиясына шыдамды топырақта (саздақ, сазды, тақырлау) өсетiн қара сексеуіл екпелерiнде қара сексеуiлдi де, ақ сексеуiлдi де жинай отырып, жаппай кеспеағаштық кесуді жүргiзедi. Кеспеағаш енi 75 метрге дейiн. Жанасу тәсiлi - бiр белдеуден кейiн, жанасу мерзiмi - 3 жыл. Қалдырылған белдеулер кесуге бұдан бұрын ағашы кесiлген белдеулерде 1 гектарда 3-5 жастағы 500 данадан астам сексеуiл өскiнi болған жағдайда немесе оларды орман көмкерген жерлерге ауыстыруды қамтамасыз ететiн сандық нормативтiк көрсеткiштер болған жағдайда орман дақылдары отырғызылғаннан кейiн 3-4 жылдан соң белгiленеді. Табиғи түлеудi есепке ала отырып, басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу белгіленген сексеуiл тоғайларында мал жаю кесуден 5 жыл бұрын тоқтатылады және кесуден кейiн 5 жыл бойы жүргізiлмейдi. Өскiнмен қайта жаңғырған 300-ден аз данасы бар немесе 1 гектарда 3-5 жастағы сексеуіл өскiнiнiң 500-ден аз данасы бар ағашы кесiлген жерлер қанағаттанарлықсыз түрде қайта жаңғыртылған жағдайда оларда орман дақылдарын отырғызу қажет. Аралас түрде қайта жаңғырту кезiнде тұқымдық өскiннiң жалпы санын 0,6 коэффициентке көбейтедi және бәрiн өскiн баламасымен көрсете отырып өскiнмен қайта жаңару көрсеткiшiне қосады. Сексеуiл екпелерiнде ағаш кесу тұқым пiсiп-жетілгеннен және вегетация тоқтатылғаннан кейiн: 1) жусанды-тұзды шөлейттiң солтүстiк кiшi аймағында (Алматы облысы, Жамбыл облысының шығыс бөлiгi, Солтүстiк Арал өңiрi) кеспеағаштарды табиғи қайта жаңғыртуға бағдарлау кезiнде және 1 гектарда 30 жасқа дейiнгi сексеуiлдiң кем дегенде 300 данасы немесе өскiннiң 500 данасы немесе өскiн беруге қабiлеттi даналар мен өскiндердiң қажеттi жиынтық мөлшерi болған жағдайда - желтоқсаннан наурызға дейiн; 2) оңтүстiк кiшi аймақта (Жамбыл облысының батыс бөлiгі, Оңтүстiк Қазақстан және Қызылорда облыстары) - жоғарыда айтылғандар минимумнан жоғары болған жағдайда - желтоқсаннан ақпанға дейiн жүргiзiледi. Ағашы кесiлген жерлерде екпелердi жасанды жолмен қалпына келтiру кезiнде сексеуiлдi бүкiл жыл бойына сындыруға рұқсат етiледi.	ММ, ОП
224	Бақылау субъектісі ерекше қорғаныш учаскелерiн қоспағанда, "өзендер, көлдер, су қоймалары, арналар және басқа да су объектілерi жағалауларындағы тыйым салынған орман белдеулерi" мемлекеттiк орман қоры санатының өскiн арқылы қайта жаңғыратын су жайылмалы жапырақты сүрекдiңдерде жаппай тар кеспеағаштық кесуді белгiлейдi. Бұл ретте көлемi 1 гектардан асатын барлық телiмдер енi 40 метрге дейiнгi кеспеағаштарға бөлiнедi, жанасуы - ықтырмалы (2 кеспеағаштан кейiн), ал телiмнiң енi 80 метрден кем болған кезде - бiр белдеуден кейiн (бip кеспеағаштан кейiн), кесу жылын есептемегенде жанасу мерзiмi – 2 жыл. Көлемi 1 гектардан аз таксациялық телiмдер олардың пiшiмiне қарамастан кесуге тұтастай белгiленедi. Өзен арнасын бойлай орналасқан телiм енi 40 метрден кем болған кезде кеспеағаштың ұзын жағы (200 метрден аспайтын) өзен бойлай орналасуы мүмкiн, бiрақ бұл жағдайда оның көлемi 1 гектардан аспауы тиiс. Барлық екпелер үшiн кеспеағаш бағыты су арнасының басты бағытына көлденең, ал кесу бағыты - ағынға қарама-қарсы. Жайылмалы екпелердегi өскiннiң барынша жақсы қайта жаңғыруын қамтамасыз ету мақсатында ағаш кесу қыркүйектен бастап сәуiр айының басына дейiн жүргiзiледi. Өскiн беру қабiлетiн жоғалтқан екпелер жаз кезiнде шабылады. Yйеңкілік сүрекдiңдердi ағын сулар басылғаннан кейiн жаз кезiнде (тамызға дейiн) кесуде белгiленедi	ММ, ОП
225	Бақылау субъектісі жайылмалардың талды жыңғылдарында жаппай тар кеспеағаштық кесуді жүргiзедi. Кеспеағаштар енi - 40 метрге дейiн. Жанасуы - 2 жылдық мерзiммен тiкелей. Ағаш кесу қар сулары азайған соң жаз кезiнде жүргізiледi.	ММ, ОП
226	Бақылау субъектісі тоғайлы талдарда (Жоңғар және Вильгельм талдары) және жыңғылдарда енi 40 метрден аспайтын кеспеағаштарда жаппай тар кеспеағаштық кесуді жүргiзедi, жанасуы - 3 жылдық мерзiммен бiр белдеуден кейiн. Қалдырылған белдеулерде ағаш кесу аралас кеспеағашта ағаштың қайта жаңаруы қанағаттанарлық деңгейде болған жағдайда жүзеге асырылады. Ағаш кесудi жүргiзу уақыты - қыс немесе ерте көктем.	ММ, ОП
227	Бақылау субъектісі тоғайлы талдарда, сондай-ақ барлық басқа табиғи аймақтардың талдарында енi 40 метр кеспеағашта жаппай тар кеспеағаштық кесуді жүргiзедi. Жанасуы - 2 жылдық мерзiммен тiкелей. Ағаш кесу уақыты - жаз кезiнде қар суының тасуы басылғаннан кейiн. Кесу бағыты кеспеағаштың ұзын жағы өзен арнасына көлденең орналасып, оның ағысына қарсы белгiленедi.	ММ, ОП
228	Бақылау субъектісі топырақтың эрозияға қарсы төзiмдiлiгiне қарамастан барлық экспозициялардың қиялы, еңiстi және тік баурайларында өсетiн жуандығы 0,6-1,0 орман түрлерінің барлық топтарының қарағайлы екпелерiнде ерiктi-iрiктеп кесуді жүргiзедi. Ағаш кесу қарқындылығы екпелердiң жуандығына байланысты, бiрақ одан қор бойынша 30 пайыздан астам мөлшерде асып кетпеу керек. Екпелердiң жуандығын 0,5-тен төмендемеуге жол берiлмейдi. Екiншi және үшiншi кезектер 20 жылдан соң өткiзiледi, кеспеағаш көлемi - 10 гектардан аспайды.	ММ, ОП
229	Бақылау субъектісі бiр жастағы майқарағай және шырша екпелерiнде, төзiмдi және төзiмсiз топырақты солтүстiк экспозициялардың қиялы, еңiстi баурайларында, сондай-ақ топырағы төзiмдi құламаны баурайларда бiртiндеп ағаш кесуді жүргiзедi. Жуандығы 0,9-1,0 екпелерде біртіндеп үш кезекпен ағаш кесу жүргiзiледi. Бiрiншi кезекте жуандығын 0,6 - 0,7-ге дейін кемiте отырып, қордың 30 пайызына дейiн, екiншi кезекте - 40 пайыздан аспайтын мөлшерi шабылады. Жуандығы 0,6-0,8 екпелерде бiрiншi кезекте қордың 40 пайызына дейiнгi мөлшерi iрiктелiп, бiртіндеп екі кезекпен ағаш кесу жүргiзiледi. Екi жағдайда соңғы кезек жақсы қайта жаңғыру орын алған кезде жүргiзiледi. Ағаш кесудiң қайталану мерзiмi - 10-15 жыл. Кеспеағаш көлемiн қиялы және еңiсті баурайларда 20 гектардан, тiк қияларда - 15 гектардан арттыруға жол берілмейді	ММ, ОП
230	Бақылау субъектісі топырағы төзiмдi солтүстік экспозициялардың қиялы және еңiстi баурайларында және топырағы төзiмсiз солтүстiк экспозициялардың қиялы баурайларында жуандығы 0,6-1,0 әртүрлi жастағы майқарағай мен шырша екпелерiнде, егер сүрекдiңдердiң орташа жастағы және өсiп-жетiлiп қалған бөлiгiнiң жуандығы 0,4-тен кем болмаса, ұзақ мерзiмдi-бiртiндеп кесуді жүргiзедi. Бiрiншi кезекте пiсiп-жетiлген, қураған және уақыты өтiп кеткен ағаштарды аластау есебiнен қордың 50 пайызына дейiн кесiледi. Екпелердiң жуандығын 0,3-0,5-тен төмендетуге жол берiлмейдi. Қорытынды кезек жақсы қайта жаңғыру орын алған (шәкiл бойынша) кезде жүргiзiледi. Ағаш кесудiң қайталану мерзiмi - қалған ұрпақ пiсiп-жетiлу жасына жеткеннен кейiн - 30-40 жыл. Кеспеағаш алқабын 20 гектардан асыруға жол берiлмейдi	ММ, ОП
231	Бақылау субъектісі жуандығы 0,6-1,0 майқарағай мен шырша екпелерiнде ерiктi-iрiктеп кесуді былай жүргізеді: 1) егер орташа жастағы және өсiп-жетiлiп қалған ағаштардың жуандығы 0,4-тен кем болса, топырағы төзiмдi солтүстiк экспозициялардың қиялы және еңiстi баурайларындағы, топырағы төзiмсiз солтүстiк экспозициялардың қиялы баурайларындағы әртүрлi жастағы екпелерiнде; 2) топырағы төзiмсiз солтүстік экспозициялардың еңiстi (6-кесте, 2.6-тармақ) және топырағы төзiмдi солтүстiк экспозициялардың тiк қиялы баурайларында әртүрлi жастағы екпелерiнде; 3) топырағы төзiмсiз солтүстiк экспозициялардың тiк қиялы баурайларында әртүрлi жастағы және бiр жастағы екпелерде; 4) топырақтың төзiмдiлiгiне қарамастан оңтүстiк экспозициялардың қиялы, еңiстi және тiк қиялы бiр жастағы және әртүрлi жастағы екпелерiнде жүргiзiледi. Топырағы төзiмдi солтүстiк экспозициялардың баурайларында ағаш кесудiң қарқындылығын екпелердiң жуандығын 0,5-тен төмен болмайтын мөлшерге жеткiзiп, бастапқы қордың 30 пайызынан, топырағы төзiмсiз оңтүстiк экспозициялардың баурайларында - 20 пайызынан астам арттыруға жол берiлмейдi. Екiншi және үшiншi кезектер бiр жастағы екпелерде 10 жылдан кейiн, әртүрлi жастағы екпелерде - 20 жылдан кейiн жүргiзiледi. Кеспеағаштың көлемi баурайлардың құламалығына қарай 15-20 гектардан аспайтын мөлшерде белгiленедi.	ММ, ОП
232	Бақылау субъектісі топырағы төзiмдi барлық экспозицияның қиялы және еңiстi баурайларындағы бiр жастағы шыршалы екпелерде әрбiр кезекте қордың 30-40 пайызы кесiлiп, екi-үш кезекте бiртiндеп кесуді жүргізеді.	ММ, ОП
233	Бақылау субъектісі жуандығы 0,6-1,0 шыршалы екпелерде epiкті-iрiктеп кесуді былай жүргізеді: 1) топырақтың төзiмдiлiгiне қарамастан барлық экспозицияның қиялы және еңiстi баурайларындағы әртүрлi жастағы екпелерде; 2) топырақтың төзiмділігiне қарамастан барлық экспозициялардың тiк қиялы баурайларындағы бiр жастағы және әртүрлi жастағы екпелерде жүргiзiледi. Ағаш кесудiң жиiлiгiн екпелердiң жуандығын 0,5-тен төмен болмайтын мөлшерге жеткiзiп, бастапқы қордың 25-30 пайызынан астам арттыруға жол берiлмейдi. Екiншi және үшiншi кезектер 25-30 жылдан кейiн өткiзiледi. Кеспеағаштың көлемi баурайлардың құламалығына қарай 15-20 гектардан аспайтын мөлшерде белгiленедi	ММ, ОП
234	Бақылау субъектісі топырағы төзiмдi және төзiмсiз барлық экспозициялардың қиялы еңiстi және тiк қиялы баурайларындағы майқарағайлы бiр жастағы және әртүрлi жастағы екпелерде ерiктi-iрiктеп кесуді жүргiзедi (6-кесте, 3.3, 3.5-тармақтар). Топырағы төзiмсiз тiк қиялы баурайларда ағаш кесудiң жиiлiгiн екпелердiң жуандығын 0,5-тен төмен болмайтын мөлшерге жеткiзiп, бастапқы қордың 20 пайызынан, қиялы және еңiстi баурайларда 30 пайызынан астам арттыруға жол берiлмейдi. Кеспеағаштың көлемi баурайлардың құламалығына қарай 15-20 гектардан аспайтын мөлшерде белгiленедi	ММ, ОП
235	Бақылау субъектісі топырағы төзiмдi барлық экспозициялардың қиялы және еңiстi баурайларындағы (6-кесте, 4.1-тармақ), сондай-ақ топырағы төзiмсiз барлық экспозициялардың қиялы және еңiстi баурайларындағы (6-кесте, 4.2-тармақ) бiр жастағы жапырақты екпелерде бiртiндеп кесуді жүргiзедi. Жуандығы 0,9-1,0 екпелерде бiрiншi кезекте қордың 30 пайызына дейiнгi мөлшерi кесiлiп, үш кезектi бiртiндеп кесуде жүргiзiледi. Екiншi кезекте 40 пайызынан аспайтын мөлшерi кесiледi. Жуандығы 0,6-0,8 екпелерде бiрiншi кезекте қордың 40 пайызына дейiнгi мөлшерi iрiктеле отырып, екi кезектi бiртiндеп кесуде жүргiзiледi. Ағаш кесудi қайталау мерзiмi - 10 жыл. Кеспеағаштың көлемiн 20 гектардан, соңғы кезек кезiнде - 10 гектардан астам мөлшерге арттыруға жол берiлмейдi. Екi жағдайда қорытынды кезек жақсы қайта жаңару орын алған жағдайда жүргізіледі	ММ, ОП
236	Бақылау субъектісі топырағы төзiмдi солтүстiк экспозициялардың қиялы және еңiстi баурайларында және топырағы төзiмдi оңтүстiк экспозициялардың қиялы баурайларында өсетiн әртүрлi жастағы жапырақты екпелерде, егер өсiп-жетiлу жасына жетпеген сүрекдiңдердiң жуандығы кемiнде 0,4-тi құраса, бiртiндеп ұзақ мерзiмдi кесуді жүргiзедi. Бiрiншi кезекте қураған, пiсiп-жетiлген және ұзақ тұрып қалған ағаштарды аластау есебiнен қордың 50 пайызына дейiнгi мөлшерi кесiледi. Екпелердiң жуандығын 0,3-0,5-тен төмендетуге жол берiлмейді. Қорытынды кезек жақсы қайта жаңару орын алған жағдайда (шәкiл бойынша) жүргiзiледi. Қайталану мерзiмi - 30 жыл. Кеспеағаштың көлемiн 10 гектардан астам мөлшерге арттыруға жол берiлмейдi	ММ, ОП
237	Бақылау субъектісінде жуандығы 0,6-1,0 жапырақты екпелерде ерiктi-iрiктеп кесу былай жүргізіледі: 1) егер өсiп-жетілу жасына жетпеген сүрекдiңнiң жуандығы 0,4-тен кем болса, топырағы төзiмдi солтүстік экспозициялардың қиялы және еңiстi баурайларындағы, оңтүстiк экспозициялардың қиялы баурайларындағы әртүрлі жастағы екпелерде; 2) топырағы төзiмсiз барлық экспозициялардың қиялы және еңiсті баурайларындағы әртүрлi жастағы екпелерде; 3) топырағы төзiмдi оңтүстiк экспозициялардың еңiсті баурайларындағы әртүрлi жастағы екпелерде; 4) топырағы төзiмсiз барлық экспозициялардың тiк қиялы баурайларындағы әртүрлi және бiр жастағы екпелерде; 5) топырағы төзiмдi барлық экспозициялардың тік қиялы баурайларындағы бiр және әртүрлi жастағы екпелерде жүргiзiледi. Топырағы төзiмдi баурайларда ағаш кесудiң жиілігін 30 пайыздан, топырағы төзiмсiз тiк қиялы баурайларда - 20 пайыздан астам мөлшерге (ағаш сүйретiп шығару жолын тартуға кесiлген сүрек көлемiн есепке алмай) арттыруға жол берiлмейдi. Екiншi және үшiншi кезектер бiр жастағы екпелерде 10 жылдан кейiн, әртүрлi жастағы екпелерде - 20 жылдан кейiн жүргізiледi. Тiк қиялы баурайларда кеспеағаштың көлемiн 15 гектардан, қиялы және еңiстi баурайларда - 20 гектардан астам мөлшерге арттыруға жол берiлмейдi.	ММ, ОП
238	Бақылау субъектісіндежапырақты-майқарағайлы екпелерде бiрiншi кезекте кесуге майқарағай ағаштары жатады.	ММ, ОП
239	Бақылау субъектісі топырағы төзiмсiз барлық экспозициялардың еңiстi және тiк қиялы баурайларында алдын ала қайта жаңғырудың орын алуына қарамастан ормандардың байырғы және туынды түрлерiнiң жуандығы 0,6-1,0 қайың екпелерiнде (6-кесте, 5.1-тармақ), сондай-ақ топырағы төзiмдi барлық экспозициялардың қиялы, еңiстi және тік қиялы баурайларында және топырағы төзiмсiз қиялы баурайларында қылқан жапырақты ағаш тұқымдарының жақсы (шәкiл бойынша) қайта жаңғыруы орын алған жағдайда орманның туынды түрлерiнiң екпелерiнде (6-кесте, 5.4-тармақ) бiртiндеп екi кезектi ағаш кесуде жүргiзiледi. Бiрiншi кезекте iрiктеу - қордың 50 процентiне дейiнгi мөлшерi. Екпелердiң жуандығын 0,3-0,5-тен төмендетуге жол берiлмейдi. Қорытынды кезек жақсы (шәкiл бойынша) қайта жаңғыру орын алған жағдайда жүргiзiледi. Қайталану мерзiмi - 10 жыл. Кеспеағаш ауданын 15 гектардан, ал қорытынды кезек кезiнде 10 гектардан астам мөлшерге арттыруға жол берiлмейдi	ММ, ОП
240	Бақылау субъектісі алдын ала қайта жаңғыруына қарамастан орманның байырғы түрлерiнiң қайыңдықтарында, ал қылқан жапырақты ағаш тұқымдары қанағаттанарлық және қанағаттанарлықсыз дәрежеде (шәкiл бойынша) қайта жаңғыруы орын алған жағдайда орманның туынды түрлерiнiң екпелерiнде жаппай кеспеағаштық кесуді топырағы төзiмдi барлық экспозициялардың қиялы, еңiстi және тiк қиялы баурайларында және топырағы төзiмсiз қиялы баурайларда жүргiзедi. Кеспеағаштың енi - 100 м. Кеспеағаштың жанасуы - тiкелей, жанасу мерзiмi - 2 жыл, кеспеағаштың көлемi баурайлардың құламалығына қарай 10-15 гектардан аспайды. Пiсiп-жетiлу жасына жетпеген қылқан жапырақты тұқымдар ағаштарын (құрғап бара жатқан және қуағаштардан басқа) кесуге жол берiлмейдi	ММ, ОП
241	Бақылау субъектісі орманның түрiне және топырақтың төзiмдiлiгiне қарамастан барлық экспозициялардың қиялы, еңiстi және тiк қиялы баурайларында өсетiн көктерек, терек және ағашқа ұқсас тал екпелерiнде жаппай кеспеағаштық кесуді жүргiзедi. Өскiннiң пайда болуы үшiн ағаш кесудi жүргiзудiң ең жақсы мерзiмi - қазанның екiншi жартысынан сәуiрдiң орта тұсына дейiн. Томарды қиып, оның қабығын сыдыруға жол берiлмейдi. Пiсiп-жетiлу жасына жеткен қылқан жапырақты ағаштардың бiрлi-жарым қоспасы орман шымылдығы астында қылқан жапырақты өскiн болмаған жағдайда кесуге жатпайды. Егер сүрекдiң шымылдығы астында қылқан жапырақты ағаш тұқымдарының жақсы (шәкiл бойынша) қайта жаңғыруы орын алса, пiсiп-жетiлу жасына жеткен қылқан жапырақты ағаштар кесу процесiнде кесiлуi мүмкiн. Кеспеағаштың жанасуы - тiкелей, жанасу мерзiмi - 1 жыл. Кеспеағаштың көлемi - 100 м. Кеспеағаштың көлемiн баурайлардың құламалығына қарай 10-15 гектардан астам мөлшерге арттыруға жол берiлмейдi.	ММ, ОП
242	Бақылау субъектісі барлық экспозициялардың қиялы және еңiстi баурайларындағы тау бұталары жыңғылдарында әр белдеуден кейiн жанасатын енi 40 м кеспеағаштарда жаппай кеспеағаштық кесуді жүргiзедi, кеспеағаштың ауданы 2,5 гектардан аспайды. Қалдырылған белдеулер өскiн 1 м биiктiкке жеткен соң 2 жылдан кейiн кесiледi.	ММ, ОП
243	Бақылау субъектісі барлық экспозициялардың қиялы, еңiсті және тік қиялы баурайларындағы мемлекеттiк орман қорының "өзендер, көлдер, су қоймалары, арналар және басқа да су объектiлерiнiң жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерi" санатының өскiндiк тәсiлмен қайта жаңғыратын жайылмалы жапырақты сүрекдіңдерде және бұта жыңғылдарында жаппай кеспеағаштық кесуді жүргiзедi. Кеспеағаш енi - 75 метрге дейiн, бұталарда - 40 метр. Жанасуы - тiкелей. Жанасу мерзiмi - 3 жыл, бұталарда - 2 жыл. Кеспеағаш бағыты өзен ағысына көлденең, кесу бағыты - өзен ағысына қарсы. Кеспеағаш ауданы - 2,5 гектарға дейiн. Келесi кеспеағаштарды кесу кеспеағашта жақсы (шәкiл бойынша) қайта жаңғыру орын алғаннан кейiн немесе өскін кемiнде 1 м биiктiкке жеткеннен кейiн жүзеге асырылады. 1 гектарға дейiнгi және одан кем таксациялық телiмдер кесуге тұтас күйiнде белгіленедi.	ММ, ОП
244	Бақылау субъектісі басты мақсатта пайдалану үшiн iрiктеп және бiртiндеп ағаш кесудi (соңғы кезектен басқа) жүргiзу үшiн кеспеағаштар бөлу кезiнде пiсiп-жетiлу жасына жетпеген қылқан жапырақты және қатты жапырақты ағаш тұқымдары кесуді белгiлемейді. Қайта жаңғырмаған ағашы кесiлген жерлерге жанасатын екпелерде кеспеағаштарды жаппай кесуге бөлуге және бiртiндеп кесудiң қорытынды кезегiне "жақсы" деген бағамен табиғи қайта жаңғыру немесе орман дақылдары отырғызу орын алған жағдайда ғана жол берiледi.	ММ, ОП
245	Бақылау субъектісі жаппай тар кеспеағаштық кесу кезiнде кеспеағаштардағы алаңшаның енiн былай белгілейді: 1) жазық жерлердегі ормандарда және Қазақтың шағын адырлы ормандарында - сүрекдіңдердiң бiр жарым еселік биiктігінен аспайтын мөлшерде; 2) баурайының құламалығы 15 градусқа дейiнгі тау ормандарында - сүрекдiңдердiң екi еселiк биiктiгiнен, ал кеспеағаштарды қиғаш тауларда кесу кезiнде - 100 метрден аспайтын мөлшерде белгiленедi.	ММ, ОП
246	Бақылау субъектісі орманның табиғи жолмен қайта жаңғыруын есепке ала отырып басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесудi жүргізу үшiн белгiленген екпелерде мал жаюды сексеуiлдi қоса алғанда, қылқан жапырақты және қатты жапырақты сүрекдіңдерде бес жыл бұрын тоқтатады.	ММ, ОП
247	Бақылау субъектісікеспеағаштарда сүрек дайындау мен оларды сүйретiп шығаруды топырақ эрозиясының пайда болуына жол бермейтiн, ормандардың, су айдындарының және басқа да табиғи объектiлердiң жай-күйiне теріс әсер етпейтiн немесе оны шектейтiн, шаруашылық жағынан бағалы тұқымдардың өскiнi мен жас шыбығын сақтауды қамтамасыз ететiн тәсiлдермен және құралдармен жүргiзеді. Қазақтың шағын адырлы ормандарында құламалығы 10 градустан астам және тау ормандарында 15 градустан астам баурайларда трактормен сүйретiп шығаруға ағаш кесу қалдықтарымен бекiтiлген сүйретiп шығару соқпақтарымен ғана жол берiледi. Сүректi сыпталған ағаш түрiнде де, сортименттер түрiнде де сүйретiп шығаруға рұқсат етiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
248	Бақылау субъектісі қарсыз кезеңде ағаш кесу процесiнде жерге үлестi қысымы 0,4-0,5 кг/см²-ден аспайтын ағаш дайындау техникасын пайдалануы керек.	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
249	Бақылау субъектісінде кесілетін ағаштардың басым көпшiлiгі үшiн ағаштарды бір бағытта құлату әдiсi қолданылады, ол алаңшаларда 45 градустан аспайтын бұрышпен сүйретiп шығару жолына қарай төбесi жағымен жүргізiледi. Ағаштарды жүйесiз құлату мен сүйретіп шығаруға жол берiлмейдi. Тым ылғалданған саз балшықты және балшықты топырақтарда өсетiн барлық сүрекдіңдерде ағаш кесудi жүргiзуге қысқы кезеңде ғана жол берiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
250	Бақылау субъектісінде кейiннен табиғи қайта жаңғырту жоспарланып отырған кеспеағаштарда ағаш дайындау процесiнде тұқымдықтардың, тұқымдық топтардың, шоқ ағаштар мен жолақтардың сақталуы былай қамтамасыз етілген: 1) табиғи қайта жаңғыру белгiленген жаппай кесу жүргізiлетiн кеспеағаштарда (тар кеспеағаштық кесудi қоспағанда) жеке дара тұрған желге төзiмдi тұқымдықтар түрiндегi тұқым шашқыштар қалдырылады. Қарағайлы тау ормандарында оларды алаң бойынша бiркелкi орналасқан 3-5 ағаштан тұратын топтармен 1 гектарға 15-20 дана мөлшерiнде қалдыру керек; 2) қылқан жапырақты ағаш тұқымдарының тұқымдықтарын қалдырумен бiрге майқарағайлы және шыршалы ормандарының тұқымдық құрамын жақсарту және оларды сауықтыру мақсатында 1 гектарға 20-25 ағаш мөлшерiнде қайың тұқым шашқыштары да қалдырылады; 3) таза және қайың араласқан самырсын ағаштарында тұқым шашқыштар 3-5 ағаштан тұратын топтармен кемiнде 25-30 дана, ал самырсын-майқарағай екпелерiнде - 1 гектарға басты тұқымның 30-35 ағашы қалдырады; 4) шым топырақта өсетiн қылқан жапырақты ағаштұқымдары араласқан жапырақты туынды екпелерде араларындағы қашықтық 100 метрге жуық болатын көлемi 0,1-0,25 га аралас қылқан жапырақты-қайың шоқ ағаштары қалдырылады. Нашар шымдалған топырақтарда шоқ ағаштар мөлшерi 0,3-0,4 гектарға дейiн жеткiзiледi, ал олардың арасындағы қашықтық 150-200 метрге дейiн ұлғайтылады; 5) кеспеағаштарда: табиғи жолмен жақсы қайта жаңғыратын немесе жасанды жолмен қалпына келтiруге белгiленген; жапырақты ағаш тұқымдарының; құмайт, құмды және тасты топырақтардағы қарағайлы ормандардың құрғақ түрлерiнiң, сондай-ақ топырағы тым көп шымданған жас және ылғалды қарағайлы ормандардың тұқым шашқыштары қалдырылмайды; 6) ағаштар топтары бiрлi-жарым ағаштар түрiндегi тұқым шашқыштарды дiңдерiндегi қабықты жеңiл-желпi қырып (шырайландырып) белгiлеп, бояумен нөмiрлейдi. Тұқымдық гүл өсетiн топырақты шектеу шектесетiн ағаштарда сыртқы жағында қабығында жеңiл сүйкеу және бұрыштағы ағаштарда дiңгегiнiң маңындағы қабығын қыру жолымен жүргізiледi. Тұқымдықтар мен тұқымдық топтардағы ағаштар, сондай-ақ тұқымдық гүл өсетiн тұқымдық ағаштар бояумен белгiленедi	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
251	Бақылау субъектісі ағаш кесудi жүргізу кезiнде қолданылып жүрген ормандағы санитарлық ережелер мен ағаш дайындаудағы техника қауiпсiздiгiн сақтайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
252	Бақылау субьектісінде кесiлген ағаштарды өрт қаупі бар кезеңде кеспеағаштарда қалдырған жағдайда оларды бұтақтарынан тазарту қажет, ал дайындалған ағаш өнiмiн қатар-қатар немесе текшелеп жинап қою керек. Бұл ретте жазға қалдырылған сүрегi және (немесе) ағаш кесу қалдықтары бар ағаш кесу орындарын көктем кезінде кейіннен кеспеағашта қосымша тазалап, тиiсті өртке қарсы және санитарлық жай-күйге келтiру керек.	ММ, ЕҚТА, РММО, ОП
253	Бақылау субъектісінде басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесудi жүргізу кезiнде сексеуiл тоғайларында дайындаудың сым арқанмен сүйреп тарту тәсiлiн қолдануға тыйым салынады. Сексеуiлдi сындыру қолмен немесе тумервалды пайдалана отырып жүргізіледi, оның жұмыс бөлiгі жер бетiнен 40 см деңгейде орнатылады.	ММ, ОП
254	Бақылау субъектісінде барлық ағаш кесу жұмыстарынан кейiн орман пайдаланушылар өскiндi ағаш кесу қалдықтары мен топырақ үйiндiлерiнен босату жолымен барлық қалған өскiндi түзетiп қоюы, сынған және қатты зақымданған өскiндi ағаш кесу қалдықтарымен бiрге кесiп және алып тастауы; ой-шұңқырларды тегiстеу, фашиндер орнату, ағаш кесу қалдықтарын төсеу және нығыздау жолымен топырақ эрозиясының пайда болған ошақтарын жоюы, жоғарғы қоймалар мен тиеу алаңдары орналасқан жерлердi ормандарды молықтыру жөнiндегi жұмыстарды жүргізуге жарамды күйге келтiруi қажет.	ММ, ОП
255	Бақылау субъектісіндекеспеағаштағы жоғарғы қоймалар мен тиеу алаңдары орналасқан 10 гектардан кем алаңның кеспеағаш алаңының 4 пайызынан астам, ал 10 гектардан астам алаңның 2 пайызынан астам артып кетуiне жол берілмейдi.	ММ, ОП
256	Бақылау субъектісіндекеспеағаштарды ағаш кесу қалдықтарынан (бұталардан, бұтақтардан, ұшар басынан) тазарту ағаш кесу қалдықтарын пайдалану, орманның қайта жаңғыру жағдайларын жақсарту, сондай-ақ орман өрттерiнiң шығуының, орман үшiн зиянды жәндiктердiң көбеюiнiң және саңырауқұлақ ауруларының алдын алу және қатерiн жою мақсатында ағаш кесумен бiр мезгiлде жүргiзедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
257	Бақылау субъектісінде ағаш кесу қалдықтары бiрiншi кезекте өнеркәсiптiк ұқсату және халыққа сату үшiн пайдаланылады. Бұл жағдайларда олар өрт қауiпсiздiгі шараларын сақтап, ағаш сүйретiп шығаратын соқпақтар бойы мен жолдарда сүрекдiңнiң алаңқайлары мен бос жерлерiне (терезелерде) үйiп қойылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
258	Бақылау субъектісінде ағаш кесу қалдықтарын пайдалану мүмкiндiгi болмаған жағдайда кеспеағашты тазарту мынадай тәсiлдермен жүргізiледi: 1) орманның құрғақ түрлерi мен топырағы әлсiз және тастақ жерлерде өсетін екпелерде ұзындығы 1 метрге дейiнгі ағаш кесу қалдықтарын ұнтақтау және оларды ағашы кесiлген бүкiл алаңға бiркелкi етiп шашып тастау жолымен; 2) орманның шөпті-батпақты және шөптi-сфагнумды (жаңа, дымқыл, шикi, ылғалды) түрлерінде оларды енi 2 метрге дейiн жалдарға немесе шiру үшiн қалдыра отырып, диаметрi 3 метрден және биiктiгi 0,5-0,6 метрден аспайтын үйiндiге жинау жолымен. Шiру үшін қылқан жапырақты ормандарда 1 гектарға 200, жапырақты ормандарда - 100 данадан астам мөлшерде үйiндiлер қалдыруға жол берiлмейдi; 3) кейiннен оларды сүйрету барысында нығыздай отырып, ағаш сүйрету жолдарына жинау жолымен; 4) оларды кеспеағаштан тыс жерге алаңқайларға шығару, оларды кейiннен өрт қаупi бар кезеңде қолдан өртей отырып, үйiндiге жинау жолымен; 5) ағаш кесу қалдықтарын үйiндiлерге жинау кезiнде үйiндiлер орман шетiнен 10 м және текшелеп жиналған орман өнiмiнен 5 м жақын орналастырылмайды. Кеспеағашты тазартудың аталған тәсiлдерi аралас күйiнде қолданылуы мүмкін. Орман иеленушi ағаш кесу орындарын тазартудың тәсiлдерiн ағаш кесу билетінде көрсетедi. Қар қалыңдығы 50 сантиметрден асатын қысқы кезеңде ағаш кесудi жүргiзу кезiнде кеспеағашты, ерекшелiк ретiнде, өрт қаупi бар маусым басталғанға дейiн көктемде тазартуға жол берiледi. Кеспеағашта ағаш кесу қалдықтарын оның көлемiнiң 20 пайыздан астам мөлшерiн қалдыруға жол берiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
259	Бақылау субъектісінде барлық ағаш кесу жұмыстары аяқталғаннан кейiн кеспеағашты қаз-қалпындағы күйiнде қарап шығу және құжаттарды зерделеу негiзiнде басты тұқымдардың өскiнi мен жас шыбықтарының сақталуын қоса алғанда, ағаш кесудi орындау сапасы және негiзгi орман өсiру талаптарының сақталу деңгейi тексерiледi, сондай-ақ: 1) уәкiлетті орган айқындайтын тәртiппен ағаш кесу орындарын куәландыру жүргiзiледi және акт жасалып, оған өз бетiмен кесiлген сүректiң көлемi, зақымдалған ағаштардың саны және ағаш кесу кезiнде жол берiлген басқа да тәртiп бұзушылықтар көрсетiле отырып, бүкiл учаскеде дайындалған сүректің мөлшерi текшеметрмен енгiзiледi. Акт учаскеде дайындалған сүректiң мөлшерiн растайтын құжат ретiнде ағаш кесу билетiне қоса тiркеледi; 2) ағаш кесу орындарын куәландыру актiсi жасалғаннан кейiн бiр айлық мерзiмде орман мекемесiнiң лауазымды тұлғасы қадағалау және бақылау тәртібiмен акт бойынша орманшылықтан орындалған жұмыстар көлемiнiң кемiнде 20 пайызын қабылдайды. Орманшылық бойынша ағаш жұмсау кiтаптары мен кеспеағаштар абристерi, қайта есептеу ведомстволары, орман орналастыру материалдарындағы жүргiзiлген ағаш кесулер туралы белгiлер және тұрақты сынақ алаңдары бойынша материалдар тексерiледi; 3) бiртiндеп және iрiктеп кесудiң әрбiр кезегі аяқтағаннан кейiн кеспеағаштарда құламалығы 15 градусқа дейiнгі баурайларда қатты бүлiнген (дiң сыртының үштен бiрiнiң қабығын сыдыру, тамырларының зақымдануы, бүкіл массасының үштен бiрiнен астамы мөлшерiнде ұшар басының сынуы) ағаштар санының түбiрiнде қалдырылатын ағаштардың жалпы санының 8 пайызынан, ал құламалығы 5 градустан астам баурайларда - 12 пайызынан асып кетуiне жол берiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
260	Бақылау субъектісінде ағаш дайындау процесінде ағаш сүйретіп шығару жолдарының және тиеу алаңдарының барлық ауданымен бiрге алғанда топырақты минералдандырудың жалпы көлемiнiң кеспеағаштың жалпы көлемiнен 20 пайыздан астам мөлшерде асып кетуіне жол берілмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
261	Бақылау субъектісінде ағаш кесуден кейiн орманның табиғи қайта жаңғыруының жай-күйi барлық ағаш дайындау операцияларынан кейiн сақталып қалған өскiн, ағаш кесу орындарын тазартуды және өскiннiң түзетілуiн есепке алу арқылы, ал оның өмiршеңдiгі ағаш кесу орындарын куәландыру кезiнде анықталады. Қайта жаңғыруды бағалау шәкiлдер бойынша айқындалады. Есептеу нәтижелерi бойынша акт жасалып, онда өскіннің мөлшерi мен сақталу пайызы, оның жай-күйiнiң жалпы сипаттамасы және алаң бойынша орналасуы, ағашы кесiлген жердің қажет тұқымдармен күтілетін қайта жаңғыруын бағалау, ағашы кесiлген жерлердегi орманды молықтыру жөнінде iс-шаралар өткiзу қажеттiлiгi мен олардың тәсілдерi көрсетіледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
262	Бақылау субъектісі дайындау маусымына және ағаш кесу тәсілiне қарай алаңшадағы өскiн мен жас шыбықтың оның ағаш кесуге дейiн есепке алынған мөлшерiнiң 50 пайызынан 80 пайызына дейiн сақталуын қамтамасыз етеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
263	Бақылау субъектісінде ағашы кесiлген жерлерде қажеттi тұқымдардың жақсы қайта жаңғыруы орын алған жағдайда оларда орманды молықтыру жөнiнде iс-шаралар жүргiзу қажет болмайды, ал қанағаттанарлық дәрежеде қайта жаңғырған жағдайда табиғи қайта жаңғыруға жәрдемдесу шаралары немесе iшiнара орман дақылдары белгiленеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
264	Бақылау субъектісінде табиғи қайта жаңғырумен қамтамасыз етiлмеген ағашы кесiлген жерлерде орман пайдаланушылар мiндеттi түрде ағаш кесуден кейiн екі жыл iшiнде шаруашылық жағынан бағалы тұқымдардың орман дақылдарын отырғызу жөнiндегі жұмыстарды жүргiзедi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
265	Бақылау субъектісінде орманның табиғи қайта жаңғыруына жәрдемдесу жөнiндегі іс-шаралар өткiзiлген, орман дақылдары отырғызылған немесе табиғи өсiп-өнуге қалдырылған орман құрайтын барлық тұқымдардың жаппай ағаш кесiлген жерлерде, сондай-ақ ағашы кесiлген жердiң сыртқы жағына жанасқан 10 метрлiк белдеулерде өскiннiң көп бөлiгi жануарлардың оның жоғары басын бүлдіруiне мүмкiндiк бермейтін биiктiкке жеткенге дейiн мал жаю мен шөп шабуға жол берілмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
266	Бақылау субъектісі орманды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуді жоғары дәрежеде пiсiп-жетілген (0,8-1,0) екпелер пайда болған сәттен бастап жүргiзедi және әдетте басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу жүргiзуге жол берiлетiн екпелерде басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуге дейiн жарты сыныпта аяқтайды және басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуге жол берiлмейтiн екпелерде өсу кезеңi бойына жүргізедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
267	Бақылау субъектісі орманды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуді Қазақстан Республикасының Орман кодексiнде белгiленген орман пайдалануды шектеу режимдерiн ескере отырып, мемлекеттiк орман қорының барлық санаттарының ормандарында жүргізедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
268	Бақылау субъектісі екпелердiң жасына (даму кезеңiне) және тұқымдық құрамына қарай орманды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң мынадай түрлерiн: жарықтандыру, тазарту, сирету және өтпелi ағаш кесуді жүргiзедi. Ағаш кесудiң жекелеген түрлерiнiң мақсаты мыналар болып табылады: жарықтандыру - аралас жас шыбықтарда құрамды күтiп-баптау және жиiлiгiн реттеу. Тазарту жасында күтiп-баптаудың осы түрi негiзiнен басты тұқымдардың екпелер құрамына қажеттi мөлшерде қатысуын қамтамасыз етуге тиiс; тазарту - екпелер құрамы мен пiшiнiн күтiп-баптау, сондай-ақ оның жиiлiгiн реттеу; сирету - екпелердiң сапасы мен құрылымын жақсарту үшiн дiң мен ұшарбастың пiшiнiн күтiп-баптау; өтпелi ағаш кесу - таңдаулы ағаштарда өскiндi көбейту, техникалық тұрғыдан пiсiп-жетiлген сүректiң сапасын бiр мезгiлде арттыра отырып, оны өсiру мерзiмiн қысқарту және екпелердi басты ағаш кесулерге дайындау мақсатында екпелердi баптап-күту.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
269	Бақылау субъектісікүтiп-баптау мақсатында ағаш кесу кешiктiріліп немесе тұрақсыз жүргiзiлген, екпелер әртүрлi жастағы екпелер болып, күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң жекелеген түрлерiнiң алаңдарын бөлiп алу мүмкiн болмайтын жағдайларда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң барлық түрлерiнiң нысаналы мiндеттерiн белгiлi бiр учаскеде бiр мезгiлде шешуге немесе оларды кешендi түрде жүргiзуге жол бередi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
270	Бақылау субъектісі күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуді екпелердiң селекциялық-генетикалық қасиеттерi мен биологиялық орнықтылығын төмендетпей, орманды одан әрi кезең-кезеңмен пайдалануды ескере отырып жүзеге асырады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
271	Бақылау субъектісі Ағаш кесу ережесінiң 89-тармағында аталған күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу түрлерiн оларды қолдану рұқсат етілген екпелерде олардың жасына, құрамына, өнiмдiлiгiне, ұшарбастарының майысуына немесе жуандығына байланысты жүргiзедi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
272	Бақылау субъектісі күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудi жүргiзу кезiнде ағаштарды жiктеуді жүргiзедi, барлық дарақтар шаруашылық және биологиялық белгiлерi бойынша үш санатқа: I - таңдаулылар, II - қосалқылар, III - аластауға тиiстiлер деп бөлiнетiн биотоптар бөлiп алынады: 1) таңдаулыларға - биiктеп жақсы өскен, зақымданбаған түзу, толық сүректi және бұтақтарынан жақсы тазартылған діңі бар, терең тамырланған, қылқан жапырақтары (жапырақтары) қалыпты өскен, бiркелкi дамыған, жiңiшке бұтақты, жіңішке үшкір ұшарбасы бар басты тұқымның сау ағаштары жатады. Жапырақты екпелерде тұқымдық ағаштарға және шiрiкке төзiмдi ағаштардың нысандарына артықшылық беру керек. Таңдаулы ағаштар негізiнен Крафт бойынша өсудiң I, II және III сыныптарының ағаштарынан және олардың өсу орнының жағдайларына сәйкес келуiн ескере отырып iрiктеп алынады. Күрделi екпелерде мұндай ағаштар бiрiншi қабаттан да, екiншi дәрежелi қабаттардан да iрiктеп алынады. Екпелердiң жекелеген топтарында I санаттағы ағаштар болмаған жағдайда өсiп тұрғандарының салыстырмалы түрде таңдаулылары қалдырылады. Күтiп-баптау кезiнде таңдаулы ағаштар iшiнен пiсiп-жетілу жасына дейiн қалдырылатын мақсатты ағаштар бөлiп алынады. Бұл ағаштар сирету жасынан бастап бөлiнедi; 2) қосалқыларға - таңдаулы ағаштардың бұтақтарынан тазаруына, олардың дiңдерi мен ұшарбастарының қалыптасуына ықпал ететiн, топырақ қорғау және топырақ жақсарту функцияларын орындайтын негiзiнен шымылдықтың төменгi бөлiгiндегi немесе екiншi қабатты құрайтын ағаштар жатады. Оларға сондай-ақ егер олар алаңқайлар мен орман шетінде орналасқан болса, таңдаулылар санатына енбеген жоғарғы шымылдықтың бiрлi-жарым ағаштары, сондай-ақ егер олар басты тұқымның өскiнiне кедергi жасамаса, аласа ағаш нысанындағы бұталар мен ағаштар жатады; 3) аластауға жататын ағаштарға: кеуiп қалған, дауыл әсерiнен құлаған, қураған, өсуiн тоқтату дәрежесiне дейiн саңырауқұлақ ауруларынан және зиянкестерден зақымданған; егер бұл ағаштар екпеде пайдалы рөл атқармаса, күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуден кейiн оңала алмаса (тегіс, шар тәрiздi және үрмелi ұшарбасы бар) және оларды кесу үлкен ашық алаңқайлар құрамаса, қисайған, қос тармақты, жоғарғы басы жоқ, iрi-iрi өгей бұтақшалары бар, қатты өсiп, ұшарбасы тым төмен иiлген және қатты сүйiрленген, көп күйзелiс көрген; iрiктеп алынған таңдаулы және қосалқы ағаштардың өсуiне және ұшарбастарының қалыптасуына бөгет жасайтын (сабалайтын, тартатын, қысатын және тағы да басқалар) ағаштар, егер оларды кесу екпелердiң бүлiнуiне душар етсе, iлеспе тұқымдар мен басты тұқымның өкiлдерi; егер олар өте қалың шоғырлар құраса, жекелеген қалыпты дамыған және күйзелмеген ағаштар жатады. Егер олар оқшауланып өссе және кеуiп қалмаған болса, қуыстар мен құс ұялары бар, дiңдерiнiң техникалық қасиеттерi нашар ағаштар кесуге тағайындалмайды	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
273	Бақылау субъектісікүтiп-баптау мақсатында ағаш кесуге тартылатын барлық екпелерде учаскелерде таңдаулы және қосалқы (пайдалы) ағаштарды қалдыруға және тиiсiнше Ағаш кесу ережесінiң 93-тармағында келтiрiлген жiктемелер мен нұсқамаларға сәйкес кесуге жататын ағаштарды аластауға мүмкiндiк беретiн күтіп-баптаудың төменгi және жоғарғы әдiстерiн бiр мезгiлде қолдануы мүмкін.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
274	Бақылау субъектісі таза екпелерде негізiнен екпенiң бағынысты бөлiгінен мөлшерi мен өсу сыныптары әртүрлі ағаштарды шаба отырып, күтіп-баптау мақсатында ағаш кесудiң белсендi төменгi әдiсiн қолданады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
275	Бақылау субъектісі аралас және күрделi екпелерде ағаштар кесуді өнiмдiлігі жоғары және өрттерге барынша төзiмдi екпе қалыптастыру үшiн орман шымылдығының барлық бөлiктерiнде жүргiзедi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
276	Бақылау субъектісі күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу үшiн ағаштар iрiктеу оларда бiр немесе бiрнеше таңдаулы ағаш таңдап алынатын жекелеген биотоптар бойынша жүргiзiледi, ал содан соң оларға қосалқы (пайдалы) ағаштар және аластауға жататын ағаштарды белгiлейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
277	Бақылау субъектісіжарықтандырылған және тазартылған жерлерде ағаштарды кесуге белгі салуды бүкiл учаскеде жүргізмейдi. Бұл үшiн учаскенiң үйреншiкті жерлерiнде кейіннен мұқият кесуге ұшырайтын және бүкiл ауданда күтiп-баптау жұмысын жүргізу үшiн үлгi ретiнде пайдаланылатын бiрнеше сынақ алаңы немесе жолақтық сынама салынады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
278	Бақылау субъектісі сирету және өтпелi кесу кезiнде ағаштарды кесуге учаскенiң бүкiл алаңында, бiрақ онда таңдаулы ағаштарды бiркелкi орналастыру мүмкiндігін ескере отырып iрiктейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
279	Бақылау субъектісі басты тұқым ағаштары бiркелкi бөлiнбеген жас шыбықтарда басты тұқым топтарында күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң шоғырлық тәсiлiн қолданады, мұнда басты тұқым топтарында және екiншi дәрежелi ағаш шымылдығы биiктiгiнiң жартысына тең қашықтықта олардың айналасындағы iлеспе тұқымдардың барлық ағашы шабылады. Қалған алаңда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу жүргізiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
280	Бақылау субъектісі бiр қабатты қылқан жапырақты - жапырақты екпелерде қылқан жапырақты ағаш тұқымдары биотоптарындағы екіншi дәрежелi тұқымдарды толық аластайды (жоғарғы әдiспен күтіп-баптау), олардың қою, таза биотоптарын шамалы сиретедi (төменгі әдiспен күтiп-баптау) және жапырақты ағаш тұқымдарының биотоптарын сәл ғана сиретедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
281	Бақылау субъектісі бiр қабатты жапырақты - қылқан жапырақты жас шыбықтарда және екiншi қабаттағы басты тұқыммен күрделi әртүрлi жастағы екпелерде жапырақты тұқымды ағаштарды кесуді учаскенiң бүкiл алаңында жүргiзедi, бұл ретте қылқан жапырақты ағаш тұқымдары өскiнiнiң бiркелкi орналасуын және соңғыларының орманның қалдырылатын бөлiгiнiң құрамында басым болуын қамтамасыз ету керек.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
282	Бақылау субъектісі қылқан жапырақты ағаш тұқымдары тым көлегейленіп, 0,5-тен кем мөлшерде түйiскен болса, жапырақты ағаш шымылдығын шабуды белдеулермен жүргiзедi. Белдеулер ені екiншi дәрежелi қабаттың екі биiктiгіне тең етiп белгіленедi. Бұл ретте бiріншi кезекте күтiп-баптау жапырақты ағаш тұқымдарының барлық ағаштары таңдалып, қылқан жапырақты ағаштар қалдырылатын учаскенің бүкіл алқабының кем дегенде 50 пайызында жүргізiледi. Кесу белдеулерi қалдырылатын ені дәл осындай қорғаныштық ықтырмалармен алмасып отырады. Белдеулер бағыты құрғақшылық жағдайларда батыстан шығысқа қарай, ал таулы аудандарда - баурайға көлденең күйiнде қабылданады. 4-5 жылдан соң қалдырылған ықтырмалардағы жапырақты ағаш тұқымдарының ағаштары кесіледi және бiр мезгiлде бұдан бұрын кесiлген белдеулерiндегi басты тұқымды күтiп-баптау жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
283	Бақылау субъектісі белдеулiк (дәлiздiк) күтiп-баптауды ілеспе тұқым немесе басты тұқым бұталарының жекелеген қатарлары шабылатын, ал қалған қатарларда селекциялық сирету жүргiзiлетiн аралас орман дақылдарына да, таза орман дақылдарында да қолданады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
284	Бақылау субъектісітоптық-әртүрлi жастағы екпелерде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу әдiстерiн бiр жастағы сүрекдiңдердi бiртiндеп қалыптастыруға бағытталған ағаштардың әрбiр тобының құрамымен және даму кезеңiмен айқындайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
285	Бақылау субъектісінде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу ылғал үнемi жетiспейтiн немесе ол артығымен болатын жекелеген екпелердi қоспағанда, Қазақстан Республикасының Орман кодексi мен Ағаш кесу ережесінде рұқсат етiлген мемлекеттiк орман қорының барлық учаскелерiнде жүргiзiледi: 1) шаруашылық тұрғыдан алғанда қажет емес екпе құрамы, алаң бiрлiгiндегi ағаштар саны (тығыздығы), дiңдердiң әртараптануының жоғары деңгейі және жуандығы, ағаштардың бір бiрiне өзара күштi әсер етуі және сүрекдiңнiң жалпы нашар жай-күйi күтіп-баптау мақсатында ағаш кесудi белгiлеу қажеттiлігінiң негiзгi көрсеткiштерi болып табылады; 2) аралас екпелер күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуге басты тұқымды ілеспе тұқымдар күйзелткен және тиісті орман өcipу жағдайларына сәйкес келетiн шаруашылық тұрғыда бағалы екпелердiң қалыптасу процесiне iлеспе тұқымдар жайсыз әсер еткен жағдайларда белгiленедi; 3) ағаштар шоғыр-шоғыр болып орналасқан таза және аралас сүрекдiңдерде, егер жекелеген шоғырларда (топтарда) басты тұқымдарды екiншi дәрежелі тұқымдардың көлегейлеп тастау қатерi орын алса немесе таза шоғырлар қатты көлегейленiп қалған болса, олардың жалпы түйісуi мен жуандығына қарамастан күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу белгіленедi; 4) туынды екпелер (уақытша орман түрлері), қай жерде бар болса, сонда басты тұқымдардың (қылқан жапырақты, қатты жапырақты және басқалар) өмiршең ағаштарының жеткiліктi мөлшерi олардың жуандығына қарамастан күтiп-баптау мақсатында кесуге белгiленуi мүмкiн; 5) қылқан жапырақты ағаш тұқымдарының өскіні жоқ немесе оның мөлшерi жеткiлiксiз жапырақты туынды жас шыбықтарда болашақта түйiскен екпелер қалыптастыру үшiн қайта жаңарту шараларын жүргізу керек, ал бұл мүмкiн болмаса, онда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудi жапырақты ағаш тұқымдарының сүрекдiңдерiн қалыптастыруға бағдарлау керек	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
286	Бақылау субъектісінде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу ең алдымен таңдаулы орман өсiру жағдайларында аралас, көлегейленген, пiсiп-жетiлу деңгейi жоғары және бонитетi жоғары екпелерде белгiленедi. Өзге де тең жағдайларда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу мынадай ретпен белгiленедi: 1) бірiншi кезек - жарықтандыру, тазарту және сирету; оларды қажетсіз тұқымдар көлегейлеп тастайтын жағдайларда, кеспеағашты игеру кезiнде сақталып қалған басты тұқымдардың дақылдары мен жас шыбықтарында; екiншi дәрежелi тұқымдар шымылдығындағы басты тұқымдары бар жас шыбықтарда; бip шымылдықтағы басты және екiншi дәрежелi тұқымдар бар аралас шыбықтарда; бағалы тұқымдардың көлегейленiп тасталған таза шыбықтарында, сондай-ақ тұқымдық-өскiннен өсіп-өнген шыбықтарда; екiншi дәрежелi тұқымдар шымылдығы астындағы басты тұқымы бар аралас екпелерде; 2) екiншi кезек: таза екпелердегi сирету; аралас және күрделi екпелердегi өтпелi кесу; 3) үшiншi кезек - таза екпелердегi өтпелi кесу	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
287	Бақылау субъектісіндеағаштардың бiркелкi орналастыру кезiнде сирету мен өтпелi кесу әдетте жуандығы 0,7-ден жоғары екпелерде белгiленедi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
288	Бақылау субъектісінде бонитетi V сыныптан төмен екпелер күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесуге белгiленбейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
289	Бақылау субъектісі күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесу уақытын былай сақтайды: 1) аралас және күрделi шыбықтарда күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу басты тұқымдарды екiншi дәрежелі тұқымдардың көлегейлеп тастау қатерi байқала салысымен, ал таза шыбықтарда - ұшарбастар қысылып, жапырақтары түсе басталған бойда жүргiзiледi. Жасанды жолмен өсiрiлген қарағай шыбықтарында бiрiншi peт күтіп-баптау қатарлардағы ағаштардың ұшарбастары түйiскен сәттен бастап жүргiзiледi; 2) ағаштардың жапырақтары түсiп қалған жағдайда жарықтандыру мен тазарту бүкiл вегетациялық кезең бойы жүргiзiледi. Жергiлiктi климаттық жағдайларға байланысты ағаш кесу мерзiмі вегетациялық кезеңнің басталуына, орта тұсына немесе аяғына белгiленуі мүмкiн; 3) кеш сиретiлген, дiңдерi тым шығыңқы және жеткiлiкті дәрежеде орнықты емес қалың шыбықтарда, сондай-ақ далалық аймақтың жапырақты шыбықтарында оны негiзiнен көктем кезiнде жүргізуге болады; 4) далалық аудандардағы қарағайдың орман дақылдарын қоса алғанда, шабылатын ағаштарды жаңа жылдық шыршалар ретiнде сату мақсатында күз аяғы мен қыс басында ағаш кесуге жол беріледі; 5) сирету мен өтпелi ағаш кесудi қар аз кезде жүргiзген жөн. Күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу объектiлерiн және оны жүргізу уақытын таңдау аңшылық шаруашылығы, жанама орман пайдалану және табиғат қорғау мүдделерi ескерiле отырып жүргiзiледi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
290	Бақылау субъектісі күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесудiң қарқындылығы мен қайталануын былай сақтайды: 1) күтіп-баптау мақсатында ағаш кесудiң қарқындылығы немесе ағаш шымылдығының жабылу және екпелердiң жуандығы деңгейiмен, немесе тиiсiнше кесуге дейiнгi дiңдер саны мен екпелер қорының пайызымен көрсетiлетiн шабылатын дiндер мен екпелер қорының мөлшерімен, немесе 1 гектарға шаққанда ағаштар кесу алаңдарының бастапқы сомасын төмендету деңгейiмен айқындалады; 2) opманды күтіп-баптау мақсатында ағаш кесудiң қарқындылығы ормандардың тағайындалуына, орманның түріне, құрамына, жасына, жуандығына, бонитет сыныбына, екпелердiң құрылымына, жалпы жай-күйiне және күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң мақсатына қарай белгiленедi; 3) көрсеткiштердiң төмендеу шамасы бойынша күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу қарқындылығының мынадай дәрежелерi болады: өте баяу - 10 пайызға дейiн, баяу - 11-20%; бiрқалыпты - 21-35%; күшті - 36-50% және өте күшті 50%-дан астам; 4) шыбықтарда күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу қарқындылығы әдетте ағаш шымылдығы жабылуының төмендеу дәрежесiмен айқындалады. Орта жастағы және пiсiп-жетiліп қалған ағаштарда, ал орман шаруашылығын қарқынды жүргізу аймағында (далалық және орманды далалық аймақтар) және сирету жасындағы сүрекдіңдерде - таксациялық жуандығы мен шабылған сүрек қоры бойынша айқындалады; 5) орта жастағы және пiсiп-жетіліп қалған екпелермен салыстырғанда жас шыбықтарда неғұрлым қарқынды ағаш кесу қолайлы болады. Өсу шапшаңдығымен едәуiр өзгешеленетін тұқымдардан тұратын аралас екпелерде кесу қарқындылығы таза екпелермен салыстырғанда жоғары. Тез өсетiн және жарық сүйгiш тұқымдардан тұратын екпелерде күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу қарқындылығы баяу өсетiн және көлеңкеге шыдамды екпелермен салыстырғанда неғұрлым жоғары, ал бонитеттерi жоғары сүрекдiңдерде - өнiмдiлігі төмен екпелермен салыстырғанда неғұрлым күштi. Желге онша төзiмдi емес тұқымдардан тұратын қалың екпелерде, ылғалы көп және майда топырақтарда өсетiн сүрекдіңдерде күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу қарқындылығы салыстырмалы түрде баяу болуға тиiс; 6) күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң қайталануы белгілі бір учаскеде олардың бiр түрiн жүргізу жиiлiгiн бiлдiредi, екпенiң жай-күйiне, шаруашылық жүргізудiң экономикалық жағдайларына байланысты және екпенiң өнiмділігі мен оны сирету қарқындылығына, сондай-ақ жұмыстардың механикаландырылу деңгейiмен байланысты болады. Таза екпелерде қайталану күрделi және аралас екпелермен салыстырғанда сирек. Орман өсу жағдайлары неғұрлым жақсы және екпелер жас болса, күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу солғұрлым жиi жүргiзiлетiн болады; 7) аралас талдарда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң қайталануы 5 жылды, таза шыбықтарда - 10 жылды, ал I-III бонитеттердің сүрекдiңдерiнде сирету және өтпелi кесу 10-15 жылды және IV-V бонитеттердің екпелерiнде - 15-20 жылды құрайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
291	Бақылау субъектісі күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесу алаңдарын жоспарлауды және бөлуді былай жүргізеді: 1) өсiруге және күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуге алаңдар бөлу, ағаштар iрiктеу, оларды таңбалау және шыбықтарды қоспағанда, екпелерде қайта есептеу кесуге дейiн бір жыл бұрын - жапырақты ағаштар бойынша көктемгi-жазғы кезеңде, ал қылқан жапырақты ағаштар бойынша - жыл бойына жүргiзiледi; 2) кәдiмгі учаскелерде шыбықтарды кесуге бөлу кезiнде бүкiл учаскеде жарықтандыру мен тазарту жүргізу үшін эталон ретiнде қызмет ететiн бақылау сынақ алаңдары немесе жолақтық сынақ үлгілерi қалдырылады. Олардың көлемi бүкiл учаскенiң кемiнде 3-5 пайызын және күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудің әрбiр түрi бойынша кемiнде 0,5 гектарды құрайды; 3) сирету және өтпелi ағаш кесу кезiнде кесуге белгіленген ағаштар диаметрi 8 см (жер бетiнен 1,3 м биiктiкте) және одан да жоғары ағаштардан бастап жуандығының 2-4 сантиметрлiк сатысы бойынша қайта есептелiп, олар iскерлiк, жартылай iскерлiк және отындық ағаштарға бөлiнiп, көлденең сызықпен белгi қойылады және тамыр мойнынан таңбаланады. Бiр мезгілде кесуге бөлiнген ағаштарда кейіннен биіктiк кестесін жасау және кестелер бойынша екпелердiң биiктiк разрядын айқындау үшiн жуандығының 5 орталық сатысында 3 ағаштың биiктiгi өлшенедi; 4) күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуге учаскелер бөлу және сынау алаңдарын, шыбықтарда эталондық кесу, сондай-ақ сирету мен өтпелi ағаш кесу кезiнде ағаштарды кесуге iрiктеу орманшының немесе оның көмекшiсiнiң басшылығымен жүргiзiледi. Бұл ретте бағдар ретiнде және практика жүзiнде көрнекiлеп көрсету үшiн әрбiр орман мекемесi учаскелерінде ағаш тұқымдары басым барлық екпелерде және күтіп-баптау мақсатында ағаш кесудiң әрбiр түрi бойынша қалдырылатын екi секциялық (бiрi - бақылау, екiншiсi - ағаш кесiлетiн) тұрақты сынау алаңдары пайдаланылады. Өздерiне бөлiнген учаскелерде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудi жүргiзудiң негізгі шарттары күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу бойынша учаскенi игерудiң технологиялық картасында көрсетiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО
292	Бақылау субъектісі кесiлетiн сүректерді есепке алуды былай жүргізеді: 1) жарықтандыру және тазарту кезiнде барлық шабылатын сүректiң көлемi сынақ алаңдарында немесе жолақтық сынақ үлгiлерiнде дайындалған оның мөлшерi бойынша айқындалады, ол өз кезегiнде осы аудан үшiн бекiтiлген шағын көлемдi дiндер көлемiнiң кестелерi бойынша немесе кейіннен тиiстi коэффициенттер бойынша тығыз текше метрлерге көшiрiлiп, қоймалық текше метрлермен айқындалады (9-кесте); 2) сирету және өтпелi ағаш кесу кезiнде шабылатын сүрек қоры кесуге белгіленген ағаштарды қайта есептеу деректерi бойынша анықталады. Бұл ретте 1,3 м биiктiкте диаметрi 8 сантиметрден аз ағаштар бойынша қор учаскенiң бүкiл көлемiне көшiре отырып, арнайы қалдырылатын сынақ алаңдарында қоймалық текше метрлермен айқындалады. Мұндай алаңдардың мөлшерi учаске көлемiнің 2-3 пайызын, бiрақ кемiнде 0,5 гектарды құрайды. Диаметрi 8 сантиметрден астам (1,3 м биiктiкте) ағаштарда қорды және сортты ағаштардың шығымын есептеу осы аудан үшін бекiтiлген биiктiк сызбасы мен сортты ағаштар кестелері бойынша белгiленген биiктiк разрядтары бойынша әрбiр тұқым үшiн жүргізiледi. Технологиялық дәліздер (ағаш сүйрету жолдары) кесу көзделген күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу учаскелерінде оларда кесiлетін сүрек осы ағаш кесу кезiнде дайындалатын көлемге енгiзiледi. 3) сирету мен өтпелi ағаш кесуге арналған ағаш кесу билеттерi дiңдердiң саны бойынша ("түбiрлер" бойынша), ал жарықтандыру мен тазартуға арналған ағаш кесу билеттерi - мөлшерлi саны бойынша ескерiле отырып жазып берiледi. Егер сирету мен өтпелi ағаш кесудi жүргiзу кезiнде учаскеде кесiлетiн ағаштардың 15 пайыздан астамының жер бетiнен 1,3 м биiктiктегi диаметрi 10 сантиметрден кем болса, ағаш кесу билетi дайындалатын сүректi мөлшерлi саны бойынша есепке алу тәсiлi көрсетiле отырып берiледi; 4) орманшылық бойынша кеспеағашты материалдық және ақшалай тұрғыда бағалау нәтижелерiнiң негізiнде бүкiл орман мекемесi бойынша кезектi жылдық кеспеағаштың жиынтық ведомосы қалыптасатын жылдық кеспеағаш ведомосы жасалады. Күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуге бөлiнген барлық учаскелерге абристер жасалады, олар күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу бойынша жылдық кеспеағаштың альбомы түрiнде түптеледi, кезектi жылдық кеспеағаштың ведомосымен бiрге - бiр данасы орман мекемесiнде, екiншiсi - орманшылықта сақталады; 5) ағашы кесілген алаңдар туралы деректер орманшылық бойынша жүргiзiлетiн орманның шығыс кiтабына енгiзiледi, ал учаскелердiң өздерi уәкiлетті орган бекiтетiн Мемлекеттiк орман қорының учаскелерiнде кеспеағаштар бөлу және олардың таксациясы жөнiндегі нұсқаулыққа сәйкес алаңы, ағаш кесу жылы және ағаш кесу түрiнiң қысқартылған белгiсi көрсетiлiп, планшеттерге көкшiл бояумен тұтас сызықпен белгiленедi. Бiр мезгiлде таксациялық сипаттамаға ағаш кесу жылы, ағашы кесiлген алаң, ағаш кесудің түрі, тұқымдары бойынша кесiлетiн қор, ал өскiндер үшiн - кесуден кейiнгi ағаштың құрамы мен жуандығы енгізiледi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
293	Бақылау субъектісі таза қарағайлы екпелерде ағаш кесуі Ағаш кесу ережесінің 10-кестесінде келтiрiлген көрсеткiштерді ескере отырып, жүзеге асырады: 1) таза қарағайлы екпелерде (екiншi дәрежелi тұқымдардың 1 бiрлiгiне дейiн) жарықтандыру жүргiзiлмейдi; 2) тазарту олардың төзiмдiлiгi мен су режимін арттыру мақсатында биотоптар мен тік қиялардағы ағаштары қисық өскен қалың қарағайлы жас өскiндерде ғана жүргiзiледi. Егер оларда ағаштардың орналасуы бiркелкi болса және өспей қалған ағаштар байқалмаса, онда тазарту тағайындалмайды және күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудi бастау мерзiмi жастың 2 сыныбына жылжытылады. Қарағайдың қатардағы дақылдарында "саңылау" қалдырмай, бойлап өспей қалған, ауру және бүлiнген ағаштарды (бұтақты, ұшарбасы көп, қисық және т.б.) аластау арқылы екпелерді біркелкi сирету жүргiзiледi. Оларда сондай-ақ әрбiр бесiнші қатарды жаппай кесуге жол беріледі және технологиялық дәліздер жасау мен өрт қаупiн азайту мақсатында олардан дақылдардың жекелеген блоктарын немесе секцияларын қалыптастыратын әрбiр 200-250 м сайын орташа биiктiктегi ағаштарда енi 1,5-2 болатын жаппай қарама-қарсы ағаш кесу жүргiзiледi. Қарағайдың ықтырма дақылдарында ағаш кесу жойылып бара жатқан ағаштар есебiнен жүргiзiледi. Орман шетіндегi қатарларда ағаш жинау ең аз мөлшерде жүргiзiледi; 3) сирету кезiнде тек ауру, зақымданған және бойлап өспей қалған дарақтарды ғана жинап, қарағайдың ең таңдаулы ағаштарын қалдыруға және оларды бiркелкi орналастыруға ұмтылу қажет, бұл ретте сүрекдіңнің жуандығын қатты төмендетуге жол берiлмейдi; 4) өтпелi кесудiң бастапқы кезектерi жуандығы жоғары деңгейдегi қарағай екпелерiнде ғана жүргiзiледi. Басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуге тыйым салынған екпелерде өтпелi кесудiң кейiнгi кезектерiн өткiзу кезiнде учаскелерде қарағай өскінінің болуын және орналасуын ескеру, өтпелi ағаш кесудi немесе аналық екпенi қарағайдың жас ұрпағымен толық ауыстырып болғанға дейiн қорғаныштық, су қорғау және басқа да экологиялық функцияларынан айырыла бастаған екпелерге қолданылатын ағаш кесу тәсiлдерiн бiртiндеп пайдалана отырып, оның өсуiне бөгет жасайтын ағаштарды жинау керек. Бұл арада орман шымылдығын орынсыз көп сиретiп жiберген жағдайда топырақтың құрғап қалу қатері аса зор болатын жаңа жағдайлар ғана оған кiрмейдi, сондықтан негiзгі шымылдықтағы ағаштар әдетте кесiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
294	Бақылау субъектісі аралас қарағайлы екпелерде күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесуді Ағаш кесу ережесінің 11-кестесінде келтiрiлген көрсеткiштердi ескере отырып, жүзеге асырады: 1) аралас қарағайлы-жапырақты талдарда жарықтандыру шөп тектес өсiмдiктер сиреп кетiп, қарағайдың басты бәсекелесі жапырақты ағаш тұқымдары болатын сәттен бастап жүргiзiледi. Орман өсу жағдайларына байланысты оны қарағайдың орташа биiктiгi 2-2,5 м болатын 5-15 жас мөлшерiнде тағайындайды. Күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу қарағай ағаштарының бойлап өсуi нашарлай бастаған уақыттан бастап айқындалады. Жарықтандыру 40%-дан астам мөлшерде жапырақты ағаш тұқымдары бар қалың өскен талдарда 5-8 жастан және орман шымылдығы 0,7-0,8-ден астам мөлшерде жанасқан жағдайда 11-13 жастан басталады. Жапырақты ағаш тұқымдары 20-40% мөлшерде болған жағдайда майысып өскен талдарда оны 13-15 жаста өткiзедi. Қарағай ағаштарының мөлшерi жеткiлiксiз болған жағдайда (ұшарбасының жанасуы 0,5-0,6-дан аз) және олар қатты зардап шеккенде жарықтандыруды орман жолақтарымен немесе әр тұстан ойып-ойып өткiзедi. Бұл жағдайда тұқымдықтар болған жағдайда алқаптарға қосымша қарағай отырғызу үшін жапырақты орман шымылдығын қарағайдың өз тұқымын өзi шашуын туғызу үшiн ұшарбасының жанасуын 50 пайызға дейiн сирету, немесе табиғи түлеп өсуiне жәрдемдесу шараларын жүргiзу, немесе жекелеген орман дақылдарын отырғызу керек. Жарықтандыру, егер талдар iшiнде қарағай таза тұрақты топтар күйінде өсiп тұрса және алаңда бiркелкi орналастырылған болса, сондай-ақ орман шымылдығының жанасуы 0,7 және одан кем екпелерде жүргiзiлмейдi; 2) тазарту ең алдымен жарықтандыру дер кезiнде жүргiзілмеген және қарағай ағаштары орынсыз көп зардап шеккен аралас екпелерде жүргiзiледi. 25 жасқа дейiн жүйелi күтiм жасалмаған осындай екпелерде, бiрiншi кезекте, қарағай ағаштарының өмiршеңдік деңгейi және олардың негiзiнде қарағай басым екпелер қалыптастыру мүмкiндiгi анықталады. Егер мұндай екпелердi қалыптастыру мүмкiн болмаса, қайта жаңарту iс-шаралары белгіленедi немесе жапырақты ағаш екпелерi қалыптастырылады. Ал күтiп-баптау жүйелi түрде жүргiзiлiп тұрған жағдайда аралас қарағайлы екпелерде тазарту Ағаш кесу ережесінiң 102-тармағының ұсынымдарына сәйкес жүргiзiледi; 3) аралас қарағайлы екпелерде сирету жұмысын жүргiзу кезiнде қарағайдың ең таңдаулы ағаштары және басқа тұқымдардың қажеттi қоспасы құрамда сақталып қалады, олардың алаң бойынша бiркелкi орналастырылуы қамтамасыз етіледi. Нашар және дер кезiнде жиналмаған ағаштар, сондай-ақ жапырақты ағаш тұқымдарының артық қоспасы кесіледi. Қайталама сирету екпелерде қарағайды жапырақты ағаштар тұқымдары басып кету фактісi орын алғанда немесе бойлап өспей қалған ағаштардың көп мөлшерi болғанда тағайындалады; 4) өтпелi кесу кезiнде аралас қарағайлы екпелердiң жоғарғы шымылдығының құрамындағы жапырақты ағаш тұқымдарының қоспасы барынша азайтылады (I бiрлiк). Бiр мезгiлде майда тоғай қарағайдың өз тұқымын өзi шашуын кешiктiрсе, ол сиретiлетiн болады. Қалдырылатын ағаштар арасындағы орташа қашықтық тазарту кезiнде сүрекдiңнiң орташа биiктiгiнiң 1/4, ал сирету және өтпелi кесу кезiнде - 1/5 болуы тиiс. Аралас қарағайлы екпелерде кесудiң барлық түрiн өткiзу кезiнде бiрiншi кезекте көктерек, ал содан соң қайың ағаштары кесiледi. Күтiп-баптау мақсатында жүйелi түрде кесу кезiнде жапырақты ағаштар қоспасы мүмкiндiгiнше екiншi қабатқа көшiріледi. Құмайт топырақтарда көктеректiң өсуiнiң бiрқатар жағдайлары қарағайдың таралуына жәрдемдеседі, сондықтан оны кесу қалыптасқан тұрақты қарағай биотоптарын жарықтандыру мақсатында ғана жүргізілуге тиiс	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
295	Бақылау субъектісі жапырақты ағаш екпелерiнде күтіп-баптау мақсатындағы кесуді қарағай екпелерiндегi сияқты жүргiзедi. Оны өткiзу кезiнде екiншi қабат пен майда тоғай қалыптастыру үшін көлеңкеге төзiмдi тұқымдар (шырша, майқарағай) мен бұталар қоспасын сақтап қалу қажет. Жапырақты ағаш екпелерiнде күтiп-баптау мақсатында кесу қарқындылығы қарағай екпелерi үшiн күтiп-баптау мақсатында кесу көрсеткiштерi бойынша (10 және 11-кестелер) және осы Ереженiң 125, 126-тармақтарында баяндалған тау жағдайында күтiп-баптау мақсатында кесу ерекшелiктерi ескеріле отырып айқындалады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
296	Бақылау субъектісі таза және аралас самырсын екпелерiнде: 1) күтiп-баптау мақсатында кесуді олардың жуандығы 0,7 және одан жоғары болған жағдайда жүргiзедi. Ол сондай-ақ құрамында 1-2 бiрлiктен астам самырсыны бар жаңғақ кәсiпшiлiгі аймағының барлық тұқымдар екпелерiнiң талдарында жүргiзiледі; 2) оны өткізу кезiндегi негiзгi мiндет екпелер құрамында самырсынның болу үлесiн ұлғайту, ағаштардың жемiс бере бастау мерзiмiн қысқарту және олардың жаңғақ беру қабiлетiн арттыру (12-кесте) болып табылады. Кесуге учаскелер iрiктеу кезiнде жолдарға жақын маңда және келiп-кетуге оңай жерлерде орналасқан тау беткейлерiнiң төменгі бөлiктерiндегі самырсынның талдары мен орта жастағы екпелерiне айрықша назар аударылады; 3) самырсын ормандарында күтiп-баптау мақсатында кесудi жүргiзу кезiнде әсiресе шөп қабатының өсiп-өну қаупi бар тау беткейлерiнiң төменгi бөлiгiнде "саңылаулардың" пайда болуына жол бермей, бiрнеше ұрпақтан тұратын әртүрлі жастағы екпелердiң қалыптасуына ұмтылу керек. Самырсын ағаштары жуан, кең көлемдi және төмен иiлген ұшарбасын қалыптастыруы үшін оларға емiн-еркiн өсiп тұру жағдайдың қалыптастыру да мiндетті шарт болып табылады; 4) шаруашылық жаңғақтардың барынша көп мөлшерiн алу бағдарланған 60-80 жастағы самырсын екпелерiнде ағаш кесу әрбiр гектар орманға самырсынның 100-150 таңдаулы ағашын бiркелкi орналастырып, сүрекдіңдердің жанасуын 0,3-0,4-кe жеткiзiп, жоғары жиiлiкпен жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
297	Бақылау субъектісі шырша және майқарағай екпелерiн күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуді Ағаш кесу ережесінің 13-кестесінде келтiрiлген көрсеткiштерді ескере отырып жүзеге асырады: 1) шырша және майқарағай жас шыбықтарында жарықтандыру әдетте жүргізiлмейдi, өйткенi бұл тұқымдар көлеңкеге айтарлықтай төзiмдi, ал олардың қалпына келу кезеңi ұзақ мерзiмдi болып келедi; 2) таза және аралас шырша мен майқарағай жас шыбықтарында тазарту болымсыз қарқындылықпен жүргізiледi, бұл ретте әлсiреген және ауру дарақтар, сондай-ақ дiңiнiң пiшiнi нашар ағаштар кесiледi. Қалың шоқ ағаштарда ол ағаштарды алаң бойынша бiркелкi бөлу мақсатында жүргiзiледi; 3) шырша-жапырақты ағаш жас шыбықтарында желге, қарға, зиянкестерге жақсы қарсы тұратын және жақсы қорғаныштық қасиеттермен ерекшеленетін әртүрлі жастағы екпелер қалыптастыру керек; 4) жапырақты ағаш тұқымдарының шымылдығы астында екiншi қабатта орналасқан шырша және майқарағай жас шыбықтарында жапырақты ағаштар қоспасымен қылқан жапырақты екпелер қалыптастыру мақсатында тазарту кезiнде зардап шеккен, құрып бара жатқан және зақымданған ағаштар есебiнен шырша мен майқарағайдың жоғарғы шымылдығын, сондай-ақ олардың қалың биотоптарын қатты сирету жүргiзiледi; 5) аралас екпелерде шырша мен майқарағайдың өсуi үшiн оңтайлы жағдайларға қарқындылығы күштi дәліздік (алқаптық) күтiп-баптау кезiнде қол жеткiзiледi. Бұл ретте жоғарғы шымылдық ағашының биiктігіне тең ендi алқапта жапырақты ағаш тұқымдары кесiледi, ал ауру және зақымданған ағаштардан басқа барлық қылқан жапырақты ағаштар және жапырақты ағаштардың таңдаулы үлгiлерi сақталады. Күтiп-бапталатын белдеулер арасында енi дәл осындай күтiп-бапталмайтын белдеулер қалдырылады, оларда күтiп-баптау қайталама тазарту кезiнде жүргiзiледi; 6) таза шырша және майқарағай екпелерiнде сирету негiзiнен желге төзiмдi екпелер қалыптастыру мақсатында жүргiзiледi. Жоғарғы шымылдықтың таңдаулы ағаштары сақталады. Екпелердiң жуандығы 0,8-ден төмендемеуге тиiс. Егер таза қалың екпелерде ағаш кесу бұдан бұрын жүргiзiлмесе, оларда сирету қарқынды жиiлiкпен жүргізiлмейдi, бiрақ жиi қайталанады; 7) аралас екпелерде шыршаның көлеңкеленуін жою мақсатында орман шымылдығын бiркелкi сирету жүргiзiледi. Жұмсақ жапырақты тұқымдардың артық қоспасы шауып тасталады және олардың орман құрамына қатысуы 3-4 бiрлiкке дейiн азайтылады. Екпелердiң жуандығын 0,7-ден кем мөлшерге төмендетуге жол берiлмейдi; 8) жоғарғы шымылдығы жапырақты тұқымдардан және төменгісi шырша мен майқарағайдан тұратын күрделi екпелерде жапырақты тұқымдардың қатысуымен қылқанжапырақты екпелер қалыптастырылады. Жоғарғы қабатты сирету бүкiл аудан бойынша бiркелкi немесе басты тұқымдар шоғыр-шоғыр болып орналасқан жағдайда жеке топтармен жүргiзiледi. Бiр мезгілде бойлап өспей қалған, ауру және құрып бара жатқан ағаштарды шабу есебiнен басты тұқымдар қабатында да баяу қарқынды күтiп-баптау жүргiзiледi. Ағаш шабудың қарқындылығы шырша мен майқарағайдың күйзелiске ұшырау дәрежесіне байланысты. Аз күйзелiске ұшыраған жағдайда қарқындылығы күштi ағаш кесу пайдаланылады; 9) жуандығы жоғары дәрежедегi таза шыршалы және майқарағайлы екпелерде өтпелi ағаш кесу таңдаулы ағаштардың өсуіне бөгет жасайтын нашар ағаштарды шабу жолымен жүргiзiледi. Екпелердiң жуандығын 0,8-ден кем мөлшерде төмендетуге жол берiлмейдi. Аралас екпелерде олар таңдаулы қылқан жапырақты ағаштарды күтiп-баптау мақсатын көздейдi. Жапырақты ағаш тұқымдарының қоспасы шабылады және екпе құрамында 2 бiрлiкке дейiн жеткiзiледi. Жоғарғы қабатта жапырақты ағаш тұқымдары қатысатын күрделi екпелерде өтпелi ағаш кесу кезiнде шырша мен майқарағайдың таңдаулы ағаштарын баптап-күту жұмыстары жүргізiледi. Жапырақты ағаштар қоспасы екпе құрамында 2 бiрлiкке дейiн азайтылады. Бiр мезгiлде қайта жаңғыртуды қамтамасыз ету мақсатында майда тоғайларды сирету жүргізiледi. Аралас және күрделi екпелерде екпелердiң жуандығын 0,7 кем мөлшерде төмендетуге жол берiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
298	Бақылау субъектісі қайың екпелерiнде күтіп-баптау мақсатындағы ағаш кесуді Ағаш кесу ережесінің 14-кестесінде келтiрiлген көрсеткiштерді ескере отырып жүзеге асырады: 1) бұтақшалы қайың ормандарын қылқан жапырақты тұқымдар (қарағай, майқарағай және шырша) араласқан тұқымдық аралас және күрделi екпелерге көшiру мақсатында жүзеге асырылады. Қылқан жапырақты ағаш тұқымдарының өскiні мен шыбықтарының мөлшерiне және оларды алқап бойынша орналастыру сипатына байланысты күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң бiркелкi, белдеулiк немесе шоғырлық тәсiлдерi қолданылады. Ойпат жерлерде өсетiн орманды дала аймағының шоқ ағашты қайыңдықтарында күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу де желдiң өтiн азайту жолымен олардың астындағы учаскелердi тұщыландыруға олардың ықпалын күшейту мақсатында пайдаланылады (жоғарғы әдiспен), ал қалған шоқ ағашты қайыңдықтарда керiсiнше оларды қардың бiркелкi бөлiнуiне жәрдемдесетiн екпелердiң жел өтiне ұшырауын күшейту жолымен (төменгi әдiспен) олардың қорғаныштық мәнiн күшейту мақсатында пайдаланады; 2) таза қайың шыбықтарында оларда басқа бағалы тұқымдар болмаған жағдайда жарықтандыру әдетте жүргiзiлмейдi. Қарағай, шырша мен майқарағай араласқан қайың талдарында жарықтандыруды басты және неғұрлым бағалы тұқымдардың (оларды таза биотоптар күйiнде қалдырған жөн) қатысуын ұлғайту және ауру, өспей қалған, зақымданған және нашар бұтақшалы қайың ағаштарын, сондай-ақ қылқан жапырақты ағаш тұқымдарының көлегейлеп тастайтын ағаштарды жинау есебiнен екпелердiң қажет құрамын қалыптастыру үшiн пайдаланады; 3) тұқымдық және бұтақшалы қайың шыбықтарында тазарту артық жиiлiктi жою, бұтақшалардың кесiлген түбiрде бiркелкi орналасуын қамтамасыз ету және мүмкiндiгiнше тұқымнан өсiп-өнген ағаштар iшiнен таңдаулы нұсқаларды одан әрi өсiру үшiн iріктеп алу мақсатында жүргiзiледi. Оларда қылқан жапырақты және басқа да бағалы тұқымды ағаштардың қоспасын арттыруға бағытталған екпелер құрамын да күтiп-баптау одан әрi жалғасады. Орман дақылдарында қайың 1 гектарда 6-8 мың дана болған жағдайда алғашқы ағаш кесудi өткiзу кезiнде қордың 15-25 пайызын және бар ағаштардың 20-30 пайызын таңдап алу керек; 4) таза қайың екпелерiнде сирету жұмысын жүргiзу кезiнде қайыңның тұқымдық және бұтақшалы үлгiлерiнiң таңдаулы ағаштары қалдырылады. Aуpу, бойлап өспей қалған және зақымданған ағаштар шабылады, қайыңның бұтақшалы ұялары сиретiледi, оларда 2-3-тен таңдаулы дiңдер қалдырылады. Аралас екпелерде таңдаулы ағаштар қайыңнан да, қоспасы екпе құрамында болуы қажет басқа тұқымдардан да iрiктеп алынады. Өмiршең қылқан жапырақты өскiннiң жеткiлiктi мөлшерi болған жағдайда сирету арқылы қылқан жапырақты ағаш тұқымдарынан екiншi қабат қалыптастырылады, ал жоғарғы қайың шымылдығы көп мөлшерде сиретiледi, бiрақ екпенiң жуандығы 0,7-ден кем мөлшерге төмендетiлмейдi; 5) өтпелi кесу қайың екпелерiнде сиретуге ұқсас жүргiзiледi. Таза қайың ормандарында өтпелi кесу кезiнде қайыңның таңдаулы тұқымдық және бұтақшалы ағаштарын күтiп-баптау жалғаса бередi. Аралас қайың ормандарында таңдаулы ағаштар сонымен бiрге екпе құрамына қатысуы жөн болатын қылқан жапырақты және басқа да бағалы тұқымдар iшiнен iрiктеп алынады. Өсiп тұрған майда тоғай күтіп-баптау кезiнде сақталады, ал қажет болған жағдайда – жасартылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
299	Бақылау субъектісі көктерек екпелерiнде күтіп-баптау мақсатындағы ағаш кесуді Ағаш кесу ережесінің 15-кестесінде келтiрiлген көрсеткiштерді ескере отырып жүзеге асырады: 1) сүрекдiңдердi сауықтыру және таза көктерек тоғайларын қылқан жапырақты ағаш тұқымдары қатысатын аралас екпелерге ауыстыру мақсатында барлық қылқанжапырақты ағаштарды және өзегiн шiрiк шалмаған таңдаулы көктерек дарақтарын қалдыру және ауру, бойлап өспей қалған үлгілерiн жинау жолымен жүзеге асырылады; 2) жарықтандыру қарағаймен және балқарағаймен араласқан көктерек екпелерiнде ғана жүргiзiледi. Оларды жүргiзу кезiнде қажет тұқымдарды күйзелiске ұшыраудан барынша жарықтандыру үшiн екпелер жоғары қарқынмен бiркелкi сиретіледi. Зақымданған бойлап өспей қалған қисық өскен және ұшарбасы көп, бағалы тұқымдарды көлегейлеп тастайтын көктерек дарақтары шабылып, оның таңдаулы үлгiлерi қалдырылады; 3) таза көктерек екпелерiнде тазарту жүргiзілмейдi. Аралас көктерек екпелерiнде тазарту кезiнде қылқан жапырақты ағаш тұқымдарының және шаруашылық тұрғыдан бағалы жапырақты ағаш тұқымдарының қоспасын, сондай-ақ көктеректiң таңдаулы сау даналарын күтiп-баптау жұмысы жүргiзiледi. Бағалы тұқымдарды көлегейлеп тастайтын көктерек шабылады. Көктерек шымылдығы астында қылқан жапырақты ағаш тұқымдары өскiнiнiң жеткiлiктi мөлшерi болған жағдайда осы шыбықтарды қылқан жапырақты-жапырақты екпелерге ауыстыру мақсатында көктерек шымылдығын қатты сирету жүргізiледi; 4) аралас және таза көктерек екпелерiнде сирету жүргiзу кезiнде күтiп-баптау бағалы тұқымдар мен көктеректiң таңдаулы ағаштарына жасалады. Таңдаулы ағаштар ретiнде діңнiң пiшiнi жақсы өсу сыныбы I-II көктерек ағаштары iрiктеп алынады. 1 гектар жерге алаң бойынша бiркелкi орналастырылған 3000-3200-ден аспайтын мөлшерде таңдаулы ағаштар қалдырылады; 5) өтпелi ағаш кесу негiзiнен бонитет сыныбы I-ІІ көктерек екпелерiнде жүргізiледi. Таза көктерек екпелерiнде өтпелi ағаш кесу кезiнде көктеректiң таңдаулы ағаштарын, аралас екпелерде - бағалы тұқымдардың қоспасын және көктеректiң таңдаулы ағаштарын күтiп-баптау жалғаса бередi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
300	Бақылау субъектісі жалпақ жапырақты ағаш тұқымдары (емен, шаған, шегіршiн) қатысатын екпелерде күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесудiң барлық түрiн басты тұқымдардың сақталуын қамтамасыз ету және оларға қатысуын көбейту мақсатында жүргiзедi: 1) оларда жарықтандыру жүргiзу кезiнде басты тұқымдар төбесiнiң көлеңкеленуiн жою, бiрақ бүйiрiнiң көлеңкеленуiн ("тонын") сақтау қажет; 2) бұдан бұрын күтіп-баптау жүргізiлмеген, жоғарғы шымылдығы екiншi дәрежелi тұқымдардан (ақтерек, терек, қаратерек, ақтал) тұратын, жоғары дәрежеде пiсiп-жетілген жалпақ жапырақты ағаш тұқымдары (10-20 жыл) қатысатын шыбықтарда жоғарғы шымылдықты сирету оның қабысуын 0,4-0,5-ке дейiн төмендетiп жүргізiледi; 3) шегiршiн екпелерiнде таңдаулы ағаштарды iрiктеу кезiнде тұқымдық даналарға, ал өскiндiк екпелерде - жақсы тамырланған және дiңi мен ұшар басының пiшiнi таңдаулы ағаштарға артықшылық берiледi. Бұтақшаның ұясы сиретiледi. Айырланған, қисық өскен, ұшарбасы тым қоюланған және жуан бұтақтары бар, ұзақ тұрып қалған және орнықсыз (түбiрiнде биiк тұрған) дарақтар аластатылады. Ағаш кесу мүмкiндігінше вегетациялық кезеңнiң бас кезiнде жүргізiледi. Шегіршiннiң тiршiлiк етуге қабiлеттi даналарының жеткiлiктi мөлшерi жоқ шыбықтарда (өсiмдiктердiң көпшiлiгінде ұшарбастар тым нашар дамыған және олардың ұшарбастары қурап бара жатқан жағдайда) күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудi жоғарғы шымылдық тұқымдарынан екпелер қалыптастыруға бағдар ұстану керек.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
301	Бақылау субъектісінде қаратерек пен ақтерек екпелерiнде күтіп-баптау мақсатындағы ағаш кесу көктеректермен іс жүзiнде бiрдей және Ағаш кесу ережесінің 16-кестесінде келтiрiлген көрсеткiштер ескерiле отырып жүзеге асырылады: 1) ақтерек екпелерiнде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудi жүргізу кезiнде төменгi бұтақтарды кесiп тастаған жөн; 2) қаратерек пен ақтерек екпелерiнде жарықтандыру әдетте жүргiзiлмейдi; 3) едәуір мөлшерде талдар қатысатын қаратерек пен ақтерек екпелерiнде тазарту негізiнен соңғыларын жинау есебiнен жүргiзiледi. Шыбықтарда таңдаулы ағаштарды iрiктеу кезiнде тұқымдық даналарға артықшылық берiледi. Бойлап өспей қалған, ауру және дiңiнiң пiшiнi нашар ағаштар аластатуға жатады. Сау ағаштар iшiндегi басқа ағаш тұқымдарының қоспасы сақталады; 4) сирету мен өтпелi ағаш кесудi жүргiзу кезiнде қаратерек пен ақтеректiң қалдырылған таңдаулы ағаштарын одан әрi күтiп-баптау жалғаса бередi; 5) терек дақылдарындағы оңтайлы құрылымға дүркін-дүркін қатты сиретудi жүргізу кезiнде қол жеткiзiледi. Оларда күтіп-баптау мақсатында ағаш кесудi 4-5 жылда қайталай отырып 5 жастан 20 жасқа дейiн жүргiзу керек, өйткенi 20 жастан асқан екпелерде олар ерекше нәтиже бере қоймайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
302	Бақылау субъектісінде ақтал екпелерiнде күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесу ұзындығы бойынша жеткiлiктi дәрежеде дамыған ұшарбастары бар жақсы өскен ағаштардан тұратын сүрекдіңдер ecipуге бағытталған, ол Ағаш кесу ережесінің 16-кестесінде келтiрiлген көрсеткiштер ескеріле отырып жүзеге асырылады: 1) ақтал екпелерiнде жарықтандыру әдетте жүргiзiлмейдi; 2) тазарту ағаштардың ұшарбастары қосыла бастайтын және олар биiктiгi бойынша айырмашылыққа ұшырайтын 6-10 жаста жүргiзіледi. Бұл ретте бойы өспей қалған ағаштар аластатылады. Ақталдың тұқымдық дарақтары сақталып оларды көлегейлеп тастаған өскіндерден босатылады. Бұтақшалы ақтал екпелерiнде бұтақшалар тым көбейiп кеткен жағдайда оны сирету бар дiндер санының 50 пайызына дейiн жинай отырып жүргiзiледi. Ақтал дақылдарында тазарту табиғи жас шыбықтардағы сияқты жүргiзiледi; 3) ақталдың тұқымдық сүрекдiңдерiнде сирету 11-15 жаста жүргізiледi. Оларды жүргiзу кезiнде бойлап өспей қалған, кеуiп бара жатқан, дiнi мен ұшарбасының пiшiнi нашар ағаштар аластатылады, ал бұтақшалы екпелерде - бұтақшаның қалың ұялары сиретiледi және бар тұқымдық ақталды күтiп-баптау жалғаса бередi; 4) өтпелi ағаш кесу кезiнде ақталдың таңдаулы ағаштары неғұрлым дамыған iрi даналар iшiнен iрiктеп алынады. Бойлап өспей қалған, сондай-ақ басқалардың өсуiне бөгет жасайтын ағаштар шауып тасталады. Басқа шапшаң өсетiн тұқымдардың (терек, қайың және басқалары) қоспалары сақталады. Күтiп-баптау мақсатында белгiлi бiр түрдi кесудi қайталау әдетте қажет етiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
303	Бақылау субъектісінде гpeк жаңғағы екпелерiнде күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесудің негiзгi мiндетi жемiс беруiн арттыру және қорғаныштық ролiн бiр мезгілде сақтай отырып, олардың жай-күйiн жақсарту болып табылады. Оларды ұшарбастары жақсы дамыған гектардағы ағаштардың белгiлі бiр мөлшерiн өсiру үшiн пайдаланады. Грек жаңғағы екпелерiнде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу мынадай тәртiппен жүзеге асырылады: 1) жарықтандыру 7-8 жаста бiр рет өткiзiледi. Бұл ретте екпелердiң артық жиiлiгiн азайту үшiн бойлап өспей қалған үсiкке шалынған және зақымданған өсiмдiктер аластатылады; 2) тазарту өсiмдiктердi алқапта бiркелкi орналастыра отырып шаруашылық жағынан бағалы тұқымдары бар өсiмдiктердi iрiктеуді қамтамасыз ету үшiн жүргізiледi. Оларда ағаштардың емiн-еркiн тұруын қамтамасыз ету көзделедi, бiрақ жуандығын 0,4-тен кемiтуге жол берiлмейдi; 3) грек жаңғағы екпелерiнде күтіп-баптау мақсатында ағаш кесудiң келесi кезеңiнде ағаштарда жақсы дамыған ұшарбастар қалыптастыруға және олардың жемiс беруi үшiн барынша толық жағдай жасауға күш жұмсалып, кесу ұшарбастардың 0,6 және одан жоғары мөлшерде түйiсуi жағдайында жүргiзiледi. Бiр гектарға қалдырылатын ағаштар саны екпелердiң мынадай өлшемдерiне бағдар ұстана отырып, олардың нақты биiктеп өсуi бойынша белгiленедi: 4) ағаш кесудiң әрбiр кезеңi кезінде грек жаңғағы екпелерiнiң түйiсуiн кесу айналымының кезеңiн ескере отырып қалыптастыру керек, өйткенi келесi кесу сәтiне қарай ол 0,6-дан көп болмауға тиiс, ал кесуден кейiн 0,4-тен төмендемеуi тиiс. Күтiп-баптаудың кезеңдiлiгi екпелердiң 8 метрге дейiнгi орташа биiктiгiн 1 метрге, ал кейiннен - 2 метрге көбейту үшiн қажет кезеңге тең кезеңділiк қабылданады. Күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудiң соңғы тәсiлi ұшарбастардың түйiсуi күтiп-баптаудан кейiн 0,4-ке, ал 1 гектардағы ағаштар саны 40 данаға жеткiзiлетiн екпелердiң орташа биiктігі 14-15 метр болуы жағдайында жүргiзiледi. Күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу дер кезiнде жүргiзiлмеген екпелерде қалдырылатын ағаштар саны ағаш шымылдығының тиiстi дәрежеде түйiсуiн қамтамасыз ету үшiн көбейтіледi; 5) грек жаңғағы ағаштарын шабу негiзiнен ағаш шымылдығының төменгi бөлігiнде жүргізiледi. Ұшарбастары өте жақсы дамыған, биiк өскен, шаруашылық жағынан бағалы тұқымдары бар, мол жемiс беретiн, аурулар мен зиянкестерге қарсы төзімді дарақтар қалдырылады. 1 гектардағы 40-80 дана мөлшердегi таңдаулы ағаштар жер бетiнен 1,3 метр биiктiкте бояумен белгiленедi, оларда 1,5 метр биiктiкке дейiн дiңi тазартылады, сынған және зақымданған бұталары алып тасталады; 6) грек жаңғағының екпелерiнде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесудi жүргiзу қатар аралықтардағы және дiң айналасындағы топырақты күтiп-баптаумен және кесiлген ағаштардың түбiрлерiнен шығатын бұтақшаларды кесiп тастаумен ұштастырылады. Таңдаулы ағаштардың ұшарбастарын күтіп-баптау және олардың дiңдерiн қалыптастыру бақ үлгісiндегі дақылдарда жүргiзiлетiн жұмыстарға ұқсас жағдайда жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
304	Бақылау субъектісінде тау ормандарында күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесу олардың сапалық жай-күйiн арттыруға, қорғаныштық, эрозияға қарсы және суды реттеушілік маңыздарын сақтауға және жақсартуға бағытталған. Ол баурайлардың құламалылығы мен экспозицияларын, сүрекдiңнiң жуандығын және топырақтың төзiмдiлігін ескере отырып жүргізiледi. Онда тамыр жүйесi мен ұшарбасы жақсы дамыған төзiмдi ағаштардан тұратын әртүрлi жастағы және аралас екпелер құруға мүмкiндiгiнше ұмтылу керек. Тау ормандарында күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу кезiнде шағын тоғайлар сақталады және жасарту мақсатында ғана сиретiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
305	Бақылау субъектісінде тау ормандарында күтiп-баптау мақсатындағы ағаш кесудiң қарқындылығы теңiз деңгейiнен биiктiктiң, баурайлар құламалылығының ұлғаюына, топырақтың төзiмдiлiгі мен қуаттылығының азаюына байланысты, сондай-ақ оңтүстiк баурайларда төмендейдi. Құламалылығы 10^о дейiн барлық баурайларда және топырағының қуаттылығы жеткiлiктi (70 см астам) құламалылығы 20^о дейiн солтүстiк баурайларда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу жазық жерлердегi ормандардың осындай екпелерiндегi ағаш кесу сияқты жүргiзiледi. Күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу жүргiзiлгеннен кейiн екпелердiң қалдырылатын бөлiгiнiң жуандығын мына мөлшерден төмендетуге жол берiлмейдi: солтүстік экспозициялардың 20^о-қа дейiнгi баурайларында - 0,7; оңтүстік экспозициялардың 20^о-қа дейiнгi баурайларында - 0,8; солтүстік экспозициялардың 20^о-тан асатын баурайларында - 0,8; оңтүстік экспозициялардың 20^о-тан асатын баурайларында - 0,9. Төзiмдiлiгi нашар топырақтарда (құмайт және құмды) және көшкiн болатын учаскелерде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу құлап қалуы мүмкiн жекелеген қисайған ағаштары шабумен ғана шектеледi. Аралас шыбықтарда басты тұқымдарды екiншi дәрежелi тұқымдар көлегейлеп тастайтын кезде соңғыларының түйiсуiн солтүстiк экспозициялардың құламалығы 20^о-қа дейiнгi баурайларында - 0,5-ке дейiн, оңтүстiк экспозицияларда - 0,6-ға дейiн, солтүстiк экспозициялардың құламалығы 21-30^о-қа дейiнгi баурайларында - 0,6-ға дейiн, оңтүстік экспозицияларда - 0,7-ге дейiн төмендетуге жол берiледi. Оңтүстік экспозициялардың баурайларында өтпелi ағаш кесу таза екпелерде жуандығы 1,0 болған жағдайда ғана жүргiзiледi. Баурайлар құламалығы 30^о асатын барлық экспозициялардың баурайларында сирету мен өтпелi кесу, құрып бара жатқан ағаштарды шабуды қоспағанда, белгiленбейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
306	Бақылау субъектісінде орман генетикалық резерваттары мен мемлекеттiк орман табиғат ескерткiштерiн қоса алғанда, ғылыми маңызы бар орман учаскелерiнде және тұрақты сынақ алаңдары орналасқан орман учаскелерiнде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу жүргiзiлмейдi. Мұндай учаскелердiң айналасында қорғаныштық аймақтар құрылады, ал олардың өздерi ұқыпты күзетуге жатады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
307	Бақылау субъектісінде көне және эндемикалық тұқымдары бар, өнiмдiлiгі мен гендiк қасиеттерi бойынша бiрегей сирек кездесетiн ерекше құнды орман алаптары мен ерекше қорғаныштық учаскелердiң ормандарына байланысты оларды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу олардың өсiп-өнуi және табиғи қайта жаңғыруы үшiн жайлы жағдайлар жасауды көздейдi. Олар екiншi дәрежелi тұқымдардың ерекше құнды орман учаскелерiне терiс әсер етуiн болдырмауға және олардың орнықтылығын сақтауға тиiс	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
308	Бақылау субъектісінде жаңғақ кәсiпшiлiгі аймақтарында және орман жемiс екпелерiнде, әдетте, оларды қалыптастыру үшiн ең жоғары және ұзақ уақытқа жемiс салу үшiн қолайлы жағдай туғызу мақсатында учаске алаңы бойынша ағаш шымылдығының болымсыз тұтасқан және тегіс орналасқан сүрекдiңнiң таза немесе болар-болмас араласқан екiншi дәрежелi тұқымдары қолданылады. Осындай екпелердiң түрлерiн қалыптастыру үшiн негізiнен мақсатты ағаш тұқымдарын күтiп-баптау арқылы бiркелкi сирету әдiсi қолданылады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
309	Бақылау субъектісінде мемлекеттік орман жолақтарында күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу олардың орналасқан жерi мен жай-күйін ескере отырып жүргізiледі және олардың төзiмдiлігі мен тиiмдiлiгін арттыруға бағытталады. Су айрығының жолақтарында олардың cу реттегiш қасиеттерін күшейту үшiн жүргізiледi. Күтiп-баптау тұқымдардың өзара әсерi ескерiле отырып, екпе шымылдығының барлық бөлiктерiнде жүргiзiледi. 0,7-0,6 аспайтын ағаш кесудің тәсiлiнде екпелердiң тұйықталуын төмендетуге жол берiлмейдi. Жер үсті ағыстарын жер астына ауыстыру және эрозиялық процестердiң алдын алу мақсатында өзен аңғарларындағы тік жар қабатының жағалауындағы алқаптарда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу тұтасуы 0,8-0,7 кем болмайтын екпелердi қалыптастыру үшiн жүргiзіледi. Құм баурайының шымылдығында гидрологиялық жағдайлардың ерекшелiктерi мен минералдық қоректiлiктiң жеткiлiксiздігін ескеру қажет. Осындай алқаптарда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу кезiнде ағаш шымылдығындағы өскiндер мен 0,6 кем болмайтын екпелердiң тұтасуын мiндетті түрде сақтау қажет.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
310	Бақылау субъектісінде жоғары рекреациялық жүктемені алып жүретiн әрi эстетикалық және орташа қорғаныштық маңызы бар қалалық ормандар мен орман парктерiнде күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу халықтың өмiр сүруi үшiн қолайлы ортаны сақтауға, мәдени-сауықтыру және спорттық iс-шараларды жүргiзуге бағытталған неғұрлым төзiмдi, ұзақ жасайтын, әсемдiк екпелер мен орман ландшафтарын қалыптастыруды көздейтiн жеке жобалар бойынша жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
311	Бақылау субъектісінде парк ландшафтарын (ашық, жартылай ашық және жабық) қалыптастыру жөнiндегi ағаш кесу әдiстерi сүрекдiңнiң құрылымы, шымылдығының тұтасуы және мақсатты тапсырмаларымен анықталады және табиғи екпелерге сияқты, жасанды екпелерге де қолданылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
312	Бақылау субъектісінде елдi мекендер мен емдеу-сауықтыру мекемелерiнiң жасыл аймақтарында күтiп баптау мақсатында ағаш кесу ормандардың рекреациялық жүктемесiне төзiмдiлердi өсiруге бағытталған. Оларды жүргізу кезiнде мүмкіндігінше жапырақты тұқымдардың (2-3 бiрлiкке дейін) қоспасын сақтау және өрт пайда болған жағдайда төменгі жақтағы өрттің жоғарыға көшу ықтималдығын азайту мақсатында ұшарбасы төмен түскен ағаштарды тазартқан жөн.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
313	Бақылау субъектісінде эрозияға қарсы ормандарда күтіп-баптау мақсатында ағаш кесу табиғи процестер барысында олардың функционалдық құндылығы нашарлаған жағдайда ғана жүргiзiледi. Ағаш кесу режимi мен оларды жүргiзу тәсiлдерi тамыр жүйесi мықты әртүрлі жастағы, жуандығы жоғары (жуандығы 0,7-0,8) және аралас екпелердiң қажеттiлігін негізге ала отырып анықталады. Мұндай екпелерде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесуден сүректi сүйреу және тасу тек қысқы кезеңде ғана жүргізiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
314	Бақылау субъектісінде өзендер, көлдер, су қоймалары, арналар және басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған алқаптарында күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу аласа ағаштар түрiндегі бұталары бар, топырақтың жоғарғы қабатын тек бұзылудан сақтап қана қоймай, сондай-ақ тиiстi дәрежеде су қорғаныштық және реттеуiш рөлiн атқаруға қабiлеттi төзiмдi және көп жағдайда аралас екпелердi өсiруге бағытталған. Оларды жүргiзу кезiнде екпелердiң тұйықталуын 0,7-0,8-ден төмендетуге жол берiлмейдi. Өзендер, көлдер және басқа да су қоймаларының жағалауларындағы алқаптарда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу жер үсті ағыстарын топырақ арасына ауыстыруға қабiлеттi жуандығы жоғары сүрекдiңдердi қалыптастыруға бағытталған. Мұндай ормандарда күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу мен сүректi сүйреу жер асты қатқан қысқы кезеңде басымырақ жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
315	Бақылау субъектісінде халықаралық және республикалық маңызы бар жалпы пайдаланымдағы темiр жол және автомобиль жолдарының, магистральды өткiзгіш құбырлары мен басқа да желiлiк құрылыстар жолақтарындағы қорғаныштық екпелерде күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу осы объектiлердi қолайсыз табиғи құбылыстардан қорғауды күшейту, қоршаған ортаның ластануын және тұрғылықты халыққа олардың шулы әсерiн азайту мақсатында жүргізiледi. Олар күрделi нысандағы аралас екпелердi отырғызуға бағытталған. Қардың бiркелкi төселуi мен қар басуды болдырмау үшiн бұл екпелердiң жоғарғы шымылдығы 0,6-0,7 жуандыққа дейiн сиретiледi, ал түктенетiн және топырақ қорғаныштық бұталар олардың толық тұйықталуы кезiнде 50 пайызға дейiн бiркелкi сиретiледi. Жолға жанасқан енi 25-30 м орман пұшпағындағы технологиялық дәлiздердi кесуге жол берiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
316	Бақылау субъектісінде халықаралық және республикалық маңызы бар жалпы пайдаланымдағы темiр жол мен автомобиль жолдары бойындағы қорғаныштық орман алқаптарында күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу Ағаш кесу ережесінiң 136-тармағында келтiрiлгендей жүргізіледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
317	Бақылау субъектісінде аграрлық мелиоративтiк екпелерге (дала қорғаныштық орман жолақтары мен басқа да қорғаныштық екпелер) күтiм жасау мақсатында ағаш кесу олардың бағытын ескере отырып және олардың мелиоративтiк маңыздылығын күшейту мақсатында жүргiзiледi. Олардың негізiнде орман белдеулерiнде жолақтардың мынадай құрылымдары құрылады әрі қолданады: 1) жел соғатын жолақтар - далада қарды бiркелкi бөлу үшiн. Оларда дiңдердiң және жолақтың жер үстіндегi 1,5 метрлiк бөлігінiң арасындағы ашық жер көлемi 60-70 пайызды, ұшарбасы арасында - 15 пайызды құрайды. Мұндай жолақтарда қардың орташа биiктiгi қыс маусымының аяғында 80-90 см дейiн, ал қар шлейфінің жалпы ұзындығы ағаш биiктігiнiң 30 және одан көбіне дейiн жетедi; 2) өрнектелген - қатты желдер мен шаң дауылдарының терiс ықпалын әлсiрету үшiн. Оларда бүкiл профилi бойынша ашық жерлер көлемi (дiңдер мен ұшарбасы арасында) 25-35 пайызды құрайды. Мұндай жолақтарда қардың орташа биiктігі 90-140 см дейiн және қар жалының жалпы ұзындығы ағаш биiктігінің 15-29 дейiн жетедi; 3) жел соқпайтын (тығыз) - топырақты су эрозиясынан, ал тоғандар мен су қоймаларын лайланып кетуден қорғау үшiн - төтесiн ашық жерлерсiз. Оларда қардың орташа биiктігі 140 см жоғары, ал қар жалының жалпы ұзындығы 15 ағаш биiктiгiнен аспайды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
318	Бақылау субъектісінде қалыңдығы, тұқымдық құрамы мен жолақтардың жай-күйiне байланысты дала қорғаныштық орман жолақтарында жас шамасына қарай күтiм жасау мақсатында ағаш кесу үш кезеңге бөлiнедi: 1) бiрiншi кезең - жолақтардың толық жанасуына дейiн - 3 жастан 6 жасқа дейiн, ал қылқан және қатты жапырақтылар үшiн - 6 жастан 10 жасқа дейiн (жарық түсіру); 2) екiншi кезең - жолақтардың тиiстi құрылымын қалыптастыру - 7 жастан 15 жасқа дейiн, ал қатты жапырақтылар үшін - 11 жастан 20 жасқа дейiн (тазарту); 3) үшiншi кезең - қажеттi құрылым мен тiршiлiк етуге қабілетті жолақтарды қолдау - 16 жастан бастап және одан жоғары, ал қылқан және қатты жапырақтылар үшін - 21 жастан бастап және одан жоғары	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
319	Бақылау субъектісінде біріншi кезеңде күтім жасау мақсатында ағаш кесу ұшар басының жанасу сәтiнен бастап басталады және басты тұқымдардың өсу жағдайын жақсартуға, оларды кедергі келтiретiн тұқымдар мен бұталардан босатуға бағытталады. Топырақ-климаттық жағдайға байланысты бұталардың 25%-дан 50%-ға дейiнi кесiледi. Бұталардың қалған бөлiгiн кесу жолақтың байқалған құрылымына байланысты олардың өсiмiне қарай жүргiзiледi. Бiрiншi кезеңнiң соңына қарай 2500-4000, ал қою қызғылт топырақтарда - 1 гектарға 1500-2500 ағаш қалдырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
320	Бақылау субъектісінде екінші кезеңде күтім жасау мақсатында ағаш кесудi жүргізу кезiнде басты тұқымдарға күтiм жасау жалғасады және тиiстi қар бөлу қасиеттерi бар дала қорғаныштық жолақтың нақты құрылымы қалыптастырылады. Бұл ретте құрғап қалған, ауруға ұшыраған, бүлiнген, кеуіп бара жатқан ағаштар, сондай-ақ басты тұқымдардың өсуiне кедергi келтiретiн өсiмтал тұқымдардың сау ағаштары кесiледi. 1 гектарға 2000-3000, ал қою қызғылт топырақтарда - 1500-2000 ағаш қалдырылады. Жел соғатын құрылымы бар жолақты құру кезiнде басты тұқымдарға терiс әсерiн тигізетiн барлық бұталар кесiледi. Көлеңкелi-сүрек түрiндегi биiктiгі 1 м және бұталы-сүрек түріндегі биiктiгі 1,5 м орман жолақтарындағы барлық ағаштардың бүйiр бұталарын кесу жүргiзiледi. Бұл кезеңде жел соғатын жолақтар ұшар басы мен дiңдердегi жарық түсiру мөлшерiне бойынша, сондай-ақ қар бөлу қасиеттерi бойынша қалыптастырылады. Ол арқылы күтiм жасаудың қайталанушылығы және оның қарқындылығы реттеледi. Өрнектелген құрылым жолақтарын қалыптастыру кезiнде бұталардың жартысына дерлігі жолақтың ұзындығы бойынша бiркелкі кесiледi, ал бұталардың қалған жартысы бiртiндеп жасартылады. Биiктiгi 1,0-1,5 м ағаш бөлiктерiнiң бүйiр бұтақтарын кесу жүргiзiледi. Сүрек шымылдығының ұшар басының тұйықталуы жарық түсіру мөлшерiмен және қар бөлу сипатымен реттеледi. Екпелердiң құрамына кiретiн жемiс ағаштарының ұшар бастарын жемiс салуын арттыру мақсатында сиреткен жөн.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
321	Бақылау субъектісінде үшiнші кезеңде күтiм жасау мақсатында ағаш кесу жолақтың қажеттi құрылымын, өмiршеңдiгін және ұзақ жасауын сақтау қамтамасыз етіледi. Жолақтардың барлық құрылымында күтiм жасау мақсатында ағаш кесудi жүргізу кезiнде кеуіп бара жатқан, ауруға ұшыраған, бүлінген, басты тұқымдарға кедергі келтiретiн қатты әлсiреген ағаштар кесіледi. Шамамен 1500-2000, ал қою қызғылт топырақтарда 1 гектарға - 1000-1500 ағаштар қалдырылады. Осы кезеңде жолақтарда ағаштардың ұшар басының тұйықталуын 0,7-0,8-ден төмендетуге жол берiлмейдi. Жел соғатын құрылым жолағында және оның айналасында қардың көп мөлшерде жиналуын болдырмау мақсатында күтім жасау мақсатындағы ағаш кесу кезiнде шеткi қатарларда орналасқан ағаштардың биiктiгi 2 м дейiнгі бұталары кесiледi. Өрнектелген және жел соғатын құрылым жолақтарында үшіншi кезеңде оларды жасарту мақсатында бұталарды бiртiндеп кесу жалғасады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
322	Бақылау субъектісінде эрозияға қарсы, су реттегіш және басқа да қорғаныштық екпелердi өсiру кезiнде күтiм жасау мақсатында ағаш кесу негiзiнен 0,8 кем болмайтын деңгейде сүрек шымылдығының тұйықталуын қолдау мақсатында жүргiзiледi. Ағаштардың төзiмдiлiгiн жоғарылатуға бағытталған, осындай алқаптардың шекараларында өсiрiлетiн екпелердiң шетіне күтiм жасау бiр уақытта жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
323	Бақылау субъектісінде сай-сала мен жыра маңындағы орман жолақтары мен алқаптарда сай-саланың баурайын көлеңкелеу, топырақтың шайылуын болдырмау және күтiм жасау мақсатында ағаш кесу арқылы олардың қар жинақтау функцияларын сақтау мақсатында бұталар мен екiншi қатардағы тұқымдардан орман шетiн сақтай отырып, орман шымылдығының жоғары тұйықталуын қолданады. Сай-сала мен жыра екпелерiнде күтiм жасау мақсатында ағаш кесу қалың ормандардағыдай жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
324	Бақылау субъектісінде орманға күтім жасаудың басқа түрлеріне екпелерде бұталарды кесу, орман шетiне күтім жасау мен аласа ағаштарға күтiм жасау жатады, бұл көбiнесе екпелерде күтiм жасау мақсатында ағаш кесудiң бiрнеше түрлерiн жүргiзу арқылы байланысады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
325	Бақылау субъектісінде кылқан жапырақты екпелерде бұталарды кесу оның сапасын жақсартады және iскерлiк жоғары сортты сүректің шығуын жоғарылатады және жұмсақ жапырақты екпелерде iшкi шiрiктiң пайда болуының алдын алуға жәрдемдеседi, жабайы жемiс тұқымдарында, самырсын мен грек жаңғағында - жемiс берудi жақсартады, бұл негiзiнен орман шаруашылығы қарқынды жүргiзiлетiн аудандарда жүргiзiледi: 1) терек плантацияларында және кейбiр жемiс ағаштарында төменгі бөлiгiндегi бұтақтар мен жас өскіндердің тармақтарын жою мiндетті болып табылады; 2) екпелерде бұтақтарды кесу әсiресе 10-12 жаста басталады және биiктiгі 6-7 метрге дейiн дiңдердi тазарту мақсатында өлiп қалған және әлсiреген бұталардың пайда болуына қарай 7-10 жыл сайын қайталанады; 3) бұтақтарды кесу дiңнiң бүйiр бетiмен қатар, қабық бетiнiң деңгейiнде жүргiзiледi. Бұл ретте қабыққа зақым келтiруге жол берiлмейдi, тегіс кесу керек. Тұқымдар (терек) қатарынан қураған бұтақтарды жою қадамен қаптау арқылы жүргiзiлуi мүмкiн; 4) өсу кезең басталғанға дейiнгi ерте көктем бұтақтарды кесудi жүргiзу үшiн жақсы уақыт болып табылады. Жаз бен күздiң аяғында орманда саңырауқұлақ ұрықтарын жаппай себу жүргiзiлетiндiктен, бұл уақытта осы жұмыстарды жүргiзбеген жөн.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
326	Бақылау субъектісінде орман шетiне күтiм жасау олардың белдеулерiнiң шекаралық төзiмдiлiгiн жоғарылату мақсатында жүргізiледi. Олардың көмегімен халық аз қоныстанған аудандарға жақын ормандарда орман шекарасы ағаштарда екпелердiң жуандығын 0,4-0,5-ке дейiн сирету арқылы енi 5-10 м белдеуде төмен иiлген ұшарбастарын құру жолымен "жабылады" және халық тығыз қоныстанған аудандарға, жолдарға және аңыздық, сабан және құрғақ шөп қалдырылатын ауыл шаруашылық жерлерге жақын ормандарда дала өрттерiнiң орман өрттерiне ұласып кетуiнiң алдын алу үшiн, керiсiнше, шеткi ағаштардың ұшар бастары төмен иiлген олардың бұтақтарын кесу арқылы көтерiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
327	Бақылау субъектісінде аласа ағаштарға күтім жасау орман мен құнды тұқымдардың өскiндерiнiң өмiрiнде оның атқаратын рөлiне байланысты жүзеге асырылады. Анық терiс әсер туғызған жағдайда ол сиретiледi, толық немесе iшiнара кесiледi, оң әсерi кезiнде - сақталады. Бiрақ бұл шаралар аласа ағаштардың жалпы экологиялық функциялары мен жергiлiктi флора және фауна үшiн оның пайдасы ескерiле отырып жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
328	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесу орман қорғаныштық iс-шараларына жатады және ағаштардың iшiнен өсу мерзiмi аяқталған ағаштарды және орман аурулары мен зиянкестерiмен бүлiнгендерiн тазарту жолымен сүрекдiңдердi сауықтыруға бағытталған және алдағы уақытта күтiм жасау мақсатында ағаш кесудiң қарапайым түрлерiн жүргiзу жоспарланбаған шұғыл араласуды талап ететiн санитарлық жай-күйі кезiнде тағайындалады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
329	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесу төзiмдiлiгiнен айрылған екпелерде жүргiзіледi, мұндай екпелерде табиғи түрде қурағанмен салыстырғанда зиянкестердiң жаңадан қоныстануы, кеуiп кетуі, қурауы, жел сұлатпа, дауыл құлатқан, қар басқан, қар жапқан, аурулармен зақымданған, діңдік зиянкестер қоныстанған және ағаштардың санитарлық жай-күйiнiң шәкiлiне сәйкес анықталған жай-күйінің 1,6-дан 3,5-ке дейiн орташа өлшемдi баллы бар ағаштар өсуiн тоқтатқанға дейiнгi өзге де жолмен бүліну пайда болуының жоғарлауы байқалады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
330	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесу екпелердiң тұтастығы мен төзiмдiлігінiң бұзылуына әкелмеуi тиiс. Олай болмаған жағдайда екпелер санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесуге және қайта жаңғыртуға жатады. Санитарлық мақсатта iріктеп ағаш кескеннен кейiн екпелердiң жуандығы 0,5-тен төмен, ал шырша мен майқарағай екпелері үшiн 0,6-дан төмен болмауы тиiс. Қажет болған жағдайда орман патологиялық тексеру материалдарының негізiнде жуандығы одан әрi төмендетiлуi мүмкiн. Гаузер қабық кемiргiшi мен микрофаг зақымдаған, жуандығының төмен болуы олардың табиғи жай-күйi болып табылатын екпелерде (арша, пiсте, сексеуiл және басқалары), сондай-ақ ландшафты ормандарда және Шренк шыршасының таулы ормандарында санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесу кезiнде жуандықты 0,3-ке дейiн төмендетуге жол беріледі.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
331	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесудi жүргізу орман орналастыру деректерi немесе арнайы орман патологиялық тексеру негізiнде жоспарланады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
332	Бақылау субъектісінде ағаштарды кесуге iрiктеу және таңбалау орманшылардың, олардың көмекшiлерiнің немесе учаскелiк техниктердің (орман шеберлерiнің) басшылығымен жүргiзіледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
333	Бақылау субъектісінде өртпен, желмен, қармен мүлдем әлсiреген, орман игеру кезінде айтарлықтай бүлiнген ағаштар оларға дiңдiк зиянкестер қоныстанғанға және аурулармен зақымданғанға дейiн iрiктеуге жатады. Ірiктеп ағаш кесуге ағаштарды iрiктеу кезiнде ағаштың бүлiну (зақымдану) деңгейін, зиянкестер мен ауру қоздырғыштар биологиясының ерекшелiктерін басшылыққа алады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
334	Бақылау субъектісінде орман өрттерiнен кейiн санитарлық мақсатта ағаш кесуге ағаштарды iрiктеудi ұшар басының, дiңiнiң, түп табандарының отпен бүлiнуiн, ағаштардың жалпы жай-күйiн бағалай отырып жүргiзедi. Жас қарағайларда алғашқы екі жылда дiңдердегi күйiк биiктiгi (қабығы жұқа аймақтың төменгі бөлiгiнiң күйігі қауiптi), сондай-ақ құрғақ және өте құрғақ түрлерде - түп табандары мен тамыр мойындарының күюі (айналасының қауiптi деңгейi 75% немесе одан көп) ағаштардың тiршiлiк етуге бейiмдiлiгiнiң неғұрлым шынайы белгiлерi болып табылады. Балқарағай мен көктерек ұқсас сипатта бағаланады. Өртеңдерде жедел жинап алынады. Санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесуге ағаштар отпен бүлiнгеннен кейін шұғыл түрде кірісу қажет және кесуді көктемгi өртеңдерде - келесі жылдың 1 маусымына дейiн, ерте жазда - 1 тамызға дейін, кешiрек жазда және күзде - келесі жылдың 1 мамырына дейiн аяқтау қажет.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
335	Бақылау субъектісінде жел сұлатқан ағаштарды тасу немесе сындыру кезiнде толық немесе iшiнара құлаған немесе сынған ағаштарды тазарту жатады; бұл ретте бүлінген орманды игеру мынадай мерзiмдерде аяқталуы тиiс: бүлiну қоңыр күзде және күзгі-көктемде болған кезде - 1 мамырға дейiн, көктемгi кезде - 1 шілдеге дейiн, ерте жаз кезiнде - 1 тамызға дейiн. Алаңы жағынан жел сұлатқан және дауыл құлатқан көлемдi учаскелер ағаш кесу мерзімдерi мен кезектiлігін қадағалау арқылы өзгертiле отырып, 1-2 жылда игеріледі.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
336	Бақылау субъектісінде қар және мұз қату салдарынан бүлiнген екпелерде ұшарбасының 2/3 және одан астамы бүлiнген ағаштар, сондай-ақ құлаған ағаштар мiндетті түрде кесуге жатады. Мұндай ағаштарды тазартудың ұсынылған мерзiмдерi - 1 шiлдеге дейiн, бiрақ келесi жылдың 1 мамырынан кешіктiрiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
337	Бақылау субъектісінде дiңдiк зиянкестер қоныстанған ағаштарды iрiктеу өрттермен, жел сұлатқан, қар басқан, қурап қалған, шамадан тыс ылғалданған, өндiрiстiк қалдықтармен, қылқан жапырақ кемiргіш жәндіктермен, тамыр шiруiмен және басқа да қауiптi аурулармен, өзге де себептермен немесе себептер кешенiмен бүлiнген немесе әлсiреген екпелерде пайда болған олардың көбею ошақтарында жүргiзiледi. Зиянкестер жаңадан қоныстанған ағаштарды iрiктеу, таңбалау және кесу кезiнде ағаштардың құруының түрлi типтері кезiнде зиянды жәндiктердiң қоныстануын сипаттайтын белгiлердi, cүpeк тұқымдары мен зиянкестер түрлерiнiң биологиялық ерекшелiктерiн, аймақтық және ауа райының жағдайын басшылыққа алады, бұл ретте қылқан жапырақты тұқымдарда қабық кемiргiштердiң қоныстануы жетекшi индикатор болып табылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
338	Бақылау субъектісінде тамыр аузы мен опенка бүлдiрген қылқан жапырақты екпелерде жай-күйінің III-IV-санатты ағаштары кесуге жатады, бұл ретте аталған аурулармен бүлінген және құрғап қалған ағаштарды iрiктеу кеуіп кеткен учаскелерде де жүргiзiледi. Түбiр шiрiктерiнiң ошақтары болған, дiң зиянкестерiнiң саны көбейiп кеткен жағдайларда ауру ағаштарды iрiктеудi жәндiктердiң даму мерзімдерi олардың биологиясының ерекшелiктерi, аурулардың таралу жайы, ошақтың кезеңi ескеріле отырып, жаңадан отырғызылған ағаштарды iрiктеуге тұспа-тұс келтiредi. Емен ағаштары мен басқа да жапырақты екпелердегі опенка ошақтарында санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесу осылай жүргiзiледi. Тамыр ауруы ошақтарында санитарлық мақсатта ірiктеп ағаш кесудi басқа да қорғаныштық және орман шаруашылығы iс-шараларымен ұштастыру, сондай-ақ ағаш кесу қарқындылығы әрбiр нақты жағдай бойынша айқындалады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
339	Бақылау субъектісінде серянка - шайыр iсiгiмен зақымданған емен екпелерiнде бiрiншi кезекте аурулардың жоғарғы деңгейiмен зақымданған (ұшар басының төменгi бөлiгiндегi зақым дiңнiң айналасының 2/3 қамтиды), қылқан жапырақтары сарғайған, дiңдiк зиянкестер қоныстанған, сондай-ақ Крафт бойынша өсудiң IV-V сыныптарының әлсiреген ағаштары ең алдымен iрiктеп алынуы қажет. Екiншi кезекте шыңдары құрғақ ағаштар кесiледi. Бүлiнудiң бастапқы деңгейiндегі ұшар басы сиреген және қалыпты қылқан жапырақтары бар ағаштар қарағайдың аурумен одан әрi зақымдануына қарай кесiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
340	Бақылау субъектісінде тамыр микозасымен зақымданған емен ормандарында жай-күйiнiң IV-VI санатындағы ағаштары, сондай-ақ III-IV санаттың шегiршiн ағаштарының голланд аурулары ошақтарындағы ағаштарды тазарту жатады. Ағаш кесудi күзгi-қысқы кезеңде жүргізген дұрыс, бұл ретте осы ағаштарды iрiктеу және таңбалау зиянкестер жаңадан қоныстанған ағаштарды iрiктеу уақытына тұспа-тұс келтiрiледі әрi оны жәндiктердiң қауiптi түрлерiнiң биологиясын ескеретiн мерзiмдерде жүргiзедi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
341	Бақылау субъектісінде майқарағай, балқарағай және жапырақты тұқымдардың некроздың iсiк шалған ошақтарында ауру ағаштарды iрiктеу дiңнiң айналасының 1/2 астамы жаралармен зақымданған кезде, сондай-ақ кеуiп бара жатқан және кеуiп кеткен, дiңдiк зиянкестер қоныстанған немесе өңделген кездерде жүргiзіледi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
342	Бақылау субъектісіне қылқан жапырақты және шаруашылық тұрғыдан құнды жапырақ тұқымдары дiңдердiң шiрiк ауруларына ұшыраған кезде жемiс беретін ағаштар іріктелуге жатады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
343	Бақылау субъектісінде ағаштарды сындыруды күзгі-қысқы кезеңде жүргiзу орынды. Сүректi тасып әкетудiң аяқталу мерзiмi мамырдың аяғына дейiн.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
344	Бақылау субъектісінде таулы аймақтарында Шренк шыршалары екпелерiнде ашық сары, өткен жылда қылқан жапырақтары қарқынды түскен және селдiреген қабық кемiргiш ағаштар кесiледi. Жұмыстар күзде, қыста немесе ерте көктемде (наурыз, сәуiр) - зиянкестердiң жазда пайда болуына дейiн жүргізiледi. Оларды жүргiзу мерзімдерi ауа райы жағдайын, тік аймақтылықты және өзгелерiн ескере отырып нақтыланады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
345	Бақылау субъектісінде арша екпелерде қатты әлсiреген және зиянкестер қоныстанған, ұшарбасы 75%-ға селдiреген, сондай-ақ қылқан жапырақтары сарғайған ағаштар кесіледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
346	Бақылау субъектісінде құндылығы төмен орман екпелерiн, сондай-ақ қорғаныштық, су сақтау және басқа да функцияларын жоғалтқан екпелердi қайта жаңғырту бойынша ағаш кесулер орман көмкерген жерлердi тиiмдi пайдалануға бағытталған және сол жерде өсiп тұрған сүрекдiңдi неғұрлым өнiмдi әрi екпелердiң осы учаскелерде өсу жағдайына айтарлықтай сәйкес келетiн жаңа ұрпағына айырбастауды бiлдiредi. Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 44-бабы 2-тармағының 1)-6) тармақшаларында аталған мемлекеттік орман қорының санаттарын қоспағанда, олар мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде тек уәкiлеттi органның рұқсаты бойынша жүргізiлуi мүмкiн мемлекеттiк орман қорының барлық санаттарында аталған кесулерді жүргiзуге жол беріледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
347	Бақылау субъектісінде аталған кесулерді жүргiзудi қажет ететін ормандар алаңы негiзiнен кезектi орман орналастыру кезеңiнде анықталады. Қайта жаңғыртуға, әдеттегiдей, орманның өндiрістік (уақытша) типтерінің екпелерi, сондай-ақ түрлi себептермен бұзылған, ыдыраған, үлкен шаруашылық маңызы жоқ және өзiнiң қорғаныштық функцияларын толық орындаған, оларды одан әрi ұстау орынсыз болатын екпелер тағайындалады. Құндылығы төмен екпелердi қайта жаңғырту арнайы дайындалған жоба бойынша жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
348	Бақылау субъектісінде құндылығы төмен екпелердi қайта жаңғырту кезiнде томарларды қопару арқылы немесе қопарусыз орман дақылдарын жаппай және топырақты белдеудi өңдей отырып, орман дақылдарын бiртiндеп отырғызу әдiсi жиі пайдаланылады. Құндылығы төмен екпелердi қайта жаңғырту жөнiндегі жұмыстардың көлемiн есепке алу кесiлген сүрек қоры сияқты алаңы бойынша да жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
349	Бақылау субъектісінде жас талдар арасынан бiрлi-жарым ағаштарды кесу аралық пайдалану құрамына кiредi және негізiнен өзiнiң мақсатын орындаған тұқымдық ағаштар мен толық кесiлмеген түрдегi аналық екпелерден сақталған жекелеген ағаштарды жинауға бағытталған.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
350	Бақылау субъектісінде бiрлi-жарым ағаштарды кесу олардың бүлiнуiн болдырмайтын тәсілдер мен әдiстер арқылы жас талдардың жай-күйін және қалыңдығын ескере отырып жүзеге асырылады. Оларда ағаштарды құлату жас талдардың сирек бөлігі, алаңқайлар, соқпақтар және ескі жолдар жағына қарай, ал сүректі сүйретіп шығару – сортименттермен жүргізіледі.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
351	Бақылау субъектісінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қорық аймақтары мен қорық ядросының және ерекше қорғаныштық учаскелердiң шекараларында өсетiн жас талдарда жай-күйi бойынша кесудi талап етпейтiн бiрлі-жарым ағаштар кесiлмейдi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
352	Бақылау субъектісінде өзге де ағаш кесулер (санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесу; су тораптарын, құбыр өткiзгiштердi, жолдар салумен байланысты орман алқаптарын тазарту; орман соқпақтарын салу, өртке қарсы жыралар жасау кезiнде; өтiмдi үйiндiлердi жинау) Қазақстан Республикасы Орман кодексiнiң 44-бабы 2-тармағының 1)-6) тармақшаларында санамаланған мемлекеттік орман қорының санаттарынан басқа, өзге де ағаш кесулерді жүргізуге мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде тек уәкiлетті органның рұқсаты бойынша жол берiлетін мемлекеттiк табиғи резерваттарды тұрақты дамыту аймақтарын қосқандағы мемлекеттiк орман қорының барлық санаттарында оларды жүргізу ережелерiне сәйкес жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
353	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесулер орман аурулары мен зиянкестерiнiң жаппай етек алуы, орман өрттерi немесе басқа да қолайсыз табиғи құбылыстар салдарынан олардың өсуi толық тоқтап қалған жағдайға дейiн зақымданған орманды тазарту мақсатында жүргізіледi және әрi олардың зардаптарын жоюға, әрi оларда орман дақылдарын отырғызу немесе олардың табиғи қайта жаңғыруына жәрдемдесу үшiн орман алқаптарын тазартуға бағытталған.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
354	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесу 3,6-дан 5,0-ге дейiнгі жай-күйiнiң орташа өлшемдi баллы бар, төзiмдiлiгi 3-сыныбының екпелерiнде жүргiзiледi. Санитарлық мақсатта ағаш кесу, егер қалған зақымданбаған екпелердiң жуандығы 0,2-нi құраса және одан төмен болса, жаппай кесу деп саналады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
355	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта iрiктеп ағаш кесу екпелердi ендi сауықтыра алмайтын және екпелер жуандығының 0,5-тен төмендеп кетуiне әкеп соғатын кезде жас шамасына қарамастан санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесу тағайындалады; шырша мен майқарағай екпелерi үшiн - 0,6-дан төмен (жiңiшкелiгi табиғи болмысы болып табылатын ағаш тұқымдары бұған қосылмайды). Бүлiнген және әлсiреген, пiсiп-жетiлген екпелер олардың тiршiлiк ету қабiлетiнiң бұзылу дәрежесiне қарамастан бiрiншi кезекте кесуге тағайындалады. Мұндай ағаш кесу басты мақсатта ағаш кесу тәртiбiмен жүргiзiледi, оларды жүргiзу кезiнде зиянкестердiң қауiптi түрлерi мен ауру ошақтарының көбеюiн болдырмау жөнiндегi қосымша шаралар олардың биологиясы мен нақты жағдайларын ескере отырып қолданылады. Қорғаныштық, су қорғау, санитарлық-гигиеналық және сауықтыру маңызы бар ормандарда (қала ормандары мен орман парктерi, қала маңындағы жасыл аймақ, басқа да елдi мекендер мен өнеркәсiп кәсiпорындары ормандары, сумен қамту көздерiн санитарлық қорғау округтерiнiң ормандары және курорттарды санитарлық қорғау аймағының ормандары, өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа да су қоймаларының жағаларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерi, эрозияға қарсы ормандар), сондай-ақ ерекше қорғалатын табиғи аумақтар ормандарында санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесуге өзiнiң мақсатты функцияларын толық жоғалтқан екпелер Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген ерекше жағдайларда кейiннен ағашы кесiлген алқаптарда ормандарды бiрiншi кезекте қалпына келтiрудi мiндеттi түрде жүргiзумен тағайындалады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
356	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесуге белгіленген екпелерде мiндеттi түрде орман мекемесiнiң бас орманшысы, орманшысы немесе оның көмекшiсi, орман патолог-инженерi, ал қажет болған жағдайда басқа да мамандары қатысатын орманды патологиялық зерттеу жүргiзiледi. Тексеру материалдарын орман мекемесiнiң бас орманшысы бекiтедi. Орман орналастыру кезiнде санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесуге белгiленген орман учаскелерi, егер бұған орман патолог-инженерi қатыспаса, сол сияқты тексеруге жатады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
357	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесудi жүргiзу кезiнде әрбiр мөлдек алаңы 5 га-дан аспауы тиiс. Санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесудi жүргiзуге рұқсатты уәкiлеттi орган бередi. Кесiлетiн сүрек кеспеағаш қорының жылдық белгіленген лимиті есебiнен берiледi, ал қажет болған жағдайда одан жоғары болады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
358	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесу белгiленген әрбiр орамда екпелердiң орман патологиялық жай-күйiнiң сипаттамасы үшiн тік бұрышты немесе ұзына бойына созылған сынақ алаңдары салынады және жалпы сынақ алаңы тексерiлетiн учаскенiң көлемi 100 га-ға дейiн болған жағдайда - оның алаңының 2%-нан; 100 га-дан жоғары болған жағдайда - 1%-нан кем болмауы тиiс. Сынақ алаңдары бойынша материалдар уәкілетті орган белгілеген нысандар бойынша ресімделеді.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
359	Бақылау субъектісі санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесудi жүргiзуге арналған рұқсатты алу үшiн мынадай құжаттама ұсынады: кесуге белгiленген екпелердi комиссияның тексеру немесе зерттеу актісi; санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесудi қажет ететiн екпелердiң уәкiлеттi орган белгiлеген нысандағы жиынтық ведомосы; биологиялық төзiмдiлiгiнен айырылған екпелерде қалдырылған сынақ алаңдарының уәкiлеттi орган белгiлеген нысандағы жиынтық ведомосы; орамдарды, олардың алаңдарын көрсете отырып және сынақ алаңдарын белгiлей отырып, жаппай ағаш кесуге белгiленген учаскелерге арналған планшеттiң көшiрмесi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
360	Бақылау субъектісінде кесуге белгiленген екпелердi комиссия тексеру немесе зерттеу актiсiнде: мемлекеттiк орман қорының қорғаныштық санаты, екпелердiң бағалау сипаттамасы, олардың бүлiну себептерi, жаппай санитарлық ағаш кесудi жүргiзу қажеттiгiнiң негiздемесi, кесу жеделдiлiгi және оны жүргізу белгіленген мерзiмдер, одан кейiнгi қайта жаңартуды қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар және аралас екпелердiң күйзелiсiн болдырмау үшін қажеттi іс-шаралар көрсетiледi. Актiге комиссияның барлық мүшелерi қол қояды.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
361	Бақылау субъектісі санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесу кезiнде мынадай шарттарды сақтайды: 1) ағашы кесiлетін алқап оның өсуi табиғи түрде мүмкiн болмайтын жағдайда бiрiншi кезекте орман дақылдарын отырғызуға тағайындалады; 2) аралас сау екпелердi орман патологиялық қадағалау белгіленедi, онда ауру және діңдік зиянкестер жаңадан пайда болған ағаштарды уақтылы тазарту және қоқыстардан тазарту жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
362	Бақылау субъектісінде санитарлық мақсатта жаппай ағаш кесудi талап ететiн жел сұлатқан, дауыл құлатқан, зиянкестер бүлдiрген немесе аурулармен зақымдану нәтижесiнде кеуіп кеткен өртеңдер немесе екпелер учаскелерi өрттердiң таралуын, зиянды жәндiктердiң көбеюiн болдырмау және сүректің техникалық сапаларын жоғалтпау мақсатында алаңдарды кесiлгеннен кейiнгi қалдықтар мен қоқыстардан ұқыпты тазартумен, мүмкiндiгiнше қысқа мерзiмде игерiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
363	Бақылау субъектісінде мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде пайдалану үшін мүмкiн болатын жел сұлатқан, дауыл құлатқан немесе қылқан жапырақты кемiргiш жәндіктермен бүлiнген (кеуiп қалу және дiңдiк зиянкестердiң қоныстану белгiлерi болған кезде), сондай-ақ жоғары немесе төменгi дәрежелi өрттермен бүлінген қылқан жапырақты екпелер ағаш кесуге бiріншi кезекте шығарылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
364	Бақылау субъектісінде орман соқпақтарын тарту мен өртке қарсы жыралар жасауға байланысты ағаш кесулер орман орналастыру материалдары, ормандардың өртке қарсы құрылғыларының бас жоспарларының негізiнде: 1) орман мекемелерінің орамдық желiлерiн бастапқы ұйымдастыру кезiнде; 2) орман мекемелерiнiң орман орналастыру разрядын өзгерту кезiнде; 3) орманды күзету және қорғау жүйесiн жақсарту мақсатына қарай айтарлықтай қайта қарау жағдайларында жүзеге асырылады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
365	Бақылау субъектісінде орамдық (жартылай орамдық) соқпақтар мен өртке қарсы жыралар салуға байланысты ағаш кесулер жаппай ағаш кесу тәртiбiне сәйкес жүргiзiледi.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
366	Бақылау субъектісінде орамдық соқпақтар мен өртке қарсы жыралар салуға байланысты ағаш кесу көлемi сүрек қоры мен ағаш кесу алаңы бойынша олардың нормативтiк ені мен ұзындығын негiзге ала отырып, айқындалады.	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
367	Бақылау субъектісі өтімдi қоқыстарды жинауды эстетикалық мақсаттарда және орман өрттерiнiң алдын алу, желсұлатпа, дауыл құлатқан, қар басқан, сондай-ақ ағаштардың механикалық бүлiнуiнiң болуы кезiнде орман зиянкестерi мен ауруларының көбеюi мен таралуын болдырмау мақсаттарында жүргiзедi. Ең алдымен ағаш діңі зиянкестері ошақтарының пайда болу қатері бар жаңадан жел сұлатқан, механикалық бүлінген ағаштар учаскелері жиналады. Жинау мерзімдері зиянкестердің негізгі түрлерінің биологиясымен байланыстырылады	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
368	Бақылау субъектісінде мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде су тораптары, құбыр өткiзгiштерi, жолдар, басқа да желiлiк құрылыстар (объектілер) құрылыс объектiлерi болуы мүмкін. Объектiлердi салу үшiн орман алқаптарын тазарту заң белгiлеген тәртiппен уәкілетті органның рұқсаты бойынша жаппай ағаш кесудi жүргізу тәртібiне сәйкес жаппай ағаш кесу жолымен жолақтар немесе алқаптар түрiнде жүзеге асырылады. Орман алқаптарын тазарту бойынша ағаш кесу көлемi дайындалатын орман материалдарының саны бойынша есептеледi	ММ, ЕҚТА, РММО, МО, ОП
369	Бақылау субъектісі Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығының күзет аймағында жергілікті халықтың мұқтажы үшін рұқсат етілетін әуесқойлық (спорттық) балық аулау жөніндегі талаптарды сақтайды.	ЕҚТА
370	Бақылау субъектісі Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығының бөгендерінде балықтардың қырылуына жол бермеу іс-шараларын өткізу жөніндегі талаптарды сақтайды.	ЕҚТА
371	Бақылау субъектісінде аң аулайтын алқаптарды бекітіп беру туралы құжаттар бар (облыстық атқарушы органның шешімі, аңшылық шаруашылығын жүргізу шарты)	АП
372	Бақылау субъектісі шаруашылықiшiлiк аңшылық iсiн ұйымдастыруды жүргізген	АП
373	Бақылау субъектісінде аумақтық уәкiлеттi органмен келiсілген Аңшылық шаруашылығын жүргізу жоспары бар	АП
374	Бақылау субъектісі аңшылық шаруашылығын жүргiзу жоспарын 100 % орындаған	АП
375	Бақылау субъектісі жануарлар объектiлерiн есепке алуды ұйымдастырады және өткізеді	АП, ММ, ЕҚТА
376	Бақылау субъектісінде жануарлар дүниесi объектiлерiнiң өндiрiстiк мониторингi бойынша талдамалық анықтама бар.	АП, ЕҚТА
377	Бақылау субъектісінде уәкiлеттi органның аумақтық органына берген жылдық есеп бар	АП, ЕҚТА
378	Бақылау субъектісі жануарлардың мекендеу ортасын қорғау, көбею жағдайларын, қоныс аудару жолдары мен шоғырлану орындарын ұйымдастырған	АП, ММ, ЕҚТА
379	Бақылау субъектісінде дамылдау аймақтары мен күндері бар	АП
380	Бақылау субъектісі жергiлiктi халық арасында жануарлар мен өсімдіктер дүниесiне ұқыпты қарау идеяларын насихаттайды	АП, ММ, ЕҚТА
381	Бақылау субъектісі табиғи апаттар кезiнде және басқа да себептер салдарынан ауруға, өлiм-жiтiм қауiптерi жағдайында жануарларға көмек көрсетеді.	АП, ММ, ЕҚТА
382	Бақылау субъектісінде міндетті іс-шараларды қамтитын Iшкi тәртiп ережесi бар	АП
383	Бақылау субъектісі қорықшылық қызметті аңшылық шаруашылығының санатына сәйкес жасақтаған	АП
384	Бақылау субъектісі жабайы жануарларды қосымша қоректендiріп отырады	АП, ММ, ЕҚТА
385	Бақылау субъектісі жасанды суаттар құру жұмыстарын жүргізеді.	АП, ММ, ЕҚТА
386	Бақылау субъектісі қорғаныштық өсiмдiктер отырғызады және жасанды ұялар салады.	АП, ММ, ЕҚТА
387	Бақылау субъектісі жыртқыш жануарлардың санын реттеу бойынша іс-шаралар жүргізеді.	АП, ММ, ЕҚТА
388	Бақылау субъектісі шартқа сәйкес iлме тақталар, трафареттер, плакаттар, аншлагтарды орнатады.	АП
389	Бақылау субъектісі бұдан бұрын орнатылған аншлагтарды жыл сайын жөндеп, жаңартып отырады	АП
390	Бақылау субъектісі аң аулайтын алқаптарды бекітіп беру жөніндегі конкурсқа қатысу кезінде пайдаланушы мәлімдеген міндеттемелерді орындайды.	АП
391	Бақылау субъектісінің кәсіпшілік аң аулауды жүзеге асыруда аңшылық шаруашылығы ұйымымен жасалған шарты бар.	АП
392	Бақылау субъектісінің кәсiпшiлiк журналы бар (кәсіпшілік аң аулау үшін).	АП
393	Бақылау субъектісінің кәсiпшiлiк журналы күн сайын аң аулау аяқталғаннан кейін толтырылады.	АП
394	Бақылау субъектісінің кәсіпшілік аң аулау кезінде аңшылық шаруашылығы ұйымы берген жолдамасы бар.	АП
395	Бақылау субъектісінің иттермен және қыран құстармен аң аулау кезінде (кәсіпшілік аң аулау) - оларды тiркеу туралы құжаттары бар.	АП, ВС
396	Бақылау субъектісінің уәкілетті органның аумақтық органында жыл сайын тіркелген аңшылық минимумы бойынша емтихан тапсырғаны және Қазақстан Республикасының салық заңнамасы белгілеген аң аулау құқығына рұқсат берiлгенi үшiн мемлекеттiк бажды төлегені туралы белгi қойылған аңшылық куәлігі бар (кәсіпшілік аң аулау кезінде).	АП
397	Бақылау субъектісінде кәсіпшілік кезінде аңшылық атыс қаруын қолданып аң аулаған кезде - Қазақстан Республикасы iшкi iстер органдарының аңшылық атыс қаруын сақтау және алып жүру құқығына берген рұқсаты бар.	АП
398	Бақылау субъектісі СИТЕС Конвенциясының Қосымшасына енгізілген жануарлар түрлерін тасымалдауды осы Конвенция белгілеген тәртіппен жүзеге асырады.	АП, ВС, ЗОО
399	399-413-тармақтарының күші 2011 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылды

Ескерту:
ММ – орман шаруашылығының мемлекеттік мекемесі
ЕҚТА – ерекше қорғалатын табиғи аумақтар
РММО – республикалық маңызы бар мемлекеттік орман иеленушілер
ОП – орман ресурстары ұзақ мерзімді орман пайдалануға берілген орман пайдаланушылар
АП – аңшылық ісін пайдаланушылар
ЖА – ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жеріндегі жалгерлер
МО – республикалық маңызы бар темір және автомобиль жолдарының бойындағы қорғаныштық орман жиектерінің мемлекеттік орман иеленушілері
ВС – жануарлар дүниесі объектілерін қоршауда және жартылай ерікті жағдайда бағып-күтумен, көбейтумен айналысатын жеке және заңды тұлғалар
ААОҰ – азаматтарды аңшылық минимумына оқытумен айналысатын ұйымдар
ЗОО – зоологиялық коллекциялардың, хайуанаттар бақтарының, биологиялық орталықтардың иелері

Сноска. Утратил силу совместным приказом и.о. Министра сельского хозяйства РК от 05.08.2011 № 25-03-02/459 и и.о. Министра экономического развития и торговли РК от 12.08.2011 № 238 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие совместного приказа см. п. 4.

      В соответствии с пунктом 2 статьи 38 Закона Республики Казахстан "О частном предпринимательстве" ПРИКАЗЫВАЕМ:
      1. Утвердить прилагаемые:
      1) критерии оценки степени рисков в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий согласно Приложению 1 к настоящему приказу;
      2) форму Проверочного листа в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий согласно Приложению 2 к настоящему приказу.
      2. Комитету лесного и охотничьего хозяйства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан (Нысанбаев Е.Н.):
      1) обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
      2) после государственной регистрации настоящего приказа обеспечить его официальное опубликование;
      3) обеспечить размещение настоящего приказа на Интернет-ресурсе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан.
      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на ответственного секретаря Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан Аман Е.И.
      4. Настоящий приказ вступает в силу со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан и вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.
      5. Действие пунктов 399-413 Приложения 2 к настоящему приказу распространяется до 1 января 2011 года.

      Министр сельского хозяйства            Министр экономики и
      Республики Казахстан                   бюджетного планирования
                                             Республики Казахстан
      ______________ А. Куришбаев            ____________ Б. Султанов
      1 марта 2010 года                      26 февраля 2010 года

Приложение 1
к совместному приказу
Министра сельского хозяйства
Республики Казахстан
от 1 марта 2010 года № 133
и Министра экономики и
бюджетного планирования
Республики Казахстан
от 26 февраля 2010 года № 111

Критерии оценки степени рисков
в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства
и использования животного мира (кроме рыбы и других водных
животных), особо охраняемых природных территорий

1. Общие положения

      1. Настоящие Критерии оценки степени рисков в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий (далее - Критерии) разработаны в соответствии с пунктом 2 статьи 38 Закона Республики Казахстан "О частном предпринимательстве" и определяют совокупность количественных и качественных показателей, связанных с непосредственной деятельностью субъекта контроля, особенностями отраслевого развития и факторами, влияющими на это развитие, позволяющих отнести субъектов контроля, к различным степеням риска.
      2. В настоящих Критериях используются следующие понятия:
      1) риск - вероятность причинения вреда лесам и животному миру, а также ухудшение состояния особо охраняемых природных территорий в результате деятельности субъектов контроля с учетом степени тяжести его последствий;
      2) субъект контроля - субъект, осуществляющий деятельность в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий.

2. Оценка рисков
деятельности субъектов контроля

3. Первичное отнесение субъектов контроля в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий, осуществляется с учетом объективных критериев.
4. Последующее отнесение субъектов контроля в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий, к различным степеням рисков осуществляется с учетом субъективных критериев.

3. Критерии оценки степени рисков в области
лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования
животного мира (кроме рыбы и других водных животных),
особо охраняемых природных территорий

      5. Критерии подразделяются на объективные - по значимости субъектов контроля и субъективные - по нарушениям законов Республики Казахстан и постановлений Правительства Республики Казахстан.
      6. Объективными критериями оценки степени рисков в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий являются ценность и количество объектов растительного и животного мира, природно-заповедного фонда, используемых субъектами контроля.
      7. Субъекты контроля с учетом объективных критериев оценки степени рисков в области лесного хозяйства, охраны, воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и других водных животных), особо охраняемых природных территорий относятся к следующим группам риска:
      1) к высокой степени риска с периодичностью проведения плановых проверок не чаще одного раза в год - государственные учреждения лесного хозяйства, особо охраняемые природные территории республиканского и местного значения, государственные лесовладельцы республиканского значения, лесопользователи, которым предоставлены лесные ресурсы в долгосрочное пользование, охотопользователи;
      2) к средней степени риска с периодичностью проведения плановых проверок не чаще одного раза в три года - арендаторы на землях особо охраняемых природных территорий, государственные лесовладельцы защитных лесных полос вдоль железных и автомобильных дорог республиканского значения, физические и юридические лица, занимающиеся вольерным и полувольным содержанием, разведением объектов животного мира, организации занимающиеся обучением граждан охотничьему минимуму;
      3) к незначительной степени риска с периодичностью проведения плановых проверок не чаще одного раза в пять лет - владельцы зоологических коллекций, зоопарки, биологические центры.
      8. Субъективными критериями признаются нарушения законов Республики Казахстан и постановлений Правительства, которые классифицируются на грубые, значительные и незначительные.
      9. К грубым нарушениям относятся:
      1) купля-продажа, дарение, залог, незаконное занятие и обмен участков лесного фонда, а также незаконная переуступка права осуществления лесных пользований, нарушающие права государственной собственности на леса;
      2) незаконная переуступка права пользования объектами животного мира, а также совершение других сделок, в прямой или скрытой форме нарушающих право государственной собственности на животный мир, а равно незаконное пользование объектами животного мира в заповедниках и на других особо охраняемых природных территориях, на пользование которыми требуется получение разрешения;
      3) незаконная переуступка права пользования объектами растительного мира, а также совершение других сделок, в прямой или скрытой форме нарушающих право государственной собственности на растительный мир, а равно незаконное пользование объектами растительного мира, на пользование которыми требуется получение разрешения;
      4) незаконное использование участков лесного фонда для раскорчевки, возведения построек, переработки древесины, устройства складов и других целей без надлежащего разрешения;
      5) незаконная порубка и повреждение деревьев и кустарников, а также деревьев и кустарников, не входящих в лесной фонд и запрещенных к порубке, не содержащие признаков уголовно наказуемого деяния;
      6) уничтожение или повреждение лесных культур, сеянцев либо саженцев в лесных питомниках и на плантациях, а также молодняков естественного происхождения, подроста, а также самосев на площадях, предназначенных под лесовосстановление;
      7) уничтожение или повреждение лесов, а равно насаждений, не входящих в лесной фонд, в результате неосторожного обращения с огнем или иным источником повышенной опасности;
      8) умышленное уничтожение или повреждение лесного фонда, а равно насаждений, не входящих в лесной фонд, путем поджога, иным общеопасным способом либо в результате загрязнения вредными веществами, отходами, выбросами или отбросами;
      9) нарушение требований пожарной безопасности и санитарных правил в лесах;
      10) нарушение установленного порядка использования лесосечного фонда, заготовки и вывозки древесины, добычи живицы и древесных соков, второстепенных лесных материалов;
      11) нарушение сроков возврата временно занимаемых участков государственного лесного фонда и особо охраняемых природных территорий или невыполнение обязанностей по приведению их в состояние, пригодное для использования по назначению;
      12) нарушение порядка и сроков облесения вырубок и других категорий земель лесного фонда, предназначенных для лесовосстановления и лесоразведения;
      13) уничтожение полезной для леса фауны;
      14) повреждение леса сточными водами, химическими веществами, промышленными и бытовыми выбросами, отходами и отбросами, влекущее его усыхание или заболевание, либо засорение леса;
      15) уничтожение или повреждение лесоосушительных канав, дренажных систем и дорог на землях лесного фонда;
      16) осуществление лесных пользований не в соответствии с целями или требованиями, предусмотренными разрешительными документами;
      17) строительство и эксплуатация объектов, приведших к вредному воздействию на состояние и воспроизводство лесов;
      18) нарушение установленного порядка отвода и таксации лесосек;
      19) допущение заготовки древесины в размерах, превышающих расчетную лесосеку;
      20) повреждение или уничтожение объектов селекционно-генетического назначения: плюсовых деревьев, архивных клонов плюсовых деревьев, географических культур, испытательных культур популяций и гибридов;
      21) нарушение правил охоты, а также правил осуществления других видов пользования животным миром, не содержащее признаков уголовно наказуемого деяния;
      22) незаконная охота с применением взрывчатых устройств, авиа-, авто-, мототранспортных средств, в том числе снегоходной техники, а также нарушение правил охоты, совершенное повторно в течение года после наложения административного взыскания;
      23) нарушение правил рыболовства, а также правил осуществления других видов пользования водными животными, не содержащее признаков уголовно наказуемого деяния;
      24) грубое нарушение правил рыболовства (промышленный лов рыбы и рыбалка в запрещенные сроки, запрещенными орудиями или способами, в запрещенных местах), а также правил осуществления других видов пользования водными животными, не содержащее признаков уголовно наказуемого деяния;
      25) забор воды из рыбохозяйственных водоемов без установки специальных приспособлений для предохранения от попадания рыбы в водозаборные сооружения;
      26) нарушение порядка закрепления, использования и охраны охотничьих угодий и рыбохозяйственных водоемов;
      27) нарушение установленных законодательством лицензионных правил и норм, в том числе несоответствие квалификационным требованиям, предъявляемым к лицензируемым видам деятельности;
      28) предоставление лицензиатом заведомо недостоверной информации при получении лицензии, а равно действия (бездействие), совершенные повторно в течение года после наложения административного взыскания, а также не устранение нарушений лицензионных правил и норм, повлекших привлечение к административной ответственности, по истечении срока приостановления действия лицензии;
      29) воспрепятствование должностным лицам государственных инспекций и органов государственного контроля и надзора в выполнении ими служебных обязанностей в соответствии с их компетенцией, выразившееся в отказе от представления необходимых документов, материалов, информации о деятельности, о доходах, об исчислении и уплате страховых взносов, статистических и иных сведений, об использовании атомной энергии, в отказе допуска для проведения по постановлению уполномоченного органа ревизии, проверки, инвентаризации, экспертиз и других действий, предусмотренных законодательством, или в создании иного препятствия в их осуществлении, либо представление недостоверной информации;
      30) невыполнение или ненадлежащее выполнение законных требований или предписаний, представлений, постановлений, выданных органами государственного контроля и надзора (должностных лиц), должностными лицами государственных органов в пределах их компетенции.
      10. К значительным нарушениям относятся:
      1) уничтожение или незаконное снятие плодородного слоя почвы в целях продажи или передачи ее другим лицам, за исключением случаев, когда такое снятие необходимо для предотвращения безвозвратной утери плодородного слоя почвы;
      2) отравление, загрязнение или иная порча земли вредными продуктами хозяйственной или иной деятельности вследствие нарушения правил обращения с ядохимикатами, удобрениями, стимуляторами роста растений и иными опасными химическими, биологическими и радиоактивными веществами при их хранении, использовании или транспортировке, а равно заражение бактериально-паразитическими или характерными вредными организмами, но не повлекшие причинение вреда здоровью человека или окружающей среде;
      3) повреждение сенокосов и пастбищных угодий на землях лесного фонда;
      4) незаконное сенокошение и пастьба скота в лесах и на землях лесного фонда;
      5) незаконный сбор лекарственных растений и технического сырья на участках, где это запрещено или допускается только по лесным билетам;
      6) нарушение правил транспортировки, хранения и применения средств защиты растений, стимуляторов их роста, минеральных удобрений и других препаратов, которые повлекли или могли повлечь загрязнение окружающей среды либо причинение ущерба животному миру, за исключением случаев, предусмотренных статьей 317-1 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях;
      7) нарушение правил охраны мест произрастания растений и среды обитания животных, условий размножения, путей миграции и мест концентраций животных, правил создания, хранения, учета и использования зоологических и ботанических коллекций, а равно незаконное переселение, акклиматизация, реакклиматизация и скрещивание животных;
      8) нарушение правил охраны животных и растений при размещении, проектировании и строительстве населенных пунктов, предприятий и других объектов, осуществлении производственных процессов и эксплуатации транспортных средств, применении средств защиты растений, минеральных удобрений и других препаратов, за исключением случаев, предусмотренных статьей 317-1 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях;
      9) нарушение устанавливаемых местными представительными органами правил содержания и защиты зеленых насаждений.
      11. К незначительным нарушениям относятся:
      1) уничтожение или повреждение лесоустроительных или лесохозяйственных знаков в лесном фонде;
      2) невыполнение требований природоохранного режима использования земель;
      3) нарушение порядка пребывания физических лиц на отдельных видах особо охраняемых природных территорий.
      12. В качестве сведений для определения рисков используются данные о субъектах контроля обобщенные за год, в том числе и полученные по результатам внеплановых проверок.
      13. Допущение субъектом контроля грубого нарушения оценивается в 20 баллов, значительного в 10 баллов и незначительного в 5 баллов.
      14. С учетом тяжести нарушений субъект контроля, определяется в ту или иную степень риска в следующем порядке:
      1) субъекты контроля при наборе 20 и более баллов переводятся в высокую степень риска;
      2) субъекты контроля при наборе от 10 до 15 баллов переводятся в среднюю степень риска;
      3) субъекты контроля при наборе 5 баллов переводятся в незначительную степень риска.
      При не допущении нарушений в течении года, субъект контроля переводится в меньшую степень риска, за исключением государственных учреждений лесного хозяйства, особо охраняемых природных территорий республиканского и местного значения, государственных лесовладельцов республиканского значения изначально отнесенных к высокой степени риска.
      15. Основаниями для первоочередности планирования проверок субъектов контроля одного уровня риска являются:
      1) наибольший процент лесистости;
      2) высокая горимость лесов;
      3) наибольшая зараженность леса вредителями и болезнями;
      4) рост лесонарушений на данной категории объектов;
      5) наибольший не проверенный период;
      6) сокращение численности объектов животного мира;
      7) рост фактов браконьерства на данной территории.

Приложение 2
к совместному приказу
Министра сельского хозяйства
Республики Казахстан
от 1 марта 2010 года № 133,
Министра экономики и бюджетного
планирования Республики Казахстан
от 26 февраля 2010 года № 111

форма

Проверочный лист
субъектов контроля в области лесного хозяйства, охраны,
воспроизводства и использования животного мира (кроме рыбы и
других водных животных), особо охраняемых природных территорий

_________ ___________________
(дата) (место составления)

_____________________________________________________________________
      (Ф.И.О. должностного лица осуществляющего государственный контроль)
_____________________________________________________________________
       (наименование юридического лица или Ф.И.О. проверяемого субъекта)
_____________________________________________________________________
                          (юридический адрес)

№ п/п	Требования	Компе- тенция вопроса	Да/Нет/ Не тре- буется	Приме- чание
1	2	3	4	5
1	У субъекта имеется акт на право постоянного землепользования	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ
2	У субъекта контроля имеются лесоустроительные проекты и материалы лесоустройства	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ
3	У субъекта контроля имеются проекты противопожарного устройства лесов	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ
4	Субъектом контроля организованы и проведены мероприятия по предупреждению лесных пожаров, своевременному их обнаружению и ликвидации	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ, ЛП, АР, ОП
5	Субъектом обеспечено соблюдение всеми работающими и расположенными на территории государственного лесного фонда организациями, а также находящимися в лесу физическими лицами требований пожарной безопасности и санитарных требований в лесах	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ
6	Субъектом контроля обеспечена охрана лесов от незаконных порубок, поврежде- нии, хищений и других нарушений лесного законодательства Республики Казахстан, а также охрана земель государственного лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ, ЛП
7	Субъектом контроля направляется в государственные и правоохранительные органы, суд информация, исковые требования и иные материалы по фактам нарушений лесного законодательства Республики Казахстан, законодательства Республики Казахстан об охране, вос- производстве и использовании животного мира и особо охраняемых природных территорий	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ, ОП
8	Субъектом контроля даются в пределах своей компетенции физическим и юридическим лицам письменные указания по устранению выявленных нарушений	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ
9	Субъектом контроля проводятся меро- приятия по повышению ресурсного и экологического потенциала лесов на участках государственного лесного фонда в соответствии с лесоустроительными проектами, в результате реализации системы научно обоснованных рубок, воспроизводства лесов, улучшения их породного состава, создания и эффек- тивного использования постоянной лесосеменной базы на селекционно- генетической основе, гидролесомелиора- ции, ухода за лесами, включая рубки ухода и санитарные рубки, строительство дорог лесохозяйственного назначения, проведение других лесохозяйственных мероприятий	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ, ЛП
10	Субъектом контроля проводятся меро- приятия по воспроизводству лесов на участках государственного лесного фонда с соблюдением экологических и санитарно-эпидемиологических требований способами, обеспечивающими создание в наиболее короткие сроки высокопродук- тивных и устойчивых насаждений с учетом лесорастительных условий и экономичес- кой целесообразности	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ, ЛП
11	У субъекта контроля объемы работ в государственном лесном фонде по воспроизводству лесов и лесоразведению определены проектами, разработанными лесоустроительными и другими проектно- изыскательскими организациями, специализирующимися в этой области, прошедшими государственную экологическую экспертизу	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ, ЛП
12	Субъект контроля обеспечен семенами с ценными наследственными свойствами и высокими посевными качествами работ по воспроизводству лесов и лесоразведению, а также сформирована постоянная лесосеменная база на селекционно- генетической основе	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ
13	У субъекта контроля имеются объекты селекционно-семеноводческого назначения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
14	У субъекта контроля имеются объекты селекционно-генетического назначения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
15	Субъектом контроля заготовка лесных семян осуществляется на объектах постоянной лесосеменной базы, а в случае их недостатка в нормальных насаждениях	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
16	Субъектом контроля обеспечено выполнение лесопользователями правил отпуска древесины на корню и правил других видов лесопользования	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ
17	Субъектом контроля обеспечено своевре- менное выявление очагов вредителей и болезней леса, прогнозирование их развития и борьба с ними	ГУ, ООПТ, ГЛ, ГЛРЗ, ЛП, АР
18	Субъектом контроля проводятся биотехнические мероприятия	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ОП
19	Субъектом контроля обеспечено соблюдение правил охоты и рыболовства на территории государственного лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ОП
20	Работники государственной лесной охраны кроме лесников (егерей) субъекта контроля имеют высшие или среднее специальное лесохозяйственное, лесотехническое образование	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
21	При приеме на работу лесники (егери), имеющие общее среднее образование, проходят в лесных учреждениях в обязательном порядке обучение и сдают технический минимум по вопросам охраны, защиты лесов и животного мира	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
22	Должностные лица государственной лесной охраны обеспечены форменным обмундиро- ванием, специальными средствами защиты и служебными земельными наделами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
23	Мастера леса, лесничие, инженера по охране и защите леса субъекта контроля обеспечены клеймами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
24	Лесники (егеря) субъекта контроля на время работы в государственной лесной охране обеспечены служебными помещениями (кордонами)	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
25	При смене работников государственной лесной охраны осуществляется прием- передача участков государственного лесного фонда, технической документа- ции, основных средств и имущества	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
26	Должностные лица государственной лесной охраны обеспечены служебным оружием	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
27	Субъектом контроля выполняются ежегодные планы мероприятий по профилактике лесных пожаров и борьбе с ними на территории государственного лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
28	Субъектом контроля определен порядок привлечения физических и юридических лиц, а также противопожарной техники, транспортных и других средств организаций для тушения лесных пожаров, обеспечения привлекаемых к этой работе физических лиц средствами передвижения, пожаротушения, питанием и медицинской помощью	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
29	Субъектом контроля создан резерв горюче-смазочных материалов на пожароопасный сезон в лесу для тушения пожаров на территории государственного лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
30	Субъектом контроля обеспечен контроль за проведением крестьянскими хозяйства- ми и иными сельскохозяйственными орга- низациями сжигания стерни, пожнивных и иных растительных остатков на сельско- хозяйственных полях, пастбищах и сенокосах, прилегающих к лесному фонду	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
31	Субъектом контроля организована противопожарная пропаганда, регулярное освещение в средствах массовой информации вопросов о сбережении лесов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
32	Субъектом контроля организована на территории лесного фонда работа по борьбе с вредителями и болезнями леса и улучшению его санитарного состояния	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
33	Субъектом контроля принимаются решения о запрещении пребывания физических лиц на территории государственного лесного фонда, о приостановлении права лесопользования при проведении авиахимических, авиабиологических и аэрозольных мероприятий по борьбе с вредителями и болезнями леса, а также в периоды высокой пожарной опасности в лесу	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
34	Субъектом контроля выполняются меро- приятия по охране, защите, воспроиз- водству лесов и лесоразведению, содержанию постоянных лесосеменных участков и лесосеменных плантаций, заготовке, переработке и хранению лесных семян	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
35	Субъектом контроля определяются в соответствии с лесоустроительными проектами места и объемы лесопользования	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
36	Субъектом контроля подготавливаются материалы для выставления лесных ресурсов на тендеры	ГУ, ООПТ
37	Субъектом контроля обеспечено рациональное использование лесных ресурсов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
38	Субъектом контроля выдаются лесорубочные и лесные билеты на лесопользование	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
39	Субъектом контроля ведется государственный учет лесного фонда, государственный мониторинг лесов, принимается участие в работах по ведению государственного лесного кадастра	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
40	Субъектом контроля осуществляется приемка законченных объектов и готовой продукции, произведенной в результате проведения лесохозяйственных мероприятий лесопользователями	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
41	Субъектом контроля обеспечено расширенное воспроизводство, охрана, защита, улучшение санитарного состояния лесов и уход за ними, повышение продук- тивности, защитных и иных полезных свойств лесов, организация многоцеле- вого рационального лесопользования, ведение лесоустройства, учет лесов и животного мира, а также сохранение объектов государственного природно- заповедного фонда, культурного и природного наследия	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, ОП
42	Субъектом контроля ведутся работы экологически приемлемыми способами и методами, обеспечивающими сохранение средообразующих и средозащитных функций леса, а также условий своевременного восстановления насаждений, лекарствен- ного, пищевого и технического сырья, выполняются иные требования по охране, защите, пользованию государственным лесным фондом, воспроизводству лесов и лесоразведению	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, АР
43	Субъектом контроля обеспечиваются противопожарное и санитарное обустройство территории государствен- ного лесного фонда, предупреждаются, своевременно обнаруживаются и пресекаются нарушения правил пожарной безопасности и лесопользования, а также другие нарушения лесного законода- тельства Республики Казахстан, принимаются необходимые меры по тушению лесных пожаров, борьбе с вредителями и болезнями леса, борьбе с нарушениями законодательства Республики Казахстан об охране, воспроизводстве и использовании животного мира и особо охраняемых природных территориях	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, АР
44	Субъектом контроля оказывается содействие лесопользователям при разработке ими планов противопожарных мероприятий	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
45	Субъектом контроля проводятся ревизии лесных обходов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
46	Субъектом контроля ведется регистрация лесных пожаров и последствий от них в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
47	Субъектом контроля соблюдаются условия договора долгосрочного лесопользования, а также условия, определенные лесорубочным билетом, лесным билетом	ГУ, ООПТ, ЛП
48	Субъектом контроля ведутся работы способами, предотвращающими возникнове- ние эрозии почв, исключающими или ограничивающими негативное воздействие на состояние и воспроизводство лесов, а также на состояние водных и других природных объектов и обеспечивающими сохранение животного мира и среды его обитания	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП,ВС
49	Субъектом контроля при заготовке древесины соблюдаются требования по сохранению оптимальных условий для естественного воспроизводства леса, используя технику и технологии, прошедшие в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, государственную экологическую экспертизу	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
50	Субъектом контроля соблюдаются на отведенных им для лесопользования участках государственного лесного фонда правила пожарной безопасности, проводятся противопожарные мероприятия, а в случае возникновения лесного пожара обеспечивается его тушение	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, ОП
51	Субъектом контроля при долгосрочном лесопользовании разрабатываются и утверждаются по согласованию с государственными лесовладельцами планы противопожарных мероприятий, которые выполняются в установленные сроки	ЛП, ОП
52	Субъект контроля имеет в местах прове- дения на территории государственного лесного фонда культурно-оздоровитель- ных, рекреационных, туристских, спортивных и других мероприятий и работ средства пожаротушения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, ОП, ВС
53	Субъектом контроля не оставляются недорубы и заготовленная древесина в местах рубок по истечении установленных сроков ее заготовки и вывозки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
54	Субъектом контроля проводится очистка лесосек от порубочных остатков одновременно с заготовкой древесины	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
55	Субъектом контроля не допускаются на отведенных для лесопользования участках государственного лесного фонда незакон- ные порубки леса и иные нарушения лесного законодательства Республики Казахстан, законодательства Республики Казахстан об охране, воспроизводстве и использовании животного мира и особо охраняемых природных территориях	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, ОП, ВС
56	Субъектом контроля сдаются участки государственного лесного фонда государственным лесовладельцам после завершения на них работ	ЛП
57	Субъектом контроля осуществляются при рубках главного пользования на участках государственного лесного фонда воспроизводство на площади, превышающей двукратный размер вырубленной площади, в соответствии с лесоустроительным проектом, включая возобновление леса	ЛП
58	Субъектом контроля осуществляется воспроизводство лесов за свой счет на вырубках и площадях, на которых в результате их деятельности уничтожен подрост, погибла древесная и кустарниковая растительность	ЛП
59	Субъектом контроля возмещаются убытки и потери лесного хозяйства в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан	ЛП
60	Субъектом контроля своевременно вносится плата за лесные пользования в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан	ЛП
61	Субъектом контроля соблюдаются правила по обеспечению и улучшению санитарного состояния лесов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
62	Субъектом контроля осуществляются мероприятия по защите участков государственного лесного фонда от вредителей и болезней леса при долгосрочном лесопользовании	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
63	Субъект контроля информирует государст- венных лесовладельцев о появлении на отведенных им для лесопользования участках государственного лесного фонда вредителей и болезней леса	ЛП
64	Субъект контроля не нарушает права иных лесопользователей	ЛП
65	Субъект контроля предоставляет информа- цию, необходимую для ведения государст- венного учета лесного фонда, государст- венного лесного кадастра, государствен- ного лесного мониторинга, определения размеров платы за лесные пользования, уполномоченному органу и его террито- риальным органам, областным исполни- тельным органам и органам государствен- ной статистики в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан	ЛП
66	Субъект контроля получает экологическое разрешение при осуществлении эмиссий в окружающую среду в соответствии с законодательством Республики Казахстан	ЛП
67	Субъектом контроля соблюдаются пожарная безопасность в лесах не допускаются поломки и порубки деревьев и кустарни- ков, повреждение лесных культур, засо- рение лесов, повреждение муравейников, гнездовий птиц, ведется сбор дикорасту- щих пищевых лесных ресурсов, лекарст- венного сырья в сроки и способами, которые не наносят ущерба их воспроизводству	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
68	Субъектом контроля перевод угодий, не покрытых лесом, в угодья, покрытые лесом, в государственном лесном фонде производится в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
69	Субъектом контроля проведение в государственном лесном фонде строитель- ных работ, добыча общераспространенных полезных ископаемых, прокладка коммуни- каций и выполнение иных работ, не связанных с ведением лесного хозяйства и лесопользованием, если для этого не требуются перевод земель государствен- ного лесного фонда в другие категории земель и (или) их изъятие, осущест- вляются в на основании решения областного исполнительного органа по согласованию с уполномоченным органом при положительном заключении государственной экологической экспертизы	ЛП
70	Субъектом контроля обеспечивается систематическое слежение за состоянием государственного лесного фонда, свое- временное выявление очагов вредителей и болезней леса, принимаются меры по профилактике возникновения очагов, их локализации и ликвидации	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
71	Субъектом контроля в защитных насажде- ниях на полосах отвода железных, авто- мобильных дорог, каналов, магистральных трубопроводов и других линейных сооружений проводятся рубки ухода за лесом, санитарные рубки, рубки, связанные с реконструкцией малоценных насаждений, а также насаждений, теряющих защитные, водоохранные и другие функции, и прочие рубки в соответствии с проектами создания данных защитных насаждений	ГЛ
72	Субъектом контроля осуществляется охрана, защита и использование защитных насаждений на полосах отвода железных, автомобильных дорог, каналов, магист- ральных трубопроводов и других линейных сооружений	ГЛ
73	Субъектом контроля заготовка древесины на участках государственного лесного фонда осуществляется в порядке прове- дения рубок главного пользования, проводимых в спелых и перестойных древостоях, промежуточного пользования (рубок ухода за лесом, выборочных санитарных рубок и рубок, связанных с реконструкцией малоценных лесных насаждений) и прочих рубок (сплошных санитарных рубок; расчистки лесных площадей в связи со строительством гидроузлов, трубопроводов, дорог; при прокладке просек, создании противопожарных разрывов; уборки ликвидной захламленности; рубок для иных целей)	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
74	Субъектом контроля обеспечена потребность местного населения в древесине при наличии от него заявок за счет проведения рубок промежуточного пользования и прочих рубок	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
75	Субъектом контроля заготовка живицы и древесных соков на участках государст- венного лесного фонда осуществляется в спелых и перестойных древостоях, которые после окончания установленного срока подсочки предназначаются для рубки главного пользования	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
76	Субъектом контроля заготовка второсте- пенных древесных ресурсов на участках государственного лесного фонда для промышленной переработки и удовлетворе- ния нужд населения осуществляется без причинения вреда лесу	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
77	Субъектом контроля заготовка коры и ветвей на участках государственного лесного фонда осуществляется только с деревьев, срубленных в порядке проведения рубок леса	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
78	Субъектом контроля заготовка ветвей для плетения, а также изготовления веников, метел и других подобных предметов на участках государственного лесного фонда осуществляется с растущих деревьев в порядке, определенном «Правилами рубок леса на участках государственного лесного фонда» утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан № 141 от 14.02.2005 г. (далее – Правила рубок)	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
79	Субъектом контроля заготовка и сбор дикорастущих плодов, орехов, грибов, ягод, лекарственных растений и технического сырья, мараловодство, звероводство, размещение ульев и пасек, огородничество, бахчеводство и выращи- вание иных сельскохозяйственных культур на участках государственного лесного фонда осуществляется без причинения вреда лесу	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, ВС, ОП
80	Субъектом контроля участки государст- венного лесного фонда, на которых возможно сенокошение и пастьба скота, устанавливаются в соответствии с лесоустроительными проектами или планами управления особо охраняемыми природными территориями	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
81	Субъектом контроля пастьба коз на участках государственного лесного фонда осуществляется только на специально отведенных огороженных участках	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
82	Субъектом контроля пользование участками государственного лесного фонда для нужд охотничьего хозяйства осуществляется без причинения вреда лесу и при условии сохранения благоприятной среды обитания для диких животных	ЛП, ОП
83	У субъекта контроля имеется паспорт особо охраняемой природной территории	ООПТ
84	У субъекта контроля имеется план управления природоохранной организацией	ООПТ
85	У субъекта контроля имеются бланки актов по результатам проведения провер- ки, протоколов об административном правонарушении, предписаний об устране- нии нарушения, постановлений о привле- чении виновных лиц к административной ответственности в случае нарушения законодательства Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий, охраны, воспроизводства и использования животного мира, лесного законодательства Республики Казахстан, а также об изъятии огнестрельного оружия, орудий добывания, незаконно добытой продукции, транспортных и плавучих средств для временного хранения до вынесения судебного решения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ОП
86	Субъектом контроля обеспечивается режим охраны и восстановления биологического разнообразия государственного природно- го заповедника и его охранной зоны	ООПТ
87	Субъектом контроля организуются и проводятся научные исследования по изучению и мониторингу экологических систем, объектов государственного природно-заповедного фонда, включая ведение Летописи природы	ООПТ
88	Субъектом контроля проводится эколого-просветительная деятельность	ООПТ
89	Субъект контроля участвует в государст- венной экологической экспертизе проек- тов и схем размещения хозяйственных и иных объектов, которые могут оказать вредное воздействие на экологические системы государственного природного заповедника	ООПТ
90	Субъект контроля регулирует использова- ние территории государственного природного заповедника и его охранной зоны в эколого-просветительных, научных и ограниченных туристских целях	ООПТ
91	Субъектом контроля сохраняются природные комплексы, уникальные и эталонные природные участки, объекты государственного природно-заповедного фонда, природного и историко-культур- ного наследия	ООПТ, АР, ЛП
92	Субъектом контроля обеспечивается режим охраны государственного национального природного парка и его охранной зоны	ООПТ
93	Субъектом контроля осуществляется экологическое просвещение	ООПТ
94	Субъектом контроля разрабатываются научные методы сохранения биологического разнообразия	ООПТ
95	Субъектом контроля ведется мониторинг экологических систем и отдельных природных объектов по программе Летописи природы	ООПТ
96	Субъектом контроля восстанавливаются нарушенные природные комплексы, объекты государственного природно-заповедного фонда, природного и историко-культур- ного наследия	ООПТ
97	Субъектом контроля регулируется использование территории государствен- ного национального природного парка и его охранной зоны в эколого-просвети- тельных, научных, туристских, рекреа- ционных и ограниченных хозяйственных целях	ООПТ
98	Субъектом контроля сохраняются и восстанавливаются биологическое и ландшафтное разнообразие, природные экологические системы	ООПТ, АР
99	Субъектом контроля обеспечивается режим охраны государственного природного резервата	ООПТ
100	Субъектом контроля поддерживается устойчивое социально-экономического развитие территории на основе эколого-экономического принципа использования природных ресурсов	ООПТ
101	Субъектом контроля проводятся исследо- вания и мониторинг в целях охраны и устойчивого развития территории, а также экологического просвещения и воспитания	ООПТ
102	Субъектом контроля регулируется исполь- зование территории государственного природного резервата и его охранной зоны в эколого-просветительных, научных, рекреационных, туристских и ограниченных хозяйственных целях	ООПТ
103	Субъектом контроля разрабатываются научные основы сохранения, воспроиз- водства и использования животного мира Казахстана, освоение ресурсов фауны Казахстана, имеющих мировое значение	ООПТ
104	Субъектом контроля разрабатываются научные основы сохранения, воспроиз- водства и использования растительного мира Казахстана, освоение ресурсов флоры Казахстана, имеющих мировое значение	ООПТ
105	Субъектом контроля разрабатываются научные основы сохранения, воспроиз- водства и использования древесной растительности Казахстана, освоение ресурсов флоры Казахстана, имеющих мировое значение	ООПТ
106	Техника и оборудование субъекта конт- роля соответствует Нормам положенности техники и оборудования для выполнения мероприятий по охране и защите лесов на участках государственного лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
107	Техника и оборудование субъекта конт- роля соответствует Нормам положенности техники и оборудования для выполнения мероприятий по воспроизводству лесов и лесоразведению на участках государственного лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
108	Штатная численность работников государственной лесной охраны соответствует нормативам охраны лесов на землях государственного лесного фонда	ГУ, ГЛРЗ, ГЛ
109	Штатная численность государственных инспекторов по охране растительного и животного мира соответствует нормативам охраны лесов на землях особо охраняемых природных территорий	ООПТ
110	Субъект контроля соблюдает правила пожарной безопасности, не допускает поломок и порубок деревьев и кустар- ников, повреждений лесных культур, засорения лесов, повреждения муравей- ников, гнездовий птиц	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
111	Субъект контроля ведет сбор дикорасту- щих пищевых лесных ресурсов, лекарст- венного сырья в сроки и способами, не наносящими ущерба их воспроизводству	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
112	Субъектом контроля проведение культурно-оздоровительных, рекреацион- ных, туристских и спортивных мероприя- тий на участках государственного лес- ного фонда осуществляется на специально отведенных участках, оборудованных автостоянками, спортивными площадками, туристическими маршрутами и тропами, другими объектами по разрешению государственного лесовладельца	ЛП
113	Субъектом контроля при размещении, проектировании, строительстве и вводе в эксплуатацию объектов на участках государственного лесного фонда, предос- тавленных для культурно-оздоровитель- ных, рекреационных, туристских и спортивных целей, лесопользователями предусматриваются и осуществляются мероприятия, обеспечивающие защиту лесов от отрицательного воздействия сточных вод, промышленных и коммунально-бытовых выбросов, отходов и отбросов	ЛП
114	Субъектом контроля при разработке символики соблюдаются следующие основные требования: в эмблеме отражаются словесные, изобра- зительные и/или объемные обозначения либо их комбинации, отражающие характерные особенности природных и/или историко-культурных комплексов и объектов природоохранного учреждения, а также помещается его наименование на государственном языке флаг представляет собой полотнище, на котором размещаются эмблема и полное наименование природоохранного учреждения на государственном языке. Отношение ширины флага к его длине - 1:2	ООПТ
115	Субъектом контроля проведение комплекс- ных и специализированных (ботанических, зоологических, лесоводственных, лесопатологических, почвенных и других) научных исследований и эксперименталь- ных работ (далее - научно-исследова- тельских работ) для познания природы леса и его компонентов, разработки на их основе способов, методов и техноло- гических процессов, включая создание новой техники, по охране, защите, воспроизводству и рациональному использованию лесных ресурсов, а также изучение иных природных объектов, расположенных на территории государст- венного лесного фонда, осуществляется в соответствии с программами научно- исследовательских работ, согласованных с уполномоченным органом в области лесного хозяйства и центральным исполнительным органом, осуществляющим руководство в области науки и научно- технической деятельности, при положи- тельном заключении государственной экологической экспертизы	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП, ОП
116	Субъектом контроля экспериментальные работы, проводимые на участках государственного лесного фонда, в водоохранных зонах и полосах, влияющих на состояние вод, производятся по согласованию с территориальными органа- ми уполномоченного органа в области использования и охраны водного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
117	Субъектом контроля проведения опытно- производственных проверок и внедрение научных и конструкторских разработок в лесохозяйственное производство, созда- ние объектов постоянной лесосеменной базы осуществляется по согласованию с уполномоченным органом в области лесного хозяйства	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
118	У субъекта контроля виды (стационарные, полевые, маршрутные), специфика (ботаническая, лесоводственная, почвенная и другие), сроки начала и окончания работ, маршруты научных исследований, места и объемы закладки экспериментальных объектов, ограничения или запрещения других видов лесных пользований с указанием площади участков государственного лесного фонда, где устанавливается специальный режим пользования, виды и сроки ограничений, другие условия проведения указанных работ определяются договором долгосрочного лесопользования, заклю- чаемого между уполномоченным органом или областными исполнительными органами, в ведении которых находятся участки государственного лесного фонда, и лесопользователями, и (или) лесным билетом	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
119	Субъектом контроля пользование участками государственного лесного фонда для научно-исследовательских целей осуществляется без причинения ущерба лесным экосистемам и их компонентам	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
120	У субъекта контроля отпуск древесины на корню при рубках главного пользования осуществляется в спелых и перестойных насаждениях, при этом в первую очередь, вне зависимости от планов рубок, в рубку назначаются насаждения, в которых она требуется по их состоянию (повреж- денные пожарами, ветром, осадками, вредителями леса, выбросами (сбросами) загрязняющих веществ, в результате других неблагоприятных воздействий), недорубы прошлых лет, вышедшие из подсочки древостой	ГУ, ЛП
121	У субъекта контроля отпуск древесины на корню при рубках промежуточного пользо- вания осуществляется при проведении рубок ухода за лесом (осветление, прочистка, прореживание, проходная рубка), выборочных санитарных рубок, рубок реконструкции и иных рубок, свя- занных с рубкой малоценных древостоев, а также рубок насаждений, теряющих защитные, водоохранные и другие функции, рубок единичных деревьев в молодняках	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
122	У субъекта контроля отпуск древесины на корню при прочих рубках осуществляется при проведении расчистки лесных земель для строительства зданий и сооружений, строительства и эксплуатации гидроузлов (включая зоны затопления водохрани- лищами), трубопроводов, дорог, линий связи и электропередачи, добычи полезных ископаемых и в иных случаях, связанных с переводом в установленном порядке лесных земель в нелесные, а также при прокладке просек, создании противопожарных разрывов, проведении лесокультурных, противопожарных, лесомелиоративных и других лесохозяйст- венных работ, сплошных санитарных рубок, уборке ликвидной захламленности	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
123	У субъекта контроля рубка насаждений, выделенных в качестве временных лесосеменных участков, допускается только в урожайные годы с целью заготовки семян лесных древесных растений. На участках государственного лесного фонда, переданных в долгосроч- ное лесопользование, выделение времен- ных лесосеменных участков производится в случаях, предусмотренных договором	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
124	У субъекта контроля заготовка древеси- ны, независимо от срока пользования участками государственного лесного фонда, допускается только по лесорубочным билетам. Лесорубочный билет ежегодно выдается государственным лесовладельцем на конкретную лесосеку и является докумен- том, предоставляющим лесопользователю право осуществлять заготовку и вывозку древесины в установленных объемах и в установленные сроки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
125	У субъекта контроля разработка лесосек при всех видах рубок леса производится по технологическим картам, без которых лесорубочные билеты не выдаются	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
126	Субъектом контроля изымается незаконно заготовленная древесина, в том числе заготовленная лесопользователями после принятия решения о приостановлении или прекращении права пользования участком государственного лесного фонда и прекращения действия лесорубочного билета, не вывезенная по истечении установленных сроков	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
127	Субъект контроля приступает к заготовке древесины только после получения лесорубочного билета	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
128	Субъектом контроля не допускаются использования русел рек и ручьев для сплава древесины, а также в качестве трелевочных волоков и лесовозных дорог	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
129	Субъектом контроля производится очистка лесосек, не допуская в бесснежный период разрыва более 15 дней между рубкой деревьев и очисткой площади от порубочных остатков, а также произво- дится доочистка зимних лесосек до наступления пожароопасного сезона в лесу	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
130	Субъектом контроля не допускаются захламления участков государственного лесного фонда при рубке леса и расчист- ке трасс дорог, устройстве лесных складов, строительстве сооружений, а также оставления срубленных зависших деревьев и завалов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
131	Субъектом контроля обеспечиваются сохранность семенных, плюсовых и других, не подлежащих рубке деревьев, подроста, прилегающих к лесосекам насаждений на полосах шириной 50 метров с каждой стороны, а также целостность лесоустроительных и лесохозяйственных знаков, клейм на деревьях и пнях	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
132	Субъектом контроля сохраняются и приводятся за свой счет в надлежащее состояние нарушенные при вывозке древесины и перевозке иных грузов дороги, мосты и просеки, а также осушительная сеть, дорожные, гидромелиоративные и другие сооружения, водотоки, ручьи, речки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
133	Субъектом контроля формируются сводные материалы на ежегодный отпуск древесины на корню на основании заявок лесопользователей, имеющих право долгосрочного лесопользования, с включением в них собственных заявок на рубки промежуточного пользования и прочие рубки	ГУ
134	Субъектом контроля производятся отвод и материально-денежная оценка лесосек для проведения рубок леса в соответствии с лесоустроительным проектом, планом рубок, а также с учетом потребностей местного населения в топливной древесине за год до поступления лесосек в рубку	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
135	Субъект контроля ежегодно, не позднее 15 января, представляет государственным лесовладельцам, в соответствии с договором на долгосрочное пользование, сведения в письменном виде о площади, на которой произведена рубка, и количестве заготовленной древесины, втом числе деловой, в истекшем году (по состоянию на 1 января), а также о площади и переходящих остатках древесины на корню на лесосеках, рубка которых не закончена, по каждому лесорубочному билету (лесосеке)	ЛП
136	У субъекта контроля при отпуске древесины на корню с учетом по площади и числу деревьев, назначенных в рубку, вывозка древесины разрешается одновременно с ее заготовкой	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
137	У субъекта контроля при отпуске древе- сины на корню с учетом по количеству заготовленной древесины допускается только подвозка ее на временные лесные склады, указанные в лесорубочном билете. Вывозка этой древесины разрешается после освидетельствования количества заготовленной древесины	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
138	У субъекта контроля при отпуске древе- сины с учетом по количеству заготовлен- ной древесины в насаждениях, поврежден- ных пожарами, а также за счет разработ- ки бурелома и ветровала разрешается ее вывозка только при условии организации учета этой древесины	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
139	У субъекта контроля древесина считается вывезенной с мест рубок, если она подвезена к складам у железных и шоссейных дорог, к установкам и приспособлениям для переработки, а также к промежуточным складам у лесовозных дорог круглогодичного действия, устроенным в местах, согласованных с государственным лесовладельцем и указанных в лесорубочных билетах	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
140	У субъекта контроля отпуск древесины на площадях, подлежащих расчистке в связи со строительством гидроузлов, трубопро- водов, дорог, линий связи и электропе- редачи, разработкой карьеров и добычей полезных ископаемых, а также в иных случаях вырубки леса, связанной с переводом лесных площадей в нелесные, производится в сроки, установленные для проведения этих работ в проектной документации	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
141	Субъектом контроля отсрочка на заготов- ку и вывозку древесины предоставляется по письменному заявлению лесопользова- теля, которое должно быть подано не позднее установленного срока окончания заготовки или вывозки древесины	ГУ, ООПТ
142	Субъектом контроля проводятся контрольные проверки соответствия оставленных недорубов и не вывезенной древесины по количеству, указанному в заявке лесопользователя	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
143	Субъектом контроля предоставление в аренду земельных участков для строительства (реконструкции) зданий и сооружений в целях развития регулируемого туризма и рекреации осуществляется в соответствии с правилами проведения конкурсов на строительство объектов туристского и рекреационного назначения на особо охраняемых природных территориях, утвержденных Правительством Республики Казахстан	ООПТ
144	Субъектом контроля земельные участки передаются физическим и юридическим лицам для их использования под туристские тропы и маршруты, бивачные стоянки, палаточные лагеря, пляжи, смотровые площадки, а также для размещения временных сооружений (торговые точки, киоски, летние кафе, лодочные станции и пункты проката, передвижные вагончики, трейлеры), с учетом целевого использования и зонирования территории национального парка, в краткосрочную аренду на срок до 5 лет	ООПТ
145	Субъектом контроля земельные участки используются под туристские тропы и маршруты, бивачные стоянки, палаточные лагеря, пляжи, смотровые площадки, а также для размещения временных сооруже- ний (торговые точки, киоски, летние кафе, лодочные станции и пункты проката, передвижные вагончики, трейлеры) в соответствии с паспортом особо охраняемой природной территории, утвержденным уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий	ООПТ, АР
146	Субъект контроля в течение тридцати календарных дней в случае изменения фамилии, имени, отчества физического лица, при реорганизации юридического лица в форме слияния, присоединения, выделения или преобразования, изменении наименования, подает заявление лицензиару о переоформлении лицензии с приложением соответствующих документов, подтверждающих указанные сведения	ЛП
147	Субъект контроля при прекращении действия лицензии в течение десяти рабочих дней возвращает лицензию лицензиару	ЛП
148	У субъекта контроля имеется инженерно- технический работник-ответственный исполнитель имеющий высшее профессио- нальное образование по специальности (лесозаготовка, лесоинженерное дело, деревообработка, лесное хозяйство), или соответствующее среднее профессиональное образование и стаж работы по специальности не менее трех лет	ЛП
149	У субъекта контроля имеется персонал, обученный для производства работ по валке деревьев, обрубке сучьев, трелевке, погрузке и вывозке древесины	ЛП
150	У субъекта контроля имеется материально-техническая база на праве собственности: трактора для трелевки, погрузки и вывозки древесины с классом тяги не более 14 кН (с трелевочным и погрузоч- ным устройствами) или специальные трелевочные трактора с классом тяги не более 40 кН, лесовозы, оснастки, инструменты и приспособления с техни- ческими характеристиками, бензиномо- торные пилы или лесосечные машины, предназначенные для выполнения комплекса работ от валки деревьев до их погрузки и вывозки (процессоры, харвестеры, форвардеры), обеспечивающие выполнение установленного ежегодного объема рубок и лесоводственно-экологи- ческие требования при проведении лесосечных работ, установленных Правилами рубок леса на участках государственного лесного фонда, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 февраля 2005 года № 141	ЛП
151	У субъекта контроля имеется пожарное оборудование и средства тушения, предусмотренных Правилами пожарной безопасности в лесах Республики Казахстан, утвержденными приказом председателя Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан от 13 декабря 2004 года № 268	ЛП
152	У субъекта контроля имеется специалист, ответственный за охрану труда и технику безопасности	ЛП
153	Субъектом контроля применяются базовые ставки для исчисления размеров вреда, причиненного незаконной порубкой и повреждением деревьев и кустарников до степени прекращения роста, хищением древесины физическими и юридическими лицами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
154	Субъектом контроля применяются базовые ставки для исчисления размеров вреда, причиненного уничтожением или повреждением древесных и кустарниковых пород, сеянцев, саженцев, травянистой растительности, полезной для леса фауны, нарушениями санитарных правил в лесах, правил рубок леса физическими и юридическими лицами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
155	Субъектом контроля применяются базовые ставки для исчисления размеров вреда, причиненного незаконным добыванием, заготовкой, повреждением или уничтоже- нием растений, занесенных в Красную книгу Республики Казахстан, на землях всех категорий физическими и юридическими лицами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
156	Субъектом контроля исчисляются и предъявляются иски к физическим и юридическим лицам за причиненный вред, предусмотренный в базовых ставках для исчисления размера вреда, причиненного нарушением лесного законодательства	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
157	Субъект контроля, ежеквартально, не позднее 1 числа второго месяца, следую- щего за отчетным кварталом, направляет налоговым органам по месту своей регистрации сведения по суммам, взыс- канным в бюджет за причиненный вред, предусмотренный в базовых ставках для исчисления размера вреда, причиненного нарушением лесного законодательства	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
158	Субъект контроля участвует в работах по ведению государственного лесного кадастра	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
159	Субъектом контроля представляются уполномоченному органу в области лесного хозяйства материалы, необходи- мые для ведения государственного лесного кадастра	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
160	Субъектом контроля по состоянию на 1 января, следующего за отчетным годом, вносятся сведения о текущих изменениях и состоянии лесного фонда в материалы лесного кадастра	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
161	Субъектом контроля до 20 января, следующего за отчетным годом, представ- ляются по ведомственной принадлежности территориальным органам уполномоченного органа в области лесного хозяйства или областным исполнительным органам в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и разведения по установленной уполномо- ченным органом форме сведения о произошедших изменениях в лесном фонде	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
162	Субъектом контроля ведение государст- венного мониторинга лесов осуществляет- ся по единой системе на всей территории Республики Казахстан	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
163	Субъектом контроля лот-заявки подготав- ливаются в соответствии с материалами лесоустройства и на основании информации о потребностях рынка лесных ресурсов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
164	У субъекта контроля лот-заявка включает следующие материалы, заверенные государственным лесовладельцем: 1) абрис участка долгосрочного лесо- пользования, выполненный по материалам лесных карт, включающий сеть лесных выделов и кварталов, просеки и дорожную сеть, обозначение смежных землепользо- ваний и другую необходимую картографи- ческую информацию для потенциального лесопользователя; 2) описание участка с перечнем лесных выделов и кварталов с указанием площади и необходимых таксационных данных; 3) ресурсные данные по каждому виду лесопользования, включенному в лот-заявку; 4) разрешенные объемы ежегодного лесопользования по каждому виду лесопользования, включенному в лот-заявку, в пределах действующего ревизионного периода; 5) размеры плат по каждому виду лесопользования, включенному в лот- заявку, установленные в соответствии с налоговым законодательством; 6) сведения о наличии населенных пунктов в непосредственной близости от участков долгосрочного лесопользования, численности проживающего в них населения, а также данные о занятости местного населения, традиционных видах лесопользования, потребностях в реализации социальных мероприятий и в поддержке инфраструктуры населенных пунктов;	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
165	У субъекта контроля тендерная заявка, представляемая участником тендера должна содержать: 1) заявку на участие в тендере, содержащую согласие претендента на участие в тендере и его обязательства по выполнению условий тендера и заключению соответствующего договора; 2) перечень документов, подтверждающих соответствие требованиям, предъявляемым к участнику тендера: юридические лица - нотариально удостоверенные копии устава, свидетельства о государственной регистрации юридического лица, свидетельства налогоплательщика; физические лица - нотариально удостове- ренные копию документа, подтверждающего право на осуществление предпринима- тельской деятельности, а также копию удостоверения личности или паспорта, и свидетельство налогоплательщика; нотариально засвидетельствованную копию (либо копию законодательно установлен- ной формы) лицензий и/или патентов, свидетельств, сертификатов, дипломов, других документов, подтверждающих право участника тендера на лесопользование; бухгалтерский баланс; справку банка (банков) об отсутствии просроченной задолженности участника тендера более чем за три месяца, предшествующие дате вскрытия конвертов с тендерными заявками, перед банком (банками); справку налогового органа об отсутствии налоговой задолженности; документы о наличии у участника тендера необходимых средств и производственных мощностей для осуществления лесопользования, проведения мероприятий по охране, защите и воспроизводству лесов (в том числе документы о наличии и количестве работников с указанием их квалификации, стажа работы по специальности); 3) предлагаемые дополнительные услуги и работы, направленные на охрану и воспроизводство лесов, создание новых рабочих мест, предоставление услуг местному населению; 4) другие документы, необходимые для представления в соответствии с тендерной документацией	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
166	Субъект контроля до проведения тендера знакомит участников тендера с участками лесопользования, выставляемыми на тендер	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
167	У субъекта контроля оценка тендерных заявок проводится тендерной комиссией в течение семи рабочих дней со дня вскрытия конвертов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
168	У субъекта контроля победителем тендера признается участник, предложения которого по решению тендерной комиссии отвечают всем требованиям, содержащимся в тендерной документации, и являются лучшими в части выполнения условий тендера. Во внимание также могут приниматься дополнительные технические, квалификационные, организационные и иные преимущества представленных тендерных заявок	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
169	У субъекта контроля победителем тендера, при отсутствии других претендентов, признается единственный участник тендера по лоту, если им соблюдены основные требования к тендерной заявке и представленные им предложения по организации и осуществлении лесопользования отвечают условиям тендера
170	У субъекта контроля тендер признается несостоявшимся, если предложения участников тендера будут признаны тендерной комиссией не удовлетворяющими условиям тендера	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
171	У субъекта контроля выбор победителя тендера из числа его участников производится на заседании тендерной комиссией при условии присутствия не менее двух третей от общего числа членов тендерной комиссии. Решение тендерной комиссии принимается открытым голосованием и считается принятым, если за него подано большинство голосов от общего количества присутствующих членов тендерной комиссии. В случае равенства голосов принятым считается решение, за которое проголосовал председатель конкурсной комиссии	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
172	У субъекта контроля протокол тендерной комиссии по каждому лоту подписывается всеми присутствующими членами тендерной комиссии, а также ее секретарем	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
173	Субъект контроля после представления протокола тендерной комиссии направляет уведомление победителю (победителям) тендера и в десятидневный срок заключает с ним договор долгосрочного лесопользования на участках государст- венного лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
174	Субъектом контроля сообщение о результатах тендера публикуется в том же печатном издании, что и объявление о проведении тендера	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
175	Субъектом контроля отчет о результатах тендера представляется в семидневный срок после подписания протокола тендерной комиссии уполномоченному органу в области лесного хозяйства	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
176	Субъектом контроля ежегодно обновляются данные учета лесного фонда. Основанием для ее обновления и внесения изменений в учетные документы являются материалы лесоустройства и данные, вносимые ежегодно лесовладельцами в данные учета на основании: 1) актов освидетельствования в натуре участков, охваченных хозяйственной деятельностью или подвергшихся изменениям в результате природных факторов; 2) решений государственных органов по: включению земельных участков в категорию земель лесного фонда и (или) земель особо охраняемых природных территорий; изъятию земель государственного лесного фонда; отнесению государственного лесного фонда к категориям, переводу из одной категории в другую, а также выделению особо защитных участков; переводу лесных угодий в нелесные угодья в государственном лесном фонде для использования их в целях, связанных с ведением лесного хозяйства и лесопользованием; переводу угодий, не покрытых лесом, в угодья, покрытые лесом в государственном лесном фонде; переводу земель государственного лесного фонда в земли других категорий для целей, не связанных с ведением лесного хозяйства, и (или) изъятию земель государственного лесного фонда для государственных надобностей	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
177	Субъектом контроля предоставляются в территориальные органы уполномоченного органа в области лесного хозяйства материалы, необходимые для ведения учета лесного фонда	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
178	Субъекты контроля ежеквартально не позднее 15 числа второго месяца, следующего за отчетным кварталом, представляют налоговым органам по месту своего нахождения сведения о плательщиках платы и объектах обложения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
179	Субъектом контроля размер платы, подлежащей уплате, определяется: при отпуске древесины на корню - исходя из объема лесопользования и ставок платы с учетом коэффициентов, установленных законодательством Республики Казахстан; при иных видах лесопользования - исходя из объема и (или) площади лесопользо- вания, ставок платы за иные виды лесопользования, устанавливаемых местными представительными органами областей, городов республиканского значения и столицы	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
180	Субъектом контроля сумма платы уплачивается в бюджет по месту нахождения объекта лесопользования в сроки: 1) при долгосрочном лесопользовании - ежеквартально равными долями от общей суммы ежегодного объема лесопользования не позднее 20 числа месяца, следующего за отчетным кварталом; 2) при краткосрочном лесопользовании - до или в день получения разрешительных документов. При этом в разрешительном документе делается отметка о произве- денной оплате с указанием реквизитов платежного документа; 3) за древесину, отпускаемую на корню, - ежеквартально равными долями от годовой суммы платы по выписанным лесорубочным билетам не позднее 15 числа месяца, следующего за отчетным кварталом	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
181	В случае, если при отпуске древесины на корню, живицы, древесных соков и второстепенных лесных ресурсов общее количество заготовленной древесины, живицы, древесных соков и второстепен- ных лесных ресурсов не совпадает с количеством (площадью), предусмотренным в лесорубочном билете, субъектом государственного контроля производится перерасчет суммы платы за фактически заготовленный объем. Сумма платы, установленная при перерасчете, уплачивается в очередной срок ее уплаты	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
182	Субъектом контроля уплата суммы платы производится путем перечисления через банки или организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, либо внесения ее наличными деньгами в кассы государственных лесовладельцев на основании бланков строгой отчетности	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
183	Принятые суммы платы наличными деньгами сдаются государственными лесовладель- цами в банки или организации, осущест- вляющие отдельные виды банковских операций, не позднее следующего операционного дня, в который был осуществлен прием денег для последую- щего зачисления их в бюджет. В случае, если ежедневные поступления наличных денег составляют менее 10-кратного размера месячного расчетного показателя сдача денег для зачисления в бюджет осуществляется один раз в три операционных дня со дня, в который был осуществлен прием денег	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
184	Субъектом контроля ставка платы за использование особо охраняемых природ- ных территорий республиканского значения определяется из расчета 0,1 месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканс- ком бюджете и действующего на 1 января соответствующего финансового года, в котором возникнет необходимость использования особо охраняемых природных территорий, за каждый день пребывания на особо охраняемой природной территории	ООПТ
185	Физические и юридические лица - собственники земельных участков и землепользователи в границах особо охраняемых природных территорий вносят плату при: 1) использовании работников - за каждого работника; 2) наличии на особо охраняемой природной территории стационарных учреждений лечения, отдыха, спортивно- оздоровительных учреждений - за каждое физическое лицо, пребывающее в таких учреждениях. При представлении физическим лицом подтверждающего документа об уплате суммы платы повторно плата не взимается	ООПТ
186	Субъектом контроля сумма платы уплачивается по месту нахождения особо охраняемой природной территории	ООПТ, АР, ЛП
187	Субъектом контроля уплата в бюджет суммы платы производится путем перечисления через банки или организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, либо внесения их наличными деньгами на контрольно- пропускных пунктах либо иных специально оборудованных местах, устанавливаемых природоохранными организациями, определенными законодательным актом Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий, на основании бланков строгой отчетности	АР, ВС, ЛП
188	Природоохранными организациями, определенными Законом Республики Казахстан «Об особо охраняемых природных территориях» принятые суммы платы наличными деньгами сдаются в банки или организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, не позднее следующего операционного дня, в который был осуществлен прием денег для последующего зачисления их в бюджет. В случае, если ежедневные поступления наличных денег составляют менее 10-кратного размера месячного расчетного показателя, сдача денег осуществляется один раз в три операционных дня со дня, в который был осуществлен прием денег	ООПТ
189	Субъектом контроля уплата платы за пользование ресурсами животного мира и лесными ресурсами на особо охраняемых природных территориях производится в соответствии законодательством Республики Казахстан	ООПТ, ОП, ЛП, АР
190	Субъектом контроля заготовка древесины на участках государственного лесного фонда осуществляется в порядке проведения следующих видов рубок леса: 1) главного пользования, проводимых в спелых и перестойных древостоях; 2) промежуточного пользования (рубок ухода за лесом, выборочных санитарных рубок и рубок, связанных с реконструк- цией малоценных лесных насаждений, а также насаждений, теряющих защитные, водоохранные и другие функции, рубок единичных деревьев в молодняках); 3) прочих рубок (сплошных санитарных рубок; расчистки лесных площадей в связи со строительством гидроузлов, трубопроводов, дорог; при прокладке просек, создании противопожарных разрывов; уборки ликвидной захламлен- ности; рубок для иных целей)	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
191	Субъектом контроля рубки леса на участках государственного лесного фонда осуществляются с учетом крутизны и экспозиции склонов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
192	Субъектом контроля возможный ежегодный размер и планирование рубок леса определяется по материалам лесоустройства с учетом последующих изменений. В случаях резко пересеченного рельефа и отсутствия возможности закладки лесосеки по горизонтали, их отводят параллельно водотокам. Разрешается одновременный отвод лесосек на противоположных склонах. В горных лесах, на склонах крутизной свыше 25^о, рационально производить серпантинный способ прокладки волоков для трактора при помощи бульдозеров.	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
193	У субъекта контроля предварительный отбор участков леса под рубки в натуре производится лесничим или по его поручению помощником лесничего. В случае обнаружения несоответствия отдельных участков данным таксационного описания и планшетов, вносятся соответствующие поправки (с составле- нием актов) или они исключаются из рубки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
194	Субъектом контроля отвод лесосек, перечет и клеймение деревьев произво- дится в соответствии с Инструкцией по отводу и таксации лесосек № 32 от 02.03.2004 г. и Правилами применения клейм в лесном фонде Республики Казахстан № 100 от 04.05.2003 г. см.V106704	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
195	Субъектом контроля на каждую лесосеку до проведения подготовительных работ и ее разбивки в натуре составляется технологическая карта, в которой указывают способы рубки леса и трелевки древесины, очистки мест рубок от порубочных остатков, способ воспроиз- водства леса; схема размещения лесовоз- ных дорог, усов, волоков, погрузочных площадок, места расположения складов, стоянок механизмов и объектов обслуживания рабочих; площади, на которых необходимо сохранять подрост и молодняк, не подлежащие рубке, деревья с охранными зонами, муравейники; требования по предохранению почв от эрозии и сохранению остающейся части древостоя	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
196	Технологические карты составляются государственными учреждениями лесного хозяйства или организациями в ведении которых находится государственный лесной фонд (далее - лесные учреждения) и утверждаются его директором - главным лесничим (далее - главный лесничий). В случае, если за лесопользователем, в размере лесничества, закреплены участки государственного лесного фонда в долго- срочное лесопользование для заготовки древесины, технологические карты на лесосеки, закрепленные за лесопользова- телем, разрабатываются специалистами лесопользователя и представляются главному лесничему лесного учреждения, выдающему лесорубочный билет. Если в технологической карте допущены отступления от Правил рубок, то по указанию лесного учреждения в нее вносятся изменения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
197	Субъектом контроля разработка лесосек производится в строгом соответствии с утвержденными технологическими картами и в обязательном порядке прикладывается к лесорубочному билету	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
198	Субъектом контроля до начала лесосечных работ в соответствии с технологической картой производится разбивка в натуре лесосек на пасеки, отграничение погру- зочных площадок, складов, магистральных и пасечных волоков, трасс для несущих канатов трелевочных установок, уборка опасных деревьев и другие работы. При ровном рельефе пасеки отграничи- ваются прямолинейными визирами. На участках сильно изрезанных водотоками и ложбинами границы пасек могут быть криволинейными с сохранением установленной для них ширины	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
199	Субъектом контроля лесосеки на равнине длинной стороной закладываются перпендикулярно господствующим ветрам	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
200	Субъектом контроля в горных условиях участки под рубки леса отводятся с учетом рельефа местности. Линии, ограничивающие намеченные в рубку участки, по возможности совмещаются с естественными границами (водоразделами, дорогами, обрывами и прочее)	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
201	У субъекта контроля технологическая карта предусматривает разграничение лесосек на пасеки и прокладку волоков (технологических коридоров) шириной 3-5 м на равнине и 5-7 м в горных местнос- тях. Их устраивают с учетом обхода естественных препятствий (выходы камней, заболоченные участки, куртины подроста и тому подобное). У выхода на просеку волоки следует устраивать с закруглениями шириной на равнинах до 7 м и в горных условиях до 9 м. Отбойные деревья на их углах от механических повреждений следует защитить специальными кожухами или сварными вилками	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
202	Субъектом контроля в естественных древостоях в качестве технологических коридоров, в первую очередь используют- ся имеющиеся дороги, просеки, тропинки и открытые промежутки между деревьями. При их достаточности на участке рубок леса, технологические коридоры не прорубаются	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ
203	У субъекта контроля места складирования вырубленных деревьев и заготовленных сортиментов и погрузочные пункты древесины располагаются по возможности у дорог и квартальных просек, на полянах, прогалинах и других непокрытых лесом землях. Волоки и погрузочные площадки размещены вне пределов особо защитных участков и по руслу водотоков	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
204	Субъектом контроля технологическая сеть волоков и погрузочных пунктов органи- зуется с учетом их повторного использо- вания при проведении других видов и приемов рубок леса и лесохозяйственных мероприятий	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
205	Субъектом контроля проверка подготовительных работ по рубкам леса производится в натуре по каждому лесничеству и лесовладению работниками государственной лесной охраны до начало рубок. В процессе проверки выявляется соответствие участка утвержденному плану по площади, возрасту, составу древостоя и виду рубок леса. Устанавливается качество натурных работ по ограничению участков (тщательность прорубки и расчистки визиров, где это необходимо, наличие на углах столбов с соответствующими надписями и т.д.), правильность выполнения таксационных работ: разделение деревьев на качественные категории, установление разрядов высот и выбор сортиментных таблиц, перечет деревьев, материальная и денежная оценка лесосек	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
206	Субъектом контроля рубки главного пользования проводятся в спелых и перестойных древостоях категории государственного лесного фонда «поле- и почвозащитные леса» и в пойменных лиственных древостоях, возобновляющихся порослевым путем, категории государст- венного лесного фонда «запретные полосы лесов по берегам рек, озер, водохрани- лищ, каналов и других водных объектов». В зависимости от категорий государст- венного лесного фонда, условий место- произрастания, биологических особеннос- тей древесных пород, возрастной структуры, полноты насаждений, крутизны и экспозиции склонов, устойчивости почв против эрозии, наличия и состояния подроста главных пород, в соответствии с Правилами рубок устанавливаются ограничения по назначению в отдельных насаждениях рубок главного пользования	ГУ, ЛП
207	Субъектом контроля в категориях государственного лесного фонда, выделяются особо защитные участки, предусмотренные Правилами рубок, где рубки главного пользования не назначаются	ГУ
208	Субъектом контроля рубки главного пользования не назначаются в насаждениях с преобладанием ценных, редких, эндемичных и исчезающих древесных пород (сосны кедровой, ясеня чарынского, дуба черешчатого, ореха грецкого, можжевельников, клена Семенова, туранги, саксаула белого, каркаса, черкеза, береста, акации белой, гледичии, ольхи, рябины, лоха, яблони, груши, абрикоса, фисташки, шелковицы, миндаля, вишни) и других пород, занесенных в Красную книгу, всех кустарников, кроме тальников, гребенщика и акации желтой	ГУ, ЛП
209	Субъектом контроля при прочих равных условиях насаждения в рубку главного пользования назначаются в следующей последовательности: 1) участки спелого и перестойного леса, требующие рубки по состоянию, недорубы и неиспользованные лесосеки прошлых лет, насаждения, вышедшие из подсочки; 2) расстроенные и низкополнотные насаждения (полнота 0,3 - 0,4), под пологом которых имеется удовлетвори- тельное возобновление главной породы; 3) лиственные леса, утрачивающие порослевую способность; 4) двухярусные насаждения с полнотой спелой части первого яруса 0,3 и выше, а второго - не менее 0,4; 5) насаждения с полнотой 0,3-0,5, под пологом которых имеется удовлетвори- тельное либо неудовлетворительное возобновление (по шкале) главной породы, при условии создания предварительных культур или лесных культур на вырубке в течение 1-2 лет после рубки; 6) чистые и смешанные разновозрастные насаждения с полнотой 0,5 и выше; 7) перестойные насаждения; 8) другие спелые насаждения	ГУ
210	Субъектом контроля в равнинных лесах и лесах Казахского мелкосопочника рубки главного пользования проводятся сплошные узколесосечные и добровольно- выборочные рубки	ГУ, ЛП
211	Субъектом контроля в насаждениях южных окраин колочных лесов по мелкосопочнику и по равнинам рубки главного пользова- ния не проводятся вследствие их высокой прижизненной роли и трудности воспроизводства. В них назначаются только рубки ухода за лесом и санитарные рубки. На площадях вышедших из под сплошных санитарных рубок создаются лесные культуры в первый же год после рубок	ГУ, ЛП
212	Субъектом контроля в коренных колочных лесах лесостепной и степной зон на участках леса площадью более 5 га, независимо от наличия подроста и полноты древостоя, проводятся сплошные узколесосечные рубки. Ширина лесосеки - до 40 м или не более двукратной высоты насаждения, длина лесосеки ограничивается размерами квартала, площадь - не более 5 га, примыкание - кулисное (через 2-3 лесосеки). При ширине выдела менее 100 м примыкание чересполосное (через одну лесосеку), срок примыкания - 2 года. Год рубки не включается в срок примыкания. Лесосеки длинной стороной закладываются перпендикулярно господствующим ветрам. Направление рубки - против господствующих ветров. По ветроударной стороне массива оставляется защитная полоса в пределах ширины лесосеки, которая вырубается через 2 года после вырубки последней лесосеки. В колках площадью менее 5 га, независимо от полноты древостоя и наличия подроста, в целях сохранения их защитного влияния сплошные узколесосечные рубки проводятся в 2 приема. В первый прием вырубается заветренная его половина. Вторая половина колка выбирается по истечении срока, необходимого для удовлетвори- тельного возобновления вырубки и достижения подростом высоты более 1,5 м. При неудовлетворительном возобновлении вырубленной части колка на ней создаются лесные культуры; вторая половина насаждения назначается в рубку через три года после их посадки	ГУ, ЛП
213	Субъектом контроля в пойменных лиственных древостоях, где разрешены рубки главного пользования, ширина лесосеки устанавливается не более 25 м, с расположением длинной стороны перпендикулярно руслу реки или береговой кромке озера. Максимальная площадь лесосеки - 1,5 га. Направление рубки - против течения реки или господствующих ветров. Примыкание лесосек чересполосное (через одну лесосеку), срок примыкания - 2 года, причем год рубки не включается в срок примыкания	ГУ, ЛП
214	Субъектом контроля в зарослях акации желтой естественного происхождения, или оставшихся в насаждениях искусственного происхождения после гибели главной породы, проводятся сплошнолесосечные рубки. Ширина лесосек - до 40 м, примыкание непосредственное со сроком в 2 года	ГУ, ЛП
215	Субъектом контроля соблюдаются оптимальные сроки проведения рубок для образования поросли в колочных лесах - с октября до середины апреля. При заготовке леса не допускается расщеп пня и обдирание его коры. Сроки рубки не ограничиваются, если на вырубке в последующем будут созданы лесные культуры	ГУ, ЛП
216	Субъектом контроля в сосновых лесах Казахского мелкосопочника производятся добровольно-выборочные и сплошнолесосечные рубки. Добровольно-выборочные рубки проводятся в простых и сложных, чистых и смешанных одновозрастных и разновозрастных насаждениях сосны влажных, свежих и сухих типов леса с полнотой 0,6-1,0, произрастающих на склонах всех экспозиций крутизной 21-30 градусов и в таких же насаждениях сухих типов леса, произрастающих на склонах всех экспозиций крутизной 0-20 градусов. В древостоях с полнотой 0,8-1,0 выбирается 20-25 процентов запаса, а в насаждениях с полнотой 0,6-0,7 - 15-20 процентов. Во всех случаях полнота древостоя не снижается менее 0,5. Площадь лесосек до 10 га. Последующие приемы рубки проводятся по мере достижения полноты простых древостоев 0,6 и более или формирования сложного насаждения с полнотой первого яруса 0,3 и выше и второго с полнотой для молодняков - не менее 0,4, средневозрастных - 0,3	ГУ, ЛП
217	Субъектом контроля сплошнолесосечные рубки проводятся в простых чистых и смешанных одновозрастных и разновоз- растных насаждениях свежих и влажных типов леса, произрастающих на склонах всех экспозиций крутизной до 20 градусов. В насаждениях с недостаточным возобновлением сосны они проводятся с созданием сосновых культур в первые 2 года. Ширина лесосек не более 40 м, площадь - до 2 га. Срок примыкания - 5 лет, не считая года рубки. Примыкание лесосек непосредственное. Лесосеки закладывают- ся длинной стороной перпендикулярно господствующим ветрам, на склонах крутизной более 10 градусов по горизонтали, направление рубки сверху вниз по склону	ГУ, ЛП
218	Субъектом контроля в лиственных лесах Казахского мелкосопочника проводятся сплошнолесосечные и добровольно- выборочные рубки. В коренных березняках и осинниках полнотой 0,3 - 1,0 независимо от наличия подроста, а также в производных древостоях без подроста сосны проводятся сплошнолесосечные рубки согласно Правил рубок. Максимальная площадь лесосеки устанавливается с учетом крутизны склона и величины колка - до 2 га. На склонах крутизной более 10 градусов они закладываются длинной стороной по горизонталям, направление рубки сверху вниз по склону. В производных насаждениях в первый год после рубки создаются культуры сосны. Срок примыкания - 3-5 лет после их посадки.	ГУ, ЛП
219	Субъектом контроля в производных смешанных с сосной древостоях и чистых лиственных насаждениях с удовлетвори- тельным сосновым подростом назначаются добровольно-выборочные рубки по технологии, предусмотренной в Правилами рубок. При этом преследуется цель замены лиственных пород на хвойные. Повторяемость приемов - 15 лет, площадь лесосек до 10 га	ГУ, ЛП
220	Субъектом контроля в островных сосновых лесах проводятся добровольно-выборочные и сплошнолесосечные рубки. Добровольно-выборочные рубки проводятся в простых и сложных, чистых и смешанных одновозрастных и разновозрастных сосновых насаждениях с полнотой 0,6-1,0 в сухих условиях местопроизрастания. В простых и сложных древостоях с полнотой 0,8-1,0 интенсивность выборки по запасу составляет 25-30 процентов, с полнотой 0,6-0,7 - 15-20 процентов. При проведении добровольно-выборочных рубок полнота древостоя не снижается менее 0,5. Последующие приемы рубок проводятся по мере достижения полноты простых древостоев 0,6 и более или формирования сложных насаждений с полнотой первого яруса 0,3 и выше, а второго с полнотой для молодняков - не менее 0,4, средневозрастных - 0,3. В сложных насаждениях добровольно-выбо- рочные рубки проводятся путем изреживания спелой части. При полноте второго яруса 0,4 и более из первого яруса может быть выбрано до 50 процентов его запаса, а при полноте 0,3 - 30 процентов. Максимальная площадь лесосек до 10 га.	ГУ, ЛП
221	Субъектом контроля в простых и сложных разновозрастных, чистых и смешанных со вторым ярусом из сосны независимо от наличия подроста в свежих и влажных типах леса проводятся сплошные узколесосечные рубки. В разновозрастных насаждениях к вырубке назначаются только деревья спелого и перестойного поколений леса. Ширина лесосеки 40 м, площадь - до 2 га. Примыкание лесосек непосредственное со сроком 5 лет, не считая года рубки. Направление лесосек - перпендикулярно господствующим ветрам, направление рубки - против господствующих ветров. В насаждениях с недостаточным возобновлением сосны они проводятся с созданием сосновых культур в первые два года	ГУ, ЛП
222	Субъектом контроля в лиственных насаждениях островных сосновых лесов рубки главного пользования проводятся согласно нормативам и технологии, предусмотренным в лиственных лесах Казахского мелкосопочника	ГУ, ЛП
223	Субъектом контроля в насаждениях черного саксаула, произрастающих на устойчивых к ветровой эрозии почвах (суглинистые, глинистые, такыровидные), проводятся сплошнолесосечные рубки с уборкой как черного, так и белого саксаула. Ширина лесосек до 75 м. Способ примыкания - чересполосный, срок примыкания - 3 года. Оставленные полосы назначаются в рубку при наличии на ранее вырубленных полосах более 500 шт. на 1 га подроста саксаула в возрасте 3-5 лет или через 3-4 года после создания лесных культур при количест- венных нормативных показателях, обеспечивающих их перевод в покрытие лесом земли. В саксаульниках, намеченных под рубки главного пользования с расчетом на естественное возобновление, пастьба скота прекращается за 5 лет до рубки и не проводится в течение 5 лет после рубки. В случаях неудовлетворительного возобновления вырубок, насчитывающих менее 300 экземпляров порослевого возобновления или менее 500 шт. подроста саксаула на 1 га в возрасте 3-5 лет, на них следует создавать лесные культуры. При смешанном возобновлении общее количество семенного подроста умножают на коэффициент 0,6 и суммируют его с показателем порослевого возобновления, выражая все в порослевом эквиваленте. В саксауловых насаждениях рубки проводятся в период после созревания семян и прекращения вегетации: 1) в северной подзоне полынно-солянко- вых пустынь (Алматинская, восточная часть Жамбылской области, Северное Приаралье) при ориентации на естественное возобновление лесосек и наличии на 1 га не менее 300 экземпля- ров саксаула в возрасте до 30 лет, или 500 штук подроста, или необходимого суммарного количества порослеспособных экземпляров и подроста - с декабря по март; 2) в южной подзоне (западная часть Жамбылской, Южно-Казахстанская и Кызылординская области) при наличии перечисленного выше минимума - с декабря по февраль. При искусственном восстановлении насаждений на вырубках допускается ломка саксаула в течение всего года.	ГУ, ЛП
224	Субъектом контроля в пойменных листвен- ных древостоях, возобновляющихся порос- левым путем, категории государственного лесного фонда «запретные полосы лесов по берегам рек, озер, водохранилищ, каналов и других водных объектов», за исключением особо защитных участков, назначаются сплошные узколесосечные рубки. При этом все выделы площадью более 1 га разбиваются на лесосеки шириной до 40 м, примыкание - кулисное (через 2 лесосеки), а при ширине выдела менее 80 м - чересполосное (через одну лесосеку) со сроком примыкания 2 года, не считая года рубки. Таксационные выделы площадью менее 1 га назначаются в рубку целиком, независимо от их конфигурации. При ширине выдела менее 40 м, расположенного вдоль русла реки, длинная сторона лесосеки (не более 200 м) может располагаться вдоль реки, но в этом случае площадь ее не может превышать 1 га. Направление лесосек для всех насаждений перпендикулярно главному направлению водотока, а направление рубки - против течения. В целях обеспечения наилучшего порослевого возобновления в пойменных насаждениях рубки проводятся с сентября до начала апреля. Насаждения, потеряв- шие порослевую способность, вырубаются в летний период. Ветловые древостои назначаются в рубку после спада паводковых вод в летний период (до августа)	ГУ, ЛП
225	Субъектом контроля в зарослях тальников пойм проводятся сплошные узколесосечные рубки. Ширина лесосек - до 40 м. Примыкание - непосредственное со сроком в 2 года. Рубки проводятся в летний период после спада талых вод	ГУ, ЛП
226	Субъектом контроля в тугайных ивняках (ива Джунгарская и Вильгельмса) и зарослях гребенщика проводятся сплошные узколесосечные рубки с шириной лесосек, не превышающей 40 м, примыкание - чересполосное со сроком 3 года. Вырубка оставляемых полос осуществляется при условии удовлетворительного возобновле- ния на смежной лесосеке. Время проведения рубок - зима или ранняя весна	ГУ, ЛП
227	Субъектом контроля в тугайных тальниках, а также в тальниках всех других природных зон проводятся сплошные узколесосечные рубки с шириной лесосек 40 м. Примыкание - непосредст- венное со сроком 2 года. Время рубок - после спада паводковых вод в летний период. Направление рубки устанавливается против течения реки с расположением длинной стороны лесосеки перпендикулярно их руслу	ГУ, ЛП
228	Субъектом контроля в сосновых насаждениях всех групп типов леса с полнотой 0,6-1,0, произрастающих на пологих, покатых и крутых склонах всех экспозиций, независимо от устойчивости почв против эрозии, проводятся добровольно-выборочные рубки. Интенсивность рубок зависит от полноты насаждений, но не следует превышать ее более 30 процентов по запасу. Не допускается снижение полноты насаждений ниже 0,5. Второй и третий приемы проводятся через 20 лет, площадь лесосеки - не более 10 га	ГУ, ЛП
229	Субъектом контроля в одновозрастных пихтовых и еловых насаждениях, на пологих и покатых склонах северных экспозиций с устойчивыми и неустойчи- выми почвами, а также на крутых склонах с устойчивыми почвами, проводятся постепенные рубки. В насаждениях с полнотой 0,9-1,0 проводятся постепенные трехприемные рубки. В первый прием вырубается до 30 процентов запаса, со снижением полноты до 0,6-0,7, во второй прием - не более 40 процентов. В насаждениях с полнотой 0,6 - 0,8 проводятся постепенные двухприемные рубки с выборкой в первый прием до 40 процентов запаса. Заключительный прием в обоих случаях проводится при наличии хорошего возобновления. Срок повторяемости рубок - 10-15 лет. Не допускается превышение площади лесосек на пологих и покатых склонах более 20 га, на крутых более 15 га	ГУ, ЛП
230	Субъектом контроля в разновозрастных пихтовых и еловых насаждениях с полно- той 0,6-1,0 на пологих и покатых склонах северных экспозиций с устойчи- выми почвами и пологих склонах северных экспозиций с неустойчивыми почвами, если средневозрастная и приспевающая часть древостоев имеют полноту не менее 0,4, проводятся длительно-постепенные рубки. В первый прием вырубается до 50 процентов запаса за счет удаления спелых, перестойных и фаутных деревьев. Не допускается снижение полноты насаждений ниже 0,3 - 0,5. Заключительный прием проводится при наличии хорошего (по шкале) возобновле- ния. Срок повторяемости 30-40 лет после достижения оставшимся поколением возраста спелости. Не допускается превышение площади лесосеки более 20 га	ГУ, ЛП
231	Субъектом контроля добровольно-выбо- рочные рубки в пихтовых и еловых насаждениях с полнотой 0,6 - 1,0 проводятся: 1) в разновозрастных насаждениях на пологих и покатых склонах северных экспозиций с устойчивыми почвами, пологих склонах северных экспозиций с неустойчивыми почвами, если полнота средневозрастных и приспевающих деревьев менее 0,4; 2) в разновозрастных насаждениях на покатых склонах северных экспозиций с неустойчивыми почвами и крутых склонах северных экспозиций с устойчивыми почвами; 3) в разновозрастных и одновозрастных насаждениях на крутых склонах северных экспозиций с неустойчивыми почвами; 4) в одновозрастных и разновозрастных насаждениях на пологих, покатых и крутых склонах южных экспозиций независимо от устойчивости почв. Не допускается превышения интенсивности рубки на склонах северных экспозиций с устойчивыми почвами более 30 процентов первоначального запаса, на склонах южных экспозиций с неустойчивыми почвами - 20 процентов с доведением полноты насаждений не ниже 0,5. Второй и третий приемы проводятся в одновозрастных насаждениях через 10 лет, в разновозрастных - через 20 лет. Площадь лесосеки устанавливается не более 15-20 га в зависимости от крутизны склонов	ГУ, ЛП
232	Субъектом контроля в одновозрастных еловых насаждениях на пологих и покатых склонах всех экспозиций с устойчивыми почвами проводятся постепенные рубки в два-три приема с вырубкой за каждый прием 30-40 процентов запаса.	ГУ, ЛП
233	Субъектом контроля добровольно-выбо- рочные рубки в еловых насаждениях с полнотой 0,6-1,0 проводятся: 1) в разновозрастных насаждениях на пологих и покатых склонах всех экспозиций независимо от устойчивости почв; 2) в одновозрастных и разновозрастных насаждениях на крутых склонах всех экспозиций независимо от устойчивости почв. Не допускается превышать интенсивность рубки более 25-30 % первоначального запаса с доведением полноты насаждений не ниже 0,5. Второй и третий приемы проводятся через 25-30 лет. Площадь лесосеки устанавливается не более 15-20 га в зависимости от крутизны склонов.	ГУ, ЛП
234	Субъектом контроля в пихтовых одновоз- растных и разновозрастных насаждениях на пологих, покатых и крутых склонах всех экспозиций с устойчивыми и неустойчивыми почвами проводятся добровольно-выборочные рубки. Не допускается превышать интенсивность рубки на крутых склонах с неустойчивыми почвами более 20 процентов первоначаль- ного запаса, на пологих и покатых - 30 процентов с доведением полноты насаждений не ниже 0,5. Площадь лесосеки устанавливается не более 15-20 га в зависимости от крутизны склонов	ГУ, ЛП
235	Субъектом контроля в одновозрастных лиственничных насаждениях на пологих и покатых склонах всех экспозиций с устойчивыми почвами, а также на пологих и покатых склонах всех экспозиций с неустойчивыми почвами проводятся постепенные рубки. В насаждениях с полнотой 0,9 - 1,0 проводятся трехприемные постепенные рубки с вырубкой в первый прием до 30 процентов запаса. Во второй прием вырубается не более 40 процентов. В насаждениях с полнотой 0,6 - 0,8 проводятся двухприемные постепенные рубки с выборкой в первый прием до 40 процентов запаса. Срок повторяемости рубок - 10 лет. Не допускается превышение площади лесосеки более 20 га, при заключительном приеме - 10 га. Заключительный прием в обоих случаях проводится при наличии хорошего возобновления	ГУ, ЛП
236	Субъектом контроля в разновозрастных лиственничных насаждениях, произрас- тающих на пологих и покатых склонах северных экспозиций с устойчивыми почвами и на пологих склонах южных экспозиций с устойчивыми почвами, если полнота древостоев, не достигших возраста спелости, составляет не менее 0,4 проводятся длительно-постепенные рубки. В первый прием вырубается до 50 процентов запаса за счет удаления перестойных, спелых и фаутных деревьев. Не допускается снижение полноты насаждений ниже 0,3 - 0,5. Заключительный прием проводится при наличии хорошего (по шкале) возобновления. Срок повторяемости - 30 лет. Не допускается превышение площади лесосеки более 10 га	ГУ, ЛП
237	Субъектом контроля добровольно-выбо- рочные рубки в лиственничных насаждениях с полнотой 0,6 - 1,0 проводятся: 1) в разновозрастных насаждениях на пологих и покатых склонах северных экспозиций, пологих склонах южных экспозиций с устойчивыми почвами, если полнота древостоя, не достигшего возраста спелости, составляет менее 0,4; 2) в разновозрастных насаждениях на пологих и покатых склонах всех экспозиций с неустойчивыми почвами; 3) в разновозрастных насаждениях на покатых склонах южных экспозиций с устойчивыми почвами; 4) в разновозрастных и одновозрастных насаждениях на крутых склонах всех экспозиций с неустойчивыми почвами; 5) в одновозрастных и разновозрастных насаждениях на крутых склонах всех экспозиций с устойчивыми почвами. Не допускается превышение интенсивности рубки на склонах с устойчивыми почвами более 30 процентов, на крутых склонах с неустойчивыми почвами - 20 процентов (без учета объема древесины, вырублен- ной на волоках). Второй и третий приемы проводятся в одновозрастных насаждениях через 10 лет, в разновозрастных - через 20 лет. Не допускается превышение площади лесосеки на крутых склонах более 15 га, на пологих и покатых склонах - 20 га	ГУ, ЛП
238	У субъектов контроля в лиственнично- пихтовых насаждениях первоочередной рубке подлежат деревья пихты	ГУ, ЛП
239	Субъектом контроля в березовых насаждениях с полнотой 0,6-1,0 коренных и производных типов леса, независимо от наличия предварительного возобновления на покатых и крутых склонах всех экспозиций с неустойчивыми почвами, а также в насаждениях производных типов леса при наличии хорошего (по шкале) возобновления хвойных пород на пологих, покатых и крутых склонах всех экспозиций с устойчивыми почвами и пологих склонах с неустойчивыми почвами проводятся постепенные двухприемные рубки. Выборка в первый прием - до 50 процентов запаса. Не допускается снижение полноты насаждений ниже 0,3 - 0,5. Заключительный прием проводится при наличии хорошего (по шкале) возобновления. Срок повторяемости - 10 лет. Не допускается превышение площади лесосеки более 15 га, при заключительном приеме - 10 га	ГУ, ЛП
240	Субъектом контроля сплошнолесосечные рубки в березняках коренных типов леса, независимо от предварительного возоб- новления, а в насаждениях производных типов леса при удовлетворительном и неудовлетворительном (по шкале) возобновлении хвойных пород, проводятся на пологих, покатых и крутых склонах всех экспозиций с устойчивыми почвами и на пологих склонах с неустойчивыми почвами. Ширина лесосеки 100 м. Примыкание лесосек непосредственное, срок примыкания - 2 года, площадь лесосеки не более 10-15 га в зависимости от крутизны склонов. Вырубка деревьев хвойных пород (кроме усыхающих и сухостойных), не достигших возраста спелости, не допускается	ГУ, ЛП
241	Субъектом контроля в осиновых, тополе- вых и насаждениях ивы древовидной, произрастающих на пологих, покатых и крутых склонах всех экспозиций, независимо от типа леса и устойчивости почв, проводятся сплошнолесосечные рубки. Лучшие сроки проведения рубок для образования поросли - со второй половины октября до середины апреля. Расщеп пня и обдирание его коры не допускаются. Единичная примесь хвойных деревьев, достигших возраста спелости, при отсутствии хвойного подроста под пологом леса, рубке не подлежит. Если под пологом древостоя имеется хорошее (по шкале) возобновление хвойных пород, то в процессе рубки хвойные деревья, достигшие возраста спелости, могут быть вырублены. Примыкание лесосек непосредственное, срок примыкания - 1 год. Ширина лесосеки - 100 м. Не допускается превышение площади лесосеки более 10-15 га в зависимости от крутизны склонов	ГУ, ЛП
242	Субъектом контроля в зарослях горных кустарников на пологих и покатых склонах всех экспозиций проводятся сплошнолесосечные рубки лесосеками шириной 40 м с чересполосным примыка- нием, площадь лесосеки не более 2,5 га. Оставляемые полосы вырубаются через 2 года после достижения порослью высоты 1 м	ГУ, ЛП
243	Субъектом контроля в пойменных листвен- ных древостоях и зарослях кустарников, возобновляющихся порослевым способом, категории государственного лесного фонда «запретные полосы лесов по бере- гам рек, озер, водохранилищ, каналов и других водных объектов» на пологих, покатых и крутых склонах всех экспозиций независимо от устойчивости почв проводятся сплошнолесосечные рубки. Ширина лесосеки до 75 м, в кустарниках - 40 м. Примыкание непосредственное. Срок примыкания - 3 года, в кустарниках - 2 года. Направление лесосеки перпендикулярно течению реки, направление рубки - против течения реки. Площадь лесосеки - до 2,5 га. Вырубка последующих лесосек осущест- вляется после появления на лесосеке хорошего (по шкале) возобновления или достижения порослью высоты не менее 1 м. Таксационные выделы до 1 га и менее назначаются в рубку целиком	ГУ, ЛП
244	Субъектом контроля при отводе лесосек для проведения выборочных и постепенных (кроме заключительного приема) рубок главного пользования деревья хвойных и твердолиственных пород, не достигшие возраста спелости, в рубку не назначаются. В насаждениях, примыкающих к невозобно- вившимся вырубкам, отвод лесосек под сплошные и заключительный прием постепенной рубки допускается только при наличии естественного возобновления с оценкой «хорошо» или создания лесных культур	ГУ, ЛП
245	Субъектом контроля ширина пасеки на лесосеках при сплошных узколесосечных рубках устанавливается: 1) в равнинных лесах и лесах Казахского мелкосопочника - не более полуторной высоты древостоев; 2) в горных лесах при крутизне склона до 15 градусов не более двукратной высоты древостоев, а при косогорной разработке лесосек - не более 100 м	ГУ, ЛП
246	Субъектом контроля в насаждениях, намеченных для проведения рубок главного пользования с расчетом на воспроизводство леса естественным путем, пастьба скота прекращается в хвойных и твердолиственных древостоях, включая саксауловые, за пять лет до рубки	ГУ, ЛП
247	Субъектом контроля заготовка и трелевка древесины на лесосеках ведется способа- ми и средствами, не допускающими возникновения эрозии почв, исключающими или ограничивающими отрицательное воздействие на состояние лесов, водое- мов и других природных объектов, обеспечивающими сохранение подроста и молодняка хозяйственно ценных пород. На склонах крутизной более 10 градусов в лесах Казахского мелкосопочника и более 15 градусов в горных лесах тракторная трелевка допускается только по волокам, укрепленным порубочными остатками. Трелевку древесины разрешается проводить как хлыстами, так и в сортиментах	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
248	Субъектом контроля в процессе рубок леса, в бесснежный период, следует использовать лесозаготовительную технику, имеющую удельное давление на грунт не более 0,4-0,5 кг/см. 2	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
249	У субъекта контроля для подавляющей части вырубаемых деревьев применяется направленная валка деревьев, которая на пасеках проводится вершиной к волоку под углом не более 45 градусов. Бессистемная валка и трелевка леса не допускается. Во всех древостоях, произрастающих на переувлажненных суглинистых и глинистых почвах, проведение рубок леса допускается только в зимний период	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
250	У субъекта контроля на лесосеках, где планируется последующее естественное возобновление, в процессе лесозаготовок обеспечена сохранность семенников, семенных групп, куртин и полос: 1) на лесосеках сплошных рубок, где намечено естественное возобновление (за исключением узколесосечных), остав- ляются обсеменители в виде одиночно стоящих ветроустойчивых семенников. В сосновых горных лесах их следует оставлять в количестве 15-20 штук на 1 га группами по 3-5 деревьев равномерно расположенных по площади; 2) в целях улучшения породного состава и оздоровления пихтовых и еловых лесов наряду с оставлением семенников хвойных пород оставляются также обсеменители березы в количестве 20-25 деревьев на 1 га; 3) в чистых лиственничниках и с при- месью березы обсеменители оставляются группами по 3-5 деревьев лиственницы не менее 25-30 штук, а в лиственнично- пихтовых насаждениях - 30-35 деревьев главной породы на 1 га; 4) в лиственных производных насаждениях с примесью хвойных пород, произрастаю- щих на дренированных почвах, оставляют- ся смешанные хвойно-березовые куртины площадью 0,1-0,25 га с расстоянием между ними около 100 м. На слабо дренированных почвах размер куртин доводится до 0,3 - 0,4 га, а расстояние между ними увеличивается до 150-200 м; 5) обсеменители не оставляются на лесосеках: с хорошим естественным возобновлением или намеченных под искусственное восстановление; лиственных пород; сухих типов сосновых лесов на песчаных, супесчаных и каменистых почвах, а также свежих и влажных сосняков с сильным задернением почвы; 6) обсеменители в виде групп и единичных деревьев отмечают легким соскабливанием (подрумяниванием) коры на стволах и нумеруют краской. Отграничение семенных куртин произво- дится путем легких затесок на коре с внешней стороны граничных деревьев и подскабливанием коры вокруг ствола на угловых деревьях. Семенники и деревья в семенных группах, а также граничные деревья семенных куртин метятся краской	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
251	Субъектом контроля при проведении рубок леса соблюдаются существующие санитарные правила в лесу и техника безопасности на лесозаготовках	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
252	Субъектом контроля в случаях оставления на лесосеках на пожароопасный период срубленных деревьев, их необходимо очистить от сучьев, а заготовленную лесопродукцию следует собрать в штабеля или поленницы. При этом места рубок с оставшимися на лето древесиной и (или) порубочными остатками следует привести в надлежащее противопожарное и санитарное состояние с последующей доочисткой лесосек в весенний период	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ЛП
253	У субъекта контроля в саксаульниках при проведении рубок главного пользования запрещается применение тросового спосо- ба заготовки. Ломка саксаула произво- дится вручную или с использованием тумервала, рабочая часть которого устанавливается на уровне 40 см от поверхности земли	ГУ, ЛП
254	У субъекта контроля после всех лесосечных работ лесопользователям необходимо оправить весь сохранившийся подрост путем освобождения его от порубочных остатков и завала землей, вырубить и убрать вместе с порубочными остатками сломанный и сильно поврежден- ный подрост; ликвидировать все возник- шие очаги эрозии почвы путем заравнива- ния промоин, установки фашин, укладки и уплотнения порубочных остатков, привести места верхних складов и погрузочных площадок в состояние, пригодное для проведения работ по воспроизводству лесов	ГУ, ЛП
255	У субъекта контроля не допускается превышение площади занятой под верхними складами и погрузочными площадками на лесосеке менее 10 га более 4 % от площади лесосеки, а свыше 10 га - 2 %	ГУ, ЛП
256	У субъекта контроля очистка лесосек от порубочных остатков (сучьев, веток, вершин) производится одновременно с рубкой леса с целью использования порубочных остатков, улучшения условий возобновления леса, а также предупреж- дения и устранения опасности возникно- вения лесных пожаров, размножения вредных для леса насекомых и грибных болезней	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
257	У субъекта контроля порубочные остатки используются, в первую очередь, для промышленной переработки и реализации населению. В этих случаях они укладываются в кучи на прогалинах и в просветах (окнах) древостоя вдоль волоков и у дорог с соблюдением мер пожарной безопасности	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
258	Субъектом контроля при отсутствии возможности использования порубочных остатков, очистка лесосек производится следующими способами: 1) в сухих типах леса и в насаждениях, произрастающих на маломощных и каменистых почвах, путем измельчения порубочных остатков до 1 м по длине и равномерного их разбрасывания по всей площади вырубки; 2) в травяно-болотных и травяно- сфагновых (свежие, влажные, сырые, мокрые) типах леса путем сбора в валы шириной до 2 м или в кучи диаметром не более 3 м и высотой не более 0,5-0,6 м с оставлением для перегнивания. Не допускается оставлять кучи для перегнивания на 1 га в хвойных лесах более 200, в лиственных более 100 штук; 3) путем укладки на волоки с последующим уплотнением их в процессе трелевки; 4) путем выноса за пределы лесосеки на прогалины и складирования в кучи с последующим их сжиганием в пожаро- опасный период; 5) при сборе порубочных остатков в кучи, последние размещаются не ближе 10 м от стены леса и 5 м от штабелей лесопродукции. Перечисленные способы очистки лесосек могут применяться комбинированно. Способы очистки мест рубок указывается лесовладельцем в лесорубочном билете. При проведении рубок в зимний период со снеговым покровом глубиной более 50 см очистка лесосек, как исключение, допускается весной, до наступления пожароопасного сезона. На лесосеке не допускается оставлять порубочные остатки более 20 % от ее площади	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
259	У субъекта контроля после окончания всех лесосечных работ на основе натурного осмотра лесосеки и изучения документов проверяется качество выполнения рубок и степень соблюдения основных лесоводственных требований, включая сохранность подроста и молодняков главных пород, а также: 1) проводится освидетельствование мест рубок в порядке, определяемом уполномо- ченным органом и составляется акт, куда заносятся количество заготовленной древесины в кубометрах на всем участке с указанием объема самовольно срублен- ной древесины, число поврежденных деревьев и другие нарушения, допущенные при рубках леса. Акт прикладывается к лесорубочному билету как документ, подтверждающий количество заготовленной древесины на участке; 2) в течение месячного срока после составления акта освидетельствования мест рубок ответственное должностное лицо лесного учреждения в порядке надзора и контроля принимает по акту от лесничества не менее 20 процентов от объема выполненных работ. По лесничеству проверяются книги расхода леса и абрисы лесосек, перечетные ведомости, отметки в лесоустроительных материалах о проведенных рубках леса и материалы по постоянным пробным площадям; 3) на лесосеках после завершения каждого приема постепенных и выборочных рубок не допускается превышение количества деревьев с сильными повреж- дениями (обдир коры одной трети от окружности ствола, повреждение корней, облом кроны более трети от всей массы) на склонах крутизной до 15 градусов более 8 процентов, а на склонах более 5 градусов - 12 % от общего числа оставляемых на корню деревьев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
260	У субъекта контроля в процессе лесозаготовок не допускается превышать общую площадь минерализации почв, вместе со всеми площадями волоков и погрузочных площадок, более 20 процентов от общей площади лесосеки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
261	У субъекта контроля состояние естественного возобновления леса после рубок устанавливается путем учета подроста, сохранившегося после всех лесозаготовительных операций, очистки мест рубок и оправки подроста, а его жизнеспособность - при освидетельство- вании мест рубок. Оценка возобновления определяется по шкалам. По результатам учета составляется акт, в котором указываются количество и процент сохранности подроста, общая характеристика его состояния и размеще- ние по площади, оценка ожидаемого возобновления вырубки желательными породами, необходимость проведения мероприятий по воспроизводству леса на вырубках и их способы.	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
262	Субъектом контроля в зависимости от сезона заготовки и способа рубки обеспечивается сохранность подроста и молодняка на пасеках от 50 до 80 процентов его количества, учтенного до рубки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
263	У субъекта контроля при наличии на вырубках хорошего возобновления жела- тельных пород проведение мероприятий по воспроизводству леса на них не требуется, а при удовлетворительном возобновлении намечаются меры содействия естественному возобновлению или частичные лесные культуры	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
264	Субъектом контроля на вырубках, не обеспеченных естественным возобновле- нием, лесопользователями в обязательном порядке проводятся работы по посадке лесных культур из хозяйственно ценных пород, в течении двух лет после рубки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
265	У субъекта контроля на сплошных вырубках всех лесообразующих пород с проведенными мероприятиями по содействию естественному возобновлению леса, созданными лесными культурами или оставленными под естественное заращи- вание, а также в 10-метровых полосах примыкающих к внешней стороне вырубки, пастьба скота и сенокошение не допус- кается до достижения большей частью подроста высоты, исключающей возмож- ность повреждения его вершин животными	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
266	Субъектом контроля рубки леса за лесом проводятся с момента образования высокополнотных (0,8-1,0) насаждений и завершаются, как правило, за полкласса до главной рубки в насаждениях, в которых допускается проведение рубок главного пользования и проводятся пожизненно в насаждениях, в которых рубки главного пользования не допускаются	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
267	Субъектом контроля рубки ухода за лесом проводятся в лесах всех категорий государственного лесного фонда, с учетом режимов ограничения лесопользо- вания, установленных Лесным кодексом Республики Казахстан	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
268	Субъектом контроля в зависимости от возраста (фазы развития) и породного состава насаждений проводятся следующие виды рубок ухода за лесом: осветления, прочистки, прореживания и проходные рубки. Целью отдельных видов рубок ухода являются: осветления - уход за составом и регулированием густоты в смешанных молодняках. К возрасту прочисток этот вид ухода в основном должен обеспечить необходимое участие главных пород в составе насаждения; прочистки - уход за составом и формой насаждений, а также регулирование его густоты; прореживание - уход за формой ствола и кроны для улучшения качества и структуры насаждений; проходные рубки - уход за насаждениями в целях увеличения прироста на лучших деревьях, сокращения сроков выращивания технически спелой древесины при одновременном повышении ее качества и подготовки насаждения к главным рубкам	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
269	У субъекта контроля в тех случаях, когда рубки ухода проводятся с запозданием или нерегулярно, когда насаждения разновозрастные и не представляется возможным выделить площади отдельных видов рубок ухода, допускается одновременное решение целевых задач всех видов рубок ухода или комплексное их проведение на одном и том же участке	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
270	Субъектом контроля рубки ухода осуществляются с учетом дальнейшего периодического пользования лесом без снижения селекционно-генетических качеств и биологической устойчивости насаждений	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
271	Субъектом контроля перечисленные в пункте 89 Правил рубок леса виды рубок ухода, в насаждениях, где разрешено их применение, проводятся в зависимости от их возраста, состава, продуктивности, сомкнутости крон или полноты	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
272	Субъектом контроля при проведении рубок ухода проводится классификация деревьев, выделяются биогруппы, в которых все особи подразделяются по хозяйственным и биологическим признакам на три категории: I - лучшие, II - вспомогательные, III - подлежащие удалению: 1) к лучшим относятся - здоровые деревья главной породы, имеющие хороший рост в высоту, прямой без повреждений, полнодревесный и хорошо очищенный от сучьев ствол, хорошее укоренение, нормально охвоенную (облиствленную), равномерно развитую, узкую, островер- шинную с нетолстыми сучьями крону. В лиственных насаждениях предпочтение следует отдавать семенным экземплярам и формам деревьев устойчивых к гнилям. Лучшие деревья отбираются преимущест- венно из экземпляров I, II и III классов роста по Крафту и с учетом их соответствия условиям местопроизрас- тания. В сложных насаждениях такие деревья отбираются как из первого, так и из второстепенных ярусов. При отсутствии в отдельных группах насаждений деревьев I категории оставляются относительно лучшие из имеющихся. Из числа лучших деревьев при уходе могут выделяться целевые деревья, которые остаются до возраста спелости. Указанные деревья выделяются с возраста прореживаний; 2) к вспомогательным относятся - деревья, преимущественно из нижней части полога или образующие второй ярус, способствующие очищению лучших деревьев от сучьев, формированию их стволов и крон, выполняющие почвозащит- ные и почвоулучшающие функции. К ним также относятся единичные деревья верхнего полога, не вошедшие в категорию лучших, если они расположены в просветах и на опушках, а также кустарники и деревья в подлесочной форме, если они не угнетают подрост главной породы; 3) к деревьям, подлежащим удалению относятся: сухостойные, буреломные, отмирающие, пораженные грибковыми заболеваниями и вредителями до степени прекращения роста; искривленные, двойчатые, безвершинные, с крупными пасынками, с сильно разросшейся, низко опущенной кроной и большим сбегом и сильно угнетенные, если эти деревья не играют полезной роли в насаждении, после рубок ухода не смогут оправиться (имеют плоскую, шаровидную и сквозистую крону) и их вырубка не образует больших просветов; мешающие росту и формированию крон отобранных лучших и вспомогательных деревьев (охлестывающие, затеняющие, зажимающие и так далее), представители сопутствующих пород и главной породы, если их вырубка не ведет к расстройству насаждения; отдельные нормально развитые и не угнетенные деревья, если они образуют чрезмерно густые куртины. В рубку могут не назначаться деревья, имеющие плохие технические качества стволов, с дуплами и гнездовьями птиц, если они произрастают обособленно и не являются сухостойными	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
273	Субъектом контроля во всех насаждениях, вовлекаемых в рубки ухода, могут применяться одновременно низовой и верховой методы уходов, которые позволяют оставлять на участках лучшие и вспомогательные (полезные) деревья, и соответственно, удалять подлежащие рубке деревья согласно классификации и установкам, приведенным в пункте 93 Правилами рубок леса	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
274	Субъектом контроля в чистых насаждениях применятся активный низовой метод рубок ухода с вырубкой деревьев разных раз- меров и классов роста преимущественно из подчиненной части насаждения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
275	Субъектом контроля в смешанных и сложных насаждениях вырубка деревьев производится во всех частях полога с тем, чтобы сформировать высокопродук- тивное и более устойчивое к пожарам насаждение	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
276	Субъектом контроля отбор деревьев под рубки ухода производится по отдельным биогруппам, в которых выбираются одно или несколько лучших, а затем по отно- шению к ним намечаются вспомогатель- ные (полезные) деревья и подлежащие удалению деревья	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
277	Субъектом контроля при осветлениях и прочистках отметка деревьев в рубку на всем участке не проводится. Для этого в типичных местах участка закладываются несколько пробных площадей или ленточная проба, которые в последующем подвергаются тщательной вырубке и используются как образец для проведения ухода на всей площади	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
278	Субъектом контроля при прореживаниях и проходных рубках деревья в рубку отбираются на всей площади участка, но с учетом возможности равномерного размещения по ней лучших деревьев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
279	Субъектом контроля в молодняках с неравномерным распределением деревьев главной породы применяется куртинный способ рубок ухода, при котором в группах главной породы и вокруг них на расстоянии, равном половине высоты второстепенного полога, все деревья сопутствующих пород вырубаются. На остальной площади рубки ухода не проводятся	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
280	Субъектом контроля в одноярусных хвойно-лиственных насаждениях полностью удаляются второстепенные породы в биогруппах хвойных пород (уход по верховому методу), слабо изреживаются густые чистые их биогруппы (уход по низовому методу) и умеренно изреживают- ся биогруппы лиственных пород	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
281	Субъектом контроля в одноярусных лиственно-хвойных молодняках и сложных разновозрастных насаждениях с главной породой во втором ярусе вырубка деревьев лиственных пород производится на всей площади участка, при этом следует обеспечивать равномерное размещение подроста хвойных пород и преобладание последних в составе оставляемой части леса	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
282	Субъектом контроля когда хвойные породы сильно заглушены и имеют сомкнутость менее 0,5, вырубка лиственного полога производится полосами. Ширина полос устанавливается равной двум высотам второстепенного яруса. При этом в один прием уход проводится на площади не менее 50 процентов от всей площади участка, где выбираются все деревья лиственных пород и оставляются хвойные. Полосы рубок чередуются с оставляемыми защитными кулисами такой же ширины. Направление полос принимается в засушливых условиях с запада на восток, а в горных районах - поперек склона. Через 4-5 лет вырубаются деревья лиственных пород в оставленных кулисах, и одновременно производится уход за главной породой в ранее вырубленных полосах	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
283	Субъектом контроля полосный (коридор- ный) уход применяется как в смешанных, так и чистых лесных культурах, когда в них вырубаются отдельные ряды кустарников, сопутствующей породы или главной породы, а в оставшихся рядах проводится селекционное изреживание	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
284	Субъектом контроля в группово-разновоз- растных насаждениях методы рубок ухода определяются составом и фазой развития каждой группы деревьев, направленные на постепенное формирование одновозрастных древостоев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
285	У субъекта контроля рубки ухода прово- дятся на всех участках государственного лесного фонда, где они разрешены Лесным кодексом Республики Казахстан и Правилами рубок леса, за исключением отдельных насаждений с хроническим недостатком или избытком влаги: 1) основными показателями необходимости назначения рубок ухода являются нежелательный с хозяйственной точки зрения состав насаждения, количество деревьев на единице площади (густота), высокая степень дифференциации стволов и полнота, сильное взаимное влияние деревьев друг на друга и общее плохое состояние древостоя; 2) смешанные насаждения в рубки ухода назначаются при условиях угнетения главной породы сопутствующими и неблагоприятного влияния последних на процесс формирования хозяйственно ценных насаждений, соответствующих лесорастительным условиям; 3) в чистых и смешанных древостоях с куртинным расположением деревьев рубки ухода назначаются независимо от их общей сомкнутости и полноты, если в отдельных куртинах (группах) имеется угроза заглушения главных пород второстепенными или чистые куртины сильно загущены; 4) производные насаждения (временные типы леса), где имеется, достаточное количество жизнеспособных деревьев главных пород (хвойных, твердолиствен- ных и др.), могут назначаться в рубки ухода независимо от их полноты; 5) в производных лиственных молодняках с отсутствием или недостаточным количеством подроста хвойных пород для сформирования в будущем сомкнутого насаждения следует проводить реконст- руктивные мероприятия, а если это невозможно, то рубки ухода следует ориентировать на формирование лиственных древостоев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
286	У субъекта контроля рубки ухода назначаются, прежде всего, в лучших лесорастительных условиях, в смешанных, загущенных, высокополнотных и высокобо- нитетных насаждениях. При прочих равных условиях рубки ухода назначаются в следующей последовательности: 1) первая очередь - осветления, прочистки и прореживания: в культурах и молодняках главных пород, сохраненных при разработке лесосек, в случаях заглушения их нежелательными породами; в молодняках с главными породами, находящимися под пологом второстепенных; в смешанных молодняках с главными и второстепенными породами в одном пологе; в чистых заглушенных молодняках ценных пород, в также в молодняках семенно-порослевого происхождения; в смешанных насаждениях с главной породой под пологом второстепенных; 2) вторая очередь: прореживания в чистых насаждениях; проходные рубки в смешанных и сложных насаждениях; 3) третья очередь - проходные рубки в чистых насаждениях	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
287	У субъекта государственного контроля прореживания и проходные рубки при равномерном размещении деревьев, как правило, назначаются в насаждениях с полнотой выше 0,7	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
288	У субъекта контроля насаждения ниже V класса бонитета под рубки ухода не назначаются	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
289	Субъектом контроля соблюдаются время проведения рубок ухода: 1) в смешанных и сложных молодняках рубки ухода проводятся, как только обнаружится угроза заглушения главных пород второстепенными, а в чистых - с наступлением стесненности крон и появлением отпада. В сосновых молодня- ках искусственного происхождения первый уход проводится в момент смыкания крон деревьев в рядах; 2) осветления и прочистки проводятся при облиственном состоянии деревьев в течении всего вегетационного периода. В зависимости от местных климатических условий сроки рубки могут быть приурочены к началу, середине или к концу вегетационного периода; 3) в густых молодняках с запоздалым изреживанием, сильно вытянутыми и недостаточно устойчивыми стволиками, а также в лиственных молодняках степной зоны их можно проводить преимущественно в весенний период; 4) в хвойных молодняках, включая лесные культуры сосны в степных районах, допускается проведение позднеосенних и раннезимних рубок с целью реализации вырубаемых деревьев в качестве новогодних елок; 5) прореживания и проходные рубки предпочтительно проводить по малому снегу. Выбор объектов в рубки ухода и время их проведения осуществляется с учетом интересов охотничьего хозяйства, побочных лесных пользований и охраны природы	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
290	Субъектом контроля соблюдаются интенсивность и повторяемость рубок ухода: 1) интенсивность рубок ухода опреде- ляется или степенью снижения сомкнутос- ти полога и полноты насаждений, или количеством вырубаемых стволов и запа- сов древесины, выраженным соответст- венно в процентах от числа стволов и запаса насаждения до рубок, или степенью снижения первоначальной суммы площадей сечения деревьев на 1 га; 2) интенсивность рубок ухода за лесом устанавливается в зависимости от назначения лесов, типа леса, состава, возраста, полноты, класса бонитета, строения, общего состояния насаждения и целевой установки рубок ухода; 3) по величине снижения показателей различаются следующие степени интенсив- ности рубок ухода: очень слабая - до 10 %, слабая - 11-20 %, умеренная - 21-35, сильная - 36-50 % и очень сильная - свыше 50 %; 4) в молодняках интенсивность рубок ухода обычно определяется степенью снижения сомкнутости полога. В средне- возрастных и приспевающих насаждениях, а в зоне интенсивного ведения лесного хозяйства (степная и лесостепная зоны) и в древостоях в возрасте прореживаний - по таксационной полноте и запасу вырубленной древесины; 5) в молодняках приемлемы более интенсивные рубки по сравнению со средневозрастными и приспевающими насаждениями. В смешанных насаждениях из пород, значительно различающихся быстротой роста, интенсивность выше, чем в чистых. В насаждениях из быстрорастущих и светолюбивых пород интенсивность рубок ухода более высокая, чем в медленнорас- тущих и теневыносливых, а в древостоях высших бонитетов - более сильная, чем в насаждениях низшей продуктивности. В перегущенных насаждениях из пород маловетроустойчивых, в древостоях, произрастающих на переувлажненных и мелких почвах, интенсивность рубок ухода должны быть относительно слабыми; 6) повторяемость рубок ухода означает частоту проведения одного их вида на одном и том же участке, зависит от состояния насаждения, экономических условий хозяйствования и находится в тесной связи с продуктивностью и интенсивностью изреживания насаждения, а также уровнем механизации работ. Чем выше интенсивность отдельных приемов рубок и уровень механизации работ, тем реже повторяемость. В чистых насажде- ниях повторяемость реже, чем в сложных и смешанных. Чем лучше лесорастительные условия и моложе насаждения, тем рубки ухода будут проводиться чаще; 7) повторяемость рубок ухода в смешанных молодняках составляет 5 лет, в чистых - 10 лет, а прореживаний и проходных рубок в древостоях I-III бонитетов - 10-15 лет и в насаждениях IV-V бонитетов - 15-20 лет	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
291	Субъектом контроля выполняются планирование и отвод площадей под рубки ухода: 1) отвод площадей, отбор деревьев на выращивание и в рубку ухода, их клейме- ние и перечеты в насаждениях, за исключением молодняков, производится за год до рубки - по лиственным в весенне- летний период, по хвойным круглый год; 2) при отводе молодняков в рубку на типичных участках закладываются контрольные пробные площади или ленточные пробы, служащие в качестве эталона для проведения осветлении и прочисток на всем участке. Их площади составляют не менее 3-5 процентов всего участка и не менее 0,5 га по каждому виду рубок ухода; 3) при прореживаниях и проходных рубках проводится перечет намеченных в рубку деревьев по 2-4 сантиметровым ступеням толщины, начиная с деревьев диаметром 8 см (на высоте 1,3 м от поверхности земли), и выше, с распределением их на деловые, полуделовые и дровяные и отметкой продольной полоской и клеймением у шейки корня. Одновременно у деревьев, отведенных в рубку, замеряется высота 3 деревьев в 5 центральных ступенях толщины для последующего построения графика высот и определения разряда высот насаждения по таблицам; 4) отвод участков под рубки ухода и закладка пробных площадей, эталонные рубки в молодняках, а также отбор деревьев в рубку при прореживаниях и проходных рубках производится под руко- водством лесничего или его помощника. При этом в качестве ориентира и для практической иллюстрации используются двухсекционные (одна - контрольная, другая - с рубками) постоянные пробные площади, которые закладываются на участках лесного учреждения во всех насаждениях преобладающих древесных пород и по каждому виду рубок ухода. Основные условия проведения рубок ухода на отведенных для них участках указываются в технологической карте разработки участка по рубкам ухода	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ
292	Субъектом контроля учет вырубаемой древесины проводится: 1) при осветлениях и прочистках объем всей вырубаемой древесины определяется по ее количеству, заготовленному на пробных площадях или ленточных пробах, которая в свою очередь, устанавливается по таблицам объемов маломерных стволов, утвержденным для данного района или в складочных кубических метрах с после- дующим переводам в плотные кубические метры; 2) при прореживаниях и проходных рубках запас вырубаемой древесины определяется по данным перечета назначенных в рубку деревьев. При этом по деревьям с диаметром, на высоте 1,3 м, менее 8 см запас определяют в складочных кубичес- ких метрах на специально закладываемых пробных площадях с переводом на всю площадь участка. Размер таких площадей составляет 2-3 процентов от площади участка, но не менее 0,5 га. У деревьев с диаметром более 8 см (на высоте 1,3 м) вычисления запаса и выхода сортиментов производятся для каждой породы по разрядам высот, установленным по графику высот и сортиментным таблицам, утвержденным для данного района. На участках рубок ухода, где предусмат- ривается прорубка технологических коридоров (волоков), вырубаемая на них древесина, включается в объем заготав- ливаемой при этих рубках древесины; 3) лесорубочные билеты на прореживания и проходные рубки выписываются с учетом по числу стволов (по «пням»), а на осветление и прочистки - по примерному количеству. Если при проведении прореживания и проходных рубок более 15 процентов вырубаемых деревьев на участке имеют диаметр на высоте 1,3 м от поверхности земли менее 10 см, лесорубочный билет выписывается с указанием способа учета заготавливаемой древесины - по примерному количеству; 4) на основании результатов материаль- ной и денежной оценки лесосек по лесни- честву составляется ведомость годичной лесосеки, по которой формируется сводная ведомость очередной годичной лесосеки по всему лесному учреждению. На все отведенные под рубки ухода участки изготавливаются абрисы, которые брошюруются в альбом годичной лесосеки по рубкам ухода и хранятся вместе с ведомостью очередной годичной лесосеки - один экземпляр в лесном учреждении, а другой - в лесничестве; 5) данные о площадях, пройденных рубкой, вносятся в книгу расхода леса, которая ведется по лесничеству, а сами участки наносятся на планшеты синим цветом сплошной линией с указанием пло- щади, года рубки и сокращенного знака вида рубки в соответствии с Инструкцией по отводу и таксации лесосек на участ- ках государственного лесного фонда, утверждаемого уполномоченным органом. Одновременно в таксационное описание вносятся год рубки, площадь, пройденная рубкой, вид рубки, вырубаемый запас по породам, а для молодняков - состав и полнота после рубки	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
293	Субъектом контроля рубки ухода в чистых сосновых насаждениях осуществляется с учетом показателей приведенных в таблице 10 Правил рубок леса: 1) осветления в чистых сосновых насаж- дениях (до 1 единицы второстепенных пород) не проводятся; 2) прочистки проводятся только в загущенных сосновых молодняках с выраженной дифференциацией деревьев в биогруппах и куртинах в целях повышения их устойчивости и водного режима. Если в них размещение деревьев равномерное и не отмечаются отставшие в росте деревья, то прочистки не назначаются и начало рубок ухода отодвигается во 2 класс возраста. В рядовых культурах сосны проводится равномерное изреживание насаждений, путем удаления отставших в росте, больных и поврежденных деревьев (суко- ватые, многовершинные, искривленные и так далее) без образования «окон». В них допускается также сплошная вырубка каждого пятого ряда и в целях устройства технологических коридоров и снижения пожароопасности дополнительно проводятся сплошные поперечные рубки шириной в 1,5-2 средней высоты посадок через каждые 200-250 м, формирующие из них отдельные блоки или секции культур. В кулисных культурах сосны вырубка производится за счет отмирающих деревьев. Из опушечных рядов уборка деревьев проводится в минимальных размерах; 3) при прореживаниях необходимо стремиться к оставлению лучших деревьев сосны и равномерному их размещению, убирая только больные, поврежденные и отставшие в росте особи, при этом сильное снижение полноты древостоя не допускается; 4) начальные приемы проходных рубок проводятся лишь в высокополнотных сосновых насаждениях. В насаждениях, где запрещены рубки главного пользова- ния, при проведении последующих приемов проходных рубок следует учитывать наличие и размещение на участках подроста сосны, убирать деревья, которые мешают его росту, постепенно используя проходные рубки или рубки, применяемые к насаждениям, теряющим защитные, водоохранные и другие эколо- гические функции, до полной замены материнского насаждения молодым поколением сосны. Исключение здесь могут составить лишь свежие условия, где велика угроза задернения почвы при чрезмерном изреживании полога, и поэтому вырубка деревьев основного полога, как правило, не производится	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
294	Субъектом контроля рубки ухода в смешанных сосновых насаждениях осуществляются с учетом показателей приведенных в таблице 11 Правил рубок леса: 1) осветления в смешанных сосново-лист- венных молодняках проводятся с момента, когда травянистая растительность становится реже и главным конкурентом сосны выступают лиственные породы. В зависимости от лесорастительных условий их назначают в возрасте 5-15 лет при средней высоте сосны до 2-2,5 м. Начало рубок ухода определяется временем ухудшения роста деревьев сосны в высоту. Осветления начинаются в загущенных молодняках с участием лиственных пород в количестве более 40 % с 5-8 лет и при сомкнутости полога более 0,7-0,8 с 11-13 лет. При участии лиственных пород в количестве 20-40 % в сомкнутых молодняках их проводят в 13-15 лет. При недостаточном количестве деревьев сосны (с сомкнутостью крон менее 0,5-0,6) и их сильном угнетении освет- ления проводят полосами или куртинами. В этом случае для дополнительного поселения сосны на площадях при наличии семенников лиственный полог следует изредить до 50 % сомкнутости в кронах с тем, чтобы вызвать появление самосева сосны, или нужно проводить меры содействия естественному возобновлению, или создавать частичные лесные культуры. Осветления не проводятся в молодняках, если сосна в них представлена чистыми устойчивыми группами и равномерно размещенными по площади, а также в насаждениях с сомкнутостью полога 0,7 и менее; 2) прочистки в первую очередь проводят в смешанных насаждениях, где осветление не было проведено своевременно и деревья сосны чрезмерно угнетены. В таких насаждениях, не подвергавшихся систематическому уходу до 25 лет, в первую очередь, устанавливаются степень жизнеспособности деревьев сосны и возможность формирования на их основе насаждений с преобладанием сосны. Если формирование таких насаждений не представляется возможным, то назначают- ся реконструктивные мероприятия или формируются лиственные насаждения. При систематическом же проведении уходов прочистки в смешанных сосновых насаждениях проводятся в соответствии с рекомендациями пункта 102 Правил рубок леса; 3) при прореживаниях в смешанных сосновых насаждениях сохраняются лучшие деревья сосны и желательная примесь других пород в составе, обеспечивается равномерное их размещение по площади. Вырубаются худшие и своевременно не убранные деревья, а также лишняя при- месь лиственных пород. Повторные прореживания назначаются в насаждениях при наличии факта заглушения сосны лиственными породами или при наличии большого количества отставших в росте деревьев; 4) при проходных рубках примесь лиственных пород в составе верхнего полога смешанных сосновых насаждений снижается до минимума (1 единицы). Одновременно изреживается подлесок, если он затеняет самосев сосны. Среднее расстояние между оставляемыми деревьями должно быть равным при прочистках 1/4, а при прореживаниях и проходных рубках - 1/5 средней высоты древостоя. При проведении всех видов рубок ухода в смешанных сосновых насаждениях в первую очередь вырубаются деревья осины, а затем березы. При регулярном проведении рубок ухода лиственная примесь по возможности переводится во второй ярус. На песчаных почвах ряда условий произрастания, осина способствует расселению сосны, поэтому вырубка ее проводится только в целях осветления сформировавшихся устойчивых биогрупп сосны	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
295	Субъектом контроля в лиственничных насаждениях рубки ухода проводятся так же, как и в сосновых. При их проведении необходимо сохранять примесь теневынос- ливых пород (ель, пихта) и кустарников для формирования второго яруса и подлеска. Интенсивность рубок ухода в лиственнич- ных насаждениях определяется по показа- телям рубок ухода для сосновых насажде- ний и с учетом особенностей рубок ухода в горных условиях, изложенных в пунктах 125, 126 Правил рубок леса	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
296	Субъектом контроля в чистых и смешанных кедровых насаждениях: 1) рубки ухода проводятся при их полно- те 0,7 и выше. Они также проводятся в молодняках насаждений всех пород орехопромысловой зоны, имеющих более 1-2 единиц кедра в составе; 2) основной задачей при их проведении является увеличение доли участия кедра в составе насаждений, сокращение сроков начала плодоношения деревьев и повыше- ние их орехопроизводительной способности. При отборе участков в рубку особое внимание обращается на молодняки и средневозрастные насаждения кедра нижних частей горных склонов, расположенных вблизи дорог и на легкодоступных местах; 3) при проведении рубок ухода в кедровниках следует стремиться к формированию разновозрастных насажде- ний, состоящих из нескольких поколений, не допуская образования «окон», особен- но в нижней части горных склонов, где существует опасность развития травяного покрова. Непременным условием также является обеспечение деревьям кедра свободного стояния, чтобы они сформи- ровали мощные, широкие и низко опущенные кроны; 4) в кедровых насаждениях в возрасте 60-80 лет, в которых хозяйство ориен- тируется на получение максимального количества орехов, рубки проводятся высокой интенсивности с доведением сомкнутости древостоев до 0,3-0,4 с равномерным размещением 100-150 лучших деревьев кедра на каждом гектаре леса	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
297	Субъектом контроля рубки ухода в еловых и пихтовых насаждениях осуществляются с учетом показателей, приведенных в таблице 13 Правил рубок леса: 1) осветления в еловых и пихтовых молодняках, как правило, не проводятся, так как эти породы достаточно теневыносливы, а период возобновления их длительный; 2) прочистки в чистых и смешанных еловых и пихтовых молодняках проводятся слабой интенсивности, при этом вырубаются ослабленные и больные особи, а также деревья с плохой формой ствола. В густых куртинах они проводятся с целью равномерного распределения деревьев по площади; 3) в елово-лиственных молодняках следует формировать разновозрастные насаждения, которые лучше противостоят ветру, снегу, вредителям и отличаются лучшими защитными свойствами; 4) в еловых и пихтовых молодняках, находящихся во втором ярусе под пологом лиственных пород, в целях формирования хвойных насаждений с примесью лиственных, при прочистках проводится сильное изреживание верхнего полога, а также густых биогрупп ели и пихты за счет угнетенных, отмирающих и поврежденных деревьев; 5) оптимальные условия для роста ели и пихты в смешанных насаждениях дости- гается при коридорном (полосном) уходе сильной интенсивности. При этом на полосе шириной, равной высоте дерева верхнего полога, производится вырубка лиственных пород, а все хвойные, за исключением больных и поврежденных, и лучшие экземпляры лиственных сохраняются. Между полосами с уходом оставляются полосы такой же ширины без ухода, в которых уход проводится при повторных прочистках; 6) прореживания в чистых еловых и пихтовых насаждениях проводятся, главным образом, в целях формирования ветроустойчивых насаждений. Лучшие деревья верхнего полога сохраняются. Не допускается снижение полноты насаждений менее 0,8. В чистых загущенных насаждениях, если рубки в них ранее не проводились, прореживания проводятся менее интенсивно, но повторяются чаще; 7) в смешанных насаждениях проводится равномерное изреживание полога в целях устранения затенения ели. Вырубается лишняя примесь мягколиственных пород и их участие в составе леса снижается до 3-4 единиц. Не допускается снижение полноты насаждений менее 0,7; 8) в сложных насаждениях с верхним пологом из лиственных пород и нижним из ели и пихты формируются хвойные насаждения с участием лиственных пород. Изреживание верхнего яруса ведется равномерно по всей площади или отдельными группами при куртинном размещении главных пород. Одновременно проводится уход слабой интенсивности и в ярусе главных пород за счет вырубки сильно отставших в росте, больных и отмирающих деревьев. Интенсивность рубки зависит от степени угнетенности ели и пихты. При меньшем угнетении используются рубки сильной интенсивности; 9) проходные рубки в высокополнотных чистых еловых и пихтовых насаждениях проводятся путем вырубки худших деревьев, мешающих росту лучших. Не допускается снижение полноты насаждений менее 0,8. В смешанных насаждениях они преследуют цель в целях ухода за лучшими хвойными деревьями. Примесь лиственных пород вырубается и доводится в составе насаждения до 2 единиц. В сложных насаждениях с участием лиственных пород в верхнем ярусе при проходных рубках ведется уход за лучшими деревьями ели и пихты. Примесь лиственных в составе насаждения снижается до 2 единиц. Одновременно в целях обеспечения возобновления проводится изреживание подлеска. Не допускается снижение полноты насаждений в смешанных и сложных насаждений менее 0,7	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
298	Субъектом контроля рубки ухода в березовых насаждениях осуществляются с учетом показателей приведенных в таблице 14 Правил рубок леса: 1) с целью перевода порослевых березня- ков в семенные, смешанные и сложные с участием в них хвойных пород (сосны, пихты и ели). В зависимости от количества подроста и молодняка хвойных пород и характера их размещения по площади применяются равномерные, полосные или куртинные способы рубок ухода. В колочных березняках лесостеп- ной зоны, произрастающих по низинным местам, рубки ухода также используются в целях усиления их влияния на опресне- ние участков, находящихся под ними, путем уменьшения продуваемости (верховым методом), а в остальных колочных березняках, наоборот, их используют в целях усиления защитного их значения путем увеличения продуваемости насаждений (низовым методом), способствующей равномерному распределению снега; 2) в чистых березовых молодняках при отсутствии в них других ценных пород осветления обычно не проводятся. В смешанных березовых молодняках с участием сосны, ели и пихты осветления используются для формирования жела- тельного состава насаждений за счет увеличения участия главных и более ценных пород (которые целесообразно оставлять чистыми биогруппами) и уборки больных, отставших в росте, поврежден- ных и худших порослевых экземпляров березы, а также деревьев, заглушающих хвойные породы; 3) прочистки в семенных и порослевых березовых молодняках проводятся с целью устранения излишней густоты, обеспече- ния равномерного размещения поросли на пне и отбора для дальнейшего роста лучших экземпляров, по возможности из числа деревьев семенного происхождения. При них также продолжается уход за составом насаждений, направленный на повышение примеси хвойных и других ценных пород. В лесных культурах березы при наличии 6-8 тысяч штук экземпляров на 1 га при проведении первых рубок следует выбирать 15-25 % от запаса и 10-30 % имеющихся деревьев; 4) при прореживаниях в чистых березовых насаждениях оставляются лучшие деревья из семенных и порослевых экземпляров березы. Вырубаются больные, отставшие в росте и поврежденные деревья, изреживаются порослевые гнезда березы, в которых оставляется по 2-3 лучших ствола. В смешанных насаждениях лучшие деревья отбираются как из березы, так и из других пород, примесь которых желательна в составе насаждения. При наличии достаточного количества жизнеспособного хвойного подроста, прореживаниями формируется второй ярус из хвойных пород, а верхний березовый полог сильно изреживается. Но полнота насаждения не снижается менее 0,7; 5) проходные рубки в березовых насаж- дениях проводятся аналогично прорежива- ниям. В чистых березняках при проходных рубках продолжается уход за лучшими семенными и порослевыми деревьями березы. В смешанных березняках лучшие деревья, кроме того, отбираются из числа хвойных и других ценных пород, участие которых в составе насаждения желательно. Имеющийся подлесок при уходе сохраняется, а при необходимости - омолаживается	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
399	Субъектом контроля рубки ухода в осиновых насаждениях осуществляются с учетом показателей приведенных в таблице 15 Правил рубок леса: 1) с целью оздоровления древостоев и перевода чистых осинников в смешанные с участием хвойных пород путем оставления всех хвойных деревьев и лучших, не пораженных сердцевинной гнилью особей осины и уборки больных и отставших в росте ее экземпляров; 2) осветления проводятся только в смешанных с сосной и лиственницей осиновых насаждениях. При их проведении производится равномерное изреживание насаждений высокой интенсивности, для максимального осветления желательных пород от угнетения. Вырубаются повреж- денные, отставшие в росте, искривленные и многовершинные особи осины, заглушаю- щие ценные породы, и оставляются лучшие ее экземпляры; 3) прочистки в чистых осиновых насаждениях не проводятся. В смешанных осиновых насаждениях при прочистках ведется уход за примесью хвойных и хозяйственно ценных лиственных пород, а также за лучшими здоровыми экземплярами осины. Осина, заглушающая ценные поро- ды, вырубается. При наличии под пологом осины достаточного количества подроста хвойных пород производится сильное изреживание полога осины с целью пере- вода этих молодняков в хвойно-листвен- ные насаждения; 4) при прореживаниях в смешанных и чистых осиновых насаждениях уход проводится за лучшими деревьями ценных пород и осины. В качестве лучших отбирают деревья осины I-II классов роста с лучшей формой ствола. На 1 га оставляется не более 3000-3200 лучших деревьев, равномерно размещенных по площади; 5) проходные рубки проводятся в основном в осиновых насаждениях I-2 классов бонитета. В чистых осиновых насаждениях при проходных рубках продолжается уход за лучшими деревьями осины, в смешанных - за примесью ценных пород и лучшими деревьями осины	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
300	Субъектом контроля все виды рубок ухода в насаждениях с участием широколиствен- ных (дуб, ясень, вяз) пород, проводятся с целью обеспечения сохранности и увеличения участия в них главных пород: 1) при проведении в них осветлений необходимо устранять верхушечное затенение главных пород, но сохранять боковое («шуба»); 2) в молодняках с участием широколист- венных пород (10-20 лет), где уход ранее не проводился, верхний полог представлен второстепенными породами (белый тополь, осокорь, ветла), имеющими высокую полноту, проводится изреживание верхнего полога со снижением его сомкнутости до 0,4-0,5; 3) при отборе лучших деревьев в насаждениях вяза отдается предпочтение семенным экземплярам, а из порослевых - хорошо укоренившимся и с лучшей формой ствола и кроны. Гнезда поросли изрежи- ваются. Удаляются вильчатые, искривлен- ные, с чрезмерно развитой кроной и толстыми сучьями, фаутные и неустойчи- вые (высоко сидящие на пнях) особи. Рубки проводятся по возможности в начале вегетационного периода. В молод- няках, где вяз не имеет достаточного количества жизнеспособных экземпляров (в случае, если кроны у большинства растений развиты очень слабо и проис- ходит отмирание у них вершин), рубки ухода следует ориентировать на формирование насаждений из пород верхнего полога	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
301	У субъекта контроля рубки ухода в насаждениях осокоря и тополя белого практически идентичны осинникам и осуществляются с учетом показателей приведенных в таблице 16 Правил рубок леса: 1) в насаждениях тополя белого при проведении рубок ухода желательно производить обрезку нижних сучьев; 2) осветления в насаждениях осокоря и тополя белого, как правило, не проводятся; 3) прочистки в насаждениях осокоря и тополя белого со значительным участием тальников ведутся, главным образом, за счет уборки последних. В молодняках при отборе лучших деревьев предпочтение отдается семенным экземплярам. Удалению подлежат деревья, отставшие в росте, больные и с плохой формой ствола. Примесь других древесных пород из числа здоровых деревьев сохраняется; 4) при проведении прореживаний и проходных рубок продолжается дальнейший уход за оставленными лучшими деревьями осокоря и тополя белого; 5) оптимальная структура в культурах тополя достигается при проведении периодического сильного изреживания. В них рубки ухода следует проводить в возрасте от 5 до 20 лет с повторяе- мостью 4-5 лет, так как в насаждениях старше 20 лет они не дают особого эффекта	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
302	Субъектом контроля рубки ухода в ветловых насаждениях направлены на выращивание древостоев, состоящих из деревьев хорошего роста с достаточно развитыми по длине кронами осущест- вляются с учетом показателей приведенных в таблице 16 Правил рубок леса: 1) осветления в ветловых насаждениях, как правило, не проводятся; 2) прочистки проводятся в возрасте 6-10 лет, когда начинаются переплетение крон и дифференциация деревьев по высоте. При этом удаляются отставшие в росте деревья. Семенные особи ветлы сохра- няются и освобождаются от заглушающей их поросли. В порослевых ветловых насаждениях, при очень обильной поросли, ее изреживание проводится с уборкой до 50 % числа имеющихся стволиков. В ветловых культурах прочистки проводятся так же, как и в естественных молодняках; 3) прореживания в семенных древостоях ветлы проводятся в возрасте 11-15 лет. При их проведении удаляются отставшие в росте, усыхающие, с плохой формой ствола и кроны деревья, а в порослевых - разреживаются густые гнеда поросли и продолжается уход за имеющейся семенной ветлой; 4) при проходных рубках лучшие деревья ветлы отбираются из числа наиболее развитых крупных экземпляров. Деревья, отставшие в росте, а также мешающие росту лучших - вырубаются. Примесь других быстрорастущих пород (тополь, береза и др.) сохраняется. Повторение рубок ухода одного и того же вида не требуется	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
303	У субъекта контроля основной задачей рубок ухода в насаждениях ореха грецкого является повышение плодоноше- ния и улучшение их состояния при одновременном сохранении защитной роли. Их используют для выращивания опреде- ленного количества деревьев на гектаре с хорошо развитыми кронами. Рубки ухода в насаждениях ореха грец- кого осуществляются в следующем порядке: 1) осветления проводятся один раз в возрасте 7-8 лет. При этом удаляются растения, отставшие в росте, обмерзшие и поврежденные, чтобы уменьшить излишнюю густоту насаждений; 2) прочистки проводятся в возрасте 10-15 лет для обеспечения отбора расте- ний с хозяйственно ценными плодами при равномерном размещении растений на площади. При них предусматривается обеспечение свободного стояния деревьев, но не допускается снижать полноту менее 0,4; 3) в последующий период рубки ухода в насаждениях ореха грецкого направляются на формирование у деревьев хорошо развитых крон и создания максимальных условий для их плодоношения и прово- дятся при сомкнутости крон 0,6 и выше. Количество оставляемых деревьев на 1 га устанавливается по фактическому росту их в высоту; 4) при каждом приеме рубок сомкнутость насаждений ореха грецкого следует формировать с учетом периода оборота рубки, так как к моменту следующей рубки она не должна быть более 0,6, а после рубки не должна снижаться ниже 0,4. Периодичность ухода принимается равной периоду, необходимому для увеличения средней высоты насаждений вплоть до 8 м на 1 м, а в последующем - на 2 м. Последний прием рубок ухода проводится при средней высоте насаждения 14-15 м, когда сомкнутость крон будет доведена после ухода до 0,4, а количество деревьев на 1 га - 40 штук. В насаждениях, в которых своевременно рубки ухода не проводились, количество оставляемых деревьев увеличивается, чтобы обеспечить соответствующую сомкнутость полога; 5) вырубка деревьев ореха грецкого производится, в основном, из нижней части полога. Оставляются особи с мощно развитыми кронами, хорошим ростом, хозяйственно ценными плодами, обильным плодоношением, устойчивые против болез- ней и вредителей. Лучшие деревья в количестве 40-80 штук на 1 га отмечают- ся на высоте 1,3 м от поверхности земли краской, у них подчищается ствол до высоты 1,5 м, удаляются обломанные и поврежденные ветви; 6) проведение рубок ухода в насаждениях ореха грецкого сочетается с уходом за почвой в междурядьях и приствольных кругах и рубкой поросли, возникающей на пнях срубленных деревьев. Уход за кронами лучших деревьев и формирование их штамбов ведется аналогично работам, проводимым в культурах садового типа	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
304	У субъекта контроля рубки ухода в горных лесах направлены на повышение их качественного состояния, сохранение и улучшение защитного, противоэрозионного и водорегулирующего значений. Они про- водятся с учетом крутизны и экспозиции склонов, полноты древостоя и устойчи- вости почв. При них следует по возмож- ности стремиться к созданию разновоз- растных и смешанных насаждений из устойчивых деревьев с хорошо развитой корневой системой и кроной. Подлесок при рубках ухода в горных лесах сохраняется и изреживается только с целью омоложения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
305	У субъекта контроля интенсивность рубок ухода в горных лесах снижается с увеличением высоты над уровнем моря, крутизны склонов, с уменьшением устойчивости и мощности почв, а также на южных склонах. На всех склонах крутизной до 10⁰ и на северных склонах крутизной до 20⁰ при достаточной мощности почв (более 70 см) рубки ухода ведутся так же, как в аналогичных насаждениях равнинных лесов. Не допускается снижение полноты оставляемой части насаждений, после проведения рубок ухода, менее: на склонах до 20⁰ северных экспозиций - 0,7; на склонах до 20⁰ южных экспозиций - 0,8; на склонах выше 20⁰ северных экспозиций - 0,8; на склонах выше 20⁰ южных экспозиций - 0,9. На малоустойчивых почвах (супесчаные и песчаные) и на оползневых участках рубки ухода сводятся к вырубке лишь отдельных наклоненных, возможных к вывалу деревьев. В смешанных молодняках при заглушении главных пород второстепенными допускается снижение сомкнутости последних на склонах крутизной до 20⁰ северных экспозиций - до 0,5, на южных - до 0,6; при крутизне склонов 21-30⁰ северных экспозиций - до 0,6, южных - до 0,7. На склонах южных экспозиций проходные рубки в чистых насаждениях проводятся только при полноте 1,0. При крутизне склонов свыше 30⁰ на склонах всех экспозиций прореживания и проходные рубки не назначаются, за исключением вырубки отмирающих деревьев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
306	У субъекта контроля на участках леса, имеющих научное значение, включая лес- ные генетические резерваты и государст- венные лесные памятники природы и на участках леса, где заложены постоянные пробные площади, рубки ухода не проводятся. Вокруг таких участков создаются охранные зоны, а сами они подлежат тщательной охране	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
307	У субъекта контроля применительно к особо ценным лесным массивам и лесам особо защитных участков, редким по породному составу с наличием реликтовых и эндемичных пород, уникальных по про- дуктивности и генетическим качествам, рубки ухода в них предусматривают цель создания благоприятных условий для их роста и естественного возобновления. Они призваны исключать негативное влияние второстепенных пород на особо ценные участки леса и поддерживать их устойчивость	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
308	У субъекта контроля рубки ухода в орехопромысловых зонах и лесоплодовых насаждениях используются для формиро- вания, как правило, чистых или с небольшой примесью второстепенных пород древостоев с невысокой сомкнутостью полога и равномерным размещением деревьев по площади участка, с целью создания благоприятных условий для максимального и длительного плодоно- шения. Для формирования такого типа насаждений применяется, в основном, метод равномерного изреживания с уходом за целевыми семенными деревьями	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
309	У субъекта контроля в государственных лесных полосах рубки ухода проводятся с учетом их местоположения и состояния и направляются на повышение их устойчи- вости и эффективности. В полосах по водоразделам они проводятся для усиле- ния их водорегулирующих свойств. Уход проводится во всех частях полога насаждения с учетом взаимного влияния пород. Не допускается снижение сомкну- тости насаждений при каждом приеме рубки менее 0,7-0,6. В полосах вдоль крутых берегов речных долин, в целях перевода поверхностного стока в грунтовый и предупреждения эрозионных процессов, рубки ухода проводятся на формирование насаждений с сомкнутостью не ниже 0,8-0,7. На пологих песчаных склонах необходимо учитывать особенности гидрологических условий и недостаточность минерального питания. При проведении рубок ухода в таких полосах обязательно сохранение подлеска и сомкнутости насаждений не ниже 0,6	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
310	У субъекта контроля в городских лесах и лесопарках, испытывающих высокие рекреационные нагрузки и имеющих эстетическое и средозащитное значение, рубки ухода ведутся по индивидуальным проектам, предусматривающим формирова- ние наиболее устойчивых, долговремен- ных, декоративных насаждений и лесных ландшафтов направленные на сохранение благоприятной среды для отдыха населе- ния, проведению культурно-оздоровитель- ных и спортивных мероприятий	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
311	У субъекта контроля методы рубок по формированию парковых ландшафтов (открытых, полуоткрытых и закрытых) определяются строением древостоев, сомкнутостью полога и целевыми задачами и применимы как к естественным, так и к искусственным насаждениям	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
312	У субъекта контроля рубки ухода в зеленых зонах населенных пунктов и лечебно-оздоровительных учреждений направлены на выращивание устойчивых к рекреационным нагрузкам лесов. При их проведении желательно сохранение приме- си лиственных пород (до 2-3 единиц) и уборка деревьев с низко опущенной кроной с целью уменьшения вероятности перехода низового пожара в верховой при их возникновении	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
313	У субъекта контроля в противоэрозионных лесах рубки ухода ведутся только в том случае, когда в ходе естественных процессов ухудшается функциональная их ценность. Режим рубок и способы их проведения определяются исходя из необ- ходимости формирования разновозрастных, высокополнотных (полнота 0,7-0,8) и сложных насаждений с мощной корневой системой, со вторым ярусом и густым подлеском. В таких насаждениях трелевка и вывозка древесины от рубок ухода производится только в зимний период	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
314	У субъекта контроля рубки ухода в запретных полосах лесов по берегам рек, озер, водохранилищ, каналов и других водных объектов направлены на выращи- вание устойчивых и в большинстве слу- чаев смешанных насаждений с кустарником в виде подлеска, способных не только сильно скрепить верхний слой почвы от разрушения, но и выполнить в должной мере водоохранную и водорегулирующую роль. При их проведении не допускается снижать сомкнутость насаждений менее 0,7-0,8. В прибрежных полосах рек, озер и других водоемов рубки ухода направлены на формирование высокополнотных древос- тоев, способных перевести поверхностный сток во внутрипочвенный. Рубки ухода и трелевка древесины в этих лесах проводятся преимущественно в зимний период по промерзшему грунту	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
315	У субъекта контроля в защитных насажде- ниях на полосах отвода железных и автомобильных дорог общего пользования международного и республиканского значения, магистральных трубопроводов и других линейных сооружений рубки ухода проводятся с целью усиления защиты данных объектов от неблагоприятных природных явлений, уменьшения загрязне- ния окружающей среды и шумового их воздействия на местных жителей. Они направлены на создание смешанных насаж- дений сложной формы. Для более равно- мерного распределения снега и предотвращения снеголома верхний полог в этих насаждениях изреживается до полноты 0,6-0,7, а опушечные и почвозащитные кустарники при полной их сомкнутости изреживаются равномерно на 50 %. Не допускается производить раз- рубку технологических коридоров в опушке леса шириной 25-30 м, примыкающей к дороге	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
316	У субъекта контроля в защитных лесных полосах вдоль железных и автомобильных дорог общего пользования международного и республиканского значения рубки ухода проводятся так же, как это изложено в пункте 136 Правил рубок леса	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
317	У субъекта контроля в агролесомелиора- тивных насаждениях (полезащитные лесные полосы и другие защитные насаждения) рубки ухода проводятся с учетом их назначения и в целях усиления их мелиоративного значения. На их основе в лесных полосах создаются и поддержи- ваются следующие конструкции полос: 1) продуваемая - для равномерного распределения снега на полях. У них площадь просветов между стволами и приземной 1,5-метровой части полосы составляет 60-70 %, между кронами - 15 %. В таких полосах средняя высота снега в конце зимнего периода доходит до 80-90 см, а общая длина снежных шлейфов до 30 высот деревьев и более; 2) ажурная - для ослабления вредного действия сильных ветров и пыльных бурь. Площадь просветов в них по всему профилю (между стволами и в кронах) составляет 25-35 %. Средняя высота снега в таких полосах доходит от 90 до 140 см и общая длина снежных шлейфов - до 15-29 высот деревьев; 3) непродуваемая (плотная) - для защиты почв от водной эрозии, а прудов и водоемов от заиливания - без сквозных просветов. Средняя высота снега в них составляет более 140 см, а общая длина снежных шлейфов - менее 15 высот деревьев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
318	У субъекта контроля возрасты проведения рубок ухода в полезащитных лесных полосах в зависимости от густоты, породного состава и состояния полос подразделяются на три периода: 1) первый период - до полного смыкания полос - с 3 до 6 лет, а для хвойных и твердолиственных - с 6 до 10 лет (осветления); 2) второй период - формирование соответствующей конструкции полосы - с 7 до 15 лет, а для твердолиственных - с 11 до 20 лет (прочистки); 3) третий период - поддержание нужной конструкции и жизнеспособности полосы - с 16 лет и старше, а для хвойных и твердолиственных - с 21 года и старше	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
319	У субъекта контроля рубки ухода в первом периоде начинаются с момента смыкания крон и направляются на улучше- ние условий роста главных пород, осво- бождение их от угнетения сопутствующими породами и кустарниками. Вырубаются, в зависимости от почвенно-климатических условий, от 25 до 50 % кустарников. Вырубка оставшейся части кустарников производится по мере их роста в зависимости от намеченной конструкции полосы. К концу первого периода оставляется 2500-4000, а на каштановых почвах - 1500-2500 деревьев на 1 га	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
320	Субъектом контроля при проведении рубок ухода во втором периоде продолжается уход за главными породами и формируется определенная конструкция полезащитной полосы с соответствующими снегораспре- делительными свойствами. При этом вырубаются сухостойные, больные, поврежденные, усыхающие деревья, а также здоровые деревья подгоночных пород, мешающие росту главных. На 1 га оставляются 2000-3000, а на каштановых почвах 1500-2000 деревьев. При создании полос продуваемой конструкции вырубаются все кустарники, оказывающие отрицательное влияние на главные породы. Производится обрезка боковых ветвей у всех деревьев на высоту 1 м в лесных полосах древесно-теневого типа и на 1,5 м - древесно-кустарникового типа. Продуваемые полосы в этом периоде формируются по заданному количеству просветов в кронах и стволах, а также по снегораспределительным свойствам. По ним же регулируются повторяемость уходов и их интенсивность. При формировании полос ажурной конст- рукции половина кустарников вырубается равномерно по длине полосы, а остальная половина кустарников постепенно омола- живается. Производится обрезка боковых ветвей у части деревьев на высоту 1,0-1,5 м. Сомкнутость крон древесного полога регулируется количеством прос- ветов и характером снегораспределения. Кроны плодовых деревьев, входящих в состав насаждения, следует прореживать с целью повышения плодоношения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
321	У субъекта контроля рубками ухода в третьем периоде обеспечивается сохране- ние необходимой конструкции, жизнеспо- собности и долговечности полос. При проведении рубок ухода во всех конст- рукциях полос вырубаются усыхающие, больные, поврежденные, сильно угнетен- ные деревья сопутствующих и частично главных пород. Оставляются примерно 1500-2000, а на каштановых почвах - 1000-1500 деревьев на 1 га. Не допус- кается снижать в этот период сомкну- тость крон деревьев в полосах менее 0,7-0,8. В целях недопущения накопления большого количества снега в полосе продуваемой конструкции и около нее, при рубках ухода производится обрезка сучьев на высоту до 2 м у деревьев, размещенных в крайних рядах. В полосах ажурной и непродуваемой конструкции в третьем периоде продол- жается постепенная вырубка кустарников в целях его омолаживания	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
322	У субъекта контроля при выращивании противоэрозионных, водорегулирующих и других защитных насаждений рубки ухода проводятся, в основном, в целях поддержки сомкнутости древесного полога на уровне не менее 0,8. Одновременно ведется уход за опушками насаждений, направленный на повышение устойчивости деревьев, произрастающих на границах таких массивов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
323	У субъекта контроля в прибалочных и приовражных лесных полосах и массивах в целях оттенения откосов оврагов, предупреждения размыва почвы и сохране- ния снегосборных их функций рубками ухода поддерживается высокая сомкну- тость полога с сохранением опушки из кустарников и пород второго яруса. В овражно-балочных насаждениях рубки ухода проводятся так же, как и в массивных лесах	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
324	У субъекта контроля к другим видам ухода за лесом относятся обрезка сучьев в насаждениях, уход за опушками леса и уход за подлеском, которые чаще всего совмещаются с проведением разных видов рубок ухода в насаждениях	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
325	У субъекта контроля обрезка сучьев в хвойных насаждениях улучшает качество и увеличивает выход деловой высокосортной древесины, в мягколиственных - спо- собствует предупреждению образования внутренней гнили, у дикоплодовых пород, кедра и ореха грецкого - усиливает плодоношение и производится, в основном, в районах с интенсивным ведением лесного хозяйства: 1) на плантациях из тополей и у некоторых плодовых деревьев удаление нижних ветвей и порослевых побегов является обязательным; 2) обрезка сучьев в насаждениях обычно начинается с 10-12 лет и повторяется через 7-10 лет по мере появления мертвых и ослабленных ветвей с целью очищения ствола на высоту до 6-7 м; 3) обрезка сучьев проводится парал- лельно боковой поверхности ствола, в уровень с поверхностью коры (заподлицо). При этом не допускается повреждать кору, а срез следует делать гладким. Удаление мертвых сучьев у ряда пород (осина), может производиться обивкой шестом; 4) лучшим временем для проведения обрезки сучьев является ранняя весна до начала вегетации. В конце лета и осенью эти работы проводить не следует, так как в это время в лесу происходит массовое рассеивание спор грибов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
326	У субъекта контроля уходы за опушками леса проводятся в целях повышения устойчивости приграничной его полосы. С их помощью в лесах, тяготеющих к малонаселенным районам, границы леса «закрываются» путем образования у деревьев низко опущенных крон на полосе шириной 5-10 м, посредством изреживания полноты насаждений до 0,4-0,5 и, наобо- рот, в лесах, тяготеющих к густонасе- ленным районам, дорогам и сельскохо- зяйственным угодьям, где оставляются стерня, солома и сухой травостой, для предупреждения перехода степных пожаров в лесные, крона крайних деревьев повышается путем удаления низко опущенных их веток	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
327	У субъекта контроля уход за подлеском осуществляется в зависимости от роли, которую он играет в жизни леса и подроста ценных пород. При явно отрица- тельном влиянии его изреживают, пол- ностью или частично вырубают, при положительном - сохраняют. Но эти меры проводятся с учетом общеэкологических функций подлеска и пользы для местной флоры и фауны	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
328	У субъекта контроля выборочные санитар- ные рубки относятся к лесозащитным мероприятиям и направлены на оздоровле- ние древостоев путем уборки из них фаутных и зараженных болезнями и вреди- телями леса деревьев и назначаются при санитарном состоянии требующего опера- тивного вмешательства, где проведение обычных видов рубок ухода в ближайшее время не запланировано	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
329	У субъекта контроля выборочные санитар- ные рубки проводятся в насаждениях, с нарушенной устойчивостью, где наблю- дается повышенное, по сравнению с естественным отпадом, образование и накопление свежезаселенных, усыхающих, сухостойных, ветровальных, буреломных, снеговальных, снеголомных, пораженных болезнями, заселенных стволовыми вре- дителями и с иными повреждениями до степени прекращения роста деревьев, имеющих средневзвешенный балл состояния от 1,6 до 3,5, определяемых в соответствии со Шкалой санитарного состояния деревьев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
330	У субъекта контроля выборочная сани- тарная рубка не должна приводить к нарушению целостности и устойчивости насаждений. В противном случае насаж- дения подлежат сплошной санитарной рубке или реконструкции. После выборочной санитарной рубки полнота насаждений не должна быть ниже 0,5, а для насаждений ели и пихты ниже 0,6. При необходимости, на основании материалов лесопатологического обследования, возможно дальнейшего снижения полноты. В насаждениях, для которых низкополнот- ность является их естественным состоянием (арча, фисташка, саксаул и другие), а также в ландшафтных лесах и горных лесах ели Шренка, пораженных короедом Гаузера и микрофагом, снижение полноты при выборочных санитарных рубках допускается до 0,3	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
331	У субъекта контроля проведение выбо- рочных санитарных рубок планируется на основе данных лесоустройства или специального лесопатологического обследования	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
332	У субъекта контроля отбор в рубку и клеймение деревьев производится под руководством лесничих, их помощников или участковых техников (мастеров леса)	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
333	У субъекта контроля необратимо ослабленные пожаром, ветром, снегом, сильно поврежденные при лесозаготовках, деревья подлежат выборке до заселения их стволовыми вредителями и поражения болезнями. При отборе деревьев в выбо- рочную рубку руководствуются степенью повреждения (поражения) древостоя, особенностями биологии вредителя и возбудителей болезней	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
334	У субъекта контроля после лесных пожаров отбор деревьев в санитарную рубку производят, оценивая огневые повреждения кроны, ствола, корневых лап, общее состояние деревьев. В свежих сосняках в первые два года наиболее достоверным признаком жизнестойкости деревьев является высота нагара на стволах (опасен ожог нижней части зоны тонкой коры), в сухих и очень сухих типах - ожог корневых лап и корневой шейки (критическая степень 75 % окружности и более). Сходным образом оценивают лиственницу и кедр. На гарях проводится срочная уборка поваленных деревьев. К выборочной санитарной рубке субъект контроля приступает немедленно после повреждения деревьев огнем и закан- чивает рубки на весенних гарях - до 1 июня следующего года, раннелетних - до 1 августа, на позднелетних и осенних - до 1 мая следующего года	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
335	У субъекта контроля при вывале или поломке деревьев ветром, уборке подле- жат полностью или частично вываленные или поломанные деревья; при этом разработку поврежденного леса необхо- димо закончить в следующие сроки: при поздне-летнем и осенне-зимнем повреждении - до 1 мая, при весеннем - до 1 июля, при раннелетнем до 1 августа. Крупные по площади участки ветровала и бурелома разрабатывают за 1-2 года, корректируя надзором сроки и очередность рубок	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
336	У субъекта контроля в насаждениях, поврежденных снегом и ожеледью, обяза- тельной рубке подлежат деревья с повреждением 2/3 кроны и более, а также поваленные деревья. Рекомендуемый срок уборки этих деревьев - до 1 июля, но не позднее 1 мая следующего года	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
337	У субъекта контроля выборка деревьев, заселенных стволовыми вредителями, производится в очагах их размножения, возникших в насаждениях, поврежденных или ослабленных пожарами, ветром, сне- гом, засухой, чрезмерным увлажнением, промышленными выбросами, хвое-листогры- зущими насекомыми, корневыми гнилями и ругими опасными болезнями, иными причинами или комплексом причин. При отборе, клеймении и вырубке свеже- заселенных деревьев руководствуются признаками, характеризующими их заселенность вредными насекомыми при разных типах отмирания деревьев, биологическими особенностями древесной породы и видов вредителей, зональными и погодными условиями, при этом ведущим индикатором на хвойных породах является заселенность короедами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
338	У субъекта контроля в хвойных насажде- ниях, пораженных корневой губкой и опенком, вырубке подлежат деревья III-IV категорий состояния, причем выборка пораженных, указанными болезня- ми, и усохших деревьев производится также и вокруг участков усыхания. При наличии в очагах корневых гнилей, повышенной численности стволовых вредителей выборку больных деревьев приурочивают к выборке свежезаселенных деревьев с учетом сроков развития насекомых и особенностей их биологии, инфекционного фона болезней, фазы очага. Аналогично проводят выборочную санитарную рубку в очагах опенка в дубравах и других лиственных насаждениях. Сочетание выборочных санитарных рубок с другими защитными и лесохозяйственными мероприятиями в очагах корневой губки, а также интенсивность рубок определяет- ся в каждом конкретном случае	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
339	У субъекта контроля в сосновых насаждениях, зараженных смоляным раком серянкой, в первую очередь следует выбирать деревья, пораженные болезнью в сильной степени (рана в нижней части кроны охватывает 2/3 окружности ство- ла), с желтеющей хвоей, заселяющиеся стволовыми вредителями, а также угнетенные - IV и V классов роста по Крафту. Во вторую очередь вырубаются деревья суховершинные. Деревья в начальной степени повреждения, с разреженной кроной и нормальной хвоей, вырубаются по мере дальнейшего пораже- ния сосны болезнью	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
340	У субъекта контроля в дубовых лесах, пораженных сосудистым микозом, уборке подлежат деревья IV-VI категорий состояния, а в очагах голландской болезни ильмовых - деревья III-IV категорий. Рубку предпочтительно проводить в осенне-зимний период, при этом отбор и клеймение этих деревьев приурочивают к выборке свежезаселенных деревьев и проводят ее в сроки, учитывающие биологию опасных видов насекомых	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
341	У субъекта контроля в очагах некрозно- раковых заболеваний пихты, лиственницы и лиственных пород выборку больных деревьев производят при поражении ранами более 1/2 окружности ствола, а также усыхающих и сухостойных, заселен- ных или отработанных стволовыми вредителями деревьев	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
342	У субъекта контроля при поражении хвойных и хозяйственно-ценных лиственных пород гнилевыми болезнями стволов выборке подлежат деревья с плодовыми телами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
343	У субъекта контроля ломку целесообраз- нее проводить в осенне-зимний период. Срок окончания вывозки древесины - до конца мая	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
344	У субъекта контроля в насаждениях ели Шренка в горной зоне убирают короедные деревья со светло-зеленой, интенсивно осыпающейся хвоей и обесхвоенные в предыдущем году. Работы производятся осенью, зимой или ранней весной (март, апрель) - до начала лета вредителей. Сроки их проведения конкретизируются с учетом погодных условий, вертикальной зональности и прочее	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
345	У субъекта контроля в насаждениях арчи убираются деревья сильно ослабленные и заселенные, с обесхвоенной кроной на 75 %, а также с пожелтевшей хвоей	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
346	У субъекта контроля рубки по реконст- рукции малоценных лесных насаждений, а также насаждений, теряющих защитные, водоохранные и другие функции, направ- лены на повышение эффективности использования покрытых лесом земель и представляют собой замену растущего на нем древостоя новым поколением более продуктивного и более соответствующего к условиям роста данного участка насаждения. Проведение указанных рубок допускается во всех категориях государственного лесного фонда, за исключением категорий государственного лесного фонда, перечисленных в подпунктах 1) - 6) пункта 2 статьи 44 Лесного кодекса Республики Казахстан, в которых они могут проводиться только по разрешению уполномоченного органа при наличии положительного заключения государствен- ной экологической экспертизы	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
347	У субъекта контроля площади лесов, нуждающихся в проведении рубок, опреде- ляются в основном в период очередного лесоустройства. Под реконструкцию назначаются насаждения, как правило, производных (временных) типов леса, а также древостой, расстроенные по разным причинам, распадающиеся, не имеющие большого хозяйственного значения и полностью выполнившие свои защитные функции, дальнейшее содержание которых нецелесообразно. Реконструкция малоценных насаждений осуществляется по специально подготовленным проектам	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
348	У субъекта контроля при реконструкции малоценных насаждений чаще всего используется метод посадки сплошных лесных культур с корчевкой пней или без корчевки и частичных лесных культур с полосной обработкой почвы. Учет объема работ по реконструкции малоценных насаждений осуществляется как по запасу вырубленной древесины, так и по площади	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
349	У субъекта контроля рубки единичных деревьев в молодняках входят в состав промежуточного пользования и направле- ны, в основном, на уборку семенников, выполнивших свое назначение, и отдельных деревьев, сохранившихся от материнского насаждения в виде недорубов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
350	У субъекта контроля рубки единичных деревьев осуществляются с учетом состояния и густоты молодняков спосо- бами и методами, исключающими их пов- реждение. Валка деревьев при них производится в сторону изреженной части молодняков, полян, тропинок и старых волоков, а трелевка древесины - сортиментами	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
351	У субъекта контроля в молодняках, произрастающих в границах заповедных зон и заповедного ядра особо охраняемых природных территорий и особо защитных участков, единичные деревья, не требующие рубки по состоянию, не убираются	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
352	У субъекта контроля прочие рубки (сплошные санитарные рубки; расчистка лесных площадей в связи со строительст- вом гидроузлов, трубопроводов, дорог; при прокладке просек, создании противопожарных разрывов; уборка ликвидной захламленности) проводятся в соответствии с правилами их проведения во всех категориях государственного лесного фонда, включая зоны устойчивого развития государственных природных резерватов, кроме категорий государст- венного лесного фонда, перечисленных в подпунктах 1) - 6) пункта 2 статьи 44 Лесного кодекса Республики Казахстан, проведение прочих рубок в которых допускается только по разрешению упол- номоченного органа при наличии положи- тельного заключения государственной экологической экспертизы	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
353	У субъекта контроля сплошные санитарные рубки проводятся в целях уборки леса, поврежденного в результате массовых вспышек болезней и вредителей леса, лесных пожаров или других неблагоприят- ных природных явлений до состояния полного прекращения роста, и направлены как на ликвидацию их последствий, так и на расчистку лесных площадей для созда- ния на них лесных культур или содейст- вия их естественному возобновлению	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
354	У субъекта контроля сплошные санитарные рубки проводятся в насаждениях 3 класса устойчивости, имеющих средневзвешенный балл состояния от 3,6 до 5,0, опреде- ляемых в соответствии с приложениями 15 и 16 Правил рубок леса. Санитарная рубка считается сплошной, если полнота оставшегося после рубки неповрежденного насаждения будет составлять 0,2 и менее	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
355	У субъекта контроля сплошные санитарные рубки назначаются независимо от возраста, когда выборочные санитарные рубки уже не могут оздоровить насажде- ния и приводят к снижению полноты насаждений ниже 0,5; для насаждений ели и пихты - ниже 0,6 (исключение состав- ляют породы деревьев, для которых низкополнотность является естественным состоянием. Поврежденные и ослабленные спелые насаждения назначаются в первоочередную рубку, независимо от степени нарушения их жизнестойкости. Эта рубка проводится в порядке рубок главного пользования, при проведении которой применяются дополнительные меры по предотвращению разрастания очагов опасных видов вредителей и болезней с учетом их биологии и конкретных условий. Сплошные санитарные рубки в лесах, имеющих защитное, водоохранное, сани- тарно-гигиеническое и оздоровительное значение (городские леса и лесопарки, леса зеленых зон вокруг городов, других населенных пунктов и промышленных предприятий, леса зон санитарной охраны источников водоснабжения и леса округов санитарной охраны курортов, запретные полосы лесов по берегам рек, озер, водохранилищ и других водоемов, противоэрозионные леса), а также в лесах особо охраняемых природных территорий назначаются в исключительных случаях предусмотренных законодательст- вом Республики Казахстан, когда насаж- дения полностью утрачивают свои целевые функции, с обязательным проведением последующего первоочередного воспроиз- водства лесов на вырубленных площадях	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
356	У субъекта контроля в насаждениях, намечаемых в сплошную санитарную рубку, в обязательном порядке производится лесопатологическое обследование, в котором принимают участие главный лесничий лесного учреждения, лесничий или его помощник, инженер-лесопатолог, а при необходимости и другие специалисты. Материалы обследования утверждаются главным лесничим лесного учреждения. Участки леса, намеченные в сплошные санитарные рубки при лесоустройстве, если в этом не участвовал инженер-ле- сопатолог, также подлежат обследованию	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
357	У субъекта контроля при проведении сплошных санитарных рубок площадь каждой делянки не должна превышать 5 га. Разрешение на проведение сплошных санитарных рубок выдается уполномоченным органом. Вырубаемая древесина отпускается в счет установленной годовой расчетной лесосеки, а в случае необходимости - сверх нее	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
358	У субъекта контроля в каждом выделе, где намечается сплошная санитарная рубка, для характеристики лесопатологи- ческого состояния насаждений, заклады- ваются прямоугольные или ленточные пробные площади и общая площадь проб составляет, при величине обследуемого участка до 100 га - не менее 2 % от его площади; свыше 100 га - 1 %	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
359	Субъектом контроля для получения разрешения на проведение сплошных санитарных рубок предоставляются следующие документы: акт проверки или обследования комиссией намеченных в рубку насаждений; сводная ведомость насаждений, требующих сплошных санитарных рубок по форме, установленной уполномоченным органом: сводная ведомость пробных площадей, заложенных в насаждениях, потерявших биологическую устойчивость по форме, установленной уполномоченным органом; выкопировка из планшета на участки, намеченные в сплошную рубку, с указанием выделов, их площади и с нанесением пробных площадей	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
360	У субъекта контроля в акте проверки или обследования комиссией намеченных в рубку насаждений указываются: категория защитности государственного лесного фонда, таксационная характеристика насаждений, причины их повреждения, обоснование необходимости проведения сплошной санитарной рубки, срочность рубки и намеченные сроки ее проведения, меры по обеспечению последующего возоб- новления и мероприятия, необходимые для предупреждения распада смежных насаждений. Акт подписывается всеми членами комиссии	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
361	Субъектом контроля при сплошной санитарной рубке соблюдаются следующие условия: 1) вырубаемая площадь, при невозможнос- ти ее зарастания естественным путем, назначается под лесные культуры в первую очередь; 2) за смежными здоровыми насаждениями устанавливается лесопатологическое наблюдение, в них производится своевременная выборка больных и свежезаселенных стволовыми вредителями деревьев и уборка захламленности	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
362	У субъекта контроля участки ветровала, бурелома, гари или насаждения, усохшие в результате повреждений насекомыми или пораженные болезнями, требующие сплош- ной санитарной рубки, во избежании распространения пожаров, размножения вредных насекомых и потери древесиной технических качеств, разрабатываются в возможно короткий срок с тщательной очисткой площадей от порубочных остатков и захламленности	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
363	У субъекта контроля в возможных для эксплуатации участках государственного лесного фонда хвойные насаждения, расстроенные ветровалом, буреломом или поврежденные хвоегрызущими насекомыми (при наличии признаков усыхания и заселения стволовыми вредителями), а также поврежденные верховыми или низовыми пожарами, отводятся в рубки в первую очередь	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
364	У субъекта контроля рубки, связанные с прокладкой просек и созданием противо- пожарных разрывов, осуществляются на основании материалов лесоустройства, генеральных планов противопожарного устройства лесов: 1) при первоначальной организации квартальной сети лесного учреждения; 2) при изменении разряда лесоустройства лесов лесных учреждений; 3) в случаях существенного пересмотра системы охраны и защиты леса в сторону улучшения	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
365	У субъекта контроля рубки, связанные с прокладкой квартальных (полукварталь- ных) просек и противопожарных разрывов, проводятся в соответствии с порядком проведения сплошных рубок	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
366	У субъекта контроля объемы рубок, связанных с прокладкой квартальных просек и противопожарных разрывов, определяются по запасу древесины и площади рубок, исходя из их нормативной ширины и протяженности	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
367	Субъектом контроля уборка ликвидной захламленности проводится в эстетичес- ких целях и в целях профилактики лесных пожаров, предотвращения размножения и распространения вредителей и болезней леса при наличии ветровала, бурелома, снеголома, а также механически поврежденных деревьев. В первую очередь разрабатываются участки свежего валежа, механически поврежденных деревьев, где имеется опасность возникновения очагов ство- ловых вредителей. Сроки разработки увязываются с биологией основных видов вредителей	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
368	У субъекта контроля объектами строи- тельства на участках государственного лесного фонда могут быть гидроузлы, трубопроводы, дороги, другие линейные сооружения (объекты). Расчистка лесных площадей под строительство объектов осуществляется в виде полос или массивов путем сплошной вырубки леса в соответствии с порядком проведения сплошных рубок по разрешению уполномоченного органа, в установленном законодательством порядке. Объем рубок по расчистке лесных площадей учитывается по количеству заготавливаемых лесоматериалов	ГУ, ООПТ, ГЛРЗ, ГЛ, ЛП
369	Субъектом контроля соблюдаются требова- ния по любительскому (спортивному) рыболовству, разрешаемому для нужд местного населения в охранной зоне Маркакольского государственного природного заповедника	ООПТ
370	Субъектом контроля соблюдаются требования по проведению мероприятий по предотвращению заморов на водоемах Коргалжинского государственного природного заповедника	ООПТ
371	У субъекта контроля имеются документы о закреплении охотничьих угодий (решение областного исполнительного органа, договор на ведение охотничьего хозяйства)	ОП
372	Субъектом контроля проведено внутрихозяйственное охотоустройство	ОП
373	У субъекта контроля имеется План веде- ния охотничьего хозяйства, согласован- ный с территориальным уполномоченным органом	ОП
374	Субъектом контроля План ведения охотничьего хозяйства выполнен на 100 %	ОП
375	Субъектом контроля организовывается и проводится учет численности объектов животных	ОП, ГУ, ООПТ
376	У субъекта контроля имеется аналитичес- кая справка по производственному мониторингу объектов животного мира	ОП, ООПТ
377	У субъекта контроля имеется годовой отчет, представленный территориальному органу Уполномоченного органа	ОП, ООПТ
378	Субъектом контроля организована охрана среды обитания, условий размножения, путей миграции и мест концентрации животных	ОП, ГУ, ООПТ
379	У субъекта контроля имеются зоны и дни покоя	ОП
380	Субъектом контроля проводится пропаганда среди местного населения идей бережного отношения к животному и растительному миру	ОП, ГУ, ООПТ
381	Субъектом контроля оказывается помощь животным в случае заболеваний, угрозы гибели при стихийных бедствиях и вследствие других причин	ОП, ГУ, ООПТ
382	У субъекта контроля имеются Правила внутреннего распорядка, включающие обязательные мероприятия	ОП
383	Субъектом контроля егерская служба укомплектована в соответствии с категорией охотничьего хозяйства	ОП
384	Субъектом контроля проводится подкормка диких животных	ОП, ГУ, ООПТ
385	Субъектом контроля проводится работа по созданию искусственных водопоев	ОП, ГУ, ООПТ
386	Субъектом контроля проводится посадка защитных ремиз и установка искусствен- ных гнездовий	ОП, ГУ, ООПТ
387	Субъектом контроля проводятся мероприя- тия по регулированию численности хищных животных	ОП, ГУ, ООПТ
388	Субъектом контроля в соответствии с договором на ведение охотничьего хозяйства установлены вывески, трафареты, плакаты, аншлаги	ОП
389	Субъектом контроля проводится ежегодный ремонт и подновление ранее установлен- ных аншлагов	ОП
390	Субъектом контроля исполняются обязательства, заявленные Пользователем при участии в конкурсе по закреплению охотничьих угодий	ОП
391	У субъекта контроля имеется договор с охотохозяйственной организацией при производстве промысловой охоты	ОП
392	У субъекта контроля имеется промысловый журнал (для промысловой охоты)	ОП
393	У субъекта контроля промысловый журнал заполняется ежедневно по окончании охоты	ОП
394	У субъекта контроля при производстве промысловой охоты имеется путевка охотохозяйственной организации	ОП
395	У субъекта контроля, при охоте с собаками и ловчими птицами (промысловая охота) - имеются документы о их регистрации	ОП, ВС
396	У субъекта контроля имеется удостове- рение охотника с отметкой о сдаче экзамена по охотничьему минимуму с ежегодной регистрацией в территориаль- ном органе уполномоченного органа и уплатой государственной пошлины за выдачу разрешения на право охоты, установленной налоговым законодательством Республики Казахстан (при производстве промысловой охоты)	ОП
397	У субъекта контроля при охоте с применением охотничьего огнестрельного оружия на промысле, имеется разрешение органов внутренних дел Республики Казахстан на право хранения и ношения охотничьего огнестрельного оружия	ОП
398	Субъектом контроля перевозка видов животных, включенных в Приложения Конвенции СИТЕС осуществляются в порядке установленном данной Конвенцией	ОП, ВС, ЗОО
399	Субъектом контроля выполняется програм- ма обучения граждан охотничьему минимуму	ЗОО
400	У субъекта контроля егерская служба обеспечена необходимыми для работы документами, указанными в перечне Типового положения о егерской службе охотохозяйственных организаций	ОП
401	У субъекта контроля егерская служба обеспечена служебным оружием	ОП
402	У субъекта контроля егерская служба обеспечена средствами связи	ОП
403	У субъекта контроля егерская служба обеспечена специальной одеждой со знаками различия и нагрудными знаками	ОП
404	У субъекта контроля имеется биологичес- кое обоснование и положительное заклю- чение государственной экологической экспертизы, на интродукцию и гибридизацию животных	ЗОО, ВС, ОП
405	У субъекта контроля имеются помещения или оборудованные учебные пункты (классы) для проведения теоретического и практического курса по программе охотничьего минимума	ОЗОГ
406	У субъекта контроля имеются охотоведы, биологи и другие специалисты с опытом преподавания дисциплин по ведению охотничьего хозяйства или заключенные контракты с ними	ОЗОГ
407	У субъекта контроля имеется специальная литература, методические материалы, пособия и экспонаты для обучения граждан охотничьему минимуму	ОЗОГ
408	У субъекта контроля условия содержания и разведения животных и птиц соответст- вуют установленным санитарным и зоотехническим нормам	ЗОО, ВС, ОП
409	У субъекта контроля имеются документы, подтверждающие законность приобретения животных	ЗОО, ВС, ОП
410	У субъекта контроля имеются подтвержденные экспертами знания и навыки обращения с хищными птицами	ЗОО, ВС, ОП
411	У субъекта контроля имеются регистрационные документы на птиц	ЗОО, ВС, ОП
412	У субъекта контроля имеются достоверные факты, документы подтверждающие гибель или потерю птиц	ЗОО, ВС, ОП

Примечание:
ГУ – государственное учреждение лесного хозяйства
ООПТ – особо охраняемые природные территории
ГЛРЗ – государственные лесовладельцы республиканского значения
ЛП – лесопользователи, которым предоставлены лесные ресурсы в долгосрочное пользование
ОП – охотопользователи
АР - арендаторы на землях особо охраняемых природных территорий
ГЛ - государственные лесовладельцы защитных лесных полос вдоль железных и автомобильных дорог республиканского значения
ВС - физические и юридические лица, занимающиеся вольерным и полувольным содержанием, разведением объектов животного мира
ОЗОГ - организации занимающиеся обучением граждан охотничьему минимуму
ЗОО - владельцы зоологических коллекций, зоопарки, биологические центры

1. Жалпы ережелер

2. Бақылау субъектілері қызметінің тәуекелдерін бағалау

1. Общие положения

2. Оценка рисков деятельности субъектов контроля

2. Оценка рисков
деятельности субъектов контроля