ИПС "Әділет"

Unofficial translation

Footnote. The title- in the wording of the order of the Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated 07.08.2023 № 250 (shall enter into force from the day of its first official publication).

In accordance with subparagraph 49) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On education" I hereby ORDER:

Footnote. The preamble - in the wording of the order of the Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated 07.08.2023 № 250 (shall enter into force from the day of its first official publication).

1. Approve the attached Rules on formation, use and preservation of the library fund of state educational organizations.

2. The Department of Preschool and Secondary Education, Information Technology (Zhontayeva Zh.A.), in the manner prescribed by Law, shall ensure:

1) State Registration of this Order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days after the State Registration of this Order, send a copy of it for official publication in periodicals and the Legal Information System "Adilet", as well as in the Republican State Enterprise on the Right of Economic Use “Republican Center for Legal Information of the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan” for placement in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan;

3) placement of this Order on the Internet resource of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan;

4) within ten working days after the State Registration of this Order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, submission to the Legal Department of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan information on implementation of measures provided by Subparagraphs 1), 2) and 3) of Paragraph 2 of this Order.

3. The control over execution of this Order shall be entrusted to the Deputy Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan Ye.N. Imangaliyev.

4. This Order shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication.

The Minister
of Education and Science
of the Republic of Kazakhstan

A. Sarinzhipov

Approved
by the Order of the Minister of
Education and Science
of the Republic of Kazakhstan
dated January 19, 2016 № 44

Rules
on formation, use and preservation of the library fund of state educational organizations
1. General Provisions

1. These Rules for the formation, use and preservation of libraries of state organizations of secondary, technical and professional, post-secondary education (hereinafter referred to as the Rules) have been developed in accordance with paragraph 49) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On education".

Footnote. Paragraph 1 - in the wording of the order of the Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated 07.08.2023 № 250 (shall enter into force from the day of its first official publication).

2. The Rules determine the scope of work of the library of Secondary Schools (Primary, Basic Secondary and General Secondary Education), Organizations of Technical and Vocational, Post-Secondary Education, Higher and Postgraduate Education in the field of formation of information resources and library funds, with the aim of providing the most complete informational support for educational process and research.

3. The Provisions of the Rules shall be applied by libraries of state educational organizations.

4. The following basic concepts shall be used in the Rules:

1) exchange fund - a fund intended for exchange of documents, donations to libraries, information centers and their sale to organizations and individuals;

2) individual (differentiated) accounting - the process of registration in the accounting form of each individual copy of a document or each name of a document received or withdraw from the fund;

3) total (integrated) accounting - a type of accounting of the library fund by groups, parties receiving to or withdrawing from the Library Fund according to one accompanying document: invoice, waybill, act;

4) fund - an ordered set of documents corresponding to the tasks and profile of the library, information center and intended for use and storage;

5) formation of the fund - a set of processes of acquisition, accounting, organization of the fund, exclusion of documents, as well as the fund management;

6) organization of the fund - a set of processes for receiving, accounting, technical processing, placement and storage of documents;

7) fund acquisition - a set of processes for identifying, selecting, ordering, acquiring, receiving and registering documents corresponding to the tasks of library, information center;

8) use of the fund - a generalized description of the degree to which users refer to documents available in the library fund;

9) preservation of the fund - ensuring the integrity and regulatory physical condition of documents stored in the fund;

10) auxiliary fund - a fund consisting of the most requested documents, close to the departments of library service, information center for quick satisfaction of readers' requests;

11) document (literature) - a material object, with information recorded on it in the form of text, sound recordings or images, intended for transmission in time and space for storage and public use;

12) main fund - a fund that includes the bulk of documents on profile of the library, information center and intended for use and storage;

13) a training fund - a specialized subsidiary fund, which includes publications, regardless of type and instance, recommended for ensuring the educational process. The training fund shall be formed in accordance with the curricula and programs of state educational organizations.

2. Formation of library fund

5. The formation of the library fund - creation, constant updating, development and maintenance of the fund in working condition, a collective concept for all technological processes for modeling the library fund, provision of state education organizations with information resources for educational activities.

6. Information resources of the state educational organization shall be formalized ideas and knowledge, various data, methods and means of their accumulation, storage and exchange between sources and consumers of information.

7. Information resources include:

1) full-text, factual and bibliographic databases of educational purposes: managerial, educational, scientific, educational-methodical on any media;

2) reference and search systems, traditional and electronic library catalogs and file cabinets;

3) electronic resources of local access;

4) software tools for creation, storage and use of educational information;

5) information distribution channels;

6) means of communication used for educational purposes.

8. The library fund shall be an integral part of information resources and includes educational, educational and methodological, scientific, reference, production and practical literature, legislative and regulatory legal acts, as well as additional literature for personal self-development.

9. The number of publications in Kazakh, Russian or other languages of instruction in the library fund of state educational organizations shall be proportional to the contingent of students in the languages of instruction.

10. In libraries of state educational organizations implementing:

1) general educational programs of primary education must have a fund of educational literature in relation to the contingent of students, including in the languages of study, for the full period of study in accordance with the State compulsory standard of primary education, approved by order of the Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated August 3, 2022 № 348 "On approval of state generally binding standards for preschool education and education, primary, basic secondary and general secondary, technical and vocational, post-secondary education " (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under № 29031) (hereinafter referred to as the Order № 348) and standard educational programs of primary education approved by order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated April 3, 2013 № 115 "On approval of standard educational programs in general subjects, elective courses and electives for general educational organizations" (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under № 8424) (hereinafter referred to as the order № 115), as well as additional, reference, popular science, scientific, educational, fiction and journalistic literature;

2) general education programs of basic secondary and general secondary education - availability of educational literature in relation to the contingent of students, including by language of study, for the full period of study, educational and methodological complexes and digital educational resources in accordance with the State compulsory standards of education of the Republic of Kazakhstan, approved by the Order № 348 and standard curricula for basic secondary and general secondary education, approved by the order № 115, as well as additional, reference, popular science, scientific, educational, fiction and journalistic literature;

3) educational programs of technical and vocational education - the availability of a library fund of educational and scientific literature in accordance with the working curriculum in relation to the contingent of students, including in the languages of study, for the full period of study in the prepared qualifications of the specialty in accordance with the State compulsory standard of technical and professional education, approved by the order № 348 in the format of printed and electronic publications, as well as additional, reference, popular science, scientific, educational, fiction and journalistic literature;

4) educational programs of post-secondary education - the presence of a library fund of educational and scientific literature in accordance with the working curriculum in relation to the contingent of students, including in the languages of study, for the full period of study in the prepared qualifications of the specialty in accordance with the State compulsory standard of technical and professional education, approved by the order № 348 in the format of printed and electronic publications, as well as additional, reference, popular science, scientific, educational, fiction and journalistic literature;

for educational organizations implementing spiritual educational programs, the presence of a fund of educational literature that has passed religious expertise;

5) educational programs of higher and postgraduate education - the presence of a library fund of educational and scientific literature: in the format of printed and electronic publications over the past ten years, providing 100% of the disciplines of the educational program of the direction of training, including those published in the languages of training, as well as additional, reference, popular science, scientific, educational, fiction and journalistic literature.

Footnote. Paragraph 10 - in the wording of the order of the Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated 07.08.2023 № 250 (shall enter into force from the day of its first official publication).
11. Excluded by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211( shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

12. Organizations of higher and postgraduate education sign contracts with library and scientific organizations, including the Republican Interuniversity Electronic Library.

Footnote. Item 12 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

13. The following materials are considered as educational and methodical literature on electronic media:

1) texts of textbooks, educational and methodical literature, in the form of educational information provided as mandatory in the programs of disciplines;

2) educational software and digital textbooks designed to master knowledge in an interactive mode with computer technology;

3) testing software tools designed for the boundary and final control of students' knowledge in the disciplines of the specialty;

4) videos and educational materials recorded and reproduced using electronic technical means of training.

Footnote. Item 13 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

14. The unified fund of the library of state educational organizations consists of documents on various media - traditional paper and electronic, and shall be differentiated depending on the directions of library.

15. The unified library fund of state comprehensive schools consists of a main and educational fund.

16. The main library fund of state comprehensive schools includes:

1) additional educational and methodological literature, reference publications, encyclopedias, dictionaries, bibliographic publications;

2) literature for personal self-development, including non-fiction, scientific and informative publications in all branches of knowledge, a fiction fund for program and review studies, extracurricular reading, as well as works by classics and prominent contemporary writers who were not included in the study programs;

3) a fund of pedagogical and methodological publications intended for teachers.

The main library fund of the state national comprehensive school with Uyghur, Uzbek and other languages of instruction consists of national printed materials in the languages of instruction.

Footnote. Item 16 as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

17. The fund of educational literature means a list of publications that have the category of a textbook and an educational and methodological complex.

Footnote. Item 17 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 shall be enforced upon the expiry of in ten calendar days after the date of its first official publication).

18. The training fund of state comprehensive schools includes the main recommended educational literature: basic, experimental and test textbooks, school spelling dictionaries, mathematical tables, collections of problems, exercises and workshops for students, didactic materials.

19. In the library fund of state special schools for children with visual impairments, basic textbooks published in bold and graphic type for the blind, flat-printed, and large print for the visually impaired shall be presented with the greatest completeness.

20. The library fund of state organizations of technical and vocational, post-secondary, higher and postgraduate education consists of funds for educational, educational, methodological, scientific literature, and literature for personal self-development.

21. The educational literature fund of a state organization of higher education shall be at least sixty-one percent of the total library fund of a state organization of higher education.

22. Own editions of educational literature published in their own printing houses or in third-party publishing houses include educational, educational and methodological complexes.

Footnote. Paragraph 22 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

23. The scientific library fund includes publications of a monographic, scientific and scientific-production nature, covering the field of research, corresponding to areas and specialties of specialist training.

24. The science fund also includes encyclopedias, dictionaries, reference books, commentaries, literary works studied under the program, industry-specific periodicals corresponding to specialist training profiles, including Bulletins of state educational organizations, collections of scientific papers, international conferences.

25. Literature for personal self-development includes popular science publications and fiction intended for development of cultural and spiritual needs of students.

26. In the library fund of state educational organizations, the national printed materials shall be most fully represented.

27. In state general education schools, all students, regardless of their social status, are provided with free textbooks, educational and methodological complexes in the amount predicted by the education authorities for the academic year, at the expense of local and republican budgets.

Footnote. Paragraph 27 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (effective after ten calendar days after the date of its first official publication).
28. Excluded by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

29. The need to provide textbooks and teaching materials, including digital textbooks, for the next academic year for the projected number of students and pupils of state general education schools, special schools and special classes for children with developmental disabilities in general education schools through library collections by the number of copies, names, classes and languages of instruction is determined up to September 30 by local executive bodies.

The need to provide textbooks and educational and methodological complexes to students and pupils of republican state secondary schools, as well as compatriots studying in foreign schools in accordance with international agreements, is determined by the Ministry.

Footnote. Paragraph 29 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

30. The volume of new receipts in the libraries of state educational organizations shall be determined by the following standards:

1) for library of state comprehensive school:

at least three percent of the total unified library fund annually;

at least twenty-five percent of the total educational library fund in the last five to ten years;

2) for library of state organization of technical and vocational, post-secondary education:

at least three to five percent of the total unified library fund annually;

at least twenty-five percent of the total library fund in the last five to ten years;

3) for library of state organization of higher education:

at least three to five percent of the total unified library fund annually;

at least twenty-five percent of the total unified library fund in the last five to ten years.

31. Educational publications and documents are purchased at the written request of structural divisions of state educational organizations, as well as on the basis of a pre-order, which is compiled by viewing and selecting bibliographic sources of information, indicating the name of the discipline and the number of students studying it. The library corrects the number of copies of the ordered edition, based on the security of the subject.

Libraries of state secondary schools:

1) annually, until May 25, an inventory of the educational fund is carried out for the sufficiency of the number of textbooks and teaching complexes for the contingent of students;

2) until April 10, on the basis of the National Educational Database, fill out applications for the purchase of textbooks and teaching materials, including digital textbooks, based on decisions of methodological associations of secondary schools or the choice of teachers of secondary schools.

Until April 5, methodical associations of secondary schools or teachers of secondary schools, carry out the selection of textbooks and teaching complexes for the upcoming academic year.

Local executive bodies, if necessary, redistribute textbooks and teaching materials between state educational organizations within the district, city, region.

Footnote. Paragraph 31 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of the date of its first official publication).

32. The educational library fund of state educational organizations consists of educational publications with the stamp "Cleared by the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan."

33. Educational publications shall be acquired differentially, based on the provision of each student in all cycles of disciplines of educational programs and approved by the State Compulsory Education Standard of the Republic of Kazakhstan of corresponding level.

34. Educational publications for special schools and special classes for children with special educational needs at state comprehensive schools shall be acquired differentially depending on the type of state special educational organizations (schools) for all cycles of educational and special programs and approved by the State Compulsory Education Standard of the Republic of Kazakhstan of corresponding level.

35. Scientific publications and other types of documents shall be acquired from the principle of satisfying readers' requests in reading rooms, at a subscription, at points of delivery in educational buildings.

36. The annual subscription to periodicals shall be determined on the basis of the needs of each individual library of state educational organization, but not less than fifteen to twenty-five titles. The number of titles of periodicals intended for students corresponds to their information needs.

37. All textbooks, teaching and methodological complexes of teachers, scientific works published in the editorial and publishing department of organizations of higher and postgraduate education are transferred, without fail, free of charge in the amount of at least ten copies to the library of a specific organization of higher and postgraduate education.

Footnote. Paragraph 37 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of the date of its first official publication).

38. Libraries of educational organizations to ensure the educational process acquire the necessary number of copies of one title of educational literature on the profile of training.

State general education schools shall acquire textbooks, as well as educational and methodical publications, accompanying textbook in the form of a methodological manual, workbook, textbook, collection of dictation, a collection of tasks and exercises, a cartographic atlas corresponding to the State compulsory standard of education, standard curricula and Requirements for the structure and content of textbooks for organizations of secondary education and educational and methodological complexes for preschool organizations, organizations of secondary education developed in accordance with subparagraph 50) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On education".

The list of necessary national, world artistic, scientific, scientific-journalistic, science fiction, documentary, historical literature acquired by libraries of educational organizations is determined on the basis of applications from teachers, methodological associations of educational organizations.

Footnote. Paragraph 38 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of the date of its first official publication); as amended by the order of the Minister of Education of the Republic of Kazakhstan dated 07.08.2023 № 250 (shall enter into force from the date of its first official publication).

39. All documents of permanent, long-term, temporary storage that come to library fund and drop out of library fund, regardless of type of information carrier and storage periods, shall be subject to accounting.

40. Documents shall be received in the library and included in the library fund as a result of purchase, subscription, exchange, donation, in the libraries of state organizations of higher and postgraduate education - the delivery of a mandatory copy of publications by the publishing centers of this university.

41. Accounting for the receipt of documents in the library fund shall be carried out differentially, by dividing them into documents of permanent, long-term and temporary storage.

42. Non-accountable and not included in the fund intended to meet the requests of library users, official materials: instructions, software products necessary for the work of librarians and programmers, materials acquired for library design, other auxiliary works not related to library compilation fund.

43. The exceptions shall be such documents as the tables “Library and bibliographic classification”, “Universal decimal classification”, “Library and law”, copyright tables.

44. The form of total accounting shall be a book, sheets of total accounting of the library fund in a traditional or machine-readable form. The unit of entry in the Book of the total accounting of library fund shall be each batch that arrived or leaves the fund according to one accompanying document:

1) invoice;

2) bill;

3) act.

45. Regardless of nature of material carrier of accounting form, information on movement of the fund shall be recorded in three parts of the “Book of total accounting of library fund” or other form of total accounting:

1) part one - “Admission to fund”;

2) part two - “Withdrawal from fund”;

3) part three - “The results of movement of fund”.

46. The set of indicators reflecting the distribution of documents by type, content and language shall be identical in all three parts of the Book of total accounting of library fund or other form of total accounting.

47. Record in the Book of total accounting of library fund shall be from the moment of receipt of the first batch of documents in library.

48. The forms of individual accounting shall be book (inventory book), card (card catalog book), sheet (sheet act registration), a registration card of electronic or audiovisual documents. With automated technology, files shall be created containing all the necessary information for formation of any form of individual accounting.

49. The distribution of documents subject to permanent or temporary storage shall be determined taking into account consumer and practical significance, demand by today's and potential readers, regardless of the type, volume, subject of document.

50. In libraries of state comprehensive schools, organizations of technical and vocational, post-secondary education, the total and individual records of fund shall be kept by library head (with a staff of two or more people), a librarian (with a staff of one person).

51. In library of state organizations of higher and postgraduate education, the total and individual accounting of fund shall be maintained by the structural unit engaged in collection, accounting and processing of documents received by general fund of library.

52. State educational organizations write off the balance of publications and materials from library collections in the manner prescribed by law.

53. Documents shall be dropped out of library fund due to physical loss or partial or complete loss of consumer properties.

54. The identification and selection of documents for exclusion from library fund shall be carried out at least once a year, based on a systematic study of composition and use of the funds.

55. Retiring documents shall be excluded from library fund and written off with the possibility of subsequent free transfer to other libraries, or implementation.

56. The exclusion of documents from library fund shall be allowed for the following reasons:

1) non-profile;

2) excessive doubleness;

3) decay;

4) defectiveness;

5) loss;

6) outdated in content.

57. In libraries of state comprehensive schools, the school textbook fund shall be recorded and stored separately from the main library fund. The cost accounting of library fund of school textbooks shall be carried out by the accounting department serving this school.

58. Textbooks that have fallen into disrepair shall be written off under an act by a commission, which includes:

1) representatives of the administration of state educational organizations;

2) library staff;

3) an accountant of state educational organization.

59. In state comprehensive schools, textbooks shall be completely excluded from library fund according to the funding cycle.

60. All types of documents, including audiovisual documents, electronic publications to which an inventory number is assigned, shall be subject to mandatory scheduled check.

61. Checking the availability of documents from library fund shall be mandatory:

1) when changing the materially responsible person for safety of funds;

2) upon revealing the facts of theft, abuse or damage to documents;

3) in case of natural disaster, fire or other emergency situations caused by extreme conditions;

4) upon reorganization or liquidation of library.

62. To conduct safety checks of the fund, the head of state educational organization shall be appointed a commission, which includes a representative of the accounting department.

63. The frequency of checking the fund depends on status of library; volume, purpose and structure of the fund:

1) the most valuable funds stored in safes - annually;

2) rarest funds - once every three years;

3) valuable funds - once every five years;

4) library funds of up to one hundred thousand accounting units - once every five years;

5) library funds from one hundred to two hundred thousand accounting units - once every seven years;

6) library funds from two hundred thousand to one million accounting units - once every ten years;

7) library funds of more than one million accounting units - in stages, in a selective manner, with the completion of checking of the entire fund within fifteen years.

64. A scheduled checking of library fund shall be carried out in stages in accordance with the schedule for checking of the entire fund or part thereof (including rare and valuable books) with the determination of timing and amount of the planned amount of work.

65. For electronic documents on portable media, checking shall be carried out according to accounting and storage units, as well as from the point of view of maintaining the publication's ability to function. Most CD-ROMs use manual browsing, and checksums shall be also possible.

66. The checking of electronic local network documents shall be carried out by quantitative indicators (number of files), as well as by checksums, allowing to detect changes in the document.

67. Standard identification programs covering the largest number of file types shall be used to identify accounting.

68. Checking the availability of electronic network remote documents shall be carried out from the input addresses specified in the register of individual accounting.

69. In cases of emergency transmission, spot checks of the most valuable and rare publications, expensive and scarce, shall be carried out. A check of the entire library fund or part thereof when changing the head of library or structural unit having library funds (fund holder) shall be equivalent to a regular check. The transfer shall be made out by the acceptance certificate.

70. The check of the entire fund or part thereof shall be completed by drawing up an act on results of the check, the availability of documents from the library fund and an appendix to it of a list of documents missing for an unknown reason.

71. Information on quantity shall be recorded in the act:

library fund documents according to accounting data;

available documents;

documents that are not in the library fund for an unknown reason.

The act shall indicate the number and date of the act of previous check.

72. If in the course of check of the fund the identification of missing documents and impossibility of identifying the perpetrators is revealed, losses due to deficiencies shall be written off in accordance with the current Legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. Use of library fund

73. The state educational organization provides every student with free access to library funds and educational information resources.

74. The issuance of textbooks in libraries of state comprehensive schools shall be carried out annually from the first of August until the start of training. Textbooks shall be issued for the period of study of the corresponding subject - for school year or for several years with mandatory re-registration at the end of the school year.

75. The issuance and timely return of textbooks in the libraries of state secondary schools to students of the first-fourth grades is carried out by teachers, to students of the fifth-eleventh (twelfth) grades - by class teachers or teachers on the relevant subject.

For each textbook received, students of primary and secondary classes sign on a book form, which is handed over to the librarian. Book forms with records of issued textbooks are stored in students' reading forms.

Footnote. Paragraph 75 - as amended by the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 13.05.2021 № 211 (shall be enforced upon the expiry of the date of its first official publication).

76. When textbooks return to school library at the end of school year, librarians, together with class teachers and subject teachers, look at the returned textbook, evaluate its condition, making an appropriate note in the textbook in the place intended for this. If necessary, they organize work on restoration of textbooks and preparation of library fund of textbooks for the next issue, with involvement of students.

77. When transferring a secondary school student to another school, textbooks and other literature from the main fund remain in the library of that educational institution. In another school, the student shall be provided with textbooks from the reserve fund.

78. Textbooks from the library fund of state organization of technical and vocational, post-secondary education, higher and postgraduate education shall be issued depending on duration of course - from one semester to one academic year, in an amount determined in accordance with the curriculum and programs. Other literature shall be issued for a period established by the administration of library.

79. Upon completion of training in state organizations of technical and vocational, post-secondary education, higher and postgraduate education, expulsion, transfer from one form of study to another, transfer from one faculty to another, and academic leave, the student returns the publications attributed to him to the library, handing over a library card at the place of issue and receives the corresponding mark in the bypass sheet of the responsible person of library.

4. Preservation of library fund

80. Control over the correct placement and physical condition of fund shall be carried out constantly, during internal work hours and on sanitary days.

81. In order to ensure the safety of library fund of library, a total and individual registration of publications and materials shall be carried out.

82. It is not allowed to enter unauthorized persons in the fund holding departments.

83. Readers shall be allowed into the library of state comprehensive schools and organizations of technical and vocational, post-secondary education, higher and postgraduate education only during service and in the presence of a librarian.

84. In state organizations of technical and vocational, post-secondary education, higher and postgraduate education, libraries shall be provided with access control for removal of publications and materials.

85. The library provides the organization of restoration and maintenance of publications.

86. It is forbidden to change and correct inventory numbers assigned to publications and materials.

87. In cases of changing the materially responsible person for safety of library funds, identifying facts of lack of documents, reorganizing and liquidating the library, the library fund shall be reconciled.

88. Library staff shall be required to comply with the established rules for accounting, storage and use of the fund and responsible for violation of these rules.

89. The liability of heads of state educational organizations and librarians shall be regulated by applicable Legislation.

Ескерту. Бұйрықтың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 07.08.2023 № 250 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 49) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 07.08.2023 № 250 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік білім беру ұйымдарының кітапханалар қорын қалыптастыру, қолдану және сақтау бойынша қағидалары бекітілсін.

2. Мектепке дейінгі және орта білім ақпараттық технологиялар департаменті (Ж.А. Жонтаева) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың көшірмесін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімді баспа басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде орналастыру үшін "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң департаментіне осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі Е.Н. Иманғалиевке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрі	А. Сәрінжіпов

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 19 қаңтардағы
№ 44 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік білім беру ұйымдарының кітапханалар қорын
қалыптастыру, пайдалану және сақтау жөніндегі қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Мемлекеттік мемлекеттік орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханалар қорын қалыптастыру, пайдалану және сақтау жөніндегі қағидалар (бұдан әрі - Қағидалар) "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 49) тармақшасына сәйкес әзірленді.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 07.08.2023 № 250 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қағидалар оқу-тәрбие процесін және ғылыми зерттеулерді барынша толық ақпаратпен қамтамасыз ету мақсатында жалпы білім беретін мектептер (бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру), техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру ұйымдары кітапханаларының ақпараттық ресурстарды және кітапхана қорларын қалыптастыру саласындағы жұмысының мазмұнын белгілейді.

3. Қағидалардың Ережелерін мемлекеттік білім беру ұйымдары қолданады.

4. Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар қолданылады:

1) ауыстырылатын қор – кітапханалармен, ақпарат орталықтарымен құжаттар алмасуға, ақысыз беруге және/немесе оларды ұйымдарға және жеке тұлғаларға сатуға арналған қор;

2) жеке (сараланған) есеп – қорға түскен немесе одан шығарылатын құжаттың әрбір бөлек данасын немесе құжаттың әрбір атауын есепке алу нысанына тіркеу процесі;

3) жиынтық (ықпалдастырылған) есеп – кітапхана қорына бір ілеспе құжат: шот-фактура, жүкқұжат, акт бойынша топпен, лекпен түсетін немесе одан шығарылатын кітапхана қорын есепке алу түрі;

4) қор – кітапхананың, ақпарат орталығының міндеттеріне және бейініне сәйкес пайдалануға және сақтауға арналған құжаттардың реттелген жиынтығы;

5) қорды қалыптастыру – қорды жинақтау, есепке алу, ұйымдастыру, құжаттарды алып тастау, сондай-ақ қорларды басқару процестерінің жиынтығы;

6) қорды ұйымдастыру – құжаттарды қабылдау, есепке алу, техникалық өңдеу, орналастыру және сақтау процестерінің жиынтығы;

7) қорды жинақтау – кітапхананың, ақпарат орталығының міндеттеріне сәйкес келетін құжаттарды анықтау, іріктеу, тапсырыс беру, сатып алу, алу және тіркеу процестерінің жиынтығы;

8) қорды пайдалану – пайдаланушылардың кітапхана қорында бар құжаттарды пайдалану дәрежесінің жалпыланған сипаттамасы;

9) қорды сақтау – қорда сақталатын құжаттардың тұтастығы мен нормативтік физикалық күйін қамтамасыз ету;

10) қосалқы қор – аса жиі сұралатын құжаттардан тұратын, оқырман сұраныстарын тезірек қанағаттандыру үшін кітапхананың, ақпарат орталығының қызмет көрсету бөлімдеріне жақындатылған қор;

11) құжат (әдебиет) – сақтау және қоғамдық пайдалану мақсатында уақытта және кеңістікте беруге арналған мәтін, дыбыс жазу немесе кескіндеме түріндегі ақпарат тіркелген материалдық объект;

12) негізгі қор – кітапхананың, ақпарат орталығының бейіні бойынша құжаттардың негізгі көлемі енгізілген, пайдалануға және сақтауға арналған қор;

13) оқулықтар қоры – оқу процесін қамтамасыз ету үшін ұсынылған, құрамына басылымдарды түрі мен даналылығына қарамастан қамтитын мамандандырылған қосалқы қор. Оқулықтар қоры мемлекеттік білім беру ұйымдарының оқу жоспарлары мен бағдарламаларына сәйкес қалыптастырылады.

2. Кітапхана қорын қалыптастыру

5. Кітапхана қорын қалыптастыру – қорды құру, үнемі жаңарту, дамыту және оны жұмыс бабында ұстау; кітапхана қорын модельдеу жөніндегі барлық технологиялық процестердің жиынтық ұғымы, мемлекеттік білім беру қызметін жүзеге асыру үшін мемлекеттік білім беру ұйымдарын ақпарат ресурстарымен қамтамасыз ету.

6. Мемлекеттік білім беру ұйымдарының ақпарат ресурстары формалданған идеялар мен білімдерді, саналуан деректерді, оларды жинастыру, сақтау және ақпарат көздері мен оларды тұтынушылардың арасында алмасу әдістері мен тәсілдерін білдіреді.

7. Ақпарат ресурстары:

1) кез келген тасымалдағыштардағы білім беру мақсатындағы: басқарушылық, оқу, ғылыми, оқу-әдістемелік, толық мәтінді, фактографиялық және библиографиялық деректер базаларын;

2) анықтама - іздестіру жүйелерін, дәстүрлі және электрондық кітапхана каталогтары мен картотекаларын;

3) жергілікті қол жеткізілетін электрондық ресурстарды;

4) білім беру ақпаратын құруды, сақтауды және пайдалануды қамтамасыз ететін бағдарлама құралдарын;

5) ақпаратты тарату арналарын;

6) білім беру мақсатында пайдаланылатын қатынас құралдарын қамтиды.

8. Кітапхана қоры ақпарат ресурстарының құрамдас бөлігі болып табылады және оқу, оқу-әдістемелік, ғылыми, анықтамалық, өндірістік-тәжірибелік әдебиеттерді, заң шығарушылық және нормативтік құқықтық актілерді, сондай-ақ жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуына арналған қосымша әдебиеттерді қамтиды.

9. Мемлекеттік білім беру ұйымдарының кітапханалары қорларындағы қазақ және орыс тілдеріндегі басылымдардың саны оқыту тілдері бойынша білім алушылардың контингентіне тепе-тең болуы тиіс.

10. Мемлекеттік білім беру ұйымдарының кітапханаларында:

1) бастауыш білім берудің жалпы білім беретін бағдарламаларын "Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілер мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген) (бұдан әрі - № 348 бұйрық) іске асыратын білім беру ұйымдарында Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына және "Жалпы білім беру ұйымдарына арналған жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілер мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8424 болып тіркелген) (бұдан әрі - № 115 бұйрық) бастауыш білімнің үлгілік оқу жоспарларына сәйкес толық оқыту кезеңінде білім алушылар контингентіне қатысты, оның ішінде оқыту тілі бойынша оқу әдебиеттері қорының, сондай-ақ қосымша, анықтамалық, ғылыми-танымал, ғылыми-танымдық, көркем және публицистикалық әдебиеттердің болуы;

2) негізгі орта және жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында № 348 бұйрығымен бектілген Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына және № 115 бұйрығымен бекітілген негізгі орта және жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларына сәйкес толық оқыту кезеңінде білім алушылар контингентіне қатысты оқу әдебиеті қорының, оның ішінде оқыту тілі бойынша оқу-әдістемелік кешендер мен сандық білім беру ресурстарының, сондай-ақ қосымша, анықтамалық, ғылыми-танымал, ғылыми-танымдық, көркем және публицистикалық әдебиеттердің болуы;

3) техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламалары – № 348 бұйрығымен бекітілген Техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес даярланатын мамандық біліктіліктері бойынша толық оқу кезеңіне білім алушылардың контингентіне қатысты оқу жұмыс жоспарына сәйкес баспа және электрондық басылымдар форматында оқу және ғылыми әдебиеттің кітапхана қорының, сондай-ақ қосымша, анықтамалық, ғылыми-танымал, ғылыми-танымдық, көркем және публицистикалық әдебиеттердің болуы;

рухани білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары үшін дінтану сараптамасынан өткен оқу әдебиеті қорының болуы;

4) орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламалары – № 348 бұйрығымен бекітілген Техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес даярланатын мамандық біліктіліктері бойынша толық оқу кезеңіне білім алушылар контингентіне қатысты оқу жұмыс жоспарына сәйкес баспа және электрондық басылымдар форматында оқу және ғылыми әдебиеттің кітапхана қорының, сондай-ақ қосымша, анықтамалық, ғылыми-танымал, ғылыми-танымдық, көркем және публицистикалық әдебиеттердің болуы;

5) жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламалары – кадрлар даярлау бағытының білім беру бағдарламасы пәндерінің 100%-ын қамтамасыз ететін, оның ішінде оқыту тілдері бойынша шығарылған соңғы он жылдағы баспа және электрондық басылымдар форматындағы оқу және ғылыми әдебиеттің кітапханалық қорының, сондай-ақ білім алушылардың қосымша, анықтамалық, ғылыми-танымал, ғылыми-танымдық, көркем және публицистикалық әдебиеттердің болуы.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Оқу-ағарту министрінің 07.08.2023 № 250 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
11. Алып тасталды - ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары кітапхана және ғылыми ұйымдармен, оның ішінде Республикалық жоғары оқу орындары аралық электрондық кітапханамен шарттарға қол қояды.

Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13. Электрондық тасығыштардағы оқу және оқу-әдістемелік әдебиет ретінде мынадай материалдар есептеледі:

1) бағдарламада міндетті пәндер ретінде көзделген оқу ақпараты түріндегі оқулықтар мәтіндері, оқу-әдістемелік әдебиеттер;

2) білімді компьютер техникамен диалогтық режимде меңгеруге арналған бағдарламалық оқыту құралдарды және цифрлық оқулықтар;

3) мамандық пәндері бойынша студенттердің білімдерін аралық және қорытынды бақылауға арналған бағдарламалық тестілеу құралдары;

4) оқытудың электрондық техникалық құралдарын пайдалана отырып, жазылған және көрсететін бейнефильмдер мен оқу материалдары.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. Мемлекеттік білім беру ұйымдары кітапханаларының бірыңғай қоры түрлі тасымалдағыштардағы дәстүрлі қағаз және электрондық құжаттардан құралады және білім беру ұйымы кітапханасы жұмысының бағыттарына қарай сараланады.

15. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің бірыңғай кітапхана қоры негізгі және оқулықтар қорынан құралады.

16. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептер кітапханаларының негізгі қорына:

1) қосымша оқу-әдістемелік әдебиеттер, анықтамалық басылымдар, энциклопедиялар, сөздіктер, библиографиялық басылымдар;

2) білімнің барлық салалары бойынша ғылыми-көпшілік, ғылыми-танымдық басылымдарды, бағдарламалық және шолып зерделеуге, сыныптан тыс оқуға арналған көркем әдебиеттер қорын, сондай-ақ оқу бағдарламаларына енгізілмеген классиктер мен қазіргі заманғы жазушылар шығармаларын қамтитын тұлғаның өздігінен дамуына арналған әдебиеттер;

3) мұғалімдерге арналған педагогикалық және әдістемелік басылымдардың қоры енеді.

Ұйғыр, өзбек және басқа да тілдерде оқытатын мектептердің ұлттық мемлекеттік жалпы білім беретін кітапханасының негізгі қоры оқыту тіліндегі ұлттық баспа өнімдерінен құралады.

Ескерту. 16-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Оқу әдебиеті қоры деп оқулық және оқу-әдістемелік кешен санаты бар басылымдар тізбесі түсініледі.

Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің оқулықтар қорына негізгі ұсынбалы оқу әдебиеті: базалық, эксперименттік және сынақ оқулықтары, мектеп орфографиялық сөздіктері, математикалық кестелер, есептер, жаттығулар жинақтары және оқушыларға арналған практикумдар, дидактикалық материалдар енеді.

19. Көру қабілеті бұзылған балаларға арналған мемлекеттік арнайы мектептер кітапханаларының қорында көрмейтіндерге арналған бедерлі-кескінді жалпақ баспа қарпімен, нашар көретіндерге арналған ірі қаріппен басып шығарылған базалық оқулықтар толығымен ұсынылады.

20. Мемлекеттік техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру ұйымдары кітапханаларының қоры оқулықтар, оқу-әдістемелік, ғылыми әдебиеттер, жеке тұлғаның өздігінен дамуына арналған әдебиеттер қорларынан құралады.

21. Мемлекеттік жоғары білім беру ұйымдарының оқулықтар әдебиеттері қоры мемлекеттік білім беру ұйымының жалпы кітапхана қорының кемінде алпыс бір пайызын құрайды.

22. Меншікті баспаханаларда не бөгде баспаларда шығарылған оқу әдебиетінің меншікті басылымдары оқу, оқу-әдістемелік кешендерді қамтиды.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

23. Кітапханалардың ғылыми қорына мамандар даярлаудың бағыттарына және мамандықтарына сәйкес келетін зерттеулер саласын қамтитын монографиялық, ғылыми және ғылыми-өндірістік сипаттағы басылымдар енеді.

24. Ғылыми қорға, сондай-ақ, энциклопедиялар, сөздіктер, анықтамалықтар, түсініктемелер, бағдарлама бойынша оқытылатын әдеби туындылар, мамандар даярлау бейініне сәйкес келетін салалық мерзімді басылымдар, оның ішінде мемлекеттік білім беру ұйымының хабаршылары, ғылыми еңбектер, халықаралық конференциялар жинақтары енеді.

25. Жеке тұлғаның өздігінен дамуына арналған әдебиеттерге білім алушылардың мәдени және рухани қажеттіліктерін дамытуға арналған ғылыми-көпшілік басылымдар және көркем әдебиеттер енеді.

26. Мемлекеттік білім беру ұйымдарының кітапхана қорында ұлттық баспа өнімдері толығымен ұсынылады.

27. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептерде барлық оқушыларды әлеуметтік мәртебесіне қарамастан тегін оқулықтармен, оқу-әдістемелік кешендермен білім беру органдары оқу жылына болжайтын көлемде қамтамасыз ету жергілікті және республикалық бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
28. Алып тасталды - ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

29. Келесі оқу жылына мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің, арнайы мектептердің және дамуында мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы сыныптардың оқушылары мен тәрбиеленушілерінің болжамды санын кітапхана қоры арқылы оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен, оның ішінде цифрлық оқулықтармен даналар саны, атаулары, сыныптары және оқыту тілдері бойынша қамтамасыз ету қажеттілігін 30 қыркүйекке дейін жергілікті атқарушы органдар айқындайды.

Республикалық мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің білім алушылары мен тәрбиеленушілерін, сондай-ақ халықаралық келісімдерге сәйкес шетелдік мектептерде оқитын отандастарды оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз ету қажеттілігін Министрлік айқындайды.

Ескерту. 29-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

30. Мемлекеттік білім беру ұйымдарының кітапханаларына түсетін жаңа түсімдердің көлемі:

1) мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің кітапханасы үшін:

жыл сайын қолда бар бірыңғай кітапхана қорының кемінде үш пайызы;

соңғы бес-он жылда бүкіл оқулық кітапхана қорының кемінде жиырма бес пайызы.

2) мемлекеттік техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханалары үшін:

жыл сайын қолда бар бірыңғай кітапхана қорының кемінде үш-бес пайызы;

соңғы бес-он жылда бүкіл оқулық кітапхана қорының кемінде жиырма бес пайызы.

3) мемлекеттік жоғары білім беру ұйымдарының кітапханалары:

жыл сайын қолда бар бірыңғай кітапхана қорының кемінде үш-бес пайызы;

соңғы бес-он жылда бүкіл оқулық кітапхана қорының кемінде жиырма бес пайызы нормативтерге сәйкес болуы тиіс.

31. Оқу басылымдары мен құжаттар мемлекеттік білім беру ұйымының құрылымдық бөлімшелерінің жазбаша өтінімі бойынша, сондай-ақ алдын ала тапсырыс негізінде сатып алынады, ол пәннің атауын және оны оқып жатқан білім алушылардың санын көрсете отырып, ақпараттың библиографиялық көздері бойынша қарау және іріктеу арқылы жасалады. Кітапхана тапсырыс берілген басылымның данасын пәннің қамтамасыз етілуіне қарай түзетеді.

Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің кітапханалары:

1) жыл сайын 25 мамырға дейін білім алушылар контингентіне оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер санының жеткіліктілігі тұрғысынан оқу қорына түгендеу жүргізеді;

2) 10 сәуірге дейін Ұлттық білім беру деректер қоры негізінде жалпы білім беретін мектептердің әдістемелік бірлестіктерінің шешімдері негізінде оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді, оның ішінде цифрлық оқулықтарды сатып алуға өтінімдер толтырады.

5 сәуірге дейін жалпы білім беретін мектептердің әдістемелік бірлестіктері немесе жалпы білім беретін мектептердің педагогтері алдағы оқу жылына оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді таңдауды жүзеге асырады.

Жергілікті атқарушы органдар қажет болған жағдайда оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді аудан, қала, облыс ішінде мемлекеттік білім беру ұйымдары арасында қайта бөлуді жүргізеді.

Ескерту. 31-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

32. Мемлекеттік білім беру ұйымдары кітапханаларының оқулықтар қоры "Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі рұқсат берген" белгісі бар оқу басылымдарынан құралуы тиіс.

33. Оқу басылымдары әрбір білім алушының білім беру бағдарламалары пәндердің барлық циклдері бойынша және Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартымен бекітілген тиісті деңгейдегі оқу бағдарламаларына сүйеніп, саралы түрде сатып алынады.

34. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептер жанындағы ерекше білім беруге қажеттілігі бар балаларға арналған арнайы мектептер мен арнайы сыныптарға арналған оқу басылымдары пәндердің барлық циклдері бойынша мемлекеттік арнайы білім беру ұйымдарының (мектептер) түріне қарай білім беру және Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартымен бекітілген тиісті деңгейдегі оқу бағдарламаларына сүйеніп, саралы түрде сатып алынады.

35. Ғылыми басылымдар және құжаттардың басқа да түрлері оқу залдарында, абонементте, оқу корпустарындағы кітап беру пункттерінде оқырман сұраныстарын қанағаттандыру қағидатына сүйеніп сатып алынады.

36. Мерзімді басылымдарға жыл сайын жазылу мемлекеттік білім беру ұйымының әрбір бөлек кітапханасының қажеттіліктерін есепке ала отырып, бірақ кемінде он бес-жиырма бес атау болып белгіленеді. Білім алушыларға арналған мерзімді басылымдардың атауы олардың ақпарат қажеттіліктеріне сәйкес келуі тиіс.

37. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының редакциялық-баспа бөлімінде шығарылатын барлық оқулықтар, оқытушылардың оқу-әдістемелік кешендері, ғылыми еңбектер нақты жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханасына міндетті түрде кемінде он дана көлемінде тегін беріледі.

Ескерту. 37-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

38. Білім беру ұйымдарының кітапханалары оқу процесін қамтамасыз ету үшін оқыту бейіні бойынша оқу әдебиетінің бір атауының қажетті даналарын сатып алады.

Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептер оқулықтарды, сондай-ақ оқулыққа ілеспе әдістемелік нұсқаулық түріндегі оқу және әдістемелік басылымдарды, жұмыс дәптері, хрестоматияларды, диктанттар жинағы, тапсырмалар мен жаттығулар жинағын, картографиялық атласты, Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына, Үлгілік оқу жоспарларына және "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 50) тармақшасына сәйкес әзірленген Орта білім беру ұйымдары үшін оқулықтардың құрылымы мен мазмұнына және мектепке дейінгі ұйымдарға, орта білім беру ұйымдарына арналған оқу-әдістемелік кешендерге қойылатын талаптарға сәйкес алады.

Білім беру ұйымдарының кітапханалары сатып алатын қажетті отандық, әлемдік көркем, ғылыми, ғылыми-публицистикалық, ғылыми-фантастикалық, деректі, тарихи әдебиеттер тізбесі педагогтердің, білім беру ұйымының әдістемелік бірлестіктерінің өтінімі негізінде анықталады.

Ескерту. 38-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Оқу-ағарту министрінің 07.08.2023 № 250 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

39. Кітапхана қорына түсетін тұрақты, ұзақ, уақытша сақталатын барлық құжаттар және ақпарат тасымалдағышының түріне және сақтау мерзімдеріне қарамастан кітапхана қорынан шығарылатын барлық құжаттар есепке алынуы тиіс.

40. Құжаттар кітапханаға сатып алу, жазылу, айырбастау, сыйға тарту, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханаларына аталған мемлекеттік жоғары оқу орындары баспа орталықтары басылымдарының міндетті данасын жеткізіп беру нәтижесінде кітапхана қорына түседі және енгізіледі.

41. Кітапхана қорына түскен құжаттарды есепке алу оларды тұрақты, ұзақ және уақытша сақтау құжаттарына бөлу жолымен саралы түрде жүзеге асырылады.

42. Қызметтік мақсаттағы материалдар: нұсқаулықтар, кітапханашылар мен бағдарламашылардың жұмысына қажетті бағдарламалық өнімдер; кітапхананы безендіру, кітапхана қорын жинақтауға байланысты емес басқа да қосалқы жұмыстар үшін сатып алынған материалдар есепке алынбайды және кітапхана пайдаланушыларының сұраныстарын қанағаттандыруға арналған қорға қосылмайды.

43. Ерекше жағдайды "Кітапхана-библиографиялық жіктеу", "Әмбебап ондық жіктеу кестелері", "Кітапхана және заң", Авторлық кестелер секілді құжаттар құрайды.

44. Жиынтық есеп нысаны дәстүрлі немесе машинада оқылатын түрдегі кітап, кітапхана қорын жиынтық есепке алу парақтары болып табылады. Кітапхана қорын жиынтық есепке алу кітабындағы жазба бірлігі кітапхана қорына бір ілеспе құжатпен:

1) шот-фактура;

2) жүкқұжат;

3) актімен түсетін немесе одан шығарылатын әрбір лек болып табылады.

45. Есепке алу нысанының материалдық тасымалдағышының сипатына қарамастан қордың қозғалысы туралы мәліметтер "Кітапхана қорын жиынтық есепке алу кітабының" үш бөлімінде немесе жиынтық есепке алудың басқа нысанында тіркеледі:

1) бірінші бөлім – "Қорға түскен түсім";

2) екінші бөлім – "Қордан шығару";

3) үшінші бөлім – "Қордың қозғалысының қорытындылары".

46. Түрлері, мазмұны және тілдері бойынша құжаттардың бөлінуін көрсететін көрсеткіштердің жинағы Кітапхана қорын жиынтық есепке алу кітабының барлық үш бөлігінде немесе жиынтық есепке алудың басқа нысанында бірдей.

47. Кітапхана қорын жиынтық есепке алу кітабындағы жазба кітапханаға құжаттардың бірінші легі келіп түскен сәттен бастап жүргізіледі.

48. Жеке есепке алу нысандары кітап (түгендеу кітабы), карточкалы (есеп каталогының карточкасы), парақтық (актімен есепке алу парағы), электрондық немесе көру, тыңдау құжаттарының тіркеу карточкасы болып табылады. Автоматтандырылған технология кезінде жеке есепке алу нысандарының кез келгенін құруға арналған барлық қажетті ақпараты бар файлдар әзірленеді.

49. Тұрақты немесе уақытша сақталуға жататын құжаттарды бөлу тұтынушылық және нақты маңыздылығын, құжаттың түріне, көлеміне, тақырыбына қарамастан бүгінгі және ықтимал оқырмандардың қажетсінуін ескере отырып, айқындалады.

50. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханаларында қорды жиынтық және жеке есепке алуды кітапхана меңгерушісі (екі және одан көп адамдық штаты бар), кітапханашы (бір адамдық штаты бар) жүргізеді.

51. Мемлекеттік жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханасында қорды жиынтық және жеке есепке алуды кітапхананың жалпы қорына түсетін құжаттарды жинақтаумен, есепке алумен және өңдеумен шұғылданатын құрылымдық бөлімше жүргізеді.

52. Мемлекеттік білім беру ұйымдары заңнамада белгіленген тәртіппен теңгерімнен басылымдарды және кітапхана қорларынан материалдарды есептен шығарады.

53. Құжаттар кітапхана қорының есебінен физикалық жоғалуына немесе тұтынушылық қасиеттерін ішінара немесе толық жоғалтуына байланысты шығарылады.

54. Кітапхана қорларынан алып тастау үшін құжаттарды анықтау және іріктеу қорларды жоспарлы түрде зерделеу және қорды пайдалану негізінде жылына бір мәртеден сирек емес жүргізіледі.

55. Есептен шығарылатын құжаттар кітапхана қорынан алынады және одан әрі басқа кітапханаларға ақысыз беру не болмаса сату мүмкіндігімен есептен шығарылады.

56. Құжаттарды кітапхана қорының есебінен шығаруға мына себептер бойынша рұқсат етіледі:

1) бейінсіздігі;

2) басы артық дублеттілігі;

3) тозығы жеткендігі;

4) ақаулылығы;

5) жоғалғандығы;

6) мазмұны жағынан ескіргендігі.

57. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің кітапханаларында мектеп оқулықтары қоры негізгі кітап қорынан бөлек есепке алынады және сақталады. Мектеп оқулықтары кітапхана қорының құн есебін осы мектепке қызмет көрсететін бухгалтерия жүргізеді.

58. Жарамсыз күйге жеткен оқулықтар комиссия актісімен есептен шығарылады. Комиссия құрамына:

1) мемлекеттік білім беру ұйымы әкімшілігінің өкілдері;

2) кітапхана қызметкерлері;

3) мемлекеттік білім беру ұйымының бухгалтері енеді.

59. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептерде оқулықтар кітапхана қорынан қорландыру цикліне сай есептен толығымен шығарылады.

60. Түгендеу нөмірі тағайындалған көріп-тыңдау құжаттарын, электрондық басылымдарды қоса алғанда құжаттардың барлық түрлері міндетті жоспарлы тексеруге жатады.

61. Кітапхана қорындағы құжаттардың бар-жоғын тексеру мына жағдайда:

1) қорды сақтауға материалдық жауапты адам ауысқанда;

2) құжаттардың жоғалу, асыра пайдалану немесе бүліну фактілері анықталғанда;

3) стихиялық апат, өрт жағдайында немесе оқыс жағдайлардан туындаған басқа да төтенше жағдайларда;

4) кітапхана қайта құрылғанда немесе таратылғанда міндетті түрде жүргізіледі.

62. Тексерістерді жүргізу үшін мемлекеттік білім беру ұйымының басшысы комиссия тағайындайды, оның құрамына бухгалтерияның өкілі кіреді.

63. Қорды тексерудің мерзімділігі кітапхананың мәртебесіне, қорының көлеміне, мақсаты мен құрылымына байланысты:

1) сейфтерде сақталатын аса құнды қорлар – жыл сайын;

2) аса сирек қорлар – үш жылда бір мәрте;

3) құнды қорлар – бес жылда бір мәрте;

4) жүз мың есептік бірлікке дейінгі кітапхана қорлары – бес жылда бір мәрте;

5) бір жүз мыңнан екі жүз мың есептік бірлікке дейінгі кітапхана қорлары – жеті жылда бір мәрте;

6) екі жүз мыңнан бір миллион есептік бірлікке дейінгі кітапхана қорлары – он жылда бір мәрте;

7) есептік бірліктері бір миллионнан жоғары кітапхана қорлары – кезеңімен, бүкіл қорды тексеруді он бес жыл ішінде аяқтай отырып, таңдау тәртібінде болады.

64. Кітапхана қорын жоспарлы тексеру жоспарланған жұмыс мерзімдері мен көлемін белгілей отырып, бүкіл қорды немесе оның бір бөлігін (оның ішінде сирек және құнды кітаптар) тексеру кестесіне сәйкес кезеңімен іске асырылады.

65. Көшіру тасымалдағыштардағы электрондық құжаттар үшін тексерісті есепке алу және сақтау бірліктері бойынша, сондай-ақ, басылымның пайдалануға жарамдылығын сақтауы тұрғысында іске асырылады. CD-ROM үшін көбінесе қолмен тексеру қолданылады, бақылау сомалары бойынша тексеру де мүмкін.

66. Желілік жергілікті электрондық құжаттарды тексеру сандық көрсеткіштері (файлдар саны) бойынша, сондай-ақ, құжаттағы өзгерістерді анықтауға мүмкіндік беретін бақылау сомалары бойынша жүзеге асырылады.

67. Есепке алуды сәйкестендіру үшін файлдар түрлерінің мүмкіндігінше көбін қамтитын тексерудің стандартты бағдарламалары қабылдануы тиіс.

68. Қашықтағы желілік электрондық құжаттардың қолжетімділігін тексеру жеке есепке алу тіркелімінде көрсетілген кіру адрестерінен жүзеге асырылады.

69. Шұғыл өткізу жағдайларында аса құнды әрі сирек, қымбат әрі тапшы басылымдарды іріктемелі тексеру жүргізіледі. Кітапхана немесе кітапхана қорлары бар құрылымдық бөлімшенің (қор ұстаушы) меңгерушісі ауысқан кезде бүкіл кітапхана қорын немесе оның бір бөлігін тексеру кезекті тексеріске теңестіріледі. Өткізу тапсыру-қабылдау актісімен ресімделеді.

70. Бүкіл кітапхана қорын немесе оның бір бөлігін тексеру кітапхана қорында құжаттардың бар-жоғын тексеруді өткізу нәтижелері туралы актіні әзірлеумен және оған белгісіз себептер бойынша жоқ құжаттардың тізімін тіркей отырып, аяқталады.

71. Актіде:

есепке алу деректері бойынша кітапхана қорының құжаттары;

қолда бар құжаттар;

белгісіз себептер бойынша кітапхана қорында жоқ құжаттардың саны туралы мәліметтер тіркеледі.

Актіде алдыңғы тексерісті өткізу туралы актінің нөмірі мен күні көрсетіледі.

72. Қорды тексеру барысында жоқ құжаттар анықталған және кінәлі тұлғаларды анықтау мүмкін болмаған кезде жетіспеушіліктер бойынша залалдар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес есептен шығарылады.

3. Кітапхана қорын пайдалану

73. Мемлекеттік білім беру ұйымдары әрбір білім алушының кітапхана қорларына және ақпараттық білім беру ресурстарына еркін қол жеткізуін қамтамасыз етеді.

74. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің кітапханаларында оқулықтар жыл сайын бірінші тамыздан оқу сабақтары басталғанға дейін кешіктірілмей беріледі. Оқулықтар тиісті пәнді зерделеу мерзіміне – оқу жылының соңында міндетті түрде қайта тіркелу кезінде оқу жылына немесе бірнеше жылға беріледі.

75. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің кітапханаларында бірінші-төртінші сынып оқушыларына оқулықтарды беруді және олардың уақтылы қайтаруын мұғалімдер, бесінші-он бірінші (он екінші) сынып оқушыларына - сынып жетекшілері немесе тиісті пән мұғалімдері жүргізеді.

Алынған әрбір оқулық үшін орта және ересек жастағы оқушы кітап формулярына қол қояды, оны кітапханашыға өткізеді. Берілген оқулықтар жазбасы бар кітап формулярлары оқушылардың оқырман формулярларында сақталады.

Ескерту. 75-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 13.05.2021 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

76. Оқу жылының соңында оқулықтар мектеп кітапханасына қайтарылған кезде кітапханашылар сынып жетекшілерімен және пән мұғалімдерімен бірлесіп, қайтарылатын оқулықты қарап шығады, оның күйін бағалайды, оқулықтың осыған арналған жеріне тиісті белгі жасайды. Қажет болған жағдайда оқушыларды қатыстыра отырып, оқулықтарды жөндеу және оқулықтардың кітапхана қорын кезекті беруге дайындау жұмысын ұйымдастырады.

77. Жалпы білім беретін мектептің оқушысын басқа мектепке ауыстырған кезде негізгі қордан алынған оқулықтар мен басқа да әдебиеттер осы білім беру мекемесінің кітапханасында қалады. Оқушы басқа мектепте резерв қорынан оқулықтармен қамтылады.

78. Мемлекеттік техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханалары қорынан оқу әдебиеттері курстың ұзақтығына қарай – оқу жоспарларына, бағдарламаларына сәйкес белгіленген көлеммен бір семестрден бір академиялық жылға дейін беріледі. Басқа әдебиеттер кітапхана әкімшілігі белгілеген мерзімге беріледі.

79. Мемлекеттік техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында оқу аяқталғанда, оқудан шығарылғанда, бір оқу түрінен екіншісіне ауысқанда, бір факультеттен екіншісіне ауысқанда, академиялық демалыс ресімдегенде білім алушы кітапханаға өзіне жазылған басылымдарды қайтаруы, оқырман билетін алған жеріне өткізуі және кітапхананың жауапты тұлғасынан кету парағына тиісті белгіні алуы тиіс.

4. Кітапхана қорын сақтау

80. Қордың физикалық жағдайын және дұрыс орналасу тәртібін бақылау үнемі, ішкі жұмыс сағаттарында және санитариялық күндерде жүргізіледі.

81. Кітапхананың кітап қорының сақталуын қамтамасыз ету мақсатында құжаттарды жиынтық және жеке есепке алу жүзеге асырылады.

82. Қор ұстаушы бөлімдеріне бөгде адамдардың кіруіне рұқсат етілмейді.

83. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептердің, техникалық және кәсіптік білім беру, орта білімнен кейінгі білім беру, жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының кітапханасына оқырмандар тек қызмет көрсету уақытында және кітапханашының қатысуымен кіргізіледі.

84. Мемлекеттік техникалық және кәсіптік білім беру, орта білімнен кейінгі білім беру, жоғары және жоғары білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында құжаттарды сыртқа шығару үшін кітапханалар бақылау-өткізу режимімен қамтамасыз етіледі.

85. Кітапхана құжаттарды қалпына келтіру және ағымды жөндеу жұмыстарын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

86. Құжаттарға тағайындалған түгендеу нөмірлерін өзгертуге және түзетуге тыйым салынады.

87. Кітапхана қорларының сақталуына материалдық жауапты тұлға ауысқан, құжаттардың жеткіліксіздігі фактілері анықталған, кітапхана қайта құрылған және таратылған жағдайларда кітапхана қорын салыстыру жүргізіледі.

88. Кітапхана қызметкерлері белгіленген қорды есепке алу, сақтау және пайдалану ережелерін сақтауға міндетті және осы ережелерді бұзғаны үшін жауап береді.

89. Мемлекеттік білім беру ұйымдары басшыларының және кітапханашылардың материалдық жауапкершілігі қолданыстағы заңнамамен реттеледі.

On approval of the Rules for the formation, use and preservation of the library fund of state organizations of secondary, technical and professional, post-secondary education

Ruleson formation, use and preservation of the library fund of state educational organizations 1. General Provisions