On approval of the Rules for the conduct of military medical examination and the Regulations on the commissions of military medical examination in the National Guard of the Republic of Kazakhstan

Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated October 16, 2020 № 717. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on October 21, 2020 № 21469.

Unofficial translation

In compliance with subparagraph 10) part 1 of article 11 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On people's health and the health care system" ORDER:

1. Approve the attached:

1) Rules for conducting a military medical examination in the National Guard of the Republic of Kazakhstan, according to appendix 1 to this order;

2) Regulations on the commissions of military medical expertise in the National Guard of the Republic of Kazakhstan, according to appendix 2 to this order.

2. The main command of the National Guard of the Republic of Kazakhstan (Zhaksylykov R.F.), in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall ensure:

1) state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) posting this order on the Internet resource of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan;

3) within ten working days after the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, submission to the Legal Department of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan information on the implementation of the measures provided for in subparagraphs 1) and 2) of this paragraph.

3. To declare invalid:

one) order Of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated February 17, 2015 № 118 "On approval of the Rules for conducting military medical examination and the Regulations on the bodies of military medical examination of the National Guard of the Republic of Kazakhstan" (registered in the Register of state registration of normative legal acts № 10337, published on April 20, 2015 years in the information and legal system "Adilet");

2) order Of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated January 14, 2020 № 16 "On Amendments to the Order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated February 17, 2015 № 118" On Approval of the Rules for Conducting Military Medical Expertise and Regulations on the Military Medical Expertise Bodies of the National Guard of the Republic Kazakhstan "(registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts № 19895, published on January 20, 2020 in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan).

4. Control over the execution of this order shall be entrusted to the Commander-in-Chief of the National Guard of the Republic of Kazakhstan, Lieutenant-General RF Zhaksylykov.

5. This order shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication.

Minister of Internal Affairs Republic of Kazakhstan

E. Turgumbaev

"AGREED"

Ministry of Healthcare

Republic of Kazakhstan

"_____" ____________2020

Appendix 1 to the order The Minister of the Interior Republic of Kazakhstan dated October 16, 2020 № 717

Rules for conducting military medical expertise in the National Guard of the Republic of Kazakhstan Chapter 1. General Provisions

1. These Rules for conducting military medical expertise in the National Guard of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Rules) are developed in accordance with subparagraph 10) Part 1 of Article 11 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On people's health and the health care system" (hereinafter - the Code) and determines the procedure for conducting military medical expertise in the National Guard of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - NG).

2. The following concepts are used in these Rules:

1) military medical examination (hereinafter - MME) - a type of medical activity, which is a complex of scientific, methodological, organizational and practical measures carried out in order to optimally recruit and improve medical support in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, special state and law enforcement agencies and solving other issues provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) medical examination - examination of an individual in order to establish or confirm the fact of the presence or absence of a disease, to determine the state of health;

3) injury (injury, trauma, contusion) (hereinafter - injury) - damage to tissues, organs and systems when exposed to external mechanical, chemical (poisoning with technical fluids, propellant components, gases, fumes and vapors, poisonous substances), thermal, atmospheric (freezing, chills, frostbite), specific (electricity, radioactive and ionizing radiation, exposure to electromagnetic fields, exposure to optical quantum generators, lasers and radio waves), barometric and acoustic factors, accompanied by short-term partial or complete disability or ability to perform military service;

4) psychophysiological research (hereinafter - PPR) and polygraph examination (hereinafter - PGE) - a set of verification measures aimed at a comprehensive assessment of the individual psychological and psychophysiological qualities of military personnel and citizens. It consists in determining the level and characteristics of intelligence, self-esteem, communicative and emotional-volitional qualities, the orientation of the personality, the study of the individual characteristics of the functional state of the central nervous system;

5) Declaration on PGI (hereinafter referred to as the declaration) - the consent of the subject with the conditions for passing the polygraph examination;

6) psychophysiological laboratory (hereinafter - PPL) - a specially equipped room adapted for conducting PPR.

2. PGE is carried out to determine:

1) the category of fitness of citizens for military service for health reasons;

2) the causal relationship of diseases, injuries and death (death) among citizens of the Republic of Kazakhstan in connection with the passage (performance of duties) by them of military service;

3) the severity of injuries that did not entail disability received by military personnel in the performance of military service duties (official duties).

3. The category of fitness of citizens and military personnel for military service is determined in accordance with the Requirements for the state of health of citizens for service in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan in accordance with the competence provided for subparagraph 1) Part 2 of Article 11 of the Code (hereinafter - Requirements).

4. Medical examination is carried out in relation to:

1) citizens and military personnel entering military educational institutions, including foreign states, implementing programs of secondary technical and vocational, higher, postgraduate education, as well as citizens upon admission and studying at military faculties at higher educational institutions;

2) citizens entering military service under a contract;

3) servicemen doing military service by conscription or contract, cadets of military educational institutions;

4) servicemen doing military service in special-purpose units;

5) military personnel selected for service and serving with radioactive substances, ionizing radiation sources, sources of electromagnetic fields and laser radiation;

6) citizens who are in reserve when conscripted for military service.

5. Psychophysiological and polygraph examinations are carried out to persons in accordance with the list, approved by order of the Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan dated August 8, 2017 № 542 "On approval of the list of military positions, upon appointment to which, in relation to military personnel and civilian personnel, an inspection is carried out using psychophysiological and polygraph examinations" (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal acts № 15656).

Chapter 2. Procedure for medical examination

7. A referral for a medical examination is issued by the commander of a military unit or the head of the personnel service with reference to the decision of the direct commander (chief) in the form, according to appendix 1 to these Rules.

Personnel services study military cards, registered certificates of citizens entering the service and send them to the military medical commissions (hereinafter - MMC), provided that they are fit for military service or fit with minor restrictions on the military register.

The direction is signed by the personnel service, certified by the seal (in the photo), the date of issue is indicated and the timely passage of the MME is monitored.

8. The direction is valid for examination in the MMC within thirty calendar days from the date of its issue.

9. Medical examination is carried out in accordance with the research methodology when conducting a military medical examination in NG, according to appendix 2 to these Rules.

Examination of persons specified in paragraph 4of these Rules, is carried out with examination by specialist doctors: therapist, surgeon, neuropathologist, psychiatrist, ophthalmologist, otorhinolaryngologist, dermatovenerologist, dentist, female persons are examined by a gynecologist. If there is evidence, the examined persons are sent for examination (consultation) to other specialists.

10. MMC to determine psychophysiological qualities, psychophysiological and polygraph examinations are used.

11.MMC , which includes PPR, conducts PGE after medical examination by expert doctors.

12. MMC NG issues opinions in accordance with these Rules and Requirements.

The conclusion of a freelance (permanent and temporarily acting) MMC is appealed to the regular MMC, the conclusion of a regular MMC is appealed in court.

Paragraph 1. Medical examination of citizens and military personnel entering military educational institutions, including
foreign states, implementing programs of secondary technical and vocational, higher, postgraduate education,
as well as citizens upon admission and studying in military faculties at higher educational institutions

13. Citizens and servicemen enrolling in a military educational institution (hereinafter referred to as candidates to a higher educational institution) shall undergo a preliminary medical examination in the central MMC of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the CMMC of the Ministry of Internal Affairs), staff (freelance) MMC of the NG, staff MMC of the Police Departments of regions, cities of republican significance (hereinafter referred to as the DP), and a final medical examination in the freelance temporary MMC of the National Guard Academy (hereinafter referred to as the NGA).

Footnote. Paragraph 13 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

14. Candidates for military educational institutions of flight personnel training, shall undergo a preliminary medical examination in the CMMC of the Ministry of Internal Affairs, staff (freelance) MMC NG, staff MMC DP, after which they shall be sent to the medical-flight commission, the final medical examination - in the freelance temporary MMC NGA.

Footnote. Paragraph 14 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

15. Prior to the commencement of a medical examination, candidates for a university submit the following medical documents:

1) from a neuropsychiatric organization, a narcological organization (with the results of testing for the presence of psychoactive substances in the body), an anti-tuberculosis organization, dermatovenerologic dispensaries (offices) - information (certificates) about their status registered with these healthcare organizations;

2) from other medical healthcare organizations:

information on the state of the dispensary for chronic diseases and infectious and parasitic diseases suffered during the last twelve months;

information about preventive vaccinations and intolerance (hypersensitivity) of medications and other substances;

an outpatient medical record (for the last five years), an extract from an outpatient, inpatient medical record.

3) characteristics from school, other educational institutions, from the place of work, service.

In the absence of medical documentation from the district therapist, a certificate of loss is submitted and additional examination methods are prescribed. Certificates and extracts are certified by the stamp and seal of healthcare organizations.

16. Candidates for the university also submit the results of the following medical research (conducted no earlier than thirty calendar days):

1) complete blood count;

2) general urine analysis;

3) the reaction of microprecipitation (microreaction) or Wasserman to syphilis;

4) blood sugar test;

5) X-ray of the paranasal sinuses;

6) electrocardiogram (hereinafter - ECG) (at rest and after exercise);

7) ultrasound examination of the abdominal cavity and kidneys (hereinafter - ultrasound);

8) electroencephalogram (hereinafter - EEG);

9) examination for the presence of HIV infection;

10) measurement of intraocular pressure for persons over forty years old;

11) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs in two projections (in the frontal and lateral), carried out no later than three months on the day of the medical examination.

For medical reasons, additional studies and consultations of other specialists are prescribed.

Persons who have not submitted the above documents are not allowed for a medical examination.

17. Candidates for a higher educational institution are not sent for a medical examination if, according to information from medical organizations, they have chronic diseases and physical disabilities that prevent them from entering educational institutions and from military service.

18. If a disease is detected that prevents admission, further examination is terminated and a conclusion is made that it is unfit for admission.

19. The results of the medical examination and the conclusion of the regular, freelance MMC are recorded in the medical examination card of a citizen entering the university in the form, according to appendix 3 to these Rules, a medical book (for military personnel) and a book of minutes of IAC meetings (hereinafter - the book of minutes) in the form, in accordance with appendix 4 to these Rules.

20. Based on the results of the medical examination, the MMC issues a conclusion on the suitability (unfitness) for training, while specifying the points of the Requirements on the basis of which the conclusion was made.

21. Cards of medical examination of candidates in a university, recognized as unfit for admission during the final medical examination, no later than five working days after the end of the medical examination, are sent to the regular MMC for analysis and improvement of the quality of medical examination.

The established MMC sends medical examination cards to the place of preliminary medical examination for analysis and study.

Paragraph 2. Medical examination of citizens entering military service under contract

22. Citizens entering military service under a contract, with a medical examination, present a military ID, a certificate of registration with a mark of fitness for military service and the reasons for the postponement of conscription.

23. Military conscripts for medical examination are sent with a medical record and medical characteristics, reflecting requests for medical help and research results.

24. MMC for medical examination of citizens entering military service under a contract draws up an act of medical examination in the form, in accordance with appendix 5 to these Rules.

25. Examination of citizens entering military service under a contract is carried out in accordance with paragraph 9of these Rules. Before the start of a medical examination, those entering the military service under contract submit the medical documents specified in paragraphs 15 and 16 of these Rules.

26. To clarify the diagnosis of the disease for medical reasons, the examined person is sent for an outpatient, inpatient medical examination to a medical health organization.

27. If it is impossible to complete the medical examination of the examined person within thirty calendar days, as well as if the results of the prescribed medical examinations are not submitted in time, the MMC issues a conclusion: "The conclusion was not issued due to non-arrival for a medical examination (under-examination)."

28. If a citizen refuses to inspect the MMC, it issues a conclusion: "Not fit for military service under a contract."

29. Citizens who are fit for military service by contract and are fit for military service with minor restrictions in accordance with the Requirements are recognized as fit for military service under a contract.

30. In case of diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided, the full-time or freelance permanent MMC issues a conclusion: "Not suitable for entering military service under a contract."

31. If pregnancy or diseases are detected at the medical examination that prevent entry into military service under a contract, further medical examination is terminated, and a full-time or freelance permanent MMC issues a conclusion: "Not suitable for entering military service under a contract", with a conclusion on the category of fitness for military service is not carried out.

The same conclusion is made in relation to persons recognized temporarily unfit for military service under a contract.

32. The opinion of the MMC is valid for six months from the date of issue.

Paragraph 3. Medical examination of military personnel undergoing military service by conscription, by contract and cadets of military educational institutions

33. Servicemen, together with the direction of the personnel service, represent:

1) medical documents specified in subparagraph 2) paragraph 15 of these Rules;

2) a service certificate, in its absence - a certificate from the personnel department with an indication of the position, rank;

3) service and medical characteristics (extract from the medical card of an outpatient patient), certified by the seal of the military unit.

The service profile reflects the influence of the state of health of the examined person on the performance of his military service duties according to the position held and the opinion of the command about the advisability of retaining a soldier in military service.

The medical profile indicates the results of an in-depth medical examination over the past three years, the results of dynamic monitoring of the state of health of the person being examined, information about the use of medical care. The stated information is confirmed by the data of the medical book and other medical documents;

4) a certificate of injury to persons injured in the performance of official duties, drawn up on the basis of the materials of the official investigation indicating the connection with the performance of military service duties, in the form, in accordance with appendix 6 to these Rules (hereinafter referred to as a certificate of injury).

34. In the event that during the examination or treatment of military personnel undergoing compulsory military service, diseases, the consequences of injuries that change the category of fitness for military service are revealed, the decision to send for a medical examination is made by the head of the medical service.

35. Prior to the commencement of a medical examination, servicemen submit the results of the following medical examinations (conducted no earlier than thirty calendar days):

1) complete blood count;

2) the reaction of microprecipitation (microreaction) or Wasserman to syphilis;

3) general urine analysis;

4) ECG (at rest and after exercise);

5) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs no later than three months on the day of examination;

6) X-ray of the paranasal sinuses;

7) ultrasound of the abdominal organs and kidneys;

8) blood test for markers of viral hepatitis B and C;

9) blood sugar test;

10) measurement of intraocular pressure for persons over forty years old;

11) analysis of the smear for the degree of purity (females).

Persons who have not submitted the above documents are not allowed for a medical examination.

36. Examination of persons doing military service by conscription, by contract and cadets of military educational institutions, is carried out in accordance with paragraph 9 of these Rules with a definite medical expert outcome.

37. Medical examination of servicemen undergoing military service under contract is carried out by regular, freelance, permanently operating MMC on an outpatient basis or stationary within a period of up to fourteen working days from the date of commencement of the examination.

38. If there is reason to believe that the consequences of injury or illness are not related to military service, the MMC requests medical documentation and certificates of military service.

39. In order to determine the suitability for continuing education with the diseases provided for in the Requirements, cadets are sent for medical examination to a freelance permanent MMC.

40. With regard to cadets under the age of eighteen, a freelance permanent MMC issues an opinion only on fitness (unfitness) for training.

41. With regard to first-year cadets over eighteen years of age, recognized unfit for training, the issue of their suitability for military service in accordance with the Requirements is simultaneously resolved.

42. In case of a change in the state of health of the cadets, which provides for their temporary unfitness for military service, the MMC issues an opinion on the need to grant exemption from the duties of military service, as well as sick leave.

43. The cadets, in respect of whom the conclusion on full exemption from military service (from 7 to 15 days) shall be made, shall be in the NGA infirmary.

When a partial exemption from military service is issued, the cadet shall be exempted from the types of work, classes, and assignments. Attendance of the cadets who shall be partially exempted from military service duties, class lessons, shall be carried out on the basis of the decision of the head of the medical service of the NGA.

Footnote. Paragraph 43 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

44. Medical examination of servicemen injured in the performance of military service duties in military educational institutions is carried out at the end of treatment in a military medical institution (medical organization).

In other cases of injuries and diseases in which the duration of treatment exceeds the established time frame with a definite medical and expert outcome, servicemen are presented for a medical examination to determine their suitability for military service.

45. When transferring a serviceman in need of escort to the place of residence from one military medical institution (medical organization) to another, as well as dismissal for health reasons, the full-time and freelance permanent MMC issues an opinion on the transfer indicating the number of accompanying persons and the type of transport.

46. ​​Medical examination of servicemen undergoing military service under a contract, when moving through the service (when higher health requirements are provided for the position being moved), when concluding a new or renewing a contract, is carried out by a freelance, full-time, permanent MMC.

47. If servicemen undergoing military service under a contract have diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided, with a favorable prognosis of the disease, the expediency of maintaining military service in the opinion of the command, a positive attitude to continue service, is made conclusion: "Suitable for military service with minor restrictions", except for the following cases:

1) reaching the age limit of the state in military service;

2) identification of three or more diseases aggravating each other for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided.

In these cases, a conclusion is made: "Limited fit for military service."

If cadets enrolled in the final year have diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for military service is provided, the MMC issues a conclusion: "Suitable for military service with minor restrictions."

48. A conclusion on granting a serviceman sick leave, as well as exemption from military service duties, shall be made in cases where, in accordance with the Requirements, provisional unfitness for military service is provided.

49. In peacetime, a full-time, freelance, permanent MMC issues an opinion on the granting of sick leave if, after completion of inpatient treatment and medical rehabilitation, the period after which the soldier begins to perform military service duties is at least a month.

50. Leave due to illness (the final stage of rehabilitation treatment) to a military man in peacetime is granted for a period of thirty to sixty days, depending on the nature and severity of injury, illness.

51. The conclusion of the full-time and freelance permanent MMC on the granting of leave (extension of the leave) due to illness is recorded in the book of protocols and drawn up by a certificate of medical examination in the form, in accordance with appendix 7 to these Rules (hereinafter - a certificate of medical examination).

52. The total duration of continuous inpatient treatment, medical rehabilitation and sick leave for conscripts does not exceed four months, after which the full-time and freelance permanent MMC determines the category of fitness for military service.

53. A soldier doing military service under a contract, a cadet, sick leave is extended for medical reasons, but each time for no more than thirty days. In total, the time spent on inpatient treatment, medical rehabilitation and sick leave does not exceed four months, and for tuberculosis patients - ten months.

If, after the expiration of the specified period, the state of health of the serviceman under the contract does not allow him to start performing the duties of military service, the period of their stay in treatment is extended by the decision of the direct superior from the commander of the regional command and higher on the basis of the conclusion of the regular and freelance MMC.

The extension of the terms of treatment is carried out in cases where, after further treatment, the soldier returns to the performance of the duties of military service.

54. Upon expiration of the maximum continuous period of treatment and sick leave, military personnel are subject to a medical examination to determine the category of fitness for military service.

55. Female military personnel are granted maternity leave by the commander of a military unit (head of the institution) in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan dated November 23, 2015 and the Rules for military service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved By decree Of the President of the Republic of Kazakhstan dated May 25, 2006 № 124. After the end of parental leave, female military personnel are sent to the MMC in case of a change in their health condition requiring a revision of the fitness category for military service.

56. In cases that do not provide for sick leave, the MMC issues an opinion on the need for a soldier to be released from military service for a period of 7 to 15 days, while the total period of release does not exceed 30 days.

57. The conclusion of a full-time, freelance, permanent MMC on release (extension of release) due to illness is entered in the book of protocols and drawn up by a certificate of medical examination.

58. Servicemen on conscription at the end of sick leave, if necessary, are sent for a second medical examination in a regular, freelance MMC (at the place of military service, as well as vacation) to determine the category of fitness for military service and extend sick leave.

59. Conclusions made in respect of servicemen under the contract are valid for 1 year from the date of their issuance.

Paragraph 4. Medical examination of servicemen of military units of special purpose

60. Servicemen performing military service under a contract (selected for service) in special-purpose military units (hereinafter - SPMU) are subject to requirements for special-purpose units.

61. A medical examination is carried out by a serviceman selected for service in the SPMU, arriving from a university, as well as when moving in service from other types and branches of the military.

62. A medical examination of the SPMU servicemen after hospital treatment for diseases involving a change in the category of fitness for service in the SPMU is carried out by the decision of the commander of the military unit on the basis of the report of the head of the medical service of the military unit.

63. Prior to the commencement of a medical examination, servicemen submit the results of the following medical examinations (conducted no earlier than thirty calendar days):

1) complete blood count;

2) general urine analysis;

3) the reaction of microprecipitation (microreaction) or Wasserman to syphilis;

4) ECG (at rest and after exercise);

5) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs in two projections (in the frontal and lateral), carried out no later than three months on the day of the medical examination;

6) X-ray of the paranasal sinuses;

7) blood test for markers of viral hepatitis B and C;

8) blood test for HIV infection;

9) blood sugar test;

10) measurement of intraocular pressure for persons over forty years old;

11) daily monitoring of blood pressure;

12) spirography;

13) EEG, echoencephalography (hereinafter referred to as EchoEG), if indicated, computed tomography (hereinafter referred to as CT) or magnetic resonance imaging (hereinafter referred to as MRI) of the brain;

14) ultrasound of the abdominal cavity and kidneys;

15) audiometry, tympanometry.

Persons who have not submitted the above documents are not allowed for a medical examination.

64. If servicemen of the SPMU have diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of the category of fitness for service in SPMU is provided, the conclusion: "Suitable for service in the SPMU" is issued in the following cases:

1) the expediency of keeping a soldier in military service in the opinion of the command;

2) a favorable prognosis of the disease;

3) a positive attitude of the person being examined to continue military service.

In this case, the conclusion is made in the presence of all of the above conditions. The prognosis of the disease is determined taking into account the nature of the disease, its onset, the degree of progression, the reversibility of the process and possible complications when a soldier performs his military service duties.

65. In cases where the SPMU servicemen are unfit for service in the SPMU, the full-time or freelance MMC issues an opinion on the category of fitness for military service.

Paragraph 5. Medical examination of military personnel selected for service and serving with radioactive substances,
ionizing radiation sources, sources of electromagnetic fields and laser radiation

66. Persons selected for service and undergoing service with radioactive substances (hereinafter - RS), ionizing radiation sources (hereinafter - IRS), sources of electromagnetic fields and laser radiation (hereinafter - EMF and LR), before the start of medical examination, submit:

1) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs in two projections (in the frontal and lateral), carried out no later than three months on the day of the medical examination;

2) a general blood test (with the calculation of the leukocyte formula and the number of platelets);

3) general urine analysis;

4) ECG (at rest and after exercise);

5) ultrasound of the abdominal organs and kidneys;

6) X-ray of the paranasal sinuses;

7) blood test for markers of viral hepatitis B and C;

8) blood test for HIV infection (at selection);

9) blood sugar test;

10) measurement of intraocular pressure for persons over forty years old.

Additional medical research is carried out for medical reasons.

67. When a serviceman who is serving with RS, IRS, sources of EMF and LR is sent for stationary examination and medical examination in a military medical institution, a map of the sanitary and hygienic characteristics of the working conditions and workplace of a specialist is presented in the form, in accordance with appendix 8 to these Rules.

68. In case of diseases for which an individual assessment of suitability for service with radioactive substances, radiation sources, sources of EMF and LR is provided, the conclusion of the MMC on the suitability, unfitness for service is made taking into account the degree of compensation of the pathological process, military specialty, total length of service and length of service according to the specialty and military position that is being examined, as well as for which the person being examined is intended, taking into account the state of health, the opinions of the command and the doctor of the military unit about the ability of the person being examined to perform the duties of military service in the military accounting specialty.

69. When establishing temporary unfitness for military service, in relation to persons selected for service with RS, IRS, sources of EMF and LR, a conclusion is made about the unfitness for service with RV, IRS, sources of EMF and LR.

70. According to the clauses of the Requirements stipulating in column III of the Requirements unfitness for military service, an individual assessment of the fitness for military service for servicemen selected for service and serving with RS, IRS, sources of EMF and LR, a conclusion is made about the unfitness for service with RS, IRS , sources of EMF and LR.

71. Persons under 18 years of age, women from the date of their pregnancy and for the period of breastfeeding of the child are not allowed to work with RS, radiation sources, sources of EMF and LI.

72. With regard to servicemen who have been found unfit for service with radioactive sources, radiation sources, sources of EMF and LR, the MMC also issues an opinion on the category of fitness for military service.

Paragraph 6. Medical examination of citizens who are in the reserve when they are called up for military service

73. Prior to the commencement of a medical examination of citizens who are in the reserve, when conscripted for military service, the office (department) for defense affairs (hereinafter - O (D) DA) draws up a medical examination card of a citizen who is in the reserve.

74. During the medical examination of citizens who were dismissed (released) from military service for health reasons, the O (D) DA submits a certified copy of the previously issued MMC opinion.

75. Prior to the commencement of a medical examination, citizens submit the results of the following medical examinations (conducted no earlier than thirty calendar days):

1) complete blood count;

2) the reaction of microprecipitation (microreaction) or Wasserman to syphilis;

3) general urine analysis;

4) ECG (at rest and after exercise);

5) fluorographic (X-ray) examination of the chest organs in two projections (in the frontal and lateral), carried out no later than three months on the day of the medical examination .;

6) X-ray of the paranasal sinuses;

7) ultrasound of the abdominal organs and kidneys;

8) blood test for markers of viral hepatitis B and C;

9) blood test for HIV - infection;

10) blood sugar test;

11) measurement of intraocular pressure for persons over forty years old.

For medical reasons, preventive vaccinations and necessary medical research are carried out.

Persons who have not submitted the above documents are not allowed for a medical examination.

76. In case of diseases for which, in accordance with the Requirements, an individual assessment of fitness for military service is provided, in relation to citizens who have completed military service under a contract and are examined when entering military service under a contract, as well as in relation to military officers of the reserve when called up for military service. service, the conclusions of the MMC are issued: "Limited fit for military service."

77. If a citizen dismissed from military service for health reasons raises the issue of revising the conclusion of the MMC at the time of medical examination and determining the category of fitness for military service, the head of the O (D) DA considers the feasibility of issuing a referral for re-examination.

For this purpose, documents are requested confirming the improvement of the state of health, certificates of removal from dispensary registration, extracts from medical records and other medical documents characterizing the state of health. In the presence of positive dynamics in the state of health, a citizen subject to re-examination undergoes a preliminary medical examination by the medical commission of the local executive body of the region with a preliminary conclusion.

Persons who have been declared unfit for military service with exclusion from military registration, as well as dismissed from military service for health reasons due to mental disorder, are not subject to medical examination.

The head of the Department of Defense Affairs (hereinafter - DDA) sends to the staff MMC of the department in which the soldier served his military service, his application, military ID, medical book, the conclusion of the MMC, the results of a preliminary medical examination with supporting medical documents.

78. The staff MMC examines the submitted documents and, when establishing the grounds for satisfying the application, a medical examination is carried out in order to determine the category of fitness for military service.

79. After the medical examination, the official MMC, the conclusion is drawn up with a certificate of illness, while the causal relationship of injury, illness is not indicated.

Chapter 3. Determination of the causal relationship of diseases, injuries (injuries, injuries, contusions) (hereinafter - injuries)
and death (death) among citizens of the Republic of Kazakhstan in connection with the passage (performance of duties) by them of military service

80. The causal relationship of diseases, injuries, death (death) is determined by:

1) for citizens doing military service in the NG RK - regular MMC, freelance standing MMC;

2) for citizens who served in the NG RK - a regular MMC.

81. In the presence of newly discovered circumstances of a disease, injury and their connection with the passage (performance of duties) of military service, the conclusion on the causal relationship of the disease, injury is reviewed (according to documents) in absentia (with the cancellation of the previously issued conclusion).

The conclusions of the regular MMC on the causal relationship of diseases, injuries, death (death) are issued in a single copy once without limitation of the validity period.

82. The conclusion of the MMC on the establishment of a causal relationship between injury to military personnel, citizens who have served in military service, is issued in accordance with a certificate of injury based on the materials of an official investigation.

83. A certificate of injury is issued by the commander of a military unit in which a soldier or citizen has served. In the certificate of injury, the circumstances of the injury and the connection with the performance of duties (passage) of military service are indicated.

A full-time, freelance (permanent) MMC shall issue a conclusion of the MMC on the causal relationship of an injury based on an examination of a certificate of injury and supporting documents reflecting the circumstances of the injury.

84. In the absence of a certificate of injury, when making a conclusion about the causal relationship of injury, MMC disease, documents are taken into account, which indicate the cause and circumstances of injury, illness, service and medical characteristics, an extract from the patient register in the outpatient clinic on the primary treatment for medical help, materials of an administrative, service investigation, inquiry, as well as a criminal case, certification, a certificate of a military medical institution, a medical history and an extract from it, a certificate of illness, a record of a doctor of a military unit, as well as a military medical institution in the medical book of a serviceman about initial treatment for medical care, records of the archive management.

85. Determination of the causal relationship of diseases, injuries, death (death) is carried out on the basis of an appeal: citizens, territorial subdivisions of the central executive body in the field of social protection of the population, bodies providing pensions, personnel services of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, courts and prosecution bodies of the Republic of Kazakhstan.

86. The conclusion of the MMC on the causal relationship of injury, illness is recorded in the book of protocols, certificate of illness, as well as in the certificate, medical history, medical book of a serviceman, with reference to a document confirming the circumstances of the injury, illness.

87. In the absence in the certificate of illness, certificate and other medical documents the conclusion of the MMC on the causal relationship of the disease, injury, in case of improper execution of these documents, the citizen's disagreement with the existing conclusion of the MMC on the causal relationship of the disease, injury, as well as in the presence of documents certifying military service, records of dismissal from military service "for illness", "for health reasons", documents are sent for consideration to the regular MMC.

88. The results of the consideration of documents are drawn up by the minutes of the meeting of the regular (freelance) MMC (hereinafter - the minutes of the meeting) in the form, appendix 9 to these Rules and a conclusion is made by the staff (freelance) MMC on the causal relationship of the disease, injury in form, in accordance with appendix 10 to these Rules.

89. In the case when a diagnosis of a disease is not indicated in the documents of a citizen who has undergone military service, but the item on the schedule of diseases that was in force at the time of medical examination is indicated, the staff MMC in its conclusion on the causal relationship of the disease, the injury indicates the name of the diseases that were provided for by the specified item disease schedules.

90. If a soldier is diagnosed with several diseases, injuries and their consequences that have arisen (received) under various circumstances, the conclusion of the MMC on the causal relationship is made separately.

91. In the event that the document contains an inaccurate diagnosis of a disease, injury, for which the MMC was previously concluded on a causal relationship, the staff MMC indicates the initial diagnosis, without changing its wording, and then indicates an updated diagnosis of the disease, injury and makes a conclusion on it MMC about causality.

92. If there are no documents on the results of a citizen's medical examination, as well as his medical examination was not carried out, the basis for the MMC's conclusion on the causal relationship of the disease, injuries are records in the medical history, medical book, medical certificate, archive certificate.

93. The conclusion of the MMC:

1) "Injury received in the performance of military service duties" is carried out by a soldier if it was received in the performance of military service duties, as well as as a result of injuries caused by exposure to radioactive substances, sources of ionizing radiation, rocket fuel components and other highly toxic substances, sources of an electromagnetic field and optical quantum generators;

2) "The disease was obtained during the performance of military service duties" is taken out if it was obtained during infection during a stay in an epidemic focus of a particularly dangerous infection, and from the examined medical personnel, in addition, as a result of infection during the performance of official duties to provide medical care to patients with tuberculosis, viral hepatitis and HIV infection (for persons who have direct contact with patients);

3) "The disease was obtained during the period of military service" is carried out to military personnel, citizens who have served in military service, if it arose in the person being examined during the period of military service, or reached a degree of severity during the specified period, which changes the category of fitness for military service, as well as chronic slowly progressive disease diagnosed after dismissal from military service, if medical documents and features of the course of the disease allow the onset of the disease to be attributed to the period of military service.

94. The conclusion of the MMC: "The disease was obtained as a result of exposure to ionizing radiation" is taken out to military personnel and citizens doing military service (working), if the diseases are caused by the adverse effects of factors of radioactive substances, sources of ionizing radiation.

The same conclusion is issued to servicemen doing military service who were involved in work to eliminate the consequences of the accident at the Chernobyl nuclear power plant (hereinafter - the Chernobyl nuclear power plant) in 1986 - 1990, or who participated in nuclear weapons testing or served in the period 1949 - 1991 for territories contaminated with radioactive substances.

95. When establishing the causal relationship of the diseases specified in paragraph 94 of these Rules, the MMC is guided by the list of diseases associated with exposure to ionizing radiation, approved by the authorized body in the field of health in accordance with the competence provided for subparagraph 76) article 7 of the Code, archival data and medical records.

96. MMC conclusions: “Injury (wound, trauma, contusion) was received during the defense of the former USSR”, “Injury (injury, trauma, contusion) was received while performing military service duties on the territory of other states in which hostilities were conducted”, “ The disease is associated with being at the front "," The disease is associated with the passage of military service on the territory of other states in which hostilities were conducted "are taken out to servicemen and citizens who have completed military service, whose status is determined The law Of the Republic of Kazakhstan dated May 6, 2020 "On Veterans".

97. To establish a causal relationship between diseases and injuries associated with participation in hostilities, documents on military service are submitted to the regular MMC, confirming the fact of receiving an illness, injury during military service, and medical documents issued after dismissal from military service.

98. MMC conclusion:

1) "Injury received as a result of an accident not related to the performance of military service duties" is taken out by a soldier if the injury is not related to the performance of military service duties;

2) "The disease is not associated with the passage of military service" is taken out by a military man in cases where the disease arose in the person examined before being called up for military service, entering military service under a contract and during the period of military service, did not reach a degree that changes the category of suitability of the person being examined for military service.

99. The conclusion of the MMC:

1) "Injury resulting in death, received as a result of the fulfillment of the duties of military service" is taken out by the military if death occurs as a result of the injury received as a result of the fulfillment of the duties of military service. Citizens who have completed military service, such an opinion is issued after dismissal from military service if death has occurred as a result of injury received as a result of the performance of military service duties;

2) "The disease that led to death was obtained as a result of the performance of military service duties" is carried out by the military if due to diseases received during infection during a stay in the epidemic focus of a particularly dangerous infection, and among the examined medical personnel, in addition, due to infection tuberculosis and HIV infection in the line of duty (for persons who have direct contact with patients), death occurred.

Citizens who have completed military service are issued such a conclusion if, after being discharged from military service, due to diseases acquired during infection during their stay in an epidemic focus of a particularly dangerous infection during military service, and for those examined from among medical personnel, in addition, due to infection tuberculosis and HIV infection in the line of duty (for persons who have direct contact with patients), death occurred;

3) "The disease that led to death, received during the period of military service" is taken out by military personnel who have completed military service, if death occurs as a result of a disease received during military service.

Citizens who have completed military service shall be issued such a conclusion if, as a result of diseases received during the period of military service, death has occurred;

4) conclusions on the causal relationship of death are made after studying medical documents, medical examination data during military service, medical death certificate and other documents, if there is a direct causal relationship between the cause of death and injury, a disease received during the military service (as a result of fulfilling the duties of military service).

Chapter 4. Determination of the severity of injuries that did not entail disability received by military personnel in the performance of military service duties (official duties)

100. The severity of the injury that did not entail disability is determined:

1) for servicemen of the NG of the Republic of Kazakhstan - regular MMC, freelance standing MMC;

2) for citizens who did military service in the NG of the Republic of Kazakhstan - a regular MMC.

101. The conclusion of the MMC on the establishment of a causal relationship of injury is made on the basis of paragraph 82 of these Rules.

102. The severity of the injury received is determined on the basis of the List of serious or minor injuries, in the presence of which a decision is made on the appointment of a lump sum compensation in the event that a serviceman receives an injury that did not cause disability, according to appendix 11 to these Rules.

103. The results of the consideration of documents are drawn up in the minutes of the meeting in the form, according to appendix 9 to these Rules.

104. The severity of the injury received is documented by a certificate in the form, according to appendix 3 to the Rules for the payment of a one-time compensation in the event of the death (death) of a serviceman during the period of his military service or of a person liable for military service, called up for military training, upon establishing his disability or in case of his receiving injury related to the performance of military service duties, by decree Government of the Republic of Kazakhstan dated August 27, 2013 № 868.

105. A certificate of the severity of the injury is drawn up in a single copy, and is issued to the person being examined on the day of registration.

Chapter 5. Psychophysiological research

106. PPR is carried out in relation to:

citizens entering military service under contract;

servicemen and citizens entering military educational institutions;

servicemen during the passage of the MMC for contract renewal;

military personnel who do not have an officer's rank, when appointed to an officer's position;

citizens sent to the MMC for re-examination (previously dismissed for health reasons from the ranks of the NG);

persons sent by the military prosecutor's office, military investigative bodies and subdivisions;

persons directed by a doctor (expert) - a psychiatrist of the MMC, a doctor (expert) - a neuropathologist of the MMC.

107. PPR aims to determine the following qualities:

individual characteristics that provide optimal adaptation to the conditions and nature of the upcoming activity, including extreme situations;

the degree of likelihood of developing deviant (abnormal) behavior and occupational diseases;

a sense of responsibility for the task entrusted, exactingness towards oneself, the ability to objectively and critically assess one's strengths, capabilities and one's behavior;

striving for new things, the ability to make a positive impression on people;

efficiency and endurance, the ability to act clearly and decisively in extreme situations, independently make the right decisions;

the ability to think logically and switch from one activity to another.

108. The main PPR techniques are:

"Multilateral personality research" (hereinafter - MPR) or on an individual basis for servicemen who have reached the age limit, "Abbreviated multifactorial personality questionnaire";

"Raven's Progressive Matrices", which allows to establish intellectual productivity and peculiarities of thinking or a short orientation test (hereinafter - SOT), which assesses mental abilities, learning abilities, the formation of the cognitive adaptation of the personality (for persons under 20 years of age);

Luscher color test, which allows assessing the features of the emotional-volitional sphere, the actual state.

109. According to indications, diagnostics of attention, memory, performance, emotional stability, as well as other features of the functional state of the central nervous system is carried out. The results of the diagnosis and the conclusion are recorded in the logbook of the conclusions of psycho-functional diagnostics in the form, according to appendix 12 to these Rules.

110. Based on the results of the PPR, a card for recording a psychophysiological study and a conclusion on the results of a psychophysiological study are drawn up in forms, according to appendix es 13 and 14 to these Rules.

The data of the final conclusions of the PPR are recorded in the register of the conclusions of the psychophysiological study in the form, according appendix 15 to these Rules.

111. To carry out psychophysiological selection, the following are equipped:

1) the office of the head of the PPL;

2) a class for a group PPR with a sufficient number of seats;

3) a psychologist's office for functional diagnostics and individual examination.

112. The class for group PPR is designed for a comprehensive psychodiagnostic study of personality and meets the requirements for the design and equipment of the class for group psychodiagnostic research, according to appendix 16 to these Rules.

113. The psychologist's office is designed for psycho-functional diagnostics, individual examination and conversation, meets the requirements for the design and equipment of the psychologist's office, according to appendix 17 to these Rules.

114. Repeated PPR of the surveyed is carried out no earlier than six months after the previous study. When conducting repeated studies, the archival data of previous studies are studied and taken into account.

115. The PPR is carried out after a medical examination by the MMC specialist doctors, before being examined by the MMC psychiatrist.

116. Persons arriving at the PPR must have a medical examination certificate or card and an identity document with them.

117. Persons with severe somatic diseases, with obvious signs of exacerbation of chronic diseases, alcohol intoxication and other intoxication are not subject to PPR. It is not allowed to carry out the PPR after the daily, night duty, in such cases, the PPR is postponed to another day.

118. PPR is carried out in the morning. If fatigue, pronounced psychoemotional stress, conditions after a previous illness are detected in the process of PPR, the examination is postponed to another day, about which the head of the MMC is informed. The date and time of the PPR is preliminarily agreed with the person being examined.

119. Test tasks and instructions are provided at the request of the person being examined in the state or Russian languages.

120. During the PPR, the use of mobile devices with Internet modules is not allowed. If such facts are established, the PPL specialist notifies the head of the MMC in writing and an act is drawn up. At the same time, the second PPR is carried out no earlier than six months after the fact of using prohibited mobile devices is established.

121. PPR includes:

group PPR in order to obtain formalized data on the psychological characteristics of a person using basic psychological techniques. The group PPR ends with the processing of test forms and the formation of a package of primary materials for each person being examined;

individual PPR, observation and interview conducted in accordance with the protocol in the form, according to appendix 18 of these Rules;

the use of additional tests in the presence of signs of adaptation disorders.

122. If the examined persons reveal signs of adaptation disorder and mental disorder, information about them is transferred to the MMC psychiatrist for further use in determining fitness for military service.

123. Based on the results of the conducted PPR, a psychological characteristic is drawn up, which is presented to personnel services only upon their written request. The psychological characteristics briefly describe the motives for entering military service (study), the level and characteristics of attention, memory, intelligence, self-esteem, communicative and emotional-volitional qualities, personality orientation (social and behavioral attitudes).

124. Based on the results of the PPR, a conclusion is made “recommended” or “not recommended”.

The conclusion "recommended" is accepted in relation to persons who are predicted to be successful in service or study, a low probability of deviating (abnormal) behavior, sufficiently effective and reliable professional activity, determined by the level of existing professional training, the development of stable professional skills.

The conclusion "not recommended" is made in relation to persons:

1) individual, intellectual, cognitive, emotional-volitional characteristics of which do not allow to reliably predict the success of the service in the proposed position or training due to the rapid depletion of functional reserves;

2) having pronounced signs of maladjustment, unsatisfactory motivation for service or study, negative personality traits, asocial forms of behavior;

3) having a low level of professionally significant psychological qualities, reduced reserves of functional systems, intellectual productivity;

125. The text of the psychological characteristics together with the conclusions is entered into the medical research certificate and certified by the signature of the head of the PPL (psychologist).

126. The number and date of registration of the final conclusion of the PPR, data of the methods and conclusions of the PPR are entered into the act or card of the medical research.

127. PGE is a survey procedure, which consists in registering, with the help of special medical sensors, individual physiological reactions of a person that arise during psychophysiological examination. The main purpose of passing the PGE is to obtain additional information and verify the reliability of information provided by citizens and military personnel.

128. Referral to the PGE is issued by personnel services in the form, according to appendix 19 to these Rules. Together with the direction, at least 1 (one) day before the PLI in a sealed envelope, a written assignment is sent from the unit commander (initiator) in the form, according to appendix 20 to these rules.

129. The PGE is carried out by appointment. The data of the examined person, the goals of the planned PGI, the date and time are noted by the polygraph examiner in the log of the preliminary registration for the polygraph examination in the form, according to appendix 21 to these Rules.

130. The main tasks of the PGE passage are to identify:

latent behavioral disorders, negative addictions, the use of narcotic, psychotropic and other psychoactive substances that cause mental and physical dependence;

hidden diseases that prevent the full passage of military service, suicidal tendencies;

previously existing facts of committing corruption offenses, transferring secret or official information to unauthorized persons;

unlawful intentions to enter military service in the interests of the activities of prohibited public associations, criminal, terrorist and other illegal organizations;

facts of bringing to disciplinary, administrative and criminal liability, including for committing corruption offenses;

contacts with prohibited public associations, criminal and terrorist organizations, or participation in commercial structures, if this was not previously part of their official duties;

abuse of office;

other risk factors (according to the written assignment of the initiator).

131. PGE is carried out by a polygraph examiner using a polygraph and includes a number of sequential stages:

1) pre-test conversation with the examined person;

2) testing of the examined person;

3) making an opinion.

The study is carried out in the state or Russian languages ​​at the request of the surveyed person, excluding the occurrence in him of a feeling of humiliation and insult. An interpreter is provided if necessary.

132. Before conducting a study, the polygraph examiner preliminarily gets acquainted with the available materials, if necessary, examines medical documents on the state of health of the examined person and consults with the relevant medical specialists.

133. The pre-test interview with the examined person provides for:

1) clarification of the rights of the examined person, as well as the objectives of the study;

2) familiarization with the polygraph and the principle of its work;

3) discussion and adjustment of issues;

4) identification and recording of evasiveness in responses, nervousness, inadequacy of behavior and speech.

134. When conducting testing, the examined person fills out a declaration consisting of two sections in the form, in accordance with appendix 22 to these rules. The first section of the declaration is completed before testing, the second section of the declaration - after testing.

The examined persons, having unsatisfactory health at the time of the study, inform the polygraph examiner about this before the start of the study and indicate this in the declaration. In this case, the PGE is postponed, but no more than two times within ten calendar days. The commander of the military unit (initiator) is notified of the transfer of the PGE.

135. The examined person is not allowed to the PGE in the following cases:

1) a sharp exacerbation of the disease associated with impaired cardiovascular and respiratory activity (the examined person provides an appropriate medical opinion);

2) finding the examined person in a state of alcoholic and drug intoxication, as well as in the presence of residual effects of intoxication;

3) availability of data on pregnancy.

136. During the PGE, if necessary, the polygraph examiner has the right to make changes and adjustments to the questions of the topics to be clarified, while not changing the essence of the issue.

137. During the study, its audio and video recording is carried out, about which the examined person is informed.

138. When conducting PGE, the polygraph examiner uses scientifically proven methods recommended by the polygraph examiner communities.

139. The duration of continuous testing of the examined person is no more than 180 minutes. To reduce the load during testing, the subject is given a rest for up to 15 minutes (one-time or fractionally), while the sensors are not removed from the subject.

The workload for one polygraph examiner during research should not exceed two people per day.

140. The examined person undergoes PPR in a room specially equipped for this purpose.

141. Based on the results of the study, a conclusion is made with the conclusion about the reliability of the answers of the surveyed person to the questions posed. The conclusion contains additional information that maximally reveals the essence of the study.

142. The information obtained in the course of the study is confidential, has an auxiliary value and is used by personnel services when deciding on admission to military service in the NG of the Republic of Kazakhstan.

143. The conclusion on the results of the polygraph examination is prepared by the polygraph examiner in duplicate within three working days. One copy of the conclusion is issued to a representative of personnel services and combat units (initiator) against signature with an entry in the logbook of issuing a conclusion on the passage of a polygraph examination.

144. The conclusion on the results of the PGE is placed in an envelope, sealed and submitted directly to the unit commander (initiator).

145. In case of refusal from the PGE, an act of refusal of the study from passing the polygraph examination is drawn up.

146. For disclosure and distortion of research results, the polygraph examiner and the heads of the interested services of the NG of the Republic of Kazakhstan are liable in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

147. The second copy of the conclusion on the results of the study, the direction, the act of refusal from the polygraph examination, the declaration of the polygraph examination, as well as on electronic media psychophysiological reactions in the form of polygrams, audio and video materials are stored in the MMC archive during the current year, subsequently the materials are transferred for storage in the archives of the National Guard of the Republic of Kazakhstan.

148. Maintenance of the polygraph is carried out once every five years.

Chapter 6. Registration of medical documents of MMC

149. Based on the results of the survey, the MMC makes the following conclusions:

1) in relation to citizens and military personnel entering military educational institutions, including foreign states, implementing programs of secondary technical and vocational, higher, postgraduate education, to military faculties at higher educational institutions:

good (not good) for admission to _________________________________;

(name of educational institution)

eligible for military service with minor restrictions, not eligible for admission

______________________________________________________________________________.
(indicate the name of the university, faculty)

2) in relation to persons entering military service under the contract:

fit for military service under a contract;

fit for military service under a contract with minor restrictions;

needs examination with subsequent medical examination;

the conclusion was not issued due to failure to appear for a medical examination (under-examination);

not eligible for contract military service.

3) in relation to military personnel undergoing military service by conscription:

fit for military service;

fit for military service with minor restrictions;

release from the duties of military service for ____ days (hospitalized in the infirmary of the medical center of the military unit);

partially release from military service duties (indicate from what types of work, occupations, orders) for _______ days;

provide sick leave for ____ days;

provide sick leave for ____ days with subsequent medical examination at the place of military service;

not fit for military service in peacetime, limited fit in wartime;

not fit for military service with the exception from military registration.

4) in relation to military personnel undergoing military service under contract, cadets of military educational institutions:

fit for military service;

fit for military service with minor restrictions;

fit for military service with minor restrictions with subsequent medical examination after ______ months;

provide sick leave for ____ days;

provide sick leave for ________ days with subsequent medical examination

_______________________________________________________________________;

(indicate the venue)

extend sick leave by ____ days;

release from military service duties for ______ days;

partially exempt from military service duties for _____ days

____________________________________________________________________________;

(indicate from what types of work, orders)

is subject to repeated medical examination after ____ months (the conclusion is made in wartime); (indicate the term)

limitedly fit for military service;

not fit for military service in peacetime, limited fit in wartime;

not fit for military service with the exception from military registration.

5) in relation to cadets under the age of eighteen:

suitable (unfit) for training _________________________________________________

(name of the military educational institution)

indicating the category of fitness for military service;

release from military service duties for ____ days;

partially exempt from the duties of military service (indicate from what types of work, occupations, orders) for ______ days.

6) in relation to the SPMU military personnel:

fit for service in SPMU;

not fit for service in SPMU ____________________________________________________;

(indicate the category of fitness for military service)

7) in relation to military personnel selected for service and serving with radioactive substances, radiation sources, sources of EMF and LR:

fit for service since ____________________________________________________________;

(indicate the harmful factor)

not fit for service since ____________________________________________________________,

(indicate the harmful factor)

_____________________________________________________________________________

(for military personnel, indicate the category of fitness for military service);

8) in relation to military personnel selected for training units and cadets of training units:

suitable (unfit) for training in the educational unit (for a certain military accounting specialty)

_____________________________________________________________________________;
(indicate the category of fitness for military service)

9) if it is necessary to accompany a serviceman who is going to a medical and sanatorium institution for treatment, on sick leave, to the place of service and to the chosen place of residence after dismissal from military service for health reasons, the MMC determines the need for escort, indicating the number of accompanying persons persons, type of transport.

150. The book of minutes of the MMC meetings is kept in all MMCs by the secretaries of these commissions. The minutes of the MMC meetings are signed by the head, members of the commission (at least two) who took part in the meeting of the MMC and the secretary of the commission on the day of the meeting of the commission, and the conclusion of the commission is announced to the person being examined.

The regular MMC also maintains a book of protocols for conducting an extramural examination in the form, according to appendix 23 to these Rules. The materials of the correspondence examination are filed into a separate file and are subject to storage for 60 years.

151. Passport data of the person being examined (on the basis of an identity document), the results of special studies confirming the established diagnosis of the disease (if necessary) and the conclusion of the MMC are recorded in the book of protocols.

152. When drawing up the conclusion of the MMC with a certificate of illness, it is allowed not to record the results of special studies in the book of protocols. A copy of the disease certificate is kept as an attachment to the protocol book.

In the book of protocols and on the specified copy of the certificate of illness, the date, number of the protocol and the content of the MMC conclusion are recorded.

153. Books of protocols of staff, freelance MMCs, sickness certificates (certificates of medical examination) are subject to storage for 60 years.

154. Books of minutes of meetings of temporary acting MMCs are subject to storage for 10 years.

155. The regular MMC keeps a book of minutes of MMC meetings only for persons who are examined directly in these commissions.

156. When considering the certificates of illness submitted to the regular MMC, the minutes of the MMC meetings are the fourth copy of the certificate of illness, in which the conclusion approved by the regular MMC is signed by the head, commission members (at least two) who took part in the committee meeting and the secretary.

The fourth copy of the sickness certificate shall be kept for 60 years.

157. A certificate of illness in peacetime is drawn up in the form, according to appendix 24 to these Rules:

1) for all military personnel recognized:

partially fit for military service;

unfit for military service in peacetime, of limited use in wartime;

unfit for military service with exclusion from military registration;

2) for cadets (listeners who do not have an officer rank) of military educational institutions, recognized as unfit for training;

3) for servicemen of the SPMU recognized as unfit for service in SPMU;

4) for military personnel doing military service with RS, IRS, sources of EMF, LR and recognized as unfit for service with RT, IRS, sources of EMF;

5) for citizens who have completed military service and are examined to determine the category of fitness at the time of their dismissal from military service;

6) for reserve officers called up for military service, but not yet sent to the place of service and recognized:

limited to those fit for military service;

not fit for military service with the exception of military registration;

not fit for military service in peacetime, limited fit in wartime, limited fit for military service.

158. The conclusion of the MMC, drawn up by a certificate of illness, a certificate with a change in the category of fitness for military service, is subject to approval by the regular MMC.

159. For female military personnel recognized as unfit for service with radioactive substances, radiation sources, sources of EMF in connection with pregnancy, the conclusion of the MMC is drawn up by a certificate and is not subject to approval (control) by the regular MMC.

160. Expert documents (certificates of illness with other medical documents) for approval are sent to the staff MMC in four copies. After approval (not approval), three copies of the certificate of illness are sent to the MMC, which issued the certificate of illness, and the fourth copy is kept in the regular MMC.

After the approval of the MMC, the one who issued the certificate of illness, the first and second copies are sent to the military unit at the place of service of the serviceman, and the third copy is kept in the MMC.

161. A certificate of illness of conscripts recognized as unfit for military service with diseases not related to military service is sent to the regular MMC for approval in five copies.

After approval (not approval), three copies of the certificate of illness of the regular MMC are returned to the MMC, which issued the certificate of illness, the fourth copy is sent to the DDS at the place of conscription of the serviceman, and the fifth copy is kept in the regular MMC.

162. Established MMC on the upper field of the front side of each copy of a certificate of illness or certificate drawn up for persons with mental disorders, malignant neoplasms, venereal diseases, AIDS patients, HIV-infected, put the following stamp: “Make copies, hand out , it is prohibited to disclose information ”.

163. For servicemen recognized as needing sick leave during a medical examination, a medical examination certificate shall be issued in triplicate.

The first and second copies of the certificates are sent to the commander of the military unit at the place of military service of the serviceman (handed over to the examined person), and the third copy remains in the MMC for control with other medical documents.

164. Not approved certificates of illness and certificates of the MMC are returned to the non-staff MMC that compiled them with a written statement of the reason why they were not approved.

One copy of an unapproved expert document is kept in the regular MMC for 5 years.

165. After receiving an unapproved expert document, the freelance MMC analyzes the reasons for non-approval, follows the instructions of the regular MMC and sends it for re-approval in the manner prescribed by these Rules.

The results of the analysis of the reasons for non-approval, the implementation of the instructions of the regular MMC are reflected in the expert document of the being examined.

On cases of failure to submit for re-approval a previously unapproved expert document, the freelance MMC shall notify the staff MMC in writing with justification of the reasons.

166. A certificate of illness in wartime is drawn up:

1) for all servicemen recognized as unfit for military service, temporarily unfit for military service with a re-examination after 6-12 months;

2) for reserve officers recognized as unfit for military service.

167. The conclusion of the MMC in wartime, drawn up by a certificate of illness, is subject to approval by the regular MMC, and the conclusion, drawn up by a certificate, is subject to control.

168. The decisions made by the MMC on the court ruling in relation to the military personnel previously examined by the departmental staff MMC are drawn up by a certificate on the court ruling in the form, in accordance with appendix 25 to these Rules.

	Appendix 1 to the Rules military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form
	Corner stamp military unit (institutions)

To the chief (commander)
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
(indicated by a military medical institution) Referral for a medical examination ___

1. Sent for a medical examination for

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(indicate the purpose of the medical examination, as well as the reason for the referral to the MMC –

for health reasons, the conclusion of a new contract for military service,

upcoming dismissal from military service upon reaching the age limit

stay in military service, according to organizational and staff activities)

2. Surname, name, patronymic (if any) __________________________

_________________________________________________________________

3. Military rank ________________________________________________

4. Date of birth _________________________________________________

5. Military unit _________________________________________________

6. Specialty _________________________________________________

7. Drafted (entered under the contract) for military service

_________________________________________________________________

(indicate the department (department) for defense affairs, month and year of conscription,

admission to

military service under the contract)

8. Preliminary diagnosis ________________________________________

9. Date of referral _______________________________________________

10. The conclusion of the MMC, please send ________________________________

(name and postal address of the military unit and personnel service)

11. Special notes _________________________________________________

Commander (chief) _______________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

M.P.

Note:

1. When sending for a medical examination of military personnel, in order to determine their fitness for service in the SPMU, paragraph 10 indicates their belonging to special-purpose units.

Appendix 2 to the Rules military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

Research methodology when conducting military medical expertise in the National Guard of the Republic of Kazakhstan Chapter 1. General Provisions

1. A medical examination in a military medical commission is carried out in conditions when candidates for military service (study), military personnel are not interested in reporting existing diseases or their severity, or showing signs of pathological character traits, and military personnel are interested in dismissal due to illness, tend to exaggerate or simulate their illness.

2. The MMC specialists are united by the task of joint efforts, the most complete and adequate assessment of the state of physical and mental health of the surveyed, which requires a certain approach.

3. Since the certificate and the medical examination card are in the hands of the person being examined for the entire period of the commission, the psychiatrist's records should not be available to them, and the psychiatrist will examine the latter, leaving the act or card with him for submission to the final commission.

4. During the passage of the commission, the person being examined by the specialists shows character traits or painful signs (conflict, irritability, strange behavior, inadequate reactions), which eyewitness experts report to the psychiatrist for use in a conversation with him.

5. The psychiatrist conducts a conversation using the data of the psychologist's examination (where he is), which, in turn, is carried out after an expert assessment by all (except the psychiatrist) specialists, and therefore the examined person comes to him last.

6. The therapist uses the data of a number of specialists: an ophthalmologist (the condition of the fundus with characteristic signs of hypertension, sclerotic and dystrophic changes), a neuropathologist (vegetative-vascular dysfunctions), a surgeon (osteochondrosis, giving reflex pain to the heart and other organs, chest deformities, requiring X-ray and other organ studies), an otorhinolaryngologist (foci of infection of the paranasal sinuses and tonsils, explaining inflammatory diseases of organs and systems). Therefore, the therapist should conduct research after the specified specialists.

7. It is advisable for a neuropathologist to conduct an examination after a surgeon establishing diseases and injuries of the osteo-ligamentous apparatus (including common osteochondrosis), bone fractures with nerve damage, as well as an ophthalmologist who, upon examination, establishes changes in the fundus that adequately reflect the state of the cerebral vessels.

There is no objective need to regulate the sequence of medical examination among other medical experts.

8. Medical examination is carried out in premises that comply with sanitary standards: in volume at least 9 meters, including 3 meters per person, including the person being examined, illumination of at least 300 lux under fluorescent lighting and 150 lux under incandescent lighting, comfortable temperature not less than 18 degrees.

9. The need to conduct a frank, confidential conversation with the subject for a successful examination of his mental health, characterological characteristics of the individual, requires the psychiatrist and psychologist to be allocated separate rooms.

10. In a separate office, oriented to the quiet side of the street, a therapist conducts an examination, which ensures a high-quality auscultatory examination.

11. The examination of visual acuity is carried out by an ophthalmologist in an office with a length of at least 5.5 meters, provided that the distance from the subject to the Golovin-Sivtsev table is 5 meters. For ophthalmoscopy, a darkened room is equipped.

12. An otorhinolaryngologist's office diagonally at least 6.5 meters for the study of hearing acuity from a distance of 6 meters, isolated from noise, darkened with an artificial light source. For convenience, 0.5 meter markings are made on the floor.

13. It is allowed to combine the work of an ophthalmologist and an ENT doctor, a neurologist and a surgeon in one office.

14. For carrying out mass psychological research, a sufficiently spacious room is equipped, in which each subject is provided with an individual workplace. The number of seats for one full-time psychologist does not exceed 12. Regardless of the amount of information provided in the MMC on medical observation in the period before the examination, expert doctors, having carefully studied the submitted documents, collect anamnestic information, conduct a comprehensive objective clinical, available laboratory and other additional research.

15. A special place in the military medical examination is occupied by the anamnesis of life and anamnesis of the disease. The value of information about the subject being examined, which is the starting point along with pathological changes in laboratory data, depends on the ability to conduct a targeted survey.

16. If research methods (vestibulometry), drugs (miotics, mydriatics) complicate and make it impossible to examine other specialists, their use is prescribed at the end of the medical examination.

17. Evaluation of suitability for service is carried out taking into account the nature of the disease and physical disability, its course, the severity of violations and the degree of compensation of the disease process, the prognosis and influence of the conditions of a particular type of activity on the development of this disease, as well as the compensatory capabilities and functional fitness of the diseased organ (system) and the body as a whole.

18. In all cases, if there is a suspicion of a deviation from the norm, the examined person is subjected to a sufficient examination depending on the detected changes and medical examination by the appropriate specialists. If during an outpatient examination the diagnosis remains unclear, the examined person is sent for an inpatient examination.

Chapter 2. Surgical research and anthropometric measurements

19. In the absence of paramedics on the staff of the MMC (except for the medical registrar), the expert surgeon to determine the general physical development takes the main anthropometric measurements: height, body weight, chest circumference, lung capacity, hand strength and back strength using measuring instruments.

20. To measure height in position:

1) while standing, the examinee stands on the stadiometer support, touching its vertical bar with the interscapular region of the back, buttocks and heels. The head is kept straight so that the supraglottic notch of the ear and the outer corner of the palpebral fissure are on the same horizontal line. The movable bar of the stadiometer should fit snugly to the crown;

2) sitting, the examinee sits on the folding bench of the stadiometer, erect, touches the vertical bar of the stadiometer with the interscapular region and buttocks. The head is in the same position as when measured while standing. The legs are bent at the knees at right angles. The reading is carried out from the surface of the seat with an accuracy of 0.5 centimeters (hereinafter referred to as cm).

21. Body weight is determined on a medical scale. The person being examined stands in the middle of the weighing platform. Indicators are recorded with an accuracy of 0.1 kilogram.

22. The circumference of the chest is measured by applying a rubberized measuring tape without pressure, behind the lower angles of the shoulder blades, in front in men - along the lower semicircle of the nipple, in women - along the cartilage of the IV pair of ribs above the mammary glands. At the same time, the examined person stands calmly with his hands down. Three indicators are noted: at the moment of a respiratory pause, at maximum inhalation and maximum exhalation.

23. The vital capacity of the lungs is determined using a spirometer, pneumotachometer. The subject after the maximum inspiration makes a full exhalation into the tube.

24. The strength of the hands is measured with a hand dynamometer, which is compressed by the observed maximum effort of the hand, horizontally extended first with the right, then with the left hand.

25. Deadweight is determined using a deadweight dynamometer. Examined with both hands by the handle, which is at the level of the knee joints, stretches the dynamometer as much as possible without bending the legs.

26. The immediate objective of a surgical study is to identify surgical diseases and abnormalities in the condition of the musculoskeletal system, muscular and vascular systems, and the genitourinary system, which may be a contraindication to service in a particular position.

27. Correctly assessing the data of physical development, as well as discovering latent and incipient surgical diseases is possible only with a systematic examination.

28. Before the start of the study, the surgeon finds out the complaints, information about the trauma suffered, surgical diseases and surgical interventions.

29. The examinee is examined in the nude. The posture of the body is studied in the sagittal and frontal planes. Correct posture is characterized by a straight (vertical) position of the head and symmetrical outlines of the cervicobrachial lines, the median position of the line of the spinous processes, the same level and symmetrical arrangement of the angles of the shoulder blades, the same configuration of the waist triangles, slightly protruding forward contours of the chest, lower limbs of the correct shape.

30. The condition of the skin is being studied: pigmentation, thinning, peeling, dryness, trophic disorders. At the same time, the size of the thyroid gland is determined. If there are scars, their nature and origin are assessed.

31. Examination of the chest reveals the presence of deformities associated with curvature of the spine or existing independently (funnel-shaped, keeled chest). The position of the clavicles is determined.

32. The abdomen and its shape are examined. On examination, attention is drawn to the anomalies in the development of the external genital organs.

33. In the presence of asymmetry of the scapula, it should be remembered that it is associated with deformity of the spine and Sprengel’s disease - a congenital high standing of the scapula. With deformity of the spine, kyphosis is most often detected in the thoracic region, less often - lordosis, in the lumbar - more often increased lordosis, less often - kyphosis. Attention is drawn to the presence and severity of scoliosis.

34. The posture of the subject is assessed. The forced position is usually caused by painful sensations, anatomical changes and pathological attitudes as a result of compensation.

35. The limb can be in the position of internal and external rotation, adduction and abduction, flexion and extension.

To determine chronic fractures, dislocations and other injuries of bones and joints, attention is paid to the location of the main identification points, bony protrusions, epicondyles. In the normal elbow joint, in the forearm extension position, the epicondyle of the humerus and the apex of the olecranon are in line. When flexed at the elbow joint, these identification points form an isosceles triangle with the apex on the olecranon.

36. The shape and position of the pelvis is studied. It should be remembered that many people (up to 80 percent) normally have one leg shorter than the other. When the leg is shortened by 2 cm or more, a noticeable skew of the pelvis is determined. In the abduction position of the shortened leg, the curvature of the pelvis disappears. Compensatory curvature of the spine in such cases cannot be attributed to deformity. With the same length of the legs and deformity of the pelvis, it is necessary to exclude deformity of the spine, which requires additional examination.

The symmetry of the gluteal folds and projections of the greater trochanter of the femur is noted.

37. The sacrococcygeal region and the anus are examined for the possible presence of epithelial coccygeal passages and their complications, manifestations of chronic Paraproctitis, pararectal fistulas, hemorrhoids, anus dehiscence. The study of possible prolapse of hemorrhoids and prolapse of the rectum is carried out with light and strong straining in the squatting position of the examined person.

Examination of the rectum and prostate gland with a finger is performed according to indications.

38. When examining the legs, the position of their axes is determined. Distinguish: straight legs, 0-shaped, when the knees are apart to the side, the axes of the thigh and shins form an angle open inward, X-shaped legs, when the knees are shifted, the axes of the shins diverge, the axes of the thigh and shins form an angle open outward. To determine the 0-shaped curvature of the legs, the distance between the protrusions of the inner condyles of the femurs is measured, the X-shaped curvature is the distance between the inner ankles of the legs.

The feet and soles are examined.

39. Palpation of the skull can reveal defects in the bones of the vault after trauma, as well as surgical interventions, the presence of tumor-like formations of soft tissues and bones.

40. The state of peripheral lymph nodes, skin turgor and its temperature, muscular development are determined.

41. Palpation of the abdomen determines the state of the anterior abdominal wall at rest and during straining (hernia of the white line, umbilical, inguinal, postoperative), the state of internal organs, external inguinal rings.

In the presence of a hernial protrusion, its size, content and reducibility are assessed.

42. The testicles, their appendages, elements of the spermatic cord, the prostate gland are palpated in order to identify developmental anomalies, dropsy of the testicle and spermatic cord, tumors, stones, and inflammatory diseases.

43. To assess the state of the musculoskeletal system and the spine, it is important to identify not only anatomical changes, but also to determine its functionality. It should be borne in mind that ankylosis of a large joint in a functionally comfortable position of the limb (segment) in some cases does not limit the usual amount of work performed.

44. The study of the range of motion in the joints of the extremities begins with the implementation of active and passive movements in all planes.

45. Measurement of the circumference of the limbs is made with a measuring tape in symmetrical areas: on the thigh - in the upper, middle and lower thirds, on the shoulder and lower leg - in their most voluminous part.

46. ​​In order to avoid errors when measuring the range of motion in the joints, the following technique is followed:

1) shoulder joint - flexion: the examined person stands sideways to the doctor. The fixed branch of the goniometer is installed parallel to the vertical axis of the body, the axis and the movable branch - parallel and in the center of the line connecting the large tubercle of the humerus with its external epicondyle.

The examined person raises his straight arms forward as much as possible without the participation of the shoulder girdle and deviation of the body. Extension: under the same conditions, the arms are deflected as far back as possible. Abduction: the examined person stands with his back to the doctor. The angles of the scapula are at the same level, the inner edge of the scapula is parallel to the vertical line of the spine. The fixed branch of the goniometer is installed parallel to the vertical axis of the body, the movable branch is parallel to the line connecting the acromion with the olecranon of the ulna. Hands are spread apart to the possible limit;

2) elbow joint - flexion and extension: the examined person stands sideways to the doctor, hands are lowered down, palms forward. The fixed branch of the goniometer is installed parallel to the line connecting the tubercle of the humerus with its external epicondyle, the movable one - parallel to the line connecting the external epicondyle of the humerus with the styloid process of the radius. The forearm is slowly bent to the limit possible. The axis of the goniometer should coincide with the transverse axis of the elbow joint (the line connecting the lower edges of the outer and inner epicondyle);

3) wrist joint - dorsal extension and palmar, ulnar and radial flexion.

The forearm is in the horizontal plane, the hand is straightened and is its continuation, the first finger is pressed. The fixed branch of the goniometer is installed parallel to the line connecting the styloid process of the radius and the outer edge of the bicep’s tendon, movable - along the length of the second metacarpal bone. Palmar, ulnar and radial flexion and dorsal extension are performed, while the axis of the goniometer should coincide with the transverse axis of the joint;

4) hip joint - flexion and extension: the subject lies on his back, the leg under examination is extended, the other is maximally bent in the hip and knee joints and is fixed in this position with the hand of the same name. The fixed branch of the protractor is installed parallel to the line connecting the apex of the axillary fossa with the greater trochanter, the movable one - along the line connecting the greater trochanter and the lateral condyle of the thigh.

During the measurement, the leg to be examined is bent at the knee joint.

Abduction: the subject lies on his back, legs extended, heels together, arms along the body. The fixed branch of the protractor is installed along the line of the xiphoid process-pubic articulation-inner condyle of the thigh. The examined leg is maximally retracted;

5) knee joint - flexion and extension: the subject lies on his back. The fixed branch of the protractor is installed parallel to the line connecting the greater trochanter with the outer condyle of the femur, the movable branch is parallel to the line connecting the head of the fibula to the outer ankle. First, maximum flexion is performed, and then full extension of the lower leg;

6) ankle joint - plantar and dorsiflexion: the subject lies on his back, the foot at an angle of 90 degrees. The fixed branch of the protractor is installed parallel to the line connecting the head of the fibula with the outer condyle, the movable branch is installed along the outer edge (arch) of the foot. Dorsal flexion is performed first, followed by plantar flexion.

47. During all measurements, it is necessary to carefully monitor that during movement in the joints, the jaws of the goniometer do not deviate from the above measurement lines.

48. The length of the limb is measured with a measuring tape. The same symmetrical identification points are used, taking into account the axis of the limb.

For the upper limb, this axis passes through the center of the head of the humerus and the capitate eminence of the shoulder, the heads of the radius and ulna; for the lower limbs, through the anterior upper axis of the ilium, the inner edge of the patella and the first toe in a straight line connecting these points. To identify shortening of the limbs, it is important to compare the true (anatomical) and relative length of the limb.

49. In case of ankylosis, joint contractures, deviation of the lower leg inward, as well as outward, pathological conditions of the hip joint, the anatomical length of the diseased and healthy limbs is often the same size, and the relative length of the diseased limb is less. The anatomical length of the limb is measured in segments, and the relative length is measured in a straight line from the beginning to the end of the limb.

50. The anatomical length of the shoulder is measured from the greater tubercle of the humerus to the olecranon, the forearm - from the olecranon to the styloid process of the ulna.

51. The anatomical length of the thigh is measured from the apex of the greater trochanter to the joint space of the knee joint, the lower leg — from the joint space of the knee joint to the lower end of the external ankle. The sum of the measurements obtained for each segment is the anatomical length of the limb.

52. The relative length of the upper limb is determined by measuring in a straight line from the acromial process of the scapula to the tip of the third toe, the lower limb - from the anterior superior axis of the ilium to the plantar edge of the foot.

53. The study of the spine begins with the implementation of the axial load and the determination of pain points, which are additionally refined by percussion of the area of ​​the apexes of the spinous processes and palpation of the paravertebral points.

54. The range of motion in the cervical spine is determined by tilting and turning the head.

Normally, forward bending of the head is possible by 40 degrees and is performed until the chin touches the sternum, posteriorly it is possible so that the back of the head takes a horizontal position, sideways - until it touches the shoulder girdle. Head turns in both directions are possible up to 85 degrees.

Lateral movements in the thoracic and lumbar spine are possible within 25-30 degrees from the vertical line.

55. The spine takes the greatest part in the anteroposterior movements. Limitation of mobility of the spine in the anteroposterior direction is determined with active flexion of the examined forward. Instead of forming a uniform arch, the spine remains erect and forward bending occurs due to flexion in the hip joints. Further flexion is made possible only when squatting, which is observed when the subject is lifting a small object from the floor.

56. If a spinal deformity is suspected, the projections of the apices of the spinous processes are marked on the skin with a brilliant green solution, and the spinal deformity is determined. To do this, use a plumb line (thread with a load), which is fixed over the spinous process of the seventh cervical vertebra with an adhesive plaster. If the plumb line passes exactly along the gluteal fold, the scoliosis is considered balanced. If there is a deviation of the plumb line, its value must be measured throughout the deformation for subsequent comparison with the data of radiographs. The distance between the edge of the scapula and the spine at symmetrical points is compared, the indicators for determining the back force (dynamometry) are estimated. Since pronounced deformities of the spine are accompanied by a violation of the function of external respiration, it is necessary to determine the vital capacity of the lungs, the minute volume of respiration,

57. In order to confirm the deformities of the spine, the study should be supplemented with X-ray (fluorography) of the spine in the vertical and horizontal position of the body.

58. The Chizhin and Fridland indices are used to assess pathological changes in the feet (flat feet, deformities). When determining the Chizhin index (measuring the footprint), an imprint of the footprint is made on the paper, the width of the print and the width of the groove of the footprint are measured. The ratio of the width of the imprint to the width of the groove determines the degree of flattening: index from 0 to 1 - norm, from 1 to 2 - flattening, above 2 - flat feet.

To assess flat feet, the Fridland index (flattening of the arch of the foot) is determined by the formula: height of the arch x 100 length of the foot

The height of the vault is determined by a compass from the floor to the center of the scaphoid. Normally, the Fridland index is 30-28, with flat feet - 27-25.

59. The degree of flat feet is most reliably established by X-ray. Profile shots of the feet are taken in a standing position under load (without shoes). On radiographs, by constructing a triangle, the angle of the longitudinal arch and the height of the arch are determined. The angle is formed by lines drawn from the lower edge of the scaphoid joint to the apex of the calcaneal tuberosity and the head of the first metatarsal bone. The height of the arch is determined - the length of the perpendicular, lowered from the height of the angle of the longitudinal arch to the base of the triangle, - the line connecting the surface of the tuberosity of the calcaneus with the plantar surface of the head of the first metatarsal bone. Normally, the angle of the arch is 125-130 degrees, the height of the arch is 39 millimeters (hereinafter -mm).

60. Flat feet I degree: the angle of the longitudinal inner plantar arch is 131-140 degrees, the height of the arch is 35-25 mm. Flat feet of the II degree: the angle of the longitudinal inner vault is 141-155 degrees, the vault height is 24-17 mm. The talus is shortened, the neck is not emphasized. Flat feet of the III degree: the angle of the arch is more than 155 degrees, the height of the arch is less than 17 mm.

61. At the same time, there is a flattening of the transverse arch of the foot, abducting contracture of the first toe. The foot is rotated and deflected outward.

62. In the position of the examined lying down, the pulsation of the great vessels is checked by palpation and auscultation. If necessary, oscillography with nitroglycerin test, angiography, phlebography, rheovasography, Doppler ultrasonography and other studies that provide objective indicators of the state of blood circulation are performed.

Chapter 3. Examination of internal organs

63. Examination of internal organs includes the study of complaints, anamnesis, as well as an objective examination, which begins with a general examination, while paying attention to the general appearance, physique, the degree of development of subcutaneous fat, the color of the skin and visible mucous membranes. Palpation is determined by the elasticity and moisture of the skin, its temperature in certain areas, the state of the lymph nodes, muscles.

Then the systems research is carried out.

64. When examining the circulatory system, the pulse (frequency, rhythm, character) and blood pressure at rest (sitting) are determined. With high blood pressure, it is necessary to measure it again after 10-15 minutes, and if it remains above the norm, then after 3-5 days in conditions that exclude unfavorable factors (emotional and physical stress, lack of sleep). In case of an increase in blood pressure, 24-hour blood pressure monitoring (hereinafter referred to as DBPM) is performed. A functional test of the cardiovascular system is necessarily carried out, which consists in determining the rate of recovery of its initial state after physical activity (15-20 squats) 3 minutes after it and then until the initial data of the pulse and blood pressure are established.

65. When examining peripheral vessels, attention is paid to the presence and nature of pulsation of arteries in various areas (jugular veins, carotid, brachial and other arteries, hypogastric pulsation).

66. Percussion and palpation determine the boundaries of the heart, apical and cardiac impulses, other pulsations in the region of the heart and in the vicinity of it.

67. When listening to the heart in various positions of the examined person (lying, standing), after physical exertion, while holding the breath, the sonority of the heart tones (strengthening, weakening, accent) and their character (splitting, bifurcation, the appearance of additional tones) are assessed, as well as the presence of heart sounds. noise. When listening to the noise, it is necessary to determine its relation to the phase of cardiac activity (systolic, diastolic), its nature, strength, duration, localization and predominant irradiation. Noises are distinguished between organic and functional. Organic noises are observed with lesions of the myocardium, heart valves and vessels departing from it, and congenital heart defects. Functional murmurs depend on various reasons: nervous excitement, infectious diseases, anemia, in puberty.

68. To find out the causes and nature of heart murmurs, it is necessary to resort to additional examination methods: X-ray of the heart in three projections with esophageal contrast, electrocardiography, phonocardiography, echocardiography, and other studies.

69. When examining the respiratory organs, all examined persons must undergo an X-ray examination, preferably with a large-frame fluorograph, and a thorough examination by clinical methods.

Servicemen of a special-purpose unit assigned, sent for training to special courses in the following specialties: a diving specialist (diver, deep-diver), as well as to courses related to parachute jumping, spirography is required to determine the vital capacity of the lungs (hereinafter - VC ).

70. When assessing complaints, attention is paid to the nature of shortness of breath (physiological, pathological, with difficulty breathing, exhaling, mixed), the peculiarity of the cough (duration, time of manifestation, volume, timbre, the presence of sputum and its peculiarity), localization, intensity, irradiation of pain in the chest and the connection of these pains with the act of breathing, coughing.

71. External examination of the face reveals a cyanotic coloration of the skin and visible mucous membranes, indicating difficulty in gas exchange, a noticeable movement of the wings of the nose during breathing associated with severe shortness of breath, the presence of a blush on the cheeks.

72. When examining the neck, pay attention to its volume and shape, the condition of the lymph nodes.

73. When examining the chest at rest and during deep breathing, its shape, the location of the clavicles, supraclavicular and subclavian fossae, shoulder blades, the symmetry of both halves of the chest, the type of breathing, frequency, rhythm and depth of respiratory movements, participation in the act of breathing of auxiliary muscles are determined ...

74. Palpation determines the localization of chest pain and its resistance (elasticity), the severity of voice tremor, which suggests the presence of effusion in the pleural cavities, as well as large infiltrates in the lungs, pleural friction noise.

75. With comparative percussion, the boundaries of the lungs are determined, the mobility of the lower pulmonary edges (in the normal state, the mobility of the pulmonary edges amounts to 6-8 cm in the sum of inhalation and exhalation), the height of the apexes and their width, as well as changes in the percussion pulmonary sound in pathological conditions (shortening, dullness, dull sound in the presence of fluid in the pleural cavity, inflammatory, tumor processes in the lungs, tympanic nature of the sound, box sound when air accumulates in the pleural cavity, the presence of cavities in the lung - abscess, cavity, if it is located close to the chest wall and has a diameter of at least 3-4 cm, as well as with increased airiness of the lung tissue - emphysema).

76. When listening to the lungs, the nature of breathing, its intensity and the ratio of inhalation and exhalation are determined. The main respiratory noises (vesicular, bronchial breathing and their changes) and pathological respiratory noises (wheezing, crepitus and pleural friction noise) are assessed.

77. If areas with dullness, dull percussion sound and auscultatory changes in the form of bronchial, weakened, amphoric breathing, moist wheezing, crepitus are detected over the lungs, if symptoms that cause suspicion of tuberculosis are detected, it is necessary to send the examined persons for examination to a phthisiatrician, as well as for inpatient examination in a specialized medical institution.

78. When examining the abdominal organs for the detection of diseases of the gastrointestinal tract, a correctly collected anamnesis is of great importance. When analyzing the complaints of the surveyed, it is necessary to pay attention to the nature of dyspeptic disorders, pain, their relationship with food intake, the frequency and seasonality of pain.

79. The examination begins with an examination of the oral cavity: teeth, gums, tongue, soft palate and pharynx. Then, the abdominal organs are examined and palpated. The examined person is laid down on the couch facing the light source with straightened legs and arms extended along the body. The head should be slightly raised and rest without tension on the headrest of the couch. The doctor, being to the right of the examined person, conducts a superficial approximate palpation, revealing soreness, tension of the muscles of the abdominal wall, the presence of a hernia of the white line, superficial tumors. Then he proceeds to deep, sliding palpation according to the Obraztsov method, determining the state of the liver, spleen, kidneys, intestines, deeply located formations.

80. Percussion determines the upper border of the liver, the lower border of the stomach and the size of the spleen.

81. When identifying symptoms indicating a disease of the abdominal organs, it is necessary to carry out additional laboratory, instrumental and X-ray examinations.

82. When examining the renal system, it is necessary to carefully collect anamnesis, paying attention to the relationship of possible dysuric phenomena with previous diseases, the presence of arterial hypertension and the nature of the pain syndrome.

83. Examination begins with determining the presence of edema and pastiness on the face. Palpation determines the size of the kidneys, tapping on the lumbar region - the presence of pain.

84. If symptoms of kidney disease are detected, additional studies should be carried out: laboratory, instrumental and radiological.

85. Given the complexity of the diagnosis of kidney disease, it is necessary to carry out a full range of studies, including excretory urography, ultrasound, radioisotope renography, urine culture, laboratory urine tests.

86. Considering that a number of therapeutic diseases occur with damage to muscles and joints, it is necessary to pay attention to: changes in the configuration of joints, range of motion, signs of inflammation. If individual signs of the disease are identified, additional research is needed.

Chapter 4. Research of the nervous system

87. The task of an expert neurologist is to establish damage to organs and systems that led to local, diffuse, diffuse organic damage to the nervous system, the presence and severity of autonomic or functional disorders, the connection of neurological symptoms with dysfunction of internal organs and, on this basis, making a prediction about the possibility to perform functional duties in a specific position, or the degree of disability.

88. Examination by an expert - neuropathologist is carried out after examination of the fundus by an ophthalmologist.

89. Clinical and neurological examination is carried out after reviewing medical documents, clarifying complaints and collecting anamnesis (general history and medical history).

90. The presence of convulsive seizures, episodes of loss of consciousness, attacks of muscle weakness in the subject and his relatives, the presence of infectious diseases, intoxication, and nervous diseases in the family is specified.

91. During neurological examination, the examined persons must be completely undressed in order to correctly assess the presence of atrophy, paresis, to reveal trophic skin disorders, changes in gait and statics.

92. A thorough examination and palpation of the skull is of great importance in neurological research, even in those cases when the examined person denies the presence of craniocerebral trauma, in order to identify congenital and acquired defects that can give rise to a targeted examination: EchoEG, craniography in two projections. If necessary, EEG, CT, MRI of the brain.

93. When examining the cranial nerves, first of all, attention is paid to the pupils, their shape and size, and their response to light (direct and friendly) are determined. The unequal size of the pupils (anisocoria) as a single symptom is not a sign of an organic disease of the nervous system, as well as a consequence of a congenital anomaly, unevenness of sympathetic innervation. Deformation of the pupils should raise suspicion of organic damage to the nervous system, but its importance as an organic symptom should not be overestimated in case of normal pupillary reactions. Changes in pupillary reactions are in most cases a sign of an organic disease of the central nervous system and therefore the study of pupillary reactions is carried out carefully in the presence of a sufficiently intense light source.

94. When studying the reaction of pupils to accommodation with convergence, it is necessary to trace the constriction of one and the other pupils. It should be remembered that some individuals do not know how to converge the ocular axes "on demand", which creates a false idea of ​​convergence paresis. When studying pupillary reactions, attention is also paid to the difference in the reactions of the pupils to light, convergence and accommodation.

95. Not only gross violations of pupillary reactions are important (Argyle-Robertson symptom, reflex immobility of the pupils, lack of reaction to convergence and accommodation), but also more subtle disorders (the difference in the vividness of the reaction of one pupil in comparison with another, the lethargy of the reaction to convergence and accommodation).

96. When pupillary reactions change, a more thorough study of the motor sphere, sensitivity, reflexes is necessary.

97. After examining the pupils, attention is paid to the position of the eyes, strabismus, the width of the palpebral fissures, the movement of the eyeballs, the presence of diplopia, nystagmus.

98. Strabismus does not always indicate damage to the oculomotor nerves, it is caused by a congenital defect and visual anomalies.

99. Separate nystagmoid twitching of the eyeballs with extreme lateral abduction of the eyes are not a symptom of organic damage to the nervous system, but any case of nystagmus requires special attention and a more thorough neurological examination of the examined: CT or MRI of the brain.

100. Then the functions of the remaining cranial nerves are investigated:

various types of sensitivity on the face, movements of the lower jaw, tension of the chewing muscles, corneal and conjunctival reflexes;

the severity of nasolabial folds, teeth grin, frowning of eyebrows, closing eyes, wrinkling of the forehead (slight asymmetry in the severity of nasolabial folds as a single symptom does not matter);

soft palate mobility, swallowing, phonation, soft palate reflex,

condition and strength of the sternocleidomastoid and trapezius muscles, lifting the shoulders, turning the head;

tongue movements (deviation of the tongue to the side as a single symptom does not yet indicate damage to the nervous system), fibrillar twitching and atrophy are not a sign of organic pathology.

101. The function of the optic nerve is examined by an ophthalmologist, an auditory nerve by an otorhinolaryngologist.

102. When examining the motor sphere, the volume of passive and active movements of the upper and lower extremities, the range of movements of the spine, muscle strength, muscle tone, muscle atrophy, its prevalence and severity, fibrillar and fascicular twitching, mechanical excitability of muscles and nerves (symptom of Chvostek and Trousseau ), synkinesis, hyperkinesis (tremors, chorea, athetosis, torsion spasm, tics), akinesia. In doubtful cases, with muscle damage, it is recommended to send those examined for electromyography.

103. In the study of coordination of movements, finger-nose, calcaneal-knee tests are used, diadochokinesis, stability in the Romberg position are checked, gait is studied. Attention is drawn to the trembling of closed eyelids, tongue, fingers of outstretched hands. Violation of speech (chanting, nasal tinge, dysarthria, stuttering, aphonic disorders) are detected in the process of conversation and questioning of the subject. The presence of these pathological changes is an indication for the appointment of CT, MRI of the brain.

104. Many organic diseases of the nervous system are accompanied by changes in tendon reflexes, so their study is essential.

105. Reflexes are investigated: carpo-radial (periosteal), flexor-ulnar (with biceps), extensor-ulnar (with triceps), knee and Achilles, abdominal, testicular, plantar, the presence and absence of pathological reflexes (Babinsky, Rossolimo , Ankylosing spondylitis, Oppenheim, pathological reflexes of the oral muscles - nasolabial, proboscis, sucking). Not only the presence of reflexes is determined, but also their liveliness, and their uniformity. Uneven reflexes and their loss indicate in most cases an organic lesion of the peripheral and central nervous system. Taking this into account, it is necessary to pay attention to the technique of the study of reflexes in order not to get a false difference in reflexes. It should be remembered

106. The absence of reflexes on the upper limbs indicates a congenital anomaly, therefore, uneven reflexes and the absence of a reflex on one side are of great importance.

107. The absence of knee and Achilles reflexes is always suspicious of an organic disease of the nervous system (tabes dorsal, the consequences of polyneuritis, poliomyelitis, myelodysplasia). In the absence of knee and Achilles reflexes, it is necessary to use additional research methods (X-ray of the lumbosacral spine, blood test for Wasserman's reaction, if necessary, CT, MRI of the spinal cord).

108. A uniform increase in reflexes, sometimes with clonuses, in the absence of pathological reflexes and with live abdominal reflexes is not a sign of organic damage to the nervous system, such an increase is observed in neuroses.

109. In the study of sensitivity, the presence of pain, paresthesia, their nature, severity, localization, soreness of the nerve trunks, pain points, symptoms of tension of the nerve trunks, pain, temperature, tactile, if necessary, other types of sensitivity, the nature of the sensitivity disorder (anesthesia, hypoesthesia , hypersthesia, hyperpathy) and its area. To exclude discogenic pathology of the spine with radicular prolapse, it is recommended to send the person being examined for CT, MRI of the corresponding spine.

110. When studying the autonomic nervous system, attention is drawn to the color of the skin of the face, trunk, extremities (pallor, redness, acrocyanosis, vasomotor play), the presence of trophic skin disorders, sweating, attention is drawn to the presence of asymmetries in skin moisture and temperature.

111. Skin-vegetative reflexes are investigated: local dermographism, reflex dermographism, pilomotor reflex and cardiovascular reflexes: eye-cardiac (Danini-Aschner phenomenon), cervical. Orthoclinic test, Erben test are carried out. Attention is drawn to the dynamics of blood pressure. With lability of the autonomic nervous system and blood pressure, a more thorough neurological examination is recommended: rheoencephalography and ultrasound Doppler, if necessary, MRI in angio mode.

112. Establishment of pathological lability, increased excitability of autonomic innervation is important in an objective assessment of neurotic conditions, as well as issues of selection for certain types of services.

Servicemen of a special-purpose unit appointed, sent for training in special courses in the following specialties: a diving specialist (diver, deep-sea diver), as well as for courses related to parachute jumping, it is mandatory to have an EEG, EchoEG, according to CT or MRI readings of the brain.

Chapter 5. Investigation of the mental state

113. The main tasks of the MMC psychiatrist is to prevent persons suffering from mental diseases and behavioral disorders from serving in the NG RK, as well as early detection of these diseases in military personnel with the aim of their timely hospitalization in specialized medical institutions for treatment and the subsequent issuance of an opinion on fitness for military service.

114. When the MMC psychiatrist examines people with borderline conditions and low-grade, latent forms of illness, when patients do not regard their mental health as painful, they do not seek psychiatric help and, as a rule, are not registered with mental health centers (hereinafter - MHC) or, being interested in recruiting or continuing the service, they try to hide from the doctor their mental illness. In a number of cases, there are consequences of organic brain lesions, traumatic brain injuries, psychosis, suffered in the past, when the severity of the mental defect is small and the social adaptation of these persons does not yet suffer.

115. In the absence of objective anamnestic information, each additional source of information about the health of a candidate for service (study) acquires special significance and can significantly affect the final expert decision. Such a source can be information from polyclinics at the place of residence, work, study or service, MHC, other medical health organizations, characteristics from schools, other educational institutions, from the place of work, service, information from relatives, military ID data, additional research (psychological , electroencephalographic, etc.) and from a personal conversation between the doctor and the patient.

116. When carrying out a medical examination, information from the MHC (with the obligatory result of the drug test) is requested without fail in the form of certificates to establish the possibility of observation in these institutions.

117. If there is information about staying for examination at the MHC, a detailed extract from the medical history of the psychiatric hospital where the examination was conducted is requested.

118. In the conversation with the examinee, the anamnesis of life, aggravated heredity of mental illness, information about the peculiarities of development in childhood, trauma, absence or presence of stuttering, enuresis, sleepwalking and phobias are taken into account. When examining it, facial expressions, facial expressions, gait features, posture, movements, the adequacy of the reaction, attitude to the conversation with the doctor are taken into account.

Particular attention should be paid to suicidal tendencies:

evaluate the appearance, posture, gestures, facial expression of the patient;

pay attention to the presence or absence of psychomotor agitation, lethargy, demeanor, grimacing, stereotyped movements;

get an idea of ​​the emotional state (anxiety, fear, anxiety, tension, depression, enthusiasm), the ability to concentrate;

try to identify disturbances in the perception of the environment (hallucinations), delusional ideas, disorders of long-term and short-term memory;

evaluate the available data on somatic and neurotic status.

119. Leading in the assessment of the mental state of the examined person is the clinical research method, which must be combined (with appropriate indications) with generally accepted research methods (experimental psychological research, electroencephalography, brain tomography and others).

120. The study of the mental state of the examined person is carried out in the following sequence: the state of consciousness, attention, memory, thinking, intellect, emotional-volitional sphere is assessed, the absence or presence of psychopathological symptoms is established. In the study of attention, its ability to concentrate is noted (exhaustion, distraction, stuckness). When examining memory, the speed and accuracy of memorization, reproduction of past and current events, the presence of memory deceptions, the type of amnesia (retrograde, antegrade), and so on are established. When assessing thinking, attention is paid to consistency, consistency of judgment and inferences, thoroughness, stuckness, resonance, pretentiousness, the prevalence of abstract thinking over the concrete and vice versa. The pace of thinking is determined (accelerated, normal, slow), its focus (problems, interests). In the study of intelligence, the ability to generalize and understand the figurative meaning of proverbs, the stock of knowledge, the ability to replenish and use them are determined. Possibility of critical assessment by patients of their condition. Attitudes for the future. When determining the state of the emotional sphere, mood (high, even, low, unstable), pathological mood swings, their duration, and color are assessed. The adequacy or inadequacy of emotions in terms of external manifestations, the ability to restrain or suppress their feelings are assessed. The volitional sphere is assessed by the characteristics of the drives and behavior of the person being examined. The absence or presence of disturbances in perception is established: illusions, hallucinations, their content, attitude towards them (critical, affective, indifferent), change in the quality of perception of space, time, self. To identify these violations, as well as obsessions and delusions, a targeted survey of the subject is required.

121. Consecutive psychological and physiological examinations, a conversation between a psychologist based on the test results, and a clinical conversation with an expert psychiatrist constitute a complex of research into the mental health of the person being examined.

122. In order to confirm the clinical signs of various diseases, or to differentiate from mental states that have not reached the degree of pathological severity, the examined are sent to the PPL for an in-depth examination using a number of additional techniques used in clinical practice.

The Resolution of PPL directs the MMC psychiatrist to construct an in-depth clinical interview with the subject, to reveal the latent psychopathology and to get an idea of ​​the psychopathological characteristics of the individual being examined. It should be borne in mind that this survey provides additional information. The psychiatrist does not make an expert opinion completely dependent on the results of a psychodiagnostic examination, since their reliability and the degree of expert significance depend on many factors: the level of training and practical experience of the psychologist who conducted the research, the thoroughness of processing the results obtained, the correctness of their interpretation, and other reasons.

123. When conducting a military medical psychiatric examination of servicemen suffering from mental illness and borderline conditions, a medical examination is carried out after an inpatient examination in a specialized medical institution. The question of the need for a serviceman to be examined in the MHC is decided by the MMC psychiatrist. Sent to the hospital by the head of the medical service and certified by the signature of the commander of the military unit. Hospitalization in a psychiatric hospital is carried out with the consent of the person being examined.

124. For servicemen sent for examination at the MHC, an official profile is drawn up, containing detailed information indicating the presence of signs of mental illness, as well as a detailed extract from the medical record of an outpatient, a medical book with data from examinations by a psychiatrist, information about the presence somatic diseases.

125. The service profile contains information on the impact of the employee's health on the performance of his official duties in the position held, information on cases of prolonged and frequent dismissals of the employee from the performance of his official duties due to illness, the opinion of the employee's manager on the advisability of keeping the employee in service due his health. The facts are also indicated, indicating that the employee has committed actions that give reason to assume that he has a mental disorder, a tendency to abuse alcohol and other psychoactive substances. Service characteristics for servicemen must be certified by the signature of the command of the military unit. These documents are submitted to the medical institution where the examined person is examined,

In cases of a suicidal attempt by a serviceman, the results of an official investigation, eyewitness reports and a certificate of injury are also attached to the medical examination report.

126. The expert psychiatrist of the MMC independently establishes diagnoses of borderline mental and behavioral disorders that fall within the competence of the medical personnel of primary health care, provided for by the Standard for the organization of the provision of medical and social assistance in the field of mental health to the population of the Republic of Kazakhstan, approved by the authorized body in the field of health in accordance with the competence envisaged subparagraph 32) article 7 of the Code.

An expert diagnosis of mental illness must be confirmed by a consultation examination in a specialized institution. The results of the consultation are attached to the act of medical examination.

127. Cases of providing medical care without the consent of the patient are allowed in relation to persons:

1) being in a shock, coma, which does not allow expressing their will;

2) with diseases that pose a danger to others;

3) with severe mental disorders (diseases);

4) with mental disorders (diseases) who have committed a socially dangerous act.

An expert decision on these persons is made at the end of inpatient treatment.

128. If a serviceman refuses to undergo an inpatient examination, it is explained to him that a medical examination will be carried out based on the results of an outpatient examination at the CPZ with the conclusion of a medical advisory commission. The refusal of a serviceman to be examined is formalized by his report (receipt) and an act, which is certified by the signatures of the MMC members and attached to the act of medical examination.

Chapter 6. Examination of ENT organs

129. Research of ENT organs includes clarification of complaints, study of anamnesis, endoscopy and examination of the functions of ENT organs.

130. When collecting anamnesis, the examined person is examined for past diseases of the ear, throat, nose (the presence of suppuration from the ear, sore throats, frequent and prolonged rhinitis, hypersensitivity to motion sickness). At the same time, speech defects, their nature and severity are clarified.

131. The examination of the organ of hearing should begin with examination and palpation of the auricle, mastoid processes, tragus and adjacent areas, determining their sensitivity.

132. To inspect the external auditory canal, the examinee turns his head by approximately one quarter of a circle so that the extended axis of the auditory canal coincides with the direction of the light rays reflected by the reflector.

133. The auricle must be pulled up and back, which helps to straighten the initial part of the external auditory canal. Limited hyperemia and soreness of the skin of the membranous-cartilaginous part of the external auditory canal are characteristic of the boil. Spilled hyperemia, swelling, scanty discharge, desquamation of the epithelium indicate diffuse inflammation of the external auditory canal.

134. Then, using the ear funnel, the eardrum is examined. In the presence of an inflammatory process in the tympanic membrane, the light reflex disappears and deforms, injection of blood vessels, hyperemia can be observed. In chronic purulent inflammation of the middle ear, the perforation in the tympanic membrane persists for a long time, pus is released through it, granulation, polyps, cholesteatoma are often visible.

135. A detailed examination and determination of the mobility of the tympanic membrane is carried out using a pneumatic Siegle funnel. This funnel (its wide part is hermetically closed by a lens) is tightly inserted into the external auditory canal. With the help of a rubber balloon connected to a funnel, pressure in the external auditory canal is alternately increased and decreased. The movements of the tympanic membrane are observed through a built-in lens.

136. When examining the upper respiratory tract, the functions of respiration and voice formation are assessed. The external parts and the nasal cavity, pharynx are examined. Attention is drawn to the smell of exhaled air.

137. Next, the nose and nasopharynx are examined (anterior, middle and posterior rhinoscopy). The condition of the mucous membrane, the presence, absence of pus, polyps is checked. Nasal breathing is checked by closing the right and left nasal passage alternately, the examinee is invited to breathe, closing his mouth, on the doctor's palm, on a cotton wool. In case of severe disturbances in nasal breathing, stench from the nose, hoarseness, nasalness, changes in the tonsils, tumors of the pharynx, ulcers on the mucous membrane, a more detailed examination is necessary. If stuttering is detected, the results of examination by expert doctors, a neuropathologist and a psychiatrist, are used, and, if necessary, consultation with a speech therapist.

138. Smell is investigated using four standard odors: 0.5% acetic acid solution (low odor), pure wine alcohol (medium odor), simple valerian tincture (strong odor), ammonia (ultra-strong odor). These liquids are stored in numbered bottles of the same shape and color. To detect dissimulation, you should have vials of the same shape with fresh distilled water.

139. Smell disorders can be of peripheral and central origin. In the first case, they are caused by pathological processes in the nasal cavity (chronic rhinitis, nasal polyposis, curvature of the nasal septum). With difficulty in nasal breathing, respiratory hyposmia and anosmia occurs. Peripheral olfactory disorders in the form of hypo- and anosmia are caused by the pathology of the olfactory epithelium, for example, due to acute rhinitis, ozena, atrophic changes, and various toxic effects. Olfactory disorders of central origin are associated with damage to the olfactory analyzer at some level of its organization, in which case the examined persons are subject to a thorough neurological examination.

140. Investigation of the pharynx (pharyngoscopy) is divided into two points. At the first - the examined person breathes calmly, without sticking out his tongue over the edge of the teeth, and tries to relax the pharyngeal muscles, at the second - to pronounce the sound "uh ...", at this moment the soft palate rises upwards and thereby determines the degree of its mobility, the tongue lies calmly at the bottom of the mouth, slightly pressed down with a spatula (with a sharp pressure, the tongue warps, which interferes with the study). When examining the pharynx, attention is drawn to the state of the mucous membrane, tonsils (with the help of two spatulas they are removed from the bed), the contents of the lacunae, the adhesion of the tonsils with the arches and the state of the cervical lymph nodes are checked.

141. After examination of the ENT organs, hearing acuity is established for whispering speech. The auditory function of each ear is determined separately, for which the non-examined ear is tightly closed by pressing a finger on the tragus of the auricle. To study hearing, you can use not only the words from the Voyachek table, but also the numbers from 21 to 99, while the examined person does not see the doctor's face in order to avoid guessing the words by lip movement. With the aim of possibly the same intensity of whispered speech, the doctor pronounces words with the help of the air remaining in the lungs after exhalation. The study begins from a distance of at least 6 m. The final hearing acuity is the distance (in meters and half meters) from which the examined person repeats all and the absolute majority (5 out of 6 and 4 out of 5) of the words that the doctor utters in a whisper.

142. If the hearing loss does not correspond to objective data and in all doubtful cases, a repeated hearing test is carried out, and additional research methods are applied.

143. During the medical examination of those entering the military service, for positions associated with frequent trips by air, motor transport, as well as all those entering educational institutions, the study of the vestibular apparatus is mandatory.

144. In the study by the method of double rotation according to V.I. Voyacheku (otolith reaction) the head and body of the subject are tilted forward 90 degrees and rotated in the Barani chair 5 times within 10 seconds. After stopping the rotation, the subject continues to sit with his eyes closed in the same position for 5 seconds, after which he is asked to quickly straighten up. As a result, a combined irritation of the receptors of the vestibular apparatus is created. People with normal excitability of the vestibular apparatus easily tolerate such a functional load, they do not have significant motor and autonomic reactions. The emergence of strong motor, especially autonomic, reactions indicates a reduced resistance to vestibular stress.

145. In the presence of indications (presence of complaints, special selection, to clarify the diagnosis), additional studies are carried out by radiography, computed tomography, audiometry, tympanometry.

Servicemen of the special-purpose unit assigned, sent for training to special courses in the following specialties: a diving specialist (diver, deep diver) as well as to courses related to parachute jumping, audiometry and tympanometry are mandatory. The presence of perforation of the tympanic membrane, deformation of the nasal septum with difficulty and partially obstructed nasal breathing are not allowed.

Chapter 7. Dermatovenereological examination

146. Dermatovenereological examination begins with a visual examination of the skin, mucous membranes, complaints and anamnesis are studied.

147. Correctly and carefully collected anamnesis is of great importance in the diagnosis of skin and venereal diseases. Finding out the nature of the work of the examined person who has skin diseases will help in the diagnosis of occupational dermatoses. If you suspect skin leishmaniasis, leprosy, phlebotoderma and a number of other dermatoses, it is necessary to find out whether the person being examined, even for a short time, was in those areas where these diseases occur. In the case of complaints of discharge from the urethra, the appearance of erosive and ulcerative elements on the genitals, in the diagnosis, the period indicated by the examined person from accidental sexual contact matters.

148. To diagnose a number of dermatoses, it is necessary to establish the fact of the seasonality of the disease, the connection with the intake of any medications and food.

149. The survey allows in some cases to establish the family nature of the disease, which helps in the diagnosis of scabies, dermatomycosis, hereditary and congenital dermatoses (some forms of keratoses, Darrieus disease), as well as to find out the presence and absence of itching, its intensity, localization, the greatest severity in certain hours of the day.

150. It should be borne in mind that some diseases, for example, nodular pruritus, chronic trichophytosis, systemic scleroderma, erythema nodosum are more common in women, rhinophyma, keloid in men.

151. It is specified when and in what areas the first manifestations of the disease appeared, what changes occurred with them, the nature of the process, the frequency and duration of relapses and remissions (if any), the relationship of rashes with the nature of nutrition and the therapy used in the past, its effectiveness.

152. When examining the skin and rashes, you should use sufficient diffused daylight and good electric lighting. It is necessary to determine the color of the skin and visible mucous membranes, elasticity and extensibility of the skin, turgor of muscles and subcutaneous fat, as well as the condition of the sebaceous and sweat glands, nails and hair, the nature of pigmentation, the presence of scars, nevus formations.

153. Determination of the nature of dermographism - the response of the neurovascular apparatus of the skin to mechanical irritation, which indicates the properties of the vasomotor innervation of the skin under examination - is of no small importance. The appearance of a red strip in response to holding a blunt object over the skin, disappearing without a trace after 2-3 minutes, indicates normal dermographism. Red diffuse dermographism is observed in eczema, psoriasis, white - in patients with pruritus, exfoliative dermatitis, persistent white and mixed, quickly turning into white, in patients with neurodermatitis, urticaria - in patients with urticaria, pruritus.

154. The muscle-hair reflex (goose bumps) is obtained by lightly holding a cold object over the skin. Normally, it lasts 5-10 seconds and then disappears without a trace. The absence of this reflex speaks of a disorder of sympathetic innervation and is observed in patients with ichthyosis, prurigo Gebra. Its increase occurs in patients with diffuse and disseminated neurodermatitis with functional disorders of the central and autonomic nervous system.

155. When leprosy, syringomyelia, pathomimia are suspected, the study of tactile, pain and temperature sensitivity of the skin is often of decisive diagnostic value. It is recommended to describe lesions of the skin and mucous membranes sequentially, adhering to a certain scheme. At first, it is advisable to indicate whether the rash is inflammatory and non-inflammatory in nature. Then it is noted to which group of inflammation the existing rashes can be attributed: to acute inflammatory (with a predominance of the exudative component of inflammation) and neostroinflammatory (with a predominance of the proliferative component of inflammation). Further, the localization of the rashes is indicated with a description of the preferred arrangement of the elements. In many dermatoses, there is a favorite localization, which, however, is of secondary importance for the diagnosis.

156. Describe the primary and secondary morphological elements of a given examinee, and describe their features: color, border, shape, shape (configuration), surface, consistency, relationship. The boundaries of morphological elements can be clear and indistinct, sharp and unsharp. After describing the shape of the elements - a three-dimensional concept, the doctor indicates, for example, in relation to papules, that they are flat, conical and hemispherical. In outline, the elements are round, oval, polygonal and polycyclic, small-large-scaled. By consistency, the elements can be woody-dense, dense-elastic, soft, pasty.

157. The surface of the elements is smooth, rough, and bumpy. According to the relationship between each other, the elements are isolated from each other and confluent, in the first case they speak of the focal location of the rash. If the rash in its localization resembles circles, semicircles, ovals, arcs, then they speak of the correct grouping of the rash. An incorrectly grouped rash is spoken of if it is located in a certain area, but does not form any geometric shape. A systematic rash is called a rash located along the nerve trunks (with shingles), blood vessels.

158. Primary and secondary morphological elements and their clinical features are the basis for making a dermatological diagnosis. In a number of cases, visual diagnosis is difficult due to the morphological similarity of many dermatoses, and also because a different atypicality is often noted in the clinical picture of classical dermatoses and in their course. In these cases, a dermatovenerologist, after using additional examination methods (palpation, diascopy, scraping of rashes), with the help of appropriate specialists, examine the internal organs and the nervous system, conduct a study of the morphological composition of blood, urine, other general analyzes and special dermatovenerological studies (pathohistological examination of biopsy material, research on fungi, treponema pale, gonococcus, mycobacterium tuberculosis,

159. In case of chronic dermatoses, expert assessment is of great importance for the prevalence and limitedness of skin manifestations, which must be indicated in the diagnosis.

160. Limited forms of skin diseases are understood as single (usually no more than three) lesions of various localization, including in various anatomical areas, with an area up to the patient's palm. In eczema, damage to one of the anatomical areas (foot, lower leg, hand, head) is regarded as limited, even if the focus is more than a palm area.

Chapter 8. Examination of the organ of vision

161. When collecting anamnesis, the features of the patient's vision are clarified, attention is drawn to the past diseases and injuries, both general and the organ of vision, the presence in the family of hereditary diseases of the organ of vision (congenital nystagmus, hemeralopia). In the course of the conversation, attention is paid to the position and mobility of the eyeballs, the direction of the gaze, the condition of the eyelids, the ciliary edge.

162. The study of eye function begins with less tedious techniques and is carried out in the following sequence.

163. The study of color vision is carried out for all examined with the use of predominantly threshold tables, the use of Rabkin's polychromatic tables is not excluded.

164. The modern classification of color vision forms meets the requirements of color vision examination.

By the degree of sensitivity of color receivers	Variants of color vision forms
	With a normal distribution of the maxima in the spectrum	With an anomalous distribution of maxima in the spectrum
Color vision	Severe normal trichromasia	Severe abnormal trichromasia	Protanomaly
			Deuteranomaly

Low vision	I degree II degree III degree	Recipient (weak) trichromasia	Protodeficiency Daydeficiency Tritodeficiency
Color blindness		Dichromasia	Protanopia Deuteranopia Tritanopia
		monochromaticity

165. The study of color perception using threshold tables is recommended to be carried out under natural lighting and fluorescent lighting. The illumination level ranges from 500 to 1000 lux. Illumination with incandescent lamps and direct sunlight is excluded. The person being examined is positioned with his back to the light source (to the window). Each card should be presented vertically, 1 meter away from the person being examined, right at the level of his eyes.

166. The examined person names and indicates with his hand the direction of the open side of the square: up, down, right, left. The exposure of one test is quite enough for 5 seconds. It is recommended to arbitrarily change the order of exposure of the test tables, and to avoid accidental guessing, it is necessary to present the same table at least three times, changing the position of the open side of the square.

167. In case of incorrect answers for all 11 tables, table 12 is presented, where the colors of the figure and background are selected in such a way that they should be distinguished by all, without exception, examined. This control test is intended to identify possible simulation of color blindness and to demonstrate the examination procedure. The remaining 11 cards represent 3 groups of tests, respectively, for separate testing of the sensitivity of each of the three color receivers of the eye in its quantitative expression with the maximum sensitivity in the red part of the spectrum (from № 1 to № 4), in the green part of the spectrum (from № 5 to № 8) and in the blue part of the spectrum (from № 9 to № 11).

168. All answers of the examined person are recorded in the Protocol of examination of color vision according to threshold tables, the correct answer is marked with a "+" sign, an incorrect one - with a "-".

Color vision test protocol for threshold tables

Receiver under test

red

green

the control

the control

Card №

one

2

3

four

five

6

7

8

9

ten

eleven

12

Subject's responses in 3X test

1st

2nd

3rd

Conclusion ____________________________________________

Expert ophthalmologist ____________

169. Starting to assess the results of the study, it is necessary to bear in mind that the first group of tests (№ 1, 2, 3, 4), designed to identify protodeficiency and protanopia, the second group (№ 5, 6, 7, 8) - deuteronomy and deuteranopia, the third group (№ 9, 10, 11) - tritodeficiency.

170. Confident discrimination of all tests indicates normal trichromasia. Non-discrimination of one of the tests # 1, # 5 and # 9 when recognizing all other tests indicates a slight (I degree) color weakness. Non-discrimination of tests № 1, 2 and № 5, 6, and № 9, 10 is a manifestation of medium (II degree) color weakness. Non-discrimination of tests № 1, 2, 3 and № 5, 6, 7, and № 9, 10, 11 indicates a pronounced (III degree) color weakness. Non-discrimination of tests № 1, 2, 3, 4 is typical for protanopia, tests № 5, 6, 7, 8 - for deuteranopia.

171. Violations of the function of two or even three receivers are quite possible. For example, reduced trichromasia in the form of grade I protodeficiency in combination with grade II deutode deficiency.

172. In general, those who distinguish all the tests have strong trichromasia, those who make at least one mistake have weak trichromasia, and those who are unable to recognize all the tests of one of the groups have dichromasia, color blindness.

173. Visual acuity is tested in all examined persons. It is determined according to the Golovin-Sivtsev table installed in the Roth lighting apparatus. The table should be lit with a 40 watt electric lamp.

The exposure time of each sign is no more than 2-3 seconds.

174. The table is placed on the wall opposite the windows, at a distance of 5 m from the person being examined, so that the bottom lines are at a distance of 120 cm from the floor. Visual acuity is taken into account according to the row of tables in which the subject reads all the signs. Only when reading rows corresponding to visual acuity of 0.7, 0.8, 0.9, 1.0, an error of no more than 1 character per line is allowed. To avoid overestimated visual acuity, squinting is not allowed during examination. To determine visual acuity below 0.1, Polyak optotypes are used, placed in a conventional lighting device. Each optotype is demonstrated in no less than five different positions, while visual acuity is determined by the optotype that is correctly recognized in no less than four out of five positions.

175. If the correctness of the readings of visual acuity is in doubt, control research methods should be used and repeated studies of visual acuity should be carried out.

176. The degree and nature of the refractive error (determined in all surveyed) and is established in two ways: subjective - by determining visual acuity with correction and necessarily objective - by skiascopy in conditions of cycloplegia with instillation of mydriatics from the group of M-cholinoblockers.

177. In persons over 40 years of age, the instillation of mydriatics is performed after examining the intraocular pressure.

178. Determination of the closest point of clear view (volume of accommodation) using test font for reading № 4 of the Golovin-Sivtsev table is carried out for medical reasons for persons whose nature of service imposes increased requirements on the state of visual functions. The obtained results of the study should be compared with the age norms.

179. Examination of visual fields is carried out on the perimeter (simple and projection) for medical reasons.

180. Campimetry is carried out for medical reasons. The study of night vision (dark adaptation) is carried out for persons whose service requires prolonged eye strain at night.

181. Studies of the anatomical state of the organ of vision are carried out by all examined in a certain sequence. First, the state of the protective apparatus of the eyes is determined. At the same time, attention is paid to the condition of the eyebrow area, the shape and uniformity of the eye slits, the position and condition of the eyelids, eyelashes, intermarginal space, the nature of the surface and color of the eyelid conjunctiva, the presence of scars on it.

182. When examining the lacrimal apparatus, it is necessary to take into account the position and severity of the lacrimal openings, the state of the lacrimal sac by pressing on its area. If you suspect a violation of lacrimation and with lacrimation, it is necessary to check the function of lacrimation using a colored tubular and lacrimal test (3% collargol solution, 2% fluorescein solution).

183. Upon receipt of a negative and delayed sample, the anatomical patency of the lacrimal passages for fluid should be checked.

184. The conclusion about the condition of the anterior segments and the refractive media of the eye is made after examination under lateral illumination, in transmitted light and examination with a slit lamp.

185. Examination of the fundus is carried out in all patients examined under conditions of partial cycloplegia with instillation of mydriatics from group M - anticholinergics using a mirror ophthalmoscope (reverse ophthalmoscopy) and, if necessary, using an electric ophthalmoscope, a large reflex-free ophthalmoscope and a slit lamp.

186. When examining the oculomotor apparatus, attention is paid to the mobility of each eye separately and to binocular movements in order to identify strabismus, nystagmus, and the state of convergence. The degree of strabismus is determined using a perimeter arc with a candle and is expressed in degrees, as well as using the Meddox scale. It is convenient for practical purposes to measure the angle of strabismus using the Hirschberg method with a mirror ophthalmoscope. The magnitude of strabismus is estimated in degrees by the position of the light reflex on the cornea. If the reflex from the ophthalmoscope is located along the edge of the pupil, then the strabismus angle is 15 degrees, if in the middle of the iris it is 25-30, on the limb - 45, behind the limb - 60 or more degrees.

187. In case of complaints of diplopia, which is not accompanied by a noticeable limitation of the mobility of the eyeball, studies of double images with red glass are carried out.

188. When nystagmus is detected, its nature and origin should be established. In cases where there is no reason to consider eye pathology as the cause of nystagmus, consultation with a neurologist and otorhinolaryngologist is necessary. Installation nystagmus is not a contraindication to service.

189. Research of pupillary reactions is carried out in all examined persons. Binocular vision is determined in persons whose service requires prolonged eye strain and for medical reasons. Determination of binocular vision is carried out on a large diploscope, color test (using polaroid glasses).

190. Examination of intraocular pressure by palpation is carried out in all examined subjects. All persons over 40 years of age need to perform tonometry using a Maklakov tonometer.

Chapter 9. Examination of the oral cavity and jaws

191. Examination of the oral cavity and jaws consists of identifying complaints, assessing their nature, collecting anamnesis, clinical and functional studies. The nature of the diseases, injuries and operations of the maxillofacial region is being examined in the examined person.

192. Objective research begins with an assessment of posture, the position of the trunk, head and legs in relation to the vertical plane. Then they proceed to an external examination of the face in order to detect possible defects, deformities, scars, fistulas, asymmetry. The examination of the lymph nodes of the submandibular region and the neck is carried out by palpation with a slightly lowered position and when turning the head.

193. The oral cavity is examined in two stages: first with closed jaws (lips, vestibule of the mouth, bite), and then the oral cavity itself (teeth, periodontium, mucous membrane and tongue, palate). When examining teeth and oral organs, dental mirrors, dental tweezers and diagnostic probes are used. The function and condition of the temporomandibular joint are examined by palpation, and, if necessary, using radiological and functional methods.

194. During a medical examination, the main functions of the organs of the dentoalveolar system are also investigated: breathing, speech, swallowing, chewing. Chewing dysfunction is expressed in a change in the phases of chewing, uneven distribution of chewing pressure, an increase in the number of chewing movements and a lengthening of the time for chewing food.

195. Compensation for impaired chewing function becomes difficult after a decrease in chewing efficiency by 40%.

196. In necessary cases, the degree of loss of chewing efficiency is established using conditional coefficients according to NI Agapov. In this case, the chewing power of all teeth is taken as 100%, including the power of each tooth is expressed by the following digital values: lateral incisor - 1%, central incisor - 2%, canine - 3%, premolars - 4%, first molar - 6%, second molar - 5%. The degree of preserved chewing efficiency with partial loss of teeth is established by subtracting from 100% the sum of the coefficients of missing teeth and their antagonists. Third molars are not taken into account.

197. When revealing the chewing efficiency of the dentition according to this technique, not only the absence of a tooth is taken into account, but also the loss, in this regard, the functions of its antagonist.

198. When assessing the chewing efficiency of the preserved teeth, the state of the periodontium is also taken into account. With pathological mobility of the 1st degree, the value of teeth decreases by 1/4, with mobility of the 2nd degree - by 1/2, and teeth with mobility of the III degree and with destroyed crowns, which are not subject to treatment and filling, are considered absent.

199. In order to assess the chewing efficiency after operations, injuries and complex prosthetics, the methods of Gelman, Rubinov are used (graphic registration of the chewing movements of the lower jaw using a masticiograph).

200. An objective examination of the oral cavity and teeth consists of examination, palpation and percussion. In necessary cases, electroodontodiagnostics, examination of teeth and periodontium in transmitted light, Pisarev-Schiller application tests are used.

201. The closure of the dentition in the central occlusion (bite) is determined in three mutually perpendicular planes (sagittal, vertical and horizontal). In case of bite anomalies, the type, as well as the degree of the anomaly, is established using linear measurements of the shift of the dentition. Anomalies of occlusion of the I degree include cases of a shift in the dentition up to 5 mm, II degree - from 5 to 10 mm, III degree - over 10 mm. This value in millimeters is indicated in parentheses after the degree of anomaly.

202. In the absence of teeth, revealed their pathology in the act of medical examination, the card of the applicant for study must indicate the dental formula indicating the amount of carious, filled and extracted teeth (KPU).

10. Gynecological examination

203. Gynecological examination includes clarification of complaints, study of anamnesis, heredity, previous diseases (including gynecological), sexual activity, the nature of menstrual-ovarian function, examination of the external and internal genital organs.

204. During gynecological examination, manual examination and instrumental methods are used. The most important method of gynecological examination is a bimanual examination, which makes it possible to objectively judge the state of the uterus (position, size, shape, consistency, degree of mobility), uterine appendages and sacro-uterine ligaments.

205. When gynecological examination is carried out: examination of the external genital organs, vagina and cervix with the help of gynecological mirrors (spoon-shaped - Simpson, folding - Cuzco), vaginal examination, vaginal-abdominal and vaginal-rectal examinations, probing of the uterus, puncture of the posterior fornix , biopsy from the cervix, taking an aspirate from the uterine cavity, chromodiagnostics (color reaction of the cervical mucosa), cytology and smear determination for the degree of purity, colposcopy.

206. Gynecological examination is performed on a gynecological chair, with the patient's legs lying on a support, buttocks on the edge of the chair.

External gynecological examination. When examining the external genital organs, the degree and nature of the hair cover, the development of the labia minora and the labia majora, the condition of the perineum, the presence of pathological processes (inflammation, swelling, ulceration, condyloma, pathological discharge) are taken into account. Pay attention to the gaping of the genital fissure, whether there is prolapse or prolapse of the vagina and uterus (when straining). A pathological condition in the area of ​​the anus (varicose nodes, cracks, condylomas, discharge of blood and pus from the rectum). An examination of the vulva and the vaginal opening is carried out, taking into account their color, the nature of the secretion, the presence of pathological processes (inflammation, cysts, ulceration), the state of the external opening of the urethra and excretory ducts of the Bartholin glands, the hymen.

207. Research with the help of gynecological mirrors - performed after examination of the external genitalia. Introducing the speculum into the vagina, examine the mucous membrane of the vagina and cervix. At the same time, attention is paid to the color of the mucous membrane, the nature of the secretion, the size and shape of the cervix, the state of the external pharynx, the presence of pathological processes in the cervix and vagina (inflammation, trauma, ulceration and fistula).

208. Vaginal examination. The condition of the pelvic floor is determined, the area of ​​the Bartholin glands is palpated, and the urethra is probed from the side of the anterior wall of the vagina. The condition of the vagina is determined: volume, extensibility of the mucous membrane, the presence of pathological processes (infiltrates, scars, stenoses, tumors, malformations). Reveal the features of the vaginal vault (depth, mobility, soreness). Further examines the vaginal part of the cervix, size (hyperplasia, hypertrophy), shape (conical, cylindrical, deformed by scars, tumors, condylomas), surface (smooth, bumpy), consistency - (normal, softened, dense), position relative to the pelvic axis ( directed anteriorly, posteriorly, left, right), the state of the external pharynx (closed, open, round, transverse, slit, gaping), cervical mobility and the presence of ruptures.

209. Two-handed (vaginal-abdominal, bimanual) examination is the main method for recognizing diseases of the uterus, appendages, pelvic peritoneum and tissue. Carried out after removing the mirrors. The index and middle fingers of one gloved hand are inserted into the vagina, the other hand is placed on the anterior abdominal wall. First, it examines the uterus, palpation determines its position, size, shape, consistency, mobility and soreness. After completing the examination of the uterus, examines the appendages. Normal tubes are usually not palpable, healthy ovaries can be found with sufficient experience of the researcher, they are defined on the side of the uterus in the form of small oblong formations. With inflammation, with tumors, you can feel the round main and sacro-uterine ligaments.

210. Rectal (rectal) and rectal-abdominal examination is used in girls with atresia, aplasia, vaginal stenosis, additionally used in the following pathological processes: inflammatory diseases, rectal discharge, fistulas, cracks, abrasions.

211. Rectal-vaginal examination - is used in the presence of pathological processes in the wall of the vagina, rectum, in the surrounding tissue.

Appendix 3 to the Rules military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Place for photography (official seal of the military unit)

Citizen's medical examination card,
entering a military educational institution

1. Surname, name, patronymic (if any), date of birth

____________________________________________________________

____________________________________________________________

(indicate military rank for a soldier)

2. Place of residence (address) ____________________________________

(for military personnel - the address and code name of the military unit)

3. Past diseases in the last 12 months

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

4. Information about intolerance (hypersensitivity)

medicines and other substances ______________________

____________________________________________________________

5. Information about staying in dispensary registration (observation)

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

6. Survey results:

	Preliminary medical examination "___" __________ 20___					Final medical clearance "___" ___________ 20___
1	2					3
Complaints and anamnesis
General blood analysis
Microprecipitation reaction (microreaction) to syphilis
General urine analysis
X-ray of the paranasal sinuses
ECG - research
Chest fluorography
Study of feces for helminth eggs
Blood test for markers of viral hepatitis B and C
Blood test for HIV infection
Other studies
Height / body weight
Hand dynamometry (right / left hand)
Back dynamometry
Therapist
Endocrine system
The cardiovascular system
Functional test	at rest	after load		after 2 minutes		at rest	after load	after 2 minutes
pulse per minute
arterial pressure
Respiratory system
Digestive organs
Kidney
Spleen
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Surgeon
The lymph nodes
Musculoskeletal system
Peripheral vessels
Genitourinary system
Anus and rectum
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Neuropathologist
Cranial nerves
Motor sphere
Reflexes
Sensitivity
Autonomic nervous system
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Psychologist
Data and output:	MMEP ___________________________ SOT (Ravena) _____________________ Luscher ___________________________ psycho-functional diagnostics _________________________________ _________________________________ Output___________________________				MMEP ____________________________ SOT (Ravena) ______________________ Luscher ____________________________ psycho-functional diagnostics __________________________________ __________________________________ Output____________________________
Date, signature	Conclusion PPR № ______________ from "___" ___________ 20___ _______ / _______________________ (signature) (surname and initials)				Conclusion PPR № _______________ from "___" ___________ 20___ _______ / __________________________ (signature) (surname and initials)
Psychiatrist
Perception
Intellectual and mnestic sphere
Emotional-volitional sphere
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Oculist
	right eye		left eye			right eye	left eye
Color perception
Visual acuity without correction
Corrected visual acuity
Refraction skiascopic
Binocular vision
Closest point of clear view
Lacrimal ways
Eyelids and conjunctiva
Position and mobility of the eyeballs
Pupils and their reactions
Optical media
Ocular fundus
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Otorhinolaryngologist
Speech
Nasal breathing	on right		left			on right	left
Perception of whispered speech
Ear barofunction
Functions of the vestibular apparatus
Smell
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Dentist
Bite
The mucous membrane of the mouth
Teeth
Gums
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Dermatovenereologist
Diagnosis
Conclusion
Date, signature, surname, initials of the doctor
Other specialist doctors
Diagnosis, conclusion, date, signature, surname, initials of the doctor

7. Conclusions of military medical commissions (hereinafter - MMC):

1) with a preliminary medical examination of the MMC

____________________________________________________________________

(indicate the name of the MMC)

on the basis of clause ___ sub-clause ___ columns ___ Requirements for

the conformity of the state of health of persons for service in the Armed Forces, other troops and

military formations of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - Requirements).

____________________________________________________________________

S.P. Chairman of the Commission ___________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Secretary of the Commission ____________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Commission mailing address:

_____________________________________________________________________

2) at the final medical examination of the MMC

_____________________________________________________________________

(indicate the name of the MMC)

on the basis of clause ___ sub-clause __ columns ___ Requirements.

_____________________________________________________________________

S.P.

Head of the Commission ______________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Secretary of the Commission _____________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Commission mailing address:

______________________________________________________________________

Appendix 4 to the Rules military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Book of minutes of meetings of the military medical commission ______________________________________________________
(name of the military medical commission (hereinafter - MMC)

№	Military rank, surname, name, patronymic (if any), year of birth, position, place of service, number and date of referral	Diagnosis and conclusion on the causal relationship of the disease, injury (results of special examinations, if necessary)	The conclusion of the MMC on the category of fitness for military service, paragraphs and columns of the Requirements for the state of health of citizens for service in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan
1	2	3	4

Appendix 5 to the Rules military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

Footnote. Annex 5 as amended by the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 29.09.2022 № 775 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

The form

Help, certificate of illness (cross out unnecessary)

received ________ copies

___________ / ____________________________________________

(signature) (position, surname and initials are legible)

"____" ___________________ 20__

__________________________________________________________________________

the name of the military medical commission (hereinafter - MMC)

Medical Certificate № ______

1. Surname, name, patronymic (if any) __________________________

_______________________________________________________________________

2. Date of birth ________________________________________________________

3. Education __________________________________________________________

4. Civilian profession, specialty ___________________________________

5. Military service in the Armed Forces: served from ________ to __________

(yes, no) (month, year)

Reason for dismissal ________________________________________________

6. In the bodies of the Ministry of Internal Affairs (hereinafter - the Ministry of Internal Affairs), the National Security Committee,

Ministry of Defense (hereinafter - MD), National Guard of the Republic of Kazakhstan (hereinafter –

NG) (except for military service) or in other law enforcement agencies (add) served

from _____________________ to __________________________________________________

(well no) (month year)

Reason for dismissal _________________________________________________________

7. Current place of work (service), position (in full)

____________________________________________________________________________

Special, military rank _________________________________________________

8. How long you have been sick in the last 12 months _________________

When and where treated ____________________________

Has a person been recognized with disability _____ what group _________ from _________ to ___________

What disease _____________________

For what disease _______________________________________________________

9. Have you previously passed the commission (Central MMC of the Ministry of Internal Affairs or MMC of the Police Departments,

MMC MD, MMC NG) _____________ in which year ________________, where

_______________________

(well no)

10. I consider myself to be offered or further service ___________________________

(good, bad)

11. Home address and telephone number (cell) _________________________________

___________________________________________________________________________

I undertake to provide the MMC with a military ID (for military personnel), service

identity card, identity card and medical documents I have about

treatment, medical examination. Correctness of all reported

I confirm my information with my own signature ______________ "___" _______ 20 __

(signature)

Items 12 and 13 are filled out by the medical registrar of MMC NG

12. Information from the service certificate: series and number ____ date of issue ___ issued by

___________ title (qualification class) _________________________________

__________________________________________________________________________

position ________________________________________________________________

13. Information from the military card (certificate of registration): series and number ___ date of issue

________, issued by __________, shelf life _________ __________ article _____

order _________ № ___ "___" _____________ 20___ rank _______________________,

service life _______________________ "__" _____________ 20___

Checked by the secretary of MMC NG _________________

Objective research data

1. Surgeon. Anthropometric data: Height _________ cm.Weight _________ kg.

Chest circumference: calm _________, inhale ________, exhale _________.

Spirometry _____________________________________________________.

Dynamometry: right hand ______, left hand ______, dead _______.

Complaints: _________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Anamnesis (trauma, surgery, where he was treated) _____________________________

_________________________________________________________________

General physical development _________________________________________

Skin and visible mucous membranes _______________________________

The lymph nodes_______________________________________________

Muscular system ________________________________________________

Skeletal system and joints __________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Thyroid________________________________________________

Peripheral vessels ____________________________________________

Urogenital system ______________________________________________

Rectally ________________________________________________________

Diagnosis:_________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the surgeon, date, signature

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Otorhinolaryngologist. Complaints ______________________________________

_________________________________________________________________

Anamnesis (what diseases, injuries, where were they treated)

_________________________________________________________________

Speech defects _____________________________________________________

_________________________________________________________________

Pharynx, larynx _______________________________________________________

	on right	left
Condition of the nasal passages
Nasal breathing
Smell
The condition of the tympanic membranes
Hearing acuity for whispering
Ear barofunction

Vestibular function (double experience with OP rotation)

________________________________________________________________________________

Diagnosis:________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the otorhinolaryngologist surgeon, date, signature

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

3. Oculist.

Complaints

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Anamnesis (diseases, operations, where he was treated)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Color perception (according to Rabkin)

________________________________________________________________________________

Right eye Left eye

Visual acuity without correction ______________________ _______________________________

Corrected visual acuity _______________________ _______________________________

Refraction skiascopic _________________________ ______________________________

Closest point of view _____________________ ______________________________

Locomotor apparatus _____________________________ ______________________________

Lacrimal ducts _____________________________________ ______________________________

Eyelids and conjunctiva ________________________________ ______________________________

Position and mobility

eyeballs ____________________________________ ______________________________

Pupils and their reaction _______________________________ ______________________________

Optical media (anterior eye segments and deep sections)

_______________________________ ______________________________

Ocular fundus ______________________________________ ______________________________

Fields of view _______________________________________________________________________________

Binocular vision

________________________________________________________________________________

Diagnosis_________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the optometrist, date, signature _______________________

________________________________________________________________________________

4. Dentist. Complaints, anamnesis

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

! Formula --------- 8 7 6 5 4 3 2 1! 1 2 3 4 5 6 7 8 Bite__________________________!

Mucous membrane, gums

________________________________________________________________________________

Diagnosis_________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the dentist, date, signature ____________________

________________________________________________________________________________

Dermatovenereologist.

Complaints _________________________________________________________________________

Anamnesis ________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Objective data ____________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Diagnosis_________________________________________________________________________

(prevalence, form, stage, frequency of exacerbations)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the dermatovenerologist, date, signature

________________________________________________________________________________

5. Neuropathologist.

omplaints _________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Anamnesis (what diseases, injuries, where were they treated)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Cranial nerves __________________________________________________________

Peripheral nerves ____________________________________________________________

Reflexes _______________________________________________________________________

Sensitivity________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Autonomic nervous system ______________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Diagnosis ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the neurologist, date, signature

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

7. Psychophysiological research.

MMEP _________________________________________________________________________

Ravena (SOT) ____________________________________________________________________

Luscher _________________________________________________________________________

Psycho-functional diagnostics _________________________________________________

Additional methods ______________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Conclusion № _____ dated ______ 20___________

Recommended (not recommended) ____________________________________________________

Note______________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the psychologist, date, signature

________________________________________________________________________________

8. Psychiatrist. Complaints ______________________________________________________________

Anamnesis (diseases, bad habits, loss of consciousness, seizures) ___________________

________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Status ______________ Consciousness __________________ Attention ________________________

Memory___________________________________________________________________________

Thinking________________________________________________________________________

Intelligence_________________________________________________________________________

Emotional-volitional sphere

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

Conclusion

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the psychiatrist, date, signature

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

9. Therapist. Complaints

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Anamnesis (past diseases, where they were examined, treated) ___________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Food ___________________________________________________________________________

Skin ____________________________________________________________________

Visible mucous membranes _________________________________________________________________

Endocrine system ________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Heart: boundaries _____________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Tones _______________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Remeasurement dates	"____" _____________ 20__ .			"____" ____________ 20 ___			"____" _____________ 20___ .
Measurement conditions	Sitting alone	After 15 squats	After 2 min.	Sitting alone	After 15 squats	In 2 minutes	Sitting alone	After 15 squats	After 2 min.
Pulse
Arterial pressure
Respiratory rate per minute

Respiratory system

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Digestive organs

_________________________________________________________________________________

Liver __________________ Spleen

Kidneys ___________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Diagnosis

_________________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the therapist, date, signature

_________________________________________________________________________________

10. Gynecologist. Complaints

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Anamnesis (diseases, operations) _

________________________________________________________________________________

Diagnosis__________________________________________________________________________

Surname, name, patronymic (if any) of the gynecologist, date, signature

_________________________________________________________________________________

1. Data of X-ray examination, laboratory, functional and other

research and consultation: _______________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Diagnoses of diseases and their causation ___________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

Conclusion of the MMC ____________________________________________________________________

Based on paragraph __________________________________________________________ columns

Requirements for the conformity of the state of health of persons for service in

Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (order _____________ dated _____20____, № _____

___________________________________________________________________________________

(indicate the conclusion of the commission)

__________________________________________________________________________________

Needs, does not need an accompanying person (cross out unnecessary).

Note_______________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

Head of the Commission: ________________________________________________________________

Official seal _____________________________________________________________________

(name of the commission, rank, signature, surname and initials)

Medical experts: _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

"______" _________________ 20___

Corner stamp

military medical institution

(military medical commission)

Appendix 6 to the Rules of Conduct military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Certificate of injury (injury, trauma, contusion)
___________________________________________________________________
(military rank, surname, name, patronymic (if any),
date of birth, injured)

__________________________________________________________________________

"____" _________ 20 ____ ___________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(indicate the circumstances under which it was received

___________________________________________________________________ injury

(injury, trauma, contusion) and its localization)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Injury (wound, trauma, contusion) received: 1) in the performance of military service duties,

2) as a result of an accident not related to the performance of duties of military service (underline as appropriate).

Certificate issued for submission ____________________________________________

name of the institution, organization where the certificate is submitted)

Commander (chief) _______________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

S.P

rner stamp

military medical institution

military medical commission)

Appendix 7 to the Rules of Conduct military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Certificate of medical examination № ___
"____" _______ 20 ___ by the military medical commission
____________________________________________________________________
(name of MMC)

towards_________________________________________________

certified: (indicate official, date, document number, purpose and reason for referral)

1. Surname, name, patronymic (if any)

____________________________________________________________________

2. Date of birth ____________, in the Armed Forces from ___________________

(month and year)

3. Military rank ___________________________________________________

4. Position held ______________________________________________

5. Specialty ____________________________________________________

6. Military unit ___________________________________________________

7. Drafted (entered under the contract) for military service __________________

____________________________________________________________________

(indicate the department (department) for defense affairs, month and year of conscription, enrollment in military service under the contract)

8. Information about the service activity of a serviceman (to be filled in when determining fitness for military service)

__________________________________________________________________________

(indicate information according to the document submitted from the military unit (institution):

the influence of the state of health on the performance of the duty of military service, the attitude of the soldier

to the continuation of military service and the opinion of the command about the advisability of retaining a soldier in military service)

9. Conclusion of the MMC:

1) diagnosis ____________________________________________________________

_____________________________________________________________________

2) the causal relationship of the disease, injury (injury, trauma, contusion):

_______________________________ on the basis of clause _____ of the Rules for conducting military medical examination,

approved by order ____________________ dated "___" ______ 20___ № ____

3) category of fitness for military service (fitness for military service):

____________________________________________________________________________ based on clause ___

subparagraph ___ of columns _______ Requirements for the conformity of the state of health of persons for service in the Armed Forces,

other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by order ________________ of "___" ______ 20___ № ____.

S.P

Head of the Commission _______________________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Commission members: __________________________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Secretary of the Commission _______________________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Commission mailing address __________________________________________________________

_________________________________________________________________________________
(name of the military medical commission)

Appendix 8 to the Rules of Conduct military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

Corner stamp

military medical institution

(military medical commission)

Map of the sanitary and hygienic characteristics of the working conditions and workplace of a specialist

1. Surname, name, patronymic (if any)

_______________________________________________________________________________

2. Age (full years) ___________________________________________________________

3. Military rank ______________________________________________________________

4. Military unit _______________________________________________________________

5. Military registration specialty __________________________________________________

6. Service in the military accounting specialty (including in this military unit) _____________

________________________________________________________________________

(years, months)

7. Compliance with protective measures:

1) individual ____________________________________________________________________

(respected, not respected)

2) collective __________________________________________________________________

(respected, not respected)

№	Workplace name	Work performed	Characteristics of the main occupational hazard			Additional factors, name in units of measurement, duration of exposure per work shift, month, year	Note
			Occupational hazard name	Quantity (concentration, level, quantity) in units. measurements	Additional factors, name in units of measurement, duration of exposure per work shift, month, year.
1	2	3	4	5	6	7	8

9. Conclusion on the impact on the body of occupational hazard (systematically, periodically, in extreme conditions)

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Commander (chief) ______________________________ (military rank, signature, ______________________________ initial of first name, last name) ___________________

Head of Medical Service _______________________________ (military rank, signature, _______________________________ initial of first name, last name) ________________________

Medical specialist of a sanitary and epidemiological institution ____________________________ (military rank, signature, ____________________________ initial of first name, last name)

Explanation for filling:

1. The map contains data that are not classified higher than "for official use".

2. The value of the factor is indicated on the basis of the data of the act of examination of the workplace (object) by the doctors of the sanitary-epidemiological institution, the sanitary passport of the object and the register of measurements of the levels (concentrations) of these factors.

Column 5 records the minimum and maximum values ​​of the factors.

Column 8 indicates the emergency situation, indicating the number and date of the investigation, as well as other circumstances that were not taken into account in the card.

Appendix 9 to the Rules of conduct military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

Corner stamp

military medical institution

(military medical commission)

The form

Minutes of the meeting of the staff (freelance) military medical commission № ____

"____" __________ 20____ (by definition of the causal relationship of injury, disease)

1. Reviewed ______________________________________________________

(indicate the number of the appeal, letter, complaint, application, date of the document, from whom it was received, on what issue)

2. Reviewed documents (list all reviewed documents, indicating their date, number:

identification, on the passage of military service, archival, medical and other documents):

one) _________________________________________________________________________

2) _________________________________________________________________________

3) _________________________________________________________________________

3. Installed:

Surname ___________________________________________________________________

Name _______________________________________________________________________

Patronymic (if any) ___________________________________________________

Date of Birth ______________________________________________________________

Military rank ____________________________________________________________

Data on the passage of military service (military training) in the Armed Forces:

________________________________________________________________________________

(indicate the day, month, year of entry into military service, by whom he was called up or selected, the period

participation in hostilities, in armed conflicts, the army, in works to eliminate the consequences of the accident at

Chernobyl nuclear power plant, in radiation risk zones)

Military unit and the period of military service

__________________________________________________________________________________

4. Date and grounds for dismissal: ______________________________________________________

5. Justification of the conclusion of the MMC on the issue under consideration: ____________________

____________________________________________________________________________

a) Diagnosis: __________________________________________________________________

b) causal relationship ___________________________________________________________

c) the severity of the injury ______________________________________________________

Doctor - expert ________________________________________________________________

(surname, initials, signature)

6. Conclusion of the regular MMC: ___________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

a) Diagnosis: __________________________________________________________________

b) causal relationship ___________________________________________________________

c) the severity of the injury ______________________________________________________

7. Results of voting by members of the commission:

"FOR" - _________ "AGAINST" - _________ (The dissenting opinion of the commission members is attached to the minutes)

Head of the Commission _____________________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Commission members _________________________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

The conclusion of the full-time (freelance) MMC sent

_______________________________________________________________________________________

(indicate address, date, ref. №)

Documents filed in file number ___________ volume _______________ page ______________

Secretary of the Commission ______________________________________________________________

(signature, initials of name, surname)

Corner stamp

military medical institution

(military medical commission)

Appendix 10 to the Rules of Conduct military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Conclusion of the full-time (freelance) military medical commission
about the causal relationship of the disease, injury

Disease, ____________________________________________________________________

(military rank, surname, name, patronymic (if any)

______________________________________________________________, _____________________,

(year of birth)

________ _____________________________________________________________________________

(disease diagnoses)

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________,

_______________________________________________________________________________
(causal relationship of the disease)

Minutes № ____ dated "___" _____ 20 ___.

Head of the Commission ___________________________________________________________

______________________________________________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

S.P.

(official seal of the institution)

Note: issued only once, use copies.

Corner stamp

military medical institution

(military medical commission)

	Appendix 11
	to the Rules of Conduct military medical expertise in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

List of injuries (injuries, traumas, contusions) related to minor or severe

1. In accordance with medical signs (criteria) of harm to health, diseases, injuries (injuries, injuries, contusions) are divided into mild and severe degrees of severity.

2. Light wounds include wounds, contusions and injuries without pronounced and persistent anatomical changes with minor dysfunction.

These include:

1) wounds that do not penetrate into the cavities, and injuries without damage to internal organs, joints, tendons, large nerve trunks and major blood vessels;

2) partial rupture of the ligaments of the joints;

3) uncomplicated joint dislocations;

4) traumatic amputation of one of the fingers - III, IV or V; contracture of the IV or V finger of the hand;

5) amputation of all or individual toes of one foot;

6) closed injuries of individual pelvic bones (fractures of the ridge or wing of the ilium, one pubic or one ischial bone) without violating the integrity of the pelvic ring, internal organs, large vessels and nerves;

7) isolated closed fractures of the bones of the foot, hand, one or two ribs, one clavicle, one of the bones of the forearm, fibula with good consolidation;

8) frostbite of I-II degree;

9) burns of I degree, not exceeding 40%, II-III degree - not more than 10% of the body surface;

10) the presence of foreign bodies in the cornea, conjunctiva and non-penetrating eye injuries with temporary visual impairment; 1st degree eye burns;

11) closed skull injury with concussion, closed spinal cord injury;

12) bruises and injuries of the soft tissues of the face, accompanied by fractures of the teeth, closed fractures of the bones of the nose, partial separation of the wing of the nose, partial separation of the auricle; closed fractures of the jaws.

3. Severe wounds, contusions, traumas, injuries and illnesses that have caused pronounced anatomical changes and significant functional impairments that have led to the limitation of fitness or unfitness for military service are classified as serious:

1) penetrating wounds to the skull, including those without brain damage; open and closed fractures of the bones of the vault and base of the skull; cerebral contusion of moderate and severe degree, both with and without compression of the brain; epidural, subdural and subarachnoid intracranial hemorrhage;

2) open and closed injuries of the spine and spinal cord;

3) penetrating wounds of the pharynx, larynx, trachea, esophagus; closed fractures of the cartilage of the larynx and trachea;

4) chest wounds penetrating the pleural cavity, pericardial cavity or mediastinal tissue, including without damage to internal organs;

5) wounds of the abdomen, penetrating into the peritoneal cavity, including without damage to internal organs; injuries of the retroperitoneal organs (kidneys, adrenal glands, pancreas);

6) closed injuries of the organs of the chest or abdominal cavity, the pelvic cavity, as well as the organs of the retroperitoneal space;

7) fractures of the long bones - humerus, femur, tibia, both bones of the forearm;

8) multiple fractures of the pelvic bones;

9) injuries and trauma with damage to the genitourinary organs;

10) thermal burns of the 1st degree with a lesion area exceeding 40% of the body surface; burns of II-III degree more than 10% of the body surface; burns of the IV degree, as well as burns of a smaller area, accompanied by shock; burns of the respiratory tract with symptoms of edema and narrowing of the glottis;

11) poisoning and burns by chemical compounds (concentrated acids, caustic alkalis, components of rocket fuel), which caused, in addition to local, general toxic effects;

12) frostbite of III-IV degree;

13) penetrating wounds and eye trauma with rupture of membranes and loss of vision; eye burns of the II-IV degree; complete persistent blindness in one or both eyes or decreased vision to counting the fingers at a distance of 2 meters or less (visual acuity 0.04 or less);

14) injury and trauma to the organ of hearing with persistent deafness in both ears, pronounced vestibular disorders;

15) injuries and damage to the soft tissues of the face, bones of the facial skeleton with persistent disfigurement;

16) injuries and trauma of soft tissues, muscles of the limbs, leading to persistent dysfunction of the limbs;

17) injuries or trauma that led to the development of shock or massive blood loss, clinically pronounced fat or gas embolism, traumatic toxicosis with symptoms of acute renal failure;

18) wounds and closed injuries of large joints, large nerve trunks, major blood vessels;

19) loss of any organ or loss of its functions by an organ (loss of language or speech, arms, legs or their loss of functions, loss of productive capacity);

20) injuries associated with the impact of professional factors of performance.

Appendix 12 to the Rules of Conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Journal of registration of conclusions of psycho-functional diagnostics № __________

№ date	Surname, name, patronymic (if any) date of birth	Place of service (study) and position	In connection with what is being diagnosed	results	conclusion

	Appendix 13 to the Rules of Conduct military medical
	examination in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Corner stamp

(military medical commission)

_____________________________________________

(name of the military medical commission)

Psychophysiological research record card

______________

(the date)

Surname, name, patronymic (if any) _____________________________________________

_________________________________________________________________________________

gender _______________________

Date of birth _________________________ Marital status _______________________

Military service __________________________________________________________________

Education, specialty _______________________________________________________

Nationality _________________________

Previous place of work, position _________________________________________________

Prospective place of work, position ___________________________________________

________________________________________________________________________________

PPL conclusion _________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Downside

MMIL		L	F	TO	1	2	3	4	5	6	7	8	9	0
"Progressive Raven Matrices "(SOT) __________________________________________ _______________________________________________________________ Findings: _______________________________________________________ _______________________________________________________________ Psychologist:
Head of PPL: ________________________________________________ The date __________

	Appendix 14
	to the Rules of Conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Corner stamp

(military medical commission)

_____________________________________________

(name of the military medical commission)

Conclusion № _______ based on the results of psychophysiological research

Surname, name, patronymic (if any), year of birth _________________

_________________________________________________________________

entering ___________________________________________________

(name of educational institution, military unit)

Survey results:

	L	F	K	1	2	3	4	5	6	7	8	9	0
100
90
70
50
30
	L	F	K	1	2	3	4	5	6	7	8	9	0

MMIL: ________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Amount + K _______________________________________________________________

Raven's test: ____________________________________________________________

Luscher test: ___________________________________________________________

Additional methods:

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Findings: _______________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Psychologist_______________________________________________________________

Head of PPL _________________________________________________________

______________________________________________________________________

The date __________________

	Appendix 15
	to the Rules of Conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Journal of registration of the conclusions of psychophysiological research № __________

№ date	Surname, name, patronymic (if any) date of birth	Place of service (study) and position	In connection with what is the PPR	PPR results	additional techniques, note	PPR conclusion
1	2	3	4	5	6	7

	Appendix 16
	to the Rules of Conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Requirements for the design and equipment of a classroom for a group psychophysiological study

1) usable area of ​​at least 30 - 40 square meters with a height of at least 2.8-3 meters;

2) isolated from sources of noise, vibration, radiation;

3) it is advisable to have walls in light blue and light green tones;

4) a floor that is in harmony with the color of the walls (linoleum on a soft base);

5) the illusion of a large open space is provided;

7) the office should not be oversaturated with small details and objects that interfere with tuning in to work;

8) in the classroom there are up to 10 tables for testing on forms, as well as up to 10 personal computers for a one-time group testing. A set of licensed software is installed on each computer, including universal computer automated psychodiagnostic systems for expert determination of a person's psychological state;

9) computers are connected to a printer to print out the results of psychodiagnostics.

	Appendix 17
	to the Rules of Conduct military medical
	examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Requirements for the design and equipment of a psychologist's office for psycho-functional diagnostics and individual examination

1) Useful area of at least 16 - 20 square meters, with a height of at least 2.8-3 meters;

2) isolated from sources of noise, vibration, radiation;

3) it is advisable to have walls in light blue and light green tones (associations with nature);

4) a floor that is in harmony with the color of the walls (linoleum on a soft base);

5) the office should not be oversaturated with small details and objects that interfere with tuning in to work;

6) the office accommodates up to three tables for testing on forms, a psychologist's desk with a personal computer and a printer;

7) audio equipment with a special set of audio CDs is installed in the office (for sound accompaniment of the examination - creating interference);

8) the walls of the office are decorated with sets of Schulte tables or sets of Platonov tables (M. Gorbov). Additionally, the office is provided with test methods for the study of higher mental processes (perception, attention, memory, mental performance, thinking, intellectual activity, imagination, visual motor coordination, constructive abilities), test methods for the study of emotional response, character, personality-motivational sphere (scale intelligence, questionnaire, projective techniques).

	Appendix 18 to the Rules of Conduct military medical
	examination in the National Guard Republic of Kazakhstan

The form

Protocol of individual psychological conversation

1. Surname, name, patronymic (if any) year of birth ___________________________

2. Education _________________________________________________________________

3. Place of work, service ________________________________________________________

4. Family status _____________________________________________________________

5. Passed (a) PPR in MMC (where, when) ____________________________________________

6. In the upcoming service (profession, study), he considers it attractive to himself:

_______________________________________________________________________________

7. Place of birth, from a complete / incomplete family, information about family members

_______________________________________________________________________________

8. Heredity (the presence of disorders and diseases in close relatives, suicides, suicidal attempts

________________________________________________________________________________

9. Features of development in childhood, past illnesses, injuries

(for military personnel - the frequency of leaving on a sheet of temporary disability _______________

10. Education in educational institutions, academic performance ___________________________________

11. Service of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, including urgent (year, incentives / penalties), adaptation features _____

12. Place of residence, housing (own, rented, lives with relatives) ___________

13. Professional route, features _______________________________________

14. Marital status __________________________________________________________

(features, satisfaction, number of marriages, divorces)

15. Children ___________________________________________________________

16. Leisure / hobbies / friends / interests / leisure ____________________________

17. Information about the use of psychoactive substances:

Alcoholic drinks	Nicotine (smoking)	Others (including narcotic drugs)
From ______ years	From ______ years	Frequency:
Frequency: Preferences:	Amount: Preferences:	Features:

18. Self-assessment, perspective assessment (training, professional growth)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

19. Appearance (neatness, composure), presence of scars, tattoos, piercings

____________________________________________________________________________

Downside

20. General awareness (elementary mathematics, literary geographic,

historical, political knowledge, concepts, etc.), the ability to reflect, generalize, analyze, compare

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Behavioral, communicative, emotional and other personality traits (in the process of conversation, observation),

various kinds of information not reflected in the PPR results ______________________________

_______________________________________________________________________________

21. Religious beliefs, creed _________________________________

22. List the three most striking psychological traits (qualities) inherent in you (in your opinion):

"+"	"-"
1.	1.
2.	2.
3.	3.

23. Three main goals (tasks) for the near future:

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

24.

The healthiest the smartest the most aggressive (conflict) the happiest

The most sick the stupidest the calmest the most unfortunate

"_______" _________________ 20__

________________________________________ psychologist PPL MMC NG

	Appendix 19 to the Rules of conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

___________________________________

(name of the military medical commission)

Direction spine № ___ Is sent for polygraph examination ______________________________________ position, rank, surname, name, patronymic (if any) of the subject ______________________________________ (indicate the basis of the study) ______________________________________ Initiator "___" _____________ 20__ ______________________________________ (name of the military unit)

___________________________________ (commission address) Referral for polygraph examination № ____ Is sent for polygraph examination ___________________________________ position, rank, surname, name, patronymic (if available) of the subject ______________________ ___________________________________ (indicate the basis of the study) The photo M.P. _____________________________________

______________________________

Initiator

"___" _____________ 20__

	Appendix 20 to the Rules of Conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

_______________________________________________

(to the chief of the MMC, military rank, initials of the name, surname)

The task

I ask you to conduct a polygraph examination in relation to ______________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

(Surname, name, patronymic (if any), year of birth, place of work, position, rank)

The purpose of the check (basis of the study) ___________________________________

_______________________________________________________________________

Topics to be clarified (no more than 10 topics):

1.______________________________________________________________________

2 .______________________________________________________________________

3 .______________________________________________________________________

4.______________________________________________________________________

5.______________________________________________________________________

6 .______________________________________________________________________

7 .______________________________________________________________________

8.______________________________________________________________________

9.______________________________________________________________________

10._____________________________________________________________________

The circumstances of the case _____________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Health information: ___________________________________________

_______________________________________________________________________

Awareness in the polygraph survey procedure __________________________

It is desirable to conduct polygraph examination in _______________ language.

Send a conclusion on the research materials to ____________________________

The referral for the polygraph examination is attached.

Quest initiator

(position, military rank, signature, initials of the name, surname)

signature, date

	Appendix 21 to the Rules of Conduct military medical
	examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Register of preliminary registration for polygraph examination № __________

№	military rank, initials of the name, surname of the polygraph examiner, date and time of examination	Surname, name, patronymic (if any) of the subject	(Referral number, date of issue, who issued the referral)	Position, note

	Appendix 22 to the Rules of conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Declaration of polygraph examination

Section 1 (to be completed before testing)

1. Surname, name, patronymic (if any) of the examined person ____

____________________________________________________________

Complaints: ____________________________________________________

____________________________________________________________

Mood: _________________________________________________

____________________________________________________________

Emotional condition: ____________________________________

General state of health at the time of testing: ___________________

____________________________________________________________

Availability of medical documents on existing diseases associated with

violation of cardiovascular and respiratory activity:

____________________________________________________________

____________________________________________________________

2. During a conversation with a polygraph examiner, I was informed that:

1) audiovisual observation and recording is carried out during the conversation and testing with the use of a polygraph;

2) the duration of continuous testing is 120 minutes and, if necessary, a rest of up to 15 minutes can be provided.

3. I was also explained the rights and tasks of the study, the principle of the polygraph, the topics of testing questions.

Signature of the subject ___________________________________

4. I confirm that I am not in a state of alcoholic and drug intoxication.

Subject's signature ____________________________________

5. I do not need the services of an interpreter during the research.

Signature of the examined person _________________________________

Date and time "___" ____________ 20___

"___" hours "___" minutes

Section 2 (completed after testing)

I, __________________________________________________________,

(surname, name, patronymic (if any) of the examined person)

after testing as part of a polygraph study conducted

"___" __________ 20___ from _____ hour. ____ min. by ____ hour. ___ minutes

(start time) (end time)

in connection with ________________________________________________________,

(the basis of the study is indicated)

I confirm the following:

1) during testing, I was asked questions, with the topic of which I was (a) previously familiarized (a);

2) during the survey, I did not express (a) a desire to interrupt the testing procedure;

3) the research procedure and the content of the questions did not humiliate or insult my human dignity;

4) threats, violence and other illegal methods of influence were not used against me;

5) my mental and physical health did not deteriorate after testing.

Special opinion:

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________
(signature, surname, name, patronymic, if any)

"_____" __________________ 20__

	Appendix 23 to the Rules of Conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Book of protocols of the correspondence examination
_____________________________________________________________________________________
(name of the commission)

№	Military rank, surname, name, patronymic (if any), year of birth, position, place of service, place and date of conscription, MMC that sent expert documents	№ of certificate of illness, diagnosis	The conclusion of the MMC on the category of fitness for military service, on the causal relationship of the disease, injury, paragraphs and columns of Requirements
1	2	3	4

	Appendix 24 to the Rules of Conduct military medical examination in the National Guard Republic of Kazakhstan
	The form

Corner stamp

(military medical commission)

____________________________________________

(name of the military medical commission)

Medical certificate № _____

"___" _________ 20__ by the military medical commission __________________

________________________________________________________________

(name of MMC)

towards _________________________________________________

________________________________________________________________

(indicate the official, date, document number)

certified:

1. Surname, name, patronymic (if any) __________________________

_________________________________________________________________

2. Date of birth _________, in the Armed Forces from __________________

(month and year)

3. Military rank ________________________________________________

4. Military unit _________________________________________________

5. Position held, specialty _____________________________

6. Drafted (entered under the contract) for military service ________________

__________________________________________________________________

(indicate the department (department) for defense affairs,

__________________________________________________________________

month and year of conscription, admission to military service under the contract)

________________________________________________________________

7. Height ___ cm. Body weight ___ kg. Chest circumference (calm) __________

8. Complaints ________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

9. Anamnesis _______________________________________________________

(indicate when the disease occurred, when and under what circumstances the injury was received

(injury, trauma, contusion), the presence and absence of a certificate of injury.

Impact of illness on the performance of military service duties, results

previous medical examinations, treatment measures used

and their effectiveness, stay on sick leave, treatment in sanatoriums)

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

10. Was under examination and treatment ____________________________

(indicate healthcare institutions, military medical institutions and the time of stay in them)

______________________________________________________________________

________________________________________________________________

Case history № ____ Code _______ Code _______

11. Data of objective research

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

12. Results of special studies (X-ray, laboratory, instrumental):

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

13. Conclusion of the MMC

1) diagnosis ______________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

2) the causal relationship of injury (injury, trauma, contusion), disease:

on the basis of clause ___________ of the Rules for conducting military medical

examination in the National Guard of the Republic of Kazakhstan

________________________________________________________________

________________________________________________________________

3) category of fitness for military service (fitness for military service)

________________________________________________________________

________________________________________________________________

on the basis of clause ___ of sub-clause __ of column ___ Requirements for the

conformity of the state of health of persons for service in the Armed Forces,

other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan.

14. In an accompanying (needs, does not need) the unnecessary to cross out

_________________________________________________________________

(indicate, if necessary, the number of accompanying persons, the type of transport,

the need to travel in a separate compartment)

15. Special notes ______________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Head of the Commission ______________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

M.P. Commission members: one _______________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

2 _______________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Secretary: _____________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Commission mailing address

________________________________________________________________

Conclusion of the regular military medical commission

Minutes № ___ dated "__" ______ 20__

Ref. № ________ dated "__" ______ 20__

Note: The number of the certificate of illness corresponds to the ordinal number under which the examined person is recorded in the book of minutes of meetings of the military medical commission.

In the copies of the certificate of illness (which are sent to the military unit (institution) that sent the serviceman for examination), the information set forth in clauses 8, 9, 11, 12 is not indicated. In this case, the diagnosis is indicated by a code according to the International Classification of Diseases (ICD). The certificate of illness is printed on sheets of A4 format, font "Times New Roman", font size not less than 12.

	Appendix 25 to the Rules military medical expertise in National Guard of the Republic of Kazakhstan
	The form

Help on court ruling ___________________________________________________ (name of the court, № date)

"_____" ____________ 20___ military medical commission ______________

________________________________________________________________

(name of MMC)

1. Surname, name, patronymic (if any) _________________________

2. Date of birth _________________________________________________

3. Military rank _______________ military unit ___________________

4. Position held __________________________________________

5. Survey results (conclusions) ________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Minutes № _______ dated __________________

Head of the Commission ______________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

M.P

Secretary of the Commission _______________________________________________

(military rank, signature, initials of name, surname)

Commission mailing address __________________________________________

Note. The number of the certificate corresponds to the ordinal number under which the examined person is recorded in the book of minutes of meetings of the military medical commission

Appendix 2 to the order The Minister of the Interior Republic of Kazakhstan dated October 16, 2020 № 717

Regulations on the commissions of military medical expertise in the National Guard of the Republic of Kazakhstan Chapter 1. Basic Provisions

1. This Regulation on the commissions of military medical expertise in the National Guard of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Regulation) has been developed in accordance with subparagraph 10) Part 1 of Article 11 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On the health of the people and the health care system", and determines the status, powers of the military medical examination commissions in the National Guard of the Republic of Kazakhstan.

2. To conduct military medical expertise (hereinafter - MME) in the National Guard of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - NG), staff and freelance (permanent and temporary) military medical commissions are created.

3. Military medical commissions (hereinafter - MMC) are staffed with doctors experts - specialists with higher medical education in the medical profile, specialist certificates, as well as experience in practical, clinical and expert work. The chief and deputy chief of the MMC are appointed medical specialists who are the most trained in MME issues, with experience in NG, departmental medical and military medical institutions.

The MMC includes: chief, deputy chief (from among the full-time specialists), therapist, psychiatrist, neuropathologist, surgeon, ophthalmologist, otorhinolaryngologist, dentist, dermatovenerologist, gynecologist, psychologist and secretary.

4. The head of the MMC interacts by the type of activity and within the competence with the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Ministry of Health), the central MMC of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan, (hereinafter - the CMMC of the Ministry of Internal Affairs), MMC of the Police Departments of the regions, cities of republican significance of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan ( hereinafter - MMC PD), central MMC of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - CMMC MD).

5. The head of the MMC in his activities is guided by the Rules for conducting military medical expertise in NG (hereinafter - the Rules), developed in accordance with subparagraph 10) of part 1 of article 11 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On public health and the health care system", and the Requirements for the state of health of citizens for service in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan in accordance with the competence provided for by subparagraph 1) of part 2 of Article 11 of the Code (hereinafter - Requirements).

6. The conclusions of the MMC are accepted collectively, while the opinion of a specialized specialist in this disease is fundamental. If other members of the commission disagree, their opinion is recorded in the minutes of the MMC meeting or in the act of medical examination. The final decision is made by the head of the MMC in accordance with the Requirements.

7. The MMC experts represent the interests of state institutions in court and other state bodies when considering issues related to MME.

8. MMC within the competence:

1) make an opinion on the severity of the injury (injury, trauma, concussion) received by the servicemen of the NG;

2) determines the causal relationship of diseases, injuries (wounds, traumas, contusions) in military personnel of the NG;

3) directs the examined for inpatient, outpatient examination or treatment in medical institutions;

4) requests medical documents, materials of an official investigation, inquiry, criminal case, characteristics, archival certificates, extracts from orders, acts, protocols and other documents necessary for the issuance of an expert opinion from the personnel services and archival institutions of NG;

5) apply for a medical examination of NG servicemen who are being treated, with a definite medical expert outcome of the disease, as well as those who are often and for a long time ill;

6) advises, issues opinions, certificates on MME issues for NG servicemen.

9. Doctors - MMC experts provide practical assistance to military medical units, take part in shifts in medical units.

Chapter 2. Staff military medical commission of the National Guard of the Republic of Kazakhstan

10. The full-time MMC of the NG shall be a structural subdivision of the medical service of the NG troops and shall consist in the staff of the Republican State Institution “Military unit 6636 of the National Guard of the Republic of Kazakhstan” and shall carry out general management of the activities of freelance MMC established in the Regional commands (hereinafter referred to as the RC), military units, National Guard Academy (hereinafter referred to as the ANG) and infirmaries on the issues of MME of the NG servicemen of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Paragraph 10 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

11. The staff MMC of the NG shall be headed by the chief, appointed and dismissed by the Deputy Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan - Commander-in-Chief of the National Guard on the report of the head of the Military Medical Department (hereinafter referred to as the MMD) of the Main Command of the NG (hereinafter - MCNG).

Footnote. Paragraph 11 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

12. The head of the NG staff MMC shall report directly to the head of the MMD of the MCNG.

13. The composition of the staff structure of the MMC NG shall be approved by the order of the Deputy Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan - Commander-in-Chief of the National Guard.

Footnote. Paragraph 13 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

14. The provision of the regular MMC with the necessary property, equipment and equipment is carried out through the assigned military unit.

15. The staff MMC NG is responsible for:

1) analysis and evaluation of the results of the WWE of freelance MMC, MMC PD;

2) consideration and approval (not approval) or cancellation of the conclusions of freelance MMCs, temporary MMC, MMC PD;

3) medical examination and re-examination of NG servicemen and servicemen dismissed from military service for health reasons, in the event of their appeal against the conclusions of the freelance MMC, MMC DP;

4) organization of advanced training for specialists of freelance MMC;

5) based on MME materials, verification of the organization and condition of the medical and diagnostic work of NG hospitals, if necessary, with a request for medical expert documentation, including medical records of an inpatient;

6) giving instructions, explanations to the freelance MMC on the application of this Regulation and regulatory legal documents on the MME;

7) development of lists and methods for conducting WWE for a high-quality and complete examination of nosological forms.

16. All conclusions of the freelance MMC NG and MMC DP, in relation to servicemen recognized as unfit for military service, are sent for approval to the staff MMC.

In case of disagreement with the decisions of the freelance MMC, MMC DP, the regular MMC calls the person being examined to make a final decision.

17. Doctors - experts of the regular MMC conduct medical examinations of NG servicemen for admission to driving vehicles with the subsequent issuance of an opinion.

18. The staff MMC conducts psychophysiological and polygraph examinations in the manner in accordance with Chapter 5 of the Rules.

Chapter 3. Freelance standing military medical commissions of the National Guard of the Republic of Kazakhstan

19. Non-staff permanent MMC shall be established at infirmaries of RC, military units, NGA for medical examination of NG servicemen.

Footnote. Paragraph 19 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

20. Freelance permanent MMC NG are formed from the number of officials of the medical services of the RGK, military units consisting of: chief, deputy chief (one of the members of the commission), members of the commission and a secretary.

21. For conducting MME by freelance permanent MMC NG, in the absence of individual specialists, doctors and psychologists of military units of NG, MMC DP may be involved (as agreed).

22. Regarding MME issues, freelance standing MMCs are guided by this Regulation, Requirements, Rules and instructions (clarifications) of the regular MMC.

23. The freelance permanent MMC NG, within the established competence, is assigned:

1) medical examination of NG servicemen in the areas of personnel services;

2) submission for approval to the regular MMC of conclusions, certificates of illness for NG servicemen of all categories within a period not later than five working days from the date of the conclusion;

3) filing applications for training and raising the level of special knowledge on MME issues of specialists participating in the work of the freelance MMC;

4) taking measures to improve medical and diagnostic work during MME;

5) analysis of the results of medical examination of NG servicemen and submission of reports on the work performed to the regular MMC.

Chapter 4. Freelance temporary military medical commissions of the National Guard of the Republic of Kazakhstan

24. Freelance temporary acting MMC shall be established in military educational institutions (hereinafter referred to as the MEI training units and military units of special purpose by orders of the Deputy Minister of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan - Commander-in-Chief of the National Guard, commanders of Regional Commands and commanders of military units consisting of: the chief (chief of medical service), deputy chief (from among regular medical specialists) and members of the commission. The orders shall determine the timing and procedure for the period of enrollment and selection of candidates for higher education, training units and special-purpose military units.

Footnote. Paragraph 24 - in the wording of the order of the Minister of Internal Affairs of RK dated 17.05.2022 № 354 (shall enter into force upon expiry often calendar days after its first official publication).

25. The head of the non-staff temporary MMC on MME issues is subordinate to the head of the regular MMC.

26. The head of a freelance temporary MMC in his work is guided by this Regulation and instructions (clarifications) of the staff MMC.

27. The head of the freelance temporary MMC issues conclusions on the suitability (unsuitability) of the NG servicemen and persons entering the university.

28. The head of a non-staff temporarily operating MMC, no later than 5 calendar days after the end of the commission's work, sends conclusions, a report on the work done and medical records to persons recognized as unfit for admission to a university in a regular MMC.

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларын және әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ережені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2020 жылғы 16 қазандағы № 717 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 21 қазанда № 21469 болып тіркелді.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шілдедегі Кодексінің 11-бабы 1-бөлімінің 10) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптама өткізу қағидалары;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ереже бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық ұлан Бас қолбасшылығы (Р.Ф. Жақсылықов) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Мыналардың:

1) "Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының әскери-дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларын және Әскери-дәрігерлік сараптама органдары туралы ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 17 ақпандағы № 118 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10337 болып тіркелген, "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде 2015 жылғы 20 сәуірде жарияланған);

2) "Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының әскери-дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларын және Әскери-дәрігерлік сараптама органдары туралы ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 17 ақпандағы № 118 бұйрығына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2020 жылғы 14 қаңтардағы № 16 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19895 болып тіркелген, Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде 2020 жылғы 20 қаңтарда жарияланған) бұйрықтарының күші жойылған деп танылсын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының Бас қолбасшысы генерал-лейтенант Р.Ф. Жақсылықовқа жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Ішкі істер Министрі

Е. Тургумбаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Денсаулық сақтау министрлігі

2020 жылғы "___" ________

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2020 жылғы 16 қазаны № 717 бұйрығына 1-қосымша

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптама өткізу қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптама өткізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шілдедегі Кодексінің 11-бабы 1-бөлімінің 10) тармақшасына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында (бұдан әрі – ҰҰ) әскери-дәрігерлік сараптама өткізу тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар қолданылады:

1) әскери-дәрігерлік сараптама (бұдан әрі – ӘДС) – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында, арнайы мемлекеттік және құқық қорғау органдарында медициналық қамтамасыз етуді тиімді жасақтау және жетілдіру, Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де мәселелерді шешу мақсатында жүзеге асырылатын ғылыми, әдістемелік, ұйымдастырушылық және практикалық іс-шаралар кешені болып табылатын медициналық қызметтің түрі;

2) медициналық куәландыру – аурудың болу немесе болмау фактісін анықтау, сондай-ақ растау, оның денсаулық жағдайын айқындау мақсатында жеке адамды зерттеу;

3) мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) (бұдан әрі – мертігу)– еңбекке қабілеттілігін немесе әскери қызмет атқаруға қабілетін қысқа уақытқа ішінара немесе толық жоғалтуға әкеп соқтыратын сыртқы механикалық, химиялық (техникалық сұйықтықпен, зымырандық отын құрамымен, газбен, түтінмен және бумен, улы заттармен улану), термикалық, атмосфералық (тоңу, қалтыру, үсу), спецификалық (электрлік, радиоактивтік және иондаушы сәулелену, электрлік магнитті өрістің ықпалы, оптикалық кванттық генераторлардың, лазерлер мен радио толқындар ықпалы), барометрлік және акустикалық факторлардың сыртқы ықпал етуі кезінде тіндердің, органдар мен жүйелердің зақымдануы;

4) психофизиологиялық зерттеулер (бұдан әрі – ПФЗ) жəне полиграфологиялық зерттеулер (бұдан әрі – ПГЗ) – әскери қызметшілердің және азаматтардың жеке-психологиялық және психологиялық-физиологиялық қасиеттерін жан-жақты бағалауға бағытталған тексеру іс-шараларының жиынтығы. Интеллект, өзін-өзі бағалау, коммуникативтік және эмоционалды ерік-жігер қабілеттерін, жеке тұлғаны бағыттау деңгейі мен ерекшеліктерін айқындау, орталық нерв жүйесінің жеке функционалдық жай-күйі ерекшеліктерін зерттеу болып табылады;

5) полиграфологиялық зерттеу туралы декларация (бұдан әрі - декларация) сынақтан өтушінің полиграфологиялық зерттеуден өту талаптарымен келісуі туралы құжат;

6) психофизиологиялық зертхана (бұдан әрі - ПФЗ) – психофизиологиялық зерттеу жүргізуге бейімделген арнайы жабдықталған үй-жай.

2. Әскери-дәрігерлік сараптама:

1) денсаулық жағдайы бойынша азаматтардың әскери қызметке жарамдылық санатын;

2) Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери қызмет өткеруіне (міндеттерді орындауына) байланысты азаматтардың науқастануының, мертігуінің және қаза табуының (қайтыс болуының) себепті байланысын;

3) әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерін) орындау кезінде әскери қызметшілердің мүгедектікке әкеп соқтырмаған мертігуінің ауыртпалық дәрежесін айқындау үшін жүргізіледі.

3. Азаматтардың әскери қызметке жарамдылығы Кодекстің 11-бабы 2-бөлімінің 1) тармақшасында көзделген құзыретіне сәйкес Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі бекіткен Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет өткеру үшін азаматтардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) арқылы айқындалады.

4. Медициналық куәландыру:

1) орта техникалық және кәсіптік, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын, оның ішінде шет мемлекеттердің әскери оқу орындарына түсетін азаматтар мен әскери қызметшілерге, жоғары оқу орындарының әскери факультеттеріне түсетін және оқитын азаматтарға;

2) келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтарға;

3) шақыру бойынша немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге және әскери оқу орындарының курсанттарына;

4) арнайы мақсаттағы бөлімдерде әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге;

5) радиоактивті заттармен, ионды сәулелену көздерімен, электр магнитті өріс және лазерлік сәулелену көздерімен қызмет өткеру үшін іріктелетін және қызмет өткеретін әскери қызметшілерге;

6) әскери қызметке шақыру кезінде запастағы азаматтарға қатысты өткізіледі.

5. Психологиялық-физиологиялық және полиграфологиялық зерттеу "Тағайындау кезінде әскери қызметшілер мен азаматтық персонал адамдарына қатысты психологиялық-физиологиялық және полиграфологиялық зерттеу қолданыла отырып, тексеру жүргізілетін әскери лауазымдардың тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 8 тамыздағы № 542 бұйрығымен бекітілген тізбеге сәйкес (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15656 болып тіркелген) адамдарға жүргізіледі.

2-тарау. Медициналық куәландыру жүргізу тәртібі

7. Медициналық куәландыруға арналған жолдаманы әскери бөлім командирлері немесе кадр қызметінің бастығы тікелей командирдің (бастықтың) шешіміне сілтеме жасай отырып, осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша береді.

Кадр қызметтері әскери билеттерді, қызметке кіретін азаматтарды тіркеу куәлігін зерделейді және оларды әскери есепке тұруға әскери қызметке жарамдылық немесе шамалы шектеулермен жарамдылық жағдайында әскери-дәрігерлік комиссияларға (бұдан әрі – ӘДК) жібереді.

Жолдамаға кадр қызметі қол қояды, мөрмен (фотосуретте) расталады, беру күні көрсетіледі және әскери қызметшілердің (кандидаттардың) ӘДС уақтылы өтуін бақылайды.

8. Жолдама ӘДК куәландыру үшін берілген күнінен бастап бір ай ішінде жарамды.

9. Медициналық куәландыру осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес ҰҰ әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу кезіндегі зерттеу әдістемесіне сәйкес өткізіледі.

Осы Қағидалардың 4-тармағында көрсетілген адамдарды куәландыруды ӘДК мынадай дәрігер мамандардың: терапевтің, хирургтың, невропатологтың, психиатрдың, офтальмологтың, оториноларингологтың, дерматовенерологтың, стоматологтың тексеруімен өткізеді, әйелдерді гинеколог тексереді. Көрсеткіштер болған жағдайда куәландырушылар басқа мамандарға тексеруге (кеңес беруге) жіберіледі.

10. Психофизиологиялық қабілеттерін анықтау үшін психофизиологиялық және полиграфологиялық зерттеулер қолданылады.

11. Құрамында ПФЗ бар ӘДК сарапшы дәрігерлер медициналық куәландырған соң ПФЗ жүргізеді.

12. ҰҰ ӘДК осы Қағидаларға және Талаптарға сәйкес қорытынды шығарады.

Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекет ететін) ӘДК қорытындысына штаттық ӘДК-ге, штаттық ӘДК қорытындысына жоғары тұрған ӘДК-ге сот тәртібімен шағымданады.

1-параграф. Орта техникалық және кәсіптік, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын, оның ішінде шет мемлекеттердің әскери оқу орындарына түсетін азаматтар мен әскери қызметшілерді, жоғары оқу орындарының әскери факультеттеріне түсетін және оқитын азаматтарды медициналық куәландыру

13. Әскери оқу орнына (бұдан әрі – ӘОО) түсетін кандидаттар алдын ала медициналық куәландырудан Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің орталық ӘДК (бұдан әрі - ІІМ ОӘДК),ҰҰ ӘДК штаттық (штаттық емес) ӘДК, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың полиция департаменттерінің (бұдан әрі – ПД) штаттық ӘДК, соңғы медициналық куәландырудан Ұлттық ұлан академиясының (бұдан әрі – ҰҰА) штаттық емес уақытша жұмыс істейтін ӘДК өтеді.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

14. Ұшқыштар құрамын дайындау бойынша ӘОО түсетін кандидаттар алдын ала медициналық куәландырудан ІІМ ОӘДК, ҰҰ ӘДК штаттық (штаттық емес) ӘДК, ПД штаттық ӘДК өтеді, содан соң дәрігерлік-ұшқыштар комиссиясына жіберіледі, соңғы медициналық куәландырудан Ұлттық ұлан академиясының (бұдан әрі – ҰҰА) штаттық емес уақытша жұмыс істейтін ӘДК өтеді.

Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

15. Медициналық куәландыру басталғанға дейін кандидаттар мынадай медициналық құжаттарды:

1) психикалық денсаулық орталықтарынан (ағзада есірткі заттары мен психотропты заттардың болуын тестілеу нәтижелерімен), фтизиопульмонология, тері-венерологиялық диспансерлерден (кабинеттерден) - олардың аталған денсаулық сақтау ұйымдарында есепте тұратыны туралы мәліметтерді (анықтамаларды);

2) басқа да медициналық денсаулық сақтау ұйымдарынан:

созылмалы науқастары бойынша диспансерлік есепте тұрудың жай-күйі және соңғы он екі ай ішінде жұқпалы және паразитарлық науқастарға шалдыққаны туралы мәліметтерді;

алдын алу егулері туралы және дәрі-дәрмек құралдары мен басқа да заттарды көтере алмайтыны (жоғары сезгіштігі) туралы мәліметтерді;

амбулаторлық науқастың (соңғы бес жылдағы) медициналық картасын, амбулаторлық, стационарлық науқастың медициналық картасынан үзінді көшірмені;

3) мектептен, басқа да оқу орындарынан, жұмыс, қызмет орнынан мінездемелер ұсынады.

Медициналық құжаттама болмаған кезде учаскелік терапевт жоғалтқаны туралы анықтама ұсынады және қосымша зерттеу әдістерін тағайындайды. Анықтамалар мен үзінді көшірмелер денсаулық сақтау ұйымының мөрімен және мөртабанымен расталады.

16. ӘОО түсетін кандидаттар мынадай медициналық зерттеулердің (медициналық куәландыруға дейін отыз күнтізбелік күн ішінде жүргізілген) нәтижелерін:

1) жалпы қан талдауын;

2) жалпы зәр талдауын;

3) мерезге Вассерман немесе микропреципитация реакциясын (микрореакция);

4) қандағы қант талдауын;

5) мұрын қуысының рентгенограммасын;

6) электрлік кардиограмманы (бұдан әрі - ЭКГ) (тыныштықта және жүктемеден соң);

7) құрсақ қуысы органдарын және бүйректі ультрадыбыстық зерттеуді (бұдан әрі – УДЗ);

8) электрлік энцефалограмманы (бұдан әрі - ЭЭГ);

9) АИТВ-инфекцияның болуын тексеруді;

10) қырық жастан асқан адамдар ішкі көз қысымының өлшеуін;

11) кеуде қуысы мүшелерін екі қырынан (тура және бүйірден) флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеуді медициналық куәландыру күніне дейін үш айдан кешіктірмей ұсынады.

Медициналық көрсеткіштер бойынша қосымша зерттеулер мен басқа да мамандардың кеңестері тағайындалады.

Жоғарыда көрсетілген құжаттарды ұсынбаған адамдар медициналық куәландыруға жіберілмейді.

17. Медициналық ұйымдардың мәліметтері бойынша оқу орындарына түсуге және әскери қызмет өткеруге кедергі келтіретін созылмалы аурулары мен дене бітімінде кемшіліктері бар адамдар медициналық тексеруге жіберілмейді.

18. Оқуға түсуге кедергі келтіретін науқастану анықталған жағдайда одан әрі куәландыру тоқтатылады және оқуға түсуге жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады.

19. Медициналық куәландыру нәтижелері және штаттық, штаттық емес ӘДК қорытындылары осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ӘОО түсетін азаматтың медициналық куәландыру картасына, медициналық кітапшаға (әскери қызметшілер үшін) және осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына (бұдан әрі – Хаттамалар кітабы) жазылады.

20. Медициналық куәландыру нәтижелері бойынша ӘДК оқуға жарамдылық (жарамсыздық) туралы қорытынды жасайды, бұл ретте Талаптардың қорытынды шығаруға негіз болған тармақтары көрсетіледі.

21. Соңғы медициналық куәландыру кезінде ӘОО оқуға түсуге жарамсыз деп танылған кандидаттардың медициналық куәландыру карталары медициналық куәландыру сапасын талдау және жақсарту үшін медициналық куәландыру аяқталғаннан кейін бес жұмыс күнінен кешіктірілмей штаттық ӘДК-ге жолданады.

Штаттық ӘДК медициналық куәландыру карталарын алдын ала медициналық куәландырудан өту орны бойынша талдау және зерделеу үшін жолдайды.

2-параграф. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтарды медициналық куәландыру

22. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтар медициналық куәландыру кезінде әскери билетті немесе әскери қызметке жарамдылығы және әскери қызметке шақырудан шеттету себептері туралы белгісі бар тіркеу куәлігін ұсынады.

23. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер медициналық куәландыруға медициналық кітапшамен және медициналық көмекке жүгінгені, зерттеу нәтижелері көрсетілген медициналық сипаттамамен жіберіледі.

24. ӘДК келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін кандидаттарды медициналық куәландыру үшін осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша медициналық зерттеу актісін ресімдейді.

25. Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін кандидаттарды куәландыру осы Қағидалардың 9-тармағына сәйкес жүргізіледі. Медициналық куәландыру басталғанға дейін келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін кандидаттар осы Қағидалардың 15, 16-тармақтарында көрсетілген медициналық құжаттарды ұсынады.

26. Медициналық көрсеткіштері бойынша науқастану диагнозын нақтылау үшін кандидат амбулаторлық немесе стационарлық медициналық тексеруге медициналық денсаулық сақтау ұйымына жіберіледі.

27. Куәландырылатын адамның медициналық тексеруді бір ай ішінде аяқтауға мүмкіндігі болмаса, сондай-ақ тағайындалған қосымша медициналық зерттеу нәтижелері мерзімінде ұсынылмаған жағдайда ӘДК "Медициналық куәландыруға келмеуіне (тексерудің аяқталмауына) байланысты қорытынды шығарылмайды" деген қорытынды шығарады.

28. Кандидат тексерілуден бас тартқан кезде ӘДК: "Келісімшарт бойынша әскери қызметке жарамсыз" деген қорытынды шығарады.

29. Талаптарға сәйкес денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды немесе әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды кандидаттар келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамды деп танылады.

30. Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын жеке бағалау көзделген науқастану кезінде штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК "Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз" деген қорытынды шығарады.

31. Медициналық куәландыру кезінде келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге кедергі келтіретін жүктілік немесе науқастануы анықталған кезде одан әрі медициналық куәландыру тоқтатылады, штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК "Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз" деген қорытынды шығарады, бұл ретте әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды шығарылмайды.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылған адамдарға қатысты да осындай қорытынды шығарылады.

32. ӘДК қорытындысы шығарылған күнінен бастап алты ай ішінде жарамды.

3-параграф. Шақыру бойынша, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді және әскери оқу орындарының курсанттарын медициналық куәландыру

33. Әскери қызметшілер кадр қызметінің жолдамасымен бірге:

1) осы Қағидалардың 15-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген медициналық құжаттарды;

2) қызметтік куәлігін, ол болмаған жағдайда – лауазымын, атағын көрсете отырып, кадр қызметінен анықтама;

3) әскери бөлімнің мөрімен расталған қызметтік және медициналық мінездемелер (амбулаторлық науқастың медициналық картасынан үзінді көшірме) ұсынады.

Қызметтік мінездемеде куәландырылатын адамның денсаулық жағдайының оның атқаратын лауазымы бойынша әскери қызметтің міндеттерін орындауына әсері және қолбасшылықтың әскери қызметшіні әскери қызметте қалдырудың мақсатқа сай екендігі туралы пікірі көрсетіледі.

Медициналық мінездемеде куәландырылатын адамның соңғы үш жылда тереңдетілген медициналық тексеруден өту нәтижелері, денсаулық жағдайын динамикалық бақылау нәтижелері, оның медициналық көмекке жүгінуі туралы мәліметтер көрсетіледі. Көрсетілген мәліметтер медициналық кітапшадағы деректермен және басқа да медициналық құжаттармен расталады.

4) әскери қызмет міндеттерін орындаумен байланысын көрсете отырып, қызметтік тергеу материалдарының негізінде жасалған қызметтік міндеттерін орындау кезінде мертіккен адамдарға мертігу туралы анықтама (бұдан әрі - мертігу туралы анықтама) осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес ұсынылады.

34. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді тексеру немесе емдеу барысында әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертетін науқастану, мертігу зардаптары анықталған жағдайда медициналық куәландыруға жолдау туралы шешімді медицина қызметінің бастығы қабылдайды.

35. Әскери қызметшілер мынадай медициналық зерттеу нәтижелерін (медициналық куәландыру басталғанға дейін отыз күнтізбелік күн ішінде өткізілген) ұсынады:

1) жалпы қан талдауы;

2) мерезге Вассерман немесе микропреципитация реакциясы (микрореакция);

3) жалпы несеп талдауы;

4) ЭКГ (тыныштықта және жүктемеден соң);

5) кеуде қуысы мүшелерін екі қырынан (тура және бүйірден) флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеуді медициналық куәландыру күніне дейін үш айдан кешіктірмей ұсынады;

6) мұрын қуысының рентгенограммасы;

7) құрсақ қуысы органдарын және бүйректі ультрадыбыстық зерттеу (бұдан әрі – УДЗ);

8) қанды В және С гепатитіне тексеру;

9) қандағы қантты талдау;

10) қырық жастан асқан адамдардың ішкі көз қысымын өлшеу;

11) сүртіндінің тазалық дәрежесін анықтау (әйелдер үшін).

Жоғарыда көрсетілген құжаттары жоқ адамдар медициналық куәландыруға жіберілмейді.

36. Шақыру бойынша, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін адамдарды, әскери оқу орындарының курсанттарын куәландыруды ӘДК айқындалған әскери-дәрігерлік қорытынды бойынша осы Қағидалардың 9-тармағына сәйкес жүргізеді.

37. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыруды штаттық және штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК амбулаторлық, стационарлық түрде тексеру басталған күннен бастап үштен он төрт жұмыс күні мерзімінде жүргізеді.

38. Егер мертігу немесе науқастану салдарын әскери қызмет өткерумен байланысты емес деп тануға негіз болса, онда ӘДК медициналық құжаттаманы және әскери қызмет өткеру туралы анықтаманы сұратады.

39. Талаптарда көзделген науқастанулар кезінде оқуды жалғастыруға жарамдылығын айқындау мақсатында курсанттар медициналық куәландырылу үшін штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК жіберіледі.

40. Жасы он сегізге толмаған курсанттарына қатысты штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК тек оқуға жарамдылығы (жарамсыздылығы) туралы қорытынды шығарады.

41. Оқуға жарамсыз деп танылған жасы он сегізден жоғары бірінші курс курсанттарына қатысты бір уақытта Талаптарға сәйкес олардың әскери қызметке жарамдылығы туралы мәселе шешіледі.

42. Курсанттардың денсаулық жағдайында әскери қызметке уақытша жарамсыздықты көздейтін өзгерістер болған кезде ӘДК әскери қызмет міндеттерін орындаудан уақытша босату немесе науқастануы бойынша демалыс беру қажеттігі туралы қорытынды шығарады.

43. Әскери қызметтің міндеттерін орындаудан толық босату туралы (7 тәуліктен 15 тәулікке дейін) қорытынды шығарған курсанттары ҰҰА лазаретінде жатады.

Әскери қызметтің міндеттерін орындаудан ішінара босату туралы қорытынды шығарған кезде қандай жұмыс, сабақ, наряд түрлерінен босатылғаны көрсетіледі. Әскери қызметтің міндеттерін орындаудан ішінара босатылған курсанттардың сыныптық сабақтарға баруы ҰҰА медицина қызметі бастығының шешімі негізінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 43-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

44. Әскери қызмет міндеттерін атқару, әскери оқу орындарында оқу кезінде мертіккен әскери қызметшілерді медициналық куәландыру әскери-медицина мекемесінде (медицина ұйымында) емделуі аяқталғаннан кейін жүргізіледі.

Емделу ұзақтығы белгіленген мерзімдерден асқан басқа да мертігу және науқастану жағдайында айқындалған дәрігерлік-сараптамалық қорытынды бойынша әскери қызметшілер әскери қызметке жарамдылығын анықтау үшін медициналық куәландыруға жіберіледі.

45. Ілесіп жүруге мұқтаж әскери қызметшіні тұратын орны бойынша бір әскери медицина мекемесінен (медицина ұйымынан) басқасына ауыстыру, сондай-ақ денсаулық жағдайы бойынша шығару кезінде штаттық, штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК ілесіп жүретін адамдардың саны және көлік түрі туралы қорытынды шығарады.

46. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыруды қызмет бойынша ауысу кезінде (егер ауысатын лауазым бойынша денсаулық жағдайына неғұрлым жоғары талаптар көзделсе), жаңа келісімшарт жасау немесе ұзарту кезінде штаттық емес, штаттық тұрақты әрекет ететін ӘДК жүргізеді.

47. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын жеке бағалауды көздейтін науқастануы кезінде мынадай жағдайларды:

1) әскери қызметте болудың шекті жасына толуын;

2) әскери қызметшіде Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын жеке бағалауды көздейтін бір-біріне әсерін тигізетін үш және одан көп ауруды анықтауды қоспағанда, науқастануын жағымды болжау, қолбасшылықтың пікірі бойынша әскери қызметте қалдырудың мақсатқа сай, қызметті жалғастыруға ынталы болуы кезінде "Шамалы шектеулермен әскери қызметке жарамды" деген қорытынды шығарылады.

Жоғарыда көрсетілген жағдайларда "Әскери қызметке шектеулі жарамды" деген қорытынды шығарылады.

Соңғы курста оқитын курсанттарда Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылық санатын жеке бағалау көзделетін науқастану анықталған жағдайда ӘДК "Шамалы шектеулермен әскери қызметке жарамды" деген қорытынды шығарады.

48. Әскери қызметшіге науқастануы бойынша демалыс беру, сондай-ақ әскери қызмет міндеттерін атқарудан босату туралы қорытынды Талаптарға сәйкес әскери қызметке уақытша жарамсыздығы көзделгенде шығарылады.

49. Бейбіт уақытта штаттық, штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК, егер стационарлық емделу және медициналық оңалту жүргізу аяқталғаннан кейін кемінде бір айды құрайтын мерзімде әскери қызметші әскери қызмет міндеттерін атқаруға кірісе алса, науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарады.

50. Бейбіт уақытта әскери қызметшіге науқастануы бойынша демалыс (қалпына келтіру емделудің соңғы кезеңі) мертігу, науқастану сипатына және ауырлығына байланысты отыздан алпыс тәулікке дейінгі мерзімге беріледі.

51. Штаттық және штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК науқастануы бойынша босату (босатуды ұзарту) туралы қорытындысы ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына жазылады және осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша медициналық куәландыру туралы анықтамамен (бұдан әрі - медициналық куәландыру туралы анықтама) ресімделеді.

52. Шақыру бойынша қызмет өткеретін әскери қызметшілердің стационарлық емдеуде үздіксіз болуының, медициналық оңалту жүргізудің және науқастануы бойынша демалыста болуының жалпы ұзақтығы төрт айдан аспайды, ол аяқталғаннан кейін штаттық жән штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК әскери қызметке жарамдылық санатын айқындайды.

53. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіге, әскери оқу орнының курсантына науқастануы бойынша демалыс медициналық көрсеткіштері бойынша ұзартылады, бірақ әрбір ретте отыз тәуліктен аспайды. Стационарлық емделуде болу, медициналық оңалту жүргізу және науқасы бойынша демалыста болу уақыты жалпы алғанда төрт айдан, ал туберкулезбен ауыратындар үшін он айдан аспайды.

Егер көрсетілген мерзім аяқталғаннан кейін келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметші денсаулық жағдайы бойынша әскери қызмет міндеттерін атқаруға кірісе алмайтын болса, оның емделуде болу мерзімі штаттық және штаттық емес ӘДК қорытындысы негізінде өңірлік қолбасшылық қолбасшысынан бастап және одан жоғары тікелей бастықтың шешімімен ұзартылады.

Егер әскери қызметшіні одан әрі емделгеннен кейін әскери қызмет міндеттерін орындауға кірісе алатын жағдайларда емдеу мерзімдерін ұзарту жүзеге асырылады.

54. Емделуде және науқастануы бойынша демалыста үздіксіз болудың шекті мерзімі аяқталған соң, әскери қызметшілер әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау үшін медициналық куәландырылуы тиіс.

55. Әскери қызметші әйелдерге жүктілігі және бала тууы бойынша демалысты әскери бөлім командирі (мекеме бастығы) Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы Еңбек кодексіне және Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 25 мамырдағы №124 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери қызмет өткеру қағидаларына сәйкес ұсынады. Бала күтімі бойынша демалысы аяқталған соң, әскери қызметші әйелдердің денсаулық жағдайында әскери қызметке жарамдылық санатын қайта қарауды қажет ететін өзгерістер болған жағдайда, ӘДК-ге жіберіледі.

56. Науқастануы бойынша демалыс ұсыну көзделмейтін жағдайларда ӘДК әскери қызметшіні әскери қызметтің міндеттерін орындаудан 7 тәуліктен 15 тәулікке дейін босату (бұдан әрі – босату) туралы қорытынды шығарады, бірақ жалпы босату мерзімі 30 тәуліктен аспайды.

57. Штаттық, штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК-нің науқастануы бойынша босату (босатуды ұзарту) туралы қорытындысы ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына енгізіледі және медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделеді.

58. Шақыру бойынша әскери қызметшілер науқастануы бойынша демалыс аяқталғаннан кейін қажет болған кезде әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау немесе науқастануы бойынша демалысты ұзарту үшін штаттық емес ӘДК-ге қайта медициналық куәландыруға (әскери қызмет өткерген немесе демалысты өткізген жері бойынша) жіберіледі.

59. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге қатысты шығарылған қорытындылар шығарылған күнінен бастап 1 жыл ішінде жарамды.

4-параграф. Арнайы мақсаттағы әскери бөлімдердің әскери қызметшілерін медициналық куәландыру

60. Арнайы мақсаттағы әскери бөлімдерде (бұдан әрі – АМБ) келісімшарт бойынша әскери қызмет атқаратын (қызмет атқару үшін іріктелген) әскери қызметшілерге арнайы мақсаттағы бөлімшелерге арналған талаптар қойылады.

61. Медициналық куәландыру АМБ қызмет атқару үшін іріктелген азаматтарға, ӘОО келген әскери қызметшілерге, сондай-ақ басқа да әскер түрлері мен тектерінен қызмет бойынша ауысу кезінде өткізіледі.

62. АМБ әскери қызметшілерін медициналық куәландыру АМБ-да қызмет атқаруға жарамдылық санатын өзгертуді көздейтін науқастануға байланысты стационарлық емделуден соң, әскери бөлімнің медицина қызметінің бастығы баянатының негізінде әскери бөлім командирінің шешімі бойынша жіберіледі.

63. Медициналық куәландыру басталғанға дейін әскери қызметшілер мынадай медициналық зерттеу нәтижелерін (медициналық куәландыру басталғанға дейін отыз күнтізбелік күн ішінде өткізілген) ұсынады:

1) жалпы қан талдауы;

2) жалпы несеп талдауы;

3) мерезге Вассерман немесе микропреципитация реакциясы (микрореакция);

4) ЭКГ (тыныштықта және жүктемеден соң);

5) кеуде қуысы мүшелерін екі қырынан (тура және бүйірден) флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеуді медициналық куәландыру күніне дейін үш айдан кешіктірмей ұсынады;

6) мұрын қуысының рентгенограммасы;

7) қанды В және С гепатитіне тексеру;

8) қанды АИТВ инфекциясына тексеру;

9) қандағы қантты талдау;

10) қырық жастан асқан адамдардың ішкі көз қысымын өлшеу;

11) артериялық қан қысымына тәуліктік мониторинг жүргізу;

12) спирография;

13) ЭЭГ, эхоэнцефалография (бұдан әрі – ЭхоЭГ), мидың компьютерлік томография (бұдан әрі – КТ) немесе магниттік-резонанстық томография (бұдан әрі – МРТ) көрсеткіштері бойынша;

14) құрсақ қуысы органдарын және бүйректі УДЗ;

15) аудиометрия, тимпанометрия.

Жоғарыда көрсетілген құжаттарды ұсынбаған адамдар медициналық куәландыруға жіберілмейді.

64. АМБ әскери қызметшілерінде Талаптарға сәйкес АМБ-да әскери қызметке жарамдылық санатын жеке бағалау көзделетін науқастану болған жағдайда "АМБ-да қызмет өткеруге жарамды" деген қорытынды мынадай жағдайларда:

1) қолбасшылықтың пікірі бойынша әскери қызметшіні әскери қызметте қалдырудың мақсатқа сайлылығы;

2) сырқатын жағымды болжау;

3) куәландырушының әскери қызметті жалғастыруға ниеті болған кезде шығарылады.

Бұл жағдайда қорытынды жоғарыда көрсетілген барлық талаптар болған кезде шығарылады. Сырқатты болжау оның сипатын, басталуын, өршу дәрежесін, жазылу процесін және әскери қызметшінің әскери қызмет міндеттерін орындауы кезінде болуы мүмкін асқынуларды ескере отырып айқындалады.

65. Егер АМБ әскери қызметшілер АМБ-да қызмет өткеруге жарамсыз болған жағдайда штаттық немесе штаттық емес ӘДК әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды шығарады.

5-параграф. Радиоактивті заттармен, ионды сәулелену көздерімен, электр магнитті өріс және лазерлік сәулелену көздерімен қызмет өткеру үшін іріктелетін және қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру

66. Радиоактивті заттармен (бұдан әрі – РЗ), ионды сәулелену көздерімен (бұдан әрі – ИСК), электр магнитті өріс және лазерлік сәулелену көздерімен (бұдан әрі - ЭМӨ және ЛС көздерімен) қызмет өткеру үшін іріктелетін және қызмет өткеретін адамдар медициналық куәландыру басталғанға дейін:

1) кеуде қуысы мүшелерін екі қырынан (тура және бүйірден) флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеуді медициналық куәландыру күніне дейін үш айдан кешіктірмей ұсынады;

2) жалпы қан талдауын (лейкоцитарлық формуланы және тромбоцит санын есептеумен);

3) жалпы несеп талдауын;

4) ЭКГ тыныштықта (көрсеткіштер бойынша - жүктемеден соң);

5) құрсақ қуысы органдарын және бүйректі ультрадыбыстық зерттеуді (бұдан әрі – УДЗ);

6) мұрын қуысының рентгенограммасын;

7) қанды В және С гепатитіне тексеруді (іріктеу кезінде);

8) қанды АИТВ инфекциясына тексеруді (іріктеу кезінде);

9) қандағы қант талдауын;

10) қырық жастан асқан адамдар ішкі көз қысымы өлшемін ұсынады. Медициналық көрсеткіштер бойынша қосымша медициналық тексеру жүргізіледі.

67. РЗ-мен, ИСК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеріп жатқан әскери қызметшіні стационарлық тексеруге және медициналық куәландыруға жіберу кезінде әскери медициналық мекемеге маманның еңбек жағдайлары мен жұмыс орнының санитарлық-гигиеналық сипаттау картасы осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес ұсынылады.

68. РЗ-мен, ИСК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеруге жарамдылығын жеке бағалау көзделген аурулар кезінде ӘДК-нің қызметке жарамдылығы немесе жарамсыздығы туралы қорытындысы патологиялық процестің орнын толтыру деңгейін, куәландырылатын адамның әскери-есептік мамандығын, жалпы еңбек өтілін және атқарып отырған немесе тағайындалатын мамандық бойынша еңбек өтілін ескере отырып, денсаулық жағдайын, әскери бөлім қолбасшылығының және дәрігерінің куәландырылатын адамның әскери-есептік мамандық бойынша әскери қызметтің міндеттерін орындау қабілеті туралы пікірлерін ескере отырып, шығарылады.

69. Әскери қызметке уақытша жарамсыздығы анықталған жағдайда РЗ-мен, ИСК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет үшін іріктелетін адамдарға қатысты РЗ-мен, ИСК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеруге жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады.

70. Талаптардың ІІІ бағаны бойынша әскери қызметке жарамсыздықты, РЗ-мен, ИСК-пен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеруге іріктелетін және қызмет өткеріп жатқан әскери қызметшілердің әскери қызметке жарамдылығын жеке бағалауды көздейтін тармақтары бойынша РЗ-мен, ИСК-пен, ЭМӨ және ЛС көздерімен қызмет өткеруге жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады.

71. 18 жасқа дейінгі адамдар, жүктілі анықталған сәттен бастап және баланы емізу кезінде әйелдер РЗ-мен, ИСК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен жұмыс істеуге жіберілмейді.

72. РЗ-мен, ИСК-мен, ЭМӨ және ЛС көздерімен жұмыс істеуге жарамсыз деп танылған әскери қызметшілерге қатысты да әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды шығарылады.

6-параграф. Запастағы азаматтарды әскери қызметке шақыру кезінде медициналық куәландыру

73. Запастағы азаматтарды әскери қызметке шақыру кезінде медициналық куәландыру басталғанға дейін қорғаныс істері жөніндегі бөлім (басқарма) (бұдан әрі – ҚІб(Б) запастағы азаматты медициналық куәландыру картасын ресімдейді.

74. Әскери қызметтен денсаулық жағдайы бойынша шығарылған (босатылған) азаматтарды медициналық куәландыру кезінде ҚІб (Б) бұған дейін шығарылған ӘДК қорытындысының мөр қойылған көшірмесін ұсынады.

75. Медициналық куәландыру басталғанға дейін кандидаттар мынадай медициналық зерттеу нәтижелерін (отыз күнтізбелік күн ішінде жүргізілген):

1) жалпы қан талдауын;

2) мерезге Вассерман немесе микропреципитация реакциясын (микрореакция);

3) жалпы несеп талдауын;

4) ЭКГ (тыныштықта және жүктемеден кейін);

5) кеуде қуысы мүшелерін екі қырынан (тура және бүйірден) флюорографиялық (рентгенологиялық) зерттеуді медициналық куәландыру күніне дейін үш айдан кешіктірмей ұсынады;

6) мұрын қуысының рентгенограммасын;

7) құрсақ қуысы органдарын және бүйректі ультрадыбыстық зерттеуді (бұдан әрі – УДЗ);

8) қанды В және С гепатитіне тексеруді (іріктеу кезінде);

9) қанды АИТВ инфекциясына тексеруді;

10) қандағы қант талдауын;

11) қырық жастан асқан адамдар көздің ішкі қысымы өлшемін ұсынады.

Медициналық көрсеткіштер бойынша алдын алу егулері мен қажетті медициналық зерттеулер жүргізіледі.

Жоғарыда көрсетілген құжаттарды ұсынбаған адамдар медициналық куәландыруға жіберілмейді.

76. Талаптарға сәйкес әскери қызметке жарамдылығы дербес бағалау көзделетін науқастанулар болған кезде келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген және келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген кезде куәландырылатын азаматтарға қатысты, сондай-ақ әскери қызметке шақыру кезінде запастағы офицерлер құрамының әскери міндеттілеріне қатысты ӘДК: "Әскери қызметке шектеулі жарамды" деген қорытынды шығарады.

77. Егер әскери қызметтен денсаулық жағдайы бойынша босатылған азамат медициналық куәландыру кезінде ӘДК қорытындысын қайта қарау және әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау туралы мәселе қоятын болса, ҚІБ (бөлім) бастығы қайта куәландыру жүргізуге жолдама берудің мақсатқа сай екендігін қарайды.

Осы мақсатта денсаулық жағдайының жақсарғанын растайтын құжаттар, диспансерлік есептен алынғаны туралы анықтамалар, медициналық картасынан үзінділер, денсаулық жағдайын сипаттайтын басқа да медициналық құжаттар сұратылады. Денсаулық жағдайында оң серпінділік болған кезде қайта куәландырылатын азамат облыстық жергілікті атқару органының медициналық комиссиясында алдын ала медициналық куәландырудан өтеді, бұл ретте алдын ала қорытынды шығарылады.

Әскери есептен шығара отырып әскери қызметке жарамсыз деп танылған, сондай-ақ психикалық бұзылуы нәтижесінде денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған адамдар медициналық куәландыруға жіберілмейді.

Қорғаныс істері жөніндегі департамент (бұдан әрі – ҚІД) бастығы оның өтінішін, әскери билетін, медициналық кітапшасын, ӘДК қорытындысын, медициналық құжаттармен расталған алдын ала медициналық куәландыру нәтижелерін ведомствоның штаттық ӘДК-ге жолдайды.

78. Штаттық ӘДК ұсынылған құжаттарды зерделейді, егер өтінішті қанағаттандыру үшін негіздеме бар екені белгіленсе, әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау мақсатында медициналық куәландыру өткізіледі.

79. Медициналық куәландыру жүргізілгеннен кейін штаттық ӘДК қорытындыны науқастануы туралы куәлікпен ресімдейді, бұл ретте мертігудің, науқастанудың себепті байланысы көрсетілмейді.

3-тарау. Әскери қызмет өткеруге (міндеттерді орындауға) байланысты Қазақстан Республикасы азаматтарының науқастануының, мертігуінің (жаралау, жарақаттану, контузия алу) (бұдан әрі – мертігу) және қаза табуының (қайтыс болуының) себепті байланысын айқындау

80. Науқастанудың, мертігудің, қаза табудың (қайтыс болудың) себепті байланысын:

1) ҚР ҰҰ әскери қызмет өткеретін азаматтарға – штаттық ӘДК, штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК;

2) ҚР ҰҰ әскери қызмет өткерген азаматтарға - штаттық ӘДК айқындайды.

81. Науқастану, мертігу туралы жаңадан ашылған жағдайлар және олардың әскери қызмет (міндеттерді орындаумен) байланысы болған кезде науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы қорытынды сырттай (құжаттар бойынша) (бұрын шығарылған қорытындының күшін жоя отырып) қайта қаралады.

Науқастанудың, мертігудің, қаза табудың (қайтыс болудың) себепті байланысы туралы штаттық ӘДК қорытындылары жарамдылық мерзімін шектеусіз бір рет бір данада беріледі.

82. Әскери қызмет өткерген әскери қызметшілерге, азаматтарға мертігудің себепті байланысын белгілеу туралы ӘДК қорытындысы қызметтік тергеу материалдарының негізінде мертігу туралы анықтамаға сәйкес шығарылады.

83. Мертігу туралы анықтаманы әскери қызметші немесе азамат әскери қызмет өткерген әскери бөлімнің командирі, бөлініс бастығы береді. Мертігу туралы анықтамада мертігудің мән-жайы және әскери қызмет міндеттерін орындаумен (өткерумен) байланысы көрсетіледі.

Штаттық, штаттық емес (тұрақты әрекет ететін) ӘДК мертігу туралы анықтаманы және мертігудің мән-жайын көрсететін растау құжаттарын қарау негізінде мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын шығарады.

84. Мертігудің, науқастанудың себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын шығарған кезде мертігу туралы анықтама болмаған кезде мертігу, науқастану себебі мен жағдайлары көрсетілген құжаттар (егер олар мертігу, науқастану сәтінен 3 (үш) айдан кешіктірілмей жасалса): қызметтік және медициналық мінездемелер; амбулаторияда медициналық көмекке алғаш жүгінуі туралы науқастарды есепке алу кітабынан үзінді; әкімшілік немесе қызметтік тексеру, анықтау немесе қылмыстық іс материалдары; аттестациялар; әскери-медициналық мекеменің анықтамасы; науқастану тарихы немесе одан үзінді; науқастануы туралы куәлігі; әскери бөлім немесе әскери-медициналық мекеме дәрігерінің әскери қызметшінің медициналық кітапшасына медициналық көмекке бастапқы жүгінуі туралы жазбасы; мұрағат басқармасының анықтамасы назарға алынады.

85. Науқастанудың, мертігудің, қаза табудың (қайтыс болудың) себепті байланысын айқындау: азаматтардың, халықты әлеуметтік қорғау саласындағы орталық атқарушы органның аумақтық бөлімшелерінің, зейнетақымен қамсыздандыруды жүзеге асыратын органдардың, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының кадр қызметтерінің, Қазақстан Республикасы сот пен прокуратура органдарының өтініші негізінде айқындалады.

86. Мертігудің, науқастанудың себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысы хаттамалар кітабына, әскери қызметшінің мертігу, науқастану жағдайларын растайтын құжатқа сілтеме жасай отырып, науқастануы туралы куәлігіне немесе анықтамаға, науқастану тарихына, медициналық кітапшаға жазылады.

87. Науқастануы туралы куәлікте, анықтамада немесе басқа да медициналық құжаттарда науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысы болмаған кезде, көрсетілген құжаттарды дұрыс ресімдемеген, азамат қолда бар науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысымен келіспеген кезде, сондай-ақ әскери қызмет өткеруді растайтын құжаттарда "науқастануы бойынша" немесе "денсаулық жағдайы бойынша" әскери қызметтен босату туралы жазбалар болған кезде құжаттар штаттық ӘДК-ның қарауына жолданады.

88. Құжаттарды қарау нәтижелері 9-қосымшаға сәйкес нысан бойынша штаттық (штаттық емес) ӘДК отырысының хаттамасымен ресімделеді (бұдан әрі - отырысының хаттамасы) және осы Қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес нысан бойынша науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы штаттық (штаттық емес) ӘДК-ның қорытындысы шығарылады.

89. Әскери қызмет өткерген азаматтың құжаттарында науқастану диагнозы көрсетілмеген, бірақ медициналық куәландыру сәтінде қолданылған Науқастану кестесінің тармағы көрсетілген жағдайда штаттық ӘДК науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы өз қорытындысында Науқастану кестесінің көрсетілген тармағында көзделген науқастанудың атауын көрсетеді.

90. Егер әскери қызметшіде әртүрлі жағдайда туындаған (алған) бірнеше науқастану, мертігу немесе олардың салдарлары анықталса, себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысы жеке шығарылады.

91. Егер құжатта себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысы бұрын шығарылған науқастанудың, мертігудің диагнозы нақты көрсетілмесе, штаттық ӘДК оның тұжырымын өзгертпей, алғашқы диагнозды көрсетеді, одан кейін науқастанудың, мертігудің нақтыланған диагнозын көрсетеді және ол бойынша себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын шығарады.

92. Егер азаматтың медициналық куәландыру нәтижелері туралы құжаттары болмаса немесе оған медициналық куәландыру жүргізілмесе, науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы ӘДК қорытындысын шығару үшін негіздеме науқастану тарихындағы, медициналық кітапшадағы, медициналық анықтамадағы, мұрағат анықтамасындағы жазбалар болып табылады.

93. ӘДК-ның қорытындысы:

1) егер әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде, сондай-ақ радиоактивтік заттардың, иондандырушы сәулелену көздерінің, зымыран отыны компоненттерінің және өзге де жоғары уытты заттардың, электрлік магниттік өріс көздерінің және оптикалық кванттық генераторлардың әсер етуі негіз болған зақымданулар нәтижесінде алынса, әскери қызметшілерге "Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде мертіккен" деген қорытынды;

2) егер өте қауіпті инфекциялық эпидемиялық ошағында болу уақытында жұқтырылса, ал медициналық персонал санынан куәландырылушыда бұдан басқа туберкулезбен, вирусты гепатитпен және АИТВ-инфекциясымен науқастанғандарға (науқастармен тікелей қарым-қатынаста болған адамдар үшін) медициналық көмек көрсету бойынша қызметтік міндеттерді орындау кезінде жұқтыру салдары болса, "Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде алынған науқастану" деген қорытынды;

3) егер куәландырылушыда әскери қызмет өткеру кезеңінде туындаса немесе көрсетілген кезеңде әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертетін ауырлық дәрежесіне жеткен болса, сондай-ақ әскери қызметтен босатылғаннан кейін созылмалы баяу үдемелі науқастану кезінде, егер науқастанудың басталуын әскери қызмет өткеру кезеңіне жатқызса, науқастанудың басталуын көрсетілген кезеңге жатқызуға мүмкіндік беретін медициналық құжаттар болған кезде созылмалы баяу үдемелі науқастану кезінде әскери қызмет өткерген әскери қызметшілерге немесе азаматтарға "Әскери қызмет өткерумен байланысты науқастану" деген қорытынды шығарылады.

94. ӘДК-ның "Иондандырушы сәулелену әсеріне байланысты алынған науқастану" деген қорытындысы радиоактивтік заттардың, иондандырушы сәулелену көздерінің қолайсыз әсерінен болған науқастану кезінде әскери қызметшілерге және әскери қызмет атқаратын (жұмыс істейтін) азаматтарға шығарылады.

Сондай-ақ, қорытынды 1986-1990 жылдары Чернобыль атом электр станциясындағы (бұдан әрі - Чернобыль АЭС) авария салдарын жою жөніндегі жұмыстарды орындауға тартылған әскери қызметшілерге немесе әскери қызмет өткерген және ядролық қару сынағына қатысқан немесе 1949-1991 жылдар кезеңінде радиоактивтік заттармен ластанған аумақта әскери қызмет (әскери жиындар) атқарған әскери қызметшілерге шығарылады.

95. Осы Қағидалардың 94-тармағында көрсетілген науқастанудың себепті байланысын анықтау кезінде ӘДК Кодекстің 7-бабының 76) тармақшасында көзделген құзыретіне сәйкес денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен иондаушы сәулелену әсерімен байланысты аурулардың тізбесін, архивтік деректер мен медициналық құжаттарды басшылыққа алады.

96. ӘДК-ның "Бұрынғы КСР Одағын қорғау кезінде алынған мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу)"; "Әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде алынған мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу)"; "Майданда болумен байланысты науқастану"; "Ауғанстанда немесе жауынгерлік іс-қимылдар жүргізілген басқа да мемлекеттерде әскери қызмет өткерумен байланысты науқастану" деген қорытындысы "Ардагерлер туралы" Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 6 мамырдағы Заңымен мәртебесі белгіленген әскери қызмет өткерген әскери қызметшілерге, азаматтарға шығарылады.

97. Жауынгерлік іс-қимылдарға қатысумен байланысты науқастанудың, мертігудің себепті байланысын белгілеу үшін штаттық ӘДК-ге әскери қызмет өткергені туралы құжаттар, әскери қызмет өткеру кезеңінде науқастану, мертігу фактісін растайтын мұрағаттық құжаттар және әскери қызметтен босатылғаннан кейін ресімделген медициналық құжаттар ұсынылады.

98. ӘДК-ның қорытындысы:

1) "Әскери қызмет міндеттерін орындаумен байланысты емес қайғылы оқиға нәтижесінде алынған мертігу" деген қорытынды мертігу әскери қызмет міндеттерін орындаумен байланысты болмаған жағдайларда әскери қызметшілерге;

2) "Науқастану әскери қызмет өткерумен байланысты емес" деген қорытынды, егер науқастану куәландырылушыда әскери қызметке шақырғанға, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскенге дейін туындаса және келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеру кезеңінде куәландырылушының әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертетін дәрежеге жетпесе, әскери қызметшілерге шығарылады.

99. ӘДК-ның қорытындысы:

1) "Әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде қайтыс болуға әкеп соқтырған мертігу" деген қорытындысы, егер әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде мертігу нәтижесінде қайтыс болса, әскери қызметшілерге шығарылады. Сондай-ақ, мұндай қорытынды азаматтарға әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде алынған мертігу салдарынан қайтыс болса әскери қызметтен босатылған соң, шығарылады;

2) "Әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде қайтыс болуға әкеп соқтырған науқастану" деген қорытындысы, егер өте қауіпті инфекциялық эпидемиялық ошағында болу уақытында жұқтырылса, ал медициналық персонал санынан бұдан басқа қызметтік міндеттерін орындау кезінде туберкулезді және АИТВ-инфекциясын жұқтыру салдарынан қайтыс болса (науқастармен тікелей қарым-қатынастары бар адамдар үшін) әскери қызметшілерге;

Әскери қызмет өткерген азаматтарға мұндай қорытынды әскери қызметтен босатылғаннан кейін өте қауіпті инфекциялық эпидемиялық ошағында болу уақытында жұқтырылса, ал медициналық персонал санынан бұдан басқа қызметтік міндеттерін орындау кезінде туберкулезді және АИТВ-инфекциясын жұқтыру салдары болса (науқастармен тікелей қарым-қатынастары бар адамдар үшін);

3) "Әскери қызмет өткеру кезеңінде қайтыс болуға әкеп соқтырған науқастану" деген қорытынды, егер әскери қызмет өткеру кезеңінде алынған науқастану салдарынан қайтыс болса, әскери қызмет өткерген әскери қызметшілерге;

Мұндай қорытынды әскери қызмет өткеру кезеңінде алынған науқастану салдарынан қайтыс болса, әскери қызмет өткерген азаматтарға шығарылады.

4) өлімнің себепті байланысы туралы қорытынды медициналық құжаттарды, әскери қызмет өткеру кезеңіндегі медициналық куәландыру деректерін және басқа да құжаттарды зерделеген соң, өлімнің себебі мен әскери қызмет өткеру кезеңінде (әскери қызмет міндеттерін орындау нәтижесінде) алынған мертігу, науқастану арасында тікелей себепті байланыс болған жағдайда шығарылады.

4-тарау. Әскери қызметшілердің әскери қызмет міндеттерін (қызметтік міндеттерді) атқару кезінде алған, мүгедектікке әкелмеген мертігуінің ауырлық дәрежесін айқындау

100. Мүгедектікке әкелмеген мертігудің ауырлық дәрежесін:

1) Қазақстан Республикасы ҰҰ әскери қызметшілерінде – штаттық ӘДК, штаттық емес тұрақты әрекет ететін ӘДК;

2) Қазақстан Республикасы ҰҰ әскери қызмет өткерген азаматтарда – штаттық ӘДК айқындайды.

101. Мертігудің себепті байланысын белгілеу туралы ӘДК қорытындысы осы Қағидалардың 82-тармағының негізінде шығарылады.

102. Мүгедектіктің ауырлық дәрежесі Ауыр немесе жеңіл мертігу тізбесінің негізінде шығарылады, бұл ретте осы Қағидаларға 11-қосымшаға сәйкес әскери қызметші мүгедектікке әкелмеген мертігу алған жағдайда бір жолғы өтемақы тағайындау туралы шешім қабылданады.

103. Құжаттарды қарау нәтижелері осы Қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес нысан бойынша отырыс хаттамасымен ресімделеді.

104. Алған мертігудің ауырлық дәрежесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 27 тамыздағы № 868 қаулысымен бекітілген Әскери қызметін өткеру кезеңінде әскери қызметші немесе әскери жиындарға шақырылған әскери міндетті қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда, оған мүгедектік белгіленген кезде немесе ол әскери қызмет міндеттерін орындауға байланысты мертіккен жағдайда біржолғы өтемақы төлеу қағидаларына 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша анықтамамен ресімделеді.

105. Ауырлық дәрежесі туралы анықтама бір данада ресімделеді, куәландырушының қолына беріледі.

5-тарау. Психофизиологиялық зерттеу

106. Психофизиологиялық зерттеу мыналарға:

келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін азаматтарға;

әскери оқу орындарына түсетін әскери қызметшілер мен азаматтық персонал адамдарына;

келісімшартты ұзарту үшін ӘДК өту кезінде әскери қызметшілерге;

офицерлік лауазымға тағайындау кезінде офицерлік атағы жоқ әскери қызметшілерге;

қайта куәландыру үшін (бұған дейін ҰҰ қатарынан денсаулық жағдайы бойынша шығарылған) ӘДК жіберілген азаматтарға;

әскери прокуратура, әскери тергеу органдары мен бөлімшелері жіберген адамдарға;

ӘДК психиатр – дәрігері (сарапшы), ӘДК невропатолог - дәрігері (сарапшы) жіберген адамдарға қатысты жүргізіледі.

107. ПФЗ мақсаты мынадай қабілеттерді:

экстремалды жағдайларды қоса алғанда алдағы қызметтің жағдайлары мен сипатына оңтайлы бейімделуін қамтамасыз ететін жеке ерекшеліктерін;

ауытқыған (нормативтік емес) мінез-құлқының және кәсіптік науқастануының болжалды даму деңгейін;

тапсырылған іске жауапкершілік сезімін, өзіне талап қоя білуін, өзінің күшін, мүмкіндігін және мінез-құлқын шынайы және сыни бағалай білуін;

жаңалыққа ұмтылуды, адамдарда жағымды пікір қалыптастыра білуді;

жұмысқа қабілеттілігі мен төзімділігін, қысылтаяң жағдайларда нақты және табанды әрекет ете білуді, өз бетінше дұрыс шешімдер қабылдай білуді;

логикалық ойлай білуді және бір қызмет түрінен екіншісіне ауыса білуді анықтау болып табылады.

108. Мыналар:

"Жеке тұлғаны жан-жақты зерттеу әдістемесі" (бұдан әрі - ЖЖЗӘ) немесе шекті жасқа жеткен әскери қызметшілер үшін жеке тәртіппен "Жеке тұлғадан қысқартылған көпфакторлы сауалнама алу";

зерттелетін адамның зияткерлік нәтижелігін және ойлау ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік беретін Равеннің "Прогрессивті матрицалары" немесе Қысқа бағдарлау тесті (бұдан әрі – ҚБТ) (20-ға толмаған адамдар үшін);

эмоциялық-жігерлік саланың ерекшеліктерін бағалауға мүмкіндік беретін Люшердің түстік тесті психодиагностикалық зерттеудің негізгі әдістері болып табылады.

109. Көрсеткіштер бойынша назарын, есте сақтау, жұмысқа қабілеттілігін, эмоционалдық тұрақтылығын, сондай-ақ орталық нерв жүйесінің функционалдық жай-күйінің басқа да ерекшеліктерін диагностикалау жүргізіледі. Диагностика нәтижелері мен қорытынды осы Қағидаларға 12-қосымшаға сәйкес нысан бойынша "Психофункционалдық диагностика қорытындыларын тіркеу журналына" тіркеледі.

110. ПФЗ қорытындылары бойынша осы Қағидаларға 13 және 14-қосымшаларға сәйкес нысандар бойынша "Психофизиологиялық тексеруді есепке алу карточкасы" және "Психофизиологиялық зерттеу нәтижелері бойынша қорытынды" ресімделеді.

ПФЗ түпкілікті қорытынды деректері осы Қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес нысан бойынша "Психофизиологиялық зерттеу қорытындыларын тіркеу журналына" тіркеледі.

111. Психофизиологиялық іріктеу өткізу үшін:

1) ПФЗ бастығының кабинеті;

2) жеткілікті отырғызатын орын санымен топтық ПФЗ арналған сынып;

3) психологтың функционалдық диагностика жүргізуге және жеке тексеруге арналған кабинеті жабдықталады.

112. Топтық ПФЗ арналған сынып әскери қызметшіні жеке жан-жақты психодиагностикалық зерттеуге арналған және осы Қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес әскери қызметшілерді топтық психодиагностикалық зерттеу және полиграфологиялық жауап алу үшін сыныпты ресімдеу және жабдықтау жөніндегі талаптарға сай болады.

113. Психологтің кабинеті психофункционалдық диагностика жүргізуге, жеке тексеруге және әңгімелесуге арналған, осы Қағидаларға 17-қосымшаға сәйкес психологтің кабинетін ресімдеу және жабдықтау жөніндегі талаптарға сәйкес келеді.

114. Куәландырылатындарды қайта ПФЗ бұған дейінгі тексеруден кейін кемінде алты айдан соң өткізіледі. Қайта тексеру кезінде алдыңғы зерттеулердің мұрағаттық деректері зерделенеді және ескеріледі.

115. ПФЗ жүргізу ӘДК дәрігер-мамандары медициналық куәландырғаннан кейін, бірақ ӘДК дәрігер-психиатры медициналық куәландырғанға дейін жүзеге асырылады.

116. ПФЗ тексеруге келген адамдарда өзімен бірге: медициналық тексеру акті немесе картасы, жеке куәлігі болуы тиіс.

117. Созылмалы ауруларының асқыну белгілер бар, алкогольді немесе алкогольдік уланудың айқын белгілері бар адамдар ПФЗ жіберілмейді. Тәуліктік, түнгі кезекшіліктен соң ПФЗ жүргізуге тыйым салынады, мұндай жағдайларда ПФЗ басқа күнге ауыстырылады.

118. ПФЗ күннің бірінші бөлігінде жүзеге асырылады. ПФЗ процесінде психоэмоционалды күйзеліс, шаршағандық, науқастанғаннан кейінгі жағдай анықталса, тексеру басқа күнге ауыстырылады, бұл туралы ӘДК бастығына ақпарат беріледі. ПФЗ өткізу күні мен уақыты куәландырылатын адаммен алдын ала келісіледі.

119. Тестілеу тапсырмалары және нұсқаулықтар куәландырылатын адамға қалауы бойынша мемлекеттік немесе орыс тілдерінде ұсынылады.

120. ПФЗ барысында куәландырушыларға мобильдік құрылғы (интернет модульді ұялы телефондар, смартфондар, планшеттер және т.б.) пайдалануға тыйым салынады. Осыған ұқсас фактілер анықталған жағдайда ПФЗ маманы жазбаша түрде ӘДК бастығына хабарлайды және акті жасайды. Бұл ретте ПФЗ қайта өтуге тыйым салынған мобильдік құрылғыларды пайдалану фактісі анықталғаннан кейін алты айдан соң рұқсат етіледі.

121. ПФЗ-ға:

негізгі психологиялық әдістемелерді қолдана отырып, жеке адамның психологиялық ерекшеліктері туралы нысандалған деректерді алу мақсатында топпен ПФЗ. ПФЗ тест бланктерін өңдеумен және әрбір куәландырылатын адам бойынша бастапқы материалдар пакетін қалыптастырумен аяқталады;

осы Қағидаларға 18-қосымшаға сәйкес нысан бойынша хаттамаға сәйкес жүргізілген жеке ПФЗ, бақылау және әңгімелесу;

бейімделудің бұзылу белгілері болған кезде қосымша тесттер қолдану жатады.

122. Куәландырылатын адамдардан бейімделудің бұзылу немесе психикалық бұзылу белгілері анықталған кезде ол туралы мәліметтер хаттамаға енгізіледі және әскери қызметке жарамдылығын анықтау кезінде одан әрі қолдану үшін ӘДК-нің дәрігер-психиатрына беріледі.

123. ПФЗ нәтижелері кадр қызметіне олардың жазбаша сұрауы бойынша ұсынылатын психологиялық мінездемеде көрінеді. Психологиялық мінездемелерде әскери қызметке (оқуға) түсу себептері, зияткерлік деңгейі мен ерекшеліктері, өзін-өзі бағалауы, коммуникативтік және эмоциялық-ерік қасиеттері, жеке тұлғаның бағыттылығы (әлеуметтік және мінез-құлық бағдары), жеке басының басқа да қасиеттері жазылады.

124. ПФЗ нәтижелері бойынша "ұсынылады" немесе "ұсынылмайды" деген қорытынды шығарылады.

"ұсынылады" деген қорытынды қызметтің немесе оқудың табыстылығы, кәсіби даярлығының деңгейімен немесе тұрақты кәсіби дағдылардың пайда болуымен айқындалатын жеткілікті тиімді және сенімді кәсіби қызметі, ауытқымалы (нормадан тыс) мінез-құлықтың төмен ықтималдылығы болжанатын адамдарға қатысты қабылданады.

"ұсынылмайды" деген қорытынды:

1) функционалдық резервінің тез таусылуына байланысты ұсынылған лауазымда немесе оқуда қызметтің табыстылығын сенімді болжауға мүмкіндік бермейтін жеке, зияткерлік, когнитивтік, эмоционалды ерекшеліктері бар;

2) айқын дезадаптация белгілері, қызметке немесе оқуға қанағаттанарлықсыз жігері, жеке басының теріс ерекшеліктері, мінез-құлқының әлеуметке жат нысандары бар;

3) кәсіби маңызды психологиялық қабілетінің деңгейі, функционалдық жүйелері мен зияткерлік қабілетінің резерві төмендеген адамдарға қатысты шығарылады.

125. Психологиялық мінездеменің мәтіні қорытындылармен бірге медициналық зерттеу анықтамасына енгізіледі және ПФЗ бастығының (психолог) қолымен расталады.

126. Актіге немесе медициналық зерттеу картасына ПФЗ түпкілікті қорытындысын тіркеу нөмірі мен күні, әдістеме нәтижелері мен ПФЗ қорытындылары енгізіледі.

127. ПГЗ психологиялық физиологиялық куәландыру кезінде туындайтын адамның кейбір физиологиялық реакцияларын арнайы медициналық датчиктердің көмегімен тіркейтін жауап алу рәсімі. Қосымша ақпарат алу, азаматтардан және әскери қызметшілерден алынған мәліметтердің растығын тексеру полиграфиялық зерттеу жүргізудің негізгі мақсаты болып табылады.

128. ПГЗ жолдаманы кадр қызметтері осы Қағидаларға 19-қосымшаға сәйкес нысан бойынша береді. Жолдамамен бірге ПГЗ-ға кемінде 1 (бір) күн қалғанда мөрленген конвертте осы Қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жазбаша тапсырма жіберіледі.

129. ПГЗ өткізу алдын ала жазба бойынша өткізіледі. Зерттелетін адам туралы деректерді, жоспарланған ПГЗ өткізудің мақсаттарын, күні мен уақытын полиграфолог осы Қағидаларға 21-қосымшаға сәйкес нысан бойынша "Полиграфологиялық зерттеуге алдын ала жазылу журналында" көрсетеді.

130. ПГЗ өткізудің негізгі міндеттері:

жүріс-тұрысындағы жасырын ауытқуды, жағымсыз тәуелділігін, психикалық және дене тәуелділігін туғызатын есірткі, психотроптық және басқа да психикалық белсенді заттарды қолдануын;

әскери қызметтен толыққанды өтуіне кедергі келтіретін жасырын сырқаттарын, өз-өзіне қол жұмсауға бейімділігін;

бұған дейін орын алған сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарын жасау фактілерін, бөгде адамдарға құпия немесе қызметтік ақпаратты таратуды;

тыйым салынған қоғамдық ұйымдар, қылмыстық, террористік және басқа да заңға қайшы ұйымдар қызметінің мүддесінде әскери қызметке кіру ниетінің құқыққа қайшылығын;

тәртіптік, әкімшілік және қылмыстық, оның ішінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық үшін жауапкершілікке тарту фактілерін;

тыйым салынған қоғамдық ұйымдармен, қылмыстық және террористік ұйымдармен байланысын, егер бұған дейін олардың лауазымдық міндеттеріне кірмесе, коммерциялық құрылымдарға қатысуын;

лауазымдық өкілеттігін асыра пайдалануын;

өзге де қауіп-қатер факторларын (бастамашының жазбаша тапсырмасына сәйкес) анықтау болып табылады.

131. ПГЗ полиграфты пайдалана отырып, полиграфолог жүргізеді және оған бірқатар кезеңдер кіреді:

1) зерттелетін адаммен тестілеу алдында әңгімелесу;

2) зерттелетін адамды тестілеу;

3) қорытынды шығару.

Зерттеу зерттелетін адамның қалауы бойынша мемлекеттік немесе орыс тілінде жүргізіледі және зерттелетін адамның қадір-қасиетін түсіру немесе қорлау сезімінің туындауын болдырмауы тиіс. Қажет болған жағдайда аудармашы ұсынылады.

132. Полиграфолог зерттеу жүргізер алдында қолдағы материалдармен алдын ала танысады, қажет болған кезде зерттелетін адамның денсаулығының жай-күйі туралы медициналық құжаттарды зерделейді және тиісті медициналық мамандарымен кеңеседі.

133. Зерттелетін адаммен жүргізілетін тестілеу алдындағы әңгімелесу:

1) зерттелетін адамның құқықтарын, сондай-ақ зерттеудің міндеттерін түсіндіруді;

2) полиграфпен және оның жұмыс қағидатымен танысуды;

3) сұрақтарды талқылауды және түзетуді;

4) жауаптан жалтаруды, тәртібі мен әңгімесіндегі күйгелектігін, іс-қимылының сәйкессіздігін анықтау мен тіркеуді көздейді.

134. Зерттелетін адам тестілеуден өтер алдында осы Қағидаларға 22-қосымшаға сәйкес нысан бойынша екі бөлімнен тұратын декларация толтырады. Декларацияның бірінші бөлімі тестілеу алдында, екінші бөлігі тестілеуден өткен соң толтырылады.

Зерттеу сәтінде көңіл-күйі нашарлаған зерттелетін адам бұл туралы тестілеуді жүргізу басталғанға дейін полиграфологқа хабарлайды және ол туралы декларацияда көрсетеді. Бұл жағдайда ПГЗ екі реттен асырмай кейінге қалдыруға он күнтізбелік күн ішінде жол беріледі. ПГЗ кейінге қалдыру туралы әскери бөлім командиріне (бастамашы) хабарланады.

135. Егер зерттелетін адам:

1) жүрек-қантамыры немесе тыныс алу қызметінің бұзылуына байланысты сырқаты күрт ушыққан жағдайда (зерттелетін адам тиісті медициналық қорытынды ұсынады);

2) зерттелетін адам алкогольге немесе есірткіге мас күйде болса, сондай-ақ улануының қалдық құбылыстары болса;

3) жүктілігі туралы деректер болса ПГЗ жіберілмейді.

136. ПГЗ барысында қажеттілігіне қарай полиграфолог анықталуы тиіс тақырыптардың сұрақтарына өзгерістер мен түзетулер енгізуге құқылы, бұл ретте сұрақтың мәнін өзгертпейді.

137. Зерттеу жүргізген кезде оны аудио және бейнеге жазып алу жүзеге асырылады, ол туралы зерттелетін адамға хабарланады.

138. ПГЗ өткізу кезінде полиграфолог ғылыми сынақтан өткізілген, полиграфологтар қауымдастықтары ұсынған әдістемелерді пайдаланады.

139. Зерттелетін адамды үздіксіз тестілеудің ұзақтығы 180 минуттан аспайды. Жүктемені азайту үшін тестілеу барысында зерттелетін адамға ұзақтығы 15 минутқа дейінгі демалыс беріледі.

Зерттеу жүргізген кезде бір полиграфологқа арналған жұмыс жүктемесі күніне екі адамнан аспауы тиіс.

140. Зерттелетін адам ПФЗ осы мақсатта арнайы жабдықталған үй-жайда өтеді.

141. Зерттеуден өту нәтижелері бойынша зерттелетін адамның қойған сұрақтарға берген жауаптарының дұрыстығы туралы тұжырымы бар қорытынды жасалады. Қорытындыда жүргізілген зерттеулердің мәнін барынша анықтайтын қосымша мәліметтер көрсетіледі.

142. Зерттеу барысында алынған ақпарат жасырын сипатта болады, сондай-ақ қосалқы мәнге ие болады, кадр қызметтерінің қызметкерлері ҚР ҰҰ әскери қызметке қабылдау туралы мәселені шешкен кезде пайдаланады.

143 Полиграфологиялық зерттеу нәтижелері туралы қорытындыны полиграфолог үш жұмыс күні ішінде екі данада әзірлейді. Қорытындының бір данасы кадр қызметтерінің және саптық бөлімдердің өкіліне "Полиграфологиялық зерттеуден өту туралы қорытынды беруді есепке алу журналына" жазба қалдырып, қол қою арқылы беріледі.

144. ПГЗ нәтижелері бойынша қорытынды конвертке салынады, ӘДК мөрі қойылады және тікелей бөлім командиріне (бастамашы) ұсынылады.

145. ПГЗ бас тартылған жағдайда "Полиграфологиялық зерттеуден өтуден бас тарту актісі" әзірленеді.

146. Зерттеудің нәтижелерін жария еткені және бұрмалағаны үшін полиграфологқа және ҚР ҰҰ мүдделі қызметтерінің бастықтарына Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапкершілік жүктеледі.

147. Зерттеу нәтижелері туралы қорытындының екінші данасы, жолдама, полиграфологиялық зерттеуден өтуден бас тарту актісі, полиграфологиялық зерттеу туралы декларация, полиграммалар түріндегі психофизиологиялық реакциялар электрондық тасымалдағышы, аудио және бейне материалдар ӘДК архивінде ағымдағы жыл ішінде сақталады, кейіннен материалдар сақтау үшін Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының архивіне жіберіледі.

148. Полиграфқа техникалық қызмет көрсету бес жылда бір рет жүргізіледі.

6-тарау. ӘДК медициналық құжаттарын ресімдеу

149. Куәландыру нәтижелері бойынша ӘДК мынадай қорытындылар шығарады:

1) орта техникалық және кәсіби, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын, жоғары оқу орындары жанындағы әскери факультеттерге түсу бағдарламаларын іске асыратын әскери оқу орындарына, соның ішінде шетел мемлекеттерінде оқуға түсетін азаматтарға және әскери қызметшілерге қатысты:

____________________________________ түсуге жарамды (жарамсыз); (оқу орнының атауы)

____________________________________ түсуге жарамсыз, әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды; (ЖОО, факультеттің атауын көрсету)

2) келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін адамдарға қатысты:

келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамды;

келісімшарт бойынша әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды;

кейіннен медициналық куәландыра отырып, тексеру қажет;

медициналық куәландыруға келмеуіне (толық тексерілмеуіне) байланысты қорытынды шығарылған жоқ;

келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз.

1) шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге қатысты:

әскери қызметке жарамды;

әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды;

әскери қызметтің міндеттерін орындаудан ____ тәулікке босатылсын (әскери бөлім медициналық пунктінің лазаретіне жатқызылады);

әскери қызметтің міндеттерін орындаудан ішінара (жұмыстың, сабақтың, нарядтың қандай түрлерінен босатылатыны көрсетіледі)__ тәулікке босатылсын;

науқастануы бойынша ____ тәулік демалыс берілсін;

әскери қызмет өткеру орны бойынша одан әрі медициналық куәландыра отырып, науқастануы бойынша ____ тәулікке демалыс берілсін;

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығара отырып, әскери қызметке жарамсыз;

2) келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жатқан әскери қызметшілерге және әскери оқу орындарының курсанттарына қатысты:

әскери қызметке жарамды;

әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды;

__ айдан кейін кейіннен медициналық куәландырумен шамалы шектеулермен әскери қызметке жарамды;

науқастануы бойынша ____ тәулік демалыс берілсін;

одан әрі медициналық куәландыра отырып, науқастануы бойынша __________ тәулікке демалыс берілсін ____________________________________ (өткізу орнын көрсету);

науқастануы бойынша демалыс __ тәулікке ұзартылсын;

әскери қызмет міндеттерін орындаудан______тәулікке босатылсын;

әскери қызмет міндеттерін орындаудан______тәулікке ішінара босатылсын _____________________________________________________________ (қандай жұмыс, наряд және т.б. түрлерінен екенін көрсету);

_______________айдан кейін қайта медициналық куәландырылуы тиіс (мерзімі көрсетіледі) (қорытынды соғыс уақытында шығарылады);

әскери қызметке шектеулі жарамды;

әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығара отырып, әскери қызметке жарамсыз.

3) он сегіз жасқа толмаған курсанттарға қатысты:

_____________________________________ оқуға жарамды (жарамсыз) (әскери оқу орнының және факультеттің атауы)

әскери қызметке жарамдылық санатын көрсете отырып;

әскери қызметтің міндеттерін орындаудан ____ тәулікке босатылсын; әскери қызметтің міндеттерін орындаудан ішінара (жұмыстың, сабақтың, нарядтың түрлерінен босатылатыны көрсетіледі) ____ тәулікке босатылсын;

4) АМБ әскери қызметшілеріне қатысты:

АМБ әскери қызметке жарамды;

АМБ әскери қызметке жарамсыз_______________________________ (әскери қызметке жарамдылық санатын көрсету);

7) РЗ-мен, ИРК-пен, ЗОҚ-пен, ЭМӨ көздерімен қызмет өткеру үшін іріктелетін және қызмет өткеріп жатқан әскери қызметшілерге қатысты:

__________________________________ қызметке жарамды; (зиянды фактор көрсетіледі)

_______________________________________________ қызметке жарамсыз; (зиянды фактор көрсетіледі) (әскери қызметшілер үшін әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетіледі);

8) оқу бөлімдеріне іріктелетін әскери қызметшілерге және оқу бөлімдерінің курсанттарына қатысты:

оқу бөлімінде оқуға (белгілі бір әскери-есептік мамандық бойынша) жарамды (жарамсыз) _____________________________________________; (әскери қызметке жарамдылық санаты көрсетілсін)

9) емделу және санаторлық-курорттық мекемеге емделуге, науқастануы бойынша демалысқа, қызмет орнына және денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылғаннан кейін таңдап алған тұрғылықты жеріне бара жатқан әскери қызметшіге ілесіп жүру қажет болса, ӘДК ілесіп жүретін адамдардың санын, көлік түрін көрсете отырып, ілесіп жүру қажеттігін айқындайды.

150. ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабын барлық ӘДК-да сол комиссиялардың хатшылары жүргізеді. ӘДК отырыстарының хаттамаларына бастық, ӘДК отырысына қатысқан комиссия мүшелері (екеуден кем емес) және комиссия хатшысы комиссия отырысы өткізілген күні қол қояды, ал комиссия қорытындысы куәландырылушыға жарияланады.

Штаттық ӘДК-де осы Қосымшаларға 23-қосымшаға сәйкес нысан бойынша сырттай сараптама жүргізу хаттамаларының кітабы да жүргізіледі. Сырттай сараптама жүргізу материалдары жеке іске тігіледі және 60 жыл бойы сақталуы тиіс.

151. Хаттамалары кітабына куәландырылушының паспорттық деректері (жеке басын куәландыратын құжат негізінде), арнайы тексерудің нәтижелері, науқастанудың белгіленген диагнозын растайтын арнайы зерттеулер нәтижелері және ӘДК қорытындысы жазылады.

152. ӘДК қорытындысын науқастануы туралы куәлікпен ресімдеген жағдайда ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына арнайы тексеру нәтижелерін жазбауға рұқсат етіледі. Науқастануы туралы куәліктің бір данасы ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабына қосымша ретінде сақталады.

Хаттамалары кітабында және науқастануы туралы куәліктің көрсетілген данасында штаттық ӘДК хаттамасының күні, нөмірі және қорытындысының мазмұны жазылады.

153. Штаттық, штаттық емес ӘДК отырыстарының хаттамалары кітаптары, науқастануы туралы куәліктер (медициналық куәландыру туралы анықтамалар) 60 жыл бойы сақталуы тиіс.

154. Уақытша әрекет ететін ӘДК отырыстарының хаттамалары кітабы 10 жыл бойы сақталуы тиіс.

155. Хаттамалары кітабын штаттық ӘДК тікелей осы комиссияларда куәландырылатын адамдарға жүргізеді.

156. Штаттық ӘДК-ге ұсынылған науқастануы туралы куәліктерді (медициналық куәландыру туралы анықтамаларды) қараған кезде штаттық ӘДК бекіткен қорытындыға бастық, комиссия отырысына қатысқан комиссия мүшелері (кемінде екеу) және хатшы қол қойған науқастануы туралы куәліктердің (медициналық куәландыру туралы анықтамалардың) төртінші данасы ӘДК отырыстарының хаттамалары болып табылады.

Науқастануы туралы куәліктің төртінші данасы 60 жыл сақталуы тиіс.

157. Науқастануы туралы куәлік бейбіт уақытта осы Қағидаларға 29-қосымшаға сәйкес нысан бойынша:

1) әскери қызметке шектеулі жарамды;

бейбіт уақытта әскери қызметке жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери есептен шығара отырып, әскери қызметке жарамсыз деп танылған барлық әскери қызметшілерге;

2) оқуға жарамсыз деп танылған әскери оқу орындарының курсанттарына (офицерлік атақтары жоқ тыңдаушыларға);

3) АМБ әскери қызметке жарамсыз деп танылған АМБ әскери қызметшілеріне;

4) РЗ-мен, ИРК-пен, ЗОҚ-пен, ЭМӨ көздерімен қызмет өткеретін және РЗ-мен, ИРК-мен, ЭМӨ көздерімен жұмыс істеуге жарамсыз деп танылған әскери қызметшілерге қатысты:

5) әскери қызмет өткерген азаматтарға және куәландырылатын адамдарға олардың әскери қызметтен шығарылуы сәтіндегі жарамдық санатын айқындау үшін;

6) әскери қызметке шақырылған, бірақ әскери бөлімдерге жіберілмеген және:

әскери қызметке шектеулі жарамды;

әскери есептен шығара отырып, әскери қызметке жарамсыз;

бейбіт уақытта әскери қызметке жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

әскери қызметке шектеулі жарамды деп танылған запастағы офицерлерге жасалады.

158. ӘДК-нің науқастануы туралы куәлікпен, әскери қызметке жарамдылық санатын өзгерту анықтамасымен ресімделген қорытындысын штаттық ӘДК бекітеді.

159. Жүктілігіне байланысты РЗ-мен, ИРК-пен, ЗОҚ-пен, ЭМӨ көздерімен қызметке жарамсыз деп танылған әскери қызметші-әйелдерге ӘДК қорытындысы анықтамамен ресімделеді және штаттық ӘДК бекітпейді (бақыламайды).

160. Сараптамалық құжаттар (науқастануы туралы куәлік басқа медициналық құжаттармен бірге) бекіту үшін төрт данада штаттық ӘДК жіберіледі. Бекітілген (бекітілмеген) соң, науқастануы туралы куәліктің үш данасы науқастануы туралы куәлікті ресімдеген ӘДК-ге жіберіледі, ал төртінші данасы штаттық ӘДК-де сақталады.

Бекітілген соң, науқастануы туралы куәліктің бірінші және екінші данасын науқастануы туралы куәлікті ресімдеген ӘДК әскери қызметшінің қызмет орны бойынша әскери бөлімге жолдайды, ал үшінші данасы ӘДК-де сақталады.

161. Әскери қызмет өткерумен байланысы жоқ науқастанумен әскери қызметке жарамсыз деп танылған мерзімді қызметтегі әскери қызметшілердің науқастануы туралы анықтама бес данада бекіту үшін штаттық ӘДК-ге жолданады.

Штаттық ӘДК бекіткеннен кейін науқастануы туралы куәліктің үш данасы науқастануы туралы куәлікті ресімдеген ӘДК-ге қайтарылады, төртінші данасы әскери қызметшінің әскерге шақырылған жері бойынша ҚІД-ге жіберіледі, бесінші данасы штаттық ӘДК-де сақталады.

162. Штаттық ӘДК психикалық бұзылулары, қатерлі жаңа өскіндері, венерологиялық аурулары бар адамдарға, ЖИТС-пен науқастанғандарға, АИТВ-жұқтырғандарға жасалған науқастануы туралы куәліктердің немесе анықтамалардың әрбір данасының беткі жағының жоғарғы бөлігіне мынадай мазмұндағы мөртабанды қояды: "Көшірмелер жасауға, қолға беруге, мәліметтерді жариялауға тыйым салынады".

163. Медициналық куәландыру кезінде науқастануы бойынша демалысқа мұқтаж деп танылған әскери қызметшілерге Медициналық куәландыру туралы анықтама үш данада ресімделеді.

Анықтаманың бірінші және екінші даналары әскери қызметшінің әскери қызмет өткеру орны бойынша әскери бөлімнің командиріне жіберіледі, ал үшіншісі штаттық ӘДК-де бақылау үшін басқа медициналық құжаттармен бірге қалады.

164. Штаттық ӘДК-де бекітілмеген сараптамалық құжат сарапшының қорытындысымен қоса оны жасаған ӘДК-ге қайтарылады. Сарапшының қорытындысында оның бекітілмеу себебі мен тиісті нұсқаулар мазмұндалады.

Бекітілмеген сараптамалық құжаттың бір данасы штаттық ӘДК-де 5 жыл бойы сақталады.

165. Штаттық емес ӘДК бекітілмеген сараптамалық құжатты алғаннан кейін бекітілмеу себептеріне талдау жүргізеді, штаттық ӘДК нұсқауларын орындайды және осы Қағидамен белгіленген тәртіпте қайта бекітуге жолдайды.

Бекітілмеу себептерін талдау нәтижелері, штаттық ӘДК нұсқауларын орындау куәландырылушының сараптамалық құжатында көрсетіледі.

Бұрын бекітілмеген сараптамалық құжатты қайта бекітуге ұсынбау жағдайлары туралы штаттық емес ӘДК штаттық ӘДК-ні себептерді негіздеумен жазбаша түрде хабардар етеді.

166. Соғыс уақытында науқастануы туралы куәлік:

1) әскери қызметке жарамсыз, 6-12 айдан кейін қайта медициналық куәландырумен әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылған барлық әскери қызметшілерге

2) әскери қызметке жарамсыз деп танылған запастағы офицерлерге жасалады.

167. Соғыс уақытында науқастануы туралы куәлікпен ресімделген ӘДК қорытындысы штаттық ӘДК-де бекітілуге, ал медициналық куәландыру туралы анықтамамен ресімделген қорытынды бақылауға жатады.

168. ӘДК-нің сот ұйғарымы бойынша бұған дейін ведомстволық штаттық ӘДК куәландырған әскери қызметшілерге қатысты шығарған шешімі осы Қағидаларға 25-қосымшаға сәйкес нысан бойынша соттың ұйғарымы бойынша анықтамамен ресімделеді.

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 1-қосымша

Әскери бөлімнің (мекеменің)

бұрыштық мөртабаны

___________________________________________________________________

(әскери-медициналық мекеме көрсетіледі)
бастығына (командиріне)
медициналық куәландыруға ________ жолдама

1.______________________________________________________________ (медициналық куәландыру мақсаты, сондай-ақ ӘДК-ға жіберу себебі көрсетілсін: денсаулық жағдайы бойынша, әскери қызмет өткеру үшін жаңа келісімшарт жасасу, әскери қызметте болу уақытында шекті жасқа жетуі бойынша, ұйымдастыру-штаттық іс-шаралар бойынша алдағы уақытта әскери қызметтен босатылу) үшін медициналық куәландырылуға жіберіледі.

2. Тегі, аты, болса әкесінің аты ____________________________________

3. Әскери атағы ________________________________________________

4. Туған жылы__________________________________________________

5. Әскери бөлім ________________________________________________

6. Мамандығы _________________________________________________

7. Әскери қызметке шақырылды (келісімшарт бойынша түсті) ____

_________________________________________________________

(қорғаныс істері жөніндегі бөлім (басқарма), әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша түскен айы мен жылы көрсетілсін)

8. Алдын ала диагнозы __________________________________________

9. Жіберілген күні______________________________________________

10. ӘДК қорытындысын ________________________________________

(әскери бөлімнің немесе кадр қызметінің атауы мен пошталық мекенжайы)

_______________________________________________ жіберуіңізді сұраймын.

11. Ерекше белгілер _______________________________________________

Командир (бастық) _______________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

М.О.

Ескертпе:

1. Әскери қызметшілерді АМБ-да қызмет атқаруға жарамдылығын анықтау үшін жіберу кезінде 10-тармақта олардың арнайы мақсаттағы бөлімшелерге тиесілігі көрсетіледі.

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 2-қосымша

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптама өткізу кезіндегі зерттеу әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Әскери-дәрігерлік комиссияда медициналық куәландыру әскери қызметке (оқуға) кандидаттар, әскери қызметшілер өздерінің аурулары немесе олардың біліну дәрежелері туралы айтуға немесе патологиялық ауру сипаттарын білдіруге мүдделілік танытпаған кезде, науқастануы бойынша шығуға мүдделі, өздерінің сырқаттарын асырып айтуға немесе сылтау іздеуге бейім әскери қызметшілерге қатысты өткізіледі.

2. ӘДК мамандарын куәландырылушылардың белгілі бір тексеруді талап ететін дене және психикалық саулығын неғұрлым толық және тиімді бағалау міндеті біріктіреді.

3. Медициналық куәландырылушының актісі мен картасы комиссиядан өту кезінде куәландырылушының қолында болатындықтан, психиатрдың жазбасы оларға қолжетімді болмауы тиіс, сондықтан психиатр актіні не картаны қорытынды комиссияға ұсыну үшін өзіне қалдыра отырып, ең соңғы болып куәландырады.

4. Комиссиядан өту кезінде мамандар куәландырылушы мінезінің ерекшелігін немесе ауру белгілерін (жанжалға бейімділік, ашуланшақтық, мінез-құлқының ерекшелігі) анықтаса, өз көзімен көрген сарапшы әңгімелесу кезінде пайдалану үшін ол туралы психиатрға хабарлайды.

5. Куәландырылушы барлық сарапшыдан (психиатрдан басқа) өткен соң ең соңында психиатрға (ол бар жерде) келеді, психиатр психологтың берген мәліметтерін пайдалана отырып, әңгімелеседі.

6. Терапевт бірқатар мамандардың: окулистің (гипертензияның сипатты белгілері бар, склеротикалық және дистрофиялық өзгеріс белгілері бар көз ұясының жағдайы), невропотологтың (вегетативті-тамырлы дисфункциялар және т.б.), хирургтың (жүрек және басқа органдарға рефлекторлық ауру беретін остеохондроздар, органдарға рентгенологиялық және басқа да зерттеулер жүргізуді талап ететін кеуде клеткаларының деформациялануы), оториноларингологтың (органдар мен жүйелердің қабынуын білдіретін мұрын қуыстарының инфекция ошағы) деректерін пайдаланады. Сондықтан терапевт зерттеуді көрсетілген мамандардан кейін жүргізеді.

7. Невропатологтың сүйектерді байланыстыратын аппараттардың зақымдануын және (жиі кездесетін остеохондрозды қоса алғанда) нервтері зақымданған сүйектің сынуын анықтайтын хирургтен, сондай-ақ қарау кезінде бас миының тамырларына әсер ететін көз ұяшығындағы өзгерісті анықтайтын окулистен кейін куәландыру жүргізгені мақсатқа сай.

Басқа дәрігер-сарапшылардың арасында кезекшілікті реттеудің объективті қажеттілігі жоқ.

8. Медициналық куәландыру санитарлық нормаларға сәйкес үй-жайларда жүргізіледі: көлемі бойынша кемінде 9 метр, оның ішінде куәландырылушыны қоса алғанда бір адамға 3 метр, жарықтандыру люминесцентті жарықтандыру кезінде кемінде 300 люкс және қыздыратын шаммен жарықтандыру кезінде 150 люкс, қолайлы температура кемінде 18 градус.

9. Тексерілушінің психикалық денсаулығын, жеке басының сипаттық ерекшелігін нәтижелі сараптау үшін, онымен ашық, сенімді әңгіме өткізу қажеттілігі психиатрға, сондай-ақ психологқа жеке қызмет бөлмесін бөлуді талап етеді.

10. Көшенің тыныш жағында орналасқан жеке қызмет бөлмесінде терапевт сапалы аускультативтік зерттеуді қамтамасыз ететін куәландыру жүргізеді.

11. Көздің өткірлігін зерттеуді офтальмолог тексерушіден Головин-Сивцев кестесіне дейінгі ара қашықтық 5 метр болатын, ұзындығы кемінде 5,5 метр кабинетте жүргізіеді. Офтальмоскопия жүргізу үшін қараңғыланған үй-жай жабдықталады.

12. Оториноларингологтың қызмет бөлмесі шудан оқшауландырылған, жасанды жарық көзімен қараңғыланған, 6 метр қашықтықтан есту қабілетін тексеру үшін диагоналы кемінде 6,5 метр болуы тиіс. Ыңғайлы болу үшін еденге 0,5 метр сайын белгілер жасалады.

13. Бір қызмет бөлмесінде офтальмолог пен ЛОР-дәрігердің; невропатолог пен хирургтың бірге жұмыс істеуіне рұқсат етіледі.

14. Жаппай психологиялық зерттеу жүргізу үшін кең зал жабдықталады, әр тексерілуші жеке жұмыс орнымен қамтамасыз етіледі. Штаттағы бір психологқа бекітілген отырғызылатын орынның саны 12-ден аспауы тиіс. Куәландыруға дейінгі кезеңдегі медициналық бақылау туралы ӘДК-ға түскен ақпараттың көлеміне қарамастан дәрігер-сарапшылар ұсынылған құжаттарды мұқият зерттеп, анамнестикалық мәліметтер жинайды, жан-жақты объективті клиникалық, зертханалық және басқа да қосымша зерттеулер жүргізеді.

15. Әскери-дәрігерлік сараптауда өмір анамнезі және сырқат анамнезі ерекше орын алады. Аталған зертханалық зерттеу деректеріндегі патологиялық өзгерістермен қатар қозғалыс нүктесі болып табылатын куәландырылушы туралы мәліметтің бағалылығы мақсатқа бағытталған сұрақтар қоя білуге де байланысты.

16. Егер зерттеу әдістемесі, препараттар (вестибулометрия, мистикалар, мидриатикалар және т.б.) зерттеуді қиындатса немесе басқа мамандардың тексеруіне мүмкіндік бермесе, оларды қолдану ӘДК-да куәландырудың соңында белгіленеді.

17. Қызметке жарамдылыққа сырқаттану сипаты немесе дене кемістігі, оның кезеңі, ауыру процесінің бұзылу және компенсация дәрежесі, сол аурудың асқынуына ықпал еткен нақты жағдайлар, сондай-ақ органның (жүйенің) және тұтас организмнің компенсаторлық мүмкіндігі және функционалдық икемділігі ескеріле отырып, жеке баға берілуі тиіс.

18. Нормадан ауытқушылыққа күдік туған жағдайда куәландырылушы байқалған өзгеріске және тиісті мамандардың медициналық куәландырылуларына қарай жан-жақты тексеру жүргізуге тиіс. Егер амбулаторлық тексеру кезінде диагноз түсініксіз болса, куәландырылушы стационарлық тексеруге жіберіледі.

2-тарау. Хирургиялық зерттеу және антропометриялық өлшемдері

19. ӘДК-нің штатында орта медицина қызметкерлері (медициналық тіркеушіден басқа) болмаған жағдайда, хирург-сарапшы жалпы дененің дамуын анықтау үшін өлшеу құралдарының көмегімен: бойына, дене салмағына, кеуденің ауқымына, өкпенің өміршеңдік сыйымдылығына, қол білезігінің күшіне және тұлғалық күшіне негізгі антропометриялық өлшеулер жүргізеді.

20. Мына жағдайларда бойын:

1) тұрып өлшету үшін, куәландырылушы бой өлшегішке шығып, оның тік тұрған планкасына жауырын аралығын, жамбасын және өкшесін тигізіп тұрады. Құлақтың үстіңгі жағы мен көз қуысының сыртқы бұрышы бір горизонталь бағытта жату үшін бас тік ұсталады. Бой өлшегіштің жылжымалы планкасы төбеге тиіп тұруы керек;

2) отырып өлшету үшін, куәландырылушы бой өлшегіштің ашылып-жабылатын орындығына түзу отырып, бой өлшегіштің тік планкасына жауырын ортасын және бөксесін тигізеді. Бас тұрып өлшенгендегідей сол қалпында ұсталады. Аяқтары тізеден тік бұрыш тәрізді бүгіледі. Есеп отырғандағы жоғарғы нүктеден 0,5 сантиметрге (бұдан әрі - см) дейінгі дәлдікпен жүргізіледі.

21. Дененің салмағы медициналық таразыда өлшенеді. Куәландырылушы таразының ортасына тұрады. Көрсеткіштер 0,1 килограмм дейінгі дәлдікпен жазылады.

22. Кеуденің ауқымы резеңке өлшегіш лентасымен күш түсірмей, артынан – жауырынның төменгі бұрышының астымен, алдынан – еркектерді кеудесінің төменгі тұсынан, ал әйелдерді кеудесінің үстінен IV жұп қабырғасы шеміршегінің тұсынан өлшенеді. Куәландырылушы бұл кезде қолдарын түсіріп, тыныш тұрады. Мұнда үш көрсеткіш белгіленеді: тыныс алу үзілісі сәтінде, терең дем алу және дем шығару.

23. Өкпенің өміршеңдік сыйымдылығы спирометрдің немесе пневмотахометрдің көмегімен анықталады. Куәландырылушы терең дем алғаннан кейін, оны трубкаға жібереді.

24. Қол білезігінің күші қолын алға созған күйі әуелі оң, содан соң сол қолымен барынша динамометрді қысумен өлшенеді.

25. Тұлғалық күш тұлғалық динамометрді пайдаланумен анықталады. Куәландырылушы тізесінің тұсындағы динамометрдің тұтқасынан екі қолымен айқастырып, тізесін бүкпей барынша тартады.

26. Хирургиялық зерттеудің тікелей міндеті қызметте нақты лауазымда істеуге кедергі болатын хирургиялық ауруларды және тірек-қозғалыс аппаратында, бұлшық ет пен тамыр жүйелерінде, зәр жолдары жүйелерінде болуы мүмкін ауытқушылықты табу болып саналады.

27. Дененің даму деректерін дұрыс бағалау, сондай-ақ көрінбейтін жасырын немесе басталып келе жатқан хирургиялық ауруды табу тек жоспарлы тексеру кезінде ғана анықталады.

28. Зерттеуді бастар алдында хирург шағымды, бұрынғы жарақаттары, хирургиялық аурулары және жедел операциялары туралы деректерді анықтайды.

29. Куәландырылушы жалаңаш күйінде қаралады. Дененің мүсіні сагитталдық және қапталдық тегістікте тексеріледі. Дұрыс мүсін басты түзу (тік) ұстаумен және мойын-иық сызығының симметриялы көрінісімен, қылқанды өсіндінің орта қалпымен, жауырын бұрыштарының бір деңгейде және симметриялы орналасуымен, мықын үш бұрышының бірдей конфигурациясымен, кеуде клеткаларының сәл алға шығыңқылығымен және аяқтарының дұрыс пішінімен сипатталады.

30. Тері қабаттарының: пигментациясы, жұқаруы, қабыршақтануы, құрғауы, трофиялық және басқа да бұзылуы тексеріледі. Мұнымен бірге қалқанша безінің көлемі анықталады. Тыртықтар болса, олардың сипаты мен қайдан пайда болғаны анықталады.

31. Кеуде қуысын тексергенде омыртқаның қисаюымен байланысты немесе бұрыннан бар деформация (түтік тәрізді немесе килевидтік кеуде) тексеріледі. Бұғананың дұрыстығы анықталады.

32. Іш және оның пішіні тексеріледі. Қарау кезінде сыртқы жыныс органдарының даму аномалиясына назар аударылады.

33. Жауырынның асимметриясы анықталса, оның омыртқаның деформацясымен немесе Шпренгель ауруымен – жауырынның туғаннан биік орналасуына байланысты екеніне назар аударылады. Омыртқаның деформациясы кезінде кеуде бөлігінде көбінесе кифоз, сирек - лордоз, белде – лордоздың жиі күшеюі, сирек – кифоз анықталады. Сколиоздың болуына және оның түріне назар аударылады.

34. Куәландырылушының тұрысына баға беріледі. Мәжбүр болып отырған жағдай мүмкін ауруды сезінуіне, анатомиялық өзгерістерге немесе компенсация нәтижесіндегі патологияларға байланысты болуы мүмкін.

35. Аяқ-қолдар ішкі немесе сыртқы ротациялы, түсіру және көтеру, бүгілу және жазылу жағдайында болады.

Бұрынғы сынған, шыққан сүйектер мен буындарды және басқа да зақымдарды анықтау үшін негізгі тану тармақтарына, сүйектердің дөңес жерлеріне, бұлшық ет үстіне назар аударылады. Қалыпты шынтақ буыны иықтан созылған қалыпта иық сүйегінің үстіңгі бұлшық еті мен шынтақтың ұшы бір сызықтың бойында болады. Шынтақ буыны бүгілгенде бұл тану тармақтары шынтақтың ұшымен тең бүйірлі үшбұрыш құрайды.

36. Жамбастың пішіні және орналасуы тексеріледі. Көп адамдардың (80 процентке дейін) қалыпта бір аяғы екінші аяғынан қысқарақ болатынын еске сақтау керек. Аяқ бір-бірінен 2 сантиметрге немесе одан көбірек қысқа болған жағдайда жамбастың айтарлықтай қисықтығы байқалады. Қысқарған аяқты созған жағдайда жамбастың қисықтығы жойылады. Мұндай жағдайларда омыртқаның компенсаторлық қисаюын деформацияға жатқызуға болмайды.Аяқтардың ұзындықтары бірдей болса және жамбастың деформациясы кезінде қосымша тексеруді қажет ететін омыртқа деформациясын есепке алмау керек.

Бөксе қатпарлары мен жамбас сүйегінің үлкен ұршығының симметриялықтары байқауға алынады.

37. Белдемше-құйымшақ аумағы мен артқы тесік аумағында эпителиалды құйымшақ жолдары мен олардың асқынуы, созылмалы парапроктит, параректальды терең жараларының, геморриальді түйіндердің, артқы тесіктің үңіреюінің пайда болуы тексеріледі. Бар болуы мүмкін геморроидальді түйіндердің және тік ішектің шығып кетуін тексеру куәланушының жүресінен отырған күйінде жеңіл және күшті, қатты күшенген жағдайында тексеріледі.

Тік ішек пен аталық бездің қабынуын саусақпен тексеру көрсеткіштері бойынша жүргізіледі.

38. Аяқтарды қарау кезінде олардың осінің жағдайы тексеріледі. Мыналар анықталады: түзу аяқтар, 0-тәріздес, тізелер біріккенде, тірсек иіндері бір-бірінен ажырап, жамбас пен тірсек білектері сыртқа ашылатын бұрыш құрайтын Х-тәріздес аяқтар ажыратылады. Аяқтың 0-тәріздес қисаюын анықтау үшін тірсектің ішкі жіліншегінің арасындағы ара қашықтық өлшенді.

Табандары мен өкшесі тексеріледі.

39. Бас сүйегін қолмен басқанда шеңбер сүйектерінің жарақаттанудан немесе операциядан кейінгі ақаулары, жұмсақ тканьдер мен сүйектердің ісік тәріздес өсінділерін байқауға болады.

40. Шеткі лимфа түйіндерінің жағдайы, тері тургоры мен оның температурасы, тұлғаның дамуы анықталады.

41. Қарынды саусақпен басу арқылы оның көк етінің жай тұрған және күшейген кездегі жағдайы (қарын ақ сызығының жарығы, кіндік, сыртқы шап жарығы, операциядан кейінгі жарықтар), ішкі ағзалардың, сыртқы шап сақиналарының жағдайы анықталады.

Жарықтың бұлтиюы болса, оның көлемі, ішіндегісі және орнына келуі бағаланады.

42. Дамудың аномалиясын, ұрық безінің және ұрық түтікшесінің шеменін, ісіктерін, тас байлануын, қабынуларын анықтау мақсатында аталық бездер, олардың қосымшасы, ұрық түтікшелерінің элементтері, аталық без саусақпен басып тесеріледі.

43. Тірек қозғалысы аппараттарының және омыртқалардың күйін бағалау үшін оның анатомиялық өзгерістерін ғана емес, сонымен ірге функционалдық мүмкіншіліктерін де анықтау қажет. Ірі буынның анкилозы аяқ-қолдың (сегменттің) функционалдық қолайлы бірқатар жағдайларда әдеттегі атқаратын жұмыс көлемін шектемейтінін ескеру қажет.

44. Аяқ-қол буындарындағы қозғалыс көлемін зерттеу барлық жазықтар бойынша белсенді және баяу қимылдардан басталады.

45. Аяқ-қолдар ауқымын өлшеу сантиметрлік лентамен симметриялы учаскелерде: - жоғарғы, орта және төменгі үштен бірін, иық пен тірсектің неғұрлым жуан жерлерін өлшеу арқылы жүзеге асырылады.

46. Буындардағы қозғалыс көлемін өлшеу кезінде қателіктер жібермеу үшін мынадай әдістеме басшылыққа алынады:

1) иық буыны - бүгу: куәландырылушы дәрігерге қарай қырынан тұрады. Бұрыш өлшегіштің қозғалмайтын браншасы дененің тік осіне параллель қойылады, ось пен қозғалмалы бранша – иық сүйегінің үлкен ұршығын, оның сыртқы ойпаңымен жалғастыратын сызыққа параллель және ортасына орналасады.

Куәландырылушы денесін шалқайтпай және иық белдемшесінің көмегінсіз қолдарын тік созып, барынша жоғары көтереді. Жазу: дәл сол жағдайда қол барынша сыртқа қарай созылады. Созу: куәландырылушы дәрігерге арқасын беріп тұрады. Жауырын бұрыштары бір деңгейде, жауырынның ішкі шеті омыртқаның тік сызығына параллель жатады. Өлшегіштің қозғалмайтын браншасы дененің тік осіне параллель орналасады, қозғалатыны - акромионды шынтақ сүйегінің шыбықшасымен жалғастыратын сызыққа параллель орналасады.

2) Шынтақ буын – бүгу және жазу: куәландырылушы дәрігерге қарай қырынан тұрады, алақандарын алға қаратып, қолдарын төмен салбыратады. Бұрыш өлшегіштің жылжымайтын браншасы иық сүйегінің дөңесін қолтық сыртымен жалғастыратын сызыққа паралелль, ал жылжымалы бранша – иық сүйегінің қолтық сыртын кәрі жіліктің без тәріздес өсіндісімен жалғыстыратын сызықпен параллель орналасады. Бұғана жайлап бар мүмкіндігінше иіледі. Бұрыш өлшегіштің осі шынтақ буынның көлденең осіне (қолтықтың сыртқы ішкі төменгі жалғастыратын сызыққа) сәйкес келуі тиіс.

3) Білезік буыны - сыртқа қарай жазу, ішке қарай, ульнарлық және радиальдік бүгу. Бұғана көлденең жазықтықта, білезік тік ұсталады және бас бармақ бүгіледі.

Бұрыш өлшегіштің жылжымайтын браншасы білезік сүйегінің біз тәріздес өсіндісі мен екі басты бұлшық ет сіңірінің сырт жағына паралелль, ал жылжымалы бранша екінші жіліншек сүйектің ұзына бойына орналастырылады. Алақан сыртқа, ішке бүгіліп жазылады, бұл ретте бұрыш өлшегіштің осі буынның көлденең осімен сәйкес келуі тиіс.

4) сан-жамбас буыны – бүгу және жазу: куәландырылушы шалқасынан жатып, тексерілетін аяғын созады, екіншісін сол жамбас буынынан және тізе буынынан барынша бүгіп, сол қолымен ұстап отырады. Бұрыш өлшегіштің жылжымайтын браншасы үлкен ұршық шұңқырының ұшын жалғастыратын сызыққа параллель, ал жылжымалы бранша үлкен ұршық пен санның сыртқы бұлшық етін жалғайтын сызықтың бойымен қойылады.

Өлшеу кезінде тексерілетін аяқ тізе буынынан бүгіледі.

Созу: куәландырылушы шалқасынан жатып, аяқтарын созады, өкшелері қосылған, қолдары жанында. Бұрыш өлшегіштің жылжымайтын браншасы санның семсер тәріздес өсіндісінің сызығы бойынша орналастырылады, тексерілетін аяқ барынша жанына созылады.

5) тізе буыны – бүгу және жазу: куәландырылушы шалқасынан жатады. Бұрыш өлшегіштің жылжымайтын браншасы сан сүйегінің сыртқы шұңқырымен жалғастыратын үлкен ұршық сызығына паралелль, ал жылжымалы бранша кіші толарсақ сүйегінің басын сыртқы тірсекпен жалғастыратын сызыққа параллель орналастырылады. Әуәлі тізе барынша бүгіліп, сонан соң жазылады.

6) толарсақ табан буыны – табанның бүктеліп жазылуы: куәландырылушы шалқасынан жатады, ал 90 градустық бұрышқа қойылады. Бұрыш өлшегіштің жылжымайтын браншасы толарсақ сүйегінің басын сыртқы шұңқырымен жалғастыратын сызыққа паралелль, ал жылжымалы бранша – табанның сырт жағына орналастырылады. Әуелі сыртқа, сонан соң ішке қарай бүгіледі.

47. Барлық өлшеу кезінде бұрыш өлшегіштің браншасы аталған өлшеу сықыттарына ауып кетпеу үшін мұқият қарап отыру қажет.

48. Аяқ-қолдың ұзындығы сантиметрлік лентамен өлшенеді. Аяқ-қолдың осін есепке ала отырып, симметриялық бірдей таным нүктелері қолданылады.

Қолдар үшін бұл ось тоқпақ жілік басының ортасынан және иықтың көтеріңкі тұсынан, кәрі жіліктің басымен, шынтақ ұшымен, ал аяқтар үшін мықын сүйегінің алдыңғы жоғарғы осімен, тізенің үстіңгі жағымен осы нүктелерді жалғастыратын түзу сызық бойынша үлкен бақайдан өтеді. Аяқ-қолдың қысқалығын анықтау үшін олардың табиғи (анатомиялық) және салыстырмалы ұзындығын тексерудің үлкен маңызы бар.

49. Буындардың анкилозасы, контрактурасы кезінде, тірсектер ішке немесе сыртқа ауытқыса, жамбас-сан буындарының патологиясы кезінде ауру және сау аяқ-қолдың анатомиялық ұзындығы бірдей болуы мүмкін, ал ауру аяқ-қолдың салыстырмалы ұзындығы қысқа болады. Аяқ-қолдың анатомиялық ұзындығы сегмент бойынша, ал салыстырмалы ұзындығы қол мен аяқтың басынан аяғына дейін тура сызық бойынша өлшенеді.

50. Иықтың анатомиялық ұзындығы тоқпан жіліктің үлкен дөңесінен шынтақтың өсіндісіне дейін: бұғана-шынтақ өсіндісінен шынтақ сүйегінің біз тәріздес өсіндіге дейін өлшенеді.

51. Санның анатомиялық ұзындығы үлкен ұршықтың үстінен тізе буынының буын саңылауына дейін, балтыр – тізе буынның буын саңылауынан сыртқы тобыққа дейін өлшенеді. Алынған әрбір сегменттің қосындысы аяқ-қолдың анатомиялық ұзындығын құрайды.

52. Қолдардың салыстырмалы ұзындығы түзу сызық бойынша акромиялдық жауырын өсіндісінен үшінші саусақтың ұшына дейін, аяқтардың ұзындығы – мықын сүйектің алдыңғы жоғарғы осінен табанның астына дейін өлшеумен анықталады.

53. Омыртқаны зерттеу осьтік күш түсіруді орындаудан және қылқанды өсіндінің жоғарғы перкуссиялық облысын қосымша анықтайтын нүктелерді анықтау мен паравертебральды нүктелерді саусақпен басып қараудан басталады.

54. Омыртқаның мойын бөлігінің қозғалысы басты еңкейту және бұру жолымен анықталады.

Норма бойынша бас алға – 40 градусқа дейін иек кеудеге тірелгенше иіледі, артқа – қаншалықты иілгенше, жанына – иығына тигенше. Басты екі жаққа 85 градусқа дейін бұруға болады.

Омыртқаның кеуде мен бел тұсы тік сызықтан жанына қарау 25-30 градус шегінде қозғалады.

55. Омыртқа алға және мейлінше көп қозғалады. Омыртқаның алға-артқа қозғалысының шегі куәландырылушыны алға қаттырақ еңкейтумен анықталады. Бірқалыпты доға жасаудың орнына омыртқа түзу қалпында қалып, еңкею жамбас-сан буындарының есебінен жасалады. Әрі қарай еңкею куәландырылушы еденнен үлкен емес бір затты көтеру кезінде жасалатыны байқалады.

56. Омыртқа деформациясына, қылқанды өсіндінің жоғарғы проекциялық күдік туғанда терісіне бриланттық жасыл қоспамен белгі салады. Омыртқаның деформациясын өлшеуге болады. Бұл үшін жетінші мойын омыртқаның қылқан өсіндісінің үстіне тіктеуіш (тік бағытты көрсететін аспап) жапсырады. Егер тіктеуіш бөксе қатпарларының тура ортасымен өтсе, сиолиоз дұрыс деп саналады. Егер тіктеуіш ауытқыса, деформацияны кейін рентгенограмманың деректерімен салыстыру үшін оның көлемін дереу өлшеу қажет. Жауырынның шеті мен омыртқаның арасы симметриялық нүктеде салыстырылады, тұлғалық күшті (динамометрия) анықтау көрсеткіштері бағаланады. Омыртқаның деформациясы тыныс алу функциясының бұзылуымен білінетіндіктен, өкпенің табиғи сыйымдылығын, тыныс алудың минуттық көлемін, өкпенің барынша вентиляциясын т.б. анықтау қажет.

57. Омыртқаның деформациясын растау мақсатында тексеруді дененің тік және горизонтальды жағдайында омыртқаның рентгенографиясымен (флюорография) толықтыру қажет.

58. Табанның патологиялық өзгерісін бағалау үшін (жалпақ табандылық, деформация) Чижиннің және Фридляндтың индекстері қолданылады. Чижин индексін анықтау кезінде (табанның ізін өлшеу) қағазға табанның із таңбасы салынып, табан із таңбасының ені мен ойылған табанның ені өлшенеді. Із таңба енінің ойылған табанның еніне қатысты жалпақтық дәрежесін анықтайды: 0-ден 1-ге дейінгі индекс – норма, 1-ден 2-ге дейінгі индекс – жалпаю, 2-ден жоғары – май табандылық.

Май табандылыққа баға беру үшін:

күмбез биіктігі х 100

табан ұзындығы

формуласы бойынша Фридляндтың индексі (табан күмбезінің жалпаюы) анықталады.

Күмбез биіктігі еденнен ладия тәріздес сүйектің ортасына дейін циркульмен анықталады. Норма бойынша Фридляндтың индексі 30-28-ге, ал жалпақ табандылық кезінде 27-25-ке тең.

59. Май табандылықтың дәрежесі рентген арқылы неғұрлым дұрыс анықталады. Түрегеп тұрып күш түсіру (аяқ киімсіз) арқылы табанның профильдік суреті түсіріледі. Рентгенограммада үшбұрыш салу жолымен табан күмбезінің бұрышы және биіктігі анықталады. Бұрыш ладия және сына тәрізді сүйектің біріккен жерінің төменгі жағынан өкше денесінің үстіне және бірінші бақайшақ сүйегінің басына дейін жүргізілген сызықтардан құралады.

Күмбездің биіктігі – үшбұрыштың негізінде көлденең күмбез бұрышының биіктігінен түсірілген перпендикуляр ұзындық, - бірінші бақайшақ сүйегі басының өкше үстін дөңесті өкше сүйегінің үстімен байланыстыратын сызық. Норма бойынша күмбез бұрышы 125-130 градусқа, күмбез биіктігі – 39 миллиметрге (бұдан әрі – мм) тең.

60. І дәрежелі жалпақ табандылық: өкше күмбезінің ішкі бұрышы – 131-140 градус, күмбез биіктігі – 35-25 мм. ІІ дәрежелі май табандылық: өкше күмбезінің ішкі бұрышы – 141-155 градус, күмбез биіктігі – 24-17 мм. Тепкі сүйек қысқарған. ІІІ дәрежелі май табандылық: күмбез бұрышы 155 градустан жоғары, күмбез биіктігі 17 мм-ден кем.

61. Мұнымен бірге бас бақайдың контрактурасын бөліп тұратын табанның көлденең күмбезінің жалпаюы байқалады. Табан домаланған және сыртқа қарай майысқан.

62. Куәландырылушының жатқан қалпында магистральды тамыр соғысы пальпаторлы және аускультативті түрде тексеріледі. Қажет болған жағдайда нитроглециринмен сынау арқылы ангиография, флебография, реовазография, доплерография және қан айналымының жағдайының объективті көрсеткіштерін көрсететін басқа да зерттеулер жасалады.

3-тарау. Ішкі органдарды зерттеу

63. Ішкі органдарды зерттеуге шағымды, анамнезді, сондай-ақ жалпы қараудан басталатын объективті тексеру кіреді, мұнымен бірге жалпы түріне, дене бітімін, тері астындағы май клеткаларының даму дәрежесіне, тері қабаттарының түсіне назар аударылады. Терінің созылғыштығы мен ылғалдылығы, оның кейбір учаскелердегі температурасы, лимфа түйіндерінің күйі, бұлшық еттер саусақпен сипау арқылы анықталады.

Содан соң зерттеу жүйе бойынша жүргізіледі.

64. Қан айналымы органдарын зерттеу кезінде тамыр соғысы (жиілігі, ырғағы, сипаты) және тыныш жағдайдағы (отырған кездегі) артериалдық қысымы анықталады. Артериалдық қысым жоғары болса 10-15 минуттан кейін қайта өлшеу керек, егер ол нормадан жоғары күйінде қала берсе қолайсыз факторлар жоқ кезде (эмоционалдық, денеге күш түсіру, ұйқы қанбау және т.б.) 3-5 күннен кейін қайта тексереді. Артериалдық қысым көтерілген жағдайда артериялық қысымның тәуліктік мониторингті жүргізіледі (бұдан әрі - АҚТМ). Денеге күш түсіруден (15-20 рет отырып-тұру) кейін 3 минуттан соң бұрынғы келу жылдамдығын, тамыр соғысын және артериалдық қысымын өлшеу арқылы міндетті түрде жүрек-тамыр жүйелеріне функционалдық байқау жүргізіледі, сүңгуір маман (сүңгуір, терең су сүңгуірі) мамандықтары бойынша арнайы курстарға, сондай-ақ парашютпен секірумен байланысты курстарға тағайындалатын, жіберілетін арнайы мақсаттағы бөлініс әскери қызметшілеріне білінбейтін Артериалдық гипертензияны анықтау үшін міндетті түрде АҚТМ жүргізіледі.

65. Шеткі тамырларды зерттегенде әр аумақтағы артерияның соғу сипатына (төс ойық көк тамырына, ұйқы, иық, құрсақ асты және басқа да артерияларға) назар аударылады.

66. Перкуссия және пальпация арқылы жүректін шекарасы, жүрек ұшының соғысы, жүрек аумағындағы және оның төңірегендегі басқа да пульсациялар анықталады.

67. Куәландырылушыны түрлі жағдайда (жатқызып, тұрғызып), денеге күш түсіргеннен кейін, тыныс алдырмай жүрек қағысын (күшеюін, әлсіреуін, акцетін) тыңдау кезінде жүрек тонының дыбысына және оның сипатына (ыдырауына, екіге бөлінуіне, қосымша тонның пайда болуына), сондай-ақ жүрек шуылына баға беріледі. Шуылды тыңдағанда оның жүрек қызметіне (систоликалық, диастоликалық), сипатына, күшіне, ұзақтығына, орналасуына және айрықша иррадиациясына (ауырған жердің сол аумаққа тигізетін әсері) қатысын анықтау қажет. Шуылды органикалық және функционалдық деп бөледі. Органикалық шуылдар жүрек зақымданғанда, миокард, клапандар немесе одан шығатын тамырлар зақымдалса және туа біткен кемісі болса байқалады. Функционалдық шуыл түрлі себептерге: жүйкенің қозуына, жұқпалы аруларға, анемияға, пубертаттық кезеңдерге т.б. байланысты.

68. Жүрек шуылының себептері мен сипатын анықтау үшін зерттеудің қосымша әдістерін: өңешті контрастау арқылы жүректі үш проекцияда рентгенография, электрокардиография, фонокардиография, эхокардиография жасауды, басқа да зерттеулерді пайдаланады.

69. Тыныс алу органдарын тексергенде барлық куәландырылушылар міндетті түрде рентгенологиялық, ірі кадрлы флюорографиялық және клиникалық әдістермен мұқият тексеруден өтеді.

Сүңгуір маман (сүңгуір, терең су сүңгуірі) мамандықтары бойынша арнайы курстарға, сондай-ақ парашютпен секірумен байланысты курстарға тағайындалатын, жіберілетін арнайы мақсаттағы бөлініс әскери қызметшілеріне өкпенің өміршеңдік сыйымдылығын (бұдан әрі ӨӨС) анықтау үшін міндетті түрде спирография жүргізу қажет.

70. Науқас адамның шағымын бағалаған кезде ентікпенің сипатына (тыныс алғанда, шығарғанда физиологиялық немесе патологиялық қиындық), жөтелдің ерекшелігі (ұзақтығы, болатын уақыты, қаттылығы, тембрі, ылғалдылығы және оның ерекшеліктері), кеуде ауруының локализациясына, қарқындылығына, иррадиациясына және бұл аурудың тыныс алумен, жөтелмен байланысына назар аударылады.

71. Жүзін сырттай көру арқылы терінің ционитикалық бояуын, газ алмасудың қиындығын байқататын шырышты, ентікпеге байлансты тыныс алу кезінде мұрын қанаттарының қозғалуын, бет ұшының қызылын анықтауға болады.

72. Мойынды қарағанда оның көлемі мен формасына, лимфа түйіндерінің күйіне назар аударады.

73. Тыныш тұрғанда және терең тыныс алу кезінде кеудені тексергенде оның формасы, бұғанасы, бұғананың үстіңгі, астыңғы шұңқырлары, жауырыны, кеуде клеткаларының екі жағының да симметриялылығы, тыныс алу түрі, жиілігі, ырғағы, тыныс алу қозғалысының тереңдігі, тыныс алу актісі кезінде көмекші бұлшық еттердің қатысуы анықталады.

74. Кеуде клеткалары ауруының орнын және олардың ресистенттігін (жұмсақтығын), дауыс дірілінің айқындығын пальпация арқылы анықтайды, ал ол плевралдық қуысқа сары су жиналуынан немесе өкпеде инфильтраттың болуын, плевра үйкелісінің шуылын білуге мүмкіндік береді.

75. Салыстырмалы перкуссия кезінде өкпенің шекарасы, төменгі шетінің қозғалтқыштығы (өкпе шетінің қалыпты күйдегі қозғалтқыштығы дем алғанда және дем шығарғандағыны қосқанда 6-8 см құрайды), өкпе басының биіктігі мен ені анықталады, сондай-ақ өкпе тіндерінің ауасы шоғырланғанда – эмфизема) анықталады.

76. Өкпені тыңдағанда тыныс алу сипаты, оның қарқындылығы және тыныс алу мен шығарудың ара қатынасы анықталады. Негізгі тыныс алудағы шуылдар (везикулярлық, бронхиалдық тыныс алу және олардың өзгеруі) және патологиялық тыныс алудағы шуылдар (плевраның үйкелісі кезіндегі шуылдар, қырылдар, крептациялар) бағаланады.

77. Өкпеде мұқалған перкуторлық дыбыс немесе тыныс алудың бронхиалдық, әлсіреген, амфориялық түріндегі аускультативтік өзгерістер, ылғалды қорыл, крептациялар анықталған кезде, туберкулездің күдікті симптомдары анықталған жағдайда куәландырылушыларды фтизиатрдың қарауына немесе мамандандырылған емдеу мекемесіне стационарлық тексеруге жібереді.

78. Асқазан-ішек жолы ауруын анықтау үшін қарын қуыстары органдарын зерттеген кезде дұрыс жиналған анамнездің үлкен мағынасы бар. Куәландырылушылардың шағымдарын талдау бойынша диспенсиялық бұзылулардың, ауырған кезде сезу сипатына, олардың тағам ішумен байланысына, аурудың қайталану кезеңі мен маусымына көңіл аудару қажет.

79. Байқауды ауыз қуысын: тістерді, қызыл етті, тілді, жұмсақ таңдайды және жұтқыншақты зерттеуден бастау керек. Одан кейін қарын қуысы органдарын байқау және пальпация жүргізіледі. Куәландырылушы жарық түсетін жаққа қарап, аяғын түзу салып және қолдарын дене бойына созып, кушеткаға етпетінен жатқызылады. Басы шамалы көтеріңкі болғаны жөн және кушетканың жастықшасына денесін бос ұстап жатуы керек. Дәрігер куәландырылушының оң жағында тұрып, аурушаңдығын, қарынның көк бұлшық еттеріндегі күштенуді, ақ сызық жарығының болуын, сыртқы ісіктерді және т.б. анықтай отырып, шамалы сыртқы пальпация жүргізеді. Онан кейін Образцовтың әдісі бойынша буындардың, көк бауырдың, бүйректердің, ішек-қарынның, терең орналасқан өсінділердің жағдайын анықтай отырып, терең жылжымалы пальпацияға ауысады.

80. Прекуссия кезінде бауырдың жоғары шекарасы, асқазанның төменгі шекарасы мен көкбауырдың көлемі анықталады.

81. Қарын қуысы органдарының ауруын көрсетіп тұрған симптомдарды анықтау кезінде, қосымша зертханалық, аспаптық және рентгенологиялық зерттеулерді жүргізу қажет.

82. Бүйрек жүйесін зерттеген кезде бұрын басынан өткерген аурулардың мүмкін болған дизуриялық құбылыстармен байланысына, артериалдық гипертонияның бар болуына және ауру синдромының сипатына көңіл аудара отырып, анамнезді мұқият жинақтау керек.

83. Байқау бет ісіктері мен пастоздықтың болуын анықтаудан басталуы тиіс. Пальпация арқылы бүйректердің көлемін, бел аумағын қолмен ұрып көріп ауру синдромының болуын анықтайды.

84. Бүйректердің ауру симптомдарын анықтау кезінде, қосымша: зертханалық, аспаптық және рентгенологиялық зерттеулер жүргізу қажет.

85. Бүйрек ауруы диагностикасының күрделілігін ескере отырып, экскреторлық урографияны, ультрадыбыстық зерттеуді, радиоизотоптық рентгонографияны, зәрдің бакпостарын, зәрдің лабораториялық талдауын қоса жүргізетін кешенді зерттеу жүргізу қажет.

86. Терапиялық аурулардың бірқатары бұлшық еттердің және буындардың зақымдануымен өтетіндігін ескере отырып, байқау кезінде: буындар конфигурациясының өзгеруіне, қозғалыс көлеміне, қабыну белгілерінің болуына көңіл аудару қажет. Аурудың жекелеген белгілерін анықтаған кезде қосымша зерттеулер жүргізу керек.

4-тарау. Нерв жүйесін зерттеу

87. Сарапшы-невропатологтың міндеті нерв жүйесінің локалдық шашыраңқы немесе диффуздық органикалық зақымдануға әкеліп соққан органдар мен жүйелердің залалдануын, вегативтік немесе функционалдық ауытқулардың көрінуін, осының негізінде ішкі органдардың функциялары бұзылған неврологиялық симптомдардың байланыстарын анықтаудан және нақты лауазымда функционалдық міндеттерді орындау мүмкіндігі немесе еңбеккке жарамдығын жоғалту дәрежесі туралы хаттама толтырудан басталады.

88. Сарапшы-невропатолог байқауды офтальмолог көз ұясын қарағаннан кейін жүргізеді.

89. Клиникалық-неврологиялық зерттеу медициналық құжаттармен танысқаннан, шағымдарды анықтаудан және анамнезді (жалпы анамнезді және ауру анамнезін) жинақтаудан кейін жүргізіледі.

90. Қалшылдаған ұстамалы аурудың, есінен тану жайттарының, бұлшық еттің әлсіз ауруының болуы, отбасында жұқпалы аурулардың, интоксикациялардың, нерв ауруларының болуы анықталады.

91. Неврологиялық зерттеу кезінде атрофиялардың, парездердің болуына дұрыс баға беру, терінің трофикалық бұзылуларын, жүріс-тұрысы мен статистикасының өзгеруін анықтау үшін куәландырылушылар толық шешінуі тиіс.

92. Неврологиялық зерттеуді мұқият байқау және бас сүйегін пальпациялау, тіпті куәландырылушы бас сүйек-мидың жарақаттануының бар екендігін жоққа шығарған жағдайларда мақсатты зерттеулер өткізуге негіз бола алатын туа біткен және кейіннен пайда болған ақауларды анықтау мақсатында үлкен мәні бар, ол мақсатты бағытталған тексеру: ЭХОЭГ-ні, екі проекцияда краниографияны, қажет болған жағдайда ЭЭГ-ні, КТ-ні немесе бас миының МРТ өткізуге негіз болуы мүмкін.

93. Бас сүйек-ми нервтерін зерттеген кезде ең алдымен көз қарашығына көңіл аударылады, олардың нысаны мен көлемі, жарыққа реакциясы (тура және біріккен) анықталады. Жалғыз симптом сияқты бірдей емес көлемдегі қарашықтар (анизокория) нерв жүйесінің органикалық ауруларының белгілері болып табылмайды, туа біткен аномалиялардың, оң иннервация және басқаларының біркелкі еместігінің зардаптары болуы мүмкін. Қарашықтардың деформациялануы нерв жүйесінің органикалық зақымдануына күдік туғызуы қажет, бірақ оның органикалық симптом сияқты маңызы қарашықтың әдеттегідей реакциясы кезінде асыра бағалаудың қажеті жоқ. Қарашық реакциясының өзгеруі көп жағдайда орталық нерв жүйесінің органикалық аурулардың белгісі болып табылады және сондықтан да қарашық реакциясын зерттеу қарқынды, толық жарық көзінің болуы кезінде тиянақты түрде өткізілуі керек. Қарашық реакциясын конвергенциямен бірге аккордацияға зерттеу кезінде бір және басқа қарашықтың сығырайтылуын бақылап тұру қажет.

94. Сонымен бірге кей адамдар көз осін "тапсырыс бойынша" конвергенциялай алмайды, ол конвергенцияның парезі туралы жалған түсінік беретінін есте ұстаған жөн. Қарашық реакцияларын зерттеу кезінде, сондай-ақ қарашық реакцияларының жарыққа, конвергенцияға және аккомодацияға көңіл аударылады.

95. Қарашық реакцияларын өрескел бұзушылық (Аргайл-Робертсон симптомы, қарашықтардың рефлекторлық қозғалмаулар, конвергенцияға және аккомодацияға реакцияның болмауы) және өте жұқа (бір қарашықтың екінші қарашықпен салыстырылуы бойынша реакция жандылығының айырмашылығы, конвергенцияға және аккомодацияға реакцияның баяулығы) мағыналары бар.

96. Қарашық реакциясының өзгеруі кезінде қозғалу аясын, сезімталдықты, рефлекстерді және т.б. көбірек тиянақты түрде зерттеу қажет.

97. Қарашықтарды зерттегеннен кейін көздің, қыли көздің жағдайына, көз саңылауларының еніне, көз алмаларының қозғалысына диплопияның, нистагмның болуына көңіл ауларылады.

98. Қыли көз әр кезде көз қозғалысы нервтерінің зақымдануын көрсетпейді, ол туа біткен ақау болуы мүмкін немесе көру аномалиясына себепші болады.

99. Көз алмасының көзді шеткі қабырғасына қарай бұрған кезде жекелеген нистагмоидтың тартылуы нерв жүйесінің органикалық зақымдануының сипмтомы болып табылмайды, бірақ нистагмның кез келген жағдайы аса көңіл аударуды және куәландырылушының көбіне тиянақты түрде неврологиялық зерттелуін: КТ-ні немесе бас миының МРТ талап етеді.

100. Одан кейін қалған бас сүйек-ми нервтері:

беттегі сезімталдықтың, төменгі жақ сүйегінің қозғалысының кейбір түрлері, шайнау мускулатурасының шиеленісуі және корнеальды және конъюнктивальды рефлекстер;

мұрын-еріндік әжімдердің анық көрінуі, тістердің ақсиюы, қабақтың түйілуі, көзді сығырайту, маңдайдың тыржиюы (мұрын-еріндік әжімдердің анық көрінуінің жеңіл ассимериясының дара симптомы ретінде мағынасы болмайды);

таңдай қозғалысы, жұтыну, фонация, жұмсақ таңдай рефлексі;

кеуде-бұғана-емшек және трапеция түріндегі бұлшық еттердің жағдайы мен күші, иықты көтеру, бастың бұрылуы зерттеледі;

тілдің қозғалуы (тілдің бір жаққа қарай ауытқуы дара симптом ретінде әлі де болса нерв жүйесінің зақымдануын көрсетпейді), фибриллярлық діріл және атрофея органикалық патологияның белгісі болып табылмайды.

101. Көру нервісінің функциясын офтальмолог, есту нервісін оториноларинголог зерттейді.

102. Қозғалу саласын зерттеген кезде қол-аяқтардың пассивті және активті қозғалыстарының көлемі, бел омыртқаның қозғалу көлемі, бұлшық еттердің күштері, олардың тонустары, бұлшық еттердің атрофиясы, оның жайылуы және айқын көрінуі, фибриллярлық және фасцикулярлық дірілдеу, бұлшық еттің және нервтердің механикалық қозуы (Хвостек және Труссо симптомы), синкинезия, гиперкинездер (дірілдеу, хорея, атетоз, торзиондық спазм, тиктер және т.б.), акинезия анықталады. Бұлшық еттер бұзылған күдікті жағдайларда ЭМГ-ге куәландырылуға жіберіледі.

103. Қозғалыстың үлестірілуін зерттеу кезінде саусақ-мұрын, өкше-тізе көрсеткіш сынамалары қолданылады, диадохокинез, Ромберг қалпындағы орнықтылығы тексеріледі, аяқ алысы оқып-зерттеледі. Жұмылған қастың, тілдің, созылған қол саусақтарының діріліне көңіл аударылады. Сөйлеудің бұзылуы (мәнерлеп өлең айту, мұрындық рең, дизартрия, тұтығу, афониялық ауытқулар) әңгімелесу және куәландырылушыдан жауап алу кезінде анықталады. Мұндай патологиялық өзгерістердің болуы КТ-ні немесе бас миының ЯМРТ-ны тағайындауды қажет етеді.

104. Нерв жүйесінің көптеген органикалық аурулары сіңірлердің рефльекстерімен бірге жүреді, сондықтан да оларды зерттеу аса маңызды болып табылады.

105. Карпо-радиалдық (периостальдік), бүгілмелі-шынтақ (бұлшық еттің екі басымен бірге), жазылатын шынтақ (бұлшық еттің екі басымен бірге), тізелік және ахилловтық, қарындық, жұмыртқалық, табандық, рефлекстер зерттеледі, патологиялық рефлекстердің (Бабинскийдің, Россолимоның, Бехтеревтің, Оппенгеймнің және басқалардың, ауыз бұлшық етінің патологиялық рефлекстері - еріндік, мұрын, сору) бар немесе жоқ болуы тексеріледі. Тек рефлекстердің бар болуы ғана еместігі не олардың жоғалуы көбіне перифериялық немесе орталық нерв жүйелерінің органикалық зақымдануын көрсетеді. Осыны ескере отырып, рефлекстерде жалған айырмашылықты алмау үшін рефлектордың зерттеу техникасына назар салу қажет. Бұлшық еттердің күштерінен рефлекстердің тежелеуі мүмкін екенін есте ұстау керек және бұл жағдайларда назарын басқа жаққа аудару тәсілін қолданып, рефльекстрдің әртүрлі ахуалын зерттеу керек.

106. Қолдың саусақтарында рефлекстердің болмауы туа біткен ауытқулықтан болуы мүмкін, сондықтан рефлекстердің біркелкі болмауы немесе бір жағында болмауы үлкен мағына береді.

107. Тізелік және ахилдік рефлекстердің болмауы нерв жүйесінің органикалық ауруына (арқа арықтығы, полиневриттің, полиомиелиттің, миелодисплазияның зардаптары және т.б.) әрқашан күдік тудырады. Тізелік және ахилдік рефлекстер болмаған кезде қосымша зерттеу әдістерін (бел омыртқаның бел-крестік бөлігін рентгенографиялау, қанның Вассерман реакциясын, қажет болған жағдайда КТ-ні немесе бас миының ЯМРТ-ны) қолдану қажет.

108. Кейде клонустармен бірге патологиялық рефлекстердің болмауы кезінде немесе қарынның тірі рефлекстері кезінде рефлекстердің біркелкі көтерілуі нерв жүйесінің органикалық зақымдану белгілері болып табылмайды, мұндай көтерілу невроз кезінде байқалуы мүмкін.

109. Сезімталдықты зерттеген кезде аурулықтың, парестезияның болуы, олардың сипаттамалары, көріну дәрежесі, локализация, нерв түтіктерінің аурулығы, ауыратын нүктелер, нерв түтіктерінің созылу симптомдары, сезімталдықтың аурулық, температуралық, қажет болған жағдайда басқа да түрлері (анестезия, гипостезия, гиперстезия, гиперпатия) және оның салалары анықталады.

110. Вегативтік нерв жүйесін зерттеген кезде беттің, кеуденің, қол-аяқтардың (бозарыңқылығы, қызғылтымдығы, акроцианоз, вазомоторлардың ойыны) тері қабықтарының бояуларына, терінің трофикалық ауытқуларының болуына, тердің бөлініп шығуына көңіл ауларылады, терінің дымқылдық ассиметриясына және оның температурасына назар салынады.

111. Терілік-вегативтік рефлекстер: жергілікті дермографизм, рефлекторлық дермографизм, пиломоторлық рефлекс және жүрек қан тамырларының рефлекстері: көздік-жүректің (Даньини-Ашнер феномендері), мойындық және басқалары зерттеледі. Ортоклиникалық сынама, Эрбеннің сынамасы және басқалары жүргізіледі. Артериалдық қысымның динамикасына көңіл аударылады. Вегетативтік нерв жүйесінің бұзылуында аса мұқият неврологиялық: РЭГ немесе УЗДГ, қажет болғанда, ангио режимде МРТ өткізу ұсынылады.

112. Патологиялық тұрақсыздықты, вегативті иннервацияның көтеріңкі қоздырушылығышын анықтау невротикалық ахуалын объективті түрде бағалауда, сондай-ақ қызметтердің кейбір түрлері үшін сұрыптау мәселелерінде мәні бар.

Сүңгуір маман (сүңгуір, терең су сүңгуірі) мамандықтары бойынша арнайы курстарға, сондай-ақ парашютпен секірумен байланысты курстарға тағайындалатын, жіберілетін арнайы мақсаттағы бөлімше әскери қызметшілеріне міндетті түрде ЭЭГ, ЭХО-ЭГ, көрсетімдер бойынша КТ немесе МРТ жүргізу қажет.

5-тарау. Психикалық жағдайды зерттеу

113. ӘДК психиатр-дәрігерінің негізгі міндеті ҚР ҰҰ әскери қызметке психикалық аурумен ауыратын және мінез-құлқы бұзылған адамдарды жібермеу, сондай-ақ психикалық аурулармен ауыратын қатардағы және басшы құрам адамдарын, әскери қызметшілерді ерте анықтау, оларды арнайы емдеу мекемелерінде емдеу және әскери қызметке жарамдылығы туралы шешім қабылдау үшін госпитальға уақтылы жатқызу болып табылады.

114. ӘДК психиатр-дәрігері аурудың жасырын, шектесетін жағдайларына және баяу өрбитін түрлеріне кездеседі, аурулар өздерінің психикалық денсаулығын ауру деп бағаламаған кезде, олар психикалық көмекке жүгінбейді және психикалық денсаулық орталықтарында (бұдан әрі – ПДО) есепте тұрмайды немесе қызметке орналасуға не қызметті жалғастыруға мүдделі бола отырып, өздерінде бар психикалық ауруды дәрігерден жасыруға күш салады. Бірқатар жағдайларда психикалық ақауы анық көрінбеген жағдайда және бұл адамдардың әлеуметтік бейімделуі әлі зардап шекпеген кезде, мидың органикалық зақымдануының, бас сүйек-ми жарақатының, психоздардың зардаптарымен ұшырасады.

115. Объективті түрдегі анамнестикалық мәліметтер болмаған жағдайда қызметке (оқуға) кандидаттың денсаулығы туралы әрбір қосымша ақпарат көзі ерекше маңызды және соңғы сараптамалық шешімге елеулі әсер етуі мүмкін. Мұндай деректер көзі тұрғылықты, жұмыс, оқу немесе қызмет орындары бойынша емханадан, психоневрологиялық және наркологиялық медициналық орталықтардан, басқа да медициналық денсаулық сақтау ұйымдарынан алынған мәліметтер, мектептен, басқа да оқу орындарынан, жұмыс, қызмет орнынан мінездемелер, туыстары берген мәліметтер, әскери билеттің деректері, қосымша зерттеулер (психологиялық, электроэнцефалографиялық және басқа) және дәрігердің жеке әңгімелесуінен алынған мәліметтер болуы мүмкін.

116. Медициналық куәландыру өткізу кезінде ПДО мәліметтері (мінетті түрде өткізілген наркотест нәтижелері бар) осы мекемелерде қаралуда болуы фактілерін анықтау үшін анықтама түрінде міндетті түрде сұратылады.

117. ПДО-да зерттеуде болуы туралы мәліметтер болған кезде зерттеу жүргізілген психиатриялық стационардың науқастану тарихынан толық үзінді көшірме сұратылады.

118. Куәландырылатын адаммен әңгімелесу кезінде өмір анамнезі, психикалық аурулардың тұқым қуалаушылық әсері, бала жасындағы дамуының ерекшеліктері туралы мәліметтер, алған жарақаттары, кекештенуінің, энурездің, ұйықтаған кезде жүруі және фобияларының болуы ескеріледі. Оны қарау кезінде, бет әлпетіне, мимикасына, жүріс, тұрыс, қозғалыс ерекшелігіне, реакциясының дұрыстығына, дәрігермен әңгімелесуге көзқарасына назар аударылады. Суицидальды тенденцияларға ерекше көңіл бөген жөн:

науқастың сыртқы келбетін, тұрысын, ишаратын, бет әлпетін бағалау;

психомоторлық қозудың, дабдырудың, нақыштылығының, бет-аузын тыжырайту, стереотипті қозғалыстардың болуына немесе болмауына назар аудару;

эмоционалдық жай-күйі (үреу, қорқыныш, уайым, қобалжу, жабырқау, қуану және т.б.), назарын шоғырландыру ерекшелігі туралы ұсыныс жасау;

айналасындағыны қабылдаудың бұзылуын (галлюцинация), сандырақтық идеяларын, ұзақ уақыт және қысқа уақыт есте сақтауының бұзылуын анықтауға тырысу;

соматикалық және невротикалық мәртебесінің бар деректерін бағалау.

119. Куәландырылатын адамның психологиялық жай-күйін бағалауда бастысы жалпыға ортақ зерттеу әдістерімен (эксперименттік-психологиялық зерттеу, электроэнцефалография, ми томографиясы және басқалары) тіркесуі қажет (тиісті көрсетілімдер кезінде) клиникалық зерттеу әдісі болып табылады.

120. Куәландырылатын адамның психологиялық жай-күйін зерттеу мынадай реттілікпен өткізіледі: ақыл-ой, зейін, ойлау, ой-өрісі, эмоциялық-жігері жай-күйі бағаланады, психопатологиялық симптома тикасының болуы немесе болмауы анықталады. Зейінін зерттеу кезінде оның ойын шоғырландыру қабілеті аталып өтіледі (жабығуы, ойының ауытқуы, тұрып қалуы). Есте сақтауын зерттеу кезінде жылдам және нақты есте сақтауы, өткен және ағымдағы оқиғаларды айтуы, есте сақтаудағы қателесуінің болуы, амнезияның түрі (ретроградты, антеградты) және басқалары анықталады. Ойлауын бақылау кезінде пікірінің және пайымдауының қисындығына, ретіне, нақты нәресні ойлаудағы пайымдылығына, ойын шоғырлауына, астарлылығына, абстрактылы ойлауының басымдығына назар аударылады. Ойлау қарқыны (ұшқыр, қалыпты, ұзақ), оның бағыты (проблмалар, қызығушылық) айқындалады. Интеллектін зерттеу кезінде мақал-мәтелдердің ауыспалы мағынасын жинақтау және түсіну қабілеті, білім қоры, оларды толықтыру және пайдалану қабілеті айқындалады. Науқастың өз жағдайын сындарлы бағалау мүмкіндігі айқындалады. Болашаққа деген ұстанымы анықталады. Эмоциялық жағдайының жай-күйін бағалау кезінде көңіл-күйі (көтеріңкі, қалыпты, төмен, тұрақсыз), көңіл-күйіндегі патологиялық ауытқулар, оның ұзақтығы, түрі бағаланады. Сыртқы белгілер бойынша эмоциясының қалыптылығы немесе қалыпы еместігі, оз сезімін ұстау немесе басу қабілеті бағаланады. Жігері куәландырылатын адамның құштарлығы мен мінез-құлқының ерекшеліктері бойынша бағаланады. Қабылдау қабілетіндегі бұзылушылықтардың болмауы немесе болуы анықталады: иллюзия, галлюцинация, олардың мазмұны, оларға көзқарасы (сыни, қалыпты, немқұрайлы), кеңістікті, уақытты, өзінің жеке басын қабылдау апасының өзгеруі. Осы бұзылушылықтарды, сондай-ақ ойға келген идеялар мен сандырақтрды анықтау үшін куәландырылатын адамды мақсатты сұрастыру талап етіледі.

121. Ретімен жүргізілген психологиялық, физиологиялық зерттеу, тестілеу нәтижелері бойынша психологпен әңгімелесу, дәрігер-сарапшы психиатрдың клиникалық әңгімелесуі куәландырылатын адамның психикалық денсаулығынзерттеу кешенін құрайды.

122. Әртүрлі аурулардың клиникалық белгілерін растау немесе патологиялық айқындалу дәрежесіне жетпеген психикалық күйлерді бөлу мақсатында клиникалық практикада қолданылатын қосымша бірқатар әдістемелерді қолдана отырып тереңдетіп зерттеу үшін кандидаттар ПФЗ-ға жіберіледі.

ПФЗ қорытындысы ӘДК дәрігер-психиатрына зерттелетін адаммен мақсатты және терең клиникалық әңгімелесуіне, жасырын психопаталогиясын анықтауға және куәландырылатын адам жеке басының психопатологиялық ерекшеліктері туралы ұсыныс жасауына мүмкіндік береді. Көрсетілген зерттеу көмекші ақпарат беретінін ескерген жөн. Дәрігер-психиатр психодиагностикалық зерттеудің нәтижелерінен толық сараптамалық қорытынды шығармайды, себебі олардың шынайылығы және сараптамалық мәнінің дәрежесі көптеген факторларға тәуелді: зерттеу жүргізген психологтың даярлық және практикалық тәжірибесінің деңгейі, алған нәтижелердің толық өңделуі, оларды дұрыс түсіндіруі және басқа да себептер.

123. Психикалық аурулармен ауыратын және шектес күйдегі адамдарға, әскери қызметшілерге әскери-дәрігерлік психиатриялық сараптау өткізу кезінде оларды медициналық куәландыру мамандандырылған емдеу мекемесінде стационарлық зерттегеннен кейін жүргізіледі. Әскери қызметшінің ПДО-да зерттеу жүргізуге мұқтаждығы туралы мәселені ӘДК психиатр дәрігері шешеді. Стационарға медициналық қызметтің бастығы жібереді және әскери бөлім командирінің қолымен куәландырылады. Психиатриялық стационарға жатқызу куәландырылатын адамның келісімімен жүргізіледі.

124. ПДО-ға зерттеуге жіберілетін әскери қызметшілерге психикалық ауру белгілерінің болуын көрсететін толық мәліметтерді қамтитын қызметтік мінездеме, сондай-ақ амбулаторлық науқастың медициналық картасынан, медициналық кітапшасынан дәрігер-психиатрдың қарау деректері, соматикалық ауруларының болуы туралы мәліметтері бар нақты үзінді жасалады.

125. Қызметтік мінездемеде қызметкердің денсаулық жағдайының ның атқаратын лауазымы бойынша қызметтік міндеттерін орындауына тигізетін әсері туралы мәліметтер, науқастануы бойынша қызметкердің қызметтік міндеттерін атқарудан ұзақ уақыт және жиі босатылуы туралы мәліметтер, қызметкер басшылығының денсаулық жағдайы бойынша оны қызметте қалдырудың мақсатқа сайлығы туралы пікірі көрсетіледі. Сондай-ақ, қызметкердің психологиялық ауытқуы бар деп ұйғаруға негіз беретін әрекеттер жасауы туралы фактілер, алкоголь және басқа да психоактивті заттарды шамадан тыс пайдалануға әуестігі көрсетіледі. Әскери қызметшілердің қызметтік мінездемелері әскери бөлім қолбасшылығының қолымен куәландырылуы тиіс. Бұл құжаттар куәландырылатын адам тексеріліп жатқан емдеу мекемесіне ұсынылады, сондай-ақ екінші данасы одан әрі медициналық куәландыру актісіне тігіледі.

Әскери қызметші суицидалды әрекеті жағдайларында жүргізілген қызметтік тергеудің нәтижелері, куәгерлердің актілері және мертігуі туралы анықтама да медициналық тексеру актісіне қоса беріледі.

126. ӘДК сарапшы-психиатры Кодекстің 7-бабының 32) тармақшасында көзделген құзыретіне сәйкес денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының халқына психикалық денсаулық саласында медициналық-әлеуметтік көмек көрсетуді ұйымдастыру стандартында көрсетілген бастапқы медициналық-санитарлық көмек көрсету дәрігерлер персоналының құзыретіне кіретін шектес психикалық және мінез-құлық бұзылулары диагноздарын өздігімен белгілейді.

Психикалық аурудың сараптамалық диагнозы мамандандырылған мекемеде консилиумдық қараумен расталуы тиіс. Консилиумның нәтижелері медициналық куәландыру актісіне қоса беріледі.

127. Пациенттің келісімісіз медициналық көмек көрсету мынадай адамдарға қатысты рұқсат етіледі:

1) өз еркін білдіруге мүмкіндік бермейтін шок, коматозды күйдегілер;

2) айналасындағыларға қауіп төндіретін аурумен ауыратындар;

3) ауыр психикалық ауытқуы (ауруы) барлар;

4) қоғамға қауіпті әрекет жасаған психикалық ауытқушылығы (ауруы) барлар.

Көрсетілген адамдарға сараптамалық шешім стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін шығарылады.

128. Әскери қызметші стационарлық тексеруден бас тартқан жағдайда оған медициналық куәландыру әскери-консультативтік комиссияның қорытындысымен ПДО-дағы амбулаторлық тексеру нәтижелері бойынша өткізілетіні түсіндіріледі. Әскери қызметшінің тексерден бас тартуы оның баянатымен (қолхатымен) және актімен ресімделеді, ол ӘДК мүшелерінің қолымен куәландырылады және медициналық куәландыру актісіне қоса беріледі.

6-тарау. ЛОР-органдарды зерттеу

129. ЛОР-органдарды зерттеуге шағымдарды анықтау, анамнезді, эндоскопияны зерделеу және ЛОР-органдардың функцияларын зерттеу кіреді.

130. Анамнезді жинау кезінде куәландырылушыдан құлақ, тамақ, мұрын ауыруларымен ауырғаны туралы анықтайды (бұдан бұрын құлақтан ірің ағудың, тамақ ауруы, жиі немесе ұзақ тұмаудың болуы, шайқалуға сезімталдығы). Онымен бірге сөйлеу ақаулары, олардың сипаты мен айқындалу дәрежесі анықталады.

131. Есту мүшесі зерттеу құлақ қалқанын, еміздік тәрізді өсінділерді, козелоктарды және олардың сезімталдығын анықтай отырып, жақын орналасқан аясын байқаудан бастаған қажет.

132. Сыртқы есту жолын тексеру үшін куәландырылатын есту жолының жалғастырылған осі рефлектор түсірген жарық сәулелерінің бағытымен дәл келу үшін мойнын шеңбердің төрттен бір бөлігіне бұру қажет.

133. Сыртқы есту жолының алғашқы бөлімін түзетуге мүмкіндік туғызатын құлақ қалқанын жоғары және артқа қарай созу қажет. Сыртқы есту жолындағы жарғақ-шеміршектік бөлімі терісінің шектелген гиперемиясы мен терінің ауруы сыздауық шаққан кезде байқалады. Жайылған гиперемия, ісік, эпителийдің аздаған бөлінгендерді, десквамациясы сыртқы есту жолының диффузиялық қабынуын айғақтайды.

134. Содан кейін құлақ қалқанының көмегімен дабыл жарғағы қаралады. Дабыл жарғағында қабыну процесі болған кезде жарық рефлексі жоғалады немесе нысанын өзгертеді, қан тамырларының инъекциясы, гиперемия байқалуы мүмкін. Орта құлақтың іріңдеп созылмалы қабынуы кезінде дабыл жарғағындағы перфорациялық тесік ұзақ уақыт сақталады, ол арқылы ірің бөлінеді, жиі грануляция, полиптер, холестеатома көрінеді.

135. Мұқият тексеру және дабыл жарғағының қимылдауын Зигленің пневматикалық түтігін қолдана отырып анықтайды. Бұл түтікті (оның жалпақ жағы линзамен герметкалық жабылған) сыртқы есту жолына тығыз кіргізеді. Түтікпен жалғасқан резеңке балонның көмегімен сыртқы есту жолында кезекпен қысымды көтереді және төмендетеді. Дабыл жарғағының қозғалысын бекітілген линза арқылы бақылайды.

136. Жоғарғы тыныс алу жолдарын зерттеу кезінде тыныс және дауыс пайда болу функциясы бағаланады. Сыртқы бөліктері мен мұрынның, жұтқыншақтың қуысы тексеріледі. Сыртқа шығатын ауаның иісіне көңіл бөлінеді.

137. Бұдан әрі мұрындық және жұтқыншақ (алдыңғы, ортаңғы және терең орналасқан риноскопия) тексеріледі. Шырыштың жағдайы, іріңнің, полиптердің болуы-болмауы тексеріледі. Мұрынмен тыныс алу мұрынның оң немесе сол жолын кезекпен жабу арқылы тексеріледі, куәландырылушыға аузын жауып дәрігердің алақанына немесе мақта ұлпасына дем алу ұсынылады. Мұрынмен тыныс алу күрт бұзылған, мұрыннан сасық иіс шыққан, қарлыққан, мыңқылдау, миндалина өзгерген, жұтқыншақтың ісуі, шырыштағы жара болған кезде мұқият тексеру жүргізу қажет. Кекештену анықталған кезде сарапшы дәрігерлер невропотолог және психиатрдың тексерістерінің нәтижелері, ал қажет болған жағдайда логопедтің кеңесі қолданылады.

138. Иіс сезу төрт стандартты: сірке қышқылының 0,5% ерітіндісі (әлсіз иіс), таза шарап спирті (орташа иіс), әдеттегі валериана тұнбасы (күшті иіс), мүсәтір спирті (ультра күшті) иістердің көмегімен зерттеледі. Бұл сұйық заттар нысандары мен түстері бойынша бірдей нөмірленген сауыттарда сақталады. Диссимуляцияны анықтау үшін тазартылған суы бар тура осындай нысандағы сауыттар болуы тиіс.

139. Иіс сезудің бұзылуы перифериялық немесе орталық болуы мүмкін. Бірінші жағдайда олар мұрын қуысындағы потологиялық процестермен (созылмалы тұмау, мұрынның полипозы, кеңсіріктің қисаюы және т.б.) негізделеді. Мұрын тынысы қиындаған кезде респираторлық гипосмия немесе аносмия пайда болады. Гипо- және аносмия түріндегі иіс сезінудің перифериялық бұзылуы иіс сезінудің эпителия патологиясымен, мысалы ауыр риниттің, озеннің, атрофикалық өзгерістердің, әр түрлі уытты әсерлердің және т.б. салдарымен байланыста болады. Орталықтан иіс сезудің бұзылуы сезу анализаторының бұзылуына байланысты, бұл ретте тексерілетіндер мұқият неврологиялық зерттеуге жатады.

140. Жұтқыншақты зерттеу (фарингоскопия) екі кезеңге бөлінеді. Біріншіде – зерттелуші еркін тыныс алып, тілін тісінен шығармауға және жұтқыншағының бұлшық еттерін бос ұстап тырысуы тиіс, екіншіде "эээ..." деп дыбыс шығару керек, осы сәтте жұмсақ таңдай жоғары көтеріліп, оның қозғалу дәрежесі белгілі болады, тілді ауыздың төменгі жағына бос қойып, шпательмен сәл басып ұстайды (қатты басқан кезде тіл көтеріліп, зерттеуді қиындатады). Жұтқыншақты зерттеген уақытта шырышты қабатының күйіне, көмекейге (екі шпательдің көмегімен оларды орнынан қозғайды), көмекейдің тамырлар имегімен байланысын және мойын без түйіндерінің жағдайын зерттейді.

141. ЛОР-органдарын қарап болған соң, сыбырлап сөйлеу арқылы құлақтың есту деңгейі анықталады. Әр құлақтың есту қызметі бөлек түрде анықталады, ол үшін тексерілмейтін құлақ жарғағының шеміршегін саусақпен бітеп тұру қажет. Есту қызметін тексеру үшін Воячектің кестесі пайдаланылып қана қоймай, 21-ден 99-ға дейінгі сандарды да қолдануға болады, бұл ретте тексерілуші адам дәрігердің бет әлпеті мен ернінің қимылын көрмеуі тиіс. Дәрігердің ерін қимылы арқылы айтылған сөзін болжай алмау үшін тексерілушіге көзін жауып тұру немесе қабырғаның белгілі бір нүктесіне қарап тұру ұсынылады. Дәрігер алғашқы айтылған дыбыс ырғағын сақтау мақсатында келесі сөзді тыныс алғаннан кейін өкпеде қалған ауа арқылы айтуы мүмкін. Зерттеу кемінде 6 метр арақашықтықтан басталады. Есту деңгейін ара қашықтықпен өлшеп, қорытындылау (1 метрден немесе жарты метрден) тексерілуші адам дәрігердің сыбырлап айтқан сөздерінің бәрін немесе басым көпшілігін (6-дан 5-ін немесе 5-тің 4-ін) қайталап айтқан кезде белгіленеді.

142. Есту деңгейінің төмендеуі объективтік мәліметтерге сәйкес келмеген жағдайда және басқа да күмән туғызатын жағдайда есту және басқа да органдары жан-жақты тексеру қосымша әдістері қолданылады.

143. Медициналық куәландыруды өткізу кезінде әскери қызметке әуе-, автомотокөлігінде жиі жүруге байланысты лауазымдарына, сондай-ақ барлық білім беру мекемелеріне түсетін адамдардың вестибулярлы аппаратын міндетті түрде тексереді.

144. В.И. Воячектің қос қабат айналдыру әдісімен зерттеу кезінде (тепе-теңдікті жоғалтқан реакциясы) зерттелушінің басы мен денесін алдыға қарай 90 градусқа еңкейтеді, Баранидың креслосына отырғызылып, 10 секунд ішінде 5 рет айналдырады. Айналдыруды тоқтатқаннан кейін тексерілуші сол қалпында, көзін жұмып, 5 секунд отырады, осыдан кейін оған тез арада денесін тік ұстау ұсынылады. Мұның нәтижесінде вестибулярлы аппаратының құрама рецепторлары тітіркенеді. Егер тексерілушінің вестибулярлы аппаратының қоздырғыш қызметі бірқалыпты болса, салмақ түсірген кезде ол мұны жеңіл өткереді де, айтарлықтай қозғалыс немесе вегетативті реакция болмайды. Қозғалыстың күшті болуы, әсіресе вегетативтік реакцияның пайда болуы түсірілген "салмаққа" сезім мүшелері төзімділігінің төмендігін білдіреді.

145. Көрсеткіштер болған жағдайда (шағым айтылған жағдайда, арнайы іріктеу кезінде, диагнозды айқындағанда және т.б.) қосымша зерттеулер рентгенография, аудиометрия, тимпанометрия жүргізіледі.

Сүңгуір маман (сүңгуір, терең су сүңгуірі) мамандықтары бойынша арнайы курстарға, сондай-ақ парашютпен секіруге байланысты курстарға тағайындалатын, жіберілетін арнайы мақсаттағы бөлімшелерінің әскери қызметшілеріне міндетті түрде аудиометрия, тимпанометрия жүргізіледі. Дабыл жарғағының перфорациясы, мұрынның кеңсірік қалқасы қисаю және мұрынмен тыныс алудын тұрақты қиындаумен немесе шектеулі қиындаумен тыныс алу анықталған жағдайда өтуге рұқсат берілмейді.

7-тарау. Дерматовенерологиялық зерттеу

146. Дерматовенерологиялық зерттеу тері жамылғыларын, шырышты қабатын көзбен шолып қараудан басталады, шағымдары мен анамнездері зерттеледі.

147. Дұрыс, әрі мұқият жинақталған анамнездің тері немесе жыныс ауруларының диагнозын қоюға зор мағынасы бар. Тері ауруларымен ауыратын тексерілушінің қызмет ерекшелігін ескере отырып, диагностикадан өткізу тәсілі кәсіби дерматозды анықтау көмегімен тигізеді. Тері лейшманиозы, лепр, флеботодермия және басқа да дерматоз аурулары бар деген күдік болған жағдайда, тексерілушінің қысқа мерзім болса да аталған аурулар кездесетін жерлерде болған-болмағанын анықтау қажет. Егер тексерілуші жыныс мүшесінен іріңнің, эрозия немесе язва элементтерінің пайда болғаны жөнінде шағымданса, оның кездейсоқ жыныстық қатынаста болған мезгілден кейін қанша уақыт өткетін көрсетуі диагноз қояр кезде атқарар маңызы зор.

148. Көбінесе дерматоз ауруларына диагноз қою үшін аурудың маусымдық кезеңін, дәрі-дәрмектерді немесе азық-түлік түрлерін қабылдағаны жөніндегі фактілерді айқындау қажет.

149. Бірқатар жағдайларда сұрастыру арқылы отбасына үйір болған қышыма, дерматомикоз, тұқым қуалайтын және туа біткен дерматоз (керотоздардың кейбір нысандары, Дарье ауруы және т.б.) сияқты аурулардың диагнозын қою барысында, сондай-ақ ежелік ауруының болуын немесе болмауын, оның күшейе түсуі мен бәсеңсуін тәуліктің белгілі бір уақытында белең алуын анықтау кезінде тигізер көмегі көп.

150. Кейбір аурулар, мысалы, түйінді қышыну, созылмалы трихофития, жүйелі склеродермия, түйінді эритема әйелдерде жиі кездессе, ринофима, келоид – ерлерде кездеседі.

151. Алғашқыда аурудың қай уақытта және дененің қай тұсында пайда болғанын, қандай өзгерістерге ұшырағанын, яғни, оның даму кезеңіндегі сипаты, өршуі мен қайталану жиілігі немесе ұзақтығы (егер ондай болса), ішкен тамаққа байланысты бөрткеннің шығуы және бұрын-соңды қолданылған терапиялық емнің әсері, оның тиімділігі анықталады.

152. Тері мен бөртпені қараған сәттен күндізгі сәулені немесе электр жарығын жеткілікті түрде пайдаланған қажет. Тері жамылғылары мен шырышты қабының түсін, икемділігін және созылғыштығын, бұлшық еттер мен тері асты майлары клеткаларының тығыздығын анықтау қажет, сондай-ақ майлы қабат пен тері бездерінің, тырнақтың және шаштың жағдайына, рең бояуларының ерекшелігіне, пайда болған тыртықтар мен сызаттарға көңіл аудару керек.

153. Тексерілушінің тері-қан тамырларындағы қозғалыстың өзіндік екпінін білдіретін тері, жүйке тамырлары аппаратының механикалық тітіркену кезеңіндегі жауапты реакциясы – дермографизмін білдіреді. Теріден үшкір емес затпен тырнаған кезде 2-3 минуттан кейін жоғалатын қызыл жолақ қалса, қалыпты дермографизмнің болғанын дәлелдейді. Жайылып түсетін қызыл дермографизм - экзема, псориаз ауруы бар адамдарда кездессе, оның тұрақты ақ түсі және ақ түске айналатын – нейродермитпен ауыратындарда, уртикарлы түрі - крапивница, қасыну сияқты аурулары бар адамдарда кездеседі.

154. Терінің бұлшық ет - қылшықты рефлекс ("қаз терісі") суық затпен теріге жеңіл тигізіп өту арқылы білуге болады. Қалыпты жағдайда ол 5-10 секунд сақталады, кейін ізсіз жоғалады. Бұл рефлекстың болмауы симпатикалық иннервацияның бұзылуын білдіреді және ихтиозбен, Гебра қасынуы ауруларымен ауыратын адамдарда байқалады. Оның көтерілуі орталық және вегетативтік нерв жүйесінің диффуздық немесе диссеминирленген нейродермитпен ауыратын адамдарда кездеседі.

155. Лепраға, серингомиелияға, патомияға күдік болған кезде диагностикалау көбінесе терінің түйсігуіне, ауру мен қызуға сезімін зерттеудің шешуші мәні болады. Тері мен шырышты қабатының зақымдануы жөнінде дәйекті түрде, белгіленген сызбаны ұстана отырып, баяндаған жөн. Алдымен бөрткеннің қабыну немесе қабынбау сипаты бар-жоғын көрсеткен орынды. Кейін бөл бөрткен қабынуының қай тобына: ауыр түріне (экссудатив компоненттерінің басымдылығы) немесе аурудың ай түріне (пролифератив компоненттерінің басымдылығы) жататыны белгіленеді. Әрі қарай элементтердің көбірек орналасуын жаза отырып, бөрткеннің бәсеңсуін көрсетеді. Көптеген дерматоздардың кезінде бәсеңсу ұнамды болып келеді, дегенмен, мұның диагноз қою үшін көмекші мәні бар. Содан соң зақымданудың етек алуына назар салынады, ол эритродермияның сипатын қабылдап, шектелген, диссеминерленген, негізгі, әмбебап, сондай-ақ симметриялы және асимметриялы болып келеді.

156. Осы куәландырылушыдағы алғашқы және қайталанған морфологиялық элементтерді жазады және олардың ерекшеліктерін: түр-түсін, шекарасын, нысанын, кескіні (пішін үйлесімін), консистенциясын, қарым-қатынасын жүйелеп жазады. Морфологиялық элементтердің шекарасы анық не қанық емес, кенеттен немесе керісінше баяу болуы мүмкін. Элементтердің - ауқымды ұғымның нысанын жазып болған соң дәрігер папулаға қатысты тегіс, сүйір және домалық пішінді және т.б. Элементтердің сұлбасы бойынша домалық, сопақ,полигональді және полицикликалық, ұсақ-, іріфестон пішінді және т.б. Консистенциясы бойынша элементтер ағаш-тығыз, тығыз –созылмалы, жұмсақ, қамыр тәрізді.

157. Кескіні бойынша элементтер дөңгеленген, сопақша, полигональді немесе полициклді, кішігірім немесе ірі оюға ұқсас және т.б. болып келеді. Консистенция бойынша элементтер ағаштай қатты-тығыз, қатты-иілгіш, жұмсақ қамыр тәріздес болып келуі мүмкін. Элементтердің беті тегіс, кедір-бұдырлы, дөңесті және болуы ықтимал. Өзара қатынасы бойынша элементтер бір-бірінен оқшауланған немесе қосылып тұрады, бірінші жағдайда бөрткеннің ошақталып орналасуы жөнінде айтылып отыр. Егер бөрткен өзінің оқшаулануы бойынша, шеңберлерді, жартылай шеңберлерді, сопақшаларды, доғалдарды еске түсірсе, онда бөрткеннің топтасу дұрыстығын білдіреді. Егер ол белгілі бір учаскеде орналасқан, бірақ қандай да бір геометриялық фигура құрамаған жағдайда дұрыс топтастырылмаған бөрткен туралы айтылады. Жүйеленген бөртпе деп жүйке бағандарының (айналдыра қына болған кезде), қан тамырларының бойында орналасқан бөртпені айтады.

158. Бірінші және екінші морфологиялық элементтер мен олардың линикалық ерекшеліктері дермтологиялық диагнозды қоюда негіз болып табылады.Бірақатар жағдайларда көзбен шолу диагностикасы көптеген дерматоздардың морфологиялық ұқсасытығына байланысты, сондай-ақ "классикалық" дерматоздардың клиникалық бейнеде болуына және олардың ағымында кез-келген атиптіліктің білінуіне байланысты қиынға түседі. Мұндай жағдайда дерматовенеролог тексерудің қосымша әдістерін (пальпация, диаскопия, бөртпені қырнау және басқа) пайдаланғаннан кейін, тиісті мамандардың көмегі арқылы ішкі органдар мен нерв жүйелерін тексеруге, қанның, зәрдің морфологиялық диагнозын қоюға, оның себептері мен пайда болуын анықтау мақсатында арнайы дерматовенерологиялық зерттеулер (биопсийндік материалды патогистологиялық зерттеу, төзді, солғын гонококкты, туберкулезді микобактерияны, алапес таяқшасын, акантолитикалық клеткаларды, қанның сары су реакцияларын, иммуноаллергологиялық тексеру және басқалары) жүргізуге міндетті.

159. Созылмалы дерматоздар болғанда сараптамалық баға беру диагнозы міндетті түрде көрсетілген теріге жайылған немесе шектелген көріністердің үлкен маңызы бар.

160. Тері ауруларының шектелген формалары деп санаулы ғана (әдетте үштен аспайды) зақымданудың әртүрлі жайылмаған ошақтарын, соның ішінде ауру адамның алақаны көлеміндей әртүрлі анатомиялық бөліктерді таниды. Анатомиялық облыстарды (табан, тізе, қолдың білезік буыны) бірі есекжеммен зақымдануы кезінде, ошақтың көлемі алақаннан үлкен болса да, шектелген түрі деп бағаланады.

8-тарау. Көру органын зерттеу

161. Куәландырылушының көру ерекшеліктері анамнез жинақталған кезде анықталады, бастан өткізген аурулар мен жарақаттарға жалпы сол сияқты көру органдарына да, отбасында көз органының тұқым қуалау ауруының болуына (туа біткен нистагм, гемералопия және басқалары) назар аударылады. Әңгімелесу процесінде көз алмасының қалпына және қимыл-қозғалысына, көз салу бағытына, қабақтың кірпік шетінің және т.б. көңіл бөлінеді.

162. Көз функциясын зерттеу жалықтыруы неғұрлым аз тәсілдерден басталады және мынадай тәртіпте жүзеге асырылады.

163. Түсті ажыратуды зерттеу отбасы мүшелерінен басқа барлық куәландырылушыларға қатысты, көбіне босаға кестесін пайдалана отырып жүргізіледі, Рабкиннің полихроматикалық кестелерін пайдалану жоққа шығарылмайды.

164. Түсті ажырату нысандарының замануи жіктеуі түсті ажырату сараптамасының талаптарына сәйкес келеді.

Түс қабылдау сезгіштігінің дәрежесі бойынша		Түсті ажырату нысандарының нұсқалары
		Спектрдегі максимумдерді дұрыс орналастырғанда		Спектрдегі максимумдерді анамальдық орналастырғанда
Түсті ажырату қабілетінің күштілігі		өте дұрыс трихромазия		өте қатты аномальдық трихромазия	Протаномалия
					Дейтераномалия
Түсті ажырату қабілетінің төмендігі	I дәреже II дәреже III дәреже	Редуцирленген (әлсіз) трихромазия	Прототапшылы Дейтотапшылы Тритотапшылы
Түсті ажырату қабілетінің жоқтығы		Дихромазия	Протанопия Дейтеранопия Тританопия
		монохромазия

165. Шекті белгілер кестесінің көмегімен түсті ажырату жұмыстарын табиғи жарықпен немесе күндізгі жарық түстес шамның жарығымен жүргізу ұсынылады. Жарық түсіру деңгейі шамамен 500-ден 1000 лк. дейін болуы тиіс. Қыздыратын шамдармен немесе тікелей күннің сәулесімен жарық түсіруге болмайды. Куәландырушы арқасын жарық түсіп тұрған жаққа (терезеге) қаратып отырады. Әр картаны куәландырушыдан 1 метр жерде дәл көзінің деңгейінде тігінен орналастырып көрсету қажет.

166. Куәландырушы төртбұрыштың ашық тұрған жақтағы бағытын атауы немесе қолымен жоғары, төмен, оңға, солға көрсетуі тиіс. Бір тестің экспозициясына жауап беруге 5 секунд уақыт толығымен жетеді. Тестер кестесінің қойылу тәртібін еркін ауыстырып отыру ұсынылады, ал кездейсоқ болжамды болдырмау үшін төрт бұрыштың ашық тұрған жақтағы орнын ауыстырып, бір кестені кемінде үш рет көрсету керек.

167. Барлық 11 кесте бойынша дұрыс жауап бермегенде бейнелердің және реңінің түстерін куәландырылушылардың барлығы дерлік ажырата алатындай етіп таңдап алынған № 12 кесте көрсетіледі. Бұл бақылау тесті түсті ажырата алмайтындығын сылтауратуы мүмкін болған жағдайда оны анықтау және зерттеудің атқаратын тәртібін көрсету үшін қолданылады. Қалған 11 карта сезімталдығының әрқайсысын өз сәйкестігіне қарай жеке байқау үшін тестердің 3 тобын: сезімталдығы жағынан басым түскені спектрдің қызыл бөлігін (№ 1-ден № 4-ке дейін), спектрдің жасыл бөлігін (№ 5-тен № 8-ге дейін) және спектрдің көк түсті бөлігін (№ 9-дан № 11-ге дейін) құрайды.

168. Куәландырушының барлық жауаптары шекті белгілер кестелері бойынша түсті ажыратуды зерттеу хаттамасына жазылады. Дұрыс жауап "+" белгісімен, дұрыс емес жауап "-" белгісімен белгіленеді.

Шекті көрсеткіштер бойынша түсті ажыратуды зерттеу хаттамасы:

Зерттелетін қабылдағыш		қызыл				жасыл				бақылау			бақылау
карта №		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Сыналушының 3 еселік кезеңмен сыналғандағы жауаптары	1
	2
	3

Қорытынды ____________________________________________

Сарапшы-дәрігер окулист___________

169. Зерттеу нәтижелеріне баға бермес бұрын тесттердің бірінші тобы (№ 1, 2, 3, 4) прототапшылық және протанопияны, екінші тобы (№ 5, 6, 7, 8) – дейтотапшылық пен дейтеранопияны, үшінші топ (№ 9, 10, 11) – тритотапшылықты анықтауға арналғанын естен шығармау қажет.

170. Барлық тесттерді сенімді түрде ажырата білу дұрыс трихромазияны білдіреді. № 1, № 5 немесе № 9 тесттердің біреуін ажырата алмай, қалған тесттердің барлығын ажыратқанда түсті ажырату қабілетінің төмендігін (I дәрежелі) көрсетеді. № 1, 2 немесе № 5, 6, немесе № 9, 10 тесттерді ажырата алмау түсті ажырату қабілетінің орташа (II дәрежелі) төмендігін көрсетеді. № 1, 2, 3 немесе № 5, 6, 7, немесе № 9, 10, 11 тесттерді ажырата алмау түсті ажырату қабілетінің айқын (IIІ дәрежелі) төмендігін көрсетеді. № 1, 2, 3, 4 тесттерді ажырата алмау протанопияға, № 5, 6, 7, 8 тесттерді ажырата алмау дейтеранопияға тән.

171. Қабылдағыштардың екеуінің немесе үшеуінің функциялары бірден бұзылуы әбден мүмкін. Мысалы, I дәрежелі прототапшылықтың IІ дәрежелі дейтотапшылықпен біріккен түріндегі редуцирленген трихромазия.

172. Жалпы алғанда, барлық тесттерді ажыратушыларда – күшті трихромазия, бір қате жібергенде - әлсіз трихромазия, ал бір топтағы тесттердің барлығын ажырата алмаушыларда – дихромазия, яғни түсті ажырату қабілетінің жоқ екенін білдіреді.

173. Көздің өткірлігі барлық куәландырылушыларда зерттеледі. Ол Ротаның жарық түсіретін аппаратына орналастырылған Головин-Сивцевтің кестесі бойынша анықталады. Кестеге 40 ватт электрошамымен жарық түсірілуі керек.

Әрбір белгінің көрсетілу уақыты 2-3 секундтан аспайды.

174. Кесте әріптердің төменгі жолдары еденнен 120 см. биік тұратындай етіп, куәландырылушыдан 5 метр арақашықтықта терезеге қарама-қарсы қабырғаға орналастырылады. Көздің өткірлігі куәландырылушы кестенің қай қатарынан барлық белгілерді оқыса, сол қатар бойынша ескеріледі. Тек көздің өткірлігіне сәйкес 0.7, 0.8, 0.9; 1.0, қатарларын оқыған кезде бір жолдағы 1 белгіден ғана қате жіберуге жол беріледі. Зерттеу кезінде көздің жоғары өткірлігін болдырмау үшін көзді сығырайтуға тыйым салынады. Көздің 0,1-ден төмендігін анықтау үшін Поляктың қарапайым жарық түсіретін аппаратқа орналастырылған оптотиптері пайдаланылады. Әрбір оптотип кемінде бес түрлі қалыпта көрсетіледі, бұл орайда бес оптотиптің кемінде төртеуі дұрыс қалыпта деп табылса, көздің өткірлігін сол ототип анықтайды.

175. Егер көз өткірлігінің көрсетуі күмән туғызатын болса, зерттеудің бақылау әдістерін қолданған жөн және көздің өткірлігін қайта зерттеуді жүргізу керек.

176. Рефракцияның ауытқу дәрежесі мен сипаты (барлық куәландырылушыларда анықталады) екі түрлі тәсілмен: субъективтік – көздің өткірлігін коррекция арқылы анықтау жолымен және міндетті түрде циклоплегия жағдайында М-холиноблокатор тобынын дәнекерлер ерітіндісімен жүргізіледі.

177. 40 жастан асқан адамдарға мидриатиктер тамызу көз іші қысымын тексергеннен кейін жүргізіледі.

178. Головин-Сивцевтің № 4 кестесін оқу үшін қаріптің көмегімен айқын көрудің жақын нүктесін (аккомодация көлемін) анықтау қызметінің сипаты көру функцияларының жай-күйіне жоғары талаптар қоятын адамдарға медициналық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі. Тексерудің алынған нәтижелерін жас нормаларымен салыстырған дұрыс.

179. Көру аумағын тексеру медициналық көрсеткіштер бойынша периметрде (жай немесе проекциялық) жүргізіледі.

180. Медициналық көрсеткіштер бойынша кампиметрия жүргізіледі. Түнде көруді тексеру (қараңғыға бейімделу) қызметі түнгі уақытта ұзақ уақыт көздің көруіне күш түсіруді қажет ететін адамдарға жүргізіледі.

181. Көру ағзасының анатомиялық жай-күйін тексеру бірізділікпен барлық куәландырушыларға жүргізіледі. Басында көздің қорғау аппаратының жай-күйі анықталады. Бұл ретте қастардың аумағының жай-күйіне, көз ұяларының пішіне мен бірдейлігіне, қабақтардың, кірпіктердің орналасуы мен жай-күйіне, интермаргиналдық кеңістікке, қабақ конъюктивтерінің үстіңгі бетінің сипаты мен түсіне, оларда тыртықтардың болуына назар аударылады.

182. Көз жасы аппаратын тексеру кезінде көз жасы нүктелерінің орналасуы мен айқындылығын, ауданын басу арқылы көз жасы қабының жай-күйін ескеру қажет. Көз жасы бөлудің бұзылуына күман болғанда және жас аққанда түсті каналдық және көз жасы-мұрын сынамасының (3% колларгол ерітіндісі немесе 2% флюоресцеин ерітіндісі) көмегімен көз жасын бөлу функциясын тексеру қажет.

183. Теріс немесе баяу жүретін сынап байқау алынғанда сұйықтарға арналған көз жасы жолдарының анатомиялық, өту қабілетін тексерген жөн.

184. Алдыңғы және көз ортасын бөлетін кесінділердің жағдайы туралы қорытынды жанама жарық түсіру кезінде, өтпелі жарықпен және қуыстық шаммен зерттеуден кейін шығарылады.

185. Көздің түбін зерттеу барлық куәландырушыларда жартылай циклоплегия жағдайында мидриацилдің инстилляциялау жолымен айналы офтальмоскоптың (кері офтальмоскоптың) көмегімен және қажет болған жағдайда электрлік офтальмоскоптың, рефлекссіз офтальмоскоптың немесе қуыстық шамның көмегімен жүргізіледі.

186. Көз қозғау аппаратын зерттеу кезінде әрбір көздің қозғалысына жеке-жеке және көздің қылилығын, еріксіз жыпылықтауын, конвергенция жағдайын айқындау мақсатымен бинокуллярлық қозғалысқа назар аударады. Қылилық дәрежесі шам арқылы периметр доғасының көмегімен анықталады және градус бойынша, сондай-ақ Меддокс шкаласы арқылы айқындалады. Қылилық бұрышын іс жүзінде Гиршбергтің әдісі бойынша айналы офтальмоскоппен өлшеу ыңғайлы. Қылилық мөлшері шыны айнадағы жарық рефлексінің жағдайы бойынша орналасқан болса, онда қылилық бұрышы 15 С, егер көздің сыртқы мөлдір қабығының ортасында болса - 25-30 С, лимбеде болса – 45 С, лимбеден тыс болса – 60 С тең және одан да артық болады.

187. Көз алмасының қозғалысын анықтау шектеумен ере жүрмейтін диплопияға шағымданған кезде, қызыл бейнесі бар қос бейнелерді зерттеу жүргізіледі.

188. Көздің еріксіз жыпылықтауы айқындалған кезде, оның сипаты мен пайда болуын анықтау керек. Еріксіз жыпылықтаудың себебі көз патологиясынан деп сынауға негіз болмаған жағдайда невропатолог пен оториноларингологтың кеңестері қажет. Қалыптасқан еріксіз қызметке қарсы көрсету болып табылмайды.

189. Қарашық реакцияларын зеттеу барлық куәландырушыларға қатысты жүргізіледі. Бинокулярлық көру көзге ұзақ салмақ түсіруді талап ететін қызметтегі адамдарда және медициналық көрсетулер бойынша анықталады. Бинокулярлық көруді анықтау үлкен диплоскопта, түрлі түсті тестіде (поляроидтық көзілдіріктерді пайдалана отырып) жүргізіледі.

190. Көз ішінің қысымын зерттеу пальпация арқылы барлық куәландырушыларға қатысты жүргізіледі. 40 жастан асқан барлық адамдарға Маклаков тонометрінің көмегімен тонометрия жүргізу керек.

9-тарау. Ауыз қуысы мен жақтарды зерттеу

191. Ауыз қуысы мен жақты зерттеу шағымдарды айқындаудан, олардың сипатын бағалаудан анамнезді, клиникалық және функционалдық зерттеулерді жинаудан құралады. Куәландырушылардың жақ-бет маңайында басынан өткерген ауруларының, жарақаттардың және операциялардың сипаттары анықталады.

192. Объективтік зерттеу бетті ауыз алды мен қуысын қараудан басталады. Жақ асты маңайы мен мойынның лимфатикалық аппаратын зерттеу бір қолмен куәландырылушының басын қисайтып ұстау арқылы жүргізіледі, ал екінші қолмен жақ асты маңайындағы лимфатикалық тораптар ұстап байқалады. Лимфатикалық тораптарды зерттеу басын алдымен бір жақтан, содан соң екінші жақтан беру арқылы жүргізіледі.

193. Ауыз басы артқа қарай ақырын шалқайтылған кезде екі кезеңде: алғашқыда жақтың жабық тұрған кезінде (еріндер, ауыз алды, тістеу), ал содан соң ауыз қуысы (тістер, пародонт, шырышты қабық және тіл) зерттеледі. Тістер мен ауыз қуысы органдарын зерттеу кезінде тіс дәрігерлік айналар, тіс дәрігерлік пинцеттері диагностикалық зондтар пайдаланылады. Самай төменгі жақ буындарының функциясы ауызды ашу және төменгі жақтың жанама қозғалыстары арқылы тексеріледі. Буынның өзін зерттеуді екі қолдың сұқ саусақтарын куәландырушының есту қуыстарына енгізу арқылы өткізеді, сонда бірден алдыңғы жақ тері қабаттарының астынан төменгі жақтың буын басы байқалады.

194. Медициналық куәландыру кезінде сондай-ақ тіс жақ, жүйелері органдарының негізгі функциялары: тыныс алу, сөйлеу, жұтыну, шайнау зерттеледі. Шайнау функциясының бұзылуы шайнау фазасының өзгеруімен, шайнау қысымының теңбе-тең орналастырылмауымен, шайнау қозғалысы санының артуымен және тамақты шайнау уақытының ұзаруымен айқындалады.

195. Шайнау функциясының бұзылуын қалпына келтіру шайнаудың тиімділігі 40% ке төмендегеннен кейін ауырлай түседі.

196. Қажет болған жағдайда Н.И. Агапов бойынша шартты коэффициенттердің көмегімен шайнау тиімділігін жоғалту деңгейі белгіленеді. Бұл ретте барлық тістердің шайнау қуаттылығы 100 %, оның ішінде әр тістің қуаттылығы мынадай сандық мәндермен көрсетіледі: күрек тіс - 1%, алдыңғы тіс - 2%, ұры тіс - 3%, азу алды тістері - 4%, бірінші азу тіс - 6%, екінші азу тіс - 5%. Тістер ішінара түскен жағдайда шайнау тиімділігінің сақталу деңгейі қалған тістер мен антагонистері коэффициенттерінің 100 % сомасынан алып тастау арқылы белгіленеді. Үшінші азу тістер есепке алынбайды.

197. Осы әдістеме бойынша тіс қатарларының шайнау тиімділігін айқындаған кезде тістің жоқтығы ғана емес, осыған орай оның антогонисі функциясына байланысты түсіп қалуы да ескеріледі.

198. Сақталып қалған тістердің шайнау тиімділігін бағалаған кезде сондай-ақ пародонтаның жағдайы есепке алынады. І патологиялық дәрежелі ептілігі кезінде тістердің құндылығы 1/4-ке, ептілігі кезінде ІІ дәрежелі - на 1/2-ке кішірейеді, ептілігі немесе III дәрежелі емдеуге және пломба салуға келмейтін коронасы бұзылған тістер жоқ деп есептеледі.

199. Операциядан, жарақаттан және күрделі протез жасаудан кейін шайнаудың тиімділігін бағалау мақсатында Гельманның, Рубиновтың (мастикациографаның көмегімен төменгі жақ сүйегінің шайнау қозғалысын графикалық, тіркеу) және басқалардың әдістері қолданылады.

200. Ауыз қуысы мен тістерді объективтік зерттеу байқаудан пальпациядан және перкуссиядан құралады. Қажетті жағдайда электроодонтодиагностика, тістерді және пародитті өтпелі жарық арқылы зерттеуде Писарев-Шиллердің және басқалардың аппликациялардың үлгілері пайдаланылады.

201. Орталық окклюзияда тіс қатарларының қабысуы (тістеу) үш өзара прпендикулярлық жазықтықта (сагиттальдық, тік және көлденең) анықталады. Тістердің ауытқулары кезіндегі түрі, сондай-ақ тіс қатарларының жылжуы сызықтық өлшеу арқылы анықталады. I дәрежелі тістердің ауытқуларына тіс қатарларының 5 мм дейін, II дәрежесіне - 5 мм ден 10 мм дейін, III дәрежесіне - 10 мм жоғары жағдайлар жатады. Миллиметрлік бұл мөлшер жақшаға алу арқылы ауытқу дәрежесінен кейін көрсетіледі.

202. Тістер болмағанда, олардың патологиясы анықталған жағдайда медициналық куәландыру актісінде, оқуға түсушінің карточкасында міндетті түрде кариоздық, пломба салынған және жұлынып тасталған (КПЖ) тістерінің саны көрсетіле отырып, тіс формуласы көрсетіледі.

10-тарау. Гинекологиялық зерттеу

203. Гинекологиялық зерттеу шағымды анықтау, анамнезді зерделеу, тұқым қуалау, ауырған аурулары (оның ішінде гинекологиялық), төсек қатынасы, менструациялық оварияалды қызметінің, сыртқы және ішкі жыныс мүшесін қарауды қамтиды.

204. Гинекологиялық зерттеу кезінде қолмен зерттеу және аспаптық әдістер қолданылады. Гинекологиялық зерттеудің маңызды әдісі жатырдың (жағдайы, мөлшері, нысаны, консистенциясы, қозғалу дәрежесі және т.б.) және сегізкөздік-түйіні қосымшаларының жағдайларын объективтік бағалауға мүмкіндік беретін бимануалдық сипау болып табылады.

205. Гинекологиялық зерттеу кезінде айнаның (қасық тәріздес – Симпсон, ашылмалы – Куско) көмегімен сыртқы жыныс мүшелерін, қынапты және жатыр мойнын байқау, қыныптық тексеру, қынаптық-құрсақ қабырғалық және қынаптық-тікішек зерттеуі, жатырды барлап қарау, жатырды артқы пункция, жатыр мойнынан биопсия алу, жатыр қуысынан аспирата алу, хромодиагностика (шырышты жатыр мойнының түрлітүсті реакциясы), цитология және тазалық деңгейіне сүртіндіні айқындау.

206. Гинекологиялық зерттеуді гинекологиялық креслода өткізеді, бұл ретте пациенттің аяғы креслоның тіреуішінде, ал бөксесі креслода орналасады.

Сыртқы гинекологиялық зерттеу. Сыртқы жыныс мүшелерін тексеру кезінде түкті жабындының деңгейін және сипатын ескереді, үлкен және кіші жыныстық ернеудің жетілуі, бұтаралықтың жағдайы, патологиялық процесстің болуы (қабыну, ісіктер, жаралану, кондиломалар, патологиялық кір). Жыныс саңылауының кеңейуі, қынаптың және жатырдың түсуі немесе төмен түсуі (күшену кезінде). Тік ішек саңылауы аймағындағы патологиялық жағдайы (варикоз түйіндері, жарықшақ сызаттары, кандиломалар, тік ішектен ірің немесе қан аралас кірдің шығуы). Сарпайдың және қынап кіреберісін тексереді, олардың түсін, бөлінді сипатын, патологиялық процесстердің болуын (қабыну, өсінді, жаралардың болуы), несеп шығару арналары қуысының және бартолинді бездердің шығару ағыстарының жағдайын, қыздық пердесін тексереді.

207. Гинекологиялық айналардың көмегімен тексеру – сыртқы жыныс органдарын тексеріп болғаннан кейін жүзеге асырылады. Айнаны қынапқа енгізе отырып, қынаптың және жатыр мойны шырышының реңін тексереді. Бұл ретте шырышты қабықтың реңіне, бөліндінің ерекшелігіне, жатыр мойнының көлемі мен пішініне, сыртқы зевтың жағдайына, жатыр мойны аймағындағы патологиялық процестердің болуына (қабыну, жарақат, жаралардың болуы немесе тесіктің) назар аударады.

208. Қынапты тексеру. Жамбас қуысының жағдайын анықтайды, бартолинді бездердің орналасу аймағын сипайды, қынаптың алдыңғы қабырғасы жағынан несеп жолдарын сипап көреді. Қынаптың жағдайын айқындайды: көлемі, қабыршықтың созылуын, патологиялық процесстердің (инфильтраты, қотырлану, стеноздың, ісіктердің, кемістік) болуын тексереді. Қынаптың жиырылуы ерекшеліктерін (тереңдігі, қозғалысы, ауырсынуы) анықтайды. Бұдан әрі жатыр мойнының қынаптық бөлігін, көлемін (гиперплазия, гипертрофия), пішінін (конусты, целиндрлі, тыртықпен, ісіктермен, кандиломалармен формасы өзгерген), сыртын (жылтыр, бүгір, консистенциясын (кәдімгі, жұмсақ, тығыз), жамбас осьін (алға, артқа, солға, оңға бағытталған), сыртқы зевтің жағдайын (жабық, ашық, пішіні дөңгелек, көлденеңі, саңылау, зеяние), мойынның қозғалысы және жарылудың болуы тексереді.

209. Екісапты (қынап-құрсаққабырғалық, бимануалды) тексеру – жатырдың, қосалқылардың, жамбас қуысы мен клетчаткалардың ауруларын танудың негізгі әдісі. Айнаны алғаннан кейін өткізіледі. Қолғап киілген бір жақ қолдың сұқ және ортаңғы саусақтары қынапқа енгізіледі, басқа қолды алдыңғы құрсақ қабырғасына қояды. Алдымен жатырды тексереді, қолмен басып қарап оның орналасуын, көлемін, пішінін, консистенциясын, қозғалысын және ауырсынуын тексереді. Жатырды тексеріп болғаннан кейін қосалқыларын тексереді. Қалыпты түтіктер, әдетте, байқалмайды, сау аналық бездерді тек тәжірибесі мол зерттеуші ғана табуы ықтимал, олар жатырдың бүйір жағынан шағын ұзынша жасанды түрінде байқалады. Қабыну, ісік болған кезде дөңгелек негізгі және сегізкөз-жатыр байламдарын байқауға болады. Артынша жамбас құрсақ және клетчатка (инфильтраттар, тыртықтар, спайка) аймағында патологиялық процесстермен айқындалады.

210. Тікішек (ректальды) және тікішек-құрсақ қабырғасын зерттеу қыздарда атрезия, аплазия, қынаптың стенозында қолданылады, қосымша мынадай патологиялық процестерде: қабыну ауруларында, тікшектен кір шыққанда, тесіктерде, жарықшаларда, дақтарда қолданылады.

211. Ректальды-қынаптық тексеру – қынап, тікішек қабырғасында, төңіректегі клечаткада патологиялық процестер болған кезде қолданылады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 3-қосымша

Фотосуретке арналған орын

Әскери бөлімнің елтаңбалық мөрі

Әскери оқу орнына түсетін азаматты медициналық куәландыру картасы

1. Тегі, аты, болса әкесінің аты, туған жылы

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

(әскери қызметшінің әскери атағын көрсету)

2. Тұрғылықты жері (мекенжайы) __________________________________________

(әскери қызметшілерге мекенжайы мен әскери бөлімнің шартты атауы)

_______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

3. Шалдыққан аурулары, оның ішінде cоңғы 12 ай ішінде инфекциялық аурулармен ауырғандығы туралы мәліметтер ____________________________________________________

__________________________________________________________________

4. Дәрі-дәрмек құралдарын және басқа да заттарды көтере алмайтындығы (жоғары сезімталдық) туралы мәліметтер_______________________________

5. Диспансерлік есепте алу (бақылау) туралы мәлімет__________________

_________________________________________________________________

6. Тексеру нәтижелері:

	Алдын ала медициналық куәландыру 20 __ ж. "___" __					Түпкілікті медициналық куәландыру 20 __ ж. "___" ____________
1	2					3
Шағымдар мен анамнез
Жалпы қан талдауы
Мерезге микропреципитация реакциясы (микрореакция)
Жалпы несеп талдауы
Мұрын қуысының рентгенографиясы
Кеуде тіндері органдарының флюорографиясы
ЭКГ- зерттеу
Зәрді гельминттерге зерттеу
В және С гепатиттерінің маркерлеріне қанды зерттеу
АИТВ-инфекциясына қанды зерттеу
Басқа да зерттеулер
Бойы/дене салмағы
Қол динамометриясы (оң / сол қол)
Дене динамометриясы
Терапевт:
Эндокринді жүйе
Жүрек-қан тамырлары жүйесі
Функционалдық сынама	тыныштықта	жүктемеден кейін		2 мин кейін		тыныштықта	жүктемеден кейін		2 мин кейін
бір минутта тамыр соғысы
артериалдық қан қысымы
Тыныс алу мүшелері
Ас қорыту мүшелері
Бүйрек
Көкбауыр
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні
Хирург
Лимфа түйіндері
Сүйек-бұлшықет жүйесі
Перифериялық қан тамырлары
Несеп-жыныс жүйесі
Анус және тік ішек
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні
Невропатолог
Бассүйек-ми жүйкелері
Қозғалыс аясы
Рефлекстер
Сезімталдығы
Вегетативті жүйке жүйесі
Диагнозы
Қорытынды
Күні, қолы, тегі, аты-жөнінің бас әріптері
Психолог
Деректер және қорытынды:	ЖЖӘЗ_____________________ ҚРТ (Равен)__________________ Люшер_______________________ Психофункционалдық диагностика _____________________________ ____________________________ Қорытынды__________________				ЖЖӘЗ ______________________ ҚРТ (Равен)__________________ Люшер_______________________ Психофункционалдық диагностика _____________________________ ____________________________ Қорытынды__________________
Күні, қолы	20___жылғы "___" _______№_____ ПФЗ қорытындысы ______/_____________________ (қолы) (тегі және аты-жөні)				20___жылғы "___" _______№_____ ПФЗ қорытындысы ________/___________________ (қолы) (тегі және аты-жөні)
Психиатр
Қабылдауы
Зияткерлік саласы
Эмоционалды-ерік аясы
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні
Окулист
	оң көз		сол көз			оң көз		сол көз
Түсті сезіну
Түзетулерсіз көру өткірлігі
Түзетулермен көру өткірлігі
Скиаскопиялық рефракция
Бинокулярлық көру
Анық көрудің жақын нүктесі
Жас жолдары
Қабақтар мен
Конъюнктивалар
Көз алмаларының орналасуы мен қозғалысы
Көз қарашықтары мен олардың реакциясы
Оптикалық орта
Көздің түбі
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні
Оториноларинголог:
Сөйлеу
Мұрынмен тыныс алу	оң		сол			оң		сол
Сыбырлап сөйлеу
Құлақ барофункциясы
Вестибулярлық аппараттың функциялары
Иіс сезу
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні
Стоматолог
Тіс түйіс
Ауыздың сілемейлі қабықшасы
Тістер
Қызыл иек
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні
Дерматовенеролог
Тексеру деректері
Диагнозы
Қорытынды
Күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні
Басқа да дәрігер-мамандар
Диагнозы, қорытынды, күні, дәрігердің қолы, тегі, аты-жөні

7. Медициналық куәландыру нәтижелері:

1) әскери-дәрігерлік комиссияның алдын-ала медициналық куәландыруы

____________________________________________________________________

(ӘДК атауы көрсетілсін)

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптардың _____ бағанының _____ тармақтың _____ тармақшасы негізінде ____________________________________________

М.О. Комиссия төрағасы __________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссия хатшысы _________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы

___________________________________________________________________

2) әскери-дәрігерлік комиссияның қорытынды медициналық куәландыруы

_________________________________________________________________

(ӘДК атауы көрсетілсін)

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптардың _____ бағанының _____ тармақтың _____ тармақшасы негізінде ____________________________________________

М.О. Комиссия төрағасы __________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссия хатшысы__________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы

____________________________________________________________________

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 4-қосымша
	Нысан

Әскери-дәрігерлік комиссия отырыстарының хаттамалар кітабы

__________________________________________________________________

(комиссияның атауы)

№	Әскери атағы, тегі, аты-жөні, туған жылы, лауазымы, қызмет орны, жолдаманың № және күні	Диагнозы және науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы қорытынды (қажеттігіне қарай арнайы зерттеу нәтижелері)		ӘДК әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытындысы, Талаптың тармақтары мен бағандары
1	2	3		4

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына
	5-қосымша

Ескерту. 5-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Ішкі істер министрінің 29.09.2022 № 775 (алғаш ресми жарияланған күннен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Нысан

______ данадан тұратын анықтаманы, науқастануы туралы куәлікті (керек емесі сызып тасталсын) алдым. _______ _____ (қолы) _____________ (лауазымы, тегі және аты-жөні түсінікті жазылсын)

20 ______ ж."____" _______________

________________________________________________________________

(әскери-дәрігерлік комиссияның атауы)

№_______ медициналық куәландыру актісі

1. Тегі, аты, әкесінің аты _______________________________________

2. Туған жылы _________________________________________________

3. Білімі___________________________________________________________

4. Азаматтық кәсібі, мамандығы ____________________________

5. Қарулы Күштерде мерзімді қызметте ________ бастап ________ дейін

қызмет өткерді _____________________________________________________

(айы, жылы) (айы, жылы) (иә, жоқ)

Қызметтен шығу себебі ______________________________________________

6. ІІО, ҰҚК, ҚМ, МКҚ, ҰҰ жүйесінде немесе басқа да әлуетті органдарда бастап дейін

(айы, жылы) (айы, жылы) қызмет өткерді _________________________________ (иә, жоқ)

Қызметтен шығу себебі ______________________________________________

7. Арнаулы немесе әскери атағы ______________________________________

Соңғы жұмыс (қызмет) орны және лауазымы (толық) _____________

8. Соңғы 12 ай ішінде қанша күн ауырды ____________________________

Қашан және қайда емделді _________________________________________

Мүгедектігі бар адам болып танылды ма ___, қандай топтағы ___, бастап _________(иә, жоқ)

дейін _______________, сырқаттануы бойынша

_________________________________________________________________

9. Бұрын комиссиядан (ІІМ ОӘДК, ҚМ ОӘДК) өткен бе_________

___________ қай жылы ______________, қайда _______________________

(иә, жоқ)

10. Өзімді ұсынылып отырған немесе қызметке әрі қарай

___________________________________________________ деп санаймын.

(жарамды, жарамсыз)

11. Тұрғын үйінің мекенжайы және телефоны __________________________

____ ӘДК-ға әскери билетімді (әскери қызметшілер үшін), қызметтік куәлігімді, паспортымды және емделу, медициналық куәландыру өту туралы қолымда бар медициналық құжаттарымды ұсынуға міндеттенемін. Мен хабарлаған барлық мәліметтердің дұрыстығын өз қолыммен растаймын

_______________________ 200 ____ ж." _____ "__________

12 және 13 тармақтарды ӘДК медтіркеушісі толтырады.

12. Қызметтік куәліктегі мәліметтер:

№ _______________, сериясы ________, қай жерде берілді ______________

Күні ______________________________________________________________

13. Әскери билеттегі (тіркеу куәлігіндегі) мәліметтер

Куәландыру күні ______________ жарамдылық санаты _________________

№ ________бұйрықтың _________ баптары, қайда берілді ________________

__________________________________________________________________

ОӘДК медициналық тіркеушісі тексерді _______________________________

Объективтік зерттеу деректері

1. Хирург. Антропометриялық деректер: Бойы_____см. Салмағы ___кг.

Кеуде шеңбері: тыныш күйде ________, ауа жұтқанда ___________, ауа

шығарғанда_________.

Спирометрия ______________________________________________________

Динамометрия: оң жақ қол басы___, сол жақ қол басы___ Тұлға бойы_____

Шағымдар: _______________________________________________

______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Анамнез (жарақаттар, операциялар, қайда емделді)_____________________

Жалпы ағзаның жетілуі______________________________________________

Тері және көзге көрінетін кілегейлі қабықшалар_______________________

Лимфа түйіні_____________________________________________________

Бұлшық ет жүйесі ____________________________________________________

Сүйектік жүйесі және буындары _______________________________________

__________________________________________________________________

______________________________________________________________ Қалқанша

без ______________________________________

Шеткері қан тамырлары _______________________________________________

____________________________________________________________________

Ректальды ________________________________________

Диагноз: ____________________________________________________________

____________________________________________________________________

Хирургтың Т.А.Ә., күні, қолы ________________________________________

_______________________________________________________________________

2. Оториноларинголог. Шағымдар:

_______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Анамнез (қандай аурулармен ауырды, жарақаттар, қайда емделді)

_______________________________________________________

_____________________________________________________________

Сөйлеу дефектілері___________________________________________________

Жұтқыншақ, көмекей _________________________________________________

___________________________________________________________________

	оң жақ	сол жақ
Мұрын жолдарының жай-күйі
Мұрынмен тыныс алу
Иіс сезімі
Дабыл жарғақтарының жағдайы
Сыбырлап сөйлегендегі есту өткірлігі
Құлақтың барофункциясы

Вестибулярлық аппараттың қызметі (ОС ның айналуымен екі еселік тәжірибе)

____________________________________________________________________

Диагноз:__________________________________________________________

___________________________________________________________________

Отоларингологтың Т.А.Ә., күні, қолы _________________________________

____________________________________________________________________

3. Көз дәрігері. Шағымдар: __________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Анамнез (қандай аурулармен ауырды, операциялар, қайда емделді)

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Түстерді ажырату (Рабкин бойынша)

___________________________________________________________________

____________________________________________________________________

	Оң жақ көзі	Сол жақ көзі
Коррекциясыз көру өткірлігі
Коррекциямен көру өткірлігі
Скиаскопиялық рефракция
Анық көрудің ең жақын нүктесі
Қозғалыс аппараты
Көз жасының жолдары
Қабағы мен конъюнктивасы
Көз алмаларының орналасуы мен қозғалмалылығы
Қарашықтары және олардың реакциялары
Оптикалық орта (көздерінің алдыңғы бөліктері мен терең орта)
Көздің түбі
Көру аумағы
Бинокулярлық көру

Диагноз:____________________________________________________________

____________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Көз дәрігерінің Т.А.Ә., күні, қолы __________________________________

_____________________________________________________________

________________________________________________________________

4. Тіс дәрігері. Шағымдар, анамнез: _________________________________

_________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Формуласы ------------- 8 7 6 5 4 3 2 1 ! 1 2 3 4 5 6 7 8

Тіс түйісі___________________________________________________________

Ауыз қуысының кілегейлі қабықшасы____________________________________

________________________________________________________________

Қызыл иектері________________________________________________________

Диагноз:_____________________________________________________________

Тіс дәрігерінің Т.А.Ә., күні, қолы __________________________________

_________________________________________________________________

5. Невропатолог. Шағымдар: _________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Анамнез (қандай аурулармен ауырды, жарақаттар, қайда емделді

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Бас сүйегі-ми нервтері ______________________________________________

__________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Шеткері нервтер _____________________________________________________

__________________________________________________________________

Рефлекстер ________________________________________________________

___________________________________________________________________

Сезгіштігі __________________________________________________________

____________________________________________________________________

Вегетативтік нерв жүйесі_______________________________________________

Диагноз: ____________________________________________________________

___________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Невропатологтың Т.А.Ә., күні, қолы __________________________________

____________________________________________________________

7. Психодиагностикалық зерттеу. _____________________________________

________________________________________________________________

ЖЖӘЗ_____________________________________________________________

Равен (ҚБТ)_______________________________________________________

Люшер____________________________________________________________

Психофункционалдық диагностика_____________________________________

Қосымша әдістеме _________________________________________________

____________________________________________________________________

20____ жылғы №__ қорытынды _______

Ұсынылады (ұсынылған жоқ)________________________________________

Ескертпе__________________________________________________________

Психологтің тегі, аты-жөні, күні қолы________________________________________

___________________________________________________________________

8. Психиатр. Шағымдар: _____________________________________________

Анамнез (сырқаттануы, зиянды әдеттері, есінен тану, құлау)

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Мәртебесі ___________ Ақыл-есі _______________ Зейіні ________________

Есте сақтауы _________________________________________________________

Ойлауы ___________________________________________________________

Зияткерлігі __________________________________________________________

Эмоционалдық ерік-жігері _____________________________________________

_____________________________________________________________________

Қорытынды

___________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Психиатрдың тегі, аты-жөні, күні, қолы

____________________________________________________________________

9. Терапевт. Шағымдар: ______________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Анамнез (қандай аурулармен ауырды, қайда зерттеуден өтті, емделді)

____________________________________________________________________

Тамақтану___________________________________________________________

Тері жамылғысы____________________________________________________

Көзге көрінетін кілегейлі қабықшалар_________________________________

Эндокриндік жүйесі___________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________

Жүрегі: шекаралары___________________________________________________

Тондары____________________________________________________________

____________________________________________________________________

Қайта өлшеу күндері	20___ жылғы "___" ___________			20___ жылғы "___" ___________			20___ жылғы "___" ___________
Өлшеу жағдайлары	Отырғандағы тыныштықта	15 рет отырып- тұрғаннан кейін	2 минуттан кейін	Отырғандағы тыныштықта	15 рет отырып- тұрғаннан кейін	2 минуттан кейін	Отырғандағы тыныштықта	15 рет отырып- тұрғаннан кейін	2 минут тан кейін
Пульс
Артериялық қысымы
1 минуттағы тыныс алу қозғалысының жиілігі

Тыныс алу органдары__________________________________________________

____________________________________________________________________

Ас қорыту мүшелері __________________________________________________

Бауыры_____________________________________________________________

Көк бауыры__________________________________________________________

Бүйректері___________________________________________________________

Диагноз:___________________________________________________________

____________________________________________________________________

Терапевтің Т.А.Ә., күні, қолы ____________________________________________

____________________________________________________________________

10. Гинеколог. Шағымдар:

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Анамнез (қандай аурумен ауырды, операциялар) _________________________

____________________________________________________________________

Диагноз:___________________________________________________________

____________________________________________________________________

Гинекологтың Т.А.Ә., күні, қолы ________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

11. Рентгенологиялық зерттеудің, зертханалық, функционалдық және

басқа да зерттеулер мен консультациялардың деректері:________________

Науқастану диагноздары және олардың себепті байланысы ________________

____________________________________________________________________

ӘДК қорытындысы ___________________________________________________

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қызмет атқару үшін азаматтардың денсаулық жағдайының сәйкестігіне қойылатын талаптардың ____ бағаны ____ бабының негізінде (20 __ жылғы ____ № ____ бұйрық

_______________________________________________________

(комиссияның қорытындысын көрсету)

____________________________________________________________________

Ілесіп жүрушіге мұқтаж, мұқтаж емес (керексізі сызылсын).

Ескертпе_________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Комиссия бастығы:____________________________________________________

Елтаңбалық мөр____________________________________________

(комиссия атауы, атағы, қолы, тегі және аты-жөні)

Сарапшы дәрігерлер:

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

20___ жылғы "____" ___________

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 6-қосымша

Әскери медициналық мекеменің

(әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштық мөртабаны

Нысан

Мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) туралы анықтама ________________________________________________________________________________ (жарақат алған адамның әскери атағы, тегі, аты, егер болса әкесінің аты, туған жылы)

_______________________________________________________________________

____20_ж. "___"____________________ ____________________________________

_______________________________________________________________________

________________________________________________________________________

мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) қандай жағдайларда

алынды және оның оқшаулануы көрсетіледі)

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________

Мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу): 1) әскери қызмет

міндеттерін орындау кезінде, 2) әскери қызметтің міндеттерін

орындаумен байланысты емес қайғылы оқиға нәтижесінде алынған.

__________________________________________________ ұсыну үшін берілді

(анықтама ұсынылатын мекеменің, ұйымның атауы)

Командир (бастық) ____________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

М.О

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына
	7-қосымша

Әскери медициналық мекеменің

(әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштық мөртабаны

Нысан

_______________________________________________ (әскери-дәрігерлік комиссияның атауы) медициналық куәландыру туралы

20_____жылғы "_____"______№ _____ анықтама

_________________________________________________________________

__________________________________ жіберуі бойынша (лауазымды адам, құжат

нөмірі, күні, жіберілу мақсаты мен себебі көрсетілсін)___________________ куәландырды:

1. Тегі, аты, болған кезде әкесінің аты ________________________________

2. Туған жылы _____________, Қарулы Күштерде____________ бастап (айы мен жылы)

3. Әскери атағы________________________________________________

4. Атқаратын лауазымы____________________________________________

5. Мамандығы ___________________________________________________

6. Әскери бөлім ___________________________________________________

7. Әскери қызметке шақырылды (келісімшарт бойынша түсті) ____________

_________________________________________________________________

(қорғаныс істері жөніндегі бөлім (басқарма) әскери қызметке шақырды, келісім шарт бойынша түскен айы мен жылы көрсетілсін)

8. Әскери қызметшінің қызметі туралы мәліметтер (әскери қызметке жарамдылығын айқындаған кезде толтырылады) ______________________ (әскери бөлімнен (мекемеден) берілген құжатқа сәйкес мәліметтер көрсетілсін: денсаулық жағдайының әскери қызмет міндеттерін орындауға әсері, әскери қызметшінің әскери қызметті жалғастыруға ниеті және әскери қызметшінің әскери қызметте қалдырудың мақсатқа сәйкестігі туралы қолбасшылықтың пікірі)

9. ӘДК қорытындысы:

1) диагнозы___________________________________________________

2) мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың), науқастанудың себепті байланысы: ___________________________________

ҚР Қорғаныс министрінің 20___ жылғы "___" _______ бұйрығымен бекітілген Әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидаларының ____ тармағы негізінде;

3) әскери қызметке жарамдылық санаты (әскери мамандығы бойынша қызметке, ұшу жұмысына және т.б. жарамдылығы): ____________________

____________________________________________________________________

ҚР Қорғаныс министрінің 20___ жылғы "___" _______ бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының ҚК-да, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптардың _____ бағаны ____ тармағының ____ тармақшасы негізінде

_________________________________________

М.О.

Комиссия бастығы________________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссия мүшелері _____________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссия хатшысы _______________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы __________________________________

(әскери-дәрігерлік комиссияның атауы)

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 8-қосымша
	Нысан

Әскери-медициналық мекеменің

әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштық мөртабаны

Маманның еңбек жағдайлары мен жұмыс орнын санитарлық-гигиеналық сипаттау картасы

1. Тегі, аты, егер болса әкесінің аты________________________________

2. Жасы (толық жасы)_________________________________________________

3. Әскери атағы______________________________________________________

4. Әскери бөлім______________________________________________________

5. Әскери-есептік мамандығы__________________________________________

6. Әскери-есептік мамандығы бойынша қызметі (оның ішінде осы әскери бөлімде)

____________________________________________________________

(жылы, айлары)

7. Қорғану шараларын сақтауы:

1) жеке _________

(сақталды, сақталған жоқ)

2) ұжымдық ________________________

(сақталды, сақталған жоқ)

8. Еңбек жағдайларының сипаттамасы:

№	Жұмыс орнының атауы	Орындалатын жұмыс	Негізгі кәсіби зияндылықтың сипаттамасы			Қосымша факторлар, өлшем бірлігіндегі атауы, жұмыс ауысымындағы, айдағы, жылдағы әсер ету ұзақтығы	Ескертпе
			Кәсіби зияндылықтың атауы	Көлемі (концентрациясы, деңгейі, мөлшері). өлшем бірлігінде	Қосымша факторлар, өлшем бірлігіндегі атауы, жұмыс ауысымындағы, аптадағы, айдағы, жылдағы әсер ету ұзақтығы
1	2	3	4	5	6	7	8

9. Кәсіби зияндылықтың ағзаға әсері туралы (жүйелі, мерзімді, экстремалды жағдайларда) қорытынды:

___________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Командир (бастық) Медицина қызметінің бастығы

___________________ ___________________________

(әскери атағы, қолы, (әскери атағы, қолы,

______________________ __________________________

аты-жөні, тегі) аты-жөні, тегі)

Санитарлық-эпидемиологиялық

мекеменің дәрігер-маманы

___________________

(әскери атағы, қолы,

_____________________

аты-жөні, тегі)

Толтыруға түсіндірме:

1. Картада "қызмет бабында пайдалану үшін" дегеннен аспайтын белгісі бар деректер келтіріледі.

2. Фактордың көлемі санитарлық-эпидемиологиялық мекеме дәрігерлерінің жұмыс орнын (объектісін) тексеру актісінің деректері, объектінің санитарлық паспорты және осы факторлар деңгейлерінің (концентрацияларының) өлшемдерін есепке алу журналы негізінде көрсетіледі.

5-бағанда факторлардың ең төменгі және ең жоғарғы көлемі жазылады.

8-бағанда тексеру нөмірі мен күні көрсетіле отырып, апаттық жағдай, сондай-ақ картада ескерілмеген басқа да жағдайлар көрсетіледі.

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына
	9-қосымша
	Нысан

Әскери медициналық мекеменің

(әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштық мөртабаны

Штаттық (штаттық емес) ӘДК отырысының (мертігудің, науқастанудың себепті байланысын анықтау бойынша) 20__ жылғы "____" __________ № ___ хаттамасы

1. _________________________________________________________________ (өтініш, хат, шағым, арыздың нөмірі, құжаттың күні, кімнен, қандай мәселе бойынша түскені көрсетіледі) қаралды.

2. Қаралған құжаттар (күнін, нөмірін көрсете отырып, барлық қаралған құжаттар көрсетіледі: жеке куәлігі, әскери қызмет өткергені туралы құжаттар, мұрағаттық, медициналық және басқа да құжаттар):

1)

2)

3)

3. Анықталды:

Тегі______________________________________________________________

Аты_____________________________________________________________

Әкесінің аты (егер болса)____________________________________________

Туған жылы _______________________________________________________

Әскери атағы_______________________________________________________

Қарулы Күштерде әскери қызмет (әскери жиын) өткергені туралы мәліметтер:

(әскери қызметке кірген күні, айы, жылы, қайдан шақырылған және іріктелген, ұрыс қимылдарына, қарулы қақтығыстарға, майданға қатысқан, Чернобыль АЭС аварияның зардаптарын жою бойынша, радиациялық тәуекел аймақтарында жұмысқа қатысқан кезеңдері көрсетіледі)

Әскери бөлімі _____________________________________________

4. Шығарған күні және негіз:

____________________________________________________________________

5. ӘДК-нің қаралған мәселе бойынша қорытындысының негіздемесі:

а) Диагноз:__________________________________________________________

____________________________________________________________________

б) себепті байланысы_________________________________________________

__________________________________________________________________

Сарапшы-дәрігер: ____________________________________________________ (тегі, аты-жөні, қолы)

6. Штаттық ӘДК қорытындысы:

а) Диагноз:_________________________________________________________

__________________________________________________________________

б) себепті байланысы_________________________________________________

__________________________________________________________________

в) мертігуінің ауырлық дәрежесін айқындау _____________________________

7. Комиссия мүшелерінің дауыс беру нәтижесі:

"қолдағаны" _____, "қарсы" _____ (комиссия мүшелерінің ерекше пікірлері хаттамаға қоса тігіледі)

Комиссия төрағасы: ________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссия мүшелері: ________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Штаттық ӘДК қорытындысы _____________________________ жолданды

___________________________________________________________________

(мекенжайы, күні, шығыс № көрсетіледі)

Құжаттар №_________ істің _______ томы _______ бетіне тігілді.

Комиссия хатшысы: ______________________________________

(қолы, тегі, аты-жөні)

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 10-қосымша
	Нысан

Әскери медициналық мекеменің

(әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштық мөртабаны

Қазақстан Республикасы ҰҰ ӘДК науқастанудың, мертігудің себепті байланысы туралы қорытындысы

____________________________________________________________________

(әскери атағы, тегі, аты-жөні)

________________________________, _____________________, науқастануы,

(туған жылы)

"_________________________________________________________________________

(диагнозы)

__________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________",

__________________________________________________________________________

(науқастанудың себепті байланысы)

20____ "___" _____ №___ хаттама

Комиссия бастығы __________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, тегі, аты-жөні)

М.О. (мекеменің елтаңбалық мөрі)

Ескертпе: бір рет беріледі, көшірмелері пайдаланылады.

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 11-қосымша
	Нысан

Әскери медициналық мекеменің

(әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштық мөртабаны

Жеңіл немесе ауырға жататын мертігулердің (жаралану, жарақат алу, контузия) тізбесі

1. Аурулардың, мертігулердің (жаралану, жарақат алу, контузия) денсаулыққа зиян болу түрлеріне (өлшемшарттарына) сәйкес жеңіл және ауыр ауыртпалық дәрежесіне бөлінеді.

2. Жеңіліне функциялардың болмашы бұзылуымен анық және тұрақты анатомиялық өзгерістерсіз жаралану мен жарақаттар жатады.

Оған мыналар жатады:

1) қуыстарды тесіп өтпеген жараланулар және ішкі мүшелерді, буындарды, сіңірлерді, ірі жүйке діндерін және магистральды қан жолдарын зақымдамаған жарақаттар;

2) буындар байланысқан жерінің ішінара жарылуы;

3) буынның асқынбай шығып кетуі;

4) саусақтарының бірін жарақаттан ампутациялануы - III, IV немесе V; қол саусағының IV немесе V контрактурасы;

5) бір аяқтың барлық немесе жекелеген башайларын ампутациялау;

6) жамбастың, ішкі мүшелердің, ірі қан тамырлары мен жүйкенің тұтастығын бұзусыз жекелеген жамбас сүйектерінің (мықын сүйегінің, бір шат сүйегінің немесе бір шонданай сүйектің сынуы) жабық зақымдануы;

7) табанның, білезіктің, бір-екі қабырғаның, бір бұғананың, бір иық сүйегінің, асық жілік шыбығының оқшауланған жабық сынықтары, жақсы консолидациямен;

8) I-II дәрежелі үсу;

9) I дәрежелі күю, 40% аспайды, II-III дәрежелі – тері қабатының 10% аспайды;

10) қарашықта, конъюнктивте бөгде заттардың болуы, көру қабілетінің уақытша бұзылуымен көздің беткі қабатының жарақаттары; көздің I дәрежелі күюі;

11) мидың шайқалуымен бас сүйектің жабық жарақаты, жұлынның жабық жарақаты;

12) беттің жұмсақ тінінің жарақаттануы және жаралануы, бұл ретте тістің сынуы, мұрын сүйектерінің жабық сынықтары, мұрын ұшының ішінара жарылуы, құлақ қалқанының ішінара жарылуы; жақ сүйегінің жабық сынықтары.

3. Ауыр түрлеріне анық анатомиялық өзгерістерге және маңызды функционалдық бұзушылықтарға әкеп соқтырған, әскери қызметке жарамдылықты немесе жарамсыздықты шектеуге негізделген жарақаттану, контузия алу, жаралану, мертігу және науқастану жатады:

1) бас сүйектің терең жаралануы, оның ішінде мидың зақымдануынсыз; бас сүйектің ашық және жабық сынықтары; мидың қысылуымен және қысылуынсыз мидың орташа және ауыр дәрежелі жарақат алуы; эпидуральдық, субдуральдық және субарахноидальдық және бас сүйегі ішінде қан құйылу;

2) омыртқаның және жұлынның ашық және жабық зақымдануы;

3) кеңірдектің, өңештің терең жарақаттануы, кеңірдек шеміршегінің жабық сынықтары;

4) кеуде қуысының жаралануы, плевралдық бөлікке, перикард бөлікке немесе енуі, бұл ретте ішкі органдардың зақымдануынсыз;

5) құрсақ бөлігіне ене отырып, іштің жарақаттануы, бұл ретте ішкі органдардың зақымдануымен және зақымдануынсыз; ішкі құрсақ органдарының (бүйрек, бүйрек үстінің, ұйқы безінің) жаралануы;

6) кеуде немесе құрсақ бөлігі органдарының, жамбақ бөлігінің, сондақ-ақ құрсақ алды органдарының жабық зақымдануы;

7) ұзын жілік сүйектерінің – иық, жамбас, жіліншік, екі білек сүйегінің сынықтары;

8) жамбас сүйегінің көптеген сынықтары;

9) несеп шығару органдарының зақымдануымен жаралану немесе жарақат алу;

10) зақымдану ауданы тері қабатының 40% асатын I дәрежелі күйіктер; тері қабатының 10% асатын II-III дәрежелі күйіктер; IV дәрежелі, сондай-ақ аз көлемді күйіктер, бұл ретте шокпен қатар жүреді; ісінумен және дыбыс шығару жолдарының тарылуымен қатар тыны салу жолдарының күюі;

11) жергіліктіден басқа, жалпы уытты әсер ететін химиялық қоспалармен (концентрацияланған қышқылдар, уытты сілтілер, зымырандық отынның құрамдас бөліктері) улану және күю;

12) III-IV дәрежелі үсу;

13) көру қабілетінің жоғалуымен және беткі қабатының жыртылуымен көздің терең жаралануы және жарақат алуы; көздің II-IV дәрежелі күюі; бір немесе екі көздің толық тұрақты соқырлығы немесе көру қабілетінің 2 метрде және одан аз қашықтықта саусақпен санауға дейін төмендеуі (көру өткірлігі 0,04 және төмен);

14) анық көрінетін вестибулярлық бұзылумен, екі құлақтың саңырау болуымен есту органдарының жаралануы немесе жарақат алуы;

15) беттің жұмсақ тінінің, бет сүйегінің жаралануы немесе жарақат алуы;

16) аяқ-қол функциясының тұрақты бұзылуына әкеп соқтырған аяқ-қолдың жұмсақ тінінің, бұлшық еттерінің жаралануы немесе жарақат алуы;

17) шокқа немесе көп қан жоғалтуға, клиникалық анық көрінетін май немесе газды эмболияға әкеп соқтырған жаралану немесе жарақат алу, жіті бүйрек жеткіліксіздігі құбылыстарымен жарақаттану токсикозы;

18) ірі буындардың, ірі жүйке жолдарының, күре қан тамырларының жаралануы және жабық зақымдануы;

19) қандай да бір органды жоғалту немесе органның өз функциясын жоғалтуы (тілді немесе сөйлеуді, аяқты немесе оның функциясын жоғалту, өнімділік қабілетін жоғалту);

20) қызметтік іс-әрекеттің кәсіптік факторларының әсеріне байланысты жарақаттану.

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 12-қосымша
	Нысан

Психофункционалдық диагностика қорытындыларын тіркеу №__________ журналы

№ дата	Тегі, аты-жөні, туған жылы	Қызмет (оқу) орны, лауазымы	Диагностикадан өту себебі	Нәтижелері	Қорытынды

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптамаөткізу қағидаларына
	13-қосымша
	Нысан

Бұрыштық мөртабаны

(әскери-дәрігерлік комиссия)

________________________________

(әскери-дәрігерлік комиссияның атауы)

Психофизиологиялық тексеруді есепке алу карточкасы

________________

күні

Тегі, аты, егер болса әкесінің аты___________________________________

жынысы ______________

Туған күні _______ Отбасылық жағдайы ________ Әскердегі қызметі _____

Білімі, мамандығы __________________________

Ұлты _____________________________

Бұрынғы жұмыс орны, лауазымы ______________________________________

Ықтимал жұмыс орны, лауазымы _______________________________________

ПФЗ-ның қорытындысы _______________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________

Сыртқы беті

ЖБЗМӘ

L

F

К

1

2

3

4

5

6

7

7

9

0

16–жеке бас факторлары

А

В

С

Е

F

G

H

I

L

M

N

O

Q1

Q2

Q3

Q4

"Прогрессивтік матрицалар"

ӘДК-ның қорытындысы ___________________________

Психофизиологиялық зертхана бөлімінің бастығы____________

Психолог ___________________ Күні ____________

	Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 14-қосымша
	Нысан

Әскери медициналық мекеменің

(әскери-дәрігерлік комиссияның)

бұрыштама мөртаңбасы

__________________________________________

(әскери-дәрігерлік комиссияның атауы)

Психофизиологиялық зерттеу нәтижелері бойынша

№ _______ қорытынды

___________________________________________ оқуға түсуге кандидат

(оқу орнының атауы)

_______________________________________________

(тегі, аты, егер болса әкесінің аты, туған жылы)

I. Зерттеу нәтижелері:

	L	F	K	1	2	3	4	5	6	7	8	9	0
100
90
70
50
30
	L	F	K	1	2	3	4	5	6	7	8	9	0

ЖЖӘЗ:

К+жиынтық ________________________________________________

Равен тесті: ________________________________________________________

Люшер тесті: ________________________________________________________

Қосымша әдістер:_____________________________________________________

____________________________________________________________________

Қорытынды:_________________________________________________________

________________________________________________________________

ПФЗ бөлімінің бастығы________________________

Психолог ___________________ Күні ____________

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 15-қосымша
	Нысан

Психофизиологиялық зерттеу қорытындыларын тіркеу журналы №__________

№ дата	Тегі, аты-жөні, туған жылы	Қызмет (оқу) орны және лауазымы	ПФЗ өту себебі	ПФЗ нәтижелері	Қосымша әдістемелер, ескертпе	ПФЗ қорытындысы

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 16-қосымша
	Нысан

Топтық психофизиологиялық зерттеуге арналған сыныпты ресімдеу және жабдықтау жөніндегі талаптар

1) пайдалы алаң биіктігі кемінде 2,8-3 метр болған кезде кемінде 30 – 40 шаршы метр;

2) шу, діріл, сәулелену көздерінен оқшау;

3) қабырғаларының түсі көгілдір немесе ашық жасыл (табиғатпен үйлескен) болуы мақсатқа сай;

4) еден қабырғаларының түсімен түстес (жұмсақ линолеум қолдануға болады);

5) сыныптың жарық және кең болып көрінуі қамтамасыз етіледі;

6) кабинетте жұмыс істеуге кедергі ететін ұсақ-түйектердің көп болмағаны жөн;

7) сыныпта бланкіде тесті өткізуге арналған 10 үстел, сондай-ақ біржолғы топтасып тесті тапсыруға арналған 10 дербес компьютер еркі орналасуы тиіс. Әрбір компьютерде "Ақ сұңқар", "Тұмар", "Мультипсихометр" үлгісіндегі адамның психологиялық жай-күйін сараптамалық анықтаудың әмбебап компьтерлік автоматтандырылған психодиагностикалық жүйесін қоса алғанда, лицензияланған бағдарламалық қамтамасыз ету жинағы орнатылуы тиіс;

8) компьютерлер психодиагностика нәтижелерін басып шығару үшін принтерге қосылуы тиіс.

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 17-қосымша
	Нысан

Психологтың психофункционалды диагностика және жеке әңгімелесу жүргізуге арналған кабинетін ресімдеу және жабдықтау бойынша талаптар

1) Пайдалы алаң биіктігі кемінде 2,8-3 метр болған кезде кемінде 16 – 20 шаршы метр;

2) шу, діріл, сәулелену көздерінен оқшау;

3) қабырғаларының түсі көгілдір немесе ашық жасыл (табиғатпен үйлескен) болуы мақсатқа сай;

4) еден қабырғаларының түсімен түстес (жұмсақ линолеум қолдануға болады);

5) кабинетте жұмыс істеуге кедергі ететін ұсақ-түйектердің көп болмағаны жөн;

6) кабинетте бланкте тестілеу жүргізуге арналған 3 (үш) үстлге дейін, дербес компьютері мен принтері бар психологтың жұмыс үстелі еркін орналасуы тиіс;

7) кабинетте арнайы аудиодискілер жинағы бар аудиоаппаратура орнатылады (зерттеуді дыбыстық сүйемелдеу үшін – бөгеуілдер жасау);

8) кабинеттің қабырғалары Шульте кестелері жинағымен немесе Платоновтың (М. Горбов) кестелер жинағымен ресімделеді. Қосымша кабинет жоғары психикалық процестерді (қабылдау, көңіл бөлу, есте сақтау, ақыл-ой жұмысының қабілеті, қиял, көруді үйлестіру, конструктивті ерекшеліктер) зерттеуге арналған тестілік әдістемелермен, эмоциялық ден қоюын, мінезін, жеке тұлғалық – мотивациясын зертеуге арналған тестілермен жабдықталады (интеллект шкаласы, сауалнама, жобаланған әдістемелер).

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 18-қосымша
	Нысан

Жеке-психологиялық әңгімелесу хаттамасы

1. Т.А.Ә., туған жылы

__________________________________________________________________ ________

2. Білімі ________________________________________________________________

3. Жұмыс, қызмет орны ___________________________________________________

4. Отбасы жағдайы _______________________________________________________

5. ӘДК-де ПФЗ өтті (қайда, қашан) ____________________________________________

6. Алдағы қызметте (кәсіпте, оқуда) өзі үшін қызықты деп санайды:

__________________________________________________________________________

7. Туған жері, толық/толық емес отбасынан, отбасы құрамы туралы мәлімет

__________________________________________________________________________

8. Тұқым қуалаушылық (жақын туыстарында бұзылушылықтардың және ауруларды, суицидтің және суициалдық әрекеттің болуы)__________________________________________________________________________

9. Балалық шағындағы даму ерекшелігі, қандай аурулармен ауырды, жарақаттары (әскери қызметшілер үшін – уақытша еңбекке жарамсыздығы бойынша шығу жиілігі)_________________________________________________________________________

10. Оқу орындарында оқуы, үлгерімі

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

11. ҚР ҚК қызметі, оның ішінде мерзімді қызмет (жыл, көтеремеу/жазасы) ________________________________________________________________________________

бейімделу ерекшелігі ____________________________________________________

12. Тұрғылықты жері, тұрғын үйі (жеке меншік, жалдамалы, туыстарымен тұрады) ____

13. Кәсіби бағыты, рекшеліктері ______________________________________________

__________________________________________________________________________

14. Отбасылық жағдайы _____________________________________________________

__________________________________________________________________________

(ерекшелігі, қнағатнуы, неке, ажырасу саны)

15. Балалары _______________________________________________________________

16. Бос уақыты/қызығушылығы/достары

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

17. Психоактивті заттарды тұтынуы туралы мәліметтер:

Алкогольдік ішімдіктер	Есірткі (темекі шегу)	Басқалары (оның ішінде есірткі заттары)
______ жасынан бастап	______ жасынан бастап	Жиілік:
Жиілік: Басымдық береді:	Саны: Басымдық береді:	Ерекшелік:

18. Өзін-өзі бағалауы, перспективасын бағалауы (оқуы, кәсіби өсуі және т.б.)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

19. Сыртқы келбеті (таза, жинақы),шрамдардың, татуировканың, пирсингтің болуы

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Сыртқы жағы

20. Жалпы хабардарлығы (қарпайым матиматикалық, әдеби, географиялық, тарихи, саяси

білімі, түсінігі және т.б.), ойлау, жинақтау, талдау, салыстыру шеберлігі

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

______________________________________________________________

Мінез-құылығы, коммуникативті,эмоциялық және жеке бастың басқа да ерекшеліктері (әңгімелесу, бақылау процесінде), ПФЗ-да көрсетілмеген әртүрлі ақпарат _________________

__________________________________________________________________________

21. Діни көзқарасы, діни нанымы _________________________________

22. Сізге тән (сіздің ойыңызша) үш барынша анық психологиялық ерекшеліктерді атаңыз:

"+"	"-"
1.	1.
2.	2.
3.	3.

23. Жақын уақыттағы үш негізгі мақсат (міндеттер):

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

24.

Ең дені сау Ең ақылды Ең ашушаң (жанжалға бейім) Ең бақытты

Ең ауру Ең ақылсыз Ең қалыпты Ең бақытсыз

20__ жылғы "___________" _________________ .

________________________________________

ҰҰ ӘДК ПФЗ психологы

Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 19-қосымша

№___жолдаманың түбіртегі Психофизиологиялық зерттеуге жолданады _____________________________________ Зерттелетін адамның Т.А.Ә. (лауазымы, атағы) ___________________________________________ (Зерттеуге негіз көрсетілсін) _________________________________________ Бастамашы20__ жылғы "___" _________________________________________ (әскери бөлімшенің атауы)

______________________________________ (әскери-дәрігерлік комиссияның атауы) ___________________________________ (комиссияның мекенжайы) №____ Психофизиологиялық зерттеуге жолдама Психофизиологиялық зерттеуге жолданады _____________________________________ Зерттелетін адамның Т.А.Ә. (лауазымы, атағы) ______________________________________ ______________________________________ _____________________________________ (Зерттеуге негіз көрсетілсін ) Фотосурет М.О.

	____________________________
	Бастамашы
	20__ жылғы "___"____________
	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 20-қосымша
	Нысан
	____________________________
	(ӘДК бастығына, атағы, Т.А.Ә.)

Тапсырма

________________________________________________________________ (Т.А.Ә., туған жылы, жұмыс орны, лауазымы, атағы)

_________________________________________ қатысты полиграфологиялық зерттеу жүргізуіңізді сұраймын.

Тексерудің мақсаты (зерттеуге негіз)____________________________

________________________________________________________________

Анықтау қажет тақырыптар (10 тақырыптан артық емес):

1.______________________________________________________________

2._____________________________________________________________

3._____________________________________________________________

4._____________________________________________________________

5._____________________________________________________________

6._____________________________________________________________

7._____________________________________________________________

8.______________________________________________________________

9.______________________________________________________________

10._____________________________________________________________

Істің мән-жайы _____________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Денсаулық жағдайы туралы мәлімет:________________________________

________________________________________________________________

Полиграфтағы сауалнама рәсімінен хабардарлығы __________________

Полиграфологиялық зерттеуді _________________________________ тілінде өткізген жөн.

Зерттеу материалдары бойынша қорытынды ________________ жолдансын.

Полтграфологиялық сауалнамадан өтуге жолдама қоса беріледі.

Тапсырманың бастамашысы

(лауазымы, атағы, Т.А.Ә.)

қолы, күні

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 21-қосымша
	Нысан

№_________ полиграфологиялық зерттеуге алдын ала жазылу журналы

№	Полиграфологтың Т.А.Ә., зерттеу күні және уақыты	Зерттелетін адамның Т.А.Ә.	(жолдама №, берілген күні, жолдаманы кім берді)	Лауазымы, ескертпе

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 22-қосымша
	Нысан

Полиграфологиялық зерттеу туралы декларация

1-бөлім (тестілеу өткізгенге дейін толтырылады)

1. Зерттелетін адамның тегі, аты-жөні________________________________

________________________________________________________________

Шағымы:________________________________________________________

________________________________________________________________

Көңіл-күйі:

Эмоциялық жай-күйі:______________________________________________

Тестілеу сәтіндегі жалпы көңіл-күйі:__________________________________

Жүрек-қантамыр және тыныс жолдары қызметінің бұзылуына байланысты ауруының бар екендігі туралы медициналық құжаттарының болуы:

2. Маған, полиграфологпен әңгімелесу барысында:

1) әңгімелескен және полиграфты қолдана отырып, тестілеу жүргізген кезде аудиокөру қадағалауы мен жазба жүргізілетіні;

2) үздіксіз тексеру ұзақтығының 120 минут құрайтыны және қажет болған кезде 15 минутқа дейін демалыс берілетіні туралы белгілі болды.

3. Сондай-ақ маған зерттеудің құқықтары мен міндеттері, полиграф жұмысының қағидаты, тестілеу сұрақтарының тақырыбы түсіндірілді.

Зерттелетін адамның қолы

_____________________________________________________________________

4. Алкогольге немесе есірткіге мас күйде емес екенімді растаймын.

Зерттелетін адамның қолы_____________________________________________

5. Зерттеу жүргізу барысында аудармашының көмегі қажет емес.

Зерттелетін адамның қолы ____________________________________________

Күні және уақыты 20___ ж. "___" ____________

"___" сағат "___" минут

2-бөлім (тестілеу өткізілген соң толтырылады)

Мен,

____________________________________________________________________, (зерттелетін дамның тегі, аты-жөні)

20__ ж. "___" ____ ___ сағат ___ минуттан ____ сағат __ минутқа дейін

(басталған уақыты) (аяқталған уақыты)

өткізілген полиграфологиялық зерттеулер шеңберінде тестілеуден соң,

_____________________________________________________________________

__________________ байланысты,

(зерттеудің негіздемесі көрсетіледі)

мыналарды растаймын:

1) тестілеу уақытында маған алдын ала таныс болған тақырыптағы сұрақтар қойылды;

2) сауал алу уақытында мен тестілеу рәсімдерін үзуге ниет білдірген жоқпын;

3) зерттеу рәсімдері және сұрақтардың мазмұны менің адамгершілік қадір-қасиетіме нұқсан келтірген жоқ және қорлаған жоқ;

4) маған қатысты қауіп, күш және әсер етудің өзге де заңсыз әдістері пайдаланылған жоқ;

5) тестілеу жүргізілген соң менің психикалық және дене денсаулығым нашарлаған жоқ.

Ерекше пікір:

___________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

(қолы, тегі, аты-жөні)

20__ж. "_____" __________________

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 23-қосымша
	Нысан

Сырттай сараптама өткізу хаттамалары кітабы _________________________________________ (комиссияның атауы)

р/с №	Әскери атағы, ТАӘ, туған жылы, лауазымы, қызмет орны, шақырылған жері және күні, сараптамалық құжаттарды жолдаған ӘДК	Науқастану туралы куәліктің №, диагнозы	ӘДК-нің әскери қызметке жарамдығы туралы, мертігудің, науқастанудың себепті байланысы туралы қорытындысы және Талаптардың бағаны
1	2	3	4

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 24-қосымша
	Нысан

Бұрыштық мөртабан

(әскери-дәрігерлік комиссия)

____________________________________________

(әскери-дәрігерлік комиссияның атауы)

№_____ науқастану туралы куәлік

20 __ жылғы "___"___________

___________________________________________________

(лауазымды адам, күні, құжат нөмірі көрсетілсін)

жіберуі бойынша ________________________ әскери-дәрігерлік комиссияда

куәландырылды: (ӘДК атауы)

1. Тегі, аты, болған кезде әкесінің аты _______________________________

__________________________________________________________________

2. Туған жылы _____________, Қарулы Күштер қатарында_______________

(айы мен жылы)

3. Әскери атағы___________ әскери бөлім (әскер түрі, әскер тегі)_______

4. Атқаратын лауазымы, мамандығы _______________________________

_________________________________________________________________

5. Әскери қызметке шақырылды (келісімшарт бойынша кірді)

_____________________________________________________________

(ҚІБ(Б), әскери қызметке шақырылды, келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген айы мен жылы)

6. Бойы ____ см. Дене салмағы_________ кг. Кеуде өлшемі (еркін)_______

7. Шағымдар___________________________________________________

_________________________________________________________________

8. Анамнез _________________________________________________________

(науқастану, мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) қашан, қандай жағдайларда пайда болды, бөлім командирінде жарақаттану туралы анықтаманың болуы немесе болмауы көрсетілсін. Аурудың әскери қызмет міндеттерін орындауға әсер етуі, алдыңғы медициналық куәландыру нәтижелері, қолданылған емдеу іс-шаралары, олардың тиімділігі, науқастануы бойынша демалыста болуы, санаторийлерде емделуі)

9. Тексерілуде және емделуде болды __________________________________________

(денсаулық сақтау мекемелері, әскери-медициналық мекемелер және оларда болу уақыты көрсетілсін )

___________________________________________________________________

Науқастану тарихы № ____; шифрі______; коды___________

10. Объективті зерттеу деректері ______________________________________________

_________________________________________________________________

11. Арнайы зерттеулер нәтижелері (рентгенологиялық, зертханалық, құралдық және басқа да) ________

__________________________________________________________________

___________________________________________________________________

12. ӘДК қорытындысы:

1) диагнозы___________________________________________________

_________________________________________________________________

2) мертігудің (жараланудың, жарақаттанудың, контузия алудың), науқастанудың себепті байланысы: Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік комиссия өткізу қағидаларының ____ тармағы негізінде _________________________________________________________________

3) әскери қызметке жарамдылық санаты (әскери-есептік мамандығы бойынша қызметке, ұшу жұмысына және т.б. жарамдылығы) ___________________________________________________________________

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдардың денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптардың ___ бағаны ___ тармақшасының ___ тармағы негізінде.

13. Ілесіп жүрушіге (мұқтаж, мұқтаж емес) керек емесі сызып тасталсын

______________________________________________________________

_________________________________________________________________

(қажет болған жағдайда бірге жүрушілер саны, көлік түрі, жекелеген купеде жүру қажеттілігі көрсетілсін)

14. Ерекше белгілер_______________________________________________ М.О. Комиссия төрағасы:

___________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Комиссия мүшелері:

1. ____________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

2. ____________________________________________________

(әскери атағы, қолы, атының инициалы, тегі)

Хатшы: _____________________________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөнінің бас әріптері, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы __________________________________________

Штаттық әскери-дәрігерлік комиссия қорытындысы

20____ жылғы "___"______ №_____ хаттама

20____ жылғы "___"______ шығыс №______

Ескертпе. Науқастану туралы куәлігінің нөмірі әскери-дәрігерлік комиссия отырыстарының хаттамалары кітабында куәландырылатын адам жазылған реттік нөмірге сәйкес келеді.

	Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында әскери- дәрігерлік сараптама өткізу қағидаларына 25-қосымша
	Нысан

Соттың ұйғарымы бойынша анықтама ______________________________________________________________________________

соттың атауы, №, күні

20____ж. "____" ______ әскери-дәрігерлік

комиссиясымен ______________________________________________________

__________________________________________________________________

____________________________________________________________________

(ӘДК атауы)

1. Тегі, аты, егер болса әкесінің аты_________________________________

2. Туған күні ________________________________________________________

3. Әскери атағы_______________________ әскери бөлімі__________________

4. Атқаратын лауазымы _____________________________________________

5. Тексеру нәтижесі (қорытытынды) ____________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

20__ ж.______________ № _______ хаттама

М.О.

Комиссияның төрағасы ___________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссияның хатшысы_____________________________________________

(әскери атағы, қолы, аты-жөні, тегі)

Комиссияның пошталық мекенжайы _________________________________

Ескертпе: Анықтама нөмірі куәландырылушы жазылған әскери-дәрігерлік комиссия отырыстарының хатталар кітабынының рет нөміріне сәйкес келеді.

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2020 жылғы 16 қазаны № 717 бұйрығына 2-қосымша

Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ереже

1-тарау. Негізгі ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының әскери-дәрігерлік сараптама комиссиялары туралы ереже (бұдан әрі - Ереже) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2020 жылғы 7 шілдедегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 11-бабының 1-бөлімі 10) тармақшасына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланында әскери-дәрігерлік сараптама органдарының мәртебесін, өкілеттігін айқындайды.

2. Әскери-дәрігерлік сараптама (бұдан әрі - ӘДС) өткізу үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланында (бұдан әрі – ҰҰ) штаттық, штаттан тыс (тұрақты және уақытша әрекет ететін) әскери-дәрігерлік комиссиялар құрылады.

3. ӘДК емдеу бейініндегі жоғары медициналық білімі, маман сертификаты, сондай-ақ практикалық, клиникалық және сараптамалық жұмыс тәжірибесі бар сарапшы-мамандар тағайындалады. ӘДК бастығы және бастықтың орынбасары болып ӘДС мәселелері бойынша анағұрлым даярланған, ҰҰ-да, ведомстволық медициналық және әскери медициналық мекемелерде жұмыс тәжірибесі бар дәрігер-мамандар тағайындалады.

ӘДК құрамына: бастық, бастықтың орынбасары (штаттық дәрігер-мамандар қатарынан), терапевт, психиатр, невропатолог, хирург, офтальмолог, отоларинголог, стоматолог, дерматовенеролог, гинеколог, психолог және хатшы кіреді.

4. ӘДК-нің бастығы қызмет түрі бойынша және өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігімен (бұдан әрі - ДСМ), Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің орталық ӘДК (бұдан әрі - ІІМ ОӘДК), облыстар, республикалық маңызы бар қалалар полиция департаменттерінің ӘДК-мен (бұдан әрі – ПД ӘДК), Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің ОӘДК-мен өзара іс-қимыл жасасады.

5. ҚР ҰҰ ӘДК-нің бастығы өз қызметінде ҰҰ-да Әскери-дәрігерлік сараптама жүргізу қағидаларын және Кодекстің 11-бабы 2-бөлімінің 1) тармақшасында көзделген құзыретіне сәйкес Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі бекіткен Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін азаматтардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптарды (бұдан әрі - Талаптар) басшылыққа алады.

6. ӘДК-нің қорытындысы алқалы түрде қабылданады, бұл ретте осы ауру түрі бойынша бейінді маманның пікірі негізгі болып табылады. Комиссияның басқа мамандары келіспеген жағдайда олардың пікірі ӘДК отырысының хаттамасына (медициналық куәландыру актісі) жазылады. Қорытынды шешімді Талапқа сәйкес ӘДК бастығы қабылдайды.

7. ӘДК мамандары ӘДС бойынша мәселелерді қарау кезінде соттарда және басқа да мемлекеттік органдарда мемлекеттік мекеменің мүддесін қорғайды.

8. ӘДК құзыреті шегінде:

1) ҰҰ әскери қызметшілері алған мертігудің (жараланудың, жарақаттың, контузияның) ауырлығы туралы қорытынды шығаруға;

2) ҰҰ әскери қызметшілеріндегі науқастанудың, мертігулердің (жараланулар, жарақаттар, контузиялар) себептік байланысын айқындауға;

3) Куәландырылатын адамдарды стационарлық, амбулаторлық тексеруге немесе медициналық мекемелерег емделуге жіберуге;

4) ҰҰ кадр органдарынан және архивтік мекемелерінен сараптамалық қорытынды шығару үшін қажетті медициналық құжаттарды, қызметтік тергеу, анықтау, қылмыстық іс материалдарын, архивтік анықтамаларды, бұйрықтардан, актілерден, хаттамалардан үзінділерді және басқа да құжаттарды сұратуға;

5) Науқастанудың дәрігерлік-сараптамалық қорытындысы анықталған кезде емделудегі, сондай-ақ жиі және ұзақ уақыт ауыртаны ҰҰ әскери қызметшілерін медициналық куәландыруға жіберу туралы қолдауға;

6) ҰҰ әскери қызметшілерін ӘДС мәселелері бойынша кеңес беруге, қорытынды, анықтамалар беруге құқылы.

9. ӘДК дәрігер-сарапшылары медициналық қызмет көрсету деңгейін арттыру бойынша медициналық бөлімшелерге практиклық көмек көрсетеді, медициналық көмек көрсету тәртібі бұзылған жағдайда қызметтік тергеулер жүргізуге қатысады, медициналық бөлімшелер бойынша кезекшіліктерге қатысады.

2-тарау. Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының штаттық әскери-дәрігерлік комиссиясы

10. Штаттық ҰҰ ӘДК ҰҰ әскері медициналық қызметінің құрылымдық бөлімшесі болып табылады және "Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының 6636 әскери бөлімі" республикалық мемлекеттік мекемесінің штатында тұрады және өңірлік қолбасшылықтарда (бұдан әрі – ӨңҚ), әскери бөлімдерде, Ұлттық ұланның академиясында (бұдан әрі – ҰҰА) және лазареттерде құрылған штаттық емес ӘДК қызметін Қазақстан Республикасы ҰҰ әскери қызметшілерін ӘДС мәселелері бойынша жалпы басқаруды жүзеге асырады.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

11. Штаттық ҰҰ ӘДК-ні Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің орынбасары- Ұлттық ұланның Бас қолбасшысы Әскери медицина басқармасы (бұдан әрі – ӘМБ) бастығының баянаты бойынша Ұлттық ұланының Бас қолбасшысы лауазымға тағайындайтын және одан босататын бастық басқарады.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

12. Штаттық ҰҰ ӘДК-нің бастығы тікелей ҰҰБҚ ӘМБ бастығына бағынады.

13. ҰҰ ӘДК штаттық құрылымының құрамы Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің орынбасары - ҰҰ Бас қолбасшысының бұйрығымен бекітіледі.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

14. Штаттық ӘДК-ні қажетті мүлікпен, жабдықпен және техникамен қамтамасыз ету бекітілген әскери бөлім арқылы жүзеге асырылады.

15. Штаттық ӘДК-ге:

1) Штаттан тыс ӘДК, ПД ӘДК ӘДС нәтижелерін талдау және бағалау;

2) Штаттан тыс ӘДК, уақытша әрекет ететін ӘДК, ПД ӘДК қорытындыларын қарау және бекіту (бекітпеу) немесе күшін жою;

3) ҰҰ әскери қызметшілерін және штаттан тыс ӘДК, ПД ӘДК қорытындыларына шағымдану жағдайында денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметтен шығарылған әскери қызметшілерді медициналық куәландыру және қайта куәландыру;

4) Штаттан тыс ӘДК мамандарының біліктілігін арттыруды ұйымдастыру;

5) ӘДС материалдары бойынша ҰҰ лазареттерінің емдеу-диагностикалық жұмысының жай-күйін және ұйымдастырылуын тексеру, қажет болған жағдайда стационарлық науқастың медициналық картасын қоса алғанда, медициналық сараптамалық құжаттаманы сұрату;

6) Осы Ережені және ӘДС бойынша нормативтік құқықтық құжаттарды қолдану бойынша штаттан тыс ӘДК нұсқау, түсініктеме беру;

7) нозологиялық нысандар бойынша сапалы және толық зерттеу жүргізу үшін тізбелер мен ӘДС өткізу әдістемелерін әзірлеу.

16. Әскери қызметке жарамсыз деп таныған штаттық емес ҰҰ ӘДК және ПД ӘДК барлық шешімдері бекіту үшін штаттық ӘДК жіберіледі.

Штаттан тыс ӘДК, ПД ӘДК шешімдерімен келіспеген жағдайда штаттық ӘДК куәландырушыны түпкілікті шешім шығару үшін шақырады.

17. Штаттық ӘДК сарапшы-дәрігерлері кейіннен қорытынды бере отырып, автокөлікті басқаруға жіберу үшін ҰҰ әскери қызметшілерін медициналық тексеруді жүргізеді.

18. Штаттық ӘДК психофизиологиялық және полиграфологиялық зерттеуді белгіленген тәртіппен жүргізеді.

3-тарау. Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының штаттан тыс тұрақты жұмыс істейтін әскери-дәрігерлік комиссиялары

19. Штаттан тыс тұрақты жұмыс істейтін ӘДК ҰҰ әскери қызметшілерін медициналық куәландыру үшін ӨңҚ, әскери бөлімдердің, ҰҰА лазареттері жанында құрылады.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

20. Штаттан тыс тұрақты жұмыс істейтін ҰҰ ӘДК ӨңҚ, әскери бөлімдердің медициналық қызметтері лауазымды адамдарының қатарынан құрылады: бастық, бастықтың орынбасары (комиссия мүшелерінің бірі), комиссия мүшелері және хатшы.

21. Штаттан тыс тұрақты жұмыс істейтін ӘДК ӘДС жүргізу үшін кейбір мамандар болмаған кезде ҰҰ әскери бөлімдерінің, ПД ӘДК (келісу бойынша) дәрігерлері мен психологтарын тартуы мүмкін.

22. ӘДС мәселелері бойынша штаттан тыс тұрақты жұмыс істейтін ӘДК осы Ережені, Талаптарды, Қағидаларды және штаттық ӘДК нұсқауларын (түсіндірме) басшылыққа алады.

23. Штаттан тыс тұрақты жұмыс істейтін ҰҰ ӘДК-ге белгіленген құзыреті шегінде:

1) кадр қызметтерінің бағыттары бойынша ҰҰ әскери қызметшілерін медициналық куәландыру;

2) штаттық ӘДК-ге қорытынды шығарылған сәттен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей, ҰҰ барлық санаттағы әскери қызметшілеріне қорытындыларды, науқастануы туралы куәліктерді ұсыну;

3) штаттан тыс ӘДК жұмысына қатысқан мамандардың ӘДС мәселелері бойынша арнайы білім деңгейін арттыру және оқыту үшін өтінім беру;

4) ӘДС өткізу кезінде емдеу-диагностикалық жұмысты жақсарту бойынша шаралар қабылдау;

5) ҰҰ әскери қызметшілерін медициналық куәландыру нәтижелерін талдау және атқарылған жұмыс туралы штаттық ӘДК-ге есептер ұсыну жүктеледі.

4-тарау. Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының штаттан тыс уақытша жұмыс істейтін әскери-дәрігерлік комиссиялары

24. Штаттан тыс уақытша жұмыс істейтін әскери-дәрігерлік комиссия жоғары оқу орындарында (бұдан әрі – ЖОО), оқу бөлімдері мен арнайы мақсаттағы әскери бөлімдерде Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің орынбасары – Ұлттық ұлан Бас қолбасшысының, өңірлік қолбасшылық қолбасшыларының және әскери бөлім командирлерінің бұйрықтарымен курсанттар мен кандидаттарды медициналық куәландыру үшін мынадай құрамда құрылады: бастық (медицина қызметінің бастығы), бастықтың орынбасары (штаттық дәрігер-мамандар қатарынан) және комиссия мүшелері. Бұйрықтарда кандидаттардың ЖОО, оқу бөлімдеріне және арнайы мақсаттағы әскери бөлімдерге түсу және іріктеу кезеңіндегі жұмыс мерзімдері мен тәртібі айқындалады.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 17.05.2022 № 354 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа еңгізіледі) бұйрығымен.

25. Штаттан тыс уақытша жұмыс істейтін ӘДК бастығы ӘДС мәселелері бойынша штаттық ӘДК бастығына бағынады.

26. Штаттан тыс уақытша жұмыс істейтін ӘДК бастығы өз жұмысында осы Ережені және штаттық ӘДК нұсқауларын (түсіндерме) басшылыққа алады.

27. Штаттан тыс уақытша жұмыс істейтін ӘДК бастығы ҰҰ әскери қызметшілерінің және ЖОО түсетін адамдардың жарамдылығы (жарамсыздығы) туралы қорытынды шығарады.

28. Штаттан тыс уақытша жұмыс істейтін ӘДК бастығы комиссияның жұмысы аяқтағаннан кейін күнтізбелік 5 күннен кешіктірмей қорытындыларды, атқарылған жұмыс туралы есепті және штаттық ӘДК жарамсыз деп таныған адамдардың медициналық карталарын жолдайды.